DOZ Magazyn 1-2 2022

EKSTRA! • Nowy cykl! Należy się na NFZ – Sanatorium • NR 1/2 ST YCZEŃ/ LUT Y 2022

PORADY I INSPIRACJE DLA CIEBIE

Nº1/2

(178)

STYCZEŃ/LUTY 2022

Badania

profilaktyczne Co i jak często badać po czterdziestce i później TESTY DIAGNOSTYCZNE Z APTEKI

6 CENA

99

(W TYM 8%VAT)

Dorota

Gardias

Noworoczne postanowienia?

Ja realizuję marzenia

Higiena

snu

CZYLI JAK SOBIE POŚCIELESZ,

TAK SIĘ WYŚPISZ

laktozy!

SPRAWDŹ, KIEDY NAPRAWDĘ SZKODZI I CO WTEDY ROBIĆ

POZNAJ ŹRÓDŁA

SWOJEJ MOCY

I PODEJMIJ NOWE WYZWANIA

ZDROWE ZĘBY

ZDROWA TY!

5

RZECZY, KTÓRE POMOGĄ CI O NIE ZADBAĆ

INDEKS 267309

Nie bój się

styczeń-luty 2022

Dzień Porady i inspiracje dla Ciebie

dobry

T

en rok będzie na pewno lepszy niż poprzedni – myślimy – spełnimy nasze plany, zrealizujemy marzenia. I bardzo dobrze, że tak właśnie projektujemy przyszłość, bo jest duża szansa, że z takim pozytywnym nastawieniem wszystko (albo prawie wszystko) nam się uda.

Wpiszmy więc do kalendarza badania profilaktyczne. O tym, jakie i jak często je robić w zależności od wieku dowiecie się z naszego tematu miesiąca. A o tym dlaczego to ważne przekonacie się, czytając wywiad z Dorotą Gardias, która do nich gorąco zachęca.

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

W tym wydaniu odpowiadamy także na pytania dlaczego dbanie o zęby jest takie istotne, czy bać się zimowych alergenów, jak złapać formę przed sezonem narciarskim, gdzie szukać siły w czasach wyzwań i co może być kluczem do dobrego nastroju.

Wszystkiego dobrego w Nowym Roku!

Karolina Banasiak

REDAKTOR PROWADZĄCA

PISZCIE DO NAS! NA WASZE LISTY CZEKAMY POD ADRESEM MAGAZYN@DBAMOZDROWIE.PL

dbam o zdrowie

3

wnumerze...

SPIS treści

Zobacz, co

inspiracje miesiąca 8 Hu hu ha...

Kalendarium zdrowia

mam pytanie do...

10 Dorota Gardias Dziś myślę, że jestem szczęściarą

temat miesiąca 14 Jak często i dlaczego warto robić badania profilaktyczne

dbam o zdrowie 22 Nowinki medyczne

PISZCIE DO NAS! Droga redakcjo, Dopiero od kilku miesięcy czytam „Dbam o Zdrowie DOZ Magazyn”, nie miałam pojęcia, że istnieje pismo, które daje tak dużo wiedzy i inspiracji.

W magazynie Nr 11 odkryłam artykuł „Aronia skarbnica polifenoli”, który pobudził mnie do działania. Mam ogród przed domem, w którym rośnie aronia, ale nigdy nie robiłam z niej przetworów, gdyż owoce wydawały mi się cierpkie i niesmaczne. Ale po przeczytaniu Waszego artykułu przemroziłam owoce i zrobiłam sok. Jest przepyszny, a do tego ma tyle właściwości, o których, uwierzcie, nie miałam pojęcia! Od tego roku będę regularnie przetwarzać aronię, dzięki Wam odkryłam, jaki to skarb dla zdrowia, a ja mam go na wyciągnięcie ręki. Niestety, przez tyle lat ten skarb był nieodkryty, ale obiecuję, że nadrobię to w przyszłych latach i postaram się nie zmarnować żadnego owocu.

Marzenna S. 4

dbam o zdrowie

*

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów.

Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl * Suplement diety

24 Zoom na… 5 ważnych zaleceń, 28 30 32 34 38 40 42 46

by mieć zdrowe zęby Nowe terapie Ważne badanie USG ginekologiczne Rozmowa z lekarzem Leki przeciwbólowe pod lupą specjalisty Zdrowie rodziny Zimowe alergeny Zdrowie rodziny Łupież? Miej go z głowy!

Zapytaj farmaceutkę Domowa klinika Światowe sposoby na przeziębienie Felieton

żyję zdrowo 48 Zoom na... Dlaczego nie mogę schudnąć?

52 W dobrej formie Nim zaczniesz szusować 54 Trening Złap głęboki oddech

jem zdrowo 56 Zoom na... Laktoza nie taka, jak ją malują 60 Superfood Gorzka czekolada 62 Dieta Klucz do dobrego nastroju 66 Przepisy Obiad na indeksie

wieści z apteki 68 Porady zza pierwszego stołu

jestem eko 70 Zoom na... 6 sposobów na sen 74 W zgodzie z naturą Bursztynowe kuracje 76 Mam patent na…

Paulina Holtz Drugie życie przedmiotów

dbam o urodę 78 Zoom na... Zimowe SOS dla cery 82 Mam patent na... Usta grzechu warte

to jest mój czas 84 Zoom na... Skąd czerpać siłę w czasach 88 90 92 94 98

wyzwań Seksuolog radzi...

7 rzeczy, o które wstydzisz się zapytać Myśl miesiąca Prawo Po zdrowie do sanatorium Podróże Zimowy odpoczynek w Tatrach Krzyżówka

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl

dbam o zdrowie

5

Poznajcie naszych

ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas pod adres magazyn@dbamozdrowie.pl, ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

Wydawca

Bez Recepty Sp. z o.o.

94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu

Projekt, redakcja, wykonanie

Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j.

04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl

Redaktor naczelna

Izabela Raduszewska

Redaktor prowadząca Karolina Banasiak

Redaktor kontentu Urszula Zubczyńska

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MGR FARMACJI

KRZYSZTOF SŁOMIAK

JOANNA NACZYŃSKA

AUTOR TEKSTÓW O NOWYCH TECHNOLOGIACH I CHOROBACH CYWILIZACYJNYCH

PODEJMUJE TEMATYKĘ ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I RECEPTUR APTECZNYCH

Sekretarz redakcji i korekta

Diana Ożarowska-Sady, Magdalena Bauman

Zespół redakcyjny

Ewa Adamiak, Marzena Bartoszuk, Magdalena Bauman, Agnieszka Czechowska, Alicja Daszkiewicz, Anna Grzelczak, Aleksandra Jaworska, Magdalena Kozińska, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Diana Ożarowska-Sady, Małgorzata Świgoń, Barbara Tuleja

Współpraca

Cezary Kubaszewski, Dotota Mikłaszewicz, Marta Stachura

Projekt graficzny

Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum

Zespół graficzny

Agata Baranowska, Mariusz Bączkowski, Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum (grafik prowadzący), Renata Szwarc MGR FARMACJI

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MGR FARMACJI

KAROLINA BANASIAK

EWA DEMBOWSKA

MAGDALENA BULSKA

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW I ZIOŁOTERAPII

ODPOWIADA NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTKI

PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII I ZDROWIA KOBIET

Fotoedycja

Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka

Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz

Zdjęcie na okładce Krzysztof Opaliński

Zdjęcia w magazynie

W stworzeniu tego wydania Magazynu dbam o zdrowie pomogli nam również:

123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej)

Reklama pharma

BARBARA LASOTA MGR INŻ. ŻYWIENIA CZŁOWIEKA ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW

lek. med. DOROTA ŁUKASZUK LEKARZ RODZINNY Z WARSZAWY WWW.DOROTAŁUKASZUK.PL

Magdalena Ruszkowska tel. +48 885 500 881 reklama@dbamozdrowie.pl

Reklama no-pharma

Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl

Druk

Quad/Graphics Europe Sp. z o.o.

07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

BĄDŹ EKOLOGICZNY.

Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

dr BEATA KOCIEMBA

AGNIESZKA CZECHOWSKA

dr JOANNA RAJANG

LEKARZ MEDYCYNY ESTETYCZNEJ KLINIKA BEAUTY DERM, WARSZAWA

ABSOLWENTKA SEKSUOLOGII KLINICZNEJ, EDUKATORKA SEKSUALNA

PSYCHOLOG, LIFE COACH, DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY W FIRMIE PERSONAL SYSTEM

6

dbam o zdrowie

dr n. med. ALEKSANDRA SENDER-JANECZEK SPECJALISTA PERIODONTOLOGII, MEDICOVER STOMATOLOGIA I ROYALDENT WE WROCŁAWIU

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

Panujemy nad kaszlem!

OTC/161/11-2020/8

JEDNA tabletka POTRÓJNE działanie

ACC® optima, 600 mg, tabletki musujące. Skład: 1 tabletka musująca zawiera 600 mg acetylocysteiny, laktozę i sód. Wskazania: lek rozrzedzający wydzielinę dróg oddechowych i ułatwiający jej odkrztuszanie u pacjentów z zapaleniem oskrzeli związanym z przeziębieniem. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek ze składników leku, czynna choroba wrzodowa, ostry stan astmatyczny. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 14 lat. Opakowania: 10 tabletek musujących. Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria. Pełna informacja o lekach dostępna w Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl. ACC opt mus 10/15/01 pacj

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

INSPIRACJE

Hu hu Z

ha...

TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

ima ma dwa oblicza.

Z jednej strony krótszy dzień przestawia nasz wewnętrzny zegar na spowolniony rytm. Przez to możemy czuć się ociężali, senni, a nawet przygnębieni. Z powodu deficytu słońca zaczyna nam też brakować witaminy D, co bez suplementacji może się odbić np. na odporności.

Ale zima – szczególnie ta mroźna, biała ma też swoje plusy. Śnieżna pokrywa sprawia, że dzień wydaje się jaśniejszy, poza tym działa kojąco na nerwy, a nawet… na słuch, bo skutecznie tłumi hałas.

Jeżeli zaś zmobilizujemy się do regularnego wychodzenia na spacery, zahartujemy się na zmienną pogodę i zwiększymy skuteczność układu immunologicznego.

Pamiętajmy jedynie, by na wyprawy odpowiednio się ubierać (najlepiej na cebulkę) i zakładać buty na antypoślizgowych podeszwach lub uzbroić te zwykłe w zwiększające przyczepność raczki. To szczególnie ważne dla chorych na osteoporozę, którzy są bardziej podatni na złamania.

8

dbam o zdrowie

21-22.1 Dzień Babci i Dziadka

Wszystkim, których dotyczy to święto, życzymy przede wszystkim dużo zdrowia. Pamiętajcie, że cudownie jest troszczyć się o innych, ale nie zapominajcie o was samych. Na s. 14-19 znajdziecie przewodnik po badaniach profilaktycznych, a na s. 92-93 instrukcję, która pokazuje, jak dostać skierowanie i pojechać do sanatorium na NFZ. Zatroszczcie się o siebie, Kochani!

kalendarium

STYCZEŃ/LUTY 26 stycznia Ogólnopolski Dzień Transplantacji

Obchodzony jest na pamiątkę pierwszego w naszym kraju udanego przeszczepu nerki. Doszło do niego w 1966 roku w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie.

4 lutego Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem Ustanowiono 22 lata temu. I choć minęło już tyle czasu, choroby nowotworowe nadal pozostają drugą w kolejności (po chorobach układu krążenia) przyczyną śmierci.

Tym, co zmienia się pozytywnie, jest ciągły rozwój metod leczenia, który z raka może czynić chorobę przewlekłą, a nawet uleczalną – szczególnie, gdy jest on wykryty we wczesnym stadium.

11 lutego Światowy Dzień Chorych

Został ustanowiony 30 lat temu przez Jana Pawła II. Papież tę decyzję uzasadnił słowami: „To odpowiedni moment, by zwrócić szczególną uwagę na chorych i na tych, którzy się nimi opiekują, zarówno w miejscach przeznaczonych na ich pielęgnację, jak i na łonie rodziny czy wspólnot”.

23 lutego Światowy Dzień Walki z Depresją

Ma zwracać uwagę na narastający (szczególnie w pandemii) problem, jakim jest depresja, upowszechniać wiedzę o niej i zachęcać do podjęcia leczenia.

dbam o zdrowie

9

MAM pytanie do…

Dziś myślę, że jestem

szczęściarą

Nie robi postanowień noworocznych, woli realizować marzenia.

Po trudnych doświadczeniach jeszcze bardziej zachwyca ją ukochana córeczka i macierzyństwo. O nadchodzącym roku myśli z nadzieją, życząc wszystkim siły i uśmiechu na co dzień.

ROZMAWIAŁ CEZARY KUBASZEWSKI

R

odzicielstwo to najpiękniejsza przygoda mojego życia – mówi z przekonaniem.

Z wykształcenia jest nauczycielką wychowania przedszkolnego; studiowała teorię wychowania, psychologię rodziny i rozwoju. Odkąd na świecie pojawiła się córeczka, z miłością ją wychowuje i z fascynacją obserwuje, jak się rozwija. To z myślą o 8-letniej Hani ustala też swoje noworoczne plany.

Telewidzowie uwielbiają Panią za radość i naturalny uśmiech, który niemal zawsze Pani towarzyszy.

Czasem wymaga to z mojej strony wysiłku, np. gdy trzeba wstać o 4.30, dyżur w TVN 24 kończy się o północy, albo muszę wyruszyć 10

dbam o zdrowie

gdzieś daleko w Polskę, na tzw. „pogodowy wyjazd”. Ale przede wszystkim liczy się szacunek dla widzów. Mam świadomość, że w telewizji jestem dla nich. Muszę więc być profesjonalna, dobrze przygotowana merytorycznie.

A jednocześnie staram się przekazać ludziom dobrą energię.

Uśmiechnę się, zażartuję... Mam wejście w „Dzień dobry TVN”, na dworze akurat szaro i ponuro, więc mówię do kamery: „Dziś możemy sobie pozwolić na kawałek dobrego ciacha”. Polacy tak rzadko się śmieją, a jeden uśmiech może odmienić cały dzień.

Ostatnie dwa lata były ciężkie dla wszystkich. Także Pani przeżywała trudne chwile.

Najpierw covid, potem usunięcie nowotworu...

To bardzo intymna sprawa, wolałabym mówić na tematy przyjemne, a nie tak bolesne emocjonalnie...

Przyjaciółka dziennikarka przekonała mnie jednak, żebym zdobyła się na szczere wyznanie przed kamerą. Korzystając z własnych doświadczeń, chciałam zachęcić kobiety do regularnego badania piersi. Jeśli tego przypilnujemy i zachowamy czujność, znacznie zwiększymy swoje szanse, by przeżyć życie zdrowo, ciesząc się naszymi dzieciaczkami, partnerami, bliskimi. Do tego potrzebna jest jednak systematyczność, cierpliwość, wiedza i zaangażowanie w dbanie o własne zdrowie.

Nie wystarczy samobadanie piersi w domu, potrzebne jest regularnie wykonywane USG, mammografia...

ZDJĘCIA: KRZYSZTOF OPALIŃSKI

Dorota Gardias

I PRURODA O NALFESJO IZM Ulub i

pog ona pre dzien ody kana zenterka łó ni ka. N karka, fo w TVN, tom a sw ma t oim kon odela ci k „Mis s Lub że tytuł e elszc zyzn 1999 y ”!

Mojego nowotworu sama nie byłam w stanie wykryć poprzez dotyk, natomiast lekarz wyczuł zgrubienie pod palcami. Na USG i podczas mammografii guz był widoczny. Dzięki tym badaniom i pewnym sygnałom, jakie dawał organizm, udało się go wykryć na takim etapie, gdzie jeszcze się nie zezłośliwił, choć i tak miałam go w sobie dość długo. Ten rodzaj nowotworu jest zawsze w pierwszej fazie niezłośliwy, ale jak mu się pozwoli posiedzieć dłużej, można wyhodować te najgorsze komórki.

Po histopatologii odetchnęłam; dotarło też do mnie, że miałam ogromne szczęście.

Niezbędna była operacja?

Przeszłam zabieg w pełnej narkozie, w Narodowym Centrum Onkologii. Mogłam usuwać prywatnie, lecz wiedziałam, że w tym szpitalu są najlepsi specjaliści. Normalnie czekałam w kolejce, jak każdy pacjent, trzy miesiące. Wypadło na czas wakacji, urlopów. Najważniejsze, że guz udało się wyciąć. Na piersi pozostała blizna – pytano mnie, czy mi to nie przeszkadza.

Odpowiadałam: czym jest taka mała blizna wobec szczęścia w obcowaniu z córeczką i najbliższymi, kolejnymi pięknymi wakacjami, rodzinnymi spotkaniami?

Na ile zmieniły Panią tegoroczne doświadczenia? dbam o zdrowie

11

MAM pytanie do…

W takich chwilach człowiek zaczyna się zastanawiać nad najważniejszymi sprawami w życiu.

Dzisiaj, gdy mam czas na refleksję, myślę sobie, że jestem szczęściarą.

Nie muszę leżeć w szpitalu po chemii, bez włosów lub po amputacji piersi, jak wiele pacjentek, którym bardzo współczuję i z którymi solidaryzuję się całym sercem. Ale nawet wtedy, gdybym była zmuszona poddać się amputacji, to trudno – robiłabym wszystko, aby żyć, być z moją córką. Dlatego jeszcze raz zachęcam wszystkie dziewczyny, kobiety, mamy, do badań profilaktycznych. Warto np. zrobić prezent sobie i koleżance, umówić się i wybrać na badanie nim pójdziecie na kawę. To tylko krótka chwila, moment, a może tak wiele zmienić.

Fantastyczny pomysł!

Sama też muszę się teraz regularnie badać, częściej niż to robiłam przedtem. Przy okazji zgłębiłam temat innych kobiecych chorób, więc namawiam także do robienia cytologii, pozwalającej na wczesnym etapie wykryć raka szyjki macicy. Jego przyczyną jest wirus brodawczaka; wiele kobiet nosi go w sobie tak jak wirus opryszczki.

Brodawczak powoduje raka, ale jest już na niego szczepionka i coraz łatwiejsza droga, aby ją nabyć. A ja powtarzam sobie, że wychowując tak wspaniałą córeczkę jak Hania, mam jeszcze większą motywację, by się kontrolować i zadbać o profilaktykę.

A jak wyglądają Pani plany zawodowe na 2022 rok?

Dostaję dużo propozycji, z braku czasu skupiam się na tym, co najważniejsze: „Dzień dobry TVN”, TVN 24, TVN Meteo. Dużo czasu zajmują mi też social media. Te elektroniczne stwory trzeba nieustannie karmić, widzowie wciąż 12

dbam o zdrowie

czekają na nowe informacje.

Trzeba też zrobić zdjęcie, nagrać wideo, zdobyć wiedzę na tematy, o jakich się mówi. Ostatnio dużo czytałam na temat niewydolności pocovidowej. Sama długo dochodziłam do siebie po zakażeniu i chociaż jestem aktywna, biegam i chodzę po górach, szczerze przyznaję, że nie mam jeszcze takiej formy jak przed chorobą.

Poza pracą coś się u Pani szykuje?

Tak, zamierzam nagrać piosenkę!

Kolega mi ją napisał, lecz sesja w studiu przeciąga się w czasie.

Moi bliscy i znajomi wiedzą, że od zawsze kocham muzykę. Rok temu nie było bali sylwestrowych, ale dwa lata temu, 31 grudnia 2019 roku, prowadziłam konferansjerkę w Hotelu Gołębiewski w Karpaczu.

Dwukrotnie wtedy zaśpiewałam i okazało się to takim hitem, że właściciele zaprosili mnie teraz ponownie. Oczywiście, nie śpiewam po to, aby się przebranżowić.

Po prostu sprawia mi to radość.

Uważam, że trzeba mieć jakąś pasję, a nie tylko gonić za pracą.

Tak więc w tym roku prowadzę sylwestra w Karpaczu. Choć umowę mam tak skonstruowaną, że gdyby nastąpił lockdown, impreza zostanie odwołana...

W nowym roku zrealizuje Pani jakieś ważne marzenie?

Oj, tak! Coś, o czym śniłam całe życie. Postanowiłam stworzyć miejsce na rodzinnym Roztoczu, będę tam miała swój prawdziwy azyl. We wsi Chlewiska, gdzie spędzałam wakacje u mojej babci, kupiłam kawałek ziemi i postanowiłam wybudować zwykły domek.

Dookoła są łąki, blisko las, można chodzić na grzyby. Czuję, że tego potrzebuję. Oczywiście nie będę mogła przebywać tam non stop, ale skorzystają również moi znajomi.

Córeczka lubi odpoczynek w plenerze?

Na co dzień Hania ma obowiązki, szkołę, uczy się grać na skrzypcach.

Kiedy jedziemy na wieś i na moją działkę, nad rzeczkę, gdzie bracia powiesili huśtawkę na linach, nasze dzieciaki potrafią się bawić i hasać na wakacjach od rana do wieczora. Nie potrzebują wtedy smartfona, YouTube'a. Pamiętam, że w dzieciństwie wybiegałam rano boso z domu babci i wracałam dopiero, jak wołała mnie na kolację, kiedy było już ciemno. To był mój najpiękniejszy czas, wspominam go z wielkim sentymentem.

Dlatego teraz świadomie proponuję mojej córce to samo. I widzę, że kiedy przybiega do ogniska znad rzeczki, po zbudowaniu szałasu, cała umorusana i zmęczona, jest szczęśliwa tak, jak ja kiedyś byłam.

Myślę, że te beztroskie, szczęśliwe chwile zapamięta do końca życia.

I zwracam tu uwagę, że to nie są żadne Malediwy. Nie trzeba wcale jechać na drugi koniec świata, wydawać mnóstwa pieniędzy.

„Aktywność fizyczna jest nieoceniona; wszystkim dobrze robi i na ciało, i na głowę”.

Na co dzień mieszkacie w bloku. Ma Pani jakieś swoje własne sposoby na relaks w mieście?

Kiedy jest ciepło i pozwala na to pora roku i pogoda, lubimy sobie z córcią pojeździć na rowerze.

Hania ma swój plecaczek, ja swój, bierzemy prowiant i wyruszamy na niedaleką wycieczkę, do 15 km, po Lesie Kabackim i okolicach. To dla nas superprzygoda. Wcale nie wymaga dużego wysiłku, nigdzie

W KILKU SŁOWACH Rodzinne strony

Chętnie wraca w okolice rodzinnego Tomaszowa Lubelskiego.

Kupiła na Roztoczu kawałek ziemi i zamierza wybudować domek, by córeczka mogła do woli obcować z naturą.

Odpoczynek? W plenerze!

W każdej sytuacji stara się być sobą. Ceni proste sposoby na odprężenie i relaks: spacer, rower, wyprawy na wieś. A zimą – koniecznie narty, na Harendzie w Zakopanem.

Pasje

Lubi podróże, gotowanie, muzykowanie z córką (w domu są pianino, gitara, skrzypce). Czyta, chętnie książki psychologiczne, ostatnio „Czułą przewodniczkę. Kobiecą drogę do siebie” Natalii de Barbaro.

się nie spieszymy, zatrzymujemy się, pogadamy, pooglądamy koniki w stadninach, popatrzymy na pikniki, jakie ludzie urządzają na łące. To naprawdę fajny, wspólnie spędzony czas! Córka ciągle coś opowiada, mamy ze sobą świetny kontakt. Telefony komórkowe są pochowane, więc nikt nas nie niepokoi. Jesteśmy razem, uważamy jedna na drugą. A jeżeli pogoda jest kiepska i nie sprzyja wycieczkom, lubimy pójść na ściankę wspinaczkową do Stacji Grawitacja – to wspaniałe miejsce dla dzieci, z którego korzystają także dorośli.

Czego życzyłaby Pani sobie i czytelnikom w nowym roku?

Przede wszystkim siły, by się nie poddawać. Żyjemy w ogólnym niepokoju, w poczuciu zagrożenia z powodu covidu, sytuacji w kraju i na świecie. To sprawia, że ludzie zaczynają coraz bardziej chorować, wielu „siada psychika”. Mają napady lękowe, są zestresowani.

Wiele osób cierpi na bezsenność.

Tak naprawdę nie wiemy, jak o siebie dbać, nie potrafimy tego.

Myślę, że przede wszystkim trzeba sobie uświadomić, że mamy prawo czuć się źle i powinniśmy nauczyć się robić wszystko, żeby ten stan się nie pogłębiał. Nie bagatelizować go, nie lekceważyć.

Ja zachęcam wszystkich do robienia najprostszych rzeczy, np. do chodzenia na spacery. Niby nic takiego, a może nam bardzo dużo dać. Nie każdy może być sportowcem i biegać po 5 km, ale 15-20 minut codziennego ruchu na świeżym powietrzu to żaden wysiłek.

Warto pojechać do lasu, jeżeli tylko mamy taką możliwość. To może wydawać się banalne, ale kontakt z naturą jest absolutnie bezcenny dla zachowania równowagi. I fizycznej, i psychicznej.

dbam o zdrowie

13

TEMAT miesiąca

Jak często i dlaczego warto robić

badania profilaktyczne Z nadejściem nowego roku weź pod lupę swoje zdrowie. Nawet jeżeli nic ci nie dolega, zbadaj się, by potwierdzić, że wszystko jest w porządku lub w razie potrzeby wprowadzić zmiany, które zapobiegną rozwojowi choroby.

TEKST DOROTA MIKŁASZEWICZ

14

dbam o zdrowie

74%

Polaków uważa, że badania profilaktyczne powinny być dostępne co roku dla każdego w ramach NFZ.

Bez wychodzenia z domu

Lekarze radzą kobietom, by co miesiąc same badały piersi, a mężczyznom rekomendują samobadanie jąder. To skuteczne sposoby na wykrycie wczesnych zmian nowotworowych.

Warto też regularnie mierzyć ciśnienie krwi, bo nieleczone nadciśnienie (powyżej 140/90 mm Hg) znacznie zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu, chorób nerek. Dlatego – nawet jeśli twoje wyniki mieszczą się w normie, sięgaj po ciśnieniomierz minimum raz na pół roku oraz za każdym razem, gdy źle się poczujesz.

Systematycznie (najlepiej raz w miesiącu) trzeba się również ważyć, bo i gwałtowne tycie, i chudnięcie mogą być sygnałem choroby. Najlepiej co miesiąc, a minimum raz na pół roku warto obejrzeć znamiona i pie-

przyki na skórze. W razie nieprawidłowości mamy wtedy szansę wykryć czerniaka (jeden z najgroźniejszych nowotworów) w stadium, w którym jest całkowicie wyleczalny. Pomoże prosta metoda: „ABCDE”, która definiuje następujące parametry: Asymetrię (znamię jest podejrzane, gdy ma nieregularny, rozlany kształt; Brzegi (niepokoić mogą poszarpane krawędzie); z ang. Color (powinien być jednolity), Duże (czyli ponad 6 mm); Ewolucję (obserwujemy zmianę wielkości, kształtu, kolor itd).

Omega 3

suplement diety Zawiera wysokiej jakości olej rybi zawierający 57% kwasów tłuszczowych omega-3, w tym 29% EPA i 19% DHA oraz witaminę E. Kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA) przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania serca, a witamina E wspomaga ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych.

