DOZ_Magazyn_7-8_2020

VADEMECUM:• SŁOŃCE WE WŁOSACH • KURACJE REGENERUJĄCE • SPOSOBY NA BUJNĄ FRYZURĘ ZMIEŃ ŻYCIE OD TERAZ

Nº 7/8

(165) LIPIEC/SIERPIEŃ 2020

3, 2, 1…

START

DLA POCZĄTKUJĄCYCH

JEDZ, FLIRTUJ,

KOCHAJ SIĘ

LATO PEŁNE MIŁOŚCI

5

99ZŁ

w tym 8% VAT

PAULINA

KRUPIŃSKA-KARPIEL W górach mam większą swobodę

ZAWALCZ O SWOJE RECEPTA NA KORONAKRYZYS

C Z A S!)

(wreszcie

O D P O C Z ĄĆ

HOT SEXY • PLAŻING W RUCHU • TRENING DLA MAM • SEKRETY DIETY ADELE

JEŚLI NIE PIGUŁKA,

TO CO?

WSZYSTKO O ANTYKONCEPCJI

Niezbędne

na letnie wieczory!

NOWOŚĆ!

PLASTRY NA UKĄSZENIA

Wygodne płatności online

Szeroka oferta, ponad 20 tys. produktów

Dostawa do domu już za 6,99 zł

SZUKAJ

Eksperckie porady

LIPIEC/SIERPIEŃ 2020

Lato we wlosach

zmień życie od teraz

Mówi się, że gdy kobieta pragnie zmiany w życiu, od razu idzie do fryzjera. Włosy odzwierciedlają styl i charakter, ale też to, co dzieje się w naszym życiu, zmieniają się z kolejnymi miłościami, narodzinami dzieci czy nową pracą. Są więc symbolem zmian… w głowie.

Nic dziwnego, że po tych dwóch miesiącach bez strzyżenia i farbowania pójście do fryzjera było dla wielu kobiet czymś wyjątkowym. Dlatego też temat włosów zajmuje w tym numerze dużo miejsca. Wiedziałaś, że pasma na wysokości ramion mogą mieć 3-4 lata i całkiem sporo przeszły?

Warto poświęcić im nieco uwagi ;) A może wolisz poczytać o zasadach diety SIRT, na której piosenkarce Adele udało się schudnąć aż 45 kilogramów? Jeśli też chcesz wysmuklić ciało, a jesteś świeżo upieczoną mamą, radzę ci zerknąć na ćwiczenia, które możesz wykonywać z niemowlakiem. „Leżing i smażing” to nie twoja bajka? Zobacz, jak trenować na plaży, co daje pływanie, a co joga uprawiana nad wodą, przy zachodzie słońca…

zdjęcia: R. Cyron

Jak morze, to i rybka. Uwielbiam taką klasyczną, prosto ze smażalni, ale fajnie przygotować też coś w domu. Zobacz nasze przepisy na łososia, pstrąga czy dorsza. Myślisz o przejściu na dietę wege?

Mamy dla ciebie tekst o najsmaczniejszych roślinnych zamiennikach jajek, mleka czy masła. Taka zmiana w menu latem musi się udać!

Na koniec polecam ci materiał o tym, jak sobie radzić z koronakryzysem. Pandemia dopiekła wszystkim, ale niektórym szczególnie.

Zobacz, jak zadbać o psychikę, gdzie szukać pomocy. Pamiętaj, każdy kryzys jest wyzwaniem, ale bywa również szansą. I tego nam wszystkim bardzo życzę!

Redaktor Prowadząca

Eksperci DOZ.pl ZAPRASZAMY DO POZNANIA EKSPERTÓW DOZ.PL! Ich misja to dostarczanie rzetelnej i fachowej porady każdemu Pacjentowi. Program Ekspertów DOZ.pl ma na celu stworzenie możliwości szerokiego kontaktu z Farmaceutą.

Czaty na Facebooku, wideo z poradami, artykuły w newsletterach, poradniki na portalu DOZ.pl. Wszędzie tam Pacjent będzie mógł uzyskać wsparcie Ekspertów DOZ.pl.

Program powstał z myślą o zapewnieniu Pacjentom dostępu do zaufanego i wiarygodnego źródła wiedzy o zdrowiu.

Porady Ekspertów DOZ.pl to wskazówki na temat zdrowego trybu życia i sposobów rozwiązania najczęściej poruszanych problemów zdrowotnych. Stale słuchamy naszych Pacjentów, dlatego chcemy, by program Ekspert DOZ.pl rozwijał się wraz z Ich potrzebami.

Nº 7/8 Krzysztof Słomiak

Joanna Naczyńska

Ernest Niewiadomski

dr n. farm.

mgr farmacji

mgr farmacji

Autor licznych artykułów poświęconych chorobom neurodegeneracyjnym, cywilizacyjnym i nowym technologiom

Podejmuje tematykę zdrowego stylu życia, a także zdrowia małych dzieci. Zainteresowana recepturą apteczną

Specjalista farmacji klinicznej, zainteresowany zagadnieniami z zakresu medycyny i opieki farmaceutycznej

LIPIEC/SIERPIEŃ 2020

6. RING Czapka z daszkiem czy kapelusz?

9. NASZ RAPORT

WYDAWCA: Bez Recepty Sp. z o.o.

94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 REDAKTOR NACZELNA: Izabela Raduszewska REDAKTOR PROWADZĄCA: Karolina Banasiak KONTAKT Z NAMI: magazyn@dbamozdrowie.pl DZIAŁ MARKETINGU: reklama@bezrecepty.eu DRUK: Quad/Graphics Europe Sp. z o.o.

Osobowość 22. JESTEM ZBUDOWANA MIŁOŚCIĄ Paulina Krupińska-Karpiel

Stan zdrowia 28. KOMÓRKI SZKODZĄ?

Jak korzystanie ze smartfonów wpływa na zdrowie

Bądź ekologiczny.

Wyrzucając papier wybierz odpowiednipojemnik

Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Wydawca ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy i ogłoszenia, jeżeli ich treść lub forma są sprzeczne z charakterem pisma (art. 36 pkt 4 prawa prasowego) oraz interesem wydawnictwa.

All rights reserved.

4 | d b a m

o z d r o w i e

33. NIE TYLKO PIGUŁKA Wybierz antykoncepcję dla siebie

38. ODPORNOŚĆ STADNA, CZYLI JAKA? Czym jest i co nam daje w czasie pandemii

zdjęcie na okładce: Marta Wojtal #projektmiłość zdjęcia: Adobe Stock (3), archiwum prywatne (3)

Włosy jak marzenie

46

92

Wiem co jem 40. KLUCZ DO MĘSKIEJ PAMIĘCI

83. CHUDNIJ JAK ADELE

Dlaczego panowie ciągle o czymś zapominają?

SIRT – dieta cud?

46. LATO ALERGIKA

92. ROŚLINNE ZAMIENNIKI

Pyłki, owady, słońce – jak się przed nimi chronić

Czym zastąpić mięso i nabiał?

50. W PUNKT: HASHIMOTO

96. A MOŻE NA RYBKĘ?

Trzymaj chorobę w ryzach

Przepisy na dania z ryb

52. JADŁOSPIS NA ZDROWIE

Stan umysłu

Dieta w dobie koronawirusa

ABC dobrej formy 55. AKTYWNIE NA PLAŻY

103. SZTUKA ODPOCZYWANIA Prawdziwy relaks nie tylko z dala od domu

108. QUIZ:

Trenuj na urlopie, by uwolnić endorfiny

Jaka książka na urlop?

60. PROSTY KRĘGOSŁUP

110. PO CO POTRZEBNY JEST NAM FLIRT?

Ćwiczenia na wady postawy

Jak kokietowanie wpływa na stały związek?

64. FITNESS Z BOBASEM

Lifestyle

Sposób na powrót do formy sprzed ciąży

115. KORONAKRYZYS. I CO DALEJ?

Patent na urodę

Sposoby, by odnaleźć się w nowej sytuacji

73. PIĘKNĄ STOPĄ

Felieton

Wyglądaj sexy w sandałkach

80. A TO PRYSZCZ! Problem nie tylko nastolatek

26. KAROLINA BANASIAK: Ogród szczęścia 70. PAULINA HOLTZ: Na zielono d b a m

o z d r o w i e | 5

RING

CZ Y WIESZ , ŻE NAKRYCI A GŁOW Y LATEM ZAPOBIEG A JĄ NIE TYLKO UDAROWI, LECZ TAKŻE PRZESUSZEN IU KOSMYKÓW ORA Z SKÓRY GŁOW Y, CO OGRANICZA W YPADANIE WŁOSÓW? ZOBACZ, JAKIE MAJĄ PLUS Y I MINUSY, A POTEM W YBIE RZ COŚ DL A SIEBIE.

CZAPKA Z DASZKIEM

Bejsbolówka

PLUSY + PLUSY + PLUSY + ● Daszek w czapce osłania oczy przed słońcem, co pozwala na rezygnację z okularów przeciwsłonecznych. Dodatkowo chroni twarz przed nadmierną ekspozycją na promienie UV. ● Zazwyczaj jest łatwa do schowania. Czapki wykonane z miękkiego materiału można złożyć, a potem włożyć do plecaka, a nawet torebki. ● Klasyczna czapka z daszkiem występuje w tysiącach kolorów i printów. Bez problemu kupisz kilka takich, które będą ci pasować do najróżniejszych letnich stylizacji – od T-shirtów i dżinsów do prostych, bawełnianych sukienek. Zdecydowanie odmładza look! ● Bejsbolówki w wersji snapback, czyli z regulowanym obwodem i charakterystycznym wycięciem z tyłu, świetnie nadają się dla dziewczyn z dłuższymi włosami. Kiedy zbierzesz kosmyki w kucyk, możesz go wypuścić na zewnątrz – fryzura się nie zniszczy i nic nie będzie cię uwierać.

6 | d b a m

o z d r o w i e

Jeśli jesteś nie wysoka, wybie z krótkim das rz model zkiem, te z dłu gim optycznie skracają sylw etkę. Z kolei w ąski daszek sprawia, że tw arz wygląda n a bardziej pociągłą. Cza p k a noszona lek na bakier opty ko cznie wyszczu pla twarz.

MINUSY - MINUSY ● Czapki z grubej bawełny mogą powodować pocenie się skóry głowy.

Jeśli masz z tym problem, wybieraj modele z wszytymi panelami z siateczki.

● Bejsbolówki nie osłaniają karku przed słońcem. ● Dość ciasno opasują głowę, co niektórym może przeszkadzać. ● Nie pasują do eleganckich, lekkich sukienek.

czy

KAPELUSZ PLUSY + PLUSY + ● Ponieważ ma rondo, kapelusz chroni przed słońcem także szyję i dekolt oraz kark.

zdjęcia: Adobe Stock (2)

● Zarówno panamy, jak i plażowe nakrycia głowy ze słomki są przewiewne i wygodne.

Nie poci się w nich skóra głowy. ● Jest wiele modeli kapeluszy, więc każda kobieta może wybrać coś dla siebie.

Nakrycia głowy z szerszym rondem są bardziej ekstrawaganckie i zazwyczaj polecane wysokim paniom. Nieco węższe rondo będzie doskonałym wyborem dla drobnych, niskich dziewczyn. Kapelusz pasuje też na niemal każdą, także bardziej formalną okazję. ● Nosisz rozpuszczone włosy? Kapelusz nie zniszczy ci fryzury, a jednocześnie „ukryje” jej niedoskonałości. Nie miałaś czasu na prostowanie kosmyków? Masz lekkie odrosty? Załóż kapelusz.

odka? Postaw r ś o g te ło z z s Szuka yli bucket hat, cz y n ia łn e w a b na ra z lat 90. ;) e p a r b lu a k a kapelusz ryb apki – pasuje z c ty le a z y z c Łą kapelusza i – w jó o tr s h do sportowyc nia kark. ła s o o d n o r łe – jego ma

MINUSY - MINUSY - MINUSY ● Kapelusz nie sprawdza się podczas uprawiania sportu. Ponieważ luźno opiera się na głowie, podczas biegania czy jazdy na rowerze, będzie spadać. Trudno nad nim zapanować także w wietrzne dni. ● Jest trudniejszy w przechowywaniu i przewożeniu. Dawniej, nie od parady, damy podróżowały z wielką liczbą pudeł na kapelusze, no i służbą…

W NASTĘPNYM NUMERZE NA RINGU: Rzęsy laminowane vs. sztuczne. d b a m

o z d r o w i e | 7

INSPIRACJE

D I E TA

Czas na

RABARBAR

NA ZDROWIE!

UWAŻAJ NA KWAS

● Wspomaga odporność, jest źródłem witamin: C, E oraz A.

Swoj charakterystyczny smak rabarbar zawdzięcza kwasom: cytrynowemu i jabłkowemu.

Działają odkażająco, poprawiają przemianę materii.

● Przeciwdziała zaparciom, poprawia trawienie. ● Wspiera dobry wzrok dzięki luteinie, zeaksantynie oraz beta-karotenowi. ● Bywa pomocny w okresie menopauzy, kryją się w nim substancje podobne do estrogenów. ● Jest dobry dla serca, gdyż zawiera potas i polifenole.

Trzeci rabarbarowy kwas, szczawiowy, nie jest już tak pożądany.

W nadmiarze sprzyja tworzeniu się kamieni w nerkach i osłabia wchłanianie wapnia, co zaostrza osteoporozę. Najwięcej jest go w liściach, dlatego są niejadalne. Aby znacząco zmniejszyć ilość szczawianów, łodygę warto ugotować czy upiec.

Czer wony czy zielonkawy?

Kolor łodyg nie świadczy o smaku. Kupuj pęczki, w których łodygi są jędrne i twarde. Trzymaj je w lodówce, owinięte w wilgotny ręcznik.

Lody dla ochłody • 3 łodygi rabarbaru • 5 łyżek cukru • 2 szklanki wody • sok z ½ cytryny Rabarbar pokrój na kawałki, posyp cukrem, zalej wodą i sokiem z cytryny.

Gotuj, aż zmięknie.

Przecedź, płyn ostudź i wlej do foremek na lody. Zamroź. * Ugotowane kawałki rabarbaru podawaj do owsianki, kładź na gofry czy kanapki.

8 | d b a m

o z d r o w i e

zdjęcia: Adobe Stock (2)

SŁODKO-CIERPKIE, ZARUMIENIONE I KRZEPKIE. NA STRAGANACH DUMNIE PRĘŻĄ SIĘ RABARBAROWE ŁODYGI. TERAZ SĄ NAJSMACZNIEJSZE I NAJZDROWSZE.

ŻEBY SKUTECZNIE ROZWIĄZAĆ PROBLEM, TRZEBA WIEDZIEĆ O NIM JAK NAJWIĘCEJ. WŁAŚNIE TEMU MA SŁUŻYĆ NASZA NOWA RUBRYKA, W KTÓREJ W PRZYSTĘPNY SPOSÓB PRZEDSTAWIAMY ZAGROŻENIA ZDROWOTNE XXI W. SKĄD SIĘ BIORĄ, JAKIE MOGĄ BYĆ ICH KONSEKWENCJE, CO ZROBIĆ, BY IM ZAPOBIEC.

NASZ

RAPORT

WŁOSY jak marzenie PONAD DWA MIESIĄCE DOMOWEJ KWARANTANNY, SAMODZIELNE CIĘCIE I FARBOWANIE ROBIĄ SWOJE – TO NIE BYŁA ŁATWA WIOSNA DLA TWOJEJ FRYZURY I SKÓRY GŁOWY. ZOBACZ, JAK MOŻESZ IM POMÓC ODZYSKAĆ ZDROWY I PIĘKNY WYGLĄD.

/ WŁOS MA GŁOS / WŁOS CI Z GŁOWY NIE SPADNIE / LATO BEZ SIANA / GDY WŁOSY CHORUJĄ Karolina Zawadzka d b a m

o z d r o w i e | 9

ZDROWE OD KORZENI

WŁOS MA GŁOS Czy wiesz, że żywe są tylko jego mieszki, zaś łodyga zbudowana jest z martwych komórek? Jak długie pasma mogą urosnąć i dlaczego siwieją?

Podziel włos na czworo i poznaj jego tajemnice.

Włosy wyrastają z mieszków włosowych, zagłębień w skórze, w których znajduje się również gruczoł łojowy – to dlatego czasem kosmyki mocno się przetłuszczają.

W mieszku ukryty jest korzeń włosa, czyli cebulka. Na jej części, zwanej brodawką, znajdują się komórki macierzyste odżywiane poprzez naczynia krwionośne. I tu właśnie dzieje się magia. Komórki macierzy dzielą się, a włos rośnie. Im brodawka jest większa i grubsza, a macierz lepiej odżywiona, tym łodyga wyrośnie dłuższa i mocniejsza.

Naturalna kolej rzeczy Każdego dnia wypada od 50 do 100 • Anagen trwa od 2 do 8 lat, podwłosów i jest to normalny proces. czas których włos rośnie. W tej fazie znajduje się ok. 90 proc. kosmyków.

Twoje kosmyki przechodzą różne stadia rozwoju i trzy fazy cyklu • Katagen to faza przejściowa.

– anagen, katagen i telogen.

Mieszek zaczyna się kurczyć, trwa

Gdy patrzysz na czyjąś fryzurę

widzisz jedynie łodygi włosów, wytwory naskórka o wydłużonym kształcie. Zbudowane są głównie z keratyny, zrogowaciałego białka, z jednej strony nierozpuszczalnego w wodzie, ale z drugiej mało odpornego na działanie wysokiej temperatury. To ciepło rozchyla łuski, czyli zewnętrzną część łodygi. Są one ułożone niczym dachówki i unoszą się nieco pod wpływem ciepła, odsłaniając korę i rdzeń włosa. To tam właśnie wnikają odżywcze składniki z maski czy farba podczas koloryzacji. Tu też, w warstwie korowej, kryje się melanina, barwnik włosa.

10 | d b a m

o z d r o w i e

to krótko od kilku dni do kilku ty- wtedy nieaktywny, a korzeń martwy. godni. Na tym etapie rozwoju jest Mimo tego wciąż tkwi w skórze, zazwyczaj 0,5-1 proc. włosów. do momentu kiedy zaczyna powstawać nowy włos. Jeśli wypadnie, • Telogen, faza spoczynku, trwa faza spoczynku przechodzi w fazę do 4 miesięcy. Mieszek włosowy jest wzrostu.

reklama

Biotyna

suplement diety Produkt zawiera witaminę B7, czyli biotynę, która wspiera zachowanie i kondycję zdrowych włosów i skóry.

90 tabletek

JA

CHYBA OSIWIEJĘ!

Czy z nerwów włosy w jedną noc mogą stać się niemal białe? Może nie w takim tempie, ale rzeczywiście z powodu nagłego, bardzo silnego stresu można osiwieć. To tzw. zbielenie włosów, zwane też zespołem ludzi wiszących nad przepaścią lub syndromem Marii Antoniny, która miała stracić kolor włosów w noc poprzedzającą własną egzekucję.

CZY BLONDYNI KIEDYŚ WYMRĄ?

Fałsz! Co prawda jasny kolor włosów zawdzięczamy genom recesywnym, czyli niedominującym, jednak jest on z prawdopodobieństwem 50 proc. dziedziczony w następnej generacji.

Co ciekawe, według naukowców z Kings College w Londynie odziedziczony blond częściej ciemnieje z czasem u… chłopców. Z jakiegoś powodu geny blond utrzymują swoją aktywność u kobiet i znikają u mężczyzn.

Efekt? Europejki dwukrotnie częściej mają złociste fryzury niż mężczyźni, i to jeszcze przed farbowaniem ;)

100 150 tys.

Jak przebiega siwienie? Za kolor włosów odpowiadają melanocyty powstające w komórkach macierzystych włosa. Dzieląc się, macierz ta tworzy barwniki, które sprawiają, że włosy rosną czarne, brązowe, rude czy blond. Z biegiem czasu jednak komórki macierzyste przestają tworzyć nowe melanocyty, bo mają w programie jedynie określoną liczbę podziałów.

Włosy, które rosną, pozbawione są barwników.

50/50/50 30+

Znasz tę regułę? Oznacza ona, że 50 proc. osób w wieku 50 lat

ma na głowie 50 proc. włosów siwych.

W twoich włosach pojawiają się pierwsze siwe pasma. Z powodu zmian hormonalnych kosmyki stają się też cieńsze, wolniej także rosną. Sprzyja temu też zła dieta, stres oraz urodzenie dziecka. Zrób badania krwi i hormonów, zespół policystycznych jajników i niedoczynność tarczycy objawiające się wypadaniem włosów najczęściej wykrywa się w tym wieku.

40+

W twoim organizmie zmniejsza się ilość estrogenu i progesteronu, co przerzedza fryzurę. Fazy wzrostu włosów są skrócone, kosmyki rosną też cieńsze i siwe. Fizjologicznie pierwsze „przezroczyste” włosy pojawiają się około 40. roku życia, stają się one też bardziej szorstkie i twarde, trudniej się układają.

Tyle średnio włosów wyrasta na ludzkiej głowie. Czy wiesz, że blondyni, często uważani za osoby o rzadszym owłosieniu, mają ich najwięcej? Włosy ciemniejsze są za to grubsze, więc wydają się gęstsze. Najmniej włosów, za to najgrubszych, mają rudzielce. d b a m

o z d r o w i e | 11

WŁOS CI Z GŁOWY NIE SPADNIE Ostatnio na twojej szczotce zostaje więcej włosów?

Powodów może być kilka.

Na szczęście wiele z ich da się wyeliminować i powstrzymać wypadanie kosmyków.

CZAS NA BADANIA Kiedy zauważysz wzmożone wypadanie włosów, warto przeprowadzić diagnostykę. Najczęściej zleca się morfologię, poziom żelaza i ferrytyny, TSH (hormon tarczycy) i witaminy D3. O skierowanie możesz poprosić internistę, niestety, część badań jest płatna.

DLACZEGO WYPADAJĄ?

GENY I FIZJOLOGIA Niektórzy, szczególnie mężczyźni, wypadanie włosów i łysienie mają zapisane w genach. Procesowi temu sprzyja także starzenie się.

Po 50.-60. roku życia większość kobiet i mężczyzn stopniowo traci włosy lub stają się one słabsze.

NADMIERNE PRZETŁUSZCZANIE SIĘ SKÓRY GŁOWY Sprzyja „wypychaniu” korzenia włosa z mieszka. Więcej, łój ogranicza dopływ tlenu do cebulki, co sprzyja wypadaniu włosów.

NIEDOBORY WITAMIN I MINERAŁÓW, ZŁA DIETA Brak cynku i żelaza często jest przyczyną nadmiernego wypadania włosów. Na ich kondycję wpływa też biotyna i witaminy młodości: A, E i C.

STRES Przewlekłe zdenerwowanie może zatrzymać wzrost włosa, spowodować zapalenie mieszka włosowego lub bezpośrednie przejście włosa w fazę katagenu.

MENOPAUZA To czas, kiedy zmniejsza się ilość estrogenów, czyli hormonów żeńskich.

Tym samym na mieszki włosowe mają większy wpływ androgeny, tzw. hormony męskie.

NARODZINY DZIECKA Wypadanie włosów zazwyczaj pojawia się w 2.-4. miesiącu po urodzeniu malucha i po pewnym czasie mija.

Wszystko to z powodu estrogenów, które w czasie ciąży „dbały” o włosy i wydłużały ich fazę wzrostu. Kiedy dziecko się rodzi, do akcji wchodzą inne hormony, a nawet 60 proc. włosów przechodzi z fazy wzrostu do fazy telogenowej i wypada. Na szczęście nie wszystkie naraz i nie na zawsze ;)

12 | d b a m

o z d r o w i e

1

1 5 0 0 0 tyle włosów tracisz codziennie.

Twoją czujność powinien wzbudzić moment, kiedy zaczyna ich wypadać więcej.

NIE ŁAM SIĘ, WŁOSIE! Często twoje kosmyki wcale nie wypadają, a wykruszają się lub łamią, na przykład w połowie długości. Taki włos ląduje na szczotce, ale jego cebulka wciąż tkwi w mieszku włosowym.

Zarówno latem, jak i zimą włosy łamią się z powodu przesuszenia przez słońce czy mróz.

Niszczy je także częste i mocne związywanie gumkami w kucyk lub koczek.

UWAŻAJ LATEM! Jeśli używasz metalowych spinek, pamiętaj, że szybko się nagrzewają na słońcu. W wakacje postaw raczej na plastikowe klamerki i miękkie frotki, które nie niszczą łodyg włosów.

NAJWAŻNIEJSZE: WCIERKA! Pod tą nazwą kryją się ampułki i spreje przeznaczone do wcierania w skórę głowy. Po umyciu włosów podziel fryzurę na kilka partii i w powstałe przedziałki nakładaj wcierkę. Zrób masaż.

Zataczaj opuszkami palców kółeczka, opukuj skórę. Staraj się przy tym nie drapać naskórka.

Łysienie androgenowe To przerzedzanie się fryzury związane ze zbyt wysokim poziomem testosteronu. Uważa się, że powoduje on m.in. kurczenie się mieszków włosowych, wskutek czego opóźnieniu ulega proces produkcji zdrowych włosów. Dość często dotyczy ono również kobiet, charakterystyczny objaw to zakola nad czołem i przy czubku głowy.

Ze wsparciem dermatologa

Karbokstyterapia – zabieg podczas którego podaje się śródskórnie dwutlenek węgla. Taka kuracja pobudza mieszki włosowe do pracy, odżywia je i dotlenia.

POŁÓŻ NA TALERZU…

• witaminę H (biotynę) – znajdziesz ją zarówno w wątróbce wołowej, sardynkach

jak i orzechach włoskich, migdałach; witaminę B5 – w otrębach pszennych, brązowym ryżu, pełnoziarnistym pieczyw ie; witaminę E – w oleju rzepakowym, oliwie, papryce, marchewce; krzem – w chlebie razowym; magnez – w czekoladzie, orzechach, pestkach, kaszy gryczanej.

• • • •

NASZ EKSPERT

Krzysztof Słomiak DR N. FARM.

Zarówno włosy, jak i paznokcie bardzo trudno jest odżywić.

Są one zbudowane z tkanki martwej, twardej i zbitej, przez co składniki odżywcze przenikają do niej powoli. Czas w tym przypadku jest sprzymierzeńcem, a niecierpliwość wrogiem.

Tymczasem z problemem wypadania i kiepskiej kondycji włosów na co dzień mierzy się wielu pacjentów.

Suplementy diety wpływające na stan i kondycję włosów zwykle muszą być przyjmowane przez długi czas. Pierwsze efekty, w zależności od preparatu, będą widoczne po miesiącu, a w niektórych przypadkach nawet po trzymiesięcznej kuracji. Każdy preparat ma opisane przez producenta warunki bezpiecznego przyjmowania. Należy się do nich bezwzględnie stosować, ponieważ w tym przypadku więcej nie znaczy lepiej. Zalecenia i dawki określa się przy pomocy szeregu badań lub wytycznych urzędów zajmujących się żywnością i lekami. Zalecane dzienne spożycie danej substancji powinno być wskazówką, jak często powinniśmy zażywać preparat.

Podobnie należy przestrzegać rad lekarza lub farmaceuty, którzy dany preparat ordynują. Często do suplementów diety przyjmowanych doustnie istnieje komplementarna terapia w postaci: maski do włosów, wcierki lub szamponu – dzięki nim można działać też od zewnątrz. d b a m

o z d r o w i e | 13

SŁOŃCE, WIATR CZY SŁONA WODA, ALE TAKŻE FARBOWANIE LUB PROSTOWANIE włosów sprawiają, że zaczynają się elektryzować, stają się przesuszone, matowe i pozbawione blasku. Ich końcówki rozdwajają się, a włosy są szorstkie w dotyku i kruche.

Wszystko to sprawia, że wymagają solidnej regeneracji.

LATO BEZ SIANA… …oczywiście na głowie!

Suche, trudne do ułożenia, splątane i zniszczone włosy możesz nie tylko odpowiednio nawilżyć, lecz także zregenerować.

Co zrobić, by pasma odzyskały gładkość i połysk?

14 | d b a m

o z d r o w i e

TEGO UNIKAJ:

• mycia włosów w zbyt gorącej wodzie; • mocnego tarcia ręcznikiem; • suszenia bardzo rozgrzaną suszarką; • używania lokówki i prostownicy.

ZDECYDOWANE CIĘCIE Jedynym sposobem na pozbycie się rozdwojonych i kruchych końcówek jest ich ścięcie. Jeśli twoje włosy są zniszczone i cienkie, nie cieniuj ich, poproś fryzjera o proste cięcie. Włosy będą wyglądały na gęstsze i zdrowsze.

3

lata – tyle mają końcówki twoich włosów, jeśli nosisz fryzurę do ramion.

reklama

Szybkie nawilżenie

OLEJ RYCYNOWY

Chcesz sprawić, że twoja ulubiona maska będzie nawilżała jeszcze lepiej?

Włóż porcję kosmetyku do miseczki i dodaj do niej:

To wielofunkcyjny produkt, który może być stosowany zarówno na twarz, ciało, jak i włosy. Olej rycynowy świetnie sprawdza się w pielęgnacji włosów – zapobiega rozdwajaniu się końcówek.

30 ml

mąki • łyżeczkę ziemniaczanej

• łyżeczkę miodu kisielu z siemienia • łyżkę lnianego Nakładaj normalnie, na umyte, wilgotne włosy.

Spłucz po 30 minutach.

Więcej na www.botame.pl

SUCHE CZY PRZESUSZONE?

(Za)MASKUJ ZNISZCZENIA! Dobra maska to kosmetyk, który naprawdę może zregenerować twoje włosy. Przy szorstkich i zniszczonych postaw na maski z proteinami oraz olejami.

Pierwsze, stosowane raz w tygodniu, mają zdolność tymczasowego wypełniania ubytków w łuskach, a także przenikania do wnętrza włosa i wiązania się z keratyną. Efekt? Mocniejsze i gładsze pasma.

Z kolei maski olejowe uelastyczniają włosy, sprawiają, że stają się bardziej miękkie i gładkie.

• Włosy umyj i osusz. Na pasma średniej długości weź

kulkę maski wielkości orzecha włoskiego, krótkim przyda się połowa tej ilości, a długim dwukrotność.

• Kosmetyk wetrzyj w poszczególne kosmyki lekkimi,

głaszczącymi ruchami, od góry w dół. To dodatkowo wygładzi łuski włosa. Przeczesz fryzurę grzebieniem z szeroko rozstawionymi zębami.

SUCHE Podobnie jak suchą cerę „zawdzięczasz” genom.

Twoje kosmyki mają po prostu niewiele wilgoci w łodygach.

!

OSRĘKĄ SPOD

PRZESUSZONE Najczęściej są efektem mocnych zabiegów fryzjerskich. Fryzura traci nawilżenie i blask także podczas prostowania i suszenia, po opalaniu czy w pomieszczeniach ogrzewanych kaloryferami.

Serum do włosów z olejkami i silikonem dorzuć do podręcznych kosmetyków w torebce. Możesz je stosować na suche włosy, w ciągu dnia.

• Owiń czuprynę folią, a potem jeszcze ciepłym ręcznikiem. Taki kompres podgrzeje lekko kosmyki i sprawi, że ich łuski się rozchylą, a proteiny z maski wnikną do wnętrza włosów.

• Po 20-30 minutach polej głowę letnią wodą i pomasuj włosy. Maska się zemulguje i łatwiej będzie ją spłukać. Na końcu polej głowę chłodną wodą, to z kolei zamknie łuski włosów i doda im blasku.

Czułe traktowanie

Włosy zniszczone z reguły mają mocno rozchylone łuski. Właśnie dlatego są szorstkie w dotyku i matowe.

Im bardziej „dachówki”, którymi pokryta jest łodyga, są odchylone od siebie, tym bardziej włos będzie podatny na dalsze uszkodzenia. Dlatego rozczesuj kosmyki tylko po użyciu odżywki lub po wyschnięciu, po myciu delikatnie odsączaj i nie trzyj ręcznikiem. d b a m

o z d r o w i e | 15

50

%

czyli co drugi Europejczyk zmaga się z problemem łupieżu

GDY WŁOSY CHORUJĄ

ŁUPIEŻ CZY ŁZS*?!

Obie dolegliwości są do siebie podobne. Wielu badaczy twierdzi, że u chorych na ŁZS jednym z objawów jest właśnie łupież w wersji tłustej. *Łojotokowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą i nawracającą, w której rolę odgrywają drożdżaki Malassezia. Przyczyny ŁZS pozostają niewyjaśnione, ale mogą nimi być: nadmierna aktywność gruczołów łojowych, czynniki alergiczne. Objawy to zaczerwienienie, łuszcząca skóra i silny świąd. Zmiany przechodzą na czoło wzdłuż linii włosów, na brwi i w okolice nosa. Mogą również pojawiać się wzdłuż kręgosłupa.

óra głowy Czy wiesz, że sk agać? m też może niedo ozowany jest gn Najczęściej dia sób skarży się o łupież, ale wiele uszczanie się etł też na silne prz k je wyleczyć. , ja włosów. Zobacz

Malassezia To mikroskopijne drożdżaki z tej rodziny najczęściej wywołują łupież. Produkty ich przemiany materii drażniąc skórę, pobudzają proces podziału komórek naskórka. W efekcie pojawiają się białe płatki.

16 | d b a m

Drożdżaki znajdują się, razem z innymi bakteriami, na skórze każdego z nas. Ale dlaczego nie wszyscy mają problem z łuszczącą się skórą głowy? Naukowcy sądzą, że niektórzy są bardziej wrażliwi na działanie tych grzybów.

o z d r o w i e

CO JESZCZE SPRZYJA ŁUPIEŻOWI? • zmiany hormonalne;

• nieodpowiednia pielęgnacja; • łuszczyca;

• stres; • nadmierny łojotok i, odwrotnie, • mała ilość światła słonecznego; przesuszona skóra głowy; • zanieczyszczenie powietrza.

AM

OŻ

Wywar z łyżeczki rumianku lub lipy (dla blondynek) albo mięty lub pokrzywy (dla ciemnowłosych) oraz szklanki wrzątku dodaj do 2-3 litrów letniej wody. Po umyciu włosów użyj tej mikstury do ostatniego płukania. Nie tylko ukoi skórę głowy, lecz także nada włosom połysku.

Szukaj w nim: pirytionianu cynku, ketokonazolu, climbazolu, siarki, mocznika, ichtiolu, kwasu salicylowego, d-pantenolu, olejków eterycznych jak sosnowy, kolendrowy i z drzewa herbacianego.

• Myj z głową! Zmieszaj kosmetyk z odrobiną wody, wmasuj w skórę i włosy, spłucz. To oczyści skalp i kosmyki z płatków łupieżu.

Nałóż szampon ponownie i poczekaj około 5 minut, tyle ile zaleca producent kosmetyku. Dasz czas na działanie składnikom leczniczym zawartym w szamponie.

Preparaty w ampułkach czy •lotionach są uzupełnieniem kuracji

szamponem przeciwłupieżowym.

Rozprowadzaj je po umyciu głowy szamponem i usunięciu ze skóry większości łusek. Wtedy wyspecjalizowany kosmetyk zadziała z pełną siłą.

ACH, TEN ŁUPIEŻCA! Łupież to mocny przeciwnik, o którym niby wiadomo bardzo dużo, a i tak bywa trudny do pokonania. Często dzieje się tak z powodu złej pielęgnacji skóry głowy i włosów. Jak się pozbyć problemu?

zdjęcia: Adobe Stock (15), archiwum prywatne

reklama

EKSTRAKTY ZIOŁOWE & KERATYNA, MASKA DO WŁOSÓW Keratyna hydrolizowana nawilża, uelastycznia i wzmacnia włosy, a ekstrakty z korzenia łopianu, kłącza tataraku i skrzypu polnego nadają włosom połysk, przyczyniają się do ich rewitalizacji. Wspomagają regulację pracy gruczołów łojowych, zapobiegając nadmiernemu wydzielaniu sebum.

200 ml

Więcej na www.botame.pl

UK

?

KA

Dobry kosmetyk przeznaczony do zwalczania łupieżu zawiera substancje złuszczające oraz ograniczające namnażanie się drożdżaków. Dzięki temu usuwa nadmiar zrogowaciałego naskórka i przywraca komfort skórze głowy – likwiduje świąd i zaczerwienienia.

E

OWA PŁ

AN

Szampon i spółka

Ł ZIO

TŁUSTE POD KONTROLĄ Im jest cieplej, tym gruczoły łojowe produkują więcej sebum – co 1 st. C wydzielanie łoju zwiększa się o 10 procent! To dlatego pielęgnacja włosów przetłuszczających się jest tak ważna latem.

