ཆོས་ལུགས་ལ་མ་བརྟེན་པའི་བཟང་སྤྱོད་སློབ་སྤེལ་གནང་ཕྱོགས་ཀྱི་བཀའ་སློབ་དང་། བཅར་འདྲི། རྩོམ་ཡིག

DEPARTMENT OF EDUCATION

Central Tibetan Administration

Cable: SHERIG

Phone: +91-1892-222572/222721

Fax: +91-1892-223481

Email: Education@tibet.net

Web: www.tcewf.org www.sherig.org/tb

GANGCHEN KYISHONG

DHARAMSALA - 176215

DISTT. KANGRA H.P

H.P INDIA

ཁང་འདིའི་ནང་གཞོན་སྐྱེས་ཧ་ཅང་མང་པོ་འཛོམས་འདུག

མིག་ཆུ་ཤོར་བ་ཙམ་ལས་དེ་མིན་གང་ཡང་བྱེད་ཐུབ་ཀ

རེ་བ་ཡོད་པ་ནི་འག་བ་མི་ཐེར་འབུམ་བདུན་ཡོད་པ་དེ་དག་གཅིག་པུ་རེད།

རེག་བྱ་བཅས་ནི་དབང་ཤེས་ཀི་རིམ་པའི་ཐོག་ནས་ཡོང་གི་ཡོད། དབང་ ཤེས་ཀི་རིམ་པའི་ཐོག་ནས་ཚང་མ་ཏག་ཏག་ཡོད་ནའང་། ནང་བསམ་བའི་

མ་ཤེས་རྒྱ་ཆེ་བ་ཆགས་ཡོད།

གང་ཡོད་པ་དེ་རྒྱུགས་འཕྲོད་ཙམ་བཤད་པ་གཅིག་པུ་མིན་པར།

མིའི་དཔོན་པོ་དང་དམག་དཔོན་དེ་འདྲ་ཡོང་ནས་དགོན་པ་མེར་བས གས་

བཏང་བ་དེ་འདྲ་ཁམས་ཁུལ་དང་ཨ་མདོ་ཁུལ་དུ་མང་པོ་བྱུང་བ་དེ་ཙམ་

ག ་ནང་ནས་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དེ་འདྲའི་དུས་མཚམས་ཤིག་ལ་ང་ཚོ་ས བས་

གཅིག་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་ཚང་མ་ལ་ཁྱབ་ཐུབ་པའི་བསམ་བ

བྱེད་མ་ཐུབ་མཁན་ཚོ་བོད་པ་སེབས་ནས་ཞེ་དྲག་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་

སོང་ཞེས་ངར་བཤད་བྱུང་།

་ཁྱིམ་མཚེས་དེ་གཏོར་བཤིག་གཏོང་ཐུབ་པ་བྱུང་ན་རང་གི་རྒྱལ་ཁར་བརི་

ལུགས་མི་འདྲ་བ་ཚང་མར་ནུས་པ་གཅིག་པ་ཡོད་ཀང་།

K.V.Bakshi

Dibru Bai Khadhi Commission

ཅེས་ལབ་མཁན་སུ་ཡང་ཡོད་མ་རེད་ཅེས་བཀའ་གནང་སོང་།

Secular Ethics

Secular Ethics

ligion: Ethics for a whole world, Secular Ethics for a whole world

secular

cyclopaedia

sarva dharma sam-

bhava

Sarva dharma

ཅུ་རེ་གངས་ཡོད་པའི་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་བཙུགས་པ་རེད།

Beyond Religion: Ethics for a Whole

བཟོས་ཏེ་གོ་བ་ཆགས་ཐུབ་རྒྱུ་ཡོད་རེད།

ཀ ་ནང་དུད་འགའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་འདྲ་བར་རྣམ་འབྱེད་ཀ

ཞིག་བཅས་གཉིས་ཡོད་པ་དེ་ཡང་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་རེད།

ཀ ་བསམ་བའི་འགྱུར་བག་དེས་སྡུག་བསྔལ་འདྲེན་ཡོང་རྒྱུ་དང་། བཟང་

ག ་མི་དེ་ཚོའི་ཀླད་པའི་ནང་གི་རྡུལ་ཕྲན་དེ་ཚོར་འགྱུར་བ་གང་འདྲ་ཕ

ལ་ negative emotion

གཉེན་དང་གགས་པོ་ཞེས་གཉིས་ལ་བསྒྱུར་ཡོད་པ་མ་གཏོགས།

(information input)

opment of self care)

others)

སག་གཅོད་པ་ཡིན་ན་བཙོན་ཁང་དུ་འག་བའམ།

བྱེད་པའམ་ཡང་ན་སྐེ་ཐག་དཔྱངས་ནས་གསོད་པ་བཅས་ཀ

ལམ་ (logic and reason)

