DOZ_Magazyn_10-2021

BĄDŹ EKO! • 16 sposobów na oszczędzenie wody • PORADY I INSPIRACJE DLA CIEBIE

Nº 10

(175)

PAŹDZIERNIK 2021

wój Tjesienny cz.2

niezbędnik

5

99ZŁ

w tym 8% VAT

Maja Popielarska Szanuję sygnały, które wysyła mój organizm

INFEKCJE WIRUSOWE – jak je odróżnić i skutecznie LECZYĆ

Gluten

pod lupą CZY NAPRAWDĘ (I KOMU)

SZKODZI?

Jelita

drugi mózg CZY WIESZ, ŻE TO ONE ODPOWIADAJĄ ZA DOBRY NASTRÓJ?

DOMOWA KLINIKA

7

NATURALNYCH SPOSOBÓW NA OBNIŻENIE CIŚNIENIA SPRAWDŹ!

O SEKSIE NIE BÓJ SIĘ MARZEŃ EROTYCZNYCH!

INDEKS 267309

Z FANTAZJĄ

Październik 2021 Porady i inspiracje dla Ciebie

Dzień

dobry

J

esień to czas szczególnie trudny dla naszego zdrowia. Wirusowe infekcje trapią nas częściej niż zwykle. Dlatego w tym wydaniu kontynuujemy nasz cykl „Jesienny niezbędnik”.

Znajdziecie w nim ważne informacje dotyczące przeziębienia, grypy i Covid-19. Jak je odróżnić po objawach, jakie podjąć działania w przypadku choroby – to wszystko w naszym październikowym temacie miesiąca.

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON (1)

Polecam także ciekawy artykuł na temat jelit, określanych nie bez przyczyny jako „drugi mózg” człowieka, rozmowę z ginekologiem o profilaktyce raka piersi (wcześnie wykryty jest całkowicie uleczalny!) oraz nasze ekopatenty na oszczędzanie wody. Czy wiecie, że w Polsce mamy jej mniej niż w Sudanie czy Australii? Zaskakujące, prawda?

I jeszcze wiadomość od naszego eksperta, psychologa – dla kobiet, które nieustannie dążą do perfekcjonizmu – dziewczyny, bycie niedoskonałym jest piękne!

Miłej lektury!

Karolina Banasiak

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN DBAM O ZDROWIE WYTWORZONO Z MATERIAŁÓW POCHODZĄCYCH Z DOBRZE ZARZĄDZANYCH LASÓW POSIADAJĄCYCH CERTYFIKAT FSC® I Z RECYKLINGU

PISZCIE DO NAS! NA WASZE LISTY CZEKAMY POD ADRESEM MAGAZYN@DBAMOZDROWIE.PL

dbam o zdrowie

3

SPIS

W

treści

Zobacz, co

numerze... inspiracje miesiąca 9 W żółtych płomieniach liści

Kalendarium zdrowia

mam pytanie do...

12 Maja Popielarska – Stawiam na siebie

temat miesiąca 16 Twój jesienny niezbędnik, część 2 – Jak pokonać sezonową infekcję

PISZCIE DO NAS! Droga redakcjo, Dostałam kolejny numer magazynu i jaka niespodzianka. Nowa szata graficzna, nowe działy i nowe tematy. Moją uwagę przyciągnęły przede wszystkim trzy artykuły: „Czy warto grać w zielone”, „Policz swoje śmieci”, „Gdzie ja miałam swoje oczy”. Zwłaszcza ten ostatni, a konkretnie rozmowa z psychologiem dotycząca relacji w dojrzałym związku wydała mi się bardzo ważna. To problem wielu par, wiem to z własnego doświadczenia i opowieści koleżanek, niby żyjemy razem, a tak naprawdę obok. Z czasem namiętność wygasa, dzieci dorastają. Jak na nowo zaciekawić się sobą, uciec przed rutyną? „Spróbujmy spojrzeć na partnera bez oceniania, jedynie obserwując i wspierając.

Podążajmy za jego propozycją, bo tylko tak jego lepiej poznamy”, radzi psycholog. (...) Pozdrawiam. Anna S. 4

dbam o zdrowie

*

*

Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów.

Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl * suplement diety

62 Dieta Jak ustrzec się cukrzycy typu 2 66 Jadłospis na zdrowie Zupy z misją

dbam o zdrowie 26 Zoom na… Zadbaj o swoją mikrobiotę 30 Nowe terapie 32 Ważne badanie Cytologia ratuje życie 34 Rozmowa z lekarzem Profilaktyka raka

piersi jest w twoich rękach 36 Zdrowie rodziny Co proszę? Covid atakuje słuch 42 Z Waszych listów Zapytaj farmaceutkę 44 Zdrowie rodziny 7 sposobów na nadciśnienie 48 Felieton Diagnoza z Internetu?

wieści z apteki 68 Porady zza pierwszego stołu

jestem eko

70 Zoom na... Woda cenniejsza niż złoto 74 W zgodzie z naturą Jej wysokość róża 76 Mam patent na… Monika Mrozowska

– Chronię środowisko i uczę tego dzieci

dbam o urodę

78 Zoom na... Zadbane włosy bez fryzjera

to jest mój czas

84 Zoom na... Ciągle nie dość dobra, żyję zdrowo czyli o pułapkach perfekcjonizmu 50 Zoom na... Sen. Wyciszy, naprawi, uleczy 88 Seksuolog radzi... Wszystko 54 W dobrej formie Płaski brzuch w miesiąc! o fantazjach seksualnych 90 Myśl miesiąca jem zdrowo 92 Prawo Pieniądze pod ochroną 94 Podróże Z biegiem Krutyni 56 Zoom na... Zamieszanie wokół glutenu 98 Krzyżówka 60 Superfood Granat Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

dbam o zdrowie

5

Poznajcie naszych

ekspertów

Drodzy Czytelnicy, misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z Farmaceutami.

Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do nas pod adres magazyn@dbamozdrowie.pl, ale także za pośrednictwem czatu w aplikacji DOZ.pl.

Wydawca Bez Recepty Sp. z o.o.

94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu Projekt, redakcja, wykonanie Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. j.

04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn@dbamozdrowie.pl www.bauer.pl Redaktor naczelna Izabela Raduszewska Redaktor prowadząca Karolina Banasiak Redaktor kontentu Urszula Zubczyńska Sekretarz redakcji i korekta Alicja Daszkiewicz, Magdalena Łuków

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MGR FARMACJI

KRZYSZTOF SŁOMIAK

JOANNA NACZYŃSKA

AUTOR TEKSTÓW O NOWYCH TECHNOLOGIACH I CHOROBACH CYWILIZACYJNYCH

PODEJMUJE TEMATYKĘ ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I RECEPTUR APTECZNYCH

Zespół redakcyjny Marzena Bartoszuk, Magdalena Bauman, Agnieszka Czechowska, Alicja Daszkiewicz, Anna Grzelczak, Aleksandra Jaworska, Magdalena Kozińska, Cezary Kubaszewski, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Diana Ożarowska-Sady, Małgorzata Świgoń, Teresa Zuń Projekt graficzny Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum Zespół graficzny Agata Baranowska, Mariusz Bączkowski, Maciej Moszyński, Katarzyna Rawska, Ewa Rozum, Renata Szwarc Fotoedycja Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka

MGR FARMACJI

MGR FARMACJI

KAROLINA BANASIAK

EWA DEMBOWSKA

REDAKTOR PROWADZĄCA DOZ MAGAZYN, SPECJALISTKA W DZIEDZINIE KOSMETYKÓW I ZIOŁOTERAPII

ODPOWIADA NA WASZE PYTANIA DO FARMACEUTY

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

MAGDALENA BULSKA PRACOWNIK NAUKOWY, AUTORKA PUBLIKACJI DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA FARMAKOTERAPII I ZDROWIA KOBIET

W stworzeniu tego wydania Magazynu dbam o zdrowie pomogli nam również:

Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz Zdjęcie na okładce IZA GRZYBOWSKA/TVN

Zdjęcia w magazynie 123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej) Reklama pharma Magdalena Ruszkowska tel. +48 885 500 881 reklama@dbamozdrowie.pl Reklama no-pharma Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl

BARBARA LASOTA ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW, PASJONATKA DIETETYKI

6

dbam o zdrowie

RAFAŁ KUŹLIK

AGNIESZKA CZECHOWSKA

DR N. MED., SPECJALISTA Z ZAKRESU GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWA ORAZ GINEKOLOGII ESTETYCZNEJ, WWW.SASKAMED.PL

ABSOLWENTKA SEKSUOLOGII KLINICZNEJ, EDUKATORKA SEKSUALNA

JOANNA GODECKA

Druk Quad/Graphics Europe Sp. z o.o.

07-200 Wyszków, ul. Pułtuska 120

PSYCHOTERAPEUTKA I CERTYFIKOWANY LIFE COACH, AUTORKA KSIĄŻEK

Zapraszamy na www.dbamozdrowie.pl.

INSPIRACJE

kalendarium

PAŹDZIERNIK

W żółtych płomieniach

liści TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

J

esień to druga wiosna, gdzie każdy liść jest kwiatem – miał powiedzieć Albert Camus.

Ta pora roku zachwyca paletą barw, babim latem i porannymi mgłami. Krzykiem żurawi i kluczem gęsi na niebie. Jakby przez cały rok czekała na wielki finał. To ostatnia ostatnia szansa, żeby nacieszyć oczy kolorami przed zimą i wystawić twarz do słońca. Więc jak najczęściej spacerujmy, biegajmy czy wsiadajmy na rower. Jesienna koloroterapia i szelest liści pod stopami wprowadza nas w pozytywny nastrój, relaksuje i dodaje energii. Wzmacnia odporność, reguluje ciśnienie krwi i ułatwia zasypianie. Przebywanie wśród drzew wycisza, uspokaja i pomaga przywrócić równowagę. Pobudza organizm do samoleczenia. Wszystko dzięki zawartym w korze, liściach i igłach fitoncydom – substancjom chemicznym, które działają przeciwbólowo, przeciwzapalnie i antyseptycznie. Wykorzystajmy tę magiczną chwilę, zanim przyjdą szare, deszczowe listopadowe dni.

10 października Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego

Według WHO zaburzenia psychiczne dotyczą aż 20 proc. ludności.

Najpowszechniejsza jest depresja – cierpi na nią 100 milionów osób na całym świecie i co dziesiąty Polak.

Dlatego tak istotne jest zwrócenie uwagi na dbałość o zdrowie psychiczne i pomoc osobom chorym z naszego otoczenia.

15 października Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi

Ma na celu promocję działań profilaktycznych. O tym, jak ważne jest samobadanie i regularne robienie USG piersi i mammografii, rozmawiamy z ekspertem na s. 34.

100tys. ponad

snów doświadczamy podczas swego życia, a to sprowadza się do kilkudziesięciu w ciągu nocy, jednak zapamiętujemy tylko nieliczne. Więcej na temat snu piszemy na s. 49–52.

dbam o zdrowie

9

MAM

pytanie do...

Stawiam na siebie

Mówi, że uwielbia beztroskę i naiwność swoich synów, wynikającą z braku doświadczenia. Ją doświadczenie nauczyło, że wiele może, ale nie wszystko już musi. I że czasem trzeba postawić na pierwszym miejscu siebie.

ROZMAWIAŁA TERESA ZUŃ

o rok jubileuszy. Mija właśnie 25 lat, gdy studentka trzeciego roku architektury krajobrazu na warszawskiej SGGW szukając pracy na wakacje, poszła na casting do telewizji i... już w niej została.

W tym roku też zobaczyliśmy 800. odcinek jej programu „Nowa Maja w ogrodzie”. Bo ogrody to jej miłość i pasja. Wciąż pamięta smak owoców z sadu dziadków i hołubi starą papierówkę, która rośnie przed jej kuchennym oknem. Patrzy na nią, zaczynając dzień i kontemplując zmieniające się pory roku.

Gdyby miała pani dokończyć zdanie: Idealny dzień to...

...to taki, który zaczyna się skończonym dobrym snem, miłą pobudką, krótką gimnastyką, 12

dbam o zdrowie

szklanką ciepłej wody z cytryną i śniadaniem z moimi chłopakami. Takim niespiesznym. Wtedy nawet piżamy mi nie przeszkadzają, choć na ogół tępię zasiadanie w nich do stołu i na to nie pozwalam. Śniadanie jest ważne?

Każdy posiłek z rodziną przy stole jest ważny. Celebrujemy je, kiedy tylko można, zwłaszcza w weekend, ale nawet te w tygodniu, bardziej spieszne, są ważnym czasem dla nas. Lubimy być razem, ale też nie jesteśmy zazdrośni, gdy któreś z nas chce robić coś innego. Dlatego, gdy mąż chce grać w tenisa, nie robię wyrzutów, że wychodzi, tylko zajmuję się swoimi sprawami. Tak więc idealny dzień wynika z dobrych relacji w domu, z bliskości, ale także swobody, którą sobie wzajemnie dajemy.

Zawsze stara się pani dostrzegać tę jaśniejszą stronę?

Złe rzeczy, czy tego chcemy, czy nie, i tak nas dotykają. Bliskie nam osoby chorują, tracimy je, widzimy tragedie, czytamy o nich... Nie na wszystko w życiu mamy i możemy mieć wpływ. Dlatego wolę widzieć dobre strony niż skupiać się na tych złych.Tak łatwiej mi żyć. Co nie znaczy, że nie zdarzają mi się takie momenty, gdy nie mam siły na nic i mogłabym tylko leżeć i gapić się w sufit.

Różnica jest taka, że kiedyś sobie na nie nie pozwalałam, teraz szanuję ten sygnał, który wysyła organizm, uznając, że widocznie tego mi trzeba, że powinnam postawić na pierwszym miejscu siebie. Wtedy się kładę albo czytam książkę, albo patrzę na ogród i to jest mój rodzaj medytacji.

ZDJĘCIA: IZA GRZYBOWSKA/TVN (2)

T

Maja Popielarska

NA EKR ANI Najl E epsz

Kiedyś powiedziała mi pani, że poczucie obowiązku świadczy o sile człowieka.

O, na szczęście się to zmieniło!

Oczywiście, poczucie obowiązku wciąż ma dla mnie znaczenie, ale przede wszystkim liczy się umiejętność oceniania ważności spraw. Kiedyś wszystko musiało być u mnie zrobione na tip-top.

Dlatego, choćby nie wiem co, zrywałam się rano, aby zrobić zakupy, by mąż i synowie mieli świeży chleb na śniadanie. Dziś w takiej sytuacji myślę: „trudno, zjedzą mniej świeży”. Potrafię odpuścić.

wo a najp dniczkaprzei ogro ęknie po j gramdach. J szych „No ej pro w og w r kana odzie” a Maja p ły T ok oraz VN i HGazują Play T er. V

Zwłaszcza że tak już zwykle jest, że to, co dla nas jest wysiłkiem i dobrą wolą, dla otoczenia szybko staje się normą i oczywistością.

I nie wiadomo kiedy wpada się w wir obowiązków, z którego trudno się wyrwać. Dlatego tak cenna jest umiejętność ich oceniania i gradowania. Ale do tego też trzeba dojrzeć. Jeszcze kilka lat temu nie uwierzyłabym, że jestem w stanie przejść tę drogę. Że lista spraw do załatwienia na tydzień nie musi sięgać 50 pozycji, tylko 15. Że w domu nie wszystko musi być wyprasowane i wybłyszczone. Że czegoś może w nim zabraknąć i to nie koniec świata ani mnie jako kobiety, matki, żony czy pani domu.

Jak ci trzej otoczeni kokonem miłości i troski mężczyźni pani życia zareagowali na tę zmianę?

Cieszą się, bo jestem spokojniejsza. I to jest dla mnie najlepszy sygnał, że sama się zapędziłam w kozi róg, sama wymyśliłam, że wszystko, co robiłam, jest konieczne do dobrego życia i funkcjonowania. A czy im jest to ab-

dbam o zdrowie

13

MAM

pytanie do...

solutnie do szczęścia potrzebne?

Wychodzi na to, że nie.

Była pani zła na siebie, że tak późno doszła do tego?

Raczej się z siebie śmieję. Nie patrzę na te doświadczenia ze złością czy smutkiem, po prostu cieszę się, że udało mi się pewne rzeczy zauważyć i zmienić.

Widocznie wcześniej nie był to mój czas na to.

Żyjemy coraz szybciej, w coraz większym stresie.

Jaki jest pani na to sposób?

Do tego długotrwałego stresu staram się nie dopuszczać, a przy tym doraźnym cuda czyni oddech, taki głęboki, do brzucha. Szczęśliwie uczyłam się takiego sposobu oddychania na zajęciach z logopedii, więc to potrafię. Poza tym to świetna metoda na to, by szybko zasnąć. Gdy miewam trudniejsze momenty, skupiam się na takim głębokim oddechu i zasypiam, zanim zrobię ich dziesięć.

A gdy mówienie sobie „oddychaj” nie pomaga i trzeba wyrzucić z siebie emocje, co pani robi?

Samo wyrażanie złości nie jest czymś złym. Uważam, że powiedzieć bliskim, że wkurzyli mnie jak jasny gwint, trzepnąć gazetą o stół i stwierdzić, że nie chce mi się z nimi gadać, jest znaczne lepsze niż tłumienie gniewu w sobie czy bycie obrażoną. Tak samo jak nakazywanie innym domyślać się, o co nam chodzi. Bo oni czasami w ogóle nie wiedzą, co się wydarzyło, bo patrzą innymi oczami.

Wiem, o czym mówię, bo mam trzech facetów w domu! Tak więc gdy emocje buzują, idę na długi spacer albo biorę łopatę i kopię w ogródku. Ale rzadko, naprawdę rzadko mi się to zdarza, żebym była wyprowadzona z równowagi.

14

dbam o zdrowie

Mój sposób na stres?

Cuda czyni oddech, taki glęboki, do brzucha.

Wspominała też pani, że ćwiczy.

Co rano robię ćwiczenia rozciągające, czasem powiszę sobie na drążku... Praktykuję też tak zwane rytuały tybetańskie, to rodzaj ćwiczeń oddechowo-rozciagających, które dobrze mnie nastrajają, głowa dostaje sygnał: „zrobiłaś coś dobrego dla siebie”. Moje najnowsze odkrycie to tenis, którego wielkim miłośnikiem jest mój mąż. Zawsze mi się podobał i kiedyś próbowałam grać. Teraz do niego wróciłam i zakochałam się w treningach.

I wraca pani z kortu cała w endorfinach?

Tak mówią! Ale dla mnie ważne jest to, że na korcie trzeba się skupić, ważny jest moment, kiedy widzi się tylko i wyłącznie piłkę, świat poza nią przestaje istnieć.

I to wszystko przy bardzo dużym wysiłku fizycznym. Bo co tu kryć, chodzi też o to, by utrzymać jakąś formę i formułę. Dobijam do pięćdziesiątki, więc coraz z tym trudniej, więcej uwagi trzeba sobie poświęcić.

Skoro doszłyśmy do rzeczy, które z wiekiem przychodzą trudniej, to porozmawiajmy jeszcze o diecie.

Z tym mam problem, bo po prostu uwielbiam jeść. Ale wypracowałam system, który nie jest żadnym odkryciem, ale u mnie się sprawdza – po prostu jem mniej-

sze porcje, za to częściej. Staram się też nie jeść po 18.00. Ostatnio dowiedziałam się, że dobrze jest robić sobie 16-godzinną przerwę miedzy posiłkami, co oznacza, że jeżeli ostatni jest o godz.

18.00, to kolejny może być dopiero o 10.00. Podobno kapitalnie działa to na organizm i przynosi świetne efekty w odchudzaniu się, ale dla mnie to trudne, bo jak wspominałam, lubię zacząć dzień śniadaniem.

Poza tym mam inne grzeszki, bo lubię słodycze.

REKLAMA

Ale ma pani też ogródek, w którym chyba można spalić sporo kalorii.

Uprawiam w nim trochę warzyw, w tym roku po raz pierwszy mogłam to robić w szklarence.

Nie jest duży, ale to mój azyl. Kocham go, bo wybacza błędy i nieróbstwo, i idzie swoją drogą.

Można, oczywiście, zawiesić poprzeczkę wysoko, ale wychodzę z założenia, że ma cieszyć. Moim oczkiem w głowie jest jabłoń, rzadko dziś spotykanej odmiany papierówka. Mamy na nią widok z okna w kuchni, wyznacza rytm pór roku, na dodatek w dziupli sikorka modra uwiła sobie gniazdo. Możemy patrzeć na to godzinami.

Z czego prowadząca program „Nowa Maja w ogrodzie” jest najbardziej dumna w swoim ogródku?

Z tego, że sobie pewne rzeczy odpuściłam.

I prowadzę go naturalnie, dzięki czemu mogę obserwować wielu gości, przede wszystkim ptaki.

A od czasu, gdy założyłam oczko wodne, pojawiają się i inne zwierzęta, żaby, jeże...

A którą porę roku w ogrodzie lubi pani najbardziej?

Dla mnie każda jest szczególna i każdą lubię. To tylko kwestia nastroju i umiejętności godzenia się z tym, że pewien etap się kończy, a zaczyna drugi, też ciekawy. I tego, by spoglądać z uśmiechem na to, co było i nie bać się tego, co będzie.

W KILKU SŁOWACH

Zawsze dobra pogoda

Dziennikarka i prezenterka pogody. Kocha podróże i poznawanie. Uwielbia czytać i rozmawiać. To widać za każdym razem, gdy pojawia się w autorskim programie „Nowa Maja w ogrodzie”.

Rodzinne klimaty

Mama Jasia (lat 10) i Kuby (lat 20) mówi, że wzrusza się zawsze, gdy widzi ich tulących się do siebie. „Ale wciąż walczę z ich bałaganiarstwem, choć coraz częściej myślę, że to walka z wiatrakami”, śmieje się.

TEMAT cz.2

jesienny niezbędnik

miesiąca

Jak

pokonać sezonową

infekcję

Dlaczego wraz z nadejściem pierwszych chłodów zaczynają się katar i kaszel, łatwiej łapiemy grypę?

Jak bronić się przed atakiem wirusów, jak skutecznie się leczyć? Warto dobrze się do tego przygotować.

Tym bardziej, że czeka nas kolejny sezon z nowym, niebezpiecznym wrogiem: koronawirusem.

Pomoże nam w tym nasz jesienny przewodnik.

