DOZ Magazyn dbam o zdrowie 03-2022

EKSTRA! • Zasady realizacji recept długoterminowych • PORADY I INSPIRACJE DLA CIEBIE

Nº3

(179)

NR 3 MARZEC 2022

Odchudzanie

bez diety

99

(W TYM 8%VAT)

MARZEC 2022

Na wiosnę

6 CENA

Aleksandra

Konieczna

Lubię rytuały, które pomagają lepiej żyć

Jak mądrze zrzucać kilogramy, by nie odbiło się to na zdrowiu

Cukier czy

słodzik?

SPRAWDŹ, CO JEST NAJLEPSZE DLA CIEBIE

Toksyczne

relacje

MOŻESZ PRZERWAĆ ZAKLĘTY KRĄG ZALEŻNOŚCI

DIAGNOZA

7

W DOMU

DROBNYCH OBJAWÓW POWAŻNYCH DOLEGLIWOŚCI badania, które je potwierdzą

CO ZROBIĆ, ABY WZROK SIĘ NIE POGORSZYŁ

INDEKS 267309

OCZY W CZASACH HOME OFFICE BĄDŹ DLA NICH DOBRA!

marzec 2022

Dzień Porady i inspiracje dla Ciebie

dobry

C

zy wy też, podobnie jak ja, nie mogliście doczekać się wiosny? Więcej słońca, zieleni – to nastraja optymizmem. Z początkiem marca wiele z nas myśli o zrzuceniu paru zbędnych kilogramów. Pewnie, że dobrze jest mieć zgrabną, szczupłą sylwetkę, ale niech naszą motywacją będzie przede wszystkim zdrowie.

Zachęcamy do tego w temacie miesiąca.

Początek wiosny to także czas, kiedy zmagamy się z objawami przesilenia po zimie. Jak sobie z nim poradzić, piszemy w dziale „Żyję zdrowo”. Tam też znajdziecie ciekawy artykuł na temat cukru i słodzików. Koniecznie przeczytajcie!

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

W tym wydaniu piszemy również między innymi o konieczności zadbania o zdrowe oczy (zwłaszcza w czasach home office), dlaczego warto stosować zasady diety przeciwzapalnej i na czym ona polega oraz że walka z hałasem również oznacza bycie eko.

Miłej lektury!

Karolina Banasiak

REDAKTOR PROWADZĄCA

DOZ MAGAZYN DBAM O ZDROWIE WYTWORZONO Z MATERIAŁÓW POCHODZĄCYCH Z DOBRZE ZARZĄDZANYCH LASÓW POSIADAJĄCYCH CERTYFIKAT FSC® I Z RECYKLINGU

PISZCIE DO NAS! NA WASZE LISTY CZEKAMY POD ADRESEM MAGAZYN@DBAMOZDROWIE.PL

dbam o zdrowie

3

SPIS treści

w numerze...

Zobacz, co

inspiracje miesiąca

8 Wiosna, wiosna, wiosna, ach to ty...

Kalendarium zdrowia

mam pytanie do...

12 Aleksandra Konieczna

Umiem cieszyć się tym, co mam

temat miesiąca

16 Zrzucamy kilogramy

Droga redakcjo, Po przeczytaniu artykułu o badaniach profilaktycznych w wydaniu magazynu Nr 1/2 2022 zdecydowałam się przewartościować swoją listę noworocznych postanowień i jako priorytet przyjęłam monitorowanie stanu zdrowia. Nieustannie zabiegani niekiedy zapominamy, że jest ono dla nas najcenniejsze. W dobie pandemii skupiamy się głównie na ochronie przed koronawirusem, a to tylko jeden z aspektów dbałości o własne zdrowie. Artykuł zmotywował mnie do działania i z satysfakcją mogę powiedzieć, że na niektóre z zalecanych badań diagnostycznych mam już wyznaczone terminy. Magazyn, jak zwykle, z wielką uwagą przeczytałam od pierwszej do ostatniej strony, a obecnie „krąży” on wśród znajomych. Mam nadzieję, że ich także skłoni do podjęcia odpowiednich decyzji, w myśl zasady, że „lepiej zapobiegać niż leczyć”.

Joanna K. 4

dbam o zdrowie

* Suplement diety

PISZCIE DO NAS!

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów.

Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl * Suplement diety

dbam o zdrowie

24 Nowinki medyczne 26 Zoom na… Bądź jak Sherlock Holmes 30 Nowe terapie 32 Zdrowie rodziny Oczy w czasach home office 38 Zdrowie rodziny Gdy spada testosteron 40 Rozmowa z lekarzem Co słychać w uszach 42 Domowa klinika Co zrobi dla ciebie kwas hialuronowy 46 Felieton

żyję zdrowo

48 Zoom na... Przesilenie wiosenne 52 W dobrej formie Postaw na fitball 54 Trening Jak ulżyć kręgosłupowi

jem zdrowo

58 Zoom na... Osładzajmy sobie czasem życie. Można to robić zdrowo 61 Superfood Awokado 62 Zapytaj farmaceutkę

64 Dieta Na stan zapalny w organizmie 68 Przepisy Łyk energii

wieści z apteki

70 Porady zza pierwszego stołu

jestem eko

72 Zoom na... Cicho, ciszej, cichusieńko 76 Mam patent na… Katarzyna Bosacka Cenię... zdrowy rozsądek

dbam o urodę

78 Zoom na... Zawsze młoda 82 Mam patent na... Zdrowe włosy

to jest mój czas 86 Zoom na...

Powiedz stop toksycznym relacjom 90 Seksuolog radzi...

Jedna miłość, dwa bieguny 92 Prawo Wylecz zęby z NFZ 94 Podróże Weekend w Tarnowie 98 Krzyżówka

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl dbam o zdrowie

5

Poznajcie naszych

ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas pod adres magazyn@dbamozdrowie.pl, ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

Wydawca

Bez Recepty Sp. z o.o.

94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu

Projekt, redakcja, wykonanie

Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j.

04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl

Redaktor naczelna

Izabela Raduszewska

Redaktor prowadząca Karolina Banasiak

Redaktor kontentu

Urszula Zubczyńska

Sekretarz redakcji i korekta

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MGR FARMACJI

KRZYSZTOF SŁOMIAK

JOANNA NACZYŃSKA

AUTOR TEKSTÓW O NOWYCH TECHNOLOGIACH I CHOROBACH CYWILIZACYJNYCH

PODEJMUJE TEMATYKĘ ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I RECEPTUR APTECZNYCH

Magdalena Łuków, Alicja Daszkiewicz

Zespół redakcyjny

Ewa Adamiak, Marzena Bartoszuk, Magdalena Bauman, Agnieszka Czechowska, Alicja Daszkiewicz, Anna Grzelczak, Aleksandra Jaworska, Magdalena Kozińska, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Diana Ożarowska-Sady, Małgorzata Świgoń, Barbara Tuleja

Współpraca

Cezary Kubaszewski, Magdalena Maciejczyk, Dorota Mikłaszewicz, Marta Stachura

Projekt graficzny

Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum

Zespół graficzny

Agata Baranowska, Mariusz Bączkowski, Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska (grafik prowadzący), Ewa Rozum, Renata Szwarc MGR FARMACJI

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MGR FARMACJI

KAROLINA BANASIAK

EWA DEMBOWSKA

MAGDALENA BULSKA

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW I ZIOŁOTERAPII

ODPOWIADA NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTKI

PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII I ZDROWIA KOBIET

Fotoedycja

Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka

Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz

Zdjęcie na okładce A. Gałązka/AKPA

Zdjęcia w magazynie

W stworzeniu tego wydania Magazynu dbam o zdrowie pomogli nam również:

123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej)

Reklama pharma

Magdalena Ruszkowska tel. +48 885 500 881 reklama@dbamozdrowie.pl

DR N. MED. RAFAŁ NIECKARZ

BARBARA LASOTA MGR INŻ. ŻYWIENIA CZŁOWIEKA ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW

SPECJALISTA OTOLARYNGOLOGII Z KRAKOWSKIEJ SCM CLINIC

Reklama no-pharma

Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl

Druk

Quad/Graphics Europe Sp. z o.o.

07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

BĄDŹ EKOLOGICZNY.

Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

6

ANNA MACKOJĆ

MONIKA DREGER

TRYCHOLOG, INSTYTUT TRYCHOLOGII, WARSZAWA

PSYCHOLOG, MEDIATOR RODZINNY Z WARSZAWSKIEJ GRUPY PSYCHOLOGICZNEJ. ZAJMUJE SIĘ TERAPIĄ SKONCENTROWANĄ NA ROZWIĄZANIACH

dbam o zdrowie

AGNIESZKA CZECHOWSKA ABSOLWENTKA SEKSUOLOGII KLINICZNEJ, EDUKATORKA SEKSUALNA

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

INSPIRACJE

Wiosna, wiosna,

wiosna

ach to ty TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

W

cześniej niż oczekiwałem przyszły te cieplejsze dni/Zdjąłem z niej zmoknięte palto, posadziłem vis a vis/Zapachniało, zajaśniało, wiosna, ach to ty – śpiewał o radości, jaką daje wiosna, Marek Grechuta.

Wraz z jej nadejściem w przyrodzie dzieją się bowiem rzeczy niezwykłe, wręcz magiczne.

Dni stają się coraz dłuższe, powietrze cieplejsze, delikatne pąki kwiatów przebijają się spod śniegu, ptaki zaczynają trele. I choć nasz organizm musi dostosować się do nowej pory roku, wraz z wiosną i on szybko odzyskuje wigor po zimie.

Produkuje więcej witaminy D3 i tzw. hormonów szczęścia, a słońce, żywe kolory i zapachy przeganiają zmienne nastroje i chandrę. Bóle stawów, nadmierna senność, zmęczenie i osłabienie przechodzą jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki.

Na talerzu robi się kolorowo, zdrowo i apetycznie.

A w sercach coraz cieplej...

8

dbam o zdrowie

kalendarium

MARZEC 1 marca Światowy Dzień Walki z Otyłością Otyłość to plaga XXI w. Według WHO cierpi na nią już 20 proc. ludzkości, w tym wiele dzieci. Aby ją rozpoznać, stosujemy wskaźnik BMI. Jeśli wynosi on 25 i więcej, mamy nadwagę, od 30 wzwyż zaczyna się otyłość. Jej przyczyną jest głównie objadanie się wysokoprzetworzonymi produktami i brak ruchu. Tylko więc zmiana stylu życia może powstrzymać tycie.

15 marca Dzień Walki z Chrapaniem

55

godzin

to maksymalny czas, jaki możemy przeznaczyć na pracę w ciągu tygodnia. Jeśli mimo zmęczenia będziemy podejmować dłuższy wysiłek, nasze zdrowie zacznie szwankować.

Jednymi z pierwszych objawów przemęczenia, na jakie trzeba zwrócić uwagę, są bóle oczu, głowy, kręgosłupa, a także bezsenność.

Poza dyskomfortem może odbijać się na naszym zdrowiu. Chrapanie wynikające z zaburzeń swobodnego przepływu powietrza przez gardło prowadzi do niedotlenienia, ciągłego zmęczenia, niewyspania czy bezdechu sennego, a także zaburzeń krążenia, poziomu cukru i wydzielania hormonów.

18 marca Europejski Dzień Mózgu Ma przypominać, jak złożony i ważny jest to narząd. Zbudowany z 90–200 mln neuronów połączonych 10–50 tysiącami dróg i dróżek pracuje 24 godz./h. Zawiaduje i pracą organów wewnętrznych, i naszą interakcją ze światem.

Najbardziej szkodzi mu zły tryb życia, w tym: niedosypianie, zła dieta (np. niedobór kwasów tłuszczowych, bo mózg aż w 60 proc. składa się z tłuszczu), brak ruchu i odpoczynku.

dbam o zdrowie

9

MAM pytanie do…

Umiem

cieszyć się tym,

co mam

Jako aktorka zawsze dba o higienę swojego zawodu.

Ma zasadę: głęboko wchodzić w rolę i szybko z niej wychodzić, to najważniejsze. – Pracuję tylko wtedy, kiedy jestem na planie lub na scenie. Przez resztę czasu żyję – uśmiecha się.

ROZMAWIAŁA MAGDA MACIEJCZYK

Aleksandra Konieczna

P ZDJĘCIA: A. GAŁĄZKA/AKPA

opularność przyniosła jej rola Honoraty w serialu „Na Wspólnej”. A potem posypały się nagrody za najlepsze role kobiece.

W filmie „Ostatnia rodzina” zagrała Zofię, żonę malarza Zdzisława Beksińkiego, i mamę prezentera radiowego Tomka Beksińskiego. W nominowanym do Oscara „Bożym Ciele” – Lidię, gospodynię księdza.

Doskonale wypadła w roli Igi Cembrzyńskiej w autobiograficznym filmie Janusza Kondratiuka „Jak pies z kotem”. Te sukcesy mogły, a jednak nie zawróciły jej w głowie. Od bankietów i warszawskich salonów woli ciszę swojego mieszkania na warszawskiej Pradze.

Ma pani rytuały, które pomagają przetrwać trudne chwile? Zrelaksować się, być dobrą dla siebie?

Ważna jest dla mnie joga. Praktykuję ją codziennie. Dzięki niej czuję 12

dbam o zdrowie

się jakby za fosą, jakby wokół mnie była tafla wody, a dopiero potem życie ze swoim zgiełkiem. Joga mnie uspokaja, daje mi poczucie bezpieczeństwa, pomaga ocenić, co jest ważne, a co nie.

przekonana, że skoro istnieją nieinwazyjne zabiegi, które mogą pielęgnować cerę, należy je stosować.

Jakie zabiegi pielęgnacyjne szczególnie pani lubi?

Jeżeli mogę to nazwać rytuałem: od dawna uwielbiam się smarować.

Potrafię spędzić przy półkach pół godziny, godzinę, wybierając balsamy i kremy. Niedawno przeczytałam, że w hinduskich zwyczajach namaszczanie to rodzaj daru. Dajemy sobie uwagę, czułość, dbamy o psychikę. Rzeczywiście, im częściej to robię, tym lepiej się czuję.

Lubię spać. I wszystkim to polecam.

Jeżeli mogę sobie na to pozwolić, śpię po trzynaście, czternaście godzin dziennie. Sen mnie nie tylko regeneruje. Jeśli po takim odpoczynku zdarza się, że pójdę w gości czy spotkam się z koleżankami, pytają: „Co robiłaś z twarzą?”.

Zabawne, gdy zgodnie z prawdą mówię, że jedynie długo spałam, machają wymownie rękoma, mówiąc: „No tak, żadna się nie przyzna”.

Z kosmetykami do twarzy obchodzę się już inaczej. Ponieważ to narzędzie mojej pracy, działam ostrożniej. Są to zazwyczaj kremy polecone przez moją kosmetyczkę, dermatolog czy doktor medycyny estetycznej. Z ich pomocy korzystam,

Nie jem glutenu i mięsa. Nie dlatego, że uległam takiej modzie.

Uwielbiałam pierogi, jednak bardzo źle się po nich czułam. Zrobiłam badania i okazało się, że mam

Tylko joga?

I to wystarczy, by mieć tak promienną cerę?

Od lat nosi pani odzież w rozmiarze trzydzieści osiem. Czy to zasługa jakiejś wyjątkowej diety?

S K CES PO U LAT A P R ACYCH Znak omi

t i film a aktorka owa.

Trzyk teatralna laure rotn a t k Nagr ód Fi a Polskic a h l m in o Polsk agród na wych Or ły ich Fi lmów Festiwalu w Gd Fabularn yni. ych nietolerancję na gluten i muszę go całkowicie wykluczyć. Piję też dużo wody, zaś alkoholu w ogóle. Oprócz tego zgodnie z zaleceniem lekarza po sezonie suplementuję witaminę D. Ta w wersji kropli z oliwą najbardziej mi odpowiada.

Na szczęście dziś jest słoneczny dzień, zaraz po rozmowie z panią idę na spacer i wystawiam twarz do słońca. Czas nacieszyć się nadchodzącą wiosną.

Mówią o pani: „Piekielnie zdolna. Odpowiedzialna. Z dystansem do siebie i życia. Ekoświadoma minimalistka. Cierpliwa”.

Gdyby z tego portretu trzeba było wybrać dwie cechy, to co bym usłyszała?

Dystans do siebie od razu powoduje, że chce mi się dorzucić tej pani, o której mowa, jakąś wadę. Nie ma tak, że mogłaby być aż tak wspaniała. O, wiem, odnoszę wrażenie, że bywam zbyt leniwa. Czy piekielnie zdolna? Nie wiem. Jestem taka, jaka jestem. Umiem cieszyć się tym, co mam. Dostaję nagrody, z każdą rolą czuję, że dużo umiem. Jednak sama siebie bym nie przeceniała. Z kolei odpowiedzialność jest u mnie jak automat, połączona z miłością. Jeżeli kogoś kocham, to staram się ze wszystkich sił być odpowiedzialna. Kiedy na świat przyszła moja córka, nie tylko przyjęłam, że muszę to dziecko utrzymać w zdrowiu, ale też dbać o rozwój emocjonalny, edukację.

Wychowała panią prababcia pochodząca z Kresów. Którą z życiowych lekcji mogłaby przekazać pani córce?

Prababcia Julia przede wszystkim nauczyła mnie miłosnej obecności i dawania poczucia, że dziecko jest nie tylko ważne, ale najważniejsze. Taka staram się być dla mojej córki. Pamiętam z dzieciństwa, że jeśli mi się buźka krzywiła, albo – nie daj Boże – płakałam, prababcia zostawiała każdą robotę i mnie tuliła. dbam o zdrowie

13

MAM pytanie do…

Jak to mówiła, „niuniała”. Pokazała, jak ważny jest dotyk.

Nauczyła bezwzględnej miłości.

Miała cechy charakteru, które panią hartowały?

Była niezwykle uparta. Dostałam na imię Aleksandra, lecz uparła się mówić do mnie Grażyna. Nawet zdrabniała Grażiczka, bo to z litewskiego znaczy „piękna”. I przy tym trwała do końca. Myślę, że z tamtego buntu pochodzi cała moja siła.

Wydaje mi się, że była totalnie wolna. Pamiętam ją konkretną i upraszczającą sprawy: coś jest tak, a nie inaczej. Białe albo czarne. To się należy. Tak trzeba, ale nie było tak, że czegoś nie wypada. Dzisiaj myślę, że dzięki niej zostałam aktorką.

Skoro mowa o aktorstwie… wydaje się pani kobietą niezależną, mającą odwagę iść pod prąd. Mówi to, co myśli, na oficjalnych galach pokazuje się pani w tych samych kreacjach.

Nie boi się pani posądzeń o modowe wpadki?

Nie. Jesteśmy z projektantem moich sukien Tomkiem Ossolińskim wierni zasadzie: „Czasami mniej, znaczy więcej” czy też tzw. modzie zrównoważonej. Dwa lata temu poruszył mnie jego wpis na Instagramie, w jaki sposób zaśmiecamy Ziemię i że czas temu powiedzieć stop. Przeczytałam, że przez ostatnie piętnaście lat liczba produkowanych ubrań podwoiła się, z czego ponad połowa po roku jest wyrzucana. W sumie ponad trzydzieści milionów ton ciuchów ląduje na śmietnisku, czyli tyle, ile waży całkiem pokaźna asteroida.

Dla ekologii ma to ogromne znaczenie. Niby wszystko to wiemy, a wciąż bezrefleksyjnie kupujemy niepotrzebne ubrania, często niskiej jakości, choćby po to, by poprawić sobie humor. Zdecydowałam, że jako aktorka nie będę brała udziału w modowych igrzyskach próżności.

14

dbam o zdrowie

„Wchodzę do swojej garderoby. Patrzę na wieszaki.

Jedna czarna sukienka na wyjścia. Kilka par dżinsów, ze dwie pary spodni. Kilka dobrych koszul, marynarek.”

– napisała pani w swojej książce „Anyżowe dropsy”. Zapytam z ciekawości: I to cała szafa? Parę modułów i już?

Staram się mieć jedynie rzeczy, w których zawsze będę dobrze wyglądać. Ostatnio jednak trochę popłynęłam, gdy odkryłam aplikację, która uświadomiła mi, że tyle jest na świecie ciuchów w naszych szafach, dobrych, markowych, z metkami, niedrogich...

Dałam się ponieść, mogąc mieć za nieduże pieniądze dobre jakościowo, ładne ubrania, co uważam za

„Joga mnie uspokaja, daje mi poczucie bezpieczeństwa, pomaga ocenić, co jest ważne, a co nie. ” lepsze niż kupowanie nowych, obliczanych na krótki żywot.

A propos książki „Anyżowe dropsy”... Kobiety polecają ją sobie, mówiąc, że to historie do czytania z ołówkiem w ręku. Refleksje do przemyślenia i przeniesienia do swojego życia. Skąd

pomysł na wspomnienia roku życia Aleksandry Koniecznej?

Zaczęłam je pisać 7 marca 2019. Tamtego ranka, kiedy obudziłam się, coś szepnęło mi w głowie: „Ola, pisz, skończ równo po roku”.

Miło słyszeć, że w „Anyżowych dropsach” są frazy, z których inni czerpią. Super. Czuję się wdzięczna. Ja natomiast podkreślam sobie fragmenty książek innych autorów.

Będą następne książki?

Będąc aktorką, mając zdjęcia, wykłady, trudno jeszcze pisać książki. Czas goni. Jest tyle innych książek, tylu autorów, którzy wspaniale piszą. Moja znakomita koleżanka Agata Kulesza powiedziała mi kiedyś: „Ola (...) pamiętaj, nie mnóż bytów. Nie opowiadaj o sobie zbyt wiele. Wystarczy raz, bo nie nadążysz za bytami”. Doskonale wiem, że mam jeden, dlatego czasem stawiam tamy. Bo ja naprawdę muszę się wyspać.... Albo pójść na masaż...

Albo na spacer wśród zieleniejących się drzew.

Gorąco polecam na tę wiosnę!

W KILKU SŁOWACH Nie tylko aktorka

Również reżyserka, wykładowczyni Wydziału Aktorskiego w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, autorka. Jeszcze dekadę temu była znana głównie ze scen warszawskich teatrów. Dziś ma na swoim koncie 30 ról filmowych, w tym wybitne kreacje aktorskie.

Kocha zwierzęta

Kojąco działa na nią kontakt ze zwierzętami. Uwielbia je, zwykle miała w domu dwa koty i dwa psy. Odkąd nie mieszka już z córką, nie może sobie pozwolić na psa, bo sporo podróżuje zawodowo. Opiekuje się więc dwoma kociakami.

REKLAMA

TEMAT miesiąca Zrób to dla zdrowia!

Zrzucamy kilogramy Z tego tekstu nie dowiesz się, jak ekspresowo wskoczyć w sukienkę kilka rozmiarów mniejszą.

Nauczysz się za to, jak poczuć się lżej w swoim ciele, zrozumieć, czego ono potrzebuje i zmniejszyć wagę – tym razem na zawsze.

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA 16

dbam o zdrowie

pytamy eksperta DR N. FARMACEUTYCZNYCH KRZYSZTOF SŁOMIAK

Czy istnieją zioła i suplementy, które łagodzą problemy trawienne i wspomagają utratę wagi?

Osoby na diecie odchudzającej czasami cierpią na różnego rodzaju dolegliwości trawienne. W walce z nimi sprawdzą się środki, które nie tylko regulują działanie układu pokarmowego, ale też ułatwiają redukcję wagi.

Warto sięgać np. po miętę, która skutecznie zmniejsza wzdęcia i poprawia trawienie.

Sprawdzi się również rumianek, który łagodzi kolki i ma działanie wyciszające. Można go pić przed snem. Medycyna azjatycka natomiast zaleca używanie imbiru. Ma on pomagać w leczeniu bólów brzucha, łagodzić nudności i wymioty. Dobrym pomysłem jest także stosowanie probiotyków. Pomagają one w trawieniu pokarmów oraz ułatwiają utrzymanie masy ciała lub jej redukcję. Niektóre rodzaje probiotyków mogą też łagodzić biegunkę oraz objawy zespołu jelita drażliwego.

O

statnie lata przyniosły zmianę myślenia o leczeniu nadwagi i otyłości.

Według najnowszych rekomendacji przedstawionych na łamach „Canadian Medical Association Journal” eksperci z różnych towarzystw medycznych przekonują, że w zmaganiach z tą chorobą należy dążyć przede wszystkim do tego, by być zdrowym, a nie tylko za wszelką ceną starać się zmniejszyć masę ciała. Ich zdaniem w obowiązujących obecnie zaleceniach zbyt duży nacisk kładzie się na dietę i wysiłek fizyczny, a nie na zmianę stosunku do jedzenia i korektę stylu życia. Jedna z autorek tych zaleceń, Ximena Ramos-Salas Z Obesity Canada, w wypowiedzi dla BBC News powiedziała więc, że tak naprawdę diety odchudzające nie działają (gdyby

działały tak jak trzeba, nie istniałby efekt jo-jo). Jej zdaniem wszyscy, niezależnie od masy ciała, mogą skorzystać na tym, że zastosują zdrową dietę i będą regularnie ćwiczyć. Co zatem zrobić, by chudnąć i czerpać radość z życia i przyjemność z jedzenia?