1. OCZYSZCZAJ TYLE, ILE TRZEBA Używaj delikatnego szamponu, nawet codziennie. Zbyt mocne kosmetyki myjące, z SLS i SLES, mogą powodować nadmierne wydzielanie łoju. Raz w tygodniu dogłębnie oczyść skórę, użyj peelingu, aby usunąć sebum gromadzące się w okolicach mieszków włosowych.

2. NIE PRZEGRZEWAJ GŁOWY Postaw na przewiewne czapki i kapelusze.

3. UNIKAJ GORĄCA W tym prostownicy, lokówki i mocno nagrzanej suszarki. Odstaw też mycie bardzo ciepłą wodą, a na koniec płukania polej głowę chłodnym strumieniem.

4. SPINAJ WŁOSY Dzięki temu będziesz mniej je przeczesywać – a to sprzyja produkcji sebum. d b a m

o z d r o w i e | 17

GOTOWA 1.

2.

Myj włosy wtedy, kiedy tego potrzebu ją, tłuste nawet codziennie, a suche 2-3 razy w tygodniu, tak by nie wysusza ć nadmiernie skóry.

Choć zdrowe włosy z natury są mocne i elastyczne – potrafią się rozciągnąć o 10 procent – traktuj je z czułością. Rozczesywanie zacznij od końcówek, są najbardziej splątane . Potem przesuwaj szczotkę ku środkow i długości fryzury, a na koniec przeczes z ją całą, od nasady po końce.

3.

Odpowiednią pielęgnacją możesz prze dłużyć fazę wzrostu włosów, a także pobudzić cebulki do szybszeg o wzrostu młodych włosów, tzw. baby hair. Dodaj do tego masaże skóry głowy i odpowiednią suplementację, a wkrótce zauważysz efekty.

4.

Na talerzu jak najczęściej kładź produkty pełnoziarniste, bogate w witaminy z grupy B. Dodaj do nich kwa sy omega-3 oraz witaminy A i E z oliwy czy ryb morskich, magnez z czek olady i orzechów, żelazo z mięsa.

5.

Podejrzewasz u siebie ŁZS? Masz niek ończący się łupież? Udaj się do dermatologa. To właśnie on zajmuje się schorzeniami skóry głowy.

Podczas wizyty lekarz może ją obejrze ć trichoskopem i postawić diagnozę.

Ponadto może wspomóc leczenie odp owiednią pielęgnacją.

18 | d b a m

o z d r o w i e

INSPIRACJE

URODA

Letnie POCAŁUNKI

CZY WIESZ, ŻE USTA SĄ CAŁKOWICIE POZBAWIONE MELANINY I BEZBRONNE WOBEC PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO? CHROŃ JE I PIELĘGNUJ ICH NASKÓREK, A ODWDZIĘCZĄ CI SIĘ CAŁUŚNYM WYGLĄDEM :*

USTOM NA RATUNEK

zdjęcia: Adobe Stock (3)

Znasz przykre uczucie przesuszenia i spierzchnięcia warg? Niestety, w ich naskórku prawie nie ma gruczołów łojowych, a więc wilgoć ucieka z niego bardzo łatwo. Letni wiatr, słońce, a nawet klimatyzowane powietrze w biurach i mieszkaniach wzmagają jeszcze ten proces.

Na szczęście łatwo możesz wspomóc usta w regeneracji.

1. ZRÓB PEELING. Wymieszaj łyżeczkę cukru z 1/2 łyżeczki oliwy lub oleju rzepakowego.

Wmasuj w wargi, by pozbyć się nadmiaru spierzchniętego naskórka.

2. NAŁÓŻ OPATRUNEK. Może być to maść z witaminą A, balsam do ust lub sztyft z dodatkiem lanoliny, aloesu, oleju z wiesiołka czy pantenolu.

3. REGULARNIE NAWILŻAJ. Kilka razy dziennie nakładaj pomadkę z aloesem, kwasem hialuronowym czy wyciągami roślinnymi, szczególnie jeśli czujesz, że skóra ust jest ściągnięta.

Błyszczyk?o r e m !

R a c z e j w ie c z

Wychodząc na słońce, zostaw w domu mocno lśniące pomadki, zwłaszcza jeśli nie mają filtrów. Takie błyszczyki przyciągają bowiem promieniowanie UV i zwiększają penetrację światła, sprawiając, że skóra warg staje się bardziej podatna na zniszczenia.

SŁODKA MASKA

30

SPF

Nakładasz na usta miód? Spróbuj dodać do niego bogate w witaminy i zdrowe tłuszcze awokado, a wargi staną się jeszcze gładsze i nawilżone.

Wymieszaj łyżeczkę miodu z 2 łyżeczkami ugniecionego owocu i nałóż na usta.

Po kwadransie zetrzyj nadmiar maseczki.

na plaży, ale i na spacerach, używaj pomadki ochronnej z takim filtrem.

d b a m

o z d r o w i e | 19

O Jeśli masz gorszy dzień, zrób coś kreatywnego. Puść wodze fantazji, namaluj coś, wymyśl nowe danie, ułóż puzzle, usiądź z przedszkolakiem i polepcie z plasteliny.

Krótko mówiąc, bądź twórcza, bo to pobudza w mózgu ośrodek nagrody.

Efekt? Odczuwanie megasatysfakcji i powrót dobrego nastroju.

POMALUJ SWÓJ ŚWIAT

Lekarze z Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego twierdzą, że po pierwszym zawale miłosne igraszki można zaplanować już po czterech tygodniach od powrotu ze szpitala. Warunek konieczny: zero bólów wieńcowych i duszności. Dodatkowo kardiolodzy uspokajają: ryzyko śmierci podczas stosunku jest mniejsze niż 1 proc. i, co interesujące, wzrasta podczas seksu pozamałżeńskiego…

Zespół badawczy z Pohang University of Science & Technology w Korei Południowej opracował bezprzewodową technologię „inteligentnych soczewek kontaktowych”, które wykrywają cukrzycę i przy okazji leczą retinopatię cukrzycową.

Soczewki te wykonane są z biokompatybilnych polimerów i mają specjalne bioczujniki oraz systemy uwalniania leków. Niesamowite!

20 | d b a m

o z d r o w i e

7

Światowy Dzień Czekolady

Jeść czy nie jeść? Tuczy czy leczy? Wiele jest pytań, ale i coraz więcej odpowiedzi.

Okazuje się, że czekolada, ta gorzka, z co najmniej 70-proc. zawartością kakao, jest tym, co kochają zarówno twoje serce, jak i kubki smakowe.

I tak, kakao dzięki wysokiej zawartości flawonoidów, czyli substancji zwalczających wolne rodniki, poprawia pamięć, korzystnie wpływa na ciśnienie tętnicze i poziom dobrego cholesterolu.

No, i najważniejsze. Zjedzenie czekolady zapobiega obniżeniu sprawności umysłowej po nieprzespanej nocy. Uwaga, działa tylko w przypadku kobiet…

Przypadek? Nie sądzimy! ;)

zdjęcia: Adobe Stock (2)

Cukrzyca, niestety, oznacza zazwyczaj dożywotni obowiązek monitorowania poziomu glukozy we krwi. A może by tak kontrolować wydzielanie insuliny, nosząc jedynie soczewki kontaktowe? Właśnie trwają nad nimi prace.

SEKS PO ZAWALE? Czy na pewno można?

Można! Miłość fizyczna po przebytym udarze serca wywołuje wiele wątpliwości. Boi się zarówno chory, jak i jego partner czy partnerka. Tymczasem seks w takiej sytuacji może działać terapeutycznie.

LIP CA

SOCZEWKĄ W CUKRZYCĘ

Badacze z Drexel University wykazali, że odkrywcze pomysły, szczególnie te nagłe, tzw. olśnienia, mogą wywoływać gwałtowny wzrost aktywności fal mózgowych gamma o wysokiej częstotliwości. Za rozstrojenie lub słabe działanie tych fal odpowiadają stres czy zmęczenie.

Pau lina Kr upińska-Karpiel

J estem zb ud owana

MIŁOŚCIĄ Rozmawia: Iwona Czarnyszewicz

W marcu zadebiutowała jako prowadząca Dzień Dobry TVN. To spora rewolucja w życiu jej rodziny.

Paulina Krupińska-Karpiel opowiada nam o codzienności na Podhalu, wychowaniu dzieci i planach na przyszłość.

Czy mieszkasz teraz na dwa domy – w Warszawie i na Podhalu?

Tak i super odnajduję się w tej sytuacji. Sebastian jest cały czas z naszymi dziećmi w Kościelisku, a ja dojeżdżam stamtąd do pracy dwa razy w miesiącu do Warszawy, gdzie mam trzydniowy dyżur w „Dzień Dobry TVN”.

Cieszy cię podhalańskie życie?

W tym miejscu moja rodzina nie odczuwa zagrożenia związanego z epidemią. Jedyny moment, kiedy trzeba założyć maskę, to chwila, kiedy jedziemy do sklepu albo apteki. Natomiast wokół chałupy żyjemy tak, jakby nic się nie zmieniło. Dzieci biegają po podwórku albo „po polu”, jakby poprawił mnie Sebastian. Dziś robimy na przykład porządki, ponieważ mąż sprawił sobie na 44. urodziny motocykl i chcemy, by zmieścił się w garażu.

Poza tym na Podhalu mam większą swobodę, mogę być całkowicie na luzie, nie muszę chodzić na tzw. wciągniętym brzuchu, bo wiem, że nikt nie będzie mnie oceniać ani robić mi zdjęć. To daje mi niesamowity komfort, poczucie wolności i bezpieczeństwa.

Jak Sebastian radzi sobie z dzieciakami, kiedy ciebie nie ma w domu?

Muszę go bardzo pochwalić. Owszem, było kilka sytuacji, które wyprowadziły go z równowagi, ale stanął na wysokości zadania.

Jestem z niego dumna.

Czy możesz opowiedzieć o tych sytuacjach, tzw. nerwowych?

Sebastian grał w piłkę z naszym synkiem i wtedy zadzwonił do niego telefon. Zostawił więc Jędrka na chwilkę, a wtedy nasz trzylatek wziął kamień i porysował nim drzwi oraz bagażnik samochodu. Co się wtedy działo! Musieliśmy synkowi wytłumaczyć, że zniszczył karoserię. Podjęliśmy też wspólnie decyzję, że musi wziąć odpowiedzialność za to, co zrobił i na miesiąc skonfiskowaliśmy mu kilka jego ulubionych zabawek.

Jakim tatą jest Sebastian?

Muszę podkreślić, że mój mąż zawsze był bardzo zaangażowanym rodzicem. Jesteśmy taką parą, która postanowiła wychowywać dzieci bez opiekunek. Tylko przez dwa miesiące na czas drzemki, dwa, trzy razy w tygodniu przychodziła do Jędrka niania. Do tej pory więc udawało nam się wymieniać opieką nad dziećmi. Jednak dopiero teraz, kiedy Sebastian

22 | d b a m

o z d r o w i e

oso b owo ś c i

d b a m

o z d r o w i e | 23

Pau lina Kr upińska-Karpiel

przestał wyjeżdżać na koncerty w weekendy, miał możliwość spędzić z Jędrkiem i Tosią 24 godziny na dobę. Od połowy marca nie miał ani jednego dnia bez dzieci i wydaje mi się, że dzięki temu bardziej docenił moją rolę w domu.

Teraz macie nowy podział obowiązków?

U nas wszystko dzieje się naturalnie. Kiedy Sebastian wracał do domu z koncertów, to on odprowadzał dzieci do przedszkola. Natomiast w te dni, gdy jechał do pracy, ja brałam na siebie wszystkie obowiązki.

Teraz żyjemy w nieco innym rytmie i Sebastian na przykład zawsze kąpie dzieci i czyta im książki na dobranoc.

Masz już góralskie przyjaciółki?

Słowo przyjaciel ma dla mnie wielkie znaczenie, wiec nie nazywam tak wszystkich koleżanek.

Na Podhalu mam jedną przyjaciółkę Gosię, ale nie jest góralką. Świetnie dogaduję się z kuzynkami Sebastiana. Mieszkamy wszyscy w bardzo bliskim, rodzinnym sąsiedztwie.

Nie mamy domów oddzielonych od siebie płotami i to jest cudowne, bo nasze dzieci mogą się razem bawić.

Coraz chętniej myślę o tym, aby przeprowadzić się tu na stałe. Czas pandemii był dla mnie egzaminem. Wcześniej przyjeżdżałam na Podhale tylko na święta i wakacje, na tydzień lub dwa. Teraz weszłam w silniejsze relacje międzyludzkie i poznałam lepiej społeczność góralską. Ustaliliśmy więc z Sebastianem, że najprawdopodobniej, kiedy nasze dzieci zaczną chodzić do szkoły, tutaj w górach osiądziemy już na stałe.

Słyszałam, że goście potrafili odwołać swoje przybycie do studia w ostatniej sekundzie...

Dlatego tak naprawdę nie mam zbyt dużego doświadczenia w prowadzeniu programu z gośćmi na kanapie. Więcej mam go w prowadzeniu rozmów online. (śmiech) Mieliśmy różne przygody z zacinającymi się wywiadami albo opóźnieniem na łączach. Ale nie narzekam, staramy się robić wszystko, aby dla widzów nasz program był ciekawy. Czekam jednak z wielkim utęsknieniem, aż nasi goście z wirtualnej rzeczywistości przesiądą się w końcu na kanapę i będziemy mogli popatrzeć im w oczy. Tego nic nie zastąpi.

Jestem ciekawa, czy w ostatnim czasie dowiedziałaś się o sobie czegoś nowego?

Kiedyś myślałam, że jestem niezniszczalna, zawsze na luzie i nic nie jest w stanie mnie zestresować. A teraz wiem, że Krupińska jednak nie jest takim mocarzem, za jakiego uważała się przez tyle lat. Prowadzenie trzyipółgodzinnego programu na żywo nie jest superłatwym zadaniem. Dlatego czasem dopada mnie stres.

Jak się objawia?

Bywa tak, że po obejrzeniu materiałów, po przeczytaniu całej dokumentacji, przegadaniu scenariusza, późnym wieczorem, a nawet w nocy mam nieprawdopodobną gonitwę myśli. A kiedyś po całym dniu biegania za dzieciakami kładłam się do łóżka, zamykałam oczy i natychmiast zasypiałam.

Takie miejsce wydaje się idealne do wychowywania dzieci?

Mój trzyletni synek Jędrek przez te ostatnie miesiące niesłychanie zmężniał. Stał się bardziej samodzielny, właśnie dzięki poczuciu wolności, bo tutaj może skakać sobie po kałużach, obserwować, jak starsza siostra wspina się po drzewach i ją naśladować. Moje dzieci biegają po podwórku umorusane od stóp do głów i dlatego są szczęśliwe. Mam poczucie, że w mieście wszyscy bardzo kontrolujemy dzieci. I żeby nie było – sama to robię! A one przecież potrzebują przestrzeni do tego, by eksperymentować, broić i mieć swobodę.

Znalazłaś już sposób, jak rozładować napięcie?

Jeszcze nie. Zastanawiam się, że może gdyby była ze mną rodzina, czułabym mniej stresu? Kiedy trzeba zająć się dziećmi, przeczytać im bajkę, ugotować kolację, ale też można jeszcze porozmawiać z mężem, wszystko wydaje się łatwiejsze. Wtedy myśli związane z pracą naturalnie się rozpraszają. A teraz jestem przez trzy dni w Warszawie kompletnie sama. Owszem, mam czas, by się porządnie przygotować do programu, czytam więc jeszcze raz materiały do nagrania, nastawiam sześć budzików na rano, mija kolejna godzina za godziną i… nie mogę zasnąć.

Twoje życie zmieniło się również, ponieważ trzy miesiące temu zadebiutowałaś jako prowadząca (razem z Damianem Michałowskim) w „Dzień Dobry TVN”. Jak sobie radzicie?

Czy wiesz, że do tej pory poprowadziłam tylko jeden odcinek, podczas którego miałam gości na kanapie? Przy kolejnych już zaczynały wchodzić obostrzenia związane z koronawirusem. Zmniejszała się ekipa na planie i coraz mniej osób chciało rozmawiać na żywo w studiu. Przeszliśmy więc na przeprowadzanie wywiadów online. Teraz ekipa w studiu jest zredukowana do minimum. Zdecydowanie wolałam, gdy na planie panował gwar, bo wtedy mogłam liczyć, że dostanę od ludzi wiele dobrej energii. Ktoś się do mnie uśmiechnie, inny zrobi herbatę, ktoś zażartuje i wtedy robi się atmosfera, która niesamowicie doładowuje nas, prowadzących.

Czy w tej nowej rzeczywistości znajdujesz czas, by o siebie dbać?

Wizyty u fryzjera, manikiurzystki czy kosmetyczki to dla mnie poboczne sprawy. Zamknięte kluby fitness nie martwiły mnie specjalnie, ponieważ nigdy nie były moimi ulubionymi miejscami. Są inne proste sposoby na gimnastykę – wystarczy w domu włączyć aplikację z Anną Lewandowską i ćwiczyć na macie. Zawsze lubiłam jeździć na rowerze, biegać i chodzić na długie spacery, zwłaszcza na świeżym powietrzu.

Najbardziej tęsknię za moimi przyjaciółkami. Kiedyś widywałyśmy się nawet trzy razy w tygodniu. Zdecydowanie doskwiera mi teraz brak relacji międzyludzkich, bo zza tych masek nie widać, czy ktoś się do ciebie uśmiecha. Brakuje mi uścisku dłoni czy zwykłego przytulenia. Niedawno, ale dopiero po dwóch miesiącach niewidzenia się z rodzicami,

24 | d b a m

o z d r o w i e

oso b owo ś c i

pojechałam do mamy, by złożyć jej urodzinowe życzenia. Kiedyś Jędrek i Tosia widywali dziadków przynajmniej raz w tygodniu podczas niedzielnego obiadu.

Dziś dbanie o siebie kojarzy mi się głównie z bliskimi relacjami.

zdjęcia: Marta Wojtal #projektmiłość (2)

Mówisz, że nie przywiązujesz zbytniej wagi do dbania o urodę. Przecież na wizji musisz wyglądać idealnie!

Zawsze potrafiłam sobie sama urządzić domowe spa, a i pielęgnacja za pomocą kosmetyków, które można kupić w drogerii, nie jest mi obca. Zdradzę ci, że niedawno moja mama podcięła włosy wszystkim w rodzinie. Uważam, że potrafi zrobić wszystko i jest absolutną kobietą renesansu. Jakiś czas temu mama upominała mnie: „Paulina, dlaczego ty tak mało gotujesz?” A jej na to odpowiadałam: „Mamo, ale nie każda kobieta musi spełniać się w ogarnianiu wszystkiego w domu”.

Teraz biję się w piersi, bo z wiekiem coraz bardziej zaczynam przypominać własną mamę. I przy okazji chciałabym przeprosić ją, że gdy byłam dzieckiem, nie przychodziłam na czas do stołu. Krzyczałam w porze obiadu: „Zaaaaraz!”. Jak ja dziś tego „zaraz” nie lubię! Już na stole czekają ciepłe ziemniaki, szparagi, sałatka, ryba, a moje dzieci i mąż przychodzą z opóźnieniem, bo każdy musi dokończyć jakieś swoje zajęcie. Okropieństwo. (śmiech) Czy czas pandemii sprawił, że nauczyłaś się czegoś nowego o swojej rodzinie?

Nie chcę, by zabrzmiało to jakoś słodko, ale dowiedziałam się, że nadal bardzo się lubimy (śmiech). Po trzech dniach intensywnej pracy w Warszawie od świtu do północy natychmiast chcę wracać do bliskich. Trzeciego dnia tuż po wyjściu ze studia jadę prosto na Podhale i w drodze obmyślam, jak będziemy spędzać czas, w co będziemy się bawić.

Paulina Krupińska-Karpiel Prezenterka, modelka. Miss Polonia 2012. Prowadzi program „Dzień Dobry TVN”. Jej mężem jest Sebastian Karpiel-Bułecka. Mają niespełna 5-letnią córeczkę Antoninę i 3-letniego synka Jędrzeja. Ma 33 lata.

Lubisz być w domu?

Zawsze myślałam sobie, że owszem, możesz mieć najlepszą pracę świata, najpiękniejszą garderobę, najszybszy samochód, lepsze projekty, ale jeśli nie masz osób, z którymi możesz się tym wszystkim podzielić i cieszyć, to jest to niewiele warte.

Dość szybko urodziłam dzieci i wtedy już z nikim się nie ścigałam, skupiłam się po prostu na macierzyństwie.

Wtedy poczułam, że o nic nie muszę już walczyć, tylko o to, by moje dzieci były szczęśliwe. Dla nich chciałam być.

Jesteś chyba też osobą urodzoną „pod dobrą gwiazdą”?

Tak, ale przede wszystkim jestem urodzona w dobrym domu.

Zbudowana miłością rodziców! Od nich dostałam pewność siebie i otwartość na ludzi. Nie pochodzę z zamożnej rodziny, ale dla mnie zawsze najcenniejsza była miłość. Od rodziców dostałam wspaniały „pakiet na życie” i to mnie niesie dalej.

Tak samo chcę wychowywać swoje dzieci. One nie potrzebują najlepszych kursów, miliona zabawek i najdroższych szkół. Potrzebują tylko miłości rodziców, naszego czasu i zaangażowania. To będzie ich potencjał na całe życie. d b a m

o z d r o w i e | 25

TO JEST TEN CZ AS

, Ogród szczescia , F E L I E TO N

TO, CZEGO NAJBARDZIEJ MI BRAKUJE ZIMĄ, TO MOJE ROŚLINY, KOPANIE W ZIEMI, SADZENIE NOWYCH KWIATÓW… Ktoś kiedyś powiedział, że

KORZYŚCI BYŁY PODOBNE U WSZYSTKICH UCZESTNIKÓW ANALIZY, NIEZALEŻNIE OD ICH WIEKU, RASY I MIEJSCA ZAMIESZKANIA, ale najbar-

człowiek jest tak uwarunkowany, by żyć jak najbliżej natury i to dlatego tak kochamy ogrodnictwo. Dla mnie to połączenie solidnego treningu (machanie łopatą), relaksu (leżak i książka!), i kreatywnego myślenia (ach, te pomysły na nowe rabatki…). Wszystko to zapewnia mi prawdziwe szczęście. I okazuje się, że nie tylko mnie.

dziej zauważalne u… kobiet i osób o niższych dochodach.

Więcej, ludzie, którzy prowadzili ogrody warzywne, zgłaszali wyższy poziom szczęścia niż ci, którzy pracowali w ogrodach typowo ozdobnych.

Z OSTATNICH BADAŃ PRZEPROWADZONYCH NA UNIWERSYTECIE PRINCETON WYNIKA, ŻE PRACA PRZY ROŚLINACH MA PODOBNY POZYTYWNY WPŁYW NA SAMOPOCZUCIE, jak jazda na rowerze, spacery

stałość po zbieracko-łowieckim trybie życia sprzed tysięcy lat. Ale to nie koniec przyjemności. W ziemi kryją się Mycobacterium vaccae, bakterie, które wdychamy, gdy spędzamy czas w ogrodzie. Naukowcy z Bristolu dowiedli, że sprzyjają one wydzielaniu serotoniny – hormonu szczęścia.

To jak, chwytasz szpadel w dłoń?

Karolina Banasiak Farmaceutka, redaktor prowadząca magazynu „Dbam o Zdrowie”.

Wiecznie w biegu – energią doładowuje się podczas joggingu i zajęć na trampolinach, a wycisza na działce, w otoczeniu natury. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek.

26 | d b a m

o z d r o w i e

zdjęcie: R. Cyron

lub pyszne jedzenie. Poprawia zarówno nastrój i koncentrację, jak i samoocenę. Uczy radzić sobie z przeciwnościami. Zapewnia czas na refleksję i odprężenie.

PODCZAS ZBIORÓW OWOCÓW I WARZYW W MÓZGU WYTWARZA SIĘ POPRAWIAJĄCA NASTRÓJ DOPAMINA. Uczeni podejrzewają, że to pozo-

KONTROWERSJE

KOMÓRKI SZKODZĄ?

BEZ NICH TRUDNO DZIŚ SOBIE WYOBRAZIĆ RZECZYWISTOŚĆ.

UŁATWIAJĄ NAM KOMUNIKACJĘ, ODNALEZIENIE SIĘ W TERENIE, A NAWET LECZENIE – SĄ BOWIEM ISTOTNYM ELEMENTEM TELEMEDYCYNY. ALE MAJĄ TEŻ SWOJĄ CIEMNĄ STRONĘ.

ZOBACZ, JAK MOGĄ PSUĆ NAM ZDROWIE. Barbara Acher-Chanda

28 | d b a m

o z d r o w i e

KONTROWERSJE NASZ EKSPERT

Karolina Kwiatkowska

CO MÓWIĄ BADANIA? Temat nie jest prosty.

Wszelkie rozważania dotyczące potencjalnie pozytywnych czy negatywnych oddziaływań urządzeń emitujących pole elektromagnetyczne na nasze zdrowie muszą być rzetelne i poparte naukowymi argumentami. I tu pojawia się problem, bo prowadzenie takich badań wymaga przestrzegania bardzo restrykcyjnych zasad, w tym realizowania jedynie takich projektów, w których ryzyko narażenia zdrowia i życia ludzkiego jest minimalne. Oznacza to, że ilość dopuszczonych eksperymentów jest ograniczona.

Tym bardziej niełatwo znaleźć badania przeprowadzone wśród osób do 18. roku życia.

To wszystko sprawia, że porównywanie poszczególnych doniesień jest niezwykle skomplikowane. A co za tym idzie – trudno o jednoznaczne opinie.

To, co wiemy na pewno: zbyt długie korzystanie z telefonów komórkowych nie jest obojętne dla kręgosłupa, snu, koncentracji czy w przypadku panów – płodności.

Czy powinniśmy z nich zrezygnować? Raczej rozsądnie korzystać.

FIZJOTERAPEUTA Z CAROLINA MEDICAL CENTER

Powinniśmy kontrolować sposób, w jaki korzystamy z telefonu FIZJOTERAPEUCI I ORTOPEDZI OSTRZEGAJĄ: SMARTFONY I TELEFONY KOMÓRKOWE NISZCZĄ NAM ZDROWIE. W JAKI SPOSÓB? Widziała pani, jak wygląda osoba korzystająca z takich urządzeń? Siedzi z pochyloną głową, z zamkniętą klatką piersiową, zaokrąglonymi plecami, noga założona na nogę. Często nawet nie siedzi, ale zsuwa się z siedzenia, w związku z czym miednica jest pochylona do tyłu, jak podwinięty ogon. Nierzadko aparat przyciska barkiem do ucha. Jeśli nawet używa słuchawek, to być może z powodu stresu wywołanego rozmową unosi barki, pozostawiając je w ciągłym napięciu. Taka pozycja nie dość, że powoduje przeciążenia, to jeszcze nie pozwala na regenerację i odżywienie tkanek organizmu, uciska narządy wewnętrzne: wątrobę, żołądek, przeponę.

JAKIE TO MA KONSEKWENCJE DLA SAMOPOCZUCIA? Ponieważ przepona jest unerwiona przez nerw przeponowy, który wychodzi przy mięśniach pochyłych, taka pozycja może wywoływać bóle głowy, szyi i barków. W wyniku długotrwałego obciążenia szyi i obręczy barkowej pojawiają się ograniczenia w ruchu szyi, kręgosłupa piersiowego. Stąd bóle pleców, głowy, zaburzenia koncentracji, a nawet stany depresyjne.

Często przyjmujemy pacjentów z dolegliwościami kciuków, nadgarstków, łokci. To pracownicy biurowi, kasjerzy, osoby, które pracują na urządzeniach elektronicznych.

Mało kto łączy telefon komórkowy z bólami na wysokości odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Tymczasem nasze ciało to jedność.

Jeśli przeciążymy kręgosłup szyjny, organizm natychmiast skompensuje inne części ciała, w tym dolny odcinek kręgosłupa. Z czasem więc i tam pojawią się dolegliwości bólowe.

Nadmierne korzystanie z telefonów komórkowych zaburza również sen. A organizm najlepiej regeneruje się właśnie podczas nocnego odpoczynku. Jeśli dołożymy do tego złą dietę, urazy, choroby towarzyszące, zmęczenie – organizm właściwie musi się zbuntować.

DO TEGO DOCHODZĄ JESZCZE URAZY...

Owszem, spowodowane rozmawianiem przez telefon podczas chodzenia. Jedna rzecz to drętwienie ręki, która go podtrzymuje, przy zgięciu łokcia. Chodząc tak, budujemy przeciążenie po jednej stronie. Druga sprawa to urazy, o których pani wspomniała, głównie kontuzje, których nabawiamy się z powodu braku uwagi. Mieliśmy pacjenta, który wychodząc z naszej kliniki nie zauważył słupka, na którym był rozpięty łańcuch, bo rozmawiał przez telefon. Potknął się i wrócił do nas, na ostry dyżur.

CO MAM ZROBIĆ, KIEDY ZACZYNAM ODCZUWAĆ MROWIENIE RĄK, DRĘTWIENIE, BÓLE PLECÓW, GŁOWY? Na początek warto zastanowić się, jakie ruchy wykonujemy najczęściej, korzystając z telefonu oraz w jakiej pozycji siedzimy. Spróbujmy tę postawę ciała zmodyfikować.

Zwróćmy uwagę na ułożenie głowy, na to, czy mamy podparte łokcie, jak mamy ustawione nogi podczas siedzenia. Stawy biodrowe i kolanowe powinny być zgięte do 90 stopni, a stopy odparte o podłoże.

d b a m

o z d r o w i e | 29

KONTROWERSJE

Jeśli zależy ci na jakości nasienia partnera, pilnuj, by unikał trzymania komórki w kieszeni spodni.

Naukowcy ostrzegają, że nadmierna ekspozycja na pole magnetyczne, które emituje smartfon, może negatywnie wpływać na jakość nasienia, zmniejszając jego objętość, stężenie lub liczbę plemników, pogarszając w ten sposób płodność mężczyzn.

A JEŚLI WIĘCEJ RUCHU I PRAWIDŁOWA POZYCJA PODCZAS KORZYSTANIA Z URZĄDZEŃ MOBILNYCH NIC NIE ZMIENIA, BÓL SIĘ NASILA? Koniecznie należy skonsultować to ze specjalistą, żeby nie pogłębić problemu.

DO KOGO MAM SIĘ ZGŁOSIĆ?

CO ROBIĆ NA CO DZIEŃ?

Jeśli podejrzewamy, że dolegliwości mogą być spowodowane przeciążeniami, proponuję zacząć od fizjoterapeuty. Jeśli rehabilitant uzna, że problem wymaga konsultacji, skieruje pacjenta do ortopedy czy neurologa.

W ten sposób skracamy drogę do rozwiązania problemu. Ale kiedy mamy poważne zaburzenia czucia, to w pierwszej kolejności powinniśmy pomyśleć o neurologu.

Na początek więcej ruchu. Częste przerwy od siedzenia, skręty głowy, skłony, ćwiczenia rozciągające klatkę piersiową, krążenia ramion oraz spacery do kuchni. Znajdźmy jakąś aktywność, która sprawia nam radość. Organizm nam za to podziękuje, zapewni większą koncentrację i większą gotowość do działania.

Dziś trudno odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie o szkodliwość komórek

NASZ EKSPERT

dr hab. n. med. Ilona Kopyta PROF. SUM Z KATEDRY I KLINIKI NEUROLOGII DZIECIĘCEJ WYDZIAŁU NAUK MEDYCZNYCH W KATOWICACH ŚLĄSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W KATOWICACH

PANI PROFESOR, CZY Z PUNKTU WIDZENIA NEUROLOGA KORZYSTANIE Z URZĄDZEŃ MOBILNYCH JEST DLA NAS SZKODLIWE? Znane są powszechnie objawy wynikające z używania telefonów komórkowych, takie jak bóle głowy, kręgosłupa szyjnego, bóle i obrzęki stawów rąk spowodowane wykonywaniem wielokrotnie powtarzających się ruchów palców na klawiaturze. Jednak nie jest to wynik używania telefonów komórkowych jako takich, tylko częstego powtarzania pewnych ruchów. Dlatego mogą pojawić się też w przypadku innych powtarzalnych czynności, zupełnie niezależnie od używania smartfonów. Ponadto dolegliwości w znacznym stopniu mogą wiązać się z napięciem emocjonalnym, towarzyszącym zaangażowaniu w czynności prowadzone na telefonach.

30 | d b a m

o z d r o w i e

zdjęcia: Adobe Stock (2), archiwum prywatne (2)

UWAGA NA PLEMNIKI

KONTROWERSJE

UŻYTKOWNICY, KTÓRZY CZĘSTO KORZYSTAJĄ Z TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH CZY SMARTFONÓW, SKARŻĄ SIĘ NA PROBLEMY ZE WZROKIEM.

A ODDZIAŁYWANIE POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO, KTÓRE TE URZĄDZENIA EMITUJĄ? POJAWIA SIĘ WIELE, CZĘSTO ROZBIEŻNYCH, OPINII NA TEN TEMAT.

Nagminny problem suchego i zaczerwienionego oka, tzw. digital eye strain (cyfrowe zmęczenie oczu) również nie jest wyłącznie skutkiem przewlekłego wpatrywania się w ekran komputera czy laptopa – może pojawiać się także podczas innych czynności związanych z wysiłkiem wzrokowym.

Dostępne badania, które mogą być podstawą do udzielenia odpowiedzi na to pytanie, koncentrują się na oddziaływaniu termicznym, czyli konsekwencji wzrostu temperatury, i nietermicznym – takim, które zmienia elektrofizjologię żywych komórek.

I TO NAM SZKODZI?

PRZECIWNICY NAGMINNEGO KORZYSTANIA Z KOMÓREK OSTRZEGAJĄ, ŻE MOGĄ ONE ZABURZAĆ ZDOLNOŚCI POZNAWCZE, CZYLI MOŻLIWOŚĆ NABYWANIA NOWYCH UMIEJĘTNOŚCI. TO PRAWDA?

Jak wskazują eksperci WHO, sam fakt podniesienia lokalnie temperatury tkanek na skutek korzystania np. z telefonu komórkowego nie musi być szkodliwy. To dlatego że kompensacyjne działanie innych układów, tj. immunologicznego czy endokrynnego, może pozwolić na utrzymanie homeostazy, czyli równowagi i prawidłowości funkcjonowania komórek i tkanek organizmu. Niewiele jest doniesień, które formułowałyby jednoznaczne wnioski w tym zakresie. Najistotniejszy wydaje się wpływ pola elektromagnetycznego na funkcjonowanie komórek ośrodkowego układu nerwowego, co może przekładać się na zaburzenia snu, poznawcze, także na koncentrację.

owej Zdaniem ekspertów ze Świat temperatury Organizacji Zdrowia wzrost ach, w mózgu lub innych narząd z telefonu spowodowany korzystaniem ia. jest niewielki – ok. 0,1 stopn

W 2016 roku przeprowadzono badanie, które miało to rozstrzygnąć.

Porównywano w nim trzy trzydziestoosobowe grupy osób w wieku od 17 do 24 lat. Byli to studenci wyższych uczelni, pochodzący z jednego regionu kraju. Podział dotyczył czasu używania telefonu komórkowego do chwili przeprowadzenia badania: poniżej 5 lat, powyżej 5 lat, w ogóle nie korzystający z komórek. Wyniki tych badań nie wykazały szkodliwego działania pola elektromagnetycznego na możliwości poznawcze w badanej grupie młodych osób.

A CO Z ZABURZENIAMI SNU? CZY DŁUGOTRWAŁE KORZYSTANIE Z TELEFONU UTRUDNIA ZASYPIANIE?

W bieżącym roku przeprowadzono duże międzynarodowe badanie, nazwane COSMOS (Cohort Study of Mobile Phone Use and Health), w którym udział wzięło niemal 25 tys. uczestników. Wykazało ono częstsze występowanie bezsenności u osób korzystających z komórek.

Jednak wyniki tego badania wskazują, że wpływają na to inne niż działanie pola elektromagnetycznego właściwości telefonów komórkowych.

Ponadto nie potwierdzono hipotezy, jakoby pole elektromagnetyczne emitowane przez telefony miało długofalowy wpływ na jakość snu.

CZY POLE ELEKTROMAGNETYCZNE MOŻE POWODOWAĆ NOWOTWORY?

