Dnevne novine 8. februar 2018.

NASTAVLJENO SUĐENJE ZA POKUŠAJ TERORIZMA

DANAS

VELIMIROVIĆ: NUĐENA NAGRADA ZA HAPŠENJE MILA ĐUKANOVIĆA ■ 10 11

ČETVRTAK, 8. 2. 2018. BROJ 1989 GODINA VII Izdavač: Dnevne novine d.o.o. | Prvi broj izašao 10. oktobra 2011. Podgorica | 19. decembra. br. 5 | 0,50 EUR

SLUČAJ NASILNE SMRTI DJEČAKA

VDT provjerava da li su ljekari propustili da prijave nasilje

■ 14 15

PODACI CENTRA ZA SOCIJALNI RAD

Zbog nasilja u porodici, oduzeta 54 djeteta ■ 14 15

TAKOZVANA GRAĐANSKA OPOZICIJA DOGOVARA ZAJEDNIČKOG KANDIDATA

RANKOHOĆE VANJU, BEČIĆ VAN IGRE ■ 2 3

JAVNA RASPRAVA O PROGRAMU UREĐENJA GLAVNOG GRADA

Ulaganja u Podgoricu I u Ulcinju i Beranama u 2018. biće veća od bilo nepravilnosti? 28 miliona eura ■ 18 19

ISTEKAO ROK ZA PRIGOVORE IZBORNIM KOMISIJAMA ■ 3

ZA NAJBOLJE PONUDE:

marketing@dnovine.me

MONTENEGRO ERLAJNZ ZABILJEŽIO REKORD ■ 8

Tokom januara prevezeno oko 30.000 putnika +382 77 300 104

2

POLITIKA

Brajović na sastanku sa Tarnerom

BRAJOVIĆ SA KONGRESMENIMA SAD

Članstvo Crne Gore u NATO važno za region Članstvo Crne Gore u NATO je veoma značajno za dalju stablizaciju prilika i bezbjednosti Zapadnog Balkana, ocijenjeno je na sastanku američkih kongresmena sa predsjednikom crnogorskog parlamenta Ivanom Brajovićem.

Brajović je, tokom prvog dana posjete SAD-u, gdje će učestovati na Nacionalnim molitvenom doručku, razgovarao sa senatorom Ronom Džonsonom, kongresmenima Majklom Tarnerom, Eliotom Engelom, Dagom Lambornom, kao i sa članicom Kongresa Šili Pingre. On je, kako se dodaje, istakao važnost daljeg intenziviranja bilateralnih odnosa i jačanja strateškog partnerstva između dviju država u svim oblastima saradnje, sa posebnim acentom na parlamentarne saradnju.

“Tokom razgovora još jednom je naglašena posvećenost naše zemlje daljim reformama i važnosti što skorijeg članstva u Evropsku uniju”, naveli su u

Skupštini.

U razgovoru sa senatorom Džonsonom, istaknut je značaj koje članstvo Crne Gore u NATO ima za dalju stabilizaciju prilika i bezbjednost Zapadnog Balkana.

“Osvrnuvši se na jako prisustvo ruskog uticaja u regionu, Džonson je pohvalio odluku sudskih vlasti u Crnoj Gori da suđenje za pokušaj terorizma uoči parlamentarnih izbora učine javnim i na taj način osiguraju transparentnost suđenja”, kaže se u saopštenju.

Džonson je kazao da ostaju veoma posvećeni podršci nastojanjima Crne Gore da se približi Evropskoj zajednici i svakako cijenimo članstvo Crne Gore u NATO. Kako su naveli u Skupštini, kongresmen Engel, koji je član Komiteta za vanjske poslove Predstavničkog doma, istakao je da u svojim kontaktima ohrabruje prijatelje sa Kosova da pitanje demarkacije sa Crnom Gorom riješe što prije.

A.N.

VJERUJE U MULTIETNIČNOST CRNE GORE

KALAČ KANDIDAT ZA PREDSJEDNIKA Predsjednik Stranke pravde i pomirenja (SPP) Hazbija Kalač juče je najavio da će se kandidovati za predsjednika Crne Gore.

On je istakao da vjeruje u tezu multietničnosti Crne Gore, imajući u vidu da su, kako je rekao, manjinski narodi dali veliki doprinos u stvaranju “Crne Gore ovakve kakva jeste”.

“Naše uvjerenje i nada jeste da će Crna Gora podržati ovaj naš politički iskorak i da će i u praktičnom smislu pokazati da je ovo država svih naroda, da je ovo multietnička država, da je ovo država koja je blizu ostvarenja tog društveno-političkog ideala građanskog društva”, naveo je Kalač na konferenciji za novinare.

A.N.

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

TAKOZVANA GRAĐANSKA OPOZICIJA D

RANKO HOĆE V BEČIĆ IZBAČEN

Sa jednog od sastanaka građanske opozicije

P

redsjednik Socijaldemokratske partije Ranko Krivokapić najradije bi, prema saznanjima Dnevnih novina iz opozicionih krugova, za predsjedničkog kandidata takozvane građanske opozicije vidio direktoricu MANS-a Vanju Ćalović.

Iako je Ćalović javno saopštila da se neće kandidovati, lider SDP-a je na sinoćnjem sastanku opozicije navodno insistirao da se sa njom ponovo razgovara, procjenjujući da je ona jedini kandidat koji može pobijediti lidera Demokratske partije socijalista Mila Đukanovića.

Prema informacijama DN, građanska opozicije pokušaće da pridobije i podršku Demokratskog fronta, a tu misiju trebalo bi da obavi lider GP URA Dritan Abazović. Da li jučerašnje ničim izazvano oglašavanje lidera Demokrata Alekse Bečića, koji je javno saopštio da se neće kandidovati za predsjednika, ima veze sa namjerama “građanske opozicije” da ubijedi Vanju da se kandiduje, a Front da ih podrži? Činjenica je da se nešto kuva na opozicionoj sceni i da dolazi

do novog preslojavanja i približavanja Demokratskom frontu.

“Pozdravljamo odustajanje Alekse Bečića od kandidature. Ovo što se sada dešava ide u pravcu dogovora. Nakon odustajanja lidera Demokrata, ima pomaka. Nadamo se da se možemo dogovoriti i sa Frontom i da će DF i Demokrate, radi višeg interesa, prevazići sve nesuglasice”, kazao je nezvanično za DN izvor iz opozicije.

Dakle, stari partneri se, po svoj prilici, ponovo okupljaju. Da li će Vanja Ćalović pristati da bude kandidat opozicije, ostaje da se vidi. Prije nepunih nedjelju dana Vijesti su objavile da je izvršna direktorka Mreže za afirmaciju nevladinog sektora “odbila predlog tzv. građanske opozicije da bude kandidat za predsjednicu države”. Pozivajući se na izvor blizak građanskoj opo-

ziciji, ovaj medij je naveo da je Ćalović-Marković u “neformalnom razgovoru sa jednim od lidera ostala nedorečena kada je u pitanju kandidatura, dok izvori bliski direktorki MANS-a tvrde da se o tome nije razgovaralo”. Istu informaciju objavio je prije njih i Javni servis. Da li je riječ o medijskom spinovanju, ili i jedni i drugi nešto znaju iz opozicione kuhinje?

Prije dva mjeseca, ĆalovićMarković je gostujući u emisiji “Direktno” na Televiziji Vijesti jasno kazala da ne želi da se bavi politikom. Da li će Ranko uspjeti da je ubijedi, pokazaće vrijeme.

Prema informacijama DN, građanska opozicije pokušaće da pridobije i podršku Demokratskog fronta, a tu misiju trebalo bi da obavi lider GP URA Dritan Abazović

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

DOGOVARA ZAJEDNIČKOG KANDIDATA

VANJU, ALEKSA N IZ IGRE?

Kao i to da li će Dritan uspjeti da obezbijedi podršku Fronta.

Taklav scenario po svoj prilici nije nešto što je priželjkivao lider Demokrata koji je na završnoj konvenciji u Beranama jasno poručio da je on spreman na “izađe na crtu” Đukanoviću.

Bečić, prema onome što je javno izjavljivao, ne slaže se lično sa procjenom ostatka takozvane građanske opozicije, da bi nestranački kandidat bio najbolje rješenje.

“Iako smatramo, tvrdimo i argumentima potkrepljujemo i ponavljamo da kandidata DPSa može pobijediti samo najpopularniji partijski lider, izvolite gospodo iz opozicije, ako nećete da stanete iza mene, stanuću ja iza vas, iskreno i nesebično, kako sam to radio svih ovih godina, onako kako sam stajao i iza Miodraga Lekića... Ukoliko ne uspijete da se dogovorite oko jedinstvenog kandidata cjelokupne parlamentarne opozicije kojeg ćete nam predložiti, znajte da vam stojim na raspolaganju.

Imam hrabrosti, volju i petlju da

POLITIKA

3

ISTEKAO ROK ZA PODNOŠENJE PRIGOVORA OIK

Žalili se i vlast i opozicija Rok za podnošenje žalbi opštinskim izbornim komisijama u Ulcinju i Beranama istekao je sinoć, a prema informacijama Dnevnih novina, prigovora ima i od vlasti i od opozicije. U Ulcinju je podnijeto tri prigovora, a u Beranama pet.

U najjužnijoj crnogorskoj opštini prigovore su podnijeli Demokrate i Socijaldemokratska partija. Bečićevi su se žalili na nepravilnosti na dva, a Krivokapićevi na jedno biračko mjesto.

Prigovore u Beranama podnijela je Demokratska partija socijalista, koja smatra da je bilo nepravilnosti na pet biračkih mjesta. Kakve će biti odluke opštinskih izbornih komisija, odnosno da li će biti ponavljanja izbora na nekom od biračkih mjesta na kojem su partije primijetile nepravilnosti, biće poznato danas.

Partije koje budu nezadovoljne odlukama OIK, ima-

ju pravo žalbe Državnoj izbornoj komisiji, u roku od 72 sata. Nakon što se iscrpe te mogućnosti, nezadovoljnima ostaje i žalba Ustavnom sudu.

Danas će takođe biti poznato da li je Bošnjačka stranka ostvarila parlamentarni status u Ulcinju, obzirom da je Državna izborna komisija prihvatila njen prigovor na rezultate izbora koji su održani u nedjelju. U BS očekuju da će Opštinska izborna komisija donijeti odluku da se toj partiji, kao manjinskoj listi koja je učestvovala na lokalnim izborima, dodijeli mandat u ulcinjskom parlamentu na uštrb Force koja bi, u tom slučaju imala osam mandata. Razlog zašto bi Forca ostala bez jednog odborničkog mjesta leži u činjenici da je posljednji mandat u prepraspodjeli po D’ontovom sistemu pripao toj stranci. Lokalni izbori u Ulcinju i Beranama održani su 4. februara.

Danilović: Nema vremena za gubljenje i nadgornjavanje Lider Ujedinjene Crne Gore Goran Danilović kazao je da opozicija nema više ni jedan dan za nadgornjavanje i gubljenje.

“Ili brzi dogovor i ulazak u jaku zajedničku kampanju ili da se više ne zamajavamo i gubimo dragocjeno vrijeme”, se suprotstavim bilo kom, a posebno Milu Đukanoviću”, poručio je lider Demokrata, na završnom skupu u Beranama. U jučerašnjem obraćanju rekao je da su Demokrate spremne da “snagom cjelokupne partijske infrastrukture stanu iza nestranačkog kandidata kojeg bi dogovorila cjelokupna parlamentarna opozicija, a da on stoji na raspolaganju, ako do takvog dogovora ne dođe”, poručujući opoziciji da ne očekuje od njega da im on izabere kandidata.

Očigledno da to od njega ostatak građanske opozicije, na čelu sa Krivokapićem, nije ni očekivao. Ali, ono što očekuju jeste da se pomiri sa Demokratskim

poručio je Danilović.

Danilovć kaže da Ujedinjena Crna Gora očekuje da Demokratski front organizuje sastanak svih opozicionih, parlamentarnih subjekata u najkraćem roku kako bi razgovarali o nestranačkom kandidatu. frontom, sa kojim će, inače, dijeliti vlast u Beranama.

Nadu da će opozicija imati zajedničkog kandidata i dalje gaji lider SNP Vladimir Joković. On se takođe nada da će se Front i Demokrate, uprkos najprizemijim napadima jednih na druge, uspjeti da prevaziđu nesuglasice. I on je za nestranačkog kandidata (da li je to Vanja?), jer je navodno uvjeren da će opozicija jedino tako uspjeti da pobijedi kandidata DPS. Iznenađuje, takođe, da se Krivokapić prijavljuje opet kao nekakav koordinator opozicije, kad je jasno da njegova SDP više ne može da pređe cenzus ni na lokalnim izborima. R.D.N.

IZ OPŠINSKOG ODBORA DPS BERANE TVRDE

DEMOKRATE ODNIJELE GLASAČKE LISTIĆE KUĆI

Član biračkog odbora iz Demokrata, na biračkom mjestu broj 21 u Zagorju, u Beranama, odnio je sa biračkog mjesta svojoj kući kovertu sa glasačkim listićima na kojima su građani glasali za tu partiju, utvrđeno je komisijskim pregledom zapisnika i biračkog materijala, koji je uradio DPS. “Bez obzira na to što je predstavnik Demokrata u biračkom odboru uredno potpisao zapisnik sa biračkog mjesta, on je glasačke listiće odnio sa biračkog mjesta, što je protiv-

zakonito, ali, očigledno, govori i o predumišljaju”, naveli su u DPS-u.

Oni smatraju da je postojala očigledna namjera Demokrata da “odnošenjem glasačkih listića sa biračkog mjesta, ukoliko im rezultat ne bude odgovarao, kreiraju novu “aferu” i optuže DPS za krađu biračkog materijala, što su zapravo oni sami učinili”.

Kako su istakli, to je samo jedan od primjera čime su se Demokrate služile na dan lokalnih izbora u Beranama. A.N.

4

POLITIKA

KOORDINATOR SD ZA PRIMORJE ORLANDIĆ

Rastemo jer imamo iskren odnos prema građanima Koordinator Socijaldemokrata za primorje, Danilo Orlandić, kazao je da je izuzetno zadovoljan uspjehom koji su SD postigle na izborima održanim u nedjelju.

“Imajući u vidu činjenicu da smo ostvarili duplo bolji rezultat u odnosu na onaj sa parlamentarnih izbora 2016. godine u Ulcinju, odnosno, u brojkama – sa 451 glasa na 1001 glas, naravno da moramo biti izuzetno zadovoljni.

Na taj način se nastavlja naš izuzetan niz uspješnih rezultata na lokalnim izborima, koji je krenuo od Tivta”, kazao je Orlandić.

On je posebno istakao da je odličan rezultat Socijaldemokrata posljedica iskrenog odnosa prema građanima, jasnog i realno ostvarivog izbornog programa, kredibilnih ljudi koji su garant njegove uspješne realizacije, kao i ideje građanske države i očuvanja multinacionalnog i multikonfesionalnog sklada, koja je duboko ukorijenjena

Orlandić u političkom djelovanju SD. Orlandić je takođe poručio da se ovom prilikom neće osvrtati na rukovodstvo partijica u pokušaju i onih u nestajanju koje je svim silama, svakojakim podmetačinama, nastojalo da oslabe nezaustavljiv rast podrške Socijaldemokratama, sada već očigledno, u svakom kutku Crne Gore.

E.H.

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

PravaCrna Gorazvanično registrovana Ministarstvo javne uprave donijelo je rješenje o upisu političke partije “Prava Crna Gora” u Registar političkih partija, koje je juče, kao ovlašćeno lice, preuzeo Marko Milačić.

“Ovo je veliki dan i za našu partiju, Pravu Crnu Goru, ali, ubijeđen sam, i za širi društveno-politički ambijent Crne Gore, jer je riječ o istorijskom, pionirskom poduhvatu tranzicije jedne velike i vjekovne ideje na novu generaciju političara. “Prava” - što je od danas i zvanični skraćeni naziv partije – pružiće ruku pomirenja svima, bićemo most mira, ne odričući se sopstvenog bića i identiteta”, kazao je Milačić nakon preuzimanja Rješenja u MJU. Tim Prave, nakon Bara i Nikšića, narednih dana nastaviće obilazak crnogorskih gradova i formiranje inicijativnih odbora.

E.H.

PREDSJEDNIK OO CRNOGORSKE MARTINOVIĆ

Odgovorna vlast na Cetinju ili vanredni izbori

Odlaganje konstituisanja vlasti na Cetinju je neodgovorno, i ukoliko nema rješenja treba ići na vanredne izbore, kazao je predsjednik odbora Crnogorske u prijestonici Filip Martinović.

Time bi se, navodi, dala nova šansa građanima da ponovo razmisle ko je zaslužio njihov glas.

Od izbora na Cetinju su, kako je podsjetio, prošla skoro dva i po mjeseca, a taj grad je na istoj poziciji kao i prije izbora.

“Nema nikakve najave plana za upravljanje Cetinjem i bez nove uprave, iako je odavno najavljeno da je dogovorena nova vlast. Građani Cetinja treba da znaju u čemu je problem sa konstituisanjem nove vlasti”, naveo je Martinović u saopštenju dostavljenom PR Centru.

On je dodao da je prema građanima neodgovorno da se odlaže konstituisanje vlasti, kao da Cetinjani i Cetinje imaju vremena na pretek, “jer vremena za čekanje nema”. A.N.

Martinović

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

politika

Predsjednik OdbOra za evrOPske integracije vuksanOvić

Slijedi složen proces za koji postoji politička volja ⌦ Elhana Hamzić

P

oslanik HGI i predsjednik skupštinskog Odbora za evropske integracije Adrijan Vuksanović navodi da Strategija EU za Zapadni Balkan jasno kaže da je perspektiva proširenja regiona u rukama samih država gdje se Crna Gora i Srbija ističu kao primjeri.

“Strategija je jako značajna jer u velikoj mjeri potvrđuje ono što mi kroz proces pregovora kontinuirano afirmišemo predanim radom, a to je posvećenost na svim nivoima na putu ka reformama za koje postoji jaka politička volja, toliko puta do sada iskazana.

Ono što nama slijedi jeste da u periodu 2018-2020 pojačamo napore i upotpunimo transformaciju na poljima vladavine prava, osnovnih prava, jačanju institucionalnih kapaciteta, reformi administracije i ekonomskog razvoja, koji je dug i složen proces”, ocijenio je za Dnevne novine Vuksanović.

Ono što je takođe bitno, kako je naveo Vuksanović, jeste da će svaka od država Zapadnog Balkana biti ocjenjivana pojedinačno, po zaslugama, na osnovu ostvarenih rezultata.

“Crna Gora je mnogo puta do sada pokazala da su izazovi

nešto sa čime se ona uspješno hvata u koštac i od čega ne bježi. Naprotiv, Crna Gora baštini evropske vrijednosti u cilju izgradnje zdravog društva i konkurentne ekonomije, što ujedno predstavlja i njenu obavezu za članstvo u EU”, zaključio je Vuksanović.

Pozitivne reakcije na Strategiju stigle su juče i iz Strazbura, gdje je ministar evropskih poslova Aleksandar Andrija Pejović imao niz bilateralnih sastanaka.

Strategija je šansa da, u skladu sa smjernicama iz dokumenta, države Zapadnog Balkana intenziviraju započete reforme i ubrzaju put prema članstvu. U tom procesu Crna Gora je najviše odmakla i njena evropska perspektiva je neupitna, poruke su sa sastanaka koje Pejović imao u Strazburu tokom predstavljanja Strategije EK. Pejović je imao sastanke s europoslanicima Ivom Vajglom, Jozom Radošem, Alojzom Peterleom i Toninom Piculom, Eduardom Kukanom, Viktorom Boštinaruom, Čarlsom Tanokom i Knutom Flekenštajnom, koji su istakli da Strategija koju su u Evropskom parlamentu predstavili visoka predstavnica EU Federika Mogerini i komesar Johanes Han, pokazuje da Unija ima jasan plan u vezi s inte-

5 Vuksanović

grisanjem Zapadnog Balkana.

Iako su očekivanja od Strategije bila veća, europoslanici su poručili da su ovim dokumentom sve države regiona ohrabrene da nastave s dobrim rezultatima, posebno u ključnim oblastima, uz naglasak da će se napredak u pristupanju temeljiti na individualnim postignućima svake od država.

Pejović je istakao da je Vlada Crne Gore i sama prepoznala oblasti u kojima je potrebno uložiti dodatne napore i da će, uz podršku institucija EU i država članica nastaviti s vidljivim reformama i unapređenjem stanja.

SVilAnoVić: REgionAlnA SARAdnjA KljuČnA zA EKonomSKi nApREdAK

Generalni sekretar Savjeta za regionalnu saradnju, Goran Svilanović, ocijenio je da su regionalna saradnja i dobrosusjedski odnosi još jednom, u Strategiji, navedeni kao glavni elementi napretka ekonomija Zapadnog Balkana na njihovom evropskom putu, pri čemu je Savjet naveden među onima koji su dali novi podstrek međusobnom dijalogu.

“Veoma sam zadovoljan, jer ohrabruje da su napori koje

predvodi Savjet, uz visok nivo posvećenosti naših regionalnih partnera, kao što su strategija rasta Savjeta “Jugoistočna Evropa 2020” i Višegodišnji akcioni plan za regionalni ekonomski prostor na Zapadnom Balkanu, prepoznati kao pokretačka snaga prosperiteta regiona,“ rekao je Svilanović.

Prema njegovim riječima, ključne promjene moraju doći od samog regiona, jer, kako je naveo, mi smo tvorci na-

še sopstvene budućnosti. “Naš zadatak je da odmah iskoristimo ovaj pozitivni podstrek nastojeći da riješimo bilateralne i multilateralne sporove, još predanije radeći na razvoju našeg regiona,“ rekao je Svilanović, uz čestitke Crnoj Gori i Srbiji na konkretnom vremenskom okviru koji je naznačen u Strategiji što je rezultat napornog rada i napora uloženih u reformske procese i pregovore o pristupanju Evropskoj uniji.

u OPŠtinskOM OdbOru dPs tvrde

Održana Peta izbOrna kOnvencija

Aktuelna dešavanja u A.D. Luka Kotor upozorenje su da flomaster koalicija u Kotoru nije sposobna da rukovodi lokalnim javnim preduzećima niti Opštinom u korist građana, i da je spremna na sve da bi uhljebila partijske kadrove koalicionih drugova, kažu iz tamošnjeg DPS-a.

“Nakon niza nepotističkih poteza Stranke decenijskih parazita (SDP), personifikovanih u zapošljavanju bliske prijateljice predsjednika SDP-a i odbornice iste “partije”, na scenu stupa Stranka nezasitih penzionera (SNP), koja dovodi ni manje ni više, opet na izmišljeno radno mjesto, iz grada pod Rumijom, dotadašnju poslanicu SNP-a i aktuelnu odbornicu

Ivan Dragojević izabran je za predsjednika Opštinskog odbora Liberalne partije (LP) Danilovgrad, saopšteno je iz te partije.

Na petoj izbornoj konvenciji odbora, konstatovan je i novi opštinski i izvršni odbor u Danilovgradu. Opštinski odbor LP činiće preko 30 aktivnih članova, od čega veliki dio novih lica.

Dragojević je naveo da će u narednom periodu ponuditi najkvalitetnija rješenja za ključne probleme Danilovgrada i njegovih građa- Dragojević na.

A.N.

nepotizam vodi luku Kotor u propast Dragojević na čelu lP DanilovgraD

u SO Bar, Snežanu Jonicu. Fingirana izmjena sistematizacije i njeno prilagođavanje mjeri planiranih kadrova, na mjesto izvršnog direktora AD Luka Kotor dovodi dugogodišnjeg odbornika Demokratskog fron-

ta Branka Kovačevića, kome su nedostatak fakulteta „oprostile” kolege penzioneri iz SNPa, izmijenivši odredbe Statuta AD Luka Kotor, na štetu tog preduzeća”, kazali su u kotorskom DPS-u.

A.N.

uSd: gbP: jPy: ChF: rub: rSd: hrK:

1.23380 0.88675 134.840 1.16100 70.5211 118.714 7.44130

au = 1,323.17$

aG=16.47$

SASTANAK GOLUBOVIĆA I URBANA

Česi zainteresovani za crnogorsko tržište kao i pravce daljeg razvoja.

Poseban osvrt bio je na robnoj razmjeni dviju zemalja koja, iako bilježi trend rasta, pokazuje smanjenje izvoza iz Crne Gore u Češku”, istakli su u PKCG. Urban je kazao da je Češka posebno zainteresovana za povećanje prisustva njenih kompanija i investitora u Crnoj Gori. “Češka u narednom periodu ima u planu pokretanje i realizovanje novih projekata na teritoriji Zapadnog Balkana i njene kompanije Crnu Goru prepoznaju kao veliku poslovnu priliku”, rekao je Urban.

MINISTARSTVO FINANSIJA OBJAVILO OGLAS

Prodaju se stare mašine i automobili Duvanskog Ministarstvo finansija objavilo je javni poziv za prodaju 39 pokretnih stvari, uglavnom mašina, kao i tri automobila koji se nalaze u staroj fabrici Duvanskog kombinata Podgorica (DKP).

Na prodaju su, između ostalog, ponuđene mašina za izradu cigareta Protos 70, po cijeni od 262.930 eura, mašina za pakovanje FOCKE za 262.800, kao i linije za pripremu duvana LEGG za 211.250 eura.

Mašina za proizvodnju filter štapića ITM je ponuđena po cijeni od 207.510 eura, a

Naziv TECG OTRU KOGE RUPV JGPK

Najveći promet CijeNa 1,5001 1,5300 0,1352 5,0000 11,5444

KoličiNa 27.248 5.000 52.987 1.050 450

obim u € PromjeNa 40.874,7000 0,54% 7.650,0000 0,00% 7.165,1800 8,68% 5.250,0000 0,08% 5.195,0000 1,27%

POSLANICI RAZGOVARALI SA PREDSJEDNI

Urban i Golubović

Češka je zainteresovana za produbljivanje ekonomskih veza sa Crnom Gorom i jače prisustvo njenih kompanija i investitora u državi, saopštio je češki ambasador Karel Urban na sastanku sa predsjednikom Privredne komore (PKCG) Vlastimirom Golubovićem.

Sagovornici su se saglasili da Crna Gora ima šta da ponudi češkim turistima, kao i da ima dovoljno prostora za povećanje broja posjetilaca iz te zemlje.

“Golubović je Urbanu predstavio ekonomske prilike u Crnoj Gori, strukturu privrede,

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

monTEnEgRo berza

ekonomija PlEmEniTi metali

KuRsnA lista

6

parni kotao za 119.770. Prodaju se i automobil marke “audi” za 3.000 eura, kao i dva teretna vozila marke “volkswagen” po cijeni od 2.600, odnosno 2.700 eura. Prodaja će se obaviti javnim nadmetanjem u prostorijama Ministarstva finansija 28. februara u deset sati.

Pravo učešća imaju preduzeća i građani koji uplate depozit od pet odsto od početne cijene prodaje pojedinačno, za svaku pokretnu stvar, odnosno automobil, za koju podnesu prijavu za javno nadmetanje.

Kopač: gradnja drugog bloKa TE nEisplaTiva

i

zgradnja drugog bloka Termoelektrane Pljevlja je neisplativa opcija, a mogla bi se realizovati samo ako država nađe odgovarajućeg investitora, poručio je juče direktor Sekretarijata energetske zajednice (ez) janez Kopač.

Na sastanku sa članovima skupštinskog Odbora za ekonomiju, finansije i budžet, Kopač je kazao da Crna Gora treba da napravi računicu profitabilnosti ovog plana.

“Radujem se izgradnji svake nove elektrane, ali onaj ko ulaže, mora napraviti računicu. Sumnjam da će se investicija u drugi blok isplatiti. Ako država pronađe odgovarajućeg investitora, onda u redu, ali ne vjerujem da će to biti rentabilno”, rekao je Kopač.

Država, kako je naveo, treba da odluči da li će do 2021. godine rekonstruisati ili zatvoriti prvi blok Termoelektrane, ali je njegova sanacija svakako neizbježna. “Što se tiče prvog bloka potrebno ga je ekološki sanirati, a pošto je već amortizovan lako može opstati na tržištu”, smatra Kopač.

■ Najbolji u EZ Predstavljajući godišnji implementacioni izvještaj Sekretarijata za prethodnu godinu, Kopač je istaka da je Crna Gora ostvarila znatan napredak u primjeni primarne i sekundarne legislative i nalazi se u samom vrhu po pitanju preuzimanja direktiva u oblasti energetike.

“Crna Gora je daleko najbolja u EZ kada je riječ o preuzimanju svih direktiva u oblasti energetike.

Sumnjam da će Se inveSticija u drugi blok iSplatiti. ako država pronađe odgovarajućeg inveStitora, onda u redu Takođe, Crna Gora je jedina članica koja nema zabilježen nijedan prekršajni postupak”, naglasio je Kopač.

Značajni rezultati u prethodnoj godini odnose se i na stvaranje berze električne energije kao projektne kompanije kojoj, kako Kopač govori, treba regionalno integrisanje da bi opstala, što će omogućiti podmorski kabl između Italije i Crne Gore.

“Primjetan je i uspješan rad Regulatorne agencije za energetiku (RAE) koja je prepoznata kao najnaprednija u EZ i postala prva koja se priključila Asocijaciji energetskih regulatora EU”, rekao je Kopač.

Sastanku je prisustvovala i ministarka ekonomije Dragica Sekulić koja je kazala da je zahvaljujući radu sa EZ i ispunjavanju obaveza koje proističu iz članstva postignut napredak Crne Gore na putu ka EU. “Onog trenutka kad smo formalno krenuli u pregovore, Po-

glavlje 15 je bilo spremnije od ostalih zahvaljujući radu sa EZ i ispunjavanju obaveza koje proističu iz članstva. Ono što je preostalo da uradimo Ministarstvo ekonomije će, u saradnji sa energetskim subjektima i RAE, realizovati blagovremeno” ukazala je Sekulić.

■ ZakoN o Nafti Govoreći o obnovljivim izvorima energije, Kopač je naveo da Crna Gora ne treba da brine jer posjeduje velike potencijale za njihovo korišćenje, ali da u tom dijelu mora prilagoditi zakonodavstvo prelaskom na aukcije.

“EU ide u implementaciju aukcija za podržavanje obnovljivih izvora energije. Do sada su to bile fiding tarife, kao u Crnoj Gori. Pomenutu promjenu dogovaramo sa Ministarstvom ekonomije kroz izmjene Zakona o energetici kako bi se krenulo u pravcu nižih podsticaja, a povećanja obnovljvih izvora”, objasnio je Kopač, dodajući da naša država treba da radi i na privlačenju konkurencije na tržište električne energije.

Naglasio je i da je, kao članica EZ, Crna Gora obavezna da preuzme pravni okvir u oblasti gasa, ali i da usvoji zakon o naftnim rezervama, koje moraju biti dovoljne za 90 dana potrošnje.

“Crna Gora još nije usvojila taj zakon, iako je on napisan. Svako takvo formiranje naftnih rezervi poveća cijene, barem malo”, ocijenio je Kopač.

Poslanik DPS-a Filip Vuković rekao je da bi više bio zadovoljan

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

Naziv KOGE JGPK TECG RUPV INMR

dobitnici

CijeNa

0,1352 11,5444 1,5001 5,0000 0,5300

KoličiNa

52.987 450 27.248 1.050 204

obiM u €

ProMjeNa

7.165,1800 5.195,0000 40.874,7000 5.250,0000 108,1200

8,68 1,27 0,54 0,08 0,00

Naziv MIGF TREN INMR HIBP BUDR

7

ekonomija gubitnici

CijeNa 0,1000 0,0841 0,5300 600,0000 5,7300

KoličiNa 1.272 5.000 204 1 76

obiM u € 127,2000 420,5000 108,1200 600,0000 435,4800

ProMjeNa -7,15 -1,18 0,00 0,00 0,00

IKOM EVROPSKE ZAJEDNICE Kopač

Marković i Seneral

PREMIJER RAZGOVARAO SA ČELNICIMA TURSKOG TAV AIRPORTSA

Revitalizacija aerodroma u Beranama među prioritetima

Valorizacija aerodroma preduslov je napretka ekonomije

da su pokazatelji Crne Gore u izvještaju mnogo lošiji i da je država daleko od ispunjenja kriterijuma kada su u pitanju obnovljivi izvori.

“Bio bih zadovoljniji da smo najgori u regionu, ali da ne uvozimo struju. Dok god mi jedini u regionu uvozimo struju, mi smo energetski zavisni”, rekao je Vuković.

Kopač je objasnio da zemlje danas više ne slijede koncept potpune energetske nezavisnosti.

“Danas nije ništa loše ako imaš malo više ili manje od vlastite potrošnje”, istakao je Kopač.

Predsjednik RAE Branislav Prelević saopštio je da je indikativno to da što zemlje više primjenjuju zakonodavstvo EU to su više u obavezi da poštuju određenu regulativu i pravila.

“Zemlje su obavezne da svoju cijenu električnu energije porede sa nekom tržišnom. Tržišna cijena je još značajno veća nego što se primjenjuje u Crnoj Gori”, zaključio je Prelević.

D.J.

Podržane izmjene Članovi skupštinskog Odbora za ekonomiju, finansiju i budžet podržali su juče predloge zakona o dopunama Zakona o zaradama u javnom sektoru i Zakona o svojinsko-pravnim odnosima.

Kako je kazao predsjednik Odbora Predrag Sekulić, predloženim dopunama Zakona o zaradama u javnom sektoru predviđeno je drugačije raspoređivanje primanja zaposlenih u Državnoj izbornoj komisiji (DIK).

Izmjene Zakona o svojinsko-pravnim odnosima donose se u cilju usklađivanja sa pravnim tekovinama EU i njima se izjednačavaju crnogorski sa državljanima EU u pogledu sticanja prava svojine.

Revitalizacija aerodroma u Beranama biće u samom vrhu Vladinih prioriteta, saopštio je juče premijer Duško Marković.

On je, na sastanku sa predsjednikom i izvršnim direktorom turske kompanije TAV Airports Sanija Seneralom, kazao da je valorizacija crnogorskih aerodroma preduslov za napredak ekonomije, industrije i turizma.

U pripremi koncesija U kompaniji Luka Kotor u toku su pripreme za primjenu zakonske regulative koja se odnosi na buduću koncesiju nad operativnom obalom i lučkim akvatorijumom, saopštio je potpredsjednik Opštine Kotor Milivoje Samardžić.

On je za Radio Kotor kazao da se za dugoočekivanu koncesiju pribavljaju potrebni planovi i dozvole kako bi u kompaniji, koja je u većinskom vlasništvu grada, bili spremni za tender i gazdovanje njegovim najznačajnijim resursom.

“Vlada je opredijeljena za stvaranje pretpostavki za brzu valorizaciju i razvoj aerodroma u Podgorici i Tivtu, ali i revitalizaciju aerodroma u Beranama”, rekao je Marković.

TAV, koji je međunarodno poznata kompanija specijalizovana za aerodromski biznis, je kako je saopšteno iz Vladine Službe za odnose s javnošću zainteresovana za investiranje u crnogorske

aerodrome.

“Ta kompanija je investitor i operater velikih i prometnih aerodroma na više kontinenata, sa značajnim iskustvom u modelima javno-privatnog partnerstva i koncesija, i sa referentnim pokazateljima u pogledu njihovog razvoja i pune privredne iskorišćenosti”, naveli su u Službi.

TAV upravlja sa 17 aerodroma na tri kontinenta, Bo.D.

POSLOVANJE MONTENEGROBERZE U 2017.

Promet veći za trećinu

Ukupan promet na Montenegroberzi u prošloj godini iznosio je 47,46 miliona eura, što je 36 odsto više u odnosu na 2016, ako se izuzme primarna prodaja državnih obveznica u toj godini, koja je iznosila 80,41 milion.

Ve ćina pro šlo g o dišnjeg prometa, čak 89 odsto, ostvarena je na slobodnom tržištu, a sklopljeno je 5.700 poslova.

Najveći promet ostvaren je u februaru u iznosu od 9,53 miliona, dok je najmanji iznosio 721.330 eura i zabilježen je u septembru.

U strukturi prošlogodišnjeg prometa, najveće učešće, od

oko 45 odsto, ostvareno je sa običnim akcijama, a slijede akcije zatvorenih investicionih fondova, oko 26 odsto, kao i državne obveznice oko 24 odsto.

Najveće učešće u prometu ostvarenom trgovinom običnim akcijama, ne uključujući fondove, blok poslove i obveznice, od 46 odsto, imao je Jugopetrol.

Slijede Primorje Hotels & Restaurants, Crnogorski elektroprenosni sistem, Crnogorski Telekom i Luka Bar. Ovih pet kompanija učestvovalo je sa oko 71 odsto u prometu običnim akcijama.

POSLOVNE VIJESTI IZ SVIJETA

8

EKONOMIJA

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

ZA PROIZVODNJU ELEKTRIČNE ENERGIJE TOKOM 11 MJESECI 2017.

Vlasnici mHE dobili 1,86 miliona eura za 11 mjeseci Polovina novca završila je na računu firme Hidroenergija Montenegro

Raste tražnja za čelikom Potražnja za čelikom u Evropi trebalo bi ove godine da poraste, podržana kontinuirano snažnim prilivom narudžbi iz većine sektora koji troše tu sirovinu.

“U 28 zemalja EU potražnja za čelikom, koja isključuje uticaj promjena u zalihama, trebalo bi ove godine da poraste 1,9 odsto, istim tempom kao i u prošloj, uz solidnu potražnju u industriji i građevinskom sektoru”, saopšteno je iz evropskog udruženja za

čelik Eurofer.

U narednoj godini rast bi trebalo da uspori na 1,4 odsto. Predstavnici Eurofera upozorili su da bi izvoz mogao ugroziti jači euro.

Prošle godine je uvoz čelika u EU pao oko jedan odsto zbog zaštitnih mjera uvedenih kako bi se neutralizovao uticaj dampinga i nepravednih subvencija i zbog rasta cijena u Kini, čime je izvoz kineskog čelika u Evropu postao manje unosan.

Vlasnicima 11 malih hidroelektrana (mHE) država je za 11 mjeseci prošle godine isplatila 1,86 miliona eura, po osnovu naknade za obnovljive izvore energije, rečeno je Dnevnim novinama u Crnogorskom operatoru tržišta električne energije (COOTE).

Polovina isplaćenog novca, tačnije 909.754 eura, završila je na računu kompanije Hidroenergija Montenegro, koja upravlja sa šest mHE u beranskoj opštini Bistrica, Jezerštica, Orah, Rmuš, Spaljevići i Šekular. Pojedinačno, njima je najviše novca isplaćeno za

mHE Bistrica - 476.652 eura i Šekular - 212.807 eura.

Skoro pola miliona eura dobila je danilovgradska kompanija Kroling, u čijem su vlasništvu mHE Jara i Babino Polje smještene u Plavu. Za proizvodnju struje u njima Krolingu je isplaćeno 455.408 eura, od čega

HIDROENERGIJA MONTENEGRO UPRAVLJA SA ŠEST MHE U BERANSKOJ OPŠTINI - BISTRICA, JEZERŠTICA, ORAH, RMUŠ, SPALJEVIĆI I ŠEKULAR

je samo naknada za rad Jare iznosila 434.579 eura.

Podsticaj za proizvodnju mHE Piševska Rijeka i Bradavec u Opštini Andrijevica, kojima upravlja kompanija Igma Energy, bio je ukupno 178.347 eura, dok je naknada isplaćena podgoričkoj kompaniji Synergy, u čijem je vlasništvu mHE Vrelo u Bijelom Polju, iznosila 144.203 eura.

U COOTE su objasnili da će sredstava za proizvedenu električnu energiju u decembru isplatiti, u skladu sa ugovorima o otkupu, krajem februara ove godine.

D.J.

Rekordan deficit SAD-a Grčka odlaže aukciju Grčka će odložiti ovosedmičnu aukciju za sedmogodišnje obveznice zbog previranja na međunarodnim finansijskim tržištima, saopštili su njeni zvaničnici.

Predstavnici grčkog ministarstva finansija i Agencije za javni dug sastali su se poslije velikih gubitaka na njujorškoj berzi nakon kojih je i u ostatku svijeta došlo do masovne prodaje.

Grčka je već angažovala pet banaka da rukovode predstojećom aukcijom. Očekuje se da Grčka tri puta izda obveznice prije nego što u avgustu istekne međunarodni paket pomoći.

Trgovinski deficit SAD-a porastao je prošle godine na 566 milijardi dolara, što je najviši nivo u posljednjih devet godina.

Podaci američkog Ministarstva trgovine pokazuju da je uvoz porastao na rekordnih 2,9 milijardi dolara, a da je izvoz iznosio 2,3 milijarde.

Deficit SAD-a u trgovini sa Kinom dostigao je rekordnih 375,2 milijarde dolara, a sa Meksikom je porastao na 71,1 milijardu.

71

milijardu eura iznosi deficit SAD u trgovini sa Meksikom

Prepolovljena dobit Carlsberga Danski proizvođač piva Carlsberg poslovao je u prošloj godini s neto dobiti od 1,26 milijardi kruna (210 miliona dolara), što je znatno manje nego godinu ranije, kada je dobit iznosila 4,49 milijardi kruna.

Pad neto dobiti trećeg po veličini svjetskog proizvođača piva posljedica je velikog pada vrijed-

nosti brenda Baltika na ruskom tržištu. Prošle godine Carlsberg je ostvario rast prodaje piva na svim tržištima, osim na ruskom, gdje je obim prodaje smanjen 14 posto.

Ilustracija

NAJVIŠE U POSLJEDNJIH ŠEST GODINA

MA u januaru prevezao skoro 30.000 putnika

Nacionalni avio-prevoznik Montenegro airlines (MA) prevezao je u januaru 29.335 putnika, što je rekordan rezultat u posljednjih šest godina, saopšteno je iz kompanije.

Ova brojka ostvarena je u sve tri kategorije saobraćaja - redovnom, čarter i kod šeru.

“Planirano je da se od početka juna do kraja septembra ove godine preveze oko 360.000 putnika, a dopri-

nos turističkoj privredi Crne Gore bi samo za ta četiri mjeseca trebalo da iznosi oko 140 miliona eura”, istakli su u MA. Kompanija će u ovoj godini, uprkos teškoćama u poslovanju i sve većoj konkurenciji, proširiti operativnu mrežu u odnosu na prethodne godine i u sezoni saobraćati ka čak 28 destinacija.

“To je skoro trećina od ukupnog broja destinacija koje povezuju našu državu sa Evropom i šire u sezonskom periodu”, ukazali su u kompaniji.

Prijave do 31. marta Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja i Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove pozvali su korisnike sredstava za zaštitu bilja da se prijave za pohađanje obuke za upotrebu tih sredstva. Ovaj sertifikat do sada je dobilo 156 korisnika, kroz prvi ciklus obuke realizovane tokom prošle godine u opštinama Podgorica, Ulcinj, Berane, Bijelo Polje i Nikšić.

“Ministarstvo poziva korisnike sredstava za zaštitu bilja i u drugim opštinama da se prijave u što većem broju, kako bi se formirale grupe za koje će biti organizovana obuka”, naveli su u ovom resoru.

Prijave za pohađanje drugog ciklusa obuke dostavljaju se do 31. marta.

10

hronika

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

nastavljeno suđenje za pokušaj te

disciplinski postupak protiv policajca

Prijetio ženi da će je ubiti, pa nasrnuo na nju Disciplinski tužilac Ministarstva unutrašnjih poslova pokrenuo je postupak protiv J.R. policajca u Grupi za obezbjeđenje diplomatsko-konzularnih predstavništava jer je 28.10.2017. godine oko 10.10 časova na recepciji hotela “Eminent“ u Ulici Njegoševoj u Podgorici bivšoj supruzi J.S. zaprijetio da će je ubiti. Nakon te prijetnje, on je fizički nasrnuo na bivšu ženu. Istog da-

na policija je pretresala njegovu porodičnu kuću i tada je kod njega pronađeno više komada vatrenog oružja za koje imenovani nije posjedovao uredno izdate oružne listove.

“Takvim ponašanjem je narušio svoj ugled i ugled policije u cjelini, čime je počinio težu povredu službene dužnosti”, navodi se u rješenju o pokretnju disciplinskog postupka protiv J.R. N.P.

nuhodžić se sastao sa ambasadorom uae

Unapređenje odnosa na planU bezbjednosti

Velimirović: Nu nagrada za hapš Mila Đukanović Suđenje za pokušaj terorizma na dan održavanja parlamentarnih izbora 2016. godine juče je nastavljeno svjedočenjem Mirka Velimirovića, zvanog Paja, koji je kazao da je na taj dan bio planiran nasilni upad u Skupštinu, da je organizator tih protesta bio Demokratski front zajedno sa nekim jakim ljudima sa strane, kao i da će biti nagrađen onaj ko uhapsi tadašnjeg premijera Mila Đukanovića. Velimirović, koji je sporazumom o priznanju krivice dobio godinu uslovne kazne nakon što je priznao da je bio član kriminalne organizacije koja je planirala izazivanje haosa na dan parlamentarnih izbora, upravo je i prijavio crnogorskoj policiji da se priprema teroristički napad, nakon čega je spriječeno da do njegove realizacije dođe. Njegovo svjedočenje, međutim, juče nije završeno zbog nedoličnog i neprimjernog ponašanja advokata odbrane i okrivljenih

Dikić nije pominjao ko je organizator protesta. Ali u jednom trenutku sam rekao Dikiću da preko tog telefona može slobodno da govori sa Sinđelićem i rekao sam mu da je DF organizator skupa

koji su remetili red u sudnici glasnim smijanjem i dobacivanjem, zbog čega je sudija Suzana Mugoša odlučila da prekine iskaz svjedoka, a nastavak suđenja zakaže za danas.

■ ORUŽJE KUPIO

NA MOKROJ GORI

Velimirović je ispričao da ga je Sinđelić pozvao početkom

Neprimjerno ponašanje advokata i dijela okrivljenih Nuhodžić- Al Ramati Ujedinjeni Arapski Emirati (UAE) pouzdan su partner Crne Gore, a prijateljski odnosi dvije zemlje oličeni su kroz brojne zajedničke projekte i održiva ulaganja, naročito u sferi ekonomije i turizma, poručeno je sa jučerašnjeg sastanka ministra unutrašnjih poslova Mevludina Nuhodžića i ambasadora UAE Abdulsalam Hareb Al Romaitija.

“Sastanak je bio prilika da se sagovornici osvrnu na dosadašnju saradnju dvije zemlje na planu bezbjednosti, gdje je zajednički konstatovano da postoji prostor za unapređenje odnosa kroz

iniciranje novih projekata, razmjenu iskustava i sprovođenje obuka, naročito u oblasti policijskih poslova i civilne zaštite”, navodi se u saopštenju MUP-a.

Ocijenivši Crnu Goru kao bezbjednu destinaciju, Al Romaiti je istakao da će UAE u i narednom periodu pružati podršku našoj zemlji, i podsjetio da su već preduzeti važni koraci ka uspostavljanju intenzivnijih veza, u prvom redu kroz viznu liberalizaciju za građane, priznavanje vozačkih dozvola, kao i kroz uspostavljanje redovnog avio-saobraćaja između dvije zemlje.

Bo.B.

oktobra 2016. godine i tada mu saopštio da očekuju da će Milo Đukanović da pokrade izbore i pitao ga koliko ljudi može da dovede. Tada je od njega tražio i da nabavi oružje. Oružje je zatim nabavio od izvjesnog Šiptara kod kojeg je cijena jedne puške bila 450 eura i još euro po metku, međutim predomislio se i nije htio da nastavi sa planom. Nije smio da odustane, a bojao se da prijavi srpskoj policiji Sinđelića jer nije znao ima li koga tamo.

“Zato sam odlučio da odem u crnogorsku policiju, što sam uradio 12. oktobra. Sve sam im ispričao o planu, o upadu u Skupštinu. Tog dana saslušao me je glavni specijalni tužilac Milivoje Katnić koji mi je rekao ‘Ti nama pomogni, mi ćemo tebi, sačuvaćemo ti glavu”. Vidim kako mi je sačuvao. Katnić mi je kazao da kupim oružje, rasklopim ga i bacim u jamu”, kazao je Velimirović. Nakon toga sreo se sa Sinđelićem 13. okto-

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

hronika

11

erorističkog napada na dan izbora 2016.godine

uđena šenje ća

Spalević prodavao heroin

bra u Raškoj, kada je i dobio pare za oružje. Nakon kupovine oružja, po nalogu Katnića, on je isto rasklopio i bacio u jezero.

“Oružje sam uzeo 13. oktobra na Mokroj gori, rasklopio ga, uzeo čamac i bacio oružje i municiju u jezero. Vratio sam se u Crnu Goru, javio se tužilaštvu i Sinđelić mi je tada tražio da fotografišem oružje”, pojašnjava on.

Velimirović

■ DAO IM 250 EURA ZA PUT

Velimirović je ispričao da mu je Sinđelić dao i specijalni telefon koji treba da preda izvjesnom Nikoli, kao i ključ od kuće gdje je trebalo da bude sakriveno oružje koje je kupio. Takođe je naveo da ga je zvao neko od okrivljenih i kazao mu da oni stigli u Podgoricu, te da su im potrebne pare za put.

“Ja sam se našao sa njima negdje u blizini željezničke stanice i dao im 250 eura”, kazao je

svjedok. On je ispričao da je zatim te noći trebalo da se nađe sa tim Nikolom i da mu preda specijalni telefon i ključeve, ali mu se on nije javljao.

“Zvao sam Sinđelića i požalio se da se ne Nikola ne javlja. On mi je rekao da će Nikola doći i javiti se. Kazao mi je da se čuo sa Nikolom i da mu je dao moj broj telefona. Tada mi je isrpičao da kažem Nikoli kako treba da ta masa demostranata uđe u Skupštinu, da treba da se uhapsi Milo Đukanović, da mu dam specijalni telefon i ključeve od kuće u kojoj je oružje. Poslije mi je stigla poruka na običan telefon da treba da se vidimo u Delti u 22.30 časova. Ja sam pošao, međutim, Delta ima dva ulaza.

Ja sam bio kod nekog marke-

“Oružje sam uzeo 13. oktobra na Mokroj gori, rasklopio ga, uzeo čamac i bacio oružje i municiju u jezero. Vratio sam se u Crnu Goru, javio se tužilaštvu i Sinđelić mi je tada tražio da fotografišem oružje”.

ta. Zvao sam Sinđelića koji mi je rekao da je Nikola iza, s bradicom i nekom ženom. Došao sam kod njega i rekao sam ‘Poslao je striko rakiju (ključ od oružja) i telefon da ti dam’. Rekao sam da pođe da vidi kuću u kojoj je rakija (oružje). Stigli smo do te kuće. Pitao me je gdje da me vozi. Stali smo kod jedne pumpe kod nekog nadvožnjaka. Ja sam izašao, tada nas je blokirala policija. Ja sam pobjegao, ali su me uhapsili”, zaključio je Velimirović.

■ MNOGO JAKI

LJUDI IZ OPOZICIJE

Na pitanja specijalnog tužioca Saše Čađenovića Velimirović je odgovorio da mu je Sinđelić na drugom sastanku pojasnio zašto treba da se upadne u Skupštinu.

“Razlog je bio da Crna Gora ne uđe u NATO jer će Milo da pokrade izbore. Tada mi je rekao da ima ljude sa strane mnogo jake, mnogo jake ljude i iz opozicije”, pojasnio je Velimirović. Takođe je ispričao da mu je Sinđelić kazao da je Nikola, u stvari, general Dikić.

“To mi je rekao kao ‘Gore ti je general Dikić’... Nijesam mu vjerovao. Tokom tog viđenja sa Dikićem pričali smo o protestima... Dikić nije pominjao ko je organizator protesta. Ali u jed-

nom trenutku sam rekao Dikiću da preko tog telefona može slobodno da govori sa Sinđelićem i rekao sam mu da je DF organizator skupa”, kazao je svjedok. Zatim je preslušano nekoliko razgovara snimljenih mjerama tajnog nadzora, među kojima su i razgovori između Velimirovića i Sinđelića, kao i Velimirovića i Edija kojeg je greškom nazvao.

“Ne znam ja ko je ta osoba.

Okrenuo sam greškom devet umjesto šest. Sinđelić mi je kazao da je na tom specijalnom telefonu on memorisan pod šest, a da ne okrećem nikako broj devet”, rekao je Velimirović. Takođe je preslušan i razgovor u kome Sinđelić kaže da je uzeo motorolice i da je uzeo dosta baterija u slučaju da isključe struju i da ne budu imali gdje da napune telefone.