Uporządkuj swoje relacje z jedzeniem

Zacznijmy od początku. Matka karmiąc dziecko, poza zaspokojeniem jego głodu fizjologicznego, zaspokaja też potrzebę ciepła, miłości i bezpieczeństwa. Dlatego jednym z pierwszych skojarzeń, jakie w sobie budujemy, jest łączenie jedzenia (szczególnie słodkiego) z poczuciem bezpieczeństwa. W zasadzie nie ma w tym nic złego. Jedzenie wiąże się z przyjemnością i tak być powinno. Problem pojawia się, gdy pokarm staje się też sposobem na dbam o zdrowie

17

TEMAT miesiąca

zaspokojenie wielu innych potrzeb, a przede wszystkim na radzenie sobie z emocjami. Psychologowie twierdzą, że większość osób otyłych je, by stłamsić w sobie uczucie smutku, gniewu, rozczarowania, by zmniejszyć poziom stresu i po prostu sie rozluźnić. „Nie mam czasu na przyjemności.

No może poza jedzeniem” – to jedno z najczęściej wypowiadanych zdań w gabinetach terapeutycznych. Niektórzy w ogóle nie są w stanie określić, co sprawia im przyjemność. Dla takich osób ukojeniem staje się to, co naturalne, to, co od dziecka kojarzy się z bezpieczeństwem – słodkie jedzenie.

Dlatego, zanim w ogóle zaczniesz myśleć o zmianie swoich nawyków i odchudzaniu, zastanów się, co oprócz jedzenia sprawia ci przyjemność? Czy jesteś w stanie wyobrazić sobie relaks i radość bez jedzenia? Czy jest coś, czym mogłabyś zastąpić słodycze? Rozmowa z przyjaciółką, spacer,

serial (ale bez przekąsek!), kino, robótki ręczne, książka, malowanie? Coś, po co będziesz mogła sięgnąć, by rozładować emocje. Chodzi o to, by w sytuacji, gdy poczujesz przemożną chęć na batona, móc wziąć głęboki oddech i pomyśleć: „Ok, teraz jest trudno i dlatego wydaje mi się, że jestem głodna. Potem zrobię coś miłego dla siebie i znów poczuję się dobrze”.

Poszukaj wsparcia

Nie zawsze jednak łatwo samemu zmienić nawyki związane z jedzeniem. Dlatego, jeśli masz taką możliwość, poradź się sprawdzonego dietetyka, najlepiej takiego, który nie tylko zbada cię i da ci jadłospis. Dobry dietetyk nauczy cię też komponowania zdrowych posiłków i będzie pozytywnie cię wzmacniał. Podpowie, jak odczytywać sygnały z ciała, jak traktować jedzenie i swój organizm

Ranking diet 2021 Jak co roku Redakcja U.S. News zasięgnęła opinii specjalistów w dziedzinie żywienia, by przygotować ranking najlepszych i najgorszych diet. Oto zwycięzcy i przegrani.

18

dbam o zdrowie

DIETA ŚRÓDZIEMNOMORSKA Ten rodzaj odżywiania opiera się na świeżych warzywach i owocach, rybach, olejach roślinnych. Badania potwierdzają, że takie menu daje gwarancję zdrowia.

A NAJLEPSZ

DIETA DASH Podobna do śródziemnomorskiej, ale jeszcze bardziej odpowiednia dla serca.

Jej podstawą są warzywa, owoce, chude mięso, nabiał i ryby.

A NAJLEPSZ

FLEKSITARIANIZM Dieta niemal zupełnie roślinna. Fleksitarianie, kiedy tylko mogą, jedzą posiłki wegańskie lub wegetariańskie. Okazjonalnie sięgają po mięso.

A NAJLEPSZ

DIETA DUCANA Niezdrowa, bo wykluczająca mnóstwo składników odżywczych, w tym większość owoców i warzyw oraz produktów węglowodanowych.

ZA NAJGORS

DIETA KETO (KETOGENICZNA) Dieta bogatotłuszczowa i ubogowęglowodanowa. Fatalna z punktu widzenia zdrowia – powoduje spadek energii i może być przyczyną uporczywych zaparć.

ZA NAJGORS

DIETA GAPS Jest to dieta eliminacyjna, która w założeniu ma oczyszczać organizm.

Jej podstawę stanowią: rosół, kiszonki i fermentowany nabiał.

ZA NAJGORS

ZDROWIE NA PODGLĄDZIE

Prowadź dzienniczek żywieniowy. Zapisuj w nim

to, co zjadłaś i... z jakiego powodu. Czy faktycznie byłaś głodna?

Czy po prostu była pora posiłku?

Jakie emocje temu towarzyszyły?

Czy zjadasz więcej, gdy jesteś zdenerwowana? Przemyśl wnioski. z szacunkiem (nie karmić się byle czym) i dodawać sobie siły. Żeby znaleźć naprawdę dobrego specjalistę, warto popytać znajomych, przeszukać fora internetowe zamiast zdawać się na internet.

Wybierz zdrowe zasady

Komponując swój posiłek pamiętaj, że bierzesz za niego pełną odpowiedzialność. To, co jesz, jest twoją

Jeżeli od dawna próbujesz bezskutecznie pozbyć się kilogramów, sprawdź, czy przyczyną nie są problemy zdrowotne. Powiedz o swoich przypuszczeniach lekarzowi. Prawdopodobnie zleci ci podstawowe badania (m.in. morfologię krwi, lipidogram, poziom hormonów TSH, fT3, fT4, cukier, poziom witamin: D, z grupy B, B12, a także magnezu i chromu). Problemy z nadwagą mogą mieć związek z niektórymi schorzeniami, np. niedoczynnością tarczycy, insulinoopornością, zespołem policystycznych jajników, zespołem Cushinga. Kłopoty z utrzymaniem wagi pojawiają się też po menopauzie – spadek poziomu progesteronu prowadzi m.in. do zatrzymywania wody w organizmie.

Powodem tycia bywają też stosowane leki, np. przeciwdepresyjne, sterydy, środki antykoncepcyjne.

decyzją. Weź więc głęboki wdech i zastanów się, czy to, na co masz ochotę, naprawdę poprawi twoje samopoczucie w dłuższej perspektywie, czy da ci tylko chwilowe poczucie ulgi (które skończy się wyrzutami sumienia).

Jeśli chcesz odżywiać się zdrowo i przy tym powoli tracić na wadze, pamiętaj o tych kilku zasadach dietetycznych: Jedz śniadanie – obfite i smaczne. Koniecznie znajdź na nie czas. Zjedz to, co lubisz – jajka, kanapki, płatki, ale pamiętaj, że połowę tego, co masz na talerzu, powinny stanowić warzywa – zgodnie z tą zasadą komponuj każdy posiłek, a unikniesz niedoborów pokarmowych.

Dbam o kontrolę masy ciała

PRZEZ CAŁY DZIEŃ POPIJAJ HERBATY – ZIELONĄ, CZARNĄ, CZERWONĄ. POPRAWIAJĄ TRAWIENIE I PRZYSPIESZAJĄ SPALANIE TŁUSZCZU.

Herbatka ziołowa zawiera ostrokrzew paragwajski, gorzką pomarańczę, które wspierają kontrolę masy ciała, a także koper włoski, kminek, miętę oraz głóg, które wpływają na komfort trawienia. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych.

10 torebek

dbam o zdrowie

19

REKLAMA

suplement diety

TEMAT miesiąca

JEŚLI CHCESZ SKORZYSTAĆ Z FACHOWEJ POMOCY, POSZUKAJ OSOBY Z RZETELNĄ, NAJNOWSZĄ WIEDZĄ NA TEMAT ODŻYWIANIA. SPRAWDŹ JEJ KOMPETENCJE – POWINIEN BYĆ TO DIETETYK KLINICZNY, Z DYPLOMEM WYŻSZEJ UCZELNI, A NIE ŚWIADECTWEM UKOŃCZENIA KURSU.

Nie omijaj posiłków – długie godziny bez jedzenia spowalniają metabolizm, ale w wielu przypadkach prowadzą też do napadów głodu i zajadania go niezdrowymi przekąskami w za dużej ilości.

Jedz 5 razy dziennie. Jeśli nie masz czasu na posiłek, miej pod ręką owoc lub zbożowy baton. To

Hydrout

suplement diety

REKLAMA

Zawiera w swoim składzie 7 wyciągów roślinnych, w tym wyciąg z rdestu ptasiego wspomagający usuwanie wody z organizmu.

Preparat przeznaczony dla osób dorosłych.

30 kapsułek

20

dbam o zdrowie

pomoże ci przetrzymać większy głód i zmniejszy ryzyko, że rzucisz się na frytki i hamburgera.

Pij wodę. Bez tego ani rusz. Upraszczając, woda wypłukuje z organizmu tłuszcz. Na pewno więc nie schudniesz, jeśli będziesz od niej stronić. Minimum to 2 litry dziennie. Żeby o tym nie zapomnieć, miej ciągle pod ręką pełną butelkę lub szklankę. Z czasem zaczniesz po nią sięgać odruchowo.

Ogranicz to, co niezdrowe. Niestety, nie da się schudnąć, jedząc byle co. Na indeksie są głównie tłuszcze zwierzęce i słodycze. Układając menu, trzeba dbać, by było ich jak najmniej. Warto do maksimum ograniczyć czerwone mięso, smalec, pełnotłusty nabiał, słodycze, cukier (także słodkie napoje!), produkty z białej mąki. Nie dajmy się jednak zwariować. Nikt nie tyje od ciasta zjedzonego na imprezie albo pizzy na wycieczce. Problem pojawia się, gdy takie dania jadamy prawie codziennie.

Ruch to nawyk!

Czy codziennie myjesz zęby? Prawdopodobnie też każdego dnia bierzesz prysznic i nakładasz krem,

Nie bój się ważyć.

Pamiętaj jednak, że utrata wagi nie jest procesem liniowym.

W niektórych dniach i tygodniach możesz chudnąć, podczas gdy w innych trochę zyskać.

Nie jest to powód do obaw.

To normalne, że waga ciała zmienia się o 1–3 kilogramy. nawet jeśli nie bardzo masz na to siłę lub ochotę...

A co z codziennym spacerem? Tu już sprawa nie wygląda tak różowo, prawda? Tymczasem regularna porcja ruchu jest dla naszego zdrowia równie ważna jak mycie zębów. Jest warunkiem niezbędnym do utrzymania naszych organów wewnętrznych (serca, wątroby, nerek), kości, stawów w zdrowiu. Niestety, nie da się jej zastąpić żadnym lekiem. Podobnie jak codziennego mycia zębów. Dlatego postaraj się w swojej głowie umieścić te dwa obowiązki na równorzędnym miejscu.

Niech będą one absolutnym minimum, jakie robisz dla swojego ciała każdego dnia.

Co pomoże ci utrzymać się w dobrej kondycji?

Nie musisz od razu trenować modnego obecnie sportu. Najprościej jest zdecydować się na codzienny szybki półgodzinny spacer. Przyznasz, że jest to do zrobienia. Wykorzystuj też każdą okazję do aktywności. Używaj schodów zamiast windy, chodź jak najwięcej na piechotę. Pamiętaj, że np. praca w ogródku i porządki w domu to także spory

MIŁOŚĆ DO SŁODYCZY To dla nas, kobiet, często największy problem.

Jak ograniczyć apetyt na łakocie?

•Regularnie spożywaj posiłki. To pomoże wyrównać poziom cukru we krwi. Dzięki temu unikniesz ataków wilczego apetytu.

•Dodawaj do posiłków słodkie warzywa, np. gotowane buraczki, marchewkę z groszkiem. Twoje kubki smakowe będą zaspokojone słodkością.

•Pij aromatyczne herbaty, np. malinową, waniliową. To pomoże oszukać podniebienie.

dodatkowy wydatek energetyczny. Nie uchylaj się zatem od tego typu obowiązków.

Bądź dla siebie dobra

Agnieszka Węgiel, psycholożka, zajmująca się m.in. pomocą osobom otyłym, pisze na swoim blogu: „Masz dom lub mieszkanie, może nie jest to idealne REKLAMA

TEMAT miesiąca

Ile trwa odcinek twojego serialu?

Pewnie co najmniej 30 minut. Tyle samo czasu potrzebujesz każdego dnia na ruch. Przyznaj, że to minimum jest możliwe do wykonania!

2000 metrów na Florydzie, ale i tak pucujesz podłogi, myjesz okna i dbasz, by nic się nie posypało (...)

Pamiętaj, że twoje ciało to Twój dom. Polub się, pokochaj, to Ty. Akceptacja ciała, które ma trochę za dużo kilogramów, nie oznacza akceptacji choroby.

Akceptacja ciała i siebie to punkt wyjścia do zadbania o potrzeby swoje i ciała...” Co zatem jeszcze możesz zrobić, by uzdrowić swoje ciało (a przy tym jednocześnie ducha)?

Wysypiaj się i odpoczywaj regularnie. Zdaniem ekspertów sen krótszy niż siedem godzin na dobę może spowolnić metabolizm. Poza tym, gdy jesteś niewyspana, masz większą ochotę na łakocie.

NIE ULEGAJ DIETETYCZNYM MODOM. CELEBRYCI PRZEŚCIGAJĄ SIĘ W REKLAMOWANIU ROZWIĄZAŃ NA EKSPRESOWĄ UTRATĘ WAGI. ALE TAKIE EKSPERYMENTY ZWYKLE SZKODZĄ ZDROWIU. LEPIEJ ZDAĆ SIĘ NA ZBILANSOWANĄ DIETĘ.

22

dbam o zdrowie

Tak organizm próbuje dodać sobie siły. A to niestety prosta droga do nadwagi. Zamiast więc przesiadywać kolejną godzinę przed telewizorem, połóż się spać wcześniej.

Otwórz się na masaże. Jeśli masz taką możliwość, zacznij chodzić do masażysty raz w tygodniu.

To pomoże ci się zrelaksować i lepiej poczuć we własnym ciele – na nowo je poczuć i pokochać za to, że daje ci przyjemność. Jeśli nie możesz skorzystać z profesjonalnego zabiegu, zrób go sobie sama. Po kąpieli wmasuj w ciało ciepły olej kokosowy lub sezamowy. Nie rób tego pospiesznie, celebruj tę chwilę, odnoś się do ciała z akceptacją. Na koniec opłucz ciało wodą i wytrzyj ręcznikiem. Zyska na tym zarówno twoje samopoczucie, jak i skóra.

Nie wywieraj na sobie presji. Nie kupuj za małych ubrań (tzw. motywacyjnych), bo to zwykle niewiele daje i nie złość się, gdy zjesz coś wysokokalorycznego. Zdrowe odchudzanie to nie wyścig.

Nie musisz się karać za potknięcia. Są one częścią

Nie wierz w to, że lekka dieta jest czasochłonna. Wiele zdrowych, smacznych posiłków można zrobić w kilkanaście minut (np. koktajle owocowo-warzywne, gulasz drobiowy) i przygotować porcję na 2 dni. Równie szybko ugotujesz kaszę z warzywami – możesz jeść ją na ciepło lub na zimno, jak sałatkę. Ekspresowo przyrządzisz też makarony z dodatkami warzywnymi (np. bakłażanem, pomidorami, czosnkiem) oraz pieczone ryby i mięsa (20 minut w piekarniku). Pamiętaj jednak, by wcześniej zrobić odpowiednie zakupy.

REKLAMA

STAWIAJ NA PROSTE POSIŁKI

Pr e c y z y j nyl e k naz a pa r c i a wpo s t a c i kr o pl i i t a bl e t e k Sk u t e c z n i ed z i a ł a wmi e j s c up r o b l e mu1 E f e k tj u żp o6 g o d z i n a c h2,3 Be z p i e c z nyi d o b r z e 1 t o l e r o wa ny

procesu zmiany stylu życia na zdrowszy.

Pilnuj jednak, aby nie stały się one rutyną.

Obserwuj za to emocje towarzyszące jedzeniu. Postaraj się nie siadać do posiłku zła, smutna lub zestresowana. Przed jedzeniem (np. w pracy) dobrze jest przejść się na krótki spacer, zmienić otoczenie i wyczyścić głowę z myśli.

PI K/ 02/ 2021/ 14

JEŚLI LUBISZ MAKARONY, ŚMIAŁO PO NIE SIĘGAJ. WYBIERAJ TE PEŁNOZIARNISTE LUB UGOTOWANE AL DENTE I JEDZ JE Z WARZYWAMI ORAZ OLIWĄ.

1.Wul k ow R. ;Randomi s ed,pl acebocont r ol l ed,doubl ebl i nds t udyt o i nv es t i gat et heef fi cacyands af et yoft heacut eus eofs odi um pi cos ul phat ei npat i ent swi t hchr oni ccons t i pat i on.I nt er nat i onal J our nal ofcl i ni cal pr act i ce61: 62007J un,944950; 2.ChPLPi k opi l k r opl e[ 7.

12.

2020] ;3.ChPLPi k opi l t abl et k i [ 7.

12.

2020]

Pr z ed uż yci em z apoz naj si ę zul ot ką,kt ór az awi er awskaz ani a, pr z eci wwskaz ani a,danedot ycz ące dz i ał ańni epoż ądanychidawkowani e or az i nf or macj e dot ycz ące st osowani a pr odukt ul ecz ni cz ego bądźskonsul t ujsi ęzl ekar z em l ub f ar maceut ą, gdyż każ dy l ek ni ewł aści wi e st osowany z agr aż a Twoj emuż yci ul ubz dr owi u.

NOWINKI medyczne NEWRALGICZNY CZAS NASTOLATKI

Warto

Dla większości dzieci ruch jest naturalnym stanem.

Niestety, gdy zaczynają dorastać, część z nich zasiada na kanapie i w tej pozycji spędzi najpewniej resztę życia. Według fizjologów sportu, odpowiedzialne są za to hormony, których wydzielanie kształtuje się właśnie w okresie dojrzewania. Dzieci, które zachęcimy wtedy do aktywności, będą traktować ją jako coś naturalnego, sprawiającego im przyjemność. Gdy zastygną w bezruchu, organizm zmieni politykę hormonalną i zacznie czerpać największą satysfakcję z takiego właśnie stanu.

WIEDZIEĆ

Oto kilka informacji, które mogą ci się przydać, aby lepiej zatroszczyć się o swoje zdrowie.

TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

STRES A PAMIĘĆ

Nieraz zapewne poczuliśmy, jak zmieniają się nasze możliwości mentalne, gdy jesteśmy w stresie. I jak duże znaczenie ma to, czy zestresowaliśmy się na chwilę, czy odczuwamy napięcie w dłuższym czasie. W artykule opublikowanym w „Neurology” naukowcy potwierdzają, że długość stresu wpływa na wiele funkcji, w tym pamięć. I o ile krótki nawet ją poprawia, o tyle długotrwały dosłownie rujnuje. Z badania wynika wyraźnie, że wraz z wysokim poziomem kortyzolu we krwi pogarsza się znacząco nasza zdolność zapamiętywania. Wahania te są większe u kobiet niż u mężczyzn. A zmiany na tyle duże, że na skanach widać, jak po długim stresie rozmiar mózgu zaczyna maleć.

24

dbam o zdrowie

CZĘSTE MYCIE SKRACA ŻYCIE? Wrzawę wokół higieny osobistej wywołała ostatnio gwiazda kina Mila Kunis, która przyznała, że codziennie myje tylko miejsca intymne, zaś kąpie się raz na tydzień.

Niespodziewanie poparło ją wiele autorytetów. Nadmierna higiena, ich zdaniem, niszczy barierę ochronną skóry i otwiera drogę drobnoustrojom. Podobno prysznic 2 razy w tygodniu wystarczy, aby zachować zdrowie. Co ciekawe, np.

Norwegowie zalecają kąpiel dzieci do 12. roku życia raz na tydzień.

POMIDORY DOSŁOWNIE JAK Z OBRAZKA Idealnie równe, gładkie, jędrne przez wiele dni... I tylko ten smak jakby gorszy niż kiedyś. Złudzenie? Niestety, nie. Modyfikacje genetyczne warzyw i powstanie roślin tzw. hybrydowych, w tym pomidorów, sprawiły, że zyskały one lepszy wygląd kosztem innych walorów. Smak to jednak najmniejszy problem. Według Francuskiej Akademii Rolniczej, w ciągu ostatnich 60 lat drastycznie spadła też ilość składników odżywczych w warzywach. Na przykład w pomidorze ze sklepu jest dziś m.in. mniej o 26 proc. wapnia, 57 proc. wit. B1 i aż o 48 proc. żelaza. Najlepiej więc kupować warzywa od indywidualnych hodowców lub uprawiać własne z niezmodyfikowanych genetycznie nasion.

DBAM

o zdrowie

Diagnoza

W DOMU Sprawdź, jak samodzielnie zrobić domowy przegląd stanu zdrowia i na jakie objawy zwrócić szczególną uwagę.

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

Bądź

jak Sherlock

Holmes

7 drobnych objawów poważnych problemów Jedne z nich pojawiają się na wczesnym etapie choroby, inne dopiero później. Jeśli nauczysz się je rozpoznawać, będziesz mogła potwierdzić swoje podejrzenia za pomocą badań i możliwie szybko rozpocząć leczenie.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

P

rzyzwyczailiśmy się do tego, by diagnozowanie chorób pozostawiać lekarzom. Ma to swoje uzasadnienie, bo przecież kto lepiej niż specjalista wie, na co zwrócić uwagę i o czym mogą świadczyć poszczególne objawy. Jednak w obecnym czasie, gdy dostęp do wizyt w gabinetach jest utrudniony, warto wziąć sprawy w swoje ręce i stać się dla siebie pierwszym diagnostą. Zachęcamy do tego, aby stanąć przed lustrem i przyjrzeć się swojemu ciału, po kolei: twarzy, skórze, włosom, kończynom i sylwetce. Potem zastanowić się, czy są jakieś często powtarzające się objawy albo dolegliwości, których wcześniej nie było. Uzupełnieniem tego domowego przeglądu stanu zdrowia powinno być zmierzenie ciśnienia i poziomu glukozy we krwi. Wyniki obserwacji najlepiej zapisać i przy najbliższej okazji przedstawić swojemu lekarzowi rodzinnemu. Na kolejnych stronach opisaliśmy 7 ważnych, aczkolwiek często ignorowanych symptomów, wraz z wyjaśnieniem, z czego mogą one wynikać.

26

dbam o zdrowie

1

Opuchnięte palce i kostki NIEWYDOLNOŚĆ NEREK

Jak podkreślają lekarze, wyraźne sygnały poważnych problemów z nerkami można dostrzec dopiero wówczas, gdy aż połowa miąższu tego narządu jest już bezpowrotnie zniszczona.

Dlatego warto zwracać uwagę na drobne objawy, które mogą świadczyć o pogarszającej się kondycji nerek, takie właśnie, jak obrzęki. Najczęściej dotyczą one palców rąk (trudno zdjąć pierścionek) lub kostek (po uciśnięciu skóry w tym miejscu przez chwilę pozostaje dołek). Inne symptomy niewydolności to: zmiana wyglądu i intensywny zapach moczu, worki pod oczami, brak energii i zmęczenie oraz podwyższone ciśnienie tętnicze.

Jak to sprawdzić? Najlepiej zacząć od badania ogólnego moczu i oznaczenia we krwi stężenia kreatyniny. Koniecznie trzeba zwrócić uwagę na wyliczany współczynnik filtracji nerkowej – eGFR.

Przyjrzyj się!

Wiele chorób daje objawy, które możesz zauważyć samodzielnie, oglądając wnikliwie swoje ciało.

REKLAMA

Syrop dla dzieci od 6 lat

Kapsułki dla dorosłych

Informacja o produkcie leczniczym Mucopect Control. Nazwa produktu leczniczego. Mucopect Control, 375 mg, kapsułki, twarde. Nazwa powszechnie stosowana substancji czynnej. Karbocysteina. Dawka/stężenie substancji czynnej. Każda kapsułka, twarda zawiera 375 mg karbocysteiny. Postać farmaceutyczna. Kapsułka, twarda. Żółte kapsułki o rozmiarze 0, twarde, zawierające biały lub prawie biały proszek. Wskazanie lub wskazania terapeutyczne do stosowania. Mucopect Control to lek o działaniu mukolitycznym, wskazany w objawowym leczeniu chorób układu oddechowego przebiegających z nadmiernym wytwarzaniem gęstej i lepkiej wydzieliny. Przeciwwskazania Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Stosowanie u pacjentów z czynną chorobą wrzodową. Podmiot odpowiedzialny. Adamed Pharma S.A. Pieńków, ul. M. Adamkiewicza 6A, 05-152, Czosnów, Polska. Niniejsza informacja została przygotowana na podstawie Charakterystyki Produktu Leczniczego Mucopect Control, 375 mg, kapsułki zatwierdzonej 30.01.2020, z którą należy się zapoznać przed zastosowaniem leku. Dodatkowe informacje dostępne są w Adamed Pharma S.A. Pieńków, ul. M. Adamkiewicza 6A 05-152 Czosnów. Tel.: +48227327700, fax.: +48227327700, e-mail: adamed@adamed.com Informacja o produkcie leczniczym Mucopect Kids. Nazwa produktu leczniczego. Mucopect Kids, 50 mg/ml, syrop. Nazwa powszechnie stosowana substancji czynnej. Karbocysteina. Dawka/stężenie substancji czynnej. 1 ml produktu leczniczego Mucopect Kids zawiera 50 mg karbocysteiny. Postać farmaceutyczna. Syrop. Przezroczysty płyn o barwie bursztynowej i słodkim, agrestowym smaku. Wskazanie lub wskazania terapeutyczne do stosowania. Karbocysteina to lek o działaniu mukolitycznym, wskazany w objawowym leczeniu chorób dróg oddechowych, przebiegających z nadmiernym wytwarzaniem gęstej i lepkiej wydzieliny. Przeciwwskazania Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Czynna choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy. Podmiot odpowiedzialny. Adamed Pharma S.A. Pieńków, ul. M. Adamkiewicza 6A, 05-152, Czosnów, Polska. Niniejsza informacja została przygotowana na podstawie Charakterystyki Produktu Leczniczego Mucopect Kids, 50 mg/ml, syrop zatwierdzonej 20.07.2021. z którą należy się zapoznać przed zastosowaniem leku.

