DOZ Magazyn 06-2022

NASZ CYKL!

NALEŻY SIĘ NA NFZ - pomoc psychologa i psychiatry PORADY I INSPIRACJE DLA CIEBIE

Nº 6

6 CENA

(182)

CZERWIEC 2022

(W TYM 8%VAT)

NR 6 CZERWIEC 2022

Temat miesiąca

99

Marzena

Rogalska

naLATO! Bądź gotowa

Nie boję się zmian, one mnie nakręcają

DIETA

Jak możesz zadbać przed sezonem o skórę, zdrowie i figurę

NA NADCIŚNIENIE

WAKACYJNA APTECZKA

• CO JEŚĆ,

CZEGO UNIKAĆ • PRZEPISY NA OBNIŻENIE CIŚNIENIA KRWI

100 lat?

PIJ MAŚLANKĘ I KEFIR, ALE WYBIERAJ MĄDRZE PORADY I INSPIRACJE DLA CIEBIE

ZOSTAŃ PANIĄ SWOJEGO DLACZEGO WCIĄŻ NAM GO BRAKUJE I JAK TO ZMIENIĆ

ZASAD STOSOWANIA LEKÓW BEZ RECEPTY

Nº 5 MAJ 2022

(181)

INDEKS 267309

Chcesz żyć

CZASU

5

WYGRAJ Z BÓLEM!

czerwiec 2022

Dzień Porady i inspiracje dla Ciebie

dobry

J

esteście gotowi na lato? Pierwsza odpowiedź, która się nasuwa, to: „Oczywiście!”, bo kto z nas nie czeka na słońce, ciepłe dni, urlop. Na wszelki wypadek zajrzyjcie do naszego tematu miesiąca, w którym przypominamy, o czym warto przed wakacjami pamiętać, by przeżyć je bez problemów, szczególnie tych zdrowotnych.

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

Będąc w plenerze nie zapomnijmy o czerwcowym ziołobraniu. Syropy i mikstury z ziół zebranych w tym okresie zimą będą na wagę złota.

A w naszym cyklu „Kupuj z głową” zachęcamy także do mądrego wybierania napojów fermentowanych, którym to podobno zawdzięczają swoją długowieczność mieszkańcy Kaukazu i Bałkanów.

Ponadto w numerze porady dla osób cierpiących na nadciśnienie wraz z przepisami na odpowiednie dla nich dania, patenty na ładną figurę i proste ćwiczenia na zgrabne uda i pośladki. Wraz z psycholożką zastanawiamy się też, jak zostać panią swojego czasu i więcej go nie marnować.

Karolina Banasiak

REDAKTOR PROWADZĄCA

DOZ MAGAZYN DBAM O ZDROWIE WYTWORZONO Z MATERIAŁÓW POCHODZĄCYCH Z DOBRZE ZARZĄDZANYCH LASÓW POSIADAJĄCYCH CERTYFIKAT FSC® I Z RECYKLINGU

PISZCIE DO NAS! NA WASZE LISTY CZEKAMY POD ADRESEM MAGAZYN@DBAMOZDROWIE.PL

dbam o zdrowie

3

SPIS treści

w numerze...

Zobacz, co

inspiracje miesiąca 8 Pachnące truskawki Kalendarium zdrowia

mam pytanie do...

10 Marzeny Rogalskiej

Zawsze wybieram słoneczną stronę ulicy

temat miesiąca

14 Przygotuj się do lata

dbam o zdrowie

22 Nowinki medyczne 24 Zoom na… Silne, skuteczne, bezpieczne – 5 zasad stosowania leków przeciwbólowych

PISZCIE DO NAS! Droga Redakcjo!

Według mnie – 77-letniego pana, bardzo duży, pozytywny wpływ na dobre zdrowie i samopoczucie daje posiadanie koło siebie drugiej , bliskiej sercu osoby – wtedy z wzajemnością można się „poganiać” w dobrym znaczeniu tego słowa. Jedno drugie zdopinguje do wspólnego posiłku, do spaceru, który powinien być codzienną koniecznością , i do wspólnego myślenia nad rozwiązywaniem krzyżówek.

No i oczywiście powinno się wzajemnie dbać o siebie. Wskazane też pomimo wieku nie żałować słowa „kocham Cię”!

Kazimierz z Katowic 4

dbam o zdrowie

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl

66 Przepisy Dania dobre przy nadciśnieniu 28 Zapytaj farmaceutkę 30 Ważne badanie Co widać na dnie oka 32 Zdrowie rodziny Wakacyjna apteczka 36 Rozmowa ze specjalistą Nietrzymanie moczu? Pomoże fizjoterapia 38 Zdrowie rodziny Po co nam beta-karoten 40 Zdrowie rodziny Nawyki, które pomagają nerkom 42 Domowa klinika Czerwcowe ziołobranie 46 Felieton

żyję zdrowo

48 Zoom na... Gdy chciałabyś zacząć jeść mniej mięsa 52 W dobrej formie Smukłe uda, jędrne pośladki

jem zdrowo

56 Zoom na... Biały ferment pełen mocy 60 Inspiracje kulinarne Kwaskowe łodyżki rabarbaru 62 Dieta Co jeść, by obniżyć ciśnienie krwi

wieści z apteki

68 Porady zza pierwszego stołu

jestem eko

70 Zoom na... Jak wiele zawdzięczamy drzewom 74 W zgodzie z naturą Młody miód pyszny i zdrowy 76 Mam patent na… Natalia Lesz Mam szacunek do Ziemi, ludzi i zwierząt

dbam o urodę 78 Zoom na...

Idealna sylwetka przed latem 82 Mam patent na… Problemy z potem

to jest mój czas

84 Zoom na... Naprawdę możesz być dobrze zorganizowana 88 Myśl miesiąca 90 Seksuolog radzi Brak seksu ma swoje konsekwencje 92 Prawo Wsparcie w trudnych momentach 94 Podróże Nałęczów – tu Prus napisał „Lalkę” 98 Krzyżówka

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl dbam o zdrowie

5

Poznajcie naszych

ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas pod adres magazyn@dbamozdrowie.pl, ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

Wydawca

Bez Recepty Sp. z o.o.

94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu

Projekt, redakcja, wykonanie

Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j.

04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl

Redaktor naczelna

Izabela Raduszewska

Redaktor prowadząca Karolina Banasiak

Redaktor kontentu

Urszula Zubczyńska

Sekretarze redakcji

Magdalena Bauman, Magdalena Łuków DR N. FARMACEUTYCZNYCH

KRZYSZTOF SŁOMIAK AUTOR TEKSTÓW O NOWYCH TECHNOLOGIACH I CHOROBACH CYWILIZACYJNYCH

MGR FARMACJI

JOANNA NACZYŃSKA PODEJMUJE TEMATYKĘ ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I RECEPTUR APTECZNYCH

Korekta

Marika Heldwein

Zespół redakcyjny

Ewa Adamiak, Marzena Bartoszuk, Magdalena Bauman, Agnieszka Czechowska, Anna Grzelczak, Aleksandra Jaworska, Magdalena Kozińska, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Diana Ożarowska-Sady, Małgorzata Świgoń, Barbara Tuleja

Współpraca

Alicja Daszkiewicz, Cezary Kubaszewski, Magda Maciejczyk Dorota Mikłaszewicz, Marta Stachura

Projekt graficzny

Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum

Zespół graficzny

Wojciech Badowski, Agata Baranowska, Monika Majewska-Nieścioruk, Katarzyna Rawska (grafik prowadzący), Renata Szwarc MGR FARMACJI

MGR FARMACJI

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

Fotoedycja

KAROLINA BANASIAK

EWA DEMBOWSKA

MAGDALENA JACHORSKA

Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW I ZIOŁOTERAPII

ODPOWIADA NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTKI

PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII I ZDROWIA KOBIET

Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz

Zdjęcie na okładce

TVN/ Marlena Bielińska MOVE PICTURE

W stworzeniu tego wydania Magazynu dbam o zdrowie pomogli nam również:

Zdjęcia w magazynie

123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej)

Reklama pharma

BARBARA LASOTA MGR INŻ. ŻYWIENIA CZŁOWIEKA ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW

Magdalena Ruszkowska tel. +48 885 500 881 reklama@dbamozdrowie.pl

Reklama no-pharma

Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl

Druk

Quad/Graphics Europe Sp. z o.o.

07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

BĄDŹ EKOLOGICZNY.

Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

MARTYNA ROMANOWSKA-NAIMSKA FIZJOTERAPEUTKA DNA MIEDNICY „PELVITA"

6

dbam o zdrowie

ALEKSANDRA BUDZYŃSKA EKSPERTKA ORGANIZACJI I PLANOWANIA, TWÓRCZYNI PLATFORMY ROZWOJOWEJ „KLUB PAŃ SWOJEGO CZASU”

AGNIESZKA CZECHOWSKA ABSOLWENTKA SEKSUOLOGII KLINICZNEJ, EDUKATORKA SEKSUALNA

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

Droga do mocnych kości Ostercal® to połączenie naturalnego wapnia z muszli ostryg z witaminą D3, która wspomaga jego prawidłowe wchłanianie.

Preparat zawiera dodatkowo aminokwas lizynę – wpływającą na lepsze wchłanianie wapnia i zmniejsza jego wydalanie w moczem.

Opakowanie zawiera 90 kapsułek - wystarcza do 3 m-cy stosowania. www.nutropharma.pl

SUPLEMENT DIETY

INSPIRACJE

Pachnące

truskawki

Nareszcie już są!

TEKST MAGDALENA BAUMAN

W

supermarkecie możemy je kupić już od wczesnej wiosny, ale kto by to robił?

Te importowane z Hiszpanii i Grecji co prawda wyglądają pięknie, jednak pod względem smaku i aromatu nie mogą równać się ze świeżo zebranymi, dojrzałymi w letnim słońcu. To właśnie na nie wszyscy czekamy! Ale i krajowa truskawka truskawce nierówna. Producenci coraz częściej sięgają bowiem po odmiany łatwe w uprawie, odporne na pleśnie, o dużych, jasnych, lśniących owocach.

Hodowane na wysokich krzaczkach, nie są też zabrudzone ziemią, przez co lepiej prezentują się na straganie. Dlatego dziś w sprzedaży coraz trudniej o dawne odmiany, np. ponad 60-letnią senga sengana, o małych, ciemnoczerwonych, bardzo aromatycznych owocach. To właśnie ta odmiana, przez wiele lat najpopularniejsza w Polsce, budzi sentyment prawdziwych truskawkowych smakoszy. Jeżeli na nią trafimy, koniecznie skosztujmy!

8

dbam o zdrowie

kalendarium

CZERWIEC 14 czerwca Światowy Dzień Honorowego Dawcy Krwi

6

litrów krwi

– tyle mniej więcej znajduje się w ciele dorosłego człowieka.

To mieszanka oso­cza, krwi­ nek i pły­tek krwi, swój czerwony kolor zawdzięczająca barwnikowi: hemoglobinie. Jest niezastąpionym źródłem informacji o naszym organizmie i zachodzących w nim procesach, co umożliwia wczesne wykrycie wielu groźnych chorób.

Obchodzony w dniu urodzin austriackiego immunologa Karla Landsteinera, noblisty, odkrywcy i twórcy systemu grup krwi. Warto przy tej okazji wspomnieć, że mimo nieustającego rozwoju medycyny, nadal nie potrafimy niczym zastąpić ludzkiej krwi, a jej honorowi dawcy codziennie ratują życie milionom pacjentów.

24 czerwca Światowy Dzień Chorych na Osteoporozę

Celem jego ustanowienia jest zwrócenie uwagi na problem choroby dotykającej już ponad 200 mln ludzi na świecie, z czego 20 proc. to kobiety po 50 r.ż.. Uznana za chorobę cywilizacyjną, bywa powodem inwalidztwa i utraty samodzielności. Lekarze apelują o badanie stanu kości już po 40-tce i zachęcają do stylu życia zapobiegającego zachorowaniu.

Wśród zaleceń jest dbanie o poziom witaminy D, bogata w wapń dieta oraz aktywność fizyczna.

27 czerwca Światowy Dzień Walki z Cukrzycą

Uchwalony w rocznicę wynalezienia insuliny – leku, który sprawił, że z choroby nieuleczalnej, prowadzącej do szybkiej śmierci, stała się przewlekłą. Dziś z cukrzycą zmaga się ponad 400 mln ludzi na świecie, a liczba chorych stale rośnie, za co odpowiedzialna jest przede wszystkim niezdrowa dieta. dbam o zdrowie

9

MAM pytanie do…

Zawsze

wybieram słoneczną

stronę ulicy

Znamy ją z telewizji, radia, książek, które pisze. Na pierwszy rzut oka – gaduła, w rzeczywistości jak nikt waży słowa, bo dziennikarstwo traktuje jak misję. Wierzy, że rozmowa może wiele zmienić, pokazać inną perspektywę, zdziałać wiele dobrego.

ROZMAWIAŁA MAGDA MACIEJCZYK

Marzena Rogalska

S

zczerze radosna i empatyczna. Zaraża uśmiechem i poczuciem humoru. To recepta na życie, którą dostała od taty. Gwiazda radia i telewizji, twarz programu „Miasto kobiet” w TVN Style, gdzie rozmawia o rzeczach naprawdę istotnych.

Pisze książki, gra w filmach, teatrze, śpiewa i wciąż odkrywa w sobie nowe talenty.

ZDJĘCIA: MARLENA BIELIŃSKA/MOVE PICTURES/TVN

Skąd w pani tyle energii?

Może z kosmosu?! (śmiech) A tak poważnie taki po prostu mam charakter, myślę też, że swój udział mają geny po tacie, który był naturalnym wulkanem energii.

Moja ciekawość świata i odwaga próbowania nowych rzeczy jest wyniesiona z rodzinnego domu.

Z siostrą od dziecka słyszałyśmy, że warto wciąż odkrywać w sobie umiejętności i talenty, i próbować, sprawdzać w czym jeszcze 10

dbam o zdrowie

czujemy się dobrze, co daje nam siłę i energię. Dorastałam więc w przekonaniu, że trzeba mieć odwagę, a porażki traktować jak doświadczenie w drodze do poznania samego siebie. Tak wzrastamy i dojrzewamy. To naturalna droga rozwoju.

Rzeczywiście wprowadziła pani te rady w życie, kiedy z dnia na dzień, po 12 latach w jednej firmie, z pięćdziesiątką na karku i kredytem mieszkaniowym, rzuciła pani stałą pracę.

Naprawdę można nie bać się takiej rewolty?

Nie myślę o tym w kategorii rewolty, telewizja nie była i nie jest esencją mojego życia zawodowego, jego siłą jest różnorodność, stąd radio, książki, warsztaty, które prowadzę. Staram się dbać o równowagę w życiu zawodowym i prywatnym i nie ulegać

stereotypom na przykład takim, że za późno na zmianę i etat to gwarancja bezpieczeństwa. Chcę budować poczucie bezpieczeństwa w sobie i wierzę, że warto próbować nowych rzeczy. Dzięki takiemu podejściu przez lata wypracowałam w sobie zaufanie do tego świata, wiarę, że na pewno coś dobrego mnie jeszcze czeka.

Zmiany są nieodłączną częścią naszego życia. One mnie wręcz nakręcają, dodają energii. Na przykład program „Miasto kobiet”, który współprowadzę w TVN Style, daje mi ogromne poczucie sensu i inspiruje do działania.

Wspomniała pani tatę.

Którą z jego rad oprawiłaby pani w złotą ramkę? „Jak masz wybór, wybieraj słoneczną stronę ulicy, trzymaj się tego, co dobrego przytrafiło się w życiu i nie rozpamiętuj złych

TELE JĄ K WIZJA OCH Karie ekran rę na s A

roku ie rozpoc zklanym z wie w Krakow zęła w 19 lu 95 ie mów popularn . Znamy ją y t e c h l e prow adził wizyjnych prograa. Ob , któr Style e wspó cnie w T e VN „Mia ł sto k tworzy obiet ”. rzeczy”. Tato uważał, że pogoda ducha, poczucie humoru i dystans to tzw. niezbędnik i koło ratunkowe. W zasadzie nie musiał mi o tym mówić, naturalnie chłonęłam te wartości i postawę, patrząc, jak sam się zachowywał. Ciepły, serdeczny, kochający ludzi, dusza towarzystwa. Uśmiecham się na samą myśl o tym, jak każdego dnia umiał rozbawić mamę i nas, i jakie miał na to sposoby.

Mama z kolei martwiła się o cały świat, a tato to pięknie równoważył. Patrząc na nich, za każdym razem myślałam, że poczucie humoru to dla pary totalny afrodyzjak. Mieć z kim się śmiać to tak, jakby dostać dodatkowe słońce. Takie działające od wewnątrz.

Pani na brak towarzystwa chyba nie może narzekać. Pierwszą książkę „Wyprzedaż snów” zadedykowała pani „Przyjaciołom, którzy są najlepszą częścią mojego życia”. Widzowie i słuchacze też do pani lgną. A do tego rzecz niespotykana: zero hejtu w sieci. Jaki jest przepis na to, by ludzie tak nas lubili?

Dla mnie ważny jest człowiek, w rozmowie podążam za nim, jego uczuciami i potrzebami i myślę, że ludzie to widzą.

Skupiam się na tym co daje mi poczucie sensu i spełnienia, nie udaję kogoś kim nie jestem. Nie zawsze to się podoba, ale mam na to zgodę. Sama cenię wolność i uważam, że każdy ma prawo wybierać, oczywiście z szacunkiem dla potrzeb drugiej strony. Właściwie wszystko, do czego się zabieram, robię z sercem, inaczej to nie ma sensu. Pewnie więc to, że ludzie postrzegają mnie jak kogoś bliskiego, swoją koleżankę, bierze się stąd, że nie dostrzegają we mnie ściemy.

Czyli?...

Doceniają autentyczność, czyli fakt, że dbam o zdrowie

11

MAM pytanie do… nie ma dwóch Marzen Rogalskich.

Jest jedna – ta sama z telewizji, radia, książek i ta na żywo. Słucham bez gotowej tezy i scenariusza, bez oceny i interpretacji.

Dbam, żeby zwyczajne spotkanie przy filiżance kawy mogło być pięknym zdarzeniem, przeżyciem.

Doceniam szczerą rozmowę.

Zawsze powtarzam, że nikt nie wymyślił nic lepszego na rozwiązywanie problemów. Mam w pamięci obraz swoich rodziców, którzy dzień w dzień pod wieczór siadali w kuchni przy herbatce i omawiali wszystko, co się wydarzyło. Patrzyłam na nich i uświadamiałam sobie, że rozmowa z bliskimi to coś najfajniejszego, co może nam się zdarzyć.

Wydaje mi się, że w dzisiejszym świecie niewiele kobiet pozwala sobie na beztroskie pogaduchy.

Kiedyś też tak myślałam. Dziś telefonów, tzw. zapytań o drobiazgi, już nie odkładam. Wybieram numer i mówię: „Pomyślałam o tobie, dzwonię spontanicznie, bo potem mogę zapaść się pod ziemię, zacznę coś ważnego robić pisać książkę, gdzieś wyjadę, zapomnę”. Dzwonię, rozmawiam.

Staram się też planować spotkania, nawet takie przelotne. Tu jestem konsekwentna i wprowadzam to w życie od paru lat.

Co postawiło panią do pionu?

Chyba śmierć taty była dla mnie ważnym momentem w myśleniu o relacjach i w ogóle o tym, co w życiu ważne. Przede wszystkim dotarło do mnie, że czas jest bezcenny, a straconego nigdy nie odzyskam. Obiecałam sobie wtedy, że nie będę nigdy więcej marnowała go na ludzi, którzy nie wnoszą nic dobrego do mojego życia, ani na nieistotne spotkania.

12

dbam o zdrowie

„Fajnie jest kibicować innym ludziom.

Kocham powiedzenie Anglików: „I’m happy for you”, bo jak komuś dobrze idzie, to nie znaczy, że coś nam zabiera.

Wtedy wszyscy mamy więcej”.

I co z tego wynika?

Jestem mistrzynią spontanicznych spotkań z bliskimi. „Chodźmy tu, wybierzmy się dziś do knajpki, kina, zróbmy to, jedźmy na spacer do Kazimierza” – często tak wyciągam przyjaciół w świat.

Mam potrzebę, żeby moje znajomości nie były jedynie oparte na planach zapisanych w „excelu” dwa miesiące wcześniej. I okazuje się, że ludziom się to podoba i podążają za mną! To niebywałe.

Uważam, że jeśli w dzisiejszym

świecie stać nas jeszcze na spontaniczne spotkania z bliskimi, to znaczy, że nie jest źle. Z siostrą codziennie prowadzimy niezliczoną liczbę krótszych albo dłuższych rozmów, a kiedy już jesteśmy w domu, każda w swoim, włączamy połączenie wideo. Ona na przykład leży i odpoczywa, a ja krzątam się w kuchni. Gadamy i jest zupełnie tak, jakbyśmy były obok siebie.

W programie „Miasto kobiet” nieraz widać, że emocje bohaterów czuje pani jak własne. Udaje się je szybko i skutecznie rozładować?

Dla mnie świetnym sposobem na to, żeby uspokoić głowę, jest cisza.

Jeśli nie idę na długi samotny spacer, staram się pobyć w domu w kompletnej ciszy. Takiej, przy której słyszę, jak sapią moje koty.

Czasem w takiej właśnie ciszy, albo jedynie przy dźwiękach jazzu czy muzyki klasycznej, wchodzę w świat książek. Piszę i jestem tylko z moimi bohaterami. To bardzo dla mnie kojące, oczyszczające. Ale lubię też wrócić do domu i pogotować dla relaksu.

Mówi pani, że jeśli zadba o siebie, będzie miała siłę zadbać o innych. Co robi Marzena Rogalska, kiedy chce być dla siebie dobra?

Mam mnóstwo takich rzeczy. Po pierwsze staram się jeść zdrowo, zwracam uwagę na jakość produktów. Gdy wychodzę na cały dzień, zabieram ze sobą domowe jedzenie w pudełkach i termosy z ziołowymi herbatami. Odbywam regularne treningi ze swoim trenerem, nie po to, żeby schudnąć, lecz by się dobrze czuć i zadbać o ciało. Chodzę regularnie na pilates, na refleksologię, którą uwielbiam. Czasem pójdę na masaż tajski, innym razem czytam książkę.

Lubię porządnie się wyspać.

W KILKU SŁOWACH Silna miłością

Miała dom, w którym panowały szacunek i miłość. – Było skromnie pod względem materialnym, ale za to miałyśmy ze starszą siostrą Alą dużo wolności. Nie pamiętam specjalnych nakazów, zakazów, rodzice troszczyli się o nas i wychowali tak, że wskoczyłybyśmy za sobą w ogień – mówi.

Otwiera się okno

Kiedy jej coś nie idzie, nie frustruje się, nie porównuje do innych. Ufa, że zawsze jest wyjście z każdej sytuacji. Jak pisał ks. Twardowski: „Nie ma na Ziemi sytuacji bez wyjścia. Kiedy Bóg drzwi zamyka… to otwiera okno”. Jednym z jej okien jest pisanie. Pod koniec 2016 roku wydała powieść „Wyprzedaż snów”, która doczekała się kontynuacji w tomach: „Gra w kolory” oraz „Druga miłość”.

W 2021 roku przyszedł czas na sagę o Karli Linde i powieści „Czas tajemnic”, „Kres czasów”, „Ostatnia nadzieja”. W maju do księgarń trafiła ostatnia część sagi o losach Karli Linde „Odzyskany los”.

A rano otwieram oczy i… ...czekają już na mnie moje futrzaki. W zasadzie Bazyl mnie budzi. To mnie nieustająco bawi i sprawia, że na dzień dobry mam świetny humor. Potem, jak to mówię, rusza procesja do kuchni, bo Kajtek i Bazyl zawsze kroczą za mną. To rytuał. Najpierw daję im jeść, wygłaszczę, wycałuję. Jak już „obrobię” towarzystwo, otwieram kredensik, gdzie mam kolekcję porcelanowych filiżanek przywiezionych z podróży albo otrzymanych w prezencie. Wybieram tę, która budzi najmilsze skojarzenia danego dnia. Na przykład dziś rano piłam kawę z filiżanki, która była prezentem od przyjaciółki z okazji mojego pisarskiego debiutu. Melodia ekspresu mielącego świeżą kawę, jej widok, gdy spływa z pianką do filiżanki, to coś, co od razu napawa mnie radością. Siadam w kuchni, biorę

książkę albo patrzę na moje ukochane drzewo za oknem. Piję kawę, wokół dookoła cisza, wszyscy w domu są zadowoleni. To jest absolutnie ten moment. Ukochany, jedyny.