“Baterije i motorolice su za ove ljude koji bi ušli u Skupštinu”, objasnio je Velimirović.

U sudnici su prikazne i poruke koje je razmjenjivao Velimirović sa Sinđelićem i Dikićem. Poruka koju je dobio Dikića kako bi se našli u Podgorici radi predaje telefona i ključeva od kuće u kojoj je smješteno oružje je glasila. “Čekaj me na parkingu Delta sitija u 22.20 na prvom ulazu od kružnog toka. Nikola”, piše u poruci.

N.P.

Vanpretresno vijeće Višeg suda u Bijelom Polju potvrdilo je optužnicu protiv Beranca Dobrašina Spalevića (40) zbog počinjenog krivičnog djela neovlašćena proizvodnja držanje i stavljanje u promet opojnih droga.

Prema navodima optužnice, Spalević se tereti da je 20. septembra 2016. godine Bjelopoljki S.V. prodao 3,982 grama heroina u jednom PVC pakovanju. U mjestu Skakavac na putu Berane -Ribarevine ovlašćeni službenici pronašli su drogu kod S.V. koja je putovala u taksiju.

Inače, zbog ovog krivičnog djela S.V. je ranije pravosnažno osuđena na dvije godine zatvora.

B.Č.

Mentalne poremećaje ima 46,5 % zatvorenika

Polovina muškaraca i trećina žena koji izdržavaju kaznu u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija (ZIKS) imaju dva ili više dijagnostikovnih mentalnih poremećaja, a najčešći su poremećaji ličnosti i oni uzrokovani upotrebom psihoaktivnih supstanci.

Procentualno, 46,55 odsto od ukupne zatvorske populacije ima mentalne poremećaje. To su djelovi Izvještaja o ostvarivanju prava mentalno oboljelih lica lišenih slobode, smještenih u ZKIS-u, koji je pripremio tim Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore, a koji će sjutra biti predstavljen.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Šućko Baković predstaviće izvještaj, a o podacima će govoriti i direktor ZIKS-a Milan Tomić.

MINA

12

hronika

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

organizovao krijumčarenje migranata

Neziraju određeNo zadržavaNje Nakon saslušanja u Osnovnom državnom tužilaštvu u Kotoru, Viktoru Neziraju (21) iz Peći, nastanjenom u Budvi, određeno je zadržavanje do 72 sata, zbog sumnje da je izvršio krivično djelo nedozvoljen prelaz državne granice i krijumčarenje ljudi.

Službenici Sektora kriminalističke policije u saradnji sa službenicima Granične policije u veoma kratkom roku uspjeli su da riješe slučaj krijumčarenja 11 migranata preko Jadranskog mora u Italiju i uhapse Neziraja, za kojeg se sumnja da je organizator tog krijumčarenja. Sumnja se da je Neziraj 29. januara u kasnim satima organizovao krijumčarenje ove grupe migranata ukrcao ih u gumeni čamac za određenu novčanu sumu u namjeri da ih prokrijumčari na teritoriju Italije.

Međutim, čamac se 15 milja od Mamule u teritorijalnim vodama prevrnuo, tako da je migrante u ranim jutarnjim časovima pokupio italijanski brod koji ih je odveo do luke Zelenika u Herceg Novom.

Kako je saopšteno iz Uprave policije sumnja se da je

Neziraj ovo krivično djelo počinio na način što je radi sticanja novčane dobiti organizovao nabavljanje čamca i neophodne opreme za plovidbu (pojasevi za spasavanje, vesla, kompas itd).

“Zatim je organizovao prevoz lica kao i određivanje lokacije, plaža „Jaz“ Budva, sa koje je grupa po instrukcijama osumnjičenog isplovila 29. januara 2018. godine prema vodama Italije. Takođe se sumnja da je osumnjičeni svojim radnjama doveo u opasnost živote ovih lica koji su usljed potapanja čamca mogli izgubiti živote, s obzirom da je organizovao krijumčarenje i omogućio isplovljavanje čamcem koji nije adekvatan za plovidbu tolikog broja lica.

I.K.

organizovao je prevoz lica kao i određivanje lokacije, plaža „jaz“ Budva, sa koje je grupa po instrukcijama osumnjičenog isplovila 29. januara 2018. godine prema vodama italije.

pokrenut disciplinski postupak protiv inspektora

Pogrešno informisao službenicu Protiv policijskog inspektora u Stanici kriminalističke policije za potražnu djelatnost i zamolnice Odjeljenja bezbjednosti kriminalističke policije CB Podgorica Ć.M. pokrenut je disciplinski postupak zbog pogrešnog informisanja službenice za odnose sa javnošću Uprave policije u vezi Ermira Sarvana, osumnjičenog za ubistvo Durije Durke Pojatić. Naime,

prilikom dostavljanja podataka o slučajevima prijavljivanja policiji Saravana zbog uznemiravanja propuštio je detaljno da izvrši provjere po tom zahtjevu i pogrešno informisao savjetnicu da je evidentiran samo jedan slučaj prijavljivanja osumnjičenog.

“Da bi nakon što je objavljeno saopštenje za javnost Uprave policije sa takvim podatkom

i nakon reakcije novinara da saopštenje nije tačno, dodatnom provjerom utvrdio da je postojao još jedan slučaj prijavljivanja, čime je otežao izvršenje službenog zadatka službenici zaduženoj za odnose sa javnošću da javnosti saopšti tačan podatak, čime je počinio težu povredu službene dužnosti”, navodi se u rješenju o pokretanju disciplinskog postupka.

N.P.

11

migranata bilo je u gumenom čamcu koji je isplovio sa plaže jaz prema italiji

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

hronika

crnogorci pušteni iz pritvora

Privođenje osumnjičenih

Uskoro optUžnica za UtajU poreza i pranje novca

Dvojica Crnogoraca, uhapšena početkom novembra prošle godine zbog sumnje da su učestvovali u utaji poreza i doprinosa zajedno sa državljanima Makedonije i time oštetili državnu kasu za više stotina hiljada eura, Darko Vlahović i Radovan Bulatović, pušteni su iz pritvora. Time je svim crnogorskim državljanima u ovom slučaju ukinut pritvor, dok je osumnjičenim Makedoncima Grujici Jovanovskom, Danijelu Arsovskom i Zlatku Cvetkovom produžen, potvrdio je Dnevnim novinama branilac osumnjičenog Bulatovića, advokat Srđan Lješković. Kako je dodao, istraga je gotovo okončana.

“Iscrpljene su sve istražne radnje, tako da odbra-

na uskoro očekuje podizanje optužnice”, kazao je Lješković.

Podsjetimo, zbog sumnje da su prali novac i utajili porez, 6. novembra uhapšeno je 16 državljana Crne Gore i Makedonije, a pored njih za to se sumnjiči i više firmi iz obje države. Na saslušanju u SDT-u svjedoci su davali iskaz na okolnosti vođenja knjigovodstvenih usluga za pojedine firme u kojima su bili angažovani.

Konktretno, tužilaštvo je pokrenulo istragu protiv 16 lica zbog sumnje da su preko više firmi iz Crne Gore, upotrebom fiktivnih računa, prali novac i utajlili porez u visini od više stotina hiljada eura na štetu države. Ujedno, Specijalno tužilaštvo je podnijelo krivične

tužilaštvo je pokrenulo istragu protiv 16 lica zbog sumnje da su preko više firmi iz crne gore, upotrebom fiktivnih računa, prali novac i utajlili porez u visini od više stotina hiljada eura na štetu države. prijave za ista krivična djela i protiv 23 firme za koje sumnja da su učestvovale u

policija obavijestila vatrogasce

Pored autobuskog stajališta u Baošićima, preko puta skretanja za bivšu diskoteku Babilon, u noći između utorka i srijede je izgorjela terasa ugostiteljskog objekta za ishranu i piće. Vatra je zahvatila i dio poslovnog prostora u kojem su se prodavali boje i lakovi, prenosi Radio Jadran. Poziv za intervenciju Službi zaštite i spa-

šavanja uputila je policija sat nakon ponoći. Na teren su izašla dva vozila i četiri vatrogasca, koji su na licu mjesta naišli na otvoreni plamen. Intervencija je trajala od 1.30 do 2.40 časova posle ponoći. Uzrok požara znaće se naknadno nakon vještačenja, a pričinjena je veća materijalna šteta.

N.P.

ovim malverzacijama.

Organizovanom kriminalnom grupom, navodno su rukovodili Dragan Stanišić, Grujica Jovanovski i Elizabeta Stojanovska, koji su otvorili više firmi na čije račune se uplaćivao novac koji se kasnije podizali po osnovu materijalnih troškova i na taj način su izbjegavali plaćanje poreza. Osim njih troje, tada su slobode lišeni i Darko Vlahović, Saša Ćosović, Velibor Kankaraš, Milorad Lalević, Radovan Bulatović, Aleksandar Mitrović, Slobodan Ukrapina,

Savo Vujačić, Ivan Živković i državljani Makedonije Z.C., D.A.i V.C. Ranije je iz Tužilaštva saopšteno da su tada uhapšeni, kako se sumnja, osnovali više od 20 firmi u Crnoj Gori, čije poslovne strukture su koristili za izdavanje “fiktivnih faktura” za neizvršene usluge, robu i radove.

“Na taj način su sa računa pravnih lica neosnovano podigli više miliona eura i državnom budžetu Crne Gore nanijeli štetu od više stotina hiljada eura”, navodilo se u saopštenju SDT-a. Bo.B.

apelacioni sud

Izgorio kafić u Baošićima

Terasa objekta upotpunosti uništena

13

Stojanka Bojić zbog ubistva Šćekića i dalje u pritvoru Na putu Podgorica-Cetinje, kod restorana Internacional, iz za sada neutvrđenih razloga automobil marke “fiat bravo”, podgoričkih tablica završio je na samoj obali Morače, svega dva metra od nabujale rijeke. U vozilu nije pronađen niko, tako da je policija zajedno sa spasiocima Službe zaštite i spašavanja pretraživala teren sinoć do kasno u noć. Niko nije primijetio trenutak kada je vozilo završilo na obali Morače, tako da se ne zna da li automobil bio u pokretu, ili je možda samo bio parkiran. Na osnovu registarskih oznaka, policija je ubrzo kontaktirala vlasnika vozila, međutim tog dana automobilom je upravljao njegov otac, kojeg međutim juče nijesu mogli pronaći.

N.P

Apelacioni sud odbio je žalbu na određni pritvor Stojanki Bojić iz Podgorice, koja se tereti da je nožem ubila sugrađanina Miliju Šćekića (79) krajem septembra prošle godine u njegovoj kući u Ulici Veljka Jankovića u Podgorici. Ona je 27. septembra u popodnevnim časovima, nakon kraće svađe, više puta nožem ubola sugrađanina Šćekića u predjelu stomaka, leđa, lica i noge, nanoseći mu teške tjelesne povrede opasne po život. On je kasnije usljed tih povreda preminuo.

U rješenju Apelacionog suda navedeno je da je ocjenom dokaza iz spisa predmeta prvostepenog suda utvrđeno da je Podgoričanka počinila djelo za koje se tereti.

Naime, kako piše u odluci, okrivljena je u odbrani na-

vela da je u trenutku otimanja oko noža sa Šćekićem u jednom momentu nož pritisnula u pravcu oštećenog.

Tokom otimanja su dospjeli na terasu dnevne sobe na kojem mjestu je vidjela dosta krvi, ali bez objašnjenja odakle tolika krv i toliki broj uboda. Iz uviđajne dokumentacije utvrđeno je da je u kući Šćekića došlo do verbalnog, a zatim i do fizičkog sukoba, te da je na licu mjesta unutar kuće Šćekića pronađen kuhinjski nož sa polomljenim sječivom. Šćekić je primljen u KCCG kao hitan slučaj, kada je konstatovano da ima najmanje pet ubodnih rana koje su mu nanesene oštrim predmetom, da su mu oštećeni unutrašnji organi, te da je izgubio preko tri litra krvi.

N.P.

14

Društvo

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

Podgorički Centar za socijalni rad

CeNtar za soCijalNi rad

Zbog nasilja, iz porodica izdvojeno 54 djece

Centru za socijalni rad Podgorica je prethodne dvije godine pristiglo 448 obavještenja o sumnji na nasilje u porodici, 54 djece je prošle godine zbog nasilja izdvojeno iz takvih porodica, dok je za sedam porodica pred sudom pokrenut postupak za ograničenje i lišenje roditeljskog prava, saopšteno je Dnevnim novinama iz ove institucije.

“Centru za socijalni rad Podgorica je u 2016. i 2017. godini pristiglo 448 obavještenja o sumnji na nasilje u porodici i za sve njih urađena je procjena rizika i određen vo-

NakoN prijava da je j.p. i raNije zbriNjavaN u kCCG zboG Nasilj

VDT će uTVrDiTi Da li su ljekari napraVili propusT P

oslije dvije anonimne prijave koje je dobio Centar za ženska prava da je preminuli J.P. i ranije zbrinjavan u Kliničkom centru zbog povreda usljed nasilja, direktorica zdravstvene ustanove Zorica Kovačević uputila je dopis Višem državnom tužilaštvu da te navode ispita. Ukoliko se utvrdi njihova tačnost, odgovorni će, kako je rekla, biti kažnjeni.

Direktorica Kliničkog centra Crne Gore (KCCG) Zorica Kovačević je juče uputila dopis Višem državnom tužilaštvu (VDT) sa molbom da utvrdi osnovanost navoda da je preminuli dječak J.P. i tokom januara primljen u ovu zdravstvenu ustanovu zbog povreda izazvanih nasiljem, te da zdravstveni radnici nijesu o tome obavijestili nadležne.

“Povodom saopštenja iz-

vršne direktorice Centra za ženska prava Maje Raičević da je, sada pokojni, J.P. početkom januara bio na pregledu u Klinički centar Crne Gore (KCCG), te da su i tada, navodno na njegovom tijelu bile vidljive povrede, ali da slučaj nije prijavljen policiji, danas je direktorka Kliničkog centra Crne Gore Zorica Kovačević uputila dopis Višem državnom tužilaštvu sa molbom da utvrdi osnovanost navoda iznesenih u navedenom saopštenju.

Iz ove ustanove napominju da KCCG stoji na raspolaganju nadležnim državnim institucijama za utvrđivanje svih relevantnih činjenica ovim povodom.

“Ukoliko se utvrdi propust u radu zaposlenih KCCG, biće sankcionisani u skladu sa zakonom”, dodaje se u saopštenju Kliničkog centra.

Sum janu

■ Dobili još jeDnu

anonimnu potvrDu

Dnevne novine juče nijesu dobile odgovor iz Tužilaštva da li je povodom tog slučaja predmet formiran, a direktorica Centra za ženska prava Maja Raičević nam je kazala da je u međuvremenu dobila još jednu informaciju da je gore navedeni dječak početkom januara bio primljen u Klinički centar, zbog povreda.

“Prvu informaciju smo dobili od osobe koja je željela da ostane anonimna, a u međuvremenu je još jedna osoba potvrdila prethodnu informaciju da je dijete i ranije primljeno u Kliničkom centru.

Mi smo u obavezi da zaštitimo anonimnost osoba koje nam se obraćaju”, kazala Raičević.

U dopisu koji je Centar za

Socijalni radnici nijesu dobili prijave Iz Centra za socijalni rad Podgorica su Dnevnim novinama kazali da u ovoj ustanovi nasilje u porodici preminulog dječaka nije prijavljivano.

“Porodica J.J. se nije nalazila na evidenciji Centra za socijalni rad po osnovu prijave porodičnog ili bilo kog drugog oblika nasilja. Takođe, nijesu bili korisnici materijal-

nog obezbjeđenja, te shodno tome stručna služba Centra nije imala obavezu praćenja porodice, niti vršenja uvida u porodične prilike”, naveli su iz ove institucije.

Sumnja se da je dječak P.J. početkom januara primljen u Dječju bolnicu

Društvo

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

ditelj slučaja. Broj djece izdvojene iz porodice u 2017. godini, za Glavni grad Podgorica i opštine u okviru glavnog grada Golubovci i Tuzi je 54, dok je za sedam porodica kod Suda pokrenut postupak za ograničenje i lišenje roditeljskog prava”, istakli su iz kabineta direktorice Centra Ane Stijepović.

Kako je Dnevnim novinama objašnjeno, Centar postupa po Zakonu o zaštiti od nasilja u porodici i Protokolu o postupanju, prevenciji i žaštiti od nasilja u porodici.

“Stručni radnik, odnosno radnica Centra za socijal-

ni rad kada od bilo koga i na bilo koji način u svom radu sazna nešto o nasilju u porodici, prijavljuje bez odlaganja policiji sumnju da je po-

Centru za socijalni rad Podgorica je u 2016. i 2017. godini pristiglo 448 obavještenja o sumnji na nasilje u porodici i za sve njih urađena je procjena rizika i određen voditelj slučaja

činjeno nasilje”, napominju u Centru.

Prema Protokolu, dalji korak socijalnog radnika je da odmah, bez odlaganja, kontaktira žrtvu nasilja, u slučajevima kada se o nasilju sazna od drugih institucija. Nakon sačinjavanja zabilješke o slučaju, socijalni radnik upoznaje žrtvu sa svim njenim pravima i načinima ostvarivanja prava.

On je, takođe, dužan da s posebnom pažnjom omogućava žrtvi da iznese sve činjenice vezane za porodičnu situaciju i nasilje, kao i da ostvaruje kontakte sa

6.

448

obavještenja o sumnji na nasilje u porodici pritistiglo je centru za socijalni rad podgorica tokom prethodne dvije godine

obrazovnim i zdravstvenim ustanovama.

“U slučaju potrebe, po pozivu policije dolazi u porodicu i pruža potrebnu pomoć žrtvama nasilja”, navode u

15

Centru za socijalni rad.

Nakon procjene rizika, ukoliko žrtva traži smještaj izvan svoje porodice, socijalni radnik ostvaruje saradnju sa skloništem ili nevladinom organizacijom koja pruža smještaj žrtvama.

“Priprema žrtvu nasilja za sudski proces i po potrebi je prati na ročištima. Omogućuje kontakte u kontrolisanim uslovima djeci s učiniocima nasilja, ako je to u interesu djeteta i obavlja druge radnje u skladu sa procjenom situacije i potrebama žrtve i same porodice”, dodaju u Centru.

M.I.

ja, Hrapović tražio izjašNjeNje, kovačević pisala tužilaštvu

mnja se da je dječak P.J. početkom uara primljen u Dječju bolnicu

januara, prema tvrdnjama anonimnog izvora, očuh nermin ŠiŠić, u pratnji komŠije, dječaka je doveo u dječiju bolnicu u podgorici s povredama u predjelu ispod očiju

ženska prava dostavio direktorici Kliničkog centra Crne Gore Zorici Kovačević, između ostalog, piše da su informaciju dobili 6. februara.

“Naime, informisani smo da je 6. januara 2018. očuh Nermin Šišić, u pratnji komšije, dječaka doveo u Dječiju bolnicu u Podgorici s povredama u predjelu ispod očiju, te da je u periodu između 21 i 22 sata iz Dječje bolnice upućen na snimanje u Urgentni centar. Prema dobijenim informacijama, na pitanje ljekara šta se desilo očuh je odgovorio da je dijete nekoliko dana ranije palo s kreveta”, navodi se u dopisu u kom poziva-

ju Kovačević da istraži navedene informacije i saopšti da li je, ukoliko se utvrdi da su tačne, slučaj prijavljen nadležnim organima.

“Ukoliko je izostala zakonom propisana obaveza medicinskog osoblja da prijavi nasilje nad djetetom, tražimo da u skladu sa vašom nadležnošću takvo postupanje najstrože sankcionišete”, zaključuje se u dopisu.

“Smatram da nadležni u KCCG treba ozbiljno da se bave informacijama koje su dobili kako se ovakvi slučajevi ne bi ponavljali. Očekujem hitno reagovanje, jer smatram da ovakav slučaj podrazumijeva hitnost”, zaključila je Raičević.

■ Ministarstvo

tražilo hitno izjašnjavanje

Podsjećamo, Ministarstvo zdravlja je na osnovu pisanja medija o anonimnoj prijavi koju je dobio Centar za ženska prava, od uprave KCCG zatražilo hitno izjašnjenje o tome.

“Ministarstvo zdravlja nije dobilo nikakvu prijavu koja je u vezi sa mogućim povređivanjem djeteta u januaru mjesecu, a za koje je tražena ljekarska pomoć. Međutim, zbog tragičnih okolnosti pod kojima je dijete stradalo, Ministarstvo zdravlja očekuje od KCCG hitnu informaciju o svim detaljima vezanim za ovaj slučaj”, navodi se u saopštenju resora Kenana Hrapovića.

M. Ilić

Šišić

Očuh i majka izolovani zbog bezbjednosti Sudija za istrage Višeg suda u Podgorici Vladimir Novović juče ujutru saslušao je Bosanca Nermina Šišića, koji se sumnjiči za teško ubistvo dječaka P.J. i djetetovu majku Jelenu Jovović, nakon čega im je odredio pritvor do 30 dana. Šišić i Jovović su, na-

⌦----------------------------------------------Prvu informaciju smo dobili od osobe koja je željela da ostane anonimna, a u međuvremenu je još jedna osoba Potvrdila Prethodnu informaciju da je dijete i ranije Primljeno u kliničkom centru. mi smo u obavezi da zaštitimo anonimnost osoba koje nam se obraćaju

----------------------------------------------⌦

Jovović

kon saslušanja, prevezeni u istražno odjeljenje Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija u Spužu, gdje su izolovani zbog njihove lične bezbjednosti. Ranije je iz Višeg državnog tužilaštva saopšteno da će se tokom istraga utvrditi umiješanost Jovovićeve.

Bo.B.

16

društvo

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

IZVJEŠTAJ nAJVEćE ZdrAVsTVEnE usTAnoVE u CrnoJ gorI ZA FEBruAr

Na listama čekanja za operacije ili neku od dijagnostičkih procedura u Kliničkom centru za ovaj mjesec nalaze se 882 pacijenta, što je za 48 više nego u januaru, kada je na čekanju bilo njih 834.

Međutim, ovog mjeseca lista čekanja Klinike za onkologiju i radioterapiju je kraća i na njoj se nalazi 89 pacijenata, što je 47 manje nego u januaru.

“Na ambulantni pregled čeka 40 osoba, četiri manje nego u januaru, na hospitalizaciju čeka 12 pacijenata, pet manje nego prošlog mjeseca.

Na listi čekanja za palijativno zračenje nalazi se 13 pacijenata, dok na zračenje dojke čekaju 24 pacijentkinje, 30 manje nego u januaru”, piše u izvještaju.

Liste čekanja na Klinici za očne bolesti nema ni ovog mjeseca, dok je na listi čekanja Klinike za ortopediju 91 pacijenat.

Kada je u pitanju Klinika

Foto: dejan lopicic

Na listama čekanja 882 pacijenta Na ambulantni pregled čeka 40 osoba, četiri manje nego u januaru, na hospitalizaciju čeka 12 pacijenata, pet manje nego prošlog mjeseca. Na listi čekanja za palijativno zračenje nalazi se 13 pacijenata, dok na zračenje dojke čekaju 24 pacijentkinje, 30 manje nego u januaru

48

Liste čekanja na Klinici za očne bolesti nema ni ovog mjeseca

pacijenata je u februaru više evidentirano na listama čekanja u odnosu na januar

za bolesti srca, tu je i dalje najviše pacijenata, gdje ovog mjeseca čeka 702 pacijenta, od čega njih 79 u Centru za kardiohirurgiju, dok u Centru za kardiologiju čeka 623 pacijenta.

“Na HDO čeka 327 pacijenata, sedam više nego u ja-

nuaru, na implantacije ICD čeka 26 pacijenata, isto kao i prošlog mjeseca, a na ugradnju pejsmejkera 21 oboljelo, šest manje nego u januaru.

Na implantacije CRT čeka 13 bolesnika, dva pacijenta više nego prošlog mjeseca, a na CRTD 13, sedam više nego u decembru”, navodi se na sajtu Kliničkog centra.

Na EF i RF ablacije u Centru za elektronsku kontrolu pejsmejkera i elektrofiziologiju srca čeka 135 pacijenta, a na 3D abulacije čeka 101 pacijent.

M.I.

društvo

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

morbile: Nadzor Nad sumNjivim slučajevima pojačaN

Ove sedmice ulazimo u period najintenzivnijeg praćenja kontakata, pošto polako ističe period inkubacije – vremena koje je neophodno da prođe od kontakta sa zaraženom osobom do pojave prvih simptoma. Da li je do sekundarnog širenja virusa došlo znaćemo tek po isteku ovog perioda koji maksimalno iznosi oko 18 dana od prvog kontakta sa oboljelom osobom

Institut za javno zdravlje jednog ispitivanog slučaja laboratorijski potvrđena dijagnoza morbila a postoje i sumnjivi slučajevi čija obrada je u toku. Osipne groznice po pravilu ne zahtijevaju hospitalizaciju tako da se obrađuju uzorci koji u Institut pristižu kako iz domova zdravlja tako i iz opštih bolnica odnosno Kliničkog Centra Crne Gore”, napominju u IJZ. Podsjećamo, prvi slučaj

Detektovan veći broj poziva iz Papua Nove Gvineje

m:tel: Ne odgovarajte na nepoznate inostrane pozive Kompanija M:tel upozorila je svoje korisnike da ne odgovaraju na pozive koje stižu iz Papua Nove Gvineje. Naime, u toj mreži detektovan je veći broj broj poziva sa te destinacije sa pozivnim brojem +675.

“M:tel apeluje na sve svo-

je korisnike da nikako ne odgovaraju na pozive, niti uzvraćaju poziv, niti porukama odgovaraju na nepoznate brojeve. Molimo sve korisnike da bilo kakvu sumnjivu aktivnost odmah prijave na broj korisničkog servisa 1600 koji je dostupan 24h”,

apeluju iz kompanije. Ovaj slučaj poznat je kao Wangiri fraud, gdje korisnici dobijaju propuštene pozive sa nepoznatih inostranih brojeva, s namjerom da se odradi povratni poziv koji se naplaćuje korisniku i prije nego što se veza uspostavi.

M.I.

malih boginja nakon dvije godine u Crnoj Gori zabilježen je 29. januara kod četrnaestomjesečne djevojčice iz Beograda, koja je u Podgorici bila u posjeti rodbini. Ona je primljena u Dječju bolnicu Kliničkog centra, a otpuštena je tokom vikenda zbog dobrog opšteg stanja. Nakon toga, novi slučajevi obolijevanja od morbila nijesu registrovani u Crnoj Gori. M.I.

oBezBijeĐeNo GoTovo 349.000 eura

Počela isplata stipendija i studentskih kredita

Ministarstvo prosvjete je obezbijedilo sredstva za isplatu stipendija i studentskih kredita za januar i februar školske 2017/18. godine u iznosu od 348.634,00 eura.

Za isplatu studentskih kredita za januar i februar studijske obezbijeđena su sredstva u iznosu 286.740,00 eura. Rata studentskog kredita kreće se od 37 eura do 53 eura, u zavisnosti od godine studija i prosječne ocjene iz prethodne godine

studija.

“Sredstva su obezbijeđena i za stipendije za talentovane učenike i najbolje studente za januar i februar školske u iznosu 61.894 eura. Iznos rate stipendije za talentovane učenike je 57 eura, a za najbolje studente 86 eura. Stipendije talentovanim učenicima i najboljim studentima se isplaćuju u filijalama Crnogorske komercijalne banke”, saopšteno je iz Ministarstva prosvjete.

M.I. Foto:Vedran Ilic

osipnim groznicama, što znači da se svi osipi moraju adekvatno mikrobiološki ispitati.

“S obzirom da su osipi relativno čest poremećaj zdravlja u pedijatrijskoj populaciji, samim tim je i broj slučajeva koji se ispituju u Institutu za javno zdravlje srazmeran i varira na dnevnom nivou – od individualnih slučajeva do gotovo nekoliko desetina. Tokom ove godine je samo kod

Nije kasno da se spriječi masovno obolijevanje

Iz Instituta za javno zdravlje (IJZ) poručuju da je broj vakcinisane djece povećan, te da nije kasno da se spriječi masovno obolijevanje.

“Na svu sreću broj vakcinisane djece se svakodnevno uvećava i još nije kasno da postignemo visok nivo kolektivnog imuniteta koji bi sriječio masovno obolijevanje, a samim tim i sve komplikacije i opskurne ishode koji nerijetko prate infekciju virusom malih boginja”, kazali su DN iz Instituta za javno zdravlje.

Foto:Vedran Ilic

Uskoro ističe inkubacioni period nakon prvog registrovanog slučaja malih boginja u Crnoj Gori, te u Institutu za javno zdravlje (IJZ) poručuju da ove sedmice ulaze u najintenzivnije praćenje osoba koje su bile u kontaktu sa zaraženom osobom.

“Ove sedmice ulazimo u period najintenzivnijeg praćenja kontakata, pošto polako ističe period inkubacije – vremena koje je neophodno da prođe od kontakta sa zaraženom osobom do pojave prvih simptoma. Da li je do sekundarnog širenja virusa došlo znaćemo tek po isteku ovog perioda koji maksimalno iznosi oko 18 dana od prvog kontakta sa oboljelom osobom”, kazali su Dnevnim novinama iz Instituta. Kako ističu, s obzirom da se Crna Gora još nalazi u fazi eliminacije morbila, ovaj status podrazumijeva pooštren epidemiološki nadzor svih osoba sa

Foto: Iva Mandic

IJZ: Ističe period inkubacije, počinje intenzivno praćenje

17

Rata studentskog kredita kreće se od 37 eura do 53 eura

18

CRNA GORA

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

PODGORICA: AGENCIJA ZA STANOVANJE

Rekonstrukcija Mjesne zajednice Dajbabe U prostorijama MZ „Dajbabe“ i Klubu penzionera radnici Agencije za stanovanje izvode radove koji imaju za cilj da se uslovi u prostorijama poboljšaju. Prije svega, radi se potpuno novi mokri čvor. Odrađene su pregrade, urađena je kanalizaciona instalacija. Ubrzo će biti urađeni vodoinstalater-

ski i elektroradovi, a takođe je u toku radionička izrada potrebnih prozora i vrata.

Takođe, u toku su radovi na krovu objekta. Dio konstrukcije koja je u lošem stanju mijenja se, a krovni pokrivač će biti presložen.

Radove finansiraju Glavni grad Podgorica i Udruženje penzionera. (PG biro)

PODGORICA: NAKON POŽARA

Adaptiran uništeni stan porodice Ćetković

NACRT PROGRAMA UREĐENJA PROS

Radnici Agencije za stanovanje Glavnog grada završili su radove na adaptaciji stana u Ul. kralja Nikole, koji je vlasništvo porodice Ćetković, a koji je uništen u požaru 8. januara. Radovi su završeni pet dana prije planiranog roka.

Kompletne elektroinstala-

cije su zamijenjene, umjesto stare i oštećene unutrašnje i spoljašnje stolarije ugrađena je nova.

Dio keramike koji je bilo neophodno zamijeniti – zamijenjen je.

Sanirana su oštećenja na zidovima i izvršeno krečenje stana.

(PG biro)

Na osnovu člana 62, stav 1 Zakona o javnim nabavkama („Službeni list CG“, br. 42/11, 57/14, 28/15 i 42/17) naručilac DOO „KOMUNALNO” Budva oglašava OBAVJEŠTENJE O JAVNOJ NABAVCI Nabavka robe – rezervni dijelovi za teretna vozila, ukupne procijenjene vrijednosti sa PDV-om 35.000,00€. Tenderska dokumentacija broj 01 - 363 objavljena je na Portalu javnih nabavki, na adresi www.ujn.gov.me dana 07. 02. 2018. godine. Lice za davanje informacija Duško Marković, telefon 033 452 562, e-mail duma@t-com.me.

Na osnovu člana 62, stav 1 Zakona o javnim nabavkama („Službeni list CG“, br. 42/11, 57/14, 28/15 i 42/17) naručilac DOO”Vodovod i kanalizacija Kotor”, Škaljari bb , Kotor, oglašava

OBAVJEŠTENJE O OGLAŠAVANJU POSTUPKA JAVNE NABAVKE Radovi na održavanju kanalizacijske mreže ,ukupne procijenjene vrijednosti sa PDV-om 95000,00 €. Tenderska dokumentacija broj A2/6-464/18 objavljena je na Portalu javnih nabavki, na adresi www. ujn.gov.me dana 07.02.2018.godine. Lice za davanje informacija Kašćelan Slavica, telefon 0038232325214, e-mail vodovodnabavka@t-com.me.

ULAGANJA U POD 2018. VEĆA OD 2

U

kupna sredstva za izgradnju i rekonstrukciju mostova, saobraćajnica i garaža u 2018. godini obezbijeđena su iz Budžeta, od naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta, i iznose 9.181.000 eura dok će se radovi u vrijednosti od 900.000 eura obezbijediti putem donacija.

Nacrt programa uređenja prostora Glavnog grada Podgorice za 2018. za koji je juče počela Javna rasprava, predviđa ulaganja u Podgorici u iznosu od 28.401.754,18 eura.

Sredstva za investicije obezbijeđena su, kako se navodi u Nacrtu, iz Budžeta Glavnog grada od naknada za komunalno opremanje 11.560.000 eura, ostalih budžetskih sredstava 5.491.000 eura, iz sopstvenih sredstava preduzeća 2.000.077,18 eura, iz donacija 73.070 eura, privatno-javnog partnerstva 7.932.607, kreditnih sredstava 1.000.000 iz drugih izvora kao što su lokalna zajednica i Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja 345.000 eura.

Stvarni troškovi za izradu planske dokumentacije, u 2018. godini, iznosiće 365.000 eura i obezbijeđeni su od naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta u Budžetu Glavnog gra-

da Podgorice, a u skladu sa procijenjenom dinamikom plaćanja.

Sredstva u iznosu od 235.196,82 eura će biti obezbijeđena od strane podnosilaca inicijativa za izradu planske dokumentacije. Prioritet kod izrade tehničke dokumentacije imaće započeti projekti i projekti za kojima se ukaže hitna potreba radi opremanja lokacija.

Za rješavanje imovinsko-pravnih odnosa i za ostale njima povezane troškove pripreme, u 2018. godini u Budžetu su opredijeljena sredstva u iznosu od 2.550.000 eura. Procijenjena sredstva za rješavanje imovinsko-pravnih odnosa iznose 14.121.858,13 eura. Imajući

u vidu da se plaćanje po osnovu eksproprijacije vrši u ratama i da postupak donošenja rješenja o eksproprijaciji i zaključivanje sporazuma zahtijeva određeno vrijeme, očekuje se da će u 2018. godini stvarni troškovi za eksproprijaciju biti do iznosa budžetom opredijeljenih sredstava, dok će se znatan dio obaveza za eksproprijaciju rješavati putem davanja u zamjenu druge nepokretnosti. Nerealizovana sredstva iz navedenih stavki mogu se koristiti za eksproprijacije za koje se tokom godine ukaže opravdana potreba.

Ukupna sredstva za opremanje lokacija u 2018. godini obezbijeđena su iz Budžeta, od naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta, i iznose 2.900.000 eura.

U okviru ove tačke Programa, dio sredstava planiran je za završetak već započetih ili ugo-

753

HILJADE EURA IZNOSI CIJENA RADOVA NA UREĐENJU GROBLJA

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

CRNA GORA

19

ODLUKOM KOLAŠINSKE OPŠTINSKE VLASTI

Raspisana raspodjela stanova pred nove izbore

STORA GLAVNOG GRADA

DGORICU ZA 28 MILIONA vorenih radova do vrijednosti od 1.492.500 eura, a drugi dio u iznosu od 16.393.000 eura predviđen je za radove na izgradnji ili rekonstrukciji objekata koji treba da budu ugovoreni u ovoj godini.

Za izgradnju i rekonstrukciju hidrotehničkih instalacija i za ostale sa njima povezane troškove pripreme u 2018. godini predviđena su sredstva od 3.412.077,18 eura od čega 800.000 čine sredstva iz Budžeta, Ministarstvo poljoprivrede 185.000, sredstva preduzeća 1.267.077,18 eura, a sredstva lokalne zajednice 160.000 eura i sredstva kredita milion eura.

Planira se da će u 2018. godini izgradnja pijaca u Maslinama i Tuzima biti realizovana kroz privatno javno partnerstvo, pri čemu će ulog Glavnog grada Podgorice biti zemljište i naknada za komunalno opremanje građevinskog zemljišta.

Sredstva predviđena ovom tačkom Programa obezbijeđena su u ukupnom iznosu od 150.000 eura u Budžetu Glavnog grada od naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta i biće u cijelosti realizovana u ovoj godini.

Programom se predviđa uređenje parka u Tuzima za šta je pred-

viđeno 10.000 eura, uređenje zelenila u Golubovcima – 40.000 eura i uređenje zelenih površina i dječjih igrališta u iznosu preostalih sredstava 100.000 eura.

Sredstva za izgradnju i rekonstrukciju javne rasvjete na području Glavnog grada i u gradskim opštinama Tuzi i Golubovci predviđena ovom tačkom Programa obezbijeđena su u ukupnom iznosu od 770.000 eura u Budžetu Glavnog grada od naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta i biće u cijelosti realizovana u ovoj godini. Od ovog iznosa za izgradnju i rekonstrukciju javne rasvjete u Golubovcima opredijeljeno je 90.000 eura, a u Tuzima iznos od 60.000 eura.

Izgradnja postrojenja za proizvodnju električne i toplotne energije iz deponijskog biogasa u vrijednosti od 1,932,607 eura biće realizovana kroz privatno javno partnerstvo.

Radovi na uređenju groblja iznose 753.000 eura. Sredstva planirana za ove aktivnosti su obezbijeđena iz Budžeta. Sredstva za aktivnosti na proširenju groblja Čepurci će se obezbijediti iz sredstava preduzeća.

(PG biro)

Zgrada u Ulici Dunje Đokića u Kolašinu Opština Kolašin raspisala je, a uoči sljedećih lokalnih izbora, raspodjelu stanova socijalno ugroženim Kolašincima. Uz ovu informaciju valja podsjetiti da je predsjednica opštine Željka Vuksanović u prethodnom periodu ostavljala nekoliko socijalno ugroženih osoba na ulicama, pa je čak u nekoliko slučajeva takva njena odluka inicirala intervenciju Ministarstva rada i socijanog staranja, a o čemu su u nekoliko navrata pisale DN. Kako se navodi u dokumentu objavljenom na sajtu Opštine, stanovi će biti dodi-

jeljeni na korišćenje socijalno ugroženim licima.

Stanovi koji će biti raspodijeljeni nalaze se u zgradi na Pazarištu, takozvana Njemačka kuća, i to garsonjera površine 19 kvadratnih metara, prizemlje, stan obilježen brojem i takođe u istom ulazu - potkrovlje stan površine 27,27 metara kvadratnih stan obilježen brojem I. Dalje, u zgradi u Ulici Dunje Đokić garsonjera površine 24,64 metra kvadratna, drugi sprat stan, obilježen brojem A10.

U raspodjeli je naveden i jednosoban stan u bara-

ci Smailagića Polje, prizemlje jednosoban stan površine 34,20 metara kvadratnih, kao i još jedan jednosoban stan u Smailagića Polju, u “izbjegličkom” naselju, površine 40 kvadratnih metara.

Zahtjevi se podnose preko Sekretarijata za finansije opštine Kolašin, komisiji koja će odlučivati o raspodjeli, a rok za podnošenje zahtjeva je 15 dana.

Ovakva opštinska odluka i iznenadna “posvećenost” socijalno ugroženim Kolašincima u vrijeme pred nove izbore, u najmanju ruku, izaziva čuđenje.

Z.B.

TIVAT: NA PUTU DO OŠ ª DRAGO MILOVIĆº

RADIĆE SE OGRADA ZBOG BEZBJEDNOSTI OSNOVACA

Opština Tivat je krajem oktobra prošle godine potpisala ugovor sa kompanijom „V Projekt“ doo, za izvođenje radova na izgradnji zaštitne ograde i betonskog dijela puta kod OŠ „Drago Milović“.

Ukupna vrijednost investicije iznosi

13.299 eura uključujući PDV. Početak posla je odlagan zbog loših vremenskih uslova, ali realizacija posla je nedavno startovala. Planiran rok izvršenja radova iznosi 15 dana.

U izgradnji je zidić dužine oko 30 m, koji bi trebalo da spriječi obrušavanje zemlje

na trotoar u blizini školskog objekta, na potezu od Jugopetrolove pumpe prema školi.

Uz trotoar duž magistrale biće postavljena zaštitna ograda u dužini od 260 metara, i to na potezu od ulaza u školu za đake prvih razreda, pa do raskrsnice na kojoj se skreće ka srednjoj školi.

Ograda se postavlja u cilju povećanja bezbjednosti đaka. Otvorima na ogradi će se ispoštovati postojeći pješački prelazi na tom potezu. Z.K.

20

CRNA GORA

TIVAT: ULAGANJE LUŠTICA DEVELOPMENT A

Luštica Bay u Krtolama uložila 66.000 eura

U projekte od značaja za MZ Krtoli i naselje Radovići kompanija Luštica Development AD u prošloj godini je uložila 66.000 eura. Donacije su realizovane iz sredstava opredijeljenih Protokolom o sponzorstvu koji kompanija svake godine potpisuje sa Opštinom Tivat.

Za ambulantno vozilo namijenjeno potrebama medicinske ustanove u Radovićima obezbijeđeno je 21,5 hiljada eura, FK Sloga je dobila 5.000 eura, a opredijeljena su i sredstva za sanaciju puta u Đuraševićima, izgradnju i opremanje sportskog terena pored osnovne škole „Branko Brinić“, opremanje društvenih prostorija u Gošićima te finansiranje održavanja Vaskršnjeg turnira.

“Izuzetno smo zadovoljni saradnjom sa komšijama, a najviše na poštovanju dogovora i onoga što je zajednički interes u razvoju ovog područja. Najviše nas hrabri to što obostrano prepoznajemo probleme i što po tom pitanju imamo izuzetnu komunikaciju koja urodi plodom. U kompaniji Luštica Development su nam u svakom trenutku vrata otvorena i nailazimo na izuzetno razumijevanja kompletnog menadžmenta na čelu sa izvršnim direktorom Darrenom Gibsonom. Luštica bay je živ projekat koji se predano razvija i nadamo se da će se završiti što prije”, saopštio je predsjednik MZ Krtoli Ivan Starčević.

U okviru programa druš-

tveno-odogovornog poslovanja i Protokola o sponzorstvu, u prošloj godini kompanija Luštica Development je uložila 156.000 eura u projekte od lokalnog i nacionalnog značaja.

Prema riječima Damira Moškova iz Luštice Development, kompanija je vodila posebno računa da više od trećine iznosa bude usmjereno na podršku neposrednog susjedstva Luštice Bay – području Krtoli. „Vjerujemo da ćemo i ubuduće u tom smislu nastaviti saradnju i pomoći razvoj našeg neposrednog okruženja“, rekao je Moškov.

Od 2010. do sada u projekte u zajednici je uloženo više od 1,2 miliona eura

Luštica Bay je najveći najveći investicioni projekat u turizmu i izgradnji rezidencijalnih sadržaja na Mediteranu. Projektom se predviđa izgradnja sedam hotela, dvije marine, stanova, vila i porodičnih kuća, šampionskogog golf terena sa 18 rupa, komercijalno-administrativnog jezgra i ostalih neophodnih sadržaja.

Od 2010. do sada u projekte u zajednici je uloženo više od 1,2 miliona eura. Z.K.

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

EPCG TERETI NIKŠIĆANINA DA JE NEOVLAŠĆENO KORISTIO STRUJU

TVRDI DA NIJE KRAO STRUJU, KONTROLA GA DEMANTOVALA ⌦ Mira Rovčanin

N

ikšićanin Dragan Domazetović, kojem je zbog neisplaćenog dugovanja prema EPCG zbog navodne neovlašćene potrošnje isključena struja u porodičnoj kući, tvrdi da je bespravno osuđen i kažnjen za krađu električne enrgije koju nije izvršio.

Sa druge strane, u CEDIS- toriju”, kažu u CEDIS-u. u tvrde da postoje dokazi da Domazetović tvrdi da je i su Domazetovići neovlašćeno član tzv. Zlatnog tima, kao i da koristili struju što je zatečeno nema potrebu da krade struna licu mjesta prilikom kon- ju, jer živi u normalnim uslotrole brojila. vima sa suprugom i sedmoProfesor u Prvoj srednjoj mjesečnom bebom. stručnoj školi u Nikšiću, sudProblemu su, kako kaže, ski vještak saobraćajne struke počeli krajem oktobra prošle Dragan Domazetović, odlučio godine sa čestim kvarovima je da spor sa EPCG koja ga te- u napajanju, koje su Domareti za neovlašćenu potrošnju zetovići uredno prijavljivali, struje riješi na sudu. a uredno i otklanjale dežurne On je bez struje od 3. febru- ekipe Elektrodistribucije. ara, a izrečena mu je i Iako su mislili da su novčana kazna od konačno riješili prooko 2.500 eura. bleme, Domazetoviće 9. noEkipe CEDIS-a su povembra posjeNEMA LOGIKE DA SAM četkom ćuje ponovo JA KRAO STRUJU I ONnovemekipa radnibra izvršika DistribuDA ZVAO UPORNO RADNIle kontrocije, koja ih KE DISTRIBUCIJE DA VIDE obavje štalu mjernog KAKO TO RADIM. TVRDIM va da sat nimjesta kod DA TOM ORMARU NIKO je u redu i da Domazetoga moraju zavića i, kako OD NAS NIJE PRIŠAO tvrde u CEDISmijeniti. Domau, pomoću mjerzetovići potpisunog uređaja “Zera”, koje zapisnik o promijeni ji služi za utvrđivanje tačno- brojila ne znajući da je druga sti mjerenja utvrdili da broji- ekipa bez njihovog znanja tri lo prikazuje manju trenutnu dana ranije obilazila sat i nasnagu koju angažuje korisnik vodno utvrdila neovlašćenu u odnosu na pokazivanje ure- potrošnju zbog čega je doneđaja “Zera”. šena odluka da se brojilo za“Pored toga, nakon demon- mijeni. Samo dan nakon protaže predmetnog brojila, na mjene brojila Domazetovića njemu su utvrđena mehanič- iz Distribucije obavještavaju ka oštećenja, što je nepobitan da će mu za pola sata biti isdokaz da je električna energija ključena struja zbog neovlaneovlašćeno korišćena. Broji- šćenog korišćenja električne lo je poslato u ispitnu labora- energije.

Iz CEDIS-a navode da je Domazetović zaključio ugovor o priznanju i dinamici izmirenja duga za neovlašćeno preuzetu električnu energiju, kojim se obavezao da će dug u iznosu od 2.462 eura isplatiti CEDIS-u u 15 jednakih mjesečnih rata.

“Iako je potpisivanjem ugovora priznao neovlašćenu potrošnju i preuzeo obaveze da navedeni dug izmiri u 15 jednakih mjesečnih rata, ugovorenu obavezu nije ispoštovao.

Zbog toga mu je obustavljena

Domazetović

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

CRNA GORA

21

BIJELO POLJE: MJEŠTANI NASELJA KLANAC UPOZORAVAJU

Neprijatni mirisi iz kanalizacije ugrožavaju zdravlje građana

Ilustracija - Brojila isporuka električne energije”, navode u CEDIS-u.

Domazetović ističe da je njegova žena potpisivala papire i to na insistiranje službenika, objašnjavajući da je u Distribuciji doživjela neviđenu presiju od službenika.

“Praktično me kroz suze nazvala i kazala da insistiraju da se potpišu ‘neki’ papiri da bi im uključili struju. Oni su pod pritiskom, samo što je nijesu tukli, uspjeli da je ubijede. Pod svim tim pritiskom moja žena je čak uplatila i navodnu prvu ratu od

310 eura od ukupnog iznosa za koji nas oni utužuju i plus troškove za brojilo”, kazao je Domazetović, istakavši da je pokušavao da riješi problem žalbama prema CEDIS-u, ali bezuspješno. Zbog čega je odlučio da pravdu traži na sudu. Šta se dešavalo sa brojilom i kako je sat pokazivao neovlašćenu potrošnju Domazetoviću nije jasno, naglasivši da su jedino radnici imali pristup brojilu.

“Nema logike da sam ja krao struju i onda zvao uporno radnike Distribucije da vide kako to radim. Tvrdim da tom ormaru niko od nas nije prišao, jer mi i nemamo ključ od tog ormara”, izričit je Domazetović.

Domazetovići od 3. februara bez struje Domazetovićima je EPCG ponovo isključio struju 3. februara zbog neizmirene druge rate iznosa koji su dužni da plate zbog navodne neovlašćene potrošnje. Uzaludna su bila i objašnjenja da im je struja neophodna zbog bebe koja se inhalira na svakih šest sati, te da je sudski postupak u toku i da su mjesečni računi uredno plaćeni.

“To je krajnji bezobrazluk. Učinili su veliku nepravdu i uvredu prema meni. Neću stati na ovome. Sve institucije i instance u ovoj državi ću kontaktirati, a ići ću i van ako bude trebalo. Nemaju pravo da me isključi sa mreže dok traje sudski postupak, ali oni to rade”, priča Domazetović, koji je iz porodične kuće morao da izmjesti suprugu i dijete.

Mještani bjelopoljskog naselja Klanac-Malo Polje, pored dionice pruge koja vodi ka Podgorici, upozoravaju nadležne na ozbiljan, već duže prisutan ekološko – komunalni problem koji imaju sa otvorenom kanalizacijom koja teče prema Limu.

Mještanin Senad Kolić, čija je kuća blizu kanalizacije, navodi da su zbog nezainteresovanosti nadležnih da riješe dugogodišnji problem otpadnih voda, prinuđeni da udišu nesnosan smrad.

“Fekalije iz naselja Rasadnik i objekata koji gravitiraju u Ulici 3. sandžačke protiču i izlivaju se pored naših kuća i to je zaista ružna slika. Ne-

podnošljiv miris širi se okolinom i ne smeta samo nama koji tu živimo već i brojnim prolaznicima, jer se radi o frekventnoj dionici puta”, kazao je Kolić.

On smatra da se vode, koje protiču kroz naselje, moraju adekvatnim cijevima odvesti do Lima, što bi bilo najbolje privremeno rješenje do izgradnje najavljenog gradskog kolektora za prečišćavanje otpadnih voda.

“Iako nije ekološki prihvatljivo, na ovaj način bi se makar na kratko prikrila ova ružna slika naselja, jer na ovaj način ne može da se živi ovdje”, istakao je Kolić, čije navode su potvrdile i nje-

gove komšije, pozivaju nadležne da napokon riješe ovaj problem.

Načelnik Komunalne policije Muzafer Badžić nedavno je potvrdio Dnevnim novinama da su upoznati sa problemom otpadnih voda na tom potezu, navodeći da je u toku procedura da se to riješi.

“U toku je izgradnja gradskog kolektora, gdje će se sakupljati sve otpadne vode, ali za njegovu konačnu realizaciju potrebno je vremena. U međuvremenu, nadležne službe permanentno rade na saniranju problema otpadnih voda na mjestima gdje su prisutne”, kazao je Badžić. B.Č.

DONATORSKI SASTANAK PRIVREDNIKA BARA

Sakupili 20.000 eura za pomoć porodici Mašanović Sedmočlana porodica Milana Mašanovića iz crmničkog sela Propratnice, kojima je nedavno izgorjela kuća u požaru, useliće se za tri mjeseca u novi stambeni objekat, zahvaljujući barskim privrednicima koji su se juče u velikom broju odazvali na donatorskom sastanku, koji je organizovala Opština Bar. Barski privrednici su sakupili oko 20.000 eura i sa ovim sredstvima će odmah započeti izgradnju kuće, či-

ji je završetak planiran do sredine aprila. Prema procjeni privrednika, za izgradnju objekta biće neophodno oko 50.000 eura, što će sakupiti uz pomoć ostalih privrednika, koji su bili spriječeni da dođu, a podržali su ovu akciju.

Predstavnik barske građevinske firme “Kalamper” Emin Kalamperović, pristao je da bude izvođač radova, dok je organizacioni odbor u sastavu Goran Đurović, Hilmo Franca i Goran

Pajković, kao i MZ Crmnica zaduženi za organizaciju i praćenje radova.