ཆེད་དུ་བ་སྦང་དུས་སྐབས་རེར་དྲན་པ་དང་ཤེས་བཞིན་བསྟེན་སྟངས་དང་།

Secular Ethics

ནི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞེ་དྲག་རེད།

Secular Ethics

ics for the New

ics

ma Sambhava

Sarva Dhar-

ma Sambhava

མར་ Dharma Nirpech

པའི་བཟང་སྤྱོད་ཅེས་པའི་ཚིག་དེ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་རེད།

ན་ཡུ་རོབ་ཁོང་རང་ཚོས་བཟོ་ཡི་ཡོད་པ་བཅས་ལུང་པ་སོ་སོར་ཟུར་དུ་ཡོད་

Ethics for the New Millennium, Art of Happiness, Beyond Re-

ligion: Ethics for a Whole World

ཡོངས་ཁྱབ་གང་ཡང་ཡོད་མ་རེད།

མཚམས་མེད་ལྔ་བྱེད་མཁན་དེ་འདྲ་ཡོད་དང་ཡོད་བཞིན་པ་རེད།

བོད་འདི་ནང་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པར་སྔ་མོ་ནས་ངོས་འཛིན་བྱེ

ment World Religion

འབ ལ་བ་ཞིག་དང་འཚེ་བ་ཅན་ཞིག་ཡིན་ན་བཟོ་རྒྱུ་གང་ཡང་ཡོད་མ་རེད།

དེ་བཞིན་གཅན་གཟན་ཁ་ཤས་སྐྱེས་ཙམ་ཉིད་ནས་ཁོ་རང་ཚོའི་འཚོ་ཐབས་

སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པ་རང་བཞིན་ཡིན་པ་བཞིན།

བ་མིའི་རིགས་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་གནས་ཐུབ་པ་དེ་བྱམས་བར

པོ་བལྟས་ཏེ་གད་མོ་བགད།

མ་འདེང་བའི་ཆ་དེ་ཚོ་བསལ་ནས་དེའི་ནང་ཁྱོན་ཡོངས་ཀ

མ་ཡིན་པའི་བ་ཡི་ཚོར་བ་དེ་ཡང་ཡང་མི་བྱེད་པའི་དོན་དུ་རང་ལ་བཟང་

Ethics of discrimination

པ་དང་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པ་རང་དང་གཅིག་པ་རེད།

ཁོའི་ངན་སྤྱོད་དེ་མང་དུ་འག་ཡི་རེད་མ་གཏོགས་ཉུང་དུ་མི་

ཀི་ཉེས་ཆད་དེ་ཚོ་ད་ལྟའང་ལུང་པ་མང་པོའི་ནང་ཡོད་རེད།

དེས་སྤྱོད་ངན་བྱེད་མཁན་རྣམས་ལ་ཞེད་སྣང་བསྐུལ་བ་ལྟ་བུ་མ་གཏོགས་

ཞིག་ཡིན་མིན་ཡག་པོ་ལྟ་ཐུབ་པའམ་དབྱེ་འབྱེད་ཐུབ་པ་དང་། a mind of discriminative

རང་ཉིད་ལ་རང་ཆས་སུ་ཡོད་པའི་བྱམས་བར

བ་ཡར་རྒྱས་བཏང་ནས་འག་ཐབས་བྱས་པ་མ་གཏོགས།

(collective inquiry or joint inquiry)

(Rabindranath Tagore)

་ཡི་རེད་སོགས་ཐག་རིང་གི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་བཤད་ཀི

བུའི་ཉེས་པ་སང་བའི་བཟང་སྤྱོད་དེ་རང་གི་བསམ་བར་ས བས་རྒྱུར་མཐུན་

ན་གང་དང་གང་ཞིག་དགོས་ཀ

པ་པོའི་བྱ་བ་དེ་དྲང་བདེན་ཡིན་མིན་རིགས་པའི་ལམ་ནས་བརྟག་དཔྱད་

བལྟས་ནས་རང་གི་ལས་ཀ་བྱེད་སྟངས་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་བ་ཡིན་ན།

ནས་ཡང་དག་པ་ཐོན་པ་རེད་ཅེས་ཚན་རིག་དང་།

ཚོས་དེ་ལྟར་ཡོད་པ་ཁས་ལེན་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་དེར་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་

གི་ཐོག་ལ་ཡིན་ནའང་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ཐག་གཅོད་གནང་ སྟངས་མང་པོ་ཞིག་ལ་མི་ཚང་མས་དེ་ཡག་པོ་ཞེ་དྲག་བྱུང་སོང་། ད་ག་རང་

རུབ་བུ་རུབ་དང་ཧུར་ཐག་འབད་ཐག་བྱས་ནས་ས

ས་སུ་ཡི་རང་ཞུ་འོས་པ་དང་ཞེ་དྲག་ཡག་པོ་རེད།

Dharma Nirpech

(Secular Ethics)