Ocena wpływu używania telefonów komórkowych na różne aspekty zdrowia i funkcjonowania człowieka została ostrożnie opisana w raporcie WHO z 2006 roku. Za najbardziej prawdopodobne autorzy opracowania uznali możliwość zwiększenia ryzyka nowotworów głowy, szyi, mózgu, narządu słuchu czy ślinianek po stronie, do której zwykle przykładano telefon, szczególnie jeśli okres użytkowania telefonu przekraczał 10 lat.

d b a m

o z d r o w i e | 31

INSPIRACJE

ZDROWIE

NA KASZEL I… LEMONIADĘ ZNASZ CZARNY BEZ, KTÓRY JEST BIAŁY? :) JEGO KWIATY PACHNĄ JAK RADOŚĆ, A ZROBIONY Z NICH SYROP JEST PYSZNY! DLA ZDROWIA

Kwiaty czarnego bzu są bogate w tzw. fitosterole, związki odpowiedzialne m.in. za obniżanie poziomu cholesterolu.

Zawierają także potas, witaminę C i flawonoidy, które łagodzą kaszel i pomagają zwalczyć infekcje.

•

A MOŻE SUSZ? •Kwiaty możesz też powiesić lub rozłożyć w przewiewnym pomieszczeniu. Kiedy się ususzą, przesyp je do papierowych torebek.

Przydadzą się jesienią i zimą, kiedy podczas przeziębień będziesz mogła popijać napar z łyżeczki suszu i szklanki wrzątku.

• 250 g baldachów bzu (około 30 sztuk) • kg cukru • cytryna • 1,5 l wody Kwiaty rozłóż na ręcznikach papierowych, na wszelki wypadek zostaw na ok. dwie godziny, aby opuściły je wszystkie robaczki.

Odetnij i wyrzuć ogonki.

Kwiaty zalej wrzątkiem, wciśnij do wywaru sok z cytryny lub dodaj owoc pokrojony na plasterki.

Odstaw na noc do lodówki.

Rano odcedź, dosyp cukier i zagotuj. Przelej przez sitko do wyparzonych słoików, odwróć je do góry dnem i zostaw do ostygnięcia. Przechowuj w ciemnym i chłodnym miejscu.

32 | d b a m

o z d r o w i e

Aby uzyskać pyszną lemoniadę, syrop wymieszaj z wodą gazowaną, uzupełnij plasterkami cytryny i miętą. W wersji dla dorosłych możesz dodać wino musujące.

zdjęcia :Adobe Stock (3)

Jak zrob ić syrop?

STAN

ZDROWIA

NIE TYLKO

PIGUŁKA

sta n zd row i a

DOBRZE DOBRANA ANTYKONCEPCJA POWINNA BYĆ SKUTECZNA I BEZPIECZNA. ALE RÓWNIE WAŻNE JEST, BY BYŁA DOPASOWANA DO TWOJEGO STYLU ŻYCIA. JAKIE JEST OPTYMALNE ROZWIĄZANIE DLA CIEBIE?

NASZ EKSPERT

dr Jakub Lewicki GINEKOLOG-POŁOŻNIK Z KLINIKI INVICTA W GDAŃSKU

Rozmawia: Agata Kucucha

34 | d b a m

o z d r o w i e

Jaki jest obecnie poziom wiedzy Polek na temat antykoncepcji? Czy przychodząc do gabinetu, pytają o konkretne rozwiązania czy raczej zdają się na propozycję lekarza?

Według badań, ankiet oraz z praktyki wynika, że około połowa kobiet ma pełną wiedzę na temat działania stosowanej przez siebie antykoncepcji. Często wśród pacjentek pokutuje wiele mitów. Najpopularniejszy dotyczy tego, że tzw. stosunek przerywany jest skuteczną metodą antykoncepcyjną. Kolejnym mitem, który wydaje się zaskakujący, jest ten, że w czasie pierwszego stosunku nie można zajść w ciążę.

Dlatego wybierając metodę antykoncepcji, warto skonsultować się ze specjalistą. Taka wizyta to też dobra okazja do kontroli stanu zdrowia, wykonania badań profilaktycznych. Po rozmowie z pacjentką, po analizie jej potrzeb, lekarz może doradzić, jaką metodę antykoncepcji zastosować.

Sposobów zapobiegania ciąży jest wiele, na jakie główne grupy można je podzielić?

Najczęściej stosuje się podział na metody obserwacyjne, polegające na analizie przebiegu cyklu i unikaniu współżycia w okresie płodnym (kalendarzyk, metoda temperaturowa), metody barierowe, utrudniające kontakt fizyczny plemników z komórką jajową (prezerwatywa, kapturki), wkładki (hormonalne i niehormonalne) oraz metody hormonalne, hamujące owulację i uniemożliwiające zapłodnienie (tabletki i plastry antykoncepcyjne, antykoncepcja postkoitalna). Oczywiście ta lista nie wyczerpuje wszystkich metod i możliwości. W ramach tych kategorii istnieje cały wachlarz różnych sposobów zapobiegania ciąży, o zróżnicowanym zastosowaniu i skuteczności.

Czym przede wszystkim należy się kierować?

Czynnikiem decydującym przy wyborze antykoncepcji hormonalnej jest przede wszystkim bezpieczeństwo jej stosowania. Lista przeciwwskazań jest dość długa.

Mimo to dla każdej pacjentki jesteśmy w stanie dobrać odpowiednią metodę. Wśród aspektów, które także należy wziąć pod uwagę, jest wiek. Jednak nie powinien on być jedynym czynnikiem decydującym o wyborze metody dla młodej pacjentki.

Zmiany partnerów często dotyczą młodszych pań (ale oczywiście nie tylko!). Kobietom niepozostającym w stałych związkach zaleca się korzystanie z prezerwatywy niezależnie od ewentualnie stosowanej innej metody antykoncepcji. Prezerwatywa jest tanim i skutecznym sposobem na uniknięcie niechcianej ciąży. Dodatkowo zapobiega zakażeniom i chorobom przenoszonym drogą płciową.

Co dla pana pacjentek, oprócz skuteczności, jest najważniejsze przy wyborze antykoncepcji?

Przede wszystkim liczy się ich zdrowie. Zdrowie rozumiane również jako dobre samopoczucie, a także przyszła

stan zdrowia

płodność, dlatego w ramach konsultacji rozmawiamy o tym, czy i kiedy pacjentka planuje zostać matką.

Antykoncepcja powinna być ponadto dopasowana do potrzeb kobiety, jej stylu życia, możliwości regularnego stosowania metody oraz planowanego czasu do kolejnej ciąży. Mnogość rodzajów antykoncepcji i preparatów pozwala nam osiągnąć również dodatkowe korzyści z ich stosowania. Można do nich zaliczyć redukcję trądziku, owłosienia, zmniejszenie obfitości miesiączek czy nawet zwiększenie libido.

Polki najczęściej decydują się na antykoncepcję hormonalną, dlaczego?

Ta tendencja widoczna jest na całym świecie. Sądzę, że wynika to z wygody stosowania, choć w przypadku tabletek pacjentka musi pamiętać o ich regularnym przyjmowaniu oraz o czynnikach mogących potencjalnie mieć wpływ na ich skuteczność. To popularna metoda, względnie dostępna, skuteczna, niedroga. Kobiety mają poczucie bezpieczeństwa i kontroli nad odwracalnością metody oraz świadomość wysokiej, choć nie najwyższej, skuteczności.

Na jakiej zasadzie działają te środki?

Poprzez dostarczenie do organizmu syntetycznych hormonów (estrogenów, progestagenów), możemy m.in. zahamować owulację oraz wpłynąć na zagęszczenie śluzu szyjkowego, co znacznie utrudnia plemnikom drogę do jajowodów.

Tym samym zmniejszamy szanse na zapłodnienie.

Hormony mogą być podawane doustnie w formie pigułek, tabletek, a także inaczej – poprzez zastosowanie krążków dopochwowych czy plastrów przyklejanych na skórę. Różne preparaty mają różne rodzaje i dawki hormonów. Po zebraniu wywiadu i badaniu ginekologicznym lekarz wraz z pacjentką wybierają najodpowiedniejszą metodę.

Podwyższone niebezpieczeństwo stosowania antykoncepcji zawierającej estrogeny dotyczy palaczek tytoniu.

Pacjentki często podczas wizyty deklarują, że przestaną palić „od teraz". Silne postanowienie to niestety za mało, by móc bezpiecznie przepisać preparat hormonalny zawierający estrogeny. Rozstanie z nałogiem powinno mieć miejsce wcześniej. Prawdopodobieństwo komplikacji znacznie wzrasta w przypadku nadciśnienia tętniczego oraz u pań po 35. roku życia z chorobami towarzyszącymi.

Ten rodzaj antykoncepcji może mieć również następstwa odległe w kontekście chorób onkologicznych. Wiąże się z nim zmniejszone ryzyko wystąpienia raka jelita grubego, trzonu macicy, a także jajnika. Odnotowywany jest jednak nieznaczny wzrost prawdopodobieństwa raka piersi oraz szyjki macicy. Wyniki badań nie wskazują jednoznacznie, czy ta różnica jest istotna statystycznie.

Antykoncepcja hormonalna to nie tylko tabletki... Kiedy lepiej jest wybrać inną formę: plastry, zastrzyki czy implanty?

Wybór konkretnego preparatu hormonalnego dostosowany powinien być do potrzeb i preferencji pacjentki.

Przeciwwskazania do stosowania krążków są takie jak w przypadku tabletek dwuskładnikowych czy plastrów. Związane są one przede wszystkim z obecnością estrogenów.

Implanty podskórne są długoterminową, odwracalną metodą antykoncepcji. Ich działanie polega na ciągłym wydzielaniu progestagenu, który hamuje owulację i wpływa na przemianę endometrium – śluzówkę macicy.

Zastrzyki antykoncepcyjne obecnie stosowane są dość rzadko. Ta metoda powinna być ograniczona do wybranych przypadków.

reklama

Wyróżnia się pigułki jedno- i dwuskładnikowe. Czym się różnią?

Jednoskładnikowe to tak zwane mini pills – zawierają tylko jedną ze składowych, czyli progestagen. To postać o nieco niższej skuteczności, obarczona koniecznością ściślejszego przestrzegania czasu przyjmowania. Jej największą zaletą jest możliwość stosowania u kobiet, u których przeciwwskazane jest przyjmowanie estrogenów. Pigułki dwuskładnikowe to środki zawierające zarówno estrogeny, jak i progestagen.

Ten sposób antykoncepcji oprócz wielu zalet, ma też wady.

Jakie niesie zagrożenia?

Dobrze zebrany wywiad oraz badanie ginekologiczne pozwalają zidentyfikować pacjentki, u których stosowanie środków hormonalnych wiąże się ze zwiększonym ryzykiem. Zagrożenia dotyczą przede wszystkim osób z cukrzycą ze zmianami naczyniowymi, przebytą chorobą zatorowo-zakrzepową, cholestazą ciężarnych.

INTIMA chusteczki do higieny intymnej Przeznaczone do codziennej higieny i pielęgnacji intymnych części ciała. Delikatnie pielęgnują, oczyszczają skórę oraz zapobiegają podrażnieniom. Lotion o neutralnym dla skóry pH, pomaga utrzymać fizjologiczne pH obszaru intymnego.

Chusteczki są w 100 proc. biodegradowalne.

10 szt.

d b a m

o z d r o w i e | 35

sta n zd row i a

Czy przepisanie antykoncepcji hormonalnej wymaga badań wstępnych lub później okresowych?

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologii dotyczącymi wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej i wewnątrzmacicznej – przed wyborem konkretnej metody należy przeprowadzić badanie, zebrać wywiad, zwracając uwagę na stosowanie używek oraz fakt występowania pewnych chorób w rodzinie. W skład diagnostyki wchodzi badanie podmiotowe, ginekologiczne, USG dopochwowe, pomiar ciśnienia, badanie piersi oraz cytologia.

Jeśli istnieje obciążenie rodzinne chorobami zakrzepowo-zatorowymi, można rozważyć przeprowadzenie badań genetycznych w kierunku predyspozycji do tego typu schorzeń. Są one przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji hormonalnej.

Polki mają najtrudniejszy dostęp do antykoncepcji spośród wszystkich mieszkanek Europy – wynika z najnowszego raportu „Contraception Atlas 2019” tworzonego przez Europejskie Forum Parlamentarne ds.

Populacji i Rozwoju.

Pod tym względem najlepsza sytuacja jest w Belgii, Francji i Wielkiej Brytanii.

Jakie niekorzystne objawy powinny skłonić kobietę, która zaczęła stosować metodę hormonalną, by udać się do lekarza?

Standardowo po około trzech miesiącach stosowania antykoncepcji dobrze jest ocenić jej działanie.

Jest to też czas, po którym najczęściej ustępują niektóre drobne dolegliwości związane z początkiem przyjmowania preparatu, takie jak plamienia, brudzenia. Do szybszej wizyty powinny skłonić krwawienia, ból kończyn, silne bóle głowy, migreny, duszność i kaszel.

Jakie metody zapobiegania ciąży sprawdzą się u młodych dziewcząt? Czy tabletki hormonalne mogą być przepisywane nastolatkom?

36 | d b a m

o z d r o w i e

Wiek nie powinien być czynnikiem decydującym o wyborze metody. Antykoncepcję hormonalną można stosować u kobiet w każdym wieku, z zachowaniem ostrożności u nastolatek. W przypadku młodych kobiet, ale nie tylko, powinno stosować się tak zwane podwójne zabezpieczenie, czyli standardową metodę plus prezerwatywę, które ma zabezpieczać antykoncepcyjnie i chronić przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

To niewątpliwa zaleta prezerwatyw...

Tak, należy jednak pamiętać, że nie w 100 proc. przypadków. Odsetki skuteczności różnią się w zależności od choroby. Zastosowanie prezerwatywy zmniejsza ryzyko infekcji wirusem HPV, który w przypadku przetrwałej infekcji może być przyczyną raka szyjki macicy.

Prezerwatywa jest najchętniej wybieraną metodą mechaniczną – z uwagi na dużą dostępność i łatwość użycia.

Tu mamy szeroki wybór produktów.

Należy jednak pamiętać o niższej skuteczności działania. Niektóre źródła mówią nawet o indeksie Pearla (wskaźnik Pearla ocenia skuteczność danej metody antykoncepcyjnej – przyp. red.) wynoszącym 15, zazwyczaj przyjmuje się wartość około 5. Dla porównania tabletki antykoncepcyjne mają wskaźnik około 0,5.

A metody naturalne? Czy panie nadal jeszcze biorą je pod uwagę?

Są to metody nadal stosowane przez kobiety. Dobrze prowadzony kalendarzyk według niektórych źródeł może być tak samo skuteczny, jak nieidealnie użytkowana prezerwatywa. Są to metody wymagające obserwacji własnego ciała. Nie wiążą się z żadnymi niepożądanymi efektami (poza ciążą).

W jakim kierunku zmierza nowoczesna antykoncepcja?

Mówi się o jakichś nowatorskich metodach?

Ciągle trwają badania nad nowymi środkami, zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet. Idealna metoda antykoncepcyjna jest odwracalna, skuteczna, nieobciążona działaniami niepożądanymi, łatwa i szybka w użyciu oraz chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Wciąż poszukujemy takiego perfekcyjnego rozwiązania. W kontekście nowinek, w opracowaniu są tabletki oraz zastrzyki antykoncepcyjne o odwracalnym działaniu dla mężczyzn.

zdjęcia: Adobe Stock (3), archiwum prywatne

To prawda, że niektóre z tych metod działają też wczesnoporonnie?

Doustna antykoncepcja, tzw. awaryjna, oparta jest o zastosowanie większej niż standardowa dawki progestagenów lub substancji wpływającej na receptor progesteronu, których głównym działaniem jest zahamowanie wystąpienia owulacji. Działanie tych leków powoduje opóźnienie dojrzewania komórki jajowej. Uniemożliwia jej uwolnienie i zapłodnienie. Wpływ na możliwość zagnieżdżenia się w macicy zarodka (jeśli do zapłodnienia dojdzie) oceniany był w wielu badaniach. Przy standardowym stosowaniu nie wykazano efektu antyimplantacyjnego.

Użycie antykoncepcji awaryjnej po zagnieżdżeniu zarodka w macicy sprawi, że metoda nie będzie skuteczna. Nie ma też negatywnego wpływu na dalszy rozwój ciąży.

Projekt CIĄŻA

INSPIRACJE

ZDROWIE

witamina D

PODJĘLIŚCIE DECYZJĘ O DZIECKU? PRZYGOTUJ SIĘ DO TEGO WYJĄTKOWEGO STANU. POTRZEBUJESZ MINIMUM TRZECH MIESIĘCY, ABY WPROWADZIĆ ZDROWE NAWYKI I ZROBIĆ NIEZBĘDNE BADANIA.

Wzmacnia płodność, gdyż poprawia gospodarkę hormonalną i wspomaga pracę jajników. Kobietom starającym się o dziecko zaleca się codzienną dawkę 1000–2000 j.m. D3, skonsultuj to z ginekologiem.

kwas foliowy

dieta

Powinnaś zacząć go zażywać co najmniej trzy miesiące przed planowanym poczęciem.

Kwas foliowy, czyli witamina B9, zapobiega poważnym wadom układu nerwowego dziecka.

Jadaj pięć posiłków dziennie. Postaw na tłuste ryby, dobrej jakości mięso, rośliny strączkowe, nabiał, warzywa i owoce. Wypijaj 2 litry wody, zmniejsz ilość kawy, odstaw używki.

waga

Idź do ginekologa. Podczas wizyty specjalista cię zbada: zrobi USG, pobierze cytologię, a także zleci szereg badań – ogólnych, takich jak mocz i morfologia, oraz związanych ze schorzeniami, na które chorujesz.

Zarówno niedowaga, jak i nadwaga działają niekorzystnie na płodność.

Jeśli musisz schudnąć, zrób to powoli i rozsądnie.

Nie stosuj drastycznych diet, aby nie pozbawiać organizmu substancji odżywczych.

zdjęcie: Adobe Stock

badania

grupa krwi

dentysta

Nie wiesz, jaką masz grupę krwi? Sprawdź ją przed ciążą i o to samo poproś partnera. Gdy okaże się, że masz współczynnik Rh–, a przyszły ojciec Rh+, zachodzi ryzyko niezgodności serologicznej.

Próchnica może zagrażać nienarodzonemu dziecku.

O zdrowie jamy ustnej zatroszcz się jeszcze przed poczęciem.

Leczenie zębów w czasie ciąży bywa trudne, ponieważ nie można wtedy robić np. zdjęć rentgenowskich.

d b a m

o z d r o w i e | 37

sta n zd row i a

ODPORNOŚĆ STADNA, czyli jaka?

CHOĆ TEN TERMIN NIE JEST NOWY, TO ZROBIŁO SIĘ O NIM GŁOŚNO WŁAŚNIE TERAZ, W KONTEKŚCIE KORONAWIRUSA. NA CZYM POLEGA ODPORNOŚĆ STADNA I CO NAM DAJE W DOBIE PANDEMII?

NASZ EKSPERT

prof. dr hab. n. med.

Tomasz J. Wąsik KIEROWNIK KATEDRY I ZAKŁADU MIKROBIOLOGII I WIRUSOLOGII ŚLĄSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO

38 | d b a m

o z d r o w i e

Rozmawia: Barbara Acher-Chanda

Panie profesorze, dlaczego koronawirus tak dotkliwie w nas uderzył? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, musimy opisać, jak działa nasz układ immunologiczny, który tworzą dwa rodzaje odporności: wrodzona i nabyta (swoista).

Ta pierwsza, z którą się rodzimy, rozpoznaje, że nasz organizm atakuje coś obcego, co trzeba zniszczyć.

Nie identyfikuje poszczególnych patogenów, ale od siły tych reakcji zależy stopień rozwoju reakcji swoistych.

Na reakcję precyzyjną, która wykrywa konkretną bakterię czy wirusa, a dokładniej charakterystyczne dla nich antygeny, pozwala układ swoistej odpowiedzi immunologicznej. Ten tworzy się dopiero, gdy zakazimy się lub „wyczulimy” organizm na konkretny antygen, podając odpowiednią szczepionkę. W efekcie powstają swoiste przeciwciała, które rozpoznają antygeny wroga, wiążą się z nimi i je niszczą.

Przy wirusach istotna jest antygenowa swoista odporność komórkowa: tworzą się i uaktywniają limfocyty cytotoksyczne CD8, które niszczą zakażone komórki.

Powstają również komórki pamięci immunologicznej, które zapamiętują antygeny wirusa, dzięki czemu

stan zdrowia

podczas kolejnego kontaktu z nim nie zachorujemy wcale lub przejdziemy infekcję łagodniej.

Wracając do pani pytania: do listopada 2019 roku ludzkość nie znała SARS-Co-2, nie mamy więc przeciwciał, które pomogłyby nam go zwalczyć. To jest wirus typu „hit and run” (z ang. „uderza i ucieka”). Chorujemy, zdrowiejemy, wirus opuszcza nasz organizm. Dopóki nie wytworzy się odporność stadna przez zachorowania, to wirus ma ogromną pulę gospodarzy, którzy go namnażają w niesamowitej ilości i „sprzedają” dalej.

zdjęcia: Adobe Stock (2), archiwum prywatne

Czym jest w takim razie odporność stadna?

To stan, kiedy 70-80 proc. populacji ma przeciwciała na dany patogen. Można to osiągnąć tylko na dwa sposoby: naturalny – przez liczne zakażenia, i sztuczny, czyli podając szczepionkę, na którą w wypadku tego koronawirusa pewnie poczekamy jeszcze ze dwa-trzy lata, obym się mylił!

Co nam da nabycie odporności stadnej?

Wirus się wycofa. Zejdzie do poziomu, kiedy przestanie paraliżować codzienne życie. W praktyce oznacza to pojedyncze zachorowania, z którymi system ochrony zdrowia będzie sobie w stanie poradzić, choć, niestety, część zakażonych osób nadal będzie umierać.

Ale już nie będziemy mieli tak dużej liczby zachorowań jak teraz.

Zasadniczy problem z tym koronawirusem polega na ogromnej łatwości, z jaką on się przenosi. Jeśli nie będzie już miał na kogo – bo większość z nas będzie miała przeciwciała, to jego przewaga nad nami się skończy.

Jak długo, pana zdaniem, będziemy na to czekać?

Na podstawie poprzednich pandemii możemy mówić o perspektywie nawet trzech lat.

Czyli Szwedzi, którzy izolują tylko szczególnie zagrożone jednostki, chroniąc je przed zakażeniem, wybrali słuszną drogę?

Tak, to bardzo mądra decyzja. Ale na takie rozwiązania mogą sobie pozwolić tylko te państwa, które mają

Dzięki odporności stadnej uzyskanej sztucznie, wskutek zastosowania obowiązkowych szczepień, chronimy osoby, którym nie można podać wakcyny: najmłodsze i schorowane.

Pozwala to na zminimalizowanie, a nawet zupełne pozbycie się niektórych chorób z naszego życia. Zobacz, na co udało się uodpornić nasze społeczeństwo: Błonica – ponad 2 tys. zgonów na początku lat 50. Problem skończył się po wprowadzeniu obowiązkowych szczepień dla dzieci i młodzieży w 1960 r.

Poliomyelitis (polio) – w latach 50. mediana zgonów z powodu tej bardzo ciężkiej choroby zakaźnej wynosiła 139. Dużo więcej dzieci z powodu choroby zostało inwalidami. Masowe szczepienia doprowadziły do tego, że w Polsce od 30 lat nie było ani jednego zakażenia.

Ospa prawdziwa – jedna z największych plag ludzkości, „czarna śmierć”, która pochłonęła miliony ofiar. Po wprowadzeniu szczepień przestała być dla nas zagrożeniem. W 1980 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła jej całkowite wykorzenienie.

system ochrony zdrowia na najwyższym poziomie i które są w stanie podejmować decyzje na zasadzie konsensusu społecznego. Tam specjaliści, z głównym wirusologiem na czele, tłumaczą w oparciu o dane naukowe, mieszkańcom, co należy zrobić, żeby pokonać wirusa.

A oni się podporządkowują w imię dobra ogółu. U nas nadal obowiązuje zasada, że przepisy są dla wszystkich, tylko nie dla mnie. Wprowadzenie takich działań, jak w Szwecji skończyłoby się u nas koszmarem.

d b a m

o z d r o w i e | 39

sprawa

MĘSKA

NASZ EKSPERT

mgr Marta Pindra PSYCHOLOG, PSYCHOTERAPEUTA, KLINIKA PSYCHOMEDIC W WARSZAWIE

„PAMIĘĆ MA DOBRĄ, ALE KRÓTKĄ”, „ZNOWU ZAPOMNIAŁ…”

– CZY RZECZYWIŚCIE MĘŻCZYŹNI TAK WYBIÓRCZO ZACHOWUJĄ INFORMACJE, A MOŻE PRZYSWAJAJĄ JE W INNY SPOSÓB NIŻ MY, KOBIETY?

KLUCZ DO MĘSKIEJ pamięci Rozmawia: Barbara Acher-Chanda

40 | d b a m

o z d r o w i e

męs ka s prawa

MÓZG MĘSKI KONTRA ŻEŃSKI To, co pamiętasz, zależy od płci biologicznej.

Jak wynika z badań Karolinska Institutet w Solnej, w Szwecji, większość kobiet lepiej „przechowuje w głowie” wspomnienia epizodyczne, w które zaangażowane były procesy werbalne (mowa). Mówiąc wprost: panie lepiej niż panowie kojarzą osoby, z którymi rozmawiały i to, na jaki temat wymieniały informacje.

Panie są lepsze w zapamiętywaniu twarzy i przywoływaniu wspomnień zmysłowych, takich jak zapachy, oraz w odtwarzaniu miejsc, w których ostatnio widziały zagubione rzeczy.

Ponieważ w męskim mózgu jest mniej połączeń między ośrodkami werbalnymi a emocjami i wspomnieniami, panowie łatwiej zapominają fakty, które nam wracają bez trudu. Natomiast przewaga pamięciowa mężczyzn dotyczy informacji związanej z przestrzenią, np. odnalezienia drogi powrotnej. Zwykle mają też lepszą prędkość sensomotoryczną (refleks).

Aby to odkryć, prof. Agneta Herlitz z zespołem dokonała metaanalizy ponad 600 badań, przeprowadzonych w latach 1973-2013 i obejmujących ponad milion uczestników.

Kobiety skarżą się, że ich partnerzy, idąc na zakupy, po drodze zapominają, co mieli kupić. Narzekają, że mężowie nie pamiętają o rocznicach, szkolnych zebraniach, telefonach do matki. Czepiamy się?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy zdać sobie sprawę z dwóch rzeczy. Po pierwsze, bardzo uogólniając, zwykle co innego jest ważne w życiu dla kobiet, inne dla mężczyzn.

Po drugie, to, jak zapamiętujemy, zależy od neurobiologii, budowy mózgu – czy jest ona bardziej „męska”, czy „żeńska”.

Czyli mogę mieć „męski” mózg?

Na samym początku życia, na etapie płodowym, każdy z nas ma mózg kobiety. Jednak z czasem, wystawiony na działanie hormonów męskich, ulega w mniejszym lub większym stopniu maskulinizacji. W efekcie mamy całą mozaikę ludzi: od bardzo męskich mężczyzn po kobiecych, którzy np. spełniają się jako opiekunowie dzieci, i bardzo kobiece kobiety oraz te o stereotypowo „męskim” umyśle, jaki może mieć na przykład pani.

Jak to ma się do mojego pytania o pamięć?

Jednym z elementów mózgu jest spoidło wielkie, nazywane ciałem modzelowatym. To pasmo substancji białej łączącej dwie strony mózgu, przez które przepływają impulsy nerwowe z prawej do lewej półkuli i na odwrót. Grubość spoidła determinuje m.in. kojarzenie faktów, a więc szybkość wyciągania niezbędnych nam rzeczy z pamięci. U kobiet procesy te przebiegają równolegle w wielu obszarach mózgu. Z tego wynika również nasza podzielność uwagi. Inaczej jest u panów, którzy działają bardziej liniowo. Skupiają się na poszczególnych wątkach.

Czyli nie mają gorszej pamięci, tylko inaczej zapamiętują? Należy im dawkować komunikaty, by mogli się skupić kolejno na zadaniach?

To bardzo indywidualna sprawa. Jak mówiłam na początku – sprawa płci mózgu nie jest jednoznaczna. Między supermęskim facetem a jego superkobiecą partnerką jest całe spektrum możliwości. Ale bardzo upraszczając na potrzeby tej rozmowy – możemy tak powiedzieć. Jeśli chcemy „dogadać” się z „zapominalskim” facetem, warto zaakceptować fakt, że jego umysł może funkcjonować nieco inaczej i pamiętać o tym, żeby przypominać mu o ważnych dla nas sprawach.

To może pozwolić nam uniknąć konfliktów w związku. reklama

Magnez men suplement diety

Zawiera magnez, witaminę B6, cynk oraz ekstrakt z korzenia maca. Magnez i witamina B6 wpływa na zmniejszenie uczucia zmęczenia i znużenia.

Cynk wspomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu testosteronu we krwi.

50 tabletek.

d b a m

o z d r o w i e | 41

m ęska sp rawa reklama

Nervox

suplement diety Produkt zawiera naturalne wyciągi z ziół, magnez oraz witaminę B6. Melisa wspiera odprężenie organizmu oraz korzystnie wpływa na samopoczucie, a magnez i witamina B6 wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

20 kapsułek

Często zakładamy, że skoro robimy kilka rzeczy jednocześnie, to tak samo powinni funkcjonować nasi partnerzy, i że te same sprawy są dla nas priorytetowe. Kiedy to założenie się nie sprawdza, a panowie zapominają część rzeczy, które im przekazujemy, my interpretujemy jako sygnał, że jesteśmy dla nich nieważne, niekochane.

Męski mózg jest średnio około zy 10 procent więks od kobiecego.

Co to oznacza? a niczego Nic, bo ta różnic cież nie zmienia. Prze s więksi. a n d o ą s ie w o n a p

Czyli mam pamiętać, żeby mu przypomnieć, aby nie zapomniał? Zabawne.

Nie do końca, bo mężczyźni generalnie nie lubią tego przypominania – uznają, że w ten sposób nimi kierujemy. Nasze „nukanie” odbierają jako zamach na ich kompetencje, brak zaufania, nadopiekuńczość. Dlatego to przypominanie jest OK, ale w granicach rozsądku.

NIE OCENIAJ PO OBRAZKU Jak pisze Daphna Joel, profesor psychologii i neurologii na Uniwersytecie w Tel Awiwie, autorka „Mozaiki płci”, bardzo rzadko występują u nas TYLKO cechy adekwatne do naszej płci. Większość ma pewne cechy bardziej powszechne u kobiet niż mężczyzn, a z kolei inne bardziej typowe dla mężczyzn niż kobiet.

Co z tego wynika? Jeśli chcesz dotrzeć do pamięci swojego mężczyzny, zastanów się, jakie cechy przeważają w jego przypadku. To ułatwi ci komunikację z nim, a także pozwoli w bardziej obiektywny sposób ocenić jego działania.

42 | d b a m

o z d r o w i e

zdjęcia: Adobe Stock x), archiwum prywatne (1)

Tyle że trudno o utrzymanie nerwów na wodzy, kiedy małżonek kolejny raz „nie dowozi” powierzonego mu tematu.

Jednym z rozwiązań, które może pomóc, jest współdzielenie kalendarza przez partnerów. Dzięki temu w każdej chwili mogą oni sprawdzić, jakie mają zadania, gdzie w danym terminie jest druga osoba, co robi. O priorytetowych sprawach, które mogłaby przeoczyć, wystarczy jej przypomnieć raz, np. przy wspólnym śniadaniu.

męs ka s prawa

Warto też rozmawiać o tym, co i dlaczego jest dla nas szczególnie ważne. Wspólnie ustalać priorytety. Zwróćmy jednak uwagę na formę takich komunikatów. Jeśli chcemy mieć pewność, że zostaniemy zrozumiane, rozmawiajmy jak przez walkie talkie – prosto, w jak najmniej skomplikowany sposób. Upewnijmy się, że jesteśmy usłyszane, że jest reakcja na nasze słowa. Jeśli jest, możemy kontynuować, uprzejmie i spokojnie dopytać o szczegóły planowanych działań.

zdjęcia: Adobe Stock (2), archiwum prywatne (2)

Bywa, że „zapominalskość” męża ma swoje drugie dno…

Chodzi o reakcje wynikające z zaszłości w relacjach. Jeśli w związku są problemy komunikacyjne, to ta pamięć może szwankować. Im dłuższy staż małżeński, tym trudniej zapomnieć o ewentualnych krzywdach i zawodach. Nie pomaga wypominanie w stylu „znów zapomniałeś”... W ten sposób oceniamy partnera i wywieramy na nim presję. Żeby wyjść z takich schematów, poprawić komunikację, a przez to zwiększyć szansę na przyswojenie przez męża ważnych dla nas komunikatów, warto popracować nie tylko nad nim, lecz także nad sobą.

Krótka pamięć mężczyzny, związana z domowymi i rodzinnymi obowiązkami, może też wynikać z odbierania mu szansy na wykazanie się.

Schemat myślowy kobiety może wyglądać następująco: ponieważ facet nie zrobił tego, co powinien, zrobię to sama. Efekt: mężczyzna myśli – skoro ona to zrobiła, to ja już nie muszę. I koło się zamyka. W ten sposób zagarniamy pakiet odpowiedzialności, którymi powinniśmy się dzielić, jak wspomniana przez panią obecność na szkolnych zebraniach czy zrealizowana lista zakupów.

Skąd mam jednak wiedzieć, że luki w pamięci mojego męża nie wynikają z problemów neurologicznych?

Zmniejszenie zdolności do zapamiętywania w pewnym wieku nie powinno niepokoić. Poszukiwania kluczy, trudność w przywołaniu nazwiska nowo poznanej osoby, spamiętania długiej listy zakupów, czyli związane z tzw. pamięcią krótkotrwałą, z wiekiem słabną.

Sygnały, które mogą świadczyć o rozwijającej się demencji, to m.in. brak poczucia czasu, trudności w odnalezieniu się w dobrze znanych miejscach i w przywołaniu z pamięci wydarzeń z przeszłości. Ale to dotyczy głównie starszych osób. U mężczyzn w średnim wieku, a nawet młodszych, zapominanie zwykle wiąże się z przemęczeniem lub stresem.

Zapominają z nerwów?

Tak jak i my. W stresie uwalnia się kortyzol. To niszczący hormon. W efekcie kurczy się hipokamp, ta część mózgu, która odpowiedzialna jest za pamięć. Działa też destrukcyjnie na koncentrację i uwagę. Trudniej się skupić na tym, co się do nas mówi.

To, co nas różni, to wpływ stresu na pamięć w czasie. Mężczyźni mogą intensywnie działać w krótkim stresie. Ale z czasem zaczyna on ich niszczyć. Depresja, brak snu osłabiają ich pamięć. Natomiast kobiety mają gorszy start, bo najpierw nie wiedzą, co robić, ale lepiej wytrzymują stres długotrwały.

Czyli jeśli zauważę, że mój partner częściej przeocza zadania, to zanim zabiorę go do lekarza, powinnam zachęcić go do wypoczynku?

Dokładnie. A przede wszystkim z nim porozmawiać. Pamiętajmy, im więcej interakcji, tym lepsze współdziałanie.

NASZ EKSPERT

Krzysztof Słomiak DR N. FARM.

Budowa mózgu mężczyzny warunkuje istnienie problemu z zapominaniem, który z wiekiem przybiera na sile i staje się bardziej widoczny.

Jest wiele sposobów na poprawę pamięci. Zacząłbym od prowadzenia organizera, kalendarza, notatnika, w których powinny znaleźć się rzeczy, które potencjalnie mogą zostać zapomniane (daty urodzin bliskich, rocznic itp.). Duże znaczenie ma również aktywny wypoczynek oraz uprawianie sportu. Warto zaplanować odpowiednio długi sen. Jego optymalny czas to około 7-8 godzin na dobę. Na możliwości intelektualne wpływa także odżywiane.

Dieta osoby mającej problem z pamięcią powinna obfitować w witaminy C, E i z grupy B oraz minerały – magnez, żelazo, fosfor, potas i cynk. Zaleca się spożycie orzechów, kasz, pestek dyni i słonecznika, świeżych owoców i warzyw. Należy pić wodę mineralną, świeże soki oraz zieloną herbatę.

Trzeba pamiętać, że zbyt duże dawki kofeiny (kawa, herbata) mogą skutkować silnym rozkojarzeniem.