TEKST MAGDALENA BAUMAN 16

dbam o zdrowie

N

REKLAMA

ie bez przyczyny przeziębienie i grypa nazywane są infekcjami sezonowymi – duże znaczenie w nasileniu się zachorowań odgrywa tu bowiem pora roku. Inwazji wirusów sprzyjają niskie temperatury – gdy przemarzniemy czy zmokniemy, organizm skupia się na wyrównaniu strat energetycznych, a jego zdolności obrony słabną. Brak słońca w tym okresie powoduje niedobory witamy D3, która ma wpływ na prawidłowe działanie układu immunologicznego. Znaczenie ma również dieta. W sezonie jesienno-zimowym zaczyna w niej brakować świeżych warzyw i owoców, zawierających cenne witaminy (nie tylko C, ale też A i z grupy B). Rozprzestrzenianiu się wirusów sprzyjają też nasze własne błędy. Z nastaniem chłodów wolimy okna zamknięte od otwartych, tymczasem właśnie teraz powinniśmy regularnie wietrzyć pomieszczenia. A przede wszystkim unikać sytuacji

sprzyjających zarażeniom: nie robić zakupów wtedy, gdy w sklepach jest najwięcej kupujących, ograniczyć podróżowanie komunikacją miejską, bywanie w kinie, teatrze, a nawet na większych uroczystościach rodzinnych. Wszyscy znamy te zalecenia z ostatniego roku pandemii i mamy ich serdecznie dosyć.

Jednak w sezonie infekcji warto je stosować na co dzień, bez względu na odgórne zarządzenia. Dzięki noszeniu maseczek w miejscach publicznych, unikaniu skupisk ludzkich, częstemu myciu rąk, stosowaniu płynów antybakteryjnych znacznie zmniejszymy ryzyko zarażenia wszelkimi wirusami. I nie bójmy się szczepień! Nie tylko przeciw COVID-19, ale i grypie (jedno nie wyklucza drugiego, wystarczy zachować zalecany dwutygodniowy odstęp).

Co jednak robić, gdy wirus nas zaatakuje? Jak wspierać organizm, jakich błędów nie popełniać, aby leczenie było skuteczne? O tym wszystkim przeczytasz na następnych stronach.

Neosine forte

JESIENNY NIEZBĘDNIK

Skład: 1 tabletka zawiera 1000 mg inozyny 1000 mg, tabletki pranobeksu (Inosinum pranobexum): kompleksu zawierającego inozynę oraz 4-acetamidobenzoesan 2-hydroksypropylodimetyloamoniowy w stosunku molarnym 1:3. Substancja pomocnicza o znanym działaniu: Każda tabletka zawiera 206 mg skrobi pszenicznej.

Wskazania: Wspomagająco u osób o obniżonej odporności, w przypadku nawracających infekcji górnych dróg oddechowych. W leczeniu opryszczki warg i skóry twarzy wywołanej przez wirus opryszczki pospolitej (Herpes simplex).

Przeciwwskazania: Produktu leczniczego nie należy stosować: u pacjentów z nadwrażliwością na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; u pacjentów u których występuje aktualnie napad dny moczanowej lub zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi.

Podmiot odpowiedzialny: Aflofarm Farmacja Polska Sp. z o. o.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

dbam o zdrowie

17

TEMAT

miesiąca

ROZPOZNAJ CHOROBĘ WSKAZUJE NA

Gorączka

Gdy temperatura stopniowo podnosi się do 38 st. C, wskazuje na przeziębienie.

Gdy rośnie gwałtownie do mniej więcej 39 st. C, czemu towarzyszą dreszcze, raczej mamy do czynienia z grypą. Przy koronawirusie objawy są podobne do grypowych.

Katar

To jeden z pierwszych objawów przeziębienia (najpierw wodnisty, potem gęstniejący). Przy grypie może się nie pojawić, a jeśli już, to zatykający nos.

Przy koronawirusie częstym objawem jest nieżyt nosa.

Kaszel

Przy przeziębieniu może wystąpić, spływa do gardła, drapie. Grypie towarzyszy prawie zawsze, najpierw suchy, potem mokry, gęstniejący. Przy COVID-19 objawy są podobne do grypy, często pojawia się suchy, męczący kaszel.

Ból mięśni

Przy przeziębieniu słaby, przy grypie bardzo intensywny. Przy zarażeniu koronawirusem bywa dokuczliwy jak przy grypie, ale może także nie wystąpić.

Ból głowy

Przy przeziębieniu niezbyt silny i krótkotrwały. Przy grypie symptomatyczny, bardzo intensywny, długo się utrzymuje. Przy COVID-19 może się pojawić, ale nie musi.

Osłabienie

Przy przeziębieniu szybko ustępuje. Przy grypie i koronawirusie utrzymuje się długo: do 3 tygodni (grypa), a nawet do pół roku (COVID-19).

Osłabienie węchu i smaku

I przy przeziębieniu, i przy grypie osłabienie smaku i węchu pojawiają się głównie na skutek kataru. Przy koronawirusie utrata odczuć nie jest skutkiem kataru, ma gwałtowny przebieg i może trwać nawet kilka tygodni.

Problemy oddechowe

Przy przeziębieniu nie występują, przy grypie może pojawić się dyskomfort w klatce piersiowej. Spłycony oddech, uczucie duszności, problemy z nabraniem powietrza to objawy charakterystyczne dla koronawirusa. Prócz tego mogą wystąpić: problemy jelitowe, wysypka, zapalenie spojówek, pogorszenie słuchu (piszemy o tym na s. 36–40).

Sudafed XyloSpray HA

JESIENNY NIEZBĘDNIK

Skład: Jeden ml aerozolu do nosa roztworu zawiera 1 mg ksylometazoliny chlorowodorku.

Wskazania: Zmniejszenie obrzęku błony śluzowej nosa w ostrym, w naczynioruchowym oraz w alergicznym zapaleniu błony śluzowej nosa. Ułatwienie odpływu wydzieliny w zapaleniu zatok przynosowych oraz w zapaleniu trąbki słuchowej ucha środkowego połączonego z przeziębieniem. Do stosowania u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 6 lat.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie stosować u pacjentów po usunięciu przysadki i po innych zabiegach chirurgicznych przebiegających z odsłonięciem opony twardej.

Podmiot odpowiedzialny: McNeil Healthcare (Ireland) Limited Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

18

dbam o zdrowie

REKLAMA

OBJAW

Wojna wirusów

Trudno nazwać to dobrą wiadomością, ale badania wskazują, że wirusy przeziębienia utrudniają zarażenie się koronawirusem.

REKLAMA

Przeziębienie

THERAFLU EXTRAGRIP

JESIENNY NIEZBĘDNIK

Skład: paracetamol 650 mg, chlorowodorek fenylefryny 10 mg, To wirusowa choroba zakaźna maleinian feniraminy 20 mg o łagodnym przebiegu, atakująca Proszek do sporządzania roztworu doustnego Wskazania: Leczenie objawów grypy głównie górne drogi oddechowe. i przeziębienia, takich jak: gorączka, dreszcze, bóle mięśni, Może ją wywołać ok. 200 różnych bóle kostno – stawowe, bóle głowy, obrzęk i przekrwienie błony śluzowej nosa, nadmierna wydzielina śluzowa z nosa, kichanie. typów wirusów (rinowirusów Przeciwwskazania: Stosowanie produktu jest i koronawirusów). Niewyleczona przeciwwskazane w przypadku: nadwrażliwości na paracetamol, maleinian feniraminy lub chlorowodorek fenylefryny lub do końca potrafi doprowadzić którąkolwiek substancję pomocniczą, stosowania inhibitorów do zapalenie oskrzeli i płuc.

IMAO i okres do 2 tygodni po ich odstawieniu, ciężkich schorzeń układu krwionośnego, nadciśnienia tętniczego, nadczynności tarczycy, jaskry z wąskim kątem przesączania, guza chromochłonnego, pacjentów Zalecenia: stosujących trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, pacjentów stosujących leki blokujące receptory beta Zostań w domu przez kilka dni adrenergiczne, pacjentów stosujących inne leki sympatykomimetyczne. i dużo odpoczywaj.

Produktu nie należy stosować w okresie ciąży i karmienia piersią oraz u dzieci poniżej 12 lat.

Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o. v. XI.2015 W razie potrzeby stosuj leki Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz przeciwgorączkowe, np. z paraceinformacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. tamolem lub ibuprofenem.

Warto w czasie infekcji przyjmować preparaty multiwitaminowe, probiotyki, kwasy omega-3, Grypa witaminę D3 – wzmocnisz układ odpornościowy.

Pij dużo płynów (wody, rozcieńczonych soków To ostra wirusowa choroba zakaźna, obejmująca owocowych, herbat ziołowych). drogi oddechowe i inne narządy. Może powodować Jedz lekkostrawne potrawy z dużą ilością witamin. powikłania, również poważne, a także śmierć.

Nie przegrzewaj się, wietrz pokój, w którym Wyróżnia się 4 typy wirusa grypy, za zakażenia u ludzi chorujesz. najczęściej odpowiada wirus grypy typu A, B i C. W razie pogorszenia się samopoczucia bezwzględnie Zalecane szczepienia przeciwko grypie trzeba co roku skontaktuj się z lekarzem. powtarzać z powodu powstawania kolejnych mutacji. Niezwykle istotne jest wyleczenie choroby, bo może ona spowodować groźne powikłania, m.in. zapalenie: płuc, oskrzeli, mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych, Leczenie wszystmięśnia sercowego czy osierdzia, których skutkiem kich chorób bywa także śmierć. wirusowych wyZalecenia wszystkie takie jak przy przeziębieniu, gląda podobnie, z pewnym różnicami: a głównym Połóż się bezwzględnie na kilka dni do łóżka i wyłącz celem jest z wszelkiej działalności. niedopuszczenie Mierz często temperaturę, nie dopuść, aby przekrodo groźnych czyła 40 st. C. powikłań.

Po chorobie koniecznie skonsultuj się z lekarzem i sprawdź stan serca i płuc.

COVID-19

To ostra wirusowa choroba zakaźna obejmująca drogi oddechowe, która może przebiegać w różny sposób (od bezobjawowego przez łagodny po bardzo ciężki) i powodować bardzo poważne powikłania – w tym śmierć. Wywołuje ją zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2.

Lekarze wciąż poszerzają swoją wiedzę na jej temat.

Niemal codziennie pojawiają się komunikaty dotyczące badań nad przyczyną pandemii i lekami, które pomogą ją zwalczyć – miejmy nadzieję, że stanie się to już niedługo. dbam o zdrowie

19

TEMAT

miesiąca

Pytamy eksperta dr n. farm.

KRZYSZTOF SŁOMIAK

Jak wybierać leki bez recepty i unikać błędów przy ich stosowaniu?

Sygnatura: KETO/004/01-2020

Na razie z całą pewnością wiemy o COVID-19 tyle, że jego skutki bywają bardzo niebezpieczne, ma też bardzo wysoką śmiertelność. Może spowodować m.in.: upośledzenie czynności płuc, ich zwłóknienie i zapalenie, uszkodzenie wątroby, mięśnia sercowego, nerek, ostrą niewydolność oddechową, wstrząs septyczny, chroniczne zmęczenie, schorzenia neurologiczne.

Zalecenia: Gdy podejrzewasz u siebie COVID-19, musisz stosować się do zaleceń związanych z pandemią.

Zadzwoń do swojego lekarza rodzinnego (nie idź do poradni!), aby potwierdził lub wykluczył obawy.

Dostaniesz skierowanie na test. O jego wyniku poinformuje cię lekarz, jednocześnie zaleci ci sposób leczenia. Może to być: skierowanie do szpitala, rozpoczęcie izolacji w izolatorium (jeśli nie możesz odbyć kwarantanny w domu) lub rozpoczęcie izolacji domowej.

Na szczęście większość pacjentów JESIENNY chorych na koronawirusa nie wyNIEZBĘDNIK 1 Siła BEZ RECEPTY maga hospitalizacji. Przy łagodnym Ketonal® Active, 20 kapsułek przebiegu COVID-19 specjaliści zaSkład: Jedna kapsułka, twarda zawiera 50 mg ketoprofenu oraz 186,10 mg laktolecają stosowanie leków objawozy jednowodnej. Wskazania: Krótkotrwałe objawowe leczenie lekkiego do umiarwych, podobnie jak w przypadku kowanego bólu różnego pochodzenia, np. bóle mięśniowe, kostno-stawowe, ból głowy. Przeciwwskazania: Występujące w przeszłości reakcje nadwrażliwości, innych ostrych infekcji wirusowych tj. skurcz oskrzeli, napad astmy oskrzelowej, zapalenie błony śluzowej nosa, podróg oddechowych. Pacjenci, krzywka lub innego rodzaju reakcje alergiczne wywołane podaniem ketoprofenu, salicylanów (w tym kwasu acetylosalicylowego, ASA) lub innych NLPZ. U takich pau których występuje ryzyko ciężcjentów notowano ciężkie, rzadko zakończone zgonem przypadki reakcji anafilakkiego przebiegu choroby (np. ciertycznych. Nadwrażliwość na którąkolwiek substancję pomocniczą leku. III trymestr ciąży. Ciężka niewydolność serca. Czynna choroba wrzodowa żołądka i/lub dwupią na chorobę współistniejącą czy nastnicy lub krwawienie z przewodu pokarmowego, owrzodzenie albo perforacja w zaawansowanym wieku), muszą przewodu pokarmowego w wywiadzie. Skaza krwotoczna. Ciężka niewydolność nerek. Ciężka niewydolność wątroby. Postać: Kapsułki twarde, 50 mg. Podmiot być monitorowani.

Na podstawie badania TNS Kantar – odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria. postrzeganie marki Ketonal wrzesień Uwaga! Zaszczepienie przeciw Podmiot promujący: Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50c, 02-672 War- 2019; http://www.ketonalactive.pl/ Informacje-o-leku/ COVID-19 znacznie redukuje szawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz ryzyko transmisji wirusa, do tego informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany z 98-proc. skutecznością chroni zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu. przed ciężkim przebiegiem choroby.

1

20

dbam o zdrowie

REKLAMA

Gdy czujemy, że coś nas „bierze”, często zaczynamy leczyć się na własną rękę. Przy przeziębieniu i grypie najczęściej sięgamy po leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe z paracetamolem i ibuprofenem.

Ich stosowanie jest bezpieczne, o ile nie przekraczamy zalecanych dawek. Przy kaszlu znaczenie ma jego rodzaj – na kaszel suchy stosujemy lek przeciwkaszlowy, a na kaszel produktywny, z wydzieliną – lek wykrztuśny. Nie stosujmy tych leków jednocześnie, bo znoszą wzajemnie swoje działanie. W walce z katarem pomogą krople do nosa z ksylometazoliną lub oksymetazoliną i doustna fenylefryna, która obkurcza śluzówkę nosa oraz łagodzi objawy.

Najczęstszym błędem jest przyjmowanie wielu leków jednocześnie, co może prowadzić do działań niepożądanych i naraża nas na przedawkowanie. Pamiętajmy też, że w wyborze leku warto skorzystać z rady farmaceuty.

Panujemy nad kaszlem!

OTC/161/11-2020/8

JEDNA tabletka POTRÓJNE działanie

ACC® optima, 600 mg, tabletki musujące. Skład: 1 tabletka musująca zawiera 600 mg acetylocysteiny, laktozę i sód. Wskazania: lek rozrzedzający wydzielinę dróg oddechowych i ułatwiający jej odkrztuszanie u pacjentów z zapaleniem oskrzeli związanym z przeziębieniem. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek ze składników leku, czynna choroba wrzodowa, ostry stan astmatyczny. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 14 lat. Opakowania: 10 tabletek musujących. Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria. Pełna informacja o lekach dostępna w Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl. ACC opt mus 10/15/01 pacj

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

TEMAT

miesiąca

3 domowe syropy z buraka

z chrzanu

Składniki: 100 g świeżo startego chrzanu, Makrobiotyczna zupa mocy To dalekowschodnia wersja znanego z właściwości leczniczych rosołu ½ szklanki wody, 100 g miodu Do startego chrzanu dodaj przestudzoną wodę, z kury. Według Kuchni Pięciu Przemian każdy składnik reprezentuje inny żywioł (ogień, ziemia, pozostaw na pół godziny. Dodaj miód i odstaw metal, woda, drzewo), a znaczenie ma kolejność ich na kilka godzin. Powstałą esencję przelej przez dodawania oraz długi czas gotowania. Oto przepis: sitko do innego słoika. Pij 3–4 razy dziennie Do 4–5 l gorącej wody włóż 4 marchewki, kilka ziaren po posiłku, dodając łyżeczkę do szklanki wody. ziela angielskiego, liść laurowy, por, cebulę z łupiną, Pomoże zwalczyć katar i oczyścić zatoki. plaster świeżego imbiru, połowę natki pietruszki lub z cebuli i czosnku kolendry, łyżeczkę soli. Zagotuj.

Dodaj po kilka gałązek świeżych ziół (lubczyku, Składniki: cebula, ząbek czosnku, łyżka miodu majeranku, oregano, tymianku), seler, 3–4 pietruszki, Cebulę pokrój w plastry, czosnek posiekaj. suszony grzybek, batat lub 3 ziemniaki, garść fasolki Układaj warstwami w słoiku, przelewając mioszparagowej, rozgnieciony czosnek (z łupiną). dem. Odstaw, aż powstanie sok. Pij łyżeczkę Gotuj minimum 2 godziny. Następnie dodaj: 3 razy dziennie. Działa przeciwzapalnie. łyżkę soku z cytryny, szczyptę kurkumy, lukrecji i pieprzu, 3 ziarenka jałowca. Znów gotuj ok. 2 godzin.

JESIENNY Odcedź, dodaj sól, posyp natką NIEZBĘDNIK pietruszki lub kolendry. Popijaj ACC® Optima przez cały dzień.

Złote mleko z kurkumą Ten ajurwedyjski przepis może zastąpić znane nam mleko z czosnkiem. ¼ szklanki kurkumy, po łyżeczce imbiru i cynamonu, ¼ łyżeczki pieprzu wymieszaj z 1/2 szklanki wody. Gotuj, mieszając, na wolnym ogniu, aż powstanie pasta (przechowuj ją w lodówce). Łyżeczkę pasty dodaj do kubka mleka (najlepiej roślinnego), możesz dosłodzić np. syropem klonowym. Pij w trakcie infekcji.

22

dbam o zdrowie

By zwalczać kaszel raz-dwa Raz dziennie*

Skład: 1 tabletka musująca zawiera 600 mg acetylocysteiny.

Wskazania: lek rozrzedzający wydzielinę dróg oddechowych i ułatwiający jej odkrztuszanie u pacjentów z zapaleniem oskrzeli związanym z przeziębieniem.

Przeciwwskazania: nadwrażliwość na którykolwiek ze składników leku, czynna choroba wrzodowa, ostry stan astmatyczny. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 14 lat.

Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria Informacja o leku: Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50c, 02-672 Warszawa

Sygnatura: ACC OTC/007/01-2020

tabletki musujące

* dawkowanie na podstawie ChPL

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

REKLAMA

Sposoby babuni są skuteczne, ale wypróbuj też ich egzotyczne warianty

Składniki: duży burak, łyżka miodu Obrany ze skórki burak zetrzyj na tarce, dodaj miód i podgrzewaj na małym ogniu przez 20 minut, ciągle mieszając. Uzyskany sok przelej do buteleczki i zapasteryzuj. Pij po łyżeczce co 3 godziny. Złagodzi kaszel.

Sudafed Xylospray HA zawiera 3 substancje o działaniu nawilżającym: kwas hialuronowy (w postaci soli sodowej), sorbitol i glicerol.

Sudafed XyloSpray HA: Jeden ml aerozolu do nosa, roztworu zawiera 1 mg ksylometazoliny chlorowodorku. Wskazania: Zmniejszenie obrzęku błony śluzowej nosa w ostrym, w naczynioruchowym oraz w alergicznym zapaleniu błony śluzowej nosa. Ułatwienie odpływu wydzieliny w zapaleniu zatok przynosowych oraz w zapaleniu trąbki słuchowej ucha środkowego połączonym z przeziębieniem. Do stosowania u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 6 lat.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie stosować u pacjentów po usunięciu przysadki i po innych zabiegach chirurgicznych przebiegających z odsłonięciem opony twardej. Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 6 lat. Podmiot odpowiedzialny: McNeil Healthcare (Ireland) Limited. PL-SU-2100012

Mądry sposób na katar Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

miesiąca

Domowe zabiegi przyniosą ulgę

Oczyszczanie nosa Gdy wydzielina jest gęsta i uniemożliwia oddychanie, zrób inhalację. Najprostsza to dodanie do kubka z wrzątkiem łyżeczki soli lub sody i wdychanie unoszącej się pary. Bardziej skuteczne będzie, gdy do miski z gorącą wodą dodasz zioła o działaniu antyseptycznym (np. rumianek, szałwia, tymianek) lub parę kropli olejku eterycznego (np. sosnowy, tymiankowy, eukaliptusowy) i pochylisz się nad naparem na kilka minut, przykrywając głowę i miskę ręcznikiem.

Trzeba tylko uważać, aby nie oparzyć się parą.

Płukanie nosa Wymaga wprawy, ale jest bardzo skuteczne przy zajętych zatokach przynosowych.

Do irygacji można użyć wody z solą (łyżeczka soli na 1/2 l letniej wody), soli fizjologicznej (w ampułkach), wody morskiej (w aerozolu). Możesz też wykorzystać gotowy zestaw z apteki – zawiera saszetki do przygotowania roztworu hipertonicznego i specjalną butelkę.

Jej końcówkę należy umieścić w jednej dziurce nosa i wlewać płyn do chwili, gdy zacznie wypływać drugą. Powtarzamy czynność, zamieniając dziurki.

Na zakończenie delikatnie wydmuchujemy nos.

Uwaga! Irygacji nie powinny stosować osoby cierpiące na zapalenie ucha.

Okłady zbijające temperaturę Wysoka gorączka towarzysząca grypie i przeziębieniu jest bardzo obciążająca dla organizmu. Ulgę przyniesie krótka kąpiel w wodzie o temperaturze niższej o 2 st. C niż temperatura ciała, a także chłodne okłady na czoło i kark.

Co ciekawe, jeszcze skuteczniejszy jest okład na łydki.

Należy je owinąć wilgotnym ręcznikiem aż do kolan na mniej więcej 10 minut.

CHOLINEX

Co jeść w czasie infekcji RYBY To najlepszy sposób, by dostarczyć choremu porcję białka i kwasów omega-3 o działaniu przeciwzapalnym. Najlepsze ryby to gotowane na parze, pieczone w folii.

NATKA PIETRUSZKI Zawiera mnóstwo witaminy C. Dodawaj ją do zup, sałatek, kanapek.

JESIENNY NIEZBĘDNIK

Skład: 1 pastylka zawiera 150 mg Cholini salicylas (choliny salicylanu).

Wskazania: Stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i gardła. Ból i obrzęk gardła towarzyszący stanom zapalnym. Jako lek wspomagający antybiotykoterapię zakażeń błony śluzowej jamy ustnej i gardła wywołanych przez niektóre drobnoustroje.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na: substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, salicylany, inne niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Nie podawać u osób z żylakami przełyku, ze względu na zagrożenie krwotokiem.

Podmiot odpowiedzialny: STADA Arzneimittel AG, Stadastrasse 2-18, 61118 Bad Vilbel, Niemcy.

STADA/PL/267/2021

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

dbam o zdrowie

PIECZARKI i inne grzyby (również egzotyczne, np. shitake) zawierają lentinian – beta-glukan, który wzmacnia nasz układ immunologiczny.