ནང་བཞིན་མི་གཞན་པ་དེ་ལའང་ཐོབ་ཐང་གཅིག་མཚུངས་དགོས་ཀ

སབ་ཕྲུག་ཚོས་ཧ་ལས་པའི་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀི་འདུག ཁོང་ཚོས་ག་དུས་

Secular

མར་ Secular

Secular Ethics

(AyurGyan Nyas)

བཞིན་ཡར་རྒྱས་ཕིན་ཟིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་ནང་དེང་རབས་ཀ

རིན་པོ་ཆེས་སྔོན་མ་འདི་ལྟར་བཀའ་གནང་ཡོད་རེད།

ལས་ངན་པའི་འབས་བུ་བསག་གི་རེད་ཅེས་ལས་འབས་ཀ

མགོན་རིན་པོ་ཆེས་དགོངས་པ་བཞེས་པ་ནང་ལྟར་སྟོང་ལོ་གསར་པའི་བང་

པའི་ཐ་སད་དེ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཀང་ངེས་པར་དུ་ཆོས་འཁྱེར་མི་དགོས། གང་

ལ་ནུབ་ཕགས་པའི་སབ་གྲྭ་ཁག་ལ་ Social Emotional

ང་རང་ཚོའི་ནང་པའི་གཞུང་ནང་ཐབས་དང་ཤེས་རབ་གཉིས་ཏེ།

གདོང་ཡན་ཆད་ནག་པ་ཆགས་པ་དང་།

ཚོགས་དེ་ནི་འཁྲུག་པོ་ཞེ་དྲག་དང་།

ཐུབ་ན་ཁེ་ཕན་ཡོད་རེད་ཅེས་བཀའ་གནང་གི་ཡོད་རེད།

ics, Social Emotional Learning

Daniel Goleman

iel Goleman)

Linda Lantieri

Social Emotional Learning

Daniel Goleman, Mark Greenberg, Linda Lantieri

དེ་རིང་སང་ཉིན་སབ་ཚན་དེ་ཚོའི་ནང་ཆ་འཇོག་ཚད་འཛིན་བྱེད་

དགོས་ས་གཙོ་བོ་ཁོང་དང་ཁོང་གི་ཕག་དེབ་དེ་ཚོ་རེད།

cial Emotional Ethical Learning

པར་ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་སོགས་ཀ

མཁན་ཡོང་བ་བདེན་པ་རེད་དེ་འགོག་ཐུབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་རེད།

གནང་ལུགས་དེ་ཆོས་དང་ཁྱོན་ནས་མ་འབ

ངས་ནམ་ རྒྱུན་བཤད་པ་ལྟར་ཕྲུ་གུ་སྐྱེས་ནས་ལས་ཀ་དང་པོ་ངུ་རྒྱུ་དེ་རེད།

རང་ཉིད་ཁེར་རྐང་གི་བསམ་བ་བཏང་ནས་སོ་སོར་ཁེ་བཟང་ཐོབ་ན་གཞན་

དཀའ་ངལ་མང་རྒྱུ་དེ་ཚོ་མ་ཤེས་པར་དོན་མེད་མང་གི་ཡོད་ཙང་།

གང་དང་གང་ཡིན་ཡང་ཉིན་གཅིག་ལ་ཚང་མ་ཁྱབ་ཀ

ི་སབ་ཕྲུག་ཚང་མ་སབ་སྦང་ཡག་པོ་ཡོད་པ་ཤ་སྟག་རེད།

བཞག་རུང་སབ་ཚན་ཚང་མའི་ནང་འདྲེས་ནས་བསབ་དགོས་པ། དཔེར་

data collection

ཆེན་པོའི་བསབ་བྱའི་དགོངས་གཞི་འདི་སྔོན་མ་ནས་ཡང་ཡང་གསུང་གི་

20th century was a century of bloodshed and 21st century should be a century of dialogue

ཐབས་སད་བརམས་གནང་བ་མ་གཏོགས་ཆོས་ཀ

པས་སྟོང་ལོ་གསར་པའི་ནང་གི་བཟང་སྤྱོད་ཉམས་ལེན་ Ethics for the New Millennium

Secular Ethics

Secular Ethics ཞེས་པ་ཕལ་ཆེར་ངོས་རང་༸སྐུ་ས

ར ་བ་ནས་མ་གསུངས་པར་དོན་དངོས་སུ་གང་གིས་ཕན་ག

ལོ་མང་གོང་ནས་ཨ་རི་དང་ཕ་རན་སི་ལ་སོགས་པའི་ནང་བེད་སྤྱོད་བཏང་

Emotional Learning

sibility test)