Słodzi pani kawę?

Nigdy cukrem. Jeżeli słodka, to z łyżeczką miodu. Kupuję przeróżne i wciąż testuję. Piję różne kawy mleczne, ale najulubieńsza to czarna.

A ulubione śniadanie?

Pochwalę się, mam w domu takiego mężczyznę, który każdego poranka, jeśli jesteśmy razem, zadaje mi to samo pytanie: „Marzenko, co masz ochotę zjeść na śniadanie?”. Moje idealne to grzanka, a na niej łosoś wędzony, awokado, jajko poszetowe i dużo kolorowego pieprzu. Jak zacznę tak dzień, reszta dnia układa się sama. dbam o zdrowie

13

TEMAT miesiąca

Przygotuj się do lata Spędzisz wakacje w domu, na działce, a może szykujesz się do wyjazdu? Mniejsza o to. Radzimy jak się przygotować, by nadchodzące upalne dni były przyjemniejsze i... zdrowsze.

TEKST DOROTA MIKŁASZEWICZ

14

dbam o zdrowie

necie stron z przepisami na letnie potrawy, choć oczywiście najlepszy jest tradycyjny chłodnik! Należałoby też przejrzeć apteczkę pod kątem letnich dolegliwości i rozważyć zaszczepienie się, nie tylko wtedy, gdy planujemy daleką podróż. Pozwoli nam to pełniej się cieszyć urokami tej cudownej pory roku.

Witamina A+E Suplement diety. Witamina A pomaga zachować zdrową skórę, przyczynia się do utrzymania prawidłowego stanu błon śluzowych i pomaga w utrzymaniu prawidłowego widzenia. Witamina E jest antyoksydantem – pomaga w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym.

Kapsułki, 30 szt.

REKLAMA

D

ługo wyczekiwane lato kojarzy nam się głównie z przyjemnościami. I nic dziwnego, bo to czas urlopów. Przed nami wypoczynek – długie spacery w plenerze, grillowanie, a może nawet „morza szum i ptaków śpiew”. Trzeba jednak liczyć się z pewnymi niedogodnościami, choćby takimi, które niosą fale upałów. Zwłaszcza mieszkając w mieście.

Warto pomyśleć o nich „na spokojnie”, bo gdy temperatura i w domu, i za oknem przekracza 30 stopni, myśleć się nie chce...

Można zawczasu przygotować skórę na spotkanie z silnymi promieniami słonecznymi, bo nawet jeśli nie zamierzamy wylegiwać się na plaży, dostaniemy większą porcję słońca niż zwykle. Warto też zaopatrzyć się w kosmetyki, które pozwolą nam uniknąć oparzeń słonecznych i zapobiegną przedwczesnemu starzeniu skóry. Byłoby dobrze wybrać odpowiednie okulary przeciwsłoneczne, zamiast kupować potem na chybcika byle jakie. Można poszukać też w inter-

36,1°°C to najwyższa temperatura zeszłorocznego czerwca odnotowana w Słubicach (lubuskie)

dbam o zdrowie

15

TEMAT miesiąca

Przemyśl jadłospis

Ogólna zasada jest prosta: posiłki spożywane latem powinny być lekkostrawne i składać się w większości z warzyw i owoców, m.in. dlatego, że zawarte w nich składniki mineralne i witaminy uzupełniają te, które tracimy wraz z potem. Tzw. zdrowy talerz składa się w połowie z jarzyn, zaledwie w ¼ z białka (może być mięso, wyroby mleczne, ale też warzywa strączkowe), a pozostała część to węglowodany (np. makaron) z dodatkiem tłuszczu. Latem szczególnie polecane są potrawy surowe, a te na ciepło lepiej gotować (np. na parze), niż smażyć. Trzeba też bardzo zwracać uwagę na świeżość produktów oferowanych w sklepach, zwłaszcza nabiału, ryb, lodów i innych mrożonek. W upał musimy je wybierać bardzo ostrożnie: przyglądać się uważnie, nawet wąchać, gdy mamy wątpliwości. O zatrucie nietrudno!

1

Ograniczamy latem do minimum niektóre dania. Jemy możliwie jak najmniej potraw ciężkostrawnych, a zwłaszcza tłustych i smażonych mięs, bo długo je trawimy, co dodatkowo obciąża organizm. Na pewno nie należy też rozgrzewać organizmu od środka. Rozgrzewające właściwości ma kawa, herbata i alkohol oraz pikantne przyprawy, np. chili. Na lato lepiej wybrać bazylię, miętę i oregano. Zmniejszamy także ilość czosnku i cebuli.

2

Najlepiej inaczej rozplanować posiłki.

Lepiej jeść mniej, ale częściej, co pozwoli uniknąć nieprzyjemnego uczucia ociężałości. Obiady szykujemy lżejsze niż zwykle, można jadać je na zimno, np. w postaci chłodników i sałatek, za to wieczorem – kiedy jest chłodniej, a żołądek

Domowe przepisy na letnie przysmaki CHŁODNIK Z POMIDORÓW

LODY Z TRUSKAWKAMI

• Miksujemy 1 szklankę tru-

skawek, 1 mango, ½ banana, 250 ml jogurtu greckiego, kilka łyżek soku z cytryny.

Wkładamy do foremek, zamrażamy. Sorbet arbuzowo-melonowy: Miksujemy po 200 g arbuza i melona. Zamrażamy w foremkach.

16

dbam o zdrowie

DOMOWY IZOTONIK

•Zalewamy wodą pokrojone papierówki. Gotujemy powoli pod przykryciem 10 min.

Odcedzamy. Ostudzony płyn dosładzamy miodem. Dodajemy szczyptę soli. Schładzamy.

Podajemy z kostkami lodu, plasterkami pomarańczy, może być dodatek porzeczek.

•Miksujemy 1 kg pomidorów bez skórki, ½ papryki, ząbek czosnku, 30 g razowego chleba bez skórki, 70 ml oliwy z oliwek extra virgin, łyżeczkę octu winnego. Solimy do smaku.

Schładzamy w lodówce ok. 2 godzin. Podajemy z kroplą oliwy na wierzchu.

Dietetycy radzą różnie: np. by na 1 tys. zjedzonych kalorii przypadał 1 l wypitej wody, albo by na każdy kg wagi ciała przypadało jej 30 ml. Bezpiecznie jest pić tyle, by nie czuć pragnienia, które świadczy już o odwodnieniu. 8 szklanek dziennie na pewno wystarczy.

przypomina sobie o głodzie - jemy ciepłe kolacje (3 godz. przed snem). Owoce spożywamy przed południem, bo po południu organizm potrzebuje więcej białek, a nie węglowodanów.

3

Pijemy dużo płynów bez cukru. Gdy za oknem upał, nasz organizm domaga się dodatkowych porcji picia, a odwodnienie może być zabójcze, szczególnie dla seniorów i dzieci. Ile pić dziennie? Zależy to m.in. od aktywności fizycznej, masy ciała oraz od tego jak się odżywiamy. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mężczyzna potrzebuje średnio około 2,9 litra wody dziennie, a kobieta około 2,2 litrów. Tym, których przerażają te objętości, uspokajamy: liczy się woda z jedzenia, a więc zupy, jogurty i kefiry oraz warzywa i owoce, bo zawierają mnóstwo wody (np. arbuz). Jeśli spożywamy ich dużo, można wypijać mniej zalecanej normy. Ten kto nie lubi smaku czystej wody, może poszukać pomysłów na domowe lemoniady. Najprostszy izotonik to woda z dodatkiem łyżeczki miodu i szczypty soli na 1 litr. Jak często pić? Po trochu przez cały dzień, bo duża ilość naraz zostanie szybko wydalona przez nerki. Najlepiej kupić rano półtoralitrową butelkę i narysować na niej flamastrem podziałkę, np.: „tyle mam wypić do południa, tyle po, resztę do końca dnia”. Dla zdrowych będą dobre wody średnio i wysoko zmineralizowane, osoby z nadciśnieniem powinny wybierać te o obniżonej zawartości sodu.

REKLAMA

Ile pić dziennie?

TEMAT miesiąca LETNIE NAKRYCIE GŁOWY POWINNO BYĆ NIE TYLKO ŁADNE, ALE TAKŻE PRZEWIEWNE. MA CHRONIĆ GŁOWĘ PRZED PRZEGRZANIEM, A WIĘC UDAREM CIEPLNYM ORAZ OSŁANIAĆ OCZY PRZED ZBYT INTENSYWNYM ŚWIATŁEM, KTÓRE IM SZKODZI.

Zadbaj o skórę

Słońce jest dla nas dobre, bo „przepędza” depresję, ponadto dzięki niemu organizm wytwarza witaminę D, chroniącą przed krzywicą i gruźlicą. W nadmiarze jednak szkodzi. Szczególnie niekorzystne jest niewidzialne dla oka promieniowanie ultrafioletowe UV, które wnika w skórę, uszkadza jej komórki, przyspiesza starzenie i grozi nowotworem skóry.

1

4-5 tygodni przed urlopem koniecznie trzeba włączyć do jadłospisu produkty zawierające silne przeciwutleniacze. Pomogą one skórze zneutralizować szkodliwe efekty działania słońca. To przede wszystkim pomidory i ich przetwory – zawarty w nich likopen zadziała lepiej na ciepło, z odrobiną tłuszczu, np. oliwy. Przyda się też marchew, skarbnica beta-karotenu, który nadaje skórze ładny odcień.

Ze względu na szczególnie dużą zawartość wit. C, E i polifenoli warto jeść czarne porzeczki, ale też inne owoce i warzywa z fioletową skórką, np. ciemne winogrona i bakłażany. Obfitym źródłem przeciwutleniaczy jest rokitnik i przetwory z tego owocu, a 3 orzechy włoskie dziennie dostarczą skórze odpowiednią dawkę kwasów omega-3.

2

Konieczne będą kremy z filtrami chroniące przed promieniowaniem UV, zarówno tym, które wnika w nią powierzchownie (UVB), jak i głębiej (UVA). Krem z odpowiednio wysokim filtrem nakładamy 30 minut przed wyjściem z domu, a potem co 2-3 godz. Należy zwrócić uwagę na jego wodoodporność, bo powinien długo utrzymać się na ciele, również gdy się pocimy lub pływamy. Zwolennicy naturalnych kosmetyków proponują olejki, dostępne

Głowę i twarz

REKLAMA

Enteris + electrolytes

18

Suplement diety zawierający zestaw elektrolitów (potas, sód), glukozę oraz bakterie Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103, drożdże Saccharomyces boulardii DBVPG 6763 i inulinę.

Produkt jest szczególnie polecany podczas upałów i przy nadmiernym poceniu. 8 porcji

dbam o zdrowie

warto osłaniać zwłaszcza w godz. 10.00-16.00, kiedy słońce najmocniej operuje.

Latem właśnie w tych godzinach najsilniej działa promieniowanie UVB, natomiast UVA działa niezależnie od pory roku czy dnia.

w sklepach z produktami naturalnymi.

Ten z pestek malin ma podobno filtr pomiędzy 30 a 50!

3

Wybierz odpowiednie okulary przeciwsłoneczne. Im większe szkła, tym lepiej osłonią oko, ale należy także zwracać uwagę na cyfry umieszczone na naklejkach. Mówią nam one o tym, ile światła przepuści przyciemnione szkło. Soczewki z numerem „1” są odpowiednie na wieczór lub jako ochrona przed pyłem. Numer „2” to soczewki przepuszczające do 43% światła, dobre na co dzień, przy pochmurnej pogodzie. Te z cyfrą „3” przepuszczą 8-18% światła, będą więc odpowiednie przy bezchmurnym niebie, a kategoria „4” sprawdzi się w ekstremalnych warunkach, np. w pełnym słońcu na białym piasku.

Kolejne oznaczenie określa zdolność blokowania różnych rodzajów promieniowania ultrafioletowego. Te z filtrem „UV 400” powinny najskuteczniej chronić nasz narząd wzroku. Jeśli okulary nie mają żadnych oznaczeń, lepiej ich nie kupujmy!

KREMY Z FILTRAMI Promieniowanie UVB odpowiada za oparzenia słoneczne, UVA za zmarszczki.

•Oznaczenie SPF określa wysokość ochrony przed UVB. Filtr SPF 15 blokuje 93% tych promieni, SPF 30 – 97%, SPF 50 blokuje 98% promieni, a SPF 100 zapewnia ochronę przed 99% promieni UVB. Żaden nie chroni całkowicie, warto wybrać filtr 30-50 SPF. •Oznaczenia: UVA i PA z plusami informują o ochronie przed promieniami UVA.

REKLAMA

LATO z BRITA

Butelki z wkładem filtrującym BRITA

Dzbanki z wkładem filtrującym BRITA

TEMAT miesiąca

Leki (w tym m.in. insuliny, hormony, antybiotyki) powinno się przechowywać w temp. poniżej 25 st., najlepiej w specjalnym termoboksie.

Zaszczep się i miej dobrze przygotowaną apteczkę

Większość z nas, wymęczona pandemią, alergicznie reaguje na hasło „szczepienie”. Mimo wszystko warto zastanowić się nad szczepieniami, które ocalą nas przed „letnimi” chorobami, groźnymi nawet w kraju. By się zarazić wirusem żółtaczki pokarmowej (WZW typu A) wystarczy wypić napój z lodem ze skażonej wody, zjeść nieumyte owoce lub skosztować niepasteryzowanego mleka. Podczas urlopów odwiedzamy też niesprawdzone salony kosmetyczne i fryzjerskie, gdzie jest większe ryzyko uszkodzenia skóry i zakażenia groźnym wirusem WZW typu B. Przez najdrobniejsze zadrapanie, zanieczyszczone ziemią lub odchodami zwierząt może wniknąć do organizmu bakteria tężca. Tężec to w Europie choroba rzadka dzięki obowiązkowym szczepieniom dzieci i młodzieży, ale zalecane są dawki przypominające co 10 lat. U ludzi w wieku 60+ od dawna nieszczepionych, często prowadzi on do zgonu. Szczepienie na kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) zaleca się szczególnie turystom, działkowiczom, amatorom biegania i spacerów po lesie,

grzybiarzom, właścicielom psów, czyli wielu z nas.

Powinniśmy to omówić z lekarzem, bo preparatów jest wiele, różne są ich ceny i schematy szczepień potrzebnych by uzyskać pełną odporność. Istnieją także przyspieszone wersje szczepień – do stosowania gdy brak czasu (np. przed wyjazdami), ale te dają z reguły krótszą odporność.

Przydatne szczepienia Warto zaplanować je z wyprzedzeniem, bo nawet w wersji przyspieszonej potrzeba 2 tygodni, by organizm wytworzył przeciwciała. O szczegóły, w tym cenę, wypytaj lekarza.

NA CO SIĘ SZCZEPIĆ

KIEDY SIĘ SZCZEPIĆ

NA JAK DŁUGO UODPARNIA

KOSZT

wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZWA)

Przynajmniej 2 tygodnie

2 dawki uodpornią na całe życie, 1 dawka na krócej

1 dawka jednoskładnikowej szczepionki dla dorosłych kosztuje 150-200 zł

wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZWB)

Dzieci wg kalendarza szczepień, dorośli nieszczepieni: 2 dawki w odstępie miesiąca przed wyjazdem, a trzecią po 6 miesiącach od pierwszej, po powrocie z urlopu.

3 dawki na całe życie, mniejsza liczba – na krócej

1 dawka jednoskładnikowej szczepionki kosztuje ok. 100 zł

kleszczowe zapalenie opon mózgowych

W wersji przyspieszonej 2 dawki, druga 2 tyg. po pierwszej, 14 dni przed

Schemat przyspieszony uodparnia na 12-18 miesięcy

1 dawka 120-140 zł

tężec

Dzieci i młodzież wg kalendarza szczepień, dorośli dla przypomnienia 14 dni

10 lat

Dzieci i młodzież bezpłatnie (obowiązkowa), dawka przypominająca dla dorosłych około 40 zł

przed wyjazdem

wyjazdem

przed wyjazdem

20

dbam o zdrowie

NOWINKI medyczne KAWA CHRONI PRZED NOWOTWOREM

Warto

Chińscy naukowcy przyjrzeli się stylowi życia 700 tys. kobiet z całego świata i odkryli, że u pań, które piją dużo kawy ryzyko zachorowania na raka endometrium jest średnio o 29 proc. niższe w porównaniu z tymi, które za kawą nie przepadają.

Najlepiej oczywiście działała kawa naturalna, przy bezkofeinowej efekty były mniej spektakularne. Czas może więc zaparzyć sobie kolejną filiżankę, tym bardziej, że rak endometrium w Polsce jest czwartym (po raku piersi, jelita grubego i płuca) złośliwym nowotworem, na który najczęściej zapadają kobiety.

NIC JUŻ SIĘ NIE UKRYJE MIĘDZY SŁOWAMI Utrata możliwości komunikowania się to jedna z konsekwencji choroby Parkinsona. Zanik mowy jest stopniowy, więc trudno go było diagnozować.

Na szczęście naukowcy z Politechniki Rzeszowskiej opracowali program komputerowy, który nie tylko wykrywa i ocenia postęp specyficznych dla tego schorzenia zaburzeń mowy, ale także pomaga logopedom w takiej pracy z pacjentem, by ten postęp spowolnić. Dzięki temu łatwiej zachować sprawność na dłużej.

WIEDZIEĆ

Oto kilka informacji, które mogą ci się przydać, aby lepiej zatroszczyć się o swoje zdrowie.

TEKST MAGDALENA KOZIŃSKA

WIECZNA MŁODOŚĆ W ZASTRZYKU

22

dbam o zdrowie

Być może nadchodzi koniec walki ze zmarszczkami i innymi nieprzyjemnymi oznakami starzenia się organizmu. Amerykańscy naukowcy opracowali preparat celujący w białko GPNMB, które gromadzi się z wiekiem w tkankach i przyczynia się do różnych degeneracji. Po podaniu zastrzyku peptydowego, układ odpornościowy myszy zareagował pozytywnie – nie tylko żyły dłużej, ale udało się odwrócić u nich procesy chrobowe związane ze starzeniem. Następny etap to sprawdzenie, czy zastrzyk podobnie podziała na ludzkie komórki i tkanki.

SZCZEPIONKA NA PSIĄ ALERGIĘ Japońscy naukowcy pracują nad szczepionką, która pomoże osobom cierpiącym z powodu reakcji alergicznej na sierść psa. Badacze zidentyfikowali cząsteczki, które mogą być odpowiedzialne za wywoływanie reakcji alergicznej na psią sierść u ludzi. Wykorzystując krystalografię rentgenowską, czyli badając mikroskopem kryształ białka za pomocą promieni Roentgena, poznali strukturę białka Canf1, które wywołuje alergie. To podstawa do opracownia szczepionki, która w przyszłości pozwoli wielu osobom bez konsekwencji przytulać się do swojego czworonożnego pupila.

DBAM

o zdrowie

Jak wygrać

Z BÓLEM Dostępne bez recepty leki przeciwbólowe stosuje niemal 70 proc. Polaków. I to kilka razy w miesiącu!

Sprawdź, czy przyjmujesz je zgodnie z zasadami.

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

Silne, skuteczne, BEZPIECZNE! 5 zasad stosowania

leków przeciwbólowych Te preparaty często bywają nadużywane lub stosowane nieprawidłowo. Warto wiedzieć, jak sprawić, by samodzielne łagodzenie bólu przynosiło nam wyłącznie korzyści.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

1

Oceń natężenie bólu i dobierz lek

Na początek warto sprawdzić, z czym mamy do czynienia. Do oceny rodzaju bólu możesz zastosować prostą skalę słowną Likerta opartą na pięciu określeniach:

24

dbam o zdrowie

● brak dolegliwości, ● ból słaby, ● ból umiarkowany, ● ból silny, ● ból nie do zniesienia.

Jeszcze bardziej precyzyjna jest skala numeryczna od 1 do 10 (znajdziesz ją w Internecie). Dlaczego warto skorzystać z takiej oceny? By móc dobrać odpowiednie leki do natężenia nieprzyjemnych doznań. Przy mniejszym bólu (słaby, umiarkowany) wystarczą zwykle leki dostępne bez recepty (przeciwbólowe, przeciwzapalne) – możesz wówczas dobrać preparat kierując się naszymi wskazówkami, a także korzystając z pomocy farmaceuty.

Kompres żelowy do stosowania na ciepło i zimno

Wyrób medyczny wielorazowego użytku do prowadzenia terapii ciepłem lub zimnem. Efekt chłodzenia wywołuje zmniejszenie temperatury i gorączki. Zmniejsza obrzęki i bóle związane z zapaleniami i kontuzjami związanymi ze skręceniami. Terapia ciepłem stymuluje przepływ krwi. Odpowiedni do złagodzenia bólu i skurczów. 1 szt.

REKLAMA

K

ażdy z nas ma inny próg bólu. Jedna osoba doznania o określonym natężeniu odczuwa jako słabe, innej mogą wydawać się silne lub nawet trudne do zniesienia. Co więcej, w przypadku bólu przewlekłego, jego natężenie może się zmieniać zależnie od okoliczności, w tym także od naszego stanu psychicznego (a im dłużej trwają silne dolegliwości, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia m.in. depresji). Dlatego lekarze podkreślają, że nawracający lub trwający dłużej niż kilka dni ból trzeba leczyć, najlepiej pod okiem specjalisty – w wielu miastach są odpowiednie poradnie, do których skierować może lekarz rodzinny. Samodzielnie możemy próbować radzić sobie z niewielkimi, przytrafiającymi się sporadycznie dolegliwościami, przyjmując leki dostępne bez recepty. Podpowiadamy, jak stosować je bezpiecznie.

Anticholest wspiera prawidłowy poziom cholesterolu i wspomaga funkcjonowanie wątroby

cylowym, naproksenem, które przydają się wówczas, gdy przyczyną dolegliwości jest stan zapalny (np. zęba, stawów). Są też preparaty będące połączeniem paracetamolu czy ibuprofenu z kodeiną (substancją z grupy opioidów), która wzmacnia ich działanie. Te preparaty nie powinny być stosowane przez kierowców, gdyż zmniejszają koncentrację. Warto też wiedzieć, że kobiety w ciąży mogą przyjmować jedynie paracetamol.

2

Przestrzegaj dawek, unikaj połączeń

Anticholest ma znakomity skład.

Wysokiej jakości aktywne składniki, dobrane są w taki sposób, aby obniżyć poziom cholesterolu we krwi.

REKLAMA

Przy silnych i bardzo silnych dolegliwościach potrzebujesz już preparatów na receptę, przepisanych przez lekarza.

Nasza rada! Leki przeciwbólowe zawierają zwykle paracetamol.

Można je stosować w przypadku bólu głowy czy przy bolesnych miesiączkach. Silniejsze działanie mają preparaty zawierające metamizol. Bez recepty dostępne są też niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) np. z ibuprofenem, diklofenakiem, kwasem acetylosali-

Zawsze czytaj ulotkę dołączoną do leku, w szczególności zalecane dawki danej substancji i odstępy pomiędzy nimi. Nigdy nie przekraczaj maksymalnej dobowej ilości substancji czynnej, gdyż sprzyja to pojawieniu się poważnych powikłań (m.in. krwawień z przewodu pokarmowego, uszkodzenia nerek lub wątroby).

Jeśli ból po zastosowaniu zalecanej dawki nie mija, możesz wziąć lek z innej grupy (dozwolone jest łączenie paracetamolu czy metamizolu z lekami przeciwzapalnymi), najlepiej z zachowaniem dwugodzinnego odstępu. Nie powinnaś jednak nigdy łączyć ze sobą leków z grupy NLPZ, gdyż nie zwiększa to efektu przeciwbólowego, zdecydowanie zwiększa natomiast ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Pozytywnie wpływają one także na gospodarkę lipidową organizmu oraz prawidłowe funkcjonowanie wątroby.

suplement diety Dostępny w aptekach.