“Finansijsku pomoć daće i Opština Bar, iako su prvi priskočili u pomoć u trenutku kada se ona našla na ulici bez ičega. Barani su ponovo pokazali solidarnost, jer je Bar grad koji je uvijek priskakao u pomoć, a i sam je doživio katastrofu 1979. godine, tako da ljudi znaju šta je nevolja”, kazao je prvi čovjek grada pod Rumijom Zoran Srzentić.

A.Lj.

22

svijet

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

kompanija ª spejs iksº uspješno lansirala raketu ª falk

Početak komercijalne er

A

merička kompanija “Spejs iks” (eng. Space X) u vlasništvu Ilona Maska u utorak veče je ispisala istoriju lansiravši svoju najveću raketu do sada koja je u orbitu oko sunca ponijela crveni sportski automobil “Tesla roudster”, obezbijedivši tako tom automobilu najbolju reklamu u istoriji.

Raketa nazvana “falkon hevi” (eng. Falcon heavy), lansirana je iz Svemirskog centra “Kenedi” na Floridi, sa iste platforme koju je NASA koristila 1969. godine prilikom istorijskog projekta Apolo 11, prve misije slanja ljudi na Mjesec, prenijeli su američki mediji. Lanisarnje je prvo odloženo zbog jakog vijetra, ali je u 21:35 u utorak, odnosno oko 15:45 po lokalnom vremenu, “falkon hevi” poletjela bez problema sa lansirne rampe poslije paljenja motora, uz zvuk čuvene pjesme Dejvida Bouvija “Space Oddity”, a nekoliko minuta kasnije sva tri potisnika uspješno su se odvojila i krenula nazad na Zemlju.

1 milijardu dolara koštaće lansiranje teške rakete sls koju razvija nasa

nim putnikom na njoj, će oko pet sati krstariti Van Alenovim pojasevima oko Zemlje, a onda se zaputiti ka Marsu i vječnosti.

■ “Falkon hevi” - naj-

■ Maskova vi-

snažnija raketa u upotrebi

Posebno impresivno je što su dvije od prve tri faze rakete uspješno skoro istovremeno sletjele na Zemlju. Treći (centralni) potisnik pri povratku na Zemlju nije uspio da upali sve motore kako bi usporio pad i ostvario kontrolisano sletanje na okeansku baržu, koju je promašio za stotinjak metara. Barža nije prošla neoštećena jer je zbog snage udara pri brzini od 500 kilometara na čas, velika količina šrapnela oštetila platformu.

Raketa “falkon hevi” opremljena je sa 27 motora i tri dodatna - “bustera”, kako bi se obezbijedio snažan potisak. Ta tri “bustera” u stvari su ranije razvijene rakete “falkon 9” kojima je kompanije “Spejs iks” do sada koristila za snabdjevanje misija na Međunarodnoj svemirskoj stanici. Mediji navode da je “falkon hevi” najsnažnija raketa koja je trenutno u upotrebi, a projektovana je za slanje opreme, zaliha, jednog dana i ljudi, u daleki svemir. Poređenja radi, motori “falkon hevija” stvaraju 23.000 kilonjutna potiska, što je jednako snazi 18 Boinga 747, odnosno dva puta više od, do juče, najsnažnije rakete na svijetu “delta IV hevi”. Raketa može da ponese oko 64 tone tereta, što je ekvivalentno potpuno utovarenom Boingu 737.

U “nosu” rakete nalazio se crveni sportski automobil “Tesla roudster” kompanije “Tesla” Ilona Maska, koji je istovremeno vlasnik i kompanije “Spejs iks” i idejni tvorac čitavog projekta.

Ni automobil nije bio prazan - za volanom je sjedjela lutka u austronautskom odijelu, nazvana major Tom po uzoru na lika iz pomenute Bouvijeve pjesme “Space Oddity”, odnosno “Svemirska odiseja”. Nakon uspješnog lansiranja, Mask je tvitovao informacije o narednoj fazi leta – treća faza rakete sa njegovim “tesla roudsterom”, kao jedi-

zija o Marsu

Uprkos tome što centralni potisnik nije uspio da bezbjedno sleti na okeansku baržu, čitava misija je označena k a o izuzetan i istorijski

“Svi koji smo u poslu znamo koliko je truda potrebno za prvi let svake nove rakete i priznajemo nevjerovatno dostignuće kojem smo danas svjedočili. Veoma sam ponosan na težak rad NASA tima, posebno u Kenedi centru, u domenu transformacije luka za lansiranje u nešto multifunkcionalno. Istorijski uspeh falkona je testament napornog rada prevazilaženja nacionalne infrastrukture za lansiranje u korist komercijalne industrije”, rekao je administrator NASA-e Robert Lajtfut ističući da je zapravo NASA obezbijedila temelje za današnje uspjehe Ilona Maska.

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

svijet

23

kon heviº natovarenu automobilom ª tesla roadsterº

re svemirskih Putovanja Nakon uspješnog lansiranja rakete “falkon hevi” kompaniji “Spejs iks” i njenom osnivači Ilonu Masku počele su da pristižu brojne pohvale i čestitke. Među oduševljenima je bio i predsjednik SAD Donald Tramp, koji je čitav događaj nazvao “vrhuncem američkog progresa”. “Čestitam Ilonu Masku i ‘Spejs iksu’ na uspješnom lansiranju ‘falkon hevija’. Ovo dostignuće, zajedno sa Nasinim komercijalnim i međunarodnim partnerima, nastavlja da predstavlja američku genijalnost u najboljem svijetl”, istakao je američki predsjednik.

uspjeh.

“Još pokušavam da shvatim šta se sve desilo. Sve mi je djelovalo nevjerovatno.

Sve vrijeme pred lansiranje imao sam sliku eksplozije u glavi, ali se to, srećom, nije desilo”, rekao je Ilon Mask na konferenciji poslije lansiranja. Teško je opisati šta je “Spejs iks” u utoprak postigao: Uspješno je uvedena nova teška raketa za svemirska istraživanja, najsnažnija od “Apolo” ere, i to je sve postigla privatna kompanija i to po djeliću troškova u odnosu na druge slične sisteme koji danas postoje ili su u razvoju, ocijenio je list Gardijan. Vraćanje prvih faza rakete, što ih čini vi-

šekratnim, drastično smanjuje cijenu svakog lansiranja. Uprkos tome što Nasa i sama radi na razvoju svoje teške rakete, nazvane SLS, svako njeno lansiranje koštaće oko milijardu dolara. Sa druge strane, “Spejs iks” procenjuje da će svako lansiranje “falkon hevija” koštati oko 90 miliona dolara. Maskova “svemirska” kompanija sada može da se priprema za buduća lansiranja, koja bi čak mogla da se dese u roku od nekoliko mjeseci.

Važno je podsjetiti da put do ovog uspjeha nije bio lak i da se “spejs iks” suočavao sa mnogim nesupjesima. U septembru 2016. godine raketa “falkon 9” se zapalila na lansirnoj rampi Kejp Kanaverala. Mask je tu eskploziju nazvao najtežim i najsloženijim neuspjehom koji je kompanije imala u svojoj 14-godišnjoj istoriji. Iste godine, ekscentrični milijarder i genije predstavio je plan koji će od ljudi napraviti “multiplanetarnu vrstu”. Premda čitav plan djeluje kao sci-fi maštanje, Maskov ultimativni cilj je da izgradi samoodrživu koloniju na Marsu koja bi mogla da broji i do milion ljudi preko “interplentarnog transportnog sistema”. Prema njegovoj viziji, gigantski svemirski brodovi mogli bi da prevoze oko 100, a vrlo vjerovatno i više ljudi, plus pretljag i potrepštine do Marsa i nazad.

Lansiranje rakete “falkon hevi” je samo maleni korak ka ostvarenju te veličanstvene vizije.

90 miliona dolara košta slanje rakete “falkon hevi” u svemir

Najbolja reklama u svemiru koja Nije koštala Ni dolara

Osim što je uspješno lansirao najsnažniju raketu u svemir, Ilon Mask je napravio ubjedljivo najbolju reklamu novog doba. Mask je u svemir poslao i svoj automobil “Tesla roudster” boje višnje, i to je juče bila jedna od glavnih vijesti u svim medijima. Upravo taj Tesla roudster boje višnje je čuven po još nečemu – ni dolar nije potrošen za njegovu promociju.

On je objavio fotografiju na kojoj se vidi da se u unutrašnjosti nalazi njegov Tesla, dok je na mjestu vozača postavljena lutka u svemirskom odijelu, odnosno major Tom iz Bovuijeve pjesme. Pored volana je pisalo “Bez panike!”, što je aluzija na čuveni “Autostoperski vodič kroz galaksiju” Daglasa Adamsa, dok na jednom od djelova u unutrašnjosti automobila piše “napravili ljudi na Zemlji”.

Ono što je najvjerovatnije od svega, kompanija Tesla, zvanično, godišnje na marketinške kampanje ne troši nita. Pitanje koje se nameće je kako je Mask uspio da stvori nekoliko poznatih kompanija bez previše reklama? Formula je: Strateška upotreba društvenih medija i proizvodnja nevjerovatnih proizvoda.

Primjer Maskove marketinške genijalnosti je izbacivanje Teslinog roudstera (ne ovaj model koji je završio u svemiru), naravno, bez bilo kakvog klasičnog marketinga oko ovog proizvoda, a u pitanju je jedan od najznačajnih automobila ove godine.

Prvo, premijerno je predstavljen na fantastičan način. Tesla je održavala zakazani pres događaj o svom kamionu, a kada je predstava o njemu završena, na scenu je stupio novi roudster.

Tu se negdje krija filozofija Ilonovog marketinga: umjesto da potroši mnogo para na ispitivanje tržišta, on daje prednost kreativnosti i pravljenju odličnih proizoda koji će se sami dokazati. Na njemu je da napravi stvar kako treba, ostalo prepušta tržištu, odnosno ljudima.

Tu su dalje mnogi primeri, ali navešćemo onaj kada je za njegovu “The Boring Company” (kompanija bi trebalo da kopa podzemne tunele koji bi rasteretili saobraćaj u svjetskim metropolama) izbacio kačkete. Kapa na kojoj piše The Boring Company ujedno je i prvi takav proizvod. Mask nikada ranije nije izbacio nijedan odijevni predmet, ipak, kapa koju naplaćuje 20 dolara prodata je za samo dva dana u 6.400 primjeraka. A radilo se samo o promotivnom mate-

rijalu za kompaniju čija je primarna djelatnost – kopanje. Uslijedio je i čuveni bacač plamena, kada je za nekoliko dana preko 1000 ljudi kupilo bacač plamena, Maskovo oružje protiv napada zombija koje košta 500 dolara. Ilon je tako jasno stavio do znanja da za postizanje super poznatog i uspješnog poslovanja ne treba marketing od milion dolara, već dobar proizvod, i pametno korišćenje društvenih mreža. Inače, Mask če ostati narednih 10 godina na čelu kompanije Tesla bez plate i bonusa. Međutim, ako na kraju tog perioda autoproizvođač ostvari veliki napredak, i on će dobiti ogroman finansijski paket.

Na kraju, ako se pitate kako je njegov lični automobil završio u svemiru, on je to jednostavno objasnio krajem godine na Instagramu.

Testiranje rakete kao što je Falkon hevi, koja može da se pohvali kao trenutno najsnažnija na planeti, podrazumjeva teret u letelici.

Naučnici obično koriste betonske ploče ili čelik, ali Masku je to djelovalo previše “dosadno”.

“Nove rakete obično imaju simulaciju mase kroz čelične ili betonske blokove. To se činilo ekstremno dosadnim. Naravno, sve što je dosadno je užasno, naročito kada su u pitanju kompanije, zato smo odlučili da pošaljemo u svemir nešto neobično, nešto što stvarno osjećamo. Teret će biti originalni Tesla roudster, koji će svirati Space Oddity tokom orbite oko Marsa u trajanju od milijardu godina”, naveo je Mask. Zamislio je spektakl u kom čitava planeta gleda njegov proizvod i logo njegove kompanije kako lebdi galaksijom. I ostvario ga je.

24

svijet

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

nakon dugih pregovora postignut dogovor o koalicionoj vladi u njemačkoj

Šulc postaje novi Šef njemačke diplomatije

N

jemački demohrišćani i socijaldemokrate postigli su dogovor oko koalicionog ugovora – u Berlinu se već razgovara o tome ko će zaposjesti koju ministarsku funkciju. Štampa piše da je najvjerovatnije da predsjednik SPD Martin Šulc postane novi njemački šef diplomatije.

Stranke CDU, CSU i SPD su postigle dogovor o kome kako će izgledati koalicioni ugovor. Time je otvoren put ka formiranju - treće uzastopne a četvrte u istoriji Nemačke - tzv. velike koalicije. Pregovori su trebali da budu završeni prošle nedjelje, ali su morali biti produženi zbog nekih spornih tema. Ovo, međutim, ne znači da je formiranje vlade gotova stvar. Kako navodi Dojče vele (DW), koalicioni ugovor sada moraju da odobre članovi Socijaldemokratske stranke – nih oko 450.000 – na unutarstranačkom referendumu, a on će, kako prenose njemački mediji, najvjerovatnije biti održan za tri nedelje. U okviru SPD postoji jak otpor ulasku u veliku koaliciju sa Demohrišćanima, posebno jak u redovima podmlatka stranke.

■ Podjela mini-

starstava, Šulc Šef diPlomatije

Zato sada rukovodstvo partije planira neku vrstu turneje po Njemačkoj u okviru koje će svoje članstvo nastojati da ubijedi da je velika koalicija dobro rješenje. Rojters prenosi da je SPD na društvenim mrežama objavila fotografiju lidera Martina Šulca i ostalih članova delegacije po završetku koalicionih pregovora na kojoj se smiju, uz komentar: “Umorni, ali srećni. Imamo sporazum! Konačno. Sada se obrađuju konačni de-

SPD je na Društvenim mrežama objavila fotografiju liDera martina šulca i oStalih članova Delegacije Po završetku koalicionih Pregovora na kojoj Se Smiju, uz komentar: “umorni, ali Srećni. imamo SPorazum! konačno. SaDa Se obrađuju konačni Detalji tekSta. PoSlije toga će ih Procijeniti 35 Pregovarača SPD-a”. talji teksta. Poslije toga će ih procijeniti 35 pregovarača SPD-a”. Njemački mediji izveštavaju da će Martin Šulc podnijeti ostavku na mjesto lidera Socijaldemokratske partije kako bi postao ministar spoljnih poslova u budućoj vladi. Prema pisanju lista “Zidojče cajtung”, koji prenosi DW, Martin Šulc namjerava da

preda dužnost šefa SPD Andrei Nales. Peter Altmajer (CDU) bi trebalo da ostane ministar privrede, a Ursula fon der Lajen (CDU) ministraka odbrane. Rojters navodi da će socijaldemokratama pripasti i ministarstva finansija, pravde, porodice, životne sredine i rada. Ministarstvo unutrašnjih poslova biće prošireno “odjeljenjem za domovinu”.

O jednom od najvažnijih i najspornijih pitanja koja su rješavana tokom pregovora, štampi je do sada prenijeto da su se koalicioni partneri dogovorili da ugovori o radu na određeno vrijeme smiju da se produžavaju samo jednom pod nepromijenjenim uslovima. Do sada su mogli da budu produžavani tri puta. Što se tiče zdravstvene politike, Demohrišćani i Socijaldemokrate su se dogovorili da se izrade zajedničke smjernice o ljekarskim honorarima koje bi

važile za tretman kako pacijenata sa obaveznim državnim tako i onih sa privatnim zdravstvenim osiguranjem. A da li će one na kraju biti uvedene – “zavisi od mogućnosti”, navodi DW. Izbori u Njemačkoj održani su 24. septembra prošle godine i na njima je CDU osvojila 32,9 odsto glasova, što nije bilo dovoljno da samostalno formira vladu, pa se krenulo u koalicione dogovore.

■ KritiKe oPo-

zicije, ali i PrivredniKa

DW prenosi i neke od reakcija opozicionih stranaka u Njemačkoj. Tandem na čelu stranke Ljevice, Katja Kiping i Bernd Riksinger, poručili su da “je rukovodstvo SPD stalo između Angele Merkel i članstva njene sopstvene stranke” i da novoj koaliciji “nedostaje svaka vizionarska sup-

stanca”. Kopredsjednica poslaničke grupe Zelenih, Katrin Gering-Ekart, rekla je da stranke ove koalicije “ne zrače nikakvom voljom ni elanom za modernizaciju zemlje”. Kopredsjednik desničarske AfD Aleksander Gauland je, ciljajući na ustupke koje su Demohrišćani morali da učine Socijaldemokratama, rekao da je CDU “samo još prazna ljuska”. Osim opozicije i rekacije privrednika su, mahom, negativne.

“Ovaj ugovor je još odvratniji nego što se očekivalo”, rekao je glavni direktor saveza poslodavaca u metalskoj industriji Oliver Cander: “Ovo je tužan dan za ovu zemlju”. Predsjednik Njemačke industrijske i trgovinske komore Erik Švajcer rekao je: “Privreda sa raduje ponekoj dobroj investiciji za budućnost, ali je zabrinuta i zbog budućeg finansijskog tereta koji će pasti na preduzeća”.

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

KULTURA

25

o problemu nestanka muzejskih predmeta

Prije konačne revizije ne treba donositi zaključke Sa sastanka u Narodnom muzeju

Knjiga Branka Jokića “Trajno i prolazno” pred­ stavlja vrstu hronike književnih zbivanja, pregled književnih tokova u Crnoj Gori sedamdesetih go­ dina 20. vijeka. Tekstovi sakupljeni u ovoj knjizi objavljivani su u reviji Ovdje, Stvaranju, beograd­ skim časopisima Književna kritika, Delo i Književ­ nost, sarajevskome Životu, skopskoj Sovremenosti i drugima. Sad su dorađeni, dopunjeni i objedinjeni.

repertoar DANAS 8.2.2018.

KONCERT Crnogorski simfonijski orkestar 20.00 h

Dirigent: Robert Homen Mjesto: Crnogorsko narodno pozorište

SJUTRA 9.2.2018.

PREDSTAVA Šćeri moja 20.00 h

režija: Ana Vukotić Mjesto: Crnogorsko narodno pozorište

V. Tomović Foto:

Predstavljanje zbirke Voz u Baru

D

ržavna komisija će, u saradnji sa Narodnim muzejom, utvrditi listu muzejskih predmeta koji nedostaju, a koja će biti procesuirana Ministarstvu unutrašnjih poslova na dalje postupanje.

Postupak revizije muzejske dokumentacije i muzejskih materijala je u toku i tek nakon završenog postupka na uvid javnosti biće dat popis nestalih muzejskih predmeta, istaknuto je na sastanku ministra kulture Aleksandra Bogdanovića i direktorice Narodnog muzeja Vjere Borozan i njenih saradnika.

Tokom susreta bilo je riječi o pitanjima važnim za unapređenje rada glavne muzejske institucije u Crnoj Gori, sa posebnim osvrtom na značaj rješavanja dugogodišnjeg problema nestalih muzejskih predmeta.

Ministar Bogdanović je podsjetio da je Vlada formirala Državnu komisiju koja će vršiti nadzor nad postupkom revizije muzejskog materijala i muzejske dokumentacije Narodnog muzeja i utvrditi stanje i broj pokretnih kulturnih dobara i muzejskih predmeta. Kako je naglasio Državna komisija će, u saradnji sa Narodnim muzejom, utvrditi listu muzejskih predmeta koji nedostaju, a koja će biti procesuirana Ministar-

U ovom postupku niko ne smije biti aboliran, iniciraću i zatražiti kontrolno saslušanje svih odgovornih subjekata, na osnovu preliminarnog nalaza Državne komisije, kazao je Bogdanović stvu unutrašnjih poslova na dalje postupanje.

Sagovornici su se saglasili da je problem sa kojim se Muzej suočava višedecenijski i da se njegovom rješavanju mora pristupiti odgovorno i sistematično, kako bi se utvrdilo činjenično stanje i eventualna odgovornost.

“U ovom postupku niko ne smije biti aboliran, iniciraću i zatražiti kontrolno saslušanje svih odgovornih

subjekata, na osnovu preliminarnog nalaza Državne komisije. Tokom nekoliko posljednjih mjeseci u medijima je pominjano da u depoima nedostaje najmanje 2.900 muzejskih predmeta.

Dosadašnjom revizijom već je otkriven dio predmeta, što ohrabruje i upućuje na to da možda ipak medijski napisi nijesu bili tačni. Ipak, mislim da prije konačne revizije i saopštenja Komisije ne treba da donosimo bilo kakve zaključke”, naglasio je Bogdanović.

Govoreći o projektima koje će Narodni muzej realizovati tokom ove godine, direktorica Borozan je navela da su sve jedinice Muzeja planirale dinamične programe, a podrška Ministarstva kulture, uz opredijeljeni budžet olakšava njihovu realizaciju. Ona je podsjetila da je Ministarstvo kulture, za ovu godinu, Programom zaštite i očuvanja kulturnih dobara opredijelilo 181.706 eura za porojekte Narodnog muzeja. Posebno je istaknut značaj arheoloških istraživanja koje Narodni muzej sprovodi na arheološkim lokalitetima Crvena stijena i Srednjevjekovni grad Svač, projekti od izuzetne važnosti za upoznavanje sa kulturnom baštinom Crne Gore.

S.I.

Zbirka kratkih priča “Voz” autora Mirka Rakočevića, biće predstavljena u sali Dvorca kralja Nikole večeras od 19 sati, u okviru Zimske scene Barskog ljetopisa. Tim povodom, o djelu će, pored autora, govoriti i izdavač Radomir Uljarević.

“Majstor pripovijedanja, Mirko Rakočević, obogatio je književnu scenu u Crnoj Gori jednom posve neobičnom knjigom kratkih priča jednostavnog imena – ‘Voz’. U novoj knjizi Mirko Rakočević se ‘pozabavio’ događajima druge polovine prošlog vijeka, ‘dodirujući’ u svakoj priči, kratkim opaskama, i današnje vrijeme, a sve uz pomoć i podršku književnih junaka koje je uveo u literaturu sa autentičnim imenima i prezimenima”, stoji u najavi.

S.I.

Veliko interesovanje za izložbu Gregovića Izložba slika i ikona Marka Krstovog Gregovića, koja je u Spomen domu “Crvena komuna” u Petrovcu, priređena povodom 150 godina od njegovog rođenja i 30 godina postojanja i rada ove ustanove, biće produžena do utorka, 20. februara, usljed velikog interesovanja javnosti, saopđteno je iz JU Muzeji i galerije Budve.

“Ovom prilikom su za postavku iskorištene sve tri galerijske sale u ‘Crvenoj komuni’, jer je sada, po prvi put, objedinjeno i izloženo čak oko 40 radova iz privatnih kolekcija, muzeja, crkvenih i manastirskih riznica”, navodi se u saopštenju.

26

KULTURA

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

VELIKA RETROSPEKTIVA SLOB Tasić

Homen

DJELA ROSINIJA, MOCARTA I DVORŽAKA

Poklanjamo dvije karte za koncert simfoničara

Crnogorski simfonijski orkestar, pod upravom gostujućeg dirigenta Roberta Homena, nastupiće večeras sa početkom u 20 časova, na Velikoj sceni Crnogorskog narodnog pozorišta. Na programu koncerta su Uvertira za operu Svraka kradljivica, Đoakina Rosinija, Koncert za klarinet i orkestar u A-duru Volfganga Amadeusa Mocarta i Simfonija broj 9 u e-molu “Iz Novoga svijeta” Antonjina Dvoržaka. Homen je već deceniju stalni operski dirigent Hrvatskog narodnog kazališta iz Zagreba. Radio je sa brojnim profesionalnim orkestrima i operskim kućama u Hrvatskoj: HNK Split, HNK Osijek, HNK Rijeka, Zagrebačka Filharmonija, Simfonijski orkestar HRT-a, Dubrovački simfonijski orkestar.

Kao solista večeras će nastupiti istaknuti klarinetista Aleksandar Tasić, stalni solo klarinetista Verbier festivalskog kamernog orkestra iz Švajcarske. Nastupao je sa Filharmonijom Novosibirska, Simfonijskim orkestrom Akademije umetnosti iz Novog Sada, Umjetničkim ansamblom Stanislav Binički, Vojvođanskim simfonijskim orkestrom, Crnogorskim simfonijskim orkestrom, Beogradskim gudačkim orkestrom Dušan Skovran, Novosadskim kamernim orkestrom, Žebeljan orkestrom, gudačkim orkestrom Camerata Panonnica.

Dnevne novine svojim čitaocima poklanjaju karte za večerašnji koncert. Prva dva čitaoca koja od 10 do 12 časova pozovu na telefon redakcije 077 300 104 dobiće po dvije ulaznice.

S.I.

SYMBIOSIS OTVARA IZLAGAČKU SEZONU

Izložba slika Tee France u Gradskoj galeriji Kotor

Izložbom slika i crteža autorke akademske slikarke Tee France iz Podgorice, naslovljene “Symbiosis”, koja će biti otvorena sjutra veče od 19 sati, počinje bogata izlagačka sezone Gradske galerije Kotor.

Tea Franca rođena je 1989. u Beogradu. Završila je SLŠ “Petar Lubarda” na Cetinju, gdje je i diplomirala slikarstvo na Fakultetu likovnih umjetnosti (2011). Samostalno je izlagala u Berlinu, Podgorici, Cetinju, Bijelom Polju... Izlagala je više puta grupno u zemlji i regionu. Učestvovala je u brojnim umjetničkim projektima kao što su murali, strit art, humanitarni projekti i

NIJESAM SLIK IZLOŽBE, UVIJ SLIKAO SAMO Moja umjetnost poput filmske trake prati moj život, sve radosti, tuge i nesreće pretočio sam u slike

⌦ Sonja Ičević Priznati crnogorski slikar Slobodan Bobo Slovinić domaćoj publici prvi put se samostalno predstavio davne 1965. godine, u malom izložbenom prostoru Moderne galerije u tadašnjem Titogradu, na kraju Ulice Miljana Vukova, preko puta kina “Kultura”.

Od Slovinićevih likovnih početaka i prvog, “Intimnog ciklusa” do posljednjih ciklusa, “Primorskih vertikala” i “Primorja”, prošlo je skoro šest decenija, a jubilej je obilježila upravo podgorička Moderna galerija velikom retrospektivnom izložbom. Publika je tako u prilici da pogleda 90 radova - slike na platnu, akvarele, grafike, crteže i kolaže, povezanih jedinstvenim umjetnikovim rukopisom u kome se vodi stalna borba za prevagu između emocionalnog i racionalnog.

vjela Moderna galerija. Pored Umjetničkog paviljona i izložbenog prostora u Domu JNA u Ulici slobode, na mjestu nekadašnje Jugobanke, Moderna galerija je dugo bila i ostala središte najznačajnijih i najraznovrsnijih likovnih događaja, a njen prvi direktor Aco Prijić, posebno je volio da okuplja mlade umjetnike”, prisjetio se, pozdravljajući prisutne, Slovinić.

Iako je u tom vremenu izložbenih prostora i galerija bilo malo, interesovanje javnosti za umjetnost bilo je izuzetno. Sada je situacija, kako smatra Slovinić, obrnuto proporcionalna.

“Glavni grad je pulsirao sa tadašnjih umjetničkim događanjima - izložbama, revijama, predstavama... Svjedoci smo da se sa novim vremenima, ubrzanim tehnološkim razvojem i trkom za materijal-

nim vrijednostima, mijenjaju okolnosti, navike i lijepi običaji. Nažalost, iako je galerija sve više, posjetilaca i ljubitelja umjetnosti je sve manje. Knjige su prisutne svuda oko nas, ali sve je manje čitalaca. Imamo više umjetničkih škola i akademija, no, interesovanje postaje obrnuto proporcionalno.

Kultura i umjetnost postaju sve manje privlačne i potrebne. Ali, kao nepopravljivi optimista imam razvedravajuća nadanja. Nakon sušnih vremena i slabog roda, neizostavno moraju doći plodni perioda.

Nakon grmljavine i velikih nevremena mora ogrijati sunce. Nakon

■ AKO NE STVARAM, NISAM ŽIV

kolonije, gradski mozaik, scenografija... Član je ULUCG-a od 2013. godine. Bavi se slikarstvom, fotografijom, instalacijom i video radom. Živi i radi na relaciji Podgorica - Berlin. S.I.

“Sa posebnim osjećajem prisjećam se svog javnog debija, prve samostalne izložbe u Modernoj galeriji u Titogradu. Tada je objavljen jedan sasvim mali katalog, koji je kao raritet predstavljen i sada, kraj obimne monografije, kojom se obilježava šest decenija mog rada. Sa velikim emocijama prisjećam se tog vremena, kasnih pedesetih i ranih šezdesetih godina, kada je tek zaži-

Iako je galerija sve više, posjetilaca i ljubitelja umjetnosti je sve manje. Knjige su prisutne svuda oko nas, ali sve je manje čitalaca. Imamo više umjetničkih škola i akademija, no, interesovanje postaje obrnuto proporcionalno Slovinić

KULTURA

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

27

BODANA BOBA SLOVINIĆA OTVORENA U PODGORICI

KAO ZA JEK SAM O ZA SEBE

Kada vidim da sam nešto dobro napravio, onda sam srećan i živim nemira i ratova, mora zavladati mir, razum i spokoj. Treba da budemo strpljivi, tolerantni i miroljubivi”, poručio je Slovinić.

Govoreći o prvim godinama stvaranja u Crnoj Gori i saradnji sa Acom Prijićem, Prijićem Slovinić naglašava da je tadašnji direktor Moderne galerije najviše prostora davao mladim stvaraocima, koji su, kako ističe, počinjali sa malim katalozima, ali sa velikim nadama da će napraviti nešto.

“U tome sam, koliko mi se čini, i uspio, stvorio sam veliku umjetnost. Moje nade i očekivanja su se ispunile, sada sam veoma zadovoljan čovjek.

Na prvom mjestu, imam porodicu, stvaram šezdeset godina na tri polja - stvaram likovnu umjetnost, uređujem enterijer i pisao sam dvadeset godina likovne kritike. Napisao sam oko hiljadu tek-

90 Sa otvaranja izložbe

stova o umjetnosti i umjetnicima i dobar dio se može naći i u mojoj knjizi ‘Ars libris’.

Smatram se ispunjenim čovjekom i ove dvije retrospektive, na Cetinju i Podgorici, su dodatno zadovoljstvo. Žao mi je što Budva, gdje sam rođen i gdje je moj otac rođen, nije napravila moju retrospektivu, jer je Mediteran moje čvorište i moje izvorište. Kruna svega je divna monografija, obimna i možda bih mogao da ostavim četkice, ali ne smijem! Moram da radim, ako ne radim, ja nisam živ, ne postojim. Taj unutrašnji naboj i energija me tjeraju da neprekidno stvaram”, kaže Slovinić.

■ UMJETNOST NE POSTOJI BEZ KRITIČARA

Cijeli umjetnikov život može se pročitati kroz djela izložena u Modernoj galeriji, kaže Slovinić.

“Moja umjetnost poput filmske trake prati moj život - moje radosti, tuge, nesreće i sve što mi se dešavalo u životu

RADOVA U RAZLIČITIM LIKOVNIM TEHNIKAMA OBJEDINJENO JE VELIKOM RETROSPEKTIVNOM IZLOŽBOM SLOBODANA BOBA SLOVINIĆA U MODERNOJ GALERIJI

pretočio sam u slike. Kada posmatram prve radove, pa stignem do posljednjih, asociraju me na roman koji je pisan istim rukopisom, ali su se temati mijenjali. Tokom šezdeset godina stil se sam od sebe mijenjao, pretakao iz jednog ciklusa u drugi, ali jedinstven rukopis ostaje, pa potpis nije potreban”, kaže Slovinić.

Dvije velike teme kojima se Slobodan Slovinić tokom čitavog stvaralačkog vijeka bavio su mediteranski pejzaž i mediteranski čovjek.

“Nekada je preovlađivao pejzaž, gotovo do poluapstrakcije i asocijacije, a nekada ljudsko tijelo, kao jedan univerzum, najkomplikovanija mašina. Tijelo samo personifikuje čovjeka. Često ćete na mojim slikama naći da nema lica, nema obličja. Kad bi postojalo lice, to bi bila kompletna ličnost, ali ja više želim da pokažem da je to jedno univerzalno tijelo, univerzalni simbol”, objasnio je umjetnik.

Slovinić kaže da je “duboko intimno razočaran” odustvom likovne umjetnosti u javnom

životu, nedostatkom likovne kritike u dnevnim listovima, a likovna umjetnost bez likovnih kritičara ne postoji.

“Kritičari postoje da bi promovisali likovnu umjetnost.

Srećan sam što sam tokom 20 godina na tome ozbiljno radio, pa su mi kolege o kojima sam pisao, iz zemlje i svijeta, zahvalni, a čini mi se i da sam crnogorskoj likovnoj kritici dao veliki doprinos. Bez ‘Ars librisa’ neće se moći napraviti ozbiljna studija crnogorske umjetnosti”, smatra Slovinić.

Umjetnost je danas zanemarena, jer je velika trka za novcem poremetila sve i ljudi se bore za goli opstanak.

“Umjetnost nije hljeb, ona ne može da se pije i jede, postala je luksuz, a zapravo nije, jer bez kulture i umjetnosti nijedan čovjek ne može da opstane. Za mene je kultura poput hrane, potrebno mi je da čitam, gledam dobre filmove i predstave, dobre izložbe”, navodi Slovinić.

Na kraju, kaže da je svaki umjetnik ispunio svoju misiju ako osjeća potrebu da stvara i to i radi.

“Nikada nijesam slikao za izložbe, slikao sam za sebe, jer sam imao iskonsku potrebu da stvaram. Sada sam ispraznio svoj atelje, donio slike ovdje, ali vraćam se radu. Kada vidim da sam nešto dobro napravio, onda sam srećan i živim”, zaključio je poznati umjetnik.

28

zabava

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

PODGORIČKI FREEDOM VEČERAS PREDSTAVLJA NOVE NUMERE, ZA DN KAŽU

⌦⌦ Marija Roganović

Š

Vukčević

to se novog materijala tiče, teme variraju, od pohlepe cara Valerijana i legendarnog kraja do kojeg ga je ista dovela, dubokih introspektiva, satiričnih osvrta na licjemjerje i principe, a ima i jedna koja je o ljubavi koja nekad ne može da upali tačno kako biste zamislili, ali koja isto živi duboko u vama, tinja, gori, i s vremena na vrijeme i zapali srce iznova, priča za DN frontmen Freedoma, Rade Vukčević.

Mladi podgorički rok sastav Freedom večerašnjim koncertom u klubu District najavljuje novi materijal, kojim će pokazati publici da su za razliku od prvog EP-ja gdje su dominirali hevi rok i bluz, ovaj put kreativno zašli i u druge žanrovske vode.

“Da razjasnim, ne mislim na to da se bavimo nekim krosoverom sad i upadanjem u rege i džez, ali nakon prvog EP-a, koji je suštinski bio i test namjere, ali i stila i naših izražajnih sposobnosti, nego na to da smo htjeli da obogatimo spektar emocija i atmosfere koji pružamo u pjesmama.

Dotakli smo se ambijentalnih elemenata u nekim trakama, gdje nam ni instrumenti ni glas nisu klasično odsvirani u rokerskom smislu, već nekim laganim odzvanjanjem pojedinih akorda i tema pokrećemo neke talase zvuka koje tu i tamo tek prekidamo onim bombama od rifova kao sa prošlog polualbuma”, otkriva za Dnevne novine frontmen sastava Rade Vukčević, dodajući da su se ipak malo “bacili” u neke progresivne vode, ali i veće ekstreme emocija.

■■ OD RIMSKOG CARA DO DUBOKIH INTROSPEKTIVA

“Moram i da skrenem pažnju na to da nam pjesme ovaj put isto idu u veće ekstreme svojih emocija, tipa,

Foto: Nada Vojinović

Sve se vrti oko ljubavi i oko osoba koje volimo komadi koji kidaju su baš zaprljani na svakom segmentu, svi prelomi i rifovi vuku na neku snagu, dok u laganijim komadima imamo jedno totalno prepuštanje atmosferi i neku soničnu dubinu koja bi na momente prije podsjetila na filmsku muziku nego na rokenrol i Teksas”, pojašnjava Vukčević.

Međutim, tematski, opet se sve vrti oko ljubavi i osoba koje ova rokenrol trojka voli, ali ne zaostaju ni satirični osvrti na današnje društvo.

“Jedna se recimo bavi jednom fantastičnom četvorkom cura iz grada koje zajedno vrlo ozbiljno rade kao pogoni nekih kreativnih i kulturnih manifestacija u gradu. To je jedna impresivna eksplozija produkcije, da tako to postavim, a onda imamo jednu recimo koja se bavi pohlepom cara Valerijana i legendarnim krajem do kojeg ga je ista dovela, pa onda tu ima i nekih dubokih introspektiva, satirični osvrt na licemjerje i principe, a ima i jedna koja je o ljubavi koja nekad ne može da upali tačno kako biste zamislili, ali koja isto živi duboko u vama, tinja, gori, i s vremena na vrijeme i zapali srce iznova…”, priča mladi muzičar.

■■ GRAD I ZEMLJA PATE OD KIČFAŠIZMA

Osim što je odličan način za predstavljanje novih numera, večerašnja svirka u DisFreedom

Grad i zemlju ove veličine, koja nažalost pati od samo takvog kičfašižma u kojem na svakih 500 ljudi koji izlaze isključivo na primitivu, ima pet onih koji pripadaju nekoj alternativi, čovjek ne može da svira prečesto, tako da je vrijeme da se ovaj san juri dalje, malo izvan naših granica

trictu biće dokumentovana i iskorišćena za spotove koji će uslijediti.

“U kojoj formi, i da li će sve to biti jedna kompilacija ili ćemo baš odvojeno da ih koristimo, još ne znam, ali težimo tome da se posvetimo malo našem lajv nastupu i dokumentovanju istog - svi mogu da snimaju spotove, i toga smo svjesni, ali da li baš svako ima našu energiju kad nastupa?

E, upravo odgovor na to pitanje nas je naveo na to da organizujemo snimanje koncerta ovog puta, i da onda, jako držeći palčeve, izvučemo što više kvalitetnih momenata večeri da bi to kasnije koristili za promociju, a i bukiranje daljih festivala i slično”, cijeni frontmen Freedoma, otkrivajući da su narednih nekoliko mjeseci prinuđeni da “jure” regionalne festivale.

“Grad i zemlju ove veličine, koja, nažalost, pati od samo takvog kičfašižma, u kojem na svakih 500 ljudi koji izlaze isključivo na primitivu, ima pet onih koji pripadaju nekoj alternativi, čovjek ne može da svira prečesto, tako da je vrijeme da se ovaj san juri dalje malo izvan naših granica”, bez dlake na jeziku objašnjava Vukčević, pohvalivši se da su prvi stepenik već prešli, unaprijed zakazanim nastupom u Splitu.

■■ SAN VAN GRANICA CG POČINJE U SPLITU

“Dalji plan je već krenuo sa manifestacijom - Šime Barbarić, čovjek iza FIDO Music Weekend-a u Splitu nas je već zvao da nastupamo 5. aprila.

Radi se o klubu ‘Circus gore’ koji je nakon par baš uspješnih sezona sada renoviran i optimizovan za klupske svirke. Radujemo se tome jer je to otvaranje vrata i u simboličnom i u bukvalnom smislu, ali uz sve te želje i namjere i ambicije je normalno i potrebno dosta sreće. Ali iskreno, mi smo hrabri, tako da se ne bojim da nas neće ispratit’ kad bude trebalo”, u svom maniru zaključuje prvi glas Freedoma.

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

zabava

29

DVA NOVA OSTVARENJA U CINEPLEXXU

Nagrađujemo Najbrže čitaoce Od ove nedjelje na repertoaru bioskopa Cineplexx Delta City naći će se novi filmovi i to dugoočekivano finale erotske ljubavne drame “Pedeset nijansi: Oslobođeni” po romanu E.L. Džejms, sa Džejmijem Dornanom i Dakotom Džonson u ulogama Kristijana Greja i Anastasije Stil, kao i poslastica za najmlađe u vidu animirane avanture “Pećinci”, sinhronizovane na naš jezik.

Takođe, komična opera “Ljubavni napitak”, italijanskog kompozitora Gaetana Doni-

cetija, biće prikazana u subotu, 10. februara sa početkom u 18 časova u direktnom prenosu iz njujorškog Metropolitena.

Ulaznice se već nalaze u prodaji.

Po ustaljenom običaju, dva najbrža čitaoca koja danas tačno u 12 časova pošalju mejl na adresu zabavadnovine@ gmail.com, sa naznakom “Bioskopske karte” i imenom, brojem mobilnog telefona i gradom iz kog potiču nagrađujemo sa po dvije karte za film po izboru.

M.Rog.

REJNOLDS OBZNANIO NA SEBI SVOJSTVEN NAČIN “DeaDpool” stiže 18. maja Zvijezda našeg omiljenog antiherojskog filma “Deadpool” - Rajan Rejnolds, na sebi svojstven način objavio je datum premijere nastavka. Naime, da film stiže u svjetske bioskope 18. maja, saznali smo uz sliku Deadpoola inspirisanog čuvenom scenom iz kultnog filma “Flashdance”, uz neizostavne stihove iz numere Irene Kare “What a Feeling”. Podsjećanja radi, u nastavku, Rejnolds će ratovati protiv Džoša Brolina i Zazi Bits, dok će ulogu Kolosusa iz prvog dijela ponoviti naš poznati glumac Stefan Kapičić.

M.Rog.

Ne živim od stare slave, tako bih umro od gladi

Sarajevski muzički čarobnjak Dino Merlin i ovog proljeća, na radost brojnih obožavatelja, održaće koncerte u regionu, počevši od rasprodatog spektakla u najavi u Zadru, zakazanog za 10. februar.

Zanimljivo je što je to prvi koncert u Zadru u njegovoj karijeri, a reakcije publike već uoči samog koncerta su fantastične jer su obožavatelji užarili društvene mreže željno iščekujući Merlinov dolazak.

“Moja publika i ja pričamo istim jezikom, iste note nam prelaze preko usana. Uspijevamo savršeno da se sinhronizujemo tako da u tim trenucima istorija, fizika, hemija i geografija posta-

DINGOSPO DALI EKRANIZOVALI NUMERU

“Drugi svet” ugledao svjetlost dana Srbijanski alternativni bend Dingospo Dali objavio je spot za pjesmu “Drugi svet”, po kojoj je nazvan njihov nedavno objavljeni debi album “Sve dok mislim da je ovo drugi svet”.

“Ideja spota bila je da se ‘Drugi svet’ predstavi kao spoj muzike, grada i svakodnevnice, što na najbolji način oslikava poruku pjesme. Spot je po našem mišljenju prirodan i nepretenciozan, a u isto vreme i umjetnički, jer među

MERLIN RASPRODAO ZADAR I PORUČIO

mnoštvom kadrova nalazi se i dosta simbolike i skrivenih poruka povezanih sa tekstom pjesme“, objašnjava pjevačica Sandra Grubić.

Spot je režirao mladi student filozofije Simon Tsubot, koji je uspješno prenio atmosferu i energiju benda.

“Iako jednostavan, jasno se vidi uložen trud i talenat mladog umjetnika, i ponosni smo što smo mu mi bili motivacija za rad na ovom spotu”, zaključila je Grubić.

ju samo suvišne grane nauke”, poručuje slavni muzičar hrvatskim medijima, ujedno dodavši da mu nije cilj da živi od stare slave, već da će se potruditi da mu naredni projekat bude još bolji.

“Ne želim da živim od stare slave jer se od nje često zna i umrijeti od gladi. Treba svaki dan gledati kako biti bolji i kako u svijetu stvoriti više vrijednosti, a ne reciklirati stare. Sa posljednjim albumom ‘Hotel Nacional’ po kojem smo nazvali i aktuelnu turneju veoma sam zadovoljan, ali već gledam kako ću na sljedećem projektu uspjeti da nadmašim i ovo sve što sam radio protekle četiri godine”, zaključio je veliki kantautor. M.Rog.

30

zabava

predloŽeni ismeta, Hari, jasna...

Čola i Ambasadori u trci za nagradu Sarajeva

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

montevizija 2018: u toku posl

Petorka još “š animira glasa Milutinović, Bogićević i Dimitrov

⌦ Danilo Brajković

U

česnici Montevizije, koja je na programu iduće subote u hotelu “Hilton”, ovih dana “šminkaju” numere i putem društvenih mreža na različite načine animiraju glasače da ih podrže na putu do Eurosonga.

Zdravko Čolić Odbor za dodjelu prestižne Šestoaprilske nagrade Sarajeva biće na slatkim mukama prilikom odabira kandidata u kategoriji kultura i umjetnost. Za ulazak u drugi krug i mogućnost da se naknadno nađu među dva predložena kandidata za nagradu, između ostalih, predloženi su vokalni solisti nekadašnje legendarne grupe Ambasadori - Ismeta Dervoz, Zdravko Čolić, Hajrudin Varešanović i Jasna Gospić, zatim glumac Emir Hadžihafizbegović, manifestacija Jazz Fest Sarajevo... Zanimljivo je da no-

minacija Čolića, pod okriljem Ambasadora, stiže nakon spektakularnog novogodišnjeg koncerta upravo u rodnom Sarajevu i manje od dva mjeseca nakon objavljivanja novog albuma “Kuća puna naroda”. Podsjetimo, Dervoz je nedavno bila dio selekcione komisije RTCGa prilikom odabira kompozicija za Monteviziju, Gospić je prošle godine predstavila duet “Da si tu” sa našim Sergejem Ćetkovićem, a Varešanović je prije dvije godine zabavljao goste na novogodišnjem koncertu u Podgorici.

D.B.

80

HILJADA GOSTIJU PJEVALO JE UZ ZDRAVKA ČOLIĆA NA NOVOGODIŠNJEM KONCERTU U SARAJEVU

a perfect circle najavili album

Izdanje Eat the Elephant približava bend Evropi

Američki bend A Perfect Circle konačno je predstavio detalje novog albuma. “Eat The Elephant” je njihov četvrti studijski materijal, a nasljeđuje ‘eMOTIVe’ iz 2004. godine. Novi materijal sadrži dvanaest pjesama. Među njima je i

“TalkTalk”, koja je već predstavljena na Jutjubu. Album će u prodaji bizi od 20. aprila. Ovo izdanje prati i turneja koja će ih dovesti i u Evropu. Sve datume turneje možete pogledati na njihovoj službenoj stranici, a treba napomenuti da su nama dva najbliža koncerta u Cirihu i Veroni.

Fi.J.

Potpuno očekivano, Vanja Radovanović, Lorena Janković, Nina Petković, Katarina Bogićević i Ivana Popović-Martinović ozbiljno su se uhvatili ukoštac sa doradom montevizijskih numera, nakon što ih je selekciona komisija RTCG-a 16. januara naimenovala za učesnike manifestacije.

Poslije određivanja redosljeda nastupa, izvođači su prešli sa riječi na djela kako bi što spremniji dočekali dan D i zaslužili naklonost publike, pošto isključivo glasači putem SMS poruke odlučuju ko će biti pobjednik i predstavnik Crne Gore na Eurosongu u Lisabonu, od 8. do 12. maja. U tome im i te kako pomažu aktivnosti na društvenim mrežama, najviše na Fejsbuku i Instagramu.

■ NiNa i Majkl koMuNiciraju oNlajN

Čast da otvori Monteviziju, voljom žrijeba, pripala je Petković. Podsjetimo, Nina će otpjevati “Dišem”, čiji je autor Irac Majkl Džejms Daun. Zanimljivo je da se njihova saradnja ostvarila zahvaljujući internetu, pa tako komuniciraju isključivo putem mejla i popularne aplikacije Vocap. Pjevačica je prije nekoliko dana na zvaničnim profilima objavila fotografiju iz studija, otkrivši fanovima da “Dišem” dobija finalne obrise. Pritom, bilo je mjesta i za zanimljivu anegdotu, pa smo saznali da je “Dišem” poslata na adresu RTCG-a u posljednji čas, te da je Nina “nasamarila” Majkla riječima da prijavu nije poslala pravovremeno... Osim toga, Nina je o Monteviziji pričala za specijalizovani hrvatski internet portal Eurosong.hr, priznavši da se osjeća kao debitant, iako je još 2007. učestvovala na posljednjoj Montevizi-

ji. Nininu zvaničnu stranicu na Fejsbuku prati blizu 23.000 ljudi, dok objave na Instagramu gleda oko 1.200 pratilaca.

■ VaNju podrža-

li ČerČil, TajsoN, laMa...

Jedini muškarac na Monteviziji nastupiće pod rednim brojem 2. Radovanović je minulih dana bio najagilniji po pitanju internet promocije, što ne čudi jer inače često komunicira sa fanovima putem Fejsbuka.

U Vanjinom timu su dvije dame kojima ne fali evrovizijskog iskustva - prateće vokale za “Inje” otpjevale su Ivana Vladović i Jelena Đurić. Ivana je na istom zadatku bila uz Kneza 2015. u Austriji, a Jelena, između ostalog, prošle godine uz Tijanu Bogićević, predstavnicu Srbije. Vjerovali ili ne - Đurić može postati dio istorije zahvaljujući Vanji. Naime, Osmi vazduh je projekat koji čine Lena i Marko Kuzmanović, učesnici Beovizije - prijatelji koji su vokalno podržali njihovu numeru “Probudi se” su Jelena Pajić, Đurić i glumica Anja Mit. Dakle, ukoliko Osmi vazduh i Vanja pobijede na izborima u Srbiji i Crnoj Gori - Đurić bi imala dvostruku ulogu na Eurosongu.

Naročito su bile zanimljive Vanjine objave poznatih ličnosti, koje “pozivaju” glasače da ga podrže 17. februara - tako smo vidjeli fotografije na kojima dva prsta podižu Majk Tajson, Dalaj Lama, Vinston Čerčil... Takođe, za Vanjin izgled na Monteviziji pobrinuće se Vinjak.

■ iVaNa - iz buNkera do lisaboNa

Ni Ivana Popović-Martinović nije odoljela čarima društvenih mreža. Ona će “Poljup-

Nina Petković javlja se iz studija

ce” otpjevati nakon Radovanovića, a prije nekoliko objavila je fotografiju iz “bunkera”, kako je nazvala studio, uz napomenu da se “tamo bije bitka za strast i emociju”. Blizu 10.000 pratilaca njene zvanične Fejsbuk strani-

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

zabava

ljednje pripreme učesnika manifestacije

šminka” numere i ače Putem interneta Ivana Popović-Martinović

31 Rege legende na Nišvilu U okviru svjetske turneje povodom velikog jubileja – 50 godina postojanja, jedan od najznačajnijih svetskih rege sastava Inner Circle nastupiće na otvaranju predstojećeg Nišville džez festivala 9. avgusta ove godine.

Bend su davne 1968. godine osnovala braća Jan i Rodžer Luis u Kingstonu (Jamajka) i ovaj kvintet koji je nosilac prestižne Gremi nagrade jedan je od najcjenjenijih rege sastava koji je ostvario veliki uspjeh još od sredine sedamdesetih godina prošlog vijeka. Nastup legendarnog jamajčanskog sastava na Nišvilu biće njihovo prvo gostovanje u Srbiji.

Čerčil “podržava” Vanju

Lorena Janković

vim taj momenat. Bez dileme, bilo bi to nevjerovatno”, kazala je Ivana.

■ Slavko kalezić uz katarinu

ce pratilo je i Ivanin intervju za pomenuti Eurosong.hr.

“Cilj je uvijek da profesionalno i dostojanstvno predstavimo Crnu Goru, ali i sebe kao umjetnika, ali na kraju donesemo makar finale, ako ne i pobjedu. To

bi zaista bilo veliko ludilo”, dio je planova Popović-Martinović ako se dokopa Lisabona.

Osim toga, o Ivani je pisao i inostrani ESCbubble.com.

“Ne mogu reći da moram pobijediti ali voljela bih da doži-

Pretposljednja učesnica Montevizije je Katarina Bogićević. Zahvaljujući njenim fotografijama, saznali smo da je “Neželjena” snimljena u Skoplju. Popularna Kaća otisnula se put glavnog grada Makedonije u društvu autorke numere Aleksandre Milutinović, a snimano je u studiju Darka Dimitrova. Ni u Katarininom slučaju nisu izostali intervjui, poput onog za ESCunited. Zanimljivo, Katarinu je javno podržao prethodni crnogorski evrovizijski predstavnik - Slavko Kalezić.