Dodatkowe informacje dostępne są w Adamed Pharma S.A. Pieńków, ul. M. Adamkiewicza 6A 05-152 Czosnów.

Tel.: +48227327700, fax.: +48227327700, e-mail: adamed@adamed.com

MUC/10001/01/22

Oderwij się od mokrego kaszlu,

uwolnij zatoki

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

2

Zażółcenie białek oczu

PROBLEMY Z WĄTROBĄ

Białka oczu zdrowego człowieka powinny być – jak sama nazwa wskazuje – białe. Mogą oczywiście mieć różne odcienie, ale jeśli przybiorą żółtawe zabarwienie, jest to powód do niepokoju. Zwykle to oznaka nadmiaru bilirubiny we krwi, co z kolei wskazuje na różnego rodzaju uszkodzenia wątroby. Powszechnie sądzi się, że „żółte oczy” to objaw żółtaczki, ale równie dobrze może to być polekowe zapalenie wątroby czy kamica żółciowa. Inne niepokojące objawy, które mogą wskazywać na kłopoty z wątrobą to: swędzenie lub zażółcenie skóry, ból po prawej stronie pod żebrami (zwłaszcza po tłustym posiłku lub wypiciu alkoholu), powtarzająca się niestrawność, zmiana koloru stolca i moczu.

Jak to sprawdzić? Konieczne są badania krwi, najlepiej tzw. próby wątrobowe, czyli oznaczenie stężenia transaminaz ALT i AST, enzymu GGTP oraz poziomu bilirubiny.

4

3

Pałeczkowate palce CHOROBY PŁUC

To objaw, który najczęściej świadczy o problemach z prawidłowym dotlenieniem organizmu, w przebiegu POChP, gruźlicy czy śródmiąższowej choroby płuc. Na samym końcu palców, pod paznokciami u rąk (rzadziej stóp) pojawia się przerost tkanki, który nadaje im charakterystyczny kształt przypominający pałeczki dobosza.

Zmienione są też paznokcie – wyglądają jak okrągłe, wypukłe szkiełka od zegarka.

Jak to sprawdzić? Badaniem pozwalającym na ocenę pojemności płuc jest spirometria.

Zimne dłonie i stopy

MIAŻDŻYCA LUB ANEMIA

W domu jest ciepło, a tobie stale marzną ręce lub nogi? Możesz mieć kłopoty z układem krążenia lub anemię (zbyt niski poziom hemoglobiny we krwi).

Uwaga! Jeśli dodatkowo palce rąk ci sinieją, od razu idź do lekarza. Takie objawy mają osoby cierpiące na zespół Raynauda (napadowy skurcz naczyń krwionośnych w obrębie palców).

Jak to sprawdzić? Warto zrobić badania krwi (na początek morfologię i poziom lipidów) – jeśli wykażą nieprawidłowości, lekarz pokieruje dalszą diagnostyką.

28

dbam o zdrowie

5

Żółte grudki pod oczami

WYSOKI CHOLESTEROL

O nadmiarze tej substancji we krwi, a szczególnie niebezpiecznego dla zdrowia tzw. złego cholesterolu (LDL), świadczyć mogą niewielkie zgrubienia na skórze tzw. żółtaki, inaczej określane jako kępki żółte. Zlokalizowane są one zwłaszcza w okolicy oczu – kącikach i pod dolną powieką. Mogą występować pojedynczo, ale po pewnym czasie zaczynają tworzyć większe skupiska i zlewać się ze sobą. Czasem pojawiają się też w formie guzów na nadgarstkach lub ścięgnie Achillesa.

Jak to sprawdzić? Warto oznaczyć stężenie cholesterolu całkowitego wraz z podziałem na frakcje HDL i LDL, a także poziom trójglicerydów.

6

Suchość skóry

NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY

Zbyt mała aktywność tego narządu sprawia, że gruczoły potowe i łojowe także nie działają prawidłowo. Efektem jest blada, sucha i zimna skóra całego ciała oraz łamliwe, szorstkie włosy. Charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy są zwłaszcza ciemniejsze niż reszta ciała łokcie i kolana (skóra na nich jest zrogowaciała).

Inne niepokojące sygnały to przybieranie na wadze (bez zmiany diety i stylu życia), uczucie zimna, drażliwość i nieuzasadnione zmęczenie.

Jak to sprawdzić? Oznacz stężenie TSH we krwi.

To produkowany przez przysadkę mózgową hormon, który steruje pracą tarczycy.

To ciekawe!

Tarczyca to niewielki, ale niezwykle ważny gruczoł. Produkowane przez nią hormony nadzorują pracę niemal wszystkich narządów i układów.

pytamy eksperta DR N. FARMACEUTYCZNYCH KRZYSZTOF SŁOMIAK

Czy, jeśli podejrzewamy jedną z opisanych dolegliwości, możemy wstępnie potwierdzić diagnozę testem z apteki?

Oczywiście, że tak! Kilka testów diagnostycznych dostępnych w aptece może pomóc w rozpoznaniu podstawowych problemów zdrowotnych. Należą do nich na przykład: * Test do wykrywania podwyższonego poziomu hormonu TSH, który można zrobić przy podejrzeniu niedoczynności tarczycy; * Test oznaczający poziom żelaza we krwi – gdy chcemy sprawdzić, czy nie mamy anemii; * Test na infekcje układu moczowego pomoże nie tylko w wykryciu zakażeń pęcherza, ale też w ocenie pracy nerek.

Trzeba jednak pamiętać, że takie wykonywane samodzielnie domowe badania powinny być traktowane jako testy pomocnicze, które w szybki sposób mają pomóc we wstępnym potwierdzeniu lub wykluczeniu problemów zdrowotnych. Ich wyniki powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem, a koniecznie trzeba to zrobić wówczas, gdy odbiegają od norm.

7

Obniżenie wzrostu OSTEOPOROZA

dbam o zdrowie

REKLAMA

Jeśli wydaje ci się, że nagle zmalałaś, może to być objawem „sprasowania” jednego z kręgów w kręgosłupie, a to spowodowane bywa najczęściej przez osteoporozę. U kobiet najczęściej rozwija się ona po menopauzie, gdy kończy się ochronne działanie hormonów. O kruszeniu się kręgów może też świadczyć pochylenie pleców, czyli tzw. wdowi garb.

Cholefect Jak to sprawdzić? Umów się na suplement diety densytometrię. To prześwietlenie Zawarta w produkcie monakolina K sprawdzające stan gęstości kości. z fermentowanego czerwonego ryżu oraz Pomiaru dokonuje się w kręgach sterole roślinne pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi. Witamina B6 i B12 przyczynia się na wysokości lędźwiowej kręgosłupa do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego. Foliany pomagają lub w kości udowej. Raz na pół roku w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny. Kapsułki, 30 szt. mierz również swój wzrost i zaznaczaj go np. na futrynie drzwi.

29

DBAM O ZDROWIE

nowe terapie

ODWRÓCIĆ MENOPAUZĘ Lekarze ze Rzgowa koło Łodzi dokonali nowatorskiego przeszczepu tkanek jajnika. U 28-letniej pacjentki po zabiegu onkologicznym jajniki pracowały tak, jak u 80-letniej kobiety. Dzięki przeszczepowi udało się nie tylko więc odwrócić menopauzę, ale tym samym powstrzymać również inne jej negatywne skutki, m.in. zagrożenie osteoporozą czy chorobami serca.

DZieje się

W MEDYCYNIE Innowacyjne terapie farmakologiczne, rewolucyjne wynalazki medyczne, nowe odkrycia naukowe…

Zobacz, jak świat się zmienia i daje nadzieję chorym.

TEKST MAGDA KOZIŃSKA

NADMUCHIWANY IMPLANT KRĘGOSŁUPA Bóle kręgosłupa to powszechna dolegliwość. Do tej pory, by wszczepić implant łagodzący ból, potrzebna była operacja w pełnym znieczuleniu. Naukowcy opracowali lepszy sposób. Malutki implant wstrzykuje się do kręgosłupa w znieczuleniu miejscowym, a następnie jest nadmuchiwany do odpowiednich rozmiarów.

30

dbam o zdrowie

DOBRY MIKROBIOM OCHRONI MÓZG WCZEŚNIAKÓW Co roku tylko w Polsce ok. 20 tys. dzieci rodzi się przed terminem. Wcześniactwo wiąże się zaś z groźbą różnych powikłań, m.in. związanych z zaburzeniami rozwoju mózgu. Naukowcy z Wiednia odkryli, że uszkodzeniom tego organu u wcześniaków można zapobiegać, lecząc mikrobiom jelit, a źródłem problemów jest nadmiar bakterii z rodziny Klebsiella w jelitach skrajnych wcześniaków, który zakłóca normalny proces rozwoju mózgu. Wystarczy więc zwalczać ten nadmiar, aby dziecko rozwijało się prawidłowo.

ZAMIAST ŻABICH UDEK

DIAGNOZA Z TOALETY Sztuczna inteligencja w toalecie? Dlaczego nie.

Naukowcy z Duke University opracowali taką toaletę, która sama diagnozuje schorzenia jelit na podstawie analizy stolca. Cały system diagnostyczny wyposażony jest w sztuczną inteligencję i kamerę. Na razie Smart Toilet robi zdjęcia tylko wydalanej materii, ale wkrótce będzie też pobierać próbki kału. System da się zainstalować w zwykłej rurze klozetowej.

Amputacja kończyn to dla pacjentów traumatyczne przeżycie. Opublikowane ostatnio w „The Guardian” badania naukowców dają nadzieję na regenerację kończyn. Naukowcy amputowali tylną kończynę afrykańskiej żaby szponiastej, aby przetestować na niej nową mieszankę leków.

Rana została zabezpieczona silikonową nakładką, która zawierała pięciolekowy koktajl. Okazało się, że po zaledwie 24-godzinnym leczeniu rozpoczął się 18-miesięczny okres odrastania kończyny zakończony sukcesem. Co więcej, nowa kończyna okazała się w pełni sprawna. Żaba poruszała nią, reagowała na dotyk i była w stanie użyć jej do pływania. To badanie rodzi nadzieję na regenerację kończyn u ludzi.

GUBIĄ NAS GENY OTYŁOŚCI

Climelle Intense suplement diety

Zawiera ekstrakt z czerwonej koniczyny, który wspomaga łagodzenie objawów menopauzy, takich jak: uderzenia gorąca, pocenie, niepokój oraz drażliwość.

REKLAMA

Jeśli zastanawiasz się, dlaczego bardzo szybko przybierasz na wadze, o wiele szybciej niż inni, to już dziś można to sprawdzić. Na podstawie badań na myszach naukowcy ustalili bowiem, że u wielu osób duży nadmiar kilogramów związany jest z obecnością pewnych genów. Stworzyli listę 14 odpowiedzialnych za powstawanie chorobliwej otyłości. To odkrycie umożliwi wczesne diagnozowanie i może przyczynić się do zwalczenia plagi otyłości nie tylko wśród dorosłych, ale i dzieci.

Kapsułki, 30 szt.

dbam o zdrowie

31

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Oczy w czasach home office Pandemia wywróciła nasze życie do góry nogami. Część z nas zaczęła pracować z domu. I okazało się, że ten tryb pracy negatywnie odbija się na naszym zdrowiu, m.in. na wzroku.

Sprawdź, jak możesz go chronić.

raca w biurze trwała zwykle 8 godzin. Dziś spędzamy przed ekranami komputerów, tabletów czy telefonów niekiedy nawet kilka godzin dłużej, co w połączeniu z nieergonomicznymi stanowiskami pracy i niedobrym oświetleniem bardzo negatywnie odbija się na wzroku. Jak właściwie o niego zadbać?

32

dbam o zdrowie

Ergonomia w domowym biurze

Podstawową rzeczą jest stworzenie sobie odpowiedniego stanowiska pracy, m.in. ustawienie krzesła w odpowiedniej odległości od komputera, wyregulowanie wysokości monitora, dobór oświetlenia (patrz str. 36). Praca przed monitorem naraża także oczy na szkodliwe promieniowanie. I choć ekrany LCD

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

P

TEKST mgr farm. MARTA STACHURA

są lepsze od tych starej generacji, nadal emitują one promienie, które mogą pogłębić wady wzroku i przyczynić się do rozwoju chorób oczu.

Jak tego uniknąć?

Prawidłowo postawić biurko względem okna.

Najlepiej, by stało ono bokiem do niego. Gdy stoi tyłem, światło pada nam na twarz i nas oślepia, gdy przodem – światło pada prosto na ekran.

Jeśli biurko jest błyszczące, warto przykryć jego blat matową nakładką, która nie odbija światła.

Ustawić dobrą rozdzielczość ekranu (zbyt niska powoduje mrużenie oczu i męczenie się wzroku) oraz najbardziej dla nas czytelny krój i wielkość czcionki – najlepiej gdy jest ona o 3 fonty większa od najmniejszej, jaką używamy do czytania.

Wyregulować jasność ekranu w stosunku do oświetlenia pomieszczenia. Najlepszy będzie złoty środek, gdyż zbyt duża jasność spowoduje efekt oślepienia, a zbyt mała zmusi oczy do wytężonej pracy i spowoduje ich szybkie męczenie się.

Sprawdzić, czy nasz komputer ma możliwość redukcji migotania i zmniejszenia emisji niebieskiego światła. To także czynniki, które wpływają na szybsze zmęczenie gałki ocznej.

Przerwa dla głowy, fitness dla oczu

Krótkie przerwy, jakie robimy w trakcie pracy, warto wykorzystać na ćwiczenia gałki ocznej i odprężenie od jednostajnego napięcia mięśni. Najlepsze efekty da: Powolne obrysowywanie wzrokiem oddalonych od nas przedmiotów.

Naprzemienne patrzenie na obiekty położone blisko nas i daleko, najlepiej za oknem, co daje oczom korzystną zmianę oświetlenia i skali kontrastu.

Zaciskanie powiek na 5–10 sekund i otwieranie ich na 1–2 sekundy.

Wodzenie oczami po okręgu, bez ruszania głową.

Redaktor prowadząca Zmęczenie, pieczenie, łzawienie, wysuszenie, nieostre widzenie...

Już przed pandemią nadmiar czasu spędzany przed komputerem dawał nam się we znaki. Praca zdalna problemy te tylko pogłębiła.

I wygląda na to, że ta sytuacja jeszcze trochę potrwa. Dlatego dbajmy o oczy. Oprócz rad, które daje autorka tekstu, specjaliści rekomendują długi, spokojny sen, rzucenie palenia, a także powiększenie domowej dżungli o nowe okazy stojące na biurku lub w miejscu, na które najczęściej patrzymy, odrywając wzrok od komputera. Zieleń działa bowiem na oczy wyjątkowo kojąco. Poza tym czasami warto sięgnąć po suplementy bogate w luteinę, kwasy omega-3 oraz antocyjany. I gdy zaczniemy wychodzić na pierwsze wiosenne spracery, chrońmy oczy dobrymi okularami słonecznymi z filtrami i powłoką antyrefleksyjną.

Rysowanie wzrokiem ósemek, poprawiające siłę mięśni oka. Należy je wykonywać, patrząc na ścianę oddaloną od nas ok. 2 m. Dobrze robić je naprzemiennie z rysowaniem wzrokiem znaku nieskończoności, czyli ósemek w poziomie.

Powolne wodzenie oczami ze strony prawej na lewą i z powrotem, a także góra–dół, dół–góra, bez poruszania głową.

Zdaniem okulistów,

Żel pod oczy ze świetlikiem PANTONE Działa nawilżająco i kojąco na skórę360 wokół oczu. Wpływa na poprawę elastyczności skóry oraz redukuje cienie i obrzęki pod oczami.

Lekka konsystencja żelu zapewnia jego szybkie wchłanianie, dzięki czemu produkt może być stosowany również pod makijaż.

REKLAMA

lepszą ochronę oczu od soczewek dają nam okulary, najlepiej z powłoką antyrefleksyjną. Likwidują one m.in. szkodliwe odblaski i odbicia, które mogą pojawiać się na soczewkach.

dbam o zdrowie

33

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Ergonomia w domowym biurze

Dobrze zorganizowane stanowisko pracy to same korzyści dla organizmu.

Chronimy dzięki niemu nie tylko oczy, lecz także kręgosłup i nogi.

EKRAN KOMPUTERA POWINIEN BYĆ ODROBINĘ ODCHYLONY DO TYŁU (OK. 5–10 STOPNI)

SIEDZISKO KRZESŁA POWINNO STAĆ TAK, BY CAŁE STOPY OPIERAŁY SIĘ NA PODŁODZE. ALE GDY ZACZYNAJĄ DRĘTWIEĆ, WARTO NIMI TROCHĘ PORUSZAĆ, NP. UNIEŚĆ NA PALCACH I POKRĘCIĆ W KOSTCE.

GÓRNA KRAWĘDŹ MONITORA MA SIĘ ZNAJDOWAĆ ODROBINĘ PONIŻEJ LINII WZROKU. DZIĘKI TEMU CZĘŚĆ OKA JEST PRZYSŁONIĘTA POWIEKĄ I NIE ULEGNIE PRZESUSZENIU. DOBRZE JEST, GDY MONITOR STOI 50–60 CM OD OCZU, BY DAŁO SIĘ OBJĄĆ WZROKIEM CAŁĄ JEGO POWIERZCHNIĘ BEZ RUSZANIA GŁOWĄ.

A ZATEM IM WIĘKSZY MONITOR, TYM MUSI STAĆ DALEJ OD OCZU (DO 100 CM).

Ćwiczenia te zapobiegają skurczom akomodacyjnym, oraz osłabieniu mięśni oczu. Każde warto zakończyć kilkukrotnym mruganiem, aby nawilżyć gałkę oczną.

Uwaga! Nie powinny ich wykonywać jedynie osoby z wysoką krótkowzrocznością. Ćwiczenia można przeprowadzać na dwa sposoby: Metoda 5/1: po każdej godzinie pracy robimy 5-minutową przerwę na ćwiczenia.

Metoda 20–20–20 to okrojona wersja, jeśli nie możemy sobie pozwolić na dłuższe przerwy: co 20 minut przez 20 sekund należy patrzeć na punkt oddalony o 20 stóp (6 m), a następnie intensywnie mrugać, poprawiając nawilżenie gałki ocznej.

Po zakończeniu pracy również warto zadbać o rozluźnienie napiętych mięśni oczu i sięgnąć po ćwiczenia typu palming (z ang. palm – dłoń). Aby je wykonać, 34

dbam o zdrowie

KONTRAST MIĘDZY TYM, CO WIDZIMY NA EKRANIE KOMPUTERA A OŚWIETLENIEM OTOCZENIA, POWINIEN BYĆ JAK NAJMNIEJSZY. DLATEGO OPRÓCZ GÓRNEGO ROZPROSZONEGO ŚWIATŁA POTRZEBNA JEST LAMPKA BIURKOWA UMIESZCZONA ZA EKRANEM MONITORA.

wystarczy szczelnie zasłonić oczy dłońmi i patrzeć w ciemność minimum 60 sekund.

Mikroklimat dla oczu

Nie zapominajmy też o wilgotności powietrza w mieszkaniu. Jeżeli jest ona niższa niż 45%, kupmy nawilżacz powietrza i doprowadźmy ją do poziomu 50–55%. Ale to za mało. Podczas pracy przy komputerze rzadziej bowiem mrugamy (zamiast 12–20 razy/minutę, tylko 3–4!). Warto też 4–5 razy dziennie stosować krople nawilżające rogówkę, np. z roztworami wzbogaconymi takimi składnikami, jak: wyciąg z czarnej borówki, ekstrakt z aloesu, allantoina, ektoina. Otwierając nowe krople, pamiętajmy jedynie, aby zapisać datę otwarcia na opakowaniu. Nie zapominajmy też o: Regularnym wietrzeniu pomieszczeń.

Częstym przecieraniu sprzętów biurowych, a także dokładnym odkurzaniu, ponieważ drobinki kurzu osadzając się na gałce ocznej, wywołują one stany zapalne.

Dokładnym demakijażu oczu i stosowaniu hipoalergicznych kosmetyków. A najlepiej w ogóle zrezygnujmy z makijażu i dajmy oczom odpocząć.

Praca w domu daje nam taką szansę.

Dotleniony mózg to dotlenione oczy

Dobrze dotlenione i ukrwione ciało to także dobrze odżywione oczy. A zmieniająca się perspektywa zmusza oczy do ćwiczenia i akomodacji oraz trenuje mięśnie oczu. Zwiększenie wentylacji stymuluje także produkcję rodopsyny, barwnika, który warunkuje widzenie po zmroku.

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Coraz więcej mężczyzn ma problemy hormonalne, szczególnie doskwiera im niedobór testosteronu. Często można jednak temu zaradzić.

y d G spada TEKST Dorota Mikłaszewicz

T

testosteron

estosteron to hormon, który decyduje o zdrowiu, wyglądzie, emocjach i sprawności seksualnej mężczyzny. Już po 40-tce jego ilość spada co roku o jeden procent. Niestety, na niedobór testosteronu skarżą się coraz młodsi panowie. Stąd m.in. wynikają problemy z płodnością, większa skłonność

do miażdżycy, cukrzycy i osteoporozy. Do tego te „niemęskie wahania nastroju”… Przyczyną może być choroba, m.in.: guz przysadki, uraz jąder, przebyta infekcja, np. świnka. Kolejną – przyjmowanie testosteronu, aby szybciej przypakować na siłowni.

A to prosta droga do wyłączenia pracy własnych jąder, które przestają wytwarzać hormon dostarczany z zewnątrz. Ostatnią – tempo współczesnego życia.

W takim wypadku pomóc może dieta, aktywność fizyczna, wypoczynek i redukcja stresu.

Hormon na diecie Magnez Men suplement diety

REKLAMA

Zawiera magnez i witaminę B6, które wpływają na zmniejszenie uczucia zmęczenia i znużenia, a także cynk, który pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu testosteronu we krwi oraz wyciąg z korzenia maca.

Produkt przeznaczony dla osób dorosłych.

50 tabletek

38

dbam o zdrowie

W męskim jadłospisie ogromnie ważne są dobre jakościowo tłuszcze, np. te zawarte w awokado, orzechach włoskich i tłustych rybach morskich, a zwłaszcza oleje tłoczone na zimno – oliwa extra virgin, olej rzepakowy czy lniany z pierwszego tłoczenia. Należy także dbać o jakość spożywanych węglowodanów. Produkty pełnoziarniste są źródłem magnezu i cynku – dwóch mikroelementów bardzo potrzebnych do produkcji testosteronu.

Kuracje pod kontrolą

Kolejne koło ratunkowe to aktywność fizyczna. Im więcej grup mięśniowych zostanie zaangażowanych podczas ćwiczeń, tym większy będzie wyrzut testosteronu po treningu. Ale uwaga: za najskuteczniejsze uchodzą akurat te ćwiczenia, których nie polecają kardiolodzy, jak: wiosłowanie hantlem, rwanie i podrzut, podciąganie na drążku. Potrzebne jest więc zdrowe serce i rozwaga. Panom w średnim wieku lepiej zrobi długi, szybki marsz, pływanie,

DOMOWY

TEST

Multivitamina Men suplement diety

Stworzony z myślą o mężczyznach. Produkt zawiera kompleks witamin i minerałów wzbogacony o ekstrakty z korzenia żeń-szenia, liści Yerba Mate, korzenia imbiru oraz luteinę i lecytynę sojową.

60 tabletek

REKLAMA

Sporo magnezu zawierają warzywa, zwłaszcza strączkowe i pestki dyni, natomiast cynku – m.in. mięso i jajka. Jeśli, pomimo dobrej diety, brakuje mikroelementów i witamin, można je suplementować. I jeszcze jedno: wrogiem jest alkohol, ponieważ nasila problemy z testosteronem. Sprzyja też gromadzeniu się szkodliwego tłuszczu trzewnego. Ważne więc, aby mężczyzna umiał relaksować się bez alkoholu.

ewentualnie jogging i to po konsultacji z lekarzem.

Mężczyzna potrzebuje także przynajmniej 7 godzin snu, którego brak zaburza wytwarzanie testosteronu. Warto też zwrócić się do endokrynologa, który zaleci terapię hormonami. Ważne jednak, aby odbywała się ona pod ścisłą kontrolą.

NIEPOKOJĄCE SYMPTOMY

Objawy mogące świadczyć o niedoborach testosteronu u mężczyzny.

SFERA FIZYCZNA

SFERA PSYCHICZNA

Ma dużo mniejszą ochotę na seks.

I nie jest to stan przejściowy.

Ma mniej energii życiowej.

Jakby mu brakowało motywacji.