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

3

Uważaj na interakcje z innymi lekami i jedzeniem

Leki przeciwbólowe popijaj zwykłą wodą. Zachowaj minimum dwugodzinny odstęp między tabletką a mocną kawą, colą czy napojem energetyzującym, bo zawarta w nich kofeina sprawia, że mogą pojawić się kołatania serca, rozdrażnienie, problemy z koncentracją i ze snem. Paracetamolu nigdy nie łącz z alkoholem, bo może to zwiększać ryzyko uszkodzenia wątroby. Pamiętaj też, że środki z grupy NLPZ mogą zmniejszać skuteczność wielu leków (np. na nadciśnienie) lub nasilać działanie innych (m.in. przeciwcukrzycowych i przeciwpadaczkowych), a stosowane łącznie z niektórymi preparatami na depresję mogą zwiększać ryzyko wystąpienia krwawień.

Nasza rada! Jeśli cierpisz na choroby przewlekłe i przyjmujesz stale jakieś leki, zapytaj swojego lekarza, jakie preparaty przeciwbólowe możesz przyjmować bezpiecznie.

Jeśli dolegliwości utrzymują się mimo brania Stosuj maści leków, sposób i plastry leczenia zamiast tabletek Wiele leków, które połybólu pomoże kasz, działa tak samo, gdy substancja czynna wniknie do organici dobrać zmu przez skórę. Taki sposób podaspecjalista. wania ma wiele zalet, a najważniejsza

pytamy eksperta DR N. FARMACEUTYCZNYCH KRZYSZTOF SŁOMIAK

Jakie są najczęstsze działania niepożądane leków przeciwbólowych i jak można ich uniknąć?

Skutki uboczne przewlekłego stosowania leków przeciwbólowych obejmują pojawienie się poważnych problemów sercowo-naczyniowych, m.in. zwiększenie ryzyka zawału serca. Ale już po dniu lub dwóch przyjmowania tych środków mogą pojawić się problemy z żołądkiem, jelitami, nerkami i wątrobą. Ich nadużywanie może prowadzić do zaparć, wzdęć, nudności i wymiotów, niedrożności jelit, problemów z krzepliwością krwi, krwawień z przewodu pokarmowego i hemoroidów. Aby zmniejszyć wszelkie działania niepożądane, najlepiej leki przeciwbólowe i przeciwzapalne przyjmować z jedzeniem. Jeśli jednak problemy się pojawią, należy przerwać ich stosowanie i skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Niektóre skutki uboczne ustępują z czasem, gdy organizm przyzwyczaja się do nowego leku, więc lekarz może zalecić trzymanie się obecnego planu leczenia. W innych przypadkach może zmniejszyć dawkę, zmienić lek lub zalecić dodatkowy preparat, np. zapobiegający nudnościom.

26

dbam o zdrowie

4

jest ta, że omija się wówczas przewód pokarmowy, co zmniejsza ryzyko powikłań, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu niektórych preparatów przeciwbólowych (patrz wypowiedź eksperta). Plastry, maści i żele sprawdzają się szczególnie przy przewlekłym bólu stawów, w dolegliwościach reumatycznych, ale także w stanach ostrych, np. po urazach. Zawierają one zwykle substancję o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym (np. ibuprofen, diklofenak), która przenika przez skórę i uśmierza ból. Żelem smarujemy skórę w bolesnym miejscu, plaster przykleja się zwykle na nim, a jeśli to niemożliwe (np. boli kolano), to w pobliżu. Warto wiedzieć, że są także specjalistyczne systemy transdermalne, które uwalniają substancję leczniczą ze ściśle zaprogramowaną prędkością i przez określony czas. To sprawia, że stężenie leku we krwi jest stale jednakowe, co zwiększa skuteczność długotrwałej terapii przeciwbólowej.

Nasza rada! Pamiętaj, że podczas stosowania maści czy plastrów nie zaleca się jednoczesnego przyjmowania innych leków przeciwzapalnych, np. w tabletkach.

5

Gdy po 3 dniach nie odczujesz poprawy, idź do lekarza

Pomimo, że ból jest doznaniem przykrym, spełnia w organizmie rolę ostrzegawczo-obronną wskazując m.in. na uszkodzenie tkanek, istnienie stanu zapalnego lub inne problemy z funkcjonowaniem jakiegoś narządu. Długotrwałe uśmierzanie bólu za pomocą dostępnych bez recepty leków może więc opóźnić diagnozę i wdrożenie właściwej terapii.

Nasza rada! Gdy po 3 dniach samodzielnego leczenia objawy nie znikną (albo się nasilą), koniecznie umów się do lekarza, który zleci badania w celu ustalenia przyczyny dolegliwości.

*działanie przeciwbólowe do 24 godzin przy aplikacji żelu co 12 godzin.

VOLTAREN MAX Diklofenak dietyloamoniowy 23,2 mg/g Żel. Wskazania do stosowania: Voltaren MAX jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 14 lat. Produkt działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Stosowany jest w miejscowym leczeniu: Dorośli i młodzież powyżej 14 lat: pourazowych stanów zapalnych ścięgien, więzadeł, mięśni i stawów (np. powstałych wskutek skręceń, nadwerężeń lub stłuczeń), bólu pleców, ograniczonych stanów zapalnych tkanek miękkich takich, jak: zapalenie ścięgien, łokieć tenisisty, zapalenie torebki stawowej, zapalenie okołostawowe. Dorośli (powyżej 18 lat), ograniczonych i łagodnych postaci choroby zwyrodnieniowej stawów. Przeciwwskazania: znana nadwrażliwość na diklofenak lub na którąkolwiek substancję pomocniczą produktu, u pacjentów, u których astma, obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, czy ostre nieżyty błony śluzowej nosa są wywoływane przez kwas acetylosalicylowy lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, ostatni trymestr ciąży, u dzieci i młodzieży poniżej 14 lat. Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o. v.VIII.2021.

PM-PL-VOLT-21-00121

PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z ULOTKĄ, KTÓRA ZAWIERA WSKAZANIA, PRZECIWWSKAZANIA, DANE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I DAWKOWANIE ORAZ INFORMACJE DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO, BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU.

Zapytaj DBAM O ZDROWIE

z listów do redakcji

farmaceutkę

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie?

Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

?

pytanie

Czy noszenie ortezy może być niebezpieczne i zaburzyć krążenie w kończynach?

Jerzy B. z Michałowic

?

pytanie

Czy elektrolity można pić profilaktycznie?

Elżbieta Z. z Jasła

Elektrolity to wodne roztwory jonów wapnia, sodu, potasu i magnezu, które wpływają na pracę całego organizmu, m.in.: mózgu, serca, mięśni. Utrzymują też niezbędne przy przewodzeniu impulsów nerwowych napięcie w błonach komórkowych. Duża utrata elektrolitów spowodowana np. biegunką, intensywną pracą fizyczną lub ćwiczeniami, gdy wydalamy je w nadmiarze, może więc spowodować zaburzenia funkcjonowania wielu układów, w tym nerwowego i krążenia, wywołać arytmię, wymioty czy omdlenia. W czasie upałów czy intensywnego wysiłku uzupełnianie elektrolitów jest wręcz konieczne.

Najlepiej pić wtedy wodę mineralną czy też zażywać preparaty nawadniające. Ale z umiarem, w zależności od samopoczucia i obserwowanych objawów, a nie profilaktycznie, by nie doprowadzić do ich przedawkowania, zwłaszcza sodu.

28

dbam o zdrowie

Orteza to rodzaj aparatu ortopedycznego używanego w celu unieruchomienia kończyny w przypadku złamań, zwichnięć, zwyrodnień czy nadwerężeń stawów. Jej zadaniem jest utrzymanie stawu i grup mięśni w jednej pozycji. Przyjmuje się, że

spełnia więc ona podobną rolę jak gips, lecz jest od niego znacznie lepsza. Dzięki lekkości nie wywołuje nacisków na kości, mięśnie, nerwy czy skórę, które z kolei powodują drętwienie kończyny, utratę czucia w palcach i stopniowy zanik mięśni, co utrudnia proces zrastania. Ortezy wykonane z nowoczesnych materiałów są elastyczne, dzięki czemu skóra utrzymuje stałą wilgotność i optymalną temperaturę, a to wspomaga krążenie krwi i zapobiega powstawaniu ognisk martwicy.

Wybór odpowiedniej ortezy powinien jednak odbywać się w konsultacji z fizjoterapeutą lub ortopedą. Za mała może bowiem powodować zaburzenia układu krążenia oraz otarcia czy obrzęki, zbyt luźna nie stabilizuje i nie usztywnia wystarczająco. Orteza powinna być też dopasowana do obwodu mięśni, na których ma być umieszczona. Trzeba przy tym pamiętać, że w ciągu dnia to się zmienia. Szczególnie nogi lekko puchną w drugiej części dnia, co w skrajnych przypadkach może przyczynić się do zaburzeń krążenia. Jeśli więc poczujemy dyskomfort stabilizowanych miejsc, warto jak najszybciej udać się do specjalisty.

DBAM O ZDROWIE ważne

badanie

Co widać na

TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

dnie oka

OKULISTA zwykle przeprowadza badanie dna oka w lekko zaciemnionym pomieszczeniu.

Procedura jest całkowicie bezbolesna i bezpieczna.

Badanie to może się okazać nie tylko kluczowe, by uratować wzrok.

Pozwala także wykryć objawy takich chorób jak cukrzyca i nadciśnienie.

30

dbam o zdrowie

O

glądanie dna oka to inaczej oftalmoskopia. Umożliwia zajrzenie do wnętrz gałki bez interwencji chirurga – poprzez rozszerzoną źrenicę. Okulista może w ten sposób ocenić stan naczyń krwionośnych, które unaczyniają oko (patrz ramka: „Lekcja anatomii”) i na tej podstawie wykryć jaskrę, zwyrodnienie plamki żół-

tej, schorzenia siatkówki czy nerwu wzrokowego, ale też problemy ogólnoustrojowe (szczególnie te związane z kondycją układu krwionośnego) lub też ocenić czy leczenie jest prawidłowo prowadzone. Bardzo ważne jest regularne badanie dna oka: po 40-tce co 2 lata, po 50-tce co rok. Wyjątkiem są osoby dziedzicznie obciążone jaskrą: powinny badać się raz do roku od 35 roku życia.

Gdy masz wadę wzroku powyżej -3,5 dioptrii – poddaj się temu badaniu niezależnie od wieku.

PRZYGOTOWANIE W RAMACH NFZ POTRZEBNE CI JEST SKIEROWANIE

• Może je wydać okulista, ale też

np. internista, kardiolog czy diabetolog. Prywatnie oftalmoskopię przejdziesz bez skierowania (50–200 zł).

• Na badanie przyjdź wcześniej, bo będzie potrzebne zapuszczenie kropli rozszerzających źrenice.

• Zabierz ze sobą okulary prze-

ciwsłoneczne – będzie raziło cię światło. Jeszcze przez kilka godzin możesz mieć też niewyraźne widzenie, dlatego tak się zorganizuj, byś nie musiała od razu po wyjściu z gabinetu prowadzić auta czy pracować przy komputerze.

W GABINECIE

LEKCJA ANATOMII

BADANIE POPRZEDZI WYWIAD MEDYCZNY

• Powiedz lekarzowi, jakie leki

przyjmujesz na stałe i czy jesteś uczulona na jakieś preparaty, na co chorujesz i czy ktoś blisko spokrewniony miał zdiagnozowaną jaskrę.

Jeżeli to ty ją masz i jest to tzw. jaskra wąskiego kąta, nie będziesz miała przed oftalmoskopią zapuszczanych kropli. W innym przypadku zostaną one podane i trzeba będzie poczekać 15-30 minut.

• Sama oftalmoskopia przypo-

mina klasyczne badanie komputerowe wzroku – okulista prosi cię byś usiadła przy specjalnym urządzeniu (tzw. lampie szczelinowej) i oparła we wskazanym miejscu brodę. Następnie wskazuje kierunek, w którym masz patrzeć

i ogląda najpierw jedno, a potem drugie oko. Do badania może też wykorzystać oftalmoskop. To specjalna lupa oświetlająco-powiększająca, za pomocą której lekarz widzi w powiększeniu wnętrze gałki.

• Alternatywne metody to oglą-

danie dna oka przy użyciu soczewki skupiającej o dużej sile (tzw. oftalmoskopia pośrednia) albo przy pomocy urządzeń nazywanych funduskamerami. W przypadku tych ostatnich, u większości pacjentów nie trzeba nawet rozszerzać źrenic, a diagnozę stawia się na podstawie wysokiej rozdzielczości zdjęć dna oka. Bez względu na urządzenie, cała procedura trwa dosłownie kilka minut.

W trakcie badania dna oka okulista może m.in. ocenić kondycję siatkówki (A), która wyściela od wewnątrz gałkę oczną, zasilające ją naczynia krwionośne (B), odpowiedzialną za widzenie centralne plamkę żółtą (C) oraz obejrzeć tarczę nerwu wzrokowego (D).

A C D B

PO BADANIU • Okulista poinformuje cię czy wykrył jakieś nie-

prawidłowości i w razie potrzeby zleci dodatkowe badania (np. pomiar ciśnienia w gałce ocznej, badanie pola widzenia), a w przypadku objawów ogólnoustrojowych zaleci wizytę u innego specjalisty.

• Dopóki działają krople i źrenice są rozszerzone

Oviso Complete

krople do oczu bez konserwantów Wyrób medyczny na bazie hialuronianu sodu 0,4% i wodnych wyciągów roślinnych: z miłorzębu japońskiego, borówki czarnej, kopru włoskiego, wąkroty azjatyckiej, które nawilżają, regenerują i chronią oczy.

Krople są w postaci sterylnego roztworu o fizjologicznym pH. 10 ml

REKLAMA

WYNIK DOSTANIESZ W FORMIE OPISU

(2-3 godziny) będziesz źle widzieć z bliska i z daleka. dbam o zdrowie

31

DBAM O ZDROWIE

rodziny

artykuł sponsorowany

Wakacyjna apteczka

Wcale nie musi być wypchana po brzegi i zajmować połowy walizki.

Dobrze spakowana zabezpieczy cię przed przykrymi niespodziankami i pozwoli w spokoju ducha spędzić urlop.

N

iestety, w czasie wakacji choroby nie mają wolnego. Co więcej, są takie, które upodobały sobie ten czas. Wiele z nas w pierwsze dni wypoczynku boryka się np. z silnymi bólami głowy. Lekarze mówią nawet o zjawisku migreny urlopowej, która jest konsekwencją zmian w naszym rytmie dobowym. Przyczynia się do niej m.in. solidne (wręcz nadmierne!) wysypianie 32

dbam o zdrowie

się. By sobie poradzić z tą przykrą dolegliwością, potrzebne będą środki przeciwbólowe. Nie może ich zabraknąć w wakacyjnej apteczce. Koniecznie trzeba zabrać ze sobą także zapas leków stosowanych przewlekle (np. w nadciśnieniu czy cukrzycy). Będziesz spokojniejsza, wiedząc, że masz ich tyle, ile trzeba. Sprawdź, jakie jeszcze problemy mogą pojawić się w czasie wakacji i w co warto zaopatrzyć apteczkę.

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

Niezbędnik

na letnie dolegliwości

OPARZENIA SŁONECZNE GDY UPAŁ W NADMIARZE By ich uniknąć, konieczny jest krem z wysokim filtrem – SPF30, a w miejscach szczególnie narażonych na działanie promieni (twarz, ramiona) nawet SPF50. Ponieważ na plaży trzeba go stosować co 2-3 godziny, najlepiej wziąć ze sobą więcej niż jedno opakowanie. Warto też, by był wodoodporny.

Przydać się może również coś na oparzenia słoneczne, np. żel z aloesu, balsam albo pianka z pantenolem. Jeśli natomiast pojawi się uczulenie w miejscu oparzenia (wysypka, silny świąd), zażyj wapno lub środek o działaniu antyhistaminowym.

DOZ PRODUCT PLASTRY HYDROKOLOIDOWE NA PĘCHERZE Średnie, 8 szt.

Wyrób medyczny, który dzięki warstwie hydrokoloidowej chłonie powstałą w pęcherzu wydzielinę. Plastry wspomagają gojenie się rany, chronią skórę przed niepożądanymi czynnikami zewnętrznymi oraz zabezpieczają ją przed otarciami. Przylegają do skóry całą swoją powierzchnią, są wodoodporne oraz mają jasnobeżowy kolor, dzięki czemu po naklejeniu pozostają prawie niewidoczne na skórze.

OPRYSZCZKA LETNIA ZMORA

DOZ PRODUCT PLASTRY Z OPATRUNKIEM Zestaw rodzinny, 22 szt.

Wyrób medyczny, zestaw hipoalergicznych, oddychających, elastycznych plastrów. Plastry dostosowują się do kształtu ciała, nie przywierają do rany. Dzięki swojej formule umożliwiają skórze oddychanie.

REKLAMA

Zmiana otoczenia, wahanie temperatur, często klimatyzacja – to wszystko sprzyja uaktywnieniu się wirusa Herpes Simplex i pojawieniu się zmiany opryszczkowej np. na ustach lub w nosie. Przy skłonności do opryszczki, weź ze sobą na wakacje leki zawierające acyklovir (w maści i tabletkach). Zastosuj go przy pierwszych objawach, a znacząco skróci czas trwania choroby. Staraj się też nie drapać zmiany.

DOZ PRODUCT ULGA DLA NÓG Żel do pielęgnacji nóg, 100 ml Żelowa formuła o lekkiej konsystencji i przyjemnym zapachu powstała w oparciu o nowoczesny kompleks roślinny LEGACTIF (kompleks: nawłoci, cytryny i ruszczyku). Żel szybko się wchłania, pielęgnuje oraz przynosi ulgę zmęczonym i ociężałym nogom.

DOZ PRODUCT ZAJAXIN Kosmetyczna maść ochronna na problematyczną skórę ust, 10 ml Dzięki obecności olejku z drzewa herbacianego maść wykazuje działanie przeciwbakteryjne. Ekstrakt z szałwii lekarskiej działa kojąco i ściągająco. Zawarty w produkcie tlenek cynku działa ochronnie.

ENILOME E PRO PODOLOGY DEZODORAT DO STÓP, 120 ml Odświeża, chroni przed przykrym zapachem i nadmierną potliwością. Pozostawia na stopach uczucie świeżości i komfortu.

ENILOME HEALTHY BEAUTY INTIMA CHUSTECZKI DO HIGIENY INTYMNEJ, 10 szt.

Przeznaczone do codziennej higieny i pielęgnacji intymnych części ciała. Delikatnie pielęgnują i oczyszczają skórę oraz zapobiegają podrażnieniom. Lotion o neutralnym dla skóry pH, pomaga utrzymać fizjologiczne pH obszaru intymnego. Są w 100% biodegradowalne.

ENILOME HEALTHY BEAUTY ANTYPERSPIRANT, 50 ml Zawarty w kosmetyku panthenol i ekstrakt z rumianku poprawiają kondycję skóry pod pachami. Antyperspirant redukuje nadmierne pocenie się i niweluje nieprzyjemny zapach.

DBAM O ZDROWIE

rodziny

KONTUZJE I WYPADKI MOGĄ SIĘ ZDARZYĆ KAŻDEMU Często związane są z tym, że w wakacje próbujemy nadrobić zaległości wielomiesięcznego siedzącego trybu życia i zabieramy się do intensywnego uprawiania sportów. Nasze nieprzygotowane do wysiłku mięśnie, stawy i ścięgna mogą w czasie takiej nagłej aktywności łatwo ulec kontuzji. Jeśli to tylko nadwyrężenie lub siniak, pomoże ci zimny okład, np. w postaci schłodzone-

go okładu hydrożelowego oraz zastosowanie maści z arniką górską. W razie silnego bólu można posmarować miejsce urazu maścią o działaniu przeciwbólowym Warto do wakacyjnej apteczki wrzucić także elastyczne opaski na staw skokowy i nadgarstek np. marki Ortenika (te stawy często ulegają urazom). I koniecznie zestaw plastrów oraz środek dezynfekujący rany.

Zemsta faraona i zatrucie pokarmowe W obydwu przypadkach sprawdzą się probiotyki, płyny nawadniające (np. elektrolity marki DOZ Product) oraz środki ograniczające ból brzucha W razie niestrawności lub zatrucia ulgę przyniosą ci np. krople miętowe lub napar z mięty.

PRZEZIĘBIENIE – WIRUSY LATEM NIE ŚPIĄ!

Wiele z nas właśnie w czasie urlopu łapie infekcję układu oddechowego – zmęczony stresem i pracą organizm w wakacje zwalnia i łatwiej poddaje się działaniu drobnoustrojów. Jeśli jesteś bardzo przepracowana, na 2-3 tygodnie przed urlopem zacznij każdego dnia jeść łyżkę miodu. To cię wzmocni i zmniejszy ryzyko wakacyjnego przeziębienia. Na wszelki wypadek zabierz jednak ze sobą 34

dbam o zdrowie

środki, które pomogą ci szybko pozbyć się infekcji. Przydadzą się: kwas acetylasalicylowy, woda morska do oczyszczania nosa (np. izotoniczna woda morska marki DOZ Product), spray na katar, tabletki na ból gardła, syrop na kaszel, produkty zawierające w składzie tymianek pospolity, który wspomaga wydzielanie śluzu (np. suplement diety DOZ Product Tussimin).

MIÓD ZAWIERA SKŁADNIKI, KTÓRE PODNOSZĄ ODPORNOŚĆ ORGANIZMU I DZIAŁAJĄ PRZECIWWIRUSOWO.

W WALCE Z INFEKCJAMI INTYMNYMI SPRAWDZAJĄ SIĘ RÓWNIEŻ PRZEMYWANIA NAPAREM Z KORY DĘBU.

INFEKCJE INTYMNE KOBIECA PRZYPADŁOŚĆ Drobnoustroje, które zaburzają równowagę w pochwie i przyczyniają się do infekcji, lubią wilgotne i ciepłe środowisko, czyli dokładnie takie, jakie panuje latem w miejscach intymnych. By zmniejszyć ryzyko np. grzybicy pochwy, warto m.in. zmieniać dół bikini od razu po wyjściu z wody.

Można także profilaktycznie stoso-

wać np. probiotyki ginekologiczne.

Warto zdecydować się na takie, które przyjmuje się doustnie. Na wszelki wypadek możesz też wziąć ze sobą np. maść (działa przeciwgrzybiczo i ogranicza rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych) lub kapsułki dopochwowe (pomagają w przypadku infekcji mieszanej).

UKĄSZENIA CZYLI WALKA Z MAŁYMI AGRESORAMI Przede wszystkim warto zabrać środki chroniące przed owadami. Najskuteczniej działają te zawierające co najmniej 20 proc. DEET: substancji, która zabezpiecza przed ugryzieniami komarów, kleszczy i meszków (np. produkty mar-

ki KickFly). Warto zabrać ze sobą również środek łagodzący ugryzienia owadów, np. DOZ Product Fentilan. Jeśli zaś wybierasz się w tereny mocno zalesione, rozważ zakup zestawu do usuwania kleszczy, np. marki KickFly. REKLAMA

W walce z komarami!

KICKFLY VACO* Płyn na komary, kleszcze, meszki, MAX, 80 ml Produkt biobójczy. Płyn przeznaczony do odstraszania komarów, kleszczy i meszek. Do stosowania bezpośrednio na skórę. Okres działania odstraszającego: do 8 godzin.

KICKFLY VACO* Płyn na komary, kleszcze, meszki, KIDS, Tropical Fruit, 100 ml Produkt biobójczy. Płyn przeznaczony do odstraszania komarów, kleszczy i meszek. Można stosować u dzieci od 1. roku życia. Do stosowania bezpośrednio na odsłoniętą skórę. Efekt odstraszania utrzymuje się do 5 godzin.

KICKFLY VACO MAX* Spray na komary, kleszcze, meszki, Protect, 200 ml Produkt biobójczy. Aerozol przeznaczony do odstraszania komarów, kleszczy i meszek.

Do stosowania na odsłoniętą skórę.

Okres działania odstraszającego 8 godzin.

DOZ PRODUCT FENTILAN GEL Żel chłodząco-łagodzący, 50 g Żel do stosowania w takich objawach jak: obrzęk, podrażnienie, świąd skóry po ukąszeniu komara. Działa w miejscu ukąszenia. Formuła została oparta na mentolu, który ma właściwości chłodzące, glicerynie zapewniającej nawilżenie i regeneracje oraz allantoinie o działaniu łagodzącym podrażnienia skóry.

DOZ PRODUCT PLASTRY NA UKĄSZENIA, 30 szt.