ཕན་ན་ཆོ་ཡོད་མ་རེད།

leman

Social Emotional Ethical Learning

Dr. Daniel Gole-

man, Dr. Mark Greenberg, Linda Lantieri, Dr. Kimberly ཁོང་ ཚོ་མུ་མཐུད་ནས་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་པ་རེད།

བཤེས་བ་བཟང་བསྟན་འཛིན་ལགས་དང་དོགས་གཅོད་གནང་རེས་བྱས་ཏེ་

ཡུལ་ས་གནས་དེ་ཚོ་ Georgia, Atlanta, Colorado, Montana བཅས་

Spain, Chile, Germany

གཞིགས་ཏེ་བཀའ་གནང་གི་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་གསུངས་སོང་།

Goleman

Linda Lantieri

ད་ཅེས་པ་དྲག་ཤོས་རེད་འདུག་ཅེས་དེ་ལྟར་བེད་

དེ་མིན་ངས་འཇིག་རྟེན་མི་ཆོས་ཞེས་བརད་ན་རྦད་དེ་འག ག་འདུག་

(Dr. Kapila Vatsyayan)

གསུམ་བཞི་ཞིག་ཆེད་མངགས་འདིའི་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་དང་རམ་སྒ

རྒྱུའི་ཆེད་དུ་གཞག་ན་གང་འདྲ་ཡོང་ཞེས་བཀའ་འདྲི་ཞུ་སྐབས།

lennium

Group of Colleges

ནང་དེའི་ཚོད་ལྟ་གང་འཚམ་ཤུགས་ཆེན་པོ་འག་བཞིན་པ་དང་།

ཤར་ཕགས་པས་གོ་བ་རྒྱག་སྟངས་བཞིན་མ་བརྒྱབ་པར་བརྟེན།

yond

Vivekanand)

བ་མིའི་གཞི་རའི་རིན་ཐང་ནི་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་ཕྲུ་གུ་ཚོར་སྟོན་པའི་ཐབས་

ཡུལ་ལུང་ཀུན་ཏུ་དར་ཁྱབ་འག་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

Hook Elementary School)

བཟང་སྤྱོད་དེ་ཡང་འག་བ་མི་ཚང་མར་ཡོང་ཆོག་པའི་གཞི་རྟེན་ནི།

གཏོང་ཐུབ་པ་དང་།

ཁུར་བྱེད་མཁན་གཞན་གངས་ལས་འདས་པ་ཡོད་ཀང་།

དང་རང་བྱུང་གོད་ཆག་གང་དུ་བྱུང་ཡང་།

(Richard Davidson)

ར ་ངོ་སྤད་བྱ་རྒྱུར་བ་སྟོབས་སེལ་བར་ངོས་ནས་རེ་བ་ཆེན་པོ་བྱེད་ཅིང་།

ནི་ཡུན་དུ་བརྟན་པའི་དགའ་བདེའི་འབྱུང་ཁུངས་དང་།

ཚུགས་དགོས་སྐོར་དེར་ངོས་ནས་མོས་མཐུན་བྱེད་ཀི་མེད།

ta Barbara)

ས་ (Robert AF Thurman)

ག ང་སྤྱིའི་འགན་ཁུར་ལ་མཐོར་འདེགས་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་ཞིག་

སར་བཅོལ་ཏེ་ཕར་བ་གྲུ་འདེགས་ཀིས་འབད་བརན་སྟེན་དགོས།

དོ་སྣང་དང་གོང་འཕེལ་གཏོང་སྟངས་ལ་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་དགོས།

སྐྱོ་ཤས་དང་སེམས་ལ་ཞུམ་པ་འབྱུང་ཞིང་།

ལས་རང་དོན་ལ་ཚོར་བ་རྣོན་པོ་བྱེད་པའི་ཚུལ་དེ་མེད་པར་བཟོ་ཐུབ།

ལྟར་བྱེད་མིན་ང་ཚོའི་ཀུན་སང་ལ་གཙོ་བོ་རག་ལས་ཡོད།

ལ་དུང་སེམས་ཆེན་པོ་ཞིག་བཅངས་ཡོད་ཀང༌།

ཏན་མཐོང་བའི་གོ་རྟོགས་ཤིག་གི་སྟེང་ལ་གཞིར་བཞག་ཡོད་པ་རྣམས་ལས་ ཕི་མ་གཙོར་བཟུང་བྱེད་དགོས་པར་གདམས་ཡོད།

པར་དུ་ཤེས་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན།

King)

ད་དེ་འདྲ་ངའི་སར་ཡོང་ནས་དགེ་བཤེས་ལགས་ཀ ་གཏམ་བཤད་ལས་

རིམ་འདིའི་ཐོག་ནས་ཕྲུ་གུ་ཚོར་ཕན་ཐོགས་ཡག་པོ་བྱུང་འདུག།དེ་རིང་ཁ་