Nacierania Pomogą przy dreszczach, bólach mięśni, udrożnią drogi oddechowe. Naciera się klatkę piersiową i plecy, można w tym celu użyć gotowych maści zawierających kamforę, olejek eukaliptusowy, mentolowy, terpentynowy. Pamiętaj jednak, że na skórze nie może być żadnych zadrapań, skaleczeń, otarć.

Płukanie gardła Złagodzi ból, zmniejszy chrypkę, obrzęk i przekrwienie. Do płukania możesz użyć schłodzonego naparu ziołowego (z rumianku, szałwii, tymianku), a także wody z solą lub sodą oczyszczoną (1/2 łyżeczki na szkl. wody). Pamiętaj również, aby temperatura w pokoju chorego nie przekraczała 22 st. C, a powietrze było dobrze nawilżone. Jeśli nie masz nawilżacza, rozwieś na kaloryferach wilgotne ręczniki.

150 mg, pastylki twarde

24

KASZA JAGLANA Ma właściwości antywirusowe, zmniejsza stan zapalny błon śluzowych, rozgrzewa.

REKLAMA

TEMAT

Bańki bez ognia

Tę dawną metodę walki z infekcją polecają dziś lekarze.

Spytaj w aptece o bańki próżniowe, są równie skuteczne jak tradycyjne.

DBAM

o zdrowie

Do szczęścia przez...

JELITA

Nasze dobre samopoczucie zależy między innymi od... bakterii zasiedlających jelita. Dzięki sieci połączeń nerwowych pomiędzy nimi a mózgiem mogą one wpływać na nastrój, sen, apetyt i pamięć. Jak zatem sprawić, by te mikroorganizmy działały na naszą korzyść?

Tytuł

25

DBAM O ZDROWIE

JELITA TO DRUGI MÓZG! Łączność pomiędzy układami pokarmowym i nerwowym nazywana jest osią mózgowo-jelitową, a najważniejszą rolę odgrywają w niej bakterie. Jeśli skład mikrobiomu jest prawidłowy, dobrze działa także bariera jelitowa, a to właśnie od niej zależy, co i w jakiej ilości przeniknie do krwioobiegu.

Gdy przedostaną się tam niepożądane antygeny, układ nerwowy uznaje to za zagrożenie i inicjuje stan zapalny.

Wydzielają się wówczas hormony stresu, a zaraz za nimi pojawiają się lęk i zaburzenia nastroju.

To błędne koło, gdyż kortyzol i adrenalina osłabiają także nabłonek jelit, ułatwiając namnażanie się patogennych bakterii. Za to gdy bariera jelitowa jest szczelna, takie sytuacje niemal nie mają miejsca, czujemy się więc szczęśliwsi.

26

dbam o zdrowie

zoom na...

Zadbaj

o swoją

mikrobiotę

Podpowiadamy, jak możesz codziennie czerpać energię, zdrowie, a także i poczucie szczęścia prosto ze swoich jelit.

TEKST MARZENA BARTOSZUK

W

ciągu ostatnich kilkunastu lat trwają intensywne badania sprawdzające wpływ flory bakteryjnej jelit na stan naszego zdrowia, i to zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Wnioski są zaskakujące, by nie powiedzieć szokujące! Okazuje się, że te drobnoustroje sterują niemal wszystkimi procesami, jakie zachodzą w naszym ciele. Oto

kilka najbardziej spektakularnych przykładów działania bakterii jelitowych.

Dbają o nastrój, zapobiegają depresji. W jelitach produkowane jest 80–90 proc. serotoniny, czyli tzw. hormonu szczęścia. Mikrobiota ma też wpływ na regulację odpowiedzi stresowej i zmniejszenie objawów depresyjnych i lękowych. Są także dowody na jej związek ze schizofrenią czy autyzmem. Ale to działa także w drugą

stronę, np. bardzo często diagnozowany problem, czyli zespół jelita drażliwego, ma związek z przewlekłym stresem, który wpływa na zmiany w składzie mikrobioty.

Pomagają (lub przeszkadzają) w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. To od bakterii zależy wykorzystanie składników odżywczych z pożywienia, mają one wpływ też na metabolizm i stopień odkładania nadmiaru energii w tkance tłuszczowej.

REKLAMA

\

\

Wszystko, co jesz, wplywa na to, jak radzą sobie twoje bakterie jelitowe.

Potrzebują one między innymi blonnika, dlatego codziennie powinnaś zjeść ok. 400 g warzyw i owoców (najlepiej w proporcji 3/4 do 1/4). dbam o zdrowie

27

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

REKLAMA

Pytamy eksperta dr n. farm.

KRZYSZTOF SŁOMIAK

Na co zwrócić uwagę, wybierając probiotyk?

Wzmacniają odporność. Zdaniem badaczy, aż w 70 proc. zależy ona od pracy naszych jelit (a właściwie bakterii, które w nich żyją).

Dlatego coraz częściej zamiast leków stymulujących działanie układu immunologicznego zaleca się probiotyki.

Wzmocnij mikrobiotę

Pożytecznym bakteriom służy właściwa dieta. Chodzi nie tylko o dostarczanie probiotyków z kiszonek (kapusta, ogórki i inne warzywa) czy fermentowanych produktów mlecznych (jogurty, kefiry), ale także unikanie nadmiaru cukru i alkoholu oraz ograniczanie żywności przetworzonej z dużą ilością konserwantów. Ważne są także

DOBRE I ZŁE BAKTERIE

Według szacunków, w naszych jelitach znajduje się 100 bilionów bakterii! Znaczna większość z nich sprzyja naszemu zdrowiu, ale są też takie, które wywołują rozmaite choroby. To, jaki mamy skład mikrobioty, jest cechą indywidualną – w dużym stopniu zależy od naszego stylu życia i sposobu odżywiania się.

28

dbam o zdrowie

prebiotyki, czyli substancje, które sprzyjają rozmnażaniu się dobrych bakterii – znajdują się one m.in. w czosnku, bananach czy jabłkach. Jednocześnie warto pamiętać, że na skład mikroflory negatywnie wpływają antybiotyki (najlepiej przyjmować je wyłącznie wtedy, gdy jest to konieczne) oraz leki z grupy NLPZ, czyli przeciwzapalne i przeciwbólowe, jeśli są stosowane przewlekle (przy długotrwałych dolegliwościach warto poszukać innych metod łagodzenia bólu). Dodatkowo okazuje się, że jelitom sprzyja aktywność fizyczna.

Prawdopodobnie dlatego, że przyspiesza przesuwanie się treści pokarmowej, dzięki czemu nie mnożą się patogenne bakterie.

Probiotyki to żywe kultury bakterii oraz drożdży. Mają one korzystny wpływ m.in. na odporność, kondycję skóry i łagodzenie objawów chorób układu pokarmowego.

Niektóre ze zidentyfikowanych szczepów probiotycznych (Lactobacillus, Bifidobacterium, Pediococcus, Lactococcus, Bacillus) wykazują właściwości przeciwzapalne i przeciwalergiczne.

Kupując probiotyk, trzeba się kierować składem produktu. Należy wybierać preparaty zawierające wymienione wcześniej szczepy bakteryjne w ilości co najmniej miliarda (1x109) jednostek tworzących kolonię – CFU (Colony Forming Unit). Jeśli bakterii będzie mniej, produkt wykaże słabsze działanie lub może nie działać wcale.

DOBRYM BAKTERIOM ZAWDZIĘCZAMY PRAWIDŁOWE TRAWIENIE POKARMÓW I PRZYSWAJANIE Z NICH NIEZBĘDNYCH SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH. ICH ODPOWIEDNIA ILOŚĆ STANOWI TEŻ BLOKADĘ PRZED ROZROSTEM NIEPRAWIDŁOWEJ FLORY BAKTERYJNEJ. ZŁE, CZYLI PATOGENNE, BAKTERIE STANOWIĄ JEDYNIE KILKA PROCENT CAŁEJ MIKROFLORY. I TO JEST NORMA. JEŚLI JEST ICH WIĘCEJ, ZACZYNAJĄ SIĘ PROBLEMY – BIEGUNKI, ZAPARCIA, PRZEWLEKŁE ZMĘCZENIE. TO MOGĄ BYĆ OBJAWY NP. ZESPOŁU SIBO, CZYLI PRZEROSTU FLORY BAKTERYJNEJ JELITA CIENKIEGO – WARTO WTEDY ZROBIĆ BADANIA, NP. TEST WODOROWY.

Wsparcie mikroflory, bez zbędnych dodatków

* Goldin BR et al. Survival of Lactobacillus Species (Strain GG) in Human Gastrointestinal Tract.

Digestive Diseases and Sciences, Vol. 37, No. 1 (January 1992), pp. 121-128 L.PL.MKT.01.2021.7959

SUPLEMENT DIETY

DBAM O ZDROWIE

nowe terapie PRZEŁOM W LECZENIU ALZHEIMERA Aducanumab, przeciwciało monoklonalne IgG1, rozpoczyna nową epokę leczenia choroby Alzheimera. Do tej pory dostępne specyfiki łagodzą jedynie jej objawy.

Nowy działa na jej przyczynę – usuwa złogi beta-amyloidu, które zaburzają pracę mózgu, a tym samym poprawia pamięć oraz ułatwia spawną pracę mózgu.

Preparat został dopuszczony w trybie przyśpieszonym w USA, ale badania nad nim wciąż trwają i w Europie trzeba na niego jeszcze poczekać.

SZANSA NA SZCZUPŁĄ SYLWETKĘ Wyobrażaliście sobie czasem, jak to byłoby cudownie, gdyby tłuszcz z boków i brzucha dało się po prostu wycisnąć?

Teraz jest na to szansa. Naukowcy z Pensylwanii podali otyłym myszom cytokinę TSLP i okazało się, że myszy wydzielily tłuszcz przez gruczoły łojowe i schudły, a do tego poprawiły się ich wyniki, np. te wskazujace na zagrożenie cukrzycą. Zdaniem naukowców niebawem będzie można przeprowadzić podobną terapię u ludzi.

PALEC PROSTO Z DRUKARKI 3D

Dzieje się

W MEDYCYNIE Innowacyjne terapie farmakologiczne, rewolucyjne wynalazki medyczne, nowe odkrycia naukowe…

Zobacz, jak świat się zmienia i daje nadzieję chorym.

TEKST MAGDA KOZIŃSKA

ATLAS GENETYCZNY DO WALKI Z GLEJAKAMI Naukowcy z PAN i Uniwersytetu Warszawskiego stworzyli pierwszy atlas genetyczny, który pozwala na zrozumienie mechanizmów tworzenia się guzów mózgu – glejaków. Są to jedne z najczęszych nowotworów występujących wewnątrz czaszki (stanowią aż 70 proc.). Częściej atakują dzieci niż dorosłych. Dzięki atlasowi szanse na opracowanie nowych skutecznych metod zapobiegania i leczenia glejaków znacznie wzrosły.

30

dbam o zdrowie

Już wkrótce osoby, które straciły palec, będą mogły liczyć na spersonalizowaną protezę.

Studenci krakowskiego AGH pracują nad biomechaniczną protezą palców dłoni drukowaną w formacie 3D. – Chcemy, aby nasze protezy pomogły w powrocie do możliwie pełnej sprawności osobom po urazowych utratach palców dłoni – mówią autorzy projektu Pomocna Dłoń AGH – FingerPrint. Dzięki wykorzystaniu druku 3D model będzie tani, łatwy do wymiany i dostępny dla każdego potrzebującego.

WAŻNE

badanie

Cytologia TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

ratuje życie

TO PROSTE BADANIE ZAJMIE TYLKO CHWILĘ, A POZWOLI WYKRYĆ NIEBEZPIECZNE ZMIANY I NATYCHMIAST ZACZĄĆ LECZENIE. WARUNEK: TRZEBA JE ROBIĆ REGULARNIE.

32

dbam o zdrowie

Raz na 3 lata dostaniesz zaproszenie na cytologię profilaktyczną. Koniecznie je wykorzystaj! Nie odkładaj jednak wizyty u ginekologa, gdy coś cię zaniepokoi.

W razie potrzeby wystawi ci skierowanie na badanie.

J

est podstawowym narzędziem w diagnozowaniu jednej z najgroźniejszych chorób kobiecych: raka szyjki macicy. Umożliwia też wykrycie stanów przednowotworowych, kiedy nie dają one żadnych dodatkowych objawów, a także zakażenie wirusem HPV (brodawczaka ludzkiego). Niestety, tylko 60 proc. z nas deklaruje, że zgłasza się systematycznie na cytologię. Zdaniem ginekologów, pamięta o niej jeszcze mniej kobiet, tylko wstydzą się do tego przyznać. Efekt jest taki, że codziennie na raka szyjki macicy umiera 5 Polek. Regularne badanie mogłoby uratować życie czterech z nich.

Na pierwszą cytologię (czyli wymaz z szyjki macicy) należy się zgłosić w wieku 20–25 lat lub wcześniej, jeśli zostało rozpoczęte współżycie. Gdy jesteś ubezpieczona w NFZ, możesz ją wykonać bezpłatnie w publicznej placówce lub takiej, która z NFZ podpisała kontrakt. Kontrolnie możesz zgłosić się na cytologię co 3 lata (choć lepiej byłoby robić ją co roku) lub też wykonać to badanie w ramach programu profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy, gdy dostaniesz na nie imienne listowne zaproszenie (otrzymują je Polki między 25. a 59. rokiem życia). Pobranie wymazu trwa 5 minut i jest bezbolesne – więcej szczegółów o badaniu znajdziesz obok.

PRZYGOTOWANIE PRZESTRZEGAJ TYCH ZASAD, ABY BADANIE BYŁO WIARYGODNE

•Na cytologię zgłoś się nie wcześniej niż 4 dni po miesiączce i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnego krwawienia. Jeśli jesteś po menopauzie, możesz wybrać dowolny termin.

wykonać po wyleczeniu schorzenia, ponieważ z powodu istniejącego stanu zapalnego pobrany przez ginekologa wymaz może nie nadawać się do oceny.

wilżających (tzw. lubrykantów).

W tym czasie powstrzymaj się również od współżycia płciowego i nie używaj wibratora.

•W przypadku intymnej infekcji

•Pamiętaj też, żeby na minimum

24 godziny przed badaniem nie robić irygacji pochwy, nie stosować leków dopochwowych ani środków ją na-

kąpieli w wannie. Wystarczy, że się podmyjesz płynem do higieny intymnej i dokładnie wytrzesz ręcznikiem, w kierunku od przodu do tyłu.

(świadczą o niej m.in. upławy, swędzenie, pieczenie) – lepiej cytologię

W GABINECIE PRZYGOTUJ SIĘ DO WYWIADU LEKARSKIEGO

•Badanie poprzedza rozmowa z gi-

nekologiem. Pyta on m.in.: o wiek, datę ostatniej miesiączki, liczbę porodów, przyjmowane leki, choroby nowotworowe oraz wyniki poprzednich cytologii.

•Gdy już siedzisz na fotelu gineko-

logicznym – lekarz wprowadza ci do pochwy wziernik, a przez niego szczoteczkę o elastycznych włóknach. Pobiera nią komórki złuszczone z tarczy i kanału szyjki macicy, przenosi próbkę na szkiełko mikroskopowe i szybko

utrwala specjalnymi odczynnikami. Próbka trafia do laboratorium, gdzie jest oglądana pod mikroskopem.

•Dokładniejszy wynik uzyskuje się

•Przed wizytą u ginekologa nie bierz

Pobrany wymaz trafia do laboratorium, gdzie próbka oceniana jest przez specjalistę cytologa.

w tzw. cytologii jednowarstwowej.

Próbkę umieszcza się w pojemniku z płynem utrwalającym. Dzięki temu eliminowane są śluz i krew, które utrudniają ocenę. Komórki można rozłożyć na szkiełku cienką warstwą, a wtedy łatwiej dostrzec wszelkie nieprawidłowości.

Badanie jest płatne (ok. 100 zł).

PO BADANIU WYNIK MA FORMĘ OPISOWĄ. WYDRUK POKAŻ POTEM GINEKOLOGOWI Bethesda. Na początku znajduje się informacja, czy ilość pobranych do badania komórek była wystarczająca i wymaz nadawał się do oceny (jeśli nie – cytologię trzeba powtórzyć). Potem mamy informację, czy obraz cytologiczny jest prawidłowy. Jeżeli nie – opis zmian. Gdy w badaniu stwierdzono stan zapalny, podaje się rodzaj zakażenia. Jeśli wykryto komórki nieprawidłowe, określa się zaawansowanie zmian. Cytolog posługuje się tu skrótami literowymi, które potem zinterpretuje ginekolog.

REKLAMA

ZDJĘCIA: EAST NEWS (1)

•Wynik opisywany jest według systemu

dbam o zdrowie

33

DBAM O ZDROWIE

rozmowa z lekarzem

Ważne!

Pytamy eksperta

Samobadanie piersi warto zacząć wykonywać już w 20. roku życia!

DR N. MED. RAFAŁ KUŹLIK specjalista z zakresu ginekologii i położnictwa oraz ginekologii estetycznej, www.saskamed.pl

Profilaktyka raka piersi jest w twoich rękach

Można go całkowicie wyleczyć. Warunek jest jeden – musi być wystarczająco wcześnie zdiagnozowany. Jak o siebie dbać, by być bezpieczną i co nowego w leczeniu raka piersi, pytamy dr. n. med. Rafała Kuźlika, ginekologa z wieloletnim stażem.

Panie doktorze, czy rzeczywiście kluczową rolę w wykrywaniu raka piersi ma samobadanie?

To prawda. Choć chciałbym w tym miejscu zaznaczyć, że nie chodzi wcale o to, żeby od razu znaleźć guzek, ale o to, by kobieta dokładnie znała swoje ciało, swoje piersi. Jeśli będzie je regularnie dotykała, natychmiast wyczuje każdą, nawet najmniejszą zmianę w ich budowie. A to ma ogromne znaczenie w diagnostyce raka piersi.

Regularnie, czyli jak często?

Samobadanie piersi należy wykonywać raz w miesiącu. Jeśli kobieta miesiączkuje, powinna to robić w pierwszej połowie cyklu, np. kilka dni po okresie. W przypadku kobiet po menopauzie moment samobadania nie ma znaczenia. Warto sobie wyznaczyć na to jakiś konkretny dzień, np. pierwszy dzień miesiąca i trzymać się tego.

Czego szukamy?

Oceniamy, co zmieniło się w budowie piersi od ubiegłego miesiąca. Ze statystyk wynika, że u kobiet, które regularnie same badają swoje piersi, wykrywamy zmiany wielkości centymetra. A to daje niemal stuprocentową szansę na całkowite wyleczenie. Piersi najpierw należy obejrzeć przed lustrem. Niepokojące są nowo powstałe marszczenia skóry, przebarwienia, wgłębienia, wyciek z brodawek. Potem przechodzimy do dotykania piersi. Można to robić w pozycji stojącej lub leżącej. Pierś uciskamy miejsce przy miejscu, aż po pachę. Jeśli 34

dbam o zdrowie

znajdziemy coś niepokojącego, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.

Jak często badać piersi u specjalisty?

Na pewno zawsze, gdy wyczujemy w piersi coś podejrzanego. Jeśli zaś chodzi o profilaktykę, to standardem powinno być palpacyjne badanie piersi podczas każdej wizyty u ginekologa, czyli raz na pół roku. USG warto wykonywać raz na rok do czterdziestki, a potem równie często mammografię.

To ogólne zalecenie, bo tak naprawdę dużo zależy od indywidualnych cech piersi pacjentki. W przypadku budowy gruczołowej lepiej sprawdza się USG, jeśli w piersi dominuje tkanka tłuszczowa, lepiej zdać się na mammografię. Ostatecznie o rodzaju badania zawsze powinien decydować ginekolog.

A co, jeśli badania potwierdzą guzek?

Prawdopodobnie konieczne będzie wykonanie biopsji, dzięki której możliwe jest stwierdzenie, czy mamy do czynienia ze zmianą rakową. Superskuteczna jest np. biopsja mammotoniczna, która umożliwia usunięcie i zbadanie guzka mającego do 2,5 cm średnicy. Po zabiegu zostaje tylko kilkumilimetrowa blizna. Generalnie nowoczesne leczenie raka piersi to takie, które umożliwia wyłapanie zmiany na wczesnym etapie i usunięcie samego guza, a nie całej piersi (metoda BCT – Breast Conserving Treatment). Aby jednak taki schemat terapii mógł zostać włączony, konieczne jest wczesne wykrycie guza. Dlatego właśnie kluczowe znaczenie ma badanie piersi, do czego serdecznie zachęcam!

rozmawiała Agnieszka Czechowska

SIŁA KTÓREJ BEZ RECEPTY *Na podstawie badania TNS Kantar – postrzeganie marki Ketonal wrzesień 2019; https://www.ketonal.pl/sila-ktorej-zaufali-polacy Ketonal Active, 50 mg, kapsułki twarde. Skład: Jedna kapsułka, twarda zawiera 50 mg ketoprofenu oraz 186,10 mg laktozy jednowodnej. Wskazania: Krótkotrwałe, objawowe leczenie lekkiego do umiarkowanego bólu różnego pochodzenia, np. bóle mięśniowe, kostno-stawowe, ból głowy. Przeciwwskazania: Występujące w przeszłości reakcje nadwrażliwości, tj. skurcz oskrzeli, napad astmy oskrzelowej, zapalenie błony śluzowej nosa, pokrzywka lub innego rodzaju reakcje alergiczne wywołane podaniem ketoprofenu, salicylanów (w tym kwasu acetylosalicylowego, ASA) lub innych NLPZ. U takich pacjentów notowano ciężkie, rzadko zakończone zgonem przypadki reakcji anafilaktycznych. Nadwrażliwość na którąkolwiek substancję pomocniczą leku.

III trymestr ciąży. Ciężka niewydolność serca. Czynna choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy lub krwawienie z przewodu pokarmowego, owrzodzenie albo perforacja przewodu pokarmowego w wywiadzie. Skaza krwotoczna. Ciężka niewydolność nerek. Ciężka niewydolność wątroby. Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, 6250 Kundl, Austria.

Informacja o leku dostępna w Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl. Ketonal Active 06/17 pacj

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

KETO/031/03-2021/9

UFAM

*

DBAM O ZDROWIE

rodziny Koronawirus atakuje nie tylko płuca. U chorych na COVID-19 często obserwuje się zmiany w sercu, nerkach, zaburzenia układu nerwowego. Teraz okazuje się, że może powodować także nagłą i trwałą utratę słuchu.

Co proszę?