Plastry łagodzą uczucie swędzenia wywołane działaniem czynników zewnętrznych. Tworzą one mechaniczną barierę chroniącą od otarć i zapobiegającą powstawaniu kolejnych podrażnień.

Naturalne składniki, takie jak nagietek oraz żółtodrzew pieprzowy, działają kojąco i odświeżająco przynosząc ulgę podrażnionej skórze. Produkt przeznaczony do stosowania od 3. roku życia.

*Produktów biobójczych należy używać z zachowaniem środków ostrożności.

Przed każdym użyciem należy przeczytać etykietę i informacje dotyczące produktu.

DBAM O ZDROWIE

rozmowa ze specjalistą

Uwaga!

pytamy eksperta

MGR MARTYNA ROMANOWSKA-NAIMSKA fizjoterapeutka dna miednicy PELVITA, Warszawa

Nietrzymanie moczu?

Do nietrzymania moczu prowadzą m.in. zaparcia, które rozciągają tkanki i utrudniają zapanowanie nad pęcherzem.

Pomoże fizjoterapia

Jest jednak warunek – trzeba zdać się na pomoc fachowca specjalizującego się w fizjoterapii uroginekologicznej. Dzięki bezbolesnym zabiegom i indywidualnie dobranym ćwiczeniom już po kilku tygodniach można odczuć znaczną poprawę a nawet odzyskać pełną kontrolę nad pęcherzem. O tym, jak przebiega taka terapia, opowiada Martyna Romanowska-Naimska, fizjoterapeutka dna miednicy.

Ciąża i poród oraz menopauza to wydarzenia, które mogą sprzyjać nietrzymaniu moczu. Jak leczy Pani taką przypadłość?

Samo nietrzymanie jest tylko objawem. Zanim przejdziemy do terapii, trzeba ustalić, co jest jego przyczyną. Konieczna jest więc diagnostyka.

Przeprowadza się ją w gabinecie fizjoterapeutycznym czy u ginekologa?

Najlepiej, gdy ginekolog, urolog czy nawet lekarz rodzinny i fizjoterapeuta ściśle ze sobą współpracują.

Jeśli bowiem problemy związane są np. z niedoborem hormonów charakterystycznym dla menopauzy, konieczne bywa włączenie m.in. maści z estradiolem, które są na receptę. A taką może wystawić tylko lekarz. Fizjoterapeuta natomiast może postawić diagnozę funkcjonalną, czyli sprawdzić, jak działają dno macicy, pęcherz, cewka i na jakim etapie opróżniania pęcherza występują problemy. W gabinecie oceniam, jak wypełnia się pęcherz, jak opróżnia, sprawdzam

pracę mięśni dna miednicy, badam funkcję mięśni brzucha itd. Proszę też pacjentkę, by przez kilka dni prowadziła dzienniczek mikcji i zapisywała w nim, kiedy chodzi do toalety, co i ile pije, kiedy i ile oddaje moczu. Dopiero na tej podstawie dobieram rodzaj leczenia.

Jakie metody terapii Pani stosuje?

To zależy od tego, gdzie leży problem. Jeśli są nim osłabione mięśnie Kegla, trzeba je wzmocnić. Najpierw jednak pomagam pacjentce je zlokalizować, stosując biofeedback – w pochwie umieszcza się elektrody, które wysyłają sygnał do monitora, kiedy mięśnie dna miednicy aktywują się. Sprawdzam też, czy potrafią się rozluźnić. Po kilku wizytach kobiety wiedzą już, jak ćwiczyć i rozluźniać mięśnie Kegla. Czasami zalecam pacjentkom, jako kontynuację terapii w gabinecie, gimnastykę z przyrządami, które umieszcza się w pochwie.

Wysyłają one sygnał do aplikacji w telefonie i dzięki temu kobieta wie, czy prawidłowo napina i rozluźnia mięśnie. To ważne, bo wiele z nas ma ciągle napięte mięśnie dna miednicy.

Napięte, czyli... silne?

Chusteczki pielęgnacyjne REKLAMA

Chusteczki do pielęgnacji całego ciała, w tym okolic intymnych osób leżących oraz z problemem nietrzymania moczu (NTM). Receptura produktu posiada właściwości nawilżające i łagodzące podrażnienia.

10 szt.

Niekoniecznie. Permanentne napięcie tych mięśni może je zmęczyć i osłabić. Z tym problemem często mierzą się np. kobiety, które uprawiają intensywnie sport, bądź są często zestresowane. W takiej sytuacji zastosowanie mają ćwiczenia rozluźniające mięśnie Kegla, elektrostymulacja, ćwiczenia oddechowe oraz elementy jogi. Jak więc widać problem nietrzymania moczu jest złożony i wymaga indywidualnego podejścia do każdej pacjentki.

36

dbam o zdrowie

rozmawiała Agnieszka Czechowska

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Opóźnia starzenie, wyostrza wzrok, ale też wzmacnia odporność, nadaje skórze brzoskwiniowy odcień. A to nie koniec jego pozytwnego wpływu na organizm.

Gdzie go znajdziesz?

Przede wszystkim w warzywach i owocach o kolorze żółto-pomarańczowym (np. marchewka, batat, dynia, papryka, morele), ale też zielonych (natka, jarmuż, szpinak, szczypior, brokuł, awokado) oraz w wątróbce i serach pleśniowych.

TEKST mgr Marta Stachura

Po co nam

beta-karoten J est żółto-pomarańczowym roślinnym barwnikiem wytwarzanym również przez niektóre bakterie, pleśnie i drożdże. Zalicza się do karotenoidów (łac. „carota”- marchew), po spożyciu szybko przekształca się w naszych

jelitach w witaminę A, dlatego jest nazywany jej prekursorem lub prowitaminą. Magazynowany jest głównie w wątrobie oraz w nadnerczach, tkance tłuszczowej i naskórku. Dzięki temu ostatniemu, niczym tajny produkt marketingu szeptanego, latem znajduje nowe wielbicielki wśród miłośniczek słonecznych kąpieli.

Wspaniały antyoksydant Beta Karoten + Witamina E

REKLAMA

Suplement diety przeznaczony dla osób dorosłych jako uzupełnienie diety w beta-karoten (witaminę A) oraz witaminę E. Zaleca się stosowanie produktu w okresie letnim oraz w warunkach zwiększonej ekspozycji na światło słoneczne.

Witamina A pomaga zachować zdrową skórę.

Tabletki, 90 szt.

38

dbam o zdrowie

Niezwykłe właściwości beta-karotenu wynikają z jego ogromnego potencjału antyoksydacyjnego.

Jak miotełka, wymiata wolne rodniki tlenowe, dzięki czemu zapobiega rozwojowi chorób cywilizacyjnych (m.in. miażdżycy), spowalnia rozwój niektórych nowotworów (krtani, pęcherza moczowego, przełyku, jamy ustnej), opóźnia proces starzenia się.

Do pakietu korzyści można też włączyć wszystkie zalety wit. A, w którą jest w głównej mierze przetwarzany w naszym ciele.

Jest ona składnikiem barwnika wzrokowego, który umożliwia względnie dobre widzenie wieczorem i w słabym świetle. Zapobiega uszkodzeniom soczewki, obniżając prawdopodobieństwo zaćmy.

Zmniejsza też ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej.

Wpływając na prawidłowy proces rogowacenia naskórka gwarantuje zachowanie młodzieńczego wyglądu skóry. Chroni też wyściółkę dróg oddechowych przed patogenami, dzięki czemu podnosi odporność na infekcje układu oddechowego. Zapobiega nawet bronchitowi, a także rozedmie płuc.

Wspomaga zdrowe opalanie

Żółto-pomarańczowy barwnik beta-karotenu odkłada się w naskórku, zapewniając piękny odcień skóry. Jest on także naturalnym filtrem

przeciwsłonecznym: unieszkodliwia wolne rodniki powstające podczas opalania się. Poziom gwarantowanej przez niego ochrony obliczony jest na SPF 2, dlatego podczas słonecznych kąpieli i tak należy stosować krem z filtrem, jednak beta-karoten w diecie zmniejsza ryzyko poparzeń słonecznych, zwiększa odporność na promieniowanie UVA i chroni przed fotostarzeniem się skóry. Istotna jest także jego kooperacja z melanocytami, czyli komórkami barwnikowymi skóry. Pobudzając je do pracy, zwiększa wytwarzanie przez nie melaniny. Dzięki temu nasza skóra uzyskuje ciemniejszy kolor, a my nie opalamy się już bardziej. Ryzyko pojawienia się przebarwień i plam posłonecznych maleje, a opalenizna pozostaje z nami na dłużej.

Spowalnia starzenie się skóry

Prowitamina A nie tylko warunkuje właściwy wzrost komórek naskórka, ale też pobudza odbudowę włókien kolagenowych. W efekcie zwiększa napięcie skóry i spłyca zmarszczki. Do grona jej wielbicieli powinni zapisać się także posiadacze cery trądzikowej, bo reguluje ona pracę gruczołów łojowych, zmniejszając nadmierne przetłuszczanie się. Ta właściwość jest także pomocna w przypadku łysienia plackowatego i łojotokowych chorób skóry.

Wszystko to sprawia, że ten aktywny karotenoid jest chętnie stosowany w przemyśle kosmetycznym w preparatach do skóry trądzikowej, jako składnik odmładzający, a także przyspieszający opalanie się.

Stosuj go z umiarem

2-3 szklanki

soku marchewkowego w codziennej diecie nadadzą skórze piękny, brzoskwiniowy odcień.

Nie należy jednak tej ilości przekraczać, bo może dojść do karotenemii.

Mimo tak wielu pozytywnych działań, z B-karotenem nie należy przesadzać. Jego nadmiar objawia się zażółceniem skóry, które szybko widać na spodniej stronie dłoni. Polskie normy żywieniowe nie określają jego dziennego zapotrzebowania, a jedynie przelicznik dla witaminy A (6 mikrogramów B-karotenu odpowiada 1 mikrogramowi retinolu). Optymalną jego podaż zapewni nam oczywiście zróżnicowana dieta bogata w ciemnozielone warzywa i żółto-pomarańczowe owoce.

Jeżeli jednak codzienny jadłospis wymaga suplementacji B-karotenu, na aptecznych półkach szukajmy preparatów z dodatkiem wit. E lub B-karotenu w formie płynnej, rozpuszczonego w nośniku tłuszczowym, który zwiększy przyswajalność. Przyjmując go, przestrzegajmy zaleceń producenta (zwłaszcza kobiety w ciąży!) i nie przekraczajmy sugerowanej dziennej dawki. Wtedy z pewnością staniemy się największymi beneficjentami pełnego wachlarza możliwości, jakie nam zapewnia. dbam o zdrowie

39

DBAM O ZDROWIE

rodziny Poznaj kilka ważnych rad, które pomogą ci każdego dnia w prosty sposób zadbać o zdrowie układu moczowego.

MARZENA BARTOSZUK

Nawyki,

nerkom J

Suplement diety.

Witamina C pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego oraz wpływa na zmniejszenie uczucia zmęczenia i znużenia. Produkt przeznaczony dla dorosłych i dzieci powyżej 6 roku życia.

60 tabletek

40

dbam o zdrowie

REKLAMA

Witamina C

ZDJĘCIA: JUMP (1)

które pomagają

est to jeden z najbardziej pracowitych organów w naszym organizmie. Każdej doby oczyszcza z toksyn aż 150-180 litrów krwi i produkuje około 1,5 litra moczu. Dodatkowo odpowiada za właściwe nawodnienie wszystkich tkanek i stara się utrzymać odpowiednie ciśnienie krwi. Jeśli więc nerki pracują prawidłowo, czujesz się dobrze i masz dużo energii, za to gdy zaczynają szwankować, odczuwasz to całym swoim ciałem! Spróbuj więc pomagać im w codziennym działaniu, pamiętając o tym, co lubią, a czego nie.

myerta pyta eksp

Na Drogi Moczowe

DR N. FARMACEUTYCZNYCH KRZYSZTOF SŁOMIAK

Jakie dostępne bez recepty preparaty mogę brać przy pierwszych objawach infekcji pęcherza i dróg moczowych?

Pij sporo i regularnie

Nawet lekkie odwodnienie, jeśli trwa długo, sprzyja kamicy moczowej czy zapaleniom układu moczowego.

Nie za dużo na raz. Nerki są w stanie przetworzyć ok. litra płynów na godzinę. Jeśli wypijesz więcej, niepotrzebnie je obciążysz, a dodatkowo, wraz z moczem wypłucze się część elektrolitów. Najlepsze jest picie około pół szklanki co 30-60 min, systematycznie przez cały dzień – łącznie 2-2,5 l na dobę.

W czasie upałów, albo gdy chorujesz i masz gorączkę, powinnaś zwiększyć ilość wody do ok. 3 litrów.

Kieruj się barwą moczu. Prawidłowo jest jasnożółta i żółta aż do bursztynowej – to oznaka odpowiedniego nawodnienia. Jeśli mocz jest ciemny i sprawia wrażenie zagęszczonego, świadczy to o tym, że pijesz za mało. Za to, gdy jest bardzo jasny, niemal bezbarwny – prawdopodobnie za dużo.

Gdy chorujesz na nerki, codzienną ilość płynów ustal z lekarzem.

Dbaj o prawidłową dietę

Nerki także mają swoje szczególne wymagania dietetyczne.

Unikaj soli. Jedzenie więcej niż 4-5 g chlorku sodu dziennie (płaska łyżeczka), może być przyczyną nadciśnienia, które zwiększa ryzyko chorób nerek, sprzyja tworzeniu się kamieni. Odstaw więc solniczkę, kontroluj ilość soli wsypywanej do potraw i czytaj skład kupowanych gotowych dań i produktów!

Jedz mniej białka. Nerki usuwają z organizmu produkty jego przemiany, a to zmusza je do cięższej pracy. Bezpieczna ilość dobowa to 1 g białka na kg masy ciała. Jeśli jednak masz już niewydolność nerek, zapytaj lekarza o to, jaka porcja jest dopuszczalna.

Lecz infekcje!

Jeśli zauważysz ból i pieczenie przy oddawaniu moczu (może nawet pojawić się w nim krew), przez 1-2 dni spróbuj leczyć się samodzielnie, przyjmując preparaty dostępne bez recepty (patrz rada eksperta w ramce powyżej). Jednak gdy objawy nie miną, umów się na wizytę do lekarza rodzinnego lub urologa.

Działaj profilaktycznie. Jeśli masz skłonność do infekcji, pij napar z kwiatu nawłoci, który ma działanie moczopędne, zwiększa filtrację w kłębuszkach nerkowych.

Żurawina Suplement diety zawierający wyciąg z żurawiny wielkoowocowej standaryzowany na zawartość proantocyjanidyn (PAC).

Skład wzbogacono o ekstrakty z ziela pokrzywy, korzenia pietruszki i koszyczka rumianku.

Tabletki powlekane, 60 szt.

REKLAMA

Jest kilka sposobów, aby wspomóc organizm w takiej sytuacji. Warto przyjmować witaminę C, która może pomóc w likwidacji chorobotwórczych bakterii ze względu na swoją kwasowość oraz probiotyki, gdyż zastępują nieprzyjazne bakterie korzystnymi szczepami. Pomaga też picie soku z żurawiny i przyjmowanie preparatów z jej zawartością. Zawiera ona bowiem proantocyjanidyny typu A, które ułatwiają pozbywanie się bakterii z pęcherza i dróg moczowych. Nie wyleczy to oczywiście poważnej infekcji, może jednak pomóc nam wypłukać bakterie i ograniczyć ich ilość.

REKLAMA

Suplement diety. Zawarte w produkcie: kwiat lipy, owoc jałowca, ziele pokrzywy, jeżówki purpurowej oraz rdestu ptasiego wpływają na prawidłowe funkcjonowanie pęcherza moczowego oraz wspomagają funkcję wydalniczą nerek.

20 torebek

dbam o zdrowie

41

DBAM O ZDROWIE domowa klinika

Dzikie rośliny służą naszemu zdrowiu i urodzie, nadają się też do celów spożywczych. Wiele można już zbierać, by wykorzystać od razu lub zachować na zimę.

TEKST DOROTA MIKŁASZEWICZ

Czerwcowe

ziołobranie K

Syrop Czarny Bez z kwiatów REKLAMA

Wyciąg z kwiatów czarnego bzu.

Wyprodukowany z wyciągu NFC , nie z koncentratu. Nie ma dodatku aromatów. Produkt pasteryzowany. 250 ml

42

dbam o zdrowie

wiaty i zielone części roślin najlepsze są w okresie pełnego kwitnienia, bo wtedyzawierają najwięcej substancji leczniczych. Wiele osiaga ten stan już w czerwcu. Zbieramy te rosnące z dala od dróg i upraw chemicznie nawożonych, w suchy dzień, najlepiej przed południem, gdy opadnie rosa. Ścięte przebieramy i odkładamy na godzinę na jasny papier lub ściereczkę, by wyszły z nich owady. Tak przygotowane nadają się do przetwarzania „na świeżo” i do suszenia – najlepiej w zacienionym i przewiewnym miejscu pod dachem, np. na tarasie. Rozkładamy je cienką warstwą na drobnej siatce rozciągniętej na ramie lub na papierze (będą gotowe po tygodniu) lub suszymy w otwartym piekarniku (ew. suszarce do grzybów), w temperaturze do 35 °C. Przechowujemy je w szczelnych opakowaniach, bez dostępu światła, najlepiej do roku.

R

umianek

Zawiera substancje o właściwościach kojących, przeciwzapalnych i przeciwbakteryjnych. Dzięki nim napar działa m.in. rozkurczowo (likwiduje wzdęcia), chroni błonę śluzową żołądka, ale też uspokaja, a pity przed snem ułatwia zasypianie. Płukanie nim pomoże przy zapaleniu gardła, przemywanie ran przyspieszy ich gojenie, a cery trądzikowej – złagodzi stan zapalny. Z rumianku można zrobić pyszny domowy likier.

Herbatka rumiankowa Łyżkę suszonych lub świeżych kwiatów zalewamy szklanką przegotowanej, gorącej wody i odstawiamy pod przykryciem na 10-15 minut. Przecedzamy. Pijemy 2 razy dziennie.

Przeciwwskazania Rumianek wchodzi w interakcje z warfaryną (lekiem zmniejszającym krzepliwość krwi) oraz niektórymi preparatami stosowanymi w hormonalnej terapii zastępczej. Może uczulać.

Napar z rumianku

można „dosmaczyć” miodem lub cynamonem albo dodać do niego kawałki gruszki.

D

ziurawiec

Dziurawiec

zakwita ok. 24.06., dlatego bywa nazywany zielem św. Jana.

Zawiera m.in. substancje hamujące namnażanie się niektórych bakterii, napar poprawia trawienie i pracę wątroby, koi nerwy, leczy rany i choroby skóry.

Olej na oparzenia i żylaki 250 g świeżych kwiatów skrapiamy spirytusem, mieszamy. Dolewamy 100 ml oleju słonecznikowego, wstawiamy do kąpieli wodnej. Podgrzewamy 3-4 dni po 2-3 godz., aż będzie czerwony. Przecedzamy, zlewamy do ciemnej butelki. Smarujemy zmiany skórne, robimy okłady.

Przeciwwskazania Powoduje uczulenie na promienie słoneczne.

Wchodzi w interakcje z lekami.

Maleństwo mamy pod najlepszą ochroną: Mikrobiota zasiedlając jelita we wczesnym okresie rozwoju programuje organizm dziecka, wpływając na jego zdrowie. Nieprawidłowy skład, opóźnienia w jej tworzeniu, mogą być związane z powstawaniem dolegliwości np. ze strony układu pokarmowego czy immunologicznego. Probiotyki to skuteczna strategia postępowania w odbudowie mikrobioty jelit i wsparcie w: kolkach, bólach brzucha, wzdęciach, zaparciach i wzmacnianiu odporności dziecka.

Vivomixx® Krople to kompozycja 8 szczepów bakterii probiotycznych wyselekcjonowanych z fizjologicznej mikroflory jelitowej, wybranych ze względu na ich aktywną współpracę w działaniu biologicznym (synergię). Ich skuteczność i bezpieczeństwo potwierdzono w setkach publikacji naukowych z całego świata, a także przez ponad 15 lat stosowania.

Oryginalna Formuła Prof. Claudio De Simone: Streptococcus thermophilus DSM24731® / NCIMB 30438, Bifidobacterium breve DSM24732® / NCIMB 30441, Bifidobacterium longum DSM24736® / NCIMB 30435*, Bifidobacterium infantis DSM24737® / NCIMB 30436*, Lactobacillus acidophilus DSM24735® / NCIMB 30442, Lactobacillus plantarum DSM24730® / NCIMB 30437, Lactobacillus paracasei DSM24733® / NCIMB 30439, Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus DSM24734® / NCIMB 30440**. * przeklasyfikowano jako B. lactis ** przeklasyfikowano jako L. helveticus

Ilość

Różnorodność

Synergia

Pharmabest Sp. z o.o., Rumiana 31A, 02-956 Warszawa, tel. +48 22 404 94 10 | www.pharmabest.pl | www.vivomixx.eu

1 buteleczka 5 ml w opakowaniu

Skuteczność

2 buteleczki 2x5 ml w opakowaniu

Materiał do użytku personelu medycznego. Vivomixx 29/04/2022

REKLAMA

DBAM O ZDROWIE domowa klinika

C

zarny bez

​​ Kwiaty stosuje się w medycynie ludowej jako lek na przeziębienia oraz infekcje wirusowe. Badanie przeprowadzone w Norwegii wykazało, że picie 15 ml otrzymanego z nich syropu 4 razy dziennie przez 5 dni skraca objawy grypy średnio o 4 dni. Natomiast kwiaty usmażone w cieście naleśnikowym to super przekąska, a tonik z bzu pomaga w pielęgnacji cery trądzikowej (łagodzi stany zapalne) i dojrzałej (opóźnia starzenie).

Syrop na infekcję Kwiatki z 30 baldachów układamy w słoju na przemian z plastrami z 2 wyszorowanych cytryn (bez pestek). Zalewamy chłodnym syropem ugotowanym z 4 szklanek wody i 750 g cukru. Przykrywamy gazą, odstawiamy na 3 dni. Codziennie mieszamy. Przecedzony, wlewamy do wyparzonych słoików, pasteryzujemy 5-10 min. Pijemy po łyżce 3-4 razy dziennie.

Przeciwwskazania Nie podajemy osobom odwodnionym ze względu na właściwości moczopędne.

Maść

przechowujemy w wyparzonych i dokładnie wysuszonych słoiczkach.

44

dbam o zdrowie

Syrop z ciepłą

herbatą rozgrzewa niczym sok malinowy.

K

oniczyna łąkowa

Zasłynęła dzięki zawartości estrogenów roślinnych, działających podobnie do żeńskich hormonów płciowych. Dzięki nim wchodzi w skład tabletek wyciszających objawy menopauzy. Czerwone kwiaty będą apetycznym dodatkiem do risotto, sałatek i kanapek. Sok z roztartych, świeżych kwiatów złagodzi ukąszenia owadów.

Maść na obrzęki, egzemę, łuszczycę Rozpuszczamy w kąpieli wodnej 250 g smalcu, dokładamy 250 g świeżych kwiatów. Gotujemy powoli 2-3 godz., studzimy. Tak przez kolejne 2 dni.

Przecedzamy, zioła wyciskamy. Smarujemy chorą skórę 2-3 razy dziennie.

Przeciwwskazania Nadwrażliwość i skłonność do uczuleń, słaba krzepliwość krwi, nowotwory.

DBAM O ZDROWIE felieton

Zdrowo c z yl i

z umiarem TEKST KAROLINA BANASIAK

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

Karolina Banasiak

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek. Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.

46

dbam o zdrowie

Zdjęcie: Robby Cyron (1)

C

zy wiesz, że zarówno krótkie, zbyt restrykcyjne diety, jak i menu nadmiernie obfitujące w kalorie mogą prowadzić do stłuszczenia wątroby? Przedłużający się bezruch – podobnie jak i nadmierne przeciążenie aktywnością– źle wpływa zaś na stawy. Takich przykładów można przytaczać wiele. A sprowadzają się do jednego – organizm nie lubi skrajności! Do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje przede wszystkim równowagi, umiaru.