W aptekach dostępne są preparaty na poprawę pamięci. W ich składzie można znaleźć lecytynę, która jest znana z efektywnej poprawy zapamiętywania i koncentracji oraz regulowania stanu napięcia nerwowego. Dobrze sprawdzają się preparaty z miłorzębem japońskim (Ginkgo biloba). Korzystne właściwości mają również olej lniany i tran. Przyjmowanie suplementów diety powinno być skonsultowane z lekarzem lub farmaceutą. d b a m

o z d r o w i e | 43

INSPIRACJE

SEKS

LIBIDO W

Ę R GÓ

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

TY LUB TWÓJ PARTNER OD JAKIEGOŚ CZASU NIE MACIE OCHOTY NA SEKS? CZĘSTO WYSTARCZY ZMIANA NAWYKÓW, ABY ZNÓW POCZUĆ PRZYJEMNOŚĆ I ZAPAŁ DO MIŁOSNYCH UNIESIEŃ.

KOCHAJCIE SIĘ

UPRAWIAJCIE SPORT

AFRODYZJAKI

POŻEGNAJCIE NIKOTYNĘ

WYSYPIAJCIE SIĘ

WSPARCIE Z APTEKI

Palenie, nawet okazjonalne, wpływa negatywnie na ukrwienie narządów płciowych, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.

44 | d b a m

o z d r o w i e

Oprócz poprawy krążenia, regularna dawka aktywności polepsza samopoczucie, a także samoocenę, co przekłada się na jakość życia seksualnego.

Brak odpoczynku to, obok stresu, największy zabójca pożądania.

Chroniczne zmęczenie u mężczyzn może prowadzić do zmniejszenia poziomu testosteronu.

Działają na różne sposoby.

Niektóre zawierają związki chemiczne, które wpływają na libido. Inne poprawiają krążenie, co także ma znaczenie w sypialni.

Dostępne są środki zwiększające pożądanie zarówno dla kobiet, jak i dla panów. W przypadku zaburzeń potencji skuteczne są preparaty zawierające sildenafil.

zdjęcia: Adobe Stock (1)

Im mniej intymnych zbliżeń, tym bardziej rozleniwione libido.

Nie szczędźcie sobie czułości, przytulania, dotyku – kontakt fizyczny rozbudza zmysły.

sta n zd row i a

WAKACYJNE MIESIĄCE NIE WSZYSTKIM KOJARZĄ SIĘ WYŁĄCZNIE Z RELAKSEM I BEZTROSKIM WYPOCZYNKIEM NA ŁONIE NATURY. UCZULENIE NA PYŁKI, SŁOŃCE CZY JAD OWADÓW POTRAFI SKUTECZNIE UPRZYKRZYĆ URLOP. JAK SOBIE Z NIMI RADZIĆ?

NASZ EKSPERT

lek. med. Beata Niedźwiedź ALERGOLOG, CENTRUM MEDYCZNE DAMIANA

Rozmawia: Agata Kucucha

LATO ALERGIKA Co najczęściej uczula latem?

Tę kwestię należy rozłożyć na poszczególne miesiące. W czerwcu osoby uczulone na trawy zmagają się z objawami pyłkowicy. Pyłki traw należą do najczęstszych przyczyn sezonowo występujących objawów alergii, które odpowiadają za ponad 15 proc. przypadków nieżytu nosa wśród alergików. Dodatkowo, choć mniej intensywnie, w czerwcu pylą żyta, pokrzywa, szczawi, babka lancetowata, czarny bez i lipa. O tej porze roku wysokie jest ponadto stężenie zarodników pleśni Cladosporium i Alternaria, które utrzymuje się przez całe wakacje, a nawet jesień.

W lipcu nadal pylą trawy, jednak już mniej intensywnie.

Z dokuczliwymi objawami alergii w dalszym ciągu zmagają się też osoby uczulone na szczaw (średnie stężenie), pokrzywę (wysokie stężenie), zboża czy babkę lancetowatą.

W sierpniu mamy do czynienia ze wzmożonym pyleniem bylicy, pokrzywy oraz komosy.

A co oprócz pyłków? Coraz częściej słyszy się o nadwrażliwości na słońce. Jak się ono objawia?

Szacuje się, że uczulenie na słońce może dotyczyć nawet 20 proc. mieszkańców Europy. Na jego wystąpienie narażone są przede wszystkim kobiety o jasnej karnacji. Najczęściej 46 | d b a m

o z d r o w i e

ta nadwrażliwość pojawia się jednak wczesną wiosną, kiedy dochodzą do nas pierwsze, mocniejsze promienie słońca, a nie korzystamy jeszcze z preparatów z ochronnymi filtrami.

Wśród objawów uczulenia na słońce znajdują się m.in. wysypka, pokrzywka, zaczerwienienie skóry, zmiany grudkowo-pęcherzykowe, swędzenie.

Jakie są przyczyny uczulenia na słońce?

Nie mamy pełnej wiedzy na temat wszystkich przyczyn występowania alergii na słońce. Jednak wśród możliwych czynników znajdują się przyjmowanie leków (np. przeciwzapalnych, hormonalnych i moczopędnych), niektóre zioła (np. dziurawiec) czy środki stosowane w kosmetykach (m.in. alkohol). W niektórych przypadkach przyczyną mogą być też predyspozycje genetyczne, ale te zazwyczaj ujawniają się pod wpływem współwystępowania innych czynników.

Nadwrażliwość na słońce wymaga wizyty u dermatologa lub alergologa. Łagodzenie objawów może przebiegać na kilka sposobów, m.in. poprzez stosowanie kremów i balsamów ochronnych z filtrami. Często też przyjmuje się leki przeciwalergiczne, antyhistaminowe. Jednak to wizyta u specjalisty pozwoli na precyzyjny dobór terapii, sprofilowanej pod konkretnego pacjenta.

stan zdrowia

Uważaj na osy!

Zachowaj szczególną ostrożność w przypadku jedzenia i picia na świeżym powietrzu.

Absolutnie nie pij z otwartych puszek lub innych pojemników, jeśli ich zawartość nie jest widoczna.

A lergia, czyli co?

To nieprawidłowa reakcj a organizmu na czynniki powszechnie tolerowa ne przez innych ludzi, które w kontakcie z organ izmem osoby uczulonej powodują nie właściwą odpowiedź układu odpornościoweg o. Alergia może objawiać się łagodnie kic haniem czy zaczerwienieniem oczu, ale też zagrażającym życiu wstrząsem anafilaktyczny m.

Winne nie tylko geny Skłonność do alergii jest dziedziczna, ale nie tylko. Rosnąca liczba zachorowań związana jest także z postępującym zatruciem środowiska. Naturalne alergeny, które towarzyszyły nam od zawsze, wraz ze wzrostem poziomu zanieczyszczeń stają się bardziej agresywne. To dlatego w krajach wysoko rozwiniętych liczba uczulonych wzrasta w bardzo szybkim tempie.

Jak osoby borykające się z takim problemem powinny chronić się latem przed wystąpieniem reakcji fotoalergicznej?

Przede wszystkim należy unikać nadmiernej ekspozycji na słońce, a jeżeli decydujemy się na opalanie, musimy stosować kremy i balsamy ochronne z odpowiednimi filtrami UV, najlepiej mineralnymi. Zawsze, gdy zauważymy niepokojące objawy, powinniśmy zwrócić się o pomoc do lekarza, który w cięższych przypadkach przepisze leki przeciwalergiczne.

Innym poważanym wakacyjnym problemem alergików są ukąszenia. Które owady wytwarzają najbardziej alergizujący jad?

Najczęściej niepożądaną reakcję powoduje jad pszczół, os, szerszeni czy trzmieli. Jednak każdego roku mamy też sporo pacjentów z odczynami zapalnymi po ukąszeniach przez meszki czy komary. Należy pamiętać, że każdy organizm reaguje inaczej – u jednego pacjenta alergen może wywołać uciążliwe objawy, a u drugiego nie powodować dolegliwości.

Istotna jest też tzw. reakcja toksyczna, wywołana różnymi zanieczyszczeniami przenoszonymi przez owady. Ważne jest obserwowanie własnego organizmu i reagowanie na symptomy alergii przy ukąszeniu.

Jak rozpoznać, że jest się uczulonym na jad owada? Co powinno skłonić do zdiagnozowania problemu?

Wśród objawów możemy wyszczególnić te miejscowe: zaczerwienienie, silne pieczenie, wystąpienie pokrzywki, obrzęk czy pęcherzyki, ale istnieją również symptomy ogólnoustrojowe, m.in. bóle brzucha, wymioty, spadek ciśnienia, ogólne d b a m

o z d r o w i e | 47

sta n zd row i a

Po czym poznamy wstrząs anafilaktyczny?

Może się on objawiać m.in. nudnościami, utratą przytomności, zawrotami głowy, kołataniem serca czy dusznością.

Nieudzielenie szybkiej pomocy może wówczas spowodować nawet śmierć. Obserwujmy zatem naszych bliskich podczas wakacji i reagujmy od razu, gdy zauważymy niepokojące oznaki.

W przypadku pyłków najczęściej zaleca się wykonywanie testów jesienią, a jak jest w przypadku uczulenia na jad owadów?

Testy z krwi najlepiej przeprowadzić minimum cztery tygodnie po ukąszeniu. Może się bowiem zdarzyć, że wcześniej przeprowadzony test nie potwierdzi nadwrażliwości.

Warto dodać, że nie rekomenduje się wykonywania „profilaktycznych” testów na uczulenie na jad owadów.

Z alergią na pyłki możemy walczyć, np. poprzez odczulanie. A czy można jakoś wzmocnić odporność organizmu na ukąszenia?

Niestety, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie – ponieważ w zależności od owada ukąszenie może powodować różne objawy. Zdecydowanie pozytywnie zadziała wzmocnienie ogólnej odporności, czyli dobrze dobrana i zbilansowana dieta oraz aktywność fizyczna.

W inny sposób będziemy też łagodzić ukąszenia os czy pszczół, a inaczej komarów. Inną specyfikę ma też jad kleszczy – i zwłaszcza w tym kontekście niezbędny jest kontakt

Nie panikuj!

Wiele osób dowiaduje się o uczuleniu dopiero w momencie, w którym dozna wstrząsu anafilak tycznego. Wtedy ważna jest pierwsza pomoc.

1. Oceń stan poszkodow aneg narastają, czy zmienia się o, czy objaw y jego zachowanie?

2. Działaj szybko: jeśli po szk nę, niech zaaplikuje ją so odowany ma adrenalibie natychmiast, dopilnu j tego. Nie zwlekaj z udzie leniem pomocy.

3. Jak najszybciej zadzw oń po pogotowie (112), mówiąc, że chodzi o rea kcję anafilaktyczną. Jeż eli nie wiesz, co robić, dysp ozytor ci to wyjaśni.

4. Cały czas obserwuj po szk Co minutę sprawdzaj, czy odowanego. oddycha, jak się czuje.

Jeśli przestanie oddych ać, zacznij resuscytację (2 wdechy ratownicze na 30 ucisków na środku klatki piersiowej). Nigdy nie zostawiaj poszkodowanego samego. Zostań, aż przybędzie pomoc.

5. Jeśli to możliwe, usuń z otoczenia alergen.

TYLE UCZULONYCH OSÓB ZAGROŻONYCH JEST ANAFILAKSJĄ, CZYLI NIESPODZIEWANĄ I GWAŁTOWNĄ REAKCJĄ ALERGICZNĄ. NAJCZĘŚCIEJ WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY WYWOŁUJĄ: JAD OWADÓW (OS, PSZCZÓŁ, SZERSZENI), SIERŚĆ ZWIERZĄT (KOT), POKARMY (ORZESZKI ZIEMNE, RYBY I SKORUPIAKI, CYTRUSY), NIEKTÓRE LEKI CZY SZCZEPIONKI. 48 | d b a m

o z d r o w i e

zdjęcia: Adobe Stock (3), archiwum prywatne (1), R. Cyron (1)

osłabienie organizmu, a nawet wstrząs anafilaktyczny, który może być zagrożeniem dla zdrowia i życia alergika. Zawsze, gdy obserwujemy takie objawy, należy niezwłocznie wezwać pomoc medyczną.

stan zdrowia

Uczulenie na pyłki? Pamiętaj: ✔ Objawy nasilają się w suche, wietrzne dni, a słabną podczas deszczu.

✔ Po powrocie do domu zawsze bierz prysznic i zmieniaj ubranie.

✔ Wychodząc z domu, chowaj

REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI z octu, cebuli czy cytryny lub też aplikując dostępne w aptekach żele i spraye na ukąszenia.

Letnie wyjazdy nad rzeki i jeziora nieodłącznie wiążą się z ukąszeniami komarów.

Swędzące bąble po kilku dniach znikają same, ale możemy nieco złagodzić objawy, stosując okłady

Niestety, w przypadku alergików objawy mogą być znacznie cięższe – rozległe obrzęki i opuchlizny, zaczerwienie, a nawet zawroty głowy, nudności i gorączka.

W takich przypadkach należy sięgnąć po leki antyhistaminowe i maści z wyższą dawką hydrokortyzonu. Jeśli objawy nie ustąpią, konieczna będzie wizyta na pogotowiu.

włosy pod nakryciem głowy, w ten sposób nie osiądą na nich pyłki.

✔ Zakładaj okulary, które chronią nieco oczy przed dostaniem się do nich alergenów.

✔ W okresie największego pylenia uczula-

jącej cię rośliny nie wietrz mieszkania między 6:00 a 22:00.

✔ Sprawdzaj komunikaty o stężeniu pyłków w powietrzu, np. na alergen.info.pl.

Unikaj wyjazdów tam, gdzie akurat jest ich najwięcej.

z lekarzem. Ukąszenie tych pajęczaków może bowiem doprowadzić do zakażenia organizmu np. boreliozą.

Jeśli po ukąszeniu innego owada lub gdy nie wiemy, co nas ugryzło – zauważymy nienaturalnie długo utrzymujący się obrzęk, rumień czy nadmiernie odczuwalny ból – w pierwszej kolejności powinniśmy pokazać miejsce ukąszenia lekarzowi, aby ten zalecił dalsze działania.

Pamiętajmy też, że odczulanie jest procesem wymagającym czasu – nie gwarantuje bezpieczeństwa pacjentowi, póki nie przejdzie odpowiedniego okresu tegoż odczulania.

Jak osoby uczulone na jad owadów powinny podczas wakacji dbać o swoje bezpieczeństwo?

Jeśli osoba uczulona na jad jest tego świadoma i podejrzewa, że może znajdować się w środowisku podatnym na zagrożenie, powinna mieć przy sobie zestaw pierwszej pomocy. W nim przede wszystkim strzykawkę z adrenaliną oraz leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy.

Należy unikać jedzenia owoców czy innych słodkich przekąsek w plenerze, przebywania na łąkach czy np. w sadach, gdzie znajdują się dojrzałe owoce. Jeśli już jesteśmy do tego zmuszeni, pamiętajmy o odpowiednim zakryciu ciała – długie rękawy i spodnie nawet w trakcie wysokich temperatur.

Ponadto wiele perfum czy innych intensywnych zapachów takich, jak pot, także przyciągają owady. Jeśli dostrzeżemy osę, pszczołę lub innego, potencjalnie niebezpiecznego dla nas owada, odsuńmy się na bezpieczną odległość.

Co powinno znaleźć się w apteczce alergika?

Wszystko zależy od typu uczulenia. Na pewno powinien wyposażyć się w krem z filtrami UV, wszelkie leki na receptę (antyhistaminowe, czasem kortykosteroidy stosowane miejscowo lub doustnie czy adrenalinę – lek ratujący życie przy wstrząsie anafilaktycznym). Pomocne są też środki odstraszające owady, które minimalizują ryzyko ukąszeń. d b a m

o z d r o w i e | 49

sta n zd row i a

W PUNKT:

Hashimoto TO PRZEWLEKŁE ZAPALENIE TARCZYCY O CHARAKTERZE AUTOIMMUNOLOGICZNYM, KTÓRE STOPNIOWO WYNISZCZA TEN GRUCZOŁ, PROWADZĄC DO WIELU PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH. CO MOŻE WSKAZYWAĆ NA TĘ CHOROBĘ I JAK TRZYMAĆ JĄ W RYZACH?

Jak w przypadku innych chorób autoimmunologicznych, przyczyny Hashimoto nie są do końca znane.

Dlaczego w pewnym momencie w tarczycy powstaje stan zapalny?

Nie bez znaczenia są uwarunkowania genetyczne, ale dziedziczy się jedynie skłonność do zachorowania.

Bodźcami wyzwalającymi chorobę mogą być: stres, poważna infekcja, ciąża czy menopauza.

50 | d b a m

o z d r o w i e

BĄDŹ CZUJNA Najczęściej choroba przez wiele lat nie daje żadnych objawów. Kiedy jednak atakowana przez przeciwciała tarczyca maleje, reakcją jest jej niedoczynność.

Uszkodzony gruczoł nie jest w stanie produkować odpowiedniej ilości hormonów: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Wówczas możesz zaobserwować:

• PRZEWLEKŁE ZMĘCZENIE • ZAWROTY GŁOWY • DUSZNOŚCI • TRUDNOŚCI Z KONCENTRACJĄ • ZABURZENIA RYTMU SERCA • PRZESUSZONĄ SKÓRĘ, SZCZEGÓLNIE NA ŁOKCIACH I KOLANACH

• ZAPARCIA • WYPADANIE WŁOSÓW • PRZYBIERANIE NA WADZE,

NIEUZASADNIONE ZMIANĄ DIETY

• POGORSZENIE SIĘ SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO

• ZABURZENIA MIESIĄCZKOWANIA

zdjęcie: Adobe Stock (2)

SZUKANIE WINNEGO

stan zd rowia

DIAGNOZA. I CO DALEJ? Obecnie Hashimoto jest nieuleczalne, ale są sposoby, aby trzymać tę chorobę w ryzach.

Oprócz odpowiednio dobranych leków, które najpewniej będziesz musiała przyjmować do końca życia, niezbędna jest modyfikacja diety. m.in. zadbać o właściwą podaż takich mikroelementów •jakNależy jod i selen – ale uwaga, nie można ich przedawkować. Na pracę

tarczycy ma też wpływ witamina D i żelazo. Ponad połowa chorych na Hashimoto cierpi na anemię – badaj więc regularnie krew i jedz bogate w żelazo: mięso, jajka, zielone warzywa, pij sok z surowych buraków.

chorych czuje się lepiej po wykluczeniu glutenu i laktozy.

• Wielu To dlatego że choroby autoimmunologiczne, czyli zarówno lim-

focytowe zapalenie tarczycy, jak i celiakia, często chodzą w parze. Jeśli zatem stwierdzono u ciebie Hashimoto, jest większe ryzyko, że gluten i laktoza ci nie służą.

to sprawdzić, na miesiąc wyłącz z menu produkty zawierają• Aby ce te składniki i zaobserwuj, czy czujesz się lepiej. Następnie po-

jedynczo, ponownie wprowadzaj ich niewielkie ilości – najpierw przez tydzień gluten, a później nabiał. Jeśli z twoich obserwacji wynika, że powinnaś je wyeliminować, zwróć się o wsparcie do dietetyka. Pomoże ci zbilansować menu, by nie zabrakło w nim niezbędnych składników odżywczych.

Problemy z ciążą Wyzwaniem może być zarówno samo zajście w ciążę, jak i jej donoszenie.

Przyszła mama powinna być pod stałą opieką nie tylko ginekologa, lecz także endokrynologa.

Przed rozpoczęciem starań o dziecko, konieczne jest uregulowanie pracy tarczycy, a później stałe monitorowanie poziomu hormonów i modyfikowanie dawek leków.

Szacuje się, że tyle kobiet dotyka Hashimoto. Mężczyźni chorują znacznie rzadziej – zaledwie 1 proc. zmaga się z tym problemem.

5

%

REKLAMA

MENU

w dobie koronawirusa

ŚNIADANIE SZAKSZUKA Z POMIDORAMI I JARMUŻEM

składniki:

Więcej przepisów znajdziesz na: www.facebook.com/dozmagazyn/

NASZ EKSPERT

mgr Natalia Hertmanowska DIETETYK KLINICZNY

DIETA WSPOMAGAJĄCA ODPORNOŚĆ POWINNA BYĆ BOGATA W WITAMINY I MINERAŁY, DLATEGO KORZYSTAJ Z LETNIEGO BOGACTWA WARZYW I OWOCÓW. JEDZ REGULARNIE, STAWIAJ NA POSIŁKI NISKOKALORYCZNE I UNIKAJ PODJADANIA.

OBIAD SPAGHETTI Z PESTO BAZYLIOWYM I CUKINIĄ

składniki:

• 2 jajka • łyżka oleju rzepakowego • ząbek czosnku • pomidory w puszce, 125 g • 1/2 łyżeczki papryki • 1/4 puszki ciecierzycy • po szczypcie kurkumy i chilli • 30 g jarmużu • łyżka szczypiorku

• 60 g makaronu bezjajecznego • 1/2 średniej cukinii • łyżeczka oliwy z oliwek • 1/2 cebuli • 5 czarnych oliwek • 1/2 świeżej bazylii z doniczki • ząbek czosnku • 2 łyżki startego sera cheddar • 2 łyżki nasion słonecznika • 3 łyżki oleju rzepakowego • po szczypcie soli, pieprzu i brązowego cukru

przygotowanie:

przygotowanie:

Na patelni rozgrzej olej, wrzuć pokrojony na cienkie plasterki czosnek, podsmaż. Wlej pomidory z puszki, dodaj przyprawy, wymieszaj, gotuj przez około 5 minut. Dorzuć umyte i osuszone kawałki liści jarmużu, gotuj przez około 2 minuty.

Wsyp ciecierzycę, a po chwili wbij jajka, przykryj i gotuj przez około 3 minuty lub do czasu, aż białka będą ścięte.

Dopraw solą i pieprzem, posyp posiekanym szczypiorkiem.

Jedz z żytnim pieczywem.

Makaron ugotuj al dente. Cukinię obierz obieraczką typu julienne, chwilę podduś na patelni, aż warzywo zmięknie, ale nie starci koloru. Słonecznik upraż na suchej patelni, po czym zblenduj w malakserze. Dodaj czosnek, listki bazylii, ser, oliwę oraz sól i pieprz – całość zblenduj. Jeśli masa będzie zbyt sucha, dodawaj łyżką wodę, aż uzyskasz konsystencję pesto.

Na patelni podsmaż cebulę oraz pokrojone na mniejsze kawałki oliwki (warto dodać też 1-2 łyżki zalewy z oliwek), odparuj nadmiar wody. Makaron wymieszaj z paseczkami z cukinii oraz pesto.

52 | d b a m

o z d r o w i e

zdjęcia: Adobe Stock (3), archiwum prywatne

ja d ł osp i s n a zdrowi e

DZIEŃ 1 ŚNIADANIE

ILE PIĆ I CZEGO? 2 litry płynów to podstawa – bez odpowiedniego nawodnienia system immunologiczny nie działa sprawnie.

W upalne dni oraz przy dużym wysiłku fizycznym ilość ta powinna wzrosnąć dwukrotnie. Wtedy też dobrze pić wody średnio- i wysokozmineralizowane, co przy intensywnym poceniu zapobiegnie utracie soli mineralnych. Dwie trzecie wypijanych codziennie płynów powinna stanowić woda. Reszta to zupy czy soki, także te zawarte w warzywach i owocach.

Najprostszym wskaźnikiem odpowiedniego nawodnienia jest kolor moczu. Optymalny jest bardzo jasnożółty.

Szakszuka z pomidorami i jarmużem II ŚNIADANIE

Jogurt z borówkami oraz orzechami włoskimi i brazylijskimi OBIAD

KOLACJA

Zupa krem z kukurydzy

ŚNIADANIE

Sałatka z pstrągiem wędzonym, awokado, cebulką i pestkami dyni, kromka chleba żytniego

II ŚNIADANIE

DZIEŃ 2

OBIAD

Koktajl borówkowy na maślance, z sezamem Leczo z soczewicy brązowej, cukinii, papryki, marchewki

Pieczywo z domową wędliną z kurczaka ze szpinakiem, antipasti i oliwą

PODWIECZOREK

II ŚNIADANIE

KOLACJA

OBIAD

DZIEŃ 6

Zielone smoothie z jarmużem, pomarańczą, mango, limonką, lnem KOLACJA

Zielone szparagi z wegetariańskim sosem holenderskim i prażonym słonecznikiem

DZIEŃ 3 ŚNIADANIE

Sos: Wrzuć do garnka wszystkie składniki potrzebne do zrobienia sosu, poza olejem. Gotuj na małym ogniu, dokładnie mieszając łyżką lub końcówką do ubijania. Na koniec wlej olej i dopraw do smaku, w razie potrzeby zwiększ ilość soku z cytryny.

Szparagi przełam, usuwając zdrewniałe i twarde części. Wrzucić je do wrzątku i ugotuj al dente, a następnie odcedź. Ułóż na talerzu, polej sosem holenderskim. Danie możesz posypać uprażonymi ziarnami słonecznika. Jedz z pełnoziarnistym pieczywem.

KOLACJA

Omlet z duszonym porem, szpinakiem, seriem brie i wędliną, 2 kromki żytniego chleba, garść pomidorków koktajlowych

Smoothie z buraczka i jabłka, z cytryną i imbirem

PODWIECZOREK

przygotowanie:

Owocowy pucharek z pomarańczą, mango, granatem i nerkowcami

PODWIECZOREK

Tarta z tofu, papryką, cukinią i suszonymi pomidorami

• 100 g maślanki 1,5% tłuszczu • jajko • 75 g mąki owsianej • 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia • 1/3 łyżeczki sody oczyszczonej • łyżka cukru • 1/2 łyżki oleju rzepakowego • łyżka dżemu z czarnych porzeczek

PODWIECZOREK

DZIEŃ 5

Jogurt kozi z bananem, prażonymi orzechami laskowymi i suszonymi morelami

SZPARAGI Z WEGETARIAŃSKIM SOSEM HOLENDERSKIM składniki:

Pulpety z morszczuka z ziemniakami, koperkiem i mizerią

Polędwiczki duszone z kapustą i warzywami korzeniowymi, kasza gryczana

ŚNIADANIE

KOLACJA

OBIAD

Koktajl z natki pietruszki, kiwi, cytryny i nasion lnu Sałatka z komosą ryżową, rukolą, brokułem, fetą, orzeszkami pinii

ŚNIADANIE

Jajecznica z żółtym pomidorem, szczypiorkiem i serem cheddar, pieczywo żytnie, liście szpinaku II ŚNIADANIE

Domowe lody a'la mus z banana, mleka kokosowego, masła orzechowego, chia OBIAD

Spaghetti z pesto bazyliowym, cukinią, oliwkami, pomidorami, serem cheddar

Twaróg tzatziki z bazylią, kiszonym ogórkiem i pomidorkami, pieczywo jasne żytnie

PODWIECZOREK

II ŚNIADANIE

KOLACJA

Złote mleko z kurkumą, pomarańczą, mielonym lnem

Razowiec ze szprotkami, czerwoną cebulką, rukolą i warzywami

OBIAD

DZIEŃ 7

Makaron z jarmużem, oliwkami, ciecierzycą, pomidorem, karczochem konserwowym PODWIECZOREK

Smoothie ze szpinakiem, jabłkiem, zieloną herbatą, melonem i kiwi KOLACJA

Pasta z pieczonej marchewki z wędliną z kurczaka, pomidorem i roszponką

DZIEŃ 4 ŚNIADANIE

Twarożek ze szczypiorkiem i oliwą, chleb żytni, antipasti, warzywa II ŚNIADANIE

Mus z malin z sokami z granatu i pomarańczy

Smoothie z jarmużem, jabłkiem, pomarańczą i lnem

ŚNIADANIE

Omlet z awokado, szpinakiem i mozzarellą, 2 kromki chleba żytniego jasnego II ŚNIADANIE

Truskawkowy koktajl z jabłkiem, sokiem z czarnego bzu OBIAD

Pulpeciki z indyka w aromatycznym sosie pomidorowym PODWIECZOREK

Pudding lniany na mleku kokosowym z chia z malinami i granatem KOLACJA

Pieczone pomidory malinowe z fetą i bazylią, kromka pełnoziarnistego chleba żytniego

INSPIRACJE

SPORT

W GÓRY PRÓBA CHARAKTERU, TRENING KONDYCYJNY, WIELKA PRZYJEMNOŚĆ, WYCISZENIE… TYM MOŻE BYĆ WĘDROWANIE GÓRSKIMI SZKLAKAMI. GÓRY SĄ JEDNAK NIEPRZEWIDYWALNE, DLATEGO DO KAŻDEJ WYPRAWY DOBRZE SIĘ PRZYGOTUJ.

3

2

5

Nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne, krem z filtrem. To ważne, ponieważ wraz ze wzrostem wysokości powietrze staje się rzadsze i tym samym do skóry dociera więcej szkodliwych promieni UV. Wówczas łatwo o poparzenia.

Latarka, najlepiej czołówka. To nic, że planujesz powrót za dnia. Nigdy nie wiesz, co spotka cię na trasie.

Wędrówka po zmroku bez źródła światła będzie niebezpieczna.

Apteczka – weź ze sobą plastry z opatrunkiem, bandaże (także elastyczne) i agrafki, wodę utlenioną, chustę trójkątną, lateksowe rękawiczki ochronne.

54 | d b a m

o z d r o w i e

6 7

Telefon komórkowy z naładowaną baterią. W przypadku dłuższej wycieczki może ci się przydać także powerbank, czyli przenośna ładowarka.

Towarzystwo – lepiej nie wybieraj się na dłuższe górskie wycieczki samotnie, jeśli jednak potrzebujesz chwili odosobnienia, poinformuj bliskich, w jakie rejony się wybierasz.

zdjęcie: Adobe Stock

1

Wygodne trekingowe buty za kostkę i strój chroniący przed chłodem i deszczem to podstawa. Nawet jeśli prognozy pogody są bardzo optymistyczne, wrzuć kurtkę i cieplejsze rzeczy do plecaka.

4

Prowiant na drogę. Najlepiej sprawdzają się lekkie, ale dostarczające sporo energii przekąski: gorzka czekolada, mieszanka bakalii i owoców, suszone owoce czy zbożowe batony. Na całodniowy wypad warto też zabrać kanapki oraz koniecznie wodę lub termos z herbatą.

ABC

DOBREJ FORMY

AKTYWNIE NA PLAŻY

a b c d o b rej fo r my

WAKACJE NAD MORZEM? DOSKONALE. PIASEK DAJE WIELE MOŻLIWOŚCI TRENINGOWYCH I GWARANTUJE ZUPEŁNIE INNE DOZNANIA NIŻ ĆWICZENIA NA STABILNYM PODŁOŻU. ODROBINA AKTYWNOŚCI POZWOLI CI DUŻO SKUTECZNIEJ WYPOCZĄĆ. ZYSKA TEŻ TWOJA SYLWETKA, A SKÓRA ZŁAPIE W RUCHU RÓWNOMIERNĄ OPALENIZNĘ.

N

Agata Kucucha

Niemal cały rok marzyłaś, by wreszcie poleniuchować na plaży? Należy ci się, jednak nie daj się zupełnie opanować błogiemu lenistwu. Słodkie nicnierobienie jest potrzebne, ale na chwilę. Zwykle po dniu, dwóch zacznie być męczące na tyle, że zamiast czuć się wypoczęta, zaczniesz walczyć ze znudzeniem i uczuciem ociężałości.

Dlatego,koniecznie wpleć w swój urlop codzienną dawkę ruchu, który zapewni

ci solidną dawkę endorfin – hormonów szczęścia. Wykorzystaj fakt, że jesteś w pięknym miejscu i masz więcej wolnego czasu niż zwykle.

Pamiętaj, że nie chodzi o mozolne treningi, ale raczej o zabawę aktywnością fizyczną. Podpowiadamy, jak ciekawie wprowadzić sport w urlopowy plan dnia. Możliwości jest wiele. Na lądzie i w wodzie.

PLAŻOWANIE W CZASACH KORONAWIRUSA Tegoroczne wakacje z pewnością będą wyglądać inaczej niż poprzednie.

Wszystko wskazuje na to, że rodzinny odpoczynek nad Bałtykiem będzie możliwy, jednak należy być też przygotowanym na wprowadzenie nowych regulacji.

56 | d b a m

o z d r o w i e

Na pewno trzeba będzie zachować podstawowe środki ostrożności, takie jak odpowiednia odległość od innych plażowiczów. Zważywszy na fakt, że w Polsce mamy około 770 km plaż, znalezienie ustronnego miejsca nie powinno być zbyt dużym problemem.

W tym roku wskazany – a być może i obowiązkowy – będzie, wyśmiewany od lat „parawaning”. A czy będziemy opalać się w maseczkach? Wierzymy, że – podobnie, jak obecnie w przypadku spacerowania po lesie – ten element ochrony na plażach nie będzie obowiązkowy.

abc dobrej fo r my

HOP

DO WODY

Pływanie w morzu jest przyjemne, ale też bardziej niebezpieczne niż pluskanie się w basenie czy nawet w jeziorze. Dno w tak wielkim akwenie cały czas się zmienia, miej to zawsze na uwadze, dlatego bez względu na swoje umiejętności pływackie, korzystaj tylko ze strzeżonych kąpielisk. Zaopatrz się też w bojkę – taką, jakiej używają ratownicy. Dzięki niej będziesz dobrze widoczna (także dla obserwujących cię bliskich), a w razie zmęczenia lub skurczu posłuży ci jako asekuracja. Bez problemu kupisz taką w sklepie sportowym. A jeśli nie czujesz się w wodzie zbyt pewnie, śmiało podejdź do ratownika i poproś, by w miarę możliwości cię obserwował.

CO ZYSKASZ, PŁYWAJĄC?

Oprócz frajdy korzyści z czasu poświęconego na ruch w wodzie jest wiele. Co ważne, ta forma aktywności jest dobra dla osób w każdym wieku i ma mało przeciwwskazań. Pływanie m.in.: • podkręca metabolizm i przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej; • wzmacnia i rzeźbi mięśnie, dzięki czemu zyskujesz siłę, kondycję, a także ładne ramiona, pośladki i smukłe nogi; • wycisza i relaksuje; • jest sposobem na spędzanie czasu z bliskimi.

Aktywność na plaży zmusza mięśnie do intensywniejszej pracy niż na utwardzonych powierzchniach – szybciej się męczysz, ale jednocześnie skuteczniej pracujesz nad formą i spalasz więcej kalorii.

10 ważnych zasad bezpieczeństwa KĄP SIĘ TYLKO W MIEJSCACH STRZEŻONYCH, zawsze słuchaj poleceń ratowników WODA = BRAK ALKOHOLU. Od tej zasady nie ma wyjątków NIE WYPŁYWAJ NA MATERACU zbyt daleko od brzegu ✔ NIE PRZECENIAJ SWOICH UMIEJĘTNOŚCI i nie pływaj samotnie NIE KĄP SIĘ W NOCY, w czasie burzy i silnego wiatru NIE SKACZ DO WODY NA GŁÓWKĘ POWOLI WCHODŹ DO WODY, stopniowo przyzwyczajając ciało do jej temperatury – szok termiczny może doprowadzić do utonięcia NIE PŁYWAJ NA CZCZO ani bezpośrednio po posiłku, a po dłuższej kąpieli zjedz coś pożywnego PAMIĘTAJ, ŻE DMUCHANE ZABAWKI I MATERACE MOGĄ NIE UTRZYMAĆ CIĘ NA WODZIE – jeśli z nich korzystasz, nie oddalaj się od brzegu, szczególnie gdy nie umiesz pływać ✔ JEŻELI CHCESZ POPŁYWAĆ DŁUŻEJ, RÓB TO RÓWNOLEGLE DO BRZEGU, a nie w stronę otwartej wody

reklama

Enteris + electrolytes suplement diety

Zawiera zestaw elektrolitów, glukozę oraz bakterie Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103, drożdże Saccharomyces boulardii DBVPG 6763 i inulinę. Składniki zawarte w produkcie wspomagają organizm podczas upałów.

8 saszetek

d b a m

o z d r o w i e | 57

a b c d o b rej fo r my

Joga

O WSCHODZIE SŁOŃCA Trudno o piękniejszą scenerię. Joga wycisza, wzmacnia mięśnie, poprawia koordynację. Dzięki niej zyskasz pozytywną energię na cały dzień. Możesz ją wykonywać sama lub w grupie. Jeśli jesteś typem sowy i nie wyobrażasz sobie wstawania o świcie, zaplanuj asany przy zachodzącym słońcu.

ĆWICZ

na zdrowie

Na plaży możesz wykonywać ulubione ćwiczenia: przysiady, brzuszki, pompki, pajacyki, wykroki, wypady, skłony – ważne byś dobrała ćwiczenia tak, by wzmacniać całe ciało a nie tylko jego wybrane partie.

W gorące dni sprawdzą się szczególnie ćwiczenia izometryczne, które nie wymagają zbyt wiele ruchu.

Polegają one na utrzymaniu napięcia mięśni. Przykładem jest deska (plank) czy podpory na przedramieniu. Ćwiczenia te wzmacniają przede wszystkim mięśnie brzucha.