“Idemo, radosti moja! Svijet treba da te vidi”, poručio joj je Slavko.

Katarinu na Instagramu prati oko 11.000 ljudi.

“Vjerujte u sebe i svoje snove

jer niko drugi to neće učiniti za vas”, Kaćin je moto.

■ lorenina

“duša” Snimljena u Beogradu

Najmlađa učesnica Lorena Janković uz numeru “Dušu mi daj” spustiće zavjesu na Monteviziju. Autor numere je Mirsad Serhatlić, tekstopisac je Milan Perić, a ni Lorena nije snimila numeru u Crnoj Gori. Učinila je to u studiju Marija Pajića u Beogradu - riječ je o suprugu Jelene Pajić, pjevačice već pomenute družine Osmi vazduh, koja će se nadmetati na Beoviziji. Iako ima tek 15 godina, zahvaljujući nastupima u “Pinkovim zvezdicama” Lorena već okuplja preko 11.000 pratilaca na Instagramu ipak, utisak je da su njeni konkurenti bili znatno aktivniji na polju promocije pred Monteviziju. Hoće li to uticati na konačan plasman? Saznaćemo iduće subote.

Queen nastavlja turneju sa Lamberom

Queen i pjevač Adam Lamber objavili su datume mini turneje po Evropi u sklopu koje će posjetiti Keln, Berlin, Hamburg, Milano i London. Turneja se nastavlja na 25 odrađenih koncerata kroz novembar i decembar prošle godine.

“Skoro jednoglasna reakcija na naše zadnje evropske koncerte bila je odlična, najbolja produkcija ikad. I tako se stvorila ogromna pomama za nama da se vratimo i nastupimo u gradovima koje smo zaobišli prošle godine. Stoga, dokle god smo fizički sposobni za nastupe takvog nivoa, zašto ne?!

Uživo je, opasno je i zahtjeva energiju iz svakog dijela tijela, ali zabavno je!” poručio Brajan Mej.

ZDRAVLJE

NJEGA TIJELA

32

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

SAČUVAJTE ZDRAV IZGLED SUVE KOŽE Suva koža ima izražen problem nedostatka ili smanjenog lučenja lojnih žlijezda, koje učestvuju u stvaranju hidrolipidnog sloja na površini kože, koji treba da je štiti od nepovoljnih uticaja spolja. Preventivne mjere kod suve kože su veoma važne. Uz malo truda, svakodnevne njege, znanja i strpljenja, možete poboljšati izgled, vratiti blistav i prozračan ten i nadoknaditi koži vlažnost koja je veoma važna.

Kod suve kože često možemo sresti i crvenilo cijelih obraza ili samo na jagodicama. To može biti prirodna reakcija na neki tjelesni napor, povišenu tjelesnu temperaturu, vruću ili previše začinjenu hranu.

■ POKAZATELJ PROBLEMA

Koliko će crvenilo biti izraženo, zavisi od više faktora. Nekim ljudima se lice zacrveni samo na trenutak, usled stidljivosti, uzbuđenja ili nagle promjene temperature, a ima i onih kojima su jagodice uvijek crvene. Crvenilo je normalno i kada smo uzbuđeni. Uzbuđenje aktivira autonomni ner-

vni sistem, krvni sudovi se prošire, napune se krvlju i javlja se crvenilo. Ovakve reakcije kože se ne mogu generalizovati, već svaku reakciju treba posmatrati i rješavati pojedinačno. Obično je dovoljno samo dobro ras-

hladiti kožu i lice će ponovo dobiti svoju prirodnu boju. Česte promjene boje lica ne bi trebalo zanemariti, jer crveni obrazi nisu uvijek znak zdravlja, stidljivosti ili hormonskog disbalansa, već mogu biti i znak bo-

lesti, naročito kožnih, kad nam koža daje korisna upozorenja i znakove da se radi o problemu i ta upozorenja ne smijemo zanemariti.

U vrijeme menopauze lice i čelo često pocrvene bez nekog

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

33

ZDRAVLJE

E AUTOR:

E

Sloba Bubanja www.estebel-mn.com

vidljivog razloga i tada se javlja osjećaj toplote (takozvani topli talasi). Ovdje hormoni igraju glavnu ulogu i organizam nastoji nadoknaditi to neravnomjerno lučenje hormona. Jedni hormoni povećavaju svoju aktivnost, da bi nadoknadili nedostatak drugih i tu dolazi do neravnomjerne cirkulacije i crvenila koje je karakteristično u tom životnom dobu.

■ ŠTA JE KUPEROZA? Često se javljaju stanja kože koja nepravilnom njegom ili zanemarivanjem postepeno dovode do problema. Jedan od čestih problema je kuperoza.

To je problem na koži kad dolazi do nakupljanja krvi u sitnim krvnim sudovima ili kapilarima. Usljed zadržavanja krvi, smanjene cirkulacije, smanjene ishranjenosti i dotoka kiseonika i hranjivih sastojaka, slabi vezivno tkivo, smanjuje se elastičnost, kapilari se teže skupljaju, postaju krti, lako pucaju i javlja se crvenilo. Na nastanak kuperoze mogu da utiču ra-

zni faktori kao što su nasljedna predispozicija, stres i psihička napetost, jako izlaganje suncu, jaka hladnoća i uopšte velika temperaturna kolebanja. Pušenje i alkohol su faktori koji mogu pojačati crvenilo kože i ubrzati nastanak kuperoze.

■ KAKO SPRIJEČITI KUPEROZU?

Dobrom kozmetičaru od izuzetne pomoći mogu biti zone na kojima je najjače izraženo crvenilo, za lakše određivanje tipa i uzroka kuperoze. Kao na primjer: korijen nosa i nozdrve su jako crveni kod ljudi koji imaju problema sa želucem i crijevima, kod dijabetičara je karakteristično i jako izraženo crvenilo na bradi, kod zdravstvenih problema sa jetrom to je jagodična kost, kod srčanih oboljenja to je predio ispod jagodične kosti. Takve karakteristične lokacije su nam od izuzetne pomoći za način i vrstu tretmana koji mogu da se rade u kozmetičkom salonu kao i za korišćenje preparata za kuć-

nu njegu.

Sunce koje je izvor života, bez koga ne možemo zamisliti život na zemlji, može da bude i moćan neprijatelj ako se dugo i nekontrolisano izlažemo njegovim zracima.

Previše sunca slabi strukturu vezivnog tkiva i potporu koži, dehidrira je i ugrožava osjetljive kapilare koji postaju vidljivi, i ako ne reagujemo blagovremeno oni pucaju i poslije je teško popraviti štetu koja je na koži napravljena. Od kozmetičkih preparata, voćne kisjeline, glikolna kisjelina, termo maske i grubi pilinzi mogu da izazovu crvenilo. Kod kuperozne kože je kontraindikovan hemijski piling, zatim maske koje isušuju kožu. Saune ili parne kupke su takođe kontraindikovane kod osjetljive kože sa ispucalim kapilarima i kože koja je sklona crvenilu. Kod ove kože preventivne mjere su veoma važne. Uz malo truda, svakodnevne njege, znanja i strpljenja, možete poboljšati izgled, vratiti blistav i prozračan ten, nadoknaditi vlažnost i ujednačenost ko-

že. Kreme sa morskim algama, kavijarom, planktonom i drugim proizvodima iz mora su nezamjenjive i idealne za ove probleme na koži, kao i za sva stanja gdje je izražena suvoća kože. Ove kreme obiluju mineralima, vitaminima, proteinima i elementima za vlaženje, koji vraćaju sjaj i elastičnost suvoj, tankoj i osjetljivoj koži.

Maske sa algama i kavijarom su takođe jako važne.

Njih treba nanositi jedan put nedjeljno. Blage masaže, limfna drenaža, mlake komprese, hladni gelovi od arnike, divljeg kestena, eukaliptusa i mnoge druge kreme koje djeluju smirujuće i koje su namijenjene suvoj dehidriranoj kuperoznoj koži korisne su.

Ljeti pažljivo izlaziti na sunce sa zaštitnim faktorom prilagođenim svakoj koži posebno. Zimi stavljati jake hranljive kreme koje štite od hladnoće i prevelikog isušivanja. Naravno, savjeti i konsultacije sa kozmetičarkom su izuzetno važni, kao pomoć pri odabiru odgovarajućih preparata.

POKLANJAMO Dnevne novine u saradnji sa autorkom današnjeg teksta, vlasnicom podgoričkog bjuti centra “Estebel” Slobodankom Bubanjom, poklanjaju jednom od čitalaca tretman lica po izboru.

Dobitnik nagrade će poslije pregleda kože dobiti tretman koji odgovara baš njegovom licu i moći će da ga iskoristi u narednih sedam dana. A da biste dobili poklon tretman, potrebno je da danas tačno u 12 časova pošaljete mejl na sljedeću adresu: zabavadnovine@ gmail.com sa naznakom Za nagradnu igru Estebel i ličnim podacima (ime, prezime i grad). Srećno!

PAŽNJA I POSVEĆENOST

34

ŽIVOT

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

Poklon koji svako želi da dobije Većina nas obožava poklone. Da li zato što u sebi gajimo unutrašnje dijete ili je prosto prirodno da se obradujemo nekom daru, jer poklon kao materijalna stvar ne znači ništa, ali kao pažnja vrijedi mnogo. Mali znak pažnje pokazuje da je nekoj osobi stalo do nas, da misli o nama i da želi da nas usreći i izmami nam osmeh.

Možda je upravo to razlog što svi, bez izuzetka, padamo na pažnju. Zlatno pravilo je ipak da je ne smijemo samo sebično primati, već da je prava draž u tome da dajemo pažnju, ljubav, svoje vrijeme i da vodimo računa o potrebama drugih. Mnogi kažu da je nekad veća čarolija pružiti pažnju i uživati u osmijehu osobe koja vam je bitna, jer ste taj osmijeh izazvali vi i zato ne postoji ništa dragocjenije od toga!

Pažnju možete pružiti na različite načine, bitno je da je ona konstantna i potpuna, da ste u tom trenutku apsolutno posvećeni jednoj osobi i da vam je njena sreća najpreča. Nebitno je da li je centar vaše pažnje emotivni partner, član porodice ili blizak prijatelj, vi mu na taj način stavljate do znanja da ste tu bez obzira na sve. Danas je takva poruka vrlo rijetka, a često ne i vjerodostojna. Stoga se potrudite da vašu pažnju posvećeno gradite, da bi se osobe o kojima brinete osjećale voljeno. Čuti i razumjeti Ključna stvar u odnosu dvoje ljudi, ma kakav to odnos bio je razumijevanje, a

da biste nekoga razumjeli prvo morate da ga saslušate. Međutim, kako smo danas preokupirani različitim obavezama, poslom i stresom, ponekad nemamo vremena, a ni strpljenja da sjedimo i jadikujemo, a još manje da slušamo tuđa jadikovanja. Ovakva razmišljanja pod hitno se moraju izbaciti, prije svega da se ne bi otuđili jedni od drugih. Jedni drugima smo potrebni, upravo da bismo pregurali ovakva vremena i zato odvojite vrijeme da saslušate i razumijete. Prije svega jer ćete naći prave riječi za osobu koju slušate. To je za vas jednostavno jer je dobro poznajete i znate šta je za nju najbolje, a njoj će vaša podrška i savjet spasiti naredni period i veoma će je usrećiti.

Kvalitetno provedeno vrijeme Osoba koja okupira vašu pažnju zaslužuje i da ta pažnja bude potpuna. Zato ostavite vaše mobilne telefone na nekoliko sati i provedite sa bliskom osobom kvalitetno vrijeme. Radite stvari koje vas ispunjavaju, vratite se nekoj godinama njegovanoj, a sada zapostavljenoj tradiciji, otvoreno razgovarajte o svemu i svačemu. Ovakvo vrijeme lijek je za svaku vrstu odnosa. Stvari koje su lijepe kada ih radite sami, duplo su ljepše u dvoje. A međusobna pažnja i povjerenje mogu samo da ojačaju odnos u koji ulažete.

Sitnice koje izmamljuju osmijeh Počeli smo ovaj tekst sa

Jedni drugima smo potrebni, upravo da bismo pregurali ovakva vremena i zato odvojite vrijeme da saslušate i razumijete. Prije svega jer ćete naći prave riječi za osobu koju slušate. To je za vas jednostavno jer je dobro poznajete i znate šta je za nju najbolje, a njoj će vaša podrška i savjet spasiti naredni period i veoma će je usrećiti.

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

poklonima, ne zato što je materijalno i najvažnije, već zato što je odabir poklona idealan teren da pokažete koliko jednu osobu poznajete. Ne mora poklon biti ništa veliko ni skupo, to može biti čak i sitnica koju ste sami napravili, poenta je u tome da taj znak pažnje pokaže da vi slušate i poznajete osobu koju darujete. Jedno kinder jaje znači mnogo više od skupog parfema. Crtež vašeg malog brata, za vas je poklon kakav niko drugi ne može ni da zamisli. Iz tako sitnih gestova izviru velike emocije, koje gube smisao kada se izgovore, a dobiju sasvim novi kada se pokažu djelima. Zato slušajte i iznenadite druge svojom pažnjom i spremnošću da pomognete dragoj osobi.

život

35

Nezaboravna uspomena vrijedi mnogo Znate i sami da, kada vrijeme prođe, zaboravimo poklone, skupe stvari i sve što je materijalno, ali nikada ne zaboravimo osjećaj koji smo imali dok smo stvarali nezaboravne uspomene.

Ukoliko poklanjate pažnju ljudima do kojih vam je stalo, automatski i vi zavređujete nečiju pažnju. Cilj je biti podrška, obrisati suze, nacrtati smijeh i pokazati da Volim te! nije samo izgovorena fraza, nego nešto najiskrenije što njegujete u vašem čistom srcu.

Ne mora poklon biti ništa veliko ni skupo, to može biti čak i sitnica koju ste sami napravili, poenta je u tome da taj znak pažnje pokaže da vi slušate i poznajete osobu koju darujete.

Jedno kinder jaje znači mnogo više od skupog parfema.

Crtež vašeg malog brata, za vas je poklon kakav niko drugi ne može ni da zamisli.

Ključna stvar u odnosu dvoje ljudi, ma kakav to odnos bio je razumijevanje, a da biste nekoga razumjeli prvo morate da ga saslušate. Međutim, kako smo danas preokupirani različitim obavezama, poslom i stresom, ponekad nemamo vremena, a ni strpljenja da sjedimo i jadikujemo, a još manje da slušamo tuđa jadikovanja.

Film

36 •TVprogram 06:15 07:00 09:00 10:00 10:30 11:15 12:00 13:00 13:50 15:00 16:00 16:30 17:25 18:05 18:30 19:00 19:30 20:15 21:05 22:00

Serija: Čista ljubav Jutro sa Iris Praktična žena Serija: Lud, zbunjen, normalan Serija: Brusko Serija: Sinđelići Serija: Istine i laži Tačno 1 Serija: Vesele sedamdesete Serija: Brusko Serija: Lud, zbunjen, normalan Praktična žena Serija: Zaljubljeni neženja Exkluziv Serija: Vesele sedamdesete Žurnal Serija: Sinđelići Serija: Čista ljubav Serija: Istine i laži Film: Začin za brak

PRVA Serija: Čista ljubav, 20.15

10:05 Naučno – obrazovni program 11:00 Vijesti 11:05 Fore i fazoni 12:00 Vijesti 12:05 Serija: Prava žena 12:30 Muzika 13:05 Iz pravog ugla 14:00 Vijesti 14:15 Serija: Zlatno srce 15:00 Muzika 15:30 Dnevnik 1 15:50 Ukusi jutra 16:10 Lajmet, vijesti na albanskom 16:20 Serija: Tajna starog mosta 17:30 Crnom Gorom, hronika 18:00 Vijesti + dnevnik na znakovnom jeziku 18:30 Serija: Zlatno srce 19:30 Dnevnik 2 20:05 TV magazin 20:35 Globus 21:30 Serija: Djevojke iz fabrike bombi 22:30 Dnevnik 3 22:50 Sportski dnevnik 23:05 Serija: Fargo

RTCG 1 Serija: Fargo, 23.05

07:20 City kids M 12:03 Sportisimo CG 12:10 City M 12:25 Premijera 12:40 Meteo PLUS 13:03 Serija: Ćerke 14:00 Serija: Bahar 14:45 Premijera 15:30 Info 1 15:45 City M 16:00 Argument 17:00 Serija: Mješoviti brak 17:39 Turistički magazin 18:00 Info 2 18:20 Ekskluzivno 18:30 Sportisimo CG 18:37 Meteo PLUS 19:03 Serija: Elif 20:03 Serija: Ćerke 21:03 Film: Mach 2 22:40 DNK 23:00 Zadruga pregled dana

PINK Serija: Ćerke, 20.03

07:30 VOA 08:00 Film 10:00 Best of 2006/16 11:00 Best of 2006/16 12:00 Film 14:02 Film 16:00 Best of 2006/16 17:00 Best of 2006/16 18:00 Film 20:00 Film 22:00 Film 00:00 Best of 2006/16 01:00 Repriza programa

16:30 Istorija filma – Čarli Čaplin - repriza 17:00 Na crnogorski način- repriza 18:00 Hramovi Crne Gore – Katedrala Svetog Tripuna 18:45 U objektivu – repriza 19:00 Aktuelno 19:30 Muzika 19:45 Lijek iz prirode - repriza 20:00 Humoristička serija - premijerno 20:30 Koncert 21:00 Raskovnik - premijerno 22:00 Film - premijerno

11:15 12:00 13:15 13:30 14:00

ATLAS Film, 22.00

777 Lijek iz prirode, 19.45

MBC Hrana i vino, 17.30

16:20 17:30 19:30 20:10 20:50 21:25 23:00 23:30 00:00

Hrana i vino Ljepota življenja Nas je 10% Muzika Aljazeera, Vijesti Bez recepta Hrana i vino Loto Kućica u cvijeću MBC muzička top lista Aljazeera, Hoću kući Motorsport Aljazeera, Većina počinje ovdje Zapisano u zvijezdama

Sport

Informativa

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

10:07 Serija: Istanbulska nevjesta 11:15 Serija: Velvet 12:00 Vijesti u 12 12:05 Meteo centar u 12 12:45 Serija: Crna ruža 14:00 Vijesti u 2 14:05 Meteo centar u 2 14:06 Gastro 14:07 Serija: Velvet 15:00 Boje dana 15:25 Serija 16:30 Vijesti u pola 5 16:48 Meteo centar u pola 5 16:49 Gastro 16:50 Serija: Velvet 18:30 Vijesti u pola 7 19:02 Meteo centar 19:05 Serija: Istanbulska nevjesta 20:00 Načisto sa Petrom Komnenićem 21:15 Serija 22:00 Vijesti u 10 22:13 Meteo centar u 10 22:15 Sport 22:30 Serija

08.30 Dokumentarni serijal za djecu 10.20 Kurs engleskog jezika 10.30 Likovna umjetnost 11.15 ABS 11.55 Kurs engleskog jezika 12.00 Serija: Tajna starog mosta 13.20 Stižu bebe 14.30 Film: Misija, r 16.30 Iz pravog ugla 17.40 Fleš sport 17.45 Otkrij.me 18.00 Eurovizion tv 18.30 Kulinarska putovanja 19.00 Fore i fazoni 20.10 Dokumentarni serijal 21.00 Serija: Tajna starog mosta 22.10 Film: Nikom ni riječi 23.45 Serija :Djevojke iz fabrike bombi

VIJESTI Serija: Velvet, 17.40

RTCG 2 Film: Nikome ni riječ, 22.10

10.00 11.10 12.00 12.30 14.00 16.00 16.10 17.05 18.00 18.20

10:00 Serija 10:35 Muzički program 11:00 Prelaz 11:30 Muzički program 15:00 Film 16:35 Muzički program 17:00 Vijesti 17:05 Muzički program 17:20 Na dva mora 18:15 Hrana i vino 18:45 Bioskopske najave 19:00 Polis 19:35 Grad teatar Budva 20:00 Mediterraneo 21:30 Muzički program 22:00 Polis 22:33 Mali oglasi 22:35 Rock Band 2016.

19.30 20.00 21.00 22.00 22.30 23.00

Info pres Serija: Gimnazijalci Info pres Koncert Info pres Info pres Hrana i vino Pokreni biznis Vink 1 Popodnevni koncert Vink 2 Serija : Porodica Jermolov Nekultura življenja Vink 3 Get out Serija: Vil i Grejs

TV NIKŠIĆ Info pres, 10.00

TV BUDVA Na dva mora 17.20

TVprogram•37

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

danas u gradu

TV PrEPOruKa

REPERTOAR BIOSKOPA

PRVA, Začin za brak, 22.00

BRATSTVO LOPOVA 21:30 CIJENA ŽIVOTA 17:15, 21:10, 22:15 DŽUMANDŽI: DOBRODOŠLI U DŽUNGLU 17:00 FERDINAND 15:45, 17:50 IGRA VJEŠALA 19:30 KOKO 16:15 LAVIRINT: LIJEK SMRTI 16:45, 18:00 MALI VAMPIR 15:00, 15:30 MALI VESELJAK: BROD SPASILAC 14:45, 16:30 PATULJCI SA NASLOVNIH STRANA 19:15, 22:00 PUTNIK 18:30, 20:30, 22:30 PEDESET NIJANSI OSLOBOĐENI 20:00, 20:20, 20:45

Kej i Arnold su par posvećen jedno drugom, ali rutina je pokrenula Kej da razmisli kako bi mogla da oživi čari braka. Kada čuje za popularnog bračnog savjetnika iz malog grada, odlučuje da odvede supruga na bračno savjetovanje. Tada urnebes tek počinje jer je uloga terapeuta dodijeljena fenomenalnom komičaru Stivu Karelu. Žanr: Komedija, drama. Produkcija: SAD, 2012. Trajanje: 100 min. Uloge: Meril Strip, Tomi Li Džons, Stiv Karel. Režija: Dejvid Frinkel.

PINK, Mach 2, 21.03 Kapetan Džek Tiri pripadnik je vazduhoplovnih snaga i stručnjak za borbu protiv terorizma. Njegova reputacija besprekorna je, a nakon herojskog spasavanja putnika iz voza koji je skrivao nuklearnu glavu, Tiri dobija primamljivu poslovnu ponudu od senatora Stjuarta Dejvisa. Dejvis priprema turneju po Balkanu, a između ostalog, namjerava razotkriti zlodjela trenutnog predsjedničkog zamjenika, Pikea. Režija: Fred Olen Rej. Uloge: Brajan Bosvort, Klif Robertson, Lens Gest. Žanr: Akcioni, Drama.

KablOVsKE TElEVizijE

rTs 1 12.00 Dnevnik 12.15 Sportski dnevnik 12.25 Vreme, stanje na putevima 12.30 Kulturni dnevnik 12.45 Serija: “Mornarički istražitelji” 13.30 Mira Adanja Polak ekskluzivno 14.00 Moja lepa Srbija 14.30 Sasvim prirodno 15.00 Ovo je Srbija 15.50 Gastronomad 16.00 Serija. “Moj rođak sa sela” 17.00 Dnevnik 17.20 Šta radite, bre 17.42 Beogradska hronika 18.25 Oko magazin 19.00 Kviz: Slagalica 19.22 Vreme, stanje na putevima 19.30 Dnevnik 20.05 Serija: “Moj rođak sa sela” 21.05 Da, Možda, Ne 22.00 Film: “Bataljon”

HrT 1 12.00 Dnevnik 12.15 Sport 12.20 Klinika 12.25 Serija: “Zaljubljena u Ramona” 13.10 Dokumentarni film: Dr Oz 14.05 Sigurno u saobraćaju 14.30 Prometej 15.00 Dobar dan, Hrvatska 15.50 Serija: “Zagonetke doktora Blejka” 16.43 TV kalendar 17.00 Vijesti 17.20 Kod nas kući 18.10 Kviz: Potera 19.00 Dnevnik 20.05 Kviz: Šifra 20.55 Serija: “Milijarde” 22.00 Otvoreno 22.17 Vijesti iz kulture 22.53 Dnevnik 23.09 Sport 23.25 Serija: “Nijanse plave”

FOX 10.00 Serija: “Simpsonovi” 10.50 Serija: “Mornarički istražitelji” 12.25 Serija: “Agenti Šilda” 14.30 Serija: “Bezgranično” 16.10 Serija: “Bezvremeni” 18.15 Serija: “Simpsonovi” 21.00 Serija: “Istražitelji iz Majamija” 22.00 Serija: “Dosije Iks”, nova sezona 22.55 Serija: “Orvil” 00.40 Serija: “Poslednji čovek na Zemlji” 01.30 Serija: “Sin Zornov”

sPOrT Klub 06.00 Fudbal: Lester - Svonsi 08.00 Vesti 08.30 La liga magazin 09.00 Evrokup: Budućnost Cedevita 10.30 NFL: Nju Ingland Filadelfija 14.30 Dokumentarni film: 250 stepenika 15.30 Indijska liga: ATK Kolkata - Kerala, direktno 17.20 SK studio 18.00 Futsal, EP, polufinale, direktno 20.15 Evroliga. Panatinaikos Baskonia, direktno 22.10 PL Netbusters 22.35 NBA Action 23.00 Vesti 23.30 Evroliga: Makabi Barselona 01.00 Futsal, EP, polufinale 02.30 Evroliga: Valensija - CSKA 04.00 Premijer liga, najbolja utakmica

aniMal PlanET 06.00 Upoznajte orangutane 06.25 Bekstvo u raj za šimpanze 07.15 Majstori za kuće na drvetu 08.10 Nevaljali ljubimci 09.05 Severna Amerika 10.00 Bekstvo u raj za šimpanze 10.55 Akvarijumi 11.50 Majstori za kuće na drvetu 12.45 Nevaljali ljubimci 13.40 Severna Amerika 14.35 Teksaški lovočuvari 15.30 Majstori za kuće na drvetu 16.25 Borba za kitove 17.20 Borba za kitove 18.15 Nevaljali ljubimci 19.10 Bekstvo u raj za šimpanze 20.05 Borba za kitove 21.00 Borba za kitove 21.55 Severna Amerika

38

ENIGMATIKA

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

FOTO UBOD Dan i noć u Barseloni

Pozer

Play sudoku online at:

www.sudokukingdom.com Play sudoku online at:

Play sudoku online at:

www.sudokukingdom.com

www.sudokukingdom.com

Puzzle solution: RJEŠENJE IZ PRETHODNOG BROJA Play sudoku online at:

LAKŠA

Daily Sudoku puzzle No. 3363

2015-12-28

Medium level

www.sudokukingdom.com 2 6 8 7 3 5 1 9

9 1

Sudoku puzzle No. 2845 2014-07-28

1

8

2

3

5 3

1 7 2

4 1 5

2

1

2

9 9

6

1 5

5 1

4

1

9

3

5

1

4

8

6

2

7

4

7

1

6

9

2

8

5

3

1

4

7

5

2

9

3

8

6

5

9

3

8

1

6

7

4

2

8

2

6

4

7

3

5

1

9

7

3

8

4

2

5

7

9

6

1

4

Puzzle solution: 7 5 2 9 6 1 4 3 8

4

2

5

1

9

4

3

7

2

8

6

8

6

2

9

5

1

7

4

3

3

7

4

6

8

2

5

1

9

1

5

7

2

9

6

8

3

4

9

2

6

3

4

8

1

5

7

4

8

3

7

1

5

6

9

2

7

4

1

5

2

9

3

6

8

2

9

5

8

6

3

4

7

1

6

3

8

1

7

4

9

2

5

2015-12-29

4

9

8

6

4

8

7

3

6

9

5

5

1 2 4

6

Medium level

2 5

6 1 9 3 8 4 2 7 5 Sudoku puzzle No. 2846 2014-07-29

7

4 5

7

TEŽA

Daily Sudoku puzzle No. 3364

1

6

8

1

9

4

9

6 7

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

Word Search Puzzle #E621VQ

B

L

O

S

S

O

M

S

H

L

T

D

B

D

O

I

F

R

S

W

D

O

D

E

N

S

E

R

U

C

L

E

S

I

M

E

T

M

E

T

R

O

N

N

O

Z

S

A

D

S

N

W

C

S

S

P

C

E

R

E

G

D

E

E

E

N

C

Y

E

S

E

P

I

E

A

L

F

R

S

C

A

O

R

N

D

R

S

W

T

M

G

R

C

K

R

C

K

E

P

R

T

T

O

P

A

O

O

N

B

E

S

T

C

H

I

M

E

S

R

R

L

W

A

D

T

E

L

L

N

E

N

R

R

S

D

B

N

P

R

E

I

U

K

G

D

R

I

R

E

I

L

I

O

W

N

S

N

N

O

U

S

L

N

O

M

E

N

S

E

L

J

A

W

B

O

N

E

D

B

I

E

G

D

D

E

R

R

E

N

T

A

L

S

T

T

D

Accent Accent Berserk Berserk Bleed Blossoms Bleed Bounce Blossoms Burrs Chimes Bounce Decoys Burrs Dense Drama Chimes Dried Decoys Drops Edger Dense Endow Drama Erred

Errors Edger

Peeks Pencil Oilier Pries Range Okays Rentals Olden Scanned Omens Secrete Sewer Pancreas Sides Sterile Peeks Stink Pencil Sweeten Tenor Pries Timid Range Tweezers

Florist Endow Frowning ErredGarrison Homages Errors Jawboned Lined Florist Littlest Frowning Lunar Metro Garrison Oilier Homages Okays Olden Jawboned Omens LinedPancreas

Metro

Dried

Littlest

Rentals

Drops

Lunar

Secrete Sewer

39

ENIGMATIKA HOROSKOP OVAN Imate puno planova i očekujete ubrzo da pokrenete neki od njih.

Nažalost, današnja dešavanja vam neće donijeti krupnije pomake osim što će vas okolnosti navesti da razmislite da li je put koji ste smislili najpovoljniji.

BIK Otvaraju vam se nove mogućnosti. S prijateljima razgovarate o poslu koji ima veze s inostranstvom. To podrazumijeva potrebu da otputujete na neku daleku destinaciju.

BLIZANCI Preokupirani ste drugim problemima pa je ovaj dan, za vas, kao i svaki drugi. Voljena osoba pokušava da vam saopšti nešto važno, ali vi ne primećujete to.

Trgnite se na vrijeme.

VAGA Nemate razumijevanje za voljenu osobu pa su moguće nesuglasice u kojima možete, u afektu, povući poteze zbog kojih ćete se kasnije kajati. Pokušajte da na bezbolniji način savladate prolaznu melanholiju.

ŠKORPIJA Na svijet gledate isključivo iz svog ugla. Ne uvažavate tuđa mišljenja pa vas danas čeka prava emotivna turbulencija. Smatrate da su stavovi osoba iz okruženja površni.

STRIJELAC Ambiciozni ste pa dan počinjete velikim planovima. Lovite svaku priliku kako biste se ponovo nametnuli okruženju u kome se krećete i radite. Trud će vam biti nagrađen.

Sides Sterile Stink Sweeten Tenor Timid Tweezers

RAK Danas su moguće neočekivane porodične napetosti i to najvjerovatnije zbog finansija. Reagujte strpljivo i ne ulazite u rasprave jer rješenje dolazi brže nego što očekujete. Tokom popodneva stiže vijest o prilivu novca.

JARAC Dobijate podršku od ljudi od kojih ste to najmanje očekivali. Novac koji vam je na raspolaganju nije dovoljan za sve što ste namjeravali da kupite. Situacija jeste neprijatna, ali optimizam vas ne napušta.

Scanned REBUS

LAV Copyright © Puzzle Baron July 8, 2015 - Go to www.Printable-Puzzles.com for Hints and Solutions!

Morate se vratiti u realnost. Iako ste timski igrač, nekada morate djelovati sami za sebe, bez podrške ljudi za koje vjerujete da su vam prijatelji. To ne znači da nemate na koga da se oslonite.

DJEVICA

Rješenje iz prethodnog broja: Jelek u praonici

Poruka od zaboravljenog prijatelja iz prošlosti vam uljepšava dan. Odložite sve što ste planirali za danas i sate provedite u neobaveznom druženju. Na neki način, ta osoba vam nagovještava promjene.

VODOLIJA Iz straha da ne poljuljate prividnu stabilnost u vezi, svu krivicu preuzimate na sebe. Možete upasti u ozbiljan sukob jer ste precijenili svoju strpljivost. Promjene u privatnom životu remete i rutinu.

RIBE Započeli ste više stvari odjednom. Iako ste sposobni za takve avanture, današnji tranziti vam ne obećavaju da ćete uspjeti.

Bolje je da se reorganizujete i krenete jedno po jedno, do konačnog epiloga ćete još čekati.

petak,

40

MALI OGLASI

14. 11. 2014.

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

MALE OGLASE UZ LIČNU KARTU MOŽETE PREDATI I LIČNO RADNIM DANIMA OD 10 DO 16h U PROSTORIJAMA DNEVNIH NOVINA 19. decembar br. 5 – 4 sprat Južna tribina stadiona pod Goricom

SPECIJALNA PONUDA ZA MALE OGLASE DO 20 RIJEČI PLATIŠ

3

DOBIJAŠ

5

Napomena: Ponuda ne važi za oglase poslate putem SMS-a USLUGE REGISTRACIJA PREDUZEĆA LIKVIDACIJE, STEČAJ I KNJIGOVODSTVENE USLUGE Najjeftinije, najprofesionalnije i najbrže Tel. 067/591-950 020/511-925 - 067/210-340

Klime fujitsu, midea, vivax, aux, obične, inverteri, multi. Prodaja, montaža, servis, dopuna freona, dezinfekcija. Garancija do 5 godina. Povoljno. Tel.069/020-997, 067/172-598

OBAVJEŠTEN JE

Poštovani korisnici oglasnog prostora materijal za objavljivanje malog oglasa do 20 riječi možete poslati na:

e-mail: malioglasi@dnovine.me Potrebno je poslati tekst oglasa i kopiju uplatnice

Žiro račun: 560-1455-21 (Universal Capital Bank) Tel.: 077 300 104 Faks: 020 624 988

PLACEVI

GRAĐEVINSKEUSLUGE Hidroizolacija betonskih ploča, krovova, terasa, kupatila, bazena itd. Porodična tradicija i provjereni kvalitet su garancija posla. www. hidroizolacija.me.

Tel.067/809-806 APARATI OPREMA Klime - midea, vivax, fujitsu, daikin, LG, mitsubishi, aux.

Prodaja, montaža, servis, čišćenje, dezinfekcija, popravke, freon. Garancija do 5 godina. Povoljno.

Tel.069/020-023, 067/342-392

Prodajem 20.000 kvadrata i kuću 56 kvadrata, 30 km od Nikšića, Donja Brezna selo Bajovo Polje! Povoljno. Tel.067/898-614 RAZNO Kupujem dinare, lire, perpere, medalje, ordenje, sablje, bajonete, ćemere, umjetničke slike, knjige, razglednice, poštanske marke, gramofonske ploče. Tel.069/019698, 067/455-713 Lijek ΄stretan΄ - liječi sve vrste kožnih i unutrašnjih oboljenja. Savić Vasiljka, Lazine, Danilovgrad. +3 8 2 6 7/ 74 6 - 2 9 8 , +3 8 2 6 8 /4 74 -1 8 8 , +382/69-605-782

DNEVNE NOVINE ● 077/300-104 ● malioglasi@dnovine.me ● Južna tribina stadiona pod Goricom ● 19. decembar br. 5, 4. sprat

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

Radio

41 31

MALI OGLASI

 VAŽNI TELEFONI

Petnjica

Talas Bihora na 90.5 MHz

Samo na stranama malih oglasa POPUST ZA PAKET 22 + 8 GRATIS

Dimenzije - širina puta visina: 81 x 65 mm 220 € 81 x 34 mm 110 €

38 x 34 mm 55 €

38 x 65 mm 110 €

38 x 24 mm 33 € Cijene sa uračunatim PDV-om

DEŽURNE SLUŽBE Policija ..........................................122 Vatrogana ....................................123 Hitna pomoć ................................124 Tačno vrijeme .............................125 Telegrami ....................................126 Jedinstveni evropski broj za pozive u nevolji .......................................112 Univerzalna služba za davanje informacija o telefonskim brojevima pretplatnika ..............................1180 Informacije ................................1181 Crnogorski telekom .................1500 Telenor .......................................1188 M:tel ...........................................1600 Elektrdistribucija ...............633-979 Vodovod ..............................440-388 Stambeno ...........................623-493 Komunalno .........................231-191 JP “Čistoća” ........................625-349 Kanalizacije .........................620-598 Pogrebno .............................662-480 Meteo ..........................094-800-200 Centar za zašt. potrošača 020/244-170 Šlep služba .................069-019-611 Žalbe na postupke policije ............... .....................067 449-000, fax 9820 Carinska otvorena linija 080-081-333 Montenegro Call centar ..........1300 Tel. linija za podršku. i savjetovanje LGBT osoba u CG .....020/230-474 SOS broj za žrtve trafikinga .....116 666 SOS linija za žrtve nasilja u porodici ........................................080 111 111 Sigurna ženska kuća .....069-013-321 Povjerljivi telefon ......080-081-550 Kancelarija za prevenciju narkomanije ..................................611-534 Narcotics Anonymous..067495250 NVO 4 LIFE .................067-337-798 ......................................068-818-181 CAZAS AIDS ................020-290-414 Samohrane majke ....069-077-023 INSPEKCIJE Ekološka ..............................618-395 Inspekcija zaštite prostora ....281-055 Inspekcija rada ...................230-374 Inspekcija Uprave za igre na sreću ..265-438 Komunalna policija ....080-081-222 Metrološka inspekcija .......601-360 Sanitarna .............................608-015 Tržišna .................................230-921 Turistička .............................647-562 Veterinarska .......................234-106 BOLNICE Klinički centar .....................412-412 DOMOVI ZDRAVLJA Pobrežje ..............................648-823 Konik ....................................607-120 Tuzi .......................................603-940 Stari aerodrom ..................481-940 Dječja ...................................603-941 Golubovci ............................603-310 Radio stanica ......................230-410 Blok ..................,,481-911, 481-925 LABORATORIJE I AMBULANTE Ordinacija za kožne i polne bolesti “Dr” ......................................664-648 Malbaški ..............................248-888 PZU “Life” klinika za IVF 623-212 VETERINARSKE AMBULANTE “Animavet” .................020-641-651 Montvet ...............................662-578 APOTEKE Ribnica .................................627-739 Kruševac ..............................241-441 Centar ..................................230-798 Sahat kula ...........................620-273 HOTELI Ambiente ............................235-535 Best Western Premier Hotel Montenegro ................................406-500 Bojatours ............................621-240 City .......................................441-500 Crna Gora ..........634-271, 443-443 Evropa ................621-889, 623-444 Eminent ...............................664-646 Keto ......................................611-221 Kosta’s ...............656-588, 656-702 Lovćen .................................669-201 Pejović .................................810-165 Premier ...............................409-900 Podgorica ............................402-500 TAKSI Alo taksi 19-700, sms 069019700 Boom taksi ............................19-703 Bel taxi ...................................19-800 City taksi ........19-711, 080081711 De lux taksi ............................19-706 Exclusive taksi .......................19-721 Hit taksi ..................................19-725 Red line taksi 19-714, sms 068019714 Royal taksi .............................19-702 Oranž 19” ..............................19-709 PG taksi ..................................19-704 Queen taksi ...........................19-750

DNEVNE NOVINE ● 077/300-104 ● malioglasi@dnovine.me ● Južna tribina stadiona pod Goricom ● 19. decembar br. 5, 4. sprat

SPORT SPORT

PONEDJELJAK, 29.1. 2018.

NA DANAŠNJI DAN

1984.

U Sarajevu na stadionu Koševo otvorene Zimske Olimpijske igre - prvi i jedini put neki grad iz Jugoslavije bio je domaćin Olimpijskih igara.

Vinter kup zagrijavnje za EP

Crnogorski mladi teniseri polako se pripremaju za Evropsko prvenstvo u julu, a prve provjere imali su na “Vinter” kupu.

U Trstu su naši dječaci do 14 godina osvojili peto mjesto, a nastupili su Emil Dapčević, Matija Samardžić i Mihailo Papović.

Djevojčice do 14 godina takmičile su se u mađarskom Peču, a Divna Ratković, Tea Nikčević i Anja Jovović su na kraju bile devete.

Najteži posao imali su naši klinci do 16 godina, jer su nastupali sa nešto starijim selekcijama, pa su Danilo Raičević, Petar Jovanović i Milo Gazivoda u Budimpešti bili osmoplasirani. K.B.

Keln deseti put

Put do fajnal-ejta sada će biti komplikovan: Aleksa Ukropina je sinoć bio jedan od boljih u ekipi Jadrana

JADRAN PORAZOM OD SABADELJA ZAKOMPLIKOVAO PLASMAN NA F8 LŠ

ĐENOVA JE SADA DALEKO

Šok kada se tome malo ko nadao! Samo 14 dana nakon što su Sabadelj savladali u gostima, vaterpolisti Jadran Carina od istog tima izgubili su na svom bazenu - 8:7, sinoć u 8. kolu Lige šampiona.

Poraz pomalo čudi, s obzirom da je španski tim do juče imao samo jedan trijumf u Ligi šampiona i to protiv više nego skromnog AZC Alfena iz Holandije.

■ GOJKOVIĆ: NISMO BILI NA NIVOU

Kada je muški rukomet u pitanju jedan grad postao je sveto mjesto za taj sport... Nije teško pogoditi da se radi o Kelnu, mjestu gdje se već godinama održava zavšni turnir Lige šampiona. Tako će biti i ove sezone, ali i sljedeće.

Evropska rukometna federacija objavila je da će 2019. grad na Rajni deseti put zaredom biti domaćin finalnog turnira Lige šampiona.

Keln i Lankses arena prvi put domaćini fajnal-fora bili su 2010. godine.

K.B.

Istovremeno, ovaj poraz posebno brine, jer su momci Vladimira Gojkovića sada zakomplikovali put na završni turnir (fajnal-ejt) u Đenovi.

“Nismo bili ni na željenom

2

POBJEDE IMA SABADELJ U LŠ - SINOĆ PROTIV JADRANA I RANIJE NAD ALFENOM nivou u odbrani, što je rival znao da iskoristi. Čestitam Sabadelju na pobjedi”, bio je realan nakon meča trener Jadrana Vladimir Gojković.

Ako se računa da su prva dva mjesta u grupi B rezervisana za moćni Pro Re-

Jadran Carine - Sabadelj 7:8 IGALO - Bazen Instituta “Simo Milošević”. Sudije: Molnar (Mađarska), Van der Lo (Holandija). Igrač više: Jadran Carine 8 (1), Sabadelj 5 (2). Peterci: Sabadelj 2 (2). Rez. po četvrtinama: 3:1, 0:3, 3:1, 1:3.

Jadran Carine: Kandić (šest odbrana), Ukropina 2, Popadić, Kriještorac 1, D. Banićević, Merkulov 2, B. Banićević, Gardašević 1, Radović, Spaić, Drašković, Petković 1, Tešanović.

Sabadelj: Mardones (osam odbrana), S. Kabanas 3, Kariljo 1, Matoso 1, Bustos 1, Lopes 1, Miler, Fenoj, Karasko 1, V. Kabanas.

ko i šampiona Evrope Solnok (iako ne blista ove sezone), jasno je da će Novljani bitke za jedno od prva četiri mjesta voditi sa Egerom i Špandauom. Timovima koji su sada u mnogo boljoj poziciji, a i dočekaće Jadran na svom bazenu.

■ SA STRUJOM NESTALA I DOBRA IGRA

Jadran je i sinoć sjajno otvorio meč protiv Sabadelja, poveo je 3:1, a onda je u jednom dijelu bazena u Igalu na desetak minuta nestala struja - sa njom i dobra igra domaćeg tima.

Sabadelj je brzo okrenuo na 4:3, do pred kraj se igralo gol za gol (6:6), a onda je tim iz Katalonije preko Serđa Kabanasa i Havijera Bustosa otišao na 8:6 i zavšio priču. U posljednjoj sekundi (kod 8:7) Jadran nije ima sreće pošto je Marko Petković pogodio prečku, ali pitanje je i da li je Jadran zaslužio remi u ovom meču.

“Počeli smo dobro, imali smo dva gola prednosti, ali i promašivali mnogo u napa-

GRUPA A

Jug - Olimpijakos V. Hannover - Barseloneta Partizan - Breša Dinamo M - OSC 1. Olimpijakos 2. Breša 3. Dinamo M. 4. Barseloneta 5. Jug 8. OSC 7. Hanover 8. Partizan

8 8 8 8 8 8 8 8

6 5 4 4 4 2 2 0

1 1 3 3 1 1 0 0

10:8 7:13 3:8 7:7 1 2 1 1 3 5 6 8

19 16 15 15 13 7 6 0

GRUPA B Jadran Carine - Sabadelj Eger - Solnok Pro Reko - Špandau Steaua - AZC Alfen 1. Pro Reko 2. Eger 3. Solnok 4. Špandau 5. Jadran HN 6. Steaua 7. Sabadelj 8. AZC

8 8 8 8 8 8 8 8

7 5 5 5 4 3 2 0

0 1 0 0 1 0 0 0

7:8 6:3 12:4 9:8 1 2 3 3 3 5 6 8

21 16 15 15 13 9 6 0

dima sa igračem više”, dodao je Gojković.

U narednom kolu naš prvak igra u domu šampiona Evrope - protiv Solnoka, 28. februara.

K.B.

NAŠ TIKET PONEDJELJAK, 29.1. 2018.

SPORT

DNEVNE NOVINE

✓ Klub Briž – Standard ✓ Atromitos – PAOK ✓ Fejenord – Groningen ✓ Valensija – Barselona ✓ Galatasaraj – Konjaspor NOVI REKORD CRNE GORE U DVORANI

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

41 43

GG 2 1 2-3 1 Naši predstavnici sa domaćinima ZOI juče u Pjongčangu

Marija preletjela 190 centimetara u Brnu

NA ZOI SVEČANO PODIGNUTA DRŽAVNA ZASTAVA CRNE GORE

Marija Vuković u Brnu Brno, češki grad poznat po trkama Moto GP šampionata, po lijepom će pamtiti naša atletičarka.

Marija Vuković je na Međunarodnom atletskom mitingu “Brneška latka” postavila novi rekord Crne Gore u skoku uvis u dvorani.

Marija je preskočila 190 centimetara, a zahvaljujući tom rezultatu stigla

je do drugog mjesta na mitingu.

Prethodni rekord je iznosio 189 cm i bio je takođe u njenom vlasništvu, a postavila ga je na mitingu u njemačkom Kotbusu prošle godine.

Inače, u Brnu je prvo mjesto osvojila Uzbekistanka Nađa Dušanova sa preskočenih 192 cm.

K.B.

ODRŽAN MIMOZA KUP 2018.

Veterani Jadrana najbolji

Zavijorila se i u Pjongčangu

Treći put, nakon Vankuvera i Sočija, crnogorska zastava se zavijorila na Zimskim olimpijskim igrama. U južnokorejskom Pjongčangu, gdje sjutra počinje 23. priča zimskih Igara, svečano je podignuta državna zastava Crne Gore.

Sve se tradicionalno odigralo u Olimpijskom selu, a svečanu ceremoniju podizanja zastave, uz prisustvo naše sportske delegacije, pratio je i prigodan program u izvođenju domaćih umjetnika.

Našu zemlju će u Pjongčangu predstavljati troje sportista, a prva će na stazu skijašica Jelena Vujičić 12. februara kada je zakazan veleslalom za dame dva dana kasnije vozi se sla-

lom. Marija Bulatović će biti prvi crnogorski sportista koji će nastupiti u nordijskom skijanju (15. februara), dok će naš treći predstavnik Eldar Salihović, kao i Jelena, učestvovati u alpskom skijanju - njegov nastup u vele-

Crnogorska zastava u olimpijskom selu

POVRATAK U PROŠLOST DNEVNE NOVINE PRIJE PET GODINA

Sa turnira u Herceg Novom Treći put u Herceg Novom je održan Mimoza kup za veterane, a najbolji vaterpolo igrali su domaći takmičari.

Veterani Jadrana slavili su u konkurenciji 12 ekipa, a u finalu su bili bolji od ekipe Stari as iz Splita - 5:3. Domaćini su turnir završili bez po-

raza, a treće mjesto osvojio je Partizan.

Za najboljeg igrača proglašen je Ivan Rabadan (Stari as), najbolji strijelac bio je Goran Škarić (Gusar Omiš), dok najbolji golamn dolazi iz šampionske ekipe - Milovan Adžić.

K.B.

slalomu zakazan je 18, a slalom 22. februar.

Crnogorsku zastavu na ceremoniji svečanog otvaranja igara na Olimpijskom stadionu u Pjongčangu nosiće mlada Jelena Vujičić.

K.B.

Tvorac najveće Zvezde: Dobili bismo Mesijevu Barsu Naši klubovi tog januara 2013. bili su, kao i ovog, na pripremema u Antaliji, a tamo je izvještač Dnevnih novina naišao na dobro poznato lice. Ljupko Petrović, trener koji je sa Crvenom zvezdom 1991. pokorio Evropu, govorio je za naš list.

Prisjetio se čuvene generacije koju je predvodio naš Dejan Savićević, a tvrdio je da bi ta njegova Zvezda bila bolja od Barselone koja dominira posljednjih godina.

K.B.

44

SPORT

DRUGA ABA LIGA DESETI PORAZ TEODA

Finiš koban za Tivćane KRKA

TEODO

70 59

13 25 18 14 17 16 18 8 Šiška 5 Jančar Marineli 3 Škedelj 12 Bratož 15 Cinac 2 Dimec 8 Đapa Jošilo 17 Kovačević 5 Fifolt 3 Trener: Simon Petrov

Hadžibegović 16 Vušović Popović 10 Radonjić Radulović 15 Vučurović 2 Savić 4 Sekulović Bakić 2 Kaluđerović Abramović 10 Trener: Rajko Krivokapić

NOVO MESTO - Dvorana: SC “Leona Štuklja”. Gledalaca: 400. Sudije: Časlav Čukalović (Srbija), Vladimir Marić (BiH), Miljan Šobot (BiH).

E, da je ovako bilo u Z

EVROKUP TOP 16 6. KOLO UBJEDLJIV TRIJUMF BUDUĆ

Foto: Druga ABA liga

Predstavnik Slovenije je u najavi bio apsolutni favorit, a to je potvrdio sinoć u Novom Mestu - košarkaši Teoda izgubili su od Krke (59:70) u 17. rundi Druge ABA lige. Izabranici Rajka Krivokapića su nakon prvih deset minuta imali vođstvo, ali je domaćin zaigrao mnogo bolje i organizovanije i već do poluvremena preokrenuo 38:33.

U trećoj četvrtini viđena je igra koš za koš, a sve je riješeno u posljednjoj četvrtini. Teodo nikako nije uspijevao da uhvati pravi ritam, pogodili su svega osam poena, a primili 14. Bio je ovo deseti poraz Tivćana koji su ostali na diobi devetog mjesta...

SEMAFOR: Vršac - Primorska 74:68, Borac - Rogaška 92:78, Ohrid - Dinamik 90:106, Krka - Teodo 70:59; DANAS: Bosna - Split (18h); Lovćen - Ohrid (13. februar, 18h).

A.K.

Nikola Ivanović na sinoćnjem duelu

⌦ Alen Kasmić

Emir Hadžibegović tokom sinoćnjeg meča u Novom Mestu

BALKANSKA LIGA NOVI PORAZ IBRA

Rožajci pali za 10 minuta Ni druga promjena trenera nije pomogla - košarkaši Ibra doživjeli su novi poraz ove sezone u Balkanskoj ligi. Ekipa koju je sinoć sa klupe vodio Demir Kalić (zamijenio Muharema Vugdalića) ubjedljivo je izgubila od Baškimija (78:93) i ostala na samo jednoj pobjedi u grupi A. Rožajci su sinoć na poluvremenu bili u egalu 45:45, ali je sve riješeno u trećoj dionici. Očajno je jedini crnogorski predstavnik odigrao taj period, što su raspoloženi gosti iskoristili i dobili 24:9 taj kvartal. Do kraja nije bilo nikakve dileme, Mikaile Tmušić i ostali su lako sačuvali stečenu zalihu.

Upravo je bivši član Lovćena bio jedan od najefikasniji u redovima Baškimija sa 18 poena, dok je sjajnu partiju odigrao Marko Perović koji je meč završio sa 30 koševa. A.K.