60 kapsułek

dbam o zdrowie

REKLAMA

C

zujesz się zupełnie dobrze? To świetnie!

W kwestiach zdrowia warto jednak zachować czujność. Drobne dolegliwości łatwo przeoczyć lub zlekceważyć, a one... lubią po cichu przerodzić się w prawdziwy problem.

Lepiej więc regularnie sprawdzać, czy w naszym organizmie nie dzieje się nic złego. Najprostsze, a bardzo ważne badania możemy wykonać samodzielnie.

15

TEMAT miesiąca

Kiedy i jak często się badać?

To zależy…

Opisane wcześniej samodzielne kontrole powinny „wejść nam w krew”, podobnie jak regularne wizyty u dentysty (o tych ostatnich piszemy na s. 23-27).

A jak często odwiedzać punkt pobrań i lekarza?

Chciałoby się stworzyć kalendarz profilaktyki dobry dla każdego, jednak jest to niemożliwe, bo prócz wieku trzeba brać pod uwagę inne czynniki, m.in. płeć, obciążenie rodzinne, istniejące choroby przewlekłe, a nawet dietę (np. weganie, którzy rezygnują z pokarmów zwierzęcych powinni częściej sprawdzać stężenie żelaza, słabiej przyswajalnego z roślin oraz witaminy B12).

Są jednak uniwersalne reguły, które obowiązują, gdy przekroczymy czterdziestkę. Oto one:

Badania dla wszystkich od 40+ do... nieskończoności

Co 5 lat

• RTG klatki piersiowej (palacze co roku).

• Gastroskopię – wprowadzenie do przewodu pokarmowego wziernika z kamerą, które pomaga ocenić stan przełyku, żołądka i dwunastnicy, ewentualnie pobrać wycinki do badania histopatologicznego i wykonać test na bakterię powodującą wrzody żołądka i dwunastnicy (skierowanie wystawia lekarz POZ lub specjalista, np. gastrolog).

Raz na 10 lat

Badanie densytometryczne (gęstości kości), które przypomina RTG. Potrzebne jest skierowanie od lekarza POZ skierowanie do poradni osteoporozy (od razu może je wystawić endokrynolog, geriatra, reumatolog, ortopeda).

1 raz w roku zrób:

• Ogólne badanie u lekarza POZ, w tym pomiar

ciśnienia i podstawowe analizy, które ułatwią ocenę zdrowia: morfologię krwi, OB, lipidogram, poziom hormonów tarczycy, badanie moczu.

• Test na krew utajoną w kale – pomoże wykryć nowotwory jelit.

• Badanie poziomu witaminy D (płatne, chyba, że dostaniesz skierowanie, np. od endokrynologa).

• Dermatoskopię, czyli specjalistyczne badanie znamion na skórze w dużym powiększeniu (do dermatologa potrzebne jest skierowanie).

co 3 lata

• Pomiar poziomu elektrolitów we krwi – potasu, sodu, magnezu, fosforu, wapnia, chlorków. Zaburzenia mogą świadczyć o nieprawidłowym działaniu różnych układów i narządów.

PODSTAWOWE BADANIA LABORATORYJNE TO CZĘSTO PIERWSZY KROK W DIAGNOSTYCE. JEŻELI ICH WYNIKI SĄ NIEPOKOJĄCE, LEKARZ SKIERUJE NAS NA BADANIA SPECJALISTYCZNE, JAK NP. USG.

pytamy eksperta DR N. FARMACEUTYCZNYCH KRZYSZTOF SŁOMIAK

Jakie testy diagnostyczne są dostępne w aptece?

Jest ich wiele rodzajów. Do samodzielnego wykonania służą m.in.

– testy z krwi: test na COVID, wskazujące poziom glukozy, oznaczający podwyższony poziom antygenu prostaty (PSA), wykrywający Helicobacter Pylori, wykrywający niedoczynność tarczycy, oznaczający niedobory żelaza lub witaminy D, – testy z moczu: ciążowe i owulacyjne, menopauzalne, wykrywający infekcje układu moczowego, badające parametry moczu, – testy z kału: stwierdzające krew utajoną w kale, – testy wymazowe: wykrywające infekcje intymne, test na COVID, – inne: test na boreliozę, test określający ilość plemników w nasieniu.

Ważne! Testy do samodzielnego zrobienia powinny być traktowane jako wstępne, a w przypadku wyników odbiegających od norm należy skonsultować się z lekarzem.

16

dbam o zdrowie

Dzień Babci i Dziadka już niebawem!

DOZ PRODUCT DOZVITAL Suplement diety w postaci toniku. Połączenie aż 11 składników aktywnych, takich jak: ekstrakt z owoców głogu, witaminy i minerały. Tiamina wspomaga prawidłowe funkcjonowanie serca, ekstrakt z owoców głogu jednoszyjkowego wspomaga krążenie, a cynk, selen, żelazo, witamina D wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.

DOZ PRODUCT MULTIWITAMINA 50+ Suplement diety. Kompleksowa kompozycja witamin i minerałów stworzona z myślą o osobach po 50. roku życia. Zawarty w produkcie cynk pomaga w utrzymaniu zdrowych kości, włosów i paznokci, kwas foliowy i magnez zmniejszają uczucie zmęczenia, a witaminy D, C, A, B12 i B6 pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.

suplement diety

OTO RÓŻNORODNE PROPOZYCJE IDEALNE NA PREZENT. NIECH TO ŚWIĘTO BĘDZIE PEŁNE ZDROWIA!

DOZ PRODUCT MAGNEZ CARDIO Suplement diety. Potas i magnez to najważniejsze elektrolity w organizmie, na których niedobór narażeni są w szczególności seniorzy. Odpowiedzią na ten problem może być DOZ Product Magnez Cardio, suplement diety zawierający w składzie magnez i potas, które wspomagają w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni oraz witaminy B6 i B1 oraz ekstrakt z owoców głogu wspomagający krążenie.

ZESTAW PRODUKTÓW ZIELNIK DOZ Praktycznym prezentem może stać się również kompozycja produktów owocowych i zielarskich z różnych zakątków świata marki Zielnik DOZ. Możemy wybrać m.in. kompozycję herbat, zioła proste, soki, syropy czy cukierki ziołowe, które korzystnie wpłyną na działania poszczególnych elementów organizmu i pomogą zadbać o dobre samopoczucie seniora.

TEMAT miesiąca

Z upływem lat badamy się częściej Z wiekiem prawdopodobieństwo zapadnięcia na zdrowiu rośnie, dlatego, prócz zdrowego trybu życia bardzo ważne są regularne badania. Pozwolą wykryć chorobę na wczesnym etapie, co zwiększy szansę wyleczenia i uniknięcia powikłań. Oto najważniejsze badania specjalistyczne i zalecana częstotliwość ich wykonywania po 40. i 50. roku życia.

NAZWA BADANIA

WIEK

CO NAM DAJE TO BADANIE

JAK SIĘ NA NIE DOSTAĆ

Kontrola wzroku i badanie dna oka oraz pomiar ciś-nienia śródgałkowego

40+ co 2 lata. Częściej jeżeli pacjent pali papierosy, ma problemy z układem krążenia lub ktoś z rodziny chorował na jaskrę

Umożliwia wychwycenie i wyrównanie (np. przez odpowiednie okulary) wrodzonych lub nabytych wad wzroku, ale też wczesne wykrycie groźnych chorób: jaskry, zwyrodnienia plamki żółtej, zaćmy i innych.

Do okulisty trzeba mieć skierowanie od lekarza POZ. Specjalista wykonuje badania sam, w swoim gabinecie.

EKG

40+ co 3 lata

Pomaga ocenić stan serca.

Ujawnia niedokrwienia mięśnia serca, cechy zawału lub pozostałej po nim blizny, pomaga we wstępnym rozpoznaniu wad zastawek serca i chorób zapalnych mięśnia sercowego.

Proste badanie, zwykle dostępne w gabinecie zabiegowym w przychodni. Skierować na nie może lekarz POZ, ale też np. kardiolog.

Pozwala ocenić stan narządów wewnętrznych jamy brzusznej i wykryć zmiany w budowie wątroby, nerek, trzustki, pęcherzyka żółciowego, śledziony, głównej tętnicy, macicy, prostaty i pęcherza.

Konieczne skierowanie, np. od lekarza POZ lub specjalisty, np. internisty, urologa, gastrologa.

To badanie endoskopowe, które służy do rozpoznawania chorób jelita grubego i końcowego odcinka jelita cienkiego, m.in. wczesnych stadiów nowotworów.

Potrzebne skierowanie może wypisać lekarz POZ, albo specjalista, np. gastrolog, internista, proktolog.

50+ raz w roku

50+ raz w roku

USG jamy brzusznej

40+ co 3 do 5 lat

Kolonoskopia

40+ raz na 10 lat

50+ raz w roku

50+ przynajmniej raz na 5 lat

Odwiedzaj okulistę

Choć na wizytę u lekarza specjalisty w ramach NFZ czasem czeka się długo, nie rezygnujmy z nich, bo niektóre nasze organy wymagają troskliwej opieki z upływem lat. I tak do wizyty u okulisty skłonić nas powinien nie tylko osłabiający się wzrok, choć z wiekiem prawie wszystkim nam potrzebne są w codziennym życiu coraz silniejsze okulary. Na tym jednak nie koniec: rozmaite schorzenia mogą odbić się bardzo negatywnie na stanie naszych oczu. Np. wysoki 18

dbam o zdrowie

poziom cholesterolu, nadciśnienie i cukrzyca sprzyjają groźnym chorobom okulistycznym, które można leczyć lub przynajmniej opóźniać ich rozwój, jeśli tylko zostaną wcześnie wykryte. Są to: retinopatia prowadząca do uszkodzenia siatkówki oka oraz związany z nią obrzęk plamki żółtej, jaskra czyli uszkodzenie nerwu wzrokowego oraz zaćma (inaczej katarakta), czyli mętnienie soczewki oka. Wszystkie te poważne choroby może wykryć okulista w swoim gabinecie, po zbadaniu dna oka.

DO BADANIA OKA CORAZ CZĘŚCIEJ STOSUJE SIĘ BARDZO NOWOCZESNE URZĄDZENIA WIELOFUNKCYJNE O WYSOKIEJ CZUŁOŚCI.

zanim zezłośliwieją. Oba te badania, dzięki postępowi medycyny i technologii są dziś znacznie mniej uciążliwe niż przed laty. Nowoczesne endoskopy są cienkie (o średnicy mniejszej niż 1 cm), a wprowadza się je w znieczuleniu miejscowym: gardło znieczulane jest aerozolem, a odbyt żelem z lignokainą. Jeżeli jednak nie jesteśmy w stanie znieść badania, warto rozważyć wykonanie go w znieczuleniu ogólnym, o ile nie ma do tego przeciwwskazań medycznych.

Koszt to ok. 300 zł. W wyjątkowych wypadkach zabieg w znieczuleniu wykonywany jest w ramach NFZ. Przed badaniem krwi na

NASZE RADY

Dla wielu osób perspektywa wprowadzenia w głąb organizmu endoskopu jest tak przerażająca, że rezygnują z tego powodu z gastroskopii i kolonoskopii. Rzeczywiście, badanie nie jest przyjemne, ale korzyści, jakie może nam przynieść nie będą większe niż krótkotrwały dyskomfort. Gastroskopia czyli wziernikowanie górnego odcinka przewodu pokarmowego, jest potrzebna nie tylko w prewencji nowotworów żołądka ale również po to, by wyjaśnić inne problemy (np. dlaczego nie przynosi efektów leczenie choroby refluksowej).

Zaś kolonoskopia, czyli wziernikowanie jelita grubego, umożliwia nie tylko wykrycie raka, ale nawet odnalezienie bardzo wczesnych, jeszcze bezobjawowych zmian w postaci polipów i usunięcie ich

Dostęp do lekarzy specjalistów w publicznej

służbie zdrowia oceniamy jako zły.

By uniknąć czekania w kolejkach, bardzo często korzystamy z porad specjalistów prywatnie.

Doceniaj „zwykłe” badania

Lekarze żartują, że najwięcej pracy dostarczają im pacjenci, którzy nie lubią się leczyć, bo do gabinetu trafiają, kiedy są już bardzo poważnie chorzy.

Jeżeli należysz do tej grupy, zdecyduj się przynajmniej na podstawowe badania: analizę krwi i moczu. Są niedrogie, a wiele mówią o pracy całego organizmu, np. nieprawidłowości w morfologii krwi pozwolą zauważyć niedokrwistość, stan zapalny, zaburzenia krzepnięcia czy osłabioną odporność. Analiza moczu pomoże zaś dostrzec zmiany w narządach, np. zapach może wskazywać na chorobę wątroby lub trzustki, a obecność bilirubiny – na niedrożność dróg żółciowych.

Ferrum

suplement diety Zawiera żelazo w postaci diglicynianu żelaza połączone z kwasem foliowym i witaminami: C, B6, B12. Żelazo wspomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny.

Produkt przeznaczony dla osób dorosłych.

REKLAMA

Nie bój się endoskopu

czczo, nie jedz nic przez całe 12 godz.

2-3 dni przed USG jamy brzusznej unikaj pokarmów wzdymających, przez ostatnie 6-8 godz. nie jedz, a na 1 godz. przed badaniem wypij litr wody niegazowanej 8 godz. przed gastroskopią odstaw stałe pokarmy, 4 godz. przed – odstaw płyny.

3 dni przed kolonoskopią przejdź na dietę półpłynną, nie jedz ziaren i pestek. Wieczorem przed badaniem zażyj środek przeczyszczający wg zaleceń lekarza. W dniu badania tylko pij, 4 godz. przed – odstaw płyny.

30 kapsułek

dbam o zdrowie

19

TEMAT miesiąca REGULARNE BADANIE PIERSI UŁATWIA WYCZUCIE EWENTUALNYCH ZMIAN. JEŚLI COŚ CIĘ ZANIEPOKOI – NIE CZEKAJ, UMÓW SIĘ JAK NAJSZYBCIEJ NA WIZYTĘ DO LEKARZA.

potem z góry na dół, wreszcie promieniście – od środka na zewnątrz. Tak samo zbadaj drugą pierś.

4. Połóż się na plecach, lewą rękę pod głowę. Złączonymi 3 palcami prawej dłoni badaj pierś jak w pkt. 3, potem zmień ręce.

Po czterdziestce niezbędne dla każdej kobiety jest coroczne badanie ginekologiczne, podobnie jak wykonanie cytologii, która polega na pobraniu i przebadaniu wymazu z szyjki macicy.

To konieczne, by wczeUSG to metoda diagnostyczna raka pierśnie wykryć nowotwór si dla młodszych kobiet, u starszych tkantej części ciała. Ginekolog może też skierować ka gruczołowa powoli zanika i zastępuje na przezpochwowe ją tkanka tłuszczowa, a wtedy lepsza staje USG narządów rodsię mammografia. W wieku 40-50 lat nalenych, które umożliwia ży robić USG i mammografię raz na 2 lata wstępne rozpoznanie (skierować może specjalista, szczególnie mięśniaków, torbieli czy ginekolog i onkolog). Po 50. zalecana jest polipów. Panie w wieku mammografia. W Polsce jest to badanie 40+ powinny je powtaprzesiewowe refundowane przez NFZ. Obrzać co dwa lata, a po jęte nim kobiety w wieku 50 – 69 lat (dopięćdziesiątce – co rok.

USG I MAMMOGRAFIA Profilaktyka KOBIECA

Kobiety powinny badać piersi od młodości i to co miesiąc. Te, które miesiączkują, powinny robić to od 3 do 5 dni po okresie. Samobadanie nie jest trudne, ale trzeba wykonać je dokładnie, bez stają co 2 lata zaproszenia na bezpłatne Profilaktyka pośpiechu. badania, pocztą lub sms).

MĘSKA 1. Stań przed lustrem, Raz na miesiąc każdy unieś ręce i obejrzyj mężczyzna powinien dokładnie piersi. Niepokoić powinna zmiana ich rozmiaru lub kształtu, samodzielnie zbadać jądra. Oto krótka, prosta powiększona żyła na piersi, zagłębienie, płyn instrukcja: 1. Weź kąpiel, aby rozluźnić mięśnie. Stań przed sączący się z brodawki, wyciągnięta brodawka, lustrem. pomarańczowa skórka.

2. Sprawdź, czy nie ma obrzęku na skórze 2. Połóż ręce na biodrach, obejrzyj biust w tej moszny. pozycji.

3. Zbadaj jądra po kolei, każde obiema rękami.

3. Lewą rękę unieś nad głowę. Złącz 3 środkowe Trzymaj je między kciukami a palcami środkopalce prawej dłoni i badaj nimi lewą pierś: najpierw ruchami okrężnymi od środka na zewnątrz, wymi i delikatnie, ale zdecydowanie „przetaczaj” 20

dbam o zdrowie

Rozmaite bezpłatne badania (np. gęstości

kości, EKG serca, żył kończyn dolnych) są prowadzone w busach podróżujących po kraju. Warto z nich skorzystać, gdy w twojej okolicy dostęp do badań jest utrudniony.

między palcami. Szukaj twardych grudek, guzków, ale też zmian wielkości, kształtu, konsystencji lub twardości. Badanie nie powinno sprawiać bólu.

Jeśli jest inaczej, lub zauważysz jakieś zmiany, szybko skontaktuj się ze specjalistą.

Diagnostyką i leczeniem męskich narządów rozrodczych zajmuje się urolog, do którego potrzebujesz skierowania od lekarza POZ. Po pięćdziesiątce, gdy wzrasta ryzyko zmian w gruczole krokowym, trzeba już odwiedzać urologa regularnie. Powinien on co 3 lata zbadać męskie jądra, a co roku skierować na oznaczenie antygenu PSA, czyli badanie z krwi ułatwiające wykrycie raka prostaty, nawet we wczesnym stadium, gdy nie daje on jeszcze objawów. Mężczyzna w wieku 50+ powinien co 2 lata poddać się badaniu per rectum (przez odbyt), za pomocą którego lekarz może zbadać m.in. prostatę, bańki nasieniowodów, opuszkę prącia i pęcherzyki nasienne.

Gdzie się badać • Profilaktyka to niełatwy temat w naszym kraju.

Mamy prawo się badać, ale o skierowaniu decyduje lekarz, który dysponuje ograniczonymi funduszami. Jeśli pacjent nie zgłasza dolegliwości, nie ma objawów choroby, doktor wcale nie musi go kierować na badania „na wszelki wypadek”.

Odmowy zdarzają się częściej w gabinetach lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Łatwiej dostać od lekarza POZ skierowanie do specjalisty, który może skierować na drogie badania np. na kolonoskopię, z własnej puli środków.

• Można także skorzystać z programów profilaktycznych prowadzonych z funduszy NFZ lub

Ministerstwa Zdrowia. Szczegóły znajdziesz na stronach: pacjent.gov.pl/programy-profilaktyczne oraz nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne.

• Dzięki wyszukiwarce gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ ProgramyProfilaktyczne sprawdzisz jaka placówka w twojej okolicy realizuje programy badań prenatalnych, profilaktyki chorób odtytoniowych, chorób układu krążenia, gruźlicy, raka piersi, raka szyjki macicy, a także najnowszy „Profilaktyka 40 PLUS”.

Program ten jest przeznaczony dla wszystkich Polaków po czterdziestce. Aby z niego skorzystać, nie trzeba prosić lekarza o skierowanie. Należy tylko wypełnić ankietę na temat własnego stanu zdrowia dostępną na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP).

Na jej podstawie system oceni ryzyko wystąpienia pewnych chorób i poinformuje cię, jakie badanie możesz w związku z tym bezpłatnie wykonać.

Pomoże też wygenerować e-skierowanie oraz znaleźć placówkę, która je wykona. Wyniki będą dostępne na twoim koncie IKP. • Osoby, które nie zaglądają na IKP, mogą skorzystać z pomocy infolinii Domowej Opieki Medycznej – tel. 22 735 39 53, w godz. 8.00 – 18.00.

REKLAMA

NOWINKI medyczne ŚWIĘTY WALENTY RZUCA PALENIE

Badacze z Australijskiego Uniwersytetu Narodowego obserwowali wpływ uzależnień na trwałość związku. Okazało się, że w przypadku par, w których występował ten problem ryzyko rozpadu małżeństwa było nawet o 90 proc. wyższe, niż u tych wolnych od nałogów. Szczególnie wyraźnie było to widać, gdy tylko jeden z partnerów sięgał po używki. Podobne tendencje widać też w polskich realiach, przy czym początkowo mamy dość dużą tolerancję na palenie papierosów, a nawet nadużywanie alkoholu. To sprawia, że partner, dość długo milczy. Reaguje (zdecydowanie) dopiero, gdy związane z nałogiem komplikacje zaczynają eskalować. Nie czekajmy na ten moment i z pomocą specjalistów podejmijmy walkę z uzależnieniem, nim zniszczy ono nas i naszą miłość.

Warto

WIEDZIEĆ

Oto kilka informacji, które mogą ci się przydać, aby lepiej zatroszczyć się o swoje zdrowie.

TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

DEMENCJA I NADCIŚNIENIE… IDĄ W PARZE!

Mózg, w porównaniu do innych narządów, ma niebywale duże zapotrzebowanie na regularne dostawy składników odżywczych i tlenu. Dostarczane są one przez krew. Jeżeli jednak w efekcie zaawansowanego, długo nieleczonego nadciśnienia dochodzi do zmian naczyniowych, rośnie też ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych i rozwoju demencji. Prawdopodobieństwo ich zwiększają dodatkowo wysoki poziom cholesterolu i otyłość – wynika z badań przeprowadzonych w USA. Pocieszający jest jednak fakt, że kontrolowanie nadciśnienia (a także cholesterolu i wagi) może łagodzić te predyspozycje.

22

dbam o zdrowie

POZYCJA NA SEDESIE MA ZNACZENIE! Jeśli cierpisz na nawracające infekcje dróg moczowych, zwróć uwagę na to, jak siusiasz. Najlepiej, byś siedząc na sedesie pochylała się do przodu, co ułatwi dokładne opróżnienie pęcherza.

Z kolei przy skłonności do zaparć, przyjmuj pozycję kuczną – opierając stopy na stołeczku przystawionym do toalety. To sprawia, że okrężnica prostuje się, co zdecydowanie usprawnia wydalenie stolca.

POCOVIDOWY ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO Jednym z objawów infekcji koronawirusowej jest biegunka.

Ale dolegliwości żołądkowo-jelitowe w trakcie COVID-19 mogą też wynikać ze stresu, który towarzyszy chorobie lub być powikłaniem stosowanych podczas terapii leków – szczególnie, jeżeli dochodzi do nadkażenia bakteryjnego (np. przy zapaleniu płuc) i trzeba przyjmować antybiotyki.

Leki te, choć niezbędne, niszczą jednak także dobrą florę bakteryjną jelit, czego skutki możemy odczuwać jeszcze przez wiele tygodni. W przywróceniu równowagi mogą jednak pomóc probiotyki. O dobór odpowiedniego zapytaj lekarza POZ lub farmaceutę.

DBAM

o zdrowie

Zadbajmy o…

ZĘBY Teraz to jeszcze łatwiejsze do spełnienia. Zachętą zaś do tego, by się przyłożyć, może być fakt, że możemy wtedy liczyć na dłuższe życie w dobrej kondycji!

zoom na...

5 zdrowe zęby DBAM O ZDROWIE

ważnych zaleceń

ć e i m by

Jeśli są w dobrym stanie, możesz się pochwalić olśniewającym uśmiechem. Ale nie tylko o to chodzi.

Korzyści odnosi cały twój organizm – od serca aż po układ immunologiczny.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

M

nóstwo badań naukowych potwierdza, że zdrowie zębów i dziąseł jest ściśle związane z dobrą kondycją całego organizmu. Oto kilka przykładów. Udowodniono bezsprzecznie, że choroby jamy ustnej, takie jak próchnica i paradontoza mają wpływ na układ sercowo-naczyniowy.

Nieleczone ubytki w zębach oraz odsłonięte dziąsła mogą być bowiem siedliskiem bakterii, które powodują powstanie stanu zapalnego w tkankach okołozębowych. Te drobnoustroje mogą z czasem przedostać się do krwi i wywołać przewlekły stan zapalny w naczyniach krwionośnych. To zaś sprzyja miażdżycy i może zwiększać ryzyko zawału serca. Są też dowody na to, że zdrowe zęby to lepsza pamięć w podeszłym wieku i mniejsze prawdopodobieństwo choroby Alzheimera (w mózgach osób chorujących na tę przypadłość znaleziono bakterie bytujące w chorych dziąsłach!). Zdrowe zęby to także silniejsza odporność na wszelkie infekcje wirusowe, 24

dbam o zdrowie

w tym także łagodniejszy przebieg COVID-19.

Jak to możliwe? Naukowcy tłumaczą, że organizm obciążony zwalczaniem patogenów w jamie ustnej oraz przewlekłym stanem zapalnym dziąseł jest mniej skuteczny w walce z zarazkami.

Podpowiadamy ci zatem, jak możesz zyskać te wszystkie wymienione korzyści.

Dbaj o zęby!

Wystarczy kilka prostych, codziennych działań, byś mogła cieszyć się dobrym stanem jamy ustnej przez długie lata.

Uzupełnij je także regularnymi wizytami u dentysty.

dbam o zdrowie

25

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

1

Zapobiegaj próchnicy

Codziennie potrzebujesz na to około 10 minut: 3 minuty rano i 7 wieczorem. Po obudzeniu się wyszczotkuj zęby miękką szczoteczkę i delikatną pastą, i wypłucz jamę ustną przeciwpróchniczym płynem – większość z nich ma w składzie ksylitol, zapobiegający namnażaniu się bakterii. Wieczorne zabiegi powinny być nieco dłuższe. Stomatolodzy zalecają najpierw nitkowanie zębów, czyli usuwanie zgromadzonego w szczelinach osadu za pomocą nitki dentystycznej, a potem dopiero ich szczotkowanie i płukanie – są badania, że właśnie taka kolejność lepiej zapobiega próchnicy. Te zabiegi zajmą ci ok. 6 minut. Na koniec warto jeszcze umyć język, co pozwala pozbyć się z jego powierzchni resztek jedzenia, martwych komórek oraz nalotu bakteryjnego, odpowiedzialnego m.in. za nieświeży oddech i próchnicę Można to zrobić specjalną skrobaczką albo zwykłą łyżeczką do herbaty (trzeba odwrócić ją do góry dnem i przeciągnąć po języku.

2

Relaksuj się, gdy cierpisz na bruksizm

Czym jest bruksizm? To fachowa nazwa na nieświadome zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi we śnie. Przyczyną jest zwykle nierozładowany w ciągu dnia stres, a skutkiem pękanie szkliwa, ścieranie się zębów, a także... bóle głowy i karku. Pomogą ci specjalne nakładki na zęby, które zakłada się na noc i ćwiczenia relaksujące, wykonywane wieczorem – najprostsze z nich to kilka minut oddychania przeponą (tak, by unosił się brzuch, patrz s. 54). Skup się wówczas jedynie na nabieraniu i wypuszczaniu powietrza.