58 | d b a m

o z d r o w i e

A MOŻE SPORTY WODNE? Jeśli do tej pory z zazdrością patrzyłaś na sunących po falach windsurferów, w tym roku wstań z ręcznika i dołącz do grona wielbicieli sportów ekstremalnych. Bałtyk oferuje ku temu doskonałe warunki.

Takie aktywności bardzo intensywnie angażują całe ciało i dostarczają silnych pozytywnych przeżyć. Czego warto spróbować?

Windsurfing – sunięcie po powierzchni wody na desce z przymocowanym do niej ruchomym żaglem. Najlepsze warunki do uprawiania tego sportu są na Półwyspie Helskim.

Kitesurfing – poruszanie się po wodzie na desce z pomocą latawca.

Paddle (SUP), czyli wiosłowanie na desce – prosty i niedrogi sport, w którym liczy się utrzymywanie równowagi.

Snorking – pływanie w masce i z fajką po powierzchni wody.

Nurkowanie – nasze morze, choć nie ma rafy koralowej, oferuje inną atrakcję: wraki statków.

Narciarstwo wodne lub wakeboarding, czyli jazda na nartach lub narcie za łodzią motorową lub elektrycznym wyciągiem.

Skimboarding – tu cała zabawa polega na wskakiwaniu na maleńką deskę i surfowaniu po płyciźnie wzdłuż brzegu.

zdjęcia: Adobe Stock (6)

Plaża może z powodzeniem pełnić funkcję sali gimnastycznej. Ruch na świeżym powietrzu to samo zdrowie. Bliskość morza daje możliwość wdychania jodu i tzw. aerozolu solankowego. To unoszące się drobinki wody, które są nasycone wartościowymi pierwiastkami – wapniem, magnezem, bromem, chlorkami oraz wspomnianym jodem, które pozytywnie wpływają na śluzówkę dróg oddechowych oraz wspierają odporność organizmu.

Ruszając się, zwiększasz wydolność płuc, które mogą przyjąć znacznie więcej dobroczynnych pierwiastków.

abc dobrej fo r my

Sporty mierzone kilometrami

ZOSTAW ŚLADY STÓP

„Leżing i smażing” to nie twoja bajka? Lubisz być w ruchu? Spacery brzegiem morza to nie wszystko, wypróbuj inne możliwości.

• NORDIC WALKING. Spacerowanie z kijkami po plaży, choć wygląda mało atrakcyjnie, pozwala spalić od 20 do 40 proc. więcej kalorii niż podczas zwykłego spaceru. Jeśli chciałabyś w czasie urlopu zrzucić kilka kilogramów, to aktywność dla ciebie.

• BIEGANIE. Wbrew obawom, to dobry pomysł, o ile robisz to rozsądnie. Treningi na miękkim piasku mają wiele zalet: angażują rzadko używane mięśnie, wzmacniają stabilizację stawów skokowych i stóp, dzięki czemu nie obciążasz kolan i kręgosłupa.

Zaletą biegania po plaży jest też to, że po zakończeniu treningu możesz od razu skorzystać z kąpieli w morzu. Godzina biegania w takich warunkach to jakieś 500 kcal mniej.

CHODZENIE I BIEGANIE PO PIASKU JEST BARDZO ZDROWE. Angażuje wiele mięśni, które przy chodzeniu w butach i po utwardzonej powierzchni nie pracują. Nie chodzi tylko o nogi, lecz także mięśnie, które odpowiadają m.in. za utrzymywanie prostej postawy ciała i stabilizację kręgosłupa.

Na podeszwach stóp znajdują się ponadto strefy refleksyjne, których uciskanie i masaż pobudzają pracę organów wewnętrznych.

Gdy chodzisz boso, stymulujesz wszystkie te strefy, co wpływa korzystnie na zdrowie i samopoczucie.

Piasek to też naturalny peeling dla stóp, który doskonale usuwa zrogowaciały naskórek i polepsza ukrwienie tkanek miękkich. Kiedy wrócisz z urlopu, twoje pięty będą gładkie jak nigdy przedtem.

SKUTECZNA OCHRONA PRZED ZAKAŻENIAMI SKÓRY

Tribiotic to:

Lek dostępny wyłącznie w aptekach

reklama

• maść antybakteryjna chroniąca przed

różnorodnymi zakażeniami bakteryjnymi skóry

• 3 składniki o szerokim spektrum działania gwarantujące wysoką skuteczność leku

• wygodne dawkowanie zapewniające komfort terapii WYSOKA JAKOŚĆ W NOWEJ ODSŁONIE

www.tribiotic.pl

Opakowania: saszetki 10 x ‘a 1 g oraz tuba ‘a 14 g Lek do stosowania miejscowego na skórę Skład: 1 g maści zawiera: substancje czynne: 400 j.m. bacytracyny cynkowej (Bacitracinum zincum), 5 mg neomycyny siarczanu (Neomycini sulfas) i 5000 j.m. polimyksyny B siarczanu (Polymyxini B sulfas), substancję pomocniczą: wazelinę białą. Wskazania do stosowania: Zapobieganie rozwojowi zakażeń bakteryjnych w przypadku drobnych ran, zadrapań i oparzeń. Przeciwwskazania: Nie należy stosować leku: w nadwrażliwości na bacytracynę cynkową, neomycyny siarczan, polimyksyny B siarczan lub na którąkolwiek substancję pomocniczą leku, na błony śluzowe, na dużą powierzchnię uszkodzonej skóry, na głębokie lub kłute rany, ciężkie oparzenia, do oczu, na sączące zmiany skórne. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 12 lat ze względu na ryzyko toksycznego działania tego leku na słuch i nerki.

Podmiot odpowiedzialny: Kato Labs Sp. z o.o., ul. Marszałkowska 138/82, 00-004 Warszawa, Pozwolenie nr 7695

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu i zdrowiu.

PL POLSKA FIRMA

WSPIERAMY WALKĘ Z COVID-19

a b c d o b rej fo r my

P R O S T Y KRĘGOSŁUP

60 | d b a m

o z d r o w i e

abc dobrej fo r my

NASZ EKSPERT

Tomasz Pojawa MASAŻYSTA, TRENER PERSONALNY, INSTRUKTOR WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

PLECY OKRĄGŁE LUB WKLĘSŁE – KIFOZĘ LUB LORDOZĘ TRZEBA KORYGOWAĆ, ABY UNIKNĄĆ NIE TYLKO ZMIANY WYGLĄDU SYLWETKI, LECZ TAKŻE PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH.

Plan treningow y

K

ręgosłup jest wtedy prosty, kiedy jest… krzywy.

Jego naturalny, zdrowy kształt to podwójne esowate wygięcie. Odcinek szyjny przechyla się lekko do przodu, odcinek piersiowy do tyłu, lędźwiowy znów do przodu, a miednica lekko do tyłu. Dzięki temu kręgosłup może znosić duże obciążenia, jak zwinięta sprężyna w materacu. Należy przy tym pamiętać, że nie działa samodzielnie. Jest opleciony mięśniami i ścięgnami, które go wspomagają, zabezpieczają i stabilizują.

Kiedy kręgosłup wygina się w jakimś odcinku w nienaturalny sposób albo kiedy jest w tym wygięciu utrzymywany zbyt długo, dochodzi do przeciążeń, które wyrównywane są na innych poziomach, aby cały organizm mógł utrzymać równowagę. Równolegle wymuszane są zmiany na systemie mięśni i więzadeł. Z jednej strony cały czas pracują w ekstremalnym rozciągnięciu, z drugiej – ściśnięte i przykurczone – ulegają degeneracji.

Zbyt długie utrzymywanie kręgosłupa w nienaturalnym wygięciu (niezależnie od miejsca tego wygięcia) może powodować wiele komplikacji zdrowotnych i bólu. Problemy z kręgosłupem dotykają zarówno dzieci, jak i osoby starsze, tak samo kobiety, jak i mężczyzn.

Tylne wygięcie kręgosłupa na wysokości piersi nazywamy kifozą. Długotrwałe przebywanie w pozycji pochylonej z opuszczoną głową utrwala i pogłębia to wygięcie, doprowadzając do hiperkifozy, zwanej też „plecami okrągłymi”.

Oprócz nieprawidłowej postawy ciała przyczyną wady może być stan zapalny stawów, osteoporoza, choroba nowotworowa lub uraz mechaniczny.

Plecy mogą też stać się „wklęsłe”, kiedy nienaturalne wygięcie kręgosłupa występuje niżej – w odcinku lędźwiowym.

Ćwiczenia należy zawsze wykonywać dokładnie i powoli. Nie wolno forsować się, jeśli wystąpi ból. Oddech wyrównujemy do tempa ćwiczeń.

W miarę postępów w rehabilitacji zwiększamy liczbę serii od 1 do 5.

ĆWICZENIA NA KIFOZĘ ➊ W pozycji stojącej ułóż ręce wzdłuż ciała, spleć dłonie za plecami. Barki odchyl do tyłu i rozpocznij odsuwanie dłoni od pośladków jak najdalej do tyłu.

Zatrzymaj się w tej pozycji na 10 sekund i odpuść.

Powtórz 5 razy. ➋ W leżeniu na brzuchu

wyprostuj ramiona na boki.

Głowa powinna czołem dotykać podłoża. Unieś ramiona możliwie wysoko, tak by łopatki zbliżyły się

do kręgosłupa i odpuść.

Powtórz 5 razy.

➌ Stań plecami do ściany ze swobodnie opuszczonymi rękoma. Ramiona unoś bokiem do góry (jak najbliżej ściany), za głową dotknij dłońmi karku. Wróć do pozycji wyjściowej.

Powtórz 5 razy. ➍ Usiądź na krześle ze złączonymi nogami.

Złap szeroko kij od szczotki lub zrolowany ręcznik d b a m

i unieś go wyprostowanymi rękami nad głowę.

Powoli opuszczaj z tyłu głowy, aż kij dotknie karku.

Zatrzymaj się w tej pozycji na 10 sekund. Wróć do pozycji startowej. Powtórz 5 razy.

➎ Siedząc na krześle, złap rękoma za dół oparcia z tyłu. Złącz stopy i powoli unoś nogi do góry. Przytrzymaj 5 sekund i opuść.

Następnie unieś i opuść biodra. Powtórz 5 razy. o z d r o w i e | 61

a b c d o b rej fo r my

Odznacza się to charakterystycznym, nadmiernym wygięciem kręgosłupa do przodu, wyraźnym wypięciem brzucha oraz uwypuklonymi pośladkami. Hiperlordoza może być skutkiem długotrwałej niewłaściwej postawy ciała, otyłości, ale też innych chorób: rwy kulszowej, dystrofii (czyli zaniku) mięśni, krzywicy czy nawet powikłań po gruźlicy.

Nieleczona kifoza i lordoza mogą doprowadzić do wielu powikłań, takich jak artretyzm, przewlekłe bóle pleców, zaburzenia w pracy bioder, nóg oraz narządów wewnętrznych. Dlatego jeśli nienaturalne wygięcie pleców nie ustępuje podczas skłonów lub wychyleń do tyłu, albo pojawiają się długotrwałe bóle, skurcze mięśniowe, mrowienie lub drętwienie kończyn czy problemy z oddawaniem moczu, należy bezwzględnie udać się do lekarza.

Specjalista wystawi diagnozę na podstawie badania palpacyjnego. Na pewno poprosi o przyjęcie kilku określonych pozycji, aby ocenić stan kręgosłupa. Może też wystawić skierowanie na wykonanie zdjęcia rentgenowskiego. Oprócz przepisania leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, skieruje na zabiegi rehabilitacyjne lub gimnastykę korekcyjną. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się noszenie gorsetu, szelek lub pasa ortopedycznego.

UWAGA! W prostowaniu

kręgosłupa bardzo pomocne są zrzucenie zbędnych kilogramów, masaże, joga i pływanie. Raczej należy zapomnieć o ćwiczeniach z ciężarami. Warto skonsultować z fizjoterapeutą korzystanie ze specjalistycznych poduszek ortopedycznych pod kark lub plecy. W leczeniu wad kręgosłupa najistotniejsze jest szybkie zauważenie problemu i trafna diagnoza. A potem cierpliwość i konsekwencja w procesie rehabilitacji.

ĆWICZENIA NA LORDOZĘ ➌ W siadzie prostym na podłodze, palce stóp skieruj ku górze, dłonie schowaj pod udami (wewnętrzna część dotyka podłoża). Stopniowo pochylaj się do przodu, głowa luźno ciągnie tułów.

Schodź maksymalnie w dół. Przytrzymaj do 10 sekund i powoli wróć do pozycji wyjściowej.

Powtórz 5 razy.

➋ Usiądź w klęku ze sto-

➍ W leżeniu na plecach ugnij kolana oraz biodra i dociśnij kręgosłup do podłoża. Złap dłońmi kolana i dociśnij je do klatki piersiowej, unosząc lekko pośladki. Cały czas napięty brzuch dociska kręgosłup.

Wytrzymaj w tej pozycji do 10 sekund i powoli wróć

pami opartymi grzbietami o podłoże, palce lekko skierowane do wewnątrz, nogi w lekkim rozkroku.

Wykonaj skłon w przód, wyciągając ręce, aż czoło dotknie podłoża. Utrzymaj pozycję 5 sekund i wróć do siadu. Powtórz 5 razy.

62 | d b a m

o z d r o w i e

do pozycji wyjściowej.

Powtórz 5 razy.

➎ Zrób klęk podparty tak, by biodra, plecy oraz głowa ułożone były w jednej linii. Kolana rozstaw na szerokość bioder, a wyprostowane w łokciach ręce na szerokość barków.

Wraz z wydechem przez usta chowaj powoli głowę między ramiona, jednocześnie uwypuklając plecy w odcinku piersiowym, by utworzyły łuk. Biodra lekko do przodu. Pozostań w pozycji przez 5 sekund.

Robiąc głęboki wdech, wykonaj ruch w przeciwnym kierunku. Głowę podnoś powoli i odchylaj do tyłu, aby zobaczyć sufit.

Powtórz 5 razy.

zd j ę cia: Ad o b e Sto ck (4), a rchiw um p r y w atn e

➊ W leżeniu na plecach dociśnij kręgosłup do podłoża, ugnij kolano jednej nogi i oprzyj stopę o podłogę. Złap dłońmi za ugięte kolano i dociśnij je do klatki piersiowej, unosząc lekko pośladek.

Wytrzymaj chwilę i powoli wróć do pozycji wyjściowej.

Zmień nogę. To jedno powtórzenie. Ćwiczenie wykonaj 5 razy.

MÓJ

PATENT

Joanna Moro ●

aktorka; popularność zdobyła dzięki rosyjskiemu serialowi biograficznemu o Annie German oraz serialom – „Blondynka” i „Barwy szczęścia”

U

zdjęcie: East News, Adobe Stock

wielbiam aktywny tryb życia, nie znoszę bezczynnego siedzenia w domu na kanapie. Przyznaję, że nie mogłam doczekać się, kiedy urodzi się moja córeczka Ewa, bo wiedziałam, że ona zmotywuje mnie do dłuższych spacerów z wózkiem na świeżym powietrzu.

Wychodząc do parku lub lasu na rodzinny spacer, zabieramy rower. Kiedy mąż prowadzi wózek, ja jadę na rowerze, a potem się wymieniamy. Każdą wolną chwilę chcę spożytkować na odrobinę ruchu. Gdy Ewa uśnie w wózku, wykorzystuję ten czas na zrobienie kilku przysiadów. Nawet podczas mycia zębów w łazience wykonuję przy umywalce krążenie bioder.

A kiedy stoję na balkonie, opieram się rękoma o balustradę i robię coś w rodzaju „wysokich pompek”.

Uwielbiam też ćwiczyć z moimi dziećmi na macie. Trzymiesięczna Ewa mi w tym nie przeszkadza. Wręcz przeciwnie!

Kładę ją blisko siebie i ćwiczę jogę lub robię trening funkcjonalny. To jest idealne rozwiązanie, ponieważ utrzymuję kontakt wzrokowy z córką i mam ją blisko siebie. Ewa jest zachwycona, śmieje się do mnie, a ja odpowiadam tym samym. A jeśli nawet zacznie kwilić, to biorę ją na ręce i przytulam. Korzystam wtedy z dużej piłki, rozciągam się na niej i w tym czasie kołyszę dziecko.

Ostatnio musiałam dokupić kilka mat do ćwiczenia, ponieważ w okresie izolacji zaczęliśmy w ten sposób ćwiczyć całą rodziną w domu. Dołącza do nas mój mąż i dwóch moich synów.

To jest cudowny sposób na spędzanie razem czasu.

Zachęcam mamy do ćwiczenia z małymi dziećmi. Oczywiście to nie będą wyczerpujące treningi, bo czasem dziecko wymaga naszej uwagi i wtedy trzeba przerwać na chwilę. Mnie taki rodzaj aktywności daje wielką radość i poczucie, że potrafię przy trójce dzieci znaleźć chwilę, by zrobić coś dla siebie.

d b a m

o z d r o w i e | 63

a b c d o b rej fo r my

S S E N T FI ASEM

Z BOB

JESTEŚ MAMĄ NIEMOWL AK A ŹĆ I TRUDNO CI ZNALE ?

CHWILĘ DL A SIEBIE ZACZNIJ TRENOWAĆ RA ZEM Z DZIECKIEM. Y TO NIE T YLKO ŚWIETN SPOSÓB NA SPALENIE J TK ANKI TŁUSZCZOWE I POWRÓT DO FORMY SPRZED CIĄ Ż Y, LECZ TAK ŻE DOBRA ZABAWA DLA T WOJE J POCIECHY. Ag at a Ku cu ch a

64 | d b a m

o z d r o w i e

abc dobrej fo r my

O

dzyskanie kondycji oraz sylwetki po porodzie to nie lada wyzwanie. Najlepiej, aby aktywność rozpocząć tak szybko, jak to możliwe. Tuż po rozwiązaniu powinnaś kilka razy dziennie wykonywać ćwiczenia mięśni dna miednicy. Po 6 tygodniach od porodu naturalnego (po cesarskim cięciu dłużej) zazwyczaj można podjąć ogólną aktywność fizyczną. Zawsze po konsultacji z lekarzem. Co ważne, zacznij od spokojnej i niezbyt forsownej gimnastyki.

Przerwij w przypadku krwawienia, bólu brzucha, zbytniego zmęczenia, mdłości.

GDY MALEŃSTWO SŁODKO ŚPI

W pierwszym kwartale życia dziecko przesypia większość doby. Wykorzystaj ten czas na spokojny rozruch – wystarczy kwadrans, pół godziny każdego dnia na trening wzmacniający, zwłaszcza mięśni brzucha i nóg. Możesz zacząć od klasycznych brzuszków, unoszenia bioder, przysiadów. Ruchy powinny być płynne i spokojne. To, ile powtórzeń będziesz w stanie zrobić, w dużej mierze zależy od twojej kondycji sprzed ciąży.

FRAJDA Z PIŁKĄ FIT BALL W przypadku świeżo upieczonych mam doskonałym pomysłem są ćwiczenia z wykorzystaniem dużej gumowej piłki. Wymuszają one ciągłą konieczność utrzymywania równowagi, dzięki czemu angażowane są wszystkie stabilizujące mięśnie ciała. Gimnastyka na piłce łączy aktywność fizyczną z dobrą zabawą. Zwłaszcza na początku, kiedy utrzymanie równowagi może sprawiać ci nieco trudności. Piłki fit ball wykonane są z bardzo wytrzymałego materiału (nacisk do 300 kg), więc nie musisz obawiać się ćwiczeń z ich użyciem, nawet jeśli masz sporą nadwagę. d b a m

o z d r o w i e | 65

a b c d o b rej fo r my

Wspólna gimnastyka to nie tylko okazja do poprawy formy, lecz także do zacieśnienia więzi między maluchem a rodzicem.

reklama

Pikabu

Baby Care, chusteczki nawilżane Pure Przeznaczone do codziennej pielęgnacji delikatnej skóry dzieci i niemowląt. Polecane do każdego rodzaju skóry, w tym wrażliwej i skłonnej do podrażnień. Łagodna formuła wzbogacona została o pantenol, alantoinę oraz glicerynę.

Miękka i wytrzymała chusteczka zapewnia dokładne a jednocześnie delikatne oczyszczenie.

60 szt.

HANTLE W DŁOŃ

TRENING Z NIEMOWLAKIEM Dzieci bardzo lubią przytulanie i kołysanie, dlatego z powodzeniem możesz włączać niemowlę do swojej aktywności.

Pamiętaj jednak, że pierwsze wspólne ćwiczenia możesz zacząć dopiero wtedy, gdy malec potrafi pewnie trzymać główkę. Dla bezpieczeństwa lepiej wstrzymaj się ze wspólnymi treningami, aż twoja pociecha będzie miała 4 miesiące. Pamiętaj, aby nie planować ćwiczeń tuż po 66 | d b a m

o z d r o w i e

Z DZIECKIEM W KLUBIE FITNESS Trudno ci się zmobilizować do ćwiczenia w domu? Spróbuj specjalnych zajęć dla mam z dziećmi.

Mają je w ofercie zarówno duże sieciowe siłownie, jak i małe osiedlowe obiekty. Treningi odbywają się w grupie, tak jak klasyczne zajęcia fitness, ale w specjalnie dostosowanych salach. Świeżo upieczone mamy przychodzą wraz ze swoimi pocie-

chami i wspólnie ćwiczą na matach.

Dzieci również biorą czynny udział w tego typu aktywnościach. Wyjście do siłowni to dla wielu kobiet świetny sposób na przełamanie domowej rutyny, spotkanie z innymi mamami, zmianę środowiska.

Tego typu zajęcia zwykle skierowane są do kobiet z co najmniej dwumiesięcznymi niemowlętami.

zdjęcia: Adobe Stock (7)

Im niemowlę jest starsze, tym bardziej powinnaś skupić się na wzmacnianiu pleców i rąk. Siła tych mięśni przyda ci się przy noszeniu malca, zanim ten zacznie samodzielnie się poruszać. Dlatego warto poświęcić czas na pracę z ciężarkami i wzmacniać bicepsy, tricepsy, barki.

Nie masz w domu hantli? Nic nie szkodzi, możesz zastąpić je wypełnionymi wodą małymi butelkami. Aby dbać o formę, nie trzeba chodzić do siłowni ani dysponować specjalnymi przyrządami.

Wystarczy kawałek podłogi, kilka domowych sprzętów i dobre chęci.

abc dobrej fo r my

karmieniu malca – najlepiej odczekaj około godziny. Na początku wystarczy kilka minut, by dziecko przyzwyczaiło się do nowej formy aktywności. Wraz z upływem czasu będziesz mogła dodawać nowe ćwiczenia i wydłużać wspólny fitness.

SŁODKI CIĘŻAR

Oprócz nowej możliwości wspólnego spędzania czasu, ćwiczenia z niemowlakiem pomagają w szybszym powrocie do formy. Dziecko jest bowiem naturalnym obciążeniem, który z powodzeniem zastąpi hantle czy sztangę.

Możesz niemowlę trzymać w ramionach i wraz z nim wykonywać skłony, przysiady, wykroki. A także położyć na kocyku i robić nad nim pompki. Zbliżająca się i oddalająca na zmianę twarz mamy będzie dla malca powodem do wzmożonego gruchania i gaworzenia. Możliwości jest wiele, przedstawiamy kilka prostych ćwiczeń, które możesz wykonywać ze swoim maleństwem. Miłej zabawy.

A może basen?

Nauka pływania od niemowlaka? Świetny pomysł. Coraz więcej rodziców chodzi ze swoimi pociechami na specjalne zajęcia. Najlepiej zacząć je między 4. a 6. miesiącem życia dziecka. To dlatego że malec, który spędził 9 miesięcy w brzuchu mamy, podświadomie traktuje wodę jak naturalne środowisko. Niemowlę do 6. miesiąca życia po zanurzeniu w wodę nie otwiera ust oraz automatycznie wstrzymuje oddech, później ten odruch zanika.

d b a m

o z d r o w i e | 67

TRENDY W SPORCIE Regularny wysiłek o średniej intensywności stymuluje pracę białych krwine i reszty układu immunologicznego – to wiadomo już od jakiegoś czasu. Ale co ze sportem o większej intensywności?

Niektórzy badacze sugerowali niedawno, że tuż po wykonanym trudnym, męczącym treningu pojawia się tzw. otwarte okno immunologiczne, czyli jesteś bardziej narażona na infekcje. Im ćwiczysz więcej i im dłużej, tym większe jest ryzyko przeziębienia.

WYĆWICZ ODPORNOŚĆ TRENING WYSOKICH LOTÓW Nudzi cię bieganie?

Wypróbuj sprint za frisbee. Do ćwiczeń potrzebujesz tylko otwartego terenu, dysku i chęci ;) Masz to? Rzuć frisbee i pędź za nim. Udało ci się je złapać, zanim upadło? Biegaj, zmieniaj kierunki, prędkość i baw się – spalisz przy tym sporo kalorii i zaangażujesz mięśnie do pracy na innych zasadach niż dotychczas.

68 | d b a m

o z d r o w i e

Jednak badania dr. Jamesa Turnera i dr. Johna Campbella z Uniwersytetu w Bath sugerują zupełnie coś innego.

Specjaliści ci dowodzą, że infekcje częściej wiążą się z nieodpowiednią dietą, stresem, niedoborami snu i, co najważniejsze, ekspozycją na patogeny podczas spotkań towarzyskich – także sportowych! – niż z treningami. Ich wnioski? Regularna aktywność fizyczna i częste ćwiczenia mogą ograniczać lub opóźniać starzenie immunologiczne. To cenna obserwacja.

Kawa

ENIAMI? Z C I W Ć D E Z PR Jak najbardziej! Kofeina może poprawiać osiągi w wielu dyscyplinach. Po pierwsze, orzeźwia umysł, pobudza i motywuje do wykonywania większej liczby powtórzeń czy serii. Po drugie, rozszerza naczynia krwionośne, przez co poprawia ukrwienie organów i tkanek. Do tego może podnosić poziom adrenaliny, co tymczasowo, podczas wysiłku, może ci się przydać.

A więc, co wolisz: espresso czy americanę?

DOBRA POSTAWA TO: 1. Podczas marszu głowę trzymaj prosto, patrz przed siebie, a nie w dół.

2. Rozluźnij szyję, ramiona i plecy, ale nie garb się ani nie pochylaj.

3. Plecy miej proste, napnij mięśnie brzucha.

4. Stopy stawiaj od pięty do palców stóp.

5. Dodaj siłę rąk, w zależności od swojej kondycji

zd j ę cia: Ad o b e Sto ck (4)

pozwól im pracować lekko i swobodnie z każdym krokiem, lub odwrotnie – rób mocne wymachy.

Marsz w tempie 70:40 Chcesz wychodzić nową, smuklejszą sylwetkę?

Spróbuj marszu interwałowego. To świetne ćwiczenie nawet dla początkujących. Jedyne, czego potrzebujesz, to zegarek pokazujący tętno. Przez 3 minuty idź szybko, tak by tętno sięgało 70 proc. twojego maksimum, potem zwolnij i przez 5 minut maszeruj w tempie 40 proc. maksymalnego tętna. Powtórz w 5 seriach.

Taka kombinacja podkręca metabolizm, wpływa na poprawę wydolności oraz oddala moment zmęczenia.

Tętno

maksymalne = 220 – twój w iek

NA ZGRABNE POŚLADKI • Ćwiczysz przysiady? Świetnie, ale koniecznie dołącz do nich także wymachy i uniesienia każdą nogą z osobna. Kiedy trenujesz je jednocześnie, na przykład kucając, jedna zawsze angażuje się silniej, bo każda z nas ma jedną stronę ciała mocniejszą. Ćwicząc obie nogi po kolei, wzmocnisz słabszą i poprawisz równowagę.

d b a m

o z d r o w i e | 69

Paulina Holtz dogonić siebie...

F E L I E TO N

NA zielono

Ewoluują też nastroje społeczne. Od paniki, przez strach, marazm, wyparcie aż po negację i bunt. Trudno przewidzieć, w jakim punkcie świat będzie za kilka tygodni (a tyle czasu upłynie do publikacji tego tekstu).

SERIAL, WKTÓRYM GRAM, KRĘCILIŚMY TUŻ PRZED LOCKDOWNEM CAŁEJ POLSKI. W powietrzu czuć było

nerwy i pojawiało się sporo ograniczeń, ale fabuła się nie zmieniła. Scenariusze odcinków pisane są z dużym wyprzedzeniem.

Zanim zdążyliśmy zareagować, już nie mogliśmy kontynuować pracy na planie. Bohaterowie tkwią więc szczęśliwi w świecie bez Covid-19! Cholernie im zazdroszczę!

My byliśmy już zamknięci w domach i przestraszeni, a oni nie zapadli w ten koszmarny sen. I nie marzą, tak jak większość z nas, aby się z niego obudzić, zmienić wilgotną od potu pidżamę na suchą, obrócić na drugi bok i spać do słonecznego ranka. Oni są w świecie rodzinnych spotkań, małych i większych zdrad, narzekania na pracę (którą mają!), chodzenia do szkoły. Zazdroszczę!

Paulina Holtz Aktorka. Mama. Kobieta. Trenerka. Kolejność zmienna. Biega, ćwiczy siłowo siebie i innych, praktykuje jogę.

Weganka. Ciągle w ruchu. Gdy już nie ma na nic czasu, przychodzi jej do głowy, żeby napisać książkę albo pojechać na szkolenie. Stara się być inspiracją do twórczego, aktywnego życia. Sama uczy się lenić.

NO NIE DA SIĘ! NIE DA SIĘ I JUŻ! PRÓBOWAŁAM, KOMBINOWAŁAM, SZUKAŁAM POMYSŁÓW ALE… NO NIE. Świat zdominowała pandemia i napisanie czegokolwiek

z pominięciem tego aspektu naszego życia jest niemożliwe.

Fakt, zdecydowanie bardziej martwi mnie susza i zmiany klimatyczne, ale prawda jest taka, że większość z nas ze strachu przed tym innym, groźnym, ale niewidzialnym wrogiem zupełnie zmieniła swoje życie.

Na dodatek sytuacja jest bardzo dynamiczna. Zmienia się wiedza, rozwijają dokonania naukowców w kontekście szczepionki i lekarstwa.

70 | d b a m

o z d r o w i e

piać na pozytywach, cieszyć drobiazgami i tym, co mam. Nie stresować tym, na co nie mam wpływu.

Co do plusów… Zauważyłam, że sporo kobiet odkryło siebie w wersji bez makijażu!

Bywają nawet zdziwione tym, jak pięknie wyglądają. Ale co z tego, skoro nie ma gdzie teraz poznać faceta? Nawet biblioteki zamknięte, nie mówiąc o kawiarniach i dyskotekach. Portale randkowe przeżywają oblężenie, ale ileż można gadać!?

Z potrzeby rozmowy i informacji powstaje też masa teorii spiskowych, a ja przychylam się do opinii, że kosmici powinni nas odwiedzić pod koniec roku, żeby to wszystko skończyło się z przytupem, bo mam wrażenie, że uczestniczę mimowolnie w słabym, katastroficznym filmie klasy D. Inny pozytyw: nie ma na co wydawać niezarobionych pieniędzy! Ani na kawiarnie, ani na restauracje. Teatry, kina, muzea.

Ubrania wydają się zbytecznym wydatkiem.

Jedyne, co kupuję czasami, to drobiazgi do domu, które uprzyjemniają mi życie w zamknięciu. I kwiaty. Mnóstwo doniczkowych i balkonowych. Taki substytut natury, zieleni, oddechu… Zielony to kolor nadziei.

zdjęcie: Anna Powałowska-Górska

ŚWIAT REALNY JEST ZUPEŁNIE INNY. TEGO BY ŻADEN SCENARZYSTA NIE WYMYŚLIŁ! Staram się sku-

a r t y k u ł

serwis o zdrowiu

s p o n s o r o w a n y

Więcej zdrowych porad na każdy dzień na medme.pl

DEPILACJA LASEROWA W DOMU

WNIKAJĄC GŁĘBOKO W SKÓRĘ, ŚWIATŁO LASERA NISZCZY CEBULKĘ WŁOSA WRAZ Z JEJ KORZENIAMI. TAKA DEPILACJA ZAPEWNIA DŁUGOTRWAŁE EFEKTY. JAK TO ZROBIĆ DOBRZE W DOMOWYM ZACISZU?

Olga Szymkowiak Wybierając laser do depilacji w domu, należy sprawdzić jego moc. Niektóre modele mają specjalne nakładki, które umożliwiają precyzyjne usunięcie owłosienia z twarzy czy okolic bikini.

Depilatory nowej generacji zwykle są bezprzewodowe, a ich ładowanie odbywa się za pośrednictwem stacji dokującej lub kabla. Warto upewnić się, że urządzenie ma niezbędne certyfikaty.

Instr ukcja Jak przeprowadzić depilację laserową w domu krok po kroku?

1. Zrób test okolicy miejsca, z którego ma być usunięte owłosienie – w ten sposób można dobrać odpowiedni stopień intensywności lasera. Niektóre obszary (np. pachy) mogą okazać się zbyt delikatne na jego maksymalną moc.

PRZECIW WSK A ZANIA do depilacji laserowej w domu cukrzyca łuszczyca bielactwo regularne korzystanie z solarium lub samoopalaczy picie naparów z dziurawca, nagietka i rumianku

• • • • •

2. Usuń owłosienie maszynką – przed rozpoczęciem depilacji wybraną strefę należy ogolić – dotyczy to nawet włosków znajdujących się na twarzy.

3. Użyj urządzenia – wystarczy przyłożyć je do wybranego miejsca i lekko przycisnąć. Wówczas pojawia się błysk – to znak, że wiązka światła została uwolniona.

WAŻNE! Na kilka tygodni przed planowanym zabiegiem trwałego usuwania owłosienia w domu, należy powstrzymać się od wyrywania włosków przy użyciu pęsety, wosku czy tradycyjnego depilatora, a także od mocnych peelingów i stosowania kwasów.

Depilacji laserem w domu nie powinny przeprowadzać

ZALETY 1. SKUTECZNY EFEKT – po kilku zabiegach, wykonywanych 3. OSZCZĘDNOŚĆ PIENIĘDZY I CZASU – choć za depilator w kilkutygodniowych odstępach, ponieważ laser usuwa laserowy trzeba zapłacić minimum 900 zł, nadal będzie jedynie włoski znajdujące się aktualnie w fazie wzrostu. to koszt niższy od całego pakietu zabiegów wykonywanych 2. DOSTĘPNOŚĆ – można taki zabieg bez problemu przeprow salonie kosmetycznym. Nie trzeba czekać na wizytę, wadzić samodzielnie w domu. można pozbyć się włosków w dogodnym dla siebie terminie.

72 | d b a m

o z d r o w i e

zdjęcia: Adobe Stock (1)

również kobiety ciężarne oraz osoby z wszczepionym rozrusznikiem serca lub chorobą nowotworową.

PATENT NA URODĘ

Piekna , , STOPĄ

pa ten t n a u rodę

C ODKRYTE BUTY POKAZUJĄ WIĘCEJ, NIŻ CHCESZ? NA SZCZĘŚCIE DOMOWE ZABIEGI I WIZYTY U SPECJALISTY POZWOLĄ CI SKUTECZNIE NAWILŻYĆ SKÓRĘ PIĘT. A MOŻE TWOJE STOPY POCĄ SIĘ NADMIERNIE? POZNAJ SPOSOBY, KTÓRE SKUTECZNIE TEMU ZARADZĄ.

Karolina Zawadzka

74 | d b a m

o z d r o w i e

Czy wiesz, że na jednym centymetrze kwadratowym stopy znajduje się 600 gruczołów potowych, za to ani jednego gruczołu łojowego?

Skórze pięt czy podeszew brakuje substancji natłuszczających, a to nadmierna suchość jest tym, na co najczęściej skarżą się kobiety.

Dlaczego właśnie my?

Skóra mężczyzn jest grubsza, ale ma większe skłonności do wzmożonej potliwości. Z oboma problemami można sobie jednak poradzić.

patent na u ro d ę

Sucho jak na pustyni…

Latem problem przesuszonego naskórka może być jeszcze bardziej dotkliwy, ponieważ gorące powietrze sprawia, że stopy stają się wilgotne. Pot szybko paruje ze skóry, odwadniając ją. Szczególnie pięty stają się szorstkie i zaczynają się łuszczyć. Zacznij działać, zanim naskórek zacznie pękać i powstaną bolesne ranki.

Nawilżanie zacznij od mycia. Codzienne zmywanie ze stóp zanieczyszczeń pomaga w pozbyciu się ze skóry soli pozostałej po odparowaniu potu, a to właśnie ona „wyciąga” z naskórka wilgoć. Zamiast zwykłego żelu pod prysznic postaw na tzw. mydło bez mydła albo olejki myjące.