Jego gruczoły piersiowe powiększyły się. Dotknięcie jest bolesne.

Jest mniej pewny siebie.

Wiara we własne możliwości uleciała.

Rzadziej się goli, a jego włosy znacznie się przerzedziły.

Trzeba go namawiać do działania, nawet do załatwienia prostych spraw.

Jego jądra i penis wyraźnie się zmniejszyły i zwiotczały.

Pogorszył mu się nastrój.

Zastanawiasz się, czy to nie depresja.

Wydaje się niższy, a po dawnej muskulaturze zostało wspomnienie.

Miewa „humory”. Trudno znieść jego niezrozumiałe rozdrażnienie.

Jest mniej sprawny fizycznie, a jego reakcje są spowolnione.

Nieraz zawodzi go pamięć.

Trzeba mu przypominać, co ma zrobić.

Utył. Nadmiar tłuszczu widać zwłaszcza w okolicy brzucha.

Trudniej mu się skoncentrować na tym, czym akurat się zajmuje.

Ma objawy kojarzące się z menopauzą: uderzenia gorąca, nagłe poty.

Gorzej śpi, a czasem wręcz skarży się na bezsenność. dbam o zdrowie

39

DBAM O ZDROWIE

rozmowa z lekarzem

Uwaga!

pytamy eksperta

DR N. MED. RAFAŁ NIECKARZ specjalista otolaryngologii z krakowskiej SCM clinic

Co słychać

Zdaniem ekspertów w niedalekiej przyszłości aparat słuchowy będzie tak często spotykany jak okulary.

w uszach?

Ze statystyk wynika, że od momentu zauważenia problemów ze słuchem do pójścia na badania mija średnio 7 lat. To fatalny wynik, bo w przypadku leczenia niedosłuchu liczy się czas. O to, kiedy szukać pomocy lekarza, zapytaliśmy dr. n. med. Rafała Nieckarza, specjalistę otolaryngologa.

Czy można stracić słuch z dnia na dzień, bez widocznej przyczyny?

Można. Zdarzają się pacjenci, którzy wstają rano i kompletnie nic nie słyszą, najczęściej na jedno ucho, choć dzień wcześniej nie działo się nic złego.

Przyczyna takich zaburzeń nie jest do końca poznana. Przyjmuje się, że najbardziej prawdopodobna to mikrozator w naczyniach ucha wewnętrznego. Taka sytuacja zawsze jest wskazaniem do pilnej wizyty w gabinecie laryngologicznym, a jeszcze lepiej na oddziale szpitalnym. To tzw. stan nagły, który wymaga podjęcia natychmiastowych kroków, zastosowania leków, które dają szansę na ocalenie słuchu.

Na ogół jednak utrata słuchu przebiega w znacznie wolniejszym tempie.

Zazwyczaj słyszenie pogarsza się stopniowo, latami. Proces ten nasila się po 50. r.ż. Pacjenci skarżą się wtedy nie tylko na słabszy słuch, ale także na szumy, czasem odgłosy, trzaski w uszach. Ryzyko problemów ze słyszeniem podnosi miażdżyca, nadciśnienie i inne schorzenia, które pogarszają ukrwienie w uchu.

Czy ten proces można powstrzymać?

Można go spowolnić. Ważne jest jednak, aby w porę zauważyć, że dzieje się coś niedobrego. Dlatego zaleca się, by osoby po 50. r.ż. badały słuch okresowo.

Co można zrobić, gdy problemy ze słuchem się pogłębiają?

Wszystko zależy od rodzaju niedosłuchu i jego nasilenia. W przypadku niedosłuchu odbiorczego, czyli związanego z uszkodzeniem ucha wewnętrznego, 40

dbam o zdrowie

egzamin zdają leki poprawiające krążenie. Często konieczne jest jednak zastosowanie aparatu słuchowego.

Na szczęście tego typu urządzenia są coraz lepszej jakości i znacząco poprawiają komfort pacjentów.

Nie zawsze jednak niedosłuch ma poważne przyczyny.

Oczywiście. Często za kłopotami ze słuchem stoją infekcje lub zatkanie przewodu słuchowego woskowiną. W tym drugim przypadku zwykle odczuwamy pełność w uchu. Z taką sytuacją nie poradzimy sobie sami. Konieczna jest wizyta u lekarza, który usunie czop z ucha. Jeśli niedosłuch wywołała infekcja, konieczny może być antybiotyk.

Czy prawdą jest, że można sobie zepsuć słuch np. pracując w hałasie?

Niestety tak. Ale także słuchanie bardzo głośnej muzyki może spowodować trwały niedosłuch odbiorczy, w którego przebiegu nieodwracalnemu uszkodzeniu ulegają komórki nerwowe. Pierwszym objawem takiego uszkodzenia najczęściej są szumy uszne, a dopiero podczas badania słuchu wychodzi, że mamy też niedosłuch odbiorczy zwykle na wysokich częstotliwościach.

Słuchanie w słuchawkach jest bardziej szkodliwe?

Najgroźniejsze dla słuchu jest spędzanie wielu godzin dziennie w słuchawkach i słuchanie głośnej muzyki.

Sporadyczne stosowanie tego typu urządzenia nie zaszkodzi. Lepiej wybierać słuchawki nauszne, bo te wkładane do ucha zwiększają ciśnienie w przewodzie słuchowym, co nadmiernie obciąża ucho wewnętrzne.

rozmawiała Agnieszka Czechowska

KETO/100/07-2021/1

Siła bez recepty!

1

1 Na podstawie badania TNS Kantar – postrzeganie marki Ketonal wrzesień 2019; http://www.ketonalactive.pl/Informacje-o-leku/ Ketonal Active, 50 mg, kapsułki twarde. Skład: Jedna kapsułka, twarda zawiera 50 mg ketoprofenu oraz 186,10 mg laktozy jednowodnej. Wskazania: Krótkotrwałe, objawowe leczenie lekkiego do umiarkowanego bólu różnego pochodzenia, np. bóle mięśniowe, kostno-stawowe, ból głowy. Przeciwwskazania: Występujące w przeszłości reakcje nadwrażliwości, tj. skurcz oskrzeli, napad astmy oskrzelowej, zapalenie błony śluzowej nosa, pokrzywka lub innego rodzaju reakcje alergiczne wywołane podaniem ketoprofenu, salicylanów (w tym kwasu acetylosalicylowego, ASA) lub innych NLPZ. U takich pacjentów notowano ciężkie, rzadko zakończone zgonem przypadki reakcji anafilaktycznych. Nadwrażliwość na którąkolwiek substancję pomocniczą leku. III trymestr ciąży. Ciężka niewydolność serca. Czynna choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy lub krwawienie z przewodu pokarmowego, owrzodzenie albo perforacja przewodu pokarmowego w wywiadzie. Skaza krwotoczna. Ciężka niewydolność nerek. Ciężka niewydolność wątroby. Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, 6250 Kundl, Austria. Informacja o leku dostępna w Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl. 06/17 pacj Ketonal Sprint, 25 mg/50 mg, granulat do sporządzania roztworu doustnego, w saszetce. Skład: Jedna saszetka zawiera 25 mg ketoprofenu w postaci ketoprofenu z lizyną (40 mg)/Jedna saszetka zawiera 50 mg ketoprofenu w postaci ketoprofenu z lizyną (80 mg). Wskazania: Lek jest wskazany u dorosłych i młodzieży w wieku od 16 lat w krótkotrwałym objawowym leczeniu ostrego bólu o lekkim lub umiarkowanym nasileniu, tj.: ból głowy, ból zębów, bolesne miesiączkowanie, ból spowodowany lekkimi nadwyrężeniami i zwichnięciami. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną, kwas acetylosalicylowy (ASA) lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), lub na którąkolwiek substancję pomocniczą (w tym występujące w przeszłości reakcje nadwrażliwości, tj. skurcz oskrzeli, napad astmy, zapalenie błony śluzowej nosa, pokrzywka lub inne reakcje alergiczne wywołane przez ketoprofen, ASA lub inne NLPZ. U takich pacjentów notowano ciężkie, rzadko śmiertelne przypadki reakcji anafilaktycznych). Astma w wywiadzie.

Czynna choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy lub krwawienie z przewodu pokarmowego, owrzodzenie albo perforacja przewodu pokarmowego w wywiadzie. Choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ciężka niewydolność serca. Ciężka niewydolność wątroby. Ciężka niewydolność nerek. Skaza krwotoczna. III trymestr ciąży. Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, 6250 Kundl, Austria. Informacja o leku dostępna w Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl. 12/18 pacj

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

DBAM O ZDROWIE

domowa klinika

To zrobi dla ciebie

Jest najskuteczniejszą ze znanych substancji nawilżających.

Sprawdź, co zyskasz, uzupełniając jego niedobory.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

kwas hialuronowy

Z

wiekiem ubywa w naszym organizmie rozmaitych substancji, potrzebnych do prawidłowego przebiegu procesów życiowych i sprawnego działania wszystkich narządów.

To właśnie o nich mówi się często, że są eliksirami młodości. Jednym z najważniejszych jest kwas 42

dbam o zdrowie

hialuronowy (hialuronian sodu).

Zapewnia nie tylko młody wygląd skóry, ale i sprawne działanie m.in. stawów, błon śluzowych czy oczu. Jego najważniejszym zadaniem jest wchłanianie i zatrzymywanie wody – okazuje się, że jedna cząsteczka kwasu hialuronowego potrafi związać nawet 250– 1000 cząsteczek H2O. Jednak im

jesteśmy starsi, tym mniej hialuronianu sodu w naszym organizmie.

Na szczęście istnieje już sporo sposobów na uzupełnianie jego niedoborów. Oczywiście, najbardziej znane są zabiegi medycyny estetycznej, wykorzystujące kwas hialuronowy do wypełniania zmarszczek. Ale coraz częściej substancja ta służy także naszemu zdrowiu.

Po rozpyleniu

sprej utrzymuje nawilżenie śluzówek przez 2–3 godziny.

P

omoże, gdy masz suche gardło i nos

Nawilżające spreje do gardła z kwasem hialuronowym pomagają podczas przeziębienia, łagodząc ból i podrażnienie. Są również nieocenionym wsparciem dla osób, które z racji wykonywanego zawodu (np. nauczyciel) dużo mówią, a przez to nadmiernie wysuszają gardło i podrażniają struny głosowe. Przy zapaleniu gardła najlepsze efekty nawilżające daje połączenie kwasu hialuronowego i wyciągów z ziół, np. z porostu islandzkiego. Są także spreje przeznaczone specjalnie do nosa – przydają się po infekcji, gdy śluzówki wysuszone przez chorobę lub długotrwałe stosowanie kropli potrzebują regeneracji.

Nasza rada. Zamiast preparatów w spreju można stosować też tabletki do ssania zawierające hialuronian sodu (patrz wypowiedź eksperta na kolejnej stronie).

Z

łagodzi ból stawów

to zwykle trzy zastrzyki w odstępach tygodniowych.

Zastrzyki z kwasem hialuronowym podawane przez lekarza wprost do chorego stawu (np. kolana) to metoda polecana zwłaszcza osobom z chorobą zwyrodnieniową oraz aktywnym fizycznie, np. po urazach. Hialuronian sodu, jako jeden z podstawowych składników płynu maziowego wewnątrz stawów, zapobiega ich ścieraniu się podczas ruchu (gdy go brakuje, powierzchnie trą o siebie, powodując ból i dalszą degradację), przyspiesza regenerację, zmniejsza stan zapalny.

Nasza rada. Jeśli z jakiegoś powodu nie chcesz zdecydować się na zastrzyki, pamiętaj, że jest też wiele suplementów diety na stawy zawierających hialuronian sodu. Ich działanie jest podobne, choć aby pojawiły się efekty, trzeba stosować je co najmniej kilka tygodni, a nawet miesięcy.

Porost Islandzki suplement diety

Zawiera ekstrakt z porostu islandzkiego, który działa łagodząco na podrażnioną błonę śluzową gardła, krtani i strun głosowych. Produkt wzbogacono o witaminę C, która pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Pastylki do ssania, 30 szt.

dbam o zdrowie

REKLAMA

Pełna kuracja

43

DBAM O ZDROWIE

domowa klinika

N

awilży oczy

​​ Kwas hialuronowy w medycynie po raz pierwszy zastosowano ok. 40 lat temu właśnie w okulistyce podczas operacji zaćmy i jaskry.

Dzięki temu, że zapobiega wysychaniu rogówki, ułatwiał przeprowadzenie tych zabiegów. I w tym celu jest wykorzystywany do tej pory.

Obecnie najbardziej chyba znane i stosowane naprawdę powszechnie są nawilżające krople do oczu (skuteczne m.in. w zespole suchego oka) oraz płyny do soczewek.

Nasza rada. Wybierając dla siebie preparat, zwróć uwagę, aby nie zawierał konserwantów.

Krople warto wpuszczać kilka razy dziennie, koniecznie też na noc.

Tuż przed współżyciem

możesz użyć żelu intymnego z kwasem hialuronowym.

Działa od razu.

44

dbam o zdrowie

P

oprawi nawilżenie okolic intymnych

Suchość pochwy, pojawiająca się np. po porodzie czy po menopauzie, może być skutecznie złagodzona przez aplikowanie 2–3 razy w tygodniu na noc globulek nawilżających.

Dopochwowe podawanie kwasu hialuronowego nie tylko pomaga nawilżyć okolice intymne, np. podczas stosunku, ale działa też bardziej długofalowo. Usprawnia bowiem transport substancji odżywczych do komórek i wzmacnia włókna kolagenowe, dzięki czemu poprawia elastyczność i napięcie tkanek w obrębie miednicy.

Oczekiwany skutek to właśnie odbudowa śluzówki pochwy, jej lepsze nawilżenie oraz zmniejszenie ryzyka nietrzymania moczu.

Nasza rada. Kurację kwasem hialuronowym w globulkach lub żelu dopochwowym warto prowadzić przez kilka miesięcy (a można nawet dłużej), stosując go 2–3 razy w tygodniu.

Do wyboru są

P

opatrunki z kwasem hialuronowym, maści, spreje lub żele.

rzyspieszy gojenie ran i oparzeń

Zdolność kwasu hialuronowego do poprawy gojenia i regeneracji tkanek udowodniono już w wielu badaniach klinicznych.

Polecany jest on zwłaszcza osobom z ranami przewlekłymi (owrzodzenia żylne, stopa cukrzycowa, oparzenia, odleżyny), ale sprawdza się także przy powierzchownych otarciach oraz po zabiegach chirurgicznych (zmniejsza blizny, które pozostają zwykle po zagojeniu się szwów).

Nasza rada. Jeśli masz rozległe, trudno gojące się rany, zanim zastosujesz nowe opatrunki czy maści, zapytaj swojego lekarza o zgodę.

pytamy eksperta JOANNA NACZYŃSKA

Przy jakich dolegliwościach pomagają tabletki do ssania z kwasem hialuronowym?

Dostępne bez recepty preparaty najczęściej zawierają hialuronian sodu. Po rozpuszczeniu tabletki powstaje hydrożelowy kompleks, który bardzo dobrze przylega do błony śluzowej jamy ustnej i gardła, nawilża je i tworzy warstwę ochronną. Przyspiesza też naturalny proces gojenia, regenerację i odbudowę uszkodzonej śluzówki. Preparaty te mogą być więc stosowane wspomagająco w takich dolegliwościach, jak chrypka, ból gardła i suchość błon śluzowych jamy ustnej, a także przy podrażnieniu strun głosowych u osób pracujących głosem, przebywających w klimatyzowanych pomieszczeniach lub w zaburzeniach głosu przy przeziębieniu. By poczuć efekty, kuracja powinna trwać kilka dni.

REKLAMA

Bo na grypę szkoda czasu!

Nowoczesny lek w formie żelowej kapsułki, który łagodzi nawet najbardziej uciążliwe objawy grypy: • katar i gorączkę • bóle głowy i gardła • uczucie ogólnego rozbicia

Tabcin® Trend – 1 kapsułka miękka zawiera 250 mg paracetamolu, 30 mg chlorowodorku pseudoefedryny, 2 mg maleinianu chlorfenyraminy oraz substancje pomocnicze. Wskazania: Łagodzenie objawów grypy i przeziębienia przebiegających z gorączką, katarem, bólem gardła i drapaniem w gardle, kichaniem, bólem głowy, obrzękiem błony śluzowej nosa i zatok oraz uczuciem ogólnego rozbicia. Przeciwwskazania: wiek poniżej 15 lat; nadwrażliwość na substancje czynne lub pomocnicze; choroby układu oddechowego, tj. chroniczne zapalenie oskrzeli, rozedma; jaskra; przerost prostaty; choroby serca; nadciśnienie; cukrzyca; nadczynność tarczycy; jednoczesne przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych z grupy inhibitorów monoaminooksydazy (IMAO) i przez dwa tygodnie po ich odstawieniu oraz u pacjentów leczonych AZT (zydowudyny); niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej; ciężka niewydolność wątroby (w skali Child-Pugh>9) i nerek. Zdarzenia niepożądane należy zgłaszać. Informacje na ten temat oraz formularze zgłoszeniowe można znaleźć pod adresem https://smz.ezdrowie.gov.pl. Zdarzenia niepożądane można również zgłaszać do Bayer Sp. z o.o. Podmiot odpowiedzialny: Bayer Sp. z o. o., Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa, tel. (22) 5723500, CH-20211019-73 fax (22) 5723500, www.bayer.com.pl V5/9.09.2020/MK

PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z ULOTKĄ, KTÓRA ZAWIERA WSKAZANIA, PRZECIWWSKAZANIA, DANE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I DAWKOWANIE ORAZ INFORMACJE DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU.

DBAM O ZDROWIE felieton

Nie czekaj do poniedziałku TEKST KAROLINA BANASIAK

W

iększość z nas ma zwyczaj odkładać początek zmian do jakiejś konkretnej daty – może to być Nowy Rok, urodziny, początek miesiąca czy sławetny już poniedziałek. Wydaje się nam, że startując wtedy z działaniami, możemy się odciąć od tego, co było, od własnych błędów. I niczym po restarcie komputera ruszamy do przodu z dużą dawką energii.

Tak często zaczynamy diety, plan treningowy czy nawet zmiany związane z pracą i samokształceniem. Jednak metoda ta bardzo często zawodzi i to co najmniej z dwóch powodów.

Po pierwsze, nie da się odciąć jakąś wyimaginowaną kreską od przeszłości, bo życie stanowi ciągłość i nasze stare nawyki nam o tym przypomną. Co daje o sobie szybko znać szczególnie, gdy postawiliśmy sobie nadmiernie ambitne cele.

Po drugie, wiele osób już na starcie ma syndrom poniedziałku – jeszcze nim na dobre coś zacznie, odczuwa już związaną z tym presję. A to zmian nie ułatwia, raczej wzmacnia do nich niechęć.

Co zatem robić? Ja proponuję oprzeć się na „Kaizen”. To japońska filozofia malutkich kroków. Zachęca do wdrażania zmian w taki sposób, by ich wykonanie nas nie przerosło. Dzięki temu nie musimy mobilizować sił na start w konkretnym momencie. Zamiast zaczynać od poniedziałku restrykcyjną dietę, już dziś jemy o kromkę mniej chleba na kolację i trochę wcześniej do niej zasiadamy.

Zamiast kupować roczny karnet na siłownię, zaczynamy od dłuższego o pół godziny spaceru z psem. Nie nastawiamy się też na opanowanie języka obcego w 3 miesiące, lecz uczymy się po 10 słówek dziennie… System taki nas nie przeciąży, a w końcu i tak doprowadzi do celu. Powodzenia!

Karolina Banasiak ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek. Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.

46

dbam o zdrowie

ŻYJĘ

zdrowo

Nim zaczniemy cieszyć się słońcem i budzącą się do życia przyrodą, musimy ostatecznie wybudzić nasz organizm z zimowego snu.

Tryb oszczędzania energii przestawić na aktywny, wymagający wysiłku.

Pora wstać

Wiosna wzywa!

ŻYJĘ ZDROWO zoom na...

Ten niemiły stan dotyka ponad połowę z nas.

Co sprawia, że zamiast cieszyć się słońcem i z ochotą ruszać na spacer, wpadamy w energetyczny dołek?

TEKST MAGDALENA BAUMAN

Przesilenie

wiosenne

Jak zacząć nowy sezon w dobrej formie 48

dbam o zdrowie

N

iecierpliwie wyczekujemy nadejścia wiosny, ale nasz organizm na zmiany w przyrodzie reaguje często ogólnym osłabieniem, fizycznym i psychicznym. Czy powinno nas to niepokoić?

Najczęściej nie, bo dolegliwości w większości przypadków są tylko chwilowe i znikają wraz z ustabilizowaniem się pogody. Możemy je też ograniczyć, wprowadzając na co dzień pewne korzystne dla zdrowia zachowania. Ale jeśli nie ustępują, warto sprawdzić, czy nie są sygnałem choroby.

Dlaczego z końcem zimy czujemy się osłabieni

Przyczyn jest kilka. Pierwszą mogą być niedobory witamin. Choć dziś praktycznie przez cały rok mamy dostęp do świeżych owoców i warzyw, warto wiedzieć, że te wyhodowane w szklarniach mają znacznie mniej cennych składników niż dojrzewające w naturalnych warunkach, w pełnym słońcu.

Tymczasem szklarniowe pomidory, ogórki i sałata wypierają surówki z warzyw korzeniowych oraz kiszonki, które do obiadu zimą podawały nasze babcie, serwując domownikom porcję bezcennnej witaminy C. Prawdopodobnie cierpimy też na niedobór witaminy D (w naszym klimacie dotyka blisko 90 proc. społeczeństwa!). Lekarze zalecają jej suplementowanie przez cały rok. Jeżeli tego nie robimy, z pewnością wiosną odczujemy jej brak w organizmie, co nie tylko osłabia kości, ale też wpływa na obniżenie nastroju i koncentracji.

Negatywnie reagujemy na niestałą, wiosenną pogodę: gwałtowne skoki temperatury, od letniej

OBJAWY WIOSENNEGO OSŁABIENIA

męczenie * zbez wyraźniej

* * * * * * * *

przyczyny nadmierna senność bóle głowy kołatanie serca obniżenie nastroju rozdrażnienie niepokój ociężałość problemy z koncentracją

po zimową, wiatry, burze. Z jej powodu skarżymy się na zaburzenia snu, bóle głowy. Zmienność aury zniechęca do aktywności na powietrzu. A tej bardzo potrzebuje nasz niedotleniony organizm.

Kiedy warto skonsultować się z lekarzem i zrobić badania

Jeżeli wymienione powyżej objawy pojawiają się na przedwiośniu i towarzyszą nam przez 3–4 tygodnie, nie ma powodów do zmartwienia. Natomiast REKLAMA

ŻYJĘ ZDROWO zoom na...

jeśli pojawiły się wcześniej, utrzymują się ponad miesiąc lub coraz bardziej nasilają, warto skonsultować się z lekarzem. Przewlekłe zmęczenie może świadczyć o anemii czy nieprawidłowej pracy tarczycy, kołatanie serca – o zaburzeniach rytmu pracy tego organu, niedoborach niezbędnych pierwiastków (wapnia, potasu, magnezu), problemach hormonalnych. Zaostrzenie dolegliwości może oznaczać stan zapalny w organizmie. Warto wykonać podstawowe badania: morfologię z OB i CRP, poziom poziom TSH i ft4, badanie moczu, EKG i inne zlecone przez lekarza. Poprośmy także o skierowanie na badanie poziomu witaminy D.

Co pozwoli ci stanąć na nogi

Wystarczy wprowadzenie kilku zmian, aby odzyskać energię. Zadbaj o sprawy podstawowe: zdrowszą dietę, regularny sen i codzienny ruch.

• Porzuć na dobre wysokokaloryczne zimowe jedzenie, zadbaj, aby w każdym posiłku 50 proc. stanowiły warzywa (gotowane i surowe).

• Kładź się do łóżka i wstawaj o tej samej godzinie, starając się przespać 7–8 godzin. Zadbaj o zaciemnienie sypialni, wynieś z niej sprzęt elektroniczny.

• Nawet gdy pogoda nie jest sprzyjająca, postaraj się minimum 40 minut dziennie spędzić na powietrzu.

Nie musisz się forsować, wystarczy energiczny spacer.

Nie dajmy się wiosennej

słabości. Rozruszajmy ciało.

Nagrodą będzie porcja endorfin, które poprawią również nastrój!

ZACZNIJ DOBRZE KAŻDY DZIEŃ

Nasze samopoczucie i humor często zależą od udanego poranka.

1 2 3 4 5

Daj sobie czas na spokojne rozbudzenie – nastaw budzik na 15 minut wcześniej i jeszcze leżąc, rozciągnij po kolei wszystkie mięśnie.

Wypij szklankę ciepłej wody z cytryną, aby pobudzić system trawienny do działania.

Zrób krótką gimnastykę. Wystarczy parę skłonów, przysiadów, wymachów (lub np. asan jogi) – najlepiej przy uchylonym oknie.

Weź energetyzujący krótki prysznic, zakończony chłodnym tuszem.

Zjedz sycące i smaczne śniadanie.

Zwolennicy rozmaitych diet w tym jednym są zgodni: to najważniejszy posiłek w ciągu dnia.