Każde ekstremalne zachowania są dla niego stresorem i czynnikiem, który zaburza życiowe parametry, takie jak np. ciśnienie krwi, produkcję hormonów czy funkcjonowanie układu odporności. Zamiast skupiać się na regeneracji i normalnym działaniu, ciało przechodzi wtedy w tryb przetrwania, co na dłuższą metę odbija się na naszym zdrowiu i samopoczuciu.

Wiedząc o tym, warto wziąć pod lupę swoje zwyczaje i je trochę poprawić. A liczą się nawet drobiazgi, takie jak to, czy we wszystkie dni tygodnia przesypiasz wystarczającą i za każdym razem podobną liczbę godzin.

Deficytów nie da się bowiem uzupełnić przez maraton weekendowego odsypiania.

Można go co najwyżej przypłacić migreną i uczuciem rozbicia. Podobnie jest z aktywnością. Najlepsza do poprawienia kondycji jest ta regularna, codzienna. I absolutnie nie musi (a nawet nie powinna) być wyczerpująca.

Idealne tempo to tempo umiarkowane, czyli takie, gdy twoje tętno przyspiesza, ale nie walczysz o każdy oddech.

Weź to pod uwagę i małymi krokami zacznij wprowadzać umiar w różnych obszarach życia – także w pracy. Taki balans podziała kojąco. Spróbuj, bo warto:)

ŻYJĘ

zdrowo

Stop

Coraz więcej badań potwierdza, że zmniejszenie spożycia mięsa to najlepszy sposób na zachowanie zdrowia oraz uzyskanie szczupłej sylwetki.

dla mięsa

ŻYJĘ ZDROWO

zoom na...

To bardzo dobra decyzja! Organizm będzie ci za to wdzięczny i szybko poczujesz poprawę samopoczucia.

Jednak zmiany zacznij wprowadzać stopniowo i dbaj, by jednocześnie z ograniczeniem mięsa, w twoim menu pojawiło się jak najwięcej warzyw i owoców.

TEKST BARBARA TULEJA

Gdy chciałabyś zacząć jeść

mniej mięsa

J

emy go dużo. Według danych z 2019 r. statystyczny Polak zjadł w ciągu roku ponad 60 kg mięsa. Tymczasem dla naszego zdrowia i dobrej kondycji rocznie wystarczy nam maksymalnie 20-25 kg. Są osoby, które nie wyobrażają sobie posiłku bez mięsa. Jeśli nie należysz do nich, będzie ci łatwiej jeść go mniej. Tym bardziej, jeśli zapoznasz się z zaletami, jakie niesie za sobą fleksitarianizm, czyli sposób odżywiania polegający na świadomym ograniczeniu spożywania mięsa i pochodzących z niego produktów. Zdaniem dietetyków to najzdrowszy styl życia. Badania wykazały bowiem, że znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory oraz cukrzycę typu II. Z kolei dieta bogata w produkty roślinne sprzyja m.in. rozwojowi w jelitach dobrej flory bakteryjnej, co podnosi odporność organizmu. A ograniczenie pokarmów zawierających tłuszcze nasycone obniża poziom tzw. złego cholesterolu (LDL) we krwi. Korzystnym „skutkiem ubocznym” przejścia na dietę z mniejszą ilością mięsa jest również utrata zbędnych kilogramów.

48

dbam o zdrowie

Ograniczaj krok po kroku

Nie musisz całkowicie eliminować mięsa ze swojego menu, aby zauważyć poprawę samopoczucia. Na początku wystarczy zrezygnować z jedzenia go w każdym posiłku. Jeżeli rano masz ochotę np. na kanapki z wędliną, to na obiad nie jedz już kurczaka czy kotletów. Nastaw się na maraton, nie na sprint. Wprowadzając zmiany stopniowo, mniej odczujesz brak mięsa. Jeśli twój organizm dobrze sobie poradzi z ograniczeniem, zredukuj je do 1 porcji w tygodniu.

Zadbaj też, by mięso, które jadasz było jak najlepszej jakości – lepiej zapłacić więcej i jeść je rzadziej. Może skusisz się na takie, które pochodzi ze sprawdzonej, ekologicznej hodowli? Jest znacznie droższe, ale nie zawiera szkodliwych substancji, jakie często znajdują się w mięsie pochodzącym z chowu przemysłowego (np. antybiotyków dodawanych do paszy zwierząt).

Bardzo ważna jest obróbka cieplna: zamiast mięso smażyć – piecz je, duś lub gotuj, tłuszcz swobodnie się wytopi. Postaraj się też wybierać chudsze gatunki, a drób jadaj zawsze bez skóry. Wędlinę ze sklepu,

Zdrowe zamienniki mięsa Rośliny strączkowe to najlepsze źródło roślinne-

go białka. Zawierają cenne składniki mineralne, m.in. witaminy z grupy B, błonnik, potas, sód, wapń, fosfor, żelazo i magnez. Jak najczęściej jedz więc fasolę, ciecierzycę, groszek zielony, groch, bób, soczewicę, soję i jej przetwory (tofu, tempeh).

Ryby mają tyle samo białka, a jego przyswajalność jest znacznie lepsza. Są też cennym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin A i D3, mikroelementów i fosforu.

ZACZNIJ DOCENIAĆ WARZYWA I ICH DOBROCZYNNE WŁAŚCIWOŚCI DLA ORGANIZMU. POSTARAJ SIĘ ZMIENIĆ PRZYZWYCZAJENIA I JEŚĆ JE DO KAŻEGO POSIŁKU.

Jajka są idealną alternatywą dla mięsa. Dwa jajka zastąpią porcję mięsa ważącą 150 g. Są bogatym źródłem białka, witamin A, E, D, K i z grupy B oraz składników mineralnych (cynku, żelaza, wapnia).

szczególnie tę zawierającą dużo tłuszczu, spróbuj zastąpić mięsem upieczonym przez siebie. A jeśli już po nią sięgasz, sprawdzaj na etykiecie, ile jest w niej gramów mięsa, a ile rozmaitych, szkodliwych wypełniaczy. Unikaj też produktów, które w składzie mają MOM lub MDOM (mięso oddzielone mechanicznie, czyli masa mięsno-tłuszczowa pozyskana ze skórek, tłuszczu, chrząstek i ścięgien). Często trafia się w parówkach i pasztetach nienajlepszej jakości.

Jedz jak najwięcej zielonych warzyw

Kapusta, szpinak, jarmuż, rukola oraz sałaty to źródło białka, żelaza i witamin z grupy B, czyli składników, które obecne są w mięsie. Każdego dnia staraj się je jeść, np. w zupach warzywnych. Klasyczne zupy: kapuśniak, pomidorówka, czy krem z dyni dostarczają mnóstwa witamin i minerałów, a dodatkowo są sycące. Poeksperymentuj z warzywami.

Nie rozgotowuj ich w wodzie, np. brukselka świetnie smakuje usmażona, upieczona w cieście albo ugotowana na parze. Odstaw kości i gotowe kostki rosołowe na rzecz domowego bulionu warzywnego.

Możesz go przygotować wcześniej i przechowywać w zamrażalniku: ugotuj 6-7 marchewek, 2 pietruszki, 1/2 selera, 2 cebule (obsmażone nad gazem lub

Zrób zapasy w szafkach

Witamina B12 Suplement diety. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego oraz odpornościowego, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia oraz do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego.

Dodatkowo pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek. Tabletki, 100 szt.

dbam o zdrowie

REKLAMA

Układając codzienny jadłospis, w pierwszej kolejności wykorzystuj świeże warzywa i owoce, kupowane na bieżąco. Warto natomiast zrobić zapasy tych produktów, z których przygotujesz pełnowartościowe wegeposiłki bez bieżących zakupów, czyli: kasze (gryczaną, jaglaną), ryż, makaron, komosę ryżową, suche rośliny strączkowe (soczewicę, ciecierzycę, fasolę, groch), pomidory w puszce i sos pomidorowy, pełnoziarniste płatki owsiane, suszone owoce (rodzynki, figi, morele, daktyle), orzechy i oliwę.

49

ŻYJĘ ZDROWO

zoom na...

podpieczone w piekarniku), 2 ząbki czosnku, por, 1/2 małej kapusty włoskiej, garść suszonych grzybów, łyżkę ziela angielskiego, 5-6 liści laurowych, sól i pieprz do smaku, 1/2 pęczka natki pietruszki.

Ostudź, zmiksuj wszystko (bez liści laurowych i ziela), podziel na porcje i zamroź (np. w foremkach na lód).

Taki domowy bulion będzie zdrową bazą dla zup.

Postaw na rośliny strączkowe

Strączki zawierają mnóstwo cennego białka. Średnia zawartość to 25 g na 100 g suchych nasion. Charakteryzują się też stosunkowo niską wartością energetyczną i indeksem glikemicznym. Poza tym są bogatym źródłem witamin i składników mineralnych i błonnika, który pomaga kontrolować łaknienie podczas stosowania diety ograniczającej mięso. Nasiona roślin strączkowych przed przyrządzeniem mocz 8-12 godz. w wodzie. Gotuj 1-2 godziny na małym ogniu.

Do gotowania dodaj majeranek, kumin lub kminek.

To pozwoli ci uniknąć wzdęć i uczucia pełności.

Rośliny strączkowe wykorzystuj w słodkich i wytrawnych daniach. Można z nich zrobić pasty do smarowania kanapek (jako alternatywę dla wędlin).

Sięgaj po produkty bogate w żelazo

Gdy ograniczasz jedzenie mięsa, żelazo to istotny minerał, którego może ci zabraknąć. Na szczęście lista smacznych, bezmięsnych produktów, bogatych w żelazo, jest długa. Najwięcej znajdziesz go w żółtkach jaj, brokułach, fasoli, grochu, soi. Ale jedz je z produktami, które mają dużo witaminy C, ponieważ poprawia wchłanianie tego pierwiastka. Znajdziesz ją w cytrusach, czerwonej papryce, brukselce, natce pietruszki czy kiszonkach. Dietetycy zalecają przy tym

Warto wiedzieć... * Witaminy i minerały są niezwykle wrażliwe. By ich nie tracić jedz owoce i warzywa na surowo, gotuj je na parze. * Jedz ziemniaki (zawierają potas i witaminę C), oraz buraki (żelazo i magnez). * Grzyby (pieczarki, boczniaki, borowiki) dodają smaku i aromatu roślinnym daniom. zmniejszyć w menu ilość nabiału ze względu na utrudnianie wchłanialności żelaza i witaminy B12. Z tego samego powodu niekorzystne jest również picie mocnej, czarnej herbaty.

Codziennie chrup orzechy i pestki

Dietę bezmięsną warto urozmaicać orzechami, pestkami i nasionami chia. Świetnie sprawdzą się migdały – zawierają nie tylko białko, ale również witaminę E, która wspomaga kondycję skóry i korzystnie wpływa na wzrok. Wszystkie orzechy to nie tylko cenne minerały (wapń, cynk) oraz białko, ale również dobre tłuszcze, niezbędne do przyswojenia witamin A, D, E i K. Z kolei pestki dyni, słonecznika, sezam i chia są skarbnicą witamin z grupy B, magnezu, cynku i żelaza.

Garść dziennie to smaczna przekąska, z powodzeniem zastępująca mięso. Orzechami i pestkami posyp sałatę i zupę, nasiona chia dodawaj do deserów, koktajli, jogurtów, owsianek i budyniu.

Zażywaj witaminy Żelazo Multiwitamina

REKLAMA

Suplement diety zawierający w swoim składzie żelazo i koenzym Q10.

Preparat przeznaczony dla osób dorosłych.

Tabletki musujące, 20 szt.

50

dbam o zdrowie

Specjaliści uważają, że niedobory witamin i minerałów u wegetarian to mit. Ale na początku, zanim organizm przyzwyczai się do nowej diety, zażywaj suplementy. Witaminę D powinni przyjmować wszyscy, niezależnie od sposobu odżywiania. Można rówież suplementować witaminę B12, bo występuje tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego. Nie zaszkodzi też witamina C, która zwiększa wchłanianie żelaza. Po 6 miesiącach zbadaj poziom witaminy B12 i ferrytyny.

ŻYJĘ ZDROWO w dobrej formie

Smukłe uda,

jędrne pośladki

To marzenie wielu z nas. Możesz je zrealizować bez zajęć w klubie fitness.

Wystarczy regularnie wykonywać w domu odpowiedni zestaw ćwiczeń, by efekty pojawiły się już po miesiącu!

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

T

kanka tłuszczowa, nadmiernie nagromadzona na dolnych partiach ciała to zmora wielu kobiet.

By zapobiec jej odkładaniu się warto pomyśleć o zmianie diety, natomiast w pozbyciu się pomoże aktywność fizyczna. Pośladki i uda wymodelujesz regularnie ćwicząc. Dobre będą np.: przysiady z dalekim wypychaniem bioder w tył i z wyskokiem, unoszenie nogi w bok na stojąco oraz w klęku podpartym, wchodzenie na wysoki stopień. Obok prezentujemy 2 proste ćwiczenia, które pomogą nam uzyskać pożądany efekt.

52

dbam o zdrowie

Na początku 3 razy w tygodniu wykonaj 3 serie po 20 powtórzeń, a w miarę możliwości zwiększaj ich ilość.

Jeśli dołączysz do tego trening kardio (np. energiczne podskoki, pajacyki), rezultaty pojawią się szybciej!

Dobry trening

Pośladki i uda doskonale rzeźbi jogging, jazda na rowerze (ale nie wyczynowa) i rolkach, a także pilates i joga.

Wymachy nóg

Ćwiczenie

2

Przyjmij pozycję klęku podpartego. Dłonie lekko skierowane do środka ustaw pod barkami, a kolana pod biodrami, zachowując kąt prosty. Wyciągnij prawą nogę w tył tak, by utworzyła przedłużenie tułowia. Unieś ją, zginając kolano. Stopa w pozycji flex (palce do siebie). Wyprostuj Ćwiczenie uniesioną nogę i opuść ją. Powtórz 20 razy i zmień nogę.

1

Energiczne wykroki Stań prosto, delikatnie ściągnij łopatki. Ręce połóż na biodrach. Prawą nogą zrób krok do przodu, zginając oba kolana pod kątem prostym. Pamiętaj, by prawe kolano nie wyprzedzało stopy – ma być dokładnie nad stawem skokowym. Wróć do pozycji wyjściowej i zmień nogę. Jeśli wykroki nie sprawiają ci trudności, wykonaj je z hantlami (ręce powinny być opuszczone wzdłuż ciała). Im niżej zejdziesz, tym mocniej pracują pośladki! Powtórz 20 razy i zmień nogę.

REKLAMA

DZIAŁANIE POTWIERDZONE

* Efekty widoczne gdy zacznie odrastać nowy paznokieć

EXCILOR. DOSKONAŁOŚĆ W LECZENIU I PIELĘGNACJI STÓP

WYRÓB MEDYCZNY

2021/10/Excilor/K/MO_20

A

O WA NI

ZdDJĘCIA: JUMP (1)

Efekty widoczne już od 2. tygodnia stosowania*!

IŁ

P

NIE CZEKAJ, DZIAŁAJ!

WYMAG IE

A

GRZYBICA PAZNOKCI?

N

KLINICZNIE

JEM

zdrowo

Jogurt, kefir, maślanka

PIJMY na zdrowie!

Szklanka dziennie jednego z fermentowanych napojów mlecznych zmniejsza ryzyko wielu chorób, pod warunkiem, że wybierzemy te z żywymi kulturami bakterii. Warto też robić je samemu. To proste!

zoom na...

Biały

AS

Z CY KL

Kupuj g z

N

JEM ZDROWO

łową

ferment pełen mocy pytamy eksperta

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

Ludy zamieszkujące Kaukaz od tysięcy lat piją dużo kefiru.

Wyjątkowo wysoki odsetek stulatków w tamtym regionie może mieć z tym związek. Tak uważają nie tylko kaukascy górale, ale i naukowcy. Pełnymi wigoru staruszkami szczycą się też mieszkańcy Bałkanów. Oni z kolei twierdzą, że długie życie i dobre zdrowie to zasługa jogurtu. Rację mają zapewne jedni i drudzy, bo mleczne napoje fermentowane działają bardzo podobnie.

56

dbam o zdrowie

N

iektóre czytelniczki zapewne pamiętają robione w domu pyszne zsiadłe mleko. Wystarczyło świeże (nie gotowane i nie pasteryzowane) zostawić w garnku czy w słoiku w ciepłej kuchni i już po jednym, dwóch dniach było ukwaszone. Wyglądem przypominało białą galaretkę i miało lekko kwaskowy smak. Fermentacja zachodziła wyłącznie dzięki naturalnym bakteriom. Zakwaska, ani inny preparat specjalnych mikroorganizmów nie były potrzebne. Możemy przypuszczać, że wspomniane na kartach Biblii kwaśne mleko, którym Abraham częstował gości, a także to zalecane przez Hipokratesa na poprawienie trawienia wyglądało i smakowało podobnie. Z czasem ten mleczny napój nazwano jogurtem, od tureckiego słowa yogurt. Teraz rzadko udaje się kupić dobre surowe mleko, więc nie ukwaszamy go w domu. Możemy za to pić jogurty, kefiry, maślankę i zsiadłe mleko produkowane przez zakłady mleczarskie. Wartość odżywcza i zdrowotna tych wyrobów jest wysoka, jeśli powstały z dobrego surowca i zawierają żywe kultury bakterii. Niestety, z tym bywa różnie.

Jogurt, kefir dwa bratanki?

Większość naturalnych jogurtów ma delikatny smak i kremową konsystencję. Kefiry są bardziej wyraziste, kwaśniejsze, czasem lekko musujące.

Różnice biorą się stąd, że do produkcji używa się trochę innych mikroorganizmów. W przypadku jogurtu są to bakterie kwasu mlekowego, które

e j y r k ę i s o C eczku w kub

MAŁE OPAKOWANIE JOGURTU LUB KEFIRU DOSTARCZA ŚREDNIO:

9 kcal. Taką wartość ener9 getyczną ma napój o zawartości tłuszczu 2%.

7 g łatwo przyswajalnego białka, zawierającego wszystkie aminokwasy.

245 mg wapnia, który organizm bardzo dobrze wykorzystuje dzięki obecności kwasu mlekowego.

0,36 mcg witaminy B2. Aby się nie rozłożyła, chrońmy jogurt przed światłem.

potrzebują do rozwoju podwyższonej temperatury (37-45 st. C). Proces fermentacji z ich udziałem trwa zaledwie kilka godzin, a następnie mleczny kwaskowy napój jest szybko schładzany do 4-7 st. C. Aby wyprodukować kefir, dodaje się mikroorganizmy, które nie potrzebują podwyższonej temperatury. Nazywa się je ziarnami kefirowymi, grzybkami kefirowymi lub grzybkami tybetańskimi. Są to również bakterie mle-

kowe, ale z dodatkiem drożdży, które tworzą strukturę o średnicy 5-35 mm i przypominają rozgotowany ryż lub małe różyczki kalafiora. Wytwarzają kwas mlekowy i (czego nie ma w jogurtach) odrobinę alkoholu etylowego. Powstaje także dwutlenek węgla, stąd wrażenie, że jest to napój delikatnie musujący.

Fermentacja trwa 1-3 dni. Do produkcji maślanki i zsiadłego mleka wykorzystuje się jeszcze inne bakterie. Przy czym warto wiedzieć, że maślanka, którą kupujemy w sklepach nie jest już produktem ubocznym, po zrobieniu masła ze śmietany, jak to było dawniej. Obecnie produkuje się ją z zakwaszonego odtłuszczonego mleka. Mimo różnic w technologii i smaku, wartość odżywcza wszystkich mlecznych napojów fermentowanych jest zbliżona.

Lekkie, a pożywne Zawarte w jogurcie, kefirze czy maślance białko jest znacznie lżej strawne niż to w mleku. To zasługa drobnoustrojów, które przyczyniają się do częściowego nadtrawienia białka. Z dużych cząsteczek tworzą mniejsze. Dzięki temu nasze enzymy trawienne nie muszą się zbytnio napracować, by je rozłożyć dbam o zdrowie

57

JEM ZDROWO

zoom na...

na łatwe do wchłonięcia aminokwasy. Dlatego nawet osoby cierpiące na choroby przewodu pokarmowego, mające wzdęcia, zgagę i źle tolerujące pokarmy wysokobiałkowe często świetnie czują się po zjedzeniu jogurtu, kefiru lub dania z maślanką.

Bakterie robią nam także inną przysługę. Przekształcają znaczną część cukru mlecznego, czyli

a m a s b ó zr

DOMOWY JOGURT LUB KEFIR

Litr dobrego mleka (nie UHT), porcja startera czyli zakwaski lub porcja ziaren kefirowych

Starter do jogurtu lub ziarna kefirowe możemy kupić w sklepach internetowych. Postępujemy z nimi wg instrukcji na opakowaniu, po czym wrzuca-

my do szklanego naczynia i wlewamy odpowiednią porcję mleka. Na jogurt mleko podgrzewamy do ok. 42 st. C i całe naczynie przykrywamy grubym kocem, by trzymał ciepło. Na kefir nie podgrzewamy mleka. Napój będzie gotowy już następnego dnia po zrobieniu.

laktozy w kwas mlekowy.

To sprawia, że nawet ci z nas, którzy mają niedobór enzymu laktazy, nie muszą wykluczać nabiału, lecz mogą wykorzystać jego walory odżywcze.

Pełne witamin Mleczne napoje fermentowane są dobrym źrodłem witamin z grupy B, a zwłaszcza: B2, B5 i B12.

Szklanka jogurtu lub kefiru zaspokaja 30-50 % naszego dziennego zapotrzebowania na te substancje, które wpływają na prawidłowe funkcjonowanie błon śluzowych, zdrowie i wygląd skóry, a także mają duże znaczenie dla układu nerwowego. Witamina B5 uczestniczy ponadto w tworzeniu neuroprzekaźników – serotoniny i dopaminy, a także w syntezie witamin A i D. Z kolei witamina B12 zapobiega zmęczeniu i anemii (bierze udział w tworzeniu czerwonych krwinek) oraz zapobiega zaburzeniom pamięci u osób starszych.

Skarbnica wapnia Chociaż pierwiastek ten znajduje się również w mleku, serach, roślinach strączkowych, to z jogurtów i kefirów przyswajamy go lepiej. Powinny o tym pamiętać zwłaszcza panie w okresie menopauzy, najbardziej zagrożone osteoporozą. Wapń wpływa również na prawidłową pracę mięśni i serca, krzepliwość krwi, przewodzenie impulsów nerwowych, wspiera enzymy trawienne.

Chronią jelita, podnoszą odporność Gdy dobroczynne bakterie z mlecznych napojów fermentowanych trafiają do jelit, zachowują się jak straż graniczna. Nie pozwalają wtargnąć tam szkodliwym mikroorganizmom. Dlatego lekarze, przepisując choremu antybiotyk, który pomaga pokonać np. anginę lub zapalenie oskrzeli, ale niszczy naturalną mikroflorę, często przypominają, aby pić jogurty. Szczególnie po zakończeniu po antybiotykoterapii. Probiotyczne szczepy bakterii kwasu mlekowego zwiększają także ilość komórek odpornościowych i chronią przed chorobami.

Które najwartościowsze Zakłady mleczarskie oferują dziesiątki mlecznych napojów fermentowanych. Poza naturalnymi są smakowe, np. z dodatkiem musów owocowych.

58

dbam o zdrowie

10 mln Co najmniej tyle żywych dobroczynnych bakterii powinno być w 1 ml jogurtu

Dużo jest dosładzanych, ale są też tzw. 0%, czyli bez cukru, a nawet bez tłuszczu. Niektóre są bardzo gęste (jogurty typu greckiego). Pamiętajmy, że najwięcej walorów zdrowotnych mają te naturalne, zawierające tylko mleko i kultury bakterii.

Wybierajmy je najczęściej. Dodatek mleka w proszku lub musu owocowego nie podnosi jakości wyrobów. Lepiej dodać do naturalnego np. garść świeżych truskawek tuż przed jedzeniem. Preferujmy napoje mniej tłuste, ale unikajmy tych 0%.

Zawsze sprawdzajmy na opakowaniu, czy produkt zawiera żywe kultury bakterii probiotycznych.

Propozycja na lato *W ciepłe dni idealne na obiad będą jogurt, kefir, maślanka lub zsiadłe mleko z młodymi ziemniakami z koperkiem.

Produkty te świetnie się uzupełniają i dostarczają nam wszystkich potrzebnych składników odżywczych.

Pyszne, proste i lekkie danie!