Użyj kremu do stóp od razu po ich wytarciu, a substancje natłuszczające zawarte w kosmetyku „zamkną” wilgoć w głębszych warstwach naskórka.

Raz w tygodniu zafunduj stopom ekstrakurację. Delikatnie zetrzyj nadmiar naskórka tarką. Na kwadrans zanurz nogi w kąpieli z oliwą lub solą do stóp. Ta ostatnia zmiękcza zrogowaciały naskórek, przez co lepiej wnikają w niego substancje nawilżające i natłuszczające z kolejnych preparatów.

…czy wiecznie zbyt wilgotno?

Lato sprzyja poceniu się stóp. W ich skórze znajdują się głównie gruczoły potowe ekrynowe, czyli te produkujące pot wodnisty, pomagający w schładzaniu ciała. Dobra wiadomość jest taka, że taki pot nie pachnie. Brzydka woń zaczyna się pojawiać dopiero pod wpływem bakterii, czemu, w pewnym stopniu, możesz zapobiec, po prostu często myjąc stopy.

Sięgnij po preparat zmniejszający pocenie się. Większość z nich ma w składzie sole glinu, które kontrolują ilość wytwarzanego potu, a także talk, glicerynę oraz wyciągi

ziołowe, np. z szałwii. Preparaty występują w kremie, żelu lub aerozolu, nakładaj je na umyte, suche stopy i poczekaj, aż wyschną. Niektóre kosmetyki, tzw. blokery potu, stosuje się raz na 2-3 dni.

Przy silnym poceniu się stosuj kąpiele ziołowe.

Zaparz szałwię albo miętę czy korę dębu, dolej więcej, koniecznie letniej, wody i zanurz stopy na kwadrans.

Osusz ręcznikiem. Wszystkie te rośliny działają antybakteryjnie i ściągająco. Zamiast ziół możesz dodać do miski 3-4 łyżki soli Epsom, tzw. gorzkiej soli lub soli angielskiej i kilka kropli pachnącego olejku, najlepiej antybakteryjnego: z drzewa herbacianego. reklama

pa ten t n a u rodę

A&ENA

Jeśli pęknięcia już się pojawiły, posmaruj stopy na noc olejkiem wyciśniętym z kapsułek z witaminami A i E albo grubą warstwą maści z tymi witaminami. Włóż bawełniane skarpetki.

NIE ZAPOMNIJ O FILTRZE

Stopy są szczególnie wystawione na działanie słońca. Kiedy stoisz, są ustawione prostopadle do promieni UV, więc łatwo poparzyć ich naskórek.

Leżysz na kocu na brzuchu?

Posmaruj podeszwy stóp!

Często zapominamy, że w czasie opalania są wystawione ku słońcu.

76 | d b a m

o z d r o w i e

EKSPERT RADZI

Ewa Rejmer NAIL & BEAUTY BAR

Jakie zabiegi na stopy poleciłaby pani po „pandemicznym” czasie, podczas którego nie można było odwiedzać salonów?

Na bardzo zaniedbane stopy, z dużymi zgrubieniami można zastosować tzw. pedikiur kwasowy. Podczas takiego zabiegu na największe zrogowacenia, na przykład na piętach, nakłada się płatki nasączone 30-proc. kwasami.

Preparat w nich zawarty wnika w zgrubienia, rozmiękcza je i rozpuszcza tak, że bez problemu można się ich pozbyć.

Później wygładza się naskórek stóp frezarką, pozbywa się modzeli i nagniotków, skraca paznokcie i opracowuje skórki. No i oczywiście wcieramy krem, co swoją drogą powinno być nawykiem każdej z nas.

A nie jest?

Bywa różnie. Tymczasem codzienne wmasowywanie kremu z mocznikiem, nawet najzwyklejszego, to naprawdę podstawa przy stopach skłonnych do przesuszeń. Jeśli nie udaje się nam robić

tego regularnie, postarajmy się, żeby wcierać go chociaż trzy razy w tygodniu. Preparat z mocznikiem działa nawilżająco, lekko złuszcza warstwę rogową naskórka.

W ramach codziennej pielęgnacji pamiętajmy, by przed nałożeniem kremu, a po prysznicu wycierać starannie przestrzenie międzypalcowe. Zdarza się nam o tym zapominać, a ten obszar łatwo się odparza, co może nawet prowadzić do grzybicy.

Wiadomo już co robić, a jakich zabiegów nie powinno się wykonywać samodzielnie?

Przy suchej skórze stóp lepiej jest nie używać tarek, pumeksów ani urządzeń elektrycznych wygładzających pięty. Stosując je, łatwo jest popełnić błąd, ścieranie naskórka powinno się odbywać wzdłuż linii papilarnych przebiegających na piętach. Samodzielnie niełatwo to zrobić, szczególnie jeśli się nie wie jak. W efekcie na skórze pozostają małe zadziorki, odstające skórki, które potem źle odrastają.

reklama

E PRO PODOLOGY sól do kąpieli stóp Kompleksowa pielęgnacja i odnowa zniszczonej skóry stóp. Pielęgnuje oraz przynosi ulgę zmęczonym stopom. Znajdujące się w produkcie olejki eteryczne uwalniają aromat podczas kąpieli, zapewniając uczucie odprężenia i odświeżenia.

700 g

zdjęcia: Adobe Stock (5)

RATUNEK

reklama

UWAŻAJ NA ZDROWIE PROBLEMY ZE STOPAMI NAJCZĘŚCIEJ WYNIKAJĄ TYLKO Z ZANIEDBAŃ PIELĘGNACYJNYCH, ALE BYWAJĄ TEŻ SKUTKIEM ROZMAITYCH DOLEGLIWOŚCI. KIEDY PIEKĄ STOPY… …powiedz o tym interniście.

Serio, serio! Powodów pojawienia się takiego objawu jest kilka, a najczęstsze są naprawdę prozaiczne – grzybica lub uczulenie na materiał, z którego zostały wykonane skarpetki, lub proszek używany do prania.

Jednak uporczywe swędzenie może być również sygnałem niedoborów witamin z grupy B oraz rozwijających się poważniejszych schorzeń.

Pierwsze z nich to przewlekła niewydolność żylna. Pieczeniu towarzyszy wówczas mrowienie w stopach, obrzęki i uczucie ciężkości, szczególnie wieczorem lub po dłuższym staniu. Kolejne schorzenie, które może być brane pod uwagę to cukrzyca. Podczas jej rozwoju pojawia się tzw. neuropatia, czyli uszkodzenie

nerwów obwodowych, właśnie w stopach. Jednym z jej objawów jest wspomniane pieczenie.

WIECZNA ZIMA Na dworze niby ciepło, a twoje stopy są stale zimne? Może to świadczyć o problemach z krążeniem. Palisz? A może nie uprawiasz sportu? Krew nie krąży w twoim organizmie tak żwawo, jak by chciała ;) A może od jakiegoś czasu masz obniżony nastrój?

Podczas stresu system nerwowy może przechodzić w tryb „walki” – kiedy krew odprowadzana jest wtedy z kończyn do ważniejszych narządów. Czynnikami osłabiającymi krążenie bywają też uszkodzenie nerwów, problemy z tarczycą.

W każdym przypadku ruszaj się co najmniej 30 minut dziennie, pięć dni w tygodniu, a szybko poczujesz różnicę.

INSPIRACJE

URODA

MARZYSZ, BY PODCZAS URLOPU BEZ PRESJI ZEGARKA ROZKOSZOWAĆ SIĘ ZASŁUŻONYM WYPOCZYNKIEM? SŁUSZNIE. JEDNAK TA ZASADA NIE OBOWIĄZUJE NA PLAŻY, BO W PRZYPADKU OPALANIA CZAS MA DUŻE ZNACZENIE.

11-15 ● W tych godzi nach unikaj W tak mocn opalania. ym słońcu b ulec udarow ardzo łatwo i, do do przegrzan prowadzić ia organ oraz poparze izmu ń skóry.

INUTne● 10 M n go u o c h ro

re m cu su b ez k na słoń Tyle cza gą przeby wać ło ow s e mo anie rud netki p b lu i k u blondyn e. Szat ynki i br olić oz w erz p c j ie e b n o s o ja mogą s t bez filtra. inu n a 20 m

78 | d b a m

o z d r o w i e

i od ię o k wać s t 3 dn ją c t a Nawe ntensy fiko wo osią ga i o może rze, stopni kolor. ó ty k s i s c a o n , zł y n a d p oż ą

Czas na słońce ● 15 MINUT

Kosmetyk do opalania nakładaj nie później niż kwadrans przed wyjściem z domu. Zasada ta dotyczy preparatów zawierających filtry chemiczne, które potrzebują czasu, by przeniknąć w głąb skóry i chronić ją przed promieniami UV. Produkty zawierające filtry mineralne działają od razu.

● 2-6 GODZIN

Pół dnia leżysz plackiem na plaży, a wciąż wydaje ci się, że wcale się nie opaliłaś?

Nie daj się zwieść pozorom.

Rumień posłoneczny nie powstaje od razu. Pierwsze oznaki poparzenia poczujesz po 2-6 godzinach. Pieczenie będzie się nasilać, by osiągnąć apogeum po 12-24 godzinach.

●3

Mniej GODZ I w s o w y i ę c e j w t a NY ch na k kł a d a i c h o d s t ę z filtr jn e p po ka m UV. Pon a skórę k ach czaosm e żd ej k aw ia j ty te ą p i e li w m o ż a p lika cj k r zu cz ę y w je zi o r ze .

zdjęcia: Adobe Stock (1)

150 MINUT ●

Tyle czasu chroni krem z filtrem o wysokości SPF 10. Jak to się oblicza?

Mnoży się wysokość SPF przez 15 minut, czyli SPF 10 x 15 minut = 150 minut. Im wyższy filtr, tym skuteczniejsza i dłuższa ochrona skóry.

Pamiętaj, że żaden kosmetyk nie zwalnia ze zdrowego rozsądku w plażowaniu.

●

INYycji na słońcea Z D O 72 G ekspoz palenizn

pa ten t n a u rodę

KROSTKI, GRUDKI, ZASKÓRNIKI ZWYKLE POJAWIAJĄ SIĘ W OKRESIE DOJRZEWANIA. CZASAMI JEDNAK DOKUCZAJĄ ZNACZNIE DŁUŻEJ. ODBIERAJĄ PEWNOŚĆ SIEBIE, A ŹLE TRAKTOWANE, ZOSTAWIAJĄ BLIZNY. JAK Z NIMI WALCZYĆ?

A TO

pryszcz!

TRĄDZIK, CZYLI CO?

To najczęstsza przewlekła choroba skóry. Jej przyczyną jest nadmierne wydzielanie sebum, które zatyka pory skóry. Wówczas w przypadku trądziku niezapalnego tworzą się zaskórniki otwarte lub zamknięte, zaś przy formie zapalnej powstaje zakażenie bakteryjne, które powoduje stan zapalny ujść mieszków włosowych i gruczołów łojowych.

Efekt? Głównie na twarzy i plecach pojawiają SŁOŃCE TAK, się zaczerwienioALE Z UMIAREM ne, opuchnięte Koleżanki radzą, aby wystawiać i bolesne w dotytwarz na słońce, by polepszyć wygląd ku krostki, guzki, cery? Błąd! Ekspozycja na promieniopseudocysty i torwanie UV tylko chwilowo łagodzi objawy biele ropne. trądziku. Nadmierne wysuszenie skóry Na trądzik zwiększa produkcję łoju, przez co pronajbardziej nablem szybko wraca i to ze zdwojoną rażone są osoby siłą. Nie przesadzaj więc z opalaz tłustą lub mieniem i zawsze używaj kremu szaną cerą. ochronnego.

80 | d b a m

o z d r o w i e

REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI Cerę problemową warto wspierać terapią ziołową. Mogą to być mieszanki odpowiednio dobranych ziół lub pojedyncze zioła o działaniu oczyszczającym, przeciwzapalnym i kojącym.

Możesz z nich wykonać napary do picia lub przemywania twarzy, maseczki bądź parówki wodne.

Zioła takie jak fiołek trójbarwny, wierzbownica, skrzyp i pokrzywa regulują wydzielanie sebum, zmniejszają łojotok, a także działają moczopędnie, oczyszczając organizm z toksyn.

Terapia wymaga czasu i systematyczności, aby cieszyć się efektami.

r e k l a m a

P ielęgn ac ja t o po d st awa Niezależnie od rodzaju trądziku prawidłowo dobrane kosmetyki oraz pielęgnacja pomogą skutecznie walczyć z problemem.

✔ DEMAKIJAŻ To obowiązkowy element pielęgnacji każdego rodzaju cery. W przypadku trądzikowej – musi być wykonany delikatnie, najlepiej z użyciem preparatów do cery wrażliwej lub trądzikowej.

✔ MYCIE Oczyszczaj twarz dwa razy dziennie (częstsze mycie może wysuszać cerę), używając łagodnych środków przeznaczonych dla twojego rodzaju skóry. Możesz wybrać preparat z glinką, która reguluje pracę gruczołów łojowych i eliminuje błyszczenie. Używaj ciepłej, ale nie gorącej wody. Zapomnij o szorowaniu twarzy.

✔ NAWILŻANIE Przesuszona skóra zwiększa produkcję sebum, co nasila problem. Krem na dzień powinien matowić cerę i zawierać filtr SPF, zaś ten na noc mieć składniki antybakteryjne i łagodzące podrażnienia. Przed snem sprawdzi się też kosmetyk z kwasem, który dodatkowo delikatnie złuszczy naskórek i ułatwi oczyszczanie porów. Zwróć uwagę na informację „oil-free”, co oznacza, że preparat nie natłuszcza skóry i nie zatyka porów.

✔ ZŁUSZCZANIE Dzięki niemu usuniesz zaskórniki, zmniejszysz widoczność porów. Co ważne, przy cerze trądzikowej zapomnij o peelingach mechanicznych, gdyż mogą się przyczynić do pogorszenia jej stanu.

Stawiaj na preparaty enzymatyczne, stosuj je 2-3 razy w tygodniu. Uwaga, zrezygnuj z peelingu, jeśli następnego dnia planujesz pobyt na słońcu. zdjęcia: Adobe Stock (1), R. Cyron (1)

✔ MASECZKI Stawiaj na te, które odtykają i ściągają pory, dezynfekują, pielęgnują i oczyszczają cerę.

Wypróbuj preparaty z oczarem wirginijskim, kwasem azelainowym, witaminami B3 i E, a także glinki – białą i zieloną. Nakładaj je na twarz dwa razy w tygodniu.

✔ WIZYTA U KOSMETYCZKI Przynajmniej raz na kwartał odwiedź gabinet kosmetologa. Oprócz peelingów i maseczek możesz poddać się tam zabiegom laserowym pomagającym zwalczyć objawy choroby i szpecące blizny.

MÓJ

PATENT

Klaudia Halejcio ●

N

ie lubię stosować restrykcyjnych diet na co dzień.

Jestem smakoszem i łakomczuchem, co oznacza, że niespecjalnie potrafię sobie odmawiać pysznej kuchni. Natomiast w piątki staram się pościć, co jest związane również z moją religią.

Czasami też stosuję kilkudniowe oczyszczanie organizmu za pomocą koktajli owocowo-warzywnych. Piję wtedy pięć gęstych koktajli naprzemiennie z wodą. Uwielbiam kiwi, cytrynę, grejpfruty i banany, które genialnie zagęszczają takie napoje, dzięki czemu nie czuję głodu.

Dziś niewiele osób pamięta, ale w wielu kulturach i religiach post był naturalnie wpisany w rytm życia ludzi.

Co piątek piję tylko wodę, napary z ziół i różne herbatki. Jeśli muszę iść do pracy i wyjątkowo potrzebuję więcej sił, bo cały dzień spędzam na planie zdjęciowym, pozwalam sobie na jedną kawę. Początki takiego postu są oczywiście trudne, ale po kilku tygodniach organizm już się do tego przyzwyczaja. Zwykle w sobotę czuję się lżejsza i mam bardzo dużo energii.

Jeśli jest mi chłodno, piję ciepłą wodę z rozgrzewającym imbirem, cytryną, pomarańczą i łyżeczką miodu. Lubię tak rozpoczynać dzień. Czasem mam potrzebę, aby zamiast soku zjeść ciepły przecier w formie zupy, np. pomidorowej. Jeśli potrzebuję dodatkowej energii, dosypuję do napoju łyżeczkę spiruliny. To stawia mnie na nogi lepiej niż mocna kawa.

82 | d b a m

o z d r o w i e

W czasie diety sokowej piję dużo lekko ciepłej wody i zażywam specjalne suplementy, by dostarczyć sobie wszystkich niezbędnych witamin i minerałów.

zdjęcia: AKPA, Adobe Stock

aktorka, popularność zdobyła dzięki serialowi „Złotopolscy”. Występowała w programach „Taniec z gwiazdami” oraz „Dance Dance Dance”

WIEM CO JEM

CHUDNIJ jak ADELE

w i em co j em

KIEDY ŚWIAT OBIEGŁY ZDJĘCIA LŻEJSZEJ O 45 KILOGRAMÓW PIOSENKARKI, WIELE OSÓB ZACZĘŁO SIĘ INTERESOWAĆ TYM, CO JADŁA. ZOBACZ, JAK DZIAŁA DIETA SIRT I JAKIE MA ZALETY. Rozmawia: Iwona Czarnyszewicz

NASZ EKSPERT

Agnieszka Mielczarek DYPLOMOWANY COACH ZDROWIA; DORADCA ŻYWIENIOWY, WŁAŚCICIEL FIRMY CATERINGOWEJ BISTROBOX. AUTORKA KSIĄŻEK M.IN.: „JAK SCHUDNĄĆ PO 40.?” I KANAŁU DIETETYCZNEGO NA YOUTUBE: „JEDZ INACZEJ”. PRYWATNIE PARTNERKA KUCHARZA PASCALA BRODNICKIEGO

84 | d b a m

o z d r o w i e

Czy swoim klientom zalecasz dietę płynną?

Tak, ale nie na długo.

Dieta sokowa, samodzielnie komponowana w domu, może okazać się niedoborowa i wychładzająca.

Taki rodzaj detoksu ma oczywiście plusy, bo organizm odpoczywa od trawienia białek, pozbywa się toksyn, nieco obkurcza się też żołądek.

Picie soków przez dzień lub dwa to dobry pomysł dla osób, które nie potrafią zapanować nad nadmiernym jedzeniem. Nie zaszkodzisz sobie, jeśli taką dietę będziesz stosować nawet trzy dni z rzędu.

Jednak na dłuższą metę będziesz czuć się wygłodniała, nie dostarczysz sobie wszystkich niezbędnych składników odżywczych, zatęsknisz

wiem co je m

NASZ EKSPERT

Krzysztof Słomiak DR N. FARM.

Diety eliminacyjne są popularne wśród Polaków. Sądzimy, że gdy odstawimy pokarmy tłuste, słodkie czy ciężkostrawne, to zdrowie musi się poprawić. Nie zawsze tak jest. Aby uniknąć niedoborów, warto sięgać po suplementy diety uzupełniające składniki, które – często nieumyślnie – zostały wykluczone z jadłospisu.

Zarówno sportowcy, jak i osoby na diecie eliminacyjnej, są narażeni na niedobory witaminowe i mineralne. W szczególności dieta wegańska powinna skłonić do suplementacji tych witamin i składników mineralnych, których w diecie roślinnej nie ma lub jest ich na tyle mało, że pokrycie dziennego zaopatrzenia jest wręcz niemożliwe z przyjmowanym jedzeniem.

też za normalnym jedzeniem, które można pogryźć. Dlatego to nie jest idealne wyjście.

Co myślisz o regularnie stosowanej diecie płynnej raz w tygodniu, na przykład w piątki?

To może być dobry pomysł, zwłaszcza dla osób, które nie potrafią odmówić sobie frykasów w ciągu tygodnia. Nie bój się takich postów, bo przegłodzenie się jednego dnia w tygodniu nie zaszkodzi zdrowiu. Wcale nie musisz tego dnia leżeć w domu i cierpieć. Pamiętaj jednak, by założyć ciepłe skarpetki, bo może być ci chłodniej. Pomocne mogą być też ciepłe ziołowe napary: świetnie smakuje: czystek, melisa i ostropest.

Czy jest jakaś zdrowsza alternatywa dla diety płynnej?

Popularna stała się dieta SIRT, inaczej zwana „dietą Adele”.

Historia jest taka, że dwóch dietetyków, Aidan Goggins i Glen Matten, absolwenci Uniwersytetu w Surrey w Anglii, doszli do wniosku, że osoby ćwiczące w siłowni przyjmują mało antyoksydantów. Ich dieta opiera się głównie na monotonnych daniach z ryżu, kurczaka i czasem ryb. Goggins i Matten zaczęli mówić, że w naturze istnieją produkty pochodzenia roślinnego,

Do takich składników należy przede wszystkim kobolamina, witamina B12, która znajduje się głównie w pokarmach pochodzenia zwierzęcego: mięsie, rybach, jajkach. Powinniśmy na nią zwrócić uwagę, przechodząc na dietę eliminacyjną, gdyż kobolamina ma ogromny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

Pozostałymi składnikami mineralnymi, które warto przyjmować, są: wapń, żelazo, cynk oraz jod. W wielu dietach zalecane jest też przyjmowanie dodatkowych dawek witaminy D oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3.

Suplementy diety zawierające wiele składników, tzw. preparaty multiwitaminowe, dobrze sprawdzają się wśród osób, które nie są pewne, czy ich codzienna dieta jest zbilansowana i zawiera wszystkie niezbędne składniki. Jest to rozwiązanie, które pozwoli zapewnić, że żadnego z nich nam nie zabraknie. Jeśli jednak potrafimy określić, których witamin i minerałów brakuje w diecie, to o wiele łatwiej będzie dobrać preparat szyty na miarę naszych potrzeb.

d b a m

o z d r o w i e | 85

w i em co j em

Na diecie SIRT stopniowo reguluje się flora bakteryjna w jelitach, co ma też wpływ na normowanie się hormonów, a to właśnie one w dużej mierze rządzą kulinarnymi zachciankami. które przyspieszają metabolizm i dodatkowo działają odmładzająco, aktywując tzw. sirtuiny. Co ciekawe, to nie była żadna dietetyczna rewolucja, bo do tych wniosków badacze doszli już dawno. Zasługą angielskich dietetyków było teraz opisanie tych procesów w książce „Dieta SIRT. Przełom w dziedzinie zdrowego stylu życia i odchudzania”, która bardzo szybko stała się światowym bestselerem. Być może dlatego, że ich idee dodatkowo spopularyzowała właśnie Adele, która schudła w ten sposób już 45 kg.

Czym są zatem tajemnicze sirtuiny?

Najprościej mówiąc, sirtuiny to białka, które pełnią ważną funkcję w procesie starzenia organizmu, a zwłaszcza skóry. Są zaangażowane w wiele ważnych procesów biologicznych, m.in. utrzymują stabilność chromosomów i naprawiają DNA. Działają jak biokatalizatory, które napędzają metabolizm i można je aktywować właśnie poprzez polifenole, które znajdują się w różnych produktach roślinnych. A tych jest całkiem sporo. I właśnie na bazie tych produktów warto przyrządzać soki i robić koktajle.

Dlaczego „dietę Adele” zaliczamy do płynnych?

Podczas pierwszego etapu pije się dziennie trzy koktajle po około 350 ml, są one wyjątkowo bogate w związki odżywcze i polifenole. Korzystasz głównie z produktów zapisanych w tabelce, ale możesz też dodawać do nich zdrowe produkty, takie jak – mleko owsiane, inne warzywa i owoce, a także mielony len lub chia. Oprócz tego jesz jeden posiłek w formie obfitej sałatki z porcją około 120 gramów białka: ryby, mięsa, sera halloumi lub owczej fety. W mojej opinii taki system ma większy sens niż „dieta płynna”, szczególnie na dłuższą metę.

Dlaczego?

Od wieków jesteśmy przyzwyczajeni do gryzienia, chrupania i przeżuwania. Takie czynności zwyczajnie kojarzą nam się z przeżywaniem przyjemności. Jeśli pijemy tylko herbatki, soki i koktajle przez dłuższy czas, szybko będziemy znudzeni, zniecierpliwieni i nieszczęśliwi. Przecież posiłki powinny dawać nam przyjemność! Dlatego tak ważne jest na początku jedno danie dziennie w postaci sałatki – do gryzienia i chrupania.

86 | d b a m

o z d r o w i e

Jak komponować posiłki, by waga zaczęła spadać?

Zauważyłam konieczność wprowadzenia tej diety dla moich klientów, kiedy zorientowałam się, że podczas pandemii wiele osób nie wychodzi z mieszkania. Ich dzienne zapotrzebowanie kaloryczne znacznie spadło.

Bardzo dokładnie obliczyłam więc, ile kalorii spalam ja, kobieta po 40. roku życia, kiedy nie ruszam się na krok z domu.

Okazało się, że maksymalnie 1100 kcal i dlatego zdecydowałam się obniżyć dzienną kaloryczność posiłków w pierwszej fazie do zaledwie 800 kcal, by uzyskać efekt chudnięcia.

Jak to możliwe, że ludzie nie są głodni? Przecież 800 kcal to naprawdę niewiele!

W tej diecie jest bardzo dużo błonnika roślinnego, dużo substancji odżywczych i niewiele cukru. Błonnik wypełnia jelita, wspomaga perystaltykę i daje uczucie sytości na dłużej.

Koktajle dosładza się tylko kilkoma daktylami, truskawkami, czasem owocami cytrusowymi. Nie stosuje się słodzików, cukru, ostrożnie podchodzi się też do bardzo słodkich bananów. Kiedy organizm już przyzwyczai się do niższej dawki cukru, zachcianki na słodycze automatycznie maleją. Na diecie SIRT stopniowo reguluje

wiem co je m

reklama

Multivitamina Family suplement diety

Zawiera kompozycję witamin i składników mineralnych. Produkt przeznaczony dla dzieci powyżej 12. roku życia i osób dorosłych.

60 tabletek.

JAK ROZPOZNAĆ ODWODNIENIE? Pierwsze sygnały to zmęczenie, suchość śluzówek, a nawet migrenowe bóle głowy.

Przy regularnym piciu zbyt małej ilości płynów pojawiają się problemy ze skórą. Jest ona reaktywna, poszarzała, nadwrażliwa i łuszcząca się.

się flora bakteryjna w jelitach, co ma też wpływ na normowanie się hormonów, a w dużej mierze to właśnie one rządzą kulinarnymi zachciankami. Okazuje się więc, że jest to genialna dieta dla osób z dużą nadwagą i insulinoopornością. Oczywiście pierwsze dni są trudniejsze.

Zwykle drugiego dnia większość osób skarży się na ból głowy, ale to jest typowa dolegliwość, która pojawia się podczas każdego odchudzania.

Dlaczego w ogóle pojawia się ból głowy?

Istnieje co najmniej kilka teorii na ten temat. Jedną z przyczyn może być fakt, że w tkance tłuszczowej znajduje się najwięcej toksyn, ona je niejako „magazynuje”. Kiedy zaczynamy chudnąć, organizm intensywnie pozbywa się toksyn i często z tego powodu boli nas głowa. Jeśli tak się dzieje, warto iść na spacer, dotlenić się, pić więcej wody, zrobić sobie ciepłą kąpiel i peeling, by szybciej pozbyć się tego, co niepotrzebne.

Jak długo można bezpiecznie stosować dietę SIRT? Autorzy książki twierdzą, że pierwszą fazę powinno się stosować przez siedem dni, a potem przejść do drugiej, w której pije się już tylko dwa koktajle i zjada dwa posiłki, w tym jeden koniecznie ciepły. Ale wiadomo przecież, że Adele nie zgubiła 45 kilogramów w trzy dni!

Ten system żywienia, choć oparty w dużej mierze na koktajlach, jest bezpieczny, to nie jest dieta niedoborowa. Z powodzeniem wykorzystuje się w niej przecież nie tylko napoje z warzyw i owoców, lecz także wysokiej jakości: oleje, orzechy, kaszę quinoa i gryczaną, tłuste ryby, nabiał, mięso. To nie jest tak, jak w przypadku mocno krytykowanego

już postu doktor Dąbrowskiej, że jesz nieustannie natkę pietruszki, cebulę, kapustę i pieczarki – na okrągło same warzywa i kilka rodzajów owoców.

W poście Dąbrowskiej nie ma tłuszczu, białka i wielu witamin. Jeśli ktoś stosuje takie długotrwałe odchudzanie albo powtarza kilkakrotnie ten post, to może wyniszczyć organizm.

Czego powinno się unikać na diecie SIRT? Słodyczy innych niż daktyl czy truskawka. Nie wolno jeść smażonych potraw typu frytki czy mięso. Jeśli jesz mięso, to pieczone lub gotowane. Nie można też jeść klusek, chleba w żadnej postaci ani żywności wysokoprzetworzonej.

Co robić, jeśli na dietach płynnych nasz organizm zbytnio się wychładza?

Wtedy warto pić więcej ciepłej wody, herbatek, także tych ziołowych, a zamiast chłodnych koktajli przygotowywać sobie zupy kremy. Koniecznie trzeba do nich dodawać przyprawy o właściwościach rozgrzewających, takie jak kurkuma czy chili.

A co robić, jeśli mam ochotę na coś ekstra?

Ciekawostka: w tej diecie możemy pić od czasu do czasu kieliszek czerwonego d b a m

o z d r o w i e | 87

w i em co j em

do koktajli wysokiej jakości białkowych odżywek.

• czerwone wino • truskawki • maliny • jagody • kapary • lubczyk • natka pietruszki • seler naciowy • jabłka • jarmuż • kapusta • zielona herbata • winogrona ze skórką • gorzka czekolada o minimalnej zawartości 85 proc. kakao • chili • soja • zielone warzywa liściaste • kawa • cebula • orzechy włoskie • daktyle • orzeszki piniowe • kasza gryczana • quinoa • cykoria czerwona • kurkuma

wina, bo zawiera resweratol, silnie działający polifenol i antyoksydant.

Podobnie jest z ciemną gorzką czekoladą, ale uwaga: taką powyżej 85 proc. kakao. Ono, dla odmiany, zawiera takie polifenole, jak katechiny i procyjamidy. Po czterech kostkach takiej czekolady, gwarantuję, nie ma się ochoty na więcej.

Czy ta dieta nie powoduje utraty tkanki mięśniowej? Przecież jest w niej niewiele białka!

Zanim autorzy nowej diety ogłosili światu jej zasady, to najpierw przetestowali ją na bywalcach jednej z londyńskich siłowni. Okazało się, że już w pierwszym tygodniu zmiany żywienia każdemu z uczestników eksperymentu udało się schudnąć średnio 3,2 kg, bez straty masy mięśniowej.

Zdaniem badaczy takie rezultaty można uzyskać dzięki oparciu jadłospisu na produktach, które są najsilniejszymi aktywatorami sirtuin. Uważam, że w przypadku osób, które dużo ćwiczą, wskazane jest jednak dodawanie 88 | d b a m

o z d r o w i e

Dieta płynna to także woda! Ile powinno się jej pić? Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by dorosła kobieta, przy średnim wysiłku fizycznym, piła około 2 litrów płynów, a mężczyzna około 2,5 litra. Warto pamiętać, że trzeba w to wliczyć także wodę zawartą w zupach i sokach. Chińska medycyna, która jest mi bliska, mówi: „Pij wtedy, kiedy czujesz, że masz ochotę”.

Jednak wiem, że w dzisiejszych zabieganych czasach wiele osób zapomina o uczuciu pragnienia, zwłaszcza gdy skupia się na pracy. Dlatego można sobie włączyć w telefonie specjalną aplikację z przypominajką o kilku łykach wody co 45 minut. Zawsze lepiej pić w ten sposób, niż dwa razy dziennie po trzy szklanki naraz.

Pijąc małymi łykami, lepiej się nawodnimy. Jeśli nie smakuje nam zwykła woda, możemy w domu przygotować smakową, dodając do niej imbir, plaster cytryny lub ogórka i kilka listków natki pietruszki.

Czy, jeśli nie mamy nadwagi, możemy stosować dietę SIRT? Tak, na przykład, jeśli chcemy uzyskać efekt odmładzający. To jest idealna dieta na wyjście z wiosennego marazmu. Poprawia wygląd skóry, włosów, paznokci. Kobiety bardzo ją chwalą, ponieważ antyoksydanty genialnie działają na cerę. Pozbywamy się cieni pod oczami, a po dłuższym stosowaniu także przebarwień i wyprysków. W tej diecie jest wszystko, co odmładza i pobudza organizm do trawienia.

Jeśli kochamy dobrą, smaczną kuchnię, ale bez makaronów i tiramisu — to jest zdecydowanie dla nas!

zdjjęcia: Adobe Stock (11), Marta Wojtal (1)

JAKIE PRODUKTY STOSUJE SIĘ W DIECIE SIRT?

Czego używać do robienia koktajli i soków: sokowirówki, blendera czy wyciskarki?

Przede wszystkim blendera. Ja blenduję w koktajlach daktyle i orzechy. Pamiętajmy, że potrzebujemy błonnika do lepszego trawienia i poczucia sytości. Jeśli używamy wyciskarek lub sokowirówek, to, niestety, pozbawiamy warzywa błonnika, który zostaje na sitku. Moim zdaniem, jeśli zainwestujemy w dobry blender, nie będziemy wyczuwać włókien w koktajlach.

TRENDY W DIECIE

Czy to w domu, czy w biurze, kawa ratuje życie – podnosi ciśnienie, reaktywuje myślenie. Ale jaka jest najzdrowsza? Badacze z Göteborga przez 20 lat sprawdzali, jak różne metody parzenia wpływają na ryzyko chorób układu krążenia.

Wnioski? Niefiltrowana kawa kryje w sobie 30 razy więcej szkodliwych substancji niż ta oczyszczona filtrem. Związki te mogą podnosić stężenie cholesterolu LDL we krwi i być szkodliwe dla serca.

Szwedzi podkreślają co prawda, że badanie nie pokazywało dokładnie przyczyn chorób kawoszy, ale osobom, które już mają podniesiony poziom LDL, radzą pić kawę filtrowaną.

JEST NAJZDROWSZA…

90 | d b a m

o z d r o w i e

Okazuje się, że lekko gorzka kawa sprawia, iż to, co jest słodkie, wydaje ci się jeszcze słodsze. Słowem, mała czarna zmienia poczucie smaku.

Według naukowców z Aarhus może to być także wyjaśnienie, dlaczego kostka gorzkiej czekolady zjedzona po wypiciu espresso wydaje się smaczniejsza i łagodniejsza.

zd j ę cia: Ad o b e Sto ck (4)

JAKA KAWA

…I DLACZEGO LUBIMY ZAGRYZAĆ JĄ CZEKOLADĄ?

20-40g Poranna miseczka moc y

Jedwabisty sorbet, trochę kruchych orzechów i świeże owoce – oto pyszne smoothie bowl.

Czy istnieje lepsze śniadanie na gorące dni?

Podstawą takiej miseczki są zmrożone truskawki, maliny czy banan, wzbogacone odrobiną napoju roślinnego lub mleka oraz solidną garścią szpinaku lub jarmużu.

zadbaj, żeby w miseczce znalazło się tyle białka, a śniadanie zapewni ci sytość na dłużej.

Do sorbetu możesz dodać odżywkę białkową lub udekorować danie masłem orzechowym.

Wszystko miksujesz, posypujesz siemieniem lnianym lub nasionami chia, pokruszonymi orzechami i kawałkami owoców.

Czas wykonania? Maksimum kwadrans.

Zalety zdrowotne? Masa przeciwutleniaczy, błonnika, cennych witamin oraz substancji podkręcających metabolizm. No, i przyjemny chłód, idealny na gorące letnie dni!

BRAWO! ORZESZ KU

CHRUPIESZ OR ZECHY WŁOSKIE, PRZE GRYZASZ MIGDAŁY, ALE PAMIĘTAJ TEŻ O FISTASZK ACH, OCZYWIŚCIE TY CH NIESOLONYCH ;) PODOBNIE JAK INNE ORZECHY SĄ P EŁNE ZDROWEGO TŁ USZCZU, BŁONNIK A, WIT AMIN I POLIFENOLI, KTÓRE DZIAŁA JĄ PRZECIWZAPA LNIE I UTRZYMUJĄ N ACZYNIA KRWIONOŚNE W DOBREJ KONDYCJI, ZM NIEJSZAJĄC RYZYKO CHOR ÓB SERCA.

reklama

MATECZNIK TRADYCJA Z NATURY To polska, rodzinna firma spożywcza powstała w 1990 roku w Hajnówce na skraju prastarej Puszczy Białowieskiej słynąca z najwyższej jakości 100% naturalnych produktów premium.