IBAR

BAŠKIMI

78 93

18 27 9 24 31 14 24 24 Nurković 5 Feleć 19 Drašković 2 Simons 15 Džefers 2 Perović 30 E. Kalić 3 A. Kalić Huremović 2 Hadžibegović Vesković Trener: Demir Kalić

Zenelaj Tmušić Morina Mos Zoljo Biraj Baluku Krieziu Memkaj Paluši Mekdenijels Trener: Stratos Kukulekidis

17 18 11 14 19 5 5 4

ROŽAJE - Dvorana: SC “Bandžovo brdo”. Gledalaca: 200. Sudije: Erion Hoksaj (Albanija), Marli Kasemi (Albanija), Gilbert Hoksa (Albanija).

Istina da je ovo meč bio bez ikakvog rezultatskog značaja, ali je bio važan na psihološkom planu jer je stigao nakon tri vezana poraza. A, oni su ga iskoristili na pravi način i u velikom stilu najavili četvrtfinalne duele protiv Darušafake. Košarkaši Budućnost Volija treći put ove sezone su savladali Cedevitu, ovog puta ubjedljivo 84:52. Naravno, nije ovo bila osveta za poraz u ABA ligi prije nekoliko dana u Zagrebu koji ih je koštao prvog mjesta pred plejof, ali “plavi” su brutalnom partijom jasno pokazali “vitaminima” ko će biti favorit u polufinalnoj seriji. Sjajno su momci Aleksandra Džikića odigrali sinoćnji meč. Već od

ČETVRTFINALE

Darušafaka - Budućnost Bajern M. - Uniks Lokomotiva - Gran Kanarija R. Emilija - Zenit

GRUPA G Budućnost - Cedevita 84:52 Trento - Lokomotiva 71:74 1. Lokomotiva 2. Budućnost 3. Trento 4. Cedevita

6 6 6 6

6 4 2 0

0 12 2 10 4 8 6 6

starta su zaigrali agresivno u odbrani, dok su na drugoj strani bili rastrčani i šuterski raspoloženi i nakon prvih deset minuta pobjednik se već znao - 23 data poena, uz sa-

Kraj sezone za Barovića Od kada je obukao opremu crnogorskog šampiona nikako nije uspijevao da uđe u pravi ritam zbog povreda. A, kako sada stvari stoje sezona za Filipa Barovića je završena.

“U nastavku sezone ćemo biti lišeni usluga važnog igrača.

Lakše mi je bilo da gledam teren, kada se okrenem iza sebe, vidim Barovića sa štakama. To

me izbacivalo iz takta”, kazao je Džikić koji se osvrnuo na Aleksu Ilića koji je takođe bio van rostera na sinoćnjem meču. “Što više odmara bolje je.

Manje je bolno kada duže odmara. Nadam se da će za nedjelju (meč protiv MZT-a u ABA ligi) biti spreman, ako ne tada onda za Kup Crne Gore”, rekao je Džikić.

BUDUĆNOST

CEDEVITA

84 52

23 20 24 17 Ivanović 6 Su. Šehović 14 Dolmen 9 Kočić Se. Šehović 7 Starovlah 1 Gordić 9 Z. Nikolić 6 Gibson 10 Popović 4 Lendri 10 D. Nikolić 8 Trener: Aleksandar Džikić

6 17 12 17

Ukić Krušlin Perković Džonson Katić Nikols Slavica Žganec Musa Markota Ramljak Stipanović Trener: Jure Zdovc

10 9 2 5 2 2 4 6 2 4 6

PODGORICA - Dvorana: SC “Morača”. Gledalaca: 2.300. Sudije: Migel Perez (Španija), Žozef Bisan (Francuska), Jurgis Laurinavičius (Litvanija). Slobodna bacanja: Budućnost Voli 2-3 (66,7%), Cedevita 4-4 (100%). Šut za dva: Budućnost Voli 26-39 (66,7%), Cedevita 1235 (34,3%). Šut za tri: Budućnost Voli 10-21 (47,6%), Cedevita 8-23 (34,8%). Skokovi: Budućnost Voli 8+22, Cedevita 11+10. Asistencije: Budućnost Voli 16, Cedevita 10.

Ukradene lopte: Budućnost Voli 13, Cedevita 6. Greške: Budućnost Voli 14, Cedevita 19. Blokade: Budućnost Voli 2, Cedevita 2. Faulovi: Budućnost Voli 17, Cedevita 17.

45

SPORT

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

NBA LIGA

Derek Nidam

Pol Džordž i Vestbruk grme

Zagrebu

ĆNOST VOLIJA

mo šest primljenih donijeli su crnogorskom šampionu +17 i miran nastavak meča.

“Nama je cilj bio da pobijedimo više mečeva nego prošle godine, što i nije bio veliki problem. Slavili smo na devet mečeva, a tri ekipe sa kojima smo igrali biće u Top 8. Dakle, napravili smo iznenađenje”, rekao je Džikić nakon meča.

Pokušavao je hrvatski šampion da se probudi, u jednom navratu smanjio na “samo” 12 poena razlike, ali to je bilo sve. Budućnost je neutralisala sve u redovima Cedevite i već do poluvremena imala ogromnih +20 (43:23). Prednost je i u nastavku konstantno rasla, a prvi put je krajem treće četvrtine semafor u “Morači” pokazivao +30 (65:35). Džikić je svima pružio šansu, koliko je mogao uspio da odmori glavne igrače, Džastin Dolmen je dobio više prostora, a svakako da sve raduje povratak Petra Popovića o kojem je Džikić pričao nakon meča.

“On nije plej, nije bio, niti će ikada biti - on donosi energiju, a da bi to uradio mora da bude na maksimumu. On to nije, vidjelo se da se mučio, ali to je normalno. Mi smo zadovoljni što se vratio i što je zdrav, mada u profesionalnom sportu nikad niko nije potpuno zdrav”, istakao je Džikić i nastavio. “Od igrača se očekuje da neke stvari rješavaju sami kada su povrede u pitanju, da sprečavaju da budu teže. Oni to rade i čestitam im na tome.”

Veliki derbi u Ouklendu pripao je Oklahomi koja je sjajnom predstavom srušila aktuelnog šampiona Golden Stejt 105:125. “Grmljavinu” su do trijumfa vodili Rasel Vestbruk sa 34 poena, devet skokova i devet asistencija, dok ga je sjajno ispratio Pol Džordž sa 38 poena, šest ukradenih lopti i pet skokova. Na drugoj strani najefikasniji je bio Kevin Durent sa 33 koša.

A, Klivlend nikako da izađe iz krize. Lebron Džejms i ostali su na svom terenu izgubili od Orlanda (98:116). “Kavalirsi” su u drugom poluvremenu postigli svega 31 poen, primili 61 i to dovoljno govori o tome kako je igrao tim iz Ohaja. Džonatan Simons je vodio “magiju” sa 34 poena i sedam skokova, dok je 19 poena dodao Evan Furnije.

SEMAFOR: Golden Stejt Oklahoma 105:125, Klivlend - Orland 98:116, Milvoki - Njujork 103:89, Boston - Toronto 91:111, Memfis - Atlanta 82:108, Hjuston - Bruklin 123:113, Vašington - Filadelfija 102:115, Finiks - Los Anđeles Lejkersi 112:93. A.K.

NJUJORK NIKSI

Nema trofeja, ali su najvredniji

Iako godinama nije u vrhu najjače lige na svijetu, treću godinu zaredom Njujork je najvrednija NBA ekipa, a prvi put u istoriji svi klubovi vrijede najmanje milijardu dolara, rezultat je istraživanja magazina Forbs. Vrijednost “niksa” procijenjena je 3,6 milijardi dolara, na drugoj mjestu su LA Lejkersi (3,3 milijarde), treći aktuelni šampion Golden Stejt (3,1), dok top 5 zatvaraju Čikago (2,6) i Boston (2,5).

Prema Forbsu, najveći razlog povećanja vrijednosti svih ekipa je novi ugovor oko prodaje televizijskih prava iz sezone 2016/17. vrijedan 24 milijarde dolara, što je povećalo zarade klubova 68 odsto. A.K.

FIBA EK UBJEDLJIV PORAZ MORNARA OD CMOKIJA U MINSKU

Bolan evropski oproštaj Naporno putovanje do Laktaša, zahtjevan meč i pobjeda protiv Igokee, a onda još zahtjevniji put u daleku Bjelorusija su ostavili traga... Jer, kako drugačije objasniti bolan oproštaj od Evrope u Minsku.

Košarkaši Mornara doživjeli su debakl od Cmokija (84:45) u direktnom okršaju za prolaz dalje u Fiba Evropa kupu. Imao je Mornar prije dva kola sve u svojim rukama, ali je poraz od Bakena u prošlom kolu zakomplikovao sve, dok je bjeloruski šampion sa tri vezana trijumfa izborio vizu za plasman u plej-of. Totalna nezainteresovanost, vidljiv umor, teško kretanje i promašivanje vezanih zicera - sve se to moglo sinoć vidjeti u ekipi Mihaila Pavićevića u kojoj su dva Ameri-

Derek Nidam (20) i Brendis Reli Ros (10) su postigli 30 poena od ukupno 45 Mornara. Uz njih, u strijelce su se upisali još samo Vukota Pavić, Nemanja Vranješ i Uroš Luković

CMOKI

GRUPA K

Cmoki - Mornar Solnok - Baken 1. Baken 2. Cmoki 3. Mornar 4. Solnok

6 6 6 6

84:45 91:68 4 3 3 2

2 10 3 9 3 9 4 8

kanca (Derek Nidam 20 i Brendis Reli Ros 10) postigla ukupno 30 poena. Pored njih, u strijelce su se upisali još Vukota Pavić, Nemanja Vranješ i Uroš Luković.

A, po samom startu jučerašnjeg meča u hladnom Minsku mogao se naslutiti pobjednik. Punih šest minuta Barani su bili bez koša (primili 11), crnu seriju je na kratko prekinuo Ros za 11:2. Do posljednje sirene na terenu je postojala samo jedna ekipa, a košarkaši crnogorske ekipe izgledali su kao da su već na pauzi. U drugoj četvrtini brzom serijom 8:0 Cmoki je stigao do +20 (39:19), a do kraja je prednost samo rasla. Treća četvrtina donijela je -34, a posljednja nevjerovatnih -44 (83:39)...

Ovim porazom Mornar je završio ovosezonsku evropsku avanturu, pa će sada moći u potpunosti da se fokusira na ono što ga

MORNAR

84 45

22 19 24 19 10 12 12 11 Sedler 14 Adamović 2 Trascinecki 7 Salaš 2 Meščaraku 7 Semjanjuk 3 Korž 1 Cerapovic 24 Kudraucau 8 Paliaščuk 5 Kraviš 2 Grej 9 Trener: Andrej Krivonos

Ćalić Mićović Nidam 20 Pavićević Mijović Pavić 7 Vujošević Mugoša Ros 10 Vranješ 4 Bakić Luković 4 Trener: Mihailo Pavićević

MINSK - Dvorana: Minsk arena. Gledalaca: 1.640. Sudije: Kris Dods (Velika Britanija), Marko Vladić (Austrija), Pavel Fuška (Slovačka).

Slobodna bacanja: Cmoki 15-22 (68,1%), Mornar 1223 (52,1%). Šut za dva: Cmoki 18-36 (50%), Mornar 12-31 (38,7%). Šut za tri: Cmoki 1121 (52,3%), Mornar 3-20 (15%).

Skokovi: Cmoki 7+27, Mornar 12+23. Asistencije: Cmoki 19, Mornar 7. Ukradene lopte: Cmoki 11, Mornar 5. Greške: Cmoki 11, Mornar 19. Blokade: Cmoki 2, Mornar 0. Faulovi: Cmoki 24, Mornar 27.

čeka u ABA ligi. Veoma su blizu plasmana u plej-of regionalnog takmičenja i duelima sa Crvenom zvezdom.

A.K.

46

sport

FILIP MITROvIĆ

Napustio Budućnost i odlazi u Rudar

Filip Mitrović i Budućnost raskinuli su ugovor. Mladi 24-godišnji centralni bek nije se našao na spisku trenera Vladimira Vermezovića za pripreme u turskoj Antaliji i stavljen je na transfer listu.

On je sada slobodan igrač i nalazi se na korak od transfera u Rudar, gdje će sarađivati sa Miodragom Vukotićem, kod kojeg je bio nezamjenjiv u prošloj šampionskoj sezoni. Bivši igrač Mogrena, Mladosti i Bokelja trebao bi da se priključi pripremama pljevaljske ekipe.

Mitrović je za Budućnost odigrao ukupno 58 utakmica i postigao jedan gol. A.P.

vEST HEM

Evra čekićar

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

Mugošin pohod na Aziju EKSKLUzIvNO - NAPAdAČ NAšE REPREzENTAcIJE NOvI ČLAN JUžNOKOREJSKOG INČONA

Poslije Njemačke i Moldavije vrijeme je za novi zadatak – naredna stanica u karijeri Stefana Mugoše je Južna Koreja, saznaju Dnevne novine.

Napadač našeg nacionalnog tima je potpisao za Inčon junajted – Mugoša je nekoliko dana boravio u Koreji, prošao medicinske testove, prije nego što je stavio paraf na dvogodišnji ugovor.

Eks napadač Budućnosti i Mladosti je proteklih pola godine proveo u Šerifu – u taboru moldavskog velikana je odigrao 13 ligaških utakmica i postigao sedam golova. Pored

Mugoša je na stolu iMao nekoliko ponuda iz evrope, ali se na kraju u dogovoru sa MenadžeroM nikoloM škreljoM opredijelio za odlazak u južnu koreju domaće lige, veliko iskustvo je stekao i nastupima u grupnoj fazi Lige Evrope gdje je zabilježio četiri nastupa – dva protiv Kopenhagena i po jedan u duelima sa moskovskom Lokomotivom i češkim Zlinom.

Dvadesetpetogodišnji golgeter se ljeta 2014. godine otisnuo u inostranstvo potpisavši za Kajzerslautern – u matičnom klubu Miroslava Klosea nije dobio pravu šansu, pozajmljen je u Aue gdje se dokazao sa četiri pogotka.

Uslijedio je transfer u Minhen 1860, zatim neslućeni organizacioni i finansijski problemi kluba iz Bavarske, epizoda u Karlsrueu (dva gola), pa onda Moldavija...

Selektor Crne Gore Ljubiša Tumbaković mu je u sedam navrata pružio šansu u u kvalifikacijama za Svjetsko prvenstvo, a Podgoričanin je

to znao da iskoristi. Golovima protiv Poljske (u Podgorici i nezaboravnim makazicama u Varšavi) Mugoša je potvrdio da posjeduje klasu. Na stolu je bilo nekoliko ponuda iz Evrope, ali se na kraju u dogovoru sa menadžerom Nikolom Škreljom opredijelio za Južnu Koreju.

Inčon je „mlad klub“ osnovan 2003, a već 2005. godine je bio vicešampion Južne Koreje. Protekle sezone je ispunjen cilj, odnosno opstanak u društvu najboljih, a već ove, sa Mugošom u napadu i još nekoliko pojačanja, raste želja za gornjim dijelom tabele. U.R.

GOLMAN ČELSIJA TIBO KURTOA POSLAO PORUKU ČELNIcIMA REAL MAdRIdA

Patris Evra se nakon četiri godine vratio u Englesku. Iskusni 36-godišnji lijevi bek potpisao je kao slobodan igrač ugovor do kraja sezone sa Vest Hemom, u kojem će nositi broj 27...

“Jako sam srećan što sam postao “čekićar i što sam se vratio u Premier ligu. Volim ovu igru.

Nevjerovatno je vratiti se ovdje i zahvalan sam Vest Hemu što mi je dao priliku da radim svoj posao. Radiću naporno, zabavljati se sa saigračima i pružiti sve od sebe na terenu u ovom dresu”, rekao je Evra na predstavljanju.

Francuz je u novembru raskinuo ugovor sa Marsejom jer je udario navijača tog kluba na gostovanju u Ligi Evrope protiv Vitorije Gimaraeš.

A.P.

Srce i porodica Su mi u madridu

Poznato je da Real Madrid želi da dovede novog golmana za sljedeću sezonu. Tu je vječita želja David De Hea, ali Mančester junajted za njega traži čak 130 miliona eura. Zato su se “merengesi” okrenuli dvorištu Čelsija, čiji gol čuva Tibo Kurtoa, nekadašnji golman Atletiko Madrida. Belgijanac ima ugovor sa “plavcima” do ljeta 2019. godine, a u toku su pregovori oko njegovog produženja. Kurtoa bi produžio ugovor sa londonskim klubom. Međutim...

“Moja lična situacija je vezana za Madrid. Žena i dvo-

je djece mi tamo živi. Stalno mi pričaju da im nedostajem i kad god imam priliku odem u Španiju. Nije to lako... Srce mi je u Madridu, što je logično. Zato, ukoliko me Real hoće neka kontaktira Čelsi i vidjećemo”, rekao je Kurtoa.

Ipak, tu nije stao...

“Volim Španiju, grad... Proveo sam odlične tri godine i tamo postao čovjek. Stekao sam mnogo prijatelja i plakao kad sam otišao iz Atletika. U Londonu je mnogo hladnije... Ako me Real želi, moja porodična situacija može da utiče”, zaključio je.

A.P.

Kurtoa i Ronaldo

47

SPORT

ČETVRTAK, 8. 2. 2018.

SPORTSKI EKRAN ARENASPORT 1 18:00h 21:00h 02:00h

Bosna – Split, košarka Grenobl – Strazbur, fudbal Djuk – S. Karolina, košarka

11:00h 12:45h 14:30h 17:00h

Sofija Open, tenis Sofija Open, tenis Sofija Open, tenis Sofija Open, tenis

18:30h 21:30h

Atromitos – PAOK, fudbal Valensija – Barselona, fudbal

19:00h

Rajn-Nekar Leven – TBV Lemgo, rukomet

15:30h 18:00h 20:15h

ATK Kolkata – Kerala, fudbal Rusija – Portugal, futsal Panatinaikos – Baskonija, košarka

21:00h

Kazahstan – Španija, futsal

20:05h

Makabi – Barselona, košarka

20:00h

Tent Obrenovac – Ostende, odbojka

20:30h

Valensija – CSKA, košarka

20:45h

Unikaha – Efes, košarka

12:00h 13:15h 02:00h 03:30h 05:30h

ZOI, ski skokovi probna runda (m) ZOI, ski skokovi kvalifikacije (m) ZOI, umetničko klizanje timovi (m) ZOI, umetničko klizanje timovi (parovi) Švajcarska – Norveška, karling

01:55h 02:50h

ZOI, fristajl skijanje kvalifikacije (ž) ZOI, alpsko skijanje, spust trening (m)

ARENASPORT 2

ARENASPORT 3 ARENASPORT 4 SPORTKLUB 1 SPORTKLUB 2 SPORTKLUB 3 SPORTKLUB 4 SPORTKLUB 5

SANČEZU 16 MJESECI USLOVNOG ZATVORA ZBOG UTAJE POREZA

Koliko košta sloboda Nakon Lionela Mesija, Havijera Maskerana, Žozea Murinja, Anhela Di Marije i Rikarda Karvalja, nova fudbalska zvijezda osuđena je zbog utaje poreza u Španiji. Aleksis Sančez će zbog utaje miliona eura tokom 2012. i 2013. godine isto toliko morati da plati državi Španiji, ali uz kamate. Takođe, Čileanac je osuđen na 16 mjeseci zatvora, ali kaznu, kao i njegovi prethodnici, neće odslužiti iza rešetaka jer je španski zakon blag prema svima koji naprave prvi prestup i dobiju kaznu manju od dvije godine. Time je još jednom u praksi dokazano da se, očigledno, na svijetu sve može platiti novcem, pa čak i sloboda.

Napadač Mančester junajteda samo je jedan u nizu zvijezda koje su imale problema sa zakonom u Španiji. Mesi i njegov otac Horhe su optuženi za utaju poreza od 4,1 miliona eura između 2007. i 2009. godine, nakon čega su osuđeni na 21 mjesec zatvora, te su platili 5,6 miliona eura i izbjegli robiju. Murinjo je platio tri miliona eura i nagodio se sa sudom, dok je Karvaljo osuđen na sedam mjeseci i izvukao se sa 142.000 eura. Di Marija je osuđen na godinu dana, ali je platio 1,3 miliona i ostao na slobodi.

Maskerano je utajio 1,5 miliona između 2011. i 2012. godine, a platio je na kraju 815.000 eura.

Posljednji u nizu koji je

30,6

MILIONA EURA ZAJEDNO SU U ŠPANIJI UTAJILI MESI, RONALDO, MURINJO, SANČEZ, DI MARIJA, MASKERANO I KARVALJO.

56 MJESECI ZATVORSKE KAZNE, KOJU NISU ODSLUŽILI, ZAJEDNO SU ZBOG UTAJE POREZA DOBILI LEO I HORHE MESI, SANČEZ, KARVALJO I DI MARIJA.

završio na sudu iz istog razloga je Kristiano Ronaldo. Portugalac se tereti za utaju od čak 14,7 miliona eura, ali se pred sudom izjasnio da je nevin.

Suđenje je u toku, a Ronaldo je otpužen da je od 2009. do 2014. prebacivao novac na Devičanskim ostrvima i preko falsifikovanih dokumenata oštetio Španiju za pomenuti iznos. Iako tvrdi da je nevin, napadač je spreman da sarađuje i na kraju plati traženih 14,7 miliona eura.

A.Popović

SPORTKLUB 6 EUROSPORT

EUROSPORT 2

Izdavač: Dnevne novine d.o.o. Prvi broj izašao 10. oktobra 2011. Ul. 19. decembar br. 5, Južna tribina stadiona pod Goricom

Nenad AMIDŽIĆ, izvršni direktor (nenad.amidzic@dnovine.me) Vesna ŠOFRANAC, glavni i odgovorni urednik, Goran POPOVIĆ, zamjenik glavnog i odgovornog urednika

(desk@dnovine.me) Vikend izdanje: Samir RASTODER samir.rastoder@dnovine. me Politika: Mili PRELEVIĆ (politika@dnovine.me), Ekonomija: Bojana DESPOTOVIĆ (bojana.despotovic@dnovine.me) Hronika: Nataša PAJOVIĆ (hronika@dnovine.me), Društvo: Bojana PEJOVIĆ (drustvo@dnovine.me), Crna Gora: Željko VUKMIROVIĆ (crnagora@dnovine.me), Kultura: Jelena BOLJEVIĆ (kultura@ dnovine.me) , Svijet: Nikola MIJUŠKOVIĆ (svijet@dnovine.me), Zabava: Filip JOVOVIĆ (zabava@dnovine.me), Sport: Miloš ANTIĆ (sport@dnovine.me), Foto: Vedran ILIĆ (foto@dnovine.me)

redakcija@dnovine.me

ZANIMLJIVO

AKTUELNO

POTPREDSJEDNIK MAJK PENS NAJAVIO

SAD uvode najoštrije sankcije Sjevernoj Koreji Američki potpredsjednik Majk Pens najavio je da SAD pripremaju da narednih dana objave ‘’najoštrije i najagresivnije’’ ekonomske sankcije Sjevernoj Koreji.

Nastavićemo da izolujemo Sjevernu Koreju dok ne odustane od svog nuklearnog programa i programa razvoja balističkih raketa jednom za svagda, rekao je Pens nakon sastanka sa japanskim premijerom Šinzo Abeom.

On je Sjevernu Koreju nazvao ‘’tiranskim i najrepresivnijim režimom’’.

Ponovio je stav Vašingtona da su ‘’sve opcije na stolu’’ kada je riječ o Sjevernoj Koreji.

REKAO KOLEGI DA JE SARADNIK NACISTA Evropski parlament opozvao je juče poslanika Rišarda Čarneckog iz Poljske sa potpredsjedničke funkcije, nakon što je kolegu iz opozicione poljske partije Rožu Tuna nazvao saradnikom nacista.

Za njegovu smjenu glasa-

lo je 447 evropskih poslanika, dok je 196 bilo protiv, javila je agencija AP. Čarnecki, jedan od 14 potpredsjednika EP, ostaje član parlamenta u Briselu, gdje predstavlja poljsku vladajuću Pravo i pravda.

NA TAJVANU

Novi snažan zemljotres

VIBER PRIZNAO KOSOVO

Pozivni broj +383 stavljen u funkciju Pozivni broj za Kosovo +383, koji bi trebalo da stupi na snagu tek sredinom godine kao rezultat Briselskog dogovora, već je dostupan na Viberu.

Telefonski kod Kosova (+383) počeoje da funkcioniše u apli-

SMIJENJEN POTPREDSJEDNIK EP

kacijama za mobline telefone, prenosi Telegrafi.com.

Pozivni broj +383 dodijeljen je Kosovu prije dvije godine, kada su Beograd i Priština 2015. godine, postigli sporazum o telekomunikacijama.

Doživotni zatvor za 64 vojnika Turski sud juče je osudio na doživotnu kaznu zatvora 64 pripadnika vojske zbog učešća u neuspjelom vojnom puču u julu 2016. Sud je oslobodio oko 100 optuženih, prenio je Rojters.

U optužnici se navodi da su vođe puča prevezle studente vojne akademije, koji nijesu sumnjali u pravi cilj, u glavni štab kako bi se suočili sa civilima koji su se suprotstavljali pokušaju puča.

Ne javljajte se na pozive sa +675 Kompanija M:tel upozorila je korisnike da ne pozivaju povratno nepoznate strane brojeve, s obzirom da je detektovan veći broj poziva u njihovoj mreži sa destinacije +675 (Papua Nova Gvineja).

“M:tel apeluje na sve svoje korisnike da nikako ne odgovaraju na pozive, niti uzvraćaju poziv niti porukama odgovaraju na nepoznate brojeve”, saopšteno je iz kompanije.

Oni su zamolili sve korisnike da bilo kakvu sumnjivu aktivnost odmah prijave na broj korisničkog servisa 1600 koji je dostupan 24 sata.

Novi snažan zemljotres od 6,1 stepeni Rihtera pogodio je juče ostrvo Tajvan kod Kine.

Informacija o novim žrtvama i načinjenoj materijalnoj šteti još nema.

U Hualijenu, koji se nalazi 180 kilometara od glavnog grada Tajpeja, živi oko 100.000 ljudi. Mediji prenose da je 40.000 domova ostalo bez vode, a oko 1.900 bez struje.

ROUZI

Golubovci GRADSKA OPŠTINA

SPECIJALNI DODATAK

ČETVRTAK, 8. FEBRUAR 2018.

Intervju: Dušan Radonjić, predsjednik Gradske opštine Golubovci

Uskoro bulevarom do Podgorice

Naselja u Zeti osvijetljena

Milionske investicije ubrzano mijenjaju sliku Zete Veliki potencijal za razvoj turizma i poljoprivrede

Novi reciklažni centar

Mala, ali efikasna uprava

2 DAN OPŠTINE GOLUBOVCI

Nagrada Gradske opštine Golubovci za 2018. godinu FUDBALSKI KLUB ZETA Poznato je da je Zeta rasadnik sportskih talenata i uspješnih sportskih klubova. Jedan od najuspješnijih i najtrofejnijih je upravo FK „Zeta” koji od osnovanja, od 1927. godine, bilježi brojne uspjehe. Svakako najveći uspjeh ovog kluba bio je osvajanje šampionske titule u takmičarskoj 2006/07. godini, kada je „Zeta” postala prvi šampion Crne Gore u fudbalu od proglašenja nezavisnosti. Generacije perspektivnih fudbalera – pionira, omladinaca, kadeta, su godinama unazad na najbolji mogući na-

čin promovisali ovu sredinu i do- prinijeli brojnim osvojenim titulama, a o uspješnosti kluba svjedoči i činjenica da je u više navrata, pa i u 2017. godini, proglašavan za najbolji sportski kolektiv. Svi ti ostvareni rezultati FK „Zeta” i doprinos koji on daje na polju sporta, čine više nego opravdani osnov da se ovom sportskom kolektivu dodijeli nagrada Gradske opštine.

SOFIJA KLIKOVAC Gospođa Sofija Klikovac se smatra doajenom predškolskog obrazovanja u Crnoj Gori. Ova izuzetno cijenjena dama zaslužna je za postavljanje temelja predškolskog vaspitanja i obrazovanja u našoj zemlji, kao i začetnik ideje otvaranja prvih vrtića na teritoriji Opštine Golubovci - u okviru OŠ „Zarija Vujošević” u Matagužima i vrtića „Zvjezdani vrt” u Golubovcima, davne 1992. godine. Sofija Klikovac je ostvarila nesumnjiv doprinos unapređenju predškolskiog sistema obrazovanja kroz uvođenje inovacija, moderne organizacije rada i primjene kvali-

tetnih međunarodnih programa koji se i danas primjenjuju, stvarajući na taj način uslove za zdrav rast i razvoj djece i njihovu kvalitetnu pripremu za dalje školovanje i odrastanje. Upravo zbog te njene podrške koju nesebično pruža našim predškolcima, čak i sad nakon odlaska u penziju, uvažena gospođa Klikovac zaslužuje ovu nagradu.

NADA VUJOVIĆ Gospođu Nadu Vujović krase izuzetne ljudske vrline, prije svega humanost i požrtvovanost. Više od 40 godina ona nesebično pomaže majkama Zete u brizi oko novorođenčadi, učeći ih i usmjeravajući ih kako da na najbolji način brinu o svojoj djeci tokom prvih dana njihovih života. Mnoge generacije novorođenčadi držale su i previjale ruke ove humane žene – majke, a roditeljima je davala savjete i pomagala u počecima roditeljstva. Žiri za

dodjelu Nagrade Gradske opštine Golubovci je prepoznao zasluge babice Nade, a na inicijativu upravo majki Zete, za uručenje ove prestižne nagrade kao zahvalnost za njen dugogodišnji human rad, požrtvovanost i posvećenost njenim najmlađim građanima.

Intervju: Dušan Radonjić, predsjednik Gradske opštine Golubovci

MILIONSKE INVESTICIJE UBRZANO MIJENJAJU SLIKU ZETE Tokom 2018. godine će mnoge kapitalne investicije i projekti biti završeni, kao uspješan epilog višegodišnjih ulaganja u poboljšanje kvaliteta života na ovom području

⌦ Goran Popović I ove godine Gradska opština Golubovci sa ponosom slavi ovaj dan, kao sjećanje na 8. februar 1879. godine, kada je Zeta oslobođena od viševjekovne turske okupacije i ponovo pripojena slobodnoj Crnoj Gori. I ovu priliku koristim da svim građanima Gradske opštine čestitam praznik, kaže DN predsjednik Gradske opštine Golubovci, koji je na čelu lokalne uprave gotovo od njenog osnivanja.

DN: Šta karakteriše razvoj Golubovaca i Zete u posljednjih desetak godina?

Radonjić: Sa sigurnošću mogu reći da je ovo period najvećih ulaganja u područje Zete. Milionske investicije se realizuju iz godine u godinu i ubrzano mijenjaju sliku ove, nekada ruralne sredine, u budući, savremeni i značajni lokalni centar sa sve više urbanih karakteristika. I 2018.

će biti godina u kojoj će mnoge kapitalne investicije i započeti projekti biti okončani, što će biti uspješan epilog višegodišnjih ulaganja u poboljšanje kvaliteta života na ovom području.

DN: Po čemu je specifično ovo područje?

Radonjić: Rijetko se koje područje, poput Zete, može pohvaliti izuzetnom saobraćajnom povezanošću. Na području Golubovaca smještene su dvije vazdušne luke, civilni i vojni aerodrom.

Aerodrom, koji je funkcionalno veoma dobro pozicioniran, zbog prirodnih karakteristika ovog prostora otvoren je 365 dana u godini. Željeznička pruga Bar–Beograd dužinom od 18,5 km dijagonalno siječe teritoriju opštine Golubovci. Na dijelu pruge koja prolazi kroz područje Zete su četiri stanice - Aerodrom, Golubovci, Morača i Zeta.

Rijekom Bojanom je takođe moguće da manji brodići i jahte dopru i uživaju u biseru prirode kakvo je Skadarsko jezero, tako da je konekcija s morem, osim željezničkim i drumskim saobraćajem, moguća i vodom.

DN: Ipak, i dalje insistirate na daljoj izgradnji i modernizaciji saobraćajnica...

Radonjić: Da, jer izgradnja saobraćajne infrastrukture je glavni preduslov privrednog i svakog drugog razvoja. Zbog sve užurbanijeg načina života opredijelili smo znatna sredstva u izgradnju i modernizaciju saobraćajnica. Okosnicu saobraćajne mreže

8. FEBRUAR čini magistralni put M2 Podgorica-Petrovac, koji je rekonstruisan na potezu od Ulice Vojislavljevića do raskrsnice za aerodrom, što predstavlja dionicu I obilaznice oko Golubovaca.

Radovi su nastavljeni izgradnjom dionice III od kružnog to-

ka u Mojanovićima do kružnog toka u Goričanima, a okončani su u maju 2014. godine. Nedavno je započeta i realizacija projekta vrijednog više od šest miliona eura, na dionici II, od kružnog toka za skretanje ka aerodromu do kružnog toka u Mojanovićima.

DN: Zeta ima razgranatu mrežu lokalnih puteva. Kako se oni održavaju?

Radonjić: U prethodnoj godini je uloženo oko 590.000 eura u rekonstrukciju lokalnih puteva na teritoriji Zete. Asfaltirali smo i rekonstruisali saobraćajnice su u Botunu u dužini od 1,6 km, u istoj dužini u Balabanima, u Bijelom Polju dužine 1,7 km i u Mojanovićima u dužini od 1,3 km, gdje je, kao i u Bijelom Polju, urađeno proširenje kolovoza na 5,5 i šest metara.

I u narednom periodu Gradska opština će nastaviti istim tempom i obezbijediti kontinuitet investiranja u rekonstrukciju lokalnih puteva. Od 2014. godine uložili smo 1,69 miliona eura, izgradili i rekonstruisali oko 26 kilometara putne

3

Zeta polako ali sigurno poprima karakteristike moderne, urbane i u potpunosti komunalno opremljene sredine mreže, dok će u 2018. u lokalnu putnu infrastrukturu biti uloženo još 300.000 eura. Takođe, naše opredjeljenje vezano za poboljšanje bezbjednosti je prepoznato i od Željezničke infrastrukture Crne Gore, koja je u svojim planovima predvidjela da tokom 2018. godine rekonstruiše dva pružna prelaza – na Cijevni i u Mahali.

DN: U toku je gradnja saobraćajnica i od regionalnog značaja...

Radonjić: Tako je, krajem 2017. godine počela je izgradnja saobraćajnice Golubovci – Mataguži, kao najznačajnije lokalne saobraćajnice u Zeti. U toku je izgradnja prve dionice, ukupne dužine 590 metara u vrijednosti od oko 400.000 eura. Po završetku radova početkom marta, saobraćajnica će imati dvije kolovozne trake širine po 3,25 m, obostrane trotoare širine dva metra, rasvjetu i atmosfersku kanalizaciju, odnosno sve one karakteristike koje treba da posjeduje jedna moderna saobraćajnica od regionalnog značaja.

DN: I prolaznici primijete da je Zeta sve bolje osvijetljena...

Radonjić: Pa, znate, kvalitetna putna infrastruktura podrazumijeva i kvalitetno osvijetljene saobraćajnice, a broj takvih se iz godine u godinu povećava. Samo tokom 2017.godine uloženo je oko 148.000 eura u te svrhe, po-

stavljeno je više od 10 km nove javne rasvjete, i to uz saobraćajnicu od marketa „Gold” ka Golubovcima, uz put kroz Berislavce, uz putni pravci Balabani – Gostilj, Vukovci, Balabani – Gošići, a osvijetljene su i saobraćajnice u Golubovcima i Mojanovićima.

DN: Šta je urađeno na planu vodosnabdijevanja?

Radonjić: Zeta polako ali sigurno poprima karakteristike moderne, urbane i u potpunosti komunalno opremljene sredine. Osim ulaganja u putnu infrastrukturu, još jedan veoma bitan segment unapređenja uslova života građana je i vodovodna infrastruktura.

U okviru vodovodnog sistema Zete izgrađena su dva rezervoara, jedan na Vranjskoj gori, kapaciteta 800 kubnih metara, i rezervoar Orlovina kapaciteta 2.000 kubika. Sa bunarom u Vuksanlekićima ovi objekti čine dio jedinstvenog vodovodnog sistema koji ima kapacitet da snabdijeva sva naselja Zete.

Do sada je završeno priključenje naselja Gornje Zete, Botuna, dijela Mahale, dijela Mojanovića, dijela Golubovaca i naselja Vukovci. U toku su radovi na rekonstrukciji sekundarne vodovodne mreže u Mahali, za čije svrhe će biti utrošeno oko 130.000 eura, dok će se u narednom periodu, u saradnji sa preduzećem „Vodovod i kanalizacija”, nastaviti priključivanje na vodovodnu mrežu, pri čemi će akcenat biti stavljen na naselja Donje Zete.

Stvaranjem jedinstvenog i zaokruženog vodovodnog sistema na teritoriji Zete, obezbijedićemo uslove da svako naselje i svako domaćinstvo ima priključak na vodovodnu mrežu.

DN: Šta je sa drugim komunalnim službama?

Radonjić: Kao područje izuzetno bogato prirodnim ljepotama, posebno vodimo računa o zaštiti životne sredine. Podsjetiću, 2009. godine na području Gradske opštine Golubovci bile su ukupno 74 posude za odlaganje otpada, koje su pražnjene

Resursi DN: Koji su glavni razvojni resursi Zete?

Radonjić: Zeta predstavlja najveći prirodni resurs u Crnoj Gori za razvoj poljoprivredne proizvodnje, to je prava poljoprivredna riznica.

Osim toga, zahvaljujući prirodnim ljepotama, saobraćajnoj povezanosti i blizini mora, možemo da imamo i vrlo atraktivnu turističku ponudu. Skadarsko jezero, kao glavni činilac turističke ponude, odavno više nije samo prolazna stanica za ptice i stanovište raznih vrsta riba, već je privlačno za mnoge ljubitelje prirode. Iz godine u godinu zabilježen je sve veći priliv turista iz raznih krajeva svijeta, ali to nije dovoljno. To su osnovni razvojni resursi ovog kraja koji nijesu dovoljno iskorišćeni i koje moramo staviti u funkciju razvoja Zete, mnogo bolje ih valorizovati.

Imamo i taj tranzitni potencijal. Mi smo na čvorištu puteva i imamo vrlo visoku frekvenciju saobraćaja, tako da uz te glavne saaobraćajnice može biti interesantna svaka vrsta preduzetništva – stovarišta, skladišta, veletrgovina, transport, pretovar robe, hotelski i ugostiteljski kapaciteti... jednom ili dvaput nedjeljno. Danas imamo 503 takve posude na 343 mikrolokacije i ona se prazne svakodnevno. Problem odlaganja otpada je, nažalost, na ovom području veoma izražen, ali su sve učinkovitiji napori JP„Čistoća” da održi našu životnu sredinu čistom. U tom cilju je u prethodnioj godini uređeno i nedavno stavljeno u funkciju Reciklažno dvorište u Goričanima, projekat vrijedan skoro 150.000 eura, koji će doprinijeti boljem očuvanju životne sredine na ovom prostoru kroz podsticanje odgovornijeg upravljanja otpadom.

Građani uvijek imaju kome da se obrate DN: Izbori su ove godine. Šta očekujete?

Radonjić: Očekujemo da opet dobijemo mandat da kvalitetno i odgovorno vodimo Zetu naprijed, jer smo to i do sada radili upravo na takav način.

Nije lako preuzeti kompletnu odgovornost, kao subjekt koji ima apsolutnu vlast. Za sve što se dešava loše krivi smo mi, ali i za sve što se dešava dobro za-

služni smo mi. Građani će odmjeriti koliko smo dobro radili, ali mislim da sve što smo uradili, posebno u ovom posljednjem mandatu, nas preporučuje da ponovo dobijemo u istoj ili većoj mjeri povjerenje Zećana.

DN: Kakva je, inače, bila komunikacija sa građanima?

Radonjić: Mislim da se ovaj oblik lokalne uprave dobro valorizovao u prethodnih 10 go-

dina. Građani imaju u svakom trenutku kome da se obrate da riješi neki njihov problem. Sa ponosom ističem činjenicu da sam među najaktivnijim predsjednicima opština u CG što se tiče komunikacije sa građanima. To potvrđuje i statistika.

Jako nam je stalo da čujemo mišljenje građana, njihove probleme i pokušamo da ih u hodu zajedno rješavamo.

4 DAN OPŠTINE GOLUBOVCI Milenko Mića Maraš, predsjednik Skupštine GO Golubovci

MAKSIMALNO POŠTOVAN DIGNITET PARLAMENTA L

okalni parlament uživa povjerenje svih njegovih subjekata. Tome svjedoči i činjenica da su u njegov rad uključeni i predstavnici opozicionih partija. Dijelom se, nažalost, stanje iz republičkog parlamenta preslikava i kod nas, ali, rekao bih, u najblažoj formi, ocijenio je predsjednik Skupštine GO Golubovci Milenko Mića Maraš.

On podsjeća da je Skupština Gradske opštine Golubovci konstituisana 26. decembra 2006. godine. Tokom desetogodišnjeg perioda vladajuću većinu u parlamentu je činio DPS, i to do lokalnih izbora 2014. u koaliciji sa SDPom, a tokom trećeg mandata, od juna 2014. godine, DPS samostalno vrši vlast u GO Golubovci. Pored DPS-a, koji ima 12 odbornika, Skupštinu danas čine predstavnici još dva politička subjekta - DF sa šest i SNP sa četiri odbornika.

Skupština Gradske opštine je zakonodavni organ. Ona donosi Statutarnu odluku, Finansijski plan Gradske opštine, Završni račun, druge propise i akte u okviru nadležnosti propisanih Zakonom o Glavnom gradu i Statutarnom odlukom. Shodno izmjenama i dopunama Zakona o Glavnom gradu, koje su stupile na snagu krajem januara 2016. godine, Skupština Gradske opštine dobija veće nadležnosti, u smislu donošenja odluka i propisa, koje je u prethodnom periodu donosila Skupština Glavnog grada, kaže Maraš.

TRI NOVA NASELJA „U junu 2016. godine lokalni parlament je, nakon sprovedene javne rasprave, prvi put Odlukom o naseljima i granicama naselja u skladu sa Zakonom o teritorijalnoj organi-

zaciji Crne Gore, definisao teritoriju opštine Golubovci u okviru Glavnog grada, i koja naselja čine tu teritoriju i njihove granice. Tada je ustanovljeno novo naselje – Donja Cijevna, a u oktobru 2017. godine je usvojila izmjene i dopune ove Odluke, definišući još dva nova naselja - Anovi i Gošići, koji su do tada bili u sastavu naselja Golubovci. Shodno ovoj odluci, na teritoriji opštine Golubovci sada ima 22 naselja, dok se administrativno područje prostire na površini od 15.305 hektara“, ističe Maraš. „Izmjenama i dopunama Zakona o Glavnom gradu definisano je da će Skupština Gradske opštine, do konstituisanja Skupštine opštine u

okviru Glavnog grada, što će uslijediti nakon lokalnih izbora u ovoj godini, donositi i druge propise i opšte akte u skladu sa Zakonom o Glavnom gradu.

Novi saziv Skupštine će imati 32 odbornika u odnosu na dosadašnja 22, a donosiće Budžet opštine, Završni račun, propise u dijelu nadležnosti vezanih za naplatu poreza i drugih doprinosa, te iz oblasti planiranja i uređenja prostora“, podsjeća Maraš.

PARLAMENT FUNKCIONIŠE BESPREKORNO „Tokom proteklih godina Skupština Gradske opštine Golubovci je funkcionisa-

Novi status Golubovaca u okviru Glavnog grada Izmjene i dopune Zakona o Glavnom gradu usvojene su u januaru 2016. godine, a tim izmjenama definisana je „opština u okviru Glavnog grada“ kao novi, specifični oblik lokalne samouprave, odnosno jedinicu lokalne samouprave. Zakonom je propisano i niz obaveza koje se moraju ispuniti u procesu transformacije Gradske opštine u opštinu u okviru Glavnog grada. „To znači da će se opština u okviru Glavnog grada – Golubovci i svi njeni organi konstituisati nakon lokalnih izbo-

ra koji će biti u prvoj polovini ove godine. Tada će biti izabrani predsjednik Skupštine i predsjednik opštine u okviru Glavnog grada, a zatim će se formirati svi organi uprave i službe, neophodni za funkcionisanje opštine. Takođe, uslijediće donošenje Statuta opštine, budžeta opštine i drugih propisa u skladu sa zakonom. Donošenjem Statuta opštine u okviru Glavnog grada - Golubovci, prestaće da važi Statutarna odluka dosadašnje Gradske opštine“, objašnjava Maraš.

la besprekorno, utvrđenom dinamikom. Dignitet parlamenta, kao i autoritet odbornika, maksimalno su poštovani“, ocjenjuje Maraš. Zasijedanja Skupštine bila su redovna i u skladu sa Statutarnom odlukom, Zakonom i Poslovnikom, a u radu sjednice učestvuju sve partije, vladajuća većina, kao i opozicione partije. Razmatraju se predlozi odluka i drugih materijala, predviđeni Programom rada, kao i drugi, za koje se ustanovi da ih je neophodno razmotriti.

Odluke su usvajane glasovima vladajuće većine, u najvećem broju slučajeva. Imali smo u proteklom periodu, pa i danas, slučajeve da su pojedine odluke, inicijative, kao i materijali, usvajani jednoglasno, glasovima svih odbornika, što svjedoči o demokratskom potencijalu koji Skupština posjeduje“, smatra Maraš.

Da lokalni parlament uživa povjerenje svih njegovih subjekata, svjedoči i činjenica da su u pripremu odluka i propisa iz nadležnosti Skupštine i Gradske opštine, uključeni i pojedini predstavnici opozicionih partija. „Formirana je Komisija za izradu Statuta opštine u okviru Glavnog grada, koju čine odbornici DPS-a i odbornik SNP-a. Odbornici DFa, iako pozvani, nijesu htjeli da učestvuju u radu. Predstavnici ove političke partije, kao i SNP-a, ipak su učestvovali u konsultacijama i radu

Koordiniran rad sa Skupštinom Glavnog grada „Program rada Skupštine donosi se za kalendarsku godinu“, objašnjava Maraš. „U pripremi ovog dokumenta služba Uprave Gradske opštine upućuje poziv ovlašćenim subjektima za predlaganje tema za Program rada predsjedniku Gradske opštine, odbornicima, klubovima odbornika, NVO sektoru i mjesnim zajednicama. Program rada sadrži sve one teme, predloge odluka i drugih akata, planirane za donošenje u kalendarskoj godini.

Razmatranje pojedinih tema je usklađeno sa radom Skupštine Glavnog grada, kao što je prethodno davanje saglasnosti na Nacrt lokalnih planskih dokumenata od strane lokalnog parlamenta, što je jedan od uslova za njegovo konačno usvajanje u Skupštini Glavnog grada.

Nakon izmjena i dopuna Zakona o Glavnom gradu, Program rada je u 2016 i 2017. godini sadržao i nekoliko predloga odluka u skladu sa većim nadležnostima Skupštine“, podsjeća Maraš.

Radne grupe za izradu izmjena i dopuna Odluke o naseljima i granicama naselja u 2017. godini. Dijelom se, nažalost, stanje iz republičkog parlamenta, preslikava i kod nas, ali, rekao bih, u najblažoj formi“, zaključuje predsjednik Maraš. G. Popović

8. FEBRUAR

5

Vaska Šišević, sekretarka Uprave GO Golubovci

Mala, ali efikasna uprava M i smo kompaktna, mala služba, koja ima vrlo širok dijapazon poslova. Svoj posao obavljamo u funkciji boljeg i lakšeg ostvarivanja prava građana sa ovog područja, što je bio jedan od ciljeva osnivanja Gradske opštine, kaže Vaska Šišević, sekretarka Uprave Gradske opštine.

Uprava Gradske opštine Golubovci formirana je u maju 2007. godine.

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Upravi Gradske opštine utvrđene su posebne organizacione jedinice. Sada je u Upravi 21 zaposleni, uključujući i sekretara.

Ukupno zaposlenih u Gradskoj opštini je 23,

sa licima koje bira i imenuje Skupština - predsjednika Gradske opštine i predsjednika Skupštine koji profesionalno obavlja funkciju, kaže Šišević i dodaje da u okviru Uprave Gradske opštine, funkcionišu sljedeće službe: Kabinet predsjednika Gradske opštine, Odjeljenje za normativne, upravno-pravne poslove, Odjeljenje za ekonomske poslove i razvoj, Odjeljenje za poljoprivredu i ruralni razvoj, te Služba za zajedničke poslove i obezbjeđenje objekata i imovine.

DVIJE TREĆINE SLUŽBENIKA SA VSS „Mi smo kompaktna mala služba, koja ima vrlo širok dijapazon poslova“, naglašava sekretarka Uprave. „Što se tiče zvanja i kvalifikacija službenika odnosno namještenika u Upravi Gradske opštine, pored opštih zanimanja – portir, arhivar, dostavljač-vozač koji su sa srednjom stručnom spremom, preostali, veći dio službeničkog kadra su visokoobrazovani mladi ljudi. Preciznije, od 21 službenika sedam je sa srednjom stručnom spremom, dok je preostalih 14 sa visokom stručnom spremom. Funkcionisanje pomenutih službi je, i pored deficita pojedinih kadrova – besprekorno“, ocjenjuje Šišević.

Službenici i namješte-

Opštinska uprava ima administrativni kapacitet koji može da zadovolji potrebe građana i omogući ostvarivanje njihovih prava

nici u službama posao obavljaju u funkciji boljeg i lakšeg ostvarivanja prava građana sa ovog područja, što je bio jedan od ciljeva osnivanja Gradske opštine.

DOBRA SARADNJA SA DRŽAVNIM ORGANIMA „Naglasila bih i izuzetno dobru saradnju sa organima i službama Glavnog grada, kao i sa državnim organima, odnosno organima javne uprave Crne Gore, koji nam pomažu u ostvarivanju funkcija lokalne uprave. Na području Gradske opštine svoje filijale-ispostave imaju Ministarstvo unutrašnjih poslova, još od 2008. godine, Centar za socijalni rad za Glavni grad Podgoricu i opštine u okviru Glavnog grada - od decembra 2014. godine i Zavod za zapošljavanje od oktobra 2015. godine“, dodaje sekretarka Šišević.

Ona naglašava da će, u susret novim administrativnim izazovima koje donose izmijenjeni zakoni i kroz transformaciju Gradske opštine u opštinu u okviru Glavnog grada, u narednom periodu biti neophodno jačanje administrativnih kapaciteta, na čemu su već počeli da rade prije godinu i po, kroz prijem novog mladog visokoobrazovanog kadra, a tim putem će se i nastaviti.

Ocjenjujući aktuelnu funkcionalnost uprave, Šišević kaže: „Kada govorimo o sadašnjem stanju, s obzirom na sve realizovane projekte i aktivno-

sti, kao i one koje su u toku, nesporno se da zaključiti da ova Uprava posjeduje funkcionalan administrativni kapacitet, koji je u stanju da zadovolji potrebe građana i omogući ostvarivanje njihovih prava.“

NOVI IZAZOVI Imajući u vidu izmjene i dopune Zakona o Glavnom gradu, dodaje ona, kojima se ustanovljava novi oblik lokalne samouprave - opština u okviru Glavnog grada, u narednom periodu slijedi transformacija Gradske opštine u opštinu u okviru Glavnog grada. To podrazumijeva da će se , obrazovati i organi uprave opštine i javne službe, neophodni za funkcionisanje opštine. „Svakako da će to dovesti do potrebe zapošljavanja i angažovanja većeg broja zaposlenih I obezbjeđenja prostornih kapaciteta za funkcionisanje buduće opštine u okviru Glavnog grada.

U tom pravcu bitno je napomenuti da je DUP-om Golubovci-centar, planiran objekat za koji slijedi izrada projektne dokumentacije, a za čiju realizaciju ćemo se postarati u narednom mandatu Skupštine, kako bi se obezbijedili prostorni uslovi za funkcionisanje, ne samo organa i službi buduće opštine u okviru Glavnog grada, već i državnih organa, institucija i službi, koje imaju potrebu i izražavaju spremnost da svoje usluge približe građanima Zete, osnivanjem svojih područnih jedinica-filijala na ovoj teritoriji“, zaključuje sekretarka Šišević. G. Popović

6 DAN OPŠTINE GOLUBOVCI Foto: Dejan Starčević

Investicija vrijedna 4,5 miliona eura

Nova srednja škola za 800 učenika Ove godine biće završena gradnja nove srednje stručne škole u Golubovcima.