TEKST mgr farm. MARTA STACHURA

COVID atakuje słuch

P

andemia COVID-19 zmieniła oblicze całego świata. Z dnia na dzień lokalne i międzynarodowe serwisy informacyjne zaczęły zasypywać nas wiadomościami na temat bliżej nieznanego koronawirusa z Chin. SARS-CoV-2 zdominował media i wydawać by się mogło, że po półtora roku codziennych o nim doniesień, wiemy już wystarczająco dużo, aby móc rozpoznać objawy wywoływanej przez niego choroby. A jednak okazuje się, że do tych powszechnie znanych dolegliwości: gorączki, suchego kaszlu doprowadzającego do duszności, bólów mięśniowych, silnego zmęczenia i osłabienia, utraty węchu i smaku, możemy dopisać kolejną: pogorszenie lub utratę słuchu.

Pierwsze sygnały ze świata

Pierwsze dane potwierdzające ten fakt podano już w kwietniu 2020 r. U pacjentów z Tajlandii i Iranu zaobserwowano nagłe i znaczne jednostronne pogorszenie słuchu, występowanie uporczywych 36

dbam o zdrowie

szumów usznych, a także zaburzeń ze strony narządu równowagi (m.in. wirowe zawroty głowy).

Wyniki badań audiometrycznych u tych pacjentów potwierdziły te problemy Niedługo potem opublikowano wyniki badań zespołu naukowców z Johns Hopkins University School of Medicine.

Sekcja zwłok trojga pacjentów ze Stanów Zjednoczonych zmarłych z powodu COVID-19 wykazała u nich obecność koronawirusa w bardzo dużych ilościach w uchu środkowym i w wyrostku sutkowatym umiejscowionych za małżowiną uszną. Profesor Henryk Skarżyński, konsultant krajowy w dziedzinie otolaryngologii, tłumaczył ten fakt nagromadzeniem się wirusa w części nosowej gardła, a stamtąd – poprzez trąbkę słuchową Eustachiusza – przedostawaniem się patogenu do ucha środkowego i wywoływaniem zaburzeń słuchu.*

Niebezpieczne dla najmłodszych

Co więcej, alarmował profesor, takie zagrożenie ze względu na budowę anatomiczną jest tym większe * Wypowiedzi prof. Henryka Skarżyńskiego pochodzą z serwisu PAP i „Pulsu Medycyny”

DBAM O ZDROWIE

rodziny

Wersja Delta

nieprzewidywalna mutacja

• Indyjska

mutacja koronawirusa nazwana DELTA jest aktualnie najgroźniejszą odmianą wirusa SARS-CoV-2. Wariant ten – jak wskazują badania wykonane w Anglii i Szkocji – w większym stopniu niż pozostałe prowadzi do szybkiej i koniecznej hospitalizacji. Co więcej, DELTA powoduje wiele rzadko wcześniej odnotowywanych objawów: • obrzęki wokół szyi, • ciężkie zapalenia migdałków, • silne bóle brzucha,

u dzieci: – U małych pacjentów trąbka słuchowa jest ułożona bardziej poziomo, jest częściej otwarta niż u dorosłych, dlatego koronawirus może łatwiej przeniknąć z nosogardła do ucha środkowego.

Jeszcze kilka miesięcy temu wydawało się, że migracja z gardła do ucha wirusa SARS-CoV-2 jest zjawiskiem występującym jedynie u ciężko chorych na COVID-19 pacjentów. Jednak najnowsze dane z czerwca 2021 r. przestawiają już tę sytuację w zupełnie innym, groźniejszym i powszechniejszym świetle.

Problemy u ozdrowieńców

Niedosłuch, wysiękowe zapalenie uszu, szumy uszne i płyn w uszach mogą także pojawić się jako długofalowy skutek przechorowania COVID-19. Zaburzenia

• zakrzepy krwi (np. u osób, które w przeszłości nie miały problemów z krzepliwością krwi) doprowadzające do gangreny, • a także nagłą głuchotę i inne zaburzenia słuchu.

Mutacja DELTA pojawiła się już w 92 krajach i dotarła też do Polski. Wzrost zakażeń i szybkie rozprzestrzenianie się tego wariantu będą więc prowadziły do nasilenia się występowania nietypowych objawów COVID-19, takich jak nagła głuchota, NNCN (nagły niedosłuch czuciowo-nerwowy) czy uporczywe szumy uszne.

słuchu po przebytej chorobie mogą wystąpić nawet po kilku- lub kilkunastu miesiącach od zakażenia wirusem. – Podobnie zresztą – jak zauważa prof.

Henryk Skarżyński – dzieje się również często po zakażeniach wirusami: różyczki, toksoplazmozy, cytomegalii lub opryszczki. Szczególnie narażeni są na to pacjenci, którzy już w przeszłości mieli problemy z nawracającymi zapaleniami zatok lub trąbek słuchowych. Zaburzenia słuchu mogą być w tym przypadku konsekwencją zmian obrzękowych w nosogardle, a także efektem ubocznym zastosowanych w trakcie leczenia COVID-19 leków antymalarycznych starszej generacji. Dlatego bardzo ważne jest, żeby – jak rekomenduje prof.

Henryk Skarżyński – po trzech do sześciu miesięcy od zakończenia infekcji dokonać kontroli słuchu.

NIEDOSŁUCH MOGĄ TAKŻE WYWOŁAĆ

REKLAMA

* zwyrodnienie kręgosłupa * podwyższony cholesterol * nadciśnienie tętnicze 38

dbam o zdrowie

DBAM O ZDROWIE

Wizyta u otolaryngologa pozwoli wykluczyć także inne czynniki niż COVID-19, mogące wywołać niedosłuch: zwyrodnienia kręgosłupa, podwyższony cholesterol, nadciśnienie tętnicze, zmiany miażdżycowe.

Głuchota jako efekt stresu

Osobną kategorię zaburzeń słuchu związanych z pandemią COVID-19 stanowią przypadki nagłej

rodziny

głuchoty wywołanej przez… stres z powodu zakażenia koronawirusem, nagłej śmierci bliskiej osoby lub równie gwałtownej zmiany sytuacji zawodowej czy osobistej. Jest to najczęściej związane z chwilowym niedokrwieniem ucha i wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Szybkie zareagowanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia (np. kortyzonem) może umożliwić powrót do pełnej lub chociażby częściowej sprawności.

Sprawdzam, jak słyszę

•Równie ważne jak szybkie reagowanie na nagłą głuchotę lub pogorszenie słuchu jest – pomimo pandemii – stawianie się na wcześniej wyznaczone wizyty laryngologiczne wynikające z istniejących w przeszłości problemów ze słuchem. Dzięki niebagatelizowaniu zdiagnozowanych już chorób unikniemy komplikacji wynikających z ich nieleczenia, np. nieodwracalnego upośledzenia lub utraty słuchu. Szczególnie ważne jest to u dzieci, u których zmiany te postępują szybciej.

Do lekarza

– pandemiczny savoir-vivre

•Wybierając się na wizytę do otolaryngologa, laryno-

loga lub foniatry należy pamiętać o przestrzeganiu zasad dotyczących bezpiecznej wizyty.

Lekarze tych specjalności – wspólnie ze stomatologami – są w grupie zawodów medycznych o podwyższonym ryzyku na zakażenie. Ze względu na specyfikę badania laryngologicznego, wymagającą bliskiego kontaktu z pacjentem i ekspozycji na bioareozol, niezbędne są szczególnie sumienne i rygorystyczne zasady przestrzegania higieny i dezynfekcji. Nie-

mniej jednak nie należy z tych wizyt rezygnować, ponieważ mogą w bezpośredni sposób rozwiać wątpliwości odnośnie przyczyny niedosłuchu lub też w natychmiastowy sposób pomóc, np. poprzez profesjonalne oczyszczenie zatkanego przewodu słuchowego i zalecenie – wyjątkowo ważne w toku trwającej pandemii COVID-19 – szczególnego dbania o właściwe nawilżenie tak nosa, jak i gardła jako miejsc nagromadzania i namnażania się wirusa SARS-Cov-2.

dbam o zdrowie

41

DBAM O ZDROWIE

z listów do redakcji

Zapytaj

farmaceutkę

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa mgr farmacji Ewa Dembowska. Ty także chcesz zadać pytanie? Napisz na adres magazyn@dbamozdrowie.pl

?

pytanie

Czym się różnią kosmetyki apteczne (dermokosmetyki) od takich z drogerii? I dla kogo są one przeznaczone?

Joanna R. z Tczewa Dermokosmetyki to potoczna nazwa kosmetyków przeznaczonych do skóry zmienionej chorobowo bądź z problemami. Preparaty te nie leczą, ale są pomocne w terapii chorób skóry jak: trądzik, trądzik różowaty, atopia, łuszczyca.

Poleca się je też do skóry wrażliwej, łatwo ulęgającej podrażnieniom.

Wysoka jakość tych wyrobów pozwala na stosowanie ich jako specyfików leczących, kojących i poprawiających ogólny stan skóry.

Są hipoalergiczne, posiadają bardzo niewiele konserwantów przy jednocześnie dużej ilości składników czynnie biologicznych.

Poddane skrupulatnym testom potwierdzającym ich wysoką jakość i przydatność w terapii są dostępne w aptekach. W drogerii kupimy kosmetyki dla osób bez problemów dermatologicznych. Preparaty te mają mniejsze stężenie substancji czynnych, więcej konserwantów i innych składników, które służą przeważnie do upiększania.

42

dbam o zdrowie

?

pytanie

Słyszałam, że leki z paracetamolem można popijać kawą – wtedy lepiej podziałają. Czy faktycznie to prawda?

Elżbieta K. z Wrocławia

Generalnie leki należy popijać letnią wodą. W niektórych przypadkach istnieje jednak możliwość odstępstwa od tej reguły i tak leki z paracetamolem zażyte z niewielką dawką kofeiny wzmocnią swoje działanie. Należy przy tym pamiętać, że zażywanie lekarstw przeciwbólowych i przeciwgorączkowych z kofeiną może wywołać efekt synergiczny (lek działa mocniej niż powinien) i nasilić objawy niepożądane.

Na rynku farmaceutycznym istnieje kilka produktów zawierających paracetamol i kofeinę w składzie leku, która już stymuluje i przy-

śpiesza działanie substancji czynnej. Jeśli wtedy dodamy następną dawkę kofeiny ze spożywanej kawy, może to (dawki kofeiny zsumują się) doprowadzić do działań niepożądanych, np. wzrostu ciśnienia.

Młodzi ludzie zażywający leki z paracetamolem i popijający je kawą odczują wyraźną ulgę i szybszą poprawę złego samopoczucia, natomiast starsi, zwłaszcza z problemami kardiologicznymi, choć nie tylko, doświadczą przykrych następstw. Najlepiej i najbezpieczniej leki popić wodą. Jeśli już nie możemy żyć bez kawy, zachowajmy odstęp 2 godzin od zażycia leków.

a n 7 nadciśnienie DBAM O ZDROWIE

zoom na...

sposobów

Są proste i naprawdę skuteczne. Doskonale uzupełnią leczenie farmakologiczne, a w niektórych przypadkach mogą je nawet zastąpić. Sprawią, że krew zacznie krążyć spokojniej, a sercu będzie łatwiej pracować.

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

Z

e statystyk wynika, że ciśnienie co trzeciego Polaka każdego dnia przekracza 139/89 mmHg. To niebezpieczna sytuacja. Od wyniku 140/90 mmHg zaczynają się bowiem kłopoty, czyli nadciśnienie. Choroba, która wymaga leczenia, bo w przeciwnym razie prowadzić może do poważnych powikłań.

Badania mówią, że ciągle podniesione ciśnienie może skutkować uszkodzeniem wzroku, nerek i naczyń krwionośnych, co sprzyja rozwojowi miażdżycy i jej powikłaniom w postaci udaru i zawału. Warto więc zawalczyć o swoje zdrowie i spróbować nieco uspokoić krew. Naprawdę dużo zależy od ciebie. Ciśnienie można skutecznie obniżać, stosując proste, naturalne sposoby.

44

dbam o zdrowie

1

Zacznij się trochę więcej ruszać

Jak wynika z badań, aktywność fizyczna skutecznie redukuje ciśnienie i dodatkowo zwiększa średnicę światła naczyń wieńcowych, co z kolei ogranicza ryzyko zawału. Dlatego naprawdę warto znaleźć pół godziny dziennie, aby się nieco rozruszać. Jeśli jesteś typem tzw. kanapowca, zacznij od kwadransa i powoli, z każdym dniem, dodawaj sobie 3–5 minut ruchu. Dobrze ci zrobi energiczny spacer, nordic walking, taniec, przysiady.

Pamiętaj, że trening powinien być na tyle intensywny, żebyś była po nim lekko spocona, ale nie bardzo zmęczona.

CZAS START! Niech cię nie powstrzyma jesienna pogoda!

Potraktuj codzienną aktywność fizyczną jak przyjmowanie leku, który ratuje życie.

To po prostu konieczność.

2 3

Pytamy eksperta

Zadbaj o dietę

Rzuć palenie

Nie pomoże ograniczenie papierosów czy zamiana ich na elektroniczne. Niestety, w tym przypadku nie ma półśrodków. Jeśli chcesz, aby ciśnienie było w normie, a twój układ krążenia działał sprawnie, musisz rozstać się z dymkiem. O pomoc w walce z uzależnieniem poproś swojego lekarza.

Może on zaproponować ci leki, które ułatwią rzucenie palenia.

dr n. farm.

KRZYSZTOF SŁOMIAK

Nie rezygnuj z leków na nadciśnienie na własną rękę.

W przypadku tego typu preparatów znaczenie ma regularność zażywania.

Pominięcie jednej dawki raczej nie powinno odbić się na zdrowiu, ale już kilku może sprawić, że lek przestanie działać. Wyjątkowo niebezpieczne jest nagłe odstawienie leków.

Może ono spowodować gwałtowny skok ciśnienia, co z kolei zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Dlatego nawet jeśli leki na nadciśnienie powodują u ciebie jakieś działania niepożądanie (to zdarza się rzadko) lub wydaje ci się, że możesz je już odstawić, nie przerywaj ich przyjmowania. Skontaktuj się z lekarzem, który może doradzić zmianę leków lub modyfikację dawkowania.

REKLAMA

Warzywa, produkty pełnoziarniste i oleje roślinne – dieta, u której podstaw leżą te produkty jest absolutnym numerem jeden dla serca. Na szczególną uwagę w przypadku nadciśnienia zasługują pomidory, buraki i seler. Sięgaj po nie kilka razy w tygodniu, a ciśnienie zacznie się stabilizować.

dbam o zdrowie

45

DBAM O ZDROWIE

zoom na...

4 5 6 Dbaj o swój komfort psychiczny

Stres sprawia, że organizm wydziela hormony, które przyspieszają akcję serca i zwężają naczynia krwionośne. A to zwiększa ryzyko nadciśnienia. Staraj się więc dystansować od problemów i każdego dnia znajdź czas na relaks oraz odpoczynek (regularny sen zmniejsza ryzyko nadciśnienia o 30 proc.!)

Po czterdziestce regularnie mierz ciśnienie.

Profilaktycznie rób to raz w miesiącu. Jeśli wynik będzie niepokojący, powtarzaj pomiar częściej i skonsultuj się z lekarzem.

Ogranicz sól

Przeciętnie zjadamy jej 12–15 g dziennie, czyli trzy łyżeczki. To o wiele za dużo – WHO radzi, aby ilość soli w diecie nie przekraczała 2 g (ok. pół łyżeczki) dziennie. Jeśli dostosujesz się do tych zaleceń, twoje ciśnienie spadnie nawet o 8 mmHg. Pierwszy krok to ograniczenie jedzenia wędlin i konserw.

Zawierają one soli ponad miarę. Spróbuj też przyprawiać dania obficiej pieprzem i ziołami. Po kilku dniach przyzwyczaisz się do nowych smaków.

3 1 2

46

dbam o zdrowie

Wspomagaj się ziołami

Zamiast po kolejną kawę lub herbatę, sięgnij po napary z roślin, które stabilizują ciśnienie krwi. Możesz pić m.in. napary z mniszka, krwawnika, lipy, głogu. Ale uwaga! Jeśli zażywasz już leki na nadciśnienie, stosowanie ziół skonsultuj z lekarzem.

Bez ograniczeń natomiast możesz jeść świeży czosnek. Z badań wynika, że obniża on ciśnienie krwi i zmniejsza ryzyko zawału serca oraz wylewu krwi do mózgu. Zapobiega bowiem zaleganiu cholesterolu w ścianach tętnic i powstawaniu zakrzepów. Dodawaj go więc do sałatek, kanapek, past, itp.

7

Wykorzystaj moc akupresury

Ten rodzaj masażu pochodzi z Chin i polega na uciskaniu konkretnych punktów na ciele. Zdaniem specjalistów medycyny chińskiej może mieć on także zastosowanie w walce z wysokim ciśnieniem. Trzeba tylko wiedzieć, gdzie i jak należy wykonać ucisk.

Na szczęście nie jest to wcale takie trudne: znajdź punkt poniżej płatka ucha (1) i kolejny 2 cm niżej (2).

Delikatnie muskaj i uciskaj zaznaczone miejsca. Najpierw po jednej stronie głowy, potem po drugiej (łącznie 2–3 minuty).

Następnie masuj kolistym ruchem punkt 3 (kolejne 2–3 minuty). Taki masaż wykonuj 2–3 razy dziennie.

felieton

Diagnoza

DBAM O ZDROWIE

z Internetu?

TEKST KAROLINA BANASIAK

ZDJĘCIA: ROBBY CYRON

K

oronawirus, węch, jak zrobić płyn antybakteryjny – to hasła, które wyjątkowo często w zeszłym roku wpisywano do wyszukiwarek*. Nic dziwnego, bo świat (nie tylko medycyny) zdominował wtedy COVID-19. Ale na fali pandemii wypłynęły też inne zdrowotne problemy, które – choćby z racji ograniczeń w dostępie do stacjonarnych wizyt u lekarza – staraliśmy się rozwiązywać w sieci. W efekcie prawdziwy rozkwit przeżywają strony i fora poświęcone medycynie. Niestety, także tej domorosłej, niesprawdzonej, a czasem wręcz zaprzeczającej faktom. Zamiast u lekarza wiele osób szuka w sieci odpowiedzi na pytania o objawy infekcji, przyczynę bólu czy wrzuca… zdjęcia np. wysypki – prosząc internautów o porady.

Rezultaty bywają różne. Szacuje się, że taka „diagnoza” jest trafna najwyżej w 1/3 przypadków. Wbrew pozorom to jednak mało. Oznacza bowiem, że 2/3 osób usłyszy nieprawdę – a ta może przyczynić się do tego, że zbagatelizują objawy poważnej dolegliwości.

Albo przeciwnie – niepotrzebnie zestresują się wizją śmiertelnej choroby. Coraz więcej osób pada też ofiarami cyberchondrii i kompulsywnie poszukuje w Internecie informacji o swoim zdrowiu. Towarzyszący zaś temu wysoki poziom lęku rzeczywiście może w końcu przyprawić o chorobę. Dlatego…

Weźcie głęboki oddech i postarajcie się zachować rozsądek. Pamiętajcie, że są sytuacje, w których szybki kontakt z lekarzem jest niezbędny (np. przy bardzo silnym bólu, dusznościach, nieuzasadnionym wyczerpaniu czy po – choćby chwilowej – utracie przytomności).

W lżejszych przypadkach korzystajcie zaś śmiało z telemedycyny lub podczas wizyty w aptece nie wahajcie się prosić o poradę farmaceutę.

A jeśli czujecie potrzebę, by więcej poczytać o zdrowiu, sięgajcie po nasz magazyn lub szukajcie informacji w przygotowanych przez ekspertów poradnikach.

I dbajcie o siebie, Kochani:)

* według podsumowania Google Trends

48

dbam o zdrowie

Karolina Banasiak

Farmaceutka, redaktor prowadząca ,,DOZ Magazyn”. Miłośniczka kotów, ciekawych ludzi i książek. Energii dodają jej zajęcia na trampolinach i jogging, a wycisza się na działce w otoczeniu natury.

ŻYJĘ

zdrowo

Potęga

snu

Dobra dieta i dużo ruchu nie gwarantują nam zdrowia.

Jego fundamentem jest sen, który dosłownie… trzyma nas przy życiu.

ŻYJĘ ZDROWO

zoom na...

ILE SPAĆ?

Tyle, ile domaga się nasz organizm.

Mimo że są normy dla każdego wieku, jedni ludzie potrzebują zaledwie 5–6 godzin na regenerację, inni nawet 10.

Wyciszy, naprawi,

uleczy

Wyśpię się po śmierci, mawiamy czasem. I wciąż skracamy nocny odpoczynek, aby załatwić wszystko na jawie. A szkoda, bo sen to najlepsze lekarstwo.

TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

D

ziesiątki lat badań, głównie na amerykańskich uniwersytetach Harvarda i Berkeley potwierdziły, że sen to nie marnotrawienie życia. Gdy tracimy kontakt z rzeczywistością, nasz organizm nadal bowiem pracuje i to bardzo intensywnie. Rusza system

50

dbam o zdrowie

naprawczy i rekonstrukcyjny w każdym układzie.

Niezbędne fazy snu, czyli NREN i REM

Sen przechodzi wtedy przez następujące po sobie 90-minutowe cykle NREN i REM (nazwane od szybkości ruchów gałek ocznych).

NREN to sen głęboki, REM

– płytszy, podczas którego mamy marzenia senne. Każdy z cykli ma dodatkowo swoje podcykle, które pełnią inne, i na dodatek niezastępowalne, funkcje. Zarówno więc późniejsze zasypianie, budzenie się w nocy czy wcześniejsze wstawanie, które skraca poszczególne cykle, uniemożliwia organizmowi pełną odnowę. Nie

7 PRZYKAZAŃ NA DOBRA(NOC)

1 Kładź się i wstawaj co dzień o tych samych porach. Nasz organizm lubi bowiem potwarzalność.

2 Pilnuj światła, które reguluje cykl

snu. Wieczorem zmniejsz oświetlenie (sypialnia powinna być zaciemniona), rano zaś staraj się wystawić na działanie światła jak najszybciej.

3 Odpręż się przed położeniem do

łóżka, np. weź kąpiel. Spadek temperatury ciała po niej ułatwia zasypianie.

4 Nie pij późnym wieczorem al-

koholu, bo ograbi cię z fazy NREM. Będziesz spać płytko i budzić się w nocy, gdy alkohol przestanie działać.

5 Nie jedz i nie pij dużo. Zbyt obfity

posiłek utrudni sen, a nadmiar płynów zmusi cię do wstawania w nocy.

6 Nie zażywaj lekarstw, które opóźniają zaśnięcie lub zakłócają sen.

Takie działanie mają np. preparaty na choroby serca, ciśnienie i astmę czy ziołowe na kaszel, przeziębienie lub alergie. Skonsultuj się z lekarzem, czy możesz je zażywać w ciągu dnia.

7 Gdy sen nie nadchodzi, nie leż

w łóżku. Jeśli nie udaje ci się zasnąć w ciągu 20 minut od położenia się i czujesz niepokój, wstań i zajmij się czymś, nim znów poczujesz senność.

nadrobimy zatem braku snu z całego tygodnia odsypiając w weekend. I choć w młodości wydaje nam się, że już po kilku godzinach snu (np. po imprezie) jesteśmy na chodzie, to tylko złudzenie. A im częściej zarywamy noce, tym dla nas gorzej.