Pora na elektroniczny detoks Przydałby się wiosną większości z nas po kolejnej pandemicznej zimie. Obawa przed wirusem sprawiła, że zrezygnowaliśmy z aktywności grupowych (fitness, basen itp.), ograniczyliśmy spotkania towarzyskie, wiele osób pracuje zdalnie.

Efekt? Czas spędzamy głównie w pozycji siedzącej, przed monitorem komputera lub ekranem telewizora. Następstwem są dodatkowe kilogramy, bolący kręgosłup, po50

dbam o zdrowie

gorszenie wzroku, zaburzenia snu.

I coraz powszechniejsze uzależnienie od internetu, portali społecznościowych, binge watchingu (hurtowe oglądanie seriali, odcinek za odcinkiem). Jeżeli padłaś ofiarą elektronicznego nałogu, zacznij od rzetelnego policzenia czasu przed ekranem. Badania wskazują, że nie powinno to być więcej niż 15 godzin tygodniowo. Większość z nas przekracza tę liczbę wielokrotnie!

C zas na wzmocnienie organizmu!

REKLAMA

Podpowiadamy kompozycję różnorodnych preparatów bogatych w witaminy i składniki naturalne, które mogą okazać się przydatne w trakcie pierwszych dni wiosny. Wśród nich znajdziemy suplementy diety, które wzmacniają siły witalne organizmu, eliminują poczucie zmęczenia oraz poprawiają pamięć i koncentrację.

3

1

5

7

2

6 4 1. DOZ PRODUCT GINKGO BILOBA INTENSE, kapsułki, 60 szt.

Suplement diety zawiera w składzie wysokoskoncentrowany ekstrakt z liści dwuklapowego miłorzębu japońskiego (Ginkgo biloba L.) standaryzowany na zawartość substancji, tj.: glikozydy flawonowe, ginkgolidy oraz bilobalidy. Produkt wzbogacono magnezem, kwasem pantotenowym oraz witaminami B1, B2 i B6. Ekstrakt z liści miłorzębu japońskiego pomaga w zachowaniu prawidłowych funkcji poznawczych.

Kwas pantotenowy pomaga w utrzymaniu sprawności umysłowej na prawidłowym poziomie. Witamina B1 pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.

2. DOZ PRODUCT MULTIVITAMINA FAMILY, tabletki powlekane, 60 szt.

Suplement diety zawierający kompozycję witamin: A, B1, B2, B6, B12, C,D, E oraz składniki mineralne m.in.: cynk, selen, miedź. Produkt przeznaczony dla dzieci powyżej 12. roku życia i osób dorosłych.

3. ALE ACTIVE LIFE ENERGY MAGNEUP + VITAMINS, tabletki powlekane, 50 szt.

Suplement diety zawierający w swoim składzie: magnez, potas, cynk i zestaw pięciu witamin.

Magnez, potas i witamina D wspomagają prawidłowe funkcjonowanie mięśni.

Cynk i witamina E przyczyniają się do ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym.

Witaminy B6 i B12 oraz magnez pomagają zmniejszyć uczucie zmęczenia czy znużenia.

Ponadto przyczyniają się do utrzymania prawidłowego

metabolizmu energetycznego.

Tiamina pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu serca.

4. DOZ PRODUCT MAGNEZ + B6, tabletki powlekane, 60 szt.

Suplement diety, zawierający magnez (w postaci mleczanu magnezu) oraz witaminę B6.

Magnez wspomaga zmniejszyć uczucie zmęczenia i znużenia.

Magnez wspiera również prawidłowe funkcjonowanie mięśni.

5. ALE ACTIVE LIFE ENERGRY POWERUP, tabletki musujące, 20 szt.

Suplement diety w formie tabletek musujących o smaku owoców leśnych. Stanowi połączenie 12 witamin, 6 składników mineralnych, bioflawonoidów cytrusowych oraz kofeiny i naturalnych ekstraktów

z nasion guarany, ziaren kakaowca i lisci ostrokrzewu paragwajskiego (Yerba Mate). Produkt zawiera kofeinę; nie zaleca się stosowania u dzieci i kobiet w ciąży. Kofeina poprawia koncentrację i zwiększa odczucie poziomu energii.

6. ALE ACTIVE LIFE ENERGY MAGNEUP, tabletki musujące, 20 szt.

Suplement diety w formie tabletek musujących o smaku cytrynowym, zawierajacy: magnez, potas, cynk, witaminę B6 oraz winian L-karnityny.

7. DOZ PRODUCT ŻEŃ-SZEŃ MULTIWITAMINA tabletki musujące, 20 szt.

Suplement diety zawierający w swoim składzie ekstrakt z korzenia żeń-szenia (Panax ginseng) i koenzym Q10. Preparat przeznaczony dla osób dorosłych.

ŻYJĘ ZDROWO w dobrej formie

Postaw na Wysmukli sylwetkę, wzmocni plecy i pozytywnie wpłynie na nastrój.

Wystarczy trzy razy w tygodniu robić ten zestaw prostych ćwiczeń, by wkrótce zobaczyć efekty.

fitball

TEKST BARBARA TULEJA

F

itball, czyli trening całego ciała z dużą piłką, nie wymaga od nas opanowania skomplikowanej techniki. Nie jest również zbyt intensywny. Za to skutecznie poprawia naszą sylwetkę, wzmacnia mięśnie i pozwala zadbać o kondycję kręgosłupa. Ćwiczenia na piłce aktywują do pracy nie tylko mięśnie brzucha, dna miednicy, ud, ramion czy nawet głowy, ale także mięśnie głębokie, które odpowiadają za prawidłową postawę. Dodatkowo, cały czas starając się utrzymać na piłce, zwiększasz swoją siłę, elastyczność i sprawność fizyczną. Zwróć tylko uwagę, żeby balansując podczas ćwiczeń, nie napinać zbyt mocno mięśni oraz trzymać prosto plecy (bez zaokrąglania ich i opadania ramion). Regularne treningi fitball pomagają pozbyć się nadmiaru tkanki tłuszczowej, zmniejszają bóle kręgosłupa oraz zwiększają zakres ruchowy stawów.

52

dbam o zdrowie

Skręty tułowia Połóż się na plecach, dłonie spleć za głową, a lekko rozstawione stopy połóż stabilnie na piłce. Unoś klatkę piersiową, skręcając ją raz w prawo, raz w lewo. Wykonaj ćwiczenie 10 razy na każdą stronę.

Takie skręty to doskonały sposób na wzmocnienie mięśni skośnych brzucha oraz na mocne plecy.

siedzisz, twoje stopy powinny leżeć płasko na podłodze.

Brzuszki na piłce Połóż się plecami na piłce w taki sposób, aby łopatki znalazły się nieco poza nią. Napnij brzuch i pośladki, kolana zegnij pod kątem 90 stopni, a stopy rozstaw na szerokość barków. Spleć dłonie za głową. Z wydechem unieś do góry klatkę piersiową tak, by środkowa część pleców oderwała się od piłki. Nie ciągnij szyją, mają pracować jedynie mięśnie brzucha. Zrób 10 powtórzeń. Ćwiczenie wymaga utrzymania balansu na piłce i angażuje mięśnie brzucha, nóg i grzbietu.

REKLAMA

Dopasuj rozmiar piłki do wzrostu. Gdy na niej

ALE Recovery Drink Napój gazowany o smaku liczi z dodatkiem witamin i składników mineralnych.

Pasteryzowany. Do bezpośredniego spożycia.

Produkt przeznaczony dla osób dorosłych.

250 ml

Prosty plank, czyli deska Przyjmij pozycję klęku podpartego. Stopy i łydki oprzyj o piłkę. Unieś kolana nad podłogę, przenosząc ciężar ciała na łydki, wyprostuj nogi. Utrzymuj mięśnie brzucha i szyję w jednej linii z kręgosłupem. Napinaj mięśnie brzucha i pośladków. Postaraj się wytrzymać w tej pozycji 30 sekund.

Plank świetnie wzmacnia mięśnie głębokie pleców, ramion i brzucha.

REKLAMA

Jak ulżyć

ŻYJĘ ZDROWO dobra forma

kręgosłupowi ŁATWE I SKUTECZNE SPOSOBY NA TO, ABY ZŁAGODZIĆ DOKUCZLIWE BÓLE PLECÓW I KARKU, A TAKŻE IM ZAPOBIEGAĆ.

WAŻNY RUCH I ĆWICZENIA

TEKST BARBARA TULEJA

warto je wykonywać codziennie

D

Lekarze radzą, aby w czasie pracy co 1,5–2 godz. zrobić przerwę na co najmniej 10 min. Najlepiej wtedy wstać i przejść się lub wykonać kilka ćwiczeń, np. krążenie barkami, unoszenie ramion nad głowę, skłony i skręty głowy, tułowia. Wypróbuj proste ćwiczenie, które odciąży kręgosłup. Wyprostuj się. Zrób wydech, podnosząc ręce do góry ze splecionymi palcami i unosząc też głowę. Rozciągnij szyję, pochylając ją w prawo, w lewo, w przód i w tył.

ługo trwająca pandemia zmieniła nasze życie. Wielu z nas pracuje w domu, w niezbyt komfortowych warunkach. Kanapa, stół w kuchni lub salonie – wszystko zostało zaadaptowane na biuro. Cały dzień spędzamy siedząc przy komputerze, a potem odpoczywamy na kanapie. Taki tryb życia obciąża kręgosłup, który reaguje bólem w lędźwiach, sztywnością karku i barków. Co zatem robić?

zadbaj o dobrą pozycję podczas siedzenia i spania Gdy siedzisz przy biurku czy przed telewizorem, zawsze miej pod plecami oparcie, by ich nie obciążać. Staraj się trzymać je wyprostowane, unikać zaokrąglania ramion i wysuwania głowy do przodu.◆Podczas pracy nadgarstki połóż na blacie lub klawiaturze, a stopy postaw na ziemi.

Przed bólem pleców uchroni cię też spanie w dobrej pozycji. Połóż się na plecach lub boku tak, by wszystkie kręgi były w tej samej osi. Warto też zainwestować w ortopedyczną poduszkę.

54

dbam o zdrowie

Nasz kręgosłup jest stworzony do poruszania się. Rozciągaj się jak najczęściej i wierć podczas siedzenia.

MASAŻ I OKŁADY złagodzą uciążliwe dolegliwości Na bolącą szyję pomoże ci masaż akupresurowy: czubkami palców delikatnie ugniataj okrężnymi ruchami boki szyi. Zacznij od podstawy czaszki i kieruj się do ramion.

Ulgę przyniosą ci też naprzemienne gorące i zimne okłady. Zmoczony w gorącej wodzie i odciśnięty ręcznik przyłóż na 3 minuty na kark. Następnie połóż zimny ręcznik na minutę. Powtórz 10 razy.

Maść końska rozgrzewająca Żel wyprodukowany według tradycyjnej receptury z najwyższej jakości naturalnych surowców. Łączy działanie hydratacji żelu z przyjaznym działaniem olejków eterycznych oraz ekstraktów ziołowych.

Preparat ma działanie rozgrzewające.

Przeznaczony do masażu i rozgrzania skóry przy różnorodnych dysfunkcjach spowodowanych nadmiernym wysiłkiem lub przemęczeniem. 350 g

REKLAMA

ZMIANA NAWYKÓW

*działanie przeciwbólowe do 24 godzin przy aplikacji żelu co 12 godzin.

VOLTAREN MAX Diklofenak dietyloamoniowy 23,2 mg/g Żel. Wskazania do stosowania: Voltaren MAX jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 14 lat. Produkt działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Stosowany jest w miejscowym leczeniu: Dorośli i młodzież powyżej 14 lat: pourazowych stanów zapalnych ścięgien, więzadeł, mięśni i stawów (np. powstałych wskutek skręceń, nadwerężeń lub stłuczeń), bólu pleców, ograniczonych stanów zapalnych tkanek miękkich takich, jak: zapalenie ścięgien, łokieć tenisisty, zapalenie torebki stawowej, zapalenie okołostawowe. Dorośli (powyżej 18 lat), ograniczonych i łagodnych postaci choroby zwyrodnieniowej stawów. Przeciwwskazania: znana nadwrażliwość na diklofenak lub na którąkolwiek substancję pomocniczą produktu, u pacjentów, u których astma, obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka, czy ostre nieżyty błony śluzowej nosa są wywoływane przez kwas acetylosalicylowy lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, ostatni trymestr ciąży, u dzieci i młodzieży poniżej 14 lat. Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o. v.VIII.2021.

PM-PL-VOLT-21-00121

PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z ULOTKĄ, KTÓRA ZAWIERA WSKAZANIA, PRZECIWWSKAZANIA, DANE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I DAWKOWANIE ORAZ INFORMACJE DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO, BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU.

JEM

zdrowo

Co lepiej wybrać?

cukier

czy

słodzik

Ulubiony słodki smak bez przybierania na wadze i narażania się na cukrzycę? To miały nam zapewnić słodziki. Ale i one nie są bez wad, a odrobina (!) cukru wcale nie jest trucizną.

JEM ZDROWO

zoom na...

Osładzajmy sobie czasem życie

pytamy eksperta

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

można to robić zdrowo

Niektórzy mogą się obejść bez łakoci.

Ale łasuchom bez słodkiego co nieco bywa ciężko i smutno. Nie musimy jednak całkowicie rezygnować ze słodkości.

W mądrym wyborze pomocna będzie porcja wiedzy o cukrze i słodzikach.

TEKST BARBARA LASOTA

Z

nacie hasło „cukier krzepi”? Wymyślił je w latach 30. XX w. Melchior Wańkowicz dla Związku Cukrowników Polskich. Plakaty reklamujące cukier wisiały niemal wszędzie.Po latach cukier został jednak poddany krytyce. Zauważono bowiem, że prowadzi do m.in. do otyłości, cukrzycy, próchnicy zębów czy chorób serca. Jest też teoria, iż uzależnia niczym narkotyk. Mimo to w stosunku do roku 2010 roczne spożycie cukru na mieszkańca w Polsce wzrosło o 3 kg i wynosi prawie 43 kg. Wzrasta również spożycie słodzików. Powód?

Dlaczego tak kochamy cukier

W jamie ustnej znajdują się tzw. kubki smakowe, czyli receptory smaku, które wykształcają się w życiu 58

dbam o zdrowie

płodowym. Rodzimy się więc ze znajomością słodkiego smaku. Gdy jemy coś, w czym się go wyczuwamy, mózg dostaje informację, że jest to pokarm energetyczny, cenny dla życia. Tak bowiem zostaliśmy zaprogramowani, aby w czasach niedoboru jedzenia mieć największe szanse na przeżycie. Słodkie jest też mleko matki, co sprawia, że słodycz kojarzy się z poczuciem bezpieczeństwa. Każdy ma nieco inną wrażliwość na cukier, ale mamy ją wszyscy. Zatem zabranianie sobie zjedzenia odrobiny słodyczy jest wbrew naturze. Powszechną miłość do łakoci tłumaczy też fakt, że szybko uwalniają one „hormon szczęścia” – serotoninę. Na krótko, ale jednak. Dlatego, zamiast od objadania się słodyczami przechodzić w drugą skrajność, lepiej wybrać trzecią, pośrednią drogę, czyli umiar.

Zdrowsze zamienniki cukru

Melasa. Powstaje jako produkt uboczny (odpad)

przy produkcji cukru. Zawiera mniej więcej 40% sacharozy, sporo witamin, np. kwas foliowy, niacynę, i minerałów (selen, potas, miedź). Jest płynna, nadaje ciekawy smak kawie i owsiance.

Miód. Co prawda jest bardzo słodki i kaloryczny,

ale dostarcza cennych składników bakterio- i grzybobójczych, które są najbardziej aktywne w temperaturze do 40 st. C. Zatem nie podgrzewajmy go.

Syropy. Te naturalne, bez dodatku cukru czy syropu glukozowo-fruktozowego, wzbogacają dietę w mikroelementy, witaminy i polifenole. Nie dostarczają więc pustych kalorii. Warto polecić syrop daktylowy, klonowy oraz ten z agawy. w cukierniczce. Efekt będzie jeszcze lepszy, gdy do jogurtu dodamy jeszcze łyżeczkę otrąb lub czystego błonnika. Warto też poeksperymentować ze zwiększeniem w jadłospisie produktów bogatych w chrom. Przy wilczym głodzie na cukier można rozważyć suplementację tym minerałem po konsultacji z lekarzem.

Trop cukier i zachowaj czujność

Nasz praprzodek musiał się nieźle nachodzić po lesie, by znaleźć roślinną słodką pocieszycielkę. My mamy czekoladki, cukierki czy batony na wyciągnięcie ręki.

A magicznej tabletki na poskromienie apetytu na słodycze nie ma. Wpływ cukru na zdrowie można jednak ograniczyć. I np. zjedzenie deseru po obiedzie, składającym się np. z zupy warzywnej i drugiego dania z surówką sprawi, że cukier zawarty w ciastku będzie dosyć wolno przenikał do krwi. To zasługa błonnika z warzyw. Nie dojdzie więc do gwałtownego wzrostu cukru krwi i wyrzutu dużej ilości insuliny, która zawsze wzmaga apetyt na kolejną porcję łakoci. Zastępowanie słodyczy jogurtem z owocami również ma sens – bo chociaż w owocach też jest cukier, to inny niż ten

KSYLITOL

To naturalny słodzik pochodzący z fińskich brzóz. Ksylitol ma 40% mniej kalorii niż biały cukier, niski indeks glikemiczny.

Nie powoduje gwałtownego wzrostu stężenia glukozy we krwi i wyrzutu insuliny.

Produkt odpowiedni dla wegan. Może być stosowany do napojów, potraw i wypieków.

250 g

REKLAMA

Łasuchu, opamiętaj się!

Ponieważ producenci żywności wiedzą, że mamy słabość do cukru, słodzą, co tylko się da, od napojów i płatków śniadaniowych począwszy, a na keczupie i przyprawach do grilla oraz sosach do sałatek kończąc.

Dlatego powinniśmy mieć nawyk czytania etykiet po to, aby mieć kontrolę nad ich składem. Niech nas nie zmyli, gdy na etykiecie nie znajdziemy cukru, lecz syrop glukozowo-fruktozowy. To inna forma słodkiego składnika. Wiele wskazuje na to, że gorsza od zwykłego cukru.

dbam o zdrowie

59

JEM ZDROWO

zoom na...

Warto wiedzieć... * Łyżeczka stewii lub erytrytolu dostarcza 0 kcal. * Płaska łyżeczka cukru dostarcza 20 kcal. * Stewia jest 350 razy słodsza od cukru.

Brązowy ciut lepszy niż biały

W obiegowej opinii za najgorszy uchodzi cukier buraczany. Tymczasem trzcinowy jest taką samą sacharozą i zawiera tyle samo kalorii. Jest natomiast pewna różnica między cukrem białym a brązowym, niezależnie od tego, z jakiej rośliny pochodzi. Brązowy, jeśli nie został poddany rafinacji, poza sacharozą zawiera trochę minerałów i witamin. Są to małe ilości, ale zawsze coś. Pamiętajmy jednak, że część brązowych kryształków lub kostek jest produkowana z białego, rafinowanego cukru, sztucznie zabarwionego karmelem lub odrobiną melasy. Takich produktów nie warto kupować. Są drogie, a kiepskiej jakości.

Czy słodzik jest zdrowszy od cukru

Pierwsze słodziki wymyślono nie z troski o diabetyków i osoby puszyste. Chodziło o... pieniądze. Słodziki

były tańszymi zamiennikami cukru. Najpierw opracowano sacharynę, z czasem kilka innych sztucznych substancji słodszych od cukru o 150, 200 i więcej razy. Dopiero z czasem okazało się, że pomagają one także kontrolować poziom glukozy we krwi u osób chorych na cukrzycę. Obecnie zdania na temat wyższości bezkalorycznych słodzików nad cukrem są podzielone. Część naukowców uważa, że chorzy na cukrzycę mogą je stosować z umiarem. W przypadku ludzi zdrowych lepiej czasem zgrzeszyć, jedząc ciacho ze zwykłym cukrem niż objadać się słodyczami np. z aspartamem, cyklaminianami lub innym słodkim wynalazkiem. Lepszą opinię mają słodziki naturalne.

Niekoniecznie pomagają chudnąć

Chociaż wiele osób zaczęło wybierać napoje i słodycze ze słodzikami, to odsetek osób z nadwagą wciąż rośnie. Dietetycy tłumaczą to w ten sposób: mózgu nie da się oszukać. Czuje on, że w batoniku czy ciastku, chociaż są słodkie, nie było cukru i nie dostał glukozy niezbędnej mu do prawidłowej pracy.

Domaga się więc kolejnej porcji, by z niej czerpać glukozę. Dlatego osoby jedzące dużo produktów ze słodzikami mogą mieć większy apetyt i tyją.

BEZPIECZNE NATURALNE SŁODZIKI Nadają się do stosowania na zimno i ciepło. Nie powodują wzrostu cukru we krwi i nie wpływają na wydzielanie insuliny. Nie wykryto skutków ubocznych ich stosowania.

Ksylitol, E967. Pozyskuje się go z kory brzóz i czasem z kukurydzy. Niewielkie jego ilości znajdują się też w wielu owocach. Ma 2 razy mniej kalorii niż cukier.

60

dbam o zdrowie

Erytrytol, E 968. Uważany za słodzik naturalny, bo powstaje z udziałem drożdży. Nasz organizm nie trawi go. Cała przyjęta z posiłkiem ilość jest wydalana z moczem.

Stewia, E 960. Produkowana jest z liści rośliny o tej samej nazwie.

Możemy też do słodzenia używać świeżych lub suszonych listków stewii z własnej doniczki.

JEM ZDROWO Polscy botanicy nazwali je smaczliwką wdzięczną. Nazwa idealnie podkreśla walory smakowe tego owocu prawie bez cukru, za to pełnego dobroczynnych tłuszczy.

JAK JEŚĆ

Awokado ulubiony owoc dietetyków i modelek

superfood

Najlepiej na surowo. Róbmy więc pasty z dodatkiem wyrazistych przypraw: soku z cytryny, czosnku i cebuli. Wspaniale smakuje również z pomidorem i jabłkiem. Można też dodawać awokado do sałatek, a nawet do chłodnika z ogórkiem. Bombą z przeciwutleniaczami są również suszone, zmielone pestki.

Dosypujmy je do potraw.

TEKST BARBARA LASOTA

M

asło bogów, bo i tak się je czasem nazywa, trafiło do nas dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku i od razu zyskało miano superfood. Niestety, w tamtych czasach było drogie i uchodziło za owoc ekskluzywny. Obecnie możemy sobie pozwolić na nie częściej. Jedzmy więc je dla zdrowia, urody i smaku.

Uwaga!

Przygotowując awokado na ciepło, trzymajmy je na ogniu krótko, aby nie zgorzkniało.

CO W SOBIE KRYJE Ten cud natury jest czymś w rodzaju roślinnego masła, bo 100 g miąższu zawiera 15–20 proc. tłuszczu. Są to głównie zdrowe tłuszcze jednonienasycone. Poza nimi awokado dostarcza dużo przeciwutleniaczy, witamin: A, E i z grupy B, kwasu foliowego, błonnika i bardzo wielu minerałów.

Na co pomaga?

ZMNIEJSZA RYZYKO NOWOTWORÓW

•Przeciwutleniacze z awokado (w tym z wysuszonej pestki),

do których należą wit.: A, C, E, mangan, selen, miedź i cynk, hamują rozwój komórek rakowych. Nie traktujmy jednak tego owocu jak cudowny lek, lecz stosujmy wszelką profilaktykę.

OBNIŻA POZIOM CHOLESTEROLU LDL OLEJ Z AWOKADO

REKLAMA

MA WŁAŚCIWOŚCI NAWILŻAJĄCE I REGENERUJĄCE, WZMACNIA RÓWNIEŻ NATURALNĄ BARIERĘ OCHRONNĄ SKÓRY. DZIĘKI ZAWARTOŚCI SKWALENU ŁAGODZI PODRAŻNIENIA. 30 ML

•To zasługa jednonienasyconych kwasów tłuszczowych,

steroli roślinnych i skwalenu, który hamuje utlenianie lipidów.

Substancje te zmniejszają poziom LDL, a zwiększają poziom HDL. Tłuste awokado nie tuczy, lecz pomaga schudnąć.

REGULUJE CIŚNIENIE KRWI

•Nie tylko banany i pomidory obfitują w potas. Jeszcze więcej tego cennego składnika jest w awokado, ponad 500 mg w 100 g. Dzięki niemu owoc ten pomaga obniżyć ciśnienie krwi, zmniejszyć ryzyko udaru mózgu i zawału serca. dbam o zdrowie

61

DBAM O ZDROWIE

z listów do redakcji

Zapytaj

farmaceutkę

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie?

Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

?

pytanie

Jak wyglądają zasady realizacji recept długoterminowych?

Ewelina Z. z Olsztyna

Realizacja recepty, a co za tym idzie okres jej ważności, zależy od wielu czynników, m.in. rodzaju przepisanego lekarstwa czy okresu leczenia.

•Recepta papierowa Termin ważności recepty określa osoba wystawiająca. Jeżeli termin nie jest określony na recepcie, to domyślnie w większości przypadków jest ona ważna 30 dni od daty wystawienia. Na recepcie papierowej osoba wystawiająca może wypisać do 5 leków na łączną kurację na okres do 120 dni.

Taką receptę trzeba zrealizować w jednej aptece.