Vrijednost samog objekta, koji uključuje i modernu sportsku salu za dvoranske sportove, je oko 4,5 miliona eura. Projektovani kapacitet buduće srednje škole je oko 800 učeni-

ka. Izgradnjom prve srednje stručne škole ne samo da će se upotpuniti obrazovna ponuda Zete i podići kvalitet obrazovanja na veći nivo, već će kroz izgradnju jedne velike sportske dvorane u okviru ovog objekta, kapaciteta i oko 500 gledališnih mjesta, biti riješen i višede-

500

MJESTA ZA GLEDAOCE BIĆE U NOVOJ SPORTSKOJ DVORANI KOJA SE GRADI U OKVIRU ŠKOLE

cenijski problem Zete kada su u pitanju dvoranski sportovi.

Golubovci će tako dobiti jedan od najkvalitetnijih i najmodernijih objekata ovog tipa, ne samo u Podgorici, već i na teritoriji cijele države, koji će zasigurno opravdati sva očekivanja mještana i budućih srednjoškolaca.

G.P.

8. FEBRUAR

7

Investicija vrijedna 30 miliona eura

Uskoro bulevarom do Podgorice Okosnicu saobraćajne mreže čini Magistralni put M2 Podgorica-Petrovac, koji je rekonstruisan na potezu od ulice Vojislavljevića do raskrsnice za Aerodrom, što predstavlja i prvu dionicu obilaznice oko Golubovaca. Ovi radovi su okončani u maju 2012. godine. Zatim su nastavljeni izgradnjom treće dionice od kružnog toka u Mojanovićima do kružnog

toka u Goričanima, a završeni su u maju 2014.godine. Nedavno su započeti i radova na drugoj dionici, od kružnog toka za skretanje ka Aerodromu do kružnog toka u Mojanovićima. Ovaj projekat vrijednan je preko šest miliona eura.

Po okončanju radova ovim dijelom će se spojiti izvedene dionice u jedinstven bulevar, sa četiri kolovozne trake, sva-

ka širine 3,5 metra, međusobno odvojene razdjelnim ostrvom i trotoarom širine dva metra, što će zaokružiti investiciju vrijednu preko 30 miliona eura. Ovaj projekat treba da doprinese boljoj saobraćajnoj povezanosti Golubovaca i Podgorice i izmještanju tranzitnog saobraćaja iz centra Golubovaca tokom ljetnje sezone.

G.P.

8 DAN OPŠTINE GOLUBOVCI

Samostalni savjetnik za poljoprivredu i ruralni razvoj u Gradskoj opštini Golubovci Gav

djeljenje za poljoprivredu i ruralni razvoj koje od kraja 2016. funkcioniše u okviru gradske opštine Golubovci svim zainteresovanim poljoprivrednicima pruža stručnu i tehničku podršku, u cilju regulisanja određenih prava ili prevazilaženja barijera u proizvodnji.

Samostalni savjetnik za poljoprivredu i ruralni razvoj u Gradskoj opštini Golubovci Gavro Kaluđerović kaže da poljoprivrednici svakim danom sve više kucaju na njihova vrata, kako bi se informisali o novitetima u oblasti poljoprivrede, kao i o programima podrške. Tokom prošle godine izrađena je i Informacija o aktivnostima sprovedenim u cilju podsticanja, razvoja i unapređenja poljoprivrede na teritoriji Golubovaca.

“Mi se trudimo da im pomognemo što više možemo. Ova informacija oslikava možda neko pravo i realno stanje u poljoprivredi, koje nije sjajno. Međutim, svi naši napori, koliko god bili ispravni nekad nemaju dovoljno sluha od strane proizvođača, a nekad oni, prikovani starim navikama i tradicijom ne žele da uvedu novitete”, kaže Kaluđerović.

EDUKACIJE I PREDAVANJA Prema podacima Gradske opštine Golubovci, evidentira-

Najviše sredstava ulaže se u ratarstvo i povrtarstvo

no je 165 proizvođača povrća, od čega 10 proizvođača ima proizvodnju u zaštićenom prostoru. Najzastupljenije povrtarske kulture su paradajz, paprika i lubenica. Strna žita ili kukuruz uzgaja 169 proizvođača, 49 je voćara i 77 vinogradara.

Kako kaže Kaluđerović, najviše se ulaže u ratarstvo i povrtarstvo, koje predstavljaju dominantne grane privrede.

“Uglavnom se proizvode paradajz, paprika i lubenica. Posljednjih godina evidentiran je rast zasada pod voćnjacima”, navodi Kaluđerović i dodaje da,

Treba da bude manje sujete i više zajedničkog duha. Tako će početi da funkcionišu na pravi način

iako su uslovi povoljni, stočarstvo još nije dovoljno razvijeno, te se nada da će u narednom periodu biti i više farmi koje će biti tržišno orijentisane.

Kada je riječ o podršci koja se pruža poljoprivrednicima, to su uglavnom finansijska sredstva koje Ministarstvo poljoprivrede daje nakon uložene investicije. Podršku daju za nabavku sjemena, sistema za navodnjavanje, nabav-

ku grla itd. Kako bi edukovala i upoznala proizvođače sa novitetima na tržištu, Gradska opština Golubovci je organizovala niz prezentacija i predavanja. Na ovim predavanjima proizvođači su mogli da se upoznaju sa idejama kako da unaprijede svoju proizvodnju, koristeći trenutne domete iz oblasti poljoprivrede, kao i aktivnostima koje sprovodi Ministarstvo sa svo-

Foto: Dejan Starčević

UDRUŽENI PROIZVOĐAČ KONKURENTNIJI NA TR O

jim upravama.

“Mi nismo htjeli da bude previše tih edukacija, pošto bi to možda zamorilo proizvođače.

Gledali smo da ih posavjetujemo oko nekih bitnijih tema. Između ostalog, obučeni su kako da koriste sredstva za zaštitu bilja, a osim toga, održani su seminari za proizvodnju egzotičnog voća, koje kod nas nije toliko zastupljeno”, objasnio je Kaluđerović.

Vinograd je i posao i užitak Jedan od onih kojima bavljenje poljoprivredom predstavlja dodatni posao, ali i užitak jeste i Vasilije Vanja Radošević, koji se vinogradarstvom bavi deset godina. Na početku je prodavao grožđe Plantažama, a potom je odlučio da, zajedno sa bratom, krene u proizvodnju vina.

“Pioniri smo u proizvodnji vina, volimo to i želimo da dođemo do stadijuma da ne moramo ni zrna grožđa da prodamo, već da sve preradiRadošević

mo u vino i rakiju. Plan nam je da proširimo, uozbiljimo i povećamo proizvodnju. Prošle godine smo proizveli vranac, krtošiju i miks vranca i krtošije”, kaže on i dodaje da

2.500 SADNICA VINOVE LOZE SADA IMA RADOŠEVIĆ I PLANIRA DA POVEĆA NJIHOV BROJ

trenutno imaju oko 2.500 loza, sa ciljem povećanja broja sadnica.

Veliku pomoć u procesu širenja proizvodnje ima od Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, kao i od kancelarije za poljoprivredu u Golubovcima, za koje ističe da su mu mnogo pomogli.

On je prošle godine uspio da sredi i vinopodrum, ispunjavajući sve uslove koji se zahtijevaju. Govoreći o planovima, oni se, kaže, pri-

8. FEBRUAR

9

vro Kaluđerović

ČI BILI BI RŽIŠTU UKLJUČUJU SE I MLADI

Na teritoriji Gradske opštine Golubovci posluju mnoge firme, koje se bave različitim oblastima.

Među njima su i Plantaže, hotel Aria, Fab Live, eko-resort Plavnica, kao i restoran Jezero.

Tu je i nekoliko renomiranih nacionalnih trgovinskih lanaca i marketa kao što su Voli, Aroma, Gold, Idea, Franca, a njihov broj poslovnica je sve veći.

Kako navode u GO Golubovci, mno ge druge uspješne firme, poput Okova, Centrometala, Alumila, Bohora, Tedeksa, Lukane kao jedne od najvećih špeditorskih firmi u Crnoj Gori, zatim tu su i Bemaks i Tehnoput i svi su oni prepoznali ovo područje kao veoma pogodno za baziranje svojih djelatnosti, u infrastrukturnom i u svakom drugom smislu.

Na prostoru Gradske opštine Golubovci posluju i firme koje su vezane za poljoprivrednu djelatnost poput Kalije, Plodova sa magacinima u Matagužima, firme Višnjić za proizvodnju jaja. Inostrane kompanije, kao što su TNT i DHL, imaju svoje centrale na teritoriji opštine, a ima i brojnih restoratera i hotelijera.

Hotel Aria, koji je otvoren 2010. godine, smje-

Mladi bi, prema njegovom mišljenju, trebalo da se bave poljoprivredom, ali da, prije svega, zatraže stručno mišljenje.

“Budući poljoprivrednici treba da poslušaju struku, da se što prije informišu, dopune ili promijene proizvodnju. Smatram da je jako dobra diverzifikovana proizvodnja, gdje će biti više kultura na jednom gazdinstvu. Ako jedna kultura određene godine ne bude finansijski isplativa, onda može biće druga ili treća”, zaključuje on.

Kako kaže, poljoprivredom se na području Golubovaca više bave stariji, nego mladi.

“Mladih ima, ali ne u broju u kojem bi trebalo i u kojem bih ja volio da bude, ali uključuju se.

Dva, tri proizvođača su vrlo ozbiljna i perspektivna u samim razmišljanjima i pogledima na poljoprivredu, pa se onda i vide rezultati”, kaže Kaluđerović.

Poljoprivreda, navodi, predstavlja dobar dodatan posao, koji iziskuje dosta rada, vremena i ulaganja. Ipak, smatra da bi udruživanje poljoprivrednih proizvođača dovelo bi do veće konkurentnosti.

“Mi to savjetujemo, međutim, sluh od proizvođača još ne postoji, zato što bi oni da budu dominantni sa svojim proizvodima, smatraju da su dovoljno jaki”, kaže on i dodaje da će trebati vremena dok dođu mladi ljudi koji će biti više uključeni u poljoprivrede.

“Treba da bude manje sujete i više zajedničkog duha.

Tako će početi da funkcionišu na pravi način. Njihova prednost je što će moći lakše da plasiraju svoje proizvode, jeftinije nabavljaju repromaterijal i imaju plansku proizvodnju”, kaže on. Kaluđerović

SATOVI I VINO INTERESANTNA KOMBINACIJA

blizini vinograda, koji bi trebalo da postane takozvana degustaciona sala.

“Objekat bi trebalo da bude napravljen u drvetu i kamenu. Želimo da to bude turističko-ugostiteljski objekat, da stranci, ali i naši ljudi tu svrate ljeti”, priča Radošević.

je svega odnose na kupovinu savremene opreme, ali i intenzivnije predstavljanje na tržištu. Poenta je, navodi, da se proizvede vino od domaćeg grožđa.

“A ne od makedonskog uvoznog i da stavljamo deklaraciju da je to naše. Neka bude mala, limitirana vinarija. Treba da se zna tačan broj flaša koji može da proizvede ova vinarija”, ocjenjuje on.

Od poljoprivrede, kaže, može lijepo da se živi.

“Ako bude sve krenulo na bolje, smatram da ima prostora i za veću zaradu”, zaključuje Radošević.

⌦ Priredila: Amra Nikočević

Hotel Aria

šten je u blizini Aerodroma i okružen mirnom prirodom i čistim vazduhom.

“Hotel se nalazi na lokaciji pogodnoj kako za poslovne ljude i sastanke, tako i za porodice koje žele da pobjegnu iz gradske buke i odmore u prijatnom okruženju i uživaju u našim specijalitetima”, kažu iz Arie.

Osim smještajnih kapaciteta, hotel raspolaže a la card restoranom sa nacionalnom i mediteranskom kuhinjom, zatvorenom dječijom igraonicom za najmlađe posjetioce, koja je pogodna za organizaciju dječijih rođendana i porodičnih ručkova.

“Ponuda je upotpunjena otvorenim bazenom, sa vodenom površinom od 400 kvadratnih metara, koji pruža uživanje u vrućim, ljetnjim podgoričkim danima, kako djeci, tako i odraslima raznim atrakcijama, hidromasažerima, dječijim toboganom, šankom u vodi”, kažu oni i dodaju da je u hotelu prošle godine boravilo oko 3.000 gostiju, koje su uglavnom činili strani državljani.

Govoreći o planovima, oni ističu da žele da prošire smještajni kapacitet za još 50 jedinica, kao i da izgrade zatvoreni bazen i konferencijsku salu.

Foto: Dejan Starčević

Kako ističe Radošević, prije početka bavljenja poljoprivredom, imao je vrlo malo predznanje.

“Za bavljenje vinogradarstvom je mnogo bitnija ljubav. Ne može da radi neko ko ne voli. Ovo je u poljoprivredi, kako ja kažem, najskuplji sport ili zanimacija. Pored ovog posla, imam i svoj posao. Bavim se satovima, satovi i vino - interesantna kombinacija”, kaže on.

U planu je, navodi, adaptacija pomoćnog objekta koji se nalazi u

Pogodno područje za poslovanje mnogih firmi

10 DAN OPŠTINE GOLUBOVCI Obrazovne ustanove u opštini Golubovci čuvaju tradiciju, ali ne zaostaju za svijetom

JAKA LOKALNA ZAJEDN SREĆNIJE BUDUĆNOST O snovne škole i vrtići na teritoriji Golubovaca odlikuju se stručnim i posvećenim kadrom, zahvaljujući kom mališani ovog kraja postaju uspješni i cijenjeni ljudi. U tome im, kažu, najviše pomaže lokalna zajednica, svojim nesebičnim donacijama.

Najveća i najstarija ustanova osnovnog obrazovanja u Gradskoj opštini Golubovci, OŠ “Milan Vukotić”, ime je dobila po njenom nekadašnjem učeniku, istaknutom organizatoru ustanka protiv fašizma.

KROVNA ŠKOLA Koliki značaj ova škola ima za cijeli kraj pokazuje podatak da je njenim otvaranjem 1873. godine, označen početak osnivanja javnih školskih ustanova na teritoriji Gradske opštine Golubovci.

Glavni grad pomogao rekonstrukciju Direktor OŠ “Niko Maraš” Dragoljub Maraš kaže da je ova škola rekonstruisana uz pomoć međunarodnih organizacija, bivših učenika, ali da ni pomoć Glavnog grada nije izostala.

“U pitanju je struganje zidova, gletovanje, farbanje, lakiranje itd. Takođe, dobili smo šest prozora. U vrijeme tih radova, zamijenjena je kompletna spoljna stolarija, 42 prozora i dvoje vrata. Ministarstvo prosvjete je finansiralo zamjenu 13 prozora, a vrata i ostatak prozora smo radili donacijama bivših učenika, roditelja, dijelom i kolektiva”, rekao je Maraš.

On kaže da je sada stanje korektno.

“Klime su donacije bivšeg đaka Ratka Stankovića. Dobili smo četiri nove klime, tako da smo sada što se uslova rada tiče malo bolji. Očekujemo izgradnju sale za fizičko jer je to djeci veoma potrebno”, naglasio je Maraš.

Iz sačuvanih upisnica vidi se da je broj učenika 1883. godine bio 53, da bi danas ova škola brojala čak 1.030 đaka, kazao je Dnevnim novinama direktor Branko Rašović.

“Od I do VII razreda škola ima po četiri odjeljenja, a VII i VIII razred ima po pet odjeljenja. Nastava se izvodi u dvije smjene”, objašnjava Rašović.

Prema njegovim riječima, tokom prošle godine bio je čak 21 lučonoša. Takođe, đaci ove škole osvajaju nagrade i na mnogim državnim i međunarodnim takmičenjima.

“Kao najznačajnije uspjehe u protekle četiri godine istakli bismo zapažene rezultate na državnim takmičenjima iz biologije, matematike, engleskog i ruskog jezika; treće i peto mjesto na Olimpijadi znanja iz biologije i hemije; osvojenu državnu ligu osnovnih škola u fudbalu; prvo i treće mjesto na malim likovnim susretima, takođe na državnom nivou; kao i priznanje za uspješnu upotrebu lutke u nastavi na međunarodnom festivalu lutkarstva”, naveo je Rašović.

Osim toga, OŠ “Milan Vukotić” je, kako podsjeća, dobila visoko priznanje Predsjedništva SFRJ - Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima, kao i nagradu “8. februar” za dostignu-

OŠ “Milan Vukotić je krovna obrazovna ustanova osnovnog obrazovanja na teritoriji opštine Golubovci

ća u oblasti obrazovanja i razvoju školstva.

USPJEŠNI SPORTISTI Jedna od mlađih škola u ovom području Podgorice je OŠ “Vladika Danilo“ u naselju Srpska, osnovana 2006. godine. Ustanova je bila područna jedinica glavne škole u Golubovcima do 2011. godine, od kada je samostalna. Premda je novija, ne zaostaje po veličini, broju đaka i njihovim uspjesima.

“Novi dio škole je veličine 1.200 kvadrata, imamo desetak učionica. Izgradnjom novog dijela đacima je mnogo olakšano pohađanje nastave”, priča direktorica ove ustanove Ljiljana Klikovac.

Računovođa i sekretar Bojan Rašović

kaže da kada je škola otvorena, bilo je oko 200, a trenutno je čak 400 đaka.

“Ovo je jedna od rijetkih škola u kojoj je konstantan rast broja učenika”, objašnjava Rašović.

Prema riječima pedagoga Mirjane Šuškavčević, prošle godine su bile tri lučonoše, a đaci pokazuju i uspjehe na takmičenjima.

“Edina Malagić je 2014/15. godine osvojila četvrto mjesto na republičkom takmičenju iz hemije, na Olimpijadi znanja. Takođe, na likovnom konkursu na Cetinju pobijedio je dječak Nikola Maraš”, kazala je Šuškavčević.

Kako je istakla, škola je iznjedrila mnogo uspješnih ljudi, a ono po čemu je posebno poznata, to su sportisti.

“Jedan od istaknutiih sportista naše škole je Zarija Kumburović. On je osnovnu školu za-

OŠ “Vladika Danilo” je jedna od rijetkih seoskih škola koja bilježi rast broja upisanih đaka vršio prije tri godine, a sada igra za fudbalsku selekciju Podgorice sastavljenu od dječaka rođenih 2006. godine. Ovaj tim je prošle godine osvojio turnir u Beogradu, a Kumburović je ponio titulu najboljeg strijelca. Inače su đaci uključeni u brojne sportske aktivnosti, košarka, rukomet. Ivana Godeč je bila učenica naše škole, na primjer, a sada je

1.030

ĐAKA POHAĐA OŠ ª MILAN VUKOTIĆº , NAJVEĆU ŠKOLU U GOLUBOVCIMA

8. februar

11

nica garant ti mališana Djeca vrtića “Zvjezdani vrt” učestvuju u brojnim sekcijama, a za Dan opštine Golubovci pjevaće nacionalnu himnu

uspješna rukometašica Budućnosti. Takođe, i Katarina Kovačević”, navela je Šuškavčević.

budući umjetnici Još jedno od starijih obrazovnih zdanja je i OŠ „Zarija Vujošević“ u naselju Mataguži. Ona je osnovana 1909. godine, kada je bilo upisano ukupno 46 učenika, a danas ovu školu pohađa 330 učenika, priča DN direktor Goran Peličić. Škola ima ukupno 17 odjelje-

nja, jedno odjeljenje prvog razreda i po dva odjeljenja od drugog do devetog razreda. Školske 2016/17. godine, kaže, bile su tri Luče, a djeca pokazuju izuzetne rezultate u likovnim i dramskim umjetnostima.

“Na likovnom konkursu u organizaciji srednje likovne škole sa Cetinja na temu “Zamišljam Cetinje”, prošle godine učenica devetog razreda Anja Popović osvojila je drugu nagradu. Na 10. festvalu u Baru 2010. godine osvojena je prva ženska nagrada, a nagradu je osvojila bivša učenica Ana Raičević“, kazao je Peličić koji ističe da je glavni cilj uprave da škola postane centar obrazovnog-vaspitnog i kulturnog razvoja učenika i nastavnika.

Đaci prepoznati po vaspitanju Dvije godine prije osnivanja škole u Matagužima, počela je da radi i škola OŠ “Niko Maraš” u naselju Bijelo Polje.

“Današnji objekat je napravljen 1955. godine, kada prerasta u osmorazrednu školu. Škola je rađena na insistiranje školskog

odbora. Kada je osnovana bilo je tridesetak đaka, a danas ih je 143. Prošle godine je bilo dvoje lučonoša. Po razredu imamo jedno odjeljenje, a broj đaka po odjeljenjima se kreće od 11, pa nadalje”, kaže direktor škole, profesor geografije i istorije Dragoljub Maraš.

On ističe da su učenici ove škole veoma uspješni, a često se dešava da u gimnaziji budu najbolji đaci. Kako kaže, djeca ove škole su svuda prepoznata po kvalitetu znanja, ali posebno po vaspitanju.

“Nešto na šta sam izuzetno ponosan je činjenica da su naša djeca jako lijepo vaspitana. Pored toga što oni dobro uče, važno je da su vrijedni. Taj tradicionalni, patrijarhalni način vaspitanja rijetko gdje danas imate”, rekao je Maraš.

S druge strane, nastoji se osavremeniti nastava.

“Većinom se baziramo na interaktivne metode. Više učimo djecu kako da uče, nego što tražimo knjiško znanje. Insistiramo na znanju koje ima primjenu, sad i u budućnosti. Na znanju koje će djeci dati osnove da razmišljaju o budućem pozivu i da u okviru njega budu neko ko vrijedi“, naglasio je Maraš.

⌦ Priredila: Marina Ilić

Zvjezdani vrt, vrtić u koji se djeca rado vraćaju Najveća ustanova posvećena najmlađima na teritoriji Golubovaca, vrtić “Zvjezdani vrt” smještena je u novu zgradu, koja je otvorena 2014. godine. Prije toga, djeca su boravila u staroj zgradi Doma zdravlja koja je bila adaptirana kao priprema za školu, objašnjava za DN koordinatorka vrtića Persa Anđušić.

“To nije bilo rješenje za roditelje koji rade. Kada je sadašnji gradonačelik Slavoljub Stijepović bio ministar prosvjete, pokrenuta je akcija u saradnji sa lokalnom zajednicom. Iskorišćeno je zavještano zemljište koje je jedna baka ostavila baš za izgradnju vrtića. Vrtić je izgrađen na 1.960 kvadrata. Mislim da je to jedan od najljepših vrtića, ne u Podgorici, nego u Crnoj Gori”, kaže Anđušić.

Vrtić je kapaciteta za 200 djece, uzrasta od jedne godine do polaska u školu. Međutim, kako Anđušić navodi, interesovanje je toliko da je ove godine upisano 400 mališana.

O djeci brine 41 zaposlen radnik, te je, kaže ona, sve u skladu sa pedagoškim propisima.

Ipak, ono što ovaj vrtić najbolje karakteriše je, kaže ona, dobra saradnja sa lokalnom zajednicom, gradskom opštinom, KIC Golubovci, ali i sa privrednicima.

“Fondacija Petrović-Njegoš je donirala komplet za osam učionica sa svim audio-vizuelnim sredstvima, televizorima, DVD uređajima, muzičkim stubovima. Roditelji su, na primjer, donirali tepihe”, kaže Anđušić.

Ona kaže da se veliki dvorišni prostor koristi kad god je to moguće, te da je to jedan od razloga što u ovaj vrtić djecu dovode i roditelji iz grada.

“Prošle godine smo dobili nagradu Gradske opštine kao najbolji kolektiv, prestižno priznanje koje se rijetko dobija i na to smo veoma ponosni, kao mlada ustanova. Zatim, prošle godine je vrtić „Đina Vrbica“ dobila nagradu Oktoih, a naš vrtić je njeno područno odjeljenje”, ističe Anđušić.

Djeca imaju stalan i pristup biblioteci, pozorištima i sali KIC Golubovci.

“Tako će za dan Gradske opštine naša djeca pjevati himnu jer od ove godine imamo i profesora muzičkog. To je novina koje je naišla na mnogo pozitivnih komentara, najviše od roditelja. Takođe, organizovani su časovi engleskog jezika i hor. Djeca su uključena i u folklornu grupu. Imamo veliku radionicu, opremljenu svim rekvizitima. Tu organizujemo priredbe, folklor, hor, fizičke aktivnosti, čak i rođendane”, kaže Anđušić i dodaje da su nekadašnja djeca ovog vrtića sada uspješni ljudi kao što su estradna umjetnica Dragana Rakčević, fudbaler Simon Vukčević, Milica Vujović koja svira violončelo, zatim, ministri, poslanici.

“Naši bivši đaci, često dolaze iz inostranstva, uvijek sa nekom donacijom, punim kesama igračaka. Uvijek nam se rado vraćaju. Oni sada već dovode njihovu djecu”, istakla je Anđušić.

Djeca vrtića “Zvjezdani vrt” učestvuju u brojnim sekcijama, a za Dan opštine Golubovci pjevaće nacionalnu himnu

12 DAN OPŠTINE GOLUBOVCI 18 godina postojanja Folklornog ansambla “Crna Gora”

ČUVAMO NAJBOLJE OD TRADICIJE Folklorni ansambl “Crna Gora” osnovan je 2000. godine i sa svojim osnivačem Sretenom Kaluđerović, koji je jedan od ovogodišnjih dobitnika Nagrade “8. februar”, već se upisao u istoriju folklora, kao prvi i jedini crnogorski ansambl koji se našao u rangu najboljih na svijetu pozivom za učešće na Olimpijadi folklora 2016. godine u Meksiku. Olimpijada je okupila najboljih 90 ansambala na svijetu, ali naše igre ipak, uslijed finansijskih problema, nijesu na toj prestižnoj smotri izvedene.

Ansambl se može pohvaliti nastupima širom svijeta, među kojima se ističe učešće na velikom događaju u Abu Dabiju, povodom obilježavanja decenije nezavisnosti i hiljadu godina državnosti Crne Gore. Tokom posljednjih pet godina “Crna Gora” je uzela učešća na najvećim međunarodnim smotrama koje se održavaju pod pokroviteljstvom CIOFFa, krovne or-

ganizacije svjetskog folklora, čime uspješno uspijeva da otrgne od zaborava i populariše u svijetu naše bogato narodno igračko, pjevačko i muzičko blago. Interesovanje mladih za ovaj ansambl je izuzetno, a trenutno na četiri lokacije u Golubovcima i Podgorici o folkloru uči više od 300 igrača.

Sreten Kaluđerović kaže da za folklor nema bojazni, što je dokazala i tri puta rasprodata sala u KIC-u za koncerte u januaru.

“Roditelji sve više dovode djecu. Što smo stariji, sve se, čini mi se, više vraćamo u prošlost. Ko-

rijenima se treba vraćati ne da bi ih dizali u nebesa, nego da iz njih uzimamo ono najbolje, da shvatimo naš smisao. Ne podučavam djecu da bi ona u kostimima paradirala, već da shvate smisao te igre i njenog značaja u vremenu kada je nastala”, kaže Kaluđerović.

Ovu godinu obilježiće projekat Petrovdanski uranak u Zeti, koji će predstaviti malo arhaičnije igre i kojim će ansambl zaći malo dublje u istoriju, sve do 15. i 16. vijeka. Takođe, na listi gostovanja nalazi se i Belgija, jedina zemlja koju “Crna Gora” do sada nije obišla.

Sjedište ilirskih Labeata u jedinstvenom Na lokalitetu Mjace, koji su sa Kremenjačama, Ćurićima, Trpezuljama, Starim Vignjem, dio jedinstvenog kulturološkog ambijenta Starih Mataguža, pretpostavljenog sjedišta teritorije ilirskih Labeata u Donjoj Zeti, osamdesetih godina prošlog vijeka konstatovani su ostaci naselja, potvrđeni kroz djelimično otkrivene partije ilirsko-helenističke fortifikacijske arhitekture.

Od tada do danas, kaže arheolog Marija Jabučanin, ovom se jedinstvenom utvrđenju podignutom u središtu ravnice, koje je u vezi sa sistemom gradina i refugijuma u neposrednoj okolini i zaleđu, na uzvišenjima Oblun, Samobor i Medun iz perioda između 4. i 1. vijeka p.n.e., nije poklanjala pažnja koju zaslužuje, iako je u Registru zaštićenih kulturnih dobara još od 1961. godine.

Pritom, cijelo područje je konstantno izloženo smjenjivanju vodostaja Skadarskog jezera i podzemnih voda, što je rezuliralo bujanju visoke vegetacije i učinilo da značajni arheološki lokalitet postane neprohodan i nesaglediv.

Krajem prošle godine istraživanje je nastavljeno u okviru projekta “Arheološko istraživanje u Matagužima”, stručnog tima arheologa JU Centar

TOKOM SPROVEDENIH ISTRAŽIVANJA, KOMPLETNO SU OTKRIVENI TEMELJI JEDNE KVADRATNE KULE

za konzervaciju i arehologiju, kroz Program zaštite i očuvanja kulturnih dobara koji podržava Ministarstvo kulture Crne Gore, i biće nastavljeno na ljeto, zbog povećanja vodostaja jezera.

Osim rukovodioca istraživanja, arheologa Marije Jabučanin, istraživački tim su sačinjavali Miloš Živanović, Dejan Gazivoda, Milena Vrzić i Mile Baković, konzervator Bo-

8. FEBRUAR

13

KIC “Zeta”: Jedina javna ustanova kulture na području Zete

NOSILAC KULTURNIH DEŠAVANJA Jedina javna institucija kulture na području Zete, KIC “Zeta” prepoznata je po raznovrsnim i kvalitetnim programima kojim uspijeva da privuče publiku svih starosnih dobi. Prethodni period obilježili su vrhunski koncerti folklornih ansambala, nastupi akademskih muzičara i popularnih muzičkih imena iz Crne Gore i regiona, tribine i okrugli stolovi, književne promocije, pozorišne predstave, kako profesionalnih, tako i amaterskih pozorišta, a jednako kvalitetan program očekuje publiku

i u narednom periodu, čime KIC uspješno ispunjava ulogu nosioca kulturnih dešavanja, kaže direktorica KIC-a “Zeta” Evica Maraš.

“Kako bismo privukli što veći broj gledalaca, organizujemo gostovanja kulturnih stvaralaca različitih umjetničkih orijentacija, ne samo iz Crne Gore, već i iz okruženja, vodeći računa da se ne izgubi na kvalitetu i vrijednosti. Lijepu saradnju posebno imamo sa folklornim ansamblima, koji predstavljaju našu zemlju svijetu, ali nam i dovode goste, pa možemo da

Renomirana imena na Zetafonu Pravi način da se sačuva i obogati muzička baština je organizacija festivala koji bi njegovao teme muzičkog podneblja Crne Gore i promovisao muzičko stvaralaštvo crnogorskih autora i izvođača. Stoga je KIC Zeta, zajedno sa Zdravkom Đuranovićem, došao na ideju da organizuje u Zeti festival takmičarskog karaktera pod nazivom “Zetafon”.

“Festival je zamišljen kao predstavljanje izvođača i njihovih odabranih pjesama, odnosno onih koje su se izdvojile po slušanosti i koje predstavljaju popularnost izvođača za protekle godine, ali sa akcentom na prethodnu godinu. Učestvovala su isključivo poznata i renomirana pjevačka imena”, kaže Maraš.

upoznamo folklor, pjesme i igre drugih naroda. Koncertni etno grupa, klapa i guslarskih udruženja i dalje će biti na našem repertoaru. Uz to, na ljeto nas očekuju koncerti poznatih muzilkih sastava na otvorenom”, navodi Maraš.

Ovog mjeseca, sada već tradicionalno, publiku očekuju Februarski dani kulture.

“Nakon predstave ‘Ne igraj na Engleze’, slijedi književno veče, koje će okupiti poznate autore iz Podgorice i Bara, ta izložbu slika i skulptura umjetnika iz Zete. Kada govorimo o muzičkom programu, ponovićemo saradnju sa Zdravkom Đuranovićem i njegovim gostima, a očekuju nas i koncerti izvanrednih folklornih ansambala sa ovih prostora. Svakako, moram pomenuti i najmlađe, za koje smo pripremili dvije predstave i izložbu đačkih radova na temu ‘Moja Zeta’”, kazala je direktorica KIC-a.

m ambijentu Mataguža židar Jovićević i arhitektoski tehničar Adelhaida Redžović.

“Tokom sprovedenih istraživanja, kompletno su otkriveni temelji jedne kvadratne kule široke 10 metara, i jednako duge, sa širinom temelja dva metra, građeni od nepravilno obrađenih komada kamena, na kojima su in situ segmenti nekadašnje gradnje - sedam masivnih kamenih blokova oblika kvadra... U

dijelu unutrašnjosti kule je otkriveno ‘vatrište’, koje je cijelom površinom imalo plašt do kamena tucanika, sa sporadičnim nalazima negašenog kreča, što ukazuje na mogućnost da se radi o krečani, formiranoj u nekom periodu nakon uspostavljanja rimske vlasti, prilikom čega su kameni kvaderi koji su krečnjačkog sastava, iskorišteni kao majdan kamena koji je sitnjen i pečen u

kreč. Ova tvrdnja je zasad samo u formi pretpostavke i naći će utemeljenje tek nakon izvršenih istraživanja u toku druge kampanje”, kaže Jabučanin.

Osim opservacije arhitektonskih struktura istraživanje je bilo usmjereno ka prikupljanju pokretnih nalaza, brojnih fragmenata keramike i opeke, čiji su karakter i datacija nezaobilazna karika u cjelokupnoj interpretaciji.

⌦ Priredila: Sonja Ičević

Temelji otkrivene kule

14 DAN OPŠTINE GOLUBOVCI Foto: Dejan Starčević

Fudbalski klub Zeta, prvi šampion Crne Gore je brend ovog kraja

ZASIJAĆE EVROPSKA TREŠNJICA Nekada lokalni, seoski klub, danas ponos kompletne Zete! Fudbalski klub Zeta, prvi šampion nezavisne Crne Gore, uskoro će, nadamo se, dočekati evropsku utakmicu na svojoj Trešnjici.

Do tada će klub nastaviti da raste, kako je to godinama unazad i radio. Od osnivanja, daleke 1927. (pominje se i 1923) pod imenom Napredak, preko preimenovanja u današnje Zeta (1961. godine), rezultatskog i organizacio-

nog buma krajem prošlog i početkom ovog vijeka, blistavih izlazaka u Evropu, najznačanijeg crnogorskog trofeja...

“Mislim da smo se kao

klub oblikovali iz godine u godinu, a da nam je ulazak u Prvu ligu SiCG pokazao kojim putem treba da idemo. Stali smo brzo uz bok beogradskim vječitim ri-

700

HILJADA EURA ULOŽIĆE GRADSKA OPŠTINA GOL UBOVCI UZ PART NERSTVO FSCG U ADAPTACIJU DVA TERENA FK ZETA

valima, bili najbolji predstavnik Crne Gore u državnoj zajednici. Došli su nezaboravni evropski mečevi, kasnije i titula, nova ponosna predstavljanja evropskoj javnosti. Čulo se za Zetu”, rekao nam je u jednom od intervjua Radojica Božović, bez koga ovaj klub sigurno ne bi bio ono što je danas.

A danas je Zeta klub kroz koji su prošli broj-

Oni su ispisali istoriju generacije Zete koja je osvojila titulu u sezoni 2006/2007: Gornji red: predsjednik Radojica Božović, Žarko Korać, Slaven Stjepanović, Bojan Ivanović, Milan Vučković, Miroslav Kaluđerović, Saša Ivanović, Milan Radulović, sportski direktor Ilija Vukčević.

Donji red: Darko Marković, Markko Ćetković, Blažo Igumanović i kapiten Janko Tumbasević

Uz fudbal, koji je svakako godinama unazad najpopularniji sport na području Gradske opštine Golubovci, u salama osnovnih škola “Milan Vukotić” u Golubovcima i “Zarija Vujošević” u Matagužima svakodnevno treniraju košarkaši, rukometašice, džudisti, karatisti, majstori borilačkih vještina... Takođe, popularna je i atletika.

1,5

ni reprezentativci, veliki treneri, igrači koji su svoj pečat ostavljali kasnije i u mnogo jačim klubovima.

I klub čija će kultna Trešnjica vrlo brzo zasijati, jer je Izvršni odbor FSCG prihvatio zahtjev Zete za pomoć u izgradnji reflektora. A onda će i evropski i regionalni giganti, kao nekada Glazgov Rendžers, PSV, Sarajevo, Željezničar..., moći da osjete čari Trešnjice. Tek tada misija kluba biće kompletirana.

MILIONA EURA KOŠTAĆE SAVREMENA SPORT SKA HALA KAPACITETA 500 GLEDALACA KAO DIO KOM PLEKSA SREDNJE MJEŠOVITE ŠKOLE U GOLUBOVCIMA. BIĆE OTVORENA POČETKOM NAREDNE ŠKOLSKE GODINE

57

HILJADA EURA KOŠTAĆE IZGRADNJA I UREĐENJE PARK ŠUME BEGLACI, KOJA OBUHVATA REKREA TIVNU ZONU, MANJE SPORTSKE TERENE I DJEČJA IGRALIŠTA

8. FEBRUAR

15

Karijere za pamćenje i divljenje - Od lokalnih heroja do svjetskih visina

Sportisti su ponos Zete JOVANKA RADIČEVIĆ

SIMON VUKČEVIĆ

RukometaĹĄica Jovanka RadiÄ?ević sa lavicama je ispisala istoriju naĹĄeg rukometa - legendarno desno krilo je u dresu reprezentacije Crne Gore osvojila srebro na Olimpijskim igrama u Londonu 2012, iste godine na njenim grudima zasijalo je i zlato sa Evropskog ĹĄampionata u Beogradu. Sa podruÄ?ja Zete Ä?lanica zlatne ekipe bila je i Andrea Klikovac, a sada je dio nacionalnog tima i njena prezimenjakinja Bobana.

Jedan od najistaknutijih fudbalera sa podruÄ?ja Zete u novijoj istoriji. JoĹĄ kao klinac otiĹĄao u Partizan, prije toga na terenu ispred porodiÄ?ne kuće nauÄ?io fudbalsku azbuku. Sa 16 godina postao prvotimac Partizana, mladi reprezentativac SiCG, igrao i za seniorsku reprezentaciju.

Najblistavije trenutke karijere doĹživio u dresu lisabonskog Sportinga Ä?iji mu se navijaÄ?i i danas klanjaju. Za reprezentaciju Crne Gore odigrao 45 utakmica i postigao dva gola.

Ostaće upamćen kao jedan od najvećih fudbalera i sportista uopťte rođenih u Zeti.

22

SPORTSKA KOLEKTIVA FUNKCIONIĹ U NA PODRUÄŒJU GRADSKE OPĹ TINE GOL UBOVCI

DEJAN ZLATIÄŒANIN

Ĺ˝ARKO KNEĹ˝EVIĆ Legendarni koĹĄarkaĹĄ Ĺ˝arko KneĹžević jedan je od najistaktnutijih sportista sa podruÄ?ja Zete - nekadaĹĄnji igraÄ? OKK Beograd, Budućnosti, FenerbahÄ?ea i Partizana bio je Ä?lan reprezentacije Jugoslavije koja je 1973. u Ĺ paniji bila prvak Evrope. Osvojio je i dva srebra sa Jugoslavijom - na Eurobasketu 1971. u NjemaÄ?koj i na Svjetskom ĹĄampionatu u Portoriku 1974. godine.

Dejan ZlatiÄ?anin je u junu 2016. godine u Sjedinjenim AmeriÄ?kim DrĹžavama postao profesionalni prvak svijeta u boksu u najprestiĹžnijoj, WBC verziji. Trijumf nad Bolivijcem Frenklinom Mamanijem ostaće upisan kao jedan od najvećih uspjeha u istoriji naĹĄeg sporta - njegova Zeta ga je te 2016. nagradila titulom najboljeg sportiste, a spektakularan doÄ?ek na aerodromu u Golubovcima pamtiće se zauvijek.

BRAĆA VUJAÄŒIĆ SE NE ZABORAVLJAJU Pisati o sportu u Zeti, a ne pomenuti braću VujaÄ?ić iz Golubovaca, bilo bi prazno slovo na papiru. Mirko i DuĹĄan ostaće zapisani kao prvi crnogorski sportisti uÄ?esnici Olimpijskih igara.

Oni su predstavljali Jugoslaviju u disciplini bacanje koplja - Mirko je sa daljinom 64,89 metara zauzeo sedmo mjesto u finalu, dok Duťan nije uspio da prođe kvalifikacije.

DuĹĄan je preminuo 1984. godine, a Mirko poÄ?etkom 2016. Obojica su sahranjeni u Golubovcima.

10

HILJADA EURA ULOŽIĆE SE U IZGRADNJU SPORT SKO REKREATIVNOG KOMPLEKSA BALA BANI NA POVRŠINI OD 4,4 HEKTARA

54

âŒŚ Priredio: MiloĹĄ Antić

SPORTSKA OBJEK TA POLIGONA , UZ DVIJE PRIVATNE BALON SALE, POS TOJE NA PODRUÄŒJU GRADSKE OPĹ TINE GOLUBOVCI

16 DAN OPŠTINE GOLUBOVCI

DAN KRAPA

Zeta ima izuzetne potencijale kada je u pitanju turistička ponuda. Važan segment te ponude je i gastronomska osobenost ovog kraja. U cilju promocije te ponude Opština Golubovci, u saradnji sa Turističkom organizacijom Podgorica i Nacionalnim parkom Skadarsko jezero, svake godine početkom juna, kroz spoj dva važna segmenta - prirodnih ljepota Skadarskog jeze-

ra i bogate gastronomske ponude ovog područja, na eko rizortu „Plavnica” organizuje tradicionalnu manifestaciju pod nazivom „Dan krapa”.

Pokazalo se da je to uspješan vid promocije onoga što je dobar nacionalni proizvod i brend, gdje se okupi veliki broj ljudi iz svih krajeva Crne Gore, ali i gostiju iz inostranstva, koji uživaju i u bogatom kulturno-umjetničkom programu.

Cilj manifestacije je isticanje ambijentalnih, tradicionalnih i turističkih vrijednosti Skadarskog basena. Posjetioci imaju priliku da degustiraju jela od krapa kao i druge domaće proizvode ove regije. U okviru gastronomskog dijela organizuju se takmičenja u spremanju čorbe i jela od krapa, a najmlađima je dostupna vožnja čunom po Skadarskom jezeru kao i takmičenje u pecanju.

A.N.

Foto: Dejan Starčević

Jedinstvena manifestacija

CRNA GORA VLADA CRNE GORE

MINISTARSTVO ZDRAVLJA NACRT ZAKONA O MEDICINSKIM SREDSTVIMA

Crna Gora VLADA CRNE GORE MINISTARSTVO ZDRAVLJA

Broj: 011-65/2017 Podgorica, 06.02.2018. god.

Na osnovu čl. 9 i 11 Uredbe o postupku i načinu sprovodenja javne rasprave u pripremi zakona („Službeni Iist CG" br. 12/12), Ministarstvo zdravlja, upućuje

JAVNI POZIV zainteresovanoj javnosti (građanima, stručnim i naučnim institucijama, pravnim licima, zdravstvenim ustanovama, državnim organima, organima lokalne samouprave, Fondu za zdravstveno osiguranje, Zajednici opština Crne Gore, Ljekarskoj komori, Farmaceutskoj komori, nevladinim organizacijama, medijima drugim zainteresovanim subjektima za pitanja koja se uređuju ovim zakonom) za učešće u raspravi o Nacrtu zakona o medicinskim sredstvima.

Javna rasprava se sprovodi dostavljanjem predloga, sugestija i komentara u pisanom i elektronskom obliku, saglasno članu 9 stav 1 alineja 2 Uredbe o postupku i načinu sprovodenja javne rasprave u pripremi zakona i organizovanjem okruglog stola.

Javni poziv objavljuje se na internet stranici Ministarstva zdravlja, Portalu e-Uprave i u Dnevnom listu "Dnevne novine".

Okrugli sto biće organizovan u Podgorici u srijedu 28. februara 2018. godine, u Institutu za javno zdravlje, sala broj 12, sa početkom u 11 časova.

Javna rasprava traje 40 dana od dana objavljivanja Javnog poziva i Nacrta zakona o medicinskim sredstvima na internet stranici Ministarstva zdravlja, Portalu e-Uprave i u Dnevnom listu "Dnevne novine", odnosno do 20. marta 2018. godine.

Predlozi, sugestije i komentari mogu se dostaviti Ministarstvu zdravlja, na adresu: Podgorica, Rimski trg br. 46, na fax 078/113-128 i na e-mail mzdravlja@gov.me.

Ministarstvo zdravlja će sačiniti izvještaj o javnoj raspravi, koji će objaviti na svojoj internet stranici i portal e-uprave, u roku od 10 dana od dana završetka javne rasprave.

Uz javni poziv objavljuje se I tekst Nacrta zakona o medicinskim sredstvima, sa obrazloženjem.

MINISTAR, Dr Kenan Hrapović

NACRT ZAKONA O MEDICINSKIM SREDSTVIMA I.OSNOVNE ODREDBE Član 1 Ovim zakonom uređuju se uslovi za proizvodnju, promet i upotrebu medicinskih sredstava za humanu upotrebu (u daljem tekstu: medicinska sredstva), mjere za obezbjeđivanje kvaliteta, bezbijednosti i mogućnosti namjene, tehnička procjena, ocjenjivanje usaglašenosti medicinskih sredstava sa osnovnim zahtjevima, kao i druga pitanja od značaja za obavljanje ove djelatnosti. Član 2 Ako medicinsko sredstvo sadrži lijek koji sa njim čini jedan integralni proizvod koji je namijenjen isključivo za upotrebu u datoj kombinaciji i koji se ne može ponovo koristiti, na taj proizvod se primjenjuju odredbe propisa kojima se uređuje oblast ljekova.

Na osnovne zahtjeve u pogledu sigurnosti i performansi tog medicinskog sredstva primjenjuju se odredbe ovog zakona.

Ako medicinsko sredstvo sadrži lijek koji se može upotrijebiti i odvojeno i koji doprinosi djelovanju medicinskog sredstva, na to medicinsko sredstvo primjenjuju se odredbe ovoga zakona, a na lijek se primjenjuju odredbe propisa kojima se uređuje oblast ljekova.

Ako medicinsko sredstvo kao svoj sastavni dio sadrži supstancu koja se, ako se odvojeno koristi, može smatrati lijekom koji je sastojak ljudske krvi ili ljudske plazme ili lijekom koji je dobijen iz ljudske krvi ili ljudske plazme, u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast ljekova, i koja bi mogla djelovati na ljudski organizam aktivnošću koja je pomoćna aktivnost medicinskog sredstva, na to medicinsko sredstvo primjenjuju se odredbe ovoga zakona.

Odredbe ovoga zakona primjenjuju se i na »in vitro« dijagnostičke medicinska sredstva izrađene od tkiva, ćelija ili drugih supstanci ljudskog porijekla.

Na pomoćna sredstva za medicinska sredstva primjenjuju se odredbe ovog zakona. Član 3 Na određene grupe proizvoda koje je proizvođač namijenio samo za estetske ili druge nemedicinske svrhe, ali koje su slične medicinskim sredstvima u pogledu funkcionisanja i stepena rizika primjenjuju se odredbe ovog zakona.

Proizvodi koji imaju medicinsku i nemedicinsku namjenu moraju da ispunjavaju i odredbe posebnog zakona koji se primjenjuje na tu vrstu proizvoda koji nijesu namijenjeni u medicinske svrhe.

Član 4 Medicinsko sredstvo u čijoj proizvodnji se koriste životinjska tkiva ili produkti životinjskog porijekla (od goveđih, kozjih i ovčjih vrsta, kao i od jelena, losasa, nerca i mačke), je medicinsko sredstvo koje mora da zadovolji određene posebne zahtjeve u pogledu rizika od prenosa spongiformne encefalopatije (TSE) na pacijenta ili drugo lice u normalnim uslovima korišćenja.

Odredbe ovoga člana ne primjenjuju se na medicinska sredstva koja nijesu namijenjena da budu u kontaktu s ljudskim tijelom ili koja su namijenjena da dođu u kontakt isključivo sa čistom i neoštećenom kožom. Član 5 Odredbe ovog zakona ne primjenjuju se na: – ljekove; – kozmetičke proizvode; – ljudsku krv, krvne proizvode, plazmu ili krvne ćelije ljudskog porijekla ili proizvode koji sadrže takve krvne proizvode, plazmu ili ćelije u trenutku stavljanja u promet, osim proizvoda iz stava 4 člana 2 ovog zakona; – transplantate, tkiva, ćelije ljudskog porijekla, kao ni na proizvode koji sadrže tkiva ili ćelije ljudskog porijekla ili iz njih potiču, osim proizvoda iz stava 4 člana 2 ovog zakona; – transplantate, tkiva ili ćelije životinjskog porijekla, osim ako je medicinsko sredstvo proizvedeno ili izrađeno od neživog životinjskog tkiva ili proizvoda koji je izrađen od neživog životinjskog tkiva.

propisima donijetim za njegovo sprovođenje; 4) koje je stavljen u promet od strane pravnog ili fizičkog lica koje nije upisano u registre koje vodi Institut; 5) koje nije obilježeno znakom usaglašenosti, odnosno koje nije obilježeno u skladu sa ovim zakonom; 6) koje nema odgovarajuću ispravu o usaglašenosti; 7) kome je istekao rok upotrebe označen na pakovanju ili je utvrđena neispravnost u pogledu njegovog propisanog kvaliteta; 8) falsifikovanog medicinskog sredstva, kao i medicinskog sredstva za koje postoji opravdana sumnja da je falsifikovano; 9) medicinskog sredstva koje nije registrovano u Crnoj Gori, a čiji uvoz nije odobren u skladu sa članom 8 ovog zakona; 10) koje je izrađeno u zdravstvenoj ustanovi radi upotrebe u toj zdravstvenoj ustanovi u skladu sa ovim zakonom; i 11) drugim slučajevima u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona.

Član 6 Proizvodnja i promet medicinskih sredstava je od javnog interesa.

Proizvodnju i promet medicinskih sredstava mogu da obavljaju pravna lica i preduzetnici koji ispunjavaju uslove propisane ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona.

Član 8 Institut za ljekove i medicinska sredstva (u daljem tekstu: Institut) može da odobri uvoz medicinskih sredstava koja nijesu registrovana u slučaju kada se radi o hitnoj medicinskoj potrebi, za potrebe zaštite javnog zdravlja, kao i u sljedećim slučajevima: - za istraživačke svrhe; - za klinička ispitivanja; - za slučaj elementarnih nepogoda ili - drugih vanrednih stanja.

Za medicinsko sredstvo iz stava 1 ovog člana mora da bude izvršeno ocjenjivanje usaglašenosti, odnosno ekvivalentna ocjena sigurnosti i performansi u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Bliže uslove za uvoz medicinskih sredstava koja nijesu registrovana propisuje organ državne uprave nadležan za poslove zdravlja (u daljem tekstu: Ministarstrvo).