REKLAMA

POLECAM NA STAWY WSZYSTKIE STAWY POCZUJĄ EFEKT!

Artresan Efekt 1

Sengupta K et al. (2010), Int J Med Sci. 7(6): 366-377

1

JEM ZDROWO

inspiracje kulinarne

Jedna z jego odmian, zwana rzewieniem lekarskim, jest cennym lekiem. Ale ten rosnący powszechnie w ogrodach i na działkach też jest wartościowy. Warto, by w sezonie zagościł na naszych stołach.

Kwaskowe łodyżki

rabarbaru

JAK GO JEŚĆ Można na surowo, ale lepiej smakuje jako marmolada, dżem lub nadzienie owocowe do ciast. Bardzo lubi się z truskawkami, malinami, jabłkami oraz z korzennymi przyprawami: wanilią, cynamonem i goździkami.

TEKST BARBARA LASOTA

D

awniej obowiązkowo rósł w wielu przydomowych ogrodach. Piło się gotowany z jego jędrnych łodyg kwaskowy kompot, czasem chrupało się go na surowo, pospując cukrem, a w niedzielę pałaszowało się rabarbarowe ciasto z kruszonką. Teraz kupujemy go najczęściej na zieleniaku. Możemy zrobić kompot, ale świetnie sprawdzi się także jako składnik deserów, chociażby w formie musu.

CO ZAWIERA? Dużo kwasów organicznych, resweratrolu i błonnika, z przewagą najcenniejszej frakcji – pektyn. W młodym rabarbarze nie brakuje także witamin: A, C, E i składników mineralnych, zwłaszcza żelaza i potasu.

Na co pomaga?

REGULUJE TRAWIENIE

CHRONI SERCE

błonnika, warto polecić go osobom skarżącym się na zaparcia. Aby pozbyć się tej przykrej dolegliwości, przyczyniającej się do zatrucia organizmu i pogorszenia cery, wystarczy pić rabarbarowy kompot razem ze zmiksowanymi łodyżkami, np. dwa razy dziennie po szklance.

jest dużo polifenoli, w tym najbardziej znany resweratrol. To ten sam składnik, za który dietetycy tak bardzo cenią winogrona i czerwone wino. Resweratrol chroni komórki mięśnia sercowego, działa przeciwzapalnie i zapobiega rozwojowi choroby wieńcowej.

•Ponieważ zawiera mnóstwo

60

dbam o zdrowie

•W różowych łodyżkach rabarbaru

Uwaga!

Ze względu na zawartość szczawianu wapnia nie poleca się go chorym na nerki.

WSPOMGA ESTROGENY

•W rabarbarze występują związki porównywane do fitoestrogenów, czyli hormonów roślinnych podobnych budową do hormonów kobiecych. Jednym z nich jest rapontycyna. Kobiety, które ciężko przechodzą okres menopauzy, mogą złagodzić jej objawy, jedząc nieco więcej przetworów z rabarbaru.

JEM ZDROWO dieta

120/80 mmHg Taką wartość ciśnienia uważa się za optymalną.

Ciśnienie skurczowe 130 – 139 mmHG i rozkurczowe 85 – 89 mmHg jest określane jako wysokie prawidłowe.

Co jeść,

by obniżyć ciśnienie krwi pytamy eksperta

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW 62

dbam o zdrowie

Na wczesnym etapie choroby czujemy się dobrze, więc na ogół lekceważymy wskazania ciśnieniomierza i nadal objadamy się smakołykami. Często aż do chwili, gdy usłyszymy od lekarza: tabletki, albo groźba zawału lub udaru.

Jak uniknąć leków i zagrożenia?

Wystarczą małe zmiany na talerzu!

BIO Burak, sok

REKLAMA

Zawiera 99,97% soku z buraków ćwikłowych, z koncentratu.

Dodatkowo zawiera ekologiczny koncentrat soku z aceroli. 500 ml

N

awet osoby młode i zupełnie zdrowe miewają nagłe skoki ciśnienia, np. z powodu stresu. To naturalna reakcja organizmu na zagrożenie. Serce bije mocniej, więc krew zaczyna krążyć szybciej. Tym nie musimy się przejmować, chociaż liczbę sytuacji stresujących warto ograniczać. Przede wszystkim jednak pamiętajmy, że przyczyn wzrostu ciśnienia krwi jest więcej: różne schorzenia, starzenie się organizmu, predyspozycje genetyczne, długotrwałe stosowanie niektórych leków, np. tabletek antykoncepcyjnych i niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Ale najczęstszą przyczyną jest, niestety, złe odżywianie się i siedzący tryb życia. Gdy jemy za dużo w stosunku do naszego zapotrzebowania, często sięgamy po słodycze i dania tłuste, wówczas nasze naczynia krwionośne stają się coraz węższe z powodu odkładającej się w nich blaszki miażdżycowej i tracą elastyczność. To powoduje, że nie uginają się pod na-

Ciśnieniomierz

REKLAMA

automatyczny premium Wyrób medyczny.

Produkt posiada duży, czytelny wyświetlacz, który ułatwia odczyt informacji. Jest prosty w użyciu. Zastosowany system AFiB pozwala wykryć migotanie przedsionków.

1 szt.

porem pędzącej przez nie krwi, więc ciśnienie rośnie.

Może ono doprowadzić do oderwania się nagromadzonych złogów, a w konsekwencji do udaru lub zawału serca. Dlatego nie lekceważmy diety. Zapobiega nadciśnieniu, a gdy już je mamy, pomaga leczyć. Przy niewielkim wzroście niejednokrotnie może być nawet alternatywą dla farmakoterapii.

Na początek dieta MŻ

To najstarsza dieta świata i niesłusznie lekceważona.

Chodzi po prostu o to, abyśmy nakładali sobie na talerz mniejsze porcje niż dotychczas. Sprawdza się genialnie w profilaktyce nadciśnienia i przy nadwadze, ponieważ już samo ograniczenie liczby zjadanych codziennie kalorii do 1600 - 1700 w przypadku mało aktywnych fizycznie kobiet i 2500 w przypadku mężczyzn działa terapeutycznie. Poza tym, że jemy mniej, zwracamy uwagę, aby każdy posiłek zawierał warzywo lub owoc. Powoli zrzucamy zbędne kilogramy i ciśnienie wraca do normy. Aż 85 proc. przypadków tej choroby ma bowiem związek z otyłością.

A może amerykański patent?

Gdy mimo pozbycia się wałeczków z brzucha ciśnienie nie spadło do wartości ok. 130/90, warto skorzystać z zaleceń opracowanych w USA. Tamtejsi naukowcy przeprowadzili trwające kilka lat badanie o nazwie Dietary Approaches to Stop Hypertension (Dieta w leczeniu i zapobieganiu nadciśnienia, w skrócie DASH). Patronował mu Narodowy Instytut Chorób Serca, Płuc i Układu Krwiotwórczego.

Eksperyment prowadziły aż cztery duże ośrodki medyczne, więc wyniki są bardzo wiarygodne. Największe obniżenie ciśnienia nastąpiło u osób stosujących dietę zbliżoną do śródziemnomorskiej.

Nazwano ją dietą DASH i nadal jest uważana niemal za cudowną. Rekomendują ją także Polskie i Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego oraz Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne. dbam o zdrowie

63

JEM ZDROWO dieta

BIO Aronia, sok REKLAMA

Zawiera 99,97% soku z ekologicznie uprawianych owoców aronii, nie z koncentratu. Dodatkowo zawiera koncentrat soku z aceroli. 500 ml

DASH - poznaj szczegóły i stosuj

Plan żywieniowy DASH jest bardzo łatwy do zastosowania. Opiera się na produktach powszechnie dostępnych w sklepach i na bazarach i nie wymaga skrupulatnego liczenia kalorii. Bardzo ważną grupą produktów są warzywa i owoce, ale za równie cenne uważane są rośliny strączkowe, produkty zbożowe pełnoziarniste, orzechy a także odtłuszczone produkty mleczne, chude mięso i ryby. Jest to więc dieta bardzo urozmaicona i smaczna. Mięsożercy nie

muszą się umartwiać i całkowicie przestawiać na jedzenie korzonków, listków i nasion. Mogą cieszyć się smakiem dobrze przyrządzonego drobiu, ryby, a czasem nawet schabu czy chudej wołowiny. ● Produkty pełnoziarniste. Należy jeść w ilości 5-8 porcji dziennie. Dla kobiet mało aktywnych fizycznie zalecana jest pierwsza, mniejsza wartość.

Przy czym porcja to np. cienka kromka chleba, 1/2 szklanki ugotowanej kaszy, ryżu lub makaronu. ● Warzywa i owoce. Zalecana ilość to 4 - 5 porcji dziennie. Przykładowe porcje: szklanka liściastych warzyw, np. roszponki, 1/2 szklanki utartych warzyw korzeniowych, 1/2 szklanki malin, kilka truskawek, średnie jabłko, 1/2 szklanki soku 100 proc. ● Nabiał. Możemy zjeść 2-3 porcje dziennie. Jedna porcja to mały kubek jogurtu naturalnego, 50 g twarogu, plasterek sera żółtego, 1 jajko. ● Mięso i ryby. Maksymalnie 3 porcje dziennie.

Porcja to: 30 g mięsa lub ryby po przyrządzeniu. ● Orzechy, nasiona i strączkowe. Koniecznie 4-5 porcji tygodniowo. Porcja to 1/3 szkl. produktów. ● Tłuszcze. Jedzmy codziennie 2-3 porcje. Porcja to: łyżeczka oleju, masła lub łyżka majonezu. ● Słodycze. Nie więcej niż 5 porcji tygodniowo.

Porcja to np. gałka lodów, łyżka dżemu.

Działają prawie jak tabletki

CZOSNEK

•Obniża ciśnienie dzięki allicynie. Najbardziej skuteczny jest na surowo. Zalecana dzienna porcja: przynajmniej 1 ząbek.

ARONIA

GREJPFRUT

•Właściwości terapeutyczne za-

•Obniża ciśnienie krwi dzięki antocyjanom. Skuteczny jest niesłodzony sok (1/2 szklanki dziennie) oraz inne przetwory.

wdzięcza bogactwu potasu i likopenu.

Jedzmy po kilku godzinach od zażycia leku na ciśnienie (interakcje!).

SIEMIĘ LNIANE

SOK Z BURAKÓW

omega 3. Efekt terapeutyczny daje porcja 30 g dziennie lub łyżka oleju.

ny, które rozszerzają tętnice.

Warto pić 2-3 razy dziennie po 1/2 szklanki.

•Działa dzięki kwasom

64

dbam o zdrowie

•Znajdują się w nich azota-

dobre Dania przy nadciśnieniu DIETA przepisy

Ciężkie, tłuste ciasta, jasne makarony pięciojajeczne, smażone mięsa odpadają. Ale to nie znaczy, że potrawy zalecane przy nadciśnieniu muszą być niesmaczne. Wręcz przeciwnie!

TEKST BARBARA LASOTA

L

lista produktów dozwolonych, a wręcz zalecanych osobom, które chciałyby wypróbować dietę, by zapobiec nadciśnieniu lub obniżyć już istniejące jest znacznie dłuższa niż myślimy. I dająca naprawdę wiele kulinarnych możliwości.

Mamy do dyspozycji wszystkie warzywa i owoce świata, mnóstwo strączków, ziaren, kasz, a także orzechy, trochę mięsa i nabiału. Możemy jadać codziennie prawdziwe rarytasy, jeśli tylko przyjdzie nam ochota.

TROCHĘ EGZOTYKI

Szpinak z czosnkiem Duży pęczek chińskiego szpinaku wodnego (jest dostępny w sklepach z żywnością azjatycką) lub naszego rodzimego szpinaku, 4 duże ząbki czosnku, papryczka chilli, łyżka oleju, po łyżce sosu sojowego, rybnego, ostrygowego, odrobina cukru lub miodu

Na patelni (najlepszy wok) rogrzewamy olej, dodajemy pokrojoną w cienkie paseczki papryczkę i pokrojony w niezbyt cienkie plasterki czosnek. Po chwili, uważając, aby olej się nie przypalił i czosnek nadmiernie nie zrumienił, wrzucamy umyty, rozdrobniony szpinak.

4

porcje

46

kcal

2g

białka

3g

tłuszczu

Wlewamy wszystkie sosy i mieszając, smażymy nie dłużej niż pół minuty. Następnie wlewamy 2 łyżki wody i dusimy jeszcze ok. półtorej minuty. Po zdjęciu z ognia możemy dodać do smaku odrobinę cukru lub miodu. Podajemy jako dodatek nie tylko do dań azjatyckich.

Aby zbić ciśnienie, musimy jeść codziennie dużo warzyw. Starajmy się więc oryginalnie je przyrządzać, wykorzystujmy jak najwięcej gatunków. Wtedy się nie znudzą.

66

dbam o zdrowie

Najbardziej wskazaną metodą przyrządzania potraw jest gotowanie i pieczenie.

Ale krótkie smażenie też nam nie zaszkodzi.

Ogórkowa z pęczakiem

POŻYWNA ZUPA

4 czubate łyżki kaszy pęczak, 2 marchewki, pietruszka, kawałek selera, 4 ziemniaki, 4 średnie ogórki kiszone, cebula, 3 ząbki czosnku, łyżeczka suszonego majeranku, łyżka posiekanego koperku, łyżka oliwy z oliwek, sól i pieprz

4

porcje

Pęczak zalewamy 2 l wody, lekko solimy i gotujemy na małym ogniu pod przykryciem.

W międzyczasie drobno kroimy lub ucieramy na tarce jarzynowej marchew, pietruszkę i seler. Obrane ziemniaki kroimy w kostkę.

Gdy pęczak będzie już

175

4,5 g

kcal

białka

3g

tłuszczu

półmiękki, dodajemy włoszczyznę i ziemniaki. Gotujemy razem ok.

15 minut. Siekamy cebulę, podsmażamy na oliwie i dodajemy do zupy, razem z rozdrobnionym czosnkiem i utartymi ogórkami.

Zagotowujemy. Przyprawiamy wg uznania.

To zupa zgodna z dietą DASH – jest nie tylko pożywna, zawiera także dużo cennych przy nadciśnieniu składników: warzywa, kaszę i półsurowy czosnek.

Smoothie bowl

ZDROWE ŚNIADANIE

4 małe kubki jogurtu naturalnego, 8 łyżek błyskawicznych płatków owsianych, 2 garście aronii (może być mrożona) lub 4 łyżki niesłodzonego soku aroniowego, 2 banany, 4 łyżki dowolnych orzechów i suszonych owoców lub kilkanaście świeżych owoców.

4

porcje

Płatki owsiane zalewamy wieczorem niewielką ilością wrzątku, aby się zaparzyły i napęczniały. Rano miksujemy je w blenderze z jogurtem i aronią lub sokiem z aronii. Rozkładamy do miseczek dość gęstą masę. Na wierzchu układamy plasterki banana, suszone owoce

238

12 g

kcal

białka

14 g

tłuszczu

i lekko pokruszone orzechy. Latem zdecydowanie lepszym wyborem niż suszone owoce, będą świeże, sezonowe, np. truskawki, maliny lub czereśnie. W przepisie nie ma nasion chia, ale kto lubi również może je dodać. Dozwolona łyżeczka miodu.

Wymarzony poranny posiłek latem, dla osób z podwyższonym ciśnieniem.

Bardzo ważny jest dodatek leczniczej aronii.

NIEBANALNA KOLACJA

Placek z cukinią i orzechami 25 dag pszennej mąki pełnoziarnistej, 1/2 szklanki mleka, jajko, łyżka oleju, 2 dag drożdży, 2 cukinie, 2 garście orzeszków ziemnych, 100 g mozzarelli, szczypiorek, sól, pieprz

Z mąki, mleka, jaja, drożdży, oleju i szczyp-

4

porcje po:

ty soli zagniatamy drożdżowe ciasto. Zostawiamy do wyrośnięcia.

Rozwałkowujemy jak na pizzę i rozkładamy na blasze. Gdy lekko podrośnie, wstawiamy na kilka minut do piekarnika rozgrzanego do 170 st. C. Cukinie kroimy w bardzo cienkie

437

24 g

kcal

białka

17 g

tłuszczu

wstążki lub plasterki.

Przyprawiamy pieprzem i solą, a kto lubi, może też dodać odrobinę papryczki chilli.

Układamy cukinię na podpieczonym spodzie, posypujemy orzechami i mozzarellą. Upieczony placek posypujemy szczypiorkiem.

Zdrowa odmiana francuskiej tarty z cukinią i orzechami, w której tłuste ciasto francuskie zastąpiliśmy znacznie lżejszym drożdżowym z razowej mąki.

dbam o zdrowie

67

WIEŚCI z apteki

Porady z za

PIERWSZEGO STOŁU*

nasZ ekspert

dr n. farmaceutycznych MAGDALENA JACHORSKA ekspert farmaceutyczny

Dawka wiedzy na temat produktów aptecznych i przepisów związanych z farmacją

KOLAGEN A KONDYCJA SKÓRY

Kolagen stanowi około 30% wszystkich białek w organizmie człowieka. Występuje w kościach, mięśniach, skórze, ścięgnach. Odgrywa istotną rolę m.in. w utrzymaniu kondycji skóry, zwiększa jej sprężystość i poziom nawilżenia. Z wiekiem wytwarzamy go coraz mniej, co prowadzi do wysuszenia i spadku elastyczności skóry, powstawania zmarszczek i bruzd. Właściwa suplementacja stymuluje syntezę kolagenu w organizmie i przeciwdziała tym procesom. Wybierając preparat, warto zwrócić uwagę na typ i klasę kolagenu. Kolagen typu I będzie bowiem wpływał na kondycję skóry, a typu II sprawdzi się przy problemach z ruchomością stawów. Dobrze, aby produkt zawierał wit. C oraz kwas hialuronowy, które dodatkowo stymulują produkcję kolagenu w organizmie.

ANEMIA JAK UZUPEŁNIAĆ NIEDOBORY ŻELAZA Przyczyny anemii mogą być różne w zależności od wieku, płci oraz uwarunkowań genetycznych. Jedną z tych, na którą narażone są szczególnie kobiety (ciężarne i karmiące), jest niedobór żelaza. Typowe jego objawy to nadmierne wypadanie i siwienie włosów, łamliwość paznokci, sucha, łuszcząca się skóra, zaburzenia apetytu, pęknięcia w kącikach ust. Warto wtedy sięgnąć po preparaty uzupełniające, często wzbogacone o wit. z grupy B i wit. C, która zwiększa przyswajalność żelaza. Preparaty żelaza zaleca się przyjmować pół godziny przed pierwszym posiłkiem, terapia uzupełniająca trwa zwykle 4-6 miesięcy.

68

dbam o zdrowie

MULTIMODALNA TERAPIA BÓLU Leki przeciwbólowe to produkty, o które pacjenci pytają w aptekach najczęściej.

Zadaniem farmaceuty jest wskazanie właściwego produktu oraz zasad jego stosowania. Istotne są tu: przyczyna, natężenie bólu, wiek pacjenta, choroby współistniejące i inne brane przez niego leki. Rekomendując leczenie farmaceuta może też wykorzystać tzw. analgezję multimodalną, czyli terapię skojarzoną, kiedy łączy się np. paracetamol z ibuprofenem, kwasem acetylosalicylowym, tramadolem, kodeiną, kofeiną. Leczenie takie zwiększa skuteczność leków oraz ogranicza działania niepożądane. Pamiętajmy jednak, aby nie łączyć leków na własną rekę. Tylko rekomendacja farmaceuty zapewni nam bezpieczeństwo.

NIETYPOWE OBJAWY MENOPAUZY U niektórych kobiet, obok typowych objawów menopauzy, mogą pojawić się: szumy uszne, parestezje (uczucie mrowienia i drętwienia rąk), bóle kręgosłupa, otyłość brzuszna, wzrost poziomu cholesterolu, swędzenie i przesuszenie skóry, zespół suchego oka, łysienie. Duża część tych objawów ma podłoże hormonalne i wynika ze spadku poziomu estrogenów.

Warto wtedy udać się do lekarza lub doraźnie zażyć produkty wspomagające leczenie – najczęściej są to preparaty bogate w fitoestrogeny oraz produkty doraźnie zwalczające te dolegliwości.

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

JESTE M

eko

Podziękuj

drzewom

To najstarsze żywe organizmy na świecie. Zadomowiły się na lądzie ok. 350 mln lat temu. Gdybyśmy mieli świadomość, jak wiele przynoszą korzyści i oszczędności, traktowalibyśmy je z większym szacunkiem. dbam o zdrowie

69

JESTEM EKO zoom na...

Jak wiele zawdzięczamy

drzewom

Większość z nas postrzega je jako rośliny najważniejsze w dostarczaniu tlenu. Tymczasem robią dla ludzi znacznie więcej.

Warto o tym pamiętać, doceniać drzewa i o nie dbać!

N

ie sposób przecenić roli drzew. Już od zarania ludzkości zapewniały pożywienie, opał, schronienie przed deszczem lub upałem, dostarczały też leków. Były surowcem, z którego najpierw wytwarzano drobne narzędzia codziennego użytku, broń, a potem budowano łodzie, wozy, 70

dbam o zdrowie

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

domy. Przypisywano im też niezwykłe właściwości i moce. Dziś wiemy, jak ważne są drzewa dla klimatu, ekosystemu i zachowania równowagi w przyrodzie. Niszczenie ogromnych obszarów lasów deszczowych w Ameryce Południowej jest problemem w skali całego świata. Zanieczyszczenia i związane z nimi zmiany klimatyczne też w dużym

stopniu wywołane są wycinaniem lasów. Drzewa bardzo wiele korzyści przynoszą mieszkańcom miast.

Są nie tylko bardzo dekoracyjne, ale też pełnią niezwykle istotne funkcje ochronne, o których piszemy poniżej. Warto tu wspomnieć, że ich dobroczynny wpływ zależy od wielkości i masy listowia. Dlatego trzeba wyjątkowo dbać o duże okazy.

DAJĄ POŻYTEK ZWIERZĘTOM I OWADOM Ptaki budują w koronach gniazda, zwierzęta, także owady i pszczoły znajdują pożywienie.

Ogród, w którym są drzewa i krzewy naprawdę żyje! Może zaglądać do niego nawet 7000 gatunków zwierząt, a wśród nich ssaki (45 gatunków), motyle, chrząszcze, gąsieniczniki.

I oczywiście ptaki (nawet 50 gatunków). Rośliny powinny być możliwie najbardziej urozmaico-

ne, bo wówczas cieszyć nas będą kwiatami wiosną i latem, a jesienią różnokolorowymi owocami. Bardzo ważne, by były to rodzime gatunki, które wytwarzają pyłki i owoce. Każda roślina przyciąga bowiem inne gatunki owadów i ptaków. Egzotyczne okazy, choć piękne – dla krajowych zwierząt są bezwartościowe, bo nie stanowią źródła pożywienia.

OBNIŻAJĄ TEMPERATURĘ POWIETRZA W UPAŁ Na miejskim skwerze pozbawionym zieleni temperatura może osiągnąć nawet 50 st. C. Korony drzew nie tylko zacieniają ziemię i zmniejszają jej nagrzewanie, ale także wyparowują z liści chłodzącą otoczenie wodę. Np. duży klon potrafi w gorący letni dzień w ciągu godziny wyparować prawie 300 litrów wody! Aby zastąpić jego działanie chłodzące, trzeba by kilku klimatyzatorów pracujących całą dobę.

CHRONIĄ PRZED SILNYM WIATREM Szpalery drzew znacznie redukują szybkość wiatru, który jest dokuczliwy jesienią i zimą. Drzewa otaczające dom jednorodzinny mogą więc zmniejszyć zużycie energii koniecznej do ogrzewania.

Blokują zimne wiatry, które z dużo mniejszą siłą chłodzą ściany i wdzierają się do środka. Jednocześnie bezlistne zimą gałęzie nie blokują przenikania promieni słonecznych. Wybierając drzewa, warto wziąć pod uwagę gęstość korony (potrzebne są zarówno te rzadsze, jak i te gęstsze) i posadzić je po wietrznej stronie.

Szkodliwe ogławianie!

*Botanicy uważają tzw. ogławianie drzew (tak chętnie stosowane w Polsce) za działalność, która prowadzi do śmierci rośliny.

Oskalpowane z liści, poranione drzewo jest słabsze. Łatwiej atakują je bakterie, grzyby. Zwykle usycha. dbam o zdrowie

71

JESTEM EKO zoom na...