Calcium + D3 suplement diety

Wapń i witamina D wspomagają w utrzymaniu zdrowych kości i zębów. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych.

REKLAMA

100 tabletek

26

dbam o zdrowie

Tradycja i nowoczesność

Wielu lekarzy zaleca używanie szczoteczek elektrycznych, np. sonicznych, ale próchnicy dobrze zapobiega również mycie taką zwykłą. Byle było ono regularne.

3

Lecz paradontozę

To najbardziej powszechna choroba przyzębia – dotyka ona nawet ok. 60-70 proc. dorosłych osób. Nieleczona może po pewnym czasie doprowadzić do rozchwiania, a nawet utraty zębów.

Jej pierwsze objawy to: nadmierna ilość płytki bakteryjnej na szkliwie, nieświeży oddech i powtarzające się zapalenia dziąseł. Symptomy, które powinny cię zaalarmować to zaczerwienione i opuchnięte dziąsła oraz krwawienie podczas szczotkowania zębów. Dentysta zaproponuje ci skuteczną terapię w gabinecie, natomiast w domu możesz stosować pomocniczo płukanki z szałwii i rumianku. Napar z tych ziół zmniejsza stan zapalny, odkaża błony śluzowe i odświeża oddech.

4

Wzmacniaj szkliwo

Skąd wiadomo, że ono tego potrzebuje?

Zwróć uwagę na subtelne sygnały, takie jak: zmiana barwy na bardziej żółtą, jasne plamki (odbarwienia) lub chropowate krawędzie zębów. Szkliwo niszczone jest głównie przez kwasy, produkowane przez bakterie bytujące w jamie ustnej (im więcej jesz słodyczy, tym lepiej się one mają). Szkodzi mu także zbyt mocne szczotkowanie zębów, zwłaszcza po wypiciu soków czy zjedzeniu owoców, które rozpuszczają osłonkę ochronną na powierzchni zęba. Szkliwo możesz wzmocnić stosując regularnie pasty i żele zawierające hydroksyapatyd – cząsteczkę, która ma zdolność wbudowywania się w strukturę zęba i „łatania” niewielkich ubytków na ich powierzchni.

Wapń to podstawa!

Jogurty i kefiry powinny być na stałe w twoim menu. Ale by wapń dobrze się przyswajał, potrzebujesz także witaminy D. Unikaj natomiast słodyczy, soków owocowych i twardych orzeszków.

pytamy eksperta

dr n. med. ALEKSANDRA SENDER-JANECZEK specjalista periodontologii, Medicover Stomatologia i RoyalDent we Wrocławiu

Część osób ma problemy z zębami i dziąsłami po przechorowaniu COVID-19. Co wtedy robić?

Tak jak w przypadku innych chorób zakaźnych, wskazana jest wymiana szczoteczki do zębów na nową. Obecność patogenów, jak i uszkodzone włosie szczoteczki oraz jednocześnie osłabiona odporność, mogą sprzyjać powstawaniu dodatkowo np. mikrourazów błony śluzowej czy aft w jamie ustnej. Do diety można włączyć suplementy, probiotyki, które pozwolą odbudować naturalną florę jamy ustnej i utrzymać zdrowie.

W przypadku stanów zapalnych w jamie ustnej można stosować preparaty z chlorheksydyną, która wykazuje działanie zarówno przeciwbakteryjne, jak i przeciwwirusowe.

Oczywiście po całkowitym wyzdrowieniu wskazana jest wizyta w gabinecie stomatologicznym w celu kontroli stanu jamy ustnej. Pozwala to w razie konieczności przeprowadzić szybką diagnostykę i wprowadzić odpowiednie leczenie.

5

Usuwaj kamień

Nie tylko wygląda on nieestetycznie, ale osadzają się na nim bakterie, a to sprzyja rozwojowi stanów zapalnych w jamie ustnej. Co gorsza, taki kamień może powstać nie tylko na szkliwie, ale także głęboko pod linią dziąseł, na korzeniach (zauważyć go może jedynie dentysta). Umów się na zabieg czyszczenia zębów ultradźwiękowym skalerem – rozbija on kamień, który po rozkruszeniu może być delikatnie usunięty ze szkliwa. Potem konieczny jest zabieg polerowania (piaskowania), gdyż każda nierówność, to potencjalne miejsce do ponownego gromadzenia się płytki nazębnej. Jeśli masz wrażliwe zęby, zdecyduj się dodatkowo na zabieg fluoryzacji. dbam o zdrowie

27

DBAM O ZDROWIE

nowe terapie ENDOPEDIA – APLIKACJA DLA PACJENTÓW

NADZIEJA DLA CZEKAJĄCYCH NA PRZESZCZEP NERKI

Amerykańskim lekarzom udało się bez natychmiastowego odrzutu przeszczepić człowiekowi nerkę genetycznie zmodyfikowanej świni. To pierwszy taki udany eksperyment. Organ został przeszczepiony pacjentce z chorymi nerkami, u której nastąpiła śmierć mózgu. Lekarze, za zgodą rodziny, postanowili sprawdzić, jak zareaguje organizm na narząd pochodzący od specjalnie wyhodowanego zwierzęcia. Okazało się, że przeszczep się udał, a nerka funkcjonowała bez zarzutu przez 54 godziny. To może być przełomem w transplantologii. Dzięki tkankom zwierzęcym kolejka oczekujących na nowy organ może się znacznie skrócić. Na razie przeszczep ten miał charakter eksperymentalny, ale daje nadzieję na przyszłość.

Operacje stawu biodrowego są coraz częstsze. Młodzi lekarze z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego postanowili pomóc pacjentom w przygotowaniu się do nich i przygotowali Endopedię, czyli pierwszą w Polsce aplikację dla pacjentów przechodzących endoprotezoplastykę. Na razie zawiera ona informacje tylko dotyczące operacji biodra, ale już wkrótce zostanie poszerzona o staw kolanowy. Można ją za darmo ściągnąć na telefon.

DZieje się

W MEDYCYNIE Innowacyjne terapie farmakologiczne, rewolucyjne wynalazki medyczne, nowe odkrycia naukowe…

Zobacz, jak świat się zmienia i daje nadzieję chorym.

TEKST MAGDA KOZIŃSKA

ZAPACH REGULUJACY APETYT

Wchodzisz do sklepu i nagle czujesz aromat świeżego pieczywa – tak sprzedawcy kuszą, by zrobić u nich zakupy. Mechanizm ten postanowili wykorzystać naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Pracują nad innowacyjnymi środkami regulującymi apetyt – tekturowe paski nasączone zapachami mają sprawić, że po powąchaniu ich nabierzemy apetytu lub wręcz przeciwnie – odechce nam się jeść.

Dzięki temu łatwiej będzie nam zrezygnować z niezdrowych produktów, a tym samym zadbać o linię i zdrowie!

28

dbam o zdrowie

POSTÓJ,

BY WALCZYĆ Z CUKRZYCĄ Cukrzyca to choroba związana z nieprawidłowym wydzielaniem insuliny w organizmie.

Od dawna wiadomo, że odpowiednia dieta i aktywność fizyczna to podstawowe czynniki, które chronią przed cukrzycą.

Okazuje się, że do tego zestawu warto dołożyć jeszcze jeden nawyk – częste stanie. Fińscy naukowcy udowodnili, że pozycja stojąca jest powiązana ze zwiększeniem wrażliwości na insulinę. A to oznacza, że wydłużenie czasu, w którym w ciągu dnia stoimy, może pomóc w zapobieganiu insulinooporności i właśnie cukrzycy.

DBAM O ZDROWIE ważne

badanie TEKST MARZENA BARTOSZUK

USG ginekologiczne Obowiązkowe dla kobiet!

To badanie powinnaś wykonywać regularnie przez całe życie!

Jest szybkie, bezbolesne i dokładne.

EMITOWANE PRZEZ SONDĘ fale ultradźwiękowe ulegają odbiciu od narządów wewnętrznych. Następnie są zbierane i przetwarzane na obraz widoczny na monitorze.

30

dbam o zdrowie

N

ajczęściej ten rodzaj USG wykonywany jest za pomocą wkładanej do pochwy sondy, dlatego nazywane bywa USG transwaginalnym lub dopochwowym. Jest ono dokładniejsze od badania przez powłoki brzuszne, przede wszystkim dzięki temu, że głowica znajduje się bliżej wszystkich narządów miednicy mniejszej.

Lekarz może więc dobrze ocenić narządy rodne (szyjkę i jamę macicy), zmierzy też grubość endometrium, czyli błony wyścielającej macicę.

Sprawdzi i oceni także jajniki i jajowody, ścianki pochwy oraz pęcherz.

W przypadku istnienia zmian, takich jak torbiele czy guzy wstępnie oceni także ich charakter – jako łagodny czy podejrzany.

Kiedy powinnaś umówić się na takie badanie? Profilaktycznie warto wykonywać je począwszy od ok. 15.roku życia. Ginekolog może też dać ci skierowanie na to USG, gdy masz: nawracające dolegliwości bólowe w obrębie podbrzusza; nieprawidłowe krwawienia menstruacyjne lub międzymiesiączkowe (albo ich brak); podejrzenie torbieli, guzów, mięśniaków narządów rodnych lub endometriozy czy zespołu policystycznych jajników; problemy z zajściem w ciążę lub podejrzenie ciąży pozamacicznej.

Dzięki temu prostemu badaniu możliwe jest także kontrolowanie postępów terapii, jeśli okaże się ona potrzebna. Ze skierowaniem jest ono bezpłatne, prywatnie kosztuje od 150 zł.

PRZYGOTOWANIE • USG ginekologiczne możesz

zrobić w dowolnym terminie, także podczas miesiączki. Niepotrzebne jest żadne przygotowanie, opróżnij tylko pęcherz.

• Na wizytę koniecznie zabierz wynik poprzedniego USG. Jeśli badasz się zawsze w tym samym

miejscu, wówczas znajduje się on w systemie komputerowym przychodni (upewnij się podczas zapisu, czy będzie dostępny).

• Jeśli dotąd jeszcze nie współżyłaś, koniecznie powiedz o tym lekarzowi przed badaniem (zrobi je przez powłoki brzuszne).

W GABINECIE • Na początek lekarz zapyta

cię o datę ostatniej miesiączki.

Zada ci także pytania o przebyte ciąże i porody oraz ew. dolegliwości (np. bóle w dole brzucha).

• Następnie, po zdjęciu bielizny położysz się na leżance lub

fotelu ginekologicznym. Lekarz włoży ci do pochwy sondę pokrytą żelem. Emituje ona ultradźwięki, dzięki którym na ekranie pojawia się obraz badanych narządów.

• Badanie trwa ok. 5-10 minut.

Nie jest ono bolesne.

PO BADANIU • Po skończeniu badania

i wykonaniu kilku zdjęć lekarz przygotuje opis. To potrwa kilka minut, w tym czasie możesz się ubierać.

• Otrzymasz kartkę z opisem USG oraz wydruk zdjęć.

Odczytaj wynik w gabinecie, jeśli coś będzie dla ciebie niejasne, od razu poproś o komentarz lekarza wykonującego badanie.

• Jeśli okaże się, że twoje badanie mieści się w normie, opis pokaż swojemu ginekologowi na najbliższej wizycie, a na kolejne USG zgłoś się za rok. Jeżeli jednak zostaną wykryte jakieś nieprawidłowości, zgłoś się do niego jak najszybciej.

REKLAMA

dbam o zdrowie

31

DBAM O ZDROWIE

rozmowa z lekarzem

Uwaga!

pytamy eksperta

Ból jest sygnałem, że dzieje się coś niepokojącego. Jeśli nie mija, trzeba iść do lekarza.

DR N. MED. MARCIN WEŁNICKI

specjalista chorób wewnętrznych i farmakologii klinicznej, Klinika Specjalistyczna SaskaMed, www.saskamed.pl

Leki przeciwbólowe

pod lupą specjalisty

Można je kupić niemal wszędzie. Ale czy oznacza to, że ich stosowanie jest bezpieczne?

Kiedy warto po nie sięgać i jak zażywać, by pomagały, a nie szkodziły, tłumaczy dr n. med. Marcin Wełnicki, specjalista chorób wewnętrznych i farmakologii klinicznej. Środki przeciwbólowe to najczęściej wybierane leki. Trudno jest znaleźć osobę, która nie sięgnęłaby po nie choć raz, czy to z powodu bólu głowy, czy zębów, bólów miesiączkowych...

I taka intencja przyświeca tym lekom. Można je kupić nie tylko w aptece, ale także poza kontrolą farmaceutyczną, np. w sklepach, kioskach, na stacjach benzynowych. Z założenia służą one łagodzeniu dolegliwości o niewielkim natężeniu – trudno żebyśmy z każdym bólem głowy czy niewielką infekcją biegli od razu do lekarza. Wtedy zażycie jednego z takich leków może załatwić sprawę. Zanim jednak po niego sięgniemy, trzeba wiedzieć, jak to zrobić bezpiecznie. Dlatego ważne jest np. czytanie ulotek.

Ważne, ale niełatwe. Ilość informacji, która się tam znajduje może przytłaczać. To często kilka stron tekstu!

To prawda. Musimy jednak mieć świadomość, co przyjmujemy, szczególnie że pod wieloma nazwami handlowymi może się kryć ta sama substancja czynna. Leki na zatoki, na ból i na przeziębienie często zawierają bardzo podobne lub nawet dokładnie te same substancje. Stosując je jednocześnie, łatwo przedawkować. Pamiętajmy, że np. dla paracetamolu maksymalna dobowa dawka dla osoby dorosłej wynosi 4 g (dla seniora - 3 g).

Tabletki zawierają często 500 mg tego leku.

Przyjmując kolejne porcje, łatwo więc przekroczyć dawkę dobową. A wówczas ryzykujemy poważne uszkodzenie wątroby.

Czyli nie wolno przesadzać z ilością.

O czym jeszcze należy pamiętać?

O tym, że różne substancje lecznicze mogą wchodzić w reakcje między sobą. Dlatego jeśli chorujemy przewlekle i na stałe przyjmujemy jakieś leki, zanim weźmiemy coś na ból, lepiej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Może zażycie pojedynczej dawki leku przeciwbólowego od razu nam nie zaszkodzi, ale jeśli trzeba będzie przez kilka dni walczyć z dolegliwościami (np. w przebiegu infekcji), warto już zasięgnąć porady specjalisty.

Czy można jeszcze jakoś zmniejszać ryzyko działań niepożądanych?

Zawsze zalecam moim pacjentom, którzy zażywają leki na ból, żeby pili dużo wody. Dbanie o prawidłową pracę nerek jest w tym wypadku szczególnie ważne. Nerki biorą udział w wydalaniu wielu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Warto też pamiętać, że przyjmując często leki z grupy NLPZ (np. zawierające ibuprofen lub naproxen), trzeba chronić śluzówkę żołądka inhibitorami pompy protonowej (w małych dawkach dostępne są bez recepty).

A co z łączeniem różnych substancji? Czy jest to dopuszczalne?

Tak, ale nie w ramach jednej grupy. Oznacza to, że m.in. nie można łączyć ze sobą leków należących np. do NLPZ - nie wolno zażywać jednocześnie np. naproxenu i ibuprofenu. Leki z tej grupy można za to łączyć z paracetamolem. Warto jednak pamiętać, że jeśli ból jest tak silny, że wymaga zażywania wielu leków, lepiej skonsultować go z lekarzem.

32

dbam o zdrowie

rozmawiała Agnieszka Czechowska

PRZEJMIJ KONTROLĘ NAD ALERGIĄ!

NOWOŚĆ!

DUŻE OPAKOWANIE

120

DAWEK

JEDYNY MOMETAZON BEZ RECEPTY W OPAKOWANIU 120 DAWEK*

WYSTARCZA NA 2 MIESIĄCE TERAPII

*dostępny w sprzedaży na rynku Polskim według danych sprzedażowych IQVIA, 04/2021 Nasometin Control, 50 mikrogramów/dawkę, aerozol do nosa, zawiesina. Skład: Każde rozpylenie zawiera odmierzoną dawkę 50 mikrogramów [µg] mometazonu furoinianu (w postaci mometazonu furoinianu jednowodnego). Lek zawiera 0,02 mg/dawkę chlorku benzalkoniowego. Wskazania: leczenie objawów zdiagnozowanego przez lekarza sezonowego alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa u dorosłych w wieku od 18 lat. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; nieleczone miejscowe zakażenie błony śluzowej nosa (tj. opryszczka); niedawno przebyta operacja nosa lub uraz nosa (do czasu wyleczenia, gdyż kortykosteroidy hamują gojenie się ran). Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria. Podmiot promujący: Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl. Nasometin Control pacj. 09/19 NASC/070/06-2021/6

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Zimowey

n e g r e l a

Gdy za oknem panuje mróz, a rośliny nie kwitną, wydaje nam się, że alergicy w końcu mogą odetchnąć, bo sezon na kichanie, łzawienie oczu czy wysypkę już minął. A jednak...

Zimowe alergeny są bardziej podstępne, bo nie tak oczywiste! Na co powinny uważać osoby uczulone?

TEKST BARBARA TULEJA

C

oś, co bierzesz za objawy przeziębienia, nie musi wcale wiązać się z infekcją. Podobne dolegliwości prowokuje też alergia. Zimą także może nam dokuczać, bo wtedy bardziej jesteśmy wystawieni na kontakt z alergenami, które stale otaczają nas w domu. Co z tym fantem zrobić?

34

dbam o zdrowie

Roztocza kurzu

Jeśli podczas porządków towarzyszy ci kichanie, kaszel czy swędzenie skóry, to masz typowe objawy uczulenia na kurz, a dokładnie na żyjące w nim mikroskopijne roztocza. Zimą, w ciepłych, rzadko wietrzonych wnętrzach mają idealne warunki do intensywnego namnażania się. Dodatkowo ogrzewanie nadmiernie wysusza powietrze, przez co drobinki kurzu wraz

z roztoczami, unoszą się i w dużej ilości dostają się do naszych dróg oddechowych.

Jak sobie pomóc By zmniejszyć ilość roztoczy nawet w trakcie mrozów trzeba codziennie wietrzyć pokoje, w których najdłużej przebywamy (np. sypialnię). Warto stosować nawilżacze, które utrzymują dobrą wilgotność powietrza i używać odkurzacza z filtrem HEPA.

40%

Polaków skarży się na uciążliwe objawy uczulenia. W aż 28% przypadków winne są temu alergie wziewne.

dbam o zdrowie

35

DBAM O ZDROWIE

rodziny

pytamy eksperta DR N. FARMACEUTYCZNYCH KRZYSZTOF SŁOMIAK

Po jakie dostępne bez recepty środki przeciwalergiczne można doraźnie sięgnąć w przypadku alergii kontaktowej i wziewnej?

Dobrym sposobem

walki z alergenami są domowe oczyszczacze powietrza.

Usuną z niego bakterie, roztocza, drażniące zapachy.

Włókna syntetyczne

Gdy zimą skóra jest podrażniona i zaczerwieniona, albo zaczyna swędzieć, przyczyną tego może być coś, co mamy na sobie.

W chłodne dni wkładamy więcej ubrań. Tkaniny, z których są wytwarzane, często zaś zawierają syntetyki (poliester, nylon, akryl).

One także mogą nas uczulać! Takie ubrania zatrzymują też pot i uniemożliwiają odpowiednią wentylację skóry. Dodatkowo reakcje 36

dbam o zdrowie

alergiczne mogą powodować użyte do farbowania tkanin barwniki, zwłaszcza te ciemne.

Jak sobie pomóc Warto sprawdzać skład ubrań i wybierać te z naturalnych włókien, np. z bawełny, lnu, wełny, jedwabiu. Lepiej też sięgać po jasne kolory, które mniej podrażniają skórę. Poza tym pranie najlepiej robić korzystając ze środków hipoalergicznych i bardzo dokładnie płukać rzeczy.

Dostępne w aptece leki przeciwhistaminowe mogą być skutecznym sposobem leczenia alergii. Łagodzą one skutki alergii pokarmowych, kontaktowych i wziewnych, takie jak przekrwienie spojówek, katar, kichanie, świąd, wysypka czy pokrzywka. Do wyboru mamy kilka postaci leków przeciwalergicznych: tabletki, krople do oczu, aerozole do nosa, syropy, kremy, balsamy i żele. Tabletki i syropy posiadają działanie ogólne, na cały organizm.

Pozostałe rodzaje leków wykorzystuje się do leczenia miejscowego.

Wilgoć i pleśń

Rzadkie wietrzenie prowadzi do rozwijania się innych niewidzialnych sprzymierzeńców alergii – zarodników pleśni. Są dużo mniejsze niż pyłki roślin, dlatego łatwiej i głębiej wnikają do dróg oddechowych. Uwielbiają temperaturę ponad 20 st. C oraz wilgoć: łazienka i kuchnia to ich ulubione miejsca. Choć problem może też pojawić się w innych pomieszczeniach, zwłaszcza

w niedogrzanym, wilgotnym mieszkaniu (mawiamy wtedy, że „grzyb” wszedł w ściany).

Najczęściej pleśń rozwija się w dywanikach, ręcznikach, pod prysznicem, w suszarce na naczynia oraz w zabawkach kąpielowych dzieci.

Jak sobie pomóc W trakcie gotowania włączmy wyciąg, by usunąć parę. Po kąpieli wywietrzmy łazienkę. Można też rozłożyć pochłaniacze wilgoci. Koniecznie pamiętajmy o czyszczeniu i suszeniu akcesoriów łazienkowych.

Świece zapachowe

Te wykonane z parafiny uwalniają podczas spalania substancje, które mogą powodować podrażnienia dróg oddechowych. Uczulają też zawarte w nich olejki zapachowe, np.: cytronelowy, sosnowy, z gorzkiej pomarańczy, bergamotowy.

Jak sobie pomóc Aby cieszyć się blaskiem świec, wybierzmy te z wosku pszczelego (nie uwalniają uczulających substancji). Unikajmy mocno aromatyzowanych.

Owoce cytrusowe

Zima to sezon na cytrusy bogate w witaminę C. Niestety, pomarańcze, cytryny, mandarynki często uczulają. Reakcje alergiczne (wysypka, obrzęk w okolicy jamy ustnej, pieczenie skóry) mogą wywołać nie tylko olejki eteryczne, ale i konserwanty, dzięki którym owoce zachowują świeżość.

Jak sobie pomóc Szukajmy źródeł witaminy C w produktach krajowych, np. w kiszonej kapuście, czerwonej papryce, natce.

Środki do sprzątania

Związki chloru, amoniaku i benzenu to typowe alergeny, które

znajdziemy w składzie popularnych środków czystości. Zimą mogą zaatakować ze spotęgowaną siłą, bo ograniczamy wietrzenie.

Jak sobie pomóc Czytajmy etykiety. Producenci mają obowiązek umieszczenia informacji o składnikach, które najczęściej powodują alergie, a ich stężenie w produkcie przekracza 0,01 proc.

Pomoc lekarza

Stosując się do powyższych zasad możesz znacznie osłabić u siebie uciążliwe objawy. Czasami jednak nie da się ich całkowicie wyeliminować, wtedy potrzebne jest leczenie. Alergolog przeprowadzi diagnostykę i zaleci ci odpowiednią terapię, przepisze tabletki na alergię lub odczulanie.

Jak działa odczulanie Terapia polega na podawaniu stopniowo zwiększanej dawki alergenu, co sprawia, że organizm się do niego przyzwyczaja i z czasem zaczyna go tolerować. Najczęściej alergeny podawane są w postaci szczepionek podskórnych w odstępach 7-14 dni, ale są też preparaty w formie podjęzykowej czy doustnej. Zastrzyki zazwyczaj wykonuje się w poradniach alergologicznych lub oddziałach szpitalnych (gdzie znajduje się obowiązkowo zestaw przeciwwstrząsowy – na wypadek gwałtownej reakcji organizmu). Odczulanie jest skuteczne zwłaszcza, gdy masz alergię na jad owadów błonkoskrzydłych (os, pszczół, mrówek), cierpisz na wynikające z alergii dolegliwości: astmę, zapalenie błony śluzowej nosa lub zapalenie spojówek, które wykazuje nadwrażliwość na alergeny pyłków roślin, roztocza kurzu domowego i pleśnie.

Przed odczulaniem lekarz określi, który alergen wywołuje objawy choroby.

DOMOWE KWIATY UCZULĄ Podobnie jak te rosnące dziko, domowe rośliny także produkują pyłki. Alergikom szkodzą zwłaszcza gatunki intensywnie pachnące, np.: hoja, hiacynt, pelargonia, primula, amarylis, skrzydłokwiat.

Uczulają również gatunki włochate, np. lipka, fiołek afrykański oraz te wydzielające sok o konsystencji mleczka, np. fikus. Jeśli masz w domu którąś z tych roślin, odcinaj z niej kwiatostany by uniemożliwić wydzielanie alergizujących pyłków. Zanim kupisz nowy kwiat, zawsze sprawdź, czy nie uczula.

dbam o zdrowie

37

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Łupież?

Miej go z głowy!

Jest najczęstszą chorobą skóry głowy.

Czy jednak wiemy o nim wystarczająco dużo, by się go skutecznie pozbyć?

TEKST mgr farm. MARTA STACHURA

B

iałe płatki naskórka na włosach i przedramionach dla wielu ludzi stanowią problem, który w dodatku regularnie nawraca. Z badań wiadomo, że powstawaniu łupieżu sprzyjają: zaburzenia ze strony układu immunologicznego (np. łuszczyca) czy hormonalnego (gł. choroby tarczycy),

atopowe zapalenie skóry, depresja, niektóre choroby neurologiczne (np. choroba Parkinsona).

Najbardziej powszechnymi winowajcami są jednak: przesuszenie skóry, czynniki wywołujące nadmierną produkcję łoju, stres i ogólne osłabienie organizmu.

TRICHOLOGY Szampon przeciwłupieżowy

150 ml

38

dbam o zdrowie

REKLAMA

Zapobiega objawom łupieżu, łagodzi podrażnienia skóry głowy, skutecznie oczyszcza i pielęgnuje włosy sprawiając, że stają się miękkie w dotyku, pełne zdrowego blasku i nawilżone. Zapewnia optymalne nawilżenie zarówno skóry głowy, jak i włosów.

Zimą problem się nasila…

W wyniku noszenia ciasnych i mało przewiewnych nakryć głowy dochodzi do nadmiernej produkcji sebum. Sprzyja też temu nieodpowiednia „zimowa dieta” bardziej bogata w cukry i nasycone tłuszcze, a także nadużywanie alkoholu.

Każdy z tych czynników wpływa na zmianę pH skóry głowy i zaburzenia funkcji obronnych warstwy rogowej naskórka. Wtedy do głosu dochodzą grzyby Malassezia. Te drożdżopodobne organizmy bytują na głowach wszystkich ludzi. Kiedy jednak stworzy im się odpowiednie warunki, mnożą się do ilości patologicznych! Malassezia to grupa 7 gatunków grzybów, które występują w okolicach gruczołów łojowych i żywią się sebum. Rozkładając je, wytwarzają podrażniające skórę wolne kwasy tłuszczowe. Te przenikają przez uszkodzoną

To też ważne!

Noś czapki z naturalnych, przepuszczających powietrze materiałów.

Dokładnie myj i spłukuj włosy, a raz w tygodniu zrób peeling skóry głowy. warstwę rogową naskórka i tworzą stan zapalny. Dochodzi do zaburzenia przepuszczalności naskórka oraz przyspieszenia cyklu jego odnowy. W efekcie naskórek, zamiast łuszczyć się regularnie w odstępach 28- dniowych, robi to co 7 dni. I właśnie wtedy mamy łupież.

Nie pomyl wroga!

Nim zaczniemy walkę z łupieżem, warto w pierwszej kolejności wykluczyć reakcje alergiczne (towarzyszy im zwykle suchość skóry, ale także jej świąd, podrażnienie, bolesność i zaczerwienienie). Również samo przesuszenie skóry głowy może dawać mylące objawy. Tak jak łupież odznacza się białym, łuszczącym się naskórkiem. Jednak przy łupieżu jest on zazwyczaj lekko wilgotny i tworzy na powierzchni skóry łuski, a przy samym przesuszeniu odznacza się białymi, drobnymi i suchymi płatkami. Warto przy tym zaznaczyć, iż przesuszenie skóry głowy można zniwelować za pomocą emolientowych szamponów i środków zwiększających nawilżenie warstwy rogowej naskórka. Przy łupieżu zaś to nie wystarczy.

Terapia celowana

Znając przyczyny łupieżu i czynniki stymulujące jego nawroty, można określić metody walki z nim lub sposoby na znaczne wydłużenie okresów remisji. Do aptecznych, leczniczych kuracji zaliczają się stosowane

miejscowo szampony przeciwgrzybicze. Działanie te będą wykazywać substancje czynne w nich zawarte, takie jak: ketokonazol, siarczek selenu, pirokton olaminy, cyklopiroks, cyklopiroksolamina, pirytionian cynku, klimbazol.

A także, działające wspomagająco (złuszczająco): kwas salicylowy, mocznik, dziegieć mineralny, zmikronizowana siarka.

Skuteczność kuracji środkami myjącymi zależy od właściwego sposobu ich stosowania: szampon należy spienić i pozostawić na skórze tak, by zawarte w nim substancje zdążyły

podziałać na grzybicze kolonie. Środki te stosuje się 2 razy w tygodniu przez miesiąc.

Ważne! Jeżeli szampon nie zadziała w ciągu 4-6 tygodni, należy go zmienić na zawierający inną substancję czynną, a po wyleczeniu – ten skuteczny stosować profilaktycznie raz na 1 lub 2 tygodnie.

Apteczne dermokosmetyki przeciwłupieżowe to także ampułki i wcierki na skórę głowy zawierające m.in. olejek z drzewa herbacianego, ekstrakty z wierzby, pokrzywy, łopianu czy też wyciąg z aloesu. Jeżeli kuracja nimi nie spełni naszych oczekiwań, należy udać się do dermatologa, który zaleci stosowanie doustnych leków przeciwgrzybiczych lub kortykosteroidów w postaci płynów i emulsji stosowanych bezpośrednio na skórę głowy.

Łupież łupieżowi nierówny Rodzaj Suchy owłosionej skóry głowy

Charakterystyka Białe drobne płatki przypominające śnieg; najczęstsza i najłagodniejsza postać łupieżu; włosy są matowe, a skóra głowy sucha.

Tłusty owłosionej skóry głowy

Żółte, złuszczające się strupki; skóra jest zaczerwieniona i objęta silnym łojotokiem; nieleczony powoduje wypadanie włosów;

Pstry

Początkowo odróżnia się brunatnymi łuszczącymi się płatami, z czasem powoduje odbarwienia na skórze; może objąć całe ciało.

Różowy Giberta

Wykwity na skórze przypominają łuszczące się medaliony; zmiany są symetrycznie ułożone, występują na tułowiu i kończynach.

Biały

Objaw atopowego zapalenia skóry; zmiany występują na nieowłosionej skórze ciała, najczęściej na twarzy, dłoniach i ramionach.

Rumieniowy

Zmiany w fałdach skórnych i przestrzeniach międzypalcowych; skóra łuszczy się, pozostawiając czerwono-brunatne plamy.

Czerwony mieszkowy

Na twarzy, głowie, dłoniach, a następnie na powierzchni całego ciała pojawiają się czerwone grudki; przebieg może być wieloletni. dbam o zdrowie

39

Zapytaj DBAM O ZDROWIE

z listów do redakcji

farmaceutkę

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie?

Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

?

pytanie

Sporo się słyszy o nowej roli farmaceuty, ale na czym konkretnie ona teraz polega ?

Marcin S. z Olsztyna

Nowa ustawa wzmocniła rolę farmaceuty w procesie opieki nad Pacjentem. W myśl wprowadzonych przepisów farmaceuta zyskał dodatkowe kompetencje, które pozwalają na szersze wsparcie Pacjenta i pomoc w rozwiązaniu jego problemu. Zgodnie z ustawą farmaceuta jest uprawniony do sprawowania opieki obejmującej m.in.: •Konsultacje farmaceutyczne dotyczące wszelkiego rodzaju informacji o leku, jego spektrum działania, skutków ubocznych i konsekwencji związanych z nieprzestrzeganiem terapii zaleconej przez lekarza.

• Apteczne Punkty Szczepień – już teraz można przyjąć szczepionkę przeciwko COVID-19 w niektórych aptekach. W przyszłym roku najprawdopodobniej farmaceuci zyskają uprawnienia do wykonywania szczepień przeciwko grypie.

40

dbam o zdrowie

Lista aptek, w których można się zaszczepić dostępna jest pod adresem https://www.gov.pl/web/szczepimysie/mapa-punktow-szczepien#/ •Przeglądy lekowe wraz z oceną farmakoterapii, dzięki którym można zmniejszyć liczbę stosowanych przez pacjenta preparatów, by uchronić go przed działaniami niepożądanymi. Uzasadnione jest to w przypadku wielu dolegliwości współistniejących i wielu równocześnie przyjmowanych leków.

•Wystawianie recept – czekamy na uregulowania, dzięki którym farmaceuta będzie mógł wystawiać recepty dla chorego, pod warunkiem, że przepisany lek stanowi kontynuację leczenia na choroby przewlekłe, maksymalnie na kolejnych 12 miesięcy terapii. Będą one sporządzane na podstawie informacji od lekarza, w której zaznaczy on możliwość kontynuacji terapii przez farmaceutę.

W oparciu o ustawę i w odpowiedzi na społeczne zapotrzebowanie planowane jest wprowadzenie kolejnych programów: •Usługa Nowy Lek - konsultacja przeprowadzana z pacjentem przyjmującym po raz pierwszy lek, mająca na celu edukację Pacjenta w zakresie sposobu stosowania leków, możliwych działań niepożądanych i interakcji wynikających ze stosowanego leczenia i stylu życia.

•Opracowywanie indywidualnych planów opieki farmaceutycznej, np. program profilaktyki chorób krążenia czy programy rekonwalescencyjne. W ramach programów planuje się umożliwienie wykonywania określonych badań diagnostycznych, takich jak pomiar ciśnienia i poziomu glukozy we krwi, określenie współczynnika masy ciała BMI oraz analizowanie wyników dokonanych pomiarów i kierowanie do lekarza POZ w przypadku nieprawidłowości.

Jednocześnie farmaceuta może już udzielić instrukcji obsługi sprzętu medycznego, który jest do nabycia w aptece (ciśnieniomierze, glukometry, inhalatory, pulsoksymetry itp.)

•Program Drobne Dolegliwości – pozwalający na udzielanie porad pacjentom cierpiącym na łagodne i umiarkowane objawy ściśle określone na liście drobnych dolegliwości np. przeziębienie, otarcia naskórka, dolegliwości żołądkowe, bóle głowy itp).

DBAM O ZDROWIE domowa klinika

Niektóre mikstury są dla nas nieco zaskakujące, inne zaś wydają się bardzo apetyczne.

Najważniejsze, że uznawane są za skuteczne.

TEKST BARBARA TULEJA

Światowe sposoby

na przeziębienie

S

ezon na przeziębienia trwa u nas aż do końca marca. W optymalnych warunkach organizm radzi sobie z tym typem infekcji w ciągu 7 dni, ale brak właściwej reakcji z naszej strony, może doprowadzić do rozwoju groźniejszych chorób, np.

42

dbam o zdrowie

zapalenia oskrzeli lub płuc. Dlatego, gdy pojawią się symptomy takie jak katar, kaszel, osłabienie, bóle głowy, uczucie rozbicia czy podwyższona temperatura ciała, pora na wypoczynek i wdrożenie leczenia objawowego. Mamy tu do wyboru cały arsenał środków aptecznych (o dobór właściwego

zawsze możesz zapytać farmaceutę lub lekarza POZ przez teleporadę).

Możesz też równocześnie sięgnąć po naturalne metody stosowane w Polsce od wieków: dodawać do potraw cebulę i czosnek, pić ziołowe herbatki z miodem i sokiem malinowym, ale także wypróbować patenty innych narodów.

J

aponia – kiszone morele

Już w VII wieku samurajowie cenili lecznicze właściwości umeboshi, czyli kiszonych, suszonych moreli japońskich (są dostępne w ekologicznych sklepach i przez internet). Tak przygotowane owoce mają charakterystyczny słonawo-kwaśny smak. Można jeść je samodzielnie albo dodać do gorącej herbaty razem z imbirem i cytryną. Doskonale komponują się również z wieloma potrawami, np. ryżem, warzywami, shusi. Umeboshi są bogatym źródłem wielu witamin, minerałów i przeciwutleniaczy, których nasz organizm potrzebuje każdego dnia. Japończycy wierzą, że umeboshi charakteryzują się właściwościami antybakteryjnymi, które wspomagają walkę z katarem, kaszlem, bólami gardła, chronią także przed infekcjami. Jedzą je profilaktycznie, aby wzmocnić odporność.

Umeboshi

przywraca równowagę mikroflory jelitowej i zapewnia lepsze sampoczucie.

REKLAMA

S

zkocja – rum z miętą

Ta wersja mojito na ciepło jest starym żeglarskim patentem na zachowanie zdrowia w najgorszych warunkach pogodowych. Szkoci uważają, że to remedium na pierwsze objawy przeziębienia. Żeby napitek przygotować, wystarczy do garnka wlać 100 ml rumu i wrzucić kilka listków mięty (może być pół łyżeczki suszonej). Podgrzewamy, ale nie doprowadzamy do wrzenia. Pijemy na rozgrzewkę, tylko doraźnie i nie wtedy, gdy jesteśmy już mocno chorzy.

Mojito na gorąco – nigdy nie mieszajmy z prawdziwymi lekami!

DBAM O ZDROWIE domowa klinika

M

ongolia – napój z twarogu

​Mieszkańcy tego azjatyckiego kraju, którego stolica (Ułan Bator) uznawana jest za najzimniejszą na świecie, wiedzą, jak walczyć z mrozem i infekcjami. Podstawą w leczeniu przeziębienia domowymi sposobami jest mleko i jego produkty. Na pierwsze objawy takie, jak katar, kaszel, ból gardła, podaje się tradycyjną miksturę na bazie aarts, czyli twarogu zrobionego z kwaśnego krowiego mleka. Podgrzany ser z dodatkiem mąki, masła i cukru, tworzy naturalny, rozgrzewający napój. Żeby go zrobić u nas, możemy kupić ser aarts w sklepach z orientalną żywnością albo wykorzystać świeży, domowy twaróg. 3-4 łyżki sera mieszamy ze szklanką zimnej wody i szczyptą soli. Gotujemy, cały czas mieszając i stopniowo dodając mąkę (2 łyżki).

Doprawiamy łyżeczką masła i cukru. Wypijamy powoli, małymi łykami. Doskonale rozgrzewa i zmniejsza objawy przeziębienia.

Tran możemy

zażywać również w postaci łatwych do połknięcia kapsułek.

44

dbam o zdrowie

N

orwegia – tran i borówki

W Skandynawii z chorobami walczy się stawiając na wzmocnienie odporności.

W tym celu codziennie cała rodzina wypija po łyżeczce tranu. Jego cenne właściwości zdrowotne znane są od lat 60. ubiegłego wieku.

Tran, czyli olej z wątroby dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych, jest bogaty w kwasy omega–3, omega–6 oraz witaminy A, D i E, dzięki czemu stymuluje układ immunologiczny do większej aktywności.

Mieszkańcy Północy przez cały rok mają też w swoim menu świeże lub mrożone borówki. Dodają je np. do codziennej porcji owsianki. Owoce zawierają dużo antyoksydantów oraz witaminy C.

I

ran – rzepa

Sok z czarnej rzepy bez problemu kupisz także w aptece.

REKLAMA

Według Irańczyków, najlepszym sposobem na katar, kaszel oraz ból gardła jest trochę zapomniana i niedoceniana u nas rzepa (każdy jej rodzaj). Zjadają całe warzywo, czyli i korzeń, i liście. Słusznie, bo ta niepozorna roślina to bomba antyoksydantów – zawiera dużo witaminy C, A, K i beta-karotenu, które mają silne działanie przeciwzapalne. W jej składzie znajdziemy też wiele cennych minerałów, m.in. potas, wapń, magnez oraz fosfor. Regularne jedzenie rzepy wzmacnia organizm i sprawia, że jesteśmy w stanie lepiej bronić się przed czynnikami wywołującymi wszelkie zimowe infekcje. Jeśli chcemy wzmocnić odporność i zadbać o zdrowie, to często sięgajmy po rzepę. Jej bogate w błonnik liście można dodawać do sałatek, zup, chłodników, gulaszy. A pękate korzenie nadają się do gotowania, smażenia, pieczenia, nadziewania albo na puree.

To (nie tylko) DBAM O ZDROWIE

felieton

kwestia wieku TEKST KAROLINA BANASIAK

P

amiętasz, jak szybko potrafiłaś się zregenerować po zarwanej nocy 10 czy 20 lat temu? A może z rozrzewnieniem wspominasz też swoją dawną kondycję? Cóż… mniejsza wydolność organizmu, podobnie jak rosnąca skłonność do niektórych chorób, rzeczywiście może wiązać się z wiekiem. W praktyce jednak okazuje się, często demonizujemy metrykę.

Z badań wynika, że maksymalna długość życia, jaką można mieć zakodowaną w genach to… 150 lat, przy czym rekordzistom jak dotąd udało się przekroczyć 120. To także imponujący wynik:) Z reguły jednak większość nawet o połowę młodszych osób narzeka już, że we znaki daje się im starość. Czy rzeczywiście o nią chodzi?

Otóż dowody naukowe pokazują, że tempo starzenia znacznie przyspiesza w efekcie przewlekłego stresu, palenia tytoniu czy nadużywania alkoholu. Brytyjscy i fińscy badacze twierdzą zaś, że podobna zależność występuje, gdy jesteśmy długo bez pracy lub innego stymulującego do działania zajęcia – a widać to nawet na poziomie komórkowym. Z kolei naukowcy z USA dostrzegli podobne zależności w przypadku deficytu snu i aktywności fizycznej.

Tak na marginesie – to wszystko także czynniki sprzyjające rozwojowi chorób cywilizacyjnych, takich jak choroby nowotworowe, układu krążenia, cukrzyca czy otyłość.

Może więc z Nowym Rokiem warto zrobić mały rachunek sumienia i parę nawyków zmienić?

To niska cena za to, by czuć się lepiej i młodziej:)

Karolina Banasiak ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek.

Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.

46

dbam o zdrowie

ŻYJĘ

zdrowo

Zmagania

Są udziałem większości z nas, szczególnie teraz, gdy pandemia i zima trzymają nas w domu.

Brak ruchu to druga (obok złej diety) przyczyna nadwagi.

A są i inne...

Jakie i co robić, by wreszcie przełamać impas?

z wagą

ŻYJĘ ZDROWO zoom na...

Dlaczego nie mogę

schudnąć Jeżeli zadajesz sobie to pytanie, wiedz, że nie jesteś odosobniona. Większość osób, którym udaje się pozbyć zbędnych kilogramów ma za sobą kilka wcześniejszych porażek. Jak przełamać złą passę?

TEKST BAUMAN MAGDALENA

N

ajlepszą radą dla wszystkich chcących schudnąć, jest: uzbrój się w cierpliwość. Może to niezbyt zachęcające, ale prawdziwe. Podobnie jak fakt, że skuteczne odchudzanie – takie, po którym waga szybko nie wróci do stanu poprzedniego – nie jest proste. Trzeba bowiem zmobilizować się do aktywności fizycznej, pokonać nawyki żywieniowe, często utrwalane latami. Zrezygnować z niektórych ulubionych dań, a jednocześnie zrobić to w sposób zrównoważony, bo głodowa dieta i forsowne treningi to najkrótsza droga do efektu jo-jo. Żeby rezultat był trwały, warto też znaleźć przyjemność w nowym stylu życia, by chętnie go kontynuować po redukcji wagi. Na początek jednak dobrze jest poznać przyczyny – zarówno swojej tuszy, jak i wcześniejszego braku efektów odchudzania.

Problemy zdrowotne – może cierpisz na insulinooporność?

Insulina to hormon odgrywający zasadniczą rolę w przetwarzaniu składników odżywczych w energię.

Gdy komórki mają obniżoną wrażliwość na jego działanie, dochodzi do poważnych zaburzeń metabolicznych, a jednym ze skutków mogą być problemy ze schudnięciem. Z kolei nadwaga, a szczególnie tzw. otyłość brzuszna sprzyjają pogłębianiu się insulinoporności. I tak koło się zamyka. Przyczyną tego 48

dbam o zdrowie

stanu mogą być skłonności genetyczne, zaburzenia hormonalne, bardzo często choroby tarczycy (nadczynność, zespół Cushinga, pierwotna nadczynność przytarczyc). Insulinooporność może też być skutkiem przyjmowania niektórych leków (przeciwwirusowych, sterydów, antybiotyków czy antykoncepcji hormonalnej). Jej objawy to napady wilczego głodu, obniżenie nastroju, ciągłe zmęczenie, nadmierna senność. Nie należy ich lekceważyć, bo może to prowadzić do poważnych chorób (cukrzycy typu 2, miażdżycy, powikłań naczyniowych).

I jeszcze jedno: insulinooporność leczy się dietą opartą o produkty o niskim indeksie glikemicznym (patrz też s. 66-67) . Także mamy szansę schudnąć i pozbyć się dolegliwości.

Rada: Nie zwlekaj z wizytą u lekarza POZ! W razie potrzeby skieruje cię do specjalisty: endokrynologa lub diabetologa i na badania: oznaczenie poziomu insuliny i glukozy w surowicy na czczo, profil lipidowy, białko CRP. Istnieją też specjalistyczne testy wykrywające to zaburzenie (HOMA-IR, QUICKI).

Powody psychologiczne – gdy brak wiary w sukces i motywacji

Zdarza się, że przyczyną braku powodzenia w odchudzaniu jest wątpienie, że nam się uda. Niby podejmujemy wyzwanie, obwieszczamy to wszystkim wokół, kupujemy zapas niskokalorycznych

5 ZASAD ZRÓWNOWAŻONEGO ODCHUDZANIA

produktów i nowy strój do ćwiczeń, ale... po tygodniu czy dwóch nasz zapał się zmniejsza, zaczynamy po cichu podjadać, by po miesiącu już nie pamiętać o diecie. W takim wypadku dobrze jest przeprowadzić ze sobą szczerą rozmowę motywacyjną. Najlepiej spisać na kartce plusy, czyli korzyści, jakich spodziewamy się po schudnięciu i minusy, czyli towarzyszący temu wysiłek. To pomoże nam ustalić priorytety i zmobilizować się do działania. Dla wielu osób wsparciem jest towarzystwo – może w naszym otoczeniu znajdzie się ktoś, kto ma podobny problem? Możecie np. wspólnie przygotowywać dietetyczne dania, umawiać się na treningi.

Rada: Zacznij w dobrym momencie. Pamiętaj, że odchudzanie to wysiłek całego organizmu, także psychiki. Nie odkładaj decyzji w nieskończoność, bo stracisz impuls do działania, ale też nie zaczynaj diety, w stresie, gdy masz kłopoty, czy nawał zajęć w pracy.

Wybór diety – nie zdawaj się na reklamę i przypadek

Często chcąc schudnąć wybieramy modną dietę, o której akurat jest głośno, np. robiącą furorę w internecie (zwykle taką, która obiecuje szybkie

efekty!). Tymczasem skuteczna dieta powinna być dostosowana do wielu różnych czynników (płeć, wiek, waga obecna i oczekiwana, choroby przebyte i przewlekłe, tryb życia, aktywność itp).

Rada: Najlepszym sposobem jest przygotowanie planu odchudzania z dietetykiem.

Potraktuje cię indywidualnie: dokona niezbędnych pomiarów, wyliczy zapotrzebowanie kaloryczne, opracuje jadłospis, który pozwoli w zdrowym tempie pozbyć się nadwagi, a także da ci wiele cennych

Chrom

suplement diety Produkt zawiera chrom organiczny. Chrom pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz przyczynia się do utrzymania odpowiedniego metabolizmu makroskładników odżywczych.

60 tabletek

REKLAMA

POŻEGNAJ FASTFOODY – Z NIMI NIE TYLKO NIE SCHUDNIESZ, ALE STRACISZ ZDROWIE. WYSOKI POZIOM CHOLESTEROLU CZĘSTY PRZY NADWADZE, OBNIŻYSZ JEDZĄC ZIELONE WARZYWA.

Nie staraj się schudnąć zbyt szybko: optymalne dla organizmu tempo utraty wagi to 0,5 - 1 kg tygodniowo.

Posiłki powinny być niskokaloryczne, ale pełnowartościowe, tzn. zawierać składniki odżywcze ze wszystkich grup, niezbędne dla zdrowia.

Nie należy rezygnować z tłuszczów, ale postaw na te pochodzenia roślinnego. Z mięs wybieraj chudy drób i ryby. Nie jedz wędlin, szczególnie wieprzowych.

Kalorii nie może być zbyt mało, bo organizm w obawie przed głodem spowolni procesy metaboliczne. Ilość, która nie zakłóci funkcji życiowych to 23 kcal na każdy kg masy ciała.

Zjadaj częściej, za to mniejsze ilości – zamiast dwóch czy trzech dużych posiłków jedz 5 mniejszych. Używaj małych talerzy, by porcje wyglądały na większe.

dbam o zdrowie

49

ŻYJĘ ZDROWO zoom na...

CODZIENNY TRENING MOŻESZ Z POWODZENIEM ZROBIĆ W DOMU. W INTERNECIE ZNAJDZIESZ WIELE FILMÓW INSTRUKTAŻOWYCH.

Nie lubisz się ruszać? Bez tego nie schudniesz

Jeżeli naprawdę zamierzasz pozbyć się nadmiarowych kilogramów, powinnaś jak najszybciej przekonać się do aktywności fizycznej. Wszystkie możliwe badania potwierdzają, że tzw. siedzący tryb życia przyczynia się do tycia w równym stopniu jak wysokokaloryczna dieta. Ostatnio doświadczyło tego na własnej skórze wiele osób, które wcześniej nie miały problemów z nadwagą – gdy na skutek pandemii zaczęły pracować zdalnie. Brak codziennej, nawet niewielkiej aktywności przypłaciły dodatkowymi centymetrami w talii. Deficyt ruchu sprawia, że metabolizm zwalnia, a organizm przechodzi w tryb magazynowania zapasów. Ale to nie znaczy, że by temu zapobiec, musisz od razu intensywnie trenować. Wystarczy codzienny spacer energicznym krokiem. I nie bój się złej pogody, po prostu odpowiednio się ubierz.

RADA: Nawet jeśli na początku trudno będzie ci się zmobilizować, szybko poczujesz korzyści. Nie tylko utrata wagi, ale też poprawa nastroju, ładniejsza cera, lepszy sen – to tylko kilka bonusów, jakie da ci codzienna porcja ruchu.

Możesz wybrać dowolną formę ruchu, która sprawia ci przyjemność, np. taniec lub pływanie.

Pamiętaj, że bardziej od intensywności liczy się 50

dbam o zdrowie

Według ubiegłorocznego Narodowego Testu Zdrowia 61 proc. Polaków ma problemy z nadwagą.

Jednocześnie 50 proc. ankietowanych przyznało, że nie uprawia żadnej aktywności fizycznej!

Pozostając przy statystykach, wg WHO minimalna dawka aktywności, niezbędna do zachowania zdrowia to 150 minut tygodniowo przy umiarkowanym wysiłku, lub 75 minut, gdy trenujemy intensywnie. To naprawdę nie jest dużo! A biorąc pod uwagę, jak poważny wpływ na zdrowie mają nadwaga i otyłość, naprawdę warto się przełamać.

20 minut codziennego spaceru nie tylko pomoże pozbyć się zbędnych kilogramów, ale może nas uchronić przed rozwojem cukrzycy typu 2, chorobami serca, układu oddechowego, zwyrodnieniami kości, zaburzeniami hormonalnymi, nowotworami.

regularność, dlatego więcej pożytku przyniesie ci wspomniany codzienny spacer niż forsowny trening na siłowni raz na tydzień. A jeżeli już zdecydujesz się na siłownię, to wybierz ćwiczenia aerobowe (dotleniają komórki i najszybciej spalają tkankę tłuszczową): bieg na bieżni, spinning, rowerek stacjonarny.

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

wskazówek. Ustali także twój program wychodzenia z diety, tak, by zapobiec efektowi jo-jo.

Pamiętaj, że na schudnięciu się nie kończy. Prawdziwą sztuką jest utrzymać wagę i nie wrócić do dawnych nawyków!

Redaktor prowadząca

Patent na skuteczne odchudzanie!

Chcąc zrzucić zbędne kilogramy bardzo często koncentrujemy się jedynie na ruchu fizycznym, zapominając o zbilansowanej diecie i odpowiedniej suplementacji. Warto wybrać wsparcie w postaci suplementów diety, zawierające naturalne składniki wpływające na intensywne spalanie tłuszczu, czy też wspomagające kontrolę masy ciała.

1 3

2 4

6

5 1. ZIELNIK DOZ DBAM O OCZYSZCZANIE herbatka ziołowa, 1,7 g, 10 szt. Suplement diety zawierający bez czarny, pokrzywę, brzozę, fiołek trójbarwny, mniszek lekarski oraz korzeń łopianu większego, które wspomagają naturalne funkcje oczyszczające organizmu.

2. ZIELNIK DOZ DBAM O KONTROLĘ MASY CIAŁA herbatka ziołowa, 2 g, 10 szt. Suplement diety zawierający ostrokrzew paragwajski, gorzką pomarańczę, koper włoski, kminek, miętę oraz głóg. Ostrokrzew paragwajski, gorzka pomarańcza wspierają kontrolę masy ciała. A koper włoski, kminek, mięta oraz głóg wpływają na komfort trawienia.

3. DOZ PRODUCT HYDROUT kapsułki, 30 szt. Suplement diety zawierający aż 7 ekstraktów roślinnych, w tym ekstrakt z ziela rdestu ptasiego (Polygonum aviculare L.). Rdest ptasi ma działanie moczopędne, dzięki czemu wspomaga usuwanie wody z organizmu.

4. DOZ PRODUCT HEPADUO tabletki powlekane, 60 szt. Suplement diety zawierający cholinę, L-asparaginian L-ornityny oraz ekstrakty roślinne.

Karczoch zwyczajny wspomaga zachować prawidłową masę ciała. A cholina wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wątroby.

5. ALE NUTRIPACK kapsułki, 60 szt. (30 szt. + 30 szt.) Suplement diety przeznaczony dla osób aktywnych, w dwóch kapsułkach: MORNING PACK i EVENING PACK. Kapsułka MORNING PACK zawiera ekstrakty z korzenia buraka, korzenia żeń-szenia, owoców pieprzu czarnego oraz witaminy C, D, E, A, B6, B12, tiaminę, niacynę, kwas pantotenowy, kwas foliowy oraz biotynę. Ekstrakt z korzenia żeń-szenia wspomaga witalność organizmu.

Ekstrakt z owoców czarnego pieprzu pomaga kontrolować masę ciała.

Kapsułka EVENING PACK przeznaczona do stosowania wieczorem, zawiera natomiast składniki mineralne, chlorellę i ekstrakt z liści melisy, który ułatwia odprężenie organizmu.

6. ALE SHAPE kapsułki, 60 szt. Suplement diety zawiera w składzie kofeinę, 6 ekstraktów roślinnych, w tym m.in. ekstrakt ze skórki owoców Garcinia cambogia pomagający kontrolować masę ciała i zmniejszający łaknienie oraz ekstrakt z liści ostrokrzewu paragwajskiego, który pomaga kontrolować masę ciała oraz wspomaga spalanie tłuszczów.

ŻYJĘ ZDROWO w dobrej formie

1

Nim zaczniesz

szusować Po miesiącach siedzenia na kanapie nasze ciało jest zastałe. Aby uniknąć kontuzji, trzeba je przygotować do wzmożonego wysiłku.

TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

T

egoroczny sezon narciarski zapowiada się nieźle, przynajmniej jeśli chodzi o pogodę. Część z nas ruszy więc na stoki lub trasy biegowe (więcej na str. 94). I choć zawsze warto rozruszać się przed takim wyjazdem, po „siedzeniu na kanapie”, które praktykowaliśmy podczas pandemii przyłóżmy się do przygotowań szczególnie. Oprócz zwykłej aktywności, jak spacery, nordic walking czy jogging, którymi powinniśmy poprawić ogólną kondycję, wzmocnijmy partie ciała najbardziej Te 3 reguły pomogą narażone na kontuzje. Te kluczowe ci uniknąć kontuzji już to oczywiście uda, stawy skokowe w trakcie jazdy: i kolanowe (i właśnie na nie pokazujemy obok ćwiczenia). Poza tym, je* Nie odchylaj się śli starczy nam zapału, warto też poza bardzo do tyłu. pracować nad mięśniami przy kręgosłupie, np. robiąc po kilkana* Trzymaj narty na ście pompek dziennie. Im wcześniej szerokość bioder. zaczniemy trening, tym lepiej, ale miesiąc przed wyjazdem to absolut* Nie wiosłuj na ne minimum, by złapać formę. Za to boki ramionami. optymalny czas ćwiczeń to 3 razy w tygodniu po 30-45 minut.

Zapamiętaj!

52

dbam o zdrowie

3

Przysiady z napinaniem mięśni ud i pośladków Stań prosto, wyciągnij ręce przed siebie i zrób tak przysiad, by nogi zgięły się w kolanach mniej więcej pod kątem prostym, a tułów pozostawał wyprostowany. Napnij mięśnie i wytrzymaj tak 15 sekund, wyprostuj się. Powtórz przysiad 20 razy. W kolejnych dniach wydłużaj czas przysiadu do 1 minuty. Wzmocni to uda i pośladki. Ułatwi ci utrzymanie właściwej pozycji w trakcie jazdy.

2

Wypady na jedną nogę Stań prosto, po czym zrób wypad lewą nogą najdalej jak potrafisz. Oprzyj lekko ręce na zgiętym kolanie. Prawa noga powinna zostać daleko z tyłu, tułów utrzymaj wyprostowany.

Wytrzymaj tak 15 sekund i wróć do pozycji wyjściowej.

Powtórz 20 razy. Podobnie rób wypady prawą nogą. W kolejnych dniach zwiększaj czas w wypadzie do 1 minuty.

Zapobiegnie to zerwaniu mięśni oraz uszkodzeniu stawów.

Podnoszenie nogi Pomadka nawilżająca do ust Kosmetyk działa na skórę naprawczo poprawiając funkcjonowanie naturalnej bariery ochronnej. Składniki znajdujące się w produkcie to masło shea, które poprawia nawilżenie skóry oraz przywraca jej gładkość i elastyczność, olej kokosowy, który nawilża, odżywia i wygładza skórę, wosk pszczeli, witaminę E i C, olej z nasion bawełny, olej arganowy. Pomadka posiada przyjemny zapach jaśminu i wanilii. 4,5 g

dbam o zdrowie

REKLAMA

Stań prosto i wyciągnij ręce na boki. Unieś jedną nogę, napnij wszystkie mięśnie i staraj się utrzymać wyprostowaną pozycję przez 15 sekund. Powtórz ćwiczenie z drugą nogą. W kolejnych dniach wydłużaj czas ćwiczenia do 1 minuty. Wzmocni to mięśnie przy kręgosłupie i stawy skokowe. Ułatwi ci utrzymanie równowagi podczas jazdy.

53

Złap głęboki ŻYJĘ ZDROWO trening

oddech

Często boli cię głowa, wciąż czujesz się zmęczona i rozdrażniona? Przyczyna może być banalna. Nie potrafisz oddychać!

Zobacz, co robisz nie tak i jak to zmienić.

TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

N

a początek zrób test. Jedną rękę połóż nad piersiami, drugą na brzuchu, tam gdzie jest przepona i oddychaj jak zwykle. Jeśli rusza się tylko ręka położona na górze, to znak, że nie używasz przepony.

Wciągasz powietrze za płytko. Jak większość ludzi utraciłaś umiejętność prawidłowego oddychania, jaką mamy naturalnie do ok. 4. r.ż.

Efekt? Stopniowo maleje objętość twoich płuc, bo do ich dolnych partii dociera za mało tlenu. Warto to zmienić.

TLEN niezbędny do życia Powód? W trakcie wdechu do organizmu powinno dostać się około 3-4 l powietrza. To konieczna ilość, by dostarczyć mu wystarczającej dawki tlenu. Dzięki niemu w komórkach następuje spalanie substancji odżywczych oraz wytwarzana jest energia konieczna do życia. Dotleniony organizm oczyszcza się z produktów prze54

dbam o zdrowie

TECHNIKI ODDECHOWE

w jodze, tai-chi, medytacji Wariant I W trakcie wdechu wypychaj dolne partie brzucha używając jego mięśni i przepony. Wciągaj powietrze nosem, wolno, jakbyś wciągała do płuc życiodajne substancje. Następnie zatrzymaj oddech i policz do 5. Wolno wypuść powietrze ustami.

Wariant II Teraz odwrotnie. Podczas wdechu wciągaj mocno brzuch, a podczas wydechu wypychaj.

To ćwiczenie służy gromadzeniu energii i zwiększaniu wydolności organizmu.

teczna ilość tlenu obniża bowiem ciśnienie krwi i zwiększa koncentrację. Niedotlenienie prowadzi zaś do obniżenia sprawności intelektualnej, bólów głowy, rozdrażnienia, zaburzeń snu.

PRZEPONA

Bez jedzenia przetrwamy nawet miesiąc, bez wody 3 dni, bez tlenu najwyżej 5 minut. Najwięcej, bo aż 25 proc. tlenu zużywa nasz mózg! miany materii – lepiej pracuje i dłużej zachowuje sprawność.

Zwiększa się wydajność poszczególnych układów, w tym np. nerwowego. Można to odczuć zwłaszcza w stresujących sytuacjach. Oddech staje się wtedy płytki, urywany, czasem nas „zatyka”. Kilka głębokich, spokojnych oddechów może wówczas poprawić samopoczucie. Dosta-

niech idzie w ruch Aby poprawić oddychanie, dobrze jest więc przynajmniej trzy razy dziennie, najlepiej na dworze, zrobić po 10 głębokich wdechów. Tak, by w trakcie wdechu przepona obniżyła się i zrobiła miejsce dla płuc, które powiększają się wtedy i w całości wypełniają tlenem (dolna część brzucha się wtedy uwypukli). Z kolei przy wydechu ta sama przepona podnosi się i ułatwia wypychanie dwutlenku węgla z płuc (a brzuch się zapada). Naturalnie przychodzi to w trakcie ćwiczeń, gdy oddychamy głębiej. Podobnie jest podczas śmiechu, czy śpiewu.

JEM

zdrowo

Odczarowujemy

laktozę Rośnie liczba osób, zwłaszcza młodych, które obawiają się laktozy. Producenci oferują im mleko, jogurty i sery bez tego cukru, a kawiarnie – sojowe lub owsiane latte. Czy rzeczywiście klasyczne mleko jest niezdrowe?

dbam o zdrowie

55

JEM ZDROWO

zoom na...

Laktoza nie taka, jak ją

malują

pytamy eksperta

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

Co to takiego ta laktoza – zapytałyby zapewne nasze prababcie. Dziwiłyby się też, gdyby ktoś nie chciał zjeść naleśnika z serem w obawie przed ową tajemniczą substancją. Za ich czasów nabiał był wartościowym składnikiem diety. Czy może być nim nadal?

Dla wielu z nas tak. Laktoza jest nieco demonizowana, a na produktach jej pozbawionych niektórzy robią biznes.

M

leko wszystkich ssaków zawiera cukier, składający się z połączonych ze sobą cząsteczek glukozy i galaktozy. Jest dosyć słodki, ale nie tak bardzo jak sacharoza, otrzymywana z buraków lub trzciny cukrowej.

Ma również niższy od niej indeks glikemiczny, więc mniej szkodzi diabetykom i osobom zagrożonym cukrzycą. To właśnie jest laktoza. Co ciekawe, najwięcej zawiera jej mleko kobiece. Jest źrodłem energii dla noworodków, wspomaga rozwój ich układu nerwowego, przyswajanie wapnia, magnezu i żelaza. Jest także niezbędna dla dobroczynnych bakterii jelitowych, hamujących rozwój chorobotwórczych drobnoustrojów.

W jelicie cienkim dziecka, jeszcze przed jego urodzeniem, wykształca się enzym nazwany laktazą, umożliwiający trawienie i wykorzystanie laktozy z mleka mamy. Z czasem, gdy dietę niemowlaka wzbogacamy o zupki i inne pokarmy, produkcja tego enzymu stopniowo maleje. Dorośli mają go mniej niż dzieci. Jeśli u kogoś zupełnie zanika, wtedy osoba ta przestaje trawić laktozę i ma dolegliwości po zjedzeniu nabiału.

My mamy mleczne geny...

Większość mieszkańców Europy Północnej i Środkowej może się cieszyć się smakiem mleka i przetworów mlecznych również w życiu dorosłym, bez odczuwania dolegliwości związanych z nietolerancją laktozy. W Polsce jest to ok. 85% populacji. Odsetek ten jest jeszcze wyższy 56

dbam o zdrowie

brieenniki dom za GDY NIE TOLERUJESZ LAKTOZY, ZASTĄP ZWYKŁE MLEKO:

t akim, z którego usunięto laktozę. Dostarcza ono równie dużo wapnia, wartościowego białka i witamin z grupy B, jak to tradycyjne. twarogiem, serkiem wiejskim lub jogurtem bez laktozy.

Szklanka mleka odpowiada 2 łyżkom twarogu i szklance jogurtu. żółtym serem. Dwa plasterki mają podobną wartość odżywczą jak kubek mleka.

fragmenty glinianych naczyń sprzed 7 tysięcy lat do wyrabiania twarogu. Obecność mleka i serów w diecie pasterskich społeczności doprowadziła do mutacji w DNA. Pojawił się gen, dzięki któremu wytwarzanie enzymu trawiącego laktozę nie zanika całkowicie w dzieciństwie, lecz trwa przez całe życie.

... inni mają jednak problemy

w Skandynawii i Wielkiej Brytanii. Upraszczając, można powiedzieć, że zawdzięczamy to naszym przodkom, ponieważ byli pasterzami. Już w czasach kiedy posługiwano się prymitywnymi narzędziami z krzemienia i dopiero uczono się budować osady, na tych terenach były hodowane zwierzęta. Ludność piła ich mleko i jadła sery. Świadczą o tym wykopaliska. Między innymi na Kujawach archeolodzy znaleźli

W Azji sytuacja jest odwrotna niż u nas. Praprzodkowie Japończyków, Chińczyków, Wietnamczyków czy Koreańczyków nie zajmowali się pasterstwem.

Dlatego w tamtym regionie prawie 90 proc. populacji traci w wieku kilku lat zdolność trawienia laktozy i rzeczywiście nabiał im szkodzi. Stąd w publikacjach na temat kuchni wschodniej spotyka się stwierdzenie, że mleko nie jest zdrowe i „zaśluzowuje organizm”. Fascynacja kulturą Wschodu spowodowała, że pogląd ten zaczęli głosić także niektórzy polscy autorzy książek poświęconych dietom. Niesłusznie, bo mamy inny genotyp niż Azjaci. Nieco gorzej od nas z trawieniem laktozy radzą sobie także mieszkańcy Europy Południowej. W tym regionie 40-50 % populacji dorosłej cierpi na niedobór laktadbam o zdrowie

57

JEM ZDROWO

zoom na...

zy. Jednak nie na zupełny jej zanik. Wprawdzie mogą oni mieć problem z trawieniem mleka, lecz sery im nie szkodzą. Stąd taka popularność i różnorodność serów w kuchni śródziemnomorskiej, na czele z parmezanem, grana padano, pecorino, mozzarellą i fetą. Sery w tamtym regionie dodaje

o ł a i m ś z d je KEFIR KOKOSOWY szklanka mleczka kokosowego (ekstrakt z kokosa) odrobina cukru lub miodu, łyżka ziaren kefirowych

Ziarna kefirowe, czyli grzybek tybetański możemy kupić w sklepach internetowych.

Przed pierwszym użyciem przepłukujemy je.

po czym wrzucamy do szklanego naczynia, wlewamy mleczko i dodajemy cukier lub miód. Przykrywamy gazą, co jakiś czas mieszamy. Następnego dnia kefir jest gotowy. Przecedzamy go przez sitko, ziarna kefirowe dodajemy do nowej porcji mleczka i powtarzamy proces.

się niemal do wszystkiego – do zapiekanek, sałatek, deserów, a nawet dressingów.

Jak objawia się nietolerancja Te osoby, u których jelito cienkie przestało produkować enzym laktazę lub zmniejszyło jej ilość, odczuwają po wypiciu mleka, zjedzeniu deseru mlecznego lub nawet po kawie z niewielką ilością mleka dyskomfort w jamie brzusznej. Miewają bóle, wzdęcia, wiatry, a nawet biegunkę. Dzieje się tak dlatego, ponieważ w ich organizmie brakuje „nożyc” do przecięcia wiązania w laktozie i rozłożenia jej na cukry proste – glukozę i galaktozę, które są łatwo wchłaniane do krwi. Nie powoduje to poważnych chorób, ale gdyby ktoś, pomimo objawów, nadal pił przez kilka miesięcy mleko, to mógłby narazić się na niedobory pokarmowe. Zawsze bowiem długotrwała biegunka pogarsza wchłanianie i trawienie pokarmów.

Co robić?

W niektórych przypadkach nie ma potrzeby całkowitego wykluczania z diety produktów mlecznych, które przecież są bardzo wartościowe. Wystarcza ich ograniczenie lub wybieranie tych, które nie wywołują dyskomfortu. Czasem bardzo dobry efekt przynosi rezygnacja z mleka, a pozostawienie w jadłospisie serów, jogurtów i kefirów lub tylko samych serów. Jeśli bowiem w błonie jelita cienkiego nadal jest wytwarzana niewielka ilość laktazy, to poradzi sobie ona z trawieniem cukru zawartego w przetworach mlecznych. Nie bójmy się eksperymentować. Jeśli po dwóch łyżkach twarogu nadal będziemy się czuć źle, to kolejny raz zjedzmy tylko jedną łyżkę lub plasterek żółtego sera. Zobaczmy, jak wtedy zachowa się organizm.

Te liczby dobrze znać Gdy podejrzewamy u siebie nietolerancję laktozy, to warto pamiętać, że najwięcej jest jej w w słodkim mleku owczym (5,1%), następnie w krowim (4,7 % i kozim (4,4 %). Obfituje w nią także serwatka (5 %). Sery twarogowe zawierają już tylko 58

dbam o zdrowie

10-15%

Tyle osób dorosłych w Polsce może mieć problem z nietolerancją laktozy

3,1 %, feta 1%, a sery żółte tylko 0,1 %. Niektóre jogurty i kefiry (zagęszczone mlekiem w proszku) miewają tyle samo laktozy co mleko słodkie, jednak ze względu na zawartość dobroczynnych bakterii kwasu mlekowego są lepiej trawione. Jeśli natomiast jogurt czy kefir nie jest zagęszczony mlekiem, ma minimalną ilość laktozy.

Czasem sami jesteśmy sobie winni Jeśli osoba niemająca dolegliwości po nabiale wykluczy go na kilka miesięcy z diety, to organizm, może przestać produkować laktazę. Uzna bowiem, że nie jest już potrzebna. Do zaniku wytwarzania tego enzymu może również dojść z powodu przebytych chorób przewodu pokarmowego. Warto w takiej sytuacji zacząć pić dosłownie po kropli mleka dziennie, a jeszcze lepiej jogurtu lub kefiru.

Gdy dolegliwości nie będzie, po kilku dniach zwiększmy porcję do pół łyżeczki, a następnie do łyżeczki itd. Jest szansa, że produkcja laktazy zostanie ponownie uruchomiona. A nawet jeśli jelito nie będzie wytwarzać jej dużo, to stopniowo wzrośnie w naszym jelicie grubym liczba bakterii fermentacji mlekowej. Są one bardzo cenne, bo same wytwarzają enzym laktazę. Będą wykorzystywały laktozę i chroniły przed przykrymi objawami.

ANI GRAMA MLEKA *J eśli okaże się, że mamy dolegliwości nawet po kropli mleka, preparaty z laktazą ani dobroczynne bakterie jelitowe nie pomagają, nabiał bez laktozy nam nie smakuje, wówczas zastąpmy mleko napojami roślinnymi: sojowym, migdałowym, ryżowym, kokosowym itp.

Pamiętajmy jednak, że mają inny skład niż mleko ssaków.

Wybierajmy te, do których dodano wapń.

To bardzo istotne w profilaktyce osteoporozy.

CZY NIETOLERANCJĘ LAKTOZY MOŻNA LECZYĆ?

Osoby z wrodzoną nietolerancją (1,5 % populacji) muszą wykluczyć laktozę z diety. Ci zaś, u których problemy pojawiły się w dorosłym życiu mogą stosować preparaty wspomagające.

W aptekach dostępne są tabletki, kapsułki i krople, zawierające enzym laktazę.

Skutecznie łagodzą one lub całkowicie eliminują nieprzyjemne objawy po

spożyciu nabiału. Zaleca się, by stosować je z każdym posiłkiem zawierającym laktozę. Zanim jednak po nie sięgniemy, warto omówić swój problem z trawieniem

mleka z lekarzem. Czasem bowiem w terapii nietolerancji laktozy, zamiast enzymu wystarczy stosować probiotyki, takie jakie są polecane przy antybiotykoterapii. dbam o zdrowie

59

JEM ZDROWO superfood

Gorzka czekolada zdrowy smakołyk

Nawet osoby, które bardzo rygorystycznie dbają o linię i unikają na co dzień słodyczy, dają się czasem skusić na małą kostkę czekolady, zwłaszcza gorzkiej.

I słusznie, bo ma dobroczynny wpływ na zdrowie.

TEKST BARBARA LASOTA

CO ZAWIERA? W gorzkiej czekoladzie znajduje się dużo składników mineralnych, w tym cenny dla zdrowia i często deficytowy w naszej diecie magnez. Są także kofeina i teobromina, katechiny, jak również witaminy A, E i z grupy B. Jedna mała kostka ważąca ok. 6 g dostarcza, w zależności od zawartości kakao, 30–36 kcal.

P

ierwsi poznali ją Aztekowie i Majowie. Uważali za przysmak godny bogów i władców, a także za afrodyzjak i lekarstwo. Czekolada miała wtedy postać płynu otrzymywanego ze zmieszania sproszkowanych ziaren kakaowca z wodą, szczyptą mąki kukurydzianej i chili, a czasem także z dodatkiem cynamonu, wanilii i miodu. Była aromatyczna, gorzkawa, dodawała wigoru, a jednocześnie lekko oszałamiała. Za sprawą zdobywcy Meksyku, Ferdynanda Corteza trafiła najpierw do Hiszpanii, a następnie do całej Europy. Po latach nauczono się produkować z niej praliny, a potem tabliczki, jakie dzisiaj znamy. Liczne badania potwierdziły, że Indianie dobrze ocenili walory czekolady.

Jedzona z umiarem rzeczywiście służy zdrowiu. Wybierajmy jednak głównie tę gorzką, o zawartości kakao minimum 60 % i zawierającą jak najmniej dodatków oznaczonych jako E, czyli syntetycznych emulgatorów i stabilizatorów.

60

dbam o zdrowie

JAK JĄ WYKORZYSTAĆ?

Warto zabierać ją na długie spacery i na siłownię. Zjedzenie kawałka szybko dostarczy energii i może uchronić organizm przed skutkami wyczerpania. Ponadto w ciągu dnia możemy się nią delektować, zastępując zwyczajowe ciasteczko do kawy lub herbaty. Od czasu do czasu zróbmy też sobie czekoladową maseczkę.

Rozgrzej się!

Rozpuść w rondelku na bardzo małym ogniu 1/2 tabliczki gorzkiej czekolady.

Wymieszaj ze szklanką wrzącego mleka, przypraw szczyptą chili i miodem.

Na co pomaga?

SKUTECZNIE ŁAGODZI KASZEL

MOŻE WSPOMÓC ODCHUDZANIE

w ciemnym kakao i gorzkiej czekoladzie teobromina tłumi odruch kaszlu. Ponadto łagodzi podrażnienia gardła i nawilża śluzówkę.

Lekarze radzą, aby przy przewlekłym kaszlu, poza stosowaniem leków, ssać 2-3 razy dziennie po małej kostce czekolady.

nie z jadłospisu słodyczy w trakcie diety odchudzającej, to wielu z nich dopuszcza jedzenie gorzkiej czekolady. Oczywiście chodzi cały czas o te 2-3 małe kostki. Ich zdaniem czekolada niweluje stres związany z małymi porcjami jedzenia, pomaga utrzymać cukier we krwi na stałym poziomie i zmniejsza apetyt.

•Obecna w znaczącej ilości

•Chociaż dietetycy zalecają wyeliminowa-

ZMNIEJSZA RYZYKO ZAWAŁU

•Zawarty w niej magnez chroni mięsień sercowy, zapobiegając jego niedotlenieniu i niedokrwieniu. Działa również przeciwzapalnie, przeciwzakrzepowo i przeciwskurczowo.

Wspomagająco działają też zawarte w czekoladzie flawonoidy (a konkretnie – katechiny).

REKLAMA

Naturalny błonnik na poprawę pracy jelit, i zmniejszenie ryzyka zaparć.

Czym jest Jeliton?

Jeliton jest suplementem diety złożonym w 100% z naturalnych składników – łupiny nasiennej babki jajowatej. Składnik ten stanowi źródło błonnika, który pozytywnie wpływa na perystaltykę jelit.

Jeliton nie zawiera cukru, konserwantów oraz substancji smakowych. Zatem polecany jest do codziennego stosowania. Zawarta w nim łupina nasienna babki jajowatej działa wyłącznie mechanicznie, wpływa na lepszy pasaż jelitowy. Przyjmowany 3-4 razy dziennie zaspokaja zapotrzebowanie organizmu na błonnik.

Działanie łupiny nasiennej babki jajowatej: – reguluje pracę jelit – pomaga w utrzymaniu zdrowych jelit – zmniejsza ryzyko zaparć – ułatwia wypróżnianie – pomaga kontrolować stężenie cholesterolu we krwi – wzmaga perystaltykę jelit Łupina nasienna babki jajowatej zmieszana z płynem pęcznieje w żołądku, wchłaniając soki żołądkowe i wytwarzając śluz.

Dzięki temu nie drażni błon śluzowych i działa osłonowo. Powoduje zmiękczenie i zwiększenie objętości masy jelitowej. Uciskając na ściany jelit wzmaga ich perystaltykę i ułatwia wypróżnianie, zmniejszając ryzyko zaparć.

Składniki: Łupina nasienna babki jajowatej (plantaginis ovatae seminis tegumentum) Porcja produktu zalecana do spożycia w ciągu dnia: Porcja jednorazowa: 1 łyżka/saszetka (5 g) preparatu. Zalać wodą lub sokiem (100 ml) i natychmiast wypić. Dodatkowo popić szklanką płynu. Porcja dzienna: do 4 łyżek/saszetek, co odpowiada 20 g łupiny nasiennej babki jajowatej.

Dostępne opakowania: – Jeliton duża paczka, starczy na dłużej, opakowanie 180 g – Jeliton w saszetkach, zawsze pod ręką, 5 g x 18 saszetek

Ostrzeżenia: Nie należy przekraczać zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia. Suplement diety nie może być stosowany jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia jest ważny dla funkcjonowania organizmu człowieka. Preparat przechowywać w miejscu niedostępnym dla małych dzieci.

Przechowywanie: Preparat należy przechowywać w temperaturze pokojowej, w zamkniętym opakowaniu. Chronić od światła, wilgoci.

KATO LABS Sp. z o.o., ul. Marszałkowska 138/82, 00-004 Warszawa, www.kato.pl

www.jeliton.eu

JEM ZDROWO dieta

pytamy eksperta

BARBARA LASOTA mgr inż. żywienia człowieka absolwentka wydziału Żywienia Człowieka SGGW

Klucz

do dobrego nastroju Czasami próbujemy poprawić sobie humor ulubionym ciastkiem, batonikiem, kieliszkiem wina. Jednak cukier i alkohol to pocieszyciele na krótką chwilę. Są za to inne produkty, które realnie pomagają zachować optymizm. Uzupełnijmy o nie codzienną dietę, a wyeliminujmy te, które sprzyjają depresji.

62

dbam o zdrowie

Miej oko na te składniki

Z badań wynika, że w jadłospisie osób z depresją często brakuje: selenu, magnezu, witaminy D, witamin z grupy B, antyutleniaczy, a czasem także wartościowego białka. Zauważono, że jeśli dietę tych chorych wzbogaci się o wymienione składniki, to już po 3-4 miesiącach objawy są łagodniejsze.

Dobrym źródłem selenu są orzechy, ryby, grzyby i jaja. W magnez obfituje kakao, gorzka czekolada i kasza gryczana. Witaminę D warto suplementować, bo w żywności jest jej mało. Produkujemy ją sami dzięki słońcu, ale w naszym klimacie i tak mamy jej deficyt –szczególnie od jesieni do wiosny. Witaminy z grupy B znajdziemy w nabiale (B2), potrawach z pełnoziarnistej mąki i kaszach (B1) oraz mięsie, mleku i jajach (B12). Szczególnie ważna jest ta ostatnia, bo jej niedobór może prowadzić nawet do uszkodzenia nerwów. Bogatym źródłem antyutleniaczy są głównie warzywa, owoce, kakao, kurkuma, cynamon i imbir. Białko możemy czerpać zarówno z mięsa, nabiału i jaj, jak i z roślin.

Zadbaj o serotoninę

To tzw. hormon szczęścia. Serotonina wprawia nas w dobry humor, jest potrzebna, abyśmy się wysypiali i regenerowali podczas snu. Kłopot w tym, że nawet najcenniejsze produkty i najwykwintniejsze potrawy jej nie zawierają. Organizm sam ją produ-

Ziarna czarnego ryżu

zawierają węglowodany, które wchłaniają się bardzo powoli i dzięki temu pomagają utrzymać dobry nastrój. Wspaniale smakują z pieczonym łososiem. kuje. Jeśli za mało, rozwija się depresja. Do powstania serotoniny potrzebny jest aminokwas („cegiełka” cząsteczki białka) o nazwie tryptofan, starajmy się więc zwiększyć jego ilość w posiłkach.

Najwięcej tryptofanu zawiera białko ryb, mleka i przetworów mlecznych, mięsa i nasion roślin strączkowych. Wszystkie potrawy przyrządzane z tych białkowych produktów uzupełniajmy porcją kaszy, ziemniaków czy makaronu. To ważne, ponieważ tryptofan lepiej się przyswaja w towarzystwie produktów węglowodanowych. Ale nie cukru z buraków czy trzciny cukrowej, lecz tych obecnych w produktach zbożowych. Dlatego osobom ze skłonnością do depresji nie zaleca się stosowania diet odchudzających, zbyt ubogich w węglowodany.

Rozweselające tłuszcze

Mózg należy do organów o najwyższej zawartości różnych tłuszczów. Wśród nich bardzo dużo jest kwasów tłuszczowych omega-3. Jeśli w codziennych

Witamina D3 2000 j.m. suplement diety

Witamina D wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego oraz wspiera prawidłowe funkcjonowanie mięśni. 120 szt., kapsułki miękkie

dbam o zdrowie

REKLAMA

Nawet jeśli niektórzy z nas nadużywają tego terminu i każde zdenerwowanie nazywają depresją, to i tak choroba ta stanowi poważny problem. Przybywa osób, które naprawdę cierpią z powodu obniżenia nastroju trwającego tygodniami, miesiącami, latami… Brakuje im chęci do życia, siły, by podnieść się z łóżka, męczy ich bezsenność, ataki złości, miewają lęki. Gdy ktoś ma takie objawy, powinien korzystać z pomocy specjalisty, przyjmować leki i uczestniczyć w psychoterapii. Pomocna jest również fototerapia i ruch, zwłaszcza związany ze znacznym wysiłkiem fizycznym. Ale coraz więcej jest też dowodów, że wpływ na nastrój ma i dieta. Naukowcy twierdzą, że odpowiednio zmodyfikowany jadłospis nie tylko działa profilaktycznie, ale również przyspiesza wyjście z psychicznego dołka.

63

JEM ZDROWO zoom na...

posiłkach jest ich mało, nie wystarcza to na potrzeby układu nerwowego. Wtedy może on zacząć funkcjonować nieprawidłowo. Dlatego uwzględniajmy w menu produkty o dużej zawartości tych najcenniejszych tłuszczów: ryby i owoce morza, siemię lniane i konopne, oleje z tych roślin, a także olej rzepakowy oraz awokado. Badacze sugerują, że dzięki nim zmniejszymy ryzyko depresji lub szybciej ją pokonamy, nawet jeśli już się rozwinęła i przyjmujemy antydepresanty.

Trzymaj cukier pod kontrolą

Dawno temu, gdy cukier był bardzo drogi, w domach były cukierniczki zamykane na kluczyk.

Mogła je otworzyć tylko pani domu. Warto i teraz mieć pod specjalnym nadzorem nie tylko cukier, ale także wszelkie łakocie i napoje słodzone.

Szybki wzrost glukozy we krwi po zjedzeniu np. ciastka lub po wypiciu słodzonego napoju powoduje euforię. Ale dosłownie w ciągu kilku minut, gdy insulina spowoduje spadek glukozy, przychodzi apatia, a czasem rozdrażnienie. Bardzo szybko nabieramy też ochotę na kolejną porcję cukru. I gdy znów ulegniemy pokusie, sytuacja się powtórzy. Nastrój będzie niczym huśtawka, aż w końcu dopadnie nas jeszcze większe przy-

gnębienie – z powodu nadprogramowych kilogramów. Częste sięganie po cukier z czasem również uzależnia od niego, co ewidentnie działa depresyjnie. Dlatego, jeśli koniecznie musimy zjeść coś słodkiego, najlepiej nie podjadać, ale pozwolić sobie na to raz dziennie, np. po obiedzie lub po innym posił-

Jedz na zdrowie i na szczęście!

PASTA Z AWOKADO

•Do dwóch dojrzałych awoka-

CIASTECZKA ŚWIĘTEJ HILDEGARDY

•Zagnieć ciasto z 30 dag mąki orkiszowej, 10 dag zmielonych migdałów, kostki masła, 2 łyżek płatków owsianych, 4 łyżek miodu, 2 jajek i szczypty cynamonu, goździków oraz gałki muszkatołowej. Jeśli trzeba dolej trochę mleka. Upiecz ciasteczka.

64

dbam o zdrowie

KOKTAJL BANANOWY

•Wlej do blendera kielichowe-

go szklankę mleka lub jogurtu.

Dodaj mocno dojrzały pokrojony banan, czubatą łyżkę orzechów, łyżeczkę miodu i szczyptę szafranu. Zmiksuj. Możesz również dodać łyżkę ciemnego kakao, bogatego w magnez.

do dodaj garść pestek dyni, trochę twarogu, 2 ząbki czosnku, kawałek cebuli, łyżkę posiekanej natki, trochę posiekanej melisy, odrobinę soli, pieprzu i łyżkę soku z cytryny. Całość zmiksuj, jedz z razowym pieczywem.

Stresujesz się?

Chrup orzechy

Zapobiegają wzrostowi hormonów stresu, a zwiększają poziom hormonu szczęścia.

Zalecana dzienna porcja to kilkanaście sztuk. Są skarbnicą dobrych tłuszczów, witamin i minerałów, w tym magnezu.

ku zawierającym dużo warzyw. Wtedy skoku glukozy i nagłego zjazdu nie będzie.

Troszcz się o swoją mikroflorę

Niekiedy mówi się, że 90 proc. szczęścia powstaje w brzuchu. Jest w tym sporo prawdy. Badania potwierdziły, że nadmiar lub zbyt mała ilość określonych bakterii w jelitach może zwiększać ryzyko depresji. Dzieje się tak, gdyż niektóre drobnoustroje jelitowe wspierają wytwarzanie serotoniny, a inne przeciwnie – prowadzą do obniżenia jej poziomu.

Nie pozostaje nam więc nic innego jak żyć w przyjaźni z pożyteczną drużyną mikrobioty i częstować ją ulubionymi przysmakami: produktami węglowodanowymi z dużą zawartością błonnika, jogurtami, kefirami, zakwasem z buraków i żurkiem.

Pamiętajmy też, że nasz układ pokarmowy słusznie bywa nazywany drugim mózgiem. W jelitach liczba neuronów, czyli komórek odpowiedzialnych za przetwarzanie i przekazywanie informacji, jest większa niż w rdzeniu kręgowym! Krótko mówiąc, zdrowe jelita, zasiedlone przez pożyteczną mikroflorę to mniejsze prawdopodobieństwo depresji.

Ostrożnie z wędlinami

Większość wędlin zawiera azotany. Mogą one niekorzystnie zmieniać florę bakteryjną jelit, co, jak już wiemy, źle się odbije na produkcji serotoniny. Nie musimy całkowicie zrezygnować z wędlin, ale ograniczajmy je. Szukajmy takich bez dodatku konserwantów, a najlepiej upieczmy sami w domu np. kawałek schabu, szynki czy pasztet.

Koniec ze śmieciowym jedzeniem

Tak nazywa się głównie fast foody (hamburgery, hot-dogi, frytki). Ale niewskazane dla osób depresyjnych są też sosy i zupy błyskawiczne, konserwy i wszystkie te produkty, w których podejrzewamy obecność tłuszczów trans. Nie tylko zapychają nam żyły, ale również obniżają nastrój, wywołują znużenie, sprzyjają nerwowości i agresji. Na cenzurowanym są też produkty zawierające słodziki i glutaminian sodu.

KOZŁEK LEKARSKI, ZNANY JAKO WALERIANA – W STANACH NADMIERNEGO ROZEDRGANIA PIJEMY PÓŁ ŁYŻECZKI KROPLI Z WODĄ

Ziołowe antydepresanty

Do najpopularniejszych należą: passiflora, melisa, szafran, kozłek lekarski, a także dziko rosnący na miedzach i nieużytkach dziurawiec. Są one składnikiem mieszanek antydepresyjnych. Można także parzyć je osobno i pić.

dbam o zdrowie

65

JEM ZDROWO przepisy

Obiad

na indeksie Jak szybko i mocno po posiłku wzrośnie poziom glukozy we krwi, pomaga ocenić indeks glikemiczny (IG). Dla osób, które chcą uniknąć ataków wilczego głodu i kontrolować cukier zaleca się produkty z IG poniżej 50. I tyle właśnie mają dania, które dziś wam serwujemy.

TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

2

porcje

50

minut

385 kcal porcja

Buddha Bowl z grillowanym kurczakiem 1/2 brązowego ryżu, 20 dag piersi kurczaka, awokado, 6 pomidorków koktajlowych, 1/2 główki brokułu, czerwona cykoria, czerwona cebula, żółta papryka, cytryna, sól, pieprz, 1/2 szklanki nerkowców, 1/4 szklanki sosu sojowego, kilka kropli tabasco, 2 łyżki miodu, 2 ząbki czosnku, ewentualnie natka.

Ryż dokładnie przepłucz, a potem zalej szklanką 66

dbam o zdrowie

wody. I zagotuj. Gdy zacznie wrzeć, zmniejsz ogień na minimalny, przykryj i trzymaj na kuchence, aż wchłonie cały płyn.

Gdy przestygnie, dodaj sok z 1/2 cytryny, dopraw solą i pieprzem, możesz też wymieszać z siekaną natką.

Pierś z kurczaka natrzyj sosem sojowym z tabasco i miodem oraz zmiażdżonym czosnkiem. Odstaw na 30 minut. W tym czasie ugotuj brokuły, a potem podziel

je na różyczki. Pokrój w plasterki cebulę, pomidorki na połówki, paprykę w sporą kostkę, a awokado na plasterki.

Cykorię podziel na listki – skrop ją i awokado (to ostatnie skrop resztą soku z cytryny, by nie ściemniało. Zgrliluj lub upiecz kurczaka i pokrój na grubsze plastry.

Do miseczki wyłóż po połowie z wszystkich składników, oprósz solą i pieprzem, posyp orzeszkami.

4

porcje

30

minut

350 kcal porcja

Makaron z cukinii bolognese 50 dag mięsa mielonej łopatki wieprzowej, 200 ml passaty pomidorowej, 3 ząbki czosnku, olej do smażenia, sól i pieprz, bazylia, oregano i zioła prowansalskie, odrobina parmezanu lub innego twardego sera, 2 średnie cukinie z miękką skórką.

Na rozgrzanym oleju usmaż mięso (dokładnie rozdrabniając, by powstały grudki).

Przed końcem smażenia dodaj przeciśnięty przez praskę czosnek i zioła. Zalej passatą, podduś chwilę. Dopraw do smaku solą i pieprzem.

Cukinię umyj, osusz, a następnie przy pomocy spiralnej krajalnicy lub obieraczki do warzyw potnij warzywo na „spaghetti”. Krótko blanszuj (choć możesz też podać cukinię surową). Polej mięsnym sosem i posyp wiórkami sera.

25

sztuk

60

minut

60

kcal sztuka

Kibbeh – kotleciki z kaszy bulgur i mielonego mięsa 60 dag mielonego (z przewagą wołowiny), 1-2 łyżeczki soli i 1/2 mielonego pieprzu, 20 dag bulguru, 2 cebule, 2 ząbki czosnku, olej rzepakowy oraz zmieszane 2 łyżeczki mielonego kminku, po łyżeczce mielonej kolendry i kopru, 1/2 łyżeczki cynamonu.

Bulgur przepłucz w zimnej wodzie i wsyp do ok. 400 ml wrzątku. Dolej odrobinę oleju, gotuj na małym ogniu, aż kasza wchłonie wodę (ok.

10-15 min). Rozdrobnij ją widelcem i zostaw do ostudzenia. Do bulguru dodaj połowę mięsa, 1 posiekaną cebulę i 2/3 aromatycznych

przypraw, dopraw solą i pieprzem i zblenduj na gładką masę. Odstaw na 30 min do lodówki.

W tym czasie podsmaż resztę mięsa z posiekaną cebulą i czosnkiem.

Dopraw solą i pieprzem oraz resztą aromatycznych przypraw. Odstaw do przestudzenia. Z masy bulgurowej formuj kulki, rób w nich zagłębienia, napełniaj farszem i roluj (wyjdą jak na małe kartacze o wrzecionowatym kształcie).

Normalnie smażyłoby się je na głębokim tłuszczu, ale ze względów dietetycznych możesz kibbeh upiec (180 st, na rumiano). Serwuj z sosem jogurtowym. dbam o zdrowie

67

WIEŚCI z apteki

Porady z za

nasZ ekspert

PIERWSZEGO STOŁU*

dr n. farmaceutycznych MAGDALENA BULSKA ekspert farmaceutyczny

Dawka wiedzy na temat produktów aptecznych i przepisów związanych z farmacją

NOWY, DOUSTNY LEK NA COVID-19

MENOPAUZA A INFEKCJE INTYMNE

Molnupiravir, lek do stosowanie domowego, opracowany przez firmę Merck, może być podawany pacjentom powyżej 18 r.ż., z pozytywnym wynikiem testu na obecność koronawirusa u których występuje minimum jeden czynnik ryzyka ciężkiego przebiegu choroby. Jego działanie polega na zakłócaniu procesu replikacji RNA wirusa SARS-CoV-2. To pierwszy na świecie lek przeciwko temu wirusowi podawany doustnie. Lek zaleca się przyjmować w przypadku łagodnego lub umiarkowanego przebiegu choroby. Sugerowane dawkowanie obejmuje podanie doustne, dwa razy dziennie, przez pięć dni. Badania wskazują, że Molnupiravir zmniejsza objawy Covid-19 i przyspiesza powrót do zdrowia.

Badania pokazują, że okres menopauzy i postmenopauzy sprzyja infekcjom intymnym, zwłaszcza o charakterze bakteryjnym. Zmiany w obrębie śluzówki mogą skutkować podrażnieniem, świądem, dodatkowo w wyniku infekcji bakteryjnej może pojawić szarobiała wydzielina i nieprzyjemny zapach. Oprócz powszechnie stosowanych antybiotyków (metronidazol, klindamycyna) polecam spróbować żeli dopochwowych na bazie polisacharydów aloesowych. Sprawdzają się wśród pacjentek z częstymi infekcjami okolic intymnych, niwelują m.in. świąd, tkliwość, zaczerwienienie, nieprzyjemny zapach i upławy.

FAMOTYDYNA ZŁAGODZI DOLEGLIWOŚCI TRAWIENNE

JAK POWSTRZYMAĆ ŁYSIENIE

Nieprawidłowe wydzielanie kwasu solnego i jego oddziaływanie na błonę śluzową przewodu pokarmowego może powodować objawy takie jak: pieczenie w okolicy mostka, uczucie niestrawności, czy silny ból brzucha. W celu złagodzenia najczęściej zgłaszanych dolegliwości warto przyjrzeć się lekom zawierającym w składzie famotydynę.

Famotydyna zmniejsza wydzielanie kwasu solnego, odznacza się dość szybkim efektem działania (około 2 godziny od przyjęcia), długim utrzymywaniem się efektu terapeutycznego (do około 10 godzin), co więcej skuteczność jej działania nie zależy od spożytego pokarmu. Terzeba jednak pamietać, że leki zawierające w składzie famotydynę można przyjmować maksymalnie przez dwa tygodnie.

Nadmierne wypadanie włosów może być spowodowane obciążeniem genetycznym, zaburzeniami hormonalnymi, niewłaściwą stylizacją, a także dietą ubogą w witaminy i składniki mineralne.

Oprócz wizyty u dermatologa lub endokrynologa i wdrożenia ewentualnej terapii, warto sięgnąć po produkty do użytku domowego zawierające w składzie m.in. aminexil. To substancja, która umocowuje włos w korzeniu i sprawia, że nie jest on tak podatny na wypadanie. Ponadto polecam wybierać maski i odżywki do włosów zawierające: skrzyp, pokrzywę oraz witaminy z grupy B, co więcej sugeruję nie narażać włosów na inwazyjną stylizację.

68

dbam o zdrowie

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

JESTE M

eko

Sypialnia

zgodna z naturą

W pokoju tym spędzamy około jedną trzecią naszego życia, czyli prawie 27 lat! Warto więc dołożyć wszelkich starań, by było to naprawdę zdrowe miejsce. dbam o zdrowie

69

JESTEM EKO zoom na...

6

sposobów

na sen

Coraz częściej mamy świadomość, że wyposażenie sypialni ma wpływ na jakość naszego snu. Dobre łóżko i materac to podstawa, ale warto też zadbać o dostosowane do fizjologii snu światło i właściwą temperaturę, a także ograniczyć hałasy.

S

en to jeden z elementów niezbędnych człowiekowi do życia. Gdy śpimy, organizm wypoczywa i właściwie się regeneruje.

Z naszych tkanek usuwane są toksyczne substancje, odnawiają się komórki mózgowe, odpoczywa skóra. Człowiek wyspany wygląda młodziej, ładniej, jest po prostu zdrowszy. Eksperci uważają, że dorosła osoba potrzebuje ok. 7 godzin takiego wypoczynku. Z różnych badań 70

dbam o zdrowie

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

wynika jednak, że Polacy śpią za krótko. Coraz więcej osób ma też kłopoty z jakością snu. Niepokojącym objawem jest najczęściej bardzo długie, męczące zasypianie, budzenie się w nocy i trudności z ponownym zaśnięciem. Niektórym dokucza przedwczesne wybudzanie się, np. o czwartej rano. Gdy zaburzenia takie nawracają lub przez dłuższy czas utrzymują, mówimy już o bezsenności. A tej nie można lekceważyć – trzeba skonsul-

tować się z lekarzem. Ale też warto przyjrzeć się warunkom, w jakich śpimy. Bo dobrze wyposażona i wygodnie urządzona sypialnia może zmniejszyć lub wręcz zaradzić tym problemom. Na solidnym, wygodnym łóżku, materacu i pościeli nie warto oszczędzać, bo zależy od nich nie tylko nasz komfort snu czy stan kręgosłupa. Przemyślane zakupy okażą się korzystne dla domowego budżetu, bo materiały dobrej jakości wytrzymają znacznie dłużej.

1

DOBRY MATERAC TO PODSTAWA, NIE TYLKO W PRZENOŚNI

Najważniejszym zadaniem materaca jest odpowiednie podparcie kręgosłupa, dlatego każdy model powinien być indywidualnie dobrany i dopasowywany do potrzeb osoby, która będzie z niego korzystać. Niegdyś uważano, że powinien być twardy. Dziś wiemy, że wszystko zależy od naszych preferencji. Idealny to taki, który dobrze dopasowuje się do ciała i zapewnia prawidłowe ułożenie kręgosłupa. Zbyt miękki nie daje odpowiedniego podparcia, bo kręgosłup wygina się, a dyski, rozdzielające kręgi w miejscach wygięcia zostają niekorzystnie ściśnięte. Powoduje to bóle oraz kurcze mięśni. Taki materac utrudnia też przewracanie się z boku na bok. Z kolei zbyt twardy podpiera tylko pewne partie ciała. Uciska naczynia krwionośne, utrudnia krążenie i sprawia, że mięśnie są przez całą noc napięte. Właściwy materac musi być elastyczny, tak, by kręgosłup oso-

Do końca sprężysty Materac należy *wymieniać co

kilka lat. Jednak nawet kilkuletni nie powinien się odkształcać i tracić elastyczności.Wybierz więc model,który ma gwarancję.

WYBIERZ DLA SIEBIE Waga

by leżącej na boku był prosty. Natomiast podczas leżenia na plecach powinien zachowywać kształt naturalny – litery „S”. Na takim podłożu ciało nie zapada się zbyt głęboko, a zmiana pozycji nie wymaga trudu.

A. PIANKA TERMOPLASTYCZNA WRACA DO PIERWOTNEGO KSZTAŁTU, GDY ZMNIEJSZA SIĘ NA NIĄ NACISK

D

2

do 60 kg

miękki (H1)

60-80 kg

średnio twardy (H2)

80-110 kg

twardy (H3)

powyżej 110

bardzo twardy (H4)

B. SPRĘŻYNY TYPU POCKET STANOWIĄ W NIEKTÓRYCH MATERACH GŁÓWNY RDZEŃ.

KAŻDA JEST USZCZELNIONA W KIESZENI Z MATERIAŁU.

C

B

A

Twardość

D. ZASTOSOWANIE KILKU WARSTW PIANEK O RÓŻNEJ GĘSTOŚCI I STRUKTURZE, ALBO DODANIE WARSTWY KOKOSOWEJ CZY LATEKSOWEJ DAJE JESZCZE LEPSZY KOMFORT SPANIA.

C. PIANKĘ LUB INNE TWORZYWA CZĘSTO ŁACZY SIĘ ZE SPRĘŻYNAMI,

BY ZAPEWNIĆ SOLIDNIEJSZE WSPARCIE CIAŁA I OPTYMALNĄ GRUBOŚĆ MATERACA. DLA DOROSŁYCH TO 18-20 CM, A DLA DZIECI 10 CM.

WYGODNE ŁÓŻKO SPRAWDŹ, NA CO WARTO ZWRÓCIĆ UWAGĘ

Ważne, by stelaż i rama były zrobione z naturalnych materiałów (najlepiej z litego drewna) i wykończone nietoksycznymi, biodegradowalnymi farbami czy lakierami. Unikaj łóżek wykonanych z kompozytów (np. z płyt wiórowych, bo są spajane klejami zawierającymi LZO (lotne związki organiczne), które uwalniają się w postaci szkodliwych oparów).

Dobierając długość łóżka dodaj do własnego wzrostu przynajmniej 20 cm. Najwygodniejsze są posłania o wysokości 50 cm. Za-

nim ostatecznie zdecydujesz się na zakup mebla wypróbuj go w sklepie. Po prostu połóż się na nim i sprawdź, czy jest ci wygodnie. Jeśli nabywasz podwójne łóżko, zabierz osobę, z którą będziesz spała i obie połóżcie się na nim, by sprawdzić, jak materac układa się pod wspólnym ciężarem. Nie bój się kupić używanej ramy. Starsze łóżka są często tańsze i zrobione z drewna wysokiej jakości. Jeśli nawet do ich produkcji użyto chemikaliów, to na pewno zdążyły już wywietrzeć. dbam o zdrowie

71

3

OŚWIETLENIE JEST NIEZBĘDNE, ALE MUSI BYĆ PRZYJAZNE

Światło ma wielkie znaczenie dla dobrego snu. Powinno być dostosowane do naturalnego, biologicznego zegara. Ciemność sprzyja zasypianiu, a każda poświata, także z ulicy, może je utrudnić. Światło w sypialni powinno być ciepłe, łagodne, przytulne, uspokajające.

A na noc po prostu zgaszone.

W sypialni warto zrezygnować z oświetlenia centralnego na rzecz kinkietów zainstalowanych po bo-

Od wschodu ajlepiej, gdy *N okna sypialni wychodzą na wschód. Warto to wziąć pod uwagę przy wyborze pokoju na nocny wypoczynek.

Gdy budzą nas promienie słońca, wstajemy z większą energią.

POŚCIEL DOBRZE JEST ZBIJAĆ DŁOŃMI KU ŚRODKOWI,

BY ODZYSKAŁA SPRĘŻYSTOŚĆ.

72

dbam o zdrowie

kach łóżka lub lampek nocnych.

Jeśli lubisz czytać przed snem, umieść kinkiet na wysokości ok.

75 cm od materaca. Najpraktyczniejsze są modele z regulowaną wysokością i kierunkiem świecenia, by strumień promieni można było skierować bezpośrednio na tekst. Aby wygodnie z takiej lampy korzystać, powinna mieć proste przełączniki, łatwe do znalezienia w ciemności.

67%

osób zasypia przy grającym telewizorze, ok.

50% przy muzyce. Sporo (ok. 40%) lubi mieć też włączoną lampkę. To błąd!

4

JAK SOBIE POŚCIELESZ, TAK SIĘ WYŚPISZ

Tak mówi przysłowie, a jak wiadomo – przysłowia są mądrością narodu. Pościel powinna być lekka i ciepła, ale jednocześnie przewiewna, bo w czasie snu nasz organizm wydziela ok. pół litra potu.

Wypełnienia bywają różne (puchowe, kukurydziane, wełniane, bambusowe, syntetyczne), każdy może więc wybrać coś dla siebie. Bez względu na rodzaj, warto co-

dziennie, choćby krótko (np.

15 minut), wietrzyć pościel, bo w kołdrach, poduszkach, jaśkach gromadzi się kurz, brud, pot, resztki naskórka. Są one świetną pożywką dla roztoczy, bakterii, drobnoustrojów. Trzeba jednak wcześniej sprawdzić, czy nie ma smogu. Raz na tydzień dobrze jest pozostawić pościel na słońcu lub mrozie na 1-2 godziny. Pamiętajmy też, że z czasem staje się ona siedliskiem bakterii. Dlatego poduszki najlepiej wymieniać co trzy lata, kołdrę co pięć lat.

5

TEMPERATURA NIE ZA NISKA, NIE ZA WYSOKA

Każdy z nas ma biologiczny termostat, który podpowiada, w jakiej temperaturze czujemy się najlepiej. W mieszkaniu termometr powinien wskazywać ok.

20 stopni C, jednak nie więcej niż 24 st. W wyższej temperaturze wysychają śluzówki dróg oddechowych, częściej możemy odczuwać bóle głowy, zmęczenie, spadek ciśnienia krwi.

Zmniejsza się także efektywność pracy. Gdy kładziemy się

SCINDAPSUS TO DOBRY WYBÓR DO SYPIALNI. MA DEKORACYJNE LIŚCIE, NIE JEST WYMAGAJACY, A SKUTECZNIE OCZYSZCZA POWIETRZE.

Głośne dźwięki

spać, mózg próbuje ustalić dla nas idealny punkt termiczny, który zwykle jest niższy niż ten potrzebny do wykonywania różnych czynności. W sypialni wystarczy więc 18 stopni. W takich warunkach najlepiej się wysypiamy, nie jest nam duszno, nie pocimy się. Jeśli mamy za ciepło lub za zimno, zmieniają się parametry poszczególnych faz snu, szczególnie fazy REM, podczas której śnimy.

utrudniają zasypianie. Ale są i takie, które pomagają zapaść w sen. To łagodna muzyka, ale też.... monotonny szum np. wentylatora.

Pełni on funkcję „mechanicznej kołysanki”

6

ROŚLINY ODPRĘŻAJĄ

Najwyższy czas włożyć między bajki przekonanie, że rośliny w sypialni są niezdrowe. Widok zieleni działa kojąco i korzystnie wpływa na psychikę. W pokoju, w którym śpisz możesz postawić takie kwiaty, jakie lubisz, ale szczególnie sprawdzą się kaktusy, które produkują w nocy tlen czy paprocie, oczyszczające powietrze z wielu szkodliwych substancji, takich jak formaldehyd, toulol, alkohol. One też wspaniale nawilżają otoczenie. W mieszkaniach z dużą ilością roślin powietrze zawsze jest zdrowsze i zawiera więcej tlenu niż w tych, w których roślin się nie hoduje. Unikaj jedynie kwiatów o bardzo silnym zapachu (hoja, stefanotis, jaśmin w doniczce, hiacynty, gardenia jaśminowata), bo mogą one zakłócać sen. dbam o zdrowie

73

JESTEM EKO w zgodzie z naturą

SOSNA OD NAJDAWNIEJSZYCH CZASÓW ODGRYWAŁA OGROMNĄ ROLĘ W MEDYCYNIE LUDOWEJ. UŻYWANO NIE TYLKO PĄCZKÓW CZY IGIEŁ, ALE TAKŻE ZIELONYCH SZYSZEK, KTÓRE GOTOWANO W WODZIE.

Bursztynowe kuracje

Bursztyn to naturalna, skamieniała przed 30 milionami lat żywica drzew iglastych. Jego dobroczynną moc doceniano już w starożytności.

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

M

edycyna naturalna proponuje kuracje bursztynowe na mnóstwo pospolitych dolegliwości.

Bursztyn nie zastąpi wprawdzie antybiotyku czy innych leków, ale potrafi wesprzeć ich działanie.

Pod względem chemicznym jest mieszaniną różnych związków, w której dominuje węgiel (do 80%). Zawiera też tlen oraz wo74

dbam o zdrowie

dór, niewielkie ilości siarki, krzemu, jodu, żelaza, potasu, magnezu i wapnia. Jednym z jego składników jest również tzw. kwas bursztynowy, który działa jak biostymulator – pobudza system nerwowy, reguluje pracę nerek i jelit, jest środkiem przeciwzapalnym i antytoksycznym. Na jego bazie wyrabia się maści i kremy na wiele dolegliwości (w tym np. niwelujące napięcie mięśni).

Do celów leczniczych nadaje się surowy, naturalny bursztyn, nieszlifowany, zachowujący nieregularne kształty. Powinien zostać mocno rozdrobniony. Najlepiej szukać go jesienią i wiosną, ale można też kupić bursztyn kruszony (ok. 17 zł za 50 g) i wykorzystać go do kuracji, o których piszemuy lub też sięgnąć po gotowe apteczne produkty na bazie bursztynu.

1

NALEWKA BURSZTYNOWA

Rozkrusz młotkiem lub w moździerzu 50 g drobnych, umytych w czystej wodzie bursztynków, wsyp do butelki i zalej 1/2 l spirytusu. Odstaw w ciepłe miejsce i kilka razy dziennie potrząsaj butelką. Po 2 tygodniach lek jest gotowy. Nie przecedzaj ani nie przelewaj nalewki do innej butelki. Nacieraj płynem plecy i piersi dla obniżenia gorączki oraz dla ulgi przy zapaleniu oskrzeli i płuc. Przy migrenach wcieraj w skronie kilka kropel nalewki.

Bursztyn w aptece * Maść bursztynowa.

Polecana do masażu mięśni i stawów. Odpręża, przynosi ulgę. * Ampułki z wyciągiem bursztynowym do zniszczonych włosów. Nawilżają je i regenerują.

2

MASAŻ STÓP

Drobne kawałki bursztynu wsyp do miski. Rozprowadź równomiernie.

Bursztynowa warstwa powinna mieć wysokość 3-10 mm. Ostrożnie zalej ją mocno ciepłą wodą.

Drepcz w miejscu po kamykach przez 15 minut, mocno przyciskając stopy do podłoża. Taki masaż możesz zrobić również na sucho.

Usuwa bóle nóg, pobudza strefy refleksyjne stóp.

PEELING BURSZTYNOWY

Rozkrusz łyżkę bursztynków w moździerzu na drobinki, niemal na pył.

Wymieszaj z odrobiną oliwy lub łyżeczką gęstego żelu do kąpieli. Nakładaj papkę na czystą, zwilżoną skórę, a następnie delikatnie masuj ciało okrężnymi ruchami. Umyj i osusz skórę. Wklep krem, najlepiej bursztynowy. Peeling stosuj raz w miesiącu.

Peeling do rąk Nektarynka i Cytrusy Wygładzający peeling do rąk zawiera prawdziwe drobinki bursztynu, które skutecznie usuwają szorstki, zrogowaciały naskórek.

50 ml REKLAMA

3

dbam o zdrowie

75

JESTEM EKO mam patent na...

...drugie życie przedmiotów

K

iedy późnym popołudniem wracam ze studia, w którym nagrywam audiobooki albo z teatru, wstępuję do sklepu koło domu po owoce, warzywa na kolację, mleko sojowe. Produkty pakuję do plecaka, kieszeni, a nawet... kaptura, żeby nie korzystać z plastikowych reklamówek. Nawet udało mi się namówić szefową spożywczaka, żeby zamiast wyrzucać, wystawiała tekturowe pudełka po warzywach dla klientów, którzy mają ochotę pakować w nie zakupy.

Uwielbiam takie małe, sensowne działania.

NIE WYRZUCAM – NAPRAWIAM

Już jako nastolatka przestała jeść mięso, a od kilku lat jest całkowitą weganką. Kocha ruch: trenuje strzelectwo dynamiczne, jogę, trening siłowy. Jest też współautorką książki „Po pierwsze joga”.

OSTATNI DZWONEK, BY RATOWAĆ ZIEMIĘ Myślę, że wszystkie nawet najdrobniejsze proekologiczne działania są potrzebne. Ale generalnie powinniśmy zmienić sposób myślenia i naprawdę zadbać o naszą planetę. Sami ją zniszczyliśmy, ale możemy zwolnić proces degradacji, żeby ocalić coś dla następnych pokoleń. Sytuacja jest dramatyczna, potrzebne są zmiany systemowe. Ale nasze drobne, codzienne starania też mają sens! Jeśli tego nie zrobimy, doprowadzimy nasz dom, naszą Ziemię do całkowitej ruiny, nic nie zostanie dla kolejnych pokoleń… wysłuchał Cezary Kubaszewski

76

dbam o zdrowie

Zdjęcie: A. Gałązka/AKPA

Paulina Holtz

Zamiast wyrzucać różne rzeczy, naprawiam je, daję im drugie życie. Przedmioty i ubrania, których nie używam, wystawiam na grupie Śmieciarka na Facebooku i zawsze znajdują drugie domy. Jestem fanką kilkudziesięcioletnich mebli, ceramiki, przedmiotów użytkowych. Kupuję je najczęściej na targach staroci.

A kilka lat temu wpadła mi w ręce prawdziwa perełka: oryginalne, przedwojenne kafelki podłogowe zwane gorsecikami. Jeden z sąsiadów robił remont i je skuł.

Niedawno ułożyłam je w mojej odnowionej łazience.

Połączyłam z podobnymi, ale już współczesnymi płytkami. Wyszło cudnie! A jaka to satysfakcja... Przygarniam też np. kwiatki doniczkowe, których właściciele już nie chcą, pięknie u mnie rosną.

DBAM

o urodę

Zimny wiatr, mróz i duże zmiany temperatury sprawiają, że cera staje się bardziej skłonna do podrażnień.

Pojawiają się typowo sezonowe problemy z szorstkim, mocno przesuszonym naskórkiem i rozszerzonymi naczynkami. Skóra bywa ziemista i zmęczona.

Możesz jej pomóc!

Pielęgnacja

zimą

DBAM O URODĘ zoom na...

.

S .

O .

S dla cery Zimowe

Trudne warunki pogodowe nie zaszkodzą twojej skórze, jeśli ją odpowiednio do nich przygotujesz. Podpowiadamy, co warto mieć na uwadze.

TEKST EWA ADAMIAK

78

dbam o zdrowie

N

iezależnie od pogody, warto spędzać aktywnie czas na wolnym powietrzu – dobrze dotleniony organizm (w tym także skóra) lepiej się regeneruje. Na aurę nie masz wpływu – decyduje pora roku. Ty musisz tylko zapewnić ciału odpowiednią ochronę ubraniem, a cerze – dostosowaną do warunków pielęgnację. Zadbaj o nią tak, aby nie odczuła zimowego dyskomfortu! Zacznij od temperatury powietrza w mieszkaniu.

W pomieszczeniach dziennych nie powinna przekraczać 22 st. C, a w sypialni 18 st. C. Sięgnij też po „zimowe" kremy i wykonuj drobne domowe zabiegi urodowe, które polecamy dalej – pomogą cerze przetrwać w dobrej kondycji ten trudny sezon.

KREM – TARCZA OCHRONNA SKÓRY •Kosmetyk na dzień ma izolować cerę od szkodliwych warunków zewnętrznych. W tej roli najlepiej sprawdzają się kosmetyki z dodatkiem mieszanki humektantów, czyli składników głęboko nawilżających (jak mocznik, kwas hialuronowy, gliceryna) oraz emolientów, które tę wilgoć zatrzymują (np. wazelina, parafina, lanolina).

•Ochrona SPF zimą też jest konieczna! Na co dzień wystarczy faktor 10-15. Jeśli w słoneczny dzień planujesz dłuższy pobyt na świeżym powietrzu (zwłaszcza na śniegu), filtr musi być wyższy.

ZIMOWE ZIÓŁKA

•

Napary z nagietka, skrzypu polnego, pokrzywy albo rumianku zadbają o cerę „od środka”. Pij je raz dziennie z łyżeczką miodu.

Jak przygotować napar: Łyżkę wybranego ziela lub mieszanki zalej szklanką wrzątku, przykryj naczynie. Po ok.

10 min przecedź. Gdy nieco ostygnie (ok. 40oC) dodaj miód.

•

WZMOCNIENIE CERY •Skin boostery mają za zadanie wspieranie naturalnego płaszcza lipidowego skóry. Zawierają minerały, witaminy, olejki roślinne. Aplikujemy je przed kremem na dzień lub na noc (albo dodajemy porcję boostera wielkości ziarnka grochu do któregoś z tych kosmetyków).

•Serum to płynny preparat anti-ageing. Neutralizuje szkodliwe działanie wolnych rodników, którym sprzyja mróz i smog w powietrzu. Zimą warto je stosować jako kurację regenerującą wieczorem, np. przez 14 dni z rzędu.

JOGA TWARZY

•

Rozluźnia mięśnie, łagodzi rysy, poprawia ukrwienie skóry i jej koloryt.

Proste (i bardzo skuteczne!) ćwiczenie wykonuj każdego ranka, np. nakładając krem na dzień.

Każdą z pozycji wytrzymaj ok.

5 sekund, powtórz serię 2-3 razy.

1. Nabierz powietrza w usta, powoli wypuść; 2. Uśmiechnij się szeroko, rozluźnij usta; 3. Zrób zdziwioną minę („wielkie oczy").

•

dbam o zdrowie

79

DBAM O URODĘ zoom na...

ŁAGODNE OCZYSZCZANIE •Kojący demakijaż wykonuj deli-

katnymi preparatami (z aloesem, rumiankiem, różą, koniczyną) lub lekką pianką myjącą bez użycia wody (musujące bąbelki oczyszczą cerę). Jeśli już masz podrażnioną skórę, sięgnij po ściereczki z włókien bambusowych lub mikrofibry. Zmywają zanieczyszczenia samą ciepłą wodą.

•Zimowe złuszczanie powinno jak najmniej drażnić skórę. Ogranicz peelingi do jednego zabiegu w tygodniu. Wybieraj preparaty enzymatyczne albo z miałkim pyłkiem ścierającym, z pumeksu lub muszelek (z kojącą alantoiną, pantenolem, olejkami roślinnymi).

DOMOWY PEELING ENZYMATYCZNY

•

Owoc papai to naturalny kosmetyk!

Zawiera enzym (papainę), który rozpuszcza suche komórki martwego naskórka nie podrażniając cery. Wykorzystaj to!

Przygotowanie: ćwiartkę owocu zmiksuj w blenderze. Dodaj łyżeczkę mąki owsianej. Papkę rozłóż na twarzy na kwadrans. Spłucz letnią wodą. Przemyj tonikiem.

•

TEGO UNIKAJ ZIMĄ

Ekopłatki

ze 100 proc. bawełny nadają się do prania – dobre dla cery i dla środowiska.

Są rzeczy, których szczególnie powinnaś się wystrzegać w najchłodniejszych miesiącach roku: •Nagłe zmiany temperatury – kiedy wychodzisz na mróz (lub wracasz do domu), zatrzymaj się na chwilę na korytarzu czy werandzie, żeby złagodzić szok termiczny.

•Brak ochrony – na dzień stosuj kremy z filtrami UV. Słońce nie zapada w zimowy sen, a śnieg potęguje działanie jego promieni.

•Ostre przyprawy, gorące napoje i potrawy – powodują błyskawicz-

ne rozszerzanie się (lub nawet pękanie) naczynek krwionośnych.

•Papierosy! Dym sprzyja wolnym rodnikom (jak smog) – silniej atakują cerę osłabioną zimową aurą.

80

dbam o zdrowie

ODNOWA WSPOMAGANA

Akcja regeneracja!

Poznaj kosmetyki, które zapewnią odpowiedni poziom pielęgnacji skóry twarzy. Nie może ich zabraknąć w twojej podręcznej kosmetyczce.

•Na noc. Wybieraj bogatsze

2

w składzie kosmetyki zawierające m.in. substancje pobudzające skórę do naturalnej regeneracji – jak np. kwasy. Linolowy i ferulowy wzmocnią naskórek, a hialuronowy głęboko nawilży. Witaminy i minerały przyspieszą regenerację, a kolagen ujędrni.

•Maska zrobi swoje. Działa silniej niż krem (są w niej bardziej skoncentrowane składniki), dlatego warto uzupełnić pielęgnację o ten kosmetyk. Zimą radzimy wypróbować działające ekspresowo maseczki „ampułki” lub „szoty”.

1

3

KOJĄCA MASECZKA

•

Awokado odżywi i ukoi podrażnioną cerę. Są w niej witaminy, minerały i kwasy wzmacniające naskórek.

Przygotowanie: Połowę rozdrobnionego awokado połącz z łyżką rozmiękczonych ciepłym mlekiem płatków owsianych. Nałóż maskę na 20 min. Spłucz letnią wodą.

•

5 4 1. MASKA ZE ŚLUZEM ŚLIMAKA NA TKANINIE Kosmetyk przeznaczony do kompleksowej pielęgnacji skóry twarzy. Tkanina nasączona jest serum z wysoką zawartością składników aktywnych. Śluz ślimaka stanowi bogate źródło naturalnego kolagenu, elastyny, alantoiny oraz witamin. Działa rewitalizująco, przyczyniając się do odbudowy naskórka.

2. HIALURONOWE PŁATKI POD OCZY Dzięki zawartym składnikom aktywnym poprawiają stan i wygląd delikatnej skóry pod oczami. Hialuronian sodu poprawia jędrność skóry, przeciwdziała powstawaniu zmarszczek, zapewnia utrzymanie odpowiedniego poziomu nawilżenia skóry.

3. POMADKA REGENERUJĄCA DO UST Pomadka regenerująca do ust – bezzapachowa, przeznaczona do pielęgnacji spierzchniętych ust. Kosmetyk w swoim składzie zawiera między innymi: masło Shea, wosk pszczeli, olej kokosowy, witaminę E, olej z ziaren bawełny, olej arganowy oraz witaminę C. 4. ZIELONA OLIWKA, NAWILŻAJĄCY KREM DO TWARZY Kosmetyk polecany głównie do skóry suchej i delikatnej. Zapewnia uczucie nawilżenia i ukojenia skóry. Pozostawia uczucie gładkiej i elastycznej skóry. Szybko się wchłania.

5. ŻEL PUNKTOWYŻel działa łagodząco, zmniejsza zaczerwienienia i widoczność zmian zapalnych. Wspomaga szybszą regenerację skóry. Nie zawiera substancji zapachowych i barwników.

DBAM O URODĘ mam patent na...

...ustawarte grzechu

Gładkie i zmysłowe są marzeniem niemal każdej kobiety.

Jak o nie zadbać, by wyglądały zawsze ponętnie i młodo?

g n i l e e p i ż a s ma

To pierwszy krok do uzyskania aksamitnej skóry ust. Do złuszczania możesz użyć drobnoziarnistego preparatu do twarzy albo wykorzystać cukier zmieszany z odrobiną oliwy.

Wargi z pewnością polubią również delikatny masaż miękką szczoteczką (np. do zębów) – pobudza mikrokrążenie i zmiękcza naskórek.

Zwilż włosie ciepłą wodą i lekko masuj skórę.

Taki zabieg można wykonywać raz dziennie, nie dłużej niż 1–2 minuty. Wymasowane wargi trzeba na koniec posmarować grubą warstwą odżywczego balsamu do ust.

a k z c e s a m a z c w odży Skóra na ustach łatwo wysycha i się łuszczy.

Dlatego przed wyjściem z domu – szczególnie zimą – nie zapomnij zabezpieczyć jej sztyftem ochronnym. Jeśli usta są szorstkie i popękane, zafunduj im regenerującą maseczkę. Możesz kupić przyklejaną, silikonową lub zrobić w domu z produktów, które masz pod ręką. Najpopularniejsza jest miodowo-twarożkowa (zmieszaj po łyżeczce każdego składnika). Polecamy także papkę z rozgniecionego awokado.

82

dbam o zdrowie

pytamy eksperta

Lekarz medycyny estetycznej dr BEATA KOCIEMBA

Klinika Beauty Derm, Warszawa

Jakimi zabiegami można ujędrnić usta i lekko poprawić ich kształt?

Skóra ust traci z wiekiem nawilżenie i jędrność. Naskórek jest coraz cieńszy, wargi stopniowo stają się węższe, a kąciki zaczynają opadać. Rozwiązaniem tych wszystkich problemów jest zabieg z użyciem kwasu hialuronowego. Nie tylko szybko nawilży i ujędrni usta, lekarz może także skorygować ich kształt, powiększyć, wyrównać asymetrię, unieść kąciki. Preparat podaje się cieniutką igłą po uprzednim znieczuleniu.

Po zabiegu możliwy jest chwilowy obrzęk, krwiaczki czy siniaki. Ostateczny efekt widoczny jest po ok. 2 tygodniach. Utrzymuje się od 6-12 miesięcy, kosztuje ok. 800 zł.

TO JEST

mój czas

Zadbaj

Tak, jak organizm potrzebuje wartościowego jedzenia, żeby sprawnie działać, tak psychika łaknie dobrego traktowania, żeby służyć nam pomocą.

o źródła

mocy

TO JEST MÓJ CZAS zoom na…

Skąd czerpać siłę

w czasach wyzwań Można szukać jej w kontakcie z przyrodą i sprzyjającymi nam ludźmi, a także w rozwijaniu swych pasji. Ale będą to jedynie doraźne działania, jeśli nie przyjrzymy się sobie uważnie i nie zaczniemy traktować się z miłością.

TEKST ANNA GRZELCZAK 84

dbam o zdrowie

pytamy eksperta

DR JOANNA RAJANG psycholog, certyfikowany coach, dyrektor zarządzający w firmie Personal System. Trener kadry menedżerskiej średniego i wyższego szczebla, mediator i life coach.

P

o prawie dwóch latach pandemii jesteśmy coraz bardziej zmęczone.

Wzrost zachorowań i cen, niepewność na rynku pracy, przeciążenie obowiązkami i ciągły stres tylko pogłębiają frustrację. Wiele z nas znalazło się w miejscu, w którym niedzielny spacer po lesie już nie przynosi ukojenia, a poranna kawa dawno przestała być zastrzykiem energii.

Zamiast zastanawiać się nad tym, co przyniesie nowy dzień, widzimy tylko listę zadań do wykonania.

Owszem, szukamy rozwiązań i oparcia w bliskich, przyjemnościach czy prostych, codziennych czynnościach, ale w głębi duszy czujemy, że kręcimy się w kółko, bo nie znajdujemy odpowiedzi tam, gdzie trzeba – twierdzi nasza ekspertka. „Tam”, czyli w sobie.

Co poradziłaby pani kobiecie, która wieczorem ma siłę jedynie na przeskakiwanie po telewizyjnych kanałach?

Nim przejdziemy do sedna, chcę wyjaśnić, że siedzenie na kanapie, przerzucanie kanałów, czy słuchanie muzyki samo w sobie nie jest jeszcze niczym złym. To jeden ze sposobów na zregenerowanie się i nie powinien nas niepokoić, o ile nie doprowadzimy się do stanu, w którym stracimy motywację, żeby się z tej kanapy podnieść i przedłożymy ją nad pracę czy

relacje z bliskimi. Moim zadaniem, jako psychologa, jest przyjrzeć się temu, co możemy zrobić nim przekroczymy ten próg i będziemy potrzebować farmakoterapii. Zasada jest dość prosta – im szybciej zadbamy o siebie i zaczniemy reagować na sygnały braku satysfakcji, niezaspokojonych potrzeb i narastających lęków, tym lepiej sobie pomożemy.

W jaki sposób?

Przyglądając się sobie, swoim przekonaniom oraz funkcjonowaniu w życiu prywatnym i zawodowym. Nie unikniemy tego. Nawet najbardziej oddani przyjaciele, wspierający mąż, troskliwi rodzice, mądre dzieci czy zabezpieczenie finansowe zdadzą się na nic, jeśli nie zmienimy podejścia do siebie, a w konsekwencji do tego, co nam się przydarza. Jeśli nie uwierzymy, że jesteśmy warte miłości, przyjaźni, szacunku i mamy światu wiele do zaoferowania.

Wierzy pani, że można znaleźć siły na pracę nad sobą mimo zniechęcenia i wyczerpania?

Oczywiście, najlepiej zaczynając od kształtowania miejsca pracy, bo ono jest obecnie jednym z najbardziej stresogennych czynników.

Chodzi o to, aby dostrzec i zrozumieć fakt, że to jak czuję się wykonując swoje zawodowe obowiązki zależy w dużej mierze ode mnie, nie od szefa czy innych pracowników. Jak zarządzam sobą w miejscu pracy sama. Przykładowo jako księgowa widzę, że bardziej od rachunków interesuje mnie analiza danych. Mogę czekać, aż ktoś odkryje moje umiejętności albo podrzucić swoje wnioski do działu marketingu, czy zwierzchnikowi, wyjść poza obowiązki i pokazać, że interesuje mnie też coś innego.

ĆWICZENIA NA PEWNOŚĆ SIEBIE • Każdego dnia wybierz to, czemu chcesz dzisiaj poświęcić uwagę oraz określ, jak zamierzasz się tym zająć. Jasny cel i plan działania pozwolą lepiej się zorganizować.

• Zapisz swoje mocne i słabe strony, a potem poproś dwie osoby, które cię znają o przysłanie swoich opinii na twój temat, i porównaj obie listy.

• Zastanów się, jakie cechy charakteru chcesz rozwijać, a z którymi pora się pożegnać.

• Mając w pamięci swoją decyzję, z większą świadomością kontroluj swoje zachowanie.

•Zamiast krytykować siebie za brak postępów i zaniechania, zobacz, co cię ogranicza. Dlaczego nie robisz pewnych rzeczy? Może powinnaś zwolnić lub obniżyć wymagania wobec siebie, żeby ruszyć z miejsca.

Jeśli nie jestem na tyle odważna lub nie wiem, co chciałabym zmienić?

Mogę przyjrzeć się sobie i sprawdzić, na co narzekam, a do jakich dbam o zdrowie

85

TO JEST MÓJ CZAS zoom na…

aktywności się wyrywam. W ten sposób odpowiem sobie jednocześnie na pytanie jakie działania zawodowe lubię, co daje mi satysfakcję, a co zniechęca. Może warto, abym coś zmieniła w swoim podejściu do ludzi? Spróbowała dogadać się z osobami, z którymi dotąd współpraca się nie układała, zamiast się do nich uprzedzać albo nauczyła się wyznaczać granice?

Może wystarczy, że zacznę kończyć pracę o wyznaczonej porze, abym zyskała więcej czasu na odpoczynek? Wiele osób nie wierzy, że to możliwe, ale często nie próbują porozumieć się z szefem. Namawiam, żeby przyglądać się sobie i nie ulegać złudzeniu, że w innych

Dostrzeganie drobnych sukcesów i umiejętność dziękowania sobie za nie jest jednym z filarów dobrego samopoczucia.

okolicznościach, poradziłybyśmy sobie lepiej, bo istnieje duże prawdopodobieństwo, że powielając

CZTERY ŹRÓDŁA MOCY To one sprawiają, że jesteś twórcza, aktywna i podchodzisz elastycznie do wyzwań na każdym polu.

Energia fizyczna – składa się na nią regularny i odpowiednio długi sen, odpoczynek po pracy, pełnowartościowe posiłki, odpowiednia ilość wody oraz ćwiczenia fizyczne co najmniej dwa razy w tygodniu.

Energia umysłu – czerpie swoją moc z takich sformułowań, jak np. „chcę”, „mogę i potrafię”, „mam prawo do błędu czy zmiany zdania”, „jestem wystarczająco dobra” oraz „zasługuję na awans, pochwałę, nagrodę”.

Energia emocjonalna – bierze się z umiejętności rozpoznawania pojawiających się emocji i świadomego nimi zarządzania po to, by w sposób kontrolowany dawać upust złości czy umieć dostrzec pozytywy sytuacji.

Energia duchowa – wynika ze świadomości tego, jak chcesz przeżyć swoje życie, jakie wartości są ci bliskie, a czego nie akceptujesz, co nadaje sens twojemu działaniu, co cię buduje i wzmacnia, a co wyczerpuje.

86

dbam o zdrowie

stare schematy w nowej pracy szybko staniemy się równie wyczerpane, jak w obecnej.

To naprawdę ma aż takie znaczenie?

Tak, bo jeżeli tylko narzekam, snuję czarne scenariusze, a nie przyglądam się sobie, nie zastanawiam się nad swoim wpływem na siebie i otoczenie, to nie wiem, jaka jestem i czego potrzebuję, żeby coś zmienić i mieć energię do życia także poza pracą.

Każe pani wyczerpanej osobie pracować nad sobą?

Sugeruję, by zatroszczyła się o siebie jak o najlepszą przyjaciółkę czy ukochane dziecko, którym w chwili zmęczenia zaparzyłaby herbatę, otuliła do snu kocem. Rekomendowałabym, by najpierw się wyspać, zjeść coś smacznego, rozładować emocje w kontrolowany sposób (np. poprzez ćwiczenia, taniec czy śpiew), a dopiero potem zastanowić się nad tym, o co nam chodzi, czego się boimy i co możemy zrobić, żeby zapanować nad lękiem. Bo on też coś o nas mówi...

Samopoznanie daje szansę dokonywania mądrych i świadomych wyborów, nie pod wpływem chwili, a rzeczywistych potrzeb. Przykładowo, jeśli wiem, że potrzebuję

Będziemy też wiedzieć ile dać z siebie innym?

Tak, bo jeśli nie potrafimy zadbać o siebie, pokochać siebie, to nie zatroszczymy się o nikogo. Nie czując tego będziemy poświęcać się dla innych, eksploatując się ponad miarę i doprowadzając do jeszcze większej frustracji, albo wycofamy się z relacji w poczuciu winy. Istnieją tzw. czynniki szczęścia, do których należą m.in. zacieśnienie relacji z innymi, budowanie w sobie pozytywnego nastawienia, robienie rzeczy, które fascynują i relaksują. To one plus samoświadomość dają nam energię do działania.

Jak nauczyć się tej troski?

Praktykując wdzięczność za to, kim jesteśmy i co nam się przydarza.

Początkowo może to wydawać się trudne, jeśli jednak każdego wieczora przed snem wymienimy trzy dobre rzeczy, które zdarzyły się tego dnia, albo nawet trudne, ale z którymi sobie poradziłyśmy, i podziękujemy za nie sobie, to zaczniemy dostrzegać nie tylko pozytywne strony sytuacji, ale i swój wpływ na rzeczywistość.

Praktykowanie wdzięczności to najlepszy i łatwo dostępny sposób poprawy samopoczucia. Zalecałabym je również osobom, które po przejściu na emeryturę myślą, że nie mają już niczego do zaoferowania, a to nieprawda. Emerytura jest jedynie początkiem innego etapu w życiu, trzeba tylko to dostrzec.

W jaki sposób?

W taki sam, w jaki uczymy się doceniać siebie, wyłączając świado-

mie wewnętrznego krytyka, a gdy się odezwie, odpowiadając mu: „Jestem wystarczająco dobra”.

To ważne przesłanie nie tylko dla kobiet, bo jesteśmy pokoleniami wychowanymi w duchu, że zawsze moglibyśmy zrobić coś lepiej, albo bardziej się postarać. Nie doceniamy siebie, nie dostrzegamy swoich umiejętności i potrzeb, nie dziękujemy sobie za każdy kolejny przeżyty dzień, skupiając się wyłącznie na tym, co nam nie wyszło i co pochłania naszą energię.

Mamy rzucić wszystko i zaopiekować się sobą?

Raczej nie zapominać o sobie na co dzień, a jeśli nam się to nie uda, bo tak też się zdarza, to potraktować siebie z wyrozumiałością.

Powiedzieć sobie, dzisiaj poszło mi gorzej, ale jutro to nadrobię, np. wstanę wcześniej, żeby pobyć trochę ze sobą albo przeciwnie, wykorzystam chwilę i zadzwonię do dawno niewidzianej przyjaciółki czy rodziców, pozdrowię ich, może nawet pośmiejemy się wspólnie i zaczniemy dzień w dobrych nastrojach? Odpowiadając na pani wcześniejsze pytanie – zrobię coś, czego potrzebuję, a jednocześnie zadbam też o dobre samopoczucie innych. Tyle że nie powinno ono stać się kolejnym zadaniem do wykonania, a przyjemnością, której najpierw musimy się cierpliwie nauczyć. To nie zdarzy się z dnia na dzień, ale po miesiącu czy trzech naprawdę odczujemy różnicę w podejściu do życia.

Nie mówię o jakimś hurraoptymizmie, lecz o dostrzeganiu dobrych stron, nie ignorując przy tym trudnych emocji. Analizowaniu ich na bieżąco i szukaniu rozwiązań nim staną się zbyt dużymi wyzwaniami, a jeśli do tego dojdzie, to sięganie po pomoc specjalisty i farmakoterapię, bo nie ma w niej niczego złego ani wstydliwego.

MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU 1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl

REKLAMA

spokoju, to potrafię powiedzieć rodzinie, że muszę mieć jeden wieczór w tygodniu tylko dla siebie i spędzam go tak, jak mam ochotę, w kinie, z przyjaciółmi, albo na lekturze książki przy lampce wina.

każdego dnia u walnia dobre myśli...

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

TO JEST MÓJ CZAS

seksuolog radzi

Bez skrępowań!

7

rzeczy, o które wstydzisz się zapytać

Mało otwartości, dużo tabu – to zgubiło już niejeden związek. Żeby nie wpaść w tę pułapkę, warto uzbroić się w wiedzę na temat seksu.

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

88

dbam o zdrowie

pytamy eksperta

AGNIESZKA CZECHOWSKA edukatorka seksualna

L

ubimy powtarzać za Terencjuszem, że nic co ludzkie nie jest nam obce. W teorii tak, bo praktyka pokazuje już coś innego, szczególnie jeśli chodzi o seks.

Niektórych kwestii wolimy nie poruszać lub zgłębiamy je cichaczem.

Niepotrzebnie! Nie ma nic wstydliwego w wiedzy na temat ludzkiego ciała, naszych zwyczajów i upodobań. Zatem, o co chciałabyś zapytać?

1

Co to jest mikropenis?

Największy męski kompleks?

To jasne. Niemal wszyscy faceci mają obsesję na punkcie rozmiaru swojego członka. Prawie każdemu wydaje się za krótki. Tymczasem statystki mówią, że z większością mężczyzn wszystko jest w porządku. Średnia długość przyrodzenia wynosi bowiem 9,1 cm w stanie wiotkim oraz 13,1 cm we wzwodzie (długość penisa mierzy się od czubka żołędzi po jego nasadę, czyli niewidoczne z zewnątrz spojenie z kością łonową). O mikropenisie możemy mówić dopiero, gdy członek w stanie erekcji nie przekracza 7 cm. Taka wada występuje u 0,6 proc. mężczyzn. Rozpoznanie jej następuje tuż po narodzinach.

W leczeniu stosuje się głównie leki hormonalne, rzadko jednak udaje się uzyskać penis o przeciętnej długości.

2

Istnieją bowiem zabiegi (np. laserowe), które dają natychmiastowe efekty.

Nie tylko. Wydzielina, która pojawia się w czasie zbliżenia to ta sama, która na co dzień nawilża pochwę. Jej ilość zależna jest od momentu cyklu. Dlatego też możesz spodziewać się większego nawilżenia, jeśli będziesz kochać się w czasie owulacji, a mniejszego zaraz po okresie. Te różnice bywają naprawdę duże – zwykle pochwa wydziela 20-60 mg śluzu na dobę, a w czasie owulacji – 600 mg. Na nawilżenie ma wpływ również stopień podniecenia. Gdy jesteśmy pobudzone, krew zaczyna krążyć szybciej, a narządy stają się bardziej ukrwione, wrażliwe i obrzęknięte. Powoduje to wzrost ciśnienia i sprawia, że śluz jest z większą siłą „wypychany” na powierzchnię ścian pochwy.

Może się to zdarzyć i mężczyźnie, i kobiecie, szczególnie jeśli cierpią na nietrzymanie moczu. Jeśli masz takie problemy, pamiętaj o opróżnieniu pęcherza przed zbliżeniem. Wybieraj także pozycje, które nie powodują nacisku na brzuch, np. boczną lub od tyłu.

Uwaga! Ponad 6 proc. kobiet doświadcza podczas stosunku kobiecego wytrysku. Płyn, który się wówczas pojawia, mimo że wypływa z cewki moczowej, różni się od moczu: jest bezbarwny i nie ma zapachu. Zanim więc zaczniesz podejrzewać, że popuściłaś, upewnij się, że nie miałaś wytrysku.

Czy nawilżenie pochwy w czasie seksu zależy tylko od podniecenia?

3

Kim są swingersi?

To pary, które uprawiają seks z innymi ludźmi. W sensie emocjonalnym zwykle pozostają w związkach monogamicznych.

W obszarze seksualności są otwarci na inne osoby. W klasycznym spotkaniu swingerskim udział biorą dwie pary. Możliwe są jednak także inne układy (często mają one charakter seksu grupowego).

4

Czy po porodach pochwa jest luźniejsza?

Zasadniczo nie. Pochwa jest mięśniem, co oznacza, że zachowuje się jak guma. Choć w czasie porodu rozciąga się, z czasem wraca do normalnych rozmiarów. By tak się stało, musi minąć 6-8 tygodni. Zdarza się jednak, że po wielu porodach lub z powodu niedoboru hormonów (np. w okresie okołomenopauzalnym) pochwa traci elastyczność.

Warto powiedzieć o tym lekarzowi.

5

Czy można popuścić w czasie seksu?

6

Czy BDSM to zboczenie?

Nie, to technika seksualna, która wpisuje się w normę seksualną. Warunek jest jeden – partnerzy muszą wyrazić na nią zgodę.

Z badań wynika, że osoby lubiące BDSM (wiązanie, dyscyplina, sadyzm i masochizm) wcale nie muszą mieć zaburzeń. Wręcz przeciwnie, ostatnie dane mówią, że bywają bardziej zrównoważone psychicznie od ludzi, którzy preferują tradycyjny seks. Często są bardziej otwarte i komunikatywne, bo muszą jasno sygnalizować swoje seksualne potrzeby. W BDSM

65%

osób aktywnych seksualnie korzysta w sypialni z zabawek erotycznych.

KOBIETY TEŻ LUBIĄ PORNO! Według największego serwisu pornograficznego świata, Polki są ósmą najczęściej oglądającą te filmy grupą kobiet na świecie. Coraz większą popularność zyskują też filmy porno skierowane do kobiet.

Czy warto oglądać porno? To zależy. Źle jest, jeśli robimy to, by odreagować napięcia i smutki. Jeżeli zaś ma nam to pomóc rozbudować erotyczną wyobraźnię, to dlaczego nie? wszystkie czynności seksualne opierają się na zasadzie SSC, czyli Safe, Sane, Consensual. Oznacza to, że dopuszczalne jest wszystko co bezpieczne i zawiera się w granicach rozsądku. W tym celu ustalane są słowa bezpieczeństwa (używa ich osoba uległa, gdy chce wyrazić swój sprzeciw wobec praktyk wobec niej zastosowanych).

7

Czym jest seks tantryczny?

Ta odmiana seksualnego doznania pochodzi z Indii. Samo słowo „tantra” oznacza „narzędzie do rozciągania świadomości”.

Miłość tantryczna zatem to dążenie do uzyskania jednego bytu z dwóch oddzielnych. W seksie tantrycznym ciała kochanków łączą się, tworząc całość. Ta więź tworzona jest za pomocą czułych spojrzeń i powolnych pieszczot itp.

W tym typie zbliżenia szczytowanie odkłada się na możliwe najpóźniejszy moment, a akt miłosny może trwać kilka godzin. Nie oznacza to, że tyle trwa penetracja, która ma drugorzędne znaczenie.

Celem seksu tantrycznego jest bliskość i jedność. Seks zakończony wspólnym orgazmem jest środkiem do osiągnięcia tego stanu. dbam o zdrowie

89

TO JEST MÓJ CZAS myśl miesiąca

„Śmiech działa terapeutycznie na bardzo głębokim poziomie.

Porusza cały organizm, zmienia stan umysłu i ciała.”

Wojciech Eichelberger

To nasza tajna broń. Dobry sposób na smutek i zjednywanie sobie ludzi. Z nim łatwiej zażegnywać spory i iść przez życie, więc czemu tak rzadko po niego sięgamy?

TEKST ANNA GRZELCZAK

S

zczery, serdeczny, płynący z trzewi ma uzdrawiającą moc. Poprawia nastrój, rozładowuje napięcie i wzmacnia organizm, niczym witaminy C i D razem wzięte. Sprawia, że chce się żyć! Nie zapominajmy jednak, o jakim śmiechu mowa i nie mylmy go z szyderczym chichotem czy cyniczną drwiną, które jak żółć, palą wszystko dookoła. Drwina potrafi nawet zabić, więc sprawdzajcie uważnie, jaki rodzaj śmiechu pielęgnujecie i czym zarażacie swój umysł. Czy potraficie wyzwolić w sobie i u innych energię do działania, czy dusicie w zarodku każdy przejaw radości? Sądzicie, że brakuje wam powodów do śmiechu? Nieprawda, na niego zawsze jest dobra pora.

Trzeba tylko pielęgnować go, jak cenny dar. Codziennie, stojąc przed lustrem spojrzeć sobie głęboko w oczy, wziąć oddech i uśmiechnąć się do siebie, a potem po prostu zacząć chichotać, rechotać, czy co tam kto woli...

Pamiętajmy o tym każdego dnia!

90

dbam o zdrowie

TO JEST MÓJ CZAS prawo

Po zdrowie d o sanatorium NA

Pobyt w uzdrowisku to nie tylko okazja do odpoczynku, ale przede wszystkim sposób na poprawę samopoczucia. Oto kilka wskazówek kto, kiedy i na jakich zasadach może wyjechać.

CY K L SZ

należy się

na NFZ

TEKST MAGDA KOZIŃSKA

przekazujemy do oddziału NFZ w ciągu 30 dni od wystawienia skierowania. Można to zrobić osobiście lub wysłać pocztą.

Procedura decyzyjna

Gdy dokumenty trafią do NFZ, są rejestrowane. Skierowanie i dokumenty przegląda lekarz specjalista z NFZ, który decyduje, czy i jaki wyjazd uzdrowiskowy ci przyznać. Decyzję (w raz z numerem skierowania) otrzymasz pocztą. Numer umożliwi ci potem sprawdzanie na bieżąco, jaki jest status twojego zgłoszenia i kiedy możesz spodziewać się wyjazdu.

Najłatwiej to śledzić za pośrednictwem strony internetowej skierowania.nfz.gov.pl.

N

ie każda malownicza miejscowość ma status uzdrowiska. Te zaś, które go mają, łączą trzy cechy. Panuje w nich korzystny klimat, posiadają bogate zasoby naturalne działające leczniczo (np. wody mineralne) oraz dobrze wyposażone ośrodki lecznicze. Pobyt w uzdrowisku można zorganizować samemu (wtedy w pełni za niego płacimy) lub pojechać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (wtedy odpłatność zależy od rodzaju pobytu leczniczego, jaki zapisze nam le-

92

dbam o zdrowie

karz). Bo to od skierowania do sanatorium zaczyna się cała procedura. Prześledźmy ją krok po kroku.

Niezbędne dokumenty

Droga do sanatorium rozpoczyna się od wizyty u lekarza POZ lub specjalisty. Jeśli uzna on, że w naszym przypadku warto byłoby skorzystać z leczenia uzdrowiskowego, wypisze skierowanie, które wraz z aktualnymi wynikami badań (także specjalistycznych, jeśli były robione) oraz wypisami ze szpitali

Rodzaje turnusów

Lekarz specjalista NFZ zadecyduje o miejscu i rodzaju pobytu. Ocenia on na podstawie twoich wyników badań wskazania i przeciwwskazania, rodzaj uzdrowiska zgodny z głównym profilem leczenia (np. reumatologia, kardiologia itd.) oraz rejon (nadmorski, nizinny, podgórski, górski). Może ci zlecić: • szpital uzdrowiskowy dla dorosłych – 21 dni.

• sanatorium uzdrowiskowe dla dorosłych – 21 dni • rehabilitację dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym – 28 dni

• rehabilitację dla dorosłych

w szpitalu uzdrowiskowym – 28 dni.

Koszty pobytu

Uwaga! Nie tylko za prywatny turnus w sanatorium trzeba zapłacić.

Stawki określone są także w przypadku skierowań z Narodowego Funduszu Zdrowia i zależą od tego, jaki typ placówki zapisze nam lekarz specjalista z NFZ. Pobyt w szpitalu uzdrowiskowym dla dorosłych jest całkowicie bezpłatny. Ale już w przypadku leczenia uzdrowiskowego w sanatorium pacjenci pokrywają część kosztów wyżywienia i zakwaterowania.

I tak: • pokój jednoosobowy z łazienką kosztuje 31 zł za dobę (od 1 X do 30 IV) lub 38,9 zł (od 1 V do 30 IX) • pokój jednoosobowy bez łazienki

44

tyle mamy uzdrowisk w Polsce.

Lekarz zadecyduje, które z nich jest dla nas najlepsze.

– kosztuje 23,7 zł za dobę (od 1 X do 30 IV) lub 31,6 zł (od 1 V do 30 IX) • pokój dwuosobowy z łazienką kosztuje 18,6 zł za dobę (od 1 X do 30 IV) lub 26 zł (od 1 V do 30 IX) • pokój dwuosobowy bez łazienki kosztuje 13,5 zł za dobę (od 1 X do 30 IV) lub 18,6 zł (od 1 V do 30 IX) • pokój wieloosobowy z łazienką kosztuje 11,9 zł za dobę (od 1 X do 30 IV) lub 14,1 zł (od 1 V do 30 IX) • pokój wieloosobowy bez łazienki kosztuje 10,1 zł za dobę (od 1 X do 30 IV) lub 11,3 zł (od 1 V do 30 IX).

Stawki te są aktualizowane – jakie obowiązują podczas

twojego turnusu, możesz sprawdzić na stronie www.nfz.gov.pl w zakładce „Dla pacjenta” – leczenie uzdrowiskowe/odpłatność.

Średni czas oczekiwania…

…na leczenie sanatoryjne dorosłych to ok. 12 miesięcy. Na miejsce w szpitalu uzdrowiskowym – ok. trzech miesięcy. Jeśli okaże się, że wyznaczona data ci nie odpowiada, możesz poprosić o jej zmianę, ale tylko gdy masz ważny powód (np. choroba, planowe leczenie, ważna sytuacja rodzinna).

Jeśli NFZ powód uzna, wyznaczy nowy termin.

REKLAMA

TO JEST MÓJ CZAS podróże

w Tatrach

Zimowy odpoczynek Ośnieżone góry skrzą się w słońcu, mają niepowtarzalny urok i zachwycają od zawsze. Białe szczyty i doliny dostarczają wielu wrażeń i emocji. Pozwalają na aktywny wypoczynek i pełny relaks.

Bliskość Zakopanego, dużo schronisk, szlaków turystycznych i tras narciarskich dają szansę na dotarcie do wielu niezwykłych miejsc.

Trzeba tylko pamiętać, że Tatry latem i zimą to zupełnie inne góry.

Oto nasze propozycje na wędrówki, narty i zakopiańskie atrakcje.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ 94

dbam o zdrowie

OBSERWATORIUM METEOROLOGICZNE NA KASPROWYM WIERCHU, SKĄD MOŻNA PODZIWIAĆ DOLINY – CICHĄ I STAWÓW GĄSIENICOWYCH.

DOLINA PIĘCIU STAWÓW POLSKICH. ZNAJDUJE SIĘ TUTAJ NAJWYŻEJ POŁOŻONE SCHRONISKO GÓRSKIE (1671 M) W POLSCE, KTÓRE NIEZMIENNIE OD 90 LAT SŁYNIE Z SZARLOTKI.

W górach bezpiecznie

• Przed wyruszeniem na wędrówkę czy narty należy sprawdzić pogodę i warunki na szlaku (zagrożenie lawinowe).

• Informacje znajdziemy na stronach TOPR i TPN. • Koniecznie zapiszmy w komórce numer alarmowy TOPR 985, +48 601 100 300

Wędrówki W DOLINY, NA PRZEŁĘCZE I SZCZYTY •Chodzenie po śniegu w górach ma wyjątkowy urok, trzeba jednak

pamiętać, że nawet najłatwiejszy szlak zimą może być niebezpieczny.

Oprócz odpowiedniego ubrania (najlepiej na tzw. cebulkę, przydadzą się zapasowe rękawice) niezbędny jest ekwipunek – m.in.: raczki lub raki, kijki teleskopowe, ewentualnie czekan, mapa, czołówka, naładowany telefon, folia NRC, termos z herbatą, batony energetyczne.

•Proste trasy, m.in.: Droga pod Reglami, dolinki reglowe (Białego, Strążyska i wodospad Siklawica, Małej Łąki); Rusinowa Polana i Gęsia Szyja z jedną z piękniejszych panoram Tatr; Dolina Kościeliska i Smreczyński Staw; Dolina Chochołowska, Hala Gąsienicowa i Kondratowa (po drodze można zobaczyć pustelnię brata Alberta), Roztoka (pyszne naleśniki!), Morskie Oko (tu zawsze tłumy turystów).

•Wymagające szlaki, wyłącznie dla doświadczonych turystów lub pod opieką przewodnika, to m.in.: Dolina Pięciu Stawów Polskich, Dolinka Pusta, Zawrat, Kozi Wierch, Krzyżne, Grześ–Rakoń–Wołowiec, Czerwone Wierchy, Goryczkowe Czuby.

dbam o zdrowie

95

TO JEST MÓJ CZAS podróże

Narty zjazdowe WYCIĄGI, TRASY I SZLAKI •Kasprowy Wierch (1987 m) – kul-

KOLEJKA LINOWA NA KASPROWY WIERCH RUSZYŁA W MARCU 1936 R. W 2007 R. ZOSTAŁA ZMODERNIZOWANA. ZABIERA 60 OSÓB I JEDZIE KILKANAŚCIE MINUT. BILETY NA PRZEJAZD WARTO KUPIĆ W PRZEDSPRZEDAŻY.

Ski-toury TURYSTYKA NARCIARSKA •Skialpinizm, skituring, narciarstwo

wysokogórskie – oznacza to samo, czyli wędrówkę na nartach z podklejonymi fokami (taśmami), wchodzenie na nich na szczyty i przełęcze, i zjeżdżanie nieuczęszczanymi przez narciarzy stokami. To najstarsza forma narciarstwa, w Tatrach spopularyzowana m.in. przez Mariusza Zaruskiego, twórcę TOPR. •Jeśli chcemy poruszać się na ski-tourach powyżej dolin, niezbędny jest plecak i zestaw lawinowy oraz umiejętność oceniania ryzyka lawin.

•Skituring na terenie TPN można uprawiać na szlakach turystycznych i narciarskich, m.in. w Dolinie Pięciu Stawów Polskich (zdjęcie obok), Chochołowskiej, na Hali Gąsienicowej.

96

dbam o zdrowie

towa góra polskich narciarzy, najwyżej położony ośrodek narciarski w Polsce. Gwarantuje zjazd po naturalnym śniegu (stok nie jest sztucznie naśnieżany) i w przepięknym tatrzańskim otoczeniu.

•Trasa Gąsienicowa prowadzi z Kasprowego do Kotła Gąsienicowego, gdzie znajduje się dolna stacja 4-osobowego wyciągu krzesełkowego (brak kolejek), i dalej (szlakiem) do Kuźnic.

•Trasa Goryczkowa biegnie z Kasprowego do Kotła Goryczkowego (stary wyciąg z 2-osobowymi krzesełkami) i dalej (nartostradą) do Kuźnic.

•Są to trasy (czarne) dla dobrze jeżdżących narciarzy.

A może biegówki SPECJALNE TRASY •Polana Chotarz w Kościelisku.

Poprowadzono tu dwie pętle (5 i 10 km). W lutym odbywa się tutaj tradycyjnie Walentynkowy Bieg Narciarski Parami.

•Zakopane. Pętla (4 km) wytyczona w samym centrum na Górnej Równi Krupowej, z widokiem na Giewont, bardzo łatwa i oświetlona.

Trasy biegowe: COS pod Skocznią (2,5 i 3,3 km), najbardziej urozmaicone i wyczynowe w regionie, oraz Biały Potok (1–5 km), tuż pod reglami. Obydwie sztucznie naśnieżane i ubijane ratrakiem.

Po nartach ATRAKCJE W ZAKOPANEM

ZDJĘCIE: GEBUS TOMASZ/BE&W (1)

•Willa Koliba, pierwszy dom w stylu zakopiańskim wybudowany według projektu Stanisława Witkiewicza, obecnie muzeum tatrzańskie.

•Teatr Witkacego, prezentuje spektakle, recitale, koncerty. Działa tutaj Galeria Teatru i kawiarnia.

•Galeria Władysława Hasiora, eksponuje ok. 200 prac artysty, kompozycje przestrzenne i rzeźby.

•Muzeum Karola Szymanowskiego w willi Atma, w której mieszkał kompozytor, odbywają się tutaj wykłady i koncerty.

•Czerwony Dwór, centrum kultury promujące sztukę podhalańską.

SANKTUARIUM KRÓLOWEJ TATR NA WIKTORÓWKACH W STYLU ZAKOPIAŃSKIM. NA DOLE MIEŚCI SIĘ KUCHNIA TURYSTYCZNA, W KTÓREJ MOŻNA NAPIĆ SIĘ GORĄCEJ HERBATY. DOTRZEMY TU Z ZAZADNIEJ, WIERCHPOROŃCA LUB RUSINOWEJ POLANY.

dbam o zdrowie

97

TO JEST MÓJ CZAS

krzyżówka

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU, A ZARAZEM ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)

*

ROZWIĄZANIE

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do „Magazynu dbam o zdrowie”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 28.02.2021 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn dbam o zdrowie, Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa 98

dbam o zdrowie

* Suplement diety

Szybka ulga Skuteczne leczenie

hemoroidów

1

Lek Procto-Glyvenol® może być stosowany od 4. miesiąca ciąży oraz podczas karmienia piersią2 Produkt leczniczy (A) Procto-Glyvenol, (50 mg + 20 mg)/g, krem doodbytniczy. 1 g kremu doodbytniczego zawiera 50 mg tribenozydu i 20 mg lidokainy chlorowodorku. (B) Procto-Glyvenol, 400 mg + 40 mg, czopki. 1 czopek zawiera 400 mg tribenozydu i 40 mg lidokainy. Wskazanie: (A,B) Miejscowe leczenie zewnętrznych i wewnętrznych hemoroidów. Przeciwwskazania: (A,B) Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą lub na inne środki znieczulenia miejscowego o budowie amidowej. Podmiot odpowiedzialny: (A,B) Recordati Ireland Ltd., Raheens East, Ringaskiddy, Co. Cork, Irlandia.

1. Lorenc Z. et al. Eur Rev Med Pharm Sci 2016; 20: 2742-2751. 2. Charakterystyka Produktu Leczniczego Procto-Glyvenol (50 mg + 20 mg)/g, krem doodbytniczy. Data zatwierdzenia: 11/2016. Charakterystyka Produktu Leczniczego Procto-Glyvenol, 400 mg + 40 mg, czopki. Data zatwierdzenia: 11/2016

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

PGL/2021-07/10

Pobierz aplikację mobilną DOZ.pl!

Przypomnienia o zażyciu leku Mobilna Apteczka Szeroka oferta Realizowanie zamówień i śledzenie ich statusu

-15%

na pierwsze zakupy w aplikacji* kod: ZDROWIEDOZ

*ważne wyłącznie w aplikacji DOZ.pl do 15.03.2022 na dermokosmetyki i suplementy przy min. wart. zamówienia 80zł, realizowanym za pośrednictwem DHL/InPost. Zamówienie nie może zawierać produktów leczniczych, pampersów oraz mlek modyfikowanych. Promocje nie łączą się ze sobą.