•E-recepta Termin ważności e-recepty określa 62

dbam o zdrowie

także osoba wystawiająca. Jeżeli termin nie jest określony na recepcie, to domyślnie jest ona ważna w większości przypadków 30 dni od daty wystawienia.

Osoba wystawiając może wskazać roczny termin ważności e-recepty i to odróżnia ją od wersji papierowej. Pod jednym kodem dostępu, składającym się z czterech cyfr, osoba wystawiająca może nam przepisać do 5 leków na łączną kurację na okres do 360 dni.

Jednorazowo pacjent może wykupić ilość przeznaczoną maksymalnie na 180 dni terapii.

W tym przypadku jednak każda

pozycja stanowi odrębną e-receptę i można je realizować w różnych aptekach.

Niezależnie od tego, czy jest to recepta papierowa, czy elektroniczna, osoba wystawiająca może również zaznaczyć termin realizacji „od dnia” inny niż data jej wystawienia. Np. wypisała ją 1 marca, ale można ją będzie zrealizować od 1 kwietnia.

Pacjent może wtedy wykupić lek na taką receptę w ciągu 30 dni od 1 kwietnia.

Jeśli spóźnimy się i zechcemy wykupić lek z recepty ważnej 365 dni po upływie 30 dni od jej wystawienia, farmaceuta będzie musiał nam zmniejszyć ilość wydanego leku o ilość, którą przyjęlibyśmy w okresie od daty wystawienia do daty pierwszej realizacji.

Zmniejszenie ilości wydawanego leku następuje tylko przy pierwszej realizacji. Jeżeli pierwsze opakowanie kupimy w danej aptece, to kolejne z tej recepty musimy realizować w tej samej placówce. Inne lekarstwa przepisane pod tym samym kodem e-recepty możemy wykupić w dowolnej aptece.

Na leki odurzające i psychotropowe możemy otrzymać receptę na maksymalnie 90 dni

stosowania. Nie dotyczy to jednak niektórych leków psychotropowych, które mogą być przepisane na rok. Zawsze receptę na te leki należy wykupić w ciągu 30 dni od wystawienia. Osoba wystawiająca nie może wydłużyć tego terminu.

Warto też sprawdzić, czy e-recepta wystawiona na 365 dni zawiera dawkowanie. Jeśli nie, otrzymamy jedynie 2 najmniejsze opakowania leku i to w ciągu 30 dni od daty wystawienia

recepty. Chodzi o informację o liczbie jednostek dawkowania (tabletka, kropla, mg, ml) i częstotliwości ich stosowania (rano/ wieczór, przed/po posiłku, co 8 godz. itd.).

W przypadku leków refundowanych dostaniemy wówczas tylko lek w ilości równej dwóm najmniejszym opakowaniom z wykazu leków refundowanych, a w przypadku leków pełnopłatnych w ilości równej maksymalnie

dwóm najmniejszym opakowaniom dostępnych w obrocie aptecznym.

Domyślna ważność recepty w niektórych przypadkach jest inna: •na leki immunologiczne wytwarzane indywidualnie dla Pacjenta – 120 dni, •recepty na import docelowy – 120 dni, •na antybiotyki do stosowania doustnego lub pozajelitowego wynosi 7 dni.

REKLAMA

JEM ZDROWO dieta

pytamy eksperta

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

Dieta przeciwzapalna nie należy do tych modnych. Powstała niedawno, gdy naukowcy przekonali się, że niektóre składniki żywności mogą przeciwdziałać stanom zapalnym, a inne je potęgują. Dlatego poznajmy ją i choć trochę zmodyfikujmy swój jadłospis. Warto.

Będziemy zdrowsi!

TEKST BARBARA LASOTA

Co jeść,

aby pokonać przewlekły stan zapalny w organizmie

64

dbam o zdrowie

B

ywa, że ktoś czuje się ciągle zmęczony, miewa lekkie bóle mięśni lub głowy, a lekarz nie wie, jak takiej osobie pomóc, zwłaszcza gdy wyniki podstawowych badań są w normie. Okazuje się, że przyczyną może być np. toczący się od dłuższego czasu w organizmie (nawet od kilku lat) przewlekły stan zapalny. W przeciwieństwie do ostrego zapalenia nie daje silnych objawów, a czasami prawie żadnych. Nazywa się go podstępnym niszczycielem zdrowia. Działa niczym kropla drążąca skałę – najpierw niekorzystne zmiany zachodzą na poziomie komórki, a z czasem może dojść do poważnych chorób, np. serca, cukrzycy czy chorób autoimmunologicznych. Niektórzy lekarze twierdzą, że również depresja bywa skutkiem chronicznego, uogólnionego stanu zapalnego. Dlatego tak ważne jest, abyśmy chronili się przed nim i leczyli, gdy do niego dojdzie. Dieta ma tu duże znaczenie.

Co powoduje przewlekły stan zapalny

Przyczyn może być wiele, w tym takie, z których nie zdajemy sobie do końca sprawy. Oto kilka najważniejszych czynników: • Nadużywanie alkoholu i palenie papierosów.

• Mało snu i odpoczynku.

• Częste zdenerwowanie i stres.

• Unikanie ruchu.

• Niezdrowe jedzenie: zbyt obfite posiłki, nadmiar mięsa, żywność z pozostałościami pestycydów, hormonów i antybiotyków, częste zastępowanie domowych potraw produktami wysokoprzetworzonymi, zawierającymi dużo niezdrowego tłuszczu, nadmiar cukru, konserwanty i polepszacze smaku.

• Mocno zanieczyszczone powietrze.

• Chorobotwórcze mikroorganizmy.

• Nadużywanie leków.

• Miażdżyca, cukrzyca, zapalenie stawów. Tego typu choroby mogą być zarówno przyczyną, jak i skutkiem.

Tkanka tłuszczowa

powoduje wydzielanie substancji aktywujących procesy zapalne.

Dlatego, chociaż nie musimy mieć talii osy, to starajmy się nie dopuszczać do otyłości. badania, jak składniki żywności wpływają na te markery. Tak powstał przydatny wskaźnik DII (skrót od Dietary Inflammatory Index). Po polsku nazywamy go indeksem prozapalności diety. Uczeni po zbadaniu w danym produkcie, całym posiłku lub w całodziennej porcji jedzenia zawartości wielu składników oraz indeksu glikemicznego są w stanie powiedzieć, czy jest to żywność prozapalna, czy też przeciwzapalna.

Generalnie niemal wszystkie warzywa i dużo owoców ma większy lub mniejszy indeks przeciwzapalny.

Do tej grupy należą również produkty z razowej mąki, płatki zbożowe i grube kasze, chociaż ich porcje powinniśmy ograniczać, by chronić się przed nadwagą.

Ale lista wartościowych produktów jest dłuższa.

Najlepsza przeciwzapalna drużyna

Oto prawdziwi mistrzowie, wyposażeni przez naturę w „leki” przeciw chronicznemu zapaleniu.

• Brokuły i ich kiełki. Zielone różyczki brokułów pomagają głównie dzięki zawartości sulforafanu.

Najlepiej jeść je na surowo lub tylko krótko sparzone

Skąd wzięła się dieta przeciwzapalna

Od wieków obserwowano wpływ pokarmów na zdrowie. Wiedziano, że niektóre pomagają leczyć choroby, a inne szkodzą. Stąd słynne powiedzenie Hipokratesa, że pożywienie powinno być lekarstwem, a także zalecenia starożytnej medycyny chińskiej czy żyjącej w średniowieczu św. Hildegardy. Teraz, dzięki rozwojowi nauki, badacze znaleźli w żywności wiele nieznanych wcześniej bioaktywnych składników, chociażby przeciwutleniacze. Opracowano też markery stanu zapalnego organizmu. Wiele osób zna zapewne CRP (białko C-reaktywne), może spotkało się także z interleukiną 6 (IL-6) lub TNF-alfa. Zaczęto intensywne

Przeciwzapalne przyprawy Zalicza się do nich np.: ostre papryczki, kurkumę, imbir, cynamon, gałkę muszkatołową, goździki, oregano i tymianek. Stosujmy je jak najczęściej w naszej kuchni, ponieważ blokują aktywność prozapalnych cząsteczek.

dbam o zdrowie

65

JEM ZDROWO dieta

wrzątkiem.W kiełkach tej rośliny, poza sulforafanem, są także inne składniki immunomodulujące i bakteriobójcze. U ochotników jedzących garść kiełków dziennie przez 10 tygodni stwierdzono znaczne obniżenie parametrów stanu zapalnego.

• Pomidory, dynia, marchew. Ich właściwości przeciwzapalne wynikają głównie z bogactwa karotenoidów – likopenu w pomidorach i beta-karotenu w dyni i marchwi. Najlepiej jeść je skropione odrobiną oleju. Pomidor zwiększa swą moc podany w formie sosu lub gęstej zupy.

• Zielone warzywa i świeże zioła. To skarb natury. Obecny w nich zielony barwnik – chlorofil jest podobny do hemoglobiny. Dotlenia nasze komórki i naprawia niektóre z nich.

• Wiśnie. Ich częste jedzenie i regularne picie soku (bez cukru lub minimalnie posłodzonego) zmniejsza CRP. Dzięki czerwonym barwnikom antocyjanom działają silnie przeciwzapalnie.

• Borówki i czarne jagody. Zawierają dużo flawonoidów (do tej grupy należy ich ciemnoniebieski barwnik), które mają właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, wzmacniające układ odpornościowy i przeciwutleniające.

• Tłuste ryby i owoce morza. Bez nich bardzo trudno byłoby nam dostarczyć organizmowi nie-

zbędnej ilości kwasów tłuszczowych omega-3. Nawet, gdybyśmy często sięgali po siemię lub olej lniany.

Pamiętajmy, że deficyt tych kwasów może nasilać chroniczne stany zapalne. Natomiast wystarczająca ilość w diecie pomaga wygasić zapalenie, pomóc zregenerować komórki, tkanki i narządy. Jedzmy ryby lub np. krewetki 2–3 razy w tygodniu. Starajmy się przyrządzać je tak, aby te cenne składniki się nie rozłożyły. Ideałem byłoby gotować je na parze.

• Migdały, orzechy, siemię lniane. Skarbnica zapo-

Często przyrządzaj i jedz na zdrowie!

SAŁATKA Z BROKUŁEM

RAZOWY MAKARON Z SOSEM WEGAŃSKIM

W osobnym garnku gotujemy po kawałku brokuła, kalafiora i pokrojoną w drobną kostkę marchew. Mieszamy ryż z warzywami, łyżką posiekanej cebuli, ząbkiem czosnku. Przyprawiamy, dodajemy majonez lub olej lniany.

my al dente. W garnku podsmażamy delikatnie na oleju posiekaną cebulę, dodajemy soczewicę, startą marchew i odrobinę wody. Solimy, gotujemy do miękkości. Pod koniec gotowania dodajemy trochę koncentratu pomidorowego i wędzonej papryki. Składniki sosu miksujemy.

Podajemy z porcją makaronu, posypując natką lub ulubionymi ziołami, np. bazylią.

• Gotujemy ryż, najlepiej brązowy.

66

dbam o zdrowie

• Makaron z razowej mąki gotuje-

KOKTAJL Z JARMUŻU

• Do blendera wrzucamy garść

pociętych liści jarmużu, dodajemy pokrojone jabłko, kawałek banana, 1/2 szklanki soku pomarańczowego, odrobinę świeżego imbiru i miksujemy całość. Najlepiej wypić po przygotowaniu. Więcej przepisów na koktajle na str. 68-69.

Naturalne najlepsze! Dlatego

w pierwszej kolejności powinniśmy wzbogacać dietę w produkty bogate w składniki przeciwzapalne. Jeśli jednak niedobory są duże, warto po konsultacji z lekarzem sięgnąć po odpowiednie suplementy.

biegających stanom zapalnym mikroelementów, w tym cynku, również polifenoli i fitosteroli, które chronią DNA komórek przed uszkodzeniem przez wolne rodniki tlenowe. Te produkty to także źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym omega-3. Zwłaszcza nasiona lnu i olej lniany.

• Płatki zbożowe i grube kasze. Są odżywcze, obfitują w białko, zdrowe węglowodany, witaminy i składniki mineralne. Wszystkie te składniki mają działanie przeciwzapalne, ale największą rolę odgrywa błonnik, zwłaszcza tzw. betaglukany, które dbają o mikroflorę przewodu pokarmowego, a ona z kolei dba o sprawny układ immunologiczny.

• Mleko, jogurty i sery. Najlepiej, aby mleko nie było pasteryzowane i pochodziło od zwierząt (krów, kóz, owiec) wypasanych latem na pastwisku, a zimą żywionych dobrym sianem i zbożami. Wtedy jest ono cennym źródłem witamin z grupy B, witaminy A, minerałów, białek, a także sprzężonego kwasu linolowego (CLA) o działaniu bakteriobójczym, przeciwzapalnym i przeciwutleniającym. Podobne właściwości mają jogurty i sery z takiego mleka.

Na zawsze wyrzućmy z kuchni: gotowe sosy, zupy w torebkach, białą mąkę i gotowe desery z dodatkiem sztucznych barwników i substancji smakowych. Unikajmy margaryn, zwłaszcza twardych, wszelkich konserw i ciast pakowanych o długim, np. półrocznym, terminie przydatności. Ograniczmy do minimum potrawy smażone. Zwłaszcza takie, które wymagają długiego smażenia w dużej ilości tłuszczu. W nich, podobnie jak w jedzeniu typu fast food, są działające prozapalnie tłuszcze trans. Starannie wybierajmy oleje. Jeśli dotąd stosowaliśmy rafinowane, zamieńmy je na extra-virgin. Są tłoczone na zimno, nierafinowane.

REKLAMA

Tych produktów unikaj

JEM ZDROWO przepisy

Łyk energii

Koktajle i smoothie z owoców i warzyw to istna bomba witaminowa. Dodatkowo zawierają dużą porcję oczyszczającego błonnika.

Będą idealnym wyborem na pierwsze lub drugie śniadanie. Szczególnie teraz, gdy potrzebne jest nam wzmocnienie po zimie.

TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

2

porcje

10

minut

70 kcal porcja

Zielony 1/2 szklanki wody, jabłko, 2 łodygi selera naciowego z listkami, odrobina soku z cytryny, łyżeczka miodu, kilka listków mięty (opcjonalnie)

Obierz i pokrój w cząstki jabłko (usuń gniazdo nasienne), pokrój na kawałki seler. Wszystkie składniki umieść w kielichu blendera i zmiksuj na gładko.

Koktajl ten dostarcza sporo witamin A i K oraz kwasu foliowego. Wspomaga też oczyszczanie organizmu.

68

dbam o zdrowie

15

minut

180 kcal

2

porcja

porcje

15

minut

110 kcal porcja

Pomarańczowy

Buraczkowy

5 pomarańczy, 3 marchwie, imbir (1 cm), opcjonalnie 1/2 szklanki wody mineralnej

Burak, 1/4 pęczka natki pietruszki, 2 jabłka, 1/2 cytryny

Obierz i pokrój w cząstki burak oraz jabłka (usuń gniazda nasienne), umyj natkę. Wrzuć

Obierz składniki. Pomarańcze podziel na cząstki, marchewki pokrój w krążki, a imbir posiekaj. Wrzuć razem do kielicha blendera i zmiksuj, a jeśli wolisz bardziej płynną konsystencję – użyj wyciskarki wolnoobrotowej. Potem w razie potrzeby dodaj wodę.

Taki napój zawiera mnóstwo antyoksydantów i ma lekkie działanie przeciwzapalne.

Czekoladowy szklanka mleka (zwykłego, migdałowego, orzechowego, ryżowego), 3 łyżki nasion chia, 2 łyżki kakao, kostka gorzkiej czekolady, 2 banany

Obierz banany, pokrój na spore kawałki i wrzuć do kielicha

2

porcje

30

minut

ją jako pierwszą do blendera, a potem dodaj pozostałe składniki (razem z sokiem z cytryny). Zblenduj na gładko. Takie smoothie jest świetnym źródłem żelaza i witaminy C.

250 kcal porcja

blendera razem z resztą składników. Zmiksuj na gładko, wstaw na 15–20 minut do lodówki. Zamieszaj i rozlej do szklanek.

To niezła dawka kwasów omega-3, żelaza, potasu i poprawiającego nastrój tryptofanu.

SMOOTHIE O SMAKU DYNIA, KOKOS

Napój owocowo-warzywny na bazie soków NFC (nie z koncentratu), przecierów owocowych, miąższu kokosowego z dodatkiem siemienia lnianego i witaminy C. Produkt pasteryzowany.

300 ml

REKLAMA

3

porcje

dbam o zdrowie

69

WIEŚCI z apteki

Porady z za

nasZ ekspert

PIERWSZEGO STOŁU*

dr n. farmaceutycznych MAGDALENA BULSKA ekspert farmaceutyczny

Dawka wiedzy na temat produktów aptecznych i przepisów związanych z farmacją

WRAŻLIWA SKÓRA GŁOWY

W przypadku wrażliwej skóry głowy lub występujących schorzeń dermatologicznych należy zwracać wyjątkową uwagę na skład produktów myjących. Warto wybierać szampony bez SLS (Sodium Lauryl Sulfate), czyli bez detergentu, który pozwala na szybkie i obfite pienienie się kosmetyku. SLS często odpowiada za podrażnienie i przesuszenie skóry głowy, może przyczyniać się do nasilenia objawów atopowego lub łojotokowego zapalenia skóry głowy, łuszczycy, łupieżu. Przy takich dolegliwościach farmaceuta doradzi stosowanie specjalnego szamponu, zwracając szczególną uwagę nie tylko na zawartość SLS, ale także substancji pochodnych, takich jak: SLES (Sodium Laureth Sulfates), ALS (Ammonium Lauryl Sulfate), SCS (Sodium Coco Sulfate) i MLS (Magnesium Laureth Sulfate).

ZESTRESOWANE I ZMĘCZONE POLKI Zgodnie z wynikami raportu**, Polki przyznają, że nie potrafią się zrelaksować, dokucza im codzienny stres i ciągłe zmęczenie. Pośpiech i nadmiar obowiązków wpływają na większą skłonność do infekcji oraz na dolegliwości takie jak biegunki, bóle: brzucha, głowy, karku i pleców. Chcąc wzmocnić organizm i zapobiec męczącym problemom, należy pamiętać o codziennym wsparciu odporności. Suplementujmy: wit. D, preparaty cynku, czosnek, żen-szeń. W aptece znajdziemy też olejki eteryczne, które można stosować do kąpieli, masażu, aromaterapii. To naturalny sposób na relaks i odprężenie. Z pomocą przychodzą też zioła (liść melisy, szyszki chmielu, kwiat lawendy), w postaci tabletek lub herbatki poprawiającej nastrój. **Raport „Polki 2021. Nowe wartości na nowe czasy”

70

dbam o zdrowie

STOMATOLOGICZNA POMOC W APTECE Tego typu pomoc dotyczy najczęściej bólu wynikającego z nadżerek, otarć, ubytków w zębach i nieszczelnych wypełnień. W sytuacjach awaryjnych, gdy ukruszył się ząb, wypadła plomba lub potrzebny jest produkt do zabezpieczenia wypełnienia, farmaceuta może polecić tzw. plombę tymczasową do samodzielnego założenia. To wyrób medyczny bazujący na tlenku cynku, stworzony na wzór tymczasowych wypełnień dentystycznych. Stosując go, należy postępować zgodnie z zaleceniami producenta, m.in. nakładać niewielką ilość plomby na dokładnie oczyszczony ząb. Trzeba pamiętać, że jest to rozwiązanie chwilowe, do czasu wizyty u lekarza dentysty.

NIETRZYMANIE MOCZU – WSTYDLIWY PROBLEM To dolegliwość, która najczęściej dotyczy kobiet po porodzie i po 40. roku życia. Wiele pań postrzega problem jako wstydliwy i zwleka z konsultacją lekarską. A nietrzymanie moczu (inkontynencję) można skutecznie leczyć m.in. poprzez metody zachowawcze, farmakoterapię, wzmocnienie mięśni dna miednicy. W aptece dostępne są też produkty witaminowo-roślinne będące źródłem fitoestrogenów, adenozyny, izoflawonów, które wspomagają terapię i łagodzą problem. Ważna jest także dbałość o higienę krocza, zaleca się stosowanie specjalnych środków pielęgnacyjnych i artykułów chłonnych.

Apteki oferują m.in. majtki chłonne lub wkładki urologiczne o różnych poziomach chłonności.

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

JESTE M

eko

Eko znaczy też

cicho

Zanieczyszczenie środowiska to nie tylko smog. Drugim największym po nim zagrożeniem jest hałas, który może nie tylko osłabić słuch, lecz także zrujnować nam zdrowie.

Głównymi winowajcami są transport, działalność przemysłowa oraz aktywność związaną z rekreacją.

JESTEM EKO zoom na...

Głośne dźwięki bombardują nas z każdej strony.

Przyjrzyjmy się zatem, które z nich są dla nas najbardziej niebezpieczne i jak ograniczać ich wpływ na nasze zdrowie.

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

Cicho, ciszej,

cichusieńko 72

dbam o zdrowie

DŹWIĘKI W DOMU NIE POWINNY PRZEKRACZAĆ 45 DB W DZIEŃ I 35 DB W NOCY. DO MIERZENIA POZIOMU HAŁASU SŁUŻĄ DECYBELOMIERZE (OD 80 ZŁ).

MOŻNA TEŻ SKORZYSTAĆ Z LICZNYCH APLIKACJI DO POMIARU NATĘŻENIA DŹWIĘKU.

L

udzkie ucho odbiera tony w przedziale 1–134 dB. Te, określane jako ciche, osiągają 25–30 dB, zaś bardzo głośne wynoszą 125–130 dB i odbierane są przez nas jak hałas, który powoduje dyskomfort: denerwuje, dekoncentruje, męczy.

Wystarczy pobyć chwilę dłużej np. w galerii handlowej, by poczuć się gorzej. Ale długotrwałe narażenie na zgiełk wywołuje też fatalne skutki zdrowotne. Powoduje nie tylko przewlekłe rozdrażnienie i stres, ale także zaburzenia snu, zmęczenie, problemy z koncentracją, zmiany akcji serca, ciśnienia, rytmu oddychania. Przyczynia się również do szybszego starzenia oraz zwiększenia liczby zawałów serca. Hałas ma ogromny wpływ na jakość życia człowieka, ale też na dobrostan środowiska, szczególnie fauny. Wymusza zmianę trybu życia zwierząt, np. opuszczanie przez ptaki siedlisk czy utratę słuchu u wielorybów, co uniemożliwia im przemieszczanie. Niestety, jak przewidują naukowcy, poziom zanieczyszczenia hałasem będzie wzrastał, a w Polsce ochrona przed nim jest bardzo słaba. Trzeba więc o ciszę zadbać we własnym zakresie. Podpowiadamy, jak to zrobić.

2

DŹWIĘKOSZCZELNE OKNA POTRAFIĄ WIELE

Dobre okna mogą naprawdę wyciszyć mieszkanie. Warto więc zamontować takie, które nie pozwolą przedostać się głośnym dźwiękom do środka domu. O tym, w jakim stopniu okno chroni przed hałasem, informuje współczynnik przenikalności akustycznej Rw (lub Ra2) podawany w decybelach. Typowe okna mają Rw równe 28–32 dB, ale nie jest to idealne wyciszenie i przy dość głośnym gwarze ulicznym nie wystarcza. Jeśli więc

mieszkasz przy bardzo ruchliwej ulicy, wybierz okna o zwiększonej izolacyjności akutystycznej. Ich Rw wynosi 40 dB. To już całkiem niezła ochrona. Zanim dokonasz zakupu, upewnij się też, czy parametry akustyczne dotyczą całego okna, czy tylko szyb. Choć to one w największym stopniu zapewniają wyciszenie, rama również powinna mieć potrójny zestaw uszczelek.

Ważny jest także szczelny montaż w murze.

Polskie normy podają,

że hałas w terenie zabudowanym nie może przekraczać 60 dB w dzień i 50 dB w nocy. To spora różnica.

1

WALCZ O SWOJE MOŻESZ WIELE ZYSKAĆ

Sprawdź, czy twoje miasto lub gmina ma mapę akustyczną, pokazującą natężenia hałasu i zobacz, jak na niej wypadają miejsca, w których mieszkasz, pracujesz, uczysz się. Jeśli twój dom usytuowany jest blisko linii kolejowej, wiaduktu lub głośnej arterii i okaże się, że normy akustyczne zostały przekroczone – domagaj się postawienia ekranu akustycznego. Działa on jak bariera zatrzymująca głośne dźwięki.

Głosuj w budżetach partycypacyj-

nych – naprawdę warto! Zachęcaj sąsiadów do wspólnych akcji, które mogą doprowadzić np. do wybudowania stacji monitorowania hałasu, wyciszenia pomieszczeń szkolnych, zmiany organizacji ruchu (np. wprowadzenie różnych ograniczeń, jak zakazy wjazdu) oraz innych przedsięwzięć, które mogą przyczynić się do realizacji korzystnych rozwiązań. Dużo łatwiej coś osiągnąć, gdy ma się wsparcie wielu osób czy organizacji, niż działać w pojedynkę. dbam o zdrowie

73

JESTEM EKO zoom na...

3

PANELE AKUSTYCZNE SĄ TAKŻE NIEBANALNĄ DEKORACJĄ.