Warto wiedzieć ierwsze *P drzewa poja-

wiły się ponad 370 milionów lat temu.

Wiedzę o nich czerpiemy ze skamieniałości.

ednym z naj*J szybciej rosną-

cych drzew jest eukaliptus.

Już po 5 latach osiaga 12 m.

OBCOWANIE Z DRZEWAMI WPŁYWA KORZYSTNIE NA ZDROWIE Sami wiemy najlepiej, jak dużo daje spacer po lesie. Już po godzinnej przechadzce wracamy spokojniejsi, dotlenieni, wyciszeni, wypoczęci, odstresowani. Wybierając się do lasu, możemy nie tylko poddać się swoistej psychoterapii, ale także zdobyć surowiec, z któ-

rego zrobimy skuteczne naturalne leki na wiele przypadłości. W Japonii istnieje już kilkadziesiąt ośrodków terapii leśnej, którą lekarze zapisują jako lek – kąpiele leśne czyli spacery po lesie, podczas których uruchamiają się wszystkie zmysły.

GDY PRZYTULISZ SIĘ DO DRZEWA, POCZUJESZ ZAPACH KORY I LIŚCI, ICH TEMPERATURE ORAZ FAKTURĘ.

DOŚWIADCZYSZ WIĘZI ZE ŚWIATEM PRZYRODY.

o najstar* D szych okazów

należy sosna oścista we wschodniej Kalifornii.

ZADRZEWIENIE MA OGROMNE ZNACZENIE RETENCYJNE. TERENY ZALEWOWE POWINNY BYĆ OBSADZANE ROŚLINNOŚCIĄ.

72

dbam o zdrowie

REGULUJĄ GOSPODARKĘ WODNĄ Wychwytywanie przez drzewa deszczu może zmniejszyć o kilkanaście procent spływ wody do kanalizacji, zdecydowanie odciążyć instalacje przeciwburzowe i zapobiec ich przelaniu. Korzenie powstrzymują erozję gleby. Odgrywają też ważną rolę w utrzymaniu i przywracaniu zasobów wód gruntowych. Znane są przypadki pojawienia się wody w wyschniętych studniach po posadzeniu drzew.

JESTEM EKO w zgodzie z naturą

Młody

miód jest

pyszny i zdrowy Miód jest jednym z najstarszych lekarstw, jakie znają ludzie. Ale podobno najwięcej zalet ma ten dopiero co wyjęty z ula. Warto więc wspomagać nim organizm.

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

P

owstawanie miodu to skomplikowany proces. Nektar zebrany przez pszczoły przetwarzany jest przez enzymy zawarte w pszczelej ślinie na słodkie krople nazwane przez nas miodem. Trwa to 4-5 dni. To nie znaczy, że w tym cennym produkcie nie zachodzą kolejne zmiany. Cukry złożone pod wpływem enzymów dalej się rozkładają, a dobrze przechowywany miód nie starzeje się i zachowuje swoje

74

dbam o zdrowie

właściwości. Podobno jako środek leczniczy stosowali go już starożytni Grecy, a także sam Hipokrates, który dożył sędziwego wieku. Choć każda forma miodu jest godna polecenia, niektórzy cenią sobie najbardziej świeży płynny miód zwany patoką. Jest on bogaty w liczne substancje antybiotyczne i antybakteryjne. Zawiera witaminy z grupy A, B i C, kwas foliowy i liczne składniki mineralne. Należy do nich: potas, żelazo, magnez, chlor, fosfor oraz

mangan. To dzięki nim miód nie tylko wzmacnia odporność i pracę serca, ale też przyspiesza gojenie się ran, leczy wrzody żołądka, zapobiega miażdżycy, stymuluje pracę mózgu, a nawet uspokaja!

Tym smacznym pszczelim wytworem warto wspomagać się przy przeziębieniach, stanach zapalnych gardła. Jego właściwości zostają jednak utracone w temperaturze powyżej 40 stopni, dlatego napoje, do których go dodajemy nie powinny być zbyt gorące.

NA CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO

*

Polecany jest zwłaszcza miód lipowy, spadziowy, tymiankowy, malinowy. * Podgrzej lekko szklankę mleka. Dodaj łyżkę miodu i łyżeczkę masła. Wypij przed snem. Wzmocnisz działanie antybakteryjne, dodając zmiażdżony ząbek czosnku. * Rozpuść w 1/4 szklanki ciepłej wody łyżeczkę miodu.

Płucz bolące gardło kilka razy dziennie.

Rozpoznaj dobry miód * Aby sprawdzić, czy nie zawiera zanie-

czyszczeń, zamieszaj miód w słoiku i wylej 1 łyżkę na biały porcelanowy talerz. Z łatwością zauważysz wszelkie „dodatki”. * Nabierz miód na dużą łyżkę i wlewaj go z powrotem do naczynia. Im wyższy utworzy stożek, tym lepiej. Miód rozcieńczony wodą tworzy wyraźne wklęśnięcie.

NA CHOROBY UKŁADU POKARMOWEGO

*

Polecany jest głównie miód rzepakowy, wrzosowy, wielokwiatowy. * Zmiel nasiona kminku. Szczyptą proszku posyp łyżeczkę miodu.

Przyjmuj 3 razy dziennie po posiłkach w przypadku niestrawności oraz wzdęć. * Jeśli cierpisz na zgagę i mdłości, np. z powodu wrzodów żołądka i dwunastnicy, rozpuść łyżeczkę miodu w szklance ciepłej wody i pij 2 godziny przed jedzeniem lub 3 godziny po posiłku. * Gdy dopadnie cię ból brzucha, zmieszaj 2 łyżki sproszkowanych nasion anyżu z 2 łyżkami miodu.

Zażywaj 2 razy dziennie po łyżce.

REKLAMA

JESTEM EKO mam patent na...

Mam

szacunek

dla Ziemi, ludzi i zwierząt

D

la mnie ekologia nie jest tymczasową modą. To styl wyniesiony z rodzinnego domu. Życie blisko natury i w zgodzie z nią zawsze było nam bardzo bliskie. Moja mama od wielu lat wspiera lokalnych rolników i producentów żywności ekologicznej, kupuje ich wyroby.

Odkąd pamiętam, w naszej rodzinie zawsze jadło się bardzo naturalnie i zdrowo. Teraz podobnie prowadzę kuchnię w moim własnym domu, a 7-letnią córkę Alicję staram się edukować na temat ochrony przyrody i zdrowego trybu życia.

DUŻO NAUCZYŁ MNIE POBYT W USA

Aktorka i piosenkarka jeździ z córką na jeden z warszawskich biobazarków, gdzie kupuje m.in. ekologiczne soki.

Najbardziej lubi ten z buraka z fenkułem, czyli koprem włoskim, kurkumą, pomarańczą i pieprzem cayenne. Na co dzień w domu przygotowuje jedzenie z produktów z certyfikatem eko.

76

dbam o zdrowie

NIE NOSZĘ FUTER Kosmetyków używam tylko takich, które są naturalne, nietestowane na zwierzętach. Wspieram schroniska i fundacje walczące o prawa zwierząt oraz akcje charytatywne na ich rzecz. Przekazuję 1 proc. podatku i udostępniam płyty na aukcje internetowe. Popieram również akcje przeciw okrucieństwu, na rzecz poprawy losu zwierząt gospodarskich i hodowlanych. wysłuchał Cezary Kubaszewski

Zdjęcie: Pawel Wodzynski/Dzien Dobry TVN/East News

Natalia Lesz

W Los Angeles, gdzie przez jakiś czas mieszkałam, jest wiele miejsc z kuchnią ekologiczną, szotami witaminowymi, naturalnymi kosmetykami. Tam pierwszy raz zjadłam tofu, seitan (sojowy zamiennik mięsa) i wegetariańskiego burgera z kotletem z kiełków słonecznika. Posmakowało mi i od wielu lat nie jem już potraw mięsnych.

DBAM

o urodę Czy zauważyłaś, że łatwiej przybrać parę dodatkowych kilogramów niż zgubić?

Jeśli twoje ciało straciło gibkość i idealne kształty, nie zwlekaj!

Na pewno zdążysz je wymodelować przed urlopem i w letnich, skąpych kreacjach zaprezentujesz się z najlepszej strony.

Proste sposoby na

smukłą figurę

DBAM O URODĘ zoom na...

Idealna sylwetka przed latem

To jest możliwe, jeśli zaczniesz od zaraz!

Wystarczą niewielkie zmiany w jadłospisie, odrobina więcej ruchu na co dzień i pielęgnacja ukierunkowana na modelowanie ciała.

TEKST EWA ADAMIAK

78

dbam o zdrowie

P

orzuć myśli o rygorystycznej diecie odchudzającej!

Takie eksperymenty nie przynoszą żadnych korzyści. Przeciwnie – zapewnią podły nastrój i efekt jojo, czyli powrót do kształtów, które chcesz zmienić.

Sposób na ładną figurę jest prostszy i całkiem przyjemny. Wymaga tylko małej odmiany w stylu życia, korekty codziennej diety i systematyczności w pielęgnacji. Podejdź do sprawy poważnie, a efekty zauważysz już po 3-4 tygodniach i przywitasz lato nową, idealną sylwetką.

WODA WYRZEŹBI CIĘ NA NOWO Zwykły prysznic zamień w modelujący sylwetkę zabieg balneoterapeutyczny.

•Strumień wody wyszczupla – wymasuj nim dokładnie całe ciało (od dołu do góry; prawą, następnie lewą stronę).

•Ciepło-zimno – zmiana temperatury wody podziała na ciało silnie ujędrniająco. Zacznij kąpiel ciepłą wodą, a zakończ strumieniem chłodnej.

ZDROWA DIETA NA PIĘKNE CIAŁO TAK

•owoce – najlepiej 5 porcji dziennie, ok. 400 g •woda bez gazu, napary ziołowe, zielona herbata •dania gotowane w wodzie lub na parze, pieczone •tłuszcze roślinne (np. oliwa)

NIE

•słodycze – to cukier lub cukier plus tłuszcz!

•napoje słodzone, gazowane, kawa oraz alkohole •dania smażone zwłaszcza w głębokim tłuszczu •tłuszcze zwierzęce (np. smalec)

PUNKTY SPECJALNE Przyjrzyj się z uwagą swojej sylwetce i zdiagnozuj problem. Rzadko się zdarza, by tłuszczyk osiadł wszędzie jednakową warstwą. Podczas gruntownej pielęgnacji ujędrniającej warto bardziej skoncentrować się na partiach szczególnie zagrożonych, którymi są: •talia,•brzuszek,•uda (bryczesy) •pośladki.

RUSZ SIĘ Z DOMU! • Spaceruj, choćby powolnym krokiem, ale regularnie (3-4 razy na tydzień). Podczas godzinnego marszu spalisz od 300 do 400 kalorii!

• Znajdź siłownię na wolnym powietrzu – na pewno masz taką w pobliżu domu (są darmowe!).

Znajdziesz tam wszystkie urządzenia, których potrzebujesz do rzeźbienia wysportowanej sylwetki.

REKLAMA

DBAM O URODĘ zoom na...

MODELUJĄCA PIELĘGNACJA Już samo wmasowywanie jakiegokolwiek scrubu czy balsamu ujędrnia skórę i pomaga w modelowaniu sylwetki. Jeszcze skuteczniej podziała kosmetyk z aktywnym składnikiem wspomagającym spalanie podskórnej tkanki tłuszczowej, jak np.: •ekstrakt z kawy – poprawia mikrokrążenie i elastyczność skóry, likwiduje złogi tłuszczowe; •L-karnityna – przyspiesza naturalny metabolizm komórek skóry, zmniejsza ilość zmagazynowanego tuż pod nią tłuszczu, modeluje sylwetkę; •imbir – pobudza krążenie krwi, wygładza ciało.

KOKTAJL NA TALIĘ OSY • Ananas to słodki pogromca zbędnego tłuszczyku. Owoc zawiera bromelinę – enzym, który ułatwia organizmowi jego rozkład i usuwanie.

• Wysmuklający eliksir ananasowy: zmiksuj 2-3 plastry owocu (świeżego, bo ten w puszce jest zatopiony w cukrowym syropie!), 1 zielony ogórek, plaster imbiru i szklankę naparu z zielonej herbaty, mięty lub kopru włoskiego (zaparzaj łyżeczkę ziela). Koktajl pij 2 razy w tygodniu.

3 PROSTE ĆWICZENIA NA ŁADNĄ SYLWETKĘ •Płaski brzuch i smukłe nogi: przyjmij po-

zycję na czworakach. Na przemian prostuj i unoś jedną i drugą nogę w górę.

Powtórz (symetrycznie) 10-15 razy.

•Krągła pupa: leżąc na plecach zegnij nogi w kolanach, podeprzyj się na łokciach.

Unoś biodra w górę (licz przynajmniej do 5), opuść. Powtórz ćwiczenie 10 razy.

•Młodzieńcza sylwetka: stań przy ścianie, ramiona przed siebie, ugnij nogi (próbuj stać na jednej!). Wytrzymaj 5-10 sekund.

80

dbam o zdrowie

Dobra forma przed wakacjami!

Czerwiec to okres, w którym wiele z nas zaczyna dostrzegać problem wagi i próbuje zrzucić zbędne kilogramy jeszcze przed urlopem. Nie zawsze zabieramy się za to we właściwy sposób, co utrudnia osiągnięcie efektu. Często koncentrujemy się jedynie na aktywności fizycznej, zapominając o zbilansowanej diecie. Warto także wybrać wsparcie w postaci suplementów diety, zawierających naturalne składniki wpływające na intensywne spalanie tłuszczu i wspomagające kontrolę masy.

UJĘDRNIAJĄCA KĄPIEL 1-2 razy w tygodniu zanurz się na 15-20 minut w wannie z gorącą wodą (w temp. 39-40 st. C). Dorzuć ujędrniające dodatki, jak: •sól kamienna lub morska – jest wysoko zmineralizowana, uelastyczni skórę i uwolni ją od toksyn. Im więcej soli, tym skuteczniejsza kąpiel (zwiększaj jej ilość stopniowo do 1 kg); •zioła, np. skrzyp, pokrzywa, wąkrotka. Zalej 2-3 łyżki ziela wodą, gotuj na małym ogniu ok. 10 min. Przecedź wywar i wlej do wanny; •cytrusy – plasterki cytryny, pomarańczy, grejpfruta wrzuć do wody tuż przed kąpielą; •glony, np. bałtycki morszczyn. Zalej czubatą łyżkę suszu szklanką wrzątku, przykryj. Po 10 min przecedź i wlej napar do wanny.

DOZ PRODUCT HEPADUO Tabletki powlekane, 60 szt.

Suplement diety zawierający cholinę, L-asparaginian L-ornityny oraz ekstrakty roślinne. Karczoch zwyczajny pomaga zachować prawidłową masę ciała, a cholina wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wątroby.

DOZ PRODUCT HYDROUT Kapsułki, 30 szt.

Suplement diety zawierający aż 7 ekstraktów roślinnych, w tym ekstrakt z ziela rdestu ptasiego (Polygonum aviculare L.). R dest ptasi ma działanie moczopędne, dzięki czemu wspomaga usuwanie wody z organizmu.

DOZ PRODUCT CHROM Tabletki, 60 szt.

Suplement diety, który w składzie ma chrom oraz witaminę B3.

Chrom pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu makroskładników odżywczych. Niacyna pomaga zachować zdrową skórę, przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia oraz do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego.

ZABIEGI W GABINECIE

ALE ACTIVE LIFE ENERGY SHAPE Kapsułki, 60 szt.

Suplement diety zawierający kofeinę, 6 ekstraktów roślinnych, w tym m.in. ekstrakt ze skórki owoców Garcinia cambogia pomagający kontrolować masę ciała i zmniejszający łaknienie oraz ekstrakt z liści ostrokrzewu paragwajskiego, który pomaga kontrolować masę ciała oraz wspomaga spalanie tłuszczów.

REKLAMA

• Body wrapping – po aplikacji preparatu z aktywnymi składnikami wyszczuplającymi ciało owija się specjalną folią na ok. 90 min (cena zabiegu na 1 partię ciała: ok. 70 zł).

• Masaż próżniowo-drenujący poprawia krążenie, usuwa tłuszczyk i zastoje limfy (zabieg na brzuch: ok. 120 zł).

• Ultradźwięki mechanicznie uszkadzają komórki tłuszczowe – są usuwane z organizmu przez układ limfatyczny (koszt 1 zabiegu: od 800 zł wzwyż).

ZIELNIK DOZ DBAM O KONTROLĘ MASY CIAŁA Torebki, 10 szt.

Suplement diety zawierający ostrokrzew paragwajski, gorzką pomarańczę, koper włoski, kminek, miętę oraz głóg.

Ostrokrzew paragwajski, gorzka pomarańcza wspierają kontrolę masy ciała. A koper włoski, kminek, mięta oraz głóg wpływają na komfort trawienia.

..problemy z potem

DBAM O URODĘ mam patent na...

Gdy nadchodzą ciepłe dni, marzysz tylko o tym, by jak najdłużej zachować uczucie świeżości.

Wypróbuj sprawdzone sposoby.

Spore zasługi w ograniczaniu nadmiernej potliwości przypisuje się herbatkom z szałwii, która zawiera substancje ściągające i antybakteryjne. Napar łagodzi także pocenie spowodowane stresem, gdyż ma działanie uspokajające. Zaleca się wypijanie 2 filiżanek herbatki dziennie (działa po 2-3 godzinach). Wielu pacjentom pomagają również kąpiele z dodatkiem ziół (szałwia, tymianek, kora dębu, rumianek), które ograniczają wytwarzanie potu i mają działanie przeciwbakteryjne.

u t e n i b a g z c o Pom

Pacjentom, którzy bez skutku przetestowali wiele metod ograniczenia nadmiernej potliwości może pomóc wstrzyknięcie w skórę toksyny botulinowej u lekarza. Blokuje ona zakończenia nerwowe odpowiadające za wydzielanie potu. Efekt utrzymuje się 6-12 miesięcy. Cena za pachy: 900 zł.

82

dbam o zdrowie

DR N. FARMACEUTYCZNYCH KRZYSZTOF SŁOMIAK

Jakie preparaty z apteki sprawdzą się przy nadpotliwości?

Antyperspiranty, zarówno te stosowane na dzień, jak i na noc, to podstawowa linia obrony, gdy mówimy o nadmiernym poceniu się pod pachami, na dłoniach i stopach. Istnieją różne formy antyperspirantów, m.in. produkty bez recepty o działaniu klinicznym oraz te dostępne tylko na receptę. Antyperspiranty zawierają zwykle sole glinu, które osadzają się na gruczołach potowych, blokując wydzielanie potu.

Potblock Max Suplement diety zawierający w składzie ekstrakt z liści szałwii lekarskiej oraz ekstrakty z ziela pokrzywy zwyczajnej, skrzypu polnego oraz melisy lekarskiej. Szałwia lekarska wspiera normalizację pocenia się, a melisa lekarska ułatwia odprężenie i wspiera dobre samopoczucie. Tabletki powlekane, 60 szt.

REKLAMA

a ł o i z e n z c e t u Sk

pytamy eksperta

TO JEST

mój czas

Nie musisz żyć z zegarkiem w ręku, żeby odzyskać wpływ na swoje życie.

Wystarczy, że odpowiesz sobie na pytanie – czy to, co chcesz osiągnąć, ma służyć tobie, czy wygodzie innych.

Zostań panią swojego

czasu

TO JEST MÓJ CZAS zoom na…

Naprawdę

możesz być dobrze

zorganizowana Bez względu na to, czy napatrzyłyśmy się na dobrze zorganizowane mamy, babcie i ciocie, czy wychowałyśmy się w chaosie, zawsze możemy nauczyć się panować nad czasem i dbać o swoje potrzeby.

TEKST ANNA GRZELCZAK 84

dbam o zdrowie

pytamy eksperta

OLA BUDZYŃSKA ekspertka organizacji i planowania, przedsiębiorczyni i twórczyni platformy rozwojowej „Klub Pań Swojego Czasu”, www.klubpsc.pl

Z

abiegana, zapracowana, przytłoczona oczekiwaniami, z trudem znajdujesz chwilę na odpoczynek. Zastanawiasz się, w jaki sposób inne kobiety, choć ich doba liczy również 24 godziny, mają czas na wizytę u fryzjera i kosmetyczki, a weekendy spędzają z przyjaciółmi lub na różnych aktywnościach, podczas gdy twoje obowiązki nie mają końca? Zarzucasz sobie złą organizację, obiecując solennie, że jutrzejszy poranek stanie się początkiem zmiany w perfekcyjną panią domu, żonę, matkę i pracownicę. Rzecz jasna, nie dotrzymujesz słowa, bo nikt nie sprostałby tak wygórowanym oczekiwaniom i znów czujesz się winna. Jak przerwać ten zaklęty krąg?

Dlaczego tak często wydaje nam się, że mogłybyśmy być jeszcze lepiej zorganizowane i zrobić jeszcze więcej?

Sedno problemu kryje się w przekonaniach dotyczących roli kobiety. Ciągle słyszymy, że mityczna „dobra mama” zawsze ma czas na zabawę z dziećmi czy wnukami, „dobra żona” prasuje mężowi koszule, podstawia obiad pod nos, a wieczorem zmienia się w demona seksu. Że w domu „dobrej gospodyni” okna lśnią czystością, a z kuchennych blatów można dosłownie jeść posiłki. Do tego jeszcze dochodzi przekonanie, że powinnyśmy być wysportowane,

zadbane, oddane swojej pracy i przyjaciołom... A przecież to niewykonalne! Gadanie, że „jak się chce, to się da” i że „wszystko jest kwestią organizacji” jest kompletną bzdurą, którą pozwalamy sobie „wcisnąć”. Doba nie jest z gumy i dopóki nie zwalczymy tych krzywdzących przekonań, dopóty będziemy uważać się za niezorganizowane.

Sądziłam, że autorka bloga „Pani Swojego Czasu” zaproponuje nam jakieś cudowne sprawdzone sposoby na lepszą organizację, a słyszę, że to bzdura?

Bzdurą są nierealne, szkodliwe oczekiwania wobec siebie i porównywanie się z innymi. Możemy pracować nad lepszym wykorzystaniem swoich zasobów, nauczyć się odróżniać rzeczy ważne od nieistotnych i pilnych, wyeliminować rozpraszacze, planować zadania tak, aby mieć czas na odpoczynek i regenerację, ale nie po to, żeby stać się ideałem. Techniki zarządzania sobą w czasie wspierają nas w codziennych działaniach i należy je traktować jak drogowskazy prowadzące do celu. Przykładowo „Metoda 2 minut” mówi, że mało wymagające zadania możemy łączyć z innymi obowiązkami i wykonywać je przy okazji np. czekając na wrzątek na herbatę, możemy rozładować zmywarkę, a w czasie połączenia z infolinią uporządkować biurko.

Myślę, że ta metoda jest dobrze znana kobietom, ale jakie techniki stosować, żeby robić to, na czym naprawdę nam zależy?

Zanim przejdziemy do aktywnego korzystania z metod i narzędzi do zarządzania sobą w czasie, zatrzymajmy się i pomyślmy, do czego

SPOSOBY ZARZĄDZANIA CZASEM • Metoda Pomodoro Zakłada, że pracujemy w maksymalnym skupieniu tylko przez jakiś czas. Dlatego dobrze jest podzielić zadanie na części, uwzględniając przerwy, np. 25 minut intensywnej pracy, a po niej pięciominutowy odpoczynek.

• Checklisty to inaczej spisane czynności potrzebne do wykonania każdego zadania np. naprawa samochodu to telefon do mechanika, odprowadzenie auta, ustalenie ceny i terminu odbioru, a potem odbiór.

Zapisujemy kto i kiedy tym się zajmie i przechodzimy do następnego obowiązku.

• Zasada 5-10-15 polega na dzieleniu zadań na takie, na których wykonanie potrzebujemy pięciu czy dziesięciu minut lub kwadransa. Masz wolną chwilę? Sięgasz po listę i wybierasz coś z pięciominutowej rubryki. w ogóle dążymy i czy to rzeczywiście jest nasze, bo często bierzemy na siebie ciężar cudzych oczekiwań. Zadajmy sobie pytanie, czy chcę być lepszą panią domu dla dbam o zdrowie

85

TO JEST MÓJ CZAS zoom na…

siebie, czy po to, żeby dorównać mamie lub teściowej, stawianym mi za wzór? Czy chcę odejść na wcześniejszą emeryturę, bo jestem zmęczona albo mam ochotę wreszcie zrobić coś dla siebie, czy ulegam presji dzieci, oczekujących, że zajmę się wnukami? Tę sytuację dobrze obrazuje metafora drabiny, którą przywołuję w swojej kurso-książce „Zorganizuj się w 21 dni”.