Zaśnij spokojnie!

Sprawdź różnorodną kompozycję preparatów wspomagających dobre samopoczucie i ułatwiających proces zasypiania.

DOZ PRODUCT SENOCALM Z MELATONINĄ Suplement diety, który w swoim składzie zawiera: melatoninę, naturalne ekstrakty roślinne, witaminy z grupy B i magnez. Ekstrakt z szyszek chmielu i liści melisy wspomaga dobry sen. Witaminy: B6, B12, tiamina i magnez wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. A witamina B12 i magnez przyczyniają się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.

DOZ PRODUCT NERVOX Suplement diety zawierający naturalne ekstrakty z liścia melisy i koszyczka rumianku, które wspomagają odprężenie organizmu. Zawarty w produkcie magnez i witamina B6 wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

ZIELNIK DOZ MELISA, ZIOŁA DO ZAPARZANIA Melisa (roślina zielarska z Polski) pozytywnie wpływa na organizm. Ułatwiając odprężenie organizmu, wpływa korzystnie na sen oraz dobre samopoczucie.

ZIELNIK DOZ NA DOBRY SEN, HERBATKA ZIOŁOWA Zawarte w produkcie: melisa, rumianek i chmiel wykazują działanie relaksujące i wspierają fizjologiczny proces zasypiania.

W neurochemicznej kąpieli po jawie

Najintensywniejsze prace trwają w mózgu. W trakcie snu następuje tam bowiem coś, co naukowcy nazywają neurochemiczną kąpielą – przenoszenie informacji

BOTAME ŚWIECE DO MASAŻU Idealna propozycja umożlwiająca stworzenie własnej domowej strefy SPA. Masaż aromatyczną świecą zapewnia głęboki relaks i odprężenie przed snem.

BOTAME WELLNESS, OLEJEK ETERYCZNY, LAWENDA Olejek lawendowy jest jednym z najpopularniejszych olejków stosowanych w aromaterapii. Olejek wykazuje właściwości relaksujące i odprężające, doskonale sprawdzi się po ciężkim dniu, dla osób zestresowanych, zmęczonych lub rozdrażnionych. Może być używany do kąpieli, masażu i aromatyzacji. dbam o zdrowie 51

ŻYJĘ ZDROWO

zoom na...

z hipokampu do głębszych stref mózgu, zapisywanie tych ważnych oraz wyrzucanie nieistotnych i tych, o których chcemy zapomnieć (np. traumatycznych).

Dzięki temu rano nasz umysł znów jest uporządkowany, świeży i chłonny. Może koncentrować się na nowych wrażeniach i rozwiązywaniu zadań. Stwierdzenie więc, że z każdym problemem warto się przespać, nie jest bezpodstawne. Podobnie jak powtórzenie materiału do egzaminu tuż przed zaśnięciem. Sen chroni nas również przed spadkami nastroju, depresją, demencją i chorobą Alzheimera.

1/3

życia przesypiamy.

Ale nie jest to pomyłka ewolucyjna, lecz jej ogromne osiągnięcie. Większość ssaków śpi znacznie krócej. Krowy, słonie, osły, owce czy konie – ok. 2–4 godzin na dobę.

Idealny środek na infekcje i chudnięcie

Ważne procesy zachodzą też w innych częściach ciała. Przykładem jest układ immunologiczny, który odnawia wtedy arsenał broni nie tylko przeciw infekcjom, lecz także nowotworom. A zatem nawet przy dobrej, zbilansowanej diecie i odpowiedniej porcji ruchu, niedobór snu sprawia, że wciąż możemy być podatni na choroby, zagrożeni rakiem. Sen reguluje też ciśnienie, pracę serca, a także poziom cukru krążącego we krwi, więc chroni przed cukrzycą. Produkowane wtedy substancje hormonalne zmniejszają apetyt za dnia. Dlatego bez długiego i głębokiego snu wciąż będziemy głodni i nie tylko nie

mamy szans na schudnięcie, ale grozi nam nawet przytycie.

Czy łyk małej czarnej zmienia cokolwiek?

Na dodatek niedobory snu odbijają się na naszym zdrowiu szybciej niż zła dieta i brak ruchu. Jeśli więc chcemy cieszyć się długim życiem w zdrowiu, musimy spać ok. 8 godzin na dobę. I choć seniorzy śpią zwykle krócej i oni powinni się wysypiać, aby opóźnić procesy starzenia.

Najlepiej dzieląc sen na długi nocny i wczesnopopołudniową drzemkę za dnia (do godz. 15.00).

Drzemka przyniesie jednak tylko wtedy korzyść, jeśli będzie trwała krótko – do 30 minut lub pośpimy pełne 90 minut, by organizm przeszedł wszystkie cykle. Picie kawy w tej sytuacji tylko szkodzi.

Kofeina hamuje bowiem jedynie dopływ do mózgu adenozyny wywołującej senność, lecz snu potrzebnego nam na prawdziwą regenerację nigdy nie zastępuje.

NORMY SNU Zapotrzebowanie na sen zależy m.in. od wieku i w ciągu całego życia stopniowo maleje. Dla poszczególnych grup wiekowych to odpowiednio: niemowlęta

dzieci

godzin/dobę

godzin/dobę

13–16

52

dbam o zdrowie

10–13

nastolatki

dorośli

godzin/dobę

godzin/dobę

8–12

7–10

seniorzy

6–9

godzin/dobę

Do codziennej higieny noska

Do nawilżania błony śluzowej noska Izotoniczny spray do nosa

WYRÓB MEDYCZNY

Zalecany w przypadku alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa

Do 4 miesiąca¹ życia dzieci oddychają wyłącznie przez nos i nie umieją go jeszcze wydmuchać, z tego względu ważne jest, aby nos u niemowlaka był całkowicie drożny. Regularna higiena noska umożliwia utrzymanie podstawowych potrzeb fizjologicznych dziecka takich jak: oddech, sen, odżywianie.

Brak umiejętności oddechu ustami oraz niedrożny nosek utrudniają dziecku ssanie, oddychanie oraz spokojny sen.

GL/PL/MAR/REK/24/08-2021

1. Baby Sleeps with Mouth Open: Should You Worry? (healthline.com)

ŻYJĘ ZDROWO

w dobrej formie

Płaski brzuszek TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

w miesiąc!

TAK, TO MOŻLIWE. JEDNAK NIE ZA SPRAWĄ TRADYCYJNYCH ĆWICZEŃ.

KLUCZEM DO SUKCESU JEST BOWIEM NIE PORUSZANIE MIĘŚNIAMI, LECZ ICH NAPINANIE, CZYLI TZW. DESKA.

Podstawowa pozycja w desce jest podobna do pompek. Sygnałem, że wykonujemy ją prawidłowo, jest napięcie w mięśniach.

P

ewna ilość tłuszczu na biodrach, udach oraz brzuchu jest kobiecie niezbędna. To m.in. nasza rezerwa energii na czas ciąży i karmienia.

Ale co za dużo, to niezdrowo. Nadmiar centymetrów wiąże się bowiem ze wzrostem ryzyka chorób układu krążenia. I, co tu kryć, nieestetycznie wygląda.

O przewadze deski nad brzuszkami

Zbędnych centymetrów można się pozbyć za pomocą diety, lecz mięśni od tego nie przybędzie. By wyglądać i szczupło, i ładnie, trzeba ćwiczyć. I choć metod jest wiele, np. popularne brzuszki, nie ma to jak deska (z ang. plank) – ćwiczenia izometryczne, w trakcie których jedynie napinamy mięśnie, zarówno te powierzchniowe, jak i głębokie. Deska buduje też mięśnie nóg, pleców i ramion.

Krótko, ale treściwie

Ciało musi pozostawać w idealnie prostej linii (patrz zdjęcie), a wszystkie mięśnie powinny być napięte.

Wytrzymanie takiego naprężenia jest dość trudne.

Dlatego zaczynamy od 20 sekund, by z czasem dojść do kilku minut, tak jak w kalendarzu po prawej. Już po miesiącu wyraźnie widać będzie efekty ćwiczeń i jeśli deska przypadnie nam do gustu, w kolejnych miesiącach możemy zwiększać obciążenie.

54

dbam o zdrowie

plan treningowy dla początkujących

PAŹDZIERNIK PONIEDZIAŁEK

WTOREK

ŚRODA

2021

CZWARTEK

PIĄTEK

SOBOTA

NIEDZIELA

20 s

20 s

30 s

45 s

1 min

1 min

1 30 s

40 s

4 1 min

11 2 min 30 s

18

przerwa

5

6

1min 30 s

przerwa

12 przerwa

19

3 min 30 s

przerwa

25

26

45 s

7

8

1 min 30 s

1 min 30 s

13

14

15

2 min 30 s

2 min 30 s

20

21

4 min

27

4 min

28

3 min

2

9 2 min

16 3 min

3 10

2 min

17 3 min 30 s

22

23

24

4 min 30 s

4 min 30 s

29

30

Jak długo zdołasz

31

JEM

zdrowo

Z glutenem czy bez?

Na różne postacie nietolerancji glutenu cierpi około 5 proc. ludzi. Jednak nie tylko oni wykluczają to białko z jadłospisu. Dlatego zanim się na to zdecydujemy, koniecznie zróbmy badania i upewnijmy się, czy tak jest także w naszym przypadku.

JEM ZDROWO

zoom na…

wokól

Zamieszanie

glutenu

Poznajmy prawdę Mija już dziesięć lat, odkąd trafił na czarną listę niezdrowych składników. Poddano go niemal takiej samej krytyce jak cukier i tłuszcze zwierzęce. W trosce o zdrowie niektórzy wyrzekli się więc chleba i potraw z mąki bez badań potwierdzających, że im szkodzą. Większość niepotrzebnie zubożyła dietę.

N

ieporozumienie wokół glutenu spowodował niechcący prof.

Peter Gibson, australijski gastroeneterolog. Wykluczył on ten składnik z diety pacjentów, którzy skarżyli się na dolegliwości przewodu pokarmowego i monitorował ich samopoczucie. Doszedł do wniosku, że gluten szkodzi nie tylko chorym na celiakię, ale też innym.

Jednak pod wpływem krytyki kolegów po fachu i swoich przemyśleniach po kilku latach powtórzył badanie. Tym razem pacjentom nie mającym celiakii podawał gluten w posiłkach potajemnie i większość nie miała dolegliwości. Profesor Gibson odwołał swoje wczeTEKST BARBARA LASOTA śniejsze rewelacje. Jednak media i celebryci już zdążyli wylansować nową bezglutenową dietę. Dla tysięcy ludzi stała się panaceum niemal na wszystko: na odchudzanie, nieWarto wybierać strawność, zgagę, nawet na bezsenmąkę razową bez ność, depresję i zmęczenie. Nieprzeciwzbrylaczy którzy zarabiali, wydając książki i wybielaczy. z potrawami bezglutenowymi, Te substancje też a inni, oferując produkty bez tego mogą szkodzić. składnika.

Nie tylko

Ważne! gluten.

Czym jest gluten

Tworzą go dwa białka – gliadyna i glutenina, występujące w pszenicy, życie i jęczmieniu. W trakcie mieszania mąki z wodą tworzą one między sobą różne wiązania. Powstaje coś w rodzaju lepkiej sieci, dzięki 56

dbam o zdrowie

GLUTENOWA ŚCIĄGAWKA

Tu jest

W mące: z pszenicy, żyta, jęczmienia, orkiszu, w płatkach i otrębach z tych zbóż, w pieczywie pszennym i żytnim, we wszystkich potrawach na bazie mąki pszennej, żytniej i orkiszowej, w sosach i zupach zagęszczanych mąką.

Tu go nie ma

W mące i kaszy z kukurydzy, owsa, w płatkach i otrębach owsianych z certyfikatem przekreślonego kłosa, w ryżu, kaszy jaglanej i gryczanej, płatkach jaglanych, w soczewicy, ciecierzycy, fasoli, grochu, w amarantusie, komosie ryżowej. której ciasto drożdżowe zatrzymuje pęcherzyki powietrza podczas wyrabiania. Po upieczeniu jest pulchne, wilgotne i smaczne, bo gluten jest też nośnikiem smaku. Białko to wpływa pozytywnie również na jakość ciast spulchnianych proszkiem do pieczenia, makaronu czy ciasta pierogowego. Im jest go więcej w mące, tym lepsza jakość wypieku lub potrawy. Czasem można się spotkać z opinią, że stare odmiany pszenicy, np. orkisz czy płaskurka, nie zawierają glutenu. To mit, ale ich gluten, podobnie jak ten w jęczmieniu i życie, jest nieco inny od pszenicznego z nowych odmian i trochę lżej strawny. Natomiast w czwartym popularnym w Polsce zbożu, czyli owsie, glutenu nie ma, jeśli nie jest zanieczyszczony np. pszenicą.

pojawiły w diecie naszych przodków dopiero około 13 tys. lat temu, gdy zaczęli zajmować się rolnictwem. Większość populacji przyzwyczaiła się do nowego jedzenia, ale niewielki odsetek nie przystosował się genetycznie do trawienia nieznanego wcześniej glutenu. Niektórzy badacze twierdzą, że może to być 10–12 proc. populacji. Inni uważają jednak, że jest to maksymalnie 4–5 procent, w tym najwyżej 1 proc. chorych na celiakię

Tylko niektórym szkodzi

REKLAMA

Przyczyną nietolerancji glutenu są głównie określone geny, z którymi się rodzimy. Dlaczego niektórzy je mają, a inni nie? Naukowcy tłumaczą to w następujący sposób. Pierwotnie ludzkość żywiła się tym, co oferowała natura: owocami, grzybami, dzikimi roślinami i upolowanymi zwierzętami. W tych pokarmach nie było glutenu. Zawierające go zboża dbam o zdrowie

57

JEM ZDROWO

zoom na…

(najgroźniejszą z chorób glutenozależnych) i chorobę Duhringa, zwaną celiakią skórną. Jeśli u kogoś, na podstawie wiarygodnych badań laboratoryjnych, stwierdzono nietolerancję glutenu, rzeczywiście musi przestrzegać restrykcyjnej diety. Również rodzice małych dzieci powinni ostrożnie podawać im potrawy mączne. Część maluchów może mieć niedojrzały układ pokarmowy nieprzystosowany do trawienia tego białka. Gdy po zjedzeniu np. bułki pojawia się u dziecka pokrzywka lub ból brzucha, lepiej wykluczyć gluten z diety. Z czasem jednak większość tych maluchów świetnie będzie się czuć, jedząc pokarmy z pszenicy, żyta czy jęczmienia. Natomiast eliminowanie chleba czy makaronu z jadłospisu starszych dzieci i dorosłych, u których badania nie wykazały nietolerancji glutenu, nie ma sensu, a nawet może szkodzić.

Minusy diety bezglutenowej

Osoby, które nie znają dobrze wartości odżywczej produktów, a wyeliminują potrawy z glutenem, mogą mieć problem z zaplanowaniem wartościowego jadłospisu dla siebie. W codziennych posiłkach może brakować zwłaszcza cennych witamin z grupy B, w tym kwasu foliowego. Jednym z jego źródeł są bowiem zboża. A jeśli, rezygnując z produktów mącznych, nie zadbamy o duże porcje warzyw na talerzu, możemy także narazić się na niedobór składników mineralnych i błonnika.

Z czasem odbije się to negatywnie na zdrowiu.

I to nie tylko fizycznym, ale także na naszej psychice. Witaminy z grupy B i niektóre minerały, np. magnez, mają bowiem duży wpływ na funkcjonowanie mózgu. Aby dieta bez pszenicy, żyta

Chleb bez glutenu

Mieszamy w dowolnej proporcji mąki: kukurydzianą, ryżową, gryczaną i ziemniaczaną (razem 50 dag). Dodajemy 1/3 kostki drożdży i 1/2 l ciepłej wody. Wyrabiamy i po wyrośnięciu pieczemy. i jęczmienia zapewniała wszystko, czego potrzebujemy, musimy zboża glutenowe zastąpić bezglutenowymi. Patrz ramka na s. 57.

Uważajmy na zakupach

Sklepy oferują dużo produktów z przekreślonym kłosem, czyli bezglutenowych: wędliny, pieczywo, makaron, słodycze, itp. Niektóre wartościowe, ale nie wszystkie. Część zawiera dużo tłuszczu, cukru, do innych dodano np. sztuczne aromaty, spulchniacze, aby przypominały trochę te z glutenem. Nie powinny dominować w jadłospisie. Jeśli ktoś musi być na diecie bezglutenowej lub stosować ją mimo braku wskazań, powinien bazować na potrawach domowych.

CHOROBY WYWOŁYWANE PRZEZ GLUTEN Osoby z nietolerancją tego białka, które występuje w niektórych zbożach, mogą cierpieć na: celiakię, chorobę Duhringa, alergię na pszenicę lub nadwrażliwość na gluten.

• Celiakia. Bardzo poważna choroba trzewna. Prowadzi do zaniku kosmków jelitowych. Objawia się przewlekłymi biegunkami, bólami brzucha, anemią. Po zdiagnozowaniu na podstawie badania przeciwciał IgA, IgG i biopsji jelita chory musi całkowicie wykluczyć gluten z diety.

• Choroba Duhringa. Na skórze twarzy, głowy, na łokciach 58

dbam o zdrowie

i kolanach pojawiają się pęcherzykowo-grudkowe zmiany. Diagnozę przeprowadza się również, jak w celiaki, w oparciu o badanie przeciwciał i dodatkowo o biopsję skóry. Dieta bezglutenowa jest kluczowa w leczeniu.

• Alergia na pszenicę. Zaliczana jest do tzw. glutenopatii, ale pokrzywkę, napady kaszlu, ból brzucha może wywołać nie gluten

lecz inny alergen zawarty w pszenicy. Po wykryciu przeciwciał IgE wyklucza się pszenicę z diety.

• Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Laboratoryjnie medycyna nie potrafi jej zdiagnozować. Jeśli chory twierdzi, że cierpi po zjedzeniu posiłku z glutenem, a nie ma celiakii ani alergii, zaleca się mu odstawienie lub zmniejszenie porcji glutenu.

ŻYJ BARDZIEJ KAŻDEGO DNIA VIGOR UP! witaminowa bomba z guaraną, yerba mate i kakaowcem.

Pomaga uwolnić naturalną energię1.

1 VIGOR UP! zawiera aż 7 witamin z grupy B tworzących kompleks witamin B. Wśród nich witaminy: B1, B2, B6, które pomagają w naturalny sposób uwolnić energię (utrzymanie prawidłowego metabolizmu energetycznego), natomiast witaminy B3, B5, B12 pomagają zmniejszyć uczucie zmęczenia i znużenia.

Magnez i witamina C pomagają zmniejszyć uczucie zmęczenia i znużenia.

SUPLEMENT DIETY

JEM ZDROWO

superfood

Wychwalano go już na sumeryjskich tabliczkach i egipskich papirusach.

Również Hipokrates podkreślał jego niezwykłą wartość leczniczą.

Granat

owoc zdrowia i miłości

O

TEKST BARBARA LASOTA

woce te rosną w krajach klimatu gorącego. Według judaizmu liczba nasion ukrytych pod skórką odpowiada 613 przykazaniom Tory. Chrześcijańscy artyści przedstawiali dzieciątko Jezus z granatem jako symbolem życia. A w islamie kojarzony jest on z rajem i stanem ukojenia.

Badania potwierdziły wyjątkowe własności lecznicze tego owocu.

SKARBY W NASIONACH

We wnętrzu skórzastego, czerwonawego owocu zwieńczonego koroną z resztek kwiatu znajdują się setki soczystych nasion z bogactwem: potasu, wapnia, prowitaminy A, witamin z grupy B, witaminy C i E, a nawet estrogenów roślinnych oraz wielu silnych przeciwutleniaczy.

JAK WYKORZYSTAĆ

Aby granaty rzeczywiście wpłynęły pozytywnie na nasze zdrowie, jedzmy je przynajmniej 2–3 razy w tygodniu, dodając nasiona do sałatek, deserów i koktajli. Możemy także wyciskać z nich sok i pić go między posiłkami. W sprzedaży są również przefermentowane koncentraty, kapsułki, a nawet olej.

Na co pomaga? ŁAGODZI STANY ZAPALNE W ORGANIZMIE

•Zawarta w nasionach granatu punikalagina, czyli jeden z najsilniejszych przeciwutleniaczy, wspomaga leczenie zapaleń wywołanych bakteriami: gronkowca złocistego, pałeczki ropy błękitnej i odmieńca pospolitego.

Granaty mogą również zapobiegać grzybicy jamy ustnej.

60

dbam o zdrowie

HAMUJE ROZWÓJ NOWOTWORÓW

DZIAŁA ODMŁADZAJĄCO

polegające na zwalczaniu wolnych rodników odpowiedzialnych za nowotwory jest 3–4 razy silniejsze niż np. zielonej herbaty czy czerwonych winogron. Wypijanie 4 razy dziennie po kilka łyżek świeżego soku może także wspomóc leczenie raka prostaty, piersi, wątroby i okrężnicy.

mieniami UV i ujędrnia ją.

Pomaga zachować dobrą pamięć, a dzięki fitoestrogenom łagodzi również objawy menopauzy.

Ponadto podnosi doznania erotyczne.

•Lekarze twierdzą, że działanie granatu

•Chroni skórę przed pro-

ZAPOBIEEGA CHRYPCE ORAZ ŁA AGODZI PODRAŻNIENIA I SU UCHOŚĆĆ GA ARDŁA WYRÓB MEDYCZNY

• Porost islandzki zapewnia długotrwały efekt nawilżenia • Wskazany także w przypadkach zmniejszonego wydzielania śliny

dba o Twoje gardło i głos

isla_polska

ISL/2021/20

• Nawilża błony śluzowe jamy ustnej i gardła

JEM ZDROWO

dieta

Jak ustrzec się

cukrzycy typu 2

Mama, babcia lub kuzyn chorują na cukrzycę, więc boisz się, że ciebie również to spotka? Wcale nie musi tak być. Nawet jeśli badanie glukozy na czczo już wykazało tzw. stan przedcukrzycowy, to wciąż masz szansę nie zachorować.

TEKST BARBARA LASOTA

62

dbam o zdrowie

MĄDRZE WYBIERAJ WĘGLOWODANY

N

Żartobliwie podzielono je na czołgające się, maszerujące i biegnące. Zobacz, czym się różnią, które są dobre, a które nie.

azwę ma słodką, ale smakuje gorzko.

Zwłaszcza gdy po kilku latach od zdiagnozowania pojawią się powikłania. W naszym kraju choruje na nią już 3 mln ludzi, a na świecie ponad 420 mln. Dla porównania, w roku 1980 liczby te były ponad 4 razy niższe. A zatem, co powoduje tak gwałtowny wzrost?