MOŻESZ WYŁOŻYĆ NIMI TYLKO JEDNĄ ŚCIANĘ LUB JEJ FRAGMENT. NA RYNKU JEST MNÓSTWO RÓŻNYCH MODELI (OD 20 ZŁ)

CICHE ŚCIANY

Hałas najlepiej wytłumiają materiały ciężkie i włókniste (beton, cegła, płyta pilśniowa, wełna mineralna). Ale na konstrukcję budynku często nie mamy wpływu.

Możemy za to wyciszyć ściany we własnym zakresie. Bardzo skuteczna jest pianka akustyczna (stosuje się ją do wygłuszania studiów nagrań). Dość tania (prostokąt o wym. 50 x 25 cm koszuje ok. 4 zł), a zamontowanie nie stwarza trudności: można ją przykleić lub przykręcić. Swoją rolę spełnia też tapeta akustyczna lub filc (najczęściej sprzedawane w rolkach). Amortyzują one wysokie dźwięki, a dodatkowo świetnie maskują wszelkie niedoskonałości ściany i stanowią izolację termiczną. Paleta materiałów akustycznych jest naprawdę spora.

Gdy nie masz możliwości

ucieczki przed hałasem, a chcesz choć przez chwilę pobyć w ciszy, zaopatrz się w słuchawki dźwiękoszczelne (od 45 zł).

ZADBAJ O WYCISZAJĄCY WYSTRÓJ

74

dbam o zdrowie

start odrzutowca młot pneumatyczny fabryka

4

Wyposażenie i wystrój mieszkania także mogą dość skutecznie pomóc w walce z hałasem. Dywany czy wykładziny dywanowe wyciszą odgłosy kroków, regał pełen książek lub gruby kilim na ścianie oddzielającej od sąsiada też zapewni akustyczną izolację.

Producenci chyba dostrzegli wagę problemu i zrozumieli, że ludzie tęsknią za ciszą, bo na rynku pojawiły się nowe artykuły

SKALA HAŁASU

ruch uliczny

tłumiące różne dźwięki. Można np. kupić zasłony dźwiękochłonne (ok. 250 zł), które absorbują fale dźwiękowe średniej i wysokiej częstotliwości. Gdy rozwiesisz je wokół łóżka, „odetną” cię od domowych odgłosów. Podobny efekt dają działowe ścianki akustyczne (od 300 zł). Warto też zadbać o drobiazgi, jak np. dobre uszczelki do drzwi czy podkładki filcowe do mebli.

rozmowa

szept szum liści próg słyszenia

Uwaga!

Głośno!

5

SUFIT PODWIESZANY

Dla wielu osób, które mieszkają w kamienicach czy blokach, męczące bywają hałasy docierające z wyższych pięter. Wówczas może pomóc podwieszany sufit.

Jego poważnym minusem jest zmniejszenie przestrzeni, więc nie nadaje się raczej do mieszkań niskich. Pokój obniży się bowiem wtedy o 4,5–5 cm.

Montaż nie jest bardzo drogi

6

SADŹ WOKÓŁ DOMU ZIELEŃ

Warto postawić na rośliny i tam, gdzie to możliwe, sadzić żywopłoty oraz pnącza. Chronią nie tylko przed silnym wiatrem i kurzem, lecz także przed hałasem. Faktura liści rozprasza fale dźwiękowe, a jeśli rośliny są mocno zagęszczone od podłoża, tworzą całkiem skuteczną barierę dźwiękochłonną. Im drzewa lub krzewy są wyższe, szersze i bardziej zwarte, tym lepiej. Specjaliści wyliczyli, że 10-metrowy zielony parawan potrafi zredukować hałas nawet o 70 procent! Najlepiej do jego stworzenia wykorzystać różne gatunki roślin. Należy zadbać, aby miały bujne liście i były odporne na zanieczyszczenia powietrza oraz suszę. Z pewnością sprawdzą się: berberysy, perukowce, bluszcz, głóg, dereń, czarny bez.

edług raportu *W „Polska w decybe(od 90 zł za mkw.), cena zależy jednak od wielkości sufitu oraz użytych materiałów. Alternatywa dla tego rozwiązania to sufit napinany (niestety nieco droższy). Elastyczny materiał rozciąga się w tym wypadku na specjalnej konstrukcji (montaż jest szybki i trwa jeden dzień). Można również nadrukować na nim każdy wzór.

lach”, miejscem, które poziomem hałasu może konkurować z koncertami muzycznymi czy wydarzeniami sportowymi, jest… szkoła. Podczas obiadu w stołówce szkolnej, w której przebywało około 100 uczniów, zarejestrowano dźwięk na poziomie 85,6 dB. To tyle, co szum w samochodzie z uchylonym oknem, kiedy jedziemy po autostradzie z prędkością 140 km/h.

Ekrany roślinne są dużo lepszym rozwiązaniem

niż bariery zbudowane ze sztucznych materiałów. dbam o zdrowie

75

JESTEM EKO mam patent na...

Cenię

zdrowy rozsądek

P

rzywiązuję dużą wagę do ekologii i zdrowego trybu życia. Moją dewizą jest jednak unikanie fundamentalizmu. Nie chodzi o to, aby prać tylko w kasztanach piorących, chodzić w łapciach z łyka i jeść ekologiczną śrutę z borówki czy skórki od arbuza.

A takie pomysły słyszałam... Osobiście wolę zachować zdrowy rozsądek. Jeżeli nigdy nie jadłam skórek od arbuza, to po co się męczyć? Ktoś radził mi, żebym starła pestki awokado. Spróbowałam – niesmaczne! Nie ma więc sensu się zmuszać.

STARAM SIĘ ZACHOWAĆ RÓWNOWAGĘ

Uważa, że jedzenie powinno być sezonowe, nie jechać do nas z daleka. Dlatego wybierze pajdę świeżego wiejskiego chleba na zakwasie z masłem i ogórkiem małosolnym, a nie homara sprowadzonego ze Stanów Zjednoczonych.

Prowadzi program „MądrzeJEMY z Katarzyną Bosacką”.

WSZYSCY DOMOWNICY GOTUJĄ Dzieci idą moim śladem, nie lubią fast foodów. Córki, 19-letnia Marysia i 17-letnia Zosia, chętnie gotują.

Najstarszy syn, 23-letni Janek, student, umie sam zrobić parę potraw, a najmłodszy, 8-letni Franek, asystuje. Mąż też odnajduje się w kuchni i gdy jestem zmęczona, potrafi mnie zastąpić. wysłuchał Cezary Kubaszewski

76

dbam o zdrowie

Zdjęcie: TVN/Bogdan Jabłoński

Katarzyna Bosacka

Jako osoba zajmująca się żywieniem powinnam próbować wszystkiego, ale obecnie wraz z rodziną jem zdecydowanie mniej mięsa niż dawniej. Wegan szanuję, aczkolwiek ich dietę uważam za bardzo restrykcyjną (brak nabiału, jajek, suplementacja żelaza).

Bliższy jest mi wegetarianizm, a zwłaszcza flexitarianizm, czyli elastyczność w diecie i wybieranie dobrych jakościowo produktów i dań. Na co dzień unikam parówek, kiełbasy czy tłustych wędlin ze sklepu. Ale jeśli w restauracji lub sklepie trafię na dobrą wołowinę, to smaczny stek raz na jakiś czas zjem.

DBAM

o urodę

Piękna

w każdym wieku Swoją urodę potraktuj niczym konto w banku.

Zmarszczki – tak jak pieniądze – odłóż na bliżej nieokreśloną przyszłość. Dbając o siebie, bez względu na to w jakim jesteś wieku, za 10 lat możesz wyglądać tak samo!

DBAM O URODĘ zoom na...

Zawsze

młoda

Czujesz się atrakcyjna niezależnie od wieku. Wspaniale! Ale wraz z upływem czasu ciało zmienia się. Zobacz, na jakie partie oprócz twarzy warto zwrócić uwagę.

TEKST ALEKSANDRA JAWORSKA

K

rzepiące jest to, że wyglądamy o wiele młodziej niż nasze rówieśnice sprzed kilkudziesięciu lat.

Mamy do dyspozycji kosmetyki i zabiegi odmładzające. Czasem widoczne efekty przynosi już sama zmiana stylu życia. Dieta bogata w przeciwutleniacze (warzywa, owoce, orzechy, oleje) spowalnia proces starzenia, podobnie jak aktywność fizyczna, która dotlenia organizm. Z naszego przewodnika dowiesz się, jakie wymagania ma skóra i jak o nią dbać, abyś mogła cieszyć się młodym wyglądem jak najdłużej.

d la 35+

PIERWSZE ZMARSZCZKI

•Twarz – wygładzamy kurze łapki

Skóra jest wciaż jędrna, ale zaczyna tracić blask. Pojawiają się zmarszczki. Najważniejsze staje się użycie kremów nawilżających z filtrami UV i substancjami zwalczającymi wolne rodniki (np. wit.

E, koenzym Q10). Na noc warto kupić preparat z retinolem lub

kwasem glikolowym – wspomagają one odnowę naskórka. Podczas nakładania kremu nie żałuj czasu na masaż. Głaszcz skórę od środka twarzy na zewnątrz. Na czole prowadź ręce pionowo od brwi do linii włosów. Zabieg poprawi krążenie krwi, oczyści skórę z toksyn, doda cerze blasku.

JĘDRNY BIUST

REKLAMA

● Długo będzie atrakcyjny i kształtny, jeśli zafundujesz mu regularny masaż. Możesz użyć szczotki, myjki lub rękawicy. Podczas prysznica polewaj ciało raz ciepłą, raz zimną wodą.

Strumień wody kieruj od dołu piersi, ku górze, a następnie w bok, w ten sposób zrobisz jednocześnie masaż modelujący. Również podczas aplikacji balsamu delikatnie masuj biust.

78

dbam o zdrowie

WALKA Z NIEDOSKONAŁOŚCIAMI

•Twarz – zwalczamy przebarwienia

W organizmie zaczyna obniżać się poziom estrogenów, żeńskich hormonów. To wpływa na spadek elastyczności skóry, pojawia się więcej zmarszczek. Naskórek staje się cieńszy, a przebarwienia bardziej widoczne. Pora włączyć do nocnej pielęgnacji kosmetyki wybielające. Zawierają złuszczające kwasy owocowe, kwas azelainowy, fitowy i hydrochinon (lub jego pochodne) – związek chemiczny, który hamuje produkcję melaniny w skórze. Składniki te uwrażliwiają skórę na słońce i mogą powodować kolejne plamy. Dlatego rano zabezpiecz twarz kremem nawilżającym z filtrem SPF 20. Nałóż pod niego serum przeciwzmarszczkowe.

SZYJA I DEKOLT ● Skóra jest w tych miejscach cienka i delikatna, podatna na utratę elastyczności.

Dlatego dwa razy dziennie nakładaj krem ujędrniający, w kierunku od dekoltu ku brodzie.

Dobre efekty daje też masaż kostką lodu.

REKLAMA

d la 45+

DBAM O URODĘ zoom na...

d la 60+

PORA NA INTENSYWNĄ PIELĘGNACJĘ

•Twarz – poprawiamy owal W organizmie nadal spada poziom estrogenów, skóra coraz wolniej się odnawia, traci gęstość. Naskórek staje się cieńszy nawet o 50 procent. Siła grawitacji sprawia, że policzki zaczynają opadać, podbródek staje się kwadratowy, mniej kobiecy. Owal twarzy nie jest już tak wyraźny jak kilka lat wcześniej. Do pielęgnacji warto włączyć ujędrniające serum oraz masaż. Po nałożeniu kosmetyku oklepuj podbródek wierzchem dłoni. Możesz zastosować roller jadeitowy. Kamień długo utrzymuje niską temperaturę, dzięki czemu poprawia krążenie. Umieść wałek na brodzie i obróć go w kierunku ucha. Potem przesuń w górę wzdłuż policzka. Powtórz po drugiej stronie.

Czerwone winogrona,

pomidory, orzechy, papryka, awokado zawierają cenne przeciwutlenicze, które spowalniają starzenie. Włącz je do diety.

Krem nawilżający PANTONE 360 Dzięki lekkiej konsystencji krem

REKLAMA

szybko się wchłania nie pozostawiając tłustej warstwy na skórze. Wyjątkowa receptura została opracowana na bazie składników, które ułatwiają transport substancji aktywnych do głębszych warstw naskórka.

80

dbam o zdrowie

GŁADKIE DŁONIE ● Staraj się, żeby nie było widać na nich oznak upływającego czasu. Dlatego raz w tygodniu zrób peeling, a potem nałóż na dłonie grubą warstwę kremu i zanurz je kilka razy w ciepłej parafinie (po kwadransie ją wykrusz). Inna metoda to włożenie na nakremowane dłonie bawełnianych rękawiczek (np. na noc).

CZEGO UNIKAĆ W KAŻDYM WIEKU ● Papierosy – sprawiają, że skóra jest niedotleniona, niedożywiona. ● Stres – w efekcie długotrwałego napięcia organizm szybciej zużywa witaminy i mikroelementy, których dostarczamy mu z pożywieniem. A cera pozbawiona składników odżywczych staje się bardzo zmęczona, wiotka, szara. ● Śmieciowa dieta – jeśli podstawą jadłospisu są zupy instant, frytki, chipsy, pizza, słodycze i napoje gazowane, skórze brakuje niezbędnych do regeneracji składników odżywczych. ● Niedobory snu – gdy niedosypiasz, skóra niedostatecznie się regeneruje.

e n k ę i ...p

DBAM O URODĘ mam patent na...

włosy

Gęste, zdrowe i lśniące – to cel domowej pielęgnacji. Sprawdź, jak go osiągnąć i cieszyć się piękną fryzurą.

TEKST EWA ADAMIAK

y w o ł g a r ó k s a w Zd ro

Do oczyszczenia głębszych warstw skóry przyda się profesjonalny peeling trychologiczny (dostępny w drogeriach i aptekach). Stosuje się go 2–3 razy w miesiącu (porcję kosmetyku należy rozetrzeć w dłoniach i delikatnie wmasować w skórę głowy).

Usuwa sebum i resztki środków do stylizacji, których nie zmywa zwykły szampon. Do pielęgnacji przyda się też wcierka, płynny kosmetyk na bazie roślinnych składników (emulsja, olejek, tonik), którym masujemy skórę głowy 15–30 minut przed myciem. Masaż poprawia krążenie, pobudza wzrost nowych włosów i wzmacnia ich cebulki.

m e s u on b Z ja c a StyliZ Powinna kontynuować pielęgnację (mycie i odżywianie). Jeśli układasz włosy „na gorąco” lokówką lub prostownicą, spryskuj pasma sprejem termoochronnym, który ochroni je przed wysoką temperaturą tych urządzeń (ustawiaj je maksymalnie na 150 st. C). Zainwestuj w suszarkę z funkcją jonizacji i możliwością przełączania nawiewu na chłodne powietrze (domyka łuski włosów). Do utrwalania fryzury używaj kosmetyków z dodatkiem filtrów UV i prowitaminy B5, która wzmacnia włosy.

82

dbam o zdrowie

pytamy eksperta

trycholog ANNA MACKOJĆ

Instytut Trychologii, Warszawa

Jak wzmocnić włosy?

Najważniejsza jest zrównoważona pielęgnacja, tzw. pielęgnacja PEH: P to proteiny, białka budujące strukturę włosa – naprawiają uszkodzenia i regenerują; E to emolienty – tworzą biofilm chroniący włos przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych i uszkodzeniami; H to humektanty – substancje nawilżające. Przedawkowanie któregoś ze składników może włosom zaszkodzić.

Dlatego ważna jest równowaga i dostarczanie w szamponach i odżywkach tego, czego włosy potrzebują, np. kruche, łamliwe, z rozdwajającymi się końcami powinny otrzymać więcej protein.

Emolienty pomogą pasmom matowym, szorstkim i podatnym na elektryzowanie się. Humektanty poprawią kondycję włosów przesuszonych i trudnych do układania. Warto co jakiś czas przyjrzeć się włosom bardziej wnikliwie. Konsultacja trychologa, który profesjonalnie zbada włos i skórę głowy pod mikrokamerą trychoskopu, pomoże dobrać pielęgnację pod kątem konkretnych problemów.

C zapki z głów, czyli pomysł na mocne i zdrowe włosy!

1

REKLAMA

Wraz z nadejściem wiosny żegnamy czapki i inne nakrycia głowy. Często jednak przez mróz i wiatr włosy są osłabione, łamliwe i wymagają odpowiedniego procesu regeneracji. Z pomocą przychodzą odpowiednie suplementy diety oraz kosmetyki bogate w naturalne składniki.

6

3

5 2

4

1. BOTAME CYDR DO WŁOSÓW, 250 ml Płukanka do włosów na bazie cydru jabłkowego wzbogacona owocowymi i ziołowymi ekstraktami oraz hydrolatem z oczaru wirginijskiego. Poprawia wygląd włosów, pozostawia odczucie świeżości i regeneracji włosów. Nie zaburza naturalnego pH skóry głowy. Produkt może być stosowany do pielęgnacji każdego rodzaju włosów, a w szczególności włosów cienkich, zniszczonych, pozbawionych blasku i witalności.

2. BOTAME DIY OLEJ RYCYNOWY, 30 ml Olej rycynowy jest bogaty w kwasy tłuszczowe, dzięki czemu

wygładza, zmiękcza i poprawia nawilżenie skóry. Chroni ją przed szkodliwymi warunkami zewnętrznymi. Wykazuje wysokie powinowactwo do keratyny, dzięki czemu ma właściwości wzmacniające i przyspieszające porost włosów, dlatego często używany jest jako odżywka do włosów, rzęs i brwi.

3. DOZ PRODUCT BIOTYNA, tabletki powlekane, 90 szt.

Suplement diety zawierający w składzie biotynę, która pomaga zachować zdrowe włosy i skórę. Produkt bezglutenowy, nie zawiera laktozy i soi.

Produkt przeznaczony dla osób dorosłych.

4. DOZ PRODUCT SKRZYP TOTAL REPAIR, kapsułki żelatynowe, 60 szt.

Suplement diety. Opracowane przez specjalistów kompleksowe połączenie: składników roślinnych – ekstrakt ze skrzypu oraz wyciągu z pokrzywy, aminokwasów – L-metioniny i PABA, witamin oraz mikroelementów. Zawarty w produkcie wyciąg z ziela skrzypu jest cennym źródłem krzemionki. Cynk pomaga zachować dobrą kondycję włosów i paznokci.

5. JELLY PROHAIR ŻELKI-MISIE z sokiem pomarańczowym, 270 g Suplement diety w formie żelek-misiów z sokiem

o pomarańczowym. Zawarte w produkcie: biotyna oraz cynk – pomagają zachować zdrowe włosy, a selen i cynk – wspiera zdrowe paznokcie.

6. ENILOME HEALTHY BEAUTY GREEN SZAMPON I ODŻYWKA, 300 ml Zestaw odpowiedni do włosów suchych i łamliwych. Kosmetyki zawierają w swoim składzie 3 ekstrakty: z szyszek chmielu, ze skrzypu polnego oraz z liści brzozy. Ekstrakt z szyszek chmielu posiada właściwości nawilżające i odżywcze, ekstrakt ze skrzypu polnego wzmacnia włosy i przeciwdziała ich nadmiernemu wypadaniu, a ekstrakt z liści brzozy – pozwala zachować ich zdrowy wygląd.

TO JEST

mój czas Stawiaj granice

Wzmacniaj

siebie

Narcyzi, manipulanci, plotkarze, mobberzy – spotkasz ich w rodzinie, pracy i wśród znajomych.

Pamiętaj, nikt nie ma prawa cię wykorzystywać.

TO JEST MÓJ CZAS zoom na…

Powiedz STOP toksycznym relacjom Nie ma w nich miłości, szacunku, empatii. Za to często pojawiają się niezdrowe zachowania i przemoc emocjonalna. Jak sobie radzić w takich sytuacjach?

TEKST ANNA GRZELCZAK 86

dbam o zdrowie

pytamy eksperta

MONIKA DREGER psycholog, mediator rodzinny, założycielka i koordynator zespołu Warszawskiej Grupy Psychologicznej.

Zajmuje się Terapią Skoncentrowaną na Rozwiązaniach dorosłych i par.

S

potykasz ich każdego dnia, może nawet należą do twoich bliskich znajomych, rodziny albo współpracowników.

Intryganci, manipulanci, cholerycy, krytykanci są jak pijawki, tyle że zamiast krwią żywią się twoim dobrym nastrojem i samooceną.

Myślisz, że jesteś już na nich skazana? Nieprawda! Zawsze możesz powiedzieć „dość” i przerwać krąg przemocy, także wtedy, gdy osobą, która cię poniża lub nie szczędzi ci złośliwych uwag, jest szef, przyjaciółka, rodzeństwo czy teściowie.

Musisz tylko uświadomić sobie, że każde z tych zachowań jest przemocą, a ta niepowstrzymana będzie eskalować. Nie wyciszy się i nie rozejdzie po kościach. Przerażające?

Nie, jeśli weźmiesz sobie do serca nasze rady i zaczniesz je stosować bez względu na to, z kim masz do czynienia. Potraktuj to jak zdobywanie nowych umiejętności, bo przecież lubimy się uczyć.

ZDJĘCIA: GETTY IMAGES (1)

W jaki sposób działają ludzie toksyczni?

Pierwsze, co przyszło mi do głowy to, że działają jak pijawki. Przysysają się do ofiary i żerują na niej, dopóki jej nie osłabią albo nie znajdą innego żywiciela.

Wszyscy zachowują się podobnie, nawet plotkarze?

Tak, o ile rozsiewane przez nich plotki są zemstą albo mają za

TO POWINNO WZBUDZIĆ TWÓJ NIEPOKÓJ • Gdy nowo poznana osoba zbyt szybko angażuje się w relację. Dzwoni, pisze, narzuca się, ignorując twoje zmęczenie, rodzinę i potrzeby.

• Jeśli nie reagujesz, wymyśla problemy, żeby przyciągnąć twoją uwagę lub wywołać wyrzuty sumienia.

• Albo przeciwnie, po chwilowym zauroczeniu nagle urywa kontakt, a ty szukasz winy w sobie. Zastanawiasz się, co zrobiłaś nie tak.

• Poniża cię, wyśmiewa twoje dokonania.

Kiedy się bronisz, zarzuca ci brak poczucia humoru.

• Nigdy nie przeprasza. Powie, że ewentualnie zrozumiała swój błąd, ale tak naprawdę jej zachowanie się nie zmienia.

• Plotkuje, wymyśla historie na twój temat, oczernia cię albo ośmiesza w oczach innych, co sprawia, że stajesz się niewiarygodna.

• Traktuje cię jak głupszą, której wszystko trzeba tłumaczyć dwa razy. Podnosi głos i straszy po to, abyś nie odważyła się odezwać.

zadanie podważyć zaufanie do drugiej osoby albo uprzykrzyć jej życie.

Wszystkie zachowania typu szantaż emocjonalny, manipulacja, osaczanie, dyskredytowanie, bombardowanie miłością czy mobbing można wrzucić do jednego worka zwanego relacjami przemocowymi. Nie jest to oczywiście przemoc fizyczna, bo nie zostawia śladów na ciele, ale rani równie mocno i trwale.

Trudno jest mi podać konkretne przykłady, bo wiele tych sfer wzajemnie się przenika, np. skoncentrowani na sobie narcyzi, przekonani, że wszyscy dookoła istnieją jedynie po to, by im żyło się dobrze, mogą być zarówno bardzo brutalni, jak i wyrafinowani. Mogą działać w białych rękawiczkach, nie zawsze zdając sobie sprawę ze swoich zachowań, bo akurat narcyzm jest rodzajem zaburzenia. Nie

zmienimy takiej osoby, podobnie jak nie zmienimy osoby, która ucieka się do manipulacji, jeśli sama nie zobaczy swoich błędów i nie zechce pracować nad sobą.

To co możemy zrobić, kiedy w pracy trafiamy na szefa, który poniża nas przy innych, pomija przy awansach i premiach. Jak zachować się wobec ciotki manipulantki czy obgadujących znajomych?

Zawsze możemy powiedzieć szefowi, że czujemy się traktowane niesprawiedliwie albo zwrócić mu uwagę, że krzyczy, wydając polecenia. Uświadomić cioci, choćby podczas rodzinnego spotkania, jak jej słowa bywają krzywdzące dla nas i pozostałych osób. Zwrócić uwagę znajomym na to, że stajemy się pośmiewiskiem dbam o zdrowie

87

TO JEST MÓJ CZAS zoom na…

z powodu rozsiewanych przez nich plotek. Z reguły to nie wystarcza, ale zdarza się, że taka osoba czy osoby nie mają świadomości skutków swoich zachowań. Szefowi wydaje się, że tylko krzycząc i strasząc, motywuje do działania, wstrzymuje awans, bo widzi nas w innym dziale, ale nie potrafi przekazać swojej wizji, ciotka chce zwrócić na siebie uwagę, a znajomi myślą, że są zabawni. Ludzie śmieją się z ich opowieści, a to zachęca ich do fantazjowania. Sprawia, że zatracają się i nie dostrzegają, że budują swoją popularność kosztem innych. Zastanowią się nad swoim zachowaniem dopiero, gdy w sposób spokojny zwrócimy im uwagę.