Član 7 Zabranjen je promet medicinskog sredstva iz člana 1 ovog zakona: 1) koje nije usaglašeno sa osnovnim zahtjevima, odnosno za koje nije izvršeno ocjenjivanje usaglašenosti u skladu sa zakonom; 2) koje nije upisano u registar medicinskih sredstava u skladu sa ovim zakonom; 3) koje je proizvelo pravno, odnosno fizičko lice, koje nije upisano u registar proizvođača u skladu sa ovim zakonom i

Član 9 Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu, imaju sljedeća značenja: 1) aktivno implantabilno medicinsko sredstvo je svako aktivno medicinsko sredstvo namijenjeno da se u cjelosti ili djelimično hirurški ili medicinski ugradi u ljudsko tijelo ili da se trajno ugradi u tjelesni otvor i koje je namijenjeno da ostane u organizmu nakon medicinske procedure; 2) aktivno medicinsko sredstvo je svako medicinsko sredstvo čije djelovanje zavisi od izvora električne energije ili bilo kog izvora energije koji se ne napaja direktno iz ljudskog

tijela ili gravitacije; 3) CAMD je udruženje nadležnih organa država članica Evropske unije za medicinska sredstva; 4) defekt medicinskog sredstva je nedostatak medicinskog sredstva u odnosu na identitet, kvalitet, izdržljivost, pouzdanost, sigurnost ili performanse. Nedostaci medicinskog sredstva uključuju kvarove, greške prilikom upotrebe i neadekvatno obilježavanje; 5) distributer ( u daljem tekstu: veleprodaja) je pravno ili fizičko lice sa sjedištem u Crnoj Gori, koje je uključeno u lanac snabdijevanja i koje u okviru obavljanja svoje djelatnosti isporučuje medicinsko sredstvo, a nije proizvođač, odnosno ovlašćeni predstavnik proizvođača i uvoznik; 6) deklaracija o usaglašenosti medicinskog sredstva (Declaration of Conformity), (u daljem tekstu: deklaracija o usaglašenosti) je dokument kojim proizvođač potvrđuje da je medicinsko sredstvo usaglašeno sa osnovnim zahtjevima; 7) Dobra praksa u distribucijije sistem smjernica obezbjeđenja kvaliteta koji se odnosi na organizovanje, sprovođenje i praćenje distribucije medicinskog sredstva od proizvođača do krajnjeg korisnika; 8) Dobra klinička praksa su smjernice za standard obezbjeđenja kvaliteta pri planiranju i sprovođenju kliničkog ispitivanja radi dobijanja validnih kliničkih zaključaka uz odgovarajuću zaštitu učesnika u kliničkim ispitivanjima; 9) dorada je postupak koji se vrši na medicinskom sredstvu koje je bilo u upotrebi kako bi se omogućila njegova bezbjedna ponovna upotreba, uključujući čišćenje, dezinfekciju, sterilizaciju i slične postupke, kao i testiranje i obnovu tehničke i funkcionalne sigurnosti medicinskog sredstva; 10) EUDAMED je evropska baza podataka za medicinska sredstva, koja centralizuje podatke o registraciji proizvođača, odnosno ovlašćenih predstavnika proizvođača i medicinskih sredstava koja su stavljena na tržište Evropske unije, podatke o izdatim, izmijenjenim, dopunjenim, kao i sertifikatima koji su prestali da važe, koji su povučeni ili odbijeni, podatke dobijene u skladu s postupkom vigilance medicinskih sredstava i podatke o kliničkim ispitivanjima; 11) etički komitet za klinička ispitivanja je nezavisno tijelo, sastavljeno od stručnjaka medicinske struke i članova koji nijesu medicinske struke, koji su dužni osigurati zaštitu prava, bezbjednost i dobrobit ispitanika uključenih u klinička ispitivanja. Zaštita ispitanika garantuje se davanjem mišljenja o protokolu kliničkog ispitivanja, prihvatljivosti ispitivača, prihvatljivosti uslova, metoda i dokumenata koji će se koristiti za obavještavanje ispitanika i dobijanje njihovog informisanog pristanka, na način koji je transparentan; 12) falsifikovano medicinsko sredstvo je svako medicinsko sredstvo neistinito prikazano u pogledu identiteta, odnosno porijekla, odnosno sertifikata CE označavanja ili dokumentacije u vezi sa postupcima CE označavanja.

Ova definicija se ne odnosi na medicinsko sredstvo s nenamjernim nedostacima u kvalitetu (defekt kvaliteta medicinskog sredstva) i ne dovodi u pitanje prava intelektualne svojine; 13) Free sale certificate je dokument kojim se dokazuje da medicinsko sredstvo može biti na tržištu u državi proizvođača ili na tržištu države članice Evropske ekonomske zone (u daljem tekstu: država članica EEA); 14) glavni ispitivač je kvalifikovano lice odgovorno za sprovođenje kliničkog ispitivanja na mjestu kliničkog ispitivanja. Ako kliničko ispitivanje sprovodi tim pojedinaca na mjestu kliničkog ispitivanja, glavni ispitivač je odgovoran za vođenje tima; 15) grupa generičkih medicinskih sredstava je skup medicinskih sredstava koji imaju istu ili sličnu upotrebu ili zajedničku tehnologiju koja im omogućava da se klasifikuju na opšti način ne odražavajući specifične karakteristike; 16) imenovano tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti je pravno lice koje je nadležno ministarstvo imenovalo za sprovođenje poslova ocjenjivanja usaglašenosti proizvoda, za potrebe proizvođača; 17) implantabilno medicinsko sredstvo je svako medicinsko sredstvo namijenjeno da se u cjelosti ili djelimično hirurški ili medicinski ugradi u ljudsko tijelo ili da se trajno ugradi u tjelesni otvor i koje je namijenjeno da ostane u organizmu nakon medicinske procedure; 18) informisani pristanak ispitanika (u daljem tekstu: informisani pristanak) je izjava u pismenoj formi, sa datumom i potpisom ispitanika, o učestvovanju u određenom kliničkom ispitivanju, koju je dalo lice sposobno da da saglasnost ili za lice koje nije sposobno da da saglasnost koju je dao njegov zakonski zastupnik, u skladu sa zakonom, a koja je data dobrovoljno poslije potpunog informisanja o prirodi, značaju, posljedicama i riziku po zdravlje; 19) incident je svaka neispravnost ili pogoršanje karakteristika, odnosno performansi medicinskog sredstva, kao i neadekvatnost u obilježavanju ili u uputstvu za

upotrebu koji je, neposredno ili posredno, doveo ili je mogao da dovede do smrti pacijenta, korisnika ili drugog lica ili do ozbiljnog pogoršanja njegovog zdravstvenog stanja; 20) in vitro dijagnostičko medicinsko sredstvo je svako medicinsko sredstvo koje je reagens, proizvod reagensa, kalibrator, kontrolni materijal, komplet reagenasa (,,kitˮ), instrument, aparatura, oprema, softver ili sistem koji se koristi samostalno ili u kombinaciji, namijenjen od proizvođača za upotrebu u in vitro uslovima za ispitivanje uzoraka, uključujući donacije krvi i tkiva humanog porijekla, samo ili uglavnom da bi se dobile informacije koje se odnose na: - fiziološke ili patološke funkcije ili stanja; - kongenitalne fizičke ili mentalne anomalije; - predispozicije za zdravstveno stanje ili bolest; - određivanje sigurnosti i kompatibilnosti sa potencijalnim primaocem; - predviđanje odgovora ili reakcija na liječenje; - definisanje ili praćenje terapijskih mjera.

Posude za uzorke smatraju se in vitro dijagnostičkim medicinskim sredstvom. Posude za uzorke su medicinska sredstva vakumskog ili nevakumskog tipa koja je proizvođač izričito namijenio za primarno držanje i čuvanje uzoraka dobijenih od ljudskog tijela u svrhu in vitro dijagnostičkog ispitivanja.

Proizvodi za opštu laboratorijsku upotrebu ne smatraju se in vitro dijagnostičkim medicinskim sredstvom, osim ako je te proizvode, zbog svojih karakteristika, proizvođač izričito namijenio za upotrebu u in vitro dijagnostičkim ispitivanjima; 21) ispitivač je član tima na mjestu kliničkog ispitivanja određen od strane i pod nadzorom glavnog ispitivača, koji vrši ključne procedure u kliničkom ispitivanju ili donosi značajne odluke u vezi sa kliničkim ispitivanjem; 22) isporučilac je proizvođač, ovlašćeni predstavnik proizvođača, veleprodaja ili uvoznik; 23) isprava o usaglašenosti medicinskog sredstva (u daljem tekstu: isprava o usaglašenosti) je: deklaracija o usaglašenosti, izvještaj o ispitivanju, sertifikat, uvjerenje o kontrolisanju ili drugi dokument kojim se potvrđuje usaglašenost medicinskog sredstva sa osnovnim zahtjevima; 24) izvještaj o kliničkoj evaluaciji (Clinical Evaluation Report) je dokumentacija o kliničkoj evaluaciji; 25) jedinstveni identifikacioni broj medicinskog sredstva (The Unique Device Identification UDI) je jedinstveni numerički ili alfanumerički kod koji se odnosi na medicinsko sredstvo, iz dva dijela: - identifikator medicinskog sredstva; - identifikator proizvodnje.

Jedinstveni identifikacioni broj medicinskog sredstva obezbjeđuje pristup korisnim i relevantnim informacijama u vezi sa medicinskim sredstvom i čini sljedljivost medicinskog sredstva efikasnijom, omogućava lakše povlačenje medicinskog sredstva iz prometa, suzbija falsifikovanje i poboljšava sigurnost pacijenta. Jedinstveni identifikacioni broj medicinskog sredstva nije zamjena za ili dodatak propisanim zahtjevima za obilježavanje medicinskog sredstva; 26) kalibrator i kontrolni materijal odnose se na svaku supstancu, materijal ili proizvod namijenjen za određivanje mjernih odnosa ili za provjeru karakteristika performanse medicinskog sredstva u odnosu na njegovu namjenu; 27) kategorija medicinskih sredstava je skup medicinskih sredstava koja imaju zajedničko područje predviđene upotrebe ili zajedničku tehnologiju; 28) kategorizacija medicinskog sredstva je postupak utvrđivanja kategorije medicinskog sredstva; 29) klasifikacija medicinskog sredstva je postupak utvrđivanja klase rizika medicinskog sredstva; 30) kliničke performanse su način rada medicinskog sredstva ili odgovor pacijenta na medicinsko sredstvo u odnosu na namjenu tog medicinskog sredstva, kada je pravilno primijenjeno na odgovarajućeg pacijenta; 31) klinička sigurnost je odsustvo neprihvatljivog rizika od medicinskog sredstva, kada se ono upotrebljava u skladu sa uputstvom za upotrebu proizvođača; 32) klinički podaci su svi podaci o sigurnosti, odnosno performansama medicinskog sredstva koji proizilaze iz upotrebe medicinskog sredstva. Klinički podaci potiču: - od kliničkog ili kliničkih ispitivanja tog medicinskog sredstva, ili - iz naučne literature o kliničkom ispitivanju ili kliničkim ispitivanjima ili drugom ispitivanju sličnog medicinskog sredstva za koje se može dokazati ekvivalentnost sa tim medicinskim sredstvom, ili - objavljenih, odnosno neobjavljenih izvještaja o drugim kliničkim iskustvima o tom medicinskom sredstvu ili drugom sličnom sredstvu čija se ekvivalentnost sa tim medicinskim sredstvom može dokazati;

33) kritična neusaglašenost prometa medicinskog sredstva sa smjernicama Dobre prakse u distribuciji je neusaglašenost koja je dovela ili može da dovede do prometa medicinskog sredstva koje može da ugrozi život ili zdravlje ljudi, odnosno javno zdravlje; 34) koordinator za vigilancu je zdravstveni radnik zaposlen u zdravstvenoj ustanovi koji obavlja poslove u vezi sa organizovanjem i unaprjeđivanjem sprovođenja dobre prakse u prikupljanju i prijavljivanju sumnji na incidente i komunikacije o rizicima primjene medicinskih sredstava u zdravstvenoj ustanovi i koji je kontakt osoba zdravstvene ustanove za vigilancu i koji neposredno sarađuje sa Institutom. Koordinatora za vigilancu imenuje zdravstvena ustanova i prijavljuje Institutu sa kontakt podacima; 35) korektivna mjera je aktivnost koju preduzima proizvođač, odnosno ovlašćeni predstvnik proizvođača u slučaju potencijalne ili utvrđene neusaglašenosti medicinskog sredstva ili druge neželjene situacije. Moguće je da postoji više neusaglašenosti. Korektivna mjera se preduzima da bi se spriječilo ponavljanje, dok se preventivna mjera preduzima da bi se spriječio takav događaj (Corrective and Preventive Action – CAPA); 36) korisnik je zdravstvena ustanova, zdravstveni radnik, zdravstveni saradnik ili pacijent, odnosno lice koje koristi medicinsko sredstvo; 37) kliničko ispitivanje medicinskog sredstva (u daljem tekstu: kliničko ispitivanje) je svako sistemsko istraživanje, ispitivanje ili studija na jednom ili više ispitanika koje se sprovodi da bi se procijenila sigurnost, odnosno performanse medicinskog sredstva; 38) kompatibilnost medicinskog sredstva je sposobnost medicinskog sredstva, uključujući i softver, kada se koristi zajedno sa jednim ili više drugih sredstava, u skladu sa njegovom namjenom, da: - funkcioniše bez gubitka ili ugrožavanja mogućnosti da funkcioniše kako je namijenjeno, odnosno - integriše, odnosno radi bez potrebe za izmjenom ili prilagođavanjem bilo kog dijela kombinovanog sredstva, odnosno - da se koriste zajedno bez konflikta/uticaja ili neželjene reakcije; 39) medicinsko sredstvo (opšte) je svaki instrument, aparat, uređaj, softver, implant, reagens, materijal i drugi proizvod koji se koristi samostalno ili u kombinaciji, uključujući i softver koji je proizvođač namijenio za dijagnostičke ili terapeutske svrhe i koji je programska podrška neophodna za njegovu pravilnu primjenu kod ljudi namijenjenu od proizvođača, a koristi se radi: - utvrđivanja dijagnoze, prevencije, praćenja, predviđanja, prognoze, liječenja ili ublažavanja bolesti; - utvrđivanja dijagnoze, praćenja, liječenja, ublažavanja ili nadomještanja povrede ili invaliditeta; - ispitivanja, zamjene ili modifikacije anatomskih ili fizioloških ili patoloških funkcija i stanja; - obezbjeđivanja informacija putem in vitro ispitivanja uzoraka iz ljudske krvi, uključujući donacije organa, krvi i tkiva; - kontrole ili podrške začeća; - čišćenja, dezinfekcije ili sterilizacije medicinskih sredstava.

Medicinsko sredstvo iz stava 1 ove tačke svoju osnovnu namjenu ne ispunjava u ili na ljudskom organizmu farmakološkom, imunološkom ili metaboličkom aktivnošću, ali može u svojoj funkciji biti potpomognuto takvim sredstvima; 40) medicinsko sredstvo proizvedeno po narudžbini za određenog pacijenta (custom made device) je svako medicinsko sredstvo koje je specijalno proizvedeno po nalogu odgovarajućeg zdravstvenog radnika koji na ličnu odgovornost specificira karakteristike dizajna tog medicinskog sredstva i namijenjeno je za određenog pacijenta.

Medicinsko sredstvo proizvedeno po narudžbini za određenog pacijenta može da propiše na recept, odnosno nalog lice koje je za to ovlašćeno u skladu sa zakonom, odnosno koje ima odgovarajuće profesionalne kvalifikacije.

Serijski proizvedeno medicinsko sredstvo koje je potrebno prilagoditi specifičnim zahtjevima zdravstvenog radnika ili drugog profesionalnog korisnika ne smatra se medicinskim sredstvom proizvedenim po narudžbini; 41) medicinsko sredstvo namijenjeno za kliničko ispitivanje je svako medicinsko sredstvo namijenjeno za primjenu od strane odgovarajućeg zdravstvenog radnika u sprovođenju kliničkog ispitivanja u zdravstvenoj ustanovi.

Kao lice ekvivalentno odgovarajućem zdravstvenom radniku u sprovođenju kliničkog ispitivanja smatra se i drugo lice koje je za to ovlašćeno u skladu sa zakonom, odnosno koje ima odgovarajuće profesionalne kvalifikacije za sprovođenje kliničkog ispitivanja; 42) medicinsko sredstvo za jednokratnu upotrebu je medicinsko sredstvo koje je namijenjeno da se upotrebljava

samo jednom za jednog pacijenta tokom jedne procedure.

Medicinsko sredstvo za jednokratnu upotrebu može tokom jedne procedure da se upotrebljava više puta na istom pacijentu ili na istom pacijentu u produženom vremenskom periodu trajanja jedne procedure.

Kritično medicinsko sredstvo za jednokratnu upotrebu je medicinsko sredstvo za jednokratnu upotrebu namijenjeno za upotrebu za hirurške invazivne procedure; 43) multicentrično kliničko ispitivanje je kliničko ispitivanje koje se izvodi prema jedinstvenom protokolu na više mjesta kliničkog ispitivanja i koje sprovodi više ispitivača, bez obzira na to da li su mjesta kliničkog ispitivanja u istoj državi ili u različitim državama; 44) namjena je upotreba za koju je medicinsko sredstvo namijenjeno u skladu sa podacima koje je proizvođač naveo prilikom obelježavanja, u uputstvu za upotrebu, odnosno u promotivnom materijalu; 45) nepravilna upotreba je činjenje ili nečinjenje od strane lica koje rukuje medicinskim sredstvom ili korisnika, čija je posljedica ponašanje medicinskog sredstva koje je izvan bilo kog načina kontrole rizika od strane proizvođača; 46) naručilac kliničkog ispitivanja(u daljem tekstu: sponzor ) je pravno ili fizičko lice, koje je odgovorno za započinjanje, odnosno pribavljanje odobrenja za sprovođenje kliničkog ispitivanja, sprovođenje i finansiranje kliničkog ispitivanja; 47) naljepnica je pisana, štampana ili grafička informacija koja se nalazi na medicinskom sredstvu, na pakovanju svakog sastavnog dijela medicinskog sredstva ili na pakovanju sistema ili kompleta i sadrži podatke o ovlašćenom predstavniku proizvođača i broju rješenja o registraciji medicinskog sredstva. Naljepnica sa podatkom o broju rješenja o registraciji medicinskog sredstva u Crnoj Gori može da se nalazi i na uputstvu za upotrebu; 48) neželjeni događaj u kliničkom ispitivanju je svaka neprijatna medicinska pojava, nenamjerna bolest ili povreda ili nepovoljan klinički simptom (uključujući nepovoljan laboratorijski nalaz) pacijenta, korisnika ili drugih lica, bez obzira da li su ili nisu u vezi sa medicinskim sredstvom koje se klinički ispituje. Ova definicija obuhvata događaje u vezi sa medicinskim sredstvom koje se klinički ispituje ili sa medicinskim sredstvom sa kojim se poredi, kao i događaje u vezi sa procedurama koje su uključene. Za korisnike ili druga lica ova definicija je ograničena na događaje koji se odnose na medicinsko sredstvo koje se klinički ispituje; 49) neželjeni efekat u kliničkom ispitivanju je neželjeni događaj u vezi sa upotrebom medicinskog sredstva koje se klinički ispituje. Ova definicija uključuje neželjene efekte koji proističu iz nedovoljnog ili neadekvatnog uputstva za upotrebu, razvoja, implantacije, instalacije ili operacija ili bilo kakve neispravnosti medicinskog sredstva koje se klinički ispituje. Ova definicija obuhvata bilo koji događaj nastao usljed greške prilikom upotrebe ili od namjerne zloupotrebe medicinskog sredstva koje se klinički ispituje; 50) ocjenjivanje usaglašenosti je svaka aktivnost kojom se utvrđuje da li je medicinsko sredstvo, odnosno proces proizvodnje medicinskog sredstva usaglašen sa propisanim tehničkim zahtjevima, odnosno sa osnovnim zahtjevima ovog zakona, kako bi se utvrdilo da je medicinsko sredstvo sigurno i da funkcioniše u skladu sa predviđenom namjenom; 51) ozbiljna prijetnja po javno zdravlje je svaki događaj koji može da dovede do neposredne opasnosti od smrti, ozbiljnog pogoršanja zdravstvenog stanja ili ozbiljne bolesti koja zahtijeva brze korektivne mjere, a što uključuje: - događaje koji su značajni i neočekivane prirode tako da postaju alarmantni kao potencijalna opasnost po javno zdravlje, ( npr. virus humane imunodeficijencije (HIV) ili Creutzfeldt-Jakob bolest (CJD)). Ovu prijetnju po javno zdravlje može da identifikuje Ministarstvo, Institut za ljekove i medicinska sredstva ili proizvođač, odnosno ovlašćeni predstavnik proizvođača, - mogućnost nastanka više smrtnih slučajeva u kratkim vremenskim intervalima; 52) ovlašćeni predstavnik proizvođača medicinskog sredstva je pravno ili fizičko lice sa sjedištem u Crnoj Gori koje je proizvođač sa sjedištem i proizvođač koji nema sjedište u Crnoj Gori u pismenoj formi jedino ovlastio da postupa u njegovo ime i da vodi postupke propisane ovim zakonom i koje je odgovorno za sigurnost i performanse određenog medicinskog sredstva na isti način kao i proizvođač tog medicinskog sredstva; 53) odnos koristi i rizika je procjena pozitivnih efekata medicinskog sredstva u odnosu na rizike; 54) obezbjeđenje kvaliteta je sledljivi proces kojim se kvalitet uvodi u sve faze proizvodnje, uključujući i sistem dokumentovanog praćenja svih polaznih materijala i komponenati i pojedinačnog proizvodnog procesa, odnosno tehničku procjenu, koja obuhvata sve kontrole u odnosu na kvalitet medicinskog sredstva; 55) ovlašćeno tijelo je tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti, odnosno laboratorija za ispitivanje, kontrolno tijelo i

sertifikaciono tijelo, kome je nadležno ministarstvo dalo ovlašćenje za obavljanje poslova tehničke procjene za potrebe organa državne uprave koji sprovodi ocjenjivanje usaglašenosti; 56) ozbiljan neželjeni događaj u kliničkom ispitivanju je neželjeni događaj koji je doveo ili može da dovede do smrti ili ozbiljnog pogoršanja zdravlja pacijenta, čija je posledica životno opasna bolest ili povreda ili trajno oštećenje struktura ili funkcije tijela, bolničko liječenje pacijenta ili produžetka postojećeg bolničkog liječenja, medicinske ili hirurške intervencije kako bi se spriječila bolest ili povreda opasna po život ili trajno oštećenje strukture ili funkcije, kao i koji dovodi do fetalnog distresa, smrti fetusa ili urođenih anomalija ili defekta. Planirano bolničko liječenje za prethodno postojeće stanje ili postupak koji zahtijeva plan kliničkog ispitivanja, bez ozbiljnog narušavanja zdravlja, ne smatra se ozbiljnim neželjenim događajem; 57) performanse medicinskog sredstva su sposobnost medicinskog sredstva da dostigne namjenu koju je predvidio proizvođač; 58) pomoćno sredstvo za medicinsko sredstvo (pribor) je proizvod koji nije medicinsko sredstvo, a koje je proizvođač izričito namijenio da se koristi u kombinaciji s medicinskim sredstvom kako bi omogućilo upotrebu tog medicinskog sredstva u skladu sa njegovom namjenom određenom od proizvođača.

Invazivno sredstvo za uzorkovanje ili ono koje se direktno primjenjuje na ljudsko tijelo u svrhu uzimanja uzoraka ne smatra se pomoćnim sredstvom za in vitro dijagnostičko medicinsko sredstvo, već se smatra opštim medicinskim sredstvom; 59) preduzetnik je fizičko lice koje se bavi privrednom djelatnošću radi sticanja dobiti, a tu djelatnost ne obavlja za račun drugoga. Preduzetnik je odgovoran za sve obaveze u vezi sa privrednom djelatnošću koju obavlja cjelokupnom svojom imovinom u skladu sa propisima koji utvrđuju oblast privrednih društava; 60) proizvođač medicinskog sredstva je pravno lice ili preduzetnik odgovorno za njegov dizajn, proizvodnju, pakovanje i obilježavanje prije nego što ga stavi u promet pod svojim imenom, bez obzira da li je ove aktivnosti izvršio samostalno ili ih je u njegovo ime izvršilo drugo lice; 61) praćenje medicinskog sredstva poslije stavljanja u promet (post market surveillance) je svaka aktivnost koju sprovodi proizvođač, odnosno ovlašćeni predstavnik proizvođača, kojim se uspostavlja i održava sistematska procedura za proaktivno prikupljanje i procjenu iskustava u vezi sa medicinskim sredstvom koje je stavljeno u promet ili u upotrebu, u svrhu identifikovanja bilo kakve potrebe da se bez odlaganja primjene sve potrebne korektivne, odnosno preventivne mjere; 62) prijavljeno tijelo je tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti koje je nadležni organ određene države članice EEA, ili države sa kojom je Evropska komisija zaključila ugovor o međusobnom priznavanju postupaka ocjenjivanja usaglašenosti, prijavio Evropskoj komisiji za obavljanje postupaka ocjenjivanja usaglašenosti medicinskog sredstva sa zahtjevima direktiva Evropske unije, koje ima svoj identifikacioni broj. Spisak odobrenih prijavljenih tijela za oblast medicinskih sredstva nalazi se u okviru spiska „NANDO” baze Evropske komisije; 63) periodični izvještaj o sigurnosti je način izvještavanja dogovoren između Instituta i proizvođača, odnosno ovlašćenog predstavnika proizvođača o izvještavanju sličnih incidenata istog medicinskog sredstva ili tipa medicinskog sredstva na objedinjen način kada je uzrok poznat ili je implementirana sigurnosna korektivna mjera na terenu; 64) postmarketinško kliničko ispitivanje je kliničko ispitivanje nakon sprovedenog ocjenjivanja usaglašenosti, odnosno nakon obilježavanja znakom usaglašenosti.

Postmarketinško kliničko ispitivanje može biti intervencijsko i neintervencijsko; 65) plan kliničkog ispitivanja (Clinical investigation plan - CIP) (u daljem tekstu: protokol) je dokument kojim se utvrđuju osnovni principi, ciljevi, dizajn, predložene analize, metodologija, nadzor, sprovođenje i evidencija kliničkog ispitivanja; 66) proces proizvodnje je svaki postupak koji se primjenjuje u proizvodnji medicinskih sredstava, od nabavke i prijema polaznih materijala, izrade, pakovanja u unutrašnje pakovanje do obilježavanja i postupka pakovanja u spoljašnje pakovanje; 67) potpuno obnavljanje je potpuno obnavljanje medicinskog sredstva koje je već stavljeno u promet ili u upotrebu ili obnavljanje medicinskog sredstva koje je bilo u upotrebi u cilju usaglašavanja sa osnovnim zahtjevima, uz određivanje novog roka upotrebe obnovljenog medicinskog sredstva; 68) registracija medicinskog sredstva je postupak upisa medicinskog sredstva za koje je izvršeno ocjenjivanje usaglašenosti u registar medicinskih sredstava koji vodi

Institut; 69) registracija proizvođača medicinskog sredstva, veleprodaja i specijalizovane prodavnice je postupak upisa u registre koje vodi Institut; 70) rezervni dio medicinskog sredstva je proizvod koji je sastavni dio medicinskog sredstva i koji se nabavlja i isporučuje isključivo za potrebe zamjene postojećih komponenata medicinskog sredstva koje je usaglašeno sa osnovnim zahtjevima. Rezervni dio medicinskog sredstva ne smatra se medicinskim sredstvom; 71) serija je definisana količina polaznih materijala (polaznih supstanci ili materijala za pakovanje) ili proizvoda izrađenih tokom jednog procesa proizvodnje, odnosno izrade ili u seriji procesa proizvodnje, a koja zbog toga treba da bude homogena. Serija podrazumijeva ukupnu količinu medicinskog sredstva, koja je proizvedena, odnosno izrađena od iste početne količine polaznih materijala tokom jednog procesa proizvodnje, odnosno izrade i jednog postupka sterilizacije, a u slučaju kontinuirane proizvodnje, odnosno izrade, ukupna količina medicinskog sredstva koja je proizvedena, odnosno izrađena u određenom periodu; 72) sertifikat o usaglašenosti medicinskog sredstva (u daljem tesktu: sertifikat o usaglašenosti) je EC Certificate koji izdaje prijavljeno tijelo, odnosno sertifikat koji izdaje imenovano tijelo kojim se potvrđuje da je medicinsko sredstvo ili grupa medicinskih sredstava određenog proizvođača usaglašena sa osnovnim zahtjevima; 73) specijalizovana prodavnica medicinskih sredstava je prodajni objekat u kome se vrši promet na malo medicinskih sredstava; 74) spoljašnje pakovanje medicinskog sredstva je pakovanje u kome se nalazi unutrašnje pakovanje medicinskog sredstva; 75) stručna javnost su zdravstveni radnici koji propisuju medicinska sredstva, stručna lica u oblasti proizvodnje i prometa medicinskih sredstava na veliko i malo, kao i u organizaciji obaveznog zdravstvenog osiguranja; 76) sigurnosna korektivna mjera na terenu (Field safety corrective action - FSCA) je mjera koju preduzima proizvođač, odnosno ovlašćeni predstvnik proizvođača kako bi smanjio rizik od smrti ili ozbiljnog pogoršanja zdravstvenog stanja povezanog sa upotrebom medicinskog sredstva koje je stavljeno u promet. Takve mjere, bez obzira da li su povezane sa direktnom ili indirektnom štetom, prijavljuju se i evidentiraju putem sigurnosnog obavještenja na terenu; 77) sigurnosno obavještenje na terenu (Field safety notice FSN) je obavještenje za kupce, odnosno korisnike poslato od proizvođača, odnosno ovlašćenog predstavnika proizvođača u vezi sa sigurnosno korektivnom mjerom na terenu; 78) sredstvo za samotestiranje je svako in vitro dijagnostičko medicinsko sredstvo čija je namjena da ga koriste nestručna lica u kućnom okruženju; 79) sredstvo za procjenu performanse je svako in vitro dijagnostičko medicinsko sredstvo koje je proizvođač namijenio da bude predmet jednog ili više ispitivanja za procjenu performansi u laboratorijama za medicinske analize ili u bilo kom drugom odgovarajućem okruženju van njegovih sopstvenih prostorija; 80) stavljanje u promet je prvo stavljanje na raspolaganje medicinskog sredstva sa ili bez naknade, u cilju distribucije, odnosno upotrebe na tržištu Crne Gore, bez obzira da li je novo ili potpuno obnovljeno, osim medicinskog sredstva namijenjenog za kliničko ispitivanje; 81) stavljanje u upotrebu je faza u kojoj je medicinsko sredstvo na raspolaganju krajnjem korisniku, spremno za upotrebu na tržištu Crne Gore po prvi put i za njegovu predviđenu namjenu; 82) šteta je fizička povreda ili oštećenje zdravlja ljudi, životinja ili oštećenje imovine ili životne sredine; 83) tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti je pravno lice koje sprovodi ocjenjivanje usaglašenosti, odnosno obavlja poslove tehničke procjene, uključujući etaloniranje, ispitivanje, sertifikaciju i kontrolu. Tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti je prijavljeno tijelo, imenovano tijelo ili ovlašćeno tijelo (laboratorije, sertifikaciona tijela, kontrolne organizacije i dr.); 84) tranzit je prevoz pošiljke medicinskih sredstava preko teritorije Crne Gore, bez promjene vlasništva nad pošiljkom i bez promjene krajnjeg odredišta i korisnika; 85) tržišni nadzor (market surveillance) su aktivnosti koje se sprovode i mjere koje preduzimaju nadležni organi uprave kako bi se provjerilo i obezbijedilo da medicinska sredstva budu usaglašena sa osnovnim zahtjevima, kao i da ne ugrožavaju zdravlje, sigurnost ili bilo koji drugi aspekt zaštite opšteg interesa; 86) tehnička procjena medicinskog sredstva je ispitivanje, odnosno kontrolisanje medicinskog sredstva koje obavlja ovlašćeno tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti za potrebe Ministarstva u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim

za njegovo sprovođenje (u daljem tekstu: tehnička procjena); 87) uvoznik je pravno ili fizičko lice sa sjedištem u Evropskoj uniji (u daljem tekstu:EU) i koje vrši uvoz medicinskih sredstava iz trećih zemalja, odnosno iz zemalja koje nijesu članice EU; 88) unutrašnje pakovanje medicinskog sredstva je pakovanje s kojim je medicinsko sredstvo u neposrednom kontaktu; 89) upotreba medicinskog sredstva koja nije navedena upodacima kojima se obilježava medicinsko sredstvo i podacima u uputstvu za upotrebu (,,off-label useˮ) podrazumijeva indikacije, doze, način primjene ili uzrast pacijenta; 90) vigilanca medicinskog sredstva (u daljem tekstu: vigilanca) je sistem i skup aktivnosti kojima se obezbjeđuje prikupljanje, procjena, razumijevanje i reagovanje na saznanja o rizicima koji proizilaze iz upotrebe ili primjene medicinskog sredstva, a posebno u pogledu prijavljivanja incidenata u cilju poboljšanja i zaštite zdravlja i sigurnosti pacijenata, korisnika i drugih lica i ako je potrebno pružanje informacija koje smanjuju vjerovatnoću da se incident ponovi na drugom mjestu ili kojim se ublažavaju posljedice tog incidenta; 91) zajedničke specifikacije (Common specifications, ,,CSˮ ), predstavljaju set tehničkih, odnosno kliničkih zahtjeva, koji nijesu standard, a koji obezbjeđuju način usaglašavanja sa pravnim obavezama primjenljivim na medicinska sredstva, proces ili sistem, koje donosi Evropska komisija za specifične grupe proizvoda koji nijesu namijenjeni u medicinske svrhe.

Zajedničke tehničke specifikacije su zahtjevi za ocjenjivanje i ponovno ocjenjivanje djelovanja »in vitro« dijagnostičkih medicinskih sredstava, zahtjevi za puštanje serije »in vitro« dijagnostičkog medicinskog sredstva u promet, referentne metode i referentne materijale, koje donosi Evropska komisija.

92) znak usaglašenosti medicinskog sredstva je oznaka koju proizvođač stavlja na medicinsko sredstvo i kojim se potvrđuje da je to medicinsko sredstvo usaglašeno sa osnovnim zahtjevima. Znak usaglašenosti može da bude strani znak usaglašenosti (CE znak) ili drugi znak usaglašenosti medicinskog sredstva u skladu sa zakonom o tehničkim propisima; Član 10 Izrazi koji se u ovom zakonu koriste za fizička lica u muškom rodu podrazumijevaju iste izraze u ženskom rodu.

II.NADLEŽNOSTI Član 11 Ministarstvo u skladu sa ovim zakonom: 1) donosi propise za sprovođenje ovog zakona; 2) propisuje sadržaj i način vođenja registara: pravnih lica za utvrđivanje usaglašenosti, proizvođača, pravnih lica i preduzetnika koji vrše promet na veliko, uvoza i izvoza medicinskih sredstava,specijalizovanih prodavnica, kao i medicinskih sredstava; 3) imenuje odnosno ovlašćuje pravna lica za utvrđivanje usaglašenosti medicinskih sredstava sa osnovnim zahtjevima; 4) vrši i druge poslove u skladu sa zakonom.

Organ uprave nadležan za inspekcijske poslove: 1) vrši inspekcijski nadzor nad proizvođačima i pravnim licima i preduzetnicima koji obavljaju promet u skladu sa zakonom; 2) vrši inspekcijski nadzor nad pravnim licima za utvrđivanje usaglašenosti medicinskih sredstava; 3) zabranjuje promet, odnosno naređuje obustavu prometa ili povlačenje iz prometa medicinskih sredstava koja ne ispunjavaju propisane osnovne i posebne zahtjeve. Član 12 Institut je nadležan da: 1) vrši upis, brisanje i vodi registar proizvođača i pravnih lica koji vrše promet na veliko, uvoz i izvozmedicinskih sredstava, kao i registar specijalizovanih prodavnica; 2) vrši upis, brisanje i vodi registar medicinskih sredstava koja mogu biti u prometu u Crnoj Gori; 3) daje odobrenje za uvoz medicinskih sredstava iz člana 8 ovog zakona; 4) daje odobrenje za početak kliničkog ispitivanja i vrši kontrolu sprovođenja kliničkog ispitivanja; 5) sprovodi sistem vigilance; 6) odlučuje o razvrstavanju medicinskih sredstava kada se radi o kombinaciji lijeka i medicinskogsredstva,medicinskog sredstva i predmeta opšte upotrebe ili klasifikacije medicinskih sredstava i daje drugastručna mišljenja iz nadležnosti Instituta; 7) u postupku utvrđivanja usaglašenosti medicinskih

sredstava sa zahtjevima propisanim ovim zakonom, daje mišljenje imenovanom i ovlašćenom tijelu; 8) obrazuje komisiju i utvrđuje listu eksperata za medicinska sredstva; 9) sarađuje sa međunarodnim subjektima i nacionalnim regulatornim tijelima u oblasti medicinskih sredstava; 10) vrši i druge poslove, u skladu sa zakonom.

U vršenju poslova iz stava 1 tač.1, 2, 3, 4 i 6 ovog člana Institut donosi rješenje.

Poslove iz stava 1 tač. 1, 2, 3, 4, 5, 6 i 7 ovog člana, Institut vrši kao poslove iz prenešene nadležnosti. Član 13 U postupku donošenja akata iz člana 7 stav 1 tač. 1, 2, 3 i 5 ovog zakona primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje upravni postupak, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.

Upravna akta Instituta iz stava 1 ovog člana su konačna u upravnom postupku i protiv njih se može pokrenuti upravni spor kod nadležnog upravnog suda u skladu sa zakonom. Član 14 Troškove koji nastanu u vršenju stručnih poslova u postupku donošenja rješenja iz člana 7 stav 1 tač. 1, 2, 3,4, 5 i 6 ovog zakona snosi podnosilac prijave, odnosno zahtjeva, ako ovim zakonom nijed rukčije određeno.

Institut naplaćuje godišnju naknadu za rješenje o upisu u registar medicinskog sredstva, o upisu u registar proizvođača medicinskih sredstava, pravnih lica koja obavljaju promet na veliko i promet na malo, kao i o upisu uregistar uvoznika medicinskih sredstava.

Način plaćanja naknada, kao i visinu naknada iz st. 1 i 2 ovog člana, koji odgovaraju stvarnim troškovima izvršenih poslova utvrđuje Institut.

Na akt Instituta iz stava 3 ovog člana saglasnost daje Vlada Crne Gore. Član 15 Za obavljanje pojedinih stručno-savjetodavnih poslova u postupku odlučivanja o razvrstavanju medicinskih sredstava, kao i drugih stručnih poslova iz člana 7 ovog zakona, koji zahtijevaju posebna ekspertska znanja iz oblasti medicine, stomatologije, farmacije, veterinarstva ili drugih srodnih oblasti, odnosno tehničkih oblasti kojesu u vezi sa proizvodnjom medicinskih sredstava, Institut obrazuje komisije, odnosno utvrđuje listu eksperata iz reda istaknutih stručnjaka iz navedenih oblasti.

Troškovi rada komisije i eksperata iz stava 1 ovog člana obezbjeđuju se iz sredstava Instituta. Član 16 Direktor i zaposleni u Institutu ne mogu obavljati, u svoje ime i za svoj račun, kao i u ime i za račun drugog pravnog ili fizičkog lica, poslove dizajniranja, proizvodnje, prometa medicinskih sredstava, niti mogu imati drugi lični interes (vlasništvo, akcije, članstvo u organu upravljanja ili ugovorni odnos) kod lica koje se bavi ovim djelatnostima, o čemu potpisuju izjavu.

Lica iz stava 1 ovog člana, kao i članovi komisija i stručnjaci sa liste eksperata, ne mogu da predstavljaju izastupaju pravna i fizička lica koja su u vezi sa proizvodnjom i prometom medicinskih sredstava, o čemu potpisuju izjavu.

Direktor i zaposleni u Institutu, kao i eksperti i članovi komisije potpisuju izjavu o čuvanju tajnosti podataka iz oblasti nadležnosti Instituta.

imenovano tijelo u skladu sa osnovnim zahtjevima, osim za medicinska sredstva klase I i In vitro-Ostala dijagnostička medicinska sredstva, čiju klasifikaciju vrši proizvođač.

U slučaju spora između proizvođača i imenovanog tijela u pogledu određivanja klase medicinskog sredstva na osnovu mišljenja ovlašćenog tijela odluku donosi Ministarstvo.

U slučaju da se radi o kombinaciji lijeka i medicinskog sredstva ili medicinskog sredstva i predmeta opšte upotrebe, razvrstavanje se vrši prema primarnoj namjeni koju deklariše proizvođač i mehanizma djelovanja samog proizvoda.

Ukoliko je razvrstavanje iz stava 2 ovog člana sporno, o razvrstavanju odlučuje Institut. Član 20 Svako pravno ili fizičko lice koje sastavlja medicinska sredstva sa znakom usaglašenosti, a u skladu s njihovom namjenom i u granicama upotrebe predviđenim od proizvođača, da bi ih stavio u promet kao sistem ili komplet, mora da da sledeću izjavu: 1) da je provjerio uzajamnu kompatibilnost medicinskih sredstava koja su sastavni dijelovi sistema ili kompleta i izvršio postupak sklapanja u skladu s uputstvima proizvođača; 2) da je izvršio pakovanje sistema ili kompleta i dostavio korisnicima uputstvo za upotrebu uključujuči odgovarajuća uputstva za upotrebu proizvođača; 3) da se na aktivnosti iz tač.1 i 2 ovog stava primjenjuju odgovarajuće metode interne kontrole proizvodnje medicinskog sredstva.

Ako nijesu ispunjeni uslovi iz stava 1 ovog člana, kao i kada sistem ili komplet sadrži proizvode koji ne nose znak usaglašenosti ili kada kombinacija izabranih proizvoda nije kompatibilna u odnosu na njihovu prvobitno određenu namjenu, sistem ili komplet smatra se medicinskim sredstvom koje podliježe postupku ocjenjivanja usaglašenosti.

Član 21 Svako pravno ili fizičko lice koje radi stavljanja u promet steriliše sisteme ili komplete iz stava 1 člana 20 ovog zakona ili druga medicinska sredstva sa znakom usaglašenosti koja su proizvođači odredili da se moraju sterilisati prije upotrebe, dužno je da sprovede postupak sterilizacije u skladu sa odgovarajućim sistemom kvaliteta za postupak sterilizacije propisanih zakonom i propisima donijetim za sporovođenje ovog zakona, po sopstvenom izboru.

Primjena tih postupaka ograničena je na postizanje sterilnosti do otvaranja sterilnog pakovanja ili njegovog oštećenja. To lice sačinjava izjavu u kojoj navodi da je sterilizacija izvršena u skladu sa uputstvima proizvođača.

Sistemi i kompleti iz stava 1 člana 3 ovog zakona i stava 1 ovog člana ne moraju da budu označeni znakom usaglašenosti.

Sisteme i komplete prati uputstvo za upotrebu koje, po potrebi, uključuje informacije od proizvođača o medicinskim sredstvima koja čine sistem ili komplet.

Izjave iz stava 1 člana 20 ovog zakona i stava 2 ovoga člana proizvođač je dužan da čuva pet godina i dostavi ih na zahtjev Ministarstva ili imenovanog tijela.

IV. ZAHTJEVI KOJE MORAJU ISPUNJAVATI MEDICINSKA SREDSTVA

Član 18 Opšta medicinska sredstva prema stepenu rizika za korisnika dijele se na: 1) klasu I - medicinska sredstva sa niskim stepenom rizika za korisnika; 2) klasu IIa - medicinska sredstva sa niskim do srednjim stepenom rizika za korisnika; 3) klasu IIb - medicinska sredstva sa srednjim do visokim stepenom rizika za korisnika; 4) klasu III - medicinska sredstva sa visokim stepenom rizika za korisnika.

Bliže uslove i način razvrstavanja pojedinih medicinskih sredstava iz čl. 16 i 17 ovog zakona propisuje Ministarstvo.

Član 22 Medicinska sredstva mogu se staviti u promet i upotrebu u Crnoj Gori samo ako ne ugrožavaju zdravlje i sigurnost pacijenata, korisnika i drugih lica, ako su pravilno proizvedeni, nabavljeni i instalirani, održavani i upotrebljavani u skladu sa svojom namjenom.

Medicinska sredstva moraju odgovarati osnovnim zahtjevima uzimajući u obzir predviđenu namjenu medicinskog sredstva.

Medicinsko sredstvo koje je izvor jonizujućeg zračenja, u skladu sa zakonom, mora da ispunjava i uslove utvrđene propisima kojima se uređuje zaštita od jonizujućeg zračenja.

Kad postoji značajan rizik, medicinska sredstva koja su takođe i mašine, u skladu sa zakonom, moraju da ispunjavaju propisane osnovne zahtjeve za zdravlje i sigurnost u mjeri u kojoj su ti zahtjevi više specifični od osnovnih zahtjeva propisanih ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona.

Ako je namjena medicinskog sredstva da se koristi i kao lična zaštitna oprema, medicinsko sredstvo mora da ispunjava i odgovarajuće osnovne zahtjeve za ličnu zaštitnu opremu.

Bliži sadržaj osnovnih zahtjeva za medicinska sredstva kao i posebnih zahtjeva za medicinska sredstva iz člana 4 ovog zakona propisuje Ministarstvo.

Član 19 Klasifikaciju medicinskih sredstava vrši prijavljeno, odnosno

Član 23 Medicinsko sredstvo ispunjava odgovarajuće osnovne

III.KLASIFIKACIJA MEDICINSKIH SREDSTAVA Član 17 Vrste medicinskih sredstava su: 1) opšta medicinska sredstva; 2) in vitro dijagnostička medicinska sredstva; 3) aktivna implantabilna medicinska sredstva.

zahtjeve ako ispunjava zahtjeve crnogorskih standarda kojima se preuzimaju odgovarajući harmonizovani evropski ili međunarodni standardi i čija je lista objavljena u „Službenom listu Crne Gore“, u skladu sa zakonom kojim se uređuju tehnički zahtjevi za proizvode i ocjenjivanje usaglašenosti.

Standardi uključuju i monografije nacionalne farmakopeje, kao i važeće Evropske farmakopeje, naročito one koje se odnose na hirurške konce, kao i međusobni uticaj između ljekova i materijala korišćenih kao sastavni dio medicinskog sredstva koje takve ljekove sadrži. Član 24 Na pitanja koja se odnose na sprovođenje ocjenjivanja usaglašenosti, imenovanje i ovlašćivanje tijela za ocjenjivanje usaglašenosti medicinskog sredstva, uslove, zahtjeve i obaveze za ovlašćena, odnosno imenovana tijela, sadržaj i važenje isprave o usaglašenosti i znaka usaglašenosti, prijavljivanje tehničkih propisa, prijavljivanje imenovanog, odnosno ovlašćenog tijela za ocjenjivanje usaglašenosti, primjenjuju se propisi kojima se uređuje oblast tehničkih zahtjeva za proizvode i ocjenjivanje usaglašenosti. Član 25 Postupak ocjenjivanja usaglašenosti medicinskog sredstva je postupak kojim se utvrđuje i ocjenjuje ispunjava li medicinsko sredstvo, odnosno proizvodnja medicinskog sredstva zahtjeve propisane ovim zakonom i propisima donesenim za sprovođenje ovog zakona.

Ocjenivanje usaglašenosti medicinskog sredstva sa osnovnim zahtjevima prije stavljanja u promet vrši proizvođač, odnosno tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti.

Tehničku procjenu vrši tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti kontrolisanjem finalnog proizvoda prema tehničkoj specifikaciji, u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje. Član 26 Postupak ocjenjivanja usaglašenosti sa osnovnim zahtjevima sprovodi se u zavisnosti od klase rizika medicinskog sredstva.

Ocjenjivanje usaglašenosti medicinskih sredstava I klase (osim za sterilne proizvode I klase i proizvode koji imaju utvrđenu mjernu skalu, a koji se tretiraju kao medicinska sredstva više klase) i za in vitro dijagnostička-Ostala sredstva vrši sam proizvođač.

Ocjenjivanje usaglašenosti određenih »in vitro« dijagnostičkog medicinskog sredstva vrši se u skladu sa zajedničkim tehničkim specifikacijama.

Ako iz opravdanih razloga »in vitro« dijagnostičko medicinsko sredstvo ne ispunjava zajedničke tehničke specifikacije, proizvođač mora primijeniti rješenja kojima se osigurava sigurnost i efikasnost, a čiji je nivo zahtjeva na nivou zajedničkih tehničkih specifikacija.

Ako postupak ocjenjivanja usaglašenosti zahtijeva uključivanje tijela za ocjenjivanje usaglašenosti, proizvođač je dužan da odabere tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti odgovarajućeg obima nadležnosti, odnosno prijavljeno tijelo ili imenovano tijelo.

Ocjenjivanje usaglašenosti sa monografijom nacionalne farmakopeje, kao i važeće Evropske ili internacionalne farmakopeje iz člana 13 stav 4 ovog zakona vrši tijelo ovlašćeno za ocjenjivanje usaglašenosti.

Ocjenjivanje usaglašenosti proizvoda iz člana 3 ovog zakona vrši se u skladu sa zajedničkim specifikacijama.

Bliže uslove i način ocjenjivanja usaglašenosti i vrstu isprave o usaglašenosti propisuje Ministarstvo. Član 27 Usaglašenost medicinskog sredstva sa propisanim zahtjevima potvrđuje se ispravom o usaglašenosti.

Prije stavljanja u promet medicinskog sredstva proizvođač daje izjavu o usaglašenosti za taj proizvod i označava ga CE znakom ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti.

Tijela za ocjenjivanje usaglašenosti izdaju isprave o usaglašenostii označavajuga CE znakom ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti.

Priznavanje isprave o usaglašenosti i CE znaka iz st. 2 i 3 ovog člana koje je izdalo tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti koje nema sjedište u Crnoj Gori vrši Institut u postupku registracije medicinskog sredstva.

Izuzetno od stava 5 ovog člana, Institut može da izda rješenje o priznavanju inostrane isprave ili CE znaka i na zahtjev proizvođača, odnosno ovlašćenog predstavnika proizvođača medicinskog sredstva (u daljem tekstu: proizvođač).

Bliže uslove, način i postupak priznavanja inostranih isprava i CE znaka iz st. 2 i 3 ovog člana propisuje Ministarstvo. Član 28 Proizvođač je dužan da čuva deklaraciju, odnosno ispravu

o usaglašenosti, tehničku dokumentaciju propisanu ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje, kao i odluke, izvještaje i sertifikate izdate od tijela za ocjenjivanje usaglašenosti i učini ih dostupnim organu uprave nadležnom za inspekcijske poslove u periodu od pet godina, a u slučaju implantabilnih medicinskih sredstava najmanje 15 godina od dana proizvodnje posljednjeg medicinskog sredstva. Član 29 Medicinsko sredstvo može da bude stavljeno u promet i/ili upotrebu u Crnoj Gori samo ako je obilježeno CE znakom ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti u skladu sa ispravom o usaglašenosti.

Znak usaglašenosti mora da bude vidljiv, čitljiv i neizbrisiv na samom medicinskom sredstvu ili na pakovanju koje obezbjeđuje sterilnost, kad je to izvodljivo i primjenljivo, kao i na uputstvu za upotrebu.

Ako je primjenljivo, znak usaglašenosti mora da bude i na prodajnom, odnosno komercijalnom pakovanju.

Zabranjeno je isticati oznake ili natpise koji bi treća lica mogli da dovedu u zabludu u odnosu na značenje ili grafički izgled znaka usaglašenosti.

Druga oznaka može da se stavi na medicinsko sredstvo, pakovanje ili uputstvo za upotrebu samo ako se time ne umanjuje vidljivost i čitljivost znaka usaglašenosti. Član 30 Medicinska sredstva proizvedena po narudžbini za određenog pacijenta ili namijenjena kliničkom ispitivanjune moraju biti označena CE znakom ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti. Ova sredstva mora da prati izjava proizvođača, o posebnoj namjeni medicinskog sredstva, u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetima za sprovodjenje ovog zakona.

Medicinska sredstva namijenjena za izložbe, demonstracije, sajmove i sl. ne moraju biti označena CE znakom ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti ali moraju imati vidljivu oznaku da nijesu namijenjeni za stavljanje u promet odnosno upotrebu.

Član 31 Kada se na medicinsko sredstvo primjenjuju i drugi propisi koji nalažu stavljanje znaka usaglašenosti, taj znak je dokaz da to medicinsko sredstvo ispunjava odredbe tih propisa.

Ako jedan ili više propisa omogućava proizvođaču da tokom prelaznog perioda odabere koje će rješenje primijeniti, znak usaglašenosti ukazuje da to medicinsko sredstvo ispunjava odredbe samo onih propisa koje je primijenio proizvođač.

U slučaju iz stava 2 ovog člana proizvođač je dužan da detaljne podatke iz tih propisa dokumentuje u obavještenjima ili uputstvima za upotrebu koji se zahtijevaju tehničkim propisom, a prate to medicinsko sredstvo. Član 32 Tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti koje sprovodi ocjenjivanje usaglašenosti medicinskih sredstava, odnosno obavlja poslove tehničke procjene sa sjedištem u Crnoj Gori, prije početka obavljanja djelatnosti mora podnijeti zahtjev Ministarstvu radi dobijanja rješenja o ovlaštenju odnosno imenovanju u skladu sa propisima koji uređuju oblast tehničkih zahtjeva, ovog zakona i propisa donešenih zanjegovo sprovođenje. Član 33 Ministarstvo donosi rješenje o ovlaštenju odnosno imenovanju iz člana 32 ovog zakona tijelu za ocjenjivanje usaglašenosti u roku od 60 dana od dana prijema potpunog zahtjeva.