Okazuje się, że brak ruchu i coraz gorsza dieta. Może brzmi to niewiarygodnie, bo przecież sobie dogadzamy. Często jadamy mięso, które dawniej gościło na stole od święta, kupujemy smaczne gotowe dania, by nie stać zbyt długo przy kuchni, pozwalamy sobie na łakocie i na dziesiątki rodzajów białego pieczywa. Sęk w tym, że to wszystko, zwłaszcza w nadmiarze, prowadzi do cukrzycy typu 2. Postarajmy się zrozumieć, dlaczego. Dzięki temu łatwiej przekonamy się do zmiany nawyków żywieniowych.

cukry czołgające się Działają niemal leczniczo, bo bardzo wolno podnoszą glukozę we krwi i przeciwdziałają jej gwałtownym spadkom. Znajdują się w potrawach i pieczywie z mąki razowej, płatkach zbóż, otrębach, grubych kaszach i bardzo wielu warzywach. cukry maszerujące Wchłaniają się w średnim tempie. Jedz je z dużym umiarem. Bogate w nie są: białe pieczywo, ziemniaki, jasny makaron, jasny ryż i drobne kasze, owoce, nabiał. cukry biegnące Gwałtownie podnoszą glukozę we krwi i zmuszają trzustkę do produkcji dużej ilości insuliny. Jedz sporadycznie lub wcale.

Najwięcej jest ich w słodyczach, ciastach, dżemach, sokach i napojach słodzonych cukrem.

Jak powstaje cukrzyca typu 2

Cukry, czyli inaczej węglowodany, które znajdują się w posiłkach, są trawione w przewodzie pokarmowym do glukozy i w tej postaci wchłaniane do krwi. Stamtąd, dzięki insulinie, glukoza przenika do mięśni i wszystkich narządów. Zasila je w niezbędną energię. NiesteWydawać by się moty, gdy źle się odżywiamy, przegło, że skoro cukier ciążona pracą trzustka zaczyna szkodzi, to wystarczy z czasem szwankować. Przestazastąpić go słodzije nadążać z produkcją insukiem i można się do liny i komórki organizmu nie woli delektować łakomogą na czas odebrać glukociami i ciastami. Od zy z krwi. Bywa i tak, że insuliczasu do czasu rzena jest wprawdzie produkowana, czywiście można, ale lecz komórki jej nie rozpoznają. nie róbmy tego częW konsekwencji tkanki i narząsto. Niektórzy badady są niedożywione mimo wysocze przestrzegają, że kiego poziomu glukozy we krwi. słodziki przyzwyczajają nas do słodkiego Zdarza się tak zwłaszcza przy dusmaku i mogą nawet żej nadwadze. Dlatego osoby otydoprowadzić do cułe powinny starać się schudnąć. krzycy i otyłości.

CUKIER

kontra

a nie cukrem. Zamiast produktów z białej mąki jedz: razowe pieczywo, razowy makaron, płatki, pęczak, kaszę gryczaną, bulgur i ciemny ryż. Po węglowodanach przyjrzyj się też swoim porcjom mięsa, wędlin i tłuszczu, w tym tego dodawanego do smażenia. Jeśli mięso i wędliny gościły na stole codziennie, odtąd jedz je 2–3 razy w tygodniu. W pozostałe dni zastąp je rybami, fasolą, soczewicą, ciecierzycą. Nie smaż potraw, lecz przyrządzaj gotowane, pieczone lub duszone bez tłuszczu.

SŁODZIK

Małe porcje co 3 godziny

REKLAMA

Jeżeli konsekwentnie będziesz się stosować do tej zasady, zaczniesz powoli, ale systematycznie pozbywać się nadwagi i unikniesz przecukrzenia krwi (hiperglikemii) po każdym posiłku. Jest duża szansa, że już

Czas na zmiany

Zacznij od zapisania w zeszycie lub w komputerze szczegółowych jadłospisów z ostatniego tygodnia. Sprawdź, jak często jadłaś (i ile!) słodyczy, dań z białej mąki i jasnego pieczywa. Jeśli było ich dużo, zmień nawyki od zaraz, zgodnie z zaleceniami z ramki powyżej. Na małe co nieco pozwalaj sobie np. tylko w weekendy. Staraj się, aby było to ciasto słodzone tylko dojrzałymi bananami lub daktylami, dbam o zdrowie

63

JEM ZDROWO

dieta

po miesiącu stan przedcukrzycowy cofnie się. Każdego dnia możesz zjeść najwyżej takie ilości produktów, jak poniżej, oczywiście dzieląc je na 5 posiłków.

Produkty węglowodanowe: nie więcej niż 3 kromki pieczywa, 4 łyżki kaszy lub makaronu i 2 średnie ziemniaki, gotowane lub pieczone.

Pokarmy białkowe: 2 szklanki mlecznych napojów fermentowanych, które częściowo możesz zastąpić twarogiem, 20 dag mięsa i wędlin lub ryb albo jaj, albo roślin strączkowych.

Tłuszcze: 2 łyżeczki olejów, najlepiej bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3, np. olej lniany, rzepakowy, oliwa i łyżeczka masła.

Owoce: Ok. 20 dag dziennie, ograniczenie owoców wynika z tego, że one również zawierają węglowodany, które mogą podnosić glukozę we krwi.

Warzywa: Ponad 50 dag, a praktycznie bez ograniczeń. Staraj się, aby codziennie były to przynajmniej 3 różne gatunki jarzyn.

ABC komponowania posiłków

Najlepiej, gdy każdy posiłek zawiera trochę węglowodanów, porcję białka, odrobinę tłuszczu oraz dodatek warzyw i owoców. Dzięki temu tempo wchłaniania

węglowodanów będzie spowalniane przez białko, tłuszcz i błonnik z warzyw i owoców. Poza tym, taki posiłek dostarcza nam wszystkiego, czego potrzebujemy: energii, składników budulcowych, witamin, minerałów i przeciwutleniaczy. Śniadania, obiady i kolacje powinny być bardziej bogate w węglowodany i pożywniejsze niż drugie śniadania i podwieczorki.

MOC PRZYPRAW Prawidłowy poziom glukozy we krwi pomagają utrzymać: kurkuma, imbir, cynamon, kozieradka. Dodawajmy ich więcej niż dotąd do potraw, by wspomóc działanie diety.

Warzywa surowe czy gotowane

Osobom, które nie mają dolegliwości po zjedzeniu dużej porcji surówki, dietetycy zalecają warzywa właśnie w takiej postaci. Dlatego, że bardziej pomagają utrzymać właściwy poziom cukru we krwi niż gotowane. Oto przykłady: surowa marchewka ma indeks glikemiczny IG (czyli parametr, który wskazuje jak procentowo wzrasta u nas poziom glukozy) wynoszący 16, a gotowana już 49.

TEN JADŁOSPIS TRZYMA CUKIER W RYZACH CAŁY DZIEŃ (1800 KCAL) Wypróbuj go. Pamiętaj tylko, aby nie zwiększać podanych tu porcji. Zobaczysz, że nie będziesz mieć objawów przecukrzenia ani niedocukrzenia. Stwórz podobne menu.

Babeczki na pól–sl–odko

Składniki: szklanka pszennej mąki razowej, 2 mocno dojrzałe banany, jabłko, jajko, 1/4 szklanki oleju lub 1/4 kostki masła, odrobina cynamonu, 1 i 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia

Obrane jabłko zetrzyj na tarce do jarzyn. Banany zmiksuj. Włóż do miski owoce, dodaj cynamon, olej lub stopione masło, jajo, wsyp mąkę zmieszaną z proszkiem. Całość wymieszaj. Jeśli ciasto jest zbyt twarde, rozrzedź odrobiną mleka.

Upiecz babeczki w temperaturze 160 st. C. 64

dbam o zdrowie

ŚNIADANIE 3 łyżki płatków owsianych (zalanych wrzątkiem 2 godziny przed jedzeniem) z 1/2 szklanki mleka i pokrojonym dowolnym owocem II ŚNIADANIE kromka razowca, 2 łyżki pasty z twarogu i warzyw OBIAD talerz zupy dyniowej zmiksowanej na krem, porcja gotowanej ryby, ziemniak, dużo surówki

PODWIECZOREK 1/2 grahamki, pasta z awokado i pomidora, jabłko lub cytrus KOLACJA sałatka jarzynowa (200 g) z dodatkiem chudej wędliny, mała miseczka budyniu

JEM ZDROWO

dieta

Zupyz misją Wprowadź je do swojego menu, a wraz z nimi przemycisz mnóstwo oczyszczającego błonnika, soli mineralnych i innych składników aktywnie wspierających organizm.

Będzie pysznie i zdrowo!

TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

4

porcje

40

minut

215

kcal w porcji

Krem z dyni świetny na trawienie Składniki: 500 g miąż-

szu dyni hokkaido, 2 ziemniaki, marchew, cebula, łyżka masła klarowanego, szczypta soli, łyżeczka kurkumy w proszku, 2 łyżeczki startego imbiru, pomidor, ok. 1,5 szklanki bulionu warzywnego, łyżka śmietany 18 proc.

Miąższ dyni pokrój w kostkę. Pozostałe warzywa obierz. Cebulę przekrój na pół. Ziemniaki i marchew pokrój w kostkę. W garnku rozgrzej masło. Zeszklij na 66

dbam o zdrowie

nim cebulę. Włóż dynię, ziemniaki i marchew.

Oprósz solą. Dodaj kurkumę i łyżeczkę imbiru.

Smaż 5 minut, często mieszając. Wlej gorący bulion, przykryj i zagotuj.

Trzymaj 10 minut na średnim ogniu. Pomidor sparz wrzątkiem, zdejmij skórkę i pokrój w kostkę.

Dodaj do zupy. Gotuj 5 minut. Łyżką cedzakową wyjmij cebulę. Zupę zblenduj, dodając śmietanę. Włóż resztę imbiru.

Podawaj z kleksem oleju dyniowego i uprażonymi pestkami dyni.

6

porcji

70

minut

240

kcal w porcji

Krupnik na rozgrzewkę Składniki: 2 udka

kurczaka, 2/3 szkl. kaszy jęczmiennej perłowej, obrane: 4 średnie ziemniaki, 2 marchewki i pietruszka; 2 łodygi selera naciowego, sól, pieprz, 2 listki laurowe, 4 ziarenka ziela angielskiego, natka lub koperek

Udka włóż do garnka i zalej 1,5 l wody.

Doprowadź do wrzenia, zbierając pianę z wywaru. Zmniejsz

płomień i gotuj 30 minut. Kaszę opłucz na sitku. Ugotuj według przepisu na opakowaniu. Warzywa pokrój na kawałeczki. Wywar przecedź, dodaj do niego przyprawy i warzywa. Gotuj 10 minut. Dołóż kaszę i gotuj 10 minut. Mięso oddziel od kości. Dodaj je do zupy pod koniec gotowania.

Przypraw solą i pieprzem. Udekoruj natką lub koperkiem.

4

porcje

40

minut

95

kcal w porcji

Jarzynowa na odchudzanie Składniki: 1/3 broku-

ła, 1/3 kalafiora, po 1/2 czerwonej, żółtej i zielonej papryki, średnia cukinia, 3 ziemniaki, 2,5 l czystego bulionu drobiowego, świeżo mielony pieprz, oliwa

Paprykę i cukinię (po wydrążeniu gniazd nasiennych) oraz ziemniaki pokrój w kostkę,

brokuł i kalafior podziel na różyczki. Warzywa podsmaż krótko na odrobinie oliwy, a potem wrzuć do gotującego się bulionu. Trzymaj na gazie, aż pękną ziemniaki. Przed podaniem każdą porcję oprósz pieprzem. W razie potrzeby zabiel jogurtem naturalnym lub kefirem. dbam o zdrowie

67

WIEŚCI

z apteki

Porady zza

PIERWSZEGO STOŁU*

Nasz ekspert

dr n. farmaceutycznych MAGDALENA BULSKA

ekspert farmaceutyczny

Dawka wiedzy na temat produktów aptecznych i przepisów związanych z farmacją

REALIZACJA RECEPT PO 30 DNIACH OD WYSTAWIENIA Po 30 dniach można zrealizować receptę wystawioną jako roczną (ważną 365 dni). Jeżeli pacjent pojawia się w aptece po upływie 30 dni od daty wystawienia recepty rocznej, farmaceuta jest zobowiązany odliczyć stosowaną ilość leku wynikającą z dawkowania oraz liczby dni, które upłynęły od daty wystawienia recepty lub od daty „realizacji od” zamieszczonej na recepcie. Dodam, że odliczenia dokonuje się jednorazowo. Kolejne realizacje mogą mieć miejsce w dowolnym terminie, biorąc pod uwagę ważność recepty. Chcąc uniknąć odliczenia leku, pierwsza realizacja powinna mieć miejsce w ciągu pierwszych 30 dni od wystawienia recepty.

PIELĘGNACJA ZACZERWIENIONEJ SKÓRY POWIEK Delikatna skóra wokół oczu z wiekiem staje się cieńsza i wrażliwsza na podrażnienia.

Niewłaściwa pielęgnacja, słońce, zanieczyszczenia czy choroby (np. AZS) sprzyjają zaczerwienieniom i świądowi skóry powiek.

Rozwiązaniem mogą być dostępne w aptekach specjalistyczne płyny, chusteczki, emulsje i żele do oczyszczania oraz pielęgnacji skóry wokół oczu. Pozbawione alkoholu, detergentów i konserwantów nie podrażniają oczu i zewnętrznych warstw naskórka, chronią przed szkodliwym działaniem środowiska.

68

dbam o zdrowie

MENOPAUZA A STOSOWANIE TABLETEK ANTYKONCEPCYJNYCH Początek menopauzy wiąże się z obniżoną płodnością, ale szansa na zajście w ciążę pozostaje nadal realna. Kluczowa jest konsultacja z ginekologiem, który zadecyduje o dalszym stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych, nie zaleca się podejmowania decyzji na własną rękę.

Prawdopodobieństwo zajścia w ciążę po 45. roku życia wynosi około 15 proc. i maleje z każdym kolejnym rokiem. Po 50. roku życia zwykle rekomenduje się antykoncepcję mechaniczną, ale tylko lekarz może wykluczyć konieczność przyjmowania antykoncepcji doustnej.

SZCZEPIENIA NA COVID-19 W APTEKACH

Wprowadzone w tym roku zmiany prawne stworzyły farmaceutom możliwość nabycia uprawnień do wykonywania szczepień i uruchomienia aptecznych punków szczepień. Aktualnie kolejne apteki składają wnioski o przystąpienie do Narodowego Programu Szczepień. Chcąc zapisać się na szczepienie w aptece, należy skorzystać z bezpłatnej, całodobowej infolinii, zarejestrować się elektronicznie lub skontaktować się bezpośrednio z wybranym aptecznym punktem szczepień. Uprawniony farmaceuta kwalifikuje do szczepienia i podaje szczepionkę. Szczepienie dla pacjenta jest bezpłatne.

* „Pierwszy stół” w języku zawodowym osób związanych z farmacją to nic innego, jak lada w aptece, przy której pacjent spotyka się z farmaceutą.

JESTE M

eko

Liczy się każda

kropla

Tylko 1 proc. zasobów wody na ziemi to woda pitna. Do 2050 roku zabraknie jej aż dla 7 mld ludzi.

Problem jednak nie tylko w tym, ile jej potrzebujemy i zużywamy na realne potrzeby, lecz także w tym, ile jej marnujemy.

Odpowiedzialność za to ciąży na każdym z nas. I każdy z nas może to zmienić.

JESTEM EKO

zoom na...

cenniejsza niż złoto Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska na każdego mieszkańca naszego kraju przypada rocznie 1500 m sześciennych wody. To daje nam dopiero 22. miejsce w Europie. Trudno w to uwierzyć, ale więcej wody od Polski ma Sudan, Czad czy Australia.

A za 10 lat jej zasoby zmaleją jeszcze o 40 procent!

Ochrona wody to więc dla nas sprawa życia lub śmierci.

TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

70

dbam o zdrowie

T

o, ile Polska ma wody, zależy od wielu czynników: położenia geograficznego, degradacji środowiska (osuszanie bagien i mokradeł, stosowanie nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin), zmian klimatu. Gdy globalnie wzrasta temperatura powietrza, parowanie staje się intensywniejsze. Większa część opadów wraca do atmosfery zamiast wsiąkać w ziemię i zasilać wody powierzchniowe. Marnowanie wody ma miejsce także podczas jej transportu. Jeśli jest przesyłana nieszczelnymi rurami podziemnymi – spora część wycieka. Brak wody zaś to zagrożenie nie tylko dla ludzi, ale też dla roślin i zwierząt. Wysychają najpiękniejsze jeziora Wielkopolski, poziom wody w Jeziorze Wilczyńskim obniżył się aż o 6 metrów, w Budzisławskim o 2 metry, znika Noteć, w wielu miejscowościach wysychają studnie, a przykłady można by mnożyć i mnożyć. Powoli zaczynamy to zauważać i uczymy się jako społeczeństwo oszczędzać wodę. I choć przed nami jeszcze długa droga, nie ma na co czekać. Trzeba zacząć od dziś. Oto kilka pomysłów, jak chronić zasoby wody.

Ważne!

Chroń zieleń!

Wycinanie drzew też przyczynia się do szybszej utraty wody.

JAK OSZCZĘDZAĆ W DOMU •Zamontuj przy kranach tzw. perlatory. Te niewielkie nasadki napowietrzają wodę wypływającą z baterii i dają wrażenie silniejszego strumienia. Są też baterie, które mają już zamontowane perlatory. Dzięki nim ograniczysz zużycie wody nawet o 50 proc.

•Wyposaż łazienkę w armaturę ograniczającą zużycie wody, np. baterie z ogranicznikami, które redukują przepływ wody (także ciepłej). Możesz ustawić w nich limit natężenia wypływu strumienia wody.

•Wykorzystuj szarą wodę. To ta, która pozostała po kąpieli lub

praniu. Możesz ją powtórnie użyć np. do spłukania toalety, mycia podłogi, mebli ogrodowych, sprzątania tarasu, a nawet, jeśli nie ma w niej dużo detergentów, do podlewania roślin.

•Gdy rozmrażasz zamrażarkę, zbierz lód do miski, a gdy się rozpuści, wykorzystaj np. do podlewania kwiatów.

•Włączaj pralkę i zmywarkę przy pełnym załadunku lub korzystaj z programów „pół załadunku”.

W przypadku zmywarki zrezygnuj ze wstępnego płukania. Ono naprawdę nie jest niezbędne, a zaoszczędzisz ok. 70 litrów wody.

JAK OSZCZĘDZAĆ W SWOIM OTOCZENIU •Ty też możesz sporo zrobić. Nie stój z boku, angażuj się w kampanie i programy społeczne na rzecz poszanowania zasobów wodnych. Gdy miasto ogłasza głosowanie nad budżetem obywatelskim, weź w nim udział.

•Wybieraj te projekty, które sprzyjają oszczędzaniu wody, np. zakładanie ogrodów deszczowych, dosadzanie zieleni.

•Wspieraj lokalne organizacje, które domagają się, aby nie wycinać drzew, sprzeciwiaj się betonowaniu ulic, itp. dbam o zdrowie

71

JESTEM EKO

zoom na...

JAK OSZCZĘDZAĆ W OGRODZIE Sporo wody możesz zaoszczędzić w ogrodzie.

•Do podlewania używaj zraszaczy.

Wąż ogrodowy przepuszcza ok. 1000 litrów wody na godzinę, a zraszacz o połowę mniej.

W dodatku drobne krople lepiej nawadniają rośliny i nie wymywają gleby.

•Zbieraj deszczówkę i wykorzystuj ją do podlewania oraz innych prac ogrodowych (np. zmywania tarasu). Podczas 5-minutowego deszczu można zebrać ponad 70 litrów wody opadowej z dachu o powierzchni około 100 mkw.

Podczas opadów, które trwają 20 minut, zbierzesz ok. 360 litrów wody (dla porównania – na umy-

cie samochodu potrzeba około 50 litrów). Pamiętaj, że litr wykorzystanej deszczówki oznacza oszczędność tej samej ilości wody pitnej, a także odprowadzanych ścieków. Warto to robić tym bardziej, że od 1 lipca 2020 r. właściciele i współwłaściciele domów jednorodzinnych mogą się ubiegać o dofinansowanie na instalację systemu do zbierania wody deszczowej w ramach rządowego programu „Moja Woda”.

•Zrezygnuj z trawnika, który potrzebuje ok. 25 mm wody na tydzień. Trzeba go często podlewać i kosić. Zastąp go łąką kwietną lub sadź rośliny sucholubne (np. rojniki, rozchodniki).

TROCHĘ STATYSTYKI

* Ślad wodny, to suma wody zużytej do produkcji żywności, odzieży oraz wykorzystanej w gospodarstwie domowym.

Dla każdego mieszkańca naszego kraju wynosi on 3 900 liltrów wody dziennie.

Praktycznie i ekologicznie

Przykrywaj ziemię na rabatach ściółką.

Zapobiegnie ona nadmiernemu wyparowywaniu wody. Nie będziesz musiała tak często podlewać roślin.

72

dbam o zdrowie

JAK OSZCZĘDZAĆ NA ZAKUPACH •Do wytworzenia wielu produk-

tów (żywności, ubrań, pojazdów, elektroniki) potrzebna jest woda.

W pewnym stopniu od nas zależy więc, ile zużyje jej przemysł i rolnictwo. Warto ograniczyć kupowanie nowych ubrań (do wyprodukowania T-shirta potrzeba 2 500 litrów, a pary jeansów ok. 8 000 litrów wody) i częściej zaglądać do sklepów z odzieżą używaną.

•Nie marnuj jedzenia. Hodowla roślin i zwierząt, a potem przetwarzanie ich na żywność pochłania ogromne ilości wody (aby powstał kilogram chleba trzeba zużyć 950 litrów wody).

•Wybieraj produkty, których producenci deklarują oszczędność wody.

W ZGODZIE

z naturą

Jej wysokość

róża TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

Kochamy te kwiaty i to od tysięcy lat. Nie są tak trudne w uprawie, jak się sądzi, a warto je mieć w ogrodzie, bo niektóre gatunki mają cenne dla zdrowia właściwości.

N

ajpiękniejsze są odmiany wielkokwiatowe. Ale dziś chcielibyśmy zachęcić do wydzielenia rabaty dla skromniejszej i niedocenianej kuzynki królowej kwiatów – dla róży dzikiej. Może nie jest ona aż tak efektowna, lecz równie pięknie pachnie i przede wszystkim dostarcza cennych witamin.

W Polsce występuje ok. 25 gatunków dzikich róż. Można je hodować także w ogrodach.

OWOCE PEŁNE ZDROWIA

Róża jest jedną z najdawniej stosowanych w lecznictwie roślin. Jej właściwości wykorzystywał już Hipokrates, Teofrast i inni starożytni lekarze. Także medycyna ludowa zalecała ją jako lek: przeciw

szkorbutowi, robakom, przeziębieniu oraz jako środek ogólnie wzmacniający. Roztartym kwiatem posypywano trudno gojące się rany. Surowcem leczniczym są też owoce. Można je zbierać z różnych gatunków, także tych wprowadzonych do uprawy. Godna polecenia jest zwłaszcza róża pomarszczona (rosa rugosa), bo kwitnie przez całe lato, a jej owoce dojrzewają

zrób sama!