Powiedziała pani jednak, że to nie zawsze tak działa?

Nie, bo ludzie toksyczni często mają przyjemność z ranienia innych.

To po co zwracać im uwagę?

Po to, żeby móc sobie powiedzieć: „Spróbowałam, przełamałam strach czy wstyd i powiedziałam, co czuję”.

To bardzo ważne dla podniesienia swojej samooceny i poczucia sprawczości. Nie ma nic gorszego, niż świadomość, że jesteśmy w sytuacji bez wyjścia, na którą nie mamy wpływu, bo to nieprawda.

Zawsze jest jakieś rozwiązanie.

Ostatecznie można odejść z pracy, przestać spotykać się ze znajomymi albo częścią rodziny, ale to jest tylko doraźne rozwiązanie. W innym miejscu też możemy spotkać osoby, które zaczną nas wykorzystywać.

Dlatego radziłabym nie chować głowy w piasek, tylko reagować jak najszybciej, bo często zachowania przemocowe zaczynają się subtelnie. Pierwsze próby są nieudolne, ale jeśli je przemilczymy, weźmiemy na przeczekanie, to możemy mieć stuprocentową pewność, że przybiorą na sile. Ludzie toksyczni najpierw sprawdzają grunt. Osoba pewna siebie natychmiast przywoła ich do porządku, ale typ ofiary zacznie ich usprawiedliwiać. Będzie tłumaczył agresję czy osaczanie charakterem, złym stanem zdrowia, problemami rodzinnymi.

WZMACNIAJ ODPORNOŚĆ EMOCJONALNĄ

1

Jak najczęściej powtarzaj sobie: wiem, co potrafię, mam odpowiednie przygotowanie i umiejętności, nieraz to udowodniłam.

2

Szukaj dobrych przykładów. Przypomnij sobie sytuacje, w których poradziłaś sobie z wyzwaniami.

Ukończyłaś szkolenie, rozwiązałaś konflikt albo zawikłaną sprawę, wstawiłaś się za kimś, zawalczyłaś o coś i wygrałaś. Wypisz te sytuacje np. w notatniku w telefonie, aby stale uzupełniać listę i widzieć, ile jesteś warta.

3

Stwórz grupę wsparcia. Otaczaj się ludźmi, którzy ci sprzyjają, przy których podładujesz akumulatory, przy których możesz czuć się sobą i pozwolić sobie na szczerość, a nawet wypłakać się, jeśli zajdzie potrzeba.

88

dbam o zdrowie

Łatwo powiedzieć, ale jak zachować się w sytuacji, kiedy odbieramy sygnały ostrzegawcze, ale nie mamy odwagi się przeciwstawić? W końcu nas, kobiety, wychowuje się na grzeczne dziewczynki.

Dobre wychowanie nie oznacza, że mamy pozwalać innym na przekraczanie naszych granic. Jeśli brakuje nam odwagi, to radziłabym zastanowić się nad sobą. Zapytać samą siebie, skąd bierze się ta niemoc wobec podobnych zachowań i dlaczego pozwalamy innym nas ranić. Z reguły odpowiedzią jest dzieciństwo i relacje w domu. Jednak bez względu na to, czy jest to reakcja wyuczona, czy zaobserwowana, da się nad nią popracować.

Jak wspominałam, można zwrócić uwagę, można powtarzać jak mantrę, że czegoś sobie nie życzymy, możemy zwierzyć się komuś, do kogo mamy zaufanie i zapytać, co zrobiłaby ta osoba, będąc na naszym miejscu. Może to jakiś wspólny znajomy, który wstawi się za nami, zwróci uwagę tej osobie.

Możemy też, jeśli sprawa dotyczy kogoś bliskiego, zaproponować mediację albo terapię rodzinną. Na takim spotkaniu terapeuta pomoże nam przebić się do osoby, która stosuje przemoc. Jeśli odmówi udziału, możemy pójść same do specjalisty i wesprzeć się, analizując sytuację. Wspólnie z nim przygotować ewentualne scenariusze rozmowy i swoich reakcji, bo to, co jest ważne w realacjach z toksycznymi ludźmi, to umiejętność trzymania emocji na wodzy.

Chodzi o to, żeby nie rozpłakać się w trakcie spotkania albo nie zacząć krzyczeć?

Tak i nie dać do ręki argumentów, że to z nami dzieje się coś złego, więc jesteśmy niewiarygodne.

A jeśli naprawdę nie da się nic zrobić, to radzę zerwać taką

znajomość, bo sama z siebie nigdy nie zmieni się na lepsze.

Rozstanie może być nie tylko trudne, lecz też przykre.

Czy to nie jest dziwne, że po zerwaniu takiej znajomości będziemy czuć się źle?

Niektórzy mylą smutek z wyrzutami sumienia i po zerwaniu próbują naprawić relacje. Dzwonią, przepraszają, biorą winę na siebie, a to najgorsze, co możemy zrobić, bo sprawca naszego bólu nie czuje wyrzutów sumienia. Co najwyżej zdziwienie naszą odwagą, więc powrót tylko utwierdza go w przekonaniu, że nie jest taki zły i nie zachowywał się nagannie. Dajemy mu do ręki argument przeciwko nam. Smutek to naturalny proces po rozstaniu, z którym związane są emocje. Zrozumiałe, że czujemy żal po stracie, zastanawiamy się, czy mogłyśmy jeszcze coś zrobić, czy postąpiłyśmy słusznie. Jeśli jednak najpierw wykorzystamy wszystkie środki – porozmawiamy, spróbujemy stawiać granice, pokazując drugiej stronie, że nie życzymy sobie takich zachowań, to nie będziemy się zadręczać.

Niełatwo jest zerwać z kimś z rodziny, zwłaszcza z osobą starszą, schorowaną?

Za to można ograniczyć kontakty.

Powiedzieć spokojnie, bez

trzaskania drzwiami czy rzucania słuchawką, że od dzisiaj: mamo, tato, babciu, wujku, teściu nie będę odbierać twoich pięciuset telefonów dziennie i odpisywać na wiadomości, bo mnie ranią.

Jednak zależy mi na tobie, więc zadzwonię raz dziennie albo co drugi dzień i sprawdzę, jak się czujesz i czy naprawdę mogę ci w czymś pomóc. Jeśli nie jestem w stanie tego zrobić, mogę poprosić męża, żeby wykonał ten telefon albo rodzeństwo czy dorosłe dzieci. To też jest jakieś rozwiązanie. Nie urywamy kontaktu, nie dajemy ponieść się emocjom, ale wyznaczamy granice, o których wspominałam. Dajemy jasny sygnał, że skoro ktoś nie potrafi zachowywać się inaczej, a my nie możemy zrezygnować z tej relacji, to ją ograniczamy na naszych warunkach.

I wytrwajmy w tym?

I bądźmy konsekwentne, bo inaczej to się nie uda, a stawką w relacjach z toksycznymi ludźmi jesteśmy my sami. Nasz spokój, poczucie wartości, spełnienia, wolność.

Nie bójmy się być asertywne, bo nie ma w tym nic złego. Skoro dajemy komuś prawo do wybuchów złości, obgadywania czy manipulowania, to dajmy sobie prawo do obrony siebie przed takim zachowaniem.

REKLAMA

Wprowadź do swojego życia zdrowe nawyki.

Wysypiaj się, bądź blisko natury, znajdź każdego dnia chwilę tylko dla siebie.

każdego dnia u walnia dobre myśli...

MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU 1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

TO JEST MÓJ CZAS

seksuolog radzi

Jedna miłość

dwa

bieguny W żadnej relacji libido partnerów nie jest idealnie zsynchronizowane. Czasami jednak różnice w pragnieniach wydają się być trudne do pokonania. Jak zatem połączyć w związku dwa zupełnie inne temperamenty?

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

90

dbam o zdrowie

pytamy

eksperta

AGNIESZKA CZECHOWSKA edukatorka seksualna

N

ie ma pary, która byłaby absolutnie doskonale dobrana pod względem seksualności. Zawsze pojawiają się różnice. Te niewielkie mogą dodawać barw naszym relacjom. Niekiedy jednak niezgodność temperamentów jest na tyle duża, że w związku pojawiają się wzajemne oskarżenia, a nawet cierpienie. Jak wyjść z impasu?

CZY NAPRAWDĘ NIE MASZ OCHOTY NA SEKS? W filmach sprawa jest prosta – on patrzy na nią, ona na niego i już wiedzą, że się pragną...

W życiu do pożądania spontanicznego dochodzi znacznie rzadziej. Najczęściej mamy do czynienia z pożądaniem responsywnym, które narasta w miarę stymulacji. Pojawia się, gdy partnerzy zaczynają się głaskać, całować. Taki rodzaj pożądania jest charakterystyczny dla większości kobiet. Aby dać mu dojść do głosu, trzeba pozwolić sobie na bliskość z partnerem. Dlatego dobrym wstępem do takiego zbliżenia jest np. wzajemny masaż.

Spróbuj tego! Może się okazać, że twoje libido wcale nie jest tak niskie, jak sądziłaś.

Niewinne złego początki

Ważne, aby szukać rozwiązań

Spoiwem relacji romantycznej jest więź. Powstaje ona na bazie bliskości emocjonalnej, szczerości, dotyku, wzajemnej troski i seksu. Jeśli zabraknie tego ostatniego, więź może się rozluźnić, ale nie musi od razu ulec zerwaniu, szczególnie jeśli inne składowe związku mają się dobrze. Seksuolodzy podkreślają, że do ich gabinetów często trafiają pary, u których problemy z niedopasowaniem seksualnym trwały długo i doprowadziły do zerwania więzi lub jej rozluźnienia. Naprawić taką relację może terapia. Aby nie trzeba było po nią sięgać, warto działać zawczasu, nim niedopasowanie seksualne zagrozi związkowi. Zatem, co robić, gdy pojawią się problemy w łóżku?

Rozmawiajcie o tym. Mówcie: „chcę”, „potrzebuję”, a nie „powinieneś”. Skupcie się na swoich potrzebach, a nie na wydawaniu poleceń.

Pamiętajcie, że jesteście w jednej drużynie.

Jeśli nie chcecie się rozstać, ale nie możecie znieść obecnej sytuacji, trzeba współdziałać. Z odrobiną dobrych chęci dacie radę wypracować rozwiązanie dobre dla obojga.

Ustalcie, ile seksu potrzebuje każde z was i spotkajcie się w pół drogi.

Oczywiście, rozwiązanie to nie jest idealne, ale na dłuższą metę pomoże uniknąć frustracji.

Wielu parom, które cierpią z powodu różnic w libido, pomaga ćwiczenie, w czasie którego nie wolno uprawiać seksu. Załóżcie, że nie będziecie kochać się np. przez 2 tygodnie. W tym czasie dozwolona jest bliskość, pocałunki, ale pod warunkiem, że nie prowadzą do pełnego zbliżenia. Często powoduje to, że osoba unikająca seksu otwiera się na intymność, bo nie ma w sobie lęku, że każdy dotyk musi skończyć się w łóżku. Ten brak presji skutkuje tym, że łatwiej poczuć w sobie pożądanie (patrz ramka wyżej).

Szukajcie pomocy. Sięgajcie po poradniki, słuchajcie podcastów seksuologów. Pamiętajcie, że nad seksualnością można pracować.

Liść Damiana

Suplement diety, który wspomaga kondycję psychiczną w warunkach stresu i napięcia nerwowego.

Wykazuje pozytywny wpływ na potencję seksualną.

REKLAMA

Niedopasowanie seksualne wychodzi na jaw zwykle po kilku miesiącach, a niekiedy latach trwania związku. Na początku, gdy jesteśmy zakochani, hormony pracują na takich obrotach, że trudno dostrzec dzielące nas różnice. Ochota na seks ma miejsce wówczas relatywnie często nawet u osób, które mają niewielkie potrzeby seksualne. Prawdziwe temperamenty ujawniają się z czasem, gdy w związku pojawia się emocjonalne przywiązanie, kiedy partnerzy tworzą już układ, z którego trudniej wyjść.

30 torebek

dbam o zdrowie

91

NA

TO JEST MÓJ CZAS prawo

SZ

CY K L

należy się

na NFZ

DARMOWE LECZENIE OBEJMUJE TYLKO PODSTAWOWE ZABIEGI STOMATOLOGICZNE.

Wylecz zęby z NFZ Każdy z nas ma zapewnioną bezpłatną opiekę stomatologiczną. Trzeba tylko na nią poczekać w kolejce i pamiętać, że w jej ramach otrzymamy ograniczony pakiet usług.

TEKST MAGDA KOZIŃSKA 92

dbam o zdrowie

B

ól zęba potrafi zepsuć nastrój. I to nie tylko dlatego, że jest nieprzyjemny, ale przede wszystkim zwykle zapowiada duże wydatki. Najczęściej bowiem oznacza wizytę u prywatnego stomatologa. Czy musi tak być? Oto lista świadczeń, jakie bezpłatnie otrzymasz w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Profilaktyka

Dbanie o zęby nie jest naszą najmocniejszą stroną. Przeciętny Polak zużywa zaledwie 3,5 tubki pasty rocznie, to o połowę mniej niż inni Europejczycy. Tymczasem w ramach darmowych usług gwarantowanych przez państwo możemy skorzystać: • raz w roku z instruktażu higieny jamy ustnej, • 3 razy w roku z kontrolnej wizyty u stomatologa, • raz w roku z usunięcia kamienia nazębnego.

Leczenie

Nic więc dziwnego, że stan naszego uzębienia też nie jest najlepszy.

Próchnicę ma połowa przedszkolaków, 91 proc. osiemnastolatków oraz niemal wszyscy dorośli.

Leczenie za darmo obejmuje: • 2 zdjęcia rentgenowskie rocznie robione w ramach leczenia, • znieczulenie podczas leczenia, • leczenie próchnicy, • założenia plomby – białe (czyli tzw. kompozytowy materiał chemoutwardzalny) przysługują na górne i dolne zęby przednie (do trójek); od czwórek stosowane są szare (amalgamatowe), • leczenie kanałowe, ale tylko od kła do kła (wyjątek stanowią dzieci i kobiety w ciąży – im przysługuje leczenie kanałowe wszystkich zębów, ale tylko do 3 kanałów).

• usunięcia zęba,

98% Polaków ma problemy z zębami, a 3,8 mln z nas w ogóle ich nie myje.

• leczenia zmian na błonie

śluzowej jamy ustnej.

Uwaga! Nie ma możliwości, żeby zrobić coś ekstra za dopłatą, np. dopłacić za białe plomby w całych zębach. Decydując się na leczenie w ramach NFZ, automatycznie decydujemy się na standard oferowanej nam usługi.

Sprzęt

Narodowy Fundusz Zdrowia gwarantuje także sprzęt potrzebny w leczeniu i profilaktyce. W przypadku dzieci są to ruchome aparaty ortodontyczne (przysługują do 12. roku życia). Dorośli raz

800 190 590 To bezpłatny numer Telefonicznej Informacji Pacjenta.

Tu dowiesz się, gdzie znaleźć pomoc dentystyczną w weekendy i święta.

na 5 lat mają prawo do protezy zębowej częściowej lub całkowitej.

Raz na 2 lata mogą skorzystać z jej naprawy.

Nagłe wypadki

Gdy ból zęba złapie cię w weekend lub w święta, masz prawo do skorzystania z darmowej wizyty w ramach tzw. doraźnej pomocy stomatologicznej. Udzielają jej gabinety, które mają podpisaną umowę z NFZ. Informację o tym, gdzie znajdziesz najbliżej taką pomoc, otrzymasz dzwoniąc na numer Telefonicznej Informacji Pacjenta.

Uwaga! To nie jest wizyta, w czasie której uda ci się wyleczyć ząb. Świadczenie udzielane jest tylko w nagłych wypadkach i obejmuje bardzo ograniczony zakres usług.

W zależności od potrzeb, podczas takiej wizyty możesz liczyć na: znieczulenie, założenie opatrunku, wyrwanie zęba (jeśli jest to natychmiast konieczne), oczyszczenie ropnia. Pełne wyleczenie i założenie plomb jest możliwe tylko podczas regularnej wizyty. Czas oczekiwania na nią w ramach NFZ to co najmniej kilka miesięcy.

dbam o zdrowie

93

TO JEST MÓJ CZAS podróże RENESANSOWY RATUSZ OD PÓŁ WIEKU CODZIENNIE, W SAMO POŁUDNIE, ROZLEGA SIĘ Z NIEGO DŹWIĘK TARNOWSKIEGO HEJNAŁU. W KULI NA SZCZYCIE WIEŻY UMIESZCZONO KAPSUŁĘ CZASU Z WIADOMOŚCIĄ DLA PRZYSZŁYCH ODKRYWCÓW. W RATUSZU ZNAJDUJE SIĘ MUZEUM, A Z WIEŻY MOŻNA PODZIWIAĆ PANORAMĘ MIASTA I OKOLIC.

Weekend w Tarnowie Światowa sieć telewizyjna CNN zaliczyła Tarnów do piętnastu najładniejszych mniejszych miast w Europie, które zachwycają architekturą, atrakcjami i atmosferą, a nie ma w nich tłumów turystów. To również polski biegun ciepła, więc jeśli szukacie słońca, wpadajcie tutaj, aby się nim nacieszyć i odpocząć.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ 94

dbam o zdrowie

STARÓWKA •Nazywana jest perłą polskiego renesansu. Rynek nie jest duży,

ale ma sporo uroku. Otaczają go kamienice mieszczańskie z XV–XIX w. Najcenniejsze, z podcieniami, zbudowane w stylu renesansowym, zachowały się w północnej pierzei. Mieszczą się w nich m.in. Muzeum Okręgowe i informacja turystyczna.

BRAMA SEKLERSKA •Arcydzieło ciesielstwa. Bogato

rzeźbiona z drewna dębowego upamiętnia 170. rocznicę bitwy pod Ostrołęką z czasów powstania listopadowego. Na bramie (ul. Krakowska) widnieje napis: „Pokój wchodzącym, błogosławieństwo wychodzącym”.

CAFE TRAMWAJ •Tarnów, podobnie jak Lwów i Kraków, to miasto w byłej

Galicji, w którym od 1911 r. kursowały tramwaje elektryczne. Ze względu na kolor nazywano je „biedronkami”. Taka „biedronka”, dzisiaj kawiarnia, stoi na Starym Mieście tuż przy rynku (Plac Sobieskiego 2). Warto tu wstąpić i wypić kawę, najlepsza jest ponoć „kawa motorniczego”.

M

ówi się, że nazwa miasta pochodzi od tarninowych krzewów, które – jak podaje kronikarz Jan Długosz – rosły niegdyś na Górze Św. Marcina. Z owoców tarniny sporządzano nalewki i wina, a na wzniesieniu stał w średniowieczu zamek. Obecnie pozostały z niego ruiny, a góra,

popularnie nazywana Marcinką, jest ulubionym miejscem spacerowym i dobrym punktem widokowym na miasto.

Tarnów liczy ponad 700 lat i od początku był otwarty na przybyszów z innych krajów. Prócz Polaków mieszkali tutaj przez stulecia Żydzi, Romowie, Niemcy, Austriacy, a nawet Szkoci. Ślady innych wyznań i kultur znajdziemy niemal na każ-

dym kroku. Żydowską historię miasta opisał Mikołaj Łoziński w powieści „Stramer”. Książka, przedstawiająca losy żydowskiej rodziny w międzywojennym Tarnowie, może być pomysłem na odkrywanie miasta, pozwalając porównać to, co jest, z tym co było. O bytności Żydów przypomina m.in. kirkut z macewami z XVII w., a także bima (miejsce odczytywania Tory) z synagogi (ul. Żydowska) i rytualna mykwa – łaźnia żydowska, w której mieści się obecnie restauracja o takiej samej nazwie. Można w niej spróbować dań kuchni żydowskiej, galicyjskiej, ale i romskiej. Ekspozycję prezentującą obiekty związane z życiem i kulturą Romów, z oryginalnymi wozami taborowymi zobaczymy w Muzeum Etnograficznym (ul. Krakowska 10), które znajduje się w XVIII-wiecznym dworku krytym gontem. To jedyna w Polsce taka wystawa. Symbolem wielokulturowości miasta jest również wyjątkowa Brama Seklerska imienia Józefa Bema i Sandora Petöfiego, dar węgierskiej fundacji, która – zgodnie z tradycyjną gościnnością Seklerów – pozostaje zawsze otwarta. I taki jest właśnie Tarnów, otwarty i gościnny dla turystów. dbam o zdrowie

95

TO JEST MÓJ CZAS podróże PARK STRZELECKI •Mauzoleum generała Józefa Bema,

bohatera narodowego Polski, Węgier i Turcji. Wzniesiono je w 1927 r. pośrodku parkowego stawu, ponieważ pochówek na cmentarzu katolickim był niemożliwy ze względu na przejście Bema, który urodził się w Tarnowie, na islam. Park pełen pięknego starodrzewia to idealne miejsce na odpoczynek po zwiedzaniu miasta.

Biegun ciepła

ŁAWECZKA POETÓW •Agnieszka Osiecka, Zbigniew Herbert i Jan Brzechwa – ich odla-

ne w brązie postacie, które zostały wybrane w plebiscycie czytelników Biblioteki Publicznej, przysiadły na ceglanym murku przy ulicy Wałowej. Obok nich znajdują się metalowe skrzyneczki z tomikami wierszy poetów. Klucze do nich można wypożyczyć w pobliskiej pizzerii.

96

dbam o zdrowie

Najcieplej jest w parku otaczającym Pałac Sanguszków, który charakteryzuje się wyjątkowym nasłonecznieniem i specyficznym kątem padania promieni słonecznych. Znajdujące się tutaj niegdyś szklarnie, oranżerie, rośliny podzwrotnikowe i winorośle były dowodem tego, że to najcieplejsze miejsce w Polsce.

Dodatkowe atrakcje

* Tarnów i okolice to miejsce odradzającego się polskiego winiarstwa (Janowice, Dąbrówka) i świetna baza wypadowa do rowerowych i samochodowych wycieczek.

ZABYTKOWA GOTYCKA ŚWIĄTYNIA •Kościół Matki Boskiej Szkaplerznej. Zwyczajową

nazwę „Na Burku” nadano mu od pobliskiego targowiska. To jedna z najstarszych drewnianych świątyń w Małopolsce. Przyjmuje się, że wybudowało go sześciu rolników w 1458 r.

W kościele wisi słynący łaskami obraz Matki Bożej Szkaplerznej z XVI w.

ZAMEK LUBOMIRSKICH W WIŚNICZU POŁOŻONY MALOWNICZO NA ZALESIONYM WZGÓRZU. TO WŁAŚNIE TUTAJ OPRACOWANO NAJSTARSZĄ ZACHOWANĄ POLSKĄ KSIĄŻKĘ KUCHARSKĄ (1682 R.). W ZAMKU ZNAJDUJE SIĘ MUZEUM I KAWIARNIA.

REZERWAT PRZYRODY W CIĘŻKOWICACH TO GRUPA FANTAZYJNIE UKSZTAŁTOWANYCH FORM SKALNYCH TWORZĄCYCH MIASTO ZAMIENIONE W KAMIEŃ.

OD DAWNA W ŚWIADOMOŚCI MIEJSCOWEJ LUDNOŚCI FUNKCJONOWAŁO JAKO MIEJSCE NIEPRZYCHYLNE, TAJEMNICZE, ZAMIESZKIWANE PRZEZ ZŁE MOCE.

zdobionych kwiecistymi malunkami budynków. Zwyczaj ten wywodzi się z końca XIX w., kiedy to mieszkanki wsi zaczęły dekorować wnętrza chałup kwiatami wykonanymi z bibułki, wycinankami i pająkami ze słomy wiszącymi u powały i malowanymi na ścianach kwiatami.

•Dom Malarek (organizowane są tu warsztaty z malowania wzorów), zagroda Felicji Curyłowej (znajduje się tutaj muzeum) i kościół parafialny to miejsca, które trzeba koniecznie zobaczyć. Kolorowe Zalipie jest jedną z atrakcji na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce. dbam o zdrowie

ZDJĘCIA: ZANDECKI ŁUKASZ/ BE&W (1), ALBIN MARCINIAK/EAST NEWS (1), KRZYSZTOF CHOJNACKI/EAST NEWS (1), AGNIESZKA KANTARUK/BE&W (1)

ZALIPIE – MALOWANA WIEŚ •To wyjątkowe miejsce. Słynie z pięknie

97

TO JEST MÓJ CZAS

krzyżówka

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU, A ZARAZEM ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do „Magazynu dbam o zdrowie”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 31.03.2022 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn dbam o zdrowie, Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa 98

dbam o zdrowie

* Suplement diety

ROZWIĄZANIE

Pobierz aplikację mobilną DOZ.pl!

Przypomnienie o zażyciu leku

Mobilna Apteczka

Szeroka oferta

Realizowanie zamówień i śledzenie ich statusu

-10%

na kosmetyki i suplementy diety w aplikacji mobilnej DOZ.pl

TWÓJ KOD RABATOWY:

DOZMINUS10

*Kod rabatowy w wysokości 10% aktywny wyłącznie w aplikacji mobilnej DOZ.pl przy zamówieniach z dostawą DHL lub InPost na kosmetyki i suplementy diety. Minimalna wartość zamówienia 70 zł.

Zamówienie nie może zawierać produktów leczniczych oraz na receptę. Czas promocji jest ograniczony.