W ofercie firmy znajdują się konfitury, grzyby, miody, syropy, susze.

Wszystkie surowce pozyskujemy wyłącznie z dzikorosnących owoców, ziół, grzybów, oraz pszczelich pożytków pochodzących z najczystszego pod względem ekologicznym regionu Polski.

www.matecznik.eu

w i em co j em

ROŚLINNE Karolina Zawadzka

ZAMIENNIKI CO ZAMIAST JAJKA? CZYM ZASTĄPIĆ MIĘSO? JEŚLI PLANUJESZ PRZEJŚĆ NA WEGANIZM, ALE ZASTANAWIASZ SIĘ, CO WTEDY BĘDZIESZ JEŚĆ, POZNAJ NAJLEPSZE I NAJSMACZNIEJSZE ZASTĘPNIKI PRODUKTÓW ODZWIERZĘCYCH.

92 | d b a m

o z d r o w i e

wiem co je m

CO ZAMIAST JEDNEGO JAJKA? BANAN

SIEMIĘ LNIANE

1/2 owocu rozgnieć widelcem. Do słodkich, ciężkich ciast, racuchów, placków.

Jedną łyżkę zmiel i zalej 3 łyżkami wrzątku, ostudź.

Do ciast kruchych, kotletów warzywnych.

PURÉE JABŁKOWE

Weź 1/3 szklanki gotowego musu lub przyrządź go samodzielnie. Do słodkich, ciężkich ciast, racuchów, placków.

PŁATKI OWSIANE

Zmiksuj łyżkę płatków, zalej 3 łyżkami gorącej wody, zostaw do napęcznienia.

Do naleśników, kotletów, placków.

MASŁO ORZECHOWE .

Weź 3 łyżki masła. Do kruchych ciasteczek.

TOFU

1/4 szklanki tofu rozgnieć widelcem na grudki. Do sałatki jarzynowej, roślinnej jajecznicy, czyli tofucznicy – przypomina ugotowane jajko.

Dodaj smaku jajek Aby go uzyskać, dosyp do potrawy czarnej soli, czyli tzw. kala namak. Składa się ona oczywiście z chlorku sodu, ale ma też dodatek żelaza i siarkowodoru.

To sprawia, że pachnie i smakuje jajecznie.

Najprostsza tofucznica Na patelni rozgrzej łyżeczkę oleju, dodaj pół cebuli posiekanej w drobne piórka. Kiedy się zeszkli, wsyp pokruszoną w palcach na grudki kostkę tofu. Podsmażaj chwilę, wlej 3-4 łyżki wody lub mleka sojowego, posól czarną solą, dopraw pieprzem. Posyp posiekanym szczypiorkiem. d b a m

o z d r o w i e | 93

w i em co j em

CO ZAMIAST MLEKA?

Od niedawna producenci nie mogą stosować nazw „mleko sojowe” czy „mleko owsiane”. Zamiast nich na półkach sklepowych znajdziesz napoje roślinne. Zaletą kupnych jest to, że najczęściej są fortyfikowane, czyli wzbogacane w ważne dla wegan witaminy D i B12. Dodatkowo mają gładką, przypominająca mleko krowie konsystencję, przez co po dolaniu do kawy nie tworzą się w niej grudki. Z drugiej strony sklepowe napoje roślinne często są dosładzane, a nie każdemu to odpowiada.

Ich domowe odpowiedniki są także tańsze i świetnie sprawdzają się jako dodatek, np. do płatków owsianych czy koktajli.

Domowy napój sojowy Szklankę ziaren soi zalej 3 szklankami gorącej wody, odstaw na noc.

Odlej, przepłucz na sicie. Zalej 3 szklankami wody, zmiksuj.

Wlej do garnka, włącz ogień, gotuj kwadrans na średnim ogniu.

Wyłącz na 5 minut, a potem włącz ponownie na 10 minut.

Ostudź, przelej przez gęstą gazę, odcedzając masę sojową*.

Mleko możesz dosłodzić do smaku. * Z masy sojowej, czyli okary, możesz zrobić:

Batony zbożowe Szklankę masy wyłóż równomiernie na papier do pieczenia, susz w 160 st. C przez 40 minut. Wystudź, wymieszaj ze szklanką płatków owsianych i 2 szklankami wymieszanych, dowolnych bakalii: rodzynek, żurawiny, orzechów, sezamu, słonecznika itp. Dodaj 4 łyżki oleju kokosowego, 4 łyżki masła orzechowego i 4-6 łyżek syropu z agawy, wymieszaj. Wyłóż na blachę z papierem do pieczenia, uformuj placek, piecz 45-60 minut w 130 st. C. Pokrój.

W sklepach dostaniesz coraz więcej gotowych roślinnych z amienników .

Wegańskie k iełbaski, parówki, ma jonez z soi czy lody na ś mietance sojowej pozw alają na szybkie o raz smaczne goto wanie.

94 | d b a m

o z d r o w i e

CO ZAMIAST MASŁA?

Nie lubisz margaryny? Na chleb nakładaj pastę z awokado. W roli smarowideł świetnie sprawdzają się też pasty warzywne, z hummusem na czele.

Dodają kanapce soczystości i smaku, a także są świetnym źródłem błonnika.

Szybki hummus Ciecierzycę z puszki odsącz, płyn, czyli aquafabę, zachowaj. Do blendera wrzuć ziarna cieciorki, ząbek czosnku i pół łyżeczki soli.

Dopraw łyżką pasty tahini, łyżeczką kuminu i taką samą ilością soku z cytryny. Wlej łyżkę oliwy. Zmiksuj. Jeśli pasta jest bardzo gęsta, dolej trochę płynu po ciecierzycy.

wiem co je m

CO ZAMIAST ŚMIETANY?

Możesz dodawać śmietany roślinne: ryżową, sojową lub kokosową. Ta druga lepiej nadaje się jednak do deserów, ponieważ ma wyraźny kokosowy posmak. Zamiast nich dodawaj też do potraw ubitą aquafabę.

Mus czekoladowy z aquafaby Robiąc hummus, odlałaś wodę z cieciorki? Przygotuj z niej nieziemski deser. Tabliczkę gorzkiej czekolady połam na kawałki i wrzuć do szklanej miski, ustawionej na garnku z gotującą się wodą.

Mieszaj, aż czekolada stanie się płynna. Odstaw, aby nieco ostygła.

W tym czasie zimną aquafabę przelej do miski, dodaj szczyptę soli i ubijaj jak pianę z białek, na sztywno. W przypadku płynu cieciorkowego trwa to nieco dłużej, około 10 minut. Dodawaj łyżką pianę do czekolady, wymieszaj. Wlej masę do reszty ubitej aquafaby i delikatnie połącz. Przelej do pucharków, wstaw do lodówki.

Deser będzie gotowy po około 2 godzinach. Jeśli lubisz słodkie musy, podczas ubijania piany możesz dodać 2-3 łyżeczki cukru, ale nie jest to konieczne.

CO ZAMIAST MIĘSA?

W sklepach znajdziesz wiele gotowców, np. granulat czy kotlety sojowe.

Ten pierwszy, po zalaniu bulionem warzywnym, spełnia funkcję mięsa mielonego, np. do spaghetti bolognese. Kotlety, po namoczeniu, najlepiej jest zamarynować na kilka godzin w przyprawach typowo grillowych.

Nabiorą smaku.

Niemięsne nowinki

zdjęcia: Adobe Stock (14)

Znudziły ci się klasyczne kotleciki sojowe? Spróbuj tempehu, sojowego bloku z fermentowanych ziaren soi. Ma lekko orzechowy smak, masę białka. Z kolei seitan, który przygotowuje się z glutenu pszenicznego, ma konsystencję dość miękkiej pieczeni. Możesz nadać muu dowolny smak. Po zamarynowaniu piecze się go lub smaży.

CO ZAMIAST SERA?

W sklepach dostaniesz gotowe wegeplastry w smaku i konsystencji przypominające goudę czy emmentaler. Pamiętaj jednak, że nie wszystkie topią się tak jak ser z mleka zwierzęcego.

Dodaj serowego smaku Dosyp do potrawy płatki drożdżowe, czyli nieaktywne suszone drożdże.

Można je jeść nawet na surowo.

Ciągnący się „ser” z ziemniaka 180 g ziemniaków obierz i pokrój w kostkę.

Tak samo potraktuj 60 g marchewki. Ugotuj je na miękko, odcedź. Dodaj ¼ szklanki wody, 30 g płatków drożdżowych, 3 łyżki oliwy lub oleju rzepakowego, łyżeczkę soku z cytryny, solidną szczyptę soli, ½ łyżeczki suszonego czosnku. Zmiksuj wszystko na gładką, ciągnącą się masę.

d b a m

o z d r o w i e | 95

w i e m co j e m

kcal

1182 białko

51 g

UWIELBIA CYTRYNĘ, TYMIANEK I KOPEREK. IDEALNIE PASUJE DO DOMOWEGO BURGERA CZY KREMOWEJ ZUPY, A USMAŻONA NA CHRUPKO PRZYWOŁUJE WSPOMNIENIA Z GRECKIEJ TAWERNY. NIEZŁA TA RYBA!

węglowodany

84 g

tłuszcz

73 g

A moze... na rybke?

96 | d b a m

o z d r o w i e

wiem co jem

ZDROWSZA WERSJA składniki: • 200 g dorsza • łyżka oliwy • sól, pieprz • 2 bułki z sezamem • garść sałaty i kiełków • 1/2 pomidora • 1/2 cebuli Na sos: • łyżka ziaren kuminu • 1/2 łyżki nasion kolendry • papryczka jalapeño • szalotka • ząbek czosnku • 1/4 szklanki oliwy • 1/2 szklanki natki pietruszki • 1/2 szklanki liści kolendry • 2 łyżki soku z limonki • szczypta soli

przygotowanie: Rybę posmaruj oliwą, posól i lekko przypraw pieprzem. Owiń w folię aluminiową i piecz około 20 minut w 180 st. C. Umyj sałatę, pomidora i kiełki. Cebulę pokrój w półksiężyce.

Na suchej patelni upraż ziarna kuminu i kolendry. Jalapeño przekrój, usuń nasiona. papryczkę pokrój. Zmiksuj z resztą składników sosu.

Podgrzej bułki, przekrój. Nakładaj sałatę i kiełki, pomidor i cebulę oraz rybę.

Polej sosem do smaku.

KULKI PEŁNE SMAKU składniki: • 500 g łososia • białko jajka • 1/2 cebuli • 1/4 szklanki bułki tartej • 1/2 łyżeczki soli • 200 g jogurtu greckiego • 1/2 cytryny • 1/2 pęczka koperku • sól, pieprz

przygotowanie: Łososia zmiksuj, cebulę drobno posiekaj.

Wymieszaj je, dodaj białko jaja, bułkę tartą i sól. Połącz wszystko i odstaw do lodówki na 30 minut.

Piekarnik rozgrzej do 180 st. C. Posiekaj koperek. Umyj i sparz cytrynę, zetrzyj żółtą część skórki. Wyciśnij sok. Koperek, skórkę i łyżeczkę soku dodaj do jogurtu.

Z masy rybnej ulep kulki wielkości orzecha włoskiego. Połóż je na blasze wyłożonej papierem do pieczenia i piecz około 20 minut.

Sos jogurtowy delikatnie podgrzej, nie pozwól mu się zagotować, bo się zwarzy.

Polej pulpety i podawaj z ziemniakami lub pieczywem.

kcal

1388

białko

116 g

d b a m

węglowodany

42 g

tłuszcz

83 g

o z d r o w i e | 97

wiem co jem

PROSTO Z PIECA składniki: • świeża makrela (ok. 350-400 g) • 4 łodygi selera naciowego • cytryna • 2 łyżeczki oliwy • łyżeczka posiekanej natki pietruszki • 1/2 łyżeczki świeżego tymianku • sól, biały pieprz

przygotowanie: Cytrynę umyj, sparz wrzątkiem.

Połowę pokrój w cienkie plastry, z reszty wyciśnij sok.

Rybę umyj i osusz. Natrzyj ją wewnątrz solą i pieprzem, dodaj pietruszkę i tymianek oraz plasterki cytryny.

Z wierzchu posyp solą i polej łyżeczką oliwy. Włóż do lodówki na 30 minut.

Piekarnik rozgrzej do 180 st. C. Umyj łodygi selera. Rozłóż je na kawałku papieru do pieczenia, polej łyżeczką oliwy, skrop sokiem z cytryny, solą i pieprzem. Na selerze połóż rybę, zawiń w pakunek i wsuń do piekarnika.

Piecz 25 minut.

ŁOSOŚ NA PATYKU składniki: • 400 g łososia • cytryna • 2 łyżki oliwy • 50 ml wytrawnego białego wina • łyżeczka cukru • 1/2 łyżeczki startego imbiru • sól, biały pieprz

kcal

922

przygotowanie: Cytrynę umyj, sparz. Pokrój ją na plasterki.

Rybę umyj, osusz. Pokrój w grubą kostkę, posyp solą i pieprzem, i wstaw do lodówki.

Wino wymieszaj z cukrem i imbirem, dodaj oliwę.

Patyczki do szaszłyków namocz w wodzie.

Rozpal grilla. Na patyczki nadziewaj na przemian rybę i plasterki cytryny, smaruj marynatą winną.

Podpiekaj około 10 minut, obracając szaszłyki dwu-, trzykrotnie i smarując przy tym marynatą.

białko

79 g

węglowodany

25 g

tłuszcz

59 g

98 | d b a m

o z d r o w i e

wiem co jem kcal

1077

białko

81 g

węglowodany

15 g

tłuszcz

75 g

d b a m

o z d r o w i e | 99

w i e m co j e m

kcal

2371

100 | d b a m

białko

206 g

o z d r o w i e

węglowodany

44 g

tłuszcz

152 g

wiem co jem

KREMOWA ZUPA składniki: • łosoś, świeży z ośćmi, około 2 kg • cebula • 4 ziemniaki • 2 marchewki • pietruszka • por • liść laurowy • łyżeczka ziaren pieprzu • 3 ziarna ziela angielskiego • tymianek • łyżka masła • sól, pieprz mielony

przygotowanie: Rybę wyszoruj, wykrój mięso, a głowę i ości zalej 4 litrami wody. Dodaj cebulę, marchewkę, pietruszkę, ziele angielskie, liść laurowy i pieprz. Zagotuj, zbierz szumowiny i trzymaj na niewielkim ogniu około 50 minut.

Wywar odcedź przez gęste sito.

Ziemniaki i drugą marchewkę obierz.

Kartofle pokrój w kostkę, marchew zetrzyj na grubej tarce.

Pora posiekaj w plasterki, zeszklij na łyżce masła.

Pozostawione mięso łososia pokrój w kostkę.

Do wywaru wrzuć ziemniaki, pora i rybę. Zagotuj. Po 10 minutach dodaj marchew i gotuj kolejne 10 minut, do momentu aż ziemniaki będą miękkie. Dopraw solą i pieprzem, posyp tymiankiem.

NICZYM FRYTKI składniki: • 400 g małych rybek: stynka, szprotka, płotka – im mniejsze, tym lepsze • 1 i 1/2 łyżeczki soli • 100 g mąki pszennej • 200 ml oleju • cytryna

zdjęcia: Adobe Stock (6)

przygotowanie: Olej rozgrzej w garnku lub na głębokiej patelni.

Rybki umyj i osusz. Posyp solą.

Oprósz mąką, a potem partiami wrzucaj na gorący, głęboki olej. Smaż 3-5 minut, aż staną się złociste i chrupiące.

Podawaj z cytryną pociętą w ćwiartki.

kcal

1074

białko

81 g

węglowodany

30 g

tłuszcz

75 g

d b a m

o z d r o w i e | 101

INSPIRACJE

D I E TA

ODCHUDZ A!

102 | d b a m

Bez wilczego głodu Choć kasze mają wysoką wartość energetyczną (100 g – ok. 350 kcal), jedzone w umiarkowanych ilościach, pomagają w zrzuceniu zbędnych kilogramów. Zawierają dużo błonnika, który nie tylko wspomaga perystaltykę jelit, lecz także, pęczniejąc w żołądku, zapewnia uczucie sytości na dłużej. Dlatego po zjedzeniu porcji kaszy nie czujesz głodu i nie podjadasz między posiłkami.

Cukier pod kontrolą Kasze zawierają mało tłuszczu, umiarkowaną ilość białka oraz dużo węglowodanów złożonych, które stanowią główne źródło energii. Rozkładają się powoli w przewodzie pokarmowym, dzięki czemu są wolniej wchłaniane i nie powodują nagłych „skoków” glukozy we krwi odpowiedzialnych za pojawienie się niekontrolowanego apetytu, zwłaszcza na słodkości.

Dietetyczne łakocie Dzięki kaszom możesz przygotowywać zdrowe słodycze. Ich bazą może być kasza jaglana – wypieki czy puddingi, które mają ją w składzie, są znacznie mniej kaloryczne. Dobrym pomysłem są też tzw. kulki mocy, np. z kaszy, orzechów i płat-

o z d r o w i e

ków – pyszne, a przy okazji dostarczają składników odżywczych, a nie pustych kalorii.

Ważna porcja Trzeba trzymać się ilości, którą ustalił dietetyk lub przewiduje stosowana dieta. Dlatego przed gotowaniem należy kaszę odmierzyć bądź zważyć.

Lepiej unikać tej w woreczkach, bo gdy przygotujemy jej za dużo, jest pokusa by zjeść więcej („nic nie zostawić na talerzu!”), więc liczba kalorii wzrasta.

Z DODATKAMI Kasze świetnie smakują z warzywami świeżymi, pieczonymi czy gotowanymi.

Do takiego dania warto dodać jeszcze białko, ponieważ ono także przyspiesza przemianę materii i pomaga w redukcji masy ciała. Sprawdzą się więc strączki, nabiał, ryba czy chude mięso.

Aby posiłek był pełnowartościowy, można dołoży$ć małą ilość tłuszczu: łyżkę orzechów czy nasion, połowę awokado.

zdjęcia: Adobe Stock (6)

CHCESZ WAŻYĆ MNIEJ? SIĘGAJ PO KASZE: JAGLANĄ, GRYCZANĄ, PĘCZAK, OWSIANĄ, JĘCZMIENNĄ, ORKISZOWĄ.

ANI SIĘ OBEJRZYSZ, A ZMIEŚCISZ SIĘ W UBRANIE O ROZMIAR MNIEJSZE.

STAN UMYSŁU

ODPOCZYWANIA

sta n u mysł u

JAK ODPOCZĄĆ, GDY GRECKIE WYSPY CZY RZYMSKIE ULICZKI BĘDĄ DLA NAS ZAMKNIĘTE? CO ROBIĆ, GDY DOTĄD „WYŁĄCZALIŚMY GŁOWĘ” W CZASIE PODRÓŻY NA KONIEC ŚWIATA, A DZIŚ MOŻEMY WYJECHAĆ TYLKO POD POLSKĄ GRUSZĘ? WEDŁUG PSYCHOLOGÓW URATOWAĆ NASZE WAKACJE MOŻE ZMIANA KIERUNKU PODRÓŻOWANIA – Z „NA ZEWNĄTRZ” NA „DO WEWNĄTRZ”.

Rozmawia: Alina Barska

NASZ EKSPERT

Violetta Nowacka PSYCHOLOG I PSYCHOTERAPEUTA Z CENTRUM POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ „SELF” PRZYJAZNE TERAPIE W POZNANIU

104 | d b a m

o z d r o w i e

stan u mys łu

Jak odpoczywać w dobie koronawirusa i zamkniętych granic?

Przede wszystkim warto zredefiniować pojęcie odpoczynku. Bo to, co do tej pory wielu z nas uważało za odpoczywanie – wyprawy na koniec świata, tzw. aktywny odpoczynek, czyli szukanie ciągle nowych wrażeń poprzez uprawianie sportów, często ekstremalnych, czy niemal kompulsywne odwiedzanie nowych miejsc, nie jest wcale dla naszego organizmu relaksem. Można powiedzieć, że nauczyliśmy nasz umysł. Ale ciało się wtedy nie regeneruje, bo duża liczba bodźców pobudza wydzielanie adrenaliny i kortyzolu, co stymuluje współczulny układ nerwowy, którego rolą jest rozpędzanie organizmu, by stawił czoło zagrożeniu.

Tymczasem, żeby naprawdę odpocząć, potrzebujemy uaktywnienia przywspółczulnego układu nerwowego, odpowiedzialnego za wyhamowanie rozpędzonego organizmu, powrót do biologicznej, a więc również psychicznej równowagi.

nowych wrażeń i podróżować „na zewnątrz”, powinniśmy skierować się „do wewnątrz” i poszukać spokoju w sobie, co pozwoli nam wyhamować rozpędzony układ nerwowy.

Jak to zrobić?

Technik i możliwości jest wiele. Najważniejsza jest według mnie jednak praca z oddechem i z myślami, czyli nauka prawidłowych technik oddechowych i jakiś rodzaj medytacji.

Będę brutalna – jeśli ktoś się tego nie nauczy, prędzej czy później umrze na jedną z chorób cywilizacyjnych, w którą wpędzi go ciągły stres. Prawidłowe oddychanie i medytacja to techniki, które w sposób pierwotny wyhamowują nasz układ nerwowy.

Prawidłowe oddychanie – czyli przeponowe, spokojne i głębokie?

Technik jest co najmniej kilka, warto poszukać ćwiczeń najodpowiedniejszych dla siebie. Ale generalnie chodzi o metody, które uczą nas spowalniać wdech i wydech. Przy czym Rozumiem, że uprawianie sportów może pobudzać organizm, wydech musi być wolniejszy i dwa razy dłuższy od wdechu – bo przy wydechu aktywuje się „hamujący” nerwowy układ ale zwiedzanie nowych miejsc? przywspółczulny.

Nowość to stymulujący nasz Szybkie, krótukład nerwowy bodziec. Wy- Żeby naprawdę odpocząć, potrzebujemy kie oddechy nas jazd w nieznane miejsce sprawia, że organizm jest posta- uaktywnienia przywspółczulnego pobudzają, a długie, powolne wyciwiony w stan czujności. układu nerwowego, odpowiedzialnego szają – na poziomie biologicznym I wtedy spędzamy cały urlop za wyhamowanie rozpędzonego organizmu. i psychicznym. „na obrotach”, bo jeszcze tu Kiedy już zaczniemy świadomie oddychać, możemy zajest fajna plaża, na którą trzeba pojechać, tam ciekawe muzeum… To już rozumiem, dlaczego po dwóch tygodniach ta- cząć przyglądać się swoim myślom, czyli medytować. Ale nie mam tu na myśli medytacji powiązanej z religią – choć jekich atrakcji wracamy do domu wykończeni…

I przebodźcowani. W pełni odpocząć – na poziomie biologicz- śli ktoś chce, może uprawiać medytację katolicką czy budnym – możemy wtedy, gdy nie pobudzają nas nowe atrakcje, dyjską. Chodzi o spokojne siedzenie i obserwowanie swokiedy umysł i układ nerwowy przestają „iskrzyć” i się wyciszają. ich myśli – to jest najprostsza definicja medytacji. Jak już zaobserwuję myśl, to ją „puszczam”, nie podążam za nią.

Czyli można powiedzieć, że wiążące się z pandemią ogra- Czekam na następną – i kolejną też „puszczam”. I tak od niczenia w poruszaniu się po świecie to świetny pretekst, myśli do myśli, aż przerwy między nimi będą coraz dłuższe. żebyśmy nauczyli się naprawdę odpoczywać?

Tak. Tylko, uprzedzam, to nie jest tak, że zrobimy pstryk Dlaczego to pomaga? i od razu zaczniemy odpoczywać. Większość z nas jest w pew- Bo myśli, które normalnie nas pobudzają, teraz spowalnianym stopniu nałogowcami – potrzebujemy ciągle nowych ją i umysł się wycisza, zaczyna działać ten hamujący układ bodźców, bo do ich zalewu przyzwyczailiśmy nasze umysły. przywspółczulny.

Nawet, jeśli leżymy na kanapie i w teorii odpoczywamy, to na przykład surfujemy po internecie lub nałogowo oglą- Ale usiąść i medytować jest bardzo trudno. Myśli gonią jeddamy seriale. OK – ciało leży, ale umysł jest bombardowa- na za drugą, co chwilę traci się koncentrację… ny setkami nowych informacji, a że mózg nie odróżnia sytu- Bo jak ze wszystkim, także tu trzeba treningu. Zacznijmy od acji wyobrażonych od realnie przeżywanych, to w naszych pięciu minut skupienia dziennie, wydłużajmy go stopniowo, codziennie medytując, do co najmniej 30 minut. Żeby weszło ciałach buzuje koktajl adrenaliny i kortyzolu. nam to nawyk i żebyśmy dostrzegli pierwsze benefity, muTo wyjaśnia, dlaczego po sobocie spędzonej na oglądaniu simy skupiać się tak codziennie, przez co najmniej 30 dni. całego sezonu ulubionego serialu nie jestem wypoczęta, Tyle czekać?! Ja nie mam tyle czasu, chcę odpocząć tu i teraz. mam wrażenie, że zaraz mi odpadnie głowa…

Bo jest pani przebodźcowana. Żeby naprawdę odpocząć, Organizm to niezwykle precyzyjny i skomplikowany twór, żeby musimy zmienić kierunek naszych działań. Zamiast szukać wpłynąć na niego na głębokim poziomie i czerpać bonusy d b a m

o z d r o w i e | 105

sta n u mysł u

zdrowotne z medytacji, trzeba czasu i cierpliwości. Pięć, dziesięć minut, nawet pół godziny dziennie – co to jest w porównaniu z czasem, jaki spędzamy, przeglądając internet w telefonie?

Medytacja jest dla cierpliwych i tych, którzy rozumieją, że doskonaląc się w niej, zyskujemy ster do autoregulacji wielu wewnętrznych poziomów. Potwierdzają to badania naukowe – gdy regularnie medytujemy i wyhamowujemy szalejący układ współczulny, zyskujemy maksimum naszej sprawności i klucz do zdrowia na wielu poziomach.

Nie mam cierpliwości. Jakie sposoby na odpoczynek mi zostają?

Masaż, niekoniecznie w salonie. To może być automasaż albo taki wykonywany w domu przez partnera. Głowy, stóp, całego ciała, akupresura – wszystkie techniki są dobre, bo wyciszająca układ nerwowy.

Podobnie jak ćwiczenie Chodzi o to, by robić rzeczy z zaangażowaniem uważności, czyli mindfulness, i do końca – bo to według badaczy wyzwala polegające na wykonywaniu w naszych organizmach „hormony szczęścia” jakiejś czynności z maksymalnym zaangażowaniem w nią i powoduje głęboki relaks. wszystkich pięciu zmysłów.

Czyli jeśli jem, to nie oglądam telewizji, tylko skupiam się na jedzeniu, jego wyglądzie, zapachu, smaku, tym, jaką ma fakturę?

Dokładnie, od doświadczania chwili głęboko pięcioma zmysłami zaczynamy się głęboko regenerować. Przy czym kluczowe jest tu słowo „doświadczanie” – nie chodzi o to, by myśleć, jak smakuje potrawa, tylko by skupić się na odczuwaniu smaku. To pomaga zakotwiczyć się w teraźniejszości, od czego się kompletnie odzwyczailiśmy, bo żyjemy w ciągłym pędzie, nie tu i teraz, tylko nieustannie skupieni na przyszłości. Snując plany i myśląc nie o tym, co robimy, ale co mamy/chcemy/musimy zrobić.

Teraz całej masy z tych rzeczy po prostu nie możemy zrobić…

Co w wielu osobach budzi lęki, stres. Dlatego, gdy zabrano nam wpływ na tak wiele rzeczy, pozostaje skupić się na tym, na co nadal go mamy – bo poczucie sprawczości nas leczy i wycisza. Chodzi o celowe działanie, które ma widzialny wynik. Może to być coś, co daje nam natychmiastową przyjemność, ale nie musi.

Czyli na przykład przebiegnięcie pięciu kilometrów po lesie?

Tak, uprawianie „mierzalnych” sportów pomaga. Przy bieganiu endorfiny wydzielające się przy ruchu poprawią nam nastrój, a polepszy go jeszcze liczba 5 na wyświetlaczu krokomierza.

Generalnie chodzi też o to, by robić rzeczy z głębokim zaangażowaniem i do końca – bo to według badaczy wyzwala w naszych organizmach „hormony szczęścia” i powoduje głęboki relaks.

Sposobem na odpoczynek może być zrealizowanie jakiegoś dawnego marzenia, na które w pośpiechu codzienności nigdy nie mieliśmy dotąd czasu – o malowaniu, kursie stolarki, nauce jazdy konnej czy wzięciu psa ze schroniska. Te dwa ostatnie są ważne również dlatego, że koń i pies to dwa zwierzęta, które są „czystą miłością” – z badań wynika, że najlepiej ze wszystkich czworonogów wpływają na nasze samopoczucie.

106 | d b a m

o z d r o w i e

r e k l a m a

Metodą na „stacjonarny” odpoczynek jest więc znalezienie hobby?

Ale takiego, które nas kręci. Niektórzy ludzie marzą o tym, czego nie mogą już – na razie – mieć, cała ich energia idzie na żałowanie. Głęboko wierzę, że każdy ma w sobie nieodkryte pokłady pasji, której może się poświęcić – trzeba je tylko odszukać.

Dodatkowo pasja łączy się z kreatywnością, która pomaga w regeneracji układu nerwowego. Tworzenie pobudza płaty czołowe w korze w mózgu – badacze traumy dowiedli, że aktywowanie tych obszarów zapobiega syndromowi stresu pourazowego.

Nie każdy potrafi tworzyć dzieła sztuki…

Można kreatywnie gotować, wymyślając nowe przepisy czy modyfikując stare. Nawet malowanie płotu na działce może być kreatywne, jeśli nigdy tego dotąd nie robiliśmy.

Ale z tą kreatywnością i spełnianiem marzeń to może nie być tak różowo. Zawsze marzyłam, że nauczę się szyć patchworki na maszynie. Teraz mam czas i maszynę, ale muszę nauczyć się na niej szyć – czyli powoli będzie to szło. Jak się nie zniechęcić?

Dzięki agendzie. Zrobienie planu i postępowanie według niego sprawi, że nowa czynność stanie się nawykiem. To ważne, żeby nadać codziennym czynnościom rytm, za którym, podobnie jak za rytuałami, nasz mózg przepada i dzięki któremu odpoczywa.

Planowanie i trzymanie się planu ma na nas leczniczy wpływ – o ile nie przesadzamy i nie stajemy się pracoholikami.

zdjęcia: Adobe Stock (5), archiwum prywatne

Czyli warto zrobić „listę zadań do wypoczywania” na wakacje?

Listę i codzienną agendę, po czym wpisać na nią czynności, których chcemy się nauczyć, które nas relaksują. Warto pilnować tego rytmu, bo inaczej ulegniemy rozproszeniu, po krótkim zachwycie odpuścimy i z nowego, relaksującego nawyku nici. Warto się przemóc i wdrożyć taką dyscyplinę, bo gdy znajdziemy to coś, co nas uszczęśliwia i resetuje i utrwalimy to zachowanie jako nawyk, później, im dłużej będziemy je praktykować, tym mniej nam będzie go potrzeba, żeby poczuć harmonię.

Czyli powinnam codziennie przez godzinę uczyć się szycia?

Powinno to trwać tyle, by szycie sprawiało pani przyjemność – czy to będzie pół godziny dziennie czy trzy, zależy to od pani.

Chodzi o to, by nowa czynność dawała radość, a nie nas spalała nas. Lepiej częściej i krócej niż rzadziej i za długo. Perfekcjonistyczna agenda szybko nas zniechęci. Jeżeli ktoś sobie założy, że będzie trzy godziny dziennie medytował, a po kwadransie szlag go trafi, to małe szanse, że wróci do medytacji…

Co jeszcze może nam pomóc w nowym sposobie odpoczywania?

Wyjazd do agroturystyki, rozbijane obozu w lesie, nauka survivalu, spanie pod namiotem – wszystko co dzieje się w kontakcie z naturą, pozwala nam się czymś zająć i ma widzialny efekt.

Poza tym powtarzalne, „transowe” czynności, które powodują, że układ nerwowy się uspokaja: odbijanie piłki, śpiew, bębnienie do rytmu, recytacja modlitw, także teatr i odgrywanie ról.

Jest tyle możliwości – każdy znajdzie coś dla siebie, trzeba tylko odszukać to, co daje nam prawdziwą radość i satysfakcję.

sta n u mysł u

QUIZ QUIZ QUIZ QUIZ QUIZ Q

JAKA KSIĄŻKA NA TE WAKACJE BĘDĄ INNE. MNIEJ ZWIEDZANIA ŚWIATA I EKSTRAWAGANCJI, ZA TO BARDZIEJ SWOJSKO I SPOKOJNIE. IDEALNIE,

BY ZATOPIĆ SIĘ W LEKTURZE. SPRAWDŹ, JAKIE GATUNKI NAJSKUTECZNIEJ UMILĄ CI ODPOCZYNEK.

108 | d b a m

o z d r o w i e

d b a m

o z d r o w i e | 109

zdjęcie: Adobe Stock (1)

ROZWiĄzANiE A. Z ROMANSEM W TLE

Lubisz, gdy lektura wzbudza intensywne emocje, wywołuje śmiech lub wzrusza. Wczuwasz się w bohaterów, przejmujesz się ich losami.

Wiesz, że to fikcja literacka, ale i tak wolisz, gdy fabuła jest realistyczna.

Stawiaj na powieści romantyczne, dramaty, komedie. Zarówno te współczesne, jak i klasyczną literaturę piękną. To gatunki bardzo różnorodne, z pewnością znajdziesz coś dla siebie.

B. W ŚWIECIE FANTASY

Świat pełen elfów, bohaterów o nadprzyrodzonych mocach – ekscytuje cię zanurzenie się w nieistniejącą rzeczywistość.

Tak, fantasy i science fiction to coś dla ciebie.

I nie przejmuj się opiniami, że to mało ambitna lektura. Przecież niezwykłe postacie i miejsca są jedynie tłem, istotą są zawsze głębsze wartości.

Jeśli lubisz dreszczyk grozy, poszukaj dobrego horroru. Lepiej jednak czytaj go, kiedy czujesz się bezpiecznie i komfortowo, a nie wtedy, gdy sama spędzasz czas w głuszy.

C. LITERATURA FAKTU

osobowością

opisem fabuły

pozostawia niedosyt happy endu

Książki są dla ciebie nie tylko formą rozrywki, lecz także źródłem wiedzy o świecie i ludziach.

Dlatego najwięcej satysfakcji będziesz czerpała z tych podróżniczych i historycznych, biografii, pamiętników. Wiele z nich nosi znamiona powieści przygodowych czy obyczajowych, stąd będą pierwszorzędną formą rozrywki podczas urlopu.

Zastanów się chwilę nad tym, co aktualnie cię interesuje, by uniknąć wyboru książki, która cię rozczaruje już od pierwszych stron.

fantazji

C. odważny i pomysłowy D. inteligentny i uszczypliwy

niewidzialną

NAJBARDZIEJ LUBISZ, GDY LEKTURA CIĘ: A. wzrusza B. zaskakuje C. pogłębia ogólną wiedzę D. trzyma w napięciu znajomych D. nazwiskiem autora

B. tytułem, opiniami na forach C. recenzjami, referencjami CZYM KIERUJESZ SIĘ, KUPUJĄC KSIĄŻKI? A. okładką i skróconym zwrotu akcji

C. czegoś, co daje do myślenia D. zaskoczenia, całkowitego B. niedopowiedzenia, które CZEGO ZWYKLE SPODZIEWASZ SIĘ PO ZAKOŃCZENIU FILMU LUB KSIĄŻKI: A. poruszenia, ale niekoniecznie

D. Z DRESZCZYKIEM EMOCJI

przemyśleń

C. dostarcza wiedzy D. skłania do głębszych CO DAJE CI CZYTANIE? A. rozrywkę B. pozwala popuścić wodze

B. latanie C. podróżowanie w czasie D. czytanie w myślach braku dynamicznej akcji

domku, ma szczęśliwą rodzinę

nawiedzonego domu

pięknego Kopciuszka

C. w Meksyku, podczas barwnego święta zmarłych (Día de Muertos) D. na dworze Henryka VIII

Mroczne sceny, tajemnica, zbrodnie to jest świat, w którym uwielbiasz się zaczytać. Interesuje cię studium psychologiczne czarnych charakterów, doceniasz skomplikowane zagadki, które zmuszają cię do gimnastykowania umysłu.