KONFITURA

•1 kg owoców oczyść, usuń

ze środka nasiona, dobrze wypłucz. Przygotuj syrop z 1 kg cukru i pół szklanki wody. Do gorącego wrzuć owoce.

Doprowadź do wrzenia, zestaw z ognia. Przesmaż ponownie następnego dnia, by owoce nabrały przezroczystości. Włóż gorące do słoików i zakręć.

74

dbam o zdrowie

NALEWKA Z OWOCÓW

•500 g owoców zasyp 250 g cukru. Zalej litrem mocnej czystej wódki. Postaw w ciepłym miejscu i pozostaw na tydzień, od czasu do czasu potrząsaj.

Potem przecedź, zlej do butelek. Mały kieliszek dziennie zmniejsza ryzyko miażdżycy.

Polecany jest szczególnie osobom w podeszłym wieku.

stopniowo od września do października. Trzeba je zebrać, zanim przyjdą przymrozki. Są bardzo bogate w dobrze przyswajalną witaminę C, która stanowi nawet 6 proc. świeżej masy miąższu. Zawierają też m.in. niewielkie ilości innych witamin (A, B1, B2, E, K), kwasy organiczne (cytrynowy i jabłkowy), garbniki. Witamina C jest aktywatorem wielu enzymów, sprzyja wytwarzaniu ciał odpornościowych, chroni przed infekcjami, stosuje się ją w chorobie wrzodowej. Najlepszymi preparatami są soki, syropy, dżemy, konfitury, ale krótko gotowane, bo w wysokiej temperaturze znaczna część witaminy C ginie. Zapach róży ma znaczenie w aromaterapii: uspokaja, obniża ciśnienie krwi, reguluje pracę serca i łagodzi ból głowy.

POSADŹ JĄ DOBRZE

Rośliny sprzedawane w pojemnikach (z całą bryłą korzeniową) możesz sadzić także teraz. Nie wymagają zabezpieczenia na zimę ani regularnego cięcia. Wykop dołek dwukrotnie większy od średnicy bryły korzeniowej. Umieść w nim roślinę. Zasyp ziemią, wyrównaj, a następnie mocno uklep i obficie podlej.

ODWAR Z OWOCÓW

W róży siła!

Podpowiadamy, na jakie pozycje warto zwrócić uwagę, szukając preparatów wspierających zdrowie i urodę.

ZIELNIK DOZ SYROP RÓŻA Z OWOCÓW Zawiera 55% soku z owoców róży. Wyprodukowany z soku NFC (ang. Not From Concentrate), nie z koncentratu. Nie posiada dodatku aromatów, jego smak pochodzi tylko z połączenia smaku naturalnego soku z owoców róży i cukru.

ZIELNIK DOZ DZIKA RÓŻA, HERBATKA OWOCOWA Z HIBISKUSEM To naturalna kompozycja smakowa i aromatyczne połączenie wysokiej jakości składników. Torebki wykonane są z neutralnego, biodegradowalnego tworzywa, które doskonale uwydatnia smak i zapach mieszanki owocowej.

ZIELNIK DOZ DZIKA RÓŻA, CUKIERKI ZIOŁOWE Cukierki nadziewane o smaku owocowym z witaminą C. Zawierają suszony owoc dzikiej róży, ekstrakt z kwiatu hibiskusa i ekstrakt z pokrzywy. Witamina C zawarta w produkcie wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.

BOTAME FACE, HYDROLAT, RÓŻA STULISTNA Woda różana otrzymywana jest z kwiatów zbieranych przed ich pełnym otwarciem. Kosmetyk doskonale sprawdza się jako oczyszczający i tonizujący lotion. Działa stymulująco, tonizuje i równoważy skórę. Jest doskonałym dodatkiem do preparatów przeznaczonych do pielęgnacji cery dojrzałej i wrażliwej.

• 2 łyżki rozdrobnionych owoców

zalej szklanką ciepłej wody i gotuj powoli pod przykryciem przez 5 minut. Odstaw na 10 minut, przecedź.

Dodatkowo przepłucz na sitku przegotowaną, ciepłą wodą, aby otrzymać pełną szklankę odwaru.

Pij po 1/3 szklanki 4 razy dziennie jako środek witaminowy i regulujący przemianę materii.

ENILOME HEALTHY BEAUTY GREEN, KREM PRZECIWZMARSZCZKOWY Receptura produktu została oparta na bazie składników aktywnych, które mogą skutecznie wnikać w głębsze warstwy naskórka, wspomagając tym samym odbudowę włókien kolagenowych. Destylat z róży damasceńskiej nawilża i tonizuje skórę. Dzięki lekkiej konsystencji krem szybko się wchłania, nie pozostawiając tłustej warstwy na skórze. dbam o zdrowie

75

MAM PATENT

na...

Chronię środowisko i uczę tego dzieci

S

taram się żyć zdrowo i ekologicznie każdego dnia, przekonuję też do tego moje dzieci – mówi aktorka. – Jednocześnie próbuję zachować w tym wszystkim umiar i zdrowy rozsądek. Bo jeśli zrobimy coś na siłę, efekt może być odwrotny do zamierzonego. Lepiej dawać samej dobry przykład niż zrzędzić. Nie jestem ekoterrorystką. Jeśli Karolina (18 l.), moja starsza córka, zapomni wziąć bidon i kupi sobie wodę w plastikowej butelce, nie krzyczę, lecz tłumaczę i przypominam.

Nie gromadzę rzeczy

Ważne są dla niej nawet drobne gesty sprzyjające środowisku. Nie kupuje na wynos kawy w jednorazowych kubkach, nosi swój własny – termiczny, a także bidon z wodą...

Jem ekologicznie

Na zakupy zabieram torby z materiału i unikam plastikowych jednorazówek. Po Warszawie, gdzie mieszkam, poruszam się komunikacją miejską i pieszo, żeby nie zanieczyszczać środowiska, ale też dla zdrowia. Staram się także zdrowo i ekologicznie odżywiać. Od 20 lat jestem wegetarianką, podobnie jak moje dwie córki. Sama również przygotowuję dzieciom posiłki z dobrych jakościowo produktów.

wysłuchał Cezary Kubaszewski

76

dbam o zdrowie

ZDJĘCIA: KRZYSZTOF KUCZYK/FORUM

Monika Mrozowska

Nie kupuję zbędnych sprzętów... Nie spełniam także każdej zachcianki dzieci, jeśli proszą o kolejną zabawkę. Uczę je również, aby nie marnowały swoich rzeczy. Razem z córkami lubimy buszować po second handach i targach staroci. Można tam znaleźć prawdziwe perełki. To wielka frajda dać im drugie życie.

Wymieniam się również garderobą z koleżankami. A od czasu do czasu zawozimy razem z dziećmi ubrania i zabawki do domu samotnej matki w jednej z podwarszawskich miejscowości.

DBAM

o urodę W dłuższe jesienne wieczory warto zadbać o włosy.

Proste zabiegi poprawią ich kondycję i twoje samopoczucie.

Pielęgnacyjne rytuały dla

WŁ SÓW

DBAM O URODĘ

zoom na...

W zależności od tego, czego potrzebują twoje włosy, możesz sama odświeżyć ich kolor, wzmocnić je czy zaplanować nową fryzurę.

To oszczędność czasu, pieniędzy i duża frajda.

TEKST ALEKSANDRA JAWORSKA

Zadbane włosy fryzjera 78

dbam o zdrowie

bez

FARBOWANIE BEZ WPADKI Zmieniamy kolor TWÓJ PIERWSZY RAZ. Jeśli farbujesz włosy po raz pierwszy albo zmieniasz markę farby, zrób próbę uczuleniową za uchem dzień przed koloryzacją. Zasada farbowania jest prosta: przestrzegaj instrukcji, nie skracaj i nie przedłużaj czasu trzymania preparatu na głowie.

Jak nakładać farbę? Podziel włosy na 4 części: na górze głowy, z tyłu i po bokach. Zepnij je klamrami. Z jednej partii wydzielaj grzebieniem ze szpikulcem cienkie pasma i nakładaj na nie preparat.

Aplikuj kosmetyk, zaczynając od tyłu, potem kładź farbę na bokach i z przodu głowy.

Odświeżamy kolor

Blond włosom ładny odcień nada płukanka z rumianku (3 torebki herbaty rumiankowej na 2 szklanki wrzątku), a rudym – z cebuli (garść łupin zalej litrem wody i gotuj 5 minut). Z kolei ciemne odcienie podkreśli szałwia (6 torebek herbaty zalej 2 szklankami wrzątku).

REKLAMA

DBAM O URODĘ

zoom na...

ZABIEG JAK Z SALONU

REKLAMA

Laminowanie żelatyną

KURACJE WZMACNIAJĄCE Domowe maski i wcierki PO KAŻDYM MYCIU włosów stosuj odżywkę, a raz w tygodniu nałóż na kwadrans maskę (możesz skorzystać z przepisów poniżej).

Wykorzystaj patent z czepkiem i ręcznikiem (ciepło ułatwia wnikanie składników).

Odżywcza maska. Awokado zblenduj z 10 kroplami olejku rozmarynowego. Nałóż na włosy, spłucz i umyj szamponem.

Wygładzająca odżywka. Żółtko wymieszaj z łyżką oleju kokosowego i łyżeczką soku z cytryny.

Rozprowadź na wilgotnych włosach, potem je umyj.

Wzmacniająca wcierka. Sok z jednej czarnej rzepy wetrzyj w skórę głowy. Po kwadransie umyj włosy.

80

dbam o zdrowie

FRYZJER ratuje zniszczone włosy klientek keratyną, my możemy to zrobić z użyciem żelatyny.

Uzyskuje się ją z kolagenu, który nałożony na pasma działa podobnie jak keratyna – zamyka łuski i buduje warstwę ochronną.

Wygładza ich powierzchnię, nadaje im gładkość i blask.

Jak przystąpić do zabiegu? Łyżkę żelatyny rozpuść w 3 łyżkach wrzątku (jeśli uznasz, że za słabo się rozpuszcza, dolej jeszcze odrobinę gorącej wody). Gdy mieszanka zgęstnieje, dodaj łyżkę dowolnej odżywki do włosów. Nakładaj miksturę na suche kosmyki.

Przykryj włosy czepkiem i ręcznikiem, zmyj po 30 minutach.

Zabieg wykonuj co 3 tygodnie.

Zmiana długości

Krótkie cieniowane włosy podczas zapuszczania wystarczy podcinać prosto na karku (i z przodu, jeśli chcesz zachować grzywkę). Gdy włosy nad uszami sięgną do linii żuchwy, uzyskasz klasycznego boba.

CENA PRENUMERATA STANDARD 1 wydanie –

5,99

CENA PRENUMERATA PREMIUM 1 wydanie –

5 wydań –

28,00

5 wydań –

23,50

10 wydań –

54,00

10 wydań –

45,00

już od

4

50 zł za wydanie

5,00

z dostawą do domu

(ceny brutto, zawierają koszty wysyłki)

DOZ Magazyn dbam o zdrowie, 10 wydań w roku, 100 stron

WYPEŁNIJ FORMULARZ I WYŚLIJ GO POD ADRES: Bez Recepty Sp. z o.o. Kinga C. Gillette 11, 94-406 Łódź  Podanie adresu email jest warunkiem zamówienia prenumeraty w cenie promocyjnej.

imię:

nr domu:

nazwisko:

nr mieszkania:

miejscowość:

e-mail:

kod pocztowy:

nr telefonu:

ulica: 1 wydanie

5 wydań

10 wydań

cena promocyjna

cena standardowa

Złożenie zamówienia pociąga za sobą obowiązek zapłaty.

UWAGA! Wyrażenie zgód oznaczonych **) jest warunkiem zamówienia prenumeraty w cenie promocyjnej.

NUMER KONTA DO PRZELEWU: Bez Recepty Sp. z o.o.

Kinga C. Gillette 11, 94-406 Łódź 32 1140 1108 0000 5872 1400 1003 *) Oświadczam, że zapoznałem się z regulaminem dostępnym na www.dbamozdrowie.pl **) Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych podanych w formularzu przez DOZ S.A do przesyłania informacji handlowych oraz w celach marketingowych i promocyjnych o tematyce zdrowotnej, w tym na zlecenie spółek z Grupy Pelion Healthcare Group. Mam prawo do wglądu i poprawiania moich danych. Wyrażenie tej zgody jest dobrowolne i może ona zostać odwołana w każdym czasie. **) Wyrażam zgodę na otrzymywanie drogą elektroniczną na podany powyżej adres e-mail/numer telefonu komórkowego informacji handlowej oraz materiałów marketingowych i promocyjnych o tematyce zdrowotnej, w tym na zlecenie spółek z Grupy Pelion Healthcare Group. oraz wyrażam zgodę na używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego. Wyrażenie tej zgody jest dobrowolne i mogę ją odwołać w każdym czasie.

podpis Sprzedawcą prenumeraty jest DOZ S.A.02-305 Warszawa, Al. Jerozolimskie 134. Wysyłka wydania - do 20. każdego miesiąca Informujemy, że administratorem Pani/Pana danych osobowych jest spółka DOZ S.A. z siedzibą w Warszawie (02-305), Al. Jerozolimskie 134, której Sąd Rejonowy dla M. St. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego prowadzi akta rejestrowe pod nr KRS 0000058632, NIP 676-21-75-698. Administrator Danych w celu należytej ochrony danych osobowych wyznaczył Inspektora Ochrony Danych, z którym można się skontaktować pod adresem e-mail: iod@doz.pl. Przetwarzanie Pani/Pana danych osobowych prowadzone będzie w celu zamówienia prenumeraty, w celach marketingowych administratora oraz w celu przesyłania informacji handlowej, w przypadku wyrażenia odpowiedniej zgody.

Odbiorcami Pani/Pana danych osobowych są podmioty współpracujące z Administratorem Danych w celu realizacji zamówienia. Pani/Pana dane osobowe będą przechowywane do czasu ewentualnego odwołania zgody, a po tym czasie, przez okres aż do przedawnienia ewentualnych roszczeń. Ma Pani/Pan prawo dostępu do treści swoich danych osobowych oraz prawo do ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, oraz prawo wniesienia sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Przysługuje Pani/Panu prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w dowolnym momencie. Przysługuje Pani/Panu prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego, gdy uzna Pani/Pan, iż przetwarzanie danych osobowych narusza przepisy powszechnie obowiązującego prawa. Podanie przez Panią/Pana danych osobowych jest dobrowolne, lecz konieczne do zamówienia prenumeraty.

TO JEST

mój czas W filmie „Żony ze Stepford” Nikole Kidman z przerażeniem obserwuje zmianę swoich zwyczajnych sąsiadek w ideały. Tęskni za kobietami, które znała, niektóre z nich nawet lubiła, ale musi żyć między robotami, bo tak właśnie wyglądają relacje z perfekcjonistami.

IDEAŁY

nie istnieją

TO JEST MÓJ CZAS

psychologia

Ciągle nie dość

dobra,

czyli o pułapkach

perfekcjonizmu

Czujesz, że dłużej już nie wytrzymasz, a może przeciwnie – nie rozumiesz żartów znajomych z twojego wysprzątanego domu, wypielęgnowanego ogrodu i wyglądu. Nie wiesz, dlaczego patrzą na ciebie z politowaniem. A ty sama co widzisz, gdy stajesz przed lustrem? Kobietę zadowoloną z życia, beztroską i szczęśliwą, czy... No właśnie...

TEKST ANNA GRZELCZAK

84

dbam o zdrowie

Pytamy eksperta JOANNA GODECKA

psychoterapeutka i certyfikowany life coach, autorka wielu książek, m.in. „Jak uciszyć wewnętrznego krytyka i uwierzyć w siebie”.

S

ą niedoścignionym wzorem, o 7.00 wyglądają, jakby wyszły od kosmetyczki, po pracy serwują dwudaniowy obiad i własnej roboty ciasto, a wieczorem bez trudu pilnują prac domowych dzieci i nadrabiają książkowe zaległości. Zadbane, pewne siebie, nie mają migren i gorszych dni, nie odjadą spod domu samochodem z pustym bakiem, nie zapomną w sklepie zakupów czy o wycieczkach dzieci. Przeciwnie, same zgłoszą się do komitetu organizacyjnego, mimo licznych obowiązków. Patrząc na nie, zastanawiasz się, skąd mają na to wszystko siłę i czas? Otóż nie mają. Za swój perfekcjonizm płacą wysoką cenę.

Dlatego, jeśli jesteś panią idealną, pora, abyś poznała mechanizm swojego działania i zmieniła nawyki. Dla siebie i dobra bliskich.

ZDJECIA: GETTY IMAGES (1)

Skąd bierze się dążenie do perfekcji i potrzeba bycia najlepszą?

Nie nazwałabym perfekcjonizmu potrzebą, lecz życiem pod ciągłą presją. Zwykle źródłem perfekcjonizmu jest wychowanie przez krytycznych rodziców, którzy uzależniają uczucia, jakimi darzą dziecko, od tego, czy spełnia ich oczekiwania. W psychologii nazywamy to miłością warunkową w przeciwieństwie do bezwarunkowej. Rodzic warunkujący swoje uczucia nie powie do dziecka w przypadku przegranej czy gorszej oceny: „Nic się

nie stało, następnym razem na pewno ci się uda”, tylko da mu do zrozumienia, że go zawiodło. Człowiek wychowany w ten sposób szybko uczy się, że miarą jego wartości są jedynie sukcesy, więc jako osoba dorosła żyje w przekonaniu, że zostanie odrzucony przez otoczenie, jeśli na jakimkolwiek polu okaże swoją niedoskonałość. Dotyczy to zarówno wyglądu, zachowania, dokonań zawodowych, zasobów intelektualnych, jak i materialnych.

Ale przecież nie wszyscy muszą nas lubić czy akceptować?

Tylko że taka osoba tego nie wie, a nawet jeśli wie, bo gdzieś o tym przeczytała albo zaobserwowała, to nie odnosi tej wiedzy do siebie.

Normalnie dajemy ludziom prawo do takich zachowań, bo przecież my też kogoś lubimy mniej, bardziej albo w ogóle. Natomiast perfekcjonista myśli sobie, że ktoś go unika, nie odbiera jego telefonów, pomija na zebraniu, bo nie spełnia jego standardów. Nie patrzy na sytuację w szerszym kontekście, nie widzi, że ktoś może mieć gorszy dzień, sam podlega presji, jest zmęczony albo zapracowany i z tego powodu nie ma dla nikogo czasu.

W dłuższej perspektywie takie podejście musi być bardzo wyczerpujące?

Mam pacjentkę, która przez pierwszy dzień w pracy cały czas myślała tylko o tym, czego nie potrafi, obawiając, że ktoś zaraz zdemaskuje jej niekompetencję. To była jednorazowa sytuacja, ale jeśli zachowania i myśli tego typu utrzymują się zbyt długo lub powtarzają się zbyt często, to zaczynamy cierpieć na syndrom oszusta. Inaczej mówiąc, przypisujemy swoje osiągnięcia łutowi szczęścia czy zbiegowi okoliczności, a nie naszym kompetencjom,

PRAKTYKUJ Z W Y C Z A J NO Ś Ć Japońska filozofia WABI-SABI głosi, że nic nie jest wieczne ani idealne i dopiero pogodzenie się z tym faktem daje wolność i szczęście. Kierując się tymi zasadami każdego dnia:

*

Ucz się godzić z tym, na co nie masz wpływu, bo nie jesteś w stanie kontrolować wszystkich aspektów swojego życia, koniunktury na rynku pracy czy pogody.

Zadzwoń lub spotkaj się * choćby na chwilę z bliskimi

ci osobami. Nie zbywaj ich zdawkowymi wiadomościami czy emotikonkami. Żadne serduszko nie zastąpi im twojej obecności i uwagi.

Wyciszaj się po wytężonej * pracy. Zamiast serialu

czy kolejnej porcji informacji wybierz zajęcia, które działają na ciebie kojąco.

Odróżniaj chwilowe pra* gnienia wywołane modą czy presją otoczenia od twoich prawdziwych potrzeb.

Powtarzaj sobie, że twoje * życie jest wystarczająco

dobre. Robisz tyle, ile potrafisz i posiadasz tyle, ile jesteś w stanie osiągnąć.

więc boimy się, że wkrótce zostaniemy nakryci. Mąż porzuci mnie rozczarowany moją zwyczajnością, szef zwolni, a znajomi odsuną się, bo nie jestem tak zabawna, przebojowa czy zamożna. Taka osoba zamiast mówić: „chcę”, „pragnę to zrobić”, „marzyłam o tym”, mówi jedynie: „muszę”. I kierując dbam o zdrowie

85

TO JEST MÓJ CZAS

psychologia

się tym, muszę stale sobie coś udowadnia. To pokazuje, pod jaką żyje presją. Już nie rodziców, ale własną i swojego wewnętrznego krytyka.

z lęku przed ośmieszeniem się, czy z chęci spełnienia czyiś oczekiwań czy po to, żeby poprawić sobie samopoczucie i komfort życia.

posprzątałaś na czas, zapomniałaś o czymś. A obok wypiszmy wszystko, co nam się udało. Na każde zawaliłaś wymieńmy jeden sukces.

Jak wyrwać się z tego zaklętego kręgu?

To wystarczy?

Nie jestem przekonana, czy to pomoże...

Nim odpowiem, dodam jeszcze, że istnieją dwa rodzaje perfekcjonizmu. Jeden to oczekiwanie doskonałości od siebie i innych, przejawiający się nadmiernym krytycyzmem i wyśrubowanych, wręcz nierealistycznych, oczekiwaniach, co prowadzi do frustracji i rozczarowania sobą czy drugą osobą. Drugi to nadmierny samokrytycyzm, skupianie się wyłącznie na swoich słabych stronach oraz ignorowanie pozytywów. W pierwszym przypadku jesteśmy przesadnie roszczeniowi, w drugim często rezygnujemy z realizacji planów w obawie, że im nie sprostamy. Ta zbyt wysoko zawieszona poprzeczka sprawia, że wszelkie potknięcia traktujemy jak porażki. Dlatego radziłabym zacząć od zadania sobie pytania, po co coś robimy. Czy

To jest dobry początek, żeby się zatrzymać i zacząć zastanawiać nad swoim zachowaniem, tym, co mną kieruje. Kolejny sposób to sprawdzanie reakcji otoczenia. Jeśli goście żartują, że w naszym domu-muzeum boją się jeść, żeby nie nabrudzić, współpracownicy przewracają oczami na nasze nadgodziny, jeśli słyszmy od męża: „Znowu cię nie ma albo ciągle siedzisz z telefonem”, to weźmy ich uwagi do serca, bo skoro mówi to tylu ludzi, to coś w tym musi być. Powiem tak, świadomość to pierwszy krok, ale musi za nim przyjść działanie, aby nastąpiła zmiana. Zacznijmy od wsłuchania się w ten głos, który stale od nas czegoś wymaga. Spiszmy wszystko, co szepcze nam do ucha wewnętrzny krytyk, np. znowu schrzaniłaś, zgubiłaś wątek, pomyliłaś się, przejęzyczyłaś, nie

PRAKTYKOWANIE WDZIĘCZNOŚCI

To umiejętność dostrzegania rzeczy, które na co dzień pomijamy albo uznajemy za oczywiste.