Według niej techniki i metody są jak drabina przystawiona do ściany. Jeśli oprzemy ją

o niewłaściwą konstrukcję, to wejdziemy na niewłaściwy dach.

Dlatego zanim zaczniemy korzystać z różnych narzędzi, ustalmy swoje prawdziwe cele.

A jaki powinien być kolejny krok?

Zmiana nawyków, ponieważ stanowią one 40 proc. naszych działań.

Codzienne siadanie do pracy, skupianie się na obowiązkach, pilnowanie czasu na regenerację, tworzenie listy zadań – wszystkie te

ZMIEŃ STYL DZIAŁANIA Szybko zniechęcasz się do nowych pomysłów?

Popracuj nad swoim podejściem!

BEZ EFEKTÓW

1

EFEKTYWNY

1

2

2

Powszechnym problemem jest nieumiejętność odróżnienia spraw ważnych od pilnych, które muszą być wykonane od razu. działania mają swoje źródło w dobrych nawykach. Należy do nich zapisywanie spraw do załatwienia w jednym miejscu, w telefonie lub na kartkach, wybieranie najważniejszych i realizowanie ich, choćby częściowe, każdego dnia.

Ważne jest też codzienne przeglądanie sporządzonej listy, bo bez tego tworzenie jej nie ma sensu.

Jeśli mimo stosowania dobrych nawyków, wciąż np. nie uczymy się języka obcego czy nie ćwiczymy, choć jest to dla nas ważne?

2

1 2

Wtedy warto zapytać siebie, dlaczego dane zadanie mnie zniechęca, przeraża albo nie znajduję na nie czasu. Często już sama szczera odpowiedź i uświadomienie sobie własnych obaw i blokad pozwala nareszcie zacząć działać albo przeciwnie, wyrzucić zadanie z listy, jeśli uznamy je za nieistotne czy nie nasze. Spróbujmy tak czasem zrobić i zobaczmy, co się stanie. Organizacja to też sztuka odpuszczania.

3

3

Jednak są takie sprawy np. urzędowe, które mimo swojej ważności potrafimy odkładać w nieskończność, narażając się na kary administracyjne.

4

3

1

Euforia – myśl o nowym celu np. zrzuceniu wagi od razu poprawia ci nastrój.

Fantazjowanie – stale rozmyślasz o swoim nowym szczupłym ciele.

Zniechęcenie – ćwiczysz i jesz mniej, ale waga ani drgnie, więc tracisz impet.

4

Zaniechanie – sporadycznie odwiedzasz siłownię, za to często podjadasz, więc zaczynasz szukać winnych tego stanu i porzucasz plany.

86

dbam o zdrowie

4

3

Skupienie – postanawiasz założyć tego lata bikinii.

Planowanie – oceniasz realnie, ile możesz starcić na wadze.Wybierasz dietę i ćwiczenia, rozpisujesz zadania na każdy dzień.

Analiza – po tygodniu korygujesz listę zadań, uwzględniając swoje możliwości i gorsze dni.

4

Konsekwencja – ćwiczysz w swoim tempie i w dobrym nastroju.

To jest ciekawy paradoks, bo tego typu sprawy często obciążają nas psychicznie i wywołują wyrzuty sumienia, a mimo to trudno nam się zmobilizować. W takich sytuacjach korzystam z tzw. „Listy zadań pierdołowatych”, to pozwala

mi zebrać je w jednym miejscu i podzielić na grupy. Przykładowo, masz do wykonania pięć telefonów do różnych instytucji? Załatw je naraz, w wolnej godzinie w środku tygodnia, a przekonasz się z jaką satysfakcją będziesz pozbywać się kolejnych pozycji z listy.

Kluczem jest komunikacja i jasne przedstawianie swoich potrzeb, ale nie osiągniemy tego, jeśli nie przepracujemy blokujących nas przekonań. To one odpowiadają za chęć tłumaczenia się np. dzieciom, że nie jesteśmy opiekunkami na zawołanie i pilnowanie się, żeby nikogo nie urazić. Czas dla siebie, to nie jest coś, co mamy sobie „uszczknąć”, gdy inni nam pozwolą. My decydujemy, jak dużą jego część oddamy innym. Oczywiście są sprawy, które trzeba wspólnie ustalić, ale wtedy zasady muszą być jasne i sprawiedliwe dla wszystkich. Nie zawsze też nasze sprawy będą istotne, np. jeśli od mojej pracy zależy powodzenie projektu, to to zadanie jest ważniejsze od fitnessu czy kosmetyczki. Jednak bez względu na okoliczności uważam, że dobra organizacja to umiejętność, której po prostu można się nauczyć.

REKLAMA

Można planować i zapisywać, ale co zrobić, gdy szef nagle zatrzymuje nas w pracy, a mąż i rodzina mają swoje oczekiwania?

TO JEST MÓJ CZAS myśl miesiąca

„Nigdy nie przepłyniesz oceanu, jeśli nie masz odwagi stracić z oczu brzegu.”

b m u l o K f o t z Krzys

Uważany za szaleńca, okazał się wizjonerem. Pokazał, jak skutecznie pokonywać własne lęki i konsekwentnie dążyć do celu. Nam pozostaje już „tylko” kierować się jego wskazówkami.

TEKST ANNA GRZELCZAK

K

olumbowska utrata z oczu brzegu jest jak pierwszy krok na drodze do zmiany przyzwyczajeń. Jeszcze ostrożnie zerkamy za siebie na dobrze znane dotychczasowe życie, ale już czujemy ekscytację przygodą. To ten dzień, w którym zamiast jak zwykle krzątać się po domu, jedziemy za miasto pogapić się na chmury, zapisujemy się na szkolenie, które może doprowadzić nas do zmiany zawodu, proponujemy zabieganej córce lub synowej wspólny wypad nad morze,

88

dbam o zdrowie

a mężowi kurs tańca. Robimy coś, co zaskakuje nas same i wypływamy na nieznane wody. Żeby nie utonąć lub nie osiąść na mieliźnie, musimy trzymać się obranego kursu i po pierwszym kroku wykonać następne: iść na szkolenie, wykupić bilet na pociąg nad morze czy karnet na kurs tańca, a później przetrwać gorsze dni i własne zwątpienie. A przetrwamy, jeśli weźmiemy je wcześniej pod uwagę, podobnie jak satysfakcję z osiągniętego celu. Pora więc ruszać, bo pogoda sprzyja wyprawom w nieznane!

TO JEST MÓJ CZAS

seksuolog radzi

Brak seksu ma swoje konsekwencje Czasami to nasza decyzja, a niekiedy abstynencja związana jest z chorobą, wyjazdem partnera, nieporozumieniami w związku lub innymi okolicznościami.

pytamy eksperta

AGNIESZKA CZECHOWSKA edukatorka seksualna

Z

badań wynika, że 71 proc. Polaków uprawia seks przynajmniej raz w tygodniu, a około 5 proc. współżyje codziennie. Warto jednak wiedzieć, że powyższe dane oparte są na deklaracjach, co nie do końca musi mieć swoje stuprocentowe odzwierciedlenie w rzeczywistości. Jeśli bowiem chodzi o seks, lubimy stawiać się w lepszym świetle. Prawdopodobnie więc i w tym przypadku badani nieco na wyrost deklarowali swoją aktywność seksualną. Z obserwacji specjalistów wynika bowiem, że osób, które nie uprawiają seksu lub robią to sporadycznie, może być znacznie więcej. Jeśli je-

90

dbam o zdrowie

steś w tej grupie, możesz więc czuć się raźniej. Warto jednak mieć świadomość, że taka sytuacja nie pozostaje obojętna dla zdrowia i samopoczucia. Sprawdź, czym może grozić i jak sobie radzić z ewentualnymi niedogodnościami.

Gorszy nastrój

Seks jest świetnym sposobem na rozładowanie emocji. Potwierdzają to m.in. badania szkockich naukowców. Wynika z nich, że

40%

osoby, które nie uprawiają seksu, gorzej radzą sobie w stresujących sytuacjach (np. przy wystąpieniach publicznych). Statystyki mówią również, że seks może zmniejszać ryzyko depresji zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że w czasie zbliżenia mózg uwalnia tzw. hormony szczęścia, które poprawiają nastrój i odprężają.

Co zamiast? Substancje korzystnie wpływające na nasze samopoczucie uwalniane są także w czasie intensywnej aktywności fizycznej.

Zamiast uprawiać seks, możesz więc... uprawiać sport!

Polaków deklaruje, że seks odgrywa istotną rolę w ich życiu Większe ryzyko zawału

To dotyczy głównie mężczyzn. Jak udowodnili naukowcy

odporność organizmu i stymuluje nadnercza, które wzmacniają system immunologiczny. Dlatego właśnie osoby, które nie są aktywne seksualnie mogą częściej zapadać na infekcje wirusowe, np. grypę, przeziębienie.

Co zamiast? Na szczęście nie tylko ilość seksu ma wpływ na naszą odporność. By wzmocnić organizm, warto dobrze się odżywiać (jak najczęściej sięgać po owoce i warzywa, oleje roślinne), dużo przebywać na świeżym powietrzu i porządnie się wysypiać.

Więcej bólu

z Uniwersytetu w Belfaście, im mniej mężczyzna osiąga orgazmów, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia u niego problemów kardiologicznych, m.in. nadciśnienia, wieńcówki i zawału.

Co zamiast? Układ krążenia mężczyzn jest z zasady słabszy niż kobiet (nasze serce chronią żeńskie hormony). Dlatego warto mieć go pod kontrolą. Każdy, nawet zdrowy mężczyzna po czterdziestce powinien co najmniej raz w roku wykonywać lipidogram i EKG. Warto też raz w miesiącu mierzyć ciśnienie.

Słabsza odporność

Naukowcy z Wilkes University w Pensylwanii dowiedli, że osoby, które uprawiają seks raz albo dwa razy w tygodniu mają w organizmie

30 proc. więcej immunoglobulin A, czyli przeciwciał koniecznych do walki z wirusami. Seks wpływa też na wzrost poziomu leukocytów, białych krwinek odpowiedzialnych za

Podczas stosunku płciowego mózg wytwarza endorfiny, które działają podobnie jak środki przeciwbólowe. Ich mechanizm działania zbliżony jest do morfiny. Stężenie tych substancji wzrasta w organizmie dwukrotnie podczas orgazmu. Brak seksu oznacza więc także zmniejszoną ochronę przeciwbólową.

Co zamiast? Endorfiny wydzielają się także w czasie radosnego śmiechu (szczególnie na głos!), podczas jedzenia czekolady, picia wina i masażu. Słowem, gdy ciało odczuwa przyjemność, nasz mózg odpłaca mu się zastrzykiem sporej dawki przeciwbólowych hormonów.

SĄ TEŻ JAKIEŚ PLUSY! Abstynencja seksualna może mieć także swoje zalety. Na pewno zmniejsza ryzyko infekcji układu moczowego u kobiet (podczas seksu bakterie z pochwy mogą zostać przeniesione do cewki moczowej). To także dobry pomysł, gdy wchodzimy w nowy związek – czasowa wstrzemięźliwość może mieć pozytywny wpływ na relacje między przyszłymi parterami, a także na późniejsze zadowolenie z seksu (i nie ma to związku z wyznawaną religią). Brak seksu to także więcej czasu – poszukiwanie partnera to zwykle dość absorbujące zadanie. Ograniczenie takiej aktywności może sprawić, że będziesz miała więcej energii, by skupić się np. na własnym rozwoju.

dbam o zdrowie

91

NA

TO JEST MÓJ CZAS prawo SZ

CY K L

należy się

na NFZ

Wsparcie

w trudnych momentach Czasem życie nas przerasta i trudno samemu poradzić sobie z codziennością. Warto wtedy poszukać pomocy specjalisty. Można otrzymać ją bezpłatnie.

TEKST MAGDA KOZIŃSKA

P

andemia, konflikt na Ukrainie, wzrost cen – codzienność każdego dnia przynosi nam nowe problemy. A przecież stare, te z kłopotami w pracy, dziećmi czy w małżeństwie nie znikają. Jak pokazują badania, niemal 40 proc. Polaków uważa, że w ciągu ostatnich dwóch lat pogorszył się ich stan psychiczny. Są jeszcze bardziej zestresowani, gorzej śpią i mają mniej energii.

92

dbam o zdrowie

Do tego dochodzi poczucie zagrożenia o życie i zdrowie swoje i bliskich. W takiej sytuacji warto pomyśleć o wsparciu.

Psychiatra

Wizyta u tego specjalisty nie wymaga skierowania. Należy się do niego zgłosić, gdy mamy kłopot z codziennym funkcjonowaniem. Lekarz na podstawie wywiadu z pacjentem, wyników badań diagnostycznych i oceny

stanu psychicznego i somatycznego stawia diagnozę i ustala plan leczenia.

Psychiatra może zadecydować o: • leczeniu w szpitalu (wystawia wtedy odpowiednie skierowanie); • skierowaniu na psychoterapię; • skierowaniu na oddział dzienny • przepisaniu leków.

Uwaga! Skierowanie do szpitala od lekarza psychiatry ważne jest przez 14 dni. Okres ważności skierowania przedłuża się o czas

800 702 222

to numer, pod którym możesz szukać pomocy, psychologicznej, gdy znajdujesz się w kryzysie psychicznym.

7 dni w tygodniu, przez całą dobę! oczekiwania na przyjęcie do szpitala, pod warunkiem jednak, że wpiszemy się na listę oczekujących. Przyjęcie do szpitala wymaga pisemnej zgody pacjenta, a w przypadku osoby ubezwłasnowolnionej lub małoletniej – jej przedstawiciela ustawowego.

Psycholog

Aby zapisać się do tego specjalisty w ramach NFZ należy mieć skierowanie (bez skierowania tylko w okresie stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego).

Wystawi je lekarz rodzinny lub psychiatra. Psycholog to osoba, która najczęściej na podstawie rozmowy, a czasem także testów psychologicznych nie tylko diagnozuje pacjenta, ale także udziela mu wsparcia psychologicznego lub społecznego.

Uwaga! Psycholog: • nie przepisuje leków; • nie prowadzi psychoterapii.

Za to po przeprowadzonym wywiadzie może skierować pacjenta na konsultację psychiatryczną lub psychoterapię.

Psychoterapeuta

To specjalista, do którego potrzebne jest skierowanie. Może zaproponować pacjentowi: • psychoterapię indywidualną – polega na rozmowie pacjenta i psychoterapeuty; od 6 do 75 sesji; każda sesja trwa 60 minut.

• psychoterapię rodzinną – polega na przepracowaniu problemów w funkcjonowaniu rodziny, które wpływają negatywnie na zdrowie psychiczne danego członka rodziny; od 6 do 12 sesji w czasie pół roku; każda sesja trwa 60 minut.

• Psychoterapię grupową – polega na spotkaniach grupy pacjentów z psychoterapeutą; grupa liczy od 4 do 12 osób; od 50 do 110 sesji; każda sesja trwa 60 minut.

REKLAMA

TO JEST MÓJ CZAS podróże NAŁĘCZÓW TO UZDROWISKO O PROFILU KARDIOLOGICZNYM. LECZY SIĘ TUTAJ PRZEDE WSZYSTKIM CHOROBĘ WIEŃCOWĄ, NADCIŚNIENIE TĘTNICZE ORAZ NIEDOKRWISTOŚĆ. NA POMOC MOGĄ RÓWNIEŻ LICZYĆ OSOBY Z CUKRZYCĄ I NERWICĄ.

Nałęczów

tu Prus napisał „Lal To niewielkie miasteczko uzdrowiskowe ma już prawie dwustuletnią tradycję w terapii różnych schorzeń, związanych głównie z chorobami serca. Słynie z wyjątkowego mikroklimatu, leczniczych wód i pięknych krajobrazów, które pozostają nie bez wpływu na zdrowie kuracjuszy. Zasłynęło też jako miejsce wypoczynku wielu pisarzy i artystów.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ 94

dbam o zdrowie

STARE ŁAZIENKI •Zostały zbudowane w Parku Zdrojowym w stylu klasycy-

stycznym na początku XIX w. przez Ludwika Małachowskiego, właściciela tych terenów. Stosowano tu pierwsze kąpiele lecznicze i kuracje pitne z wykorzystaniem wody z krystalicznie czystych źródeł. Obecnie jest tu komfortowy hotel uzdrowiskowy.

CHATA STEFANA ŻEROMSKIEGO •Stoi na wzniesieniu Armatnia Góra. Została wybudowana

w stylu zakopiańskim za honorarium, które pisarz otrzymał za powieść „Popioły”, stąd jej nazwa: „Popiołówka”. Służyła Żeromskiemu jako letnia pracownia, tutaj m. in. pisał „Dzieje grzechu”.

kę”

C

ŁAWECZKA BOLESŁAWA PRUSA •Znajduje się obok Pałacu Małachowskich, w którym zwy-

kle zatrzymywał się pisarz. Autor „Lalki” był tu znaną postacią, z charakterystyczną bródką, w meloniku, z laseczką spacerował po okolicy, z torbą cukierków dla miejscowych dzieciaków. Muzeum poświęcone pisarzowi znajduje się w budynku dawnej ochronki.

hyba już piętnaste wakacje przepędzam w Nałęczowie i jeszcze nie mam go dosyć, czego nie mógłbym powiedzieć o innych letnich miejscowościach – pisał w „Kronikach Tygodniowych” Bolesław Prus. Okazuje się, że nie on jeden uległ czarowi tego miejsca. Odpoczywali tu i tworzyli m.in. Henryk

Sienkiewicz, Henryk Siemiradzki, Zofia Nałkowska, Władysław Tatarkiewicz, a także Stefan Żeromski, który... znalazł tutaj również żonę, zbudował dom i napisał dwie powieści.

Historia uzdrowiska sięga XIX wieku, kiedy to Antoni Małachowski, właściciel miejscowych dóbr, sam cierpiący na podagrę, odkrył, że woda z okolicznych

źródeł ma właściwości lecznicze i przynosi mu ukojenie w bólu.

Postanowił wówczas wybudować w Nałęczowie łaźnie, które z czasem dały początek niezwykle popularnej miejscowości kuracyjnej w całym Królestwie Polskim. Jej atutem okazał się też swoisty mikroklimat, tzw. słabo bodźcowy, o łagodnej pogodzie, pobudzający w niewielkim stopniu organizm.

Dzięki niemu samoczynnie obniża się ciśnienie tętnicze krwi i zmniejszają się dolegliwości chorób serca.

Kolejna zaleta to przyroda i krajobraz, co podkreślał najsłynniejszy kuracjusz Bolesław Prus: „Otóż natura stanowi największy wdzięk Nałęczowa. (…) Gdy twej poetycznej naturze nie wystarcza park – możesz pójść do lasu albo w pole, albo na łąkę. (…) Znajdziesz tu i góry rozmaitej postaci, tudzież na parę wiorst długie wąwozy. Jeżeli tęsknisz do wody, masz i wodę bądź w formie stawu, (…), bądź w formie rzeczki, która wężowym ruchem przemyka się przez łąkę między grabami i wierzbami”. dbam o zdrowie

95

TO JEST MÓJ CZAS podróże

DOM ZDROJOWY •W przeszklonym pawilonie mie-

ści się pijalnia wód mineralnych i palmiarnia. Fontanna i krany zasilane są naturalną wodą z nałęczowskich źródeł, a w drewnianych donicach rosną ponad stuletnie palmy. W pijalni kupimy specjalne kubeczki, które mogą być doskonałą pamiątką z pobytu w uzdrowisku.

Dla zdrowia

WELLNESS I SPA •Odpoczynek, relaks i regeneracja. Liczne w uzdrowisku ośrodki

spa oferują: fizjoterapię, krioterapię, zabiegi odmładzające, kosmetyczne i odchudzające, a także kąpiel w białej glince, która ma działanie detoksykujące, odżywia i ujędrnia skórę.

Można odpocząć w basenie, jacuzzi i saunie.

96

dbam o zdrowie

W pijalni oferowane są wody ze źródeł: Celiński, Miłość oraz z odwiertu górniczego Barbara, średniozmineralizowane, niskosodowe, ze znaczną ilością magnezu i wapnia. Ze względu na właściwości oraz unikatowy skład wykorzystuje się je do kuracji pitnych (krenoterapii).

Można na niego wsiąść i zrobić sobie zdjęcie. Nawiązuje on do Bolesława Prusa, wielkiego pasjonata jeżdżenia na bicyklu, co polecał „na miejską histerię”. Bywało, że pisarz czasami spadał z roweru z wielkim kołem, o czym głośno mówiono w uzdrowisku.

ZDJĘCIA: ALAMY/BE&W (2), JAN WŁODARCZYK/BE&W (1), KRZYSZTOF CHOJNACKI/EAST NEWS (1), MONKPRESS/EAST NEWS (1)

WIELKI BICYKL •Znajdziemy go nad stawem, niedaleko sanatorium „Józef”.

każdego dnia u walnia dobre myśli...

MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU 1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju

Atrakcje w okolicy

ŚWIĄTYNIA SYBILLI W PUŁAWACH. BYŁO TO PIERWSZE MUZEUM NARODOWE NA ZIEMIACH POLSKICH.

łagodzi stany napięcia nerwowego

* Puławy – pałac Czartoryskich oraz park krajobrazowy * Kazimierz Dolny – Góra Trzech Krzyży, klasztor Franciszkanów, wąwóz korzeniowy

Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

WARTO ZOBACZYĆ!

•Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. Późnobarokowa rezydencja

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl

REKLAMA

BRUKOWANY RYNEK Z RENESANSOWYMI KAMIENICAMI I STUDNIĄ Z XIX W. TO SERCE KAZIMIERZA DOLNEGO. KUPIMY TU DROŻDŻOWE KOGUTY – SYMBOL MIASTA.

magnacka, jeden z najlepiej zachowanych zespołów pałacowych w Europie, otoczony pięknym ogrodem i parkiem krajobrazowym. Z unikatową Galerią Sztuki Socrealizmu.

•Muzeum Wsi Lubelskiej. Skansen w dolinie Czechówki, jeden z największych w Polsce (zabytki architektury drewnianej i murowanej lubelszczyzny).

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

TO JEST MÓJ CZAS

krzyżówka

ROZWIĄZANIE

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do „Magazynu dbam o zdrowie”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 30.06.2022 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn dbam o zdrowie, Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa 98

dbam o zdrowie

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU, A ZARAZEM ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)

Otrivin dla dzieci 0,5 mg/ml, aerozol do nosa, roztwór Jeden ml roztworu zawiera 0,5 mg ksylometazoliny chlorowodorku (Xylometazolini hydrochloridum). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: benzalkoniowy chlorek. Wskazania do stosowania Nadmierne przekrwienie błony śluzowej nosa występujące w przebiegu przeziębienia, kataru siennego, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, zapalenia zatok. Produkt leczniczy ułatwia odpływ wydzieliny z zapalnie zmienionych zatok przynosowych. Dzięki zmniejszaniu przekrwienia błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej może być stosowany wspomagająco w zapaleniu ucha środkowego. Otrivin dla dzieci ułatwia wziernikowanie nosa. Otrivin dla dzieci jest przeznaczony do stosowania u dzieci w wieku od 2 do 11 lat. Przeciwwskazania Nadwrażliwość na ksylometazolinę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podobnie jak w przypadku innych leków zwężających naczynia krwionośne, produktu Otrivin dla dzieci nie należy stosować u pacjentów po zabiegach chirurgicznych prowadzonych drogą przeznosową, np. przezklinowe usunięcie przysadki i po zabiegach chirurgicznych przebiegających z odsłonięciem opony twardej. Jaskra z wąskim kątem przesączania. Wysychające zapalenie błony śluzowej nosa lub zanikowe zapalenie błony śluzowej nosa. Podmiot odpowiedzialny GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o v. VIII.2021 PM-PL-OTRI-21-00156

PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z ULOTKĄ, KTÓRA ZAWIERA WSKAZANIA, PRZECIWWSKAZANIA, DANE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I DAWKOWANIE ORAZ INFORMACJE DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO, BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU.