DOZ_Magazyn_11_2021

NR 11 LISTOPAD 2021

EKSTRA! • Sprawdź, czy grozi ci cukrzyca •

wój Tjesienny cz.3

Katarzyna

Żak

niezbędnik

PRZEZIĘBIONA? Terapie, które pomogą ci szybciej WYZDROWIEĆ

Mam swoje patenty na zdrowie i urodę

Zarządzanie

stresem TEGO NAPRAWDĘ MOŻNA SIĘ

NAUCZYĆ

Weź garść

kaszy jaglanej

MA SAME ZALETY! PRZEPISY KULINARNE

4

SMOG

–STOP!

SPOSOBY, NA TO JAK NIE WPUŚCIĆ DO DOMU ZŁEGO POWIETRZA SPRAWDŹ!

NIE MUSISZ CHRAPAĆ, CO ROBIĆ, BY WYGRAĆ Z TĄ PRZYPADŁOŚCIĄ

INDEKS 267309

KOCHANIE

* Witamina D pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego

Producent: Takeda Pharma sp. z o.o. ul. Prosta 68, 00-838 Warszawa, Telefon: + 48 22 608 13 00 Copyright © 2020 Takeda Pharmaceutical Company Limited. Wszystkie prawa zastrzeżone.

Wszystkie znaki handlowe są własnościami ich prawowitych właścicieli.

C-APROM/PL/VITD3/0009, 9/2020

Listopad 2021

Dzień

Porady i inspiracje dla Ciebie

dobry

L

istopad nie należy do naszych ulubionych miesięcy w roku. Bo to i koniec ciepłych dni, i więcej infekcji, i często związany z mniejszą ilością światła spadek nastroju i stres. Ale my mamy na wszystko radę!

W ostatnim odcinku „Jesiennego niezbędnika” proponujemy pięć domowych terapii wspomagających leczenie przeziębień. A stres?

Wprawdzie nie da się go w ogóle uniknąć, jednak okazuje się, że można nim zarządzać. I naprawdę warto się tego nauczyć!

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

W tym miesiącu przypada Światowy Dzień Cukrzycy.

Piszemy o tej cywilizacyjnej chorobie, przypominając, jak ważna w jej leczeniu jest zmiana stylu życia i dieta. A jeśli o diecie mowa, to zerknijcie na artykuł na temat tłuszczów. „Dobry tłuszcz nie jest zły” – przekonuje nasza ekspertka. I ma rację, koniecznie przeczytajcie! Zaś wszystkim paniom, dla których zmorą jest chrapanie partnera, polecam artykuł na ten temat.

A na listopadowe smutki, wierzcie mi, najlepszy jest uśmiech:-)

Miłej lektury!

Karolina Banasiak

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN DBAM O ZDROWIE WYTWORZONO Z MATERIAŁÓW POCHODZĄCYCH Z DOBRZE ZARZĄDZANYCH LASÓW POSIADAJĄCYCH CERTYFIKAT FSC® I Z RECYKLINGU

PISZCIE DO NAS! NA WASZE LISTY CZEKAMY POD ADRESEM MAGAZYN@DBAMOZDROWIE.PL

dbam o zdrowie

3

SPIS treści

W

Zobacz, co

numerze... inspiracje miesiąca 8 Moc światła Kalendarium zdrowia

mam pytanie do...

10 Katarzyna Żak Cieszę się każdym dniem

temat miesiąca 14 Twój jesienny niezbędnik, część 3 Przeziębiona? 5 skutecznych terapii, które pomogą ci wyzdrowieć

dbam o zdrowie 24 Zoom na… Słodkie ryzyko Czy grozi ci cukrzyca

PISZCIE DO NAS! Droga redakcjo, Spodobał mi się artykuł „Policz swoje śmieci” (w nr 9), bo sama od wielu już lat próbuję ograniczyć ilość śmieci, które gromadzą się w domu przy okazji codziennych zakupów. Nie używam reklamówek, chodzę po zakupy z własną siatką i woreczkami na produkty, staram się też nie robić dużych zapasów żywności, bo zawsze coś się przy okazji zepsuje i zmarnuje. Nigdy nie kupuję foliowanych warzyw i owoców, wędliny i sery kupuję na wagę, zawijane w papier. To naprawdę znacznie zmniejsza ilość opakowań, które się potem wyrzuca. Niestety, dużo kupuję przez internet i obserwuję, że bardzo często małe przedmioty przychodzą opakowane w grube zwoje folii i wielkie pudła. To okropne marnotrawstwo i moim zdaniem powinien powstać jakiś przepis, który by na nie nie pozwalał.

Agnieszka z Warszawy 4

dbam o zdrowie

* **

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów.

Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl * Suplement diety ** Produktów biobójczych należy używać z zachowaniem środków ostrożności. Przed każdym użyciem należy przeczytać etykietę i informacje dotyczące produktu.

28 Nowe terapie 30 Ważne badanie Nie bój się kolonoskopii 32 Rozmowa z lekarzem Sposoby na 34 38 40 42 48

haluksy – jak pozbyć się bólu Zdrowie rodziny Ważne pytania o integrację sensoryczną Zdrowie mężczyzny Jego chrapanie, twoje wyzwanie Z Waszych listów Zapytaj farmaceutkę Domowa klinika Naturalne sposoby na menopauzę Felieton Uśmiechnięta depresja

żyję zdrowo 50 Zoom na... Odstresowanie przez zarządzanie 54 Trening Taśma w ruch 56 W dobrej formie 5 kroków do prostych pleców

jem zdrowo 58 63 64 68

Zoom na... Dobry tłuszcz nie jest zły Superfood Aronia – skarbnica polifenoli Dieta Wątroba – co jej służy, a co szkodzi Przepisy Teraz pora na jaglaną

wieści z apteki 70 Porady zza pierwszego stołu

jestem eko 72 Zoom na... Czyste powietrze w domu 76 W zgodzie z naturą Sięgnij po termofor 78 Mam patent na… Katarzyna Bujakiewicz By się wzmocnić, wracam do rad babuni

dbam o urodę 80 Zoom na... Przebarwienia – łatwo złapać, trudno się pozbyć 84 Mam patent na... Piękne paznokcie bez malowania

to jest mój czas 86 Zoom na... Nowa miłość, stare problemy 90 Seksuolog radzi... Dlaczego wciąż 92 94 96 98

jestem na nie?

Myśl miesiąca Prawo Spadek bez długów Podróże Poznań w dniu świętego Marcina Krzyżówka

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

dbam o zdrowie

5

Poznajcie naszych

Wydawca

Bez Recepty Sp. z o.o.

94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu

ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ. pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami.

Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas pod adres magazyn@ dbamozdrowie.pl, ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

Projekt, redakcja, wykonanie

Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j.

04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl

Redaktor naczelna

Izabela Raduszewska

Redaktor prowadząca Karolina Banasiak

Redaktor kontentu Urszula Zubczyńska

Sekretarz redakcji i korekta

Magdalena Bauman, Diana Ożarowska-Sady

Zespół redakcyjny

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

KRZYSZTOF SŁOMIAK AUTOR TEKSTÓW O NOWYCH TECHNOLOGIACH I CHOROBACH CYWILIZACYJNYCH

MGR FARMACJI

JOANNA NACZYŃSKA PODEJMUJE TEMATYKĘ ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I RECEPTUR APTECZNYCH

Ewa Adamiak, Marzena Bartoszuk, Magdalena Bauman, Agnieszka Czechowska, Alicja Daszkiewicz, Anna Grzelczak, Aleksandra Jaworska, Magdalena Kozińska, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Diana Ożarowska-Sady, Małgorzata Świgoń

Współpraca

Cezary Kubaszewski, Marta Stachura

Projekt graficzny

Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum

Zespół graficzny

Agata Baranowska, Mariusz Bączkowski, Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum, Renata Szwarc

Fotoedycja

Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka

Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz

MGR FARMACJI

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MGR FARMACJI

KAROLINA BANASIAK

EWA DEMBOWSKA

MAGDALENA BULSKA

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW I ZIOŁOTERAPII

ODPOWIADA NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTY

PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII I ZDROWIA KOBIET

Zdjęcie na okładce Iza Grzybowska

Zdjęcia w magazynie

123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej)

Reklama pharma

W stworzeniu tego wydania Magazynu dbam o zdrowie pomogli nam również:

Magdalena Ruszkowska tel. +48 885 500 881 reklama@dbamozdrowie.pl

Reklama no-pharma

Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl

Druk

Quad/Graphics Europe Sp. z o.o.

07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

BARBARA LASOTA ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW, PASJONATKA DIETETYKI

DAMIAN ZABOROWSKI DR N. MED., ORTOPEDA TRAUMATOLOG Z CENTRUM MEDYCZNEGO DAMIANA W WARSZAWIE

AGNIESZKA MEC.KRZYSZTOF MAGDALENA CZECHOWSKA WITKOWSKI SĘKOWSKA ABSOLWENTKA SEKSUOLOGII KLINICZNEJ, EDUKATORKA SEKSUALNA

RADCA PRAWNY W BIURZE RZECZNIKA FINANSOWEGO

PSYCHOLOG, PSYCHOTERAPEUTA, DYREKTOR KLINIKI UNIWERSYSTETU SWPS RODZINA– PARA–JEDNOSTKA

BĄDŹ EKOLOGICZNY.

Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

6

dbam o zdrowie

TWÓJ LEK

ANTYSEPTYCZNY

LIKWIDUJE

PATOGENY* HAMUJE ROZWÓJ

INFEKCJI GARDŁA ŁAGODZI

*odpowiedzialne za stan zapalny gardła neo-angin®, tabletki do ssania. 1 tabletka do ssania zawiera: 1,2 mg alkoholu 2,4-dichlorobenzylowego (Alcohol 2,4-dichlorobenzylicus), 0,6 mg amylometakrezolu (Amylmetacresolum), 5,9 mg lewomentolu (Levomentholum). Wskazania do stosowania: zalecany do wspomagania leczenia stanów zapalnych jamy ustnej i gardła, przebiegających z objawami, takimi jak: ból gardła, zaczerwienienie, obrzęk. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na którykolwiek ze składników produktu, nietolerancja fruktozy, zaburzenia wchłaniania glukozy-galaktozy, niedobór sacharazy-izomaltazy, nie stosować u dzieci w wieku poniżej 6 lat. Podmiot odpowiedzialny: MCM Klosterfrau Healthcare sp. z o.o.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

neo09.2021.01

BÓL GARDŁA

INSPIRACJE

Moc

światła...

TEKST MAGDALENA BAUMAN

N

ic lepiej nie buduje nastroju niż ciepłe światło świec czy płonące na kominku drewno. Patrzenie na to ostatnie uspokaja, wycisza, daje poczucie bezpieczeństwa.

Specjaliści twierdza, że to przejaw atawizmu: w naszej prapamięci budzi się więź z przodkami sprzed tysięcy lat, dla których ogień był prawdziwym, a nie tylko symbolicznym źródłem życia. Chronił przed zimnem, dzikimi zwierzętami, a przede wszystkim rozwiewał mrok nocy. Mimo rozwoju cywilizacji nasza więź z naturą wciąż jest silna – gdy światła jest mało, zaczynamy źle się czuć. Pamiętajmy o tym, gdy tego naturalnego, słonecznego zaczyna brakować i zadbajmy o dobre oświetlenie w domu: uchroni nas przed jesiennym „dołkiem” emocjonalnym.

8

dbam o zdrowie

4

hormony szczęścia

Poziom endorfin podniesie np. śmiech, gorzka czekolada, ruch na powietrzu. Produkcję serotoniny wzmocnisz medytując i dobrze się wysypiając, a dopaminy – ucząc się nowych rzeczy. Większą dawkę oksytocyny zapewni ci natomiast przytulenie bliskej osoby. No i seks!

kalendarium

LISTOPAD 14 listopada Światowy Dzień Cukrzycy

Ustanowiony został 30 lat temu przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną (IDF) i Światową Organizacją Zdrowia (WHO), w dniu urodzin w 1891 r. Fredericka Bantinga, odkrywcy insuliny.

Dzięki temu i dalszym odkryciom cukrzyca przestała być chorobą śmiertelną. Dziś do jej leczenia stosuje się coraz nowocześniejsze insuliny i inne metody, ale wciąż zaliczana jest do epidemii XXI w.

Celem obchodów jest popularyzacja wiedzy na temat zagrożenia chorobą, rozpoznawania objawów, zachęcanie do badań i leczenia.

A przede wszystkim zmiany diety i trybu życia (zajrzyj na str. 24-26).

19 listopada Światowy Dzień POChP (Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc)

Obchodzony w drugą lub trzecią środę listopada, ustanowiony m.in. przez WHO, która alarmuje, że POChP dotyka dziś ponad 200 mln ludzi (w Polsce ok. 2 mln), a za kilka lat będzie prawdopodobnie trzecią przyczyną zgonów na świecie.

Do niedawna za podstawową przyczynę rozwoju choroby uznawane było palenie papierosów. Badania wskazują, że dziś jest nią przede wszystkim zanieczyszczenie powietrza. Dlatego w sezonie grzewczym, gdy poziom szkodliwych pyłów gwałtownie rośnie, warto np. śledzić alerty smogowe i starać się zostać w domu, gdy są niekorzystne (więcej na ten temat na s. 72-74).

dbam o zdrowie

9

MAM pytanie do…

Cieszę się każdym dniem

Życie zawodowe jest dla niej bardzo ważne, ale na pierwszym miejscu zawsze stawia rodzinę. Prywatnie pełna empatii, otwarta na sprawy drugiego człowieka, co wyniosła z rodzinnego domu.

ROZMAWIAŁ CEZARY KUBASZEWSKI

hoć jest ostatnio wyjątkowo zajęta, znalazła czas na wywiad dla naszej redakcji.

Rozmawiamy przed spektaklem w Teatrze Komedia, ale gra też w Och-Teatrze i nowym musicalu „I Love You!”, który zobaczą widzowie w całej Polsce. Występuje w autorskim recitalu „Bardzo śmieszne piosenki”, śpiewa „Miłosną Osiecka” i utwory Jerzego Wasowskiego pod tytułem „Kochani! Lubmy się!”. Oglądamy ją w serialu „Brzydula”, wróciła też na plan „Na Wspólnej”. Jak pogodzić ze sobą tyle obowiązków zawodowych naraz?

Na scenie nie widać po Pani zmęczenia...

Uprawiam swój zawód ponad 30 lat, potrafię rozkładać siły. Aczkolwiek jestem już starsza i mam nieco słabszą kondycję. Na scenie teatralnej lub estradzie tego nie widać, bo każdy występ to duży zastrzyk adrenaliny, rodzaj transu, radość ze spotkania z publicznością... Największa kara, jaka mnie spotkała podczas pandemii, to brak kontaktu z widownią.

Bo właśnie w oczach widza odbija się nasza praca.

Jest naszym przyjacielem, na jego twarzy 10

dbam o zdrowie

odzwierciedlają się emocje. Ze swojej strony zawsze dajemy mu wszystko, tak jak byśmy robili to dla najwspanialszego, najbliższego sobie człowieka. Scena wyjątkowo mobilizuje, więc wtedy nie widać po mnie zmęczenia. Paradoksalnie, kiedy z niej schodzę, jest mi znacznie trudniej. Mam wtedy gorszy czas, wychodzą na jaw różne niedoskonałości.

Ma pani jakieś wypracowane przez siebie sposoby dbania o zdrowie?

Dużo zależy od tego, ile akurat pracuję – jeśli trochę mniej, mam więcej czasu dla siebie. Przede wszystkim, co roku robię badania profilaktyczne. Nauczyła mnie tego mama-lekarka i w rodzinie bardzo tego pilnujemy. W Polsce notuje się dużą zachorowalność na choroby nowotworowe, przede wszystkim wśród kobiet. Aby to zmienić, potrzebne są właśnie regularne badania. Większość chorób, nawet tych najcięższych, można wyleczyć lub zminimalizować ich skutki, jeśli są wcześnie wykryte. Ja to robię, bo chciałabym w zdrowiu spędzić dojrzałe lata i nie unieszczęśliwiać bliskich.

ZDJĘCIA: IZA GRZYBOWSKA (2)

C

Katarzyna Żak

Jak udaje się pani zachować linię?

Sprzyja tem mój zawód. Przed spektaklem raczej pościmy, bo ciężko grać z pełnym żołądkiem. Ale po powrocie do domu trzeba bardzo uważać. Staram się nie jadać późnym wieczorem, co jest zmorą wielu aktorów. Ja wtedy rozmawiam z mężem, piję NA I NAEKRAN wodę i herbatki zioSCE IE Poko łowe, ewentualnie NIE c w „M haliśmy robię sobie lekki iodow ją za r ole i „R yc koktajl. Owszem, utale anczu”. h latach” J n e zdarza się, że nie ką, p towaną st też wo ię mogę wytrzymać stalg knie śpie kalisti c zne p wa noz głodu lub idę na iosen ki. proszoną kolację, wtedy grzeszę (śmiech).

Generalnie jednak pilnuję diety, zawsze zwracam uwagę na to, co i kiedy jem. Pomagają mi w tym... kostiumy teatralne. To najlepszy bat na apetyt. Jeśli za cztery czy pięć dni będę grała spektakl i czuję, że mam zbyt dobrze dopasowane spodnie, powstrzymuję się od wszelakich uciech i smakołyków. Muszę przecież w ten kostium wejść, uważać, by nie był za obcisły, bo niedobrze wtedy wyglądam.

A jaki rodzaj aktywności pani lubi?

Mam trudny związek uczuciowy z jogą. My się z nią tak spotykamy, odchodzimy i przychodzimy do siebie znów, jak w piosence Piwnicy pod Baranami. Jeśli mam więcej czasu, z przyjemnością i zapałem ćwiczę.

Jeżeli jestem zajęta, zwijam matę, zapominam.

A potem zaczynam od początku. Ogólnie staram się utrzymywać ciało w dobrej kondycji. Biegać nie lubię, ale mój mąż stał się fanem rowerów i jeżdżę razem z nim. Sprzyja temu piękna jesienna pogoda. Mieszkamy pod Warszawą, więc mamy świetne warunki do takich przejażdżek i spacerów na łonie natury.

Kto w państwa rodzinie gotuje?

Ten, kto akurat ma wolne. Staramy się jeść dosyć zdrowo i w miarę lekko. Cezary czasem eksperymentuje, ja też uważam, że fajnie jest od czasu do czasu zjeść coś mniej oczywistego, poznać nowe smaki. Co prawda nie zostałam wegetarianką, ale podziwiam i popieram tych, którzy przeszli na taką dietę. dbam o zdrowie

11

MAM pytanie do…

My w domu zdecydowanie ograniczyliśmy jedzenie mięsa, teraz to o 70 proc. mniej niż 10 lat temu. Także z powodów ekologicznych, bo jego produkcja pochłania ogromne ilości wody. Mogę zdradzić, że jedno z moich ulubionych lekkich dań na obiad lub wczesną kolację to pieczone bakłażany z pomidorami, czosnkiem i mozzarellą.

W domu przestrzegacie zasad eko?

Przywiązujemy dużą wagę do segregacji śmieci.

Oszczędzamy wodę. Resztki jedzenia, obierki od jabłek, ziemniaków i warzyw oraz fusy z herbaty i kawy wyrzucamy na kompost, a po przetworzeniu,

podsypujemy kwiaty i krzewy, z pomocą zaprzyjaźnionego ogrodnika. Pilnujemy, żeby nie było tam żadnej chemii. Wszystko zostaje naturalnie przerobione.

Spytam jeszcze o sposób na dobry sen?

Hm, mam z tym kłopot, bo jestem osobą, która zagarnia problemy do siebie. Taka mama-kwoka (uśmiech).

Obie nasze córki się usamodzielniły, ale wciąż martwię się o nie. A także o pracę: moją, męża... A potem budzę się w nocy i wszystko kolejny raz przeżywam.

Wtedy pomagają mi ćwiczenia relaksujące, jakich nauczyłam się dzięki jodze. Troszkę poleżę i udaje mi się zasnąć. Wspomagam się też melatoniną i melisą.

Unikam natomiast mocnych środków nasennych, gdyż bardzo uzależniają.

W KILKU SŁOWACH Serialowa Kazia

W liceum wystąpiła w szkolnym kabarecie, parodiując wokalistkę zespołu Boney M. Tak zachwyciła nauczycielkę matematyki, że ta doradziła jej egzamin wstępny do szkoły teatralnej. Największą popularność zdobyła rolą Kazi Solejukowej w „Ranczu” – sympatycznej, prostej kobiety, która wzięła los w swoje ręce.

Działa charytatywnie Jest Ambasadorką Towarzystwa Przyjaciół Hospicjum w Chojnicach. Dzięki m.in. jej zaangażowaniu stanął tam trzyskrzydłowy budynek, który ma już okna i drzwi, obecnie wykonywane są instalacje. Aktorka współpracuje też z organizacją Kwiat Kobiecości i popularyzuje badania profilaktyczne przeciwko rakowi szyjki macicy. Działa też z firmą odzieżową z Gdyni, prowadzoną przez kobiety, które pokonały chorobę nowotworową.

Plany? Nie ma!

Szczerze mówi, że w jej zawodzie trudno teraz coś zaplanować. Dawniej w wolnym czasie lubiła z mężem jeździć po Europie, zwiedzać piękne miasta. Teraz, po przymusowym rocznym odpoczynku z powodu pandemii, oboje z Cezarym poświęcają się pracy. W kraju najchętniej wypoczywają na Mazurach, mają tam swoje ulubione miejsce.

12

dbam o zdrowie

Mama była lekarką, młodsza córka też nią jest. Pani nie odkryła żyłki do medycyny?

Chyba nie, bardziej mam w sobie empatię, współczucie dla osób w potrzebie. Myślę, że wynosi się to z domu. Moja mama była niezwykle otwartym człowiekiem, zaangażowanym lekarzem. Ludzie przychodzili do niej z prośbą o zrobienie zastrzyku czy wypisanie recepty, bo wiedzieli, że „pani doktor mieszka w pobliżu”. A ona nigdy nikomu nie odmówiła pomocy i zawsze każdego wysłuchała. Nauczyła mnie też, że nie wolno załamywać rąk: jeśli pojawi się problem, trzeba szukać rozwiązania. Czasem wystarczy tylko rozmowa – trzeba się wspólnie zastanowić, do kogo się zwrócić, by wskazał nam drogę, którą dalej pójdziemy.

„Staram się być blisko naturalnych metod relaksu.

Lekarstwem na stres są też dla mnie rodzinne rozmowy.”

A rano trzeba być w dobrej kondycji, codziennie toczymy jakąś walkę...

Tak, dzisiaj zmagamy się z mnóstwem stresów, żyjemy bardzo szybko. Nie ma na nic czasu! Ludzie koncentrują się na internecie i na telefonie komórkowym, rzadziej się spotykają. Mój pomysł na to wszystko jest taki, że staram się być blisko naturalnych metod relaksu. Pomaga też wzajemne rodzinne wsparcie. Jeśli córki mają poważne problemy, dzielą się nimi z nami – i nawzajem. Wtedy spotkamy się, rozmawiamy, razem szukamy wyjścia. Siostry mają dobry kontakt ze sobą.

Jaka myśl towarzyszy pani w życiu?

Przez pierwsze lata wychowywała mnie babcia Helenka, niezwykle promienna osoba, temperamentna i dowcipna – trochę jak Kazia Solejukowa z „Rancza”. Zdradzę, że z jej charakteru dużo czerpałam, grając tę rolę. Babcia radziła mi, by mimo wszelkich trudności na co dzień się uśmiechać.

Czerpię więc radość z każdej godziny życia.

REKLAMA

NO

W

O

ŚĆ

Codzienna porcja odporności w wygodnej formie*

*

* Witaminy B6 i B12, kwas foliowy i cynk pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.

LMR-CH-20210322-20

SUPLEMENT DIETY

TEMAT

miesiąca

Przeziębiona?

5

skutecznych terapii, które pomogą ci wyzdrowieć! jesienny niezbędnik cz.3

Lepsze samopoczucie, łatwiejsze oddychanie, mniej powikłań i szybszy powrót do zdrowia. Sprawdź, jakie domowe zabiegi pomogą ci osiągnąć takie efekty!

TEKST MARZENA BARTOSZUK

C

horoba dopada nas najczęściej wtedy, gdy mamy najwięcej do zrobienia. To nie przypadek – niebagatelną rolę w osłabieniu odporności odgrywają stres i przemęczenie. W dodatku, im więcej czekających obowiązków, tym bardziej zależy nam na tym, by szybko wyzdrowieć.

Warto jednak powiedzieć sobie „zwalniam”, przynajmniej na kilka dni, i przeznaczyć ten czas na odpoczynek. Zyskaną dzięki temu energię organizm 14

dbam o zdrowie

spożytkuje do walki z wirusami – pokona je wtedy szybciej, a ryzyko powikłań będzie mniejsze. Co jeszcze można dla siebie zrobić? Jak najwięcej pić (najlepiej wody, ale mogą to być także ziołowe napary) oraz stosować opisane na kolejnych stronach zabiegi. Są to sprawdzone sposoby na wsparcie układu immunologicznego oraz zmniejszenie takich uciążliwych objawów infekcji, jak gorączka, katar czy kaszel. Wszystkie można bezpiecznie stosować w domu, zarówno u osób dorosłych (także seniorów), jak i dzieci.

Pytamya ekspert dr n. farm.

KRZYSZTOF SŁOMIAK

Jakie preparaty pomogą szybciej uporać się z jesienną infekcją?

Inhalacje i nebulizacje

Najprostszy sposób to wdychanie oparów, aromatycznych naparów ziołowych (np. z tymianku, szałwii), które łagodzą podrażnienie gardła, pomagają rozluźnić wydzielinę oskrzelową czy zmniejszyć katar.

Jednak znacznie skuteczniejsza jest nebulizacja, czyli zabieg przy użyciu specjalnego urządzenia. Dzięki niemu lek w postaci aerozolu dociera bezpośrednio do zatok, oskrzeli i płuc. Do nebulizatora można wlać sól fizjologiczną – 0,9 % NaCl (do kupienia w aptece) lub lek przepisany przez lekarza (np. rozszerząjacy oskrzela czy przeciwzapalny). Zabieg przeprowadza się za pomocą maseczki – powinna ona ściśle przylegać do twarzy i obejmować usta i nos.

Nasza rada: nebulizację najlepiej wykonywać na siedząco, z lekko odchyloną do tyłu głową. Zwróć uwagę, by zbiorniczek leku znajdował się w pozycji pionowej (wtedy rozpylanie jest prawidłowe).

Jaki nebulizator?

Najlepszy będzie ten, który ma możliwość ustawienia wielkości kropli – najdrobniejsze docierają aż do płuc, większe przydają się przy zapaleniu oskrzeli czy zatok.

Vigantoletten 1000

JESIENNY NIEZBĘDNIK

tabletki

Skład i postać farmaceutyczna: 1 tabletka zawiera 25 mikrogramów cholekalcyferolu równoważnego 1000 j.m. witaminy D. Wskazania do stosowania: zapobieganie krzywicy i osteomalacji u dzieci i dorosłych; zapobieganie schorzeniom w przypadku występowania ryzyka niedoboru witaminy D u dzieci i dorosłych; zapobieganie niedoborom witaminy D u dzieci i dorosłych; leczenie wspomagające w osteoporozie u dorosłych.

Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną (cholekalcyferol) lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; hiperkalcemia i (lub) hiperkalcynuria; kamica nerkowa i (lub) ciężka niewydolność nerek; rzekoma niedoczynność przytarczyc (zapotrzebowanie na witaminę D może być obniżone z powodu okresów prawidłowej wrażliwości na tę witaminę, prowadzących do przedawkowania). W tym przypadku dostępne są pochodne witaminy D łatwiejsze do kontrolowania. Podmiot odpowiedzialny: P&G Health Germany GmbH, Sulzbacher Str. 40, 65824 Schwalbach am Taunus, Niemcy (poprzednio: Merck KGaA Frankfurter Str. 250 64293 Darmstadt, Niemcy). Opracowano na podstawie ChPL z dnia 08.09.2020 r. (MAT-PL-VIGANTOL-20-000064) REKLAMA

1

Istnieje kilka pomocnych substancji. Witaminy C, D i E są przeciwutleniaczami i neutralizują wolne rodniki. Dzięki temu biorą udział w zwalczaniu procesów zapalnych oraz wpływają na poziom odporności. Witamina B6 i kwas foliowy są niezbędne do utrzymania układu immunologicznego w doskonałej kondycji. Cynk ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania komórek pośredniczących w procesach odpornościowych.

Rolę wspomagającą wykazują również magnez i żelazo. Należy dostarczać odpowiednią ilość tych substancji w diecie lub przyjmowanych suplementach, aby nasza odporność jesienią była jak najlepsza.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu

dbam o zdrowie

15

TEMAT miesiąca JESIENNY NIEZBĘDNIK

Gripex Hot MAX

proszek do sporządzania roztworu doustnego

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu

2

Gorące okłady

Rozgrzewanie klatki piersiowej i pleców stosowane było podczas przeziębienia i grypy chyba od zawsze. Niegdyś używano do tego celu rozgotowanych ziemniaków czy gęsiego smalcu, obecnie można zastąpić je kompresem żelowym, rozgrzewającymi maściami albo termoforem. Ciepło poprawia ukrwienie skóry i głębiej położonych tkanek, dzięki czemu organizm mobilizuje się do walki z zarazkami. Rozgrzewanie okolic oskrzeli i płuc pomaga też rozluźnić zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę i zmniejszyć kaszel.

Uwaga! Gorący okład po położeniu na skórze najlepiej przykryć folią i grubym ręcznikiem czy kocem, aby zbyt szybko nie przestygł, bo im dłużej jest ciepły, tym działa skuteczniej. Trzyma się go do momentu, gdy przestanie już pełnić swoją rolę, czyli grzać.

Nasza rada: po przemarznięciu, gdy czujesz, że „coś zaczyna cię brać” postaraj się rozgrzać organizm. Przykryj się kocem, wypij imbirową herbatkę, zjedz gorący rosół lub zrób sobie bardzo ciepłą kąpiel. To często pomaga stłumić w zarodku rozwijającą się infekcję.

16

dbam o zdrowie

Ciepły okład na czoło polecany jest przy zapaleniu zatok.

To cię ogrzeje!

Kompres żelowy

Ma w środku substancję, która dobrze utrzymuje ciepło, dzięki czemu działa bardzo długo.

Jak stosować? Zanurz kompres w gorącej wodzie (w temp. ok. 70-80 st. C) na 5-7 minut.

Osusz, włóż do pokrowca lub zawiń w ściereczkę i połóż na klatce piersiowej lub na plecach.

Maści rozgrzewające

Działają one podobnie jak okłady, ale zwykle zawierają także dodatek olejków aromaterapeutycznych (np. eukaliptusowego, rozmarynowego), które ułatwiają oddychanie.

Jak stosować? Niewielką ilość preparatu wcieraj w skórę 2-3 razy dziennie i koniecznie wieczorem, aż do całkowitego wchłonięcia.

Deflegmin

JESIENNY NIEZBĘDNIK

kapsułki o przedłużonym uwalnianiu Skład: Jedna kapsułka o przedłużonym uwalnianiu zawiera 75 mg ambroksolu chlorowodorku (Ambroxoli hydrochloridum).

Wskazania do stosowania: Ostre i przewlekłe choroby płuc oraz oskrzeli przebiegające z utrudnieniem odkrztuszania lepkiej wydzieliny z dróg oddechowych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: Bausch Health Ireland Limited, 3013 Lake Drive, Citywest Business Campus, Dublin 24, D24PPT3, Irlandia.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

REKLAMA

REKLAMA

Skład: Paracetamolum 1000 mg + Acidum ascorbicum 100 mg + Phenylephrini hydrochloridum 12,2 mg.

Wskazania: Krótkotrwałe łagodzenie objawów przeziębienia, grypy i zakażeń grypopodobnych, takich jak: gorączka, bóle głowy, gardła, bóle mięśniowe i kostno-stawowe oraz objawów obrzęku błony śluzowej nosa występujących w przeziębieniu, grypie. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na aminy sympatykomimetyczne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą preparatu. Niestabilna choroba wieńcowa. Zaburzenia rytmu serca. Wysokie ciśnienie tętnicze.

Wrodzony niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej i reduktazy methemoglobinowej. Ciężka niewydolność wątroby lub nerek. Wirusowe zapalenie wątroby. Choroba alkoholowa. Fenyloketonuria (ze względu na zawartość aspartamu). Nie należy stosować leku podczas leczenia inhibitorami MAO i w okresie do 2 tygodni po zaprzestaniu ich stosowania. Nie należy stosować leku w skojarzeniu z trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi. Nie stosować w czasie leczenia zydowudyną. Jaskra z wąskim kątem przesączania. Nadczynność tarczycy. Nie należy stosować preparatu w okresie ciąży. Podmiot odpowiedzialny: US Pharmacia Sp. z o.o., 50-507 Wrocław, ul. Ziębicka 40

...i wracam do normalności Opatentowany

wyciąg EA 575®

łagodzi kaszel rozszerza oskrzela upłynnia wydzielinę działa przeciwzapalnie Nazwa produktu leczniczego: PROSPAN® Hederae helicis folii extractum siccum (5-7,5:1), 26 mg, pastylki miękkie. Wskazania do stosowania: Prospan jest produktem leczniczym roślinnym stosowanym jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu (tzw. mokry kaszel). Przeciwwskazania: Nie stosować u pacjentów z nadwrażliwością na substancję czynną lub na inne rośliny z rodziny Araliaceae (araliowate) lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: Engelhard Arzneimittel GmbH & Co. KG, Herzbergstr. 3, 61138 Niederdorfelden, Niemcy. Nazwa produktu leczniczego: PROSPAN® Hederae helicis folii extractum siccum (liść bluszczu) (5-7,5:1), 35 mg / 5 ml, syrop. Wskazania do stosowania: Syrop Prospan jest produktem leczniczym roślinnym stosowanym jako środek wykrztuśny w produktywnym kaszlu (tzw. mokry kaszel). Przeciwwskazania: Nie stosować u pacjentów z nadwrażliwością na substancję czynną lub na inne rośliny z rodziny Araliaceae (araliowate) lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 2 lat ze względu na ryzyko nasilenia objawów ze strony układu oddechowego. Podmiot odpowiedzialny: Engelhard Arzneimittel GmbH & Co. KG, Herzbergstr. 3, 61138 Niederdorfelden, Niemcy.

PRO/2021/15

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

TEMAT miesiąca

Nasivin® Classic

JESIENNY NIEZBĘDNIK

aerozol do nosa

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu

3

Płukanie nosa i gardła

Te zabiegi doskonale łagodzą objawy przeziębienia, co więcej można je łączyć. Przepłukiwanie nosa odblokowuje go i dzięki temu ułatwia oddychanie. Sprzyja również oczyszczaniu się zatok, co zapobiega ich przewlekłemu zapaleniu, a także nadkażeniu, gdyż w

NA BÓL GARDŁA Najlepiej stosować pastylki do ssania lub specjalne spreje na ból gardła dostępne w każdej aptece, które często zawierają dodatek substancji łagodzącej podrażnienia. Możesz też płukać jamę ustną np. naparem z szałwii, który działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i przeciwbólowo (łyżkę suszonego ziela zalej szklanką wrzątku, przykryj, odstaw na 15 minut, przecedź – stosuj nawet co godzinę). Podobne właściwości ma także alkoholowy wyciąg z propolisu (kitu pszczelego). Wystarczy do pół szklanki wody dodać 10–15 kropli preparatu i płukać usta kilka razy dziennie.

18

dbam o zdrowie

zalegającej wydzielinie łatwo namnażają się bakterie. Zabieg najwygodniej wykonać za pomocą specjalnego zestawu do płukania zatok, który zawiera butelkę i saszetki z odpowiednią ilością soli.

Nasza rada: napełnij butelkę ciepłą wodą do zaznaczonej kreseczką wysokości, wsyp sól i potrząśnij, by się rozpuściła. Pochyl się nad umywalką i przyłóż końcówkę butelki do otworu nosowego. Oddychając przez usta naciśnij butelkę, aby płyn pod ciśnieniem wtrysnął do nosa i wypłynął drugą dziurką (po

Inovox Express

Dzbanek do płukania zatok Jest ceramiczny, dzięki czemu służy przez wiele lat.

Regularne używanie takiego dzbanka zaleca Ajurweda!

chwili powtórz to samo po drugiej stronie). Na koniec wydmuchaj dokładnie wydzielinę, kolejno z każdej dziurki. Powtarzaj 3 razy dziennie. Uwaga! Nie rób tego zabiegu, jeśli nos jest całkowicie zablokowany! Po płukaniu zatok pozostań w domu przez co najmniej kilka godzin, na zewnątrz wyjdź tylko wówczas, jeśli temperatura otoczenia przekracza 10-15 st. C. Takim samym roztworem wody z solą możesz też płukać gardło (w ramce po lewej znajdziesz przepisy na inne lecznicze płukanki).

JESIENNY NIEZBĘDNIK

smak miodowo-cytrynowy pastylki twarde Skład: Lidokainy chlorowodorek, amylometakrezol, alkohol 2,4-dichlorobenzylowy 2 mg + 0,6 mg + 1,20 mg. Wskazania do stosowania: Łagodzenie bólu gardła u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ze względu na zawartość lidokainy produkt jest przeciwwskazany do stosowania u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: US Pharmacia, Sp. z o.o.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu

REKLAMA

REKLAMA

Skład i postać farmaceutyczna: 1 ml roztworu zawiera 0,5 mg oksymetazoliny chlorowodorku. 1 dawka aerozolu o objętości 45 µl zawiera 22,5 µg oksymetazoliny chlorowodorku. Wskazania: obrzęk błon śluzowych występujący w ostrym zapaleniu błony śluzowej nosa, naczynioruchowym zapaleniu błony śluzowej nosa, alergicznym zapaleniu błony śluzowej nosa, zapaleniu zatok przynosowych, zapaleniu trąbki słuchowej, zapaleniu ucha środkowego. Przeciwwskazania: suche zapalenie błony śluzowej nosa (rhinitis sicca), nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu; w poniższych przypadkach preparat można zastosować wyłącznie po uprzednim dokładnym rozważeniu stosunku korzyści do ryzyka: leczenie inhibitorami monoaminooksydazy (inhibitory MAO) i innymi lekami, które mogą zwiększać ciśnienie krwi, zwiększone ciśnienie śródgałkowe, szczególnie w przypadku jaskry z zamkniętym kątem przesączania, ciężkie choroby serca i naczyń krwionośnych (np. choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze), guz chromochłonny nadnerczy, zaburzenia metaboliczne (np. nadczynność tarczycy, cukrzyca). Podmiot odpowiedzialny: P&G Health Germany GmbH, Sulzbacher Str. 40, 65824 Schwalbach am Taunus, Niemcy (poprzednio: Merck Selbstmedikation GmbH, Frankfurter Str. 250, 64293 Darmstadt, Niemcy). Opracowano na podst. ChPL z dn. 18.06.2019 r. (POL-NAS-1907-0110c)

TEMAT miesiąca

Co pomoże szybciej zwalczyć infekcję?

Leki przeciwwirusowe

Niektóre z nich przepisywane są tylko przez lekarza, ale są też takie, które możesz kupić bez recepty. Zawierają one substancję hamującą namnażanie się wirusów, a dodatkowo pobudzają układ immunologiczny, co pomaga osobom o obniżonej odporności (zmniejsza także u nich częstotliwość nawrotów infekcji).

Preparaty z jeżówką purpurową

Tradycyjną metodą na pobudzenie organizmu do walki z infekcją jest stawianie baniek. Najlepiej zrobić to na początku choroby, bo wówczas jest szansa na powstrzymanie jej rozwoju. Jak to działa? Pod wpływem podciśnienia pękają drobne naczynia krwionośne, a niewielka ilość krwi przedostaje się do tkanki podskórnej. To aktywizuje układ immunologiczny, który chce zlikwidować powstałe w ten sposób mikrourazy, produkuje zatem więcej białych krwinek. Te zaś biorą czynny udział w zwalczaniu atakujących organizm wirusów. Bańki stawia się najczęściej na plecach, wzdłuż kręgosłupa (ale nie na nim!) lub na klatce piersiowej. Zabieg najlepiej wykonać wieczorem, przed snem i przynajmniej przez kilka kolejnych godzin pozostawać w cieple. Uwaga! Ta metoda terapii nie powinna być stosowana u dzieci poniżej roku, osób z wysoką gorączką (powyżej 38,5 st. C) oraz tych, które MÖLLER’S Complex przyjmują leki przeciwzakrzepowe. suplement diety Co jeszcze może pomóc skrócić czas MÖLLER’S Complex to najwyższej jakości kapsułki, trwania choroby? Okazuje się, że które zawierają wysoką dzienną dawkę witamin D3 ważne są także niedoceniane zwyi K2, oraz kwasy omega-3. Dzięki nowoczesnej technologii No-Flux1 kapsułki MÖLLER’S Complex są bez kle metody, takie jak odpoczynek posmaku ryby. oraz wietrzenie pomieszczeń (jeKwasy omega-3 wspierają prawidłową pracę serca (DHA i EPA)2, mózgu i oczu (DHA)3. śli nie ma smogu). Dodatkowo warWitamina D3 wspomaga układ odpornościowy oraz to przyjmować witaminę C, która przyczynia się do utrzymania zdrowych kości i zębów.

Witamina K2 przyczynia się do prawidłowego krzepwprawdzie nie ma tak cudownego nięcia krwi. działania, jak jej przypisywano, to jednak podczas choroby nasz orgawww.mollers.pl nizm zużywa jej znacznie więcej.

Dystrybutor w Polsce: Orkla Care S.A., ul. Fabryczna 5a, 00-446 Warszawa Nasze rady: osoby z osłabioną odTechnologia kontrolowanego uwalniania składników odżywczych w jelitach. pornością, które mają częste infekPrzy dziennym spożyciu 250 mg EPA i DHA. Przy dziennym spożyciu 250 mg DHA cje, mogą stosować także preparaty wymienione powyżej.

1 2 3

20

dbam o zdrowie

JESIENNY NIEZBĘDNIK

REKLAMA

4

Kuracje wspierające układ odporności

Echinacea to jedno z najbardziej znanych ziół poprawiających odporność. Zawiera substancje czynne (głównie polisacharydy), które pobudzają wytwarzanie komórek odpornościowych, m.in. makrofagów i granulocytów, co skraca czas trwania przeziębienia. Najskuteczniej działa sok z jeżówki oraz skoncentrowany wyciąg w kapsułkach.

Uwaga! Preparatów z echinaceą nie można stosować u dzieci poniżej 12 lat, ostrożność powinny zachować osoby zmagające się z alergią i chorobami autoimmunologicznymi.

NR 1 WŚRÓD MAM*

* IQVIA, Sprzedaż ilościowa, Kategoria leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych dla dzieci, MAT 19; Nurofen FC Brands Dipstick 2018 NUROFEN® DLA DZIECI FORTE TRUSKAWKOWY, POMARAŃCZOWY produkt leczniczy Ibuprofenum 40 mg/ml, zawiesina doustna. Wskazania do stosowania: objawowe, krótkotrwałe leczenie bólu o nasileniu małym do umiarkowanego oraz gorączki. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną ibuprofen lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; reakcje nadwrażliwości (np. skurcz oskrzeli, astma, nieżyt błony śluzowej nosa, obrzęk naczynioruchowy lub pokrzywka) w wywiadzie powiązane z przyjmowaniem kwasu acetylosalicylowego, ibuprofenu lub innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ); krwawienie lub perforacja przewodu pokarmowego powiązane z wcześniejszą terapią lekami z grupy NLPZ w wywiadzie; czynna lub nawracająca w wywiadzie choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy lub z krwotokiem (dwa lub więcej niezależnych, potwierdzonych przypadków owrzodzenia lub krwawienia); krwawienie z naczyń mózgowych lub inne czynne krwawienie; ciężka niewydolność: wątroby, nerek lub serca klasa (IV wg NYHA); zaburzenia wytwarzania krwi o nieustalonym pochodzeniu; ostatni trymestr ciąży; ciężkie odwodnienie (wywołane wymiotami, biegunką lub niewystarczającym spożyciem płynów). Podmiot odpowiedzialny: Reckitt Benckiser (Poland) S.A. RB-M-30901

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

TEMAT miesiąca 0:00

Zbijaj temperaturę, dopiero wówczas, jeśli przekroczy 38,5 st. C.

Paracetamol

4:00

20:00

Ibuprofen

Ibuprofen

16:00

8:00

Paracetamol

Paracetamol

12:00

Ibuprofen

Gdy potrzebne są leki...

5

Bezpieczne obniżanie gorączki

Podwyższona temperatura to sposób naszego organizmu na skuteczniejszą walkę z wirusami i bakteriami. Gorączka sprawia, że wolniej się namnażają, za to nasz układ immunologiczny produkuje znacznie więcej przeciwciał. Ale jeśli mu w tym przeszkodzimy, np. już przy pierwszych dreszczach od razu

zastosujemy lek przeciwgorączkowy, temperatura oczywiście obniży się na jakiś czas, ale potem może wzrosnąć znacznie bardziej.

Patogeny zyskają przewagę i trzeba będzie walczyć z nimi jeszcze mocniej! Najlepiej więc obniżać temperaturę dopiero wtedy, kiedy przekracza ona 38,5 st. C, choć i wtedy nie jest to konieczne, o ile czujemy się dobrze. Z naturalnych metod skuteczne są chłodne okłady np. żelowe na miejsca, gdzie pulsuje krew: nadgarstki, szyję, łydki czy pachwiny. Trzeba też dużo pić, bo pocenie się sprzyja odwodnieniu.

Chlorchinaldin VP

Jeśli temperatura jest bardzo wysoka i nie spada, a samopoczucie się pogarsza, można wziąć leki przeciwgorączkowe, najlepiej na przemian, wg powyższego schematu.

Paracetamol

Jednorazowa zalecana dawka to 500-1000 mg, nie wolno przekroczyć 4 g na dobę.

Ibuprofen

Ma też działanie przeciwzapalne. Dawka 200-400 mg pozwala na obniżenie gorączki nawet na 6-8 godzin. Maksymalnie na dobę można wziąć 1200 mg.

JESIENNY NIEZBĘDNIK

tabletki do ssania

Herbatka z suszonych owoców tej rośliny nie tylko pomaga obniżyć gorączkę, ale wzmacnia też odporność!

22

dbam o zdrowie

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

REKLAMA

Pomoże ci czarny bez!

Skład: 1 tabletka do ssania zawiera 2 mg chlorochinaldolu (Chlorquinaldolum).

Substancja pomocnicza o znanym działaniu: każda tabletka zawiera 364 mg sacharozy. Wskazania: do stosowania miejscowego w zakażeniach bakteryjnych jamy ustnej i dziąseł, w pleśniawkach, w zakażeniach grzybiczych jamy ustnej i gardła po leczeniu antybiotykami.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą.

Podmiot odpowiedzialny: Bausch Health Ireland Limited, 3013 Lake Drive, Citywest Business Campus, Dublin 24, D24PPT3, Irlandia.

DBAM

o zdrowie Mniej

CUKRU W każdej diecie – czy odchudzającej, czy innej, mającej na celu wzmocnienie organizmu to zalecenie jest jednym z najważniejszych.

Jedzenie cukru nie daje nam żadnych zdrowotnych korzyści, sprzyja natomiast wielu groźnym chorobom, w tym cukrzcy typu 2.

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

O tej chorobie słyszymy na każdym kroku. Nazywana jest jedną z epidemii naszego wieku. Przewija się także, gdy mowa o pandemii – podwyższając ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. A mimo to, wiele osób nawet nie wie, że ma cukrzycę!

TEKST MARTA STACHURA

o k y Z y r e i Sł od k

O

Czy grozi ci cukrzyca?

rganizm nie nadąża z ewolucją za zmianami, które mu fundujemy. Szczególnie, gdy weźmiemy pod lupę współczesny tryb życia. To zaś musi generować zdrowotne problemy. I właśnie te komplikacje WHO określa terminem „chorób cywilizacyjnych”. Prócz m.in. chorób serca, stanów zapalnych przewodu pokarmowego, czy depresji zalicza do nich cukrzycę typu 2. Ta ostatnia najczęściej jest bowiem wypadkową naszych codziennych złych decyzji.

Zwróć uwagę na te objawy

Cukrzyca typu 2. może latami rozwijać się niezauważona i niezdiagnozowana. Bywa nazywana cichym zabójcą, gdyż nieleczona może okazać 24

dbam o zdrowie

się śmiertelna. Jak więc dostrzec jej objawy?

Oto lista niepokojących symptomów, które wymagają szybkiej konsultacji z lekarzem: • wzmożone pragnienie i towarzysząca temu nasilona mikcja – czyli wydalanie moczu. To próba pozbycia się przez organizm nadwyżki glukozy. Aby nasilić produkcję uryny, uruchamia się pragnienie.

Efektem są oczywiście częste wizyty w toalecie. Dlatego objaw ten określany jest także jako „częstomocz”.

• zaburzenia widzenia: są spowodowane wahaniami poziomu cukru we krwi i zmianami stanu soczewki oka. Czasami w pierwszym etapie cukrzycy dochodzi też do opadania powiek.

• osłabienie fizyczne: manifestuje się m.in. bólami nóg, skurczami mięśni łydek i osłabieniem

Cukier pod kontrolą Prezentujemy preparaty, na które warto zwrócić uwagę, kontrolując odpowiedni poziom glukozy we krwi.

Jeżeli rozpoznajesz

opisane objawy, nie lekceważ ich! Zmiana diety i stylu życia, a w razie potrzeby także odpowiednie leki, skutecznie powstrzymają rozwój choroby.

przewodnictwa nerwowego; może być oznaką zmian niedokrwiennych; • emocjonalna huśtawka: duże zmiany poziomu cukru we krwi wpływają na samopoczucie (spadki glukozy mogą wiązać się z rozdrażnieniem, przygnębieniem, a wzrost jej poziomu – z nagłym przypływem energii i nawet euforią); • zwiększony apetyt (polfagia) – charakterystyczne dla cukrzycy jest połączenie wzmożonego łaknienia z szybkim chudnięciem; organizm, nie mogąc wykorzystać krążącej we krwi glukozy, domaga się wciąż nowych porcji jedzenia, by pozyskać z niego energię, niestety to nie przynosi pożądanego efektu, bo proces przyswajania cukru nadal jest zaburzony; • sucha i swędząca skóra: świąd pojawia się jako jeden z pierwszych objawów wzrostu cukru we krwi; sucha skóra, podatna na uszkodzenia w efekcie drapania łatwo ulega też nadkażeniom bakteryjnym.

Możesz ograniczyć ryzyko

Cukrzyca typu 2. ma dwie główne przyczyny: uwarunkowania genetyczne i czynniki środowiskowe związane z niezdrowym trybem życia. Do tych ostatnich zalicza się wysokokaloryczną dietę

ZIELNIK DOZ MORWA BIAŁA tabletki powlekane, 60 szt.

Suplement diety zawierający ekstrakt z liści morwy białej (Morus alba).

Morwa biała wspomaga utrzymanie prawidłowej równowagi metabolizmu weglowodanów w organizmie. W osób stosujących terapię insulinową lub doustne leki hipoglikemizujące produkt stosować po konsultacji z lekarzem.

ZIELNIK DOZ CUKIER W NORMIE herbatka ziołowa, 2 g, saszetki, 20 szt.

Suplement diety. Zawarte w produkcie: morwa biała, kora cynamonowca, jałowiec pospolity oraz korzeń łopianu większego wspomagają utrzymanie prawidłowego metabolizmu węglowodanów oraz poziomu cukru we krwi. Nie należy łączyć naparu z lekami przeciwcukrzycowymi. U osób stosujących terapię insulinową lub doustne leki hipoglikemizujące stosować po konsultacji z lekarzem.

ZIELNIK DOZ MORWA BIAŁA zioła do zaparzania, 2 g, saszetki, 30 szt.

Suplement diety pozytywnie wpływający na organizm człowieka: wspomaga utrzymanie prawidłowego metabolizmu węglowodanów.

Nie należy łączyć jednak naparu z morwy białej z lekami przeciwcukrzycowymi.

DOZ PRODUCT CHROM, tabletki, 60 szt.

Suplement diety, który w swoim składzie zawiera chrom (pikolinian chromu) oraz witaminę B3 (niacynę). Chrom pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu makroskładników odżywczych.

PLAN BY DOZ KSYLITOL cukier brzozowy, 250 g Jest substancją słodzącą pochodzenia roślinnego.

Ma on wygląd i słodycz podobne do zwykłego cukru, ale zawiera 40% mniej kalorii. Dodatkowo ma bardzo niski indeks glikemicznyc IG = 8, więc nie powoduje skoków poziomu cukru i stężenia insuliny we krwi. dbam o zdrowie

25

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

Leki zwiększające ryzyko cukrzycy

diuretyki (leki moczopędne) – stosowane w leczeniu m.in. nadciśnienia tętniczego i niewydolności serca statyny- leki stosowane przy hipercholesterolemii beta- blokery- leki stosowane w leczeniu schorzeń kardiologicznych glikorotykosteoridy – leki o działaniu silnie p/zapalnym- problem dotyczy przede wszystkich GKS stosowanych ogólnie klozapina, olanzapina – leki stosowane w leczeniu m.in. schizofrenii i afektywnej choroby 2-biegunowej

i brak odpowiedniej dawki ruchu prowadzące do rozwoju insulinooporności. O ile na obciążenia genetyczne nie mamy wpływu, o tyle tryb życia powinniśmy móc kontrolować. To trudne, ale możliwe, a w przypadku zagrożenia cukrzycą – nieuniknione.

Do listy czynników sprzyjających wywołaniu tej choroby można zaliczyć także m.in. zespół policystycznych jajników, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę ciążową lub poród dziecka o masie przekraczającej 4 kg.

Redaktor prowadząca radzi Cukrzyca jest jedną z chorób cywilizacyjnych, które zbierają najwięcej ofiar – ponad 400 mln na świecie, ponad 3 mln w Polsce! Statystyki są tym bardziej ponure, że cukrzyca typu 2, czyli ta, do której rozwoju często przyczyniamy się sami, atakuje dziś młodych ludzi, a nawet dzieci. Choć metody jej leczenia są coraz nowocześniejsze i z choroby śmiertelnej stała się przewlekłą, pamiętajmy, że życie z cukrzycą jest trudne. Dlatego zróbmy wszystko, by do niej nie dopuścić.

Jeżeli zauważasz u siebie wcześniej opisane objawy lub podejrzewasz, że z powodu dziedzicznych skłonności czy trybu życia, możesz mieć problem z kontrolą cukru, zrób badania. Do podstawowej diagnostyki cukrzycowej zalicza się: pomiar glikemii i test obciążenia glukozą. Glikemia to poziom stężenia cukru we krwi. Sprawdza się go na czczo

CUKIER WE KRWI 70-99 mg/dl

Stężenie prawidłowe

100-125 mg/dl

Stan przedcukrzycowy (podwyższona glukoza na czczo)

126 mg/dl i więcej CUKRZYCA 26

dbam o zdrowie

– w laboratorium, ale też można samodzielnie za pomocą glukometru.

Drugim rodzajem badania, bardziej czasochłonnym i wymagającym skierowania od lekarza, jest test obciążenia glukozą (OGTT). Polega na dwu- lub trzykrotnym pobraniu krwi – na czczo, a następnie po 60 lub 120 min od wypicia wodnego roztworu 75g glukozy. Jest to miarodajny sposób sprawdzenia zdolności organizmu do radzenia sobie z nagłym wzrostem glikemii w kontekście wyrzutu insuliny i reagowania na nią.

Oprócz tych dwóch badań, by otrzymać pełniejszy obraz sytuacji zdrowotnej, wskazane byłoby sprawdzić ponadto poziom cukru i albumin w moczu (badanie ogólne moczu), profil lipidowy organizmu (cholesterol, trójglicerdy), a także poziom homocysteiny we krwi. Wyniki powinien obejrzeć lekarz. Niepokojące jest nie tylko znaczne przekroczenie normy, ale i balansowanie na jej granicy – szczególnie, gdy jednocześnie mamy otyłość, czy schorzenia układu krążenia. Dlatego to właściwy moment na refleksję, a potem wprowadzenie wreszcie lepszych nawyków.

ZDJĘCIE: ROBBY CYRON (1)

Nie zwlekaj z wykonaniem badań

DBAM O ZDROWIE

nowe terapie

MOLEKULARNY ZEGAR STARZENIA SIĘ

DZieje się

CXCL9 to substancja, która określa stopień „zużycia” naszego układu odpornościowego. Dzięki jej odkryciu udało się stworzyć molekularny zegar starzenia się nazywany iAge. Pozwala on określić, ile tak naprawdę mamy lat i czy grożą nam choroby lub przedwczesna śmierć. Okazało się, że im wyższe stężenie CXCL9 w organizmie, tym szybciej się starzejemy. Teraz naukowcy głowią się, jak obniżyć poziom tej substancji.

WYHODUJ SOBIE...

ZĄB! Naukowcy z Japonii znaleźli sposób na hodowlę nowych zębów, co może być przełomowym wynalazkiem, zastępującym implanty. Przeprowadzono już badanie na fretkach, które, podobnie jak ludzie, mają zęby mleczne i stałe. Okazało się, że wystarczyło zahamować jeden z genów, aby pobudzić wzrost nowych zębów. Metoda jest na razie w fazie badań, ale być może w przyszłości dla każdego będzie można wyhodować nowy ząb w miejsce utraconego.

POLSKI KREM NA OSTEOPOROZĘ

W MEDYCYNIE Innowacyjne terapie farmakologiczne, rewolucyjne wynalazki medyczne, nowe odkrycia naukowe…

Zobacz, jak świat się zmienia i daje nadzieję chorym.

TEKST MAGDA KOZIŃSKA

SZANSA DLA CHORYCH NA BIAŁACZKĘ Pierwsza terapia komórkowa i genowa CAR-T jest od 1 września refundowana w Polsce. To jedna z najbardziej zaawansowanych procedur medycznych i najdroższych terapii na świecie. Daje ona szansę na wydłużenie życia, a nawet wyleczenie choroby u osób, u których lekarze wyczerpali inne metody postępowania.

Jest dostępna dla pacjentów w wieku do 25 lat z ostrą białaczką limfoblastyczną z komórek B. 28

dbam o zdrowie

Osteoporoza, czyli choroba prowadząca do łamliwości kości, dotyka co piątą Polkę po pięćdziesiątce. Na razie na rynku mamy na nią tylko leki doustne i w postaci zastrzyków. Naukowcy z Politechniki Warszawskiej pracują jednak już nad środkiem w kremie.

Przekonują, że hydrożelowa formuła sprawi, że substancje czynne będą się lepiej wchłaniać oraz wyeliminuje skutki uboczne środków doustnych, takie jak podrażnienie przełyku, zapalenie żołądka czy jelita.

DBAM O ZDROWIE ważne

badanie

Kolonoskopia TEKST MAGDALENA BAUMAN

Nie bój się tego badania

NIE NALEŻY DO PRZYJEMNYCH, ALE TO NAJLEPSZA METODA OCENY STANU JELITA GRUBEGO I WYKRYCIA ZMIAN – RÓWNIEŻ TYCH NIEBEZPIECZNYCH.

Kolonoskop pozwala obejrzeć jelito grube na całej długości.

Dzięki mikroskopijnej kamerze powiększony obraz można obserwować na monitorze.

PRZYGOTOWANIE

W GABINECIE

O TYM TRZEBA WIEDZIEĆ

CZEGO MOŻESZ SIĘ SPODZIEWAĆ

•Jelito przed badaniem musi zostać oczysz-

czone. 3 dni wcześniej należy przejść na dietę półpłynną (kleiki, kisiele, buliony), wyeliminować ziarna i drobne pestki (np. słonecznik, mak, truskawki).

•Dzień przed badaniem można zjeść lekkie śniadanie, na obiad wypić np. rosół. Wieczorem trzeba rozpocząć zażywanie środka przeczyszczającego (na receptę) i kontynuować przez następny dzień wg zaleceń lekarza oraz dużo pić (na 4 godz. przed badaniem odstawić płyny).

•Należy zabrać ze sobą wyniki badań (ukł. pokarmowego, krzepliwości krwi) i ew. karty informacyjne zabiegów jamy brzusznej i miednicy.

30

C

elem kolonoskopii jest dokładne obejrzenie śluzówki jelita grubego, wykrycie zmian i ewentualne pobranie materiału do badań.

To podstawowe badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego – nowotworu o wysokiej śmiertelności, który przez wiele lat potrafi rozwijać się bezobjawowo. Dzięki kolonoskopii można wykryć go na etapie, gdy jest wyleczalny w 100 procentach!

• W trakcie badania można wykonać też pewne zabiegi, np. usunąć polipy, zatamować krwawienia.

•W ramach NFZ badanie wykonuje się standardowo ze znieczuleniem miejscowym, ale za opłatą można zrobić je w znieczulenie ogólnym, co wymaga dodatkowych procedur (np. badań z krwi) i wywiadu lekarskiego. Koszt znieczulenia – od 300 zł.

•Listę placówek w całej Polsce znajdziesz np. na: pbp.org.pl/osrodki/

dbam o zdrowie

•Bezpośrednio przed badaniem zakłada się specjalną

odzież, ułatwiającą dostęp do tylnej części ciała. Pacjent układa się na boku z kolanami podciągniętymi w stronę klatki piersiowej. Następnie odbyt smarowany jest żelem znieczulającym i wprowadzony jest do niego wziernik.

•By jelito było dobrze widoczne, wtłacza się do niego powietrze pod ciśnieniem, co powoduje dyskomfort i uczucie parcia na stolec, ale nie powinno być bolesne.

•Badanie trwa kilkanaście-kilkadziesiąt minut. Po nim wystarczy chwilę odpocząć, oddać wiatry w toalecie i można wrócić do normalnego funkcjonowania. Opis otrzymuje się od razu. Jeżeli został pobrany materiał do badań, na wynik trzeba poczekać ok. 2-3 tygodni.

SZYBKI DO BÓLU

GARDŁA

Szybko zwalcza ból gardła, działa już w 2 minuty* Działa na bakterie, wirusy i grzyby Łagodzi ból gardła do 4 godzin

OROFAR MAX (Chlorek cetylopirydyniowy 2 mg + chlorowodorek lidokainy 1 mg, pastylki twarde). Wskazania do stosowania: Miejscowe leczenie antyseptyczne stanów zapalnych gardła i jamy ustnej, a także łagodzenie dolegliwości bólowych w tych stanach. Orofar Max jest wskazany do stosowania u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 6 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne, inne środki miejscowo znieczulające z grupy amidów lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: STADA Arzneimittel AG, Stadastrasse 2-18, 61118 Bad Vilbel, Niemcy. *Dotyczy działania lidokainy.

STADA/PL/299/2021

Nie zawiera cukru

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

DBAM O ZDROWIE

rozmowa z lekarzem

Uwaga!

Pytamy eksperta

Ogranicz chodzenie w butach z wąskim czubkiem i na obcasie.

To szkodzi stopom!

DR MED. DAMIAN ZABOROWSKI

ortopeda traumatolog z Centrum Medycznego Damiana w Warszawie

Bolą cię haluksy?

Sprawdź, co może pomóc

Nie dość, że niezbyt ładne to jeszcze wyjątkowo dokuczliwe. Jak sobie z nimi radzić? Kiedy konieczna jest operacja? Czy można walczyć z haluksem w domu? Te i inne pytania zadaliśmy Damianowi Zaborowskiemu, ortopedzie traumatologowi z CMD w Warszawie.

Czy to prawda, że na powstanie haluksa wpływ mają głównie geny?

Czy od razu włącza się leczenie operacyjne takiego palucha?

Faktycznie, paluch koślawy rozwija się zwykle u osób, które mają predyspozycje do tego typu zmian. Prawie zawsze w czasie rozmowy z pacjentką okazuje się, że ktoś już w jej rodzinie cierpiał na haluksy. Jak nie mama czy babcia, to niedaleka ciotka.

Jeśli zmiany nie są bardzo zaawansowane, można spróbować poprawić komfort chorego przez fizjoterapię i stosowanie specjalnych stabilizatorów stopy (ale nie klinów, które rozszerzają palce i tylko pogarszają sprawę – takie rozwiązanie zdecydowanie odradzam). Jeśli po pół roku leczenia nie widać efektów, konieczna jest operacja.

Czy rozwój haluksów da się spowolnić?

Tak, to możliwe. Warto w tym celu wykonywać takie same ćwiczenia, jakie zaleca się przy płaskostopiu, czyli chodzenie po nierównych powierzchniach, podnoszenie przedmiotów palcami itp.

Ważne jest także odpowiednie obciążanie stopy w czasie chodzenia. Zawsze tłumaczę pacjentkom, że powinny wyobrazić sobie, że stawiając krok, formują coś w rodzaju piramidki, która opiera się na pięcie i dwóch punktach na śródstopiu – poniżej 1. i 5. palca. Szczyt piramidy znajduje się na podbiciu. Chodząc, trzeba tak układać stopę, by powstawał taki właśnie ostrosłup. To wzmacnia mięśnie śródstopia i spowalnia rozwój deformacji.

Kiedy warto rozważyć już bardziej zaawansowane metody walki z haluksami, np. zabieg operacyjny?

Wtedy, gdy zmiany stają się bolesne. Z mojego doświadczenia wynika, że chorzy zazwyczaj zaczynają szukać pomocy lekarza, gdy pojawia się problem z dobraniem odpowiedniego obuwia i gdy haluks zaczyna dokuczać.

32

dbam o zdrowie

Jak ona wygląda? Słyszałam, że jest bardzo bolesna.

Po operacji chory odczuwa przez kilka dni ból.

Czasem jest on na tyle intensywny, że konieczne jest stosowanie leków przeciwbólowych. Z mojej praktyki wynika, że ryzyko takich dolegliwości zmniejsza ostrzyknięcie w czasie zabiegu nerwu okołokostkowego środkiem znieczulającym.

Panie doktorze, z powodu pandemii wiele z nas wciąż pracuje zdalnie. Czy to, że spędzamy więcej czasu w domu i mniej chodzimy, może nasilić ból haluksów?

To raczej niemożliwe. Paradoksalnie praca zdalna podziała dobrze na nasze haluksy – miękkie domowe obuwie nie podrażnia zmian, więc ból stopy może zelżeć. Nie radzę jednak spędzać całych dni na kanapie. Warto ćwiczyć, bo w ten sposób pobudzamy krążenie, a przez to poprawiamy odżywienie tkanek, także w obrębie nóg. Polecam przysiady, wykroki, a przede wszystkim zwykłe spacery w dobrym miękkim obuwiu.

rozmawiała Agnieszka Czechowska

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Ważne pytania

o integrację sensoryczną

To bardzo istotny aspekt rozwoju dziecka – pomaga mu dobrze czuć się w swoim ciele i w otoczeniu. Na szczęście, nawet jeśli pojawią się problemy, można mu pomóc, a terapia ma formę rozwijającej zabawy.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

J

ako pierwsza o zjawisku integracji sensorycznej pisała amerykańska psycholożka i terapeutka Anna Jean Ayres. To ona stworzyła testy, dzięki którym można było diagnozować zaburzenia IS (to polski skrót, w publikacjach równie często używany jest ten pochodzący z jęz. ang SI – sensory integration). Dziełem terapeutki są również pionierskie ćwiczenia, łagodzące problemy dzieci.

Po pięćdziesięciu latach od jej publikacji na ten temat psychologowie i sami rodzice coraz bardziej doceniają, jak ważne były te odkrycia i jak wiele do rozwoju

34

dbam o zdrowie

dziecka wnosi leczenie już zdiagnozowanych zaburzeń. Postaramy się wyjaśnić to skomplikowane zjawisko możliwie prosto i zrozumiale.

1

Co to właściwie jest IS?

Dziecko (oczywiście tak samo jak osoba dorosła) odbiera świat poprzez 5 podstawowych zmysłów. Są to: dotyk, wzrok, węch, słuch i smak.

Widzi to, co je otacza, dotyka osób i przedmiotów, czuje zapachy, rozpoznaje smak potraw, słyszy mnóstwo różnych dźwięków. Jego mózg wszystkie te informacje odbiera,

rozpoznaje i przetwarza, a na koniec łączy (czyli integruje) z tym, czego maluch doświadczył już wcześniej. Dla przykładu: jeśli dziecko oparzyło się kiedyś herbatą, odruchowo cofnie rękę, gdy znów poczuje zbyt wysoką temperaturę. Tych bodźców i wrażeń jest tak dużo, że początkowo proces ich integracji jest naprawdę skomplikowany. Sytuację dodatkowo utrudnia fakt, że 5 wymienionych wcześniej zmysłów, to nie wszystko, co odbiera mały człowiek. Musi on jeszcze zmierzyć się z rozmaitymi doznaniami płynącymi z jego własnego ciała – chodzi tu między innymi o tzw. czucie

15%

dzieci może mieć zaburzenia integracji sensorycznej!

dbam o zdrowie

35

DBAM O ZDROWIE

rodziny

głębokie, czyli zmysł, dzięki któremu (bez patrzenia) każdy wie, gdzie i w jakiej pozycji znajdują się wszystkie części jego ciała (nogi, ręce, głowa itp.) i jak się one przemieszczają względem siebie.

Gdy dziecko ma zaburzenia czucia głębokiego, jego system nerwowy nie otrzymuje prawidłowych informacji, niezbędnych do tego, by móc osiągnąć koordynację ruchową – bodźce te przekazywane są np. za wolno lub są zbyt intensywne. Stąd problemy z wykonaniem czynności wymagających koordynacji obu rąk, zaburzenia równowagi, nadmierne napięcia mięśniowe.

Proces integracji sensorycznej obejmuje zatem połączenie w jedną całość bardzo wielu skomplikowanych wrażeń, pochodzących zarówno ze świata zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Odpowiada za to układ przedsionkowy – system znajdujący się w uchu wewnętrznym. Wszelkie zaburzenia jego działania prowadzą do tego, że maluch nie potrafi sobie poradzić z prawidłowym uporządkowaniem bodźców, a tylko dzięki temu może poruszać się pewnie i czuć bezpiecznie.

2

Jak rozpoznać zaburzenia IS?

Niektórzy rodzice już od pierwszych miesięcy życia maluszka zauważają pewne zachowania, które mogą świadczyć o takim problemie. Jednak zwykle zaburzenia integracji sensorycznej diagnozowane są w okresie przedszkolnym, bowiem gdy dziecko zaczyna funkcjonować w nowym otoczeniu są one znacznie bardziej wyraziste. W ramce powyżej zamieściliśmy najczęstsze objawy, które powinny zwrócić twoją uwagę, 36

dbam o zdrowie

CZY DZIECKO MA ZABURZENIA IS? Oto prosty domowy test – przeczytaj poniższe zdania i zaznacz te, które pasują do twojego dziecka.

NIEMOWLĘ (w 1. roku życia)

STARSZE DZIECKO (od 2. roku życia)

Często płacze bez jasnego powodu (głód, pieluszka)

Ma problem z utrzymaniem równowagi, unika chodzenia po krawężniku, ławce

Ma trudności z zasypianiem, często budzi się w nocy Nie lubi kąpieli, czesania i podobnych zabiegów Niechętnie jeździ w wózku i foteliku samochodowym Nie przepada i broni się przed przytulaniem Drażni je obecność zbyt wielu osób

Często płacze, silnie reaguje na wszelkie niepowodzenia Ma problemy z koncentracją, łatwo się rozprasza NIe lubi zabaw typu lepienie z plasteliny, malowanie rękoma Potrzebuje dużo czasu, by oswoić się z nowym miejscem

Jest bardzo ruchliwe lub nadmiernie spokojne

Czuje się niepewnie na miękkim podłożu (plaża) i w otwartej przestrzeni

Nie chce brać do rączki szeleszczących zabawek

Obsesyjnie lubi huśtawki lub przeciwnie – nie znosi ich

Nie lubi, gdy w jego pokoju jest zbyt jasne światło

Często potyka się, przewraca lub wpada na coś

Ma problemy ze ssaniem, a później gryzieniem

Nie lubi być dotykane, drażnią je szorstkie ubrania

jednak pamiętaj, że są to tylko wskazówki.

Zwróć się do psychologa. Jeśli choć kilka z opisanych powyżej zachowań dotyczy twojego dziecka, umów się na konsultację w poradni psychologicznej, gdzie terapeuci mogą przeprowadzić profesjonalną diagnostykę. Nie obawiaj się, że będzie to dla malucha stresujące.

Diagnoza przeprowadzana jest w specjalnie urządzonej, kolorowej sali, czasem wystarczy jedno spotkanie, ale zwykle 2 lub 3.

3

Na czym polega terapia?

Jest coraz więcej placówek, zarówno państwowych jak i prywatnych, specjalizujących się w leczeniu zaburzeń IS. Zajęcia odbywają się najczęściej 1-2 razy w tygodniu.

Prowadzą je wykwalifikowani terapeuci – zwykle psycholog, pedagog, jeśli potrzeba – również logopeda. Sala do ćwiczeń wyposażona jest w drabinki, materace, piłki, huśtawki itp., a zajęcia prowadzone są w formie zabawy.

Dzieciom w wyciszeniu się pomaga kołdra sensoryczna.

Powinna ona ważyć 10-15 proc. masy ciała malucha.

wymagające zmiany położenia ciała maluszka. Noś też dziecko w chuście – dzięki temu nie tylko lepiej poczuje ono siebie, ale i odnajdzie się w otoczeniu.

Starsze dziecko włączaj do pomocy w kuchni. Doskonałe ćwiczenia to: przesypywanie mąki i kasz, ugniatanie ciasta na pierogi i lepienie ich itp. Pozwalaj także dziecku na jedzenie rękoma. Wykorzystuj inne codzienne czynności do stymulacji zmysłów dziecka – polewaj je podczas kąpieli chłodną i ciepłą wodą, myj na przemian delikatną gąbką i szorstką rękawicą, zachęcaj do wchodzenia na zwalone drzewa w lesie i krawężniki w parku, aranżuj zabawy polegające na dotykaniu różnych przedmiotów.

ZRÓB ŚCIEŻKĘ SENSORYCZNĄ

W ogrodzie przygotuj okręgi (np. z opon) i wsyp do nich materiały o rozmaitej fakturze (piasek, korę, drobne i grubsze kamyki). Na balkonie możesz wykorzystać do tego plastikowe miski. Dziecko powinno chodzić po takiej ścieżce boso.

5

4

Co możesz zrobić w domu?

W 1. roku życia dziecka wykorzystuj każdą możliwość (np. zmianę pieluszki), by maluszka głaskać, przytulać (jeśli nie protestuje) i masować. Możesz też delikatnie uciskać jego rączki i nóżki, obejmując je ciasno swoją dłonią.

To sprzyja rozwojowi zmysłu czucia głębokiego, podobnie jak zawijanie niemowlaka na czas snu w ciasny kokon z kocyka czy rożka (kiedyś był to becik). Pomocne są również zabawki sensoryczne, zwłaszcza te o różnych fakturach (z powierzchnią gładką, szorstką, śliską itp). Układ przedsionkowy najlepiej stymulować podczas bujania, zarówno w ramionach mamy lub taty, jak i w kołysce czy hamaku. Doskonałe są zabawy polegające na baraszkowaniu na miękkim podłożu i fikołki

Niestety, zaburzenia IS nie mijają z wiekiem całkowicie, a jedynie przybierają łagodniejszą formę, nadal jednak utrudniając życie.

Niezdiagnozowane i nieobjęte terapią dziecko, może mieć przez całe lata problemy z koordynacją ruchową (np. z trudem uczy się jazdy na rowerze) czy też nadmiernym napięciem mięśniowym (co skutkuje m.in. nieprawidłową postawą i bólami kręgosłupa).

W dorosłym życiu wiele osób zmaga się też z nadwrażliwością np. na zapachy oraz chwiejnością emocjonalną (częste w tej grupie są Dozia nerwice żelki z magnezem, lękowe). Wczewitaminą C i B6 sne wykrycie suplement diety i leczenie zabuZawiera w swoim składzie magnez, rzeń IS może witaminę C oraz witaminę B6. Produkt przeznaczony zatem poprawić dla dzieci powyżej 4. roku życia oraz osób dorosłych. 100 g jakość całego życia człowieka. dbam o zdrowie

REKLAMA

Czy z tego się wyrasta?

37

DBAM O ZDROWIE

mężczyzny

Jego chrapanie Co czwarty człowiek chrapie każdej nocy, co drugi robi to sporadycznie. Może to oznaczać problemy ze zdrowiem.

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

twoje wyzwanie

S

amo chrapanie nie jest chorobą – to specyficzny odgłos towarzyszący oddychaniu.

Jego mechanizm jest dość prosty: w czasie snu gardło zwęża się, a wiotkie ściany górnych dróg oddechowych drgają, wprawiane w ruch przez przepływające powietrze. I to właśnie one powodują ten znienawidzony dźwięk. W procesie chrapania ważną rolę odgrywa także język, który niekiedy zapada się i zatyka gardło. Człowiek przestaje wówczas oddychać. Taki stan trwa zazwyczaj kilka sekund, choć zdarzają się i dwuminutowe przerwy.

Nie należy tego lekceważyć: mogą być objawem obturacyjnego 38

dbam o zdrowie

bezdechu sennego. Schorzenie to najczęściej dotyka mężczyzn w wieku 45–55 lat. Osoba, która na nie cierpi, zwykle wybudza się na chwilę w czasie bezdechu, ale najczęściej nie uświadamia sobie

CZY WIESZ, ŻE...?

Mistrzem chrapania, który z powodu przypadłości trafił do Księgi Rekordów Guinnessa był niejaki Melvin Switzer. Nagrania potwierdziły, że potrafił chrapać z głośnością 87,5 dB. Ciszej pracuje młot pneumatyczny!

tego, ponownie zasypia i znów chrapie. Rekordziści w ciągu 7-8 godzin snu potrafią mieć kilkaset bezdechów i tyle samo razy się wybudzać.

Mamy problem!

Osoby, które cierpią na bezdech, choć nie wiedzą o przerwach w nocnym odpoczynku, odczuwają potem ich skutki w ciągu dnia – są niewyspane, zmęczone, cierpią na bóle głowy, mają kłopoty z koncentracją. Jeśli w ciągu nocy wystąpi u nich kilka bezdechów, we krwi spada poziom tlenu, co jest obciążeniem dla serca, a z czasem może doprowadzić do nadciśnienia tętniczego, arytmii, zawału lub udaru mózgu.

REKLAMA

CHRAPIESZ? ROZWIĄŻ TEST!

O tym, że masz bezdech nocny świadczy m.in. nadmierna senność dzienna. Sprawdź, czy na nią nie cierpisz (wg skali senności Epworth).

Zastanów się, jak łatwo zapadłbyś w drzemkę następujących sytuacjach (0 – nigdy nie zasnę, 1 – małe prawdopodobieństwo zaśnięcia, 2 – prawdopodobnie zasnę, 3 – prawie na pewno zasnę): • siedząc lub czytając • oglądając telewizję • siedząc w miejscu publicznym (zebranie, kino) • podczas godzinnej, nieprzerwanej jazdy jako pasażer • po południu, leżąc • podczas rozmowy, siedząc • po obiedzie, leżąc • prowadząc samochód, podczas kilkuminutowego oczekiwania w korku

Jeśli uzyskałeś 10-14 punktów, spróbuj więcej odpoczywać i za dwa tygodnie powtórz test. Jeśli uzyskasz zbliżony wynik, koniecznie wybierz się do lekarza.

Jak to się leczy?

Wszystko zależy od tego, co wywołuje bezdech oraz od nasilenia problemu. Jeśli powodem chrapania są wady anatomiczne, można je po prostu usunąć chirurgicznie. Tak się dzieje np. w przypadku skrzywionej przegrody nosowej oraz przerośniętych migdałków. Często konieczny jest zabieg koblacji, którego celem jest zmniejszenie masy podniebienia i języka. W niektórych przypadkach ratunkiem bywa tzw. CPAP (continuous positive airway pressure). Urządzenie to połączone jest rurką z maską, którą zakłada się na nos lub na nos i usta.

Przypomina to nieco maskę tlenową. Z CPAP pod niewielkim ciśnieniem tłoczone jest do nosogardła powietrze, które zapobiega zapadaniu się ścian gardła. To wystarczy, aby swobodnie oddychać.

W większości przypadków CPAP musi być używana do końca życia. Koszt aparatu jest dość wysoki

(od 4 tys. zł), ale można uzyskać częściową refundację z NFZ.

To też warto zrobić…

W wielu przypadkach za problemem stoi nadwaga. Wówczas zrzucenie kilku kilogramów pozwoli na powrót spać spokojniej.

Wiadomo również, że chrapanie wzmagają alkohol i palenie papierosów. Obie używki nadmiernie rozluźniają mięśnie, co sprawia, że gardło wiotczeje i pojawia się charakterystyczny dźwięk. Niekiedy osobom chrapiącym pomóc może… piłeczka do ping-ponga.

Wszycie jej w piżamę między łopatkami uniemożliwi spanie na plecach. A to właśnie w tej pozycji najgłośniej się chrapie.

Warto także wypróbować dostępne bez recepty krople do nosa, płukanki do ust i gardła oraz spraye udrożniające drogi oddechowe lub ułatwiające oddychanie plasterki na nos.

każdego dnia u walnia dobre myśli...

MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU 1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Zapytaj DBAM O ZDROWIE

z listów do redakcji

farmaceutkę

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie?

Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

?

pytanie

Czy środki na poprawę nastroju sprzedawane bez recepty są bezpieczne ?

Joanna R. z Ryk Tego typu leki bez recepty oparte są głównie na produktach ziołowych.

By poprawić sobie samopoczucie doraźnie, gdy nie ma podejrzenia o depresję można sięgnąć po produkty zawierające wyciągi z dziurawca, szafranu, kozłka lekarskiego, melisy czy chmielu. Ostatnio furorę robi aschwagandha (żen-szeń indyjski) – pomaga łagodzić wiele problemów związanych z brakiem witalności. Pamiętajmy jednak, że żadnych preparatów leczniczych, nawet tych, które są wytwarzane w oparciu o składniki ziołowe (szczególnie dziurawiec czy kozłek lekarski), nie powinno się przyjmować dłużej niż 4-6 tygodni, gdyż mogą spowodować dolegliwości układu pokarmowego. Mogą również wchodzić w interakcje z lekarstwami zażywanymi na choroby przewlekle.

Jeżeli zły nastrój chorego nie będzie się poprawiał przez 1-2 tygodnie i żadne zmiany trybu życia nie pomagają, należy poprosić o radę specjalistę, bo może to wskazywać na depresję.

40

dbam o zdrowie

?

pytanie

Podobno receptę wystawioną w Polsce można zrealizować w państwach UE. Czy wystarczy e-recepta, czy potrzebna jest jakaś specjalna, na papierze?

Karol B. z Tczewa

E-recepta jest ważna w pańswach UE, ale wydanie leku uwarunkowane pozostaje wieloma aspektami, np. dostępnością leku pod polską nazwą handlową w kraju wykupu, dawką obowiązującą w danym kraju, terminem ważności recepty (np. w Czechach to tylko 14 dni). Niektóre leki mogą nie być dopuszczone do obrotu lub są niedostępne w danym kraju. W niektórych państwach trzeba zaopatrzyć się w receptę nazywaną „transgraniczną”, w formie papierowej. Nie ma ściśle określonej formy i wzoru recepty transgranicznej, ale musi ona zawierać dane pacjenta (mię,

nazwisko, datę urodzenia), datę wystawienia recepty, dane lekarza wystawiającego receptę (imię, nazwisko, kwalifikacje zawodowe, miejsce pracy), miejsce wystawienia recepty, adres (w tym kraj), sposoby szybkiego kontaktu – nr telefonu z prefiksami oraz podpis (własnoręczny lub cyfrowy). Prócz nazwy handlowej leku (zwykle jest różna w zależności od kraju i producenta) musi zawierać jego nazwę międzynarodową, nazwę substancji czynnej, postać (tabletka, roztwór itp.), ilość, sposób dawkowania. Najczęściej taka recepta jest realizowana za pełną odpłatnością, chociaż są wyjątki.

HAMUJE ROZWÓJ INFEKCJI JAMY USTNEJ I GARDŁA! DZIAŁA ANTYSEPTYCZNIE

Produkt leczniczy

Chlorchinaldin VP, 2 mg, tabletki do ssania. Skład: 1 tabletka do ssania zawiera 2 mg chlorochinaldolu (Chlorquinaldolum). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: każda tabletka zawiera 364 mg sacharozy. Wskazania: Do stosowania miejscowego w zakażeniach bakteryjnych jamy ustnej i dziąseł, w pleśniawkach, w zakażeniach grzybiczych jamy ustnej i gardła po leczeniu antybiotykami. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: Bausch Health Ireland Limited, 3013 Lake Drive, Chl-PL-2109-028 Citywest Business Campus, Dublin 24, D24PPT3, Irlandia.

PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z ULOTKĄ, KTÓRA ZAWIERA WSKAZANIA, PRZECIWWSKAZANIA, DANE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I DAWKOWANIE ORAZ INFORMACJE DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU.

DBAM O ZDROWIE domowa klinika

a n menopauzę Naturalne sposoby

Pomogą przygotować się do zmian hormonalnych, jakie czekają twój organizm i zmniejszą dokuczliwe objawy związane z klimakterium.

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

42

dbam o zdrowie

jednak w mniejszym lub większym stopniu dotykać będą tzw. objawy wypadowe, które łączą się z obniżeniem poziomu hormonów żeńskich we krwi. Zwykle są to: uderzenia gorąca, napadowe pocenie się, nerwowość, kłopoty ze snem. Sygnały te pojawić się

mogą już w tzw. okresie premenopauzy, czyli nawet 8-10 lat przed ostatnim okresem i utrzymywać w czasie postmenopauzy, czyli jeszcze wiele lat po ustaniu krwawienia. Na szczęście ze wszystkimi tymi problemami można sobie poradzić.

Dla kobiet w okresie menopauzy suplement diety

Zawiera kompozycję ziołową wspomagającą łagodzenie objawów menopauzy. Szałwia, borówka brusznica oraz szyszki chmielu pomagają zachować dobre samopoczucie i równowagę w okresie menopauzy. Szałwia i chmiel zmniejszają pocenie się. Chmiel niweluje dodatkowo rozdrażnienie i uczucie wyczerpania, a wraz z melisą pomaga lepiej radzić sobie z emocjami, podtrzymuje nastrój.

20 torebek

REKLAMA

M

enopauza, czyli ostatnia menstruacja, pojawia się zwykle ok. 50.- 55. roku życia kobiety. Niektóre dane są nawet bardziej precyzyjne – wynika z nich, że większość Polek przestaje miesiączkować w wieku niespełna 51 lat. To tyle, jeśli chodzi o statystyki, które są przecież tylko wyliczeniem średniej arytmetycznej.

W praktyce każdy organizm działa trochę inaczej, a sam czas wystąpienia menopauzy uzależniony jest od wielu czynników, m.in. genów, stylu życia (wiadomo np., że palaczki znacznie wcześniej kończą miesiączkować), przebytych chorób itp. Dlatego niektóre z nas wejdą w klimakterium parę lat po czterdziestce, a inne zbliżając się do sześćdziesiątki. Wszystkie nas

REKLAMA

Co pomoże na nocne poty?

•Na objaw ten skarży się większość kobiet

w okresie menopauzalnym. W walce z zalewającą nas falą potu pomogą rozmaite zioła.

Wieczorem przygotuj sobie relaksacyjną kąpiel: wymieszaj po dwie łyżki kory dębu, suszonej mięty, szałwii, kory wierzby i ziela bukwicy. Pięć łyżeczek mieszanki zalej dwoma litrami zimnej wody. Doprowadź do wrzenia, gotuj 5 minut. Odstaw z ognia, pozostaw pół godziny pod przykryciem. Następnie przecedź i wlej wywar do wanny, uzupełnij ciepłą wodą. Odpoczywaj w niej nie dłużej niż 15 minut.

Na nadmierne pocenie się pomaga również napar z szałwii (dwie łyżeczki na szklankę wrzątku, parzyć 5 minut) wypity pół godziny przed snem. Równie skutecznie działa pokrzywa i skrzyp polny (stosuj tak samo jak szałwię).

Gdy masz kłopoty ze snem •Wielu z nas dokuczają nocą nie tylko poty, ale

i nerwowość, sprzyjająca wybudzeniom. W zasypianiu z kolei nie pomaga obniżenie poziom melatoniny – hormonu snu, z którym większość z nas zaczyna borykać się koło pięćdziesiątki.

Dlatego postaraj się 2 godziny przed snem ograniczyć korzystanie z ekranów. Ich niebieskie światło rozregulowuje działanie szyszynki i jeszcze bardziej zmniejsza wydzielanie melatoniny. Warto też przed pójściem spać wypić ziołowy napar nasenny: zmieszaj 3 łyżki szyszek chmielu oraz po łyżce kwiatu nagietka i korzenia kozłka. Łyżkę stołową mieszanki zalej szklanką wrzątku. Parz 5 min. Następnie przecedź i pij przed snem. dbam o zdrowie

43

DBAM O ZDROWIE domowa klinika

Jeśli trzeba wzmocnić kości…

•Statystyki mówią, że 30 proc. kobiet

po menopauzie cierpi na osteoporozę – chorobę, która osłabia kości i zwiększa ryzyko złamań.

Staraj się każdego dnia znaleźć czas na aktywność fizyczną. Z badań wynika, że ruch nie tylko wzmacnia kości, ale też mięśnie i ścięgna, które je podtrzymują.

Polecana jest zwłaszcza aktywność prowadząca do osiowego obciążenia kręgosłupa i nóg oraz nacisku na stawy międzykręgowe. Zapewnia go np. maszerowanie z kijkami. Niezależnie od tego porozmawiaj też z lekarzem o suplementacji witaminy D i wapnia oraz zwiększ ich udział w diecie (nabiał, szprotki z ośćmi, migdały).

Jak ukoić skołatane nerwy?

Według znawców medycyny chińskiej

w walce z objawami menopauzy sprawdzi cię uciskanie kciuka.

Specjaliści od akupresury twierdzą bowiem, że właśnie tam znajdują się receptory połączone z jajnikami, trzustką i tarczycą. Ich delikatny masaż pomoże więc wyrównać poziom hormonów w organizmie.

•Stres to jeden z czynników, który może

nasilić przykre objawy przekwitania.

Dlatego koniecznie trzeba z nim walczyć!

Jeśli czujesz się ciągle podenerwowana, zamiast po herbatę, sięgnij po napar z melisy (łyżeczka suszu na szklankę wrzątku). Możesz go pić 3 razy dziennie.

Taki napój nie tylko cię uspokoi, ale i usprawni trawienie. W chwilach silnego napięcia zaś postaraj się skupić na oddechu i zacznij powoli liczyć od 100 do 0 (więcej patentów znajdziesz na s. 50-52).

Kiedy męczą cię uderzenia gorąca •To jeden z najdokuczliwszych objawów prze-

Climelle Intense suplement diety

Zawiera ekstrakt z czerwonej koniczyny, który wspomaga łagodzenie objawów menopauzy, takich jak: uderzenia gorąca, niepokój oraz drażliwość.

REKLAMA

Kapsułki, 30 szt.

44

dbam o zdrowie

kwitania. Cierpi na niego ponad 85 proc. kobiet w okresie menopauzalnym. Spowodowany jest on w głównej mierzenie niedoborem estrogenów. Żeby ograniczyć ataki, trzeba dostarczyć organizmowi substancji, które będą działać jak hormony. Można to zrobić, sięgając np. po napar z koniczyny czerwonej, która zawiera tzw. fitoestrogeny, związki podobne do estrogenów. Możesz popijać napar z tego ziółka lub sięgnąć po tzw. standaryzowany wyciąg w tabletkach. Podobnie do koniczyny działać będą także preparaty z soi i pluskwicy groniastej.

DBAM O ZDROWIE domowa klinika

Pytamya ekspert

Wzmocnij osłabione serce •Menopauza to także trudny czas dla układu krwionośnego. Ponieważ estrogeny nie chronią już naszego serca, gwałtownie wzrasta ryzyko nadciśnienia i miażdżycy.

Dobrym sposobem jest popijanie kazdego dnia kisielku z siemienia lnianego, które jednym z najbogatszych roślinnych źródeł kwasów omega-3 obniżających poziomu trójglicerydów i wzmacniających serce. Siemię zawiera też lignany, które łagodzą objawy menopauzy. Mierz ciśnienie regularnie, przynajmniej raz na miesiąc. Każdy wynik powyżej 139/89 mmHg powinien mobilizować do jeszcze częstszych pomiarów. Jeśli podniesione ciśnienie będzie się powtarzać, koniecznie skonsultuj się z lekarzem!

Nawilżenie poprawi jakość seksu •Problemem części kobiet po pięćdziesiątce

jest suchość pochwy, która sprawia, że zbliżenia stają się nieprzyjemne, a nawet bolesne.

W takiej sytuacji pomóc mogą lubrykanty, czyli żele poprawiające nawilżenie pochwy (kupisz je aptece lub drogerii). Do wyboru są lubrykanty wodne, które aplikuje się co ok. 10 min) lub silikonowe (bardziej śliskie, aplikuje się je raz na 30 min.). Pierwsze można stosować jednocześnie z prezerwatywą, drugie nie.

Hialuintima

REKLAMA

nawilżający żel dopochwowy Wyrób medyczny tworzy na powierzchni błon śluzowych pochwy barierę ochronną, która nawilża i chroni przed uszkodzeniami nabłonka spowodowanymi suchością pochwy i mogącymi powstać podczas stosunków płciowych, badań ginekologicznych czy aktywności ruchowej. Przeznaczony jest do stosowania przez kobiety w wieku rozrodczym oraz w okresie menopauzy w celu łagodzenia objawów suchości pochwy (dyskomfortu, napięcia, świądu) związanej z zanikiem błon śluzowych pochwy (atrofia), niedoborem estrogenów, czy też długotrwałym stresem.

46

dbam o zdrowie

mgr farmacji JOANNA NACZYŃSKA

Czy stosowanie fitoestrogenów jest bezpieczne?

Fitoestrogeny to substancje, które swoją budową chemiczną przypominają naturalne hormony estrogenowe i pomagają łagodzić nieprzyjemne objawy menopauzy. Zawierające je apteczne preparaty dostępne są bez recepty i są względnie bezpieczne, jednak warto pamiętać, że czasami mogą wywoływać pewne niepożądane skutki. Działania uboczne po stosowaniu preparatów z fitoestrogenami zazwyczaj dotyczą zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego, mogą to również być skórne reakcje uczuleniowe. Zaleca się, aby fitoestrogeny stosować krótkotrwale – rok do dwóch lat.

Co robić, by nie przytyć •Ponad 60 proc. kobiet w okresie me-

nopauzy przybiera na wadze. Z powodów hormonalnych tkanka tłuszczowa układa się wówczas głównie w talii, co z kolei zwiększa ryzyko nadciśnienia i cukrzycy.

Postaraj się częściej sięgać po ananasa.

Zawiera on bromelainę, która przyspiesza przemianę materii i wspomaga usuwanie płynów z organizmu. A to właśnie wolne spalanie i zatrzymywanie wody przyczyniają się do tycia w czasie menopauzy. Spróbuj też ograniczyć białe pieczywo oraz słodycze. Już to powinno wystarczyć, byś przestała łapać dodatkowe niechciane kilogramy.

Uśmiechnięta DBAM O ZDROWIE felieton

depresja

TEKST KAROLINA BANASIAK

J

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

esienią szczególnie łatwo o spadki nastroju.

Ale nasilać mogą się też stany depresyjne, które narastają od dłuższego czasu – niezależnie od sezonu.

Sprawy nie ułatwia ciągnąca się nadal pandemia.

W jej efekcie niemal co czwarty Polak odczuwa długotrwałe przygnębienie, spadek sił witalnych, zaburzenia snu czy koncentracji – a to właśnie mogą być już objawy depresji. Niestety, tylko 18 procent konsultuje ten stan ze specjalistą. Błąd, bo w tej sytuacji powiedzenie: „Co cię nie zabije, to wzmocni” jest wyjątkowo nieadekwatne. Depresja sił nie dodaje NIGDY. Przeciwnie – podstępnie je wysysa, prowadząc nawet do śmierci.

Co ważne, choroba ta nie zawsze przybiera czytelny, niemal wołający o pomoc charakter. Przykład? Jim Carrey, Rowan Atkinson, Ben Stiller to plejada światowych aktorów komediowych, ale też osoby, które zmagały się z depresją. Do grona tego należał także Robin Williams – niestety on swoją walkę przegrał…

Być może i w naszym otoczeniu są ludzie, którzy pod maską uśmiechu skrywają naprawdę ciężkie problemy. A może my także wolimy zamknąć trudne emocje w sobie? Spróbujmy to zmienić, bo metoda na przeczekanie oraz tzw. dobre rady w stylu: „Weź się w garść” czy „Nie użalaj się nad sobą” tu nie mają najmniejszego sensu. Potrzebne jest leczenie – to właśnie dzięki niemu można poczuć się lepiej i odzyskać kontrolę nad własnym życiem.

PS Jeśli chcecie dowiedzieć się czegoś więcej o tej chorobie, zajrzyjcie na poświęcone jej strony internetowe, np. twarzedepresji.pl lub stopdepresji.pl. Znajdziecie tam także numery telefonów zaufania. Nie wahajcie się z nich skorzystać, gdy czujecie, że coś niedobrego dzieje się z wami lub kimś, kogo znacie.

48

dbam o zdrowie

Karolina Banasiak

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”.

Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek.

Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.

ŻYJĘ

zdrowo ”Tylko proszę się nie denerwować„ – mawiają lekarze. Nie bez powodu: stres to jeden z czynników, które wyjątkowo negatywnie wpływają na całe nasze zdrowie.

Jak nad nim zapanować?

Stres pod kontrolą

ŻYJĘ ZDROWO zoom na...

z e z r p zarządzanie

Odstresowanie Gdy stres staje się naszym nieodłącznym towarzyszem, kilka głębszych oddechów już nie pomoże. Warto wtedy znaleźć jego źródła i tak zorganizować sobie życie, by je usuwać, a nie mnożyć.

TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

S

tres to – najprościej mówiąc – reakcja organizmu na silny bodziec – zarówno pozytywny, jak i negatywny.

A zwłaszcza tych ostatnich w dzisiejszym świecie, pełnym wyzwań i zagrożeń, nie brakuje. Szczególnie odczuwamy to my, kobiety, działając najczęściej na wielu płaszczyznach równocześnie. Ogarniamy i pracę, i sprawy domowe, ciągle czymś się martwimy. Pandemia i obawy o zdrowie, swoje i bliskich, dołożyły swoje.

Co się wtedy z nami dzieje?

Gdy dochodzi do stresującej sytuacji, serce zaczyna kołatać, oddychamy szybciej i płycej. Ale to tylko zewnętrzne objawy poddenerwowania.

Nadnercza zaczynają bowiem produkować jak

Nervox

suplement diety

Kapsułki, 20 szt.

50

dbam o zdrowie

REKLAMA

Zawiera naturalne ekstrakty z liścia melisy i koszyczka rumianku, które wspomagają odprężenie organizmu. Zawarty w produkcie magnez i witamina B6 wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

szalone kortyzol – zwany właśnie hormonem stresu. Drastycznie spada za to poziom DHEA, będącego hormonem młodości, który chroni nas przed jego skutkami. Jeśli stan taki trwa długo, prowadzi m.in. do chronicznych bólów głowy i mięśni, wzdęć, niestrawności. Zaczynamy mieć też kłopoty ze snem, stajemy się rozdrażnieni. Możemy być też przygnębieni, osowiali, na granicy wycieńczenia lub – dla odmiany – dostawać napadów niekontrolowanej złości czy paniki. Paleta emocji towarzyszących stresowi jest ogromna i zależy od innych czynników, w tym – od konstrukcji naszej psychiki.

Gdzie tkwi źródło napięć?

Niezależnie od indywidualnej odporności na stres, nie wolno go lekceważyć i traktować jak nieunikniony element życia. I choć nie da się go zupełnie wyeliminować, warto przynajmniej spróbować tak się przeorganizować, by częściowo usunąć jego źródła. Doświadczenia coachów pokazują bowiem, że czasami sami stwarzamy sobie sytuacje stresogenne. Podstawą jest rozgraniczenie pracy i życia prywatnego, a poza tym optymalne wykorzystanie czasu, unikanie multitaskingu (czyli robienia wszystkiego naraz), bo to doprowadza do niepotrzebnych napięć i... odpuszczanie tam, gdzie tylko jest to możliwe. Jak się do tego zabrać? Na początek kilka prostych wskazówek.

Do najbardziej stresogennych sytuacji w życiu każdego z nas należą: śmierć bliskiej osoby, rozwód, utrata lub zmiana pracy oraz przeprowadzka.

Redaktor prowadząca radzi Dlaczego niektórzy ludzie stresują się bardziej niż inni?

Przyczyn może być wiele. Bywa jednak, że jesteśmy bardziej podatni na stres i gorzej go znosimy np. na skutek tak banalnej rzeczy, jak niedobory składników odżywczych w organizmie. Dlatego jeśli często jesteśmy zestresowani, warto zrobić badania kontrolne. Sprawdźmy, czy nie brakuje nam np. magnezu lub witamin z grupy B. Ich niedobory wpływają bowiem negatywnie na pracę całego układu nerwowego, przez co obniżają też odporność na stres. Jeśli okaże się, że faktycznie mamy braki, zmieńmy dietę. Wzbogaćmy ją w bogate w te składniki mięso i produkty odzwierzęce, a gdy niedobory są duże, możemy, po konsultacji z lekarzem, sięgnąć okresowo po wskazane przez niego suplementy.

dbam o zdrowie

51

ŻYJĘ ZDROWO zoom na...

W PRACY

W DOMU

Nie trać cennych chwil.

Zaplanuj pracę i wykorzystuj czas maksymalnie.

Odetnij się od pracy.

Naucz regenerować siły i eliminować źródła napięć.

1

1 2

Rano uporządkuj miejsce pracy i zaplanuj dzień. To zajmie chwilę, a pozwoli ustalić ci listę i kolejność zadań.

Zyskasz przekonanie, że panujesz nad swoim życiem. I nawet jeśli pojawią się nieoczekiwane sytuacje, nie zburzą twego spokoju.

Eliminuj nierealne cele: prowadzą do marnowania czasu i energii, a zatem i stresu. Gdy np. potrzebujesz dnia na przejechanie z punktu A do B, nie staraj się zrobić tego szybciej.

Jak mawiał Adam Małysz, skupiaj się na pojedynczym skoku, a nie na całej olimpiadzie. Ogrom pracy może cię bowiem sparaliżować i będziesz mniej skuteczna. Działaj, a pracy zacznie ubywać.

Kontroluj tylko to, co możesz. Skupiaj się na swoich obowiązkach. Jeśli np. jesteś kierowniczką, nie rób wszystkiego sama. Część pracy możesz (a nawet powinnaś) delegować na innych.

Pracuj. Z danych Eurostatu wynika, że spędzamy w pracy aż 42,5 godziny tygodniowo. Gorsze wyniki w Europie osiągają tylko Grecy – 43,9 godziny. Powód? Jesteśmy mało wydajni. Dużo czasu tracimy np. na kawki, pogawędki i tym podobne przerywniki.

Nie zabieraj pracy do domu. Jeśli nie skończyłaś tego, co miałaś zrobić dziś, następnego dnia zacznij wcześniej i od razu się za to zabierz.

Jeśli twoja praca nie wymaga, byś była stale dostępna, po godzinach w firmie nie odbieraj służbowych telefonów, nie sprawdzaj poczty. Gdy musisz być on-line, przyjmij godzinę, po której jesteś nieosiągalna, np. 20.00. Wypoczęta będziesz też kolejnego dnia wydajniejsza.

Reguluj kontakty prywatne. Czasami rozmowy czy spotkania z rodziną są też obowiązkiem. Kiedy to możliwe zastępuj słowo MUSZĘ słowem CHCĘ.

Ruszaj się, zamiast siedzieć na kanapie, np. przed telewizorem. Jakikowiek sport to znakomite antidotum na stres.

Ciało w ruchu wydziela hormony szczęścia i złe emocje samoistnie odpływają. Jeśli nie możesz uprawiać sportu, znajdź hobby, które cię oderwie od myślenia o kolejnych zadaniach. Może to być np. uprawa roślin.

Tak jak w pracy, tak i tu w domu rozwiązuj problemy na bieżąco. Ale nie kosztem zdrowia. To co możesz, odpuszczaj i deleguj obowiązki. Są rzeczy, które bliscy zrobią nie gorzej od ciebie.

2 3 4 5

3 4 5

Nasz stres odbija się także na bliskich.

Melisa

suplement diety Melisa pozytywnie wpływa na organizm. Ułatwiając odprężenie organizmu, wpływa korzystnie na sen oraz dobre samopoczucie.

REKLAMA

Tabletki powlekane, 30 szt.

52

dbam o zdrowie

Dochodzi do napięć między samymi rodzicami czy rodzicami a dziećmi. Młodzi ludzie uczą się wtedy od nas złych wzorców zachowań.

Taśma w ruch ŻYJĘ ZDROWO trening

Marzysz o zgrabnej figurze? Zafunduj sobie taśmy. Możesz z nimi ćwiczyć te partie ciała, które zechcesz. I kiedy tylko zechcesz.

TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

Ćwiczenie

K

awałek elastycznej taśmy potrafi zdziałać cuda. Rozciąganie jej powoduje bowiem równie silne napięcie mięśni, jak podczas ćwiczeń na siłowni, a w przeciwieństwie do tamtych nie grozi kontuzją. Treningi można łatwo dostosować do własnej kondycji i w ciągu jesienno-zimowych miesięcy poprawić sylwetkę bez wychodzenia z domu.

Co możemy zyskać?

Elastyczne taśmy, zwane też oporowymi, wykorzystywane są do ćwiczeń z tzw. narastającym oporem. Im bardziej naciągamy taśmę, tym opór staje się większy. Musimy ją też przytrzymy54

dbam o zdrowie

1

wać coraz mocniej, gdy wracamy do pozycji wyjściowej. Ćwicząc napinamy nie tylko mięśnie tuż pod powierzchnią skóry, lecz także te głębokie. Dzięki temu ciało staje się silniejsze, jędrniejsze i bardziej elastyczne, kształtujemy też ładną postawę oraz ćwiczymy równowagę. Budując masę mięśniową, przy okazji pozbywamy się tkanki tłuszczowej.

I choć nie będzie tego widać na wadze, bo mięśnie ważą więcej od tłuszczu, po pewnym czasie bez problemu wskoczymy w ulubione dżinsy. Jak ćwiczyć? Pokazujemy to na przykładach obok. Podobne można jednak opracować samodzielnie lub zainspirować się ćwiczeniami np. z youtub'a (wpisując jako hasło "trening z taśmami").

rozchylanie ud

Stań jak na zdjęciu.

Załóż taśmę tuż nad kolanami. Rozstaw stopy na szerokość barków i stopniowo odwodź kolana na boki, jak daleko zdołasz. Po czym wolno cofaj je do pozycji początkowej.

Powtórz 15-20 razy.

Ćwiczenie

Ćwiczenie

4

2

odwodzenie nóg

wznoszenie rąk

Stań jak na zdjęciu z taśmą na wysokości łydek. Odwódź nogę powoli w bok tak daleko, jak zdołasz. Wróć do pozycji wyjściowej (czyli z nogą w powietrzu). Powtórz 15-20 razy na każdą nogę.

Jeśli nie możesz ustać, trzymaj się krzesła.

Uklęknij jak na zdjęciu.

Zaczep taśmę o stopę i powoli ciągnij ją wyprostowanymi rękami do góry. Powoli powróć do pozycji wyjściowej.

Powtórz 8-12 na każdą nogę.

podciąganie nóg

Ćwiczenie

3

Usiądź prosto z nogami na podłodze. Zaczep taśmę o stopy. Brzuch napnij. Unoś nogi w kierunku barków jak najwyżej odchylając jednoczesnie wyprostowany tułów, po czym je opuszczaj. Powtórz 12-15 razy.

REKLAMA

ŻYJĘ ZDROWO w dobrej formie

5 kroków do

prostych pleców

3

ŻEBY PRZESTAĆ SIĘ GARBIĆ WCALE NIE TRZEBA WIELE – WYSTARCZY WPROWADZIĆ W ŻYCIE TE KILKA BANALNYCH TRIKÓW.

WYKONUJ ĆWICZENIE MCKENZIEGO Dzięki niemu łatwiej się wyprostujesz

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

Połóż się na brzuchu na podłodze. Dłonie ułóż po obu stronach głowy, ustawiając je na szerokość barków. Prostując ramiona, unieś tułów do góry (biodra i nogi pozostają w pozycji leżącej). Wytrzymaj chwilę i wróć do leżenia. Powtórz 5 razy.

M

ama powtarzała: „Nie garb się, wyprostuj plecy?” Miała rację - pochylona sylwetka nie dość, że wygląda brzydko (dodaje kilogramów i postarza), to jeszcze szkodzi zdrowiu, bo zwiększa ryzyko bólów głowy i kręgosłupa oraz sprawia, że łatwiej się męczymy (naczynia mózgowe są gorzej dotlenione). Niestety, z upływem lat trudniej pozbyć się tego nawyku. I tu przydadzą się nasze rady.

1

BĄDŹ ŚWIADOMA SWEGO CIAŁA Zastanów się, jaką masz postawę

Gdy chcesz się wyprostować, wyobraź sobie najpierw, że do twojej głowy przywiązany jest balonik, który powoli ciągnie ją do góry. Dzięki temu zabiegowi poczujesz, jak powinnaś poprawnie stać. Dodatkowo możesz też spojrzeć na pozycję swoich ramion względem uszu. Jeśli masz dobrą postawę, uszy będą znajdować się równolegle do ramion.

Jeśli jeszcze nie czujesz się całkiem prosta, wciągnij brzuch i unieś lekko ramiona.

Teraz na pewno twoje plecy są w pozycji takiej, jak trzeba.

56

dbam o zdrowie

4

DOBRZE USTAW MONITOR

To ważne, jeśli codziennie przed nim siadasz

Pewność siebie i dobra postawa zwykle idą w parze. Staraj się więc dobrze o sobie myśleć, a odczują to twoje plecy.

2

NOŚ DOBRY STANIK

Poprawi nie tylko wygląd biustu, ale i pleców

Najgorzej na kręgosłup oddziałuje biustonosz, który ma za luźne ramiączka i dolny pas.

Sprawia to, że biust opada na brzuch, a jego ciężar sprawia, że łatwo się garbimy. By tego uniknąć, zadbaj, by stanik ciasno przylegał do ciała (ale nie „wcinał się”). Jeśli nie umiesz go sama dobrze dopasować, skorzystaj z porad brafiterki.

Pamiętaj, że górna linia ekranu monitora powinna znajdować się na wysokości twoich oczu. Jeśli nie masz specjalnej podstawki pod monitor, możesz podłożyć pod niego kilka książek. Ryzyko garbienia się zmniejsza też porządnie wyprofilowane krzesło -– z podłokietnikami i zagłówkiem.

5

WYKONUJ „SKŁON BIUROWY”

Dla wszystkich pracujących za biurkiem

Stań w lekkim rozkroku w odległości dużego kroku od biurka lub fotela. Pochyl się w stronę oparcia krzesła i połóż na nim dłonie. Weź wdech i delikatnie pogłębiaj przeprost.

Wykonuj ćwiczenie przez minutę, a potem wyprostuj plecy.

JEM

zdrowo Nasycone, nienasycone, trans, omega3, omega6...

Każdy tłuszcz jest inny. Poznajmy je, by wybierać te zdrowe.

tłuszcze

bez tajemnic

JEM ZDROWO zoom na...

Dobry tłuszcz nie jest zły pytamy

eksperta

NAJWAŻNIEJSZY JEST UMIAR!

BARBARA LASOTA pasjonatka dietetyki

Wyklęte kiedyś masło powoli wraca do łask, chociaż margaryny też mają wielbicieli.

Na smalec nadal patrzymy podejrzliwie. Za to oleje zawsze były i są uważane za zdrowe.

Część z nich rzeczywiście jest niemal lekarstwem.

Ale nie wszystkie. Poznajmy prawdę o tłuszczach.

58

dbam o zdrowie

O

krasa, inaczej omasta była przysmakiem w kuchni staropolskiej.

Teraz młodzi ludzie nie bardzo już wiedzą, co co to jest. Co najwyżej kojarzą okrasę z nazwiskiem naszego popularnego kucharza. A tymczasem chodzi o wytopioną słoninę i skwarki, nierzadko z cebulką. Okrasą bywało też czasem masło, a w niektórych regionach Polski tłuszcz kaczy lub gęsi. Omaszczano nimi np. gotowane kasze, pierogi, kopytka, ziemniaki, duszoną kapustę. Smakowały wspaniale! Ponieważ jednak mamy plagę chorób układu sercowo-naczyniowego, to dietetycy przestrzegają przed niekorzystnym wpływem na zdrowie tłuszczy zwierzęcych. Czy rzeczywiście trzeba je całkowicie wyeliminować?

Zwierzęcy – nie samo zło

Smalec, słoninę, łój wołowy i tłuszcz drobiowy nazwano tłuszczami nasyconymi. To dlatego, że zawierają one znaczne ilości kwasów tłuszczowych nasyconych. Do tej grupy należy także masło, śmietana, tłuszcz w serach, twarogach oraz jajkach. Nie jest jednak tak, że kwasy uznane za niezdrowe dominują w tych produktach.

W smalcu jest ich np. 39 proc. Resztę stanowią jednonienasycone i wielonienasycone, chwalone przez lekarzy i dietetyków. Podobnie jest w maśle. Jeszcze lepsze proporcje ma tłuszcz gęsi, kurzy, kaczy i zawarty w jajkach. Gdy zwierzęta i drób żywione są ekologicznie, skład ich tłuszczu staje się korzystniejszy. Warto również wiedzieć,

wawrtieodzieć JAKIE FUNKCJE PEŁNIĄ TŁUSZCZE W ORGANIZMIE

d ostarczają energii i stanowią izolację cieplną odpowiadają za przyswajanie witamin: A, D, E i K chronią narządy wewnętrzne przed urazami pozytywnie wpływają na pracę mózgu są materiałem budulcowym błon komórkowych wspomagają prawidłowe nawilżenie skóry poprawiają pracę układu odpornościowego wspierają produkcję niektórych hormonów, np. leptyny, dającej uczucie sytości

że w mleku i jego przetworach, a więc i w maśle znajduje się pewien szczególny kwas tłuszczowy o właściwościach przeciwnowotworowych, przeciwcukrzycowych, przeciwzapalnych i przeciwmiażdżycowych.

Także tłuszcz zawarty w jajkach dostarcza prozdrowotnych substancji – nieco omega3 i znaczne ilości fosfolipidów. Działają one pozytywnie na układ nerwowy i chronią przed zapychaniem żył przez chole-

sterol. Jaki z tego wniosek? Mała ilość tłuszczu zwierzęcego nie szkodzi zdrowej osobie. Posmarowanie kromki chleba dziennie łyżeczką masła czy usmażenie raz w tygodniu jajecznicy na boczku, albo okraszanie klusek śląskich skwarkami niczym nie grozi. Szkodzi natomiast nadmiar. Prowadzi do nadwagi, miażdżycy, nadciśnienia. Osoby z tymi dolegliwościami powinny tłuszcz zwierzęcy stosować sporadycznie. To pomoże schudnąć i poprawić stan zdrowia.

Rybi – to jest to!

W tłuszczu ryb, szczególnie morskich, dominują kwasy tłuszczowe omega3. Często oznaczane skrótami DHA i EPA. Są nam bardzo potrzebne, bo organizm nie potrafi ich sam wytwarzać. Z badań dbam o zdrowie

59

JEM ZDROWO zoom na... wynika, że mają pozytywny wpływ na serce, stabilizują ciśnienie krwi, pomagają w chorobach skóry, opóźniają procesy starzenia i wzmacniają naszą odporność na infekcje. Ponieważ statystycznie jemy mało ryb, większość z nas może mieć ich nie-

o ł a i m ś z d je

ŹRÓDŁA DOBRYCH TŁUSZCZY Sięgajmy często po te produkty.

Dostarczają organizmowi tłuszczy lepszych niż oleje!

ORZECHY. W 100 G JEST PRAWIE 50 G TŁUSZCZU, GŁÓWNIE KWASÓW TŁUSZCZOWYCH NIENASYCONYCH. JEDZ KILKA SZTUK DZIENNIE

SIEMIĘ LNIANE. ŁYŻKA DOSTARCZA OK. 3 G TŁUSZCZU, GŁÓWNIE KWASÓW OMEGA3. DODAWAJ DO OWSIANKI SAŁATEK, ZUP

OLIWKI. ŹRÓDŁO KWASÓW JEDNONIENASYCONYCH I CZĘŚCIOWO WIELONIENASYCONYCH. W 100 G JEST 11 G TŁUSZCZU. STANOWIĄ PYSZNĄ PRZEKĄSKĘ PESTKI DYNI. ŁYŻKA DOSTARCZA 4,6 G TŁUSZCZU NIENASYCONEGO, CENNEGO DLA SERCA I MÓZGU. DODAWAJ CZĘSTO DO SAŁATEK I JEDZ JAKO PRZEKĄSKĘ AWOKADO. W PAŚCIE Z JEDNEGO OWOCU ZNAJDUJE SIĘ 20 G CENNEGO NIENASYCONEGO TŁUSZCZU. SIĘGAJMY PO AWOKADO RAZ W TYGODNIU

60

dbam o zdrowie

SLEDZIE. PŁAT 100 G DOSTARCZA 15 G TŁUSZCZU, Z CZEGO PRAWIE 3 GRAMY OMEGA3. PRAWIE TYLE, CO ŁOSOŚ

dobór. Wystarczy jednak zjeść 2-3 razy w tygodniu np. 100 g śledzi lub sardynek, makreli, pstrąga tęczowego czy łososia, aby zapobiec brakowi kwasów tłuszczowych omega3.

Olej olejowi nierówny

Najpopularniejszy jest rzepakowy, słonecznikowy, sojowy i oliwa. Ale bez trudu kupimy również kukurydziany, ryżowy, winogronowy, a w sklepie ze zdrową żywnością czy aptece – lniany, dyniowy i wiele innych.

Oleje zawierają mało kwasów nasyconych, a głównie jednonienasycone i wielonienasycone w różnych proporcjach. Te wielonienasycone to w większości omega6. Tylko olej lniany i z orzechów jest skarbnicą kwasów omega3. Kwasy omega6 są również niezbędne do właściwego funkcjonowania naszego organizmu, ale jeśli ktoś za dużo i za często je oleje, może dojść do niewłaściwych proporcji pomiędzy omega3 i omega6.

A to nie służy zdrowiu. Dlatego także i w tym przypadku zachowajmy umiar. Do sałatek stosujmy tłoczone na zimno, bo poza zdrowym tłuszczem są bogate w wiele witamin i polifenole. Do smażenia wybierajmy rafinowane i nie przegrzewajmy patelni. Dobra jest zarówno oliwa, jak też olej rzepakowy i inne.

unikaj ich!

TE TŁUSZCZE SĄ SZKODLIWE

Chemicy nazwali je izomerami trans.

Czasem mówi się też o nich po prostu transy.

Są niczym strzała wymierzona w serce.

•Tłuszcze trans spotyka się czasami w naturalnych produktach, jednak są to ilości tak małe, że nie szkodzą zdrowiu. Problemem są dla nas transy powstające w procesie długotrwałego ogrzewania w wysokiej temperaturze oleju (np. podczas ostatniego etapu rafinacji czy intensywnego smażenia), a także w czasie produkcji twardych margaryn w kostkach.

•Strońmy zatem od wszystkiego, co może zawierać ten szkodliwy tłuszcz: chipsów, hamburgerów, wafelków, krakersów, herbatnikow i ciast, do których dodaje się kostkowe margaryny. Także w domu nie smażmy potraw w wysokiej temperaturze i nie stosujmy oleju kilka razy. Transy podnoszą cholesterol i zwiększają ryzyko zawału.

JEM ZDROWO superfood Warto wykorzystywać jej niezwykłą moc. A ma ją niewątpliwie.

Po awarii elektrowni w Fukushimie w 2011 roku stosowano ją nawet w leczeniu choroby popromiennej!

Aronia

skarbnica polifenoli TEKST BARBARA LASOTA

P

CENNE PRZETWORY Ci, którym zdecydowanie nie smakują surowe owoce, mogą pić aroniowy sok, kompoty, jeść dżemy i galaretki.

W sprzedaży są też herbatki z suszonej aronii. Gdy robimy sok w domu, wykorzystujmy również wytłoki, bo to w nich jest ponad 60 proc. wszystkich dobroczynnych substancji.

ochodzi z Ameryki Północnej, ale to Polska jest liderem w jej uprawie. Z naszych plantacji pochodzi 80- 90 proc. owoców aronii. Trafiają jednak głównie na eksport. Doceńmy je, bo to prawdziwe superjagody, chociaż cierpkie. Prof. Jerzy Woy-Wojciechowski tak je zachwalał: „Mówię to poważnie, bez żartów, kpin, ironii – dla zdrowia najlepsze są owoce aronii”.

CO KRYJĄ CIERPKIE OWOCE

Przede wszystkim mnóstwo polifenoli, w tym antocyjany, katechiny kwasy fenolowe itp. Jest ich tam cztery razy więcej niż w czarnej porzeczce. Ponadto aronia dostarcza wit.: C, B2, B3, B5, B6, E, karotenoidy i mikroelementy. Co równie ważne, nie chłonie pestycydów.

Uwaga!

Na co pomaga?

STYMULUJE PROCESY NAPRAWCZE W KOMÓRKACH

•Nadmiar jedzenia, obecność szko-

dliwych substancji w żywności, zanieczyszczenie powietrza, stres prowadzą do uszkodzenia DNA w komórkach.

Nasz organizm ma możliwości naprawy tych uszkodzeń. Dzięki bogactwu antocyjanów aronia pobudza mechanizmy naprawy i odnowę naszych komórek.

ZMNIEJSZA RYZYKO CHORÓB SERCOWO-NACZYNIOWYCH •Gdy systematycznie pijemy sok z aronii lub jemy przetwory z owoców, chronimy komórki śródbłonka naczyń krwionośnych.

Polifenole zapobiegają również zlepianiu się płytek krwi, a także pomagają utrzymać w normie cholesterol i tójglicerydy oraz normalizują ciśnienie krwi. Zarówno skurczowe, jak i rozkurczowe.

Smak owoców aronii poprawia ich przemrożenie. Sok z nich też jest smaczniejszy.

ZAPOBIEGA CHOROBOM OCZU

•Dzięki flawonoidom, rutynie i karotenowi aronia wspomaga ostrość widzenia i prawidłowe funkcjonowanie wzroku zarówno u osób młodych, jak i starszych, narażonych na zwyrodnienie plamki żółtej i zaćmę. dbam o zdrowie

63

JEM ZDROWO dieta

Wątroba na diecie

Co jej służy, a co szkodzi?

Jest jak supernowoczesne laboratorium i magazyn. Bezustannie zachodzą w niej skomplikowane reakcje chemiczne. Bywa jednak, że zaczyna szwankować. Radzimy, jak temu zapobiegać i jak ją wspomóc.

TEKST BARBARA LASOTA

N

asza wątroba to bardzo zapracowany narząd. Zatrzymuje i neutralizuje szkodliwe dla zdrowia substancje, dostające się do organizmu z lekami i żywnością, a także powstające podczas przemian ustrojowych. Wytwarza enzymy, żółć do trawienia tłuszczów, niektóre 64

dbam o zdrowie

białka, tłuszcze, kwasy żółciowe i cholesterol. Ma wpływ na układ hormonalny, magazynuje składniki mineralne, witaminy i glikogen, czyli cukier zapasowy. Aby podołała zadaniom, musimy o nią dbać.

Co jej szkodzi

Wprawdzie każdemu może się przytrafić ostre lub przewlekłe za-

palenie wątroby, ale dużo częstszym problemem jest stłuszczenie. Polega ono na gromadzeniu się tłuszczu w komórkach wątroby.

Dawniej uważano, że to problem głównie osób nadużywających alkoholu. Obecnie wiemy, że stłuszczenie może powstać także na skutek nadmiaru przyjmowanych leków, również tych bez

Trawienie w normie!

cenny SKŁADNIK BIAŁKO

W odnowie komórek nadwyrężonej wątroby bardzo ważną rolę pełni białko. Dlatego tak planujmy posiłki, aby niemal w każdym był jakiś produkt bogaty w ten składnik.

Szczególnie cenny jest chudy nabiał i jajka na miękko lub w koszulkach. Z mięs najlepszy jest drób z ekologicznych gospodarstw, cielęcina, królik, mięso ryb. Niestety, obfitujące w białko rośliny strączkowe są przez większość chorych na wątrobę źle tolerowane, ze względu na błonnik i substancje wzdymające. recepty. Inną przyczyną bywa regularne przejadanie się i otyłość.

Szkodliwe są zwłaszcza posiłki obfitujące w tłuszcz, smażone oraz duża ilość węglowodanów, z których organizm produkuje tłuszcz.

A zatem, aby wątroba była w dobrej kondycji, jedzmy nieduże i lekkie posiłki. Ale uwaga! Jeśli ktoś planuje odchudzanie, to odradzamy restrykcyjną dietę poniżej 1000 kcal. Gdy zbyt szybko pozbywamy się wałeczków, wtedy do krwi trafia dużo uwolnionego tłuszczu.

Wątroba go wychwytuje, ale nie jest w stanie przetworzyć w całości.

Wskutek tego sama ulega powolnemu stłuszczaniu i staje się mniej wydolna.

To ją wzmocni

Na następnej stronie opisujemy produkty, które potrafią skutecznie wspomóc wątrobę osłabioną lekami, toksynami albo zbyt obfitą dietą. Sięgajmy po nie również profilaktycznie, wprowadzając do codziennego menu.

Najlepszym sposobem dbania o poprawnie przebiegające procesy trawienne jest odpowiednio zbilansowana dieta oraz aktywność fizyczna. Mimo naszych starań, czasami doświadczamy jednak nieprzyjemnych dolegliwości. Warto zatem zwrócić uwagę na różnorodne preparaty, które mogą wspomóc profilaktycznie pracę naszego układu trawiennego.

DOZ PRODUCT HEPADUO tabletki powlekane, 60 szt.

Suplement diety zawierający cholinę, L-asparaginian L-ornityny oraz ekstrakty roślinne. Karczoch zwyczajny wspomaga zachować prawidłową masę ciała, a cholina wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wątroby.

ZIELNIK DOZ WĄTROBA, HERBATKA ZIOŁOWA saszetki, 20 szt.

Suplement diety zawierający w swoim składzie korzeń mniszka lekarskiego, owoc ostropestu plamistego, ziele karczocha zwyczajnego i kłącze kurkumy, które wspomagają utrzymanie wątroby w dobrej kondycji.

ZIELNIK DOZ TRAWIENIE, HERBATKA ZIOŁOWA saszetki, 20 szt.

Herbatka zawiera kompozycję ziół wspomagających trawienie. Zawarte w biodegradowalnych torebkach piramidkach składniki takie jak: mięta pieprzowa, biedrzeniec anyżu, koper włoski, kminek zwyczajny oraz lukrecja gładka wspomagają proces trawienia.

ZIELNIK DOZ KARCZOCH tabletki powlekane, 60 szt.

Suplement diety zawierający ekstrakt z liści karczocha (Cynara scolymus). Ekstrakt z karczocha wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego, wspiera pracę wątroby oraz przepływ soków trawiennych. Pomaga utrzymać prawidłowy poziom lipidów we krwi. Ponadto wspomaga detoksykacje organizmu oraz utratę masy ciała.

DOZ PRODUCT TRAVIUM tabletki powlekane, 30 szt.

Suplement diety zawiera naturalne składniki wspierające prawidłowe działanie układu trawiennego. Standaryzowany ekstrakt z liści rozmarynu ułatwia trawienie tłuszczów, ekstrakt z liści karczocha przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego i jelit, a wyciąg z kurkumy wspomaga prawidłową pracę wątroby. Dodatkowo produkt został wzbogacony o olejek z mięty pieprzowej.

DOZ PRODUCT NA WĄTROBĘ FORTE tabletki, 45 szt.

Suplement diety zawiera L-asparaginian L-ornityny, cholinę oraz cynk. Cholina wspomaga prawidłowe funkcjonowanie wątroby.

JEM ZDROWO dieta

Buraki. Zawierają przeciwutleniacze zwane betalainami. Wywierają dobroczynny wpływ na wątrobę, wspomagają jej regenerację. Najlepsze są gotowane, starte na drobnej tarce, przyprawione sokiem z cytryny. Rewelacyjnie działa także sok, zakwas i buraki suszone (chipsy buraczane).

Grejpfruty. Szczególnie prozdrowotnie działa świeżo wyciskany z nich sok. Pity regularnie, dostarcza flawonoidów, które zwiększają aktywność enzymu odpowiedzialnego za detoksykację wątroby.

Warzywa krzyżowe, czyli np. jarmuż, kalafior, brokuł, kapusta. Zawierają sulforafan i dużo chlorofilu. Wspomagają wydzielanie żółci, neutralizują metale ciężkie. Jedzmy kilka razy w tygodniu.

Goździki. Są bogate w eugenol.

Wspomagają pracę wątroby i chronią przed toksynami. Dodawajmy je do herbaty, naparów ziołowych i musu jabłkowego.

Leczniczy karczoch

Ekstrakt z niego jest składnikiem wielu preparatów wspomagających wątrobę. Jedzmy go również jako jarzynkę.

Zmieniamy dietę

Trzeba to zrobić, gdy wątroba niedomaga, jest powiększona, mamy wzdęcia, które nie ustępują nawet nocą lub gdy w badaniach laboratoryjnych próby wątrobowe wykazały odchylenie od normy. Zmieniając menu poczujemy się lepiej i zwiększymy szansę na zahamowanie niekorzystnych zmian chorobowych. Osoby z dużą nadwagą powinny zastosować dietę 1400 - 1500 kcal. Pomoże ona powoli spalić nadmiar

tkanki tłuszczowej. Najlepiej gubić miesięcznie 2-3 kg, a maksymalnie 4 kg.

Z jadłospisu usuńmy przede wszystkim tłuste mięso i wędliny, ciasta z kremem, kruche i francuskie. Przestawmy się na kuchnię lekkostrawną. Zabronione są potrawy smażone, ale warto zachować ostrożność także w przypadku dań pieczonych. Poniżej lista produktów i potraw zalecanych oraz przeciwwskazanych w przewlekłych chorobach wątroby.

CO JEŚĆ, A CZEGO UNIKAĆ GDY WĄTROBA NIEDOMAGA Listę produktów i potraw przeciwwskazanych potraktujmy bardzo poważnie.

Z tych, które nie szkodzą także da się codziennie przygotować wartościowe i smaczne posiłki.

Produkty

66

Pieczywo

Czerstwe jasne i graham, chrupkie, tosty bez tłuszczu

Przeciwwskazane Razowe, pełnoziarniste, jasne świeże, grzanki na tłuszczu

Potrawy z mąki

Makarony i kluski z jasnej mąki, leniwe pierogi, lane kluski, kopytka

Makarony odsmażane, naleśniki i racuchy smażone na tłuszczu

Kasze

Wszystkie drobne kasze i jasny ryż, bardzo dokładnie ugotowany

Grube kasze, zwłaszcza na sypko

Nabiał

Chude mleko i chude sery twarogowe, jogurt, kefir, jajka na miękko

Sery żółte, topione, pleśniowe, tłuste twarogi, kwaśna śmietana

Mięso, wędliny, ryby

Tylko chude mięso i wędliny, ryby gotowane i w galarecie

Tłuste mięsa, kiełbasy, salcesony, kaszanki, smażone i wędzone ryby

Zupy

Mleczne, owocowe, warzywne, zaprawiane słodką śmietanką

Na wywarach z tłustego mięsa, grzybowa, z warzyw wzdymających

Warzywa i owoce

Korzeniowe, dyniowe, sałaty, karczoch, kiszonki, większość owoców

Strączkowe, świeże kapustne, cebula, czosnek, rzodkiewka, pory, papryka

dbam o zdrowie

Zalecane

Na zgagę!

1

działa szybko1

hamuje wydzielanie kwasu solnego1

1

ChPL Ortanol® Max.

Ortanol® MAX, 20 mg, kapsułki dojelitowe, twarde. Skład: 1 kapsułka zawiera 20 mg omeprazolu i substancje pomocnicze, m.in. 43,35 mg sacharozy. Wskazania: Leczenie objawów refluksu żołądkowo-przełykowego (np. zgagi i zarzucania kwaśnej treści żołądkowej) u dorosłych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na omeprazol, podstawione benzoimidazole lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie stosować jednocześnie z nelfinawirem. Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, 6250 Kundl, Austria.

Pełna informacja o leku dostępna na życzenie w Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl. Ortanol MAX 09/20 pacj.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

ORTM/003/03-2020/24

wystarczy 1 kapsułka na dobę1

JEM ZDROWO przepisy

na jaglaną

Teraz pora

Powstaje z prosa, dlatego nie zawiera glutenu. Choć ma wysoki indeks glikemiczny, obniża poziom insuliny. Pozytywnie wpływa na pamięć i – co istotne zwłaszcza teraz – działa rozgrzewająco oraz wspomaga leczenie infekcji górnych dróg oddechowych.

TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

10

sztuk

40

minut

60

kcal

1 szt.

Śniadaniowe babeczki jaglane Składniki: 20 dag

ugotowanej kaszy jaglanej, jajko, bardzo dojrzały banan, 2 łyżki mleka (może być roślinne), 2 łyżki miodu, szczypta cynamonu

Wszystkie składniki wrzuć do kielicha blendera i zmiksuj na gładką masę. Przełóż do foremek na muffiny – do 2/3 wysokości). Wstaw do piekarnika nagrzanego do 180 st C i piecz 20-30 minut (do zrumienienia).

68

dbam o zdrowie

Z papilotek obieraj dopiero po całkowitym wystudzeniu – będą lepiej odchodzić.

Jeżeli lubisz, możesz wzbogacić smak muffinek dodając do zblendowanej wcześniej masy jaglanej rodzynki czy suszone wiśnie.

Muffinki warto przygotować także w wersji wytrwanej – do kaszy zblendowanej z jajkiem dodaj wtedy np. pieczarki duszone z cebulką i dopraw do smaku solą i pieprzem.

2

porcje

70

minut

490

kcal w porcji

Sałatka z pieczoną dynią 1/2 dyni hokkaido, szklanka kaszy jaglanej, 2 szklanki wody, garść słusznych śliwek, żurawiny lub rodzynek, sól, 1,5 łyżki oliwy, słodka papryka, 3 łyżki prażonych pestek dyni

Dynię obierz, rozkrój, usuń nasiona z włóknistą miazgą. Miąższ pokrój w sporą kostkę. Ułóż na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia.

Oprósz solą i papryką, skrop oliwą. Wstaw na 30-40 minut do piekarnika (180-190 stopni C).

Kaszę wsyp do garnka o grubym dnie i mieszając praż 2-3 minuty. Zalej 2 szklankami wody, posól i doprowadź do wrze-

nia. Przykryj i trzymaj na małym ogniu 15 minut.

Zdejmij z ognia, szybko dodaj posiekane śliwki (rodzynki lub żurawinę).

Wymieszaj, przykryj i odstaw jeszcze na kwadrans. Dodaj pieczoną dynię. Dopraw wg uznania – możesz dodać chili, albo trochę miodu i cynamonu. Posyp prażonymi pestkami dyni.

Sałatka ta świetnie smakuje na ciepło. Jeżeli chcesz ją serwować w dyni, z surowej odkrój czapeczkę, oczyść środek, ale nie przesadź, bo ścianki powinny mieć ok. 3 cm. Skrop wnętrze dyni oliwą i oprósz solą.

Wstaw do piekarnika na ok. 45 min (180 stopni).

6

porcji

50

minut

340

kcal w porcji

Wegetariańskie burgery 1/2 szklanki kaszy jaglanej, szklanka bulionu warzywnego, kilka suszonych pomidorów w oleju, cebula, ząbek czosnku, 2 łyżki sosu sojowego, sól, pieprz, 2 łyżeczki posiekanej natki, olej; Dodatkowo: 6 bułek grahamek, garść szpinaku, awokado, 2 pomidory, cebula, opcjonalnie – musztarda, majonez, ketchup

Kaszę przepłucz, osącz, a potem ugotuj na sypko w bulionie warzywnym (ok.15-20 min od momentu wrzenia). Pokrojoną w kostkę cebulę zeszklij na oleju. Pod

koniec dodaj czosnek.

Dołóż do kaszy. Dodaj pokrojone suszone pomidory, dopraw solą i pieprzem, wymieszaj.

Formuj burgery i układaj je na wyłożonej pergaminem blasze. Piecz ok.

30 minut w 200 stopniach C. Przygotuj dodatki – umyj i osusz szpinak, pokrój w plasterki pomidory, awokado i cebulę, stostuj lub podgrzej w piekarniku rozkrojone bułki. Na połowie połówek złóż po burgerze, daj trochę sosu (sam majonez lub miks z musztardą i ketchupem), ułóż warzywa, przykryj połówką bułki. dbam o zdrowie

69

WIEŚCI z apteki

Porady z za

PIERWSZEGO STOŁU*

Nasz ekspert dr n. farmaceutycznych MAGDALENA BULSKA ekspert farmaceutyczny

Dawka wiedzy na temat produktów aptecznych i przepisów związanych z farmacją

SOKI I SYROPY NA WZMOCNIENIE ODPORNOŚCI W okresie jesienno-zimowym nasz układ odpornościowy zostaje wystawiony na próbę. Dlatego, oprócz zdrowego odżywiania i odpowiedniej dawki snu, warto wprowadzić do codziennej diety soki i syropy bazujące na składnikach wzmacniających funkcjonowanie układu immunologicznego, działających przeciwzapalnie i detoksykująco. Polecam sok lub syrop z czarnego bzu – do ich produkcji wykorzystuje się owoce i kwiaty, sok z owoców rokitnika, sok z owoców granatu, sok z aronii, syrop z owoców róży, czy syrop z owoców pigwowca.

GDZIE ZGŁOSIĆ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE PRODUKTÓW LECZNICZYCH? Jeżeli podczas przyjmowania danego leku zaobserwujesz działania, które wydadzą ci się niewłaściwe (np. powodujące uczucie dyskomfortu lub szkodliwe) masz prawo, a nawet powinnaś to zgłosić. Możesz to zrobić samodzielnie kontaktując się mailowo lub listownie z Urzędem Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (www.urpl.gov.pl). Możesz też opisać zaobserwowane działanie osobie wykonującej zawód medyczny np. farmaceucie, lekarzowi lub pielęgniarce, a oni dokonają zgłoszenia w twoim imieniu.

ROZSTĘPY TO PROBLEM W KAŻDYM WIEKU

LEKI I ŻYWNOŚĆ NAJCZĘSTSZE INTERAKCJE

Niechciane pasma i linie najczęściej pojawiają się na piersiach, udach, brzuchu, pośladkach, ramionach. Przyczyna ich powstawania to z reguły nagły wzrost lub spadek wagi, a niekiedy także niewłaściwie funkcjonująca gospodarka hormonalna, przyjmowanie niektórych leków (glikokortykostroidy, tabletki antykoncepcyjne), silny stres, menopauza, dieta uboga w białko. Jeżeli masz tendencje do rozstępów, pamiętaj o stosowaniu specjalistycznych kremów, balsamów, olejków, które pomogą pozbyć się nieestetycznych linii. Polecane produkty bazują zwykle na maśle shea, olejach roślinnych, witaminie E.

Czy wiesz, że prawidłowe działanie niektórych leków jest uzależnione od przyjęcia ich w określonym odstępie czasu w stosunku do posiłku? Co więcej – między żywnością a lekiem może dochodzić do interakcji, które ograniczają skuteczność prowadzonej terapii. Pamiętaj, że np. chleb pełnoziarnisty i kasze mogą osłabiać działanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Mleko i nabiał podane z antybiotykiem zmniejszają siłę działania leku nawet o połowę, a czosnek przyjmowany ze środkami zawierającymi paracetamol zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby.

Unikaj też popijania leków sokami, zwłaszcza grejpfrutowym, ponieważ wpływa on na metabolizm wielu farmaceutyków.

70

dbam o zdrowie

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

JESTE M

eko

Weź głęboki

oddech

Choć dla poprawy jakości powietrza robimy coraz więcej, to zanieczyszczenie atmosfery, która nas otacza jest wciąż największym środowiskowym zagrożeniem zdrowia w Europie. Polska, niestety, jest w czołówce krajów, które mają ten problem. Co robić, byś mogła odetchnąć pełną piersią w swoim domu? dbam o zdrowie

71

JESTEM EKO zoom na...

Nie jesteśmy w stanie sami znacząco poprawić jakości powietrza, jakie otacza nas na zewnątrz. W domu jest to jednak możliwe. Jak? TEKST: MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

Czyste

powietrze w domu

72

dbam o zdrowie

W

edług Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) aż 9 na 10 osób na świecie oddycha złym powietrzem. Mikroskopijne cząsteczki zanieczyszczeń z łatwością przedostają się poprzez szczeliny w oknach czy otwarte drzwi, ale też wnosimy je do domu przyczepione do naszych ubrań.

Aż strach pomyśleć, jak ta liczba wzrasta podczas smogu, który w sezonie grzewczym od lat daje nam się we znaki. Często nie zdajemy sobie sprawy ze złej jakości powietrza w najbliższym otoczeniu. A wraz z nim do naszego organizmu dostają się: tlenek węgla, tlenek siarki i azotu, ozon i wszelkiego rodzaju pyły.

W minimalnym stężeniu nasz system obronny z łatwością jest w stanie sobie z nimi poradzić, natomiast kiedy ich liczba znacznie wzrasta, zaczynamy odczuwać skutki zatrucia. Objawiać się to może ogólnym zmęczeniem, bólami głowy czy przewlekłym kaszlem lub katarem. Jak zatem zadbać o czyste powietrze w domu?

2

1

OCZYSZCZACZE ELEKTRYCZNE

W dobie alarmów smogowych coraz popularniejsze stają się domowe oczyszczacze, które neutralizują wszelkie szkodliwe związki. Zasysają powietrze, usuwają z niego zanieczyszczenia, a następnie wypuszczają je ponownie do pomieszczenia. Te najnowocześniejsze są zaopatrzone w kilka systemów filtracji, m.in: filtr wstępny zatrzymujący duże cząstki, filtr HEPA (High Efficiency Particulate Air) wychwytujący drobne cząstki i znajdujące się w smogu pyły PM10 i PM2,5, wirusy, zarodniki pleśni, itp. oraz filtr węglowy, który pochłania większość gazów i zapachów. Gwarantują one sku-

teczność filtracji powietrza na poziomie 99,9%. Jeśli zdecydujesz się kupić oczyszczacz powietrza, zwróć koniecznie uwagę na jego wydajność. Określa ją wskaźnik emisji czystego powietrza (CADR), który pokazuje, ile metrów sześciennych czystego powietrza wraca do wnętrza w ciągu godziny. Im wyższa wartość CADR, tym lepiej. Dobry model powinien wymienić powietrze 5 razy w ciągu jednej godziny.

Pomieszczenie o powierzchni 20 m2 i wysokości 2,5 m wymaga więc sprzętu o wydajności minimum 250 m3/h. Oczyszczacz powinien mieć certyfikat PZH.

Uwaga!

Dracena może stać w lekko zacienionym miejscu. Podlewaj ją oszczędnie.

ROŚLINY ZIELONE FILTRY

Badania naukowe pokazują, że świetnymi filtrami powietrza w mieszkaniu są rośliny doniczkowe. Wychwytują z powietrza toksyczne związki, a następnie rozkładają je w procesie przemiany materii. Każda zielona roślina pozytywnie oddziałuje na nasze otoczenie, są jednak gatunki skuteczniejsze od innych. Należą do nich m.in. skrzydłokwiat, dracena, epipremnum złociste czy palma bambusowa. Warto zadbać, by na każde 10 m² przypadał

chociaż jeden kwiat, wtedy oczyszczające działanie roślin będzie najbardziej optymalne.

Odpowiednio dobrane gatunki nie tylko poprawią jakość powietrza, ale również skutecznie je nawilżą podczas zimowych miesięcy, kiedy wilgotność w ogrzewanych wnętrzach spada do 20-30%.

Pamiętajmy również, że tylko czyste liście dobrze absorbują substancje lotne, więc trzeba regularnie przecierać je świeżą wodą. dbam o zdrowie

73

JESTEM EKO zoom na...

3

Nowoczesne okna są bardzo szczelne, więc muszą mieć nawiewniki, zwane także nawietrzakami. Montuje się je na etapie produkcji okna lub już w użytkowanym budynku. Na rynku są też dostępne modele ścienne, wydajniejsze od okiennych. Zapewniają one stały dopływ powietrza.To bardzo ważne. Jeśli w mieszkaniu zabraknie świeżego powietrza wda się wilgoć, będą utrzymywały się niemiłe zapachy, obniży się

poziom tlenu. Nawiewniki wyposaża się w wymienne filtry, wyłapujące pyły zawieszone PM10 i PM2,5, pyłki, zarodniki roślin, roztocza oraz większe bakterie.

Przechwytują ponad 98% pyłów PM10 i do 80% PM2,5. Filtry należy wymieniać dwa razy w roku, najlepiej przed rozpoczęciem sezonu grzewczego i po jego zakończeniu. Taka wstępna filtracja to duże wsparcie dla pracującego w domu oczyszczacza.

Aby odkurzacz naprawdę czyścił,

musi mieć szczelny, wielowarstwowy filtr wychwytujący i zatrzymujący mikroskopijne cząsteczki. Wówczas nie trafią one z powrotem do powietrza.

74

Zdrowe wietrzenie

NAWIEWNIKI ANTYSMOGOWE

dbam o zdrowie

* Słuchaj komunikatów o jakości powietrza. * Zainstaluj aplikację monitorującą jego stan. * Otwieraj okna, gdy na dworze panuje wietrzna pogoda – na krótką chwilę zrób przeciąg.

4

MARKIZY I RAMKI FILTRUJĄCE

Nawiewniki doskonale filtrują powietrze dostające się do wnętrza, ale tylko wtedy, gdy okno jest zamknięte. Jeśli je otworzymy, smog bez trudu przedostanie się do środka. Ale na to też wynaleziono już sposób! Antysmogowe markizy i ramki filtrujące. Działają one jak moskitiery, tyle że wyłapują nie tylko owady, ale również pyły zawieszone czy alergeny. Do ich produkcji wykorzystuje się membranę z nanowłókna, która tworzy gęstą, wytrzymałą sieć.

Membrana przepuszcza 20% powietrza, co wystarcza, by przewietrzyć mieszkanie (ma dodatkowo tę zaletę, że latem chroni wnętrze przed przegrzaniem). Łatwo utrzymać ją w czystości – wystarczy co pewien czas przemyć ją wodą z mydłem.

PRZEJMIJ KONTROLĘ NAD ALERGIĄ!

NOWOŚĆ!

DUŻE OPAKOWANIE

120

DAWEK

JEDYNY MOMETAZON BEZ RECEPTY W OPAKOWANIU 120 DAWEK*

WYSTARCZA NA 2 MIESIĄCE TERAPII

*dostępny w sprzedaży na rynku Polskim według danych sprzedażowych IQVIA, 04/2021 Nasometin Control, 50 mikrogramów/dawkę, aerozol do nosa, zawiesina. Skład: Każde rozpylenie zawiera odmierzoną dawkę 50 mikrogramów [µg] mometazonu furoinianu (w postaci mometazonu furoinianu jednowodnego). Lek zawiera 0,02 mg/dawkę chlorku benzalkoniowego. Wskazania: leczenie objawów zdiagnozowanego przez lekarza sezonowego alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa u dorosłych w wieku od 18 lat. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; nieleczone miejscowe zakażenie błony śluzowej nosa (tj. opryszczka); niedawno przebyta operacja nosa lub uraz nosa (do czasu wyleczenia, gdyż kortykosteroidy hamują gojenie się ran). Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria. Podmiot promujący: Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl. Nasometin Control pacj. 09/19 NASC/070/06-2021/6

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

JESTEM EKO w zgodzie z naturą

Sięgnij po termofor i…

Ogrzej się!

Ciepło pomaga w wielu dolegliwościach, łagodzi ból, relaksuje. A efekt ten można spotęgować stosując termofory z naturalnym wypełnieniem.

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

K

uracje ciepłem wskazane są przy odmrożeniach, przeziębieniu, grypie, katarze, zatokach, anginie oraz przy chorobie zwyrodnieniowej stawów. Ciepło rozszerza naczynia krwionośne, powoduje przekrwienie skóry, nadaje jej zdrowy, różowy kolor, sprawia,

że do komórek dopływa więcej tlenu. Mięśnie się rozluźniają, ból ustępuje. W dodatku nagrzewanie sprawia sporą przyjemność.

Po nowemu

Standardowo do rozgrzewania używa się gumowych termoforów.

Ale możesz z powodzeniem zastąpić je woreczkami, do których

zrób sama!

TWÓJ TERMOFOR

Potrzebne będą dwa płócienne lub bawełniane woreczki oraz produkt, który wsypiesz do środka.

Podgrzej połowę pestek, soli lub gorczycy w piekarniku albo na patelni. Napełnij jeden woreczek, połóż się do łóżka albo usiądź w wygodnym fotelu, przyłóż go na bolące miejsce i przykryj, np. ciepłym wełnianym szalikiem. Gdy okład ostygnie (po ok. pół godz.), podgrzej pozostałą część, napełnij drugi woreczek i przyłóż w to samo miejsce (na kolejne pół godz.). Dwa dni kuracji powinny przynieść odczuwalną ulgę.

76

dbam o zdrowie

wsypiesz np. pestki wiśni, sól kamienną, gorczycę, siemię lniane kaszę jaglaną lub zwykły piasek.

Taki pakunek wypełniony ziarnami czy pestkami nie tylko ogrzeje bolące miejsce, ale również podziała jak delikatny stymulator, który pobudzi mikrokrążenie, jeśli pomasujesz nim wybrane partie skóry.

SIEMIĘ LNIANE – działa przeciwbólowo, relaksująco i wyciszająco.

GORCZYCA - łagodzi bóle różnego pochodzenia, odstresowuje, rozluźnia mięśnie i zmniejsza ich napięcie.

SÓL KAMIENNA - działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie.

KASZA JAGLANA - rozluźnia napięcie mięśni i łagodzi bóle menstruacyjne.

PESTKI WIŚNI - bardzo szybko się na-

grzewają, a gdy są ciepłe, delikatnie pachną. Nagrzewanie się pestkami łagodzi kolki, wzdęcia, bóle miesiączkowe, bóle zatok, stawów, mięśni. Woreczek ogrzewa zmarznięte dłonie i stopy.

Można je kupić w Internecie (ok. 20 zł).

ZACZYNA UWALNIAĆ SUBSTANCJĘ PRZECIWBÓLOWĄ JUŻ W 60 SEKUND!1

BÓL POZOSTAW NAM 1. Na podstawie badania in-vitro SORL 50034/01, 2018.

Nurofen Express Forte, 400 mg, kapsułki, miękkie. Każda kapsułka miękka zawiera 400 mg ibuprofenu (Ibuprofenum). Wskazania do stosowania: Produkt leczniczy przeznaczony jest do stosowania u dorosłych oraz dzieci i młodzieży o masie ciała powyżej 40 kg (12 lat i powyżej) w krótkotrwałym objawowym leczeniu łagodnego i umiarkowanego bólu, takiego jak ból głowy, bóle miesiączkowe, ból zębów oraz gorączka i ból związany z przeziębieniem. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną, czerwień koszenilową (E124) lub którąkolwiek z substancji pomocniczych; reakcje nadwrażliwości w wywiadzie (np. skurcz oskrzeli, astma, zapalenie błony śluzowej nosa, obrzęk naczynioruchowy lub pokrzywka) związane z przyjęciem kwasu acetylosalicylowego (ASA) lub innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ); krwawienie lub perforacja przewodu pokarmowego w wywiadzie, związane z wcześniejszym leczeniem NLPZ; czynna lub nawracająca choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy lub krwotok (dwa lub więcej wyraźne epizody potwierdzonego owrzodzenia lub krwawienia); ciężka niewydolność: wątroby, nerek lub serca (klasa IV wg NYHA); krwawienie z naczyń mózgowych lub inne czynne krwawienie; niewyjaśnione zaburzenia układu krwiotwórczego, ciężkie odwodnienie (wywołane wymiotami, biegunką lub niewystarczającym spożyciem płynów); ostatni trymestr ciąży; dzieci w wieku poniżej 12 lat oraz młodzież o masie ciała poniżej 40 kg.

Podmiot odpowiedzialny: Reckitt Benckiser (Poland) S.A. RB-M-23893

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

JESTEM EKO mam patent na...

By się wzmocnić

wracam do rad babuni...

B

abcia była bardzo mądrą kobietą – wspomina Katarzyna Bujakiewicz. – Zalecała mi umiar, zdrowy rozsądek i... korzystanie z tradycyjnych przepisów. Radziła też czasem, by zaufać intuicji w ocenie tego, co jest dobre, a co nie. Przykład? Był czas, że non stop jadłam tylko jogurty, bo ktoś ogłosił, że tak trzeba. Do dziś pamiętam słowa babci: „Dziecko, rasowy koń je owies, kiedy boli go żołądek. Zrób sobie owsiankę na wodzie”. Jezus Maria, jak to się sprawdza!

Katarzyna Bujakiewicz

Uważa, że teraz szczególnie musimy zadbać o odporność.

Dlatego chętnie stosuje rodzinne receptury i pomysły na zdrowie, ale korzysta też z nowoczesnych metod naturalnej medycyny.

Zimą służą mi ciepłe posiłki, chętnie gotuję rosoły według receptury „pięciu przemian”. Sama piekę chleb i ciasta. Staram się dbać o odporność, a zdrowe odżywianie temu sprzyja, podobnie jak troska o psychikę: naszą i dzieci. Zawsze zwracam też uwagę na to, co dzieje się dookoła, np. czy jest... czym oddychać. Mam w domu oczyszczacz powietrza i aplikację w telefonie, dzięki której mogę monitorować poziom smogu.

W zeszłym roku, kiedy jeszcze mieszkaliśmy z Olą (córką, 10 l.) i Piotrem (mężem, trenerem lekkoatletyki) w Poznaniu, powietrze było zanieczyszczone do tego stopnia, że w przedszkolu codziennie ogłaszano, czy dzieci mogą wyjść na zewnątrz, czy nie. Staraliśmy się wyjeżdżać z Poznania jesienią i zimą, żeby zdrowo pooddychać. Od marca zeszłego roku mieszkamy w Lublinie. Tutaj parametry czystości powietrza są przyzwoite. Co jeszcze robię, by się wzmocnić?

DLA FORMY LUBIĘ POBIEGAĆ. Kiedyś poko-

nywałam nawet 20 kilometrów, teraz robię zwykle 5.

Czytelniczkom „Dbam o zdrowie” bardzo polecam tzw. slow jogging. Wystarczy potruchtać czy szybko pospacerować – robimy to powoli, spokojnie rozgrzewamy ciało. Efekt jest murowany! wysłuchał Cezary Kubaszewski

78

dbam o zdrowie

Zdjęcie: Tomasz Radzik/Agencja SE/ East News

W KUCHNI PREFERUJĘ DANIA WARZYWNE I OGRANICZAM MIĘSNE.

DBAM

o urodę

Zabiegi pielęgnacyjne

na jesień Rozjaśnienie przebarwień – tego potrzebuje cera większości z nas po udanym słonecznym lecie.

Walkę z ciemnymi plamkami warto rozpocząć właśnie teraz.

DBAM O URODĘ zoom na...

Przebarwienia – łatwo je złapać, trudno się pozbyć

Jedną z głównych powodów pojawienia się plamek na skórze są promienie UV. Ale nie tylko im takie zmiany zawdzięczmy...

TEKST EWA ADAMIAK 80

dbam o zdrowie

SKĄD DOKŁADNIE TEN PROBLEM? Poznaj przyczy zmian •Promienie UV potrafią pięknie

ozłocić skórę. Pod ich wpływem wytwarza ona barwnik (melaninę) i powstaje opalenizna, która jest naturalną tarczą przeciwsłoneczną cery. Proces ten bywa zakłócony – wtedy pigment gromadzi się w niektórych miejscach w nadmiarze i tworzy nieestetyczne plamki. Najprędzej pojawiają się tam, gdzie dociera najwięcej promieni słonecznych – na twarzy, dekolcie, dłoniach. Jednak nie tylko słońce jest winne!

•Genotyp ma znaczenie – im jaśniejsza karnacja, tym bardziej skóra jest wrażliwa na działanie promieni UV i podatna na podrażnienia. Jednak to na ciemnej cerze, która z natury wytwarza więcej barwnika, częściej występują rozległe przebarwienia.

•Zmiany hormonalne zachodzące w wyniku ciąży, antykoncepcji czy zastępczej terapii hormonalnej są z kolei przyczyną powstawania ostudy – nieregularnych, dużych skupisk plamek na twarzy.

•Przyjmowane leki też mogą być powodem hiperpigmentacji – np. środki uspokajające, przeciwzapalne, moczopędne, antybiotyki.

Domowym sposobem

Maseczka rozjaśniająca: połącz pół startego ogórka, łyżeczkę soku z cytryny i 2 łyżki gęstego jogurtu.

Nałóż na skórę na 15 min, spłucz letnią wodą. Stosuj 2 razy w tygodniu.

DOMOWE ROZJAŚNIANIE To możesz zrobić sama •Sięgnij po naturalne składniki – pomogą ci pozbyć się mniej intensywnych i płycej umiejscowionych przebarwień. Wybielająco działają m.in. sok z cytryny, ogórka, natki pietruszki. Pamiętaj jednak, że okłady muszą być stosowane regularnie 2-3 razy w tygodniu. Na efekty poczekasz ok. 3 miesięcy.

•Do pielęgnacji wybieraj dermokosmetyki – działają silniej i szybciej

Serum rozjaśniające

REKLAMA

Dla przebarwionej i wrażliwej skóry.

Receptura oparta na bazie składników aktywnych: Melavoid™ i witaminy C. Pomaga w rozjaśnianiu przebarwień, wyrównuje koloryt skóry, neutralizuje cienie i przywraca skórze blask. 30 ml

(skutek zobaczysz po 4-6 tygodniach). To specjalistyczne środki peelingi, kremy, sera, maseczki.

W ich recepturach znajdują się substancje silnie wybielające, enzymy złuszczające, kwasy usuwające komórki barwnikowe skóry (np. glikolowy, mlekowy, salicylowy), rozjaśniająca wit. C oraz aktywne wyciągi roślinne (m.in. z mącznicy lekarskiej, lukrecji, rumianku).

dbam o zdrowie

81

DBAM O URODĘ zoom na...

Dieta antyoksydacyjna PORA NA ZABIEGI PROFESJONALNE U kosmetyczki i dermatologa •Wywiad i badanie skóry specjalną lampą pomogą zdiagnozować rodzaj przebarwień, ocenić na jakiej głębokości w skórze się znajdują oraz ustalić najskuteczniejszą terapię uwzględniając przeciwwskazania (są nimi m.in. choroby skóry, trądzik różowaty, opryszczka).

•Peelingi chemiczne oparte na jednym lub mieszance kwasów (np. glikolowym, salicylowym, mlekowym, azelainowym) głęboko złuszczają i regenerują skórę. Ich stężenie (od kilku do 70 proc.) dobiera się indywidualnie.

•Mikrodermabrazja to zabieg mechanicznego ścierania naskórka warstwa po warstwie (głowicą diamentową, strumieniem mikrokryształków glinu lub korundu albo tlenem z solą fizjologiczną).

•Laser usuwa przebarwienia światłem o wysokiej energii (niszczy nagromadzoną melaninę).

Doskonale sprawdza się w wypadku pojedynczych plamek.

Produkty bogate w „wymiatacze” wolnych rodników – wit. C, E i z grupy B – wspierają naturalne mechanizmy ochronne skóry.

Jedz więc dużo świeżych warzyw, owoców, a także pestki i orzechy.

Kiełki

Pełne witamin i mikroelementów działają jak tarcza anti-ageing.

OCHRONA I ZAPOBIEGANIE By uniknąć powtórki...

•Fotoprotekcja – to słowo klucz

w nowoczesnej pielęgnacji. Odkąd naukowcy dowiedli, że promienie UV przyspieszają proces starzenia się skóry, ochrona przed szkodliwym działaniem słońca stała się podstawą.

•Jakie filtry wybrać? Dermatolodzy zalecają stosowanie preparatów ochronnych przez cały rok.

Jesienią i zimą także. W mało słonecznym okresie na co dzień wystarczy faktor SPF 6-10. Jeśli jednak jesteś w trakcie stosowania kuracji rozjaśniającej przebarwienia sięgnij po wyższy filtr – SPF 25-50 (skóra po zabiegach wybielających jest uwrażliwiona i wymaga silniejszej ochrony).

82

dbam o zdrowie

e n k ę i bez ...ppaznokcie

DBAM O URODĘ mam patent na...

malowania Są teraz bardzo modne! Naturalne, ale wypielęgnowane, gładkie, błyszczące, bez skórek. Co zrobić, by takie mieć? To proste!

u su w a n i e skóre k

By zlikwidować twarde skórki, możesz je posmarować preparatem zmiękczającym lub wymoczyć w ciepłej wodzie. Do kąpieli dodaj trochę oleju roślinnego, dzięki temu natłuścisz i wzmocnisz paznokcie. Odsuń skórki drewnianym patyczkiem lub metalowym kopytkiem (nie dociskaj go za mocno, bo uszkodzisz macierz) – ruchami od boków do środka paznokcia. Jeśli wolisz usuwać skórki, wycinaj je tak płytko, jak możesz, stosując dobrze naostrzone cążki – delikatnie, od brzegów do środka.

k os m e t y k i

Niezastąpione w przywracaniu paznokciom elastyczności są oliwa i olejki roślinne (np. ze słodkich migdałów). Można dodać do nich parę kropli cytryny, która ma działanie rozjaśniające. Wystarczy wcierać kroplę olejku codziennie w każdą płytkę przez 2 tygodnie, a później powtarzać ten zabieg raz na tydzień, dla utrwalenia efektu. Alternatywą są wzmacniające odżywki w postaci emalii, z krzemem, cynkiem, żelazem lub wapniem.

84

dbam o zdrowie

pytamy

eksperta

dr n. farm.

KRZYSZTOF SŁOMIAK

Jakimi suplementami wzmocnić osłabione paznokcie?

Na kondycję paznokci wpływają: biotyna, witaminy B12 i C, kwas foliowy, żelazo oraz magnez. Biotyna wzmocnia kruche paznokcie i poprawia ich wzrost. Nieprawidłowości w poziomie witaminy B12 i kwasu foliowego mogą skutkować przebarwieniami płytki. Witamina C jest niezbędna do produkcji kolagenu, który pomaga zapewnić siłę paznokci. Niedobór żelaza może mieć wpływ na ich kształt i wygląd. Magnez ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania pionowym bruzdom na paznokciach.

Te składniki warto uzupełniać odpowiednią dietą, a w razie potrzeby– suplementami.

TO JEST

mój czas

Czasem wydaje ci się, że dłużej nie wytrzymasz dzielącej was różnicy zdań i narastających problemów.

Z poprzedniego małżeństwa wiesz, że to prosta droga donikąd, ale czy naprawdę chcesz zrezygnować z szansy na zbudowanie nowego związku?

MIŁOŚĆ

łaskawa i cierpliwa?

TO JEST MÓJ CZAS zoom na…

Nowy związek,

stare problemy?

Pora na zmiany!

Zanim zdecydujemy się związać z kimś, powinniśmy nauczyć się być same ze sobą.

Wtedy istnieje szansa, że kolejną relację stworzymy z autentycznej potrzeby bliskości i chęci dzielenia się doświadczeniami bardziej niż z lęku przed samotnością.

Lęku, który często zwodzi nas na manowce wygórowanych oczekiwań i zadawnionych pretensji.

TEKST ANNA GRZELCZAK

86

dbam o zdrowie

pytamy

eksperta

MAGDALENA SĘKOWSKA psycholog, psychoterapeuta, dyrektor Kliniki Uniwersystetu SWPS Rodzina–Para–Jednostka.

Pracuje m.in. nad wzmacnianiem więzi i autonomii w rodzinie oraz z parami w kryzysie.

A

gdy się zejdą (...) kobieta z przeszłością, mężczyzna po przejściach, bardzo męczą się przez czas długi, co zrobić z tą miłością – popularna piosenka nie daje szansy na powodzenie kolejnym związkom. Ale na szczęście to tylko poezja.

Czasem wystarczy zmienić swoje nastawienie, wyjść poza utarte schematy, potraktować potknięcia jak lekcję do odrobienia i uważnie przyjrzeć się sobie, żeby relacja zaczęła na nowo rozkwitać.

Wydaje się, że w kolejnym związku, bogatsi o doświadczenia, powinniśmy lepiej radzić sobie z problemami, a wcale tak nie jest. Dlaczego?

Zygmunt Freud, twórca psychoanalizy, twierdził, że mamy tendencję do powtarzania. Mówiąc inaczej, mimo zmiany okoliczności zachowujemy się i myślimy w ten sam sposób, bo czegoś w sobie nie przepracowaliśmy. Samo nastawienie, że tym razem nam się uda, nie wystarczy, jeśli nie mamy refleksji nad sobą i nad naszymi relacjami.

Jeśli poprzedni związek rozpadł się nie z naszej winy, to trudno odczuwać potrzebę pracy nad sobą.

Perspektywa winy jednej strony jest bardzo kusząca, ale nieprawdziwa. Łudzimy się, że wystarczy wybrać innego mężczyznę, a będziemy żyć inaczej. Jednak najczęściej za rozpad odpowiadają dwie osoby. Związek to pewna dynamika cech osobowości, przyjmowanych wzorców i zachowań obu stron, więc mówienie, że coś nie wyszło tylko z powodu jednej osoby jest spojrzeniem jednostronnym, bez wzięcia odpowiedzialności za nasz wpływ na relację, którą współtworzyliśmy.

Do nowego związku wnosimy swój bagaż doświadczeń i zobowiązań...

Często mylnie wydaje nam się, że samym pojawieniem się w czyimś życiu spowodujemy, że druga

osoba porzuci swoje dotychczasowe przyzwyczajenia, a łącząc się w parę musimy znaleźć wspólną drogę opartą na tolerancji, kompromisie i zrozumieniu złożoności sytuacji. Widzę to po moich pacjentach.

Ludzie się spotykają, chcą być razem, ale stają im na drodze okoliczności: dzieci, byli partnerzy, rodzina.

Co im pani wtedy radzi?

Zaczynam od pytania, co jest w nich, bo czasami za bardzo skupiamy się na rzeczach zewnętrznych np. na tym, że dziecko partnera mnie nie lubi albo że partner jest za ostry dla mojego dziecka, a za mało staramy się dostrzec, co sami czujemy wobec siebie i w swojej relacji. Dlatego w pracy z parami najpierw zajmuję się łączącą ich więzią. Jeśli już jest, bądź stanie się mocna, to w dalszej kolejności przechodzimy do problemów, które przecież zdarzają się wszystkim.

Czym jest mocna więź?

To odpowiedź na pytania: Czy widzisz mnie, czy ja widzę ciebie? Czy mogę się czuć bezpieczenie przy tobie, a ty przy mnie? Czy mogę ci ufać, a ty mnie?

Czy możemy liczyć na siebie? Związki są różne, REKLAMA

TO JEST MÓJ CZAS zoom na…

w jednych ludzie ze sobą rozmawiają, w innych obserwują się nawzajem, ale ważne, że jest między nimi dynamika, chęć bycia ze sobą i pracy nad tym, co wspólnie tworzą.

Co robić, jeśli jedna strona jest zaangażowana, a drugą związek przestał interesować?

Bycie w parze nie jest sumą cech nas obojga, lecz tym, co tworzy się pomiędzy nami. Dlatego jeśli dzieje się tak, jak pani mówi i ktoś odpuszcza, nie wyraża chęci pracy nad związkiem, proponuję osobie, która przyszła, abyśmy skupili się na niej. Bo jeżeli jedna strona zacznie inaczej reagować, to siłą rzeczy druga też będzie musiała się zmienić. To nie jest też tak, że mamy raz na zawsze określone cechy, bo w każdej relacji, poprzez interakcję, ujawniamy inną część swojej osobowości. Stąd zaskoczenie, że ktoś w jednym związku był safandułą, a w drugim okazał się przedsiębiorczy.

NA ILE ZNASZ SWOJEGO PARTNERA? 1. Znasz imiona jego najlepszych przyjaciół?

2. Wiesz, co obecnie najbardziej go stresuje?

3. Wymienisz krewnych, których lubi?

4. Znasz najbardziej przykre wydarzenie z jego dzieciństwa?

5. Potrafisz wymienić tytuły trzech jego ulubionych filmów, książek lub płyt?

6. Byłaś w miejscach które są mu bliskie?

7. Wiesz, kiedy możesz na niego liczyć?

Odp. TAK: Większość odpowiedzi twierdzących

świadczy, że dobrze się znacie i sprawdziliście. Tarcia między wami mogą wynikać z nieumiejętności rozładowywania na bieżąco pojawiających się napięć czy braku czasu na szczerą rozmowę. Warto nad tym popracować

Odp. NIE: Taki wynik nie skłania do optymizmu, ale nie wszystko jeszcze stracone. Może dotąd za bardzo skupialiście się na własnych emocjach, zapominając, że związek to też codzienność. Pora przejść od stanu euforii do praktyki i zacząć poznawać się nawzajem.

88

dbam o zdrowie

To dobra informacja?

Najlepsza, bo pokazuje, że jeśli ty, kochanie, odpuścisz, zrobisz mi miejsce, to ja też będę inny. To jest ogromny potencjał par, bo czasem musimy na kimś się oprzeć, a innym razem być dla niego wsparciem.

Nie przyjmując tego jako litości, jałmużny albo próby zawieszenia się, tylko jako rodzaj naturalnej wymiany, w której nie ma nic złego. Chyba, że ten stan utrzymuje się za długo.

Albo powtarza się mimo zmiany partnera?

FILARY DOBREGO ZWIĄZKU BEZPIECZEŃSTWO Respektujecie nawzajem swoje granice. Jesteście w stanie przewidzieć zachowanie drugiej strony.

ZAUFANIE Łączą was te same wartości i cele. Akceptujecie partnera takim, jaki jest i jesteście wobec siebie lojalni.

WSPÓŁPRACA Ze względu na wspólne dobro potraficie iść na kompromisy. Wzajemnie motywujecie się do rozwoju.

WSPARCIE

W takiej sytuacji powinno Potraficie słuchać się nasię nam zapalić czerwone wzajem bez oceniania.

Z wyrozumiałością podświatełko, ale wciąż jeszcze chodzicie do codziennych nie oznacza to niczego sytuacji, doceniając stazłego, bo może mamy dobre rania drugiej strony i liintencje, ale wybraliśmy czycie się z jej opinią. nieodpowiedni sposób, SZCZEROŚĆ w jaki wchodzimy w nową Umiecie rozmawiać relację. Wtedy warto zadać o sprawach ważnych. sobie pytanie: o co mi choNie unikacie trudnych dzi i czemu sobie to robię. tematów, a dyskutując Czasem przychodzą do dążycie do wyjaśnienia mnie osoby i mówią: sytuacji zamiast postawienia na swoim. „Znowu przestałam myśleć o sobie” albo „W kolejnym związku nie ujawniam złości”. Oni chcą nadal być w relacji, ale z jakichś powodów kolejny raz przyjmują niekorzystną dla siebie strategię, a to oznacza, że niczego nie zmienili między jedną relacją a drugą. Tak naprawdę bycie z kimś jest ogromną pracą nad sobą. Jeżeli chcemy, żeby było nam dobrze w parze, to zacznijmy się zmieniać, nie czekając na drugą osobę.

Brzmi rozsądnie...

Moi pacjenci mówią: „To było niesamowite, myślałem, że żona nie przyjmie mnie, gdy wyszedłem z domu po naszej kłótni, a ona otworzyła drzwi uśmiechnięta. Czekała na mnie”. To jest mocna więź, wobec której problemy z dziećmi czy byłymi partnerami schodzą na dalszy plan, bo związek to taka zgoda pary na to, żeby działy się różne rzeczy, które czasem zaburzają równowagę między nimi, ale nie zagrażają ich relacji.

na kaszel mokry – raz, a dobrze u łatwia odkrztuszanie1 łagodzi kaszel1

1. Charakterystyka produktu leczniczego, Deflegmin, 75 mg, kapsułki o przedłużonym uwalnianiu, 06.08.2020 r.

LEK DOSTĘPNY BEZ RECEPTY

DEFLEGMIN, 75 mg, kapsułki o przedłużonym uwalnianiu Jedna kapsułka o przedłużonym uwalnianiu zawiera 75 mg ambroksolu chlorowodorku (Ambroxoli hydrochloridum).

Wskazania do stosowania: Ostre i przewlekłe choroby płuc oraz oskrzeli przebiegające z utrudnieniem odkrztuszania lepkiej wydzieliny z dróg oddechowych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: Bausch Health Ireland Limited, 3013 Lake Drive, Citywest Business Campus, Dublin 24, D24PPT3, Irlandia.

Def-PL-2109-029

PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z ULOTKĄ, KTÓRA ZAWIERA WSKAZANIA, PRZECIWWSKAZANIA, DANE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I DAWKOWANIE ORAZ INFORMACJE DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU.

TO JEST MÓJ CZAS

seksuolog radzi

Dlaczego wciąż jestem

na

nie?

Kobiece libido to zagadka nie tylko dla naszych partnerów, ale niekiedy i dla nas samych. Spróbujmy ją rozwiązać i sprawdźmy, co może hamować nasz apetyt na seks.

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

90

dbam o zdrowie

pytamy eksperta AGNIESZKA CZECHOWSKA edukatorka seksualna

P

rawda jest taka, że mężczyzna potrzebuje seksu, by czuć się dobrze, a kobieta musi czuć się dobrze, żeby potrzebować seksu... Dlatego, by nasze kobiece libido mogło się podnieść, przynajmniej kilka warunków musi być spełnionych. Nie zawsze jednak jest to takie proste. Co może stanąć temu na przeszkodzie?

Te okropne kompleksy

Nic tak skutecznie nie zabija podniecenia jak właśnie one. Wielu z nas cellulit lub nadprogramowe kilogramy nie pozwalają kochać się przy włączonym świetle. Ba, czasem uniemożliwiają zbliżenie w ogóle! Trudno nam zrozumieć, że nasze ciało może podobać się komuś, skoro same nie jesteśmy w stanie go zaakceptować...

Czas to zmienić. Przestań koncentrować się na wyglądzie swojego ciała, skup się na jego... funkcjonalności. Czy dotykanie go sprawia ci przyjemność? Spróbuj to poczuć na nowo – nie tylko w czasie zbliżenia, ale również podczas kąpieli, nakładania kremu i innych czynności pielęgnacyjnych. Nacieranie ciała wonnymi kosmetykami, głaskanie go pomoże ci na nowo odzyskać z nim kontakt i polubić je. A wtedy łatwiej będzie ci poczuć płynącą z ciała przyjemność, także podczas seksu. Wciąż nie jesteś przekonana? Może warto spojrzeć na ten problem także oczami partnera. Zdecydowana większość mężczyzn nie

dostrzega w czasie seksu mankamentów ciała kobiety. Są w tym czasie skupieni na... odczuwaniu fizycznej przyjemności. Może najwyższa pora, by wziąć z nich przykład?

Zmęczenie i brak snu

Z badań wynika, że jeden z hormonów stresu, kortyzol, utrzymuje na wysokim poziomie prolaktynę – aminokwas, który skutecznie hamuje popęd seksualny... Dlatego, gdy jesteśmy niewyspane, zmęczone i napięte, nie w głowie nam łóżkowe igraszki. Jak sobie z tym radzić? Niestety, nie ma tu drogi na skróty, trzeba po prostu zadbać o higienę dnia codziennego: wysypiać się, dotleniać, zdrowo odżywiać i nie przepracowywać.

Coś nie tak z relacją

Seks jest papierkiem lakmusowym związku. Gdy między partnerami są jakieś napięcia, na pewno odbije się to na życiu intymnym.

Zastanów się więc, czy nie masz ochoty na seks w ogóle, czy tylko ze swoim partnerem? Bo to zasadnicza różnica. Jeśli z jakichś powodów wasze wspólne życie nie układa się po twojej myśli, trudno się dziwić, że nie ma w tobie przestrzeni na bliskość i seks. Co może być rozwiązaniem? Na to pytanie musisz odpowiedzieć sobie sama.

41%

Polaków uważa, że sekst jest w ich życiu bardzo ważny, ale nie najważniejszy.

PODGRZEJ ATMOSFERĘ Wrogiem libido jest także nuda. Warto z nią walczyć!

Z pomocą mogą wam przyjść rozmaite erotyczne gadżety – opaski na oczy, pędzelki i miotełki do masażu czy np. specjalne karty do grania (np. „69 Erotyczna gra karciana dla par”). Dobrym sposobem na podwyższenie libido jest też aromaterapia. By potwierdzić, jak ważne są zapachy w sypialni wystarczy przywołać dane: aż u 25 proc. osób, które z jakichś powodów straciły węch, zanikło libido! Do najbardziej podniecających kobiety zapachów zalicza się aromat lukrecji i ogórka.

Na mężczyzn działa... woń kobiecego ciała oraz zapach dyni i lawendy.

Zawsze pomocna jest rozmowa z partnerem. Jeśli to nic nie da, warto poszukać wsparcia psychologa.

Kłopoty ze zdrowiem

Spadek libido bywa także objawem choroby. Może mieć związek m.in. z zaburzeniami w pracy tarczycy, cukrzycą lub depresją.

Bywa także skutkiem ubocznym stosowania leków, np. pigułek antykoncepcyjnych (jeśli są źle dobrane!), antydepresantów (szczególnie w początkowej fazie terapii), przeciwpadaczkowych oraz obniżających ciśnienie.

W takiej sytuacji potrzebna będzie konsultacja z lekarzem dbam o zdrowie

91

TO JEST MÓJ CZAS myśl miesiąca

„Usuń ze swojego słownika słowo problem i zastąp je słowem wyzwanie”

s u m a C rt e b l A

Czytasz powyższe zdanie i myślisz: „Łatwo powiedzieć”. Ale wiedz, że życie nie rozpieszczało jego autora. Wybitny pisarz zaznał biedy, chorób i niezrozumienia. Tyle że uznawał je za jedne z wielu doświadczeń, na równi z pozytywnymi sytuacjami.

TEKST ANNA GRZELCZAK

92

dbam o zdrowie

ZDJĘCIA: GETTY IMAGES (1)

T

raktując doświadczenia jako ciąg problemów i bolączek stawiasz siebie na przegranej pozycji. Odbierasz sobie siłę i poczucie sprawczości i zamykając się w klatce pt. „Rozczarowanie” budujesz mur między sobą a światem. Po jednej stronie jesteś ty – osoba, której nic się nie udaje, po drugiej są ci, którzy cię zawiedli, oceniają lub nie rozumieją.

Mur rośnie w miarę jak przybywa w twoim życiu trudnych sytuacji, więc coraz częściej kipisz ze złości i frustracji. Zadręczasz się pytaniami: „Dlaczego ja?”, zamiast zastanowić się co możesz z tym zrobić. Od ciebie zależy, czy zaczniesz traktować problemy jak wyzwania, które zdarzają się wszystkim, zaczniesz szukać rozwiązań, zdobywając nowe umiejętności i słuchając osób bardziej doświadczonych, czy zostaniesz za murem. Może nie od razu ci się uda, ale nowa narracja sprawi, że wyjdziesz z sytuacji silniejsza i otoczona wsparciem.

GENIALNY FILTR na objawy przeziębienia i grypy

Fervex, Fervex o smaku malinowym, Fervex D, Fervex Junior (Paracetamolum + Acidum ascorbicum + Pheniramini maleas), granulat do sporządzania roztworu doustnego. Skład: Fervex, Fervex D, Fervex o smaku malinowym: paracetamol 500 mg, kwas askorbowy 200 mg, maleinian feniraminy 25 mg; Fervex Junior: paracetamol 280 mg, kwas askorbowy 100 mg, maleinian feniraminy 10 mg. Wskazania do stosowania: doraźne leczenie objawów grypy, przeziębienia i stanów grypopodobnych (ból głowy, gorączka, zapalenie błony śluzowej nosa i gardła) u dorosłych i dzieci powyżej 15 lat (Fervex, Fervex o smaku malinowym, Fervex D); u dzieci powyżej 6 lat (Fervex Junior); Fervex D może być stosowany przez chorych na cukrzycę. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na subst. czynne lub którąkolwiek subst. pomoc.; ciężka niewydolność wątroby lub nerek; jaskra z wąskim kątem; rozrost gruczołu krokowego z towarzyszącą retencją moczu; dzieci poniżej 15 lat (Fervex, Fervex o smaku malinowym, Fervex D); dzieci poniżej 6 lat (Fervex Junior); nietolerancja fruktozy, zespół złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedobór sacharazy-izomaltazy (Fervex, Fervex o smaku malinowym), fenyloketonuria (Fervex D). Podmiot odpowiedzialny: UPSA SAS, 3 rue Joseph Monier, 92500 Rueil-Malmaison, Francja.

FER/SG/01/2020 data oprac. grudzień 2020

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu

TO JEST MÓJ CZAS prawo

pytamy

eksperta

MEC. KRZYSZTOF WITKOWSKI radca prawny w Biurze Rzecznika Finansowego

Co zrobić, by niepełnoletnie dziecko nie odziedziczyło długów?

Spadek

bez długów

Śni ci się, że dostajesz majątek po zapomnianym wujku?

Pamiętaj, że jeśli marzenie się spełni, lepiej zejść na ziemię i działać tak, by przez przypadek nie wpaść w tarapaty.

TEKST MAGDA KOZIŃSKA

P

rawo spadkowe określa, kto ma prawo do dziedziczenia majątku po osobie zmarłej. W pierwszej kolejności jest to małżonek oraz dzieci. Spadek mogą dziedziczyć także rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, a także dalsza rodzina – wujostwo czy kuzyni.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

To najlepsza forma dziedziczenia po zmarłym (a poza tym domyślna, wymagająca jednak sporządzenia spisu odziedziczonego majątku).

Zabezpiecza interesy spadkobiercy, gdyż ogranicza jego odpowiedzialność za ewentulne długi spadkowe do tzw. wartości czynnej spadku.

A to oznacza, że nie będziesz 94

dbam o zdrowie

obciążona zobowiązaniami osoby zmarłej, jeśli przekraczają one wartość odziedziczonego majątku – wysokość spłaty istniejących długów przez spadkobiercę zostanie ograniczona do wartości otrzymanego spadku. A jeśli są mniejsze od pozostawionego majątku, otrzymasz to, co zostanie po spłacie wierzycieli.

Przyjęcie spadku wprost

Oznacza, że dziedziczysz wszystko – czyli zarówno majątek zmarłego, jak i jego długi. Teraz ich spłacenie to twój problem – odpowiadasz za nie całym swoim prywatnym majątkiem. A więc na zwrot zobowiązań mogą pójść nie tylko pieniądze ze spadku, ale także twoje własne. By przyjąć spadek w ten sposób, niezbędne jest złożenie

Gdy dziecko jest osobą małoletnią, nie posiada zdolności do czynności prawnych, co oznacza, że nie może samodzielnie złożyć oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W jego imieniu takie oświadczenie muszą złożyć rodzice lub opiekunowie prawni.

Najpierw jednak muszą złożyć w wydziale rodzinnym sądu rejonowego wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku.

Sąd ocenia bowiem, czy takie działanie faktycznie zabezpiecza interesy dziecka. Dopiero po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku przez sąd możliwe będzie odrzucenie spadku przez małoletniego. stosownego oświadczenia przed sądem lub notariuszem, najpóźniej w terminie sześciu miesięcy od uzyskania informacji o spadku.

Odrzucenie spadku

Jeśli wydaje nam się, że osoba zmarła miała długi wyższe niż to, co pozostawiła, możemy spadek odrzucić w całości. Uwaga! Odrzucenie spadku nie oznacza automatycznego umorzenia zobowiązań spadkowych. Spadek przechodzi wtedy na kolejne osoby. Czyli jeśli odrzucimy spadek po mężu, to przejdzie on na dzieci. One również muszą go odrzucić, jeśli nie chcą spłacać długów ojca.

TO JEST MÓJ CZAS podróże

ROGALE ŚWIĘTOMARCIŃSKIE PIECZE SIĘ Z NADZIENIEM Z BIAŁEGO MAKU. ICH KSZTAŁT NAWIĄZUJE DO PODKOWY, KTÓRĄ MIAŁ ZGUBIĆ KOŃ ŚWIĘTEGO.

Poznań wświętego dniu Marcina

Co roku w stolicy Wielkopolski odbywają się huczne obchody na cześć patrona jednej z głównych ulic miasta. Na to niepowtarzalne wydarzenie i smakowanie słynnych rogali czekają tysiące poznaniaków i turystów.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

96

dbam o zdrowie

J

edenastego listopada, w dniu św. Marcina, po sumie odpustowej rusza spod kościoła przy ulicy Święty Marcin pochód pod przewodnictwem świętego. Pełno w nim barwnie przebranych postaci, kuglarzy, muzyków.

Wszyscy w radosnym korowodzie zmierzają do Zamku Cesarskiego, gdzie św. Marcin z rąk prezydenta otrzymuje klucz do bram miasta.

Ten moment jest sygnałem do rozpoczęcia wspólnej zabawy. Odbywają się koncerty, spektakle, wystawy, pokazy laserowe, a przede wszystkim kiermasz, na którym nie brakuje ani świętomarcińskiego wina, ani słynnych świętomarcińskich rogali (aby cukiernia mogła używać tej nazwy, musi mieć specjalny certyfikat).

Historia wypieku tego wyjątkowego rogala wywodzi się z czasów pogań-

Atrakcje miasta ZABYTKOWA ARCHITEKTURA •Kościół św. Marcina (na zdjęciu) – to właśnie stąd wy-

skich. Zgodnie z obowiązującym wówczas zwyczajem na jesieni składano bogom ofiary z wołów lub z ciasta w kształcie wolich rogów. Tradycję tę w 1891 roku, ale w nieco innej formie przejął i kontynuował Kościół, łącząc ją z postacią Świętego Marcina.

Gdy zbliżało się wspomnienie świętePALMIARNIA W PARKU WILSONA MA PONAD go w kalendarzu liturgicznym, ówcze- NIEROZPOZNANI – 112 RZEŹB 100 LAT. JEST NAJWIĘKSZĄ W KRAJU I JEDNĄ sny proboszcz poznańskiej parafii Z NAJWIĘKSZYCH W EUROPIE. W PAWILONACH MAGDALENY ABAKANOWICZ pod jego wezwaniem zaapelował do ZNAJDUJE SIĘ PONAD TYSIĄC GATUNKÓW ROŚLIN, W PARKU CYTADELA A TAKŻE RYBY, GADY I OWADY. wiernych, aby wzorem patrona zrobili coś dla biednych. Obecny na mszy cukiernik przygotował na odpust rogale w kształcie podkowy; bogatsi poznaniacy kupowali te smakołyki, a biedni SZTUKA W MUZEUM I NA ULICY otrzymywali je darmo. Dziś wszyscy chętnie się nimi raczą i obdarowują.

•Rzeźba „Golema” kontrowersyjnego czeskiego artysty Davida Černego (Al. Marcinkowskego) i „Plaża w Pourville”, jedyny w Polsce obraz Claude'a Moneta, z którym wiąże się sensacyjna kradzież w 2000 r., a później odzyskanie dzieła (Muzeum Narodowe).

•Sreet-art, czyli murale, graffiti, neony i typografie. Jest ich blisko znajduje się na rynku 100. Najsłynniejsze malowidło to trójwymiarowa „Opowieść śrów kamienicy z widokiem decka z trębaczem na dachu i kotem w tle” (ul. Śródka). Unikatowe są też murale poetyckie z wierszami m.in. Różewicza, Szymna wieżę z koziołkami. borskiej, Herberta. Do wszystkich tych prac można dotrzeć dzięki Zamiast wystaw są tu bezpłatnej mapce „Z bliska/Z daleka” (dostępna w Internecie w pliku PDF lub w informacji turystycznej). pokazy wypiekania rogali •Ogród czasu na Malcie, w którym znajduje się zespół wyjątkoprzez doświadczonych wych zegarów słonecznych, m.in. prasłowiański.

Warto też zobaczyć

Muzeum rogala

cukierników.

dbam o zdrowie

97

ZDJĘCIE: PAWEŁ MATYSIAK/REPORTER (1), RAFAŁ JABŁOŃSKI/EAST NEWS (1), URZĄD MIASTA POZNAŃ (2)

ŚWIĘTY MARCIN W STROJU RZYMSKIEGO LEGIONISTY NA BIAŁYM KONIU PROWADZI BARWNY KOROWÓD SPOD KOŚCIOŁA POD JEGO WEZWANIEM AŻ PO MURY CESARSKIEGO ZAMKU.

rusza świętomarciński pochód. Warto w nim zobaczyć ołtarz z 1498 r. – tryptyk obrazujący życie św. Katarzyny – i rzeźbę Madonny z Dzieciątkiem z 1510 r.

•Ostrów Tumski – jedna z bardziej urokliwych części miasta. Enklawa ciszy i spokoju. Znajduje się tutaj m.in. najstarsza w Polsce katedra (miejsce pochówku pierwszych Piastów), której początki sięgają X w, i Rezerwat Archeologiczny Genius Loci eksponujący pamiątki grodowe początków państwa polskiego.

•Stare Miasto z kolorowymi kamienicami i renesansowym ratuszem, gdzie mieści się Muzeum Historii Miasta Poznania. Nad zegarem umieszczonym w fasadzie ukazują się w południe trykające koziołki, popularny symbol miasta.

TO JEST MÓJ CZAS

krzyżówka

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU, A ZARAZEM ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)

*

ROZWIĄZANIE ** Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do „Magazynu dbam o zdrowie”. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 30.11.2021 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn dbam o zdrowie, Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa 98

dbam o zdrowie

* Suplement diety ** Produktów biobójczych należy używać z zachowaniem środków ostrożności.

Przed każdym użyciem należy przeczytać etykietę i informacje dotyczące produktu.

INOVOX Ultra smak miętowy, 8,75 mg, Flurbiprofen 8,75 mg, pastylki twarde Wskazania do stosowania: krótkotrwałe objawowe łagodzenie stanu zapalnego gardła u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 12 lat.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą; Pacjenci ze stwierdzonymi wcześniej reakcjami nadwrażliwości (np. w postaci astmy, skurczu oskrzeli, zapalenia błony śluzowej nosa, obrzęku naczynioruchowego lub pokrzywki) w odpowiedzi na kwas acetylosalicylowy lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ); Nawracający wrzód trawienny/krwawienie (dwa lub więcej odrębnych epizodów potwierdzonego owrzodzenia) lub owrzodzenie jelit stwierdzane obecnie lub w wywiadzie; W wywiadzie krwawienie lub perforacja przewodu pokarmowego, ciężkie zapalenie jelita grubego, zaburzenia krwotoczne lub zaburzenia hematopoezy związane z uprzednim leczeniem lekami z grupy NLPZ; Ostatni trymestr ciąży; Ciężka niewydolność serca, ciężka niewydolność nerek lub ciężka niewydolność wątroby.

Podmiot odpowiedzialny: US Pharmacia Sp. z o.o. ul. Ziębicka 40, 50–507 Wrocław Inovox Express smak miodowo–cytrynowy, 2 mg + 0,6 mg + 1,20 mg Inovox Express smak pomarańczowy 2 mg + 0,6 mg + 1,20 mg Inovox Express smak miętowy 2 mg + 0,6 mg + 1,20 mg Lidokainy cholorowodorek, amylometakrezol, alkohol 2,4–dichlorobenzylowy 2 mg + 0,6 mg + 1,20 mg, pastylki twarde.

Wskazania do stosowania: Łagodzenie bólu gardła u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą.

Ze względu na zawartość lidokainy produkt jest przeciwwskazany do stosowania u dzieci w wieku poniżej 12 lat.

Podmiot odpowiedzialny: US Pharmacia Sp. z o.o. ul. Ziębicka 40, 50–507 Wrocław 1. Największa dawka flurbiprofenu dostępna bez recepty. 2. Wynika z działania znieczulającego, Źródło: CHPL produktu.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.