W ten sposób uczymy się zauważać, jak wiele dobrego robimy dla innych i ile od nich dostajemy.

Prowadź dziennik wdzięczności i wieczorem spisuj dobre zdarzenia, których doświadczyłaś w ciągu dnia. Notuj każdy drobiazg, a zobaczysz, że z czasem będziesz mieć coraz więcej powodów do dobrego nastroju.

Dwa razy w tygodniu znajdź kwadrans, aby się odprężyć i oddychając głęboko, podziękować osobom, które poprawiły ci 86

dbam o zdrowie

humor, zadbały o ciebie czy pamiętały o tobie. Dzięki temu zrozumiesz, że nawet wyzwania zmieniają twoje życie na lepsze.

Pod koniec tygodnia urządź sesję wdzięczności dla siebie. Zaczynając słowami: „Dziękuję sobie za...”, wymień coś, za co chcesz sobie podziękować i podaj uzasadnienie. To ćwiczenie nauczy cię dostrzegać swoje mocne strony.

To wypiszmy obok słów krytyki suche fakty, np. na randce przewróciłam kieliszek i oblałam się winem.

To jest fakt, ale zamiast robić sobie wyrzuty, wypiszmy wszystko to, co stało się później. Mężczyzna śmiał się razem ze mną, pomógł mi sprać plamę, odwiózł mnie do domu, poprosił o numer telefonu, a to oznacza, że realnie nie stało się nic złego czy wstydliwego. Pamiętajmy, zmiana potrzebuje czasu. Przez tyle lat żyłyśmy w wyśrubowanych oczekiwaniach, że potrzebujemy czasu, aby nauczyć się odpuszczać, zobaczyć, że świat dookoła nas wcale nie jest taki idealny i my też nie musimy. Zakładajmy jak najczęściej, że doskonałe i idealne nie istnieje w realnym świecie i róbmy wszystko na tyle dobrze, na ile potrafimy.

Czasem jednak rzeczywiście coś nam się nie udaje?

Traktujmy takie sytuacje jak informacje zwrotne, a nie porażki, bo te są tylko subiektywną oceną. Za to faktem jest, że po prostu coś nam nie wychodzi, a wtedy poszukajmy powodu. Czy chodzi o tę dziedzinę, brak umiejętności, współpracowników, czy o to, że wzięłyśmy na siebie za dużo albo w rzeczywistości nie chcemy czegoś robić. „Chcę” to magiczne słowo. Proszę wypowiedzieć je głośno i zobaczyć, jak zmieni się pani energia, może nawet pojawi się błysk w oku. Nie muszę, a chcę się rozwijać, próbować i zmieniać zdanie, poznawać siebie, swoje potrzeby i możliwości, a przede wszystkim chcę umieć odpuszczać i nie marnować energii czy czasu na lęki.

TO JEST MÓJ CZAS

seksuolog radzi

Wszystko o…

fantazjach seksualnych

Mogą rozpalać zmysły, dodawać pikanterii życiu intymnemu lub frustrować i zawstydzać. Sprawdź, jak czerpać z nich wyłącznie przyjemność bez wyrzutów sumienia.

TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

88

dbam o zdrowie

Pytamy eksperta AGNIESZKA CZECHOWSKA edukatorka seksualna

N

ie ma w nich nic niezwykłego. Zdaniem naukowców, fantazje erotyczne to naturalny objaw pracy mózgu.

Tak zwyczajny jak popęd seksualny.

Oczywiście nie wszyscy fantazjujemy w takim samym stopniu i o tych samych rzeczach. Zależy to m.in. od naszych osobistych doświadczeń, wrażliwości, a przede wszystkim od osobowości. Uważa się na przykład, że osoby ekstrawertyczne, odważne, mają pikantne marzenia, w przeciwieństwie do ludzi spokojnych, skrytych. Nie zawsze się to jednak sprawdza. Często tzw. ciche myszki mają bardzo bogaty świat seksualnych marzeń. O czym zatem fantazjujemy najczęściej? Sprawdźmy, co mówią badania.

Kobiece marzenia

Pierwsze fantazje seksualne najczęściej pojawiają się w okresie dojrzewania. To właśnie one powoli wprowadzają nas w świat seksualności.

Wtedy jeszcze nie wiemy nawet, jak ten seks wygląda, ale próbujemy sobie go wyobrazić. Z upływem lat zauważamy, które myśli najbardziej nas podniecają. Z badań wynika, że najwięcej kobiet fantazjuje o seksie z nieznajom lub o zbliżeniu w nietypowym miejscu. Seksuologowie nie widzą w tym niczego dziwnego.

Obcy mężczyzna w wyobraźni umożliwia nam pełną ekspresję seksualną – nie ocenia, a docenia. Zwykle wyobrażamy sobie, że nie może nam

się oprzeć i jest zachwycony naszym seksapilem. Często to wyimaginowany kochanek lub obiekt nieosiągalny, np. aktor hollywoodzki. Niektóre z nas fantazjują też o konkretnym mężczyźnie, np. koledze. Często sprawia to, że czujemy się nieswojo, niemal jakbyśmy zdradziły partnera. Niepotrzebnie! Fantazja pozostaje fantazją, póki jej nie zrealizujemy.

Nie ma nic wspólnego ze zdradą.

Na trzecim miejscu, jeśli chodzi o kobiece fantazje plasuje się seks grupowy. Może mieć to związek z wzorcami, które czerpiemy z pornografii lub, jak twierdzą psychologowie ewolucyjni, z poligamicznością naszego popędu seksualnego.

Statystyki jednak jasno pokazują, że marzenie to nie przekłada się na rzeczywistość. Z badań wynika, że niewiele ponad jeden procent Polek próbowało tego rodzaju seksu. Fantazjuje zaś o nim ponad 10 proc.

W męskim świecie

Fantazje erotyczne mężczyzn często zmierzają w kierunku miłosnych trójkątów. Marzą oni o dwóch kobietach, które całą swoją uwagę skupiają na nich. Wielu panów fantazjuje również o seksie w miejscu publicznym – ekscytującym, bo zakazanym i obarczonym ryzykiem, że ktoś nas złapie. Trzeba więc kochać się pospiesznie, namiętne, niemal zwierzęco. Kolejny punkt na męskiej liście marzeń erotycznych to fantazje o dominacji nad partnerką.

Krępowanie rąk, nagroda za

37% osób regularnie fantazjuje o seksie w trójkącie

SAME PLUSY!

Fantazjując, to my jesteśmy reżyserami i aktorami naszego intymnego spektaklu. Nic nie wymyka się spod naszej kontroli i zawsze osiągamy przyjemność. Fantazjowanie świetnie wpływa na samopoczucie, poprawia uważność, pomaga uciec w krainę erotycznych przyjemności i oderwać się od codzienności. Może mieć doskonały wpływ na nasze życie seksualne – podnosi napięcie i pomaga przeżyć intensywny orgazm. Ułatwia nam również rozpoznawanie niektórych swoich seksualnych potrzeb.

Dzięki niemu możemy próbować nowych rzeczy w bezpiecznej przestrzeni, nawet takich, na które w rzeczywistości nie mamy odwagi lub chęci.

posłuszeństwo i kara za jego brak – ta podniecająca wizja ujawnia samczą naturę mężczyzn, którzy pragną mieć kontrolę nad uległą partnerką.

Realizować czy nie?

To zależy. Jeśli marzy ci się seks z żołnierzem, a mężowi z seksowną pielęgniarką, nie ma przeciwwskazań, żeby włączyć do życia intymnego przebieranki. Realizacja niektórych marzeń jest jednak ryzykowna (np. seks w przebieralni lub zdrada), a innych wręcz niebezpieczna (seks z kompletnie obcym mężczyzną). Poza tym, zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że rzeczywistość nie będzie tak przyjemna, jak marzenie.

Pamiętaj też, że fantazja nie musi oznaczać, że czegoś brakuje w twoim związku. Może być jego przyjemnym dopełnieniem. Sama więc zdecyduj, czy warto ją wcielić w życie. dbam o zdrowie

89

TO JEST MÓJ CZAS

myśl miesiąca

„Nigdy nie jesteśmy za starzy, aby trzymać się za ręce.” ––

Ewa Woydyllo

Nie ufajcie tym, którzy twierdzą, że zakochanie nie przystoi dojrzałości i ośmieszacie się okazując sobie publicznie uczucia, bo każdy, bez względu na wiek, potrzebuje czułości i zainteresowania ze strony drugiej osoby.

D

TEKST ANNA GRZELCZAK

ojrzałą miłość od romantycznej różni to, że oparta jest na silnych fundamentach. Przetrwała już niejeden życiowy zakręt, trwa w zdrowiu i w chorobie bez względu na koniunkturę. A to sprawia, że zapominamy, jak ważna w tak stablinej relacji jest bliskość. Czułe słowa, dotyk, spojrzenie są dla nas niczym promienie słońca dla roślin. Rozkwitamy, widząc, że wciąż jesteśmy dla kogoś atrakcyjni i ważni, nie tylko z racji pełnionej roli męża, żony czy opoki rodziny, ale jako wyjątkowa osoba, którą kiedyś wybraliśmy na swojego towarzysza. Z biegiem lat czułość, wrażliwość i przejawiająca się przez nią troska nabierają jeszcze większego znaczenia. Dlatego mówmy „przepraszam”, jeśli widzimy, że druga strona tego potrzebuje, muśnijmy jej/jego dłoń, gdy zmęczona/-ny wypakowuje zakupy albo przynosi nam kubek z herbatą, spójrzmy z błyskiem w oku, gdy stroi się na urodziny, kupmy jej/jemu kwiaty albo książkę ulubionego autora, umówmy się na randkę, choćby było to tylko cotygodniowe wyjście na spacer, bo właśnie takie drobiazgi budują poczucie szczęścia związku.

90

dbam o zdrowie

TO JEST MÓJ CZAS

prawo

Słowniczek

Phishing – czyli mailowe

FAŁSZYWY SMS Z LINKIEM DO PŁATNOŚCI – GDY W NIEGO KLIKNIESZ I ZALOGUJESZ SIĘ NA KONTO BANKOWE, PRZESTĘPCY BĘDĄ MIELI DO NIEGO DOSTĘP.

podszywanie się pod instytucję, aby wyłudzić dane, np. do logowania się do bankowości internetowej.

Vishing – czyli telefoniczne podszywanie się pod instytucję.

Haker dzwoni np. jako przedstawiciel banku i pyta o numer karty, jej kod albo hasło i login do bankowości internetowej.

SMShing – czyli SMSowe podszywanie się pod instytucję. Dostajesz SMS, żeby zaktualizować dane bankowe, wysyłając je na podany numer telefonu.

TEKST MAGDA KOZIŃSKA

Pieniądze

pod ochroną

Fałszywe SMS-y lub maile od dostawców prądu czy telefony od oszustów próbujących wyłudzić nasze dane lub pieniądze – cyberprzestępcy atakują! Jak się przed nimi bronić?

92

dbam o zdrowie

Pytamy eksperta dr MACIEJ KAWECKI

ekspert ds. cyfryzacji, dziekan Wyższej Szkoły Bankowej, prezes Instytutu Lema

Jak ochronić się przed hakerami?

NIE ODDZWANIAJ! Uważaj na połączenia z wielocyfrowych numerów zagranicznych. Te numery są szczególnie niebezpieczne: + + + + +

225 – Wybrzeże Kości Słoniowej 675 – Papua Nowa Gwinea 963 – Syria 689 – Polinezja Francuska 503 – Salwador

N

owoczesne technologie ułatwiają codzienne życie, ale wiąże się z nimi wiele niebezpieczeństw. Średnio co 4 sekundy dochodzi do ataku hakerów – na celowniku cyberprzestępców są nie tylko państwa czy wielkie przedsiębiorstwa, ale też zwykli ludzie. Na co i gdzie powinniśmy uważać?

Facebook – ktoś z twoich znajomych na Facebooku wysyła ci wiadomość z prośbą o szybką pożyczkę, np. blikiem. Zanim wyślesz pieniądze, zadzwoń do niego lub napisz zwykłego SMS-a (nie na Messengerze), żeby upewnić się, że to on faktycznie prosi o pomoc.

Często zdarza się, że hakerzy przejmują konto Facebookowe danej osoby i wysyłają prośby o przelew do wszystkich jej znajomych. Zwykle nie są to wielkie kwoty, więc wiele osób wysyła przelew.

Platformy zakupowe typu Vinted, OLX ułatwiają szybkie pozbycie się zbędnych rzeczy. Jeśli kupujący

Musimy zdawać sobie sprawę, że każdy z nas może stać się obiektem ataku cyberprzestępców. Nawet jeśli nie mamy ogromnych pieniędzy, oszuści chętnie wyczyszczą nam konto. Dlatego przede wszystkim warto zadbać o zabezpieczenia – dobry program antywirusowy na komputerze, ale także w komórce. Myślę, że niewiele osób pamięta o tym, żeby w telefonie mieć antywirus, a przecież w dzisiejszych czasach na komórce mamy dostęp do konta bankowego, do maila, więc trzeba ją chronić. Warto także chronić swoje hasła, piny. Wszędzie gdzie to możliwe stosować podwójny system autoryzacji, czyli np. hasło i SMS. A każdy atak cyberprzestępców zgłaszać na rządowej stronie stronie cert.pl.

poprosi cię, żeby zamiast dokończyć negocjacje na platformie zakupowej, przejść np. na inną formę komunikacji, np. na WhatsApp czy SMS, bądź czujny.

Cyberprzestępcy wysyłają fałszywe linki z płatnościami i w ten sposób udaje im się włamać na konto bankowe. Korzystaj z form płatności, jakie oferuje platforma zakupowa i zawsze zgłaszaj administratorowi, gdy kupujący chce rozliczać się inaczej.

SMS z rachunkiem – popularną formą wyłudzania pieniędzy są fałszywe SMS-y od dostawców, np. prądu z informacją, że jest zaległość na koncie i linkiem, w który należy kliknąć, by ją urelgulować.

W takiej sytuacji zawsze należy skontaktować się z dostawcą usług.

Telefon z zagranicy – oszuści wyłudzają pieniądze dzwoniąc i szybko rozłączając się. Jeśli oddzwonisz, za każdą minutę połączenia zapłacisz majątek, a pieniądze trafią na konto przestępców.

dbam o zdrowie

93

TO JEST MÓJ CZAS

podróże

Z biegiem

Krutyni Spływ leniwie płynącą rzeką o niezwykle czystej wodzie pozwala odpocząć i rozkoszować się otaczającą przyrodą.

Wyjątkowo pięknie jest jesienią, gdy złocą się i czerwienią liście, a turystów niewielu.

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

K

rutynia zachwyca o każdej porze roku.

Jesienią – kiedy drzewa mienią się kolorami, a nocą słychać ryk jeleni i pohukiwanie puszczyków.

Zimą – gdy śnieg otula brzegi, a łabędzie ślizgają się po lodzie. Wiosną – gdy tuż nad taflą śmigają zimorodki. I latem – gdy wiekowe dęby i wysokie sosny rzucają przyjemny 94

dbam o zdrowie

cień na rzekę, w której brodzą czarne bociany. Ale to nie wszystko, jest jeszcze przejrzysta, czysta woda, o czym świadczą żyjące tu gąbki i krasnorosty, które tworzą na kamieniach krwawe plamy. Nic dziwnego, że Krutynia została uznana za jeden z najpiękniejszych szlaków wodnych w Europie. I nie jest to przesadzone, bo nieustannie fascynuje, zachwyca, wręcz uzależnia.

Kto był tu raz, wraca ponownie.

Najbardziej chyba znanym turystą na jej trasie był Melchior Wańkowicz, który 90 lat temu przepłynął ze swoją córką odcinek ze Spychowa do Jez. Nidzkiego, a jego książka „Na tropach Smętka” stała się pierwszym opisem turystycznym spływu. Mazurską przyrodę można podziwiać płynąc kajakiem albo – kto woli bardziej leniwy

Rezerwaty przyrody CZERWONE KAMIENIE I NIEBIESKIE ZIMORODKI

•Krutynia Górna – obejmuje Jezioro Krutyńskie i gór-

ny odcinek rzeki. Można tu dopłynąć lub dojść ścieżką przyrodniczą z miejscowości Krutyń wzdłuż malowniczego odcinka rzeki, która meandruje pośród lasu. Na dnie widoczne są liczne kamienie pokryte czerwonym glonem krasnorostem Hildebrandtia rivularis, który żyje tylko w czystych wodach.

•Krutynia Dolna – chroni dolny, niezwykle urokliwy i dziki odcinek rzeki i jeziora: Gardyńskie, Malinówko, Dłużec. Wśród lasów i na torfowiskach gniazdują m. in.: orły, czarne bociany, żurawie, cietrzewie i zimorodki. Czasami można spotkać rysia i wilka.

REKLAMA

KRUTYNIA TO NIE TYLKO UROKLIWA RZEKA, ALE I MALOWNICZE OKOLICE.

odpoczynek – łodzią pychówką. Wystarczy do niej wsiąść, a flisak zwany na Mazurach sztakerem, odpychając się od dna długim wiosłem, poprowadzi nas przez okoliczne rezerwaty.

Aby w pełni poczuć Krutynię, najlepiej przepłynąć cały szlak od Jeziora Lampackiego po Bełdany, bo jak napisał Karol Małłek, poeta i działacz mazurski: „Kto nie widział Krutyni, ten nie widział Mazur”.

podróże

ŁODZIE PYCHÓWKI WYRUSZAJĄ W GÓRĘ RZEKI OD MAJA DO LISTOPADA Z PRZYSTANI W KRUTYNI OBOK MOSTU.

NA SPŁYW KRUTYNIĄ NAJLEPIEJ WYBRAĆ SIĘ JESIENIĄ LUB WIOSNĄ, A LATEM W ŚRODKU TYGODNIA, BO TYLKO WTEDY MOŻEMY LICZYĆ NA SAMOTNOŚĆ.

RÓWNIEŻ ZIMĄ MOŻEMY PŁYNĄĆ KAJAKIEM, O ILE NIE ZAMARZŁA WODA – GDY SPADNIE ŚNIEG, JEST TU WYJĄTKOWO PIĘKNIE.

Spływ kajakiem PRZEZ JEZIORA I RZEKI

•Szlak prowadzi przez kilkanaście jezior połączonych krótkimi

rzekami (strugami), objętych wspólnym mianem rzeki Krutyni.

Przebiega przez Puszczę Piską i Mazurski Park Krajobrazowy.

Jego długość to ok. 100 km, od Jeziora Lampackiego po Bełdany. Można go pokonać w całości (7–9 dni) lub etapami. Na całej trasie miejsca do biwakowania i wypożyczalnie sprzętu •Trasa zaliczana jest do łatwych i bezpiecznych, jedyne utrudnienia (lub urozmaicenia jak kto woli) to nieliczne płycizny przy niskim stanie wody lub przenoski kajaków przy jazach i młynach wodnych. Ważne! Na odcinki, na których przeważają jeziora, kajakarze z niewielkim doświadczeniem, powinni zabrać ze sobą kogoś, kto potrafi radzić sobie z pływaniem po takich akwenach, zwłaszcza Jezioro Mokre może być niebezpieczne podczas wietrznej pogody (wysoka fala).

96

dbam o zdrowie

Krutyń

NAD RZEKĄ KRUTYNIĄ

•Wioska w centrum Puszczy Piskiej została odkryta przez letników i turystów w latach międzywojennych. Od tej pory słynie ze spływów łodziami pychówkami przez Rezerwat Krutyni Górnej.

•Można zobaczyć zabytkowe, drewniane chałupy z początku XX w. i zwiedzić Muzeum Przyrodniczego Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

W dawnej stodole z końca XIX w. mieści się poczta.

Warto wiedzieć

Walory krajoznawczo-przyrodnicze i rozbudowana infrastruktura to atuty spływu Krutynią. Wynajęcie, odbiór i transport kajaka z dowolnego miejsca nie stanowi tutaj problemu.

ZDJĘCIA: BE&W (1), PIOTR ORŁOWSKI (1), ALICJA DASZKIEWICZ-ŻURAWSKA (1)

TO JEST MÓJ CZAS

TO JEST MÓJ CZAS

krzyżówka

ROZWIĄZANIE

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł zdrowie”. Autorów Autorów najciekawszych najciekawszych propozycji propozycji „Magazynu„Dbam dbam oo zdrowie”. do magazynu nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 31.10.2021 r. Regulamin dostępny na stronie www.dbamozdrowie.pl dbam Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn Dbam o zdrowie, Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1, 04-035 Warszawa 98 dbam o zdrowie

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA MÓZGU, AA ZARAZEM ZARAZEM FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)

*

*

stare packshoty

* suplement diety ** Produktów * suplement należy diety używać z zachowaniem biobójczych * środków ostrożności. Przed każdym użyciem należy przeczytać etykietę i informacje dotyczące produktu.

**

LEK PROBIOTYCZNY

zawsze gdy startujesz z antybiotykiem

Enterol (Saccharomyces boulardii CNCM I-745). Skład: Jedna kapsułka/saszetka zawiera 250 mg liofilizowanych drożdżaków S. boulardii CNCM I-745 oraz substancje pomocnicze, m.in.: laktoza jednowodna i fruktoza (saszetki).

Postać farmaceutyczna: kapsułka/proszek do sporządzania zawiesiny doustnej. Wskazania: Leczenie ostrych biegunek infekcyjnych; zapobieganie biegunkom związanym ze stosowaniem antybiotyków; nawracająca biegunka spowodowana zakażeniem Clostridium difficile, jako dodatek do leczenia wankomycyną lub metronidazolem; zapobieganie biegunkom związanym z żywieniem dojelitowym; zapobieganie biegunkom podróżnych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na subst. czynną lub którąkolwiek subst. pomocniczą, pacjenci z cewnikiem założonym do żyły centralnej, pacjenci w stanie krytycznym lub pacjenci ze znacznie zmniejszoną odpornością, ze względu na ryzyko fungemii.

Podmiot odpowiedzialny: BIOCODEX, 7 avenue Gallieni, 94250 Gentilly, Francja. * Enterol, 250 mg numer jeden w Polsce – dane IMS listopad 2019 (value & volume) oraz Saccharomyces boulardii (Biocodex) numer jeden na świecie - rynek leków probiotycznych (value); na podst. danych IQVIA, baza MIDAS, Q1 2019

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

ENTRT/014/20

zapobiega, leczy, przywraca równowagę