W twojej walizce powinny znaleźć się więc kryminał albo powieść sensacyjna. Zapewnią ci tak pożądany dreszczyk emocji i dadzą satysfakcję, jeśli uda ci się odgadnąć, kto jest „tym złym”.

JESTEŚ ZNANĄ PISARKĄ. GDZIE BĘDZIE ROZGRYWAĆ SIĘ AKCJA TWOJEJ NOWEJ POWIEŚCI? A. w Paryżu wiosną B. w kosmosie GDYBYŚ MOGŁA MIEĆ NADZWYCZAJNĄ MOC...

CO BY TO BYŁO? A. umiejętność stawania się

ZAZWYCZAJ UTOŻSAMIASZ SIĘ Z BOHATEREM, KTÓRY JEST: A. szlachetny, zabawny B. obdarzony złożoną

fabuły D. przesłodzenia albo patosu

C. prostej i przewidywalnej

NAJBARDZIEJ NIE LUBISZ W KSIĄŻKACH: A. odrealnionych wydarzeń B. zbyt wielu opisów, niesamowitych przygód D. …ma intrygującą osobowość i genialny umysł

B. …ma supermoce C. …dużo podróżuje, ma wiele NAJCZĘŚCIEJ WYOBRAŻASZ SOBIE SIEBIE JAKO OSOBĘ, KTÓRA...

A. …mieszka w uroczym

walczysz o prawa biednych D. szukasz śladów na miejscu zbrodni

C. u boku Robin Hooda

B. rozwiązujesz zagadkę W JAKIEJ Z PONIŻSZYCH SYTUACJI NAJCHĘTNIEJ TERAZ BYŚ SIEBIE WIDZIAŁA? A. sala balowa, ty w roli

QUIZ QUIZ QUIZ QUIZ QUIZ QUIZ stan umys łu

sta n u mys ł u

PO CO POTRZEBNY JEST NAM

TO PODSZYTA EROTYZMEM GRA, KTÓRĄ KAŻDY ZNA Z POCZĄTKÓW ZAKOCHANIA. DLACZEGO JEDNAK TEGO NIE SPRÓBOWAĆ, GDY SIĘ JEST 10, 20 CZY 30 LAT PO ŚLUBIE? OKAZUJE SIĘ, ŻE WARTO – BO NIC TAK PRZYJEMNIE NIE POBUDZA EMOCJI JAK ODROBINA FLIRTU – TEGO W ZWIĄZKU, ALE TEŻ… POZA NIM. Rozmawia: Alina Barska

110 | d b a m

o z d r o w i e

stan u mys łu

NASZ EKSPERT

Justyna Kiraga PSYCHOLOG I SEKSUOLOG Z CENTRUM POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ „SELF” PRZYJAZNE TERAPIE W POZNANIU

Mam dwójkę dzieci i prawie „pełnoletni” małżeński staż.

Flirt to chyba zabawa nie dla mnie? W moim wieku i z moją pozycją to już przecież nie wypada...

Wręcz przeciwnie, uważam, że flirtowanie to umiejętność, którą warto rozwijać przez całe życie. Gdy jesteśmy nastolatkami, ale i w średnim wieku, gdy jesteśmy aktywni seksualnie i możemy erotyczną energię flirtu przenosić na relację z partnerem bądź z innymi ludźmi.

Oczywiście nie mówimy tu o zachowaniach, które mogą być traktowane w kategorii zdrady – mam na myśli flirt etyczny, w którym obie strony wiedzą, na czym to polega.

To może doprecyzujmy – czym jest flirt etyczny?

Grą pomiędzy dwojgiem ludzi – poprzez rozmowę, gesty, dotyk – którą prowadzą dla zbudowania dobrego nastroju, podtrzymania sympatii, wzmocnienia własnej samooceny czy urozmaicenia relacji.

Można powiedzieć, że to „miękka” umiejętność społeczna, związana z inteligencją emocjonalną. Flirt nie jest więc obietnicą pocałunków, seksu, którą zaangażowane strony mogą sobie kiedyś i gdzieś podarować, a przyjemnością, która powinna być doświadczana w momencie flirtowania. Jedną z cech dobrego flirtu jest to, że jego zakończenie jest otwarte i może, ale nie musi prowadzić do konkretnych działań.

Rozumiem, że flirt to nie, kolokwialnie mówiąc, podryw?

Tak, flirt jest swego rodzaju grą, powiedzmy jak szachy – jedna osoba coś mówi, zaczepia, druga odpowiada, wszystko w żartobliwym tonie.

Flirt może być wstępem do podrywania, ale podstawowa różnica jest taka, że flirtowanie nie ma na celu „konsumpcji” relacji. Flirt daje tylko nadzieję, a podryw ma już konkretny, określony cel.

Dlaczego właściwie mamy flirtować, jeśli nie ma to na celu niczego więcej, poza samym flirtem?

Bo to jest przyjemne – czerpiemy radość z tego, że ktoś z nami flirtuje, to zwiększa nasze poczucie własnej atrakcyjności.

To takie podładowanie baterii erotycznych. We flircie ważne jest to, że nie ma zwycięzców ani przegranych – nie chodzi o to, by coś ugrać, użyć drugiej osoby do wzmocnienia własnego ego. Oboje partnerzy są równi. Ważne jest również to, że w etycznym flircie można w każdym momencie powiedzieć „stop“, przerwać go. I druga strona się o to nie obraża, nie naciska, by kontynuować.

Flirtowanie w związku, ze stałym partnerem, też jest taką niezobowiązującą grą?

Może nią być. Ale może też być wstępem do czegoś więcej – to od partnerów zależy, jak wykorzystają flirt. Związek spełnia wiele naszych potrzeb – bliskości, więzi, intymności rozumianej jako bliski kontakt z drugim człowiekiem. Także potrzebę akceptacji, wzajemności, bycia rozumianym. Flirt z partnerem może nam pomóc wzmocnić realizację wszystkich tych oczekiwań.

Można powiedzieć, że flirt jest jak przyprawa, której dodatek poprawia jakość związku?

Tak, a do tego może popychać związek do przodu, pokazując jakieś dotąd skrywane myśli, potrzeby czy fantazje – partnera i nasze.

Skrywane? Jestem z mężem od 20 lat, znam go doskonale i wszystko o nim wiem, co nowego flirtowanie z nim może mi powiedzieć?

Czy naprawdę sensowne jest robienie założenia, że znam na wskroś partnera? Ludzie się przecież w ciągu życia zmieniają, dorastają, dojrzewają. Zmieniają się też ich potrzeby i fantazje, a flirt może być dobrą okazją, by sobie przypomnieć – albo się dowiedzieć – jakie nasz partner ma pragnienia. Co go teraz podnieca, jaki dotyk lubi? Jak chciałby urozmaicić nasze życie seksualne, co takiego go porusza w seksie, o czym nigdy dotąd nie rozmawialiśmy?

Ważne jest to, że gdy takie rozmowy prowadzimy flirtując, czyli w konwencji na wpół żartobliwej, to jest to bezpieczne – możemy zrealizować to, o czym rozmawiamy, ale nie musimy, może to zostać tylko w sferze słów.

Flirtem podgrzewamy atmosferę w związku, a czy coś na niej „ugotujemy”, to już zależy tylko od nas?

Tak, flirt może być także grą wstępną, wzmacniającą pożądanie. Ale nie musi – flirtując z partnerem, przypominamy sobie i jemu energię, którą związek ma w pierwszej fazie – wzajemnej ekscytacji i zainteresowania. Ten rodzaj tajemnicy, niepewności, seksualnego napięcia z początków związku.

Są jakieś granice flirtu w związku?

Można robić wszystko, co jest w porządku dla mnie i dla partnera. Czyli nie robimy tego, co drugą osobę rozdrażnia, sprawia, że czuje się urażona, albo tego, co przynosi jej ból.

Flirt nie powinien ewoluować z lekkiej gry w ciężkie rozmowy i wyciąganie bolesnych tematów z przeszłości. d b a m

o z d r o w i e | 111

sta n u mys ł u

A co z flirtowaniem „na zewnątrz” związku? Czy możemy na to pozwalać – sobie i partnerowi?

Jeżeli nadal mówimy o flircie etycznym, który jest tylko pewnego rodzaju grą i nie ma na celu niczego więcej poza poprawą humoru sobie i osobie, z którą flirtuję, to dlaczego nie? Każdy z nas potrzebuje czuć się atrakcyjny dla płci przeciwnej, a flirtowanie nam w tym pomaga.

A jeśli mąż w mojej obecności flirtuje z kimś, a ja zaczynam się czuć zazdrosna? Na ile flirtu „na zewnątrz” można zezwolić, a kiedy jest go już za wiele?

Trudno ustalić jednolitą granicę, bo w każdej relacji będzie ona leżała gdzie indziej – partnerzy sami negocjują między sobą, co uważają za emocjonalną zdradę.

Ważne, by dzielić się z partnerem naszymi emocjami, także bolesnymi. Warto więc po takiej sytuacji powiedzieć, że gdy widziałam, jak mąż intensywnie rozmawiał z koleżanką na przyjęciu, poczułam, się skrzywdzona – bo na przykład odgarnął jej włosy z policzka takim gestem, jak zawsze robi to mnie, a dla mnie to intymny, „nasz” gest i nie chcę, by wykonywał go w stosunku do kogoś innego.

Pamiętajmy – jeśli nie chcemy, by partner przekraczał nasze granice, najpierw musimy je jasno postawić.

Bo on może po prostu nie wiedzieć, że zachowując się w taki sposób, mnie rani?

Tak. Ale też taka sytuacja to dobra okazja, by porozmawiać, jak teraz w ogóle wygląda nasza relacja. Jeśli w sytuacji, gdy jeden z partnerów flirtuje, drugi czuje się zagrożony, odczuwa zazdrość, lęk czy ból, to mówi to wiele o kondycji związku. Być może coś się pomiędzy nimi wypala, albo jakieś potrzeby nie są zaspokajane – warto skupić się wtedy na pracy nad związkiem. Bo często to, jak traktujemy flirt partnera, zależy od naszej kondycji – jeśli czujemy się w związku pewnie i mocno, nie uważamy takiego zachowania za zdradę.

A jeśli sądzimy, że partner nas niewystarczająco kocha, to każde jego spojrzenie na inną kobietę traktujemy jak zagrożenie? Flirt „na zewnątrz” może być papierkiem lakmusowym, który dużo mówi nam o kondycji naszego związku?

Można tak powiedzieć. Kiedy para czuje się ze sobą dobrze i pewnie, to flirt partnera z kimś innym może wręcz wzmagać jego atrakcyjność – widzę, że mój mąż podoba się innym kobietom, to znaczy, że obiektywnie jest atrakcyjny, więc i ja bardziej go doceniam i pragnę.

Gdy jednak nie ma między nami zaufania, albo zostało w przeszłości nadszarpnięte, będę odbierać to już inaczej.

Jakie sygnały świadczą o tym, że „zewnętrzny” flirt naszego partnera może nie być niewinny, że to jednak wstęp do zdrady?

Jeżeli zwracamy partnerowi uwagę, że jego zachowanie nas boli czy też czujemy w związku z nim lęk, a partner bagatelizuje bądź wyśmiewa nasze uczucia, jeśli pojawia się w jego 112 | d b a m

o z d r o w i e

Flirtując, można robić wszystko, co jest w porządku dla mnie i dla partnera.

Czyli nie robimy tego, co drugą osobę rozdrażnia, sprawia, że czuje się urażona albo tego, co przynosi jej ból. zachowaniu krytyka, pogarda, albo cały czas przyjmuje postawę obronną – to mogą być niepokojące sygnały.

Podobnie jak obojętność – gdy partner jest w relacji z nami ciągle i od długiego czasu obojętny, niezaangażowany, a bardzo się pobudza, angażując się we flirt poza relacją. W takich sytuacjach proponowałabym przyjrzeć się uważnie związkowi, bo to sygnały, że coś jest nie tak.

Wiele kobiet uważa, że partner poza związkiem w ogóle nie powinien flirtować z innymi. „Ma mnie i ja mu powinnam wystarczyć”. Dlaczego tak trudno nam patrzeć nawet na niewinne zainteresowanie naszego mężczyzny inną kobietą?

To może wynikać z wielu przyczyn. Często wchodzimy w związek, mając konkretną wizję partnera i relacji, wizję, która się jednak nie realizuje – bo na przykład partner inaczej widzi związek i ma inne potrzeby.

Może to też wynikać ze wspomnianych wyżej problemów pomiędzy partnerami albo z niskiego poczucia własnej wartości czy też bardzo dużej potrzeby kontroli partnera – która wypływa z lęku, z obniżonej samooceny.

Generalnie też mało jest w nas radości z tego, że nasz ukochany jest odbierany przez innych jako atrakcyjny, fajny facet.

r e k l a m a

zdjęcia: Adobe Stock (5), archiwum prywatne

Nie doceniamy tego, tylko szukamy zagrożenia – ona z nim flirtuje, więc chce mi go zabrać?

Tak, nie potrafimy się cieszyć z tego, że osoba z którą jesteśmy w związku ma radość i przyjemność z tego, że podoba się innym. Zapominamy, że flirt to gra, że nie musi prowadzić do niczego konkretnego, poza przyjemnością.

Bywa też tak, że jedni mają wrodzony dryg do flirtowania i robią to niemal tak naturalnie jak oddychają, a dla innych to ciężka „praca”...

Jest taka teoria amerykańskiego psychoterapeuty, antropologa i lingwisty Gary’ego Chapmana o pięciu językach miłości. Według niego w związkach oczekujemy wyrażania bliskości i miłości – i sami je wyrażamy – na kilka sposobów.

Pierwszy to sposób werbalny – czułe słowa, komplementy, sekretny język pary, zrozumiały tylko dla niej.

Drugi to spędzanie razem czasu, przy czym nie chodzi tu o zakupy czy przebywanie razem w domu, tylko „jakościowy” czas, zwiększający poczucie bliskości – wyjście do kina, wspólny spacer, kolację przy świecach.

Trzeci sposób to prezenty i niespodzianki, to mogą być drobiazgi – kwiaty, liściki, itp.

Czwarty to przysługi, czyli na przykład odciążanie w pracach domowych.

Ostatni to dotyk, przytulanie, pocałunki. Może być tak, że ktoś, kto wyraża miłość przez słowa i dotyk, wiąże się z osobą, dla której oznaką miłości są przysługi.

I nic dziwnego, że na poziomie wyrażania miłości nie mogą się dogadać...

Tak, dlatego warto wiedzieć, który z tych języków miłości jest najważniejszy dla mnie i dla mojego partnera. I używając flirtu, nawiązywać do tych języków, co pomoże nam okazywać sobie wzajemnie miłość w związku.

C C C M M M Y Y Y CM CM CM MY MY MY CY CY CY CMY CMY CMY K K K

INSPIRACJE

RELAKS

REDAKTOR PROWADZĄCA RADZI

JEST COŚ TAJEMNICZEGO I USPOKAJAJĄCEGO W SŁOŃCU WYNURZAJĄCYM SIĘ ZZA HORYZONTU LUB WŁAŚNIE ZA NIM SIĘ KRYJĄCYM. ZOBACZ, DLACZEGO WARTO, PRZYNAJMNIEJ RAZ NA JAKIŚ CZAS, ZANURZYĆ SIĘ W JEGO ŚWIETLE.

Wakacje to czas odpoczynku. Jeśli chcesz porządnie naładować baterie i nabrać sił na kolejne miesiące, pamiętaj, aby spędzić ten czas

Ja już mam plan na idealne wakacje, a ty?

ZMIERZCH KOI NERWY Zachód słońca przypomina nieco podsumowanie dnia. Wpatrując się w pomarańczowo-czerwone promienie, możesz się zastanowić nad tym, co spotkało cię dobrego, ale też zrzucić ciężar nieprzyjemnych doświadczeń. Według psychologów z Berkeley obserwowanie zachodów słońca poprawia samopoczucie i sprawia, że lepiej zrozumiesz swoje emocje.

• Korzystaj z chwili. Zastanów się, czy naprawdę musisz robić teraz zdjęcie? Nie lepiej po prostu obserwować?

• Pobudź kreatywność. Malujesz? Nawet jeśli nie, spróbuj odtworzyć kolory, które widziałaś poczas zachodu. Zamknij oczy, zrelaksuj się i maluj.

Ciepł o- z im no O wschodzie słońca feeria barw jest chłodniejsza, z widocznymi niebieskaw ymi tonami, ponieważ powietrze z reguły jest czystsze. Światło odbija się od mniejszej liczby zanieczyszczeń, więc do twoich oczu dociera więcej fal o krótkiej długości, niebieskich i fioletowych. Zachody są cieplejsze w odbiorze, tu królują żółć i pomarańcz.

PORANEK NIESIE NADZIEJĘ Jeśli akurat jesteś poddenerwowana, marzyłaś o wakacjach w Grecji, a spędzasz urlop na działce, wyjdź przed dom o wschodzie słońca. To obietnica kolejnego, lepszego dnia, symbol nowych możliwości, czasu, który możesz przeznaczyć na odpoczynek, uśmiechy i zabawę.

114 | d b a m

o z d r o w i e

• Głęboko odetchnij. Poranne powietrze jest świeże, czyste i chłodne.

• Ciesz się sobą i przestrzenią. Mało kto wstaje tak wcześnie, by obserwować wschód słońca ;)

zdjęcia: Adobe Stock, R. Cyron

Wschody & ZACHODY

tak, jak lubisz. I niezależnie od tego, czy wybierzesz słodkie lenistwo na leżaku z ulubioną książką, czy postawisz na aktywne wakacje, najważniejsze aby zapomnieć o pracy, wyłączyć budzik i wrzucić na luz.

Odpocznij na świeżym powietrzu, łap poranne promienie słoneczne, wykorzystaj ten czas tak, aby się zregenerować.

POSTAW

NA SIEBIE

KORONAKRYZYS I CO DALEJ?

postaw n a sie bi e

EPIDEMIA COVID-19 POSTAWIŁA ŻYCIE WIĘKSZOŚCI Z NAS NA GŁOWIE. PRZYNAJMNIEJ NA JAKIŚ CZAS. PODPOWIADAMY, JAK ODNALEŹĆ SIĘ W NOWEJ SYTUACJI. Barbara Acher-Chanda

Daj sobie czas Reakcja psychiczna na kryzys, rozumiany jako nagłe zakłócenie normalnego funkcjonowania, może trwać kilka tygodni, a nawet miesięcy. To, jak szybko odnajdziemy się w nowych warunkach, zależy od wielu czynników.

•

PŁEĆ. Kobiety, dzięki estrogenom, lepiej znoszą długotrwały stres niż mężczyźni, choć zwykle potrzebują czasu, by oswoić się ze zmianami.

Panowie na odwrót – szybciej są gotowi do działań w obliczu zagrożenia, ale na dłuższą metę sytuacja kryzysowa ich niszczy.

•

MOŻLIWOŚCI REORGANIZACJI, JAKIMI DYSPONUJESZ. To znaczy, jak szybko jesteś w stanie podjąć działania, które na nowo pozwolą ci zaspokajać potrzeby i wcześniej wyznaczone cele.

• NIEPRZEWIDYWALNOŚĆ WYDARZEŃ. Im bardziej nas zaskakują,

tym trudniej się z nimi oswoić. Dlatego zawsze dobrze jest mieć „plan B” na gorsze czasy.

116 | d b a m

o z d r o w i e

postaw na sie b ie

ZNAJDŹ WYJŚCIE W walce z kryzysem pomoże ci przekonanie o własnej sprawczości, czyli zdolności do zaplanowania i zrealizowania działań, potrzebnych do jego przezwyciężenia. Zobacz, jak je samemu zbudować:

1. Zastanów się, czego się obawiasz.

2. Wypisz możliwe, negatywne konsekwencje, np. spadek dochodów, samotność.

3. Zapisz wszystkie rozwiązania problemu, jakie ci przychodzą do głowy.

4. Przeanalizuj, jakie przeszkody stoją na drodze do ich realizacji i jak możesz je obejść.

5. Rozważ, jakie masz zasoby, które pozwolą ci wyjść z sytuacji kryzysowej: własne, czyli twoje mocne strony (kompetencje zawodowe, praktyczne umiejętności, cechy osobowe) i społeczne, czyli osoby które mogą ci pomóc – zarówno te, które mogą cię wysłuchać, pocieszyć, jak i te, które np. przejrzą twoje CV, podpowiedzą, gdzie warto szukać pracy, pożyczą pieniądze czy sprzęty, które pozwolą ci się rozwinąć. Nie bój się prosić o pomoc! Jak twierdzi Malwina Puchalska-Kamińska, psycholog, trenerka biznesu, najszybciej wypalają się zawodowo osoby, które nie mają poczucia, że wokół są ludzie, z których wsparcia mogą korzystać.

85

%

rzeczy, których się obawiasz, nigdy się nie wydarzy.

Z pozostałych w większości poradzisz sobie lepiej, niż myślisz.*

*Robert Leahy, Ph.D., The Worry Cure In fact

NAUCZ SIĘ PROSIĆ O POMOC Nie licz na to, że inni domyślą się, jakie masz potrzeby. Jeśli potrzebujesz wsparcia – poproś o nie. Jak to zrobić skutecznie?

1. Ustal konkretnego adresata swojej prośby. Podczas rozmowy dobrze jest wyjaśnić, dlaczego zgłosiłaś się właśnie do tej osoby. To dobra okazja, żeby docenić jej kompetencje, pokazać, że jej ufasz.

2. Wybierz odpowiedni moment. Jeśli nie jesteś pewna, kiedy twój rozmówca będzie miał czas na spokojną rozmowę, zapytaj. Unikaj próśb przez telefon. Nigdy nie proś SMS-em.

3. Sformułuj jasny i zwięzły komunikat. Nie zakładaj, że rozmówca „siedzi” w twojej głowie.

wiązań próbowałaś sama i dlaczego skończyły się niepowodzeniem. Pamiętaj, że nie musisz się tłumaczyć. Wyjaśnienie to nie to samo, co tłumaczenie się.

6. Bądź gotowa na dialog. Być może dana osoba nie może w 100 proc. spełnić twoich oczekiwań, chociaż chciałaby, ale może zaproponuje lepsze rozwiązanie, na które sama nie wpadłaś.

7. Podziękuj za gotowość do współpracy.

8. Pamiętaj, aby odezwać się po jakimś czasie i zrelacjonować, w jaki sposób wykorzystałaś udzielone ci wsparcie.

4. Upewnij się, że twój przekaz został zrozumiany.

NA KONIEC WAŻNA RADA – nie wstydź się. Każdy czasami 5. Powiedz, dlaczego prosisz o pomoc. Wyjaśnij, jakich roz- potrzebuje pomocy.

d b a m

o z d r o w i e | 117

postaw n a sie bi e

ZAINWESTUJ W SIEBIE Jeśli masz wolny czas, wykorzystaj go na zwiększenie swoich szans na rynku. Zastanów się, jakie masz kompetencje i jak możesz je poszerzyć. Ale z drugiej strony zwróć uwagę na to, jakie umiejętności będą potrzebne w przyszłości. Może właśnie teraz jest właściwy moment na przebranżowienie się?

Jak to zrobić?

Zastanów się, jaki zawód mogłabyś wyko• nywać. się, jakie umiejętności i szkolenia •sąDowiedz do tego niezbędne. Przeanalizuj, ile czasu zajmie ci ich zdobycie. Poszukaj odpowiednich kursów i szkoleń. Wiele z nich dostępnych jest online.

CV, które zwiększy twoje szanse •naPrzygotuj zatrudnienie, mimo że nie masz doświadczenia w zawodzie. Podkreśl te z wykonywanych zadań w dotychczasowej pracy, które mogą być pożądane przez twoich nowych pracodawców. Pamiętaj – nie zaczynasz kariery od zera. Masz już jakieś doświadczenie.

Wykorzystaj to! o list motywacyjny, w którym •wZadbaj jasny sposób wyjaśnisz, co skłoniło cię do zmiany pracy.

Każdy kryzys jest wyzwaniem.

Ale bywa również szansą.

118 | d b a m

o z d r o w i e

NASZ EKSPERT

Malwina Puchalska-Kamińska PSYCHOLOG, TRENERKA BIZNESU, WYKŁADOWCA NA UNIWERSYTECIE SWPS

Dużo mówi się o tym, że kryzys związany z pandemią obnażył prawdę o naszym życiu. Dlaczego tak się dzieje?

W takich momentach na wierzch wychodzą różne założenia i przekonania o rolach w związku, które wcześniej mogły być niewypowiadane. Nagle okazuje się, że choć para deklarowała związek partnerski, to w trudnej sytuacji to praca mężczyzny staje się ważniejsza. Opieka nad dziećmi i domem spada na barki kobiety, która często również ma swoje obowiązki zawodowe, też jest zagrożona utratą pracy. I w części polskich rodzin tak właśnie się stało.

Co możemy w takiej sytuacji zrobić?

Tu nie ma jednego wzorca. Z jednej strony same kształtujemy rzeczywistość, w której funkcjonujemy. Ale daleka jestem od wmawiania kobietom, że możemy wszystko.

Z drugiej są przekonania i normy kulturowe osób, z którymi mieszkamy: męża, teściowej, rodziców. Wypadkowa to nasze pole do zmian. Tyle że wymagają one otwarcia się na nie przez obie ze stron. Warto więc podejmować próby rozmowy o naszych potrzebach z innymi domownikami.

Pomoc może również przyjść z zewnątrz, w ramach tzw. mechanizmu synchronicznego modelowania. Choć z nazwy wydaje się czymś skomplikowanym, w rzeczywistości chodzi o „zarażanie się” partnera przekonaniami i zachowaniami mężczyzn, z którymi się spotyka, lub którzy mu imponują. Jeśli oni są dumni z tego, że w czasach koronawirusa pomagają żonie, biorąc dziecko w ciągu dnia na spacer, albo częściej przygotowują posiłki, on też może przejąć taką postawę. Wsparcie mogą nam okazać też inne kobiety, które są w podobnej sytuacji. Dlatego ważne, by z ciężarem nadmiaru obowiązków nie zamykać się w domu.

A co, jeśli mimo wszystko, czujemy, że sytuacja nas przerasta?

Warto mówić głośno, że nie dajemy rady, że jest nam trudno, rozmawiać na ten temat. Bo to nie jest tak, że w sytuacji kryzysowej wszystkie mamy szukać szans, rozwijać się i uśmiechać. Mamy również prawo czuć się z tym źle. Kiedy tracimy pracę, płynność finansową, plany na przyszłość, mamy prawo się smucić, złościć, obawiać tego, co przyniesie jutro. Pokazywanie na siłę otoczeniu, w tym własnym dzieciom, że jest super, jak zawsze, że nic się nie dzieje, bardzo wyczerpuje nas psychicznie.

Dobrze jest też zdawać sobie sprawę, że większość rzeczy, których się obawiamy, nigdy się nie wydarza. Ale skoro już się obawiamy, to starajmy się im przeciwdziałać. Jak? Opracowując rozwiązania dla zdarzeń, które mogą nastąpić.

Zyskujemy podwójnie: zabezpieczamy się na wypadek czarnego scenariusza i jednocześnie przestajemy być bezsilne, mam poczucie sprawczości. A to bardzo ważne dla higieny psychicznej.

r e k l a m a

Uwaga na naciągaczy Niepewność finansowa, lęk przed przyszłością, a nawet... chęć pomocy – przestępcy na wiele sposobów wykorzystują nasze emocje w dobie kryzysu. Jak się ustrzec kłopotów? Specjaliści UOKiK radzą: • Uważaj na reklamy oferujące szybki zysk bez ryzyka, podejrzane maile i załączniki od nieznanych osób.

• Nie przekazuj swoich danych przez telefon.

• Sprawdź, czy sposób płatności w internecie jest bezpieczny.

• Nie wierz, że coś wygrałeś, jeśli w nic nie grałeś.

• Sprawdzaj adres internetowy zbiórki charytatywnej – jeśli coś wyda ci się podejrzane, nie przekazuj pieniędzy.

• Rzetelny sprzedawca podaje na stronie internetowej dane swojej firmy – jeśli ich tam nie ma, nie ufaj mu.

• Jeśli podejrzewasz oszustwo, zgłoś sprawę policji.

• Więcej porad konsumenckich znajdziesz pod adresem: uokik.gov.pl/koronawirus

GDZIE ZNAJDZIESZ POMOC?

zdjęcia: Adobe Stock (5), archiwum prywatne

Bezpłatne konsultacje oferuje: • Fundacja ITAKA prowadzi 24-godzinne centrum wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego. Możesz zadzwonić: 800 70 2222 lub wysłać e-mail: porady@liniawsparcia.pl.

• Wykaz centrów zdrowia psychicznego, znajdziesz też na stronie Centrów Zdrowia Psychicznego www.czp.org.pl.

• Wybierając numer 800 100 102, dodzwonisz się do psychologów z Wojsk Ochrony Terytorialnej. Pomoc psychologiczna jest też dostępna w formie wideoczatu przez Skype pod nazwą: „Wsparcie Psychologiczne WOT”.

• Od poniedziałku do piątku w godzinach: 14:00-22:00 możesz skorzystać również z telefonu zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym: 116 123.

Możesz też skorzystać z pomocy psychologa lub psychiatry na zasadach komercyjnych. Większość prywatnych klinik i poradni umożliwia konsultację online.

Między nami K O B I E TA M I

SPÓJRZ W GWIAZDY

OR

P

ĄCA

MÓJ WYBÓR: SOK Z MALIN

EDAKT

DZ WA

K AROLINA

N

,R IAK AS

RO

BA

KIEDY OSTATNIO SPĘDZIŁAŚ NOC POD GOŁYM NIEBEM? MOŻNA TO ZROBIĆ NAWET NA BALKONIE. W GORĄCE, SPOKOJNE NOCE TO SAMA PRZYJEMNOŚĆ…

PRZY OKAZJI W LIPCU ZERKNIJ NA SPADAJĄCE URSYDY, A W SIERPNIU NA PERSEIDY. POD OBIEMA NAZWAMI KRYJĄ SIĘ ROJE METEORÓW. ILE GWIAZDEK Z NIEBA, TYLE ŻYCZEŃ DO WYPOWIEDZENIA!

Uwielbiam je, więc w sezonie część malin mrożę, a z reszty robię bardzo tradycyjny sok. Wystarczy do wielkiego słoja wsypywać na przemian warstwy malin i cukru. Na każdy kilogram owoców biorę kilogram kryształu. Wlot słoika owijam gazą, ustawiam w ciepłym, ale nie słonecznym miejscu na trzy dni, codziennie potrząsam naczyniem. Po tym czasie przecedzam płyn, przeciskając lekko owoce. Sok przelewam do wyparzonych słoików i pasteryzuję je przez pięć minut.

Męcząca opryszczka Co roku, właśnie latem, na wargach pojawiają mi się bolące strupki.

Jak się pozbyć wirusa?

Tak do końca nie jest to możliwe. Herpes simplex, bo to on wywołuje opryszczkę, po zakażeniu zostaje w organizmie na zawsze i uaktywnia się, gdy np. spada nam odporność.

Latem często pojawia się po opalaniu. Wiedząc o tym, warto smarować usta pomadką z wysokim filtrem, pić dużo płynów i raczej przebywać w cieniu.

A jeśli już opryszczka da o sobie znać, smarować ją jak najszybciej maścią, kremem czy płynem z substancją zapobiegającą namnażaniu się wirusa. To skraca czas leczenia.

NASZE SPRAWY

W Polsce ponad 80 proc. roślin jest owadopylna. Gdyby okazało się, że nagle zniknęły pszczoły, musielibyśmy pożegnać się z większością jabłek, ogórków czy pomidorów.

A prawda jest taka, że pszczoły mają ostatnio pod górkę – nie sprzyjają im nowoczesne rolnictwo czy zanikanie łąk.

8 sierpnia świętujemy Wielki Dzień Pszczół. Jeśli masz ogród, może zafundujesz tym dziko żyjącym miejsce do schronienia?

Dom dla pszczół można kupić lub samemu zrobić z bambusa czy ceramicznych dachówek. Dobrze jest w jego okolicy posadzić rośliny miododajne: krokusy, podbiał, wrzosy.

Masz pytania, na które nie możesz znaleźć odpowiedzi, a może wstydzisz się je zadać?

Napisz do mnie na adres magazyn@dbamozdrowie.pl Na podstawie własnej wiedzy lub wspierając się opiniami ekspertów, postaram się rozwiać twoje wątpliwości i wyjaśnię ci wszystko tak, jak przyjaciółce.

120 | d b a m

o z d r o w i e

zdjęcia: Adobe Stock (5), R. Cyron (1)

DOMEK DLA PSZCZOŁY

INSPIRACJE

RELAKS

Lawendowe ukojenie USPOKAJA I ODPRĘŻA, ODPĘDZA KOMARY I CIESZY PIĘKNYM ODCIENIEM FIOLETU. ALE CZY WIESZ, ŻE KWIATY LAWENDY MOŻESZ DODAĆ TEŻ DO SERNIKA?

SŁODYCZ…

Suszonymi lub świeżymi kwiatkami posypuj ciasta i desery. Lawenda świetnie pasuje do białej czekolady, maślanych ciasteczek i sernika – pasuje też do cytrynowych ciast.

ła Napar na ból gard Łyżeczkę suszu zalej szklanką wrzątku i zaparzaj kwadrans pod przykryciem. Chłodnym naparem płucz gardło.

CZAS NA SPOKÓJ Aromat lawendy łagodzi objawy stresu i niepokoju. Nawet wdychanie zapachu świeżych kwiatów przynosi niemal natychmiastowe uczucie relaksu, ale jeszcze lepiej działają kwiaty suszone.

Zbieraj je latem, wtedy, kiedy zaczynają rozwijać się pączki kwiatowe, związuj w niewielkie pęczki i susz w przewiewnym, zacienionym miejscu. Po wysuszeniu oddziel kwiaty od łodyżek i włóż do płóciennych woreczków.

Olejek na stres W chwili zdenerwowania wetrzyj kilka kropli olejku lawendowego w skórę nadgarstka.

…CZY ORZEŹWIENIE? Łyżkę kwiatów lawendy zalej szklanką wrzątku. Zaparzaj kwadrans, odcedź i do naparu wlej litr chłodnej wody.

Dodaj łyżkę miodu, sok wyciśnięty z 1/2 cytryny i kostki lodu. Udekoruj plasterkami drugiej połówki cytryny.

• Lawendową sakiewkę trzymaj

pod poduszką – pomoże ci usnąć.

• Wsuń kilka sakiewek między ubrania, odpędzą mole i nadadzą swetrom i bluzkom piękny zapach.

• Łyżeczkę kwiatów wciągnij odkurzaczem. Kiedy będziesz go używać, pozostawi lawendowy zapach w pokojach.

• Łyżkę suszonych kwiatów zalej szklanką wrzątku, zaparz i odcedź napar.

Wlej do kąpieli. Cudownie uspokaja.

d b a m

o z d r o w i e | 121

KOLEJNY NUMER JUŻ 7 SIERPNIA, A W NIM...

Tarcza odporności Jak się rozwija i czy można ją odziedziczyć? Co zrobić, by układ odpornościowy sprawnie radził sobie z intruzami? Przed sezonem przeziębień koniecznie przeczytaj praktyczne i sprawdzone porady.

Samodzielność kilkulatka Rzucać go na głęboką wodę?

Wymagać od niego od razu więcej, a może powoli wprowadzać w świat podejmowania decyzji?

Poezja vs. proza życia Czy wyidealizowaną wizję miłości można pogodzić z codzienną rutyną?

Czy „zwykłe życie” osłabia uczucia, a może… wcale nie jest takie złe?

Jesienią postaw na sport Jadłospis na zdrową tarczycę Lekkie i smaczne dania, które pomogą ci unormować poziom hormonów, a przy okazji sprzyjają odchudzaniu.

W punkt: tajemnicza sepsa Wywołuje lęk, bo rzeczywiście często zagraża życiu. Jak wyglądają jej objawy i leczenie?

Czy można się przeciwko niej zaszczepić?

Przegląd dyscyplin, które warto uprawiać właśnie teraz, by z łatwością utrzymać kondycję budowaną w czasie aktywnego lata.

Co w urodzie piszczy Nowości w kosmetyce, pielęgnacji i zabiegach. Wszystko o tym, jak nawilżyć, zregenerować i wygładzić skórę po lecie.

Męski problem: internet i gry Lifting rzęs kontra przedłużanie Na ringu: rzęsy podkręcane u kosmetyczki i doczepiane. Który wariant sprawdzi się u ciebie?

facebook .com/ d oz m a g a z yn 122 | d b a m

o z d r o w i e

Czy uzależnienie od elektroniki i buszowania w sieci to rzeczywiście domena facetów? Jak sprawdzić, czy już mamy problem?

@ d o zmag azy n