Ministarstvo može u toku postupka zahtijevati dodatne podatke potrebne za ocjenu ispunjavanja uslova za imenovanje odnosno ovlaštenje.

Ako zahtjev nije potpun, Ministarstvo pisanim putem obavještava podnosioca prijave da u roku od 30 dana otkloni nedostatke i dostavi zatražene podatke i dokumente.

Do ispunjavanja dodatnih zahtjeva rok iz stava 1 ovog člana ne teče. Ministarstvo može u toku postupka provjeriti navedene podatke, kao i druge podatke od značaja za javno zdravlje.

Bliže uslove za davanje ovlaštenja odnosno imenovanja iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo. Član 34 Ako Ministarstvo utvrdi da je ovlašćeno odnosno imenovano tijelo prestalo da ispunjava uslove ili da ne izvršava svoje obaveze u skladu sa zakonom, donosi rješenje o ukidanju rješenja o ovlašćivanju odnosno imenovanju.

Prije donošenja rješenja iz stava 1 ovog člana, Ministarstvo može, uzimajući u obzir vrstu nedostataka u pogledu ispunjavanja osnovnih zahtjeva ili izvršavanja obaveza, u pisanoj, odnosno elektronskoj formi da upozori ovlašćeno odnosno imenovano tijelo da otklone nedostataka u roku od 60 dana.

Ako Ministarstvo donese rješenje iz stava 1 ovog člana ili ako ovlašćeno odnosno imenovano tijelo prestane sa radom, Ministarsvo može da mu naloži da u određenom roku izvrši prenos dokumentacije koja se odnosi na ocjenjivanje usaglašenosti drugom ovlašćenom tijelu po izboru proizvođača, odnosno omogući dostupnost te dokumentacije nadležnim organima.

Ministarstvo vodi evidenciju ovlašćenih odnosno imenovanih tijela za ocjenjivanje usaglašenosti u oblasti medicinskih sredstava.

Nadzor nad radom tijela za ocjenjivanje usaglašenosti vrši Ministarstvo i organ uprave za inspekcijske poslove u okviru propisanih nadležnosti. Član 35 Imenovano tijelo i proizvođač sporazumno određuju rokove za izvršenje postupaka ocjenjivanja usaglašenosti i verifikaciju usaglašenosti propisane ovim zakonom i tehničkim propisom, koji se odnose na ispitivanje tipa, verifikaciju, obezbjeđenje kvaliteta proizvodnje i obezbjeđenje kvaliteta medicinskog sredstva.

U postupku ocjenjivanja usaglašenosti imenovano tijelo, odnosno proizvođač, dužan je da uzme u obzir rezultate svih operacija ocjenjivanja i verifikacije koji su, po potrebi, sprovedeni u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje u fazi proizvodnje međuproizvoda.

Imenovano tijelo je dužno da obavijesti Ministarstvo i Institut o svim izdatim, izmijenjenim, dopunjenim, obustavljenim, povučenim,ograničenim ili sertifikatima čije je izdavanje odbijeno.

Imenovano tijelo je dužno da obavijesti i druga tijela za ocjenjivanje usaglašenosti imenovana u skladu sa ovim zakonom o sertifikatima koji su obustavljeni, povučeni ili čije je izdavanje odbijeno, a na zahtjev i proizvođaču.

Imenovano tijelo je dužno da na zahtjev iz st. 2 i 3 ovog člana dostavi i druge dodatne relevantne informacijei dokumentaciju.

Kad imenovano tijelo ustanovi da osnovni zahtjevi nijesu ispunjeni ili da ih proizvođač više ne ispunjava ili da sertifikat nije trebao da bude izdat, u odnosu na vrstu i obim neusaglašenosti imenovano tijelo je dužno da obustavi, povuče ili ograniči izdati sertifikat, osim ako proizvođač primjenom odgovarajućih korektivnih mjera obezbijedi usaglašenost sa osnovnim zahtjevima.

Imenovano tijelo, na zahtjev Ministarstva dostavlja relevantne informacije i dokumentaciju, uključujući finansijsku dokumentaciju.

Imenovano tijelo može, kada je to opravdano, da zahtijeva od proizvođača sve informacije i podatke koji su potrebni za uspostavljanje i održavanje potvrđene usaglašenosti u odnosu na izabranu proceduru ocjenjivanja usaglašenosti.

Ako je ocjenjivanje usaglašenosti izvršilo prijavljeno tijelo obaveze iz st. 3 i 4 ovog člana primjenjuju se na proizvođača. Član 36 Odredbe ovog zakona, osim odredaba kojima se uređuju osnovni zahtjevi za sigurnost i performanse medicinskog sredstva, ne primjenjuju se na medicinsko sredstvo koje se izrađuje u zdravstvenoj ustanovi radi upotrebe samo u zdravstvenim ustanovama, ako su ispunjeni sljedeći uslovi: 1) medicinsko sredstvo nije na bilo koji način sa ili bez naknade dato drugom pravnom ili fizičkom licu; 2) izrada medicinskog sredstva se obavlja u skladu sa odgovarajućim sistemom upravljanja kvalitetom; 3) zdravstvena ustanova utvrdi u svojoj evidenciji da specifične potrebe pacijenta ili grupe pacijenta ne mogu biti ispunjene ili ne mogu biti ispunjene na odgovarajućem nivou performansi ekvivalentnim medicinskim sredstvom koje je dostupno na tržištu; 4) zdravstvena ustanova na zahtjev Instituta i Ministarstva dostavi informacije o upotrebi ovih medicinskih sredstava, sa obrazloženjem o njihovoj proizvodnji, modifikaciji i upotrebi; 5) zdravstvena ustanova izda i učini javno dostupnom izjavu, koja sadrži: naziv i adresu zdravstvene ustanove koja izrađuje medicinsko sredstvo, detalje neophodne za identifikaciju medicinskog sredstva, izjavu kojom garantuje da medicinsko sredstvo ispunjava opšte zahtjeve za sigurnost i performanse u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje, odnosno, po potrebi, informaciju koji zahtjevi nisu ispunjeni, sa obrazloženjem; 6) zdravstvena ustanova izradi dokumentaciju o prostoru, opremi, kadru i procesu izrade, dizajnu i performansama medicinskog sredstva, uključujući i namjenu, a koja je dovoljno detaljna da omogući Institutu da utvrdi da su opšti zahtjevi za sigurnost i performanse ispunjeni, u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona; 7) zdravstvena ustanova preduzme sve neophodne mjere kako bi obezbijedila da je medicinsko sredstvo izrađeno u

skladu sa dokumentacijom iz tačke 6 ovog člana; 8) zdravstvena ustanova na osnovu iskustva stečenog od kliničke upotrebe medicinskog sredstva preduzme sve neophodne korektivne mjere. Član 37 Medicinsko sredstvo koje je izrađeno u zdravstvenoj ustanovi može da se stavi u upotrebu u toj zdravstvenoj ustanovi i ne smije da se stavi u promet u Crnoj Gori.

Organ uprave nadležan za inspekcijske poslove može da zabrani ili ograniči izradu i/ili upotrebu medicinskog sredstva iz stava 1 ovog člana, ako zdravstvena ustanova ne ispunjava, odnosno prestane da ispunjava uslove propisane ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Institut vodi evidenciju zdravstvenih ustanova koje izrađuju medicinska sredstva iz člana 36 ovog zakona.

Bliže uslove za opšte zahtjeve za sigurnost i performanse medicinskog sredstva iz člana 36 ovog zakona, propisuje Ministarstvo.

V. REGISTRACIJA MEDICINSKOG SREDSTVA Član 38 Institut vrši registraciju medicinskog sredstva za koje je izvršeno ocjenjivanje usaglašenosti, koje se stavlja u promet, odnosno u upotrebu, osim ako ovim zakonom nije drugčije propisano.

Registracija medicinskog sredstva u skladu sa ovim zakonom nije uslov za stavljanje medicinskog sredstva iz stava 1 ovog člana u promet, odnosno u upotrebu. Član 39 Podnosilac prijave za registraciju medicinskog sredstva može biti: 1) proizvođač medicinskog sredstva sa sjedištem u Crnoj Gori, odnosno njegov ovlašćeni predstavnik; 2) za proizvođača medicinskog sredstva koji nema sjedište u Crnoj Gori njegov ovlašćeni predstavnik, koji ima sjedište u Crnoj Gori.

Podnosilac prijave iz stava 1 ovog člana mora da ima lice koje je odgovorno za dokumentaciju i lice za vigilancu, i mora biti stalno dostupno.

Lice odgovorno za dokumentaciju za poslove u postupku registracije, izmjene, dopune, produženja ili brisanja registracije medicinskog sredstva, je lice koje ima završen fakultet zdravstvenog, tehničkog usmjerenja ili pravni fakultet.

Lice odgovorno za vigilancu i praćenje medicinskog sredstva u prometu, je lice koje ima završen fakultet zdravstvenog ili tehničkog usmjerenja zavisno od vrste medicinskog sredstva, kao i dodatne edukacije u oblasti vigilance.

Podnosilac prijave iz stava 1 ovog člana odgovoran je za vjerodostojnost dokumentacije u postupku registracije medicinskog sredstva. Član 40 Prijava za registraciju medicinskog sredstva podnosi se Institutu.

Prijava iz stava 1 ovog člana sadrži: 1) spisak medicinskih sredstava za koje se traži registracija (ako su iste klase, kategorije i od istog proizvođača); 2) naziv i sjedište podnosioca prijave i naziv i sjedište proizvođača; 3) ime odgovornog lica za postupak registracije; 4) odgovarajuću ispravu ili izjavu o usaglašenosti; 5) ovlašćenje proizvođača za obavljanje registracije medicinskog sredstva u njegovo ime na teritoriji Crne Gore; i 6) druge podatke značajne za dobijanje rješenja o registraciji medicinskog sredstva, u skladu sa ovim zakonom.

Prijavu za registraciju medicinskog sredstva može da podnese samo jedno fizičko ili pravno lice sa sjedištem u Crnoj Gori za jedno medicinsko sredstvo. Član 41 Institut u roku od 90 dana od dana podnošenja potpune dokumentacije od strane podnosilaca prijave, upisuje u registar: medicinsko sredstvo, proizvođača, pravna lica koji se bave prometom na veliko i prometom na malo medicinskih sredstava i uvoznika.

Institut može u toku postupka da traži od podnosioca prijave dodatne podatke potrebne za ocjenu ispunjavanja uslova za registraciju.

Ako prijava za registraciju nije potpuna, Institut pisanim putem obavještava podnosioca prijave da u roku od 30 dana otkloni nedostatke i dostavi tražene podatke i dokumente.

Do ispunjavanja dodatnih zahtjeva rok iz stava 1 ovog člana ne teče. Institut može u okviru postupka prijave provjeriti navedene podatke, kao i druge podatke od značaja za javno zdravlje. Član 42 O registraciji medicinskog sredstva Institut izdaje rješenje

čiji je rok važenja 60 dana od isteka važenja isprave o usaglašenosti.

Za medicinska sredstva klase I (osim klase I sterilna (Is) i klase I mjerna (Im)), kao i klase in vitro dijagnostička-Ostala medicinska sredstva, koja su u prometu na osnovu izjave o usaglašenosti izdate od strane proizvođača, rješenje o registraciji medicinskog sredstva izdaje se na period od pet godina od dana izdavanja rješenja.

Medicinska sredstva mogu da budu na tržištu najviše 90 dana od dana isteka rješenja o registraciji medicinskog sredstva, ako nije podnijet zahtjev za produženje registracije medicinskog sredstva.

U roku iz stava 3 ovog člana, zabranjen je uvoz medicinskog sredstva kome je isteklo rješenje o upisu u registar medicinskih sredstava. Član 43 Lica iz člana 41 stav 1 ovog zakona dužna su da podnesu prijavu Institutu za svaku izmjenu i dopunu podataka za registracije iz člana 41 ovog zakona, prije uvođenja promjene.

Institut donosi rešenje o izmjeni, odnosno dopuni u roku od 60 dana od dana podnošenja potpune prijave.

Izmjene i dopune registracije koje su administrativne prirode i ne zahtijevaju izmjenu rješenja, prijavljuju se Institutu.

Ako prijava za izmjenu I dopune registracije nije potpuna, Institut pisanim putem obavještava podnosioca prijave da u roku od 30 dana otkloni nedostatke i dostavi zatražene podatke i dokumente.

Do ispunjavanja dodatnih zahtjeva rok iz stava 1 ovog člana ne teče. Institut može u okviru postupka prijave provjeriti navedene podatke, kao i druge podatke od značaja za javno zdravlje.

Izmjene i dopune registracije iz stava 3 ovog člana unose se u registar bez donošenja rešenja iz stava 2 ovog člana, uz obavještavanje podnosioca prijave.

Institut može dati negativno mišljenje na prijavljenu izmjenu ili dopunu. Član 44 Izmjenu ovlašćenog predstavnika proizvođača Institutu prijavljuje proizvođač ili novi ovlašćeni predstavnik proizvođača, bez odlaganja.

Način izmjene ovlašćenog predstavnika proizvođača definiše se ugovorom, koji se po pravilu zaključuje između proizvođača i budućeg ovlašćenog predstavnika, a koji mora da sadrži: 1) datum prestanka ovlašćenja postojećeg ovlašćenog predstavnika i datum početka ovlašćenja budućeg ovlašćenog predstavnika; 2) datum do koga postojeći ovlašćeni predstavnik proizvođača može biti naznačen u podacima koje obezbjeđuje proizvođač u skladu sa ovim zakonom, uključujući i promotivni materijal; 3) prenos dokumenata, uključujući aspekte povjerljivosti i imovinskih prava; 4) obavezu postojećeg ovlašćenog predstavnika da nakon isteka ovlašćenja dostavi proizvođaču ili budućem ovlašćenom predstavniku svaku prijavu reklamacije, defekta kvaliteta i incidenta podnijetu od zdravstvenih radnika, pacijenata, odnosno korisnika medicinskog sredstva za koje je bio određen kao ovlašćeni predstavnik. Član 45 Proizvođač je dužan da podnese Institutu prijavu za produženje rješenja o registraciji medicinskog sredstva prije isteka roka na koji je rješenje o registraciji medicinskog sredstva izdato.

Institut donosi rešenje o produženju rješenja o registraciji medicinskog sredstva u roku iz člana 43 ovog zakona.

Proizvođač je dužan da u roku od 12 mjeseci od dana dostavljanja rješenja o registraciji medicinskog sredstva, izmjenama i dopunama registracije kao i produženja registracije staviu promet medicinsko sredstvo u skladu sa tim rješenjem. Član 46 Institut je dužan da donese rješenje o brisanju medicinskog sredstva iz registra medicinskih sredstava, bez odlaganja, ako: 1) medicinsko sredstvo nije sigurno pri propisanim uslovima upotrebe; 2) podaci o medicinskom sredstvu u registru medicinskih sredstava nijesu tačni, odnosno nijesu potpuni; 3) podaci o proizvođaču u registru medicinskih sredstava nijesu tačni, odnosno nijesu potpuni; 4) na predlog Ministarstva, u slučaju iz člana 122 ovog zakona; 5) na pisani zahtjev proizvođača, odnosno nosioca registracije.

Ako nije podnijet zahtjev za produženje registracije

medicinskog sredstva u skladu sa članom 45 ovog zakona, Institut briše medicinsko sredstvo iz registra medicinskih sredstava bez donošenja rješenjaiz stava 1 ovog člana. Član 47 Institut briše iz registra: proizvođača, pravna lica koji se bave prometom na veliko i prometom na malo i uvoznike u roku od 30 dana od dana sticanja uslova u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona. Član 48 Nosilac upisa kome je istekla ili ukinuta registracija proizvođača dužan je da podnese zahtjev Institutu za brisanje iz registra proizvođača kao i brisanje iz registra medicinskih sredstava u roku od 30 dana od datuma isteka ili ukidanja autorizacije.

Ako nosilac upisa ne podnese prijavu iz stava 1 ovog člana brisanje iz registra Institut vrši po službenoj dužnosti. Član 49 Institut je dužan da upis, izmjenu, odnosno dopunu podatka o registraciji medicinskog sredstva, produženje registracije i brisanje registracije medicinskog sredstva objavi na svojoj internet stranici u roku od 15 dana od dana izdavanja rješenja.

Bliži sadržaj prijave, dokumentaciju, kao i način registracije, produžetka važnosti registracije, izmjene, dopune i brisanje medicinskog sredstva iz registra medicinskih sredstava propisuje Ministarstvo. Član 50 Ne registruje se medicinsko sredstvo: 1) za koje je izdato odobrenje za sprovođenje kliničkog ispitivanja; 2) koje je namijenjeno za nastavak liječenja započetog van teritorije Crne Gore za ličnu upotrebu određenog pacijenta po prijedlogu nadležnog zdravstvenog radnika u državi u kojoj je liječenje započeto; 3) koje je proizvedeno po narudžbini za određenog pacijenta; 4) koje je namijenjeno za naučna istraživanja i razvoj; 5) koje se, radi izlaganja na izložbama i sajmovima, privremeno uvozi; 6) koje se izrađuje u zdravstvenoj ustanovi, radi upotrebe u toj zdravstvenoj ustanovi u skladu sa ovim zakonom.

VI. PROIZVODNJA MEDICINSKIH SREDSTAVA Član 51 Proizvodnja medicinskih sredstava obuhvata dizajniranje, proizvodnju, pakovanje i označavanje, sistem obezbjeđenja kvaliteta, skladištenje, stavljanje u promet i distribuciju medicinskih sredstava. Djelatnost proizvodnje medicinskih sredstava obuhvata i prodaju tih proizvoda pravnim licima koja obavljaju promet medicinskih sredstava na veliko. Član 52 Na pravna i fizička lica koja sastavljaju sistem ili komplet, pakuju, dorađuju, potpuno obnavljaju i obilježavaju jedan ili više gotovih proizvoda i određuju im namjenu medicinskog sredstva u svrhu stavljanja u promet pod svojim imenom, primjenjuje se odredbe ovog zakona koje se odnose na proizvođača.

Izuzeto od stava 1 ovog člana, registracija proizvođača nije potrebna za pravna i fizička lica koja sastavljaju ili prilagođavaju medicinska sredstva određene namjene koja se već nalaze u prometu i namijenjena su određenom pacijentu. Član 53 Proizvodnja medicinskih sredstava vrši se u skladu sa uspostavljenim sistemom obezbjeđenja kvaliteta proizvodnje medicinskih sredstava, koje proizvođač dokazuje sertifikatom izdatim od strane ovlašćenog sertifikacionog tijela.

Ukoliko proizvođač nema uspostavljen sistem obezbjeđenja kvaliteta iz stava 1 ovog člana, dužan da obezbijedi sistem iz stava 1 ovog člana u skladu sa odredbama propisa donijetim za sprovođenje ovog zakona. Član 54 Proizvodnju medicinskih sredstava mogu obavljati samo pravna lica i preduzetnici koji su registrovani, u skladu sa ovim zakonom. Član 55 Prijava za registraciju proizvođača podnosi se Institutu.

Prijava iz stava 1 ovog člana sadrži: 1) naziv i sjedište proizvođača i mjesta proizvodnje; 2) opis medicinskih sredstava koja će se proizvoditi; 3) opis postupka ili dijela postupka proizvodnje medicinskih sredstava za koje se vrši registracija proizvođača;

4) ime lica odgovornog za proizvodnju i lica odgovornih za kvalitet i vigilancu; 5) podatke o kadru, opremi i prostoru, u skladu sa ovim zakonom i aktima za sprovođenje ovog zakona: 6) spisak opreme za proizvodnju sa atestima/tehničkim podacima o opremi; 7) informacije o rukovanju otpadom i zaštiti životne sredine; 8) dokaz o sistemu obezbjeđenja kvaliteta proizvodnje medicinskih sredstava u skladu sa članom 53 ovog zakona; i 9) druge podatke značajne zaregistraciju proizvođača, u skladu sa ovim zakonom. Član 56 Proizvođač je dužan da proizvodi medicinska sredstva u skladu sa osnovnim zahtjevima i registracijom proizvođača izdatom od strane Instituta.

Proizvođač mora ispunjavati posebne uslove, i to da: 1) obezbijedi uslove u pogledu prostora i opreme za proizvodnju medicinskih sredstava, u skladu sa osnovnim zahtjevima za medicinsko sredstvo čiju proizvodnju obavlja; 2) ima najmanje jedno lice odgovorno za proizvodnju; 3) ima najmanje jedno kvalifikovano lice odgovorno za kvalitet i vigilancu; 4) obezbijedi da je medicinsko sredstvo projektovano i dizajnirano u skladu sa osnovnim zahtjevima; 5) razvrsta medicinsko sredstvo u odgovarajuću klasu rizika, pripremi propisanu tehničku dokumentaciju i sprovedi, odnosno obezbijedi sprovođenje primjenljivog postupka ocjenjivanja usaglašenosti; 6) izda izjavu o usaglašenosti, kada je to primjenljivo, i označi medicinsko sredstvo znakom usaglašenosti u skladu sa ovim zakonom; 7) čuva tehničku dokumentaciju i izjavu o usaglašenosti nakon stavljanja medicinskog sredstvau promet, najmanje pet godina, a za implatabilna medicinska sredstva, najmanje 15 godina; 8) obezbijedi postupke kojima se obezbjeđuje održavanje usaglašenosti proizvodnje medicinskog sredstvasa osnovnim zahtjevima i tehničkim standardima; 9) obilježi medicinsko sredstvo i priloži uputstvo za upotrebu u skladu sa ovim zakonom; 10) preduzme potrebne korektivne mjere u slučaju utvrđenih neusaglašenosti; 11) da za medicinsko sredstvo, osim za medicinsko sredstvo proizvedeno po narudžbini za određenog pacijenta ili namijenjeno kliničkom ispitivanju, uspostavi i održava, kao i da uredno vodi evidenciju o neusaglašenim i medicinskim sredstvima povučenim iz prometa; 12) plan povlačenja medicinskog sredstva iz prometa; 13) voditi evidenciju o vrsti i količini prodatih medicinskih sredstava u Crnoj Gori; i 14) druge uslove proizvodnje u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Proizvođač je dužan da obezbijedi osiguranje od štetnih posljedica koje mogu da nastanu prilikom upotrebe medicinskog sredstva, u skladu sa zakonom. Član 57 Proizvođač je dužan da obezbijedi stalnu dostupnost lica iz člana 56 stav 2 tač. 2 i 3, ovog zakona, koja su sa odgovarajućom stručnom spremom zdravstvenog ili tehničkog usmerenja i stepenom obrazovanja u zavisnosti od vrste medicinskog sredstva koja se proizvodi.

Lice iz člana 56 stav 2 tačka 2 ovog zakona, je odgovorno za pripremu i sprovođenje procesa proizvodnje medicinskog sredstva.

Lice iz člana 56 stav 2 tačka 3 ovog zakona, je odgovorno za tehničku procjenu svake serije medicinskog sredstva, odnosno odgovorno je za kvalitet medicinskog sredstva tokom procesa proizvodnje medicinskog sredstva, uključujući sistem dokumentacionog praćenja svih polaznih materijala i komponenti, materijala za pakovanje, poluproizvoda, proizvodnih postupaka, kao i ispitivanja gotovog medicinskog sredstva.

Lice odgovorno za vigilancu i praćenje medicinskog sredstva u prometu, je lice koje ima završen fakultet zdravstvenog ili tehničkog usmjerenja zavisno od vrste medicinskog sredstva, kao i dodatne edukacije u oblasti vigilance.

Blize uslove, način utvrđivanja ispunjenosti uslova, sadržaj rješenja o registraciji proizvođača, kao i proizvođača po narudžbini za određenog pacijenta, propisuje Ministarstvo. Član 58 Registracija proizvođača može da se odnosi na cijeli postupak ili dijelove postupka proizvodnje medicinskog sredstva.

Rješenje o registraciji proizvođača izdaje se na neodređeno vrijeme.

Član 59 Registracija proizvođača prestaje da važi ako:

1) proizvođač ne obavlja proizvodnju u skladu saregistracijom proizvođača, odnosno ako izmijeni uslove na osnovu kojih je izdata registracija medicinskog sredstva, a o tome ne obavijesti Institut; 2) proizvođač prestane da ispunjava uslove propisane ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona; 3) u određenom roku ne otkloni nedostatke i nepravilnosti u radu koje je utvrdio organ uprave nadležan za inspekcijske poslove u skladu sa ovim zakonom; 4) proizvođač podnese prijavu za prestanak registracije proizvođača.

Član60 Prijava za registraciju proizvođača medicinskih sredstava koji nemaju sjedište u Crnoj Gori podnosi se Institutu.

Prijava iz stava 1 ovog člana sadrži: - ugovor podnosioca prijave sa proizvođačem ili autorizacija proizvođača medicinskog sredstva; - dokumentaciju za odgovorna lica ovlašćenog predstavnika za postupak registracije i vigilancu medicinskih sredstava, i druge podatke u skladu sa zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje. Član 61 Institut briše proizvođača iz registra proizvođača: 1) na njegovu obrazloženu prijavu; 2) po službenoj dužnosti ako utvrdi da je proizvođač registrovan u registru proizvođača suprotno odredbama ovoga zakona i propisa donijetih za njegovo sprovođenje; 3) u slučaju iz člana 122 ovog zakona, na prijedlog organa uprave nadležnog za inspekcijske poslove. Član 62 Proizvođač je dužan da vrši kontinuirano snabdijevanje tržišta medicinskim sredstvima iz svog programa za koje je dobio rješenje o registraciji medicinskih sredstava.

VII.PROMET MEDICINSKIH SREDSTAVA Član 63 Promet medicinskih sredstava obavlja se kao promet na veliko i promet na malo.

Promet na veliko medicinskih sredstava obuhvata nabavku, skladištenje i distribuciju, osim izdavanja medicinskog sredstva krajnjem korisniku, odnosno pacijentu za njegove lične potrebe.

Promet medicinskih sredstava na veliko iz stava 2 ovog člana obuhvata i uvoz i izvoz medicinskih sredstava.

Izvoz radi popravke medicinskog sredstva određenog serijskog broja koje je bilo u upotrebi u Crnoj Gori i uvoz tog medicinskog sredstva istog serijskog broja ne smatra se prometom u smislu ovog zakona.

Tranzit, odnosno uvoz radi izvoza medicinskog sredstva ne smatra se prometom medicinskog sredstva. Član 64 Promet medicinskih sredstava na veliko mogu da vrše: 1) pravna lica sa sjedištem u Crnoj Gori koja su registrovana u skladu sa odredbama ovog zakona; 2) proizvođači sa sjedištem u Crnoj Gori za ona sredstva koja proizvode.

Promet medicinskih sredstava iz stava 1 ovog člana može da se vrši samo sa medicinskim sredstvima koja su registrovana, odnosno medicinskim sredstvima iz člana 8 ovog zakona koja posjeduju ispravu ili izjavu o usaglašenosti.

Pod prometom iz člana 63 stav 2 ovog zakona smatra se i promet medicinskih sredstava iz donacija ili humanitarne pomoći. Član 65 Pravna lica koja obavljaju promet medicinskim sredstvima na veliko (u daljem tekstu: veleprodaja) dužni su da promet na veliko medicinskih sredstava obavljaju u skladu sa rješenjem o registraciji veleprodaja i u skladu sa smjernicama Dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstava.

Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da ispunjavaju posebne uslove, i to: 1) djelatnost prometa na veliko medicinskih sredstava obavljaju tako da je uvedeno obezbjeđenje kvaliteta i zaštite zdravlja građana; 2) u pogledu prostora, opreme i odgovarajućeg kadra; 3) moraju imati lice odgovorno za vigilancu medicinskih sredstava; 4) vode evidenciju o vrsti i količini prodatih medicinskih sredstava u Crnoj Gori, kao i o uvezenim i izvezenim medicinskim sredstvima po pojedinačnim pakovanjima; i 5) druge uslove za promet na veliko medicinskih sredstava u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Veleprodaja je dužna da obezbijedi stalnu dostupnost lica iz stava 2 tač.2 i 3 ovog člana.

Lica iz stava 2 tačke 2 ovog člana su odgovorna za prijem, skladištenje, čuvanje i isporuku medicinskih sredstava, koja su sa odgovarajućom stručnom spremom zdravstvenog ili tehničkog usmerenja i stepenom obrazovanja u zavisnosti od vrste medicinskog sredstva koja se stavljaju u promet.

Lice odgovorno za vigilancu i praćenje medicinskog sredstva u prometu, je lice koje ima završen fakultet zdravstvenog ili tehničkog usmjerenja zavisno od vrste medicinskog sredstva, kao i dodatne edukacije u oblasti vigilance.

Veleprodaja može da povjeri pojedine poslove prometa medicinskih sredstava na veliko drugoj veleprodaji.

Smjernice Dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstava objavljuju se na internet stranici Ministarstva i Instituta.

Bliže uslove, način utvrđivanja ispunjenosti uslova, sadržinu rješenja o registraciji veleprodaje, propisuje Ministarstvo. Član 66 Prijava za registracuju veleprodaje podnosi se Institutu.

Prijava iz stava 1 ovog člana sadrži: 1) naziv i sjedište pravnog ili fizičkog lica i mjesto skladištenja medicinskih sredstava; 2) spisak medicinskih sredstava za čiji se promet na veliko traži registracija; 3) ime odgovornog lica pod čijim se nadzorom vrši prijem, skladištenje, čuvanje i isporuka medicinskih sredstava; 4) plan za hitno povlačenje medicinskih sredstava sa tržišta; 5) dokaz o raspolaganju teretnim sredstvima za prevoz medicinskih sredstava;i 6) druge podatke značajne za dobijanje registracije za veleprodaju, u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Rješenje o registraciji veleprodaje izdaje se na neodređeno vrijeme.

Član 67 Rješenje o registraciji veleprodaje prestaje da važi, ako nosilac upisa u registar veleprodaje: 1) prestane da ispunjava uslove za promet medicinskih sredstava na veliko na osnovu kojih je izdata registracija za veleprodaju; 2) u određenom roku ne otkloni nedostatke i nepravilnosti u radu koje je utvrdila nadležna inspekcija u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje; 3) ne izvršava obavezu kontinuiranog snabdijevanja tržišta medicinskim sredstvom za koje je izdata registracija veleprodaje, u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje; 4) podnese prijavu za brisanje iz registra za veleprodaje; 5) vrši promet na veliko falsifikovanog medicinskog sredstva ili ako ne obavijesti Ministarstvo, Institut i proizvođača, o prometu medicinskog sredstva za koji postoji sumnja da je falsifikovano, odnosno za koji je utvrđeno da je falsifikovano. Član 68 Zahtjev za uvoz medicinsih sredstava iz člana 8 ovog zakona podnosi se Institutu.

Zahtjev iz stava 1 ovog člana sadrži: 1) naziv i količinu medicinskih sredstava koja se uvoze; 2) ime i adresu proizvođača; 3) stručno mišljenje odgovornog lica zdravstvene ustanove za koju se uvoze medicinska sredstva; 4) podatke o usklađenosti medicinskog sredstva sa ovim zakonom; i 5) druge podatke, na zahtjev Instituta, u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Institut u roku od 30 dana od dana prijema potpunog zahtjeva izdaje rješenje kojim se odobrava ili odbija zahtjev za uvoz medicinskog sredstva koje nije registrovano. Član 69 Uvozom i izvozom medicinskih sredstava mogu da se bave domaća i strana pravna lica (u daljem tekstu: uvoznici) koji su upisani u registar uvoznika koji vodi Institut. Član 70 Uvoznik medicinskog sredstva iz država koje nijesu članice EU može da stavi u promet samo medicinsko sredstvo za koje je izvršeno ocjenjivanje usaglašenosti u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Prije stavljanja medicinskog sredstva u promet uvoznik je dužan da obezbijedi da je: 1) proizvođač sproveo odgovarajući postupak ocjenjivanja usaglašenosti medicinskog sredstva koje uvozi; 2) proizvođač ovlastio ovlašćenog predstavnika u skladu sa ovim zakonom; 3) proizvođač pripremio deklaraciju o usaglašenosti i tehničku dokumentaciju o medicinskom sredstvu koje uvozi; 4) proizvođač dodijelio medicinskom sredstvu jedinstveni identifikacioni broj medicinskog sredstva (UDI), odnosno

bar kod, ako je primjenljivo.

5) medicinsko sredstvo označeno znakom usaglašenosti u skladu sa ovim zakonom; 6) medicinsko sredstvo obilježeno u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje i praćeno uputstvom za upotrebu i deklaracijom o usaglašenosti; Bliže uslove i način uvoza medicinskog sredstva iz država koje nijesu članice EU propisuje Ministarstvo. Član 71 Veleprodaja je dužna da obezbijedi kontinuirano snabdijevanje tržišta medicinskim sredstvima u skladu sa registracijom veleprodaje.

Veleprodaja je dužna da na zahtjev zdravstvene ustanove, specijalizovane prodavnice medicinskih sredstava, kao i druge organizacije ovlašćene za pružanje zdravstvene zaštite u skladu sa zakonom dostavi medicinsko sredstvo za koje je dobila registraciju veleprodaje, a koje je upisano u registar medicinskih sredstava u najkraćem roku kojim se ne ugrožava život i zdravlje ljudi, odnosno javno zdravlje.

Veleprodaja je dužna da radi kontinuiranog snabdijevanja tržišta medicinskim sredstvima obezbijedi potrebne zalihe medicinskih sredstava za čiji promet na veliko je dobila registraciju veleprodaje, akoja su upisana u registar medicinskih sredstava, odnosno da blagovremeno započne nabavku, odnosno uvoz, kako ne bi došlo do prekida u snabdijevanju tržišta. Član 72 Veleprodaje mogu da nabavljaju medicinska sredstva direktno od proizvođača, uvoznika ili druge veleprodaje, koji imaju registraciju djelatnosti izdatu od Instituta odnosno dozvolu za obavljanje djelatnosti izdatu od nadležnog organa države iz koje se vrši uvoz medicinskih sredstava.

Veleprodaja može da vrši prodaju medicinskih sredstava iz svog asortimana isključivo proizvođačima medicinskog sredstva, drugim veleprodajama, zdravstvenim ustanovama, specijalizovanim prodavnicama medicinskih sredstava, kao i drugim organizacijama ovlašćenim za pružanje zdravstvene zaštite u skladu sa zakonom.

Izuzetno od stava 2 ovog člana, proizvođač i veleprodaje, mogu prodavati određena medicinska sredstva i drugim pravnim licima koja vrše promet na malo u prodajnim mjestima u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast unutrašnje trgovine.

Spisak medicinskih sredstava iz stava 3 ovog člana Institut objavljuje na svojoj internet stranici. Član 73 Veleprodaja je dužna je da bez odlaganja obavijesti Institut: 1) o svim značajnim promjenama u pogledu kadra, prostora, odnosno mjesta skladištenja medicinskih sredstava i opreme, kao i povjerenih poslova; 2) o svakom incidentu koji bi mogao da utiče na kvalitet medicinskog sredstva ili na sigurno rukovanje; 3) o svakom problemu u obezbjeđivanju kontinuiranog snabdijevanja tržišta medicinskim sredstvom.

U slučajevima iz stava 1 ovog člana na prijedlog Instituta organ uprave nadležan za inspekcijske poslove može da obustavi ili zabrani promet medicinskog sredstva ili da povuče sa tržišta medicinsko sredstvo, odnosno Institut može da ukine rješenje o registraciji veleprodaje, u skladu sa ovim zakonom. Član 74 Promet na malo medicinskih sredstava obavlja apoteka, veterinarska apoteka i specijalizovana prodavnica koje obavljaju djelatnost u skladu sa zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Promet na malo medicinskim sredstvima obuhvata nabavku, skladištenje, transport i izdavanje odnosno prodaju korisniku.

Izuzetno iz stava 1 ovog člana određene vrste medicinskih sredstava mogu se prodavati i na drugim prodajnim mjestima u kojima se obavlja promet na malo u skladu s propisima kojima se uređuje unutrašnja trgovina.

Proizvođač medicinskog sredstva proizvedenog po narudžbini za određenog pacijenta može da vrši izdavanje, odnosno prodaju tog medicinskog sredstva bez registracije za promet na malo medicinskih sredstava izdate od strane Instituta.

Bliže uslove, način utvrđivanja ispunjenosti uslova, sadržinu rješenja o registraciji prometa na malo, propisuje Ministarstvo. Član 75 Specijalizovana prodavnica je dužna da svoju djelatnost obavlja u skladu sa rješenjem o registraciji izdatom od strane Instituta.

Specijalizivana prodavnica mora ispunjavati sljedeće uslove, da: 1) ima lice odgovorno za prijem, skladištenje, čuvanje, prodaju i izdavanje medicinskih sredstava; 2) ima odgovarajući prostor i opremu; 3) vodi evidenciju o vrsti i količini prodatih medicinskih sredstava u Crnoj Gori, po pojedinačnim pakovanjima; kao i 4) druge uslove za promet na malo medicinskih sredstavau skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Specijalizovana prodavnica je dužna da obezbijedi stalnu dostupnost lica iz stava 2 tačka 1 ovog člana. Član 76 Prijava za registraciju prometa na malo podnosi se Institutu.

Prijava iz stava 1 ovog člana sadrži: 1) naziv i sjedište pravnog ili fizičkog lica i mjesto prodaje i izdavanja medicinskih sredstava; 2) ime odgovornog lica pod čijim se nadzorom vrši prijem, skladištenje, čuvanje, prodaja i izdavanje medicinskih sredstava; 3) spisak medicinskih sredstava ili grupe medicinskih sredstava namijenjenih prodaji i izdavanju; i 4) druge podatke značajne za dobijanje dozvole za promet na malo medicinskih sredstava, u skladu sa zakonom.

Rješenje o registraciji prometa na malo izdaje se na neodređeno vrijeme.

Lice iz stava2 tačke 2 ovog člana je lice sa odgovarajućom stručnom spremom zdravstvenog ili tehničkog usmerenja i stepenom obrazovanja u zavisnosti od vrste i klase medicinskih sredstava koja se stavljaju u promet. Član 77 O uslovima prestanka važenja rješenja o registraciji za promet na malo medicinskih sredstava primjenjuju se odredbe člana 67ovog zakona. Član 78 Specijalizovana prodavnica medicinskih sredstava i zdravstvena ustanova može da vrši izdavanje odnosno prodaju medicinskog sredstva isključivo za potrebe pacijenata, drugih zdravstvenih ustanova, specijalizovanih prodavnica, koje snabdijeva medicinskim sredstvima pod uslovima propisanim zakonom.

Promet medicinska sredstva na malo ne može da se vrši van specijalizovane prodavnice, zdravstvene ustanove, osim ako nije drugačije uređeno zakonom. Član79 Institut, vodi registar: medicinskih sredstava, proizvođača sa sjedištem u Crnoj Gori i proizvođača medicinskih sredstava koji nemaju sjedište u Crnoj Gori preko ovlašćenih predstavnika, veleprodaja, specijalnih prodavnica i uvoznika.

Blizi sadržaj i način vođenja registara, kao i podatke iz registara koji se objavljuju na internet stranici Instituta propisuje Ministarstvo. Član 80 Pravna i fizička lica koja obavljaju apotekarsku djelatnost u Crnoj Gori, specijalizovane prodavnice za promet na malo medicinskih sredstava i veleprodaje mogu nuditi na prodaju medicinska sredstva na daljinu putem interneta u skladu sa svojom djelatnošću i skladu sa posebnim propisima.

Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da dostave Institutu sljedeće podatke: - ime ili naziv i stalnu adresu mjesta s kojeg prodaje medicinska sredstva; - datum početka aktivnosti prodaje; - adresu internet stranice koja se koristi u tu svrhu i sve mjerodavne informacije za identifikaciju internet stranice. Član 81 Internet stranica iz člana 80 stav 2ovog zakona putem koje se nude medicinska sredstva mora da sadrži sljedeće podatke: - naziv i sjedište kompanije; - adresu mjesta s kojeg se nude medicinski proizvodi; - ime i prezime vlasnika ili odgovornog lica; - kontakt podatke Instituta; - poveznicu na internet stranici Instituta sa podacima o pravnim i fizičkim licima koje nude medicinske proizvode na daljinu.

Bliže uslove o uslovima za promet medicinskih sredstava na malo na daljinu koji se nude putem interneta propisujeMinistarstvo. Član 82 Zabranjen je i tranzit falsifikovanih medicinskih sredstava.

Veleprodaja, apoteka, specijalizovana prodavnica, zdravstvena ustanova, zdravstveni radnici, je dužna da svako falsifikovano medicinsko sredstvo bez odlaganja fizički

odvoji od ostalih medicinskih sredstava, kao i da preduzme sve mjere da se ono ponovo ne nađe u prometu.

Lica iz stava 1 dužna su da bez odlaganja obavijeste Ministarstvo, Institut, proizvođača, o prometu falsifikovanog medicinskog sredstva kao i medicinskog sredstva za koje postoji opravdana sumnja da je falsifikovano. Član 83 Pravna i fizička lice, državni organ, tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti, kao i svako lice (distributer, isporučilac, prevoznik, poštanski operater, imalac carinskog skladišta,...) koja u obavljanju svojih aktivnosti na bilo koji način dolaze u posjed medicinskogsredstva dužna su da obezbijede da se njegov transport, skladištenje i čuvanje obavlja u skladu sa uputstvom koje je istaknuto na pakovanju medicinskog sredstva za transport, uslovima propisanim ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Za transport i rukovanje medicinskim sredstvima na teritoriji Crne Gore odgovoran je proizvođač, odnosno nosilac registracije veleprodaje i prometa medicinskih sredstava na malo. Član 84 Proizvođač,veleprodaja, apoteka i specijalizovana prodavnica dužni su da dostavljaju izvještaj o proizvodnji, zalihama, kao i o obimu prodaje za sva pojedinačna medicinska sredstva (po pakovanjima) u Crnoj Gori, na zahtjev Ministarstva ili Instituta.

Izveštaj iz stava 1 ovog člana predstavlja poslovnu tajnu, a obrađeni podaci dostupni su javnosti.

Sadržaj izvještaja iz stava 2 ovog člana, period za koji se dostavlja, kao i način dostavljanja izvještaja propisuje Ministarstvo. Član 85 Medicinska sredstva, polazne supstance, kao i drugi materijal koji se upotrebljava u postupku proizvodnje i prometa medicinskih sredstava na veliko, kojima je istekao rok upotrebe ili za koje je utvrđena neispravnost u pogledu njihovog propisanog kvaliteta, kao i medicinska sredstva kojima je zabranjen promet, odnosno koji su pod uslovima propisanim ovim zakonom povučeni sa tržišta, a koji predstavljaju otpad, moraju da se unište u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravljanje otpadom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Proizvođač medicinskog sredstva, veleprodaja, specijalna prodavnica i druga lica koja vrše promet na malo medicinskim sredstvima, dužni su da organizuju uništavanje medicinskih sredstava u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravljanje otpadom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

VIII.OBILJEŽAVANJE MEDICINSKOG SREDSTVA Član 86 Svako medicinsko sredstvo koje se stavlja u promet mora biti praćeno informacijama potrebnim za njegovu sigurnu i pravilnu upotrebu.

Informacije iz stava 1 ovog člana su podaci kojima se obilježava medicinsko sredstvo i podaci koja se nalaze u uputstvu za upotrebu.

Pakovanje medicinskog sredstva mora da sadrži podatke o proizvođaču, podatke potrebne za identifikaciju medicinskog sredstva i sadržaja pakovanja, potrebne oznake kao što su "sterilnost", "za jednokratnu upotrebu", "po narudžbi", "za kliničko ispitivanje" i sl., indentifikacioni kod, rok upotrebe, uslove čuvanja, poseban način upotrebe, ako je to potrebno, upozorenja, namjenu i ostale potrebne podatke od značaja za zaštitu zdravlja.

Informacije za sigurnu upotrebu medicinskog sredstva moraju da se navedu na samom medicinskom sredstvu i/ili pakovanju svakog pojedinog dijela, kada je izvodljivo i odgovarajuće, ili na prodajnom pakovanju kada je odgovarajuće.

Ako je to neizvodljivo, na pojedinačnom pakovanju svakog dijela, podaci se navode u uputstvu za upotrebu koje prati jedan ili više proizvoda. Član 87 Uputstvo za upotrebu medicinskog sredstva, pored podataka iz člana 86stav 2 ovog zakona, sadrži i podatke o neželjenim dejstvima medicinskog sredstva, podatke o načinu instaliranja i provjeri pravilne upotrebe, kao i ostale potrebne podatke u vezi sa medicinskim sredstvom.

Uputstvo za upotrebu mora da se nalazi u pakovanju svakog medicinskog sredstva. Izuzetno, uputstvo za upotrebu nije potrebno za medicinska sredstva klase I ili IIa, u opravdanim slučajevima, za in vitro dijagnostička medicinska sredstva, ako se mogu sigurno koristiti bez uputstva za upotrebu.

Uputstvo za upotrebu medicinskog sredstva mora da

bude napisano na crnogorskom jeziku i jezicima koji su u službenoj upotrebi u Crnoj Gori u skladu sa registracijom, mora u potpunosti odgovarati originalnom tekstu uputstva proizvođača i pripremljeno na način razumljiv pacijentu-korisniku.

Član 88 Ako namjena medicinskog sredstva nije očigledna korisniku, proizvođač mora jasno da je navede na pakovanju medicinskog sredstva i u uputstvu za upotrebu.

Ako je racionalno i izvodljivo, medicinsko sredstvo i njegovi sastavni dijelovi moraju da budu obilježeni brojem serije, da bi se omogućile sve potrebne mjere u slučaju utvrđivanja potencijalnih rizika od medicinskog sredstva i njegovih sastavnih dijelova. Član 89 Spoljašnje i unutrašnje pakovanje medicinskog sredstva za profesionalnu upotrebu mora biti obilježeno na crnogorskom jeziku i jezicima koji su u službenoj upotrebi u Crnoj Gori.

Izuzetno iz stava 1 ovog člana spoljašnje pakovanje medicinskog sredstva za profesionalnu upotrebumože biti obilježeno i na engleskom jeziku, sa naljepnicom koja sadži sve podatke koji se nalaze na originalnom pakovanju.

Spoljašnje pakovanje medicinskog sredstva koje pacijent samostalno upotrebljava mora biti obilježeno na crnogorskom jeziku i jezicima koji su u službenoj upotrebi u Crnoj Gori.

Izuzetno iz stava 3 ovog člana spoljašnje pakovanje medicinskog sredstva može biti obilježeno naljepnicom koja sadži sve podatke koji se nalaze na originalnom pakovanju.

Podaci o nosiocu registracije medicinskog sredstva i broju rješenja registracije medicinskog sredstva navode se na spoljašnjem pakovanju, i mogu da budu navedeni na naljepnici koja se lijepi na spoljašnje pakovanje medicinskog sredstva.

Lijepljenje naljepnice iz stava 3 ovog člana ne smatra se dijelom postupka proizvodnje medicinskog sredstva.

Bliži sadržaj i način obilježavanja medicinskog sredstva i sadržaj uputstva propisuje Ministarstvo. Član 90 Za propisivanje medicinskog sredstva za upotrebu koja nije navedena u podacima kojima se obilježava medicinsko sredstvo i podacima u uputstvu za upotrebu, doktor odgovarajuće specijalnosti je dužan da obezbijedi da su prethodno ispunjeni sljedeći uslovi: 1) da je etički komitet zdravstvene ustanove u kojoj se pacijent liječi dao mišljenje da je primjena medicinskog sredstva neophodna, da su iscrpljene sve druge terapijske mogućnosti, kao i da nema etičkih prepreka za upotrebu tog medicinskog sredstva u skladu sa odgovarajućim protokolom liječenja; 2) da je na osnovu stručnih i naučnih saznanja zaključio da je to medicinsko sredstvo sigurno i odgovarajuće za pacijenta; 3) da posjeduje dovoljno dokaza zasnovanih na iskustvu o sigurnosti i performansama medicinskog sredstva za tu medicinsku indikaciju; 4) da preuzme odgovornost za propisivanje medicinskog sredstva i praćenje liječenja pacijenta; 5) da vodi jasnu, preciznu i urednu evidenciju o medicinskim sredstvima propisanim za upotrebu koja nije navedena u podacima kojima se obilježava medicinsko sredstvo i podacima u uputstvu za upotrebu, u zdravstvenom kartonu pacijenta sa navedenim medicinskim razlozima za propisivanje tog medicinskog sredstva, u skladu sa zakonom.

IX.KLINIČKA ISPITIVANJA Član 91 Kliničko ispitivanje se obavlja u skladu sa smjernicama dobre kliničke prakse u kliničkom ispitivanju, odnosno standardom za klinička ispitivanja medicinskih sredstava na ljudima Svjetske organizacije za standardizaciju (ISO 14155).

Sigurnost i performanse in vitro dijagnostičkog medicinskog sredstva procjenjuju se na osnovu kliničkih studija procjene performansi. Član 92 Kliničko ispitivanje medicinskog sredstva može da obavlja pravno ili fizičko lice koje ima odobrenje izdato od Instituta.

Ispitivanje medicinskog sredstva vrši se u zdravstvenoj ustanovi, o trošku i na zahtjev lica iz stava 1 ovog člana koje podnosi zahtjev za ispitivanje medicinkog sredstva.

Ispitivanje medicinskog sredstva može da se vrši i na zahtjev Ministarstva ili Instituta. Član 93 Kliničko ispitivanje medicinskog sredstva može da se

sprovodi samo u slučajevima kada su predvidljivi rizici i neprijatnosti procijenjeni manjim od predviđene koristi za pojedinog ispitanika i ostale sadašnje i buduće pacijente, o čemu mišljenje donosi etički komitet i Institut. Član 94 Zahtjev za sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva podnosi sponzor kliničkog ispitivanja ili predstavnik sponzora sa sjedištem u Crnoj Gori.

Sponzor kliničkog ispitivanja može sve ili dio svojih odgovornosti ugovorom prenijeti na drugo fizičko ili pravno lice, ali ga to ne oslobađa odgovornosti za kliničko ispitivanje lijeka. Član 95 Podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje medicinskog sredstva, uključujući nekomercijalno kliničko ispitivanje, zahtjev za sprovođenje kliničkog ispitivanja može podnijeti istovremeno etičkom komitetu i Institutu.

Bliži sadržaj zahtjeva, dokumentaciju potrebnu za sprovođenje kliničkog ispitivanja, odnosno evidentiranje neintervencijskog ispitivanja propusuje Ministarstvo. Član 96 Institut izdaje odobrenje za kliničko ispitivanje medicinskog sredstva u roku od 40 dana od dana prijema potpunog zahtjeva sa dokumentacijom uključujući pozitivno mišljenje etičkog komiteta.

Ako zahtjev iz stava 1 ovog člana nije potpun, Institut u roku od 10 dana od dana prijema zahtjeva obavještava podnosioca zahtjeva da zahtjev dopuni najkasnije u roku od 20 dana od dana prijema obavještenja.

U rok iz st. 1 i 2 ovog člana ne računa se vrijeme potrebno za dostavljanje dodatne dokumentacije ili davanje dodatnih objašnjenja na zahtjev Instituta.

Ako podnosilac ne dopuni zahtjev za odobrenje sprovođenja kliničkog ispitivanja u roku iz stava 3 ovog člana, Institut odbacuje zahtjev kao nepotpun. Član 97 Podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje dužan je da obavijesti etički komitet i Institut o svim administrativnim kao i o značajnim, suštinskim izmjenama i dopunama kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva.

Rok za davanje mišljenja etičkog komiteta i Instituta za značajne izmjene i dopune kliničkog ispitivanja je 30 dana od dana prijema potpunog zahtjeva.

Ako zahtjev iz stava 1 ovog člana nije potpun, Institut u roku od pet dana od dana prijema zahtjeva obavještava podnosioca zahtjeva da zahtjev dopuni najkasnije u roku od deset dana od dana prijema obavještenja.

Rok za odobrenje suštinskih izmjena i dopuna kliničkog ispitivanja prestaje da teče od dana kada Institut od sponzora zatraži dodatne podatke i nastavlja da teče od dana dostavljanja traženih podataka.

Ako podnosilac zahtjeva ne dostavi tražene podatke u roku iz stava 4 ovog člana, zahtjev za odobrenje suštinskih izmjena i dopuna kliničkog ispitivanja Institut odbacuje kao nepotpun.

Sponzor kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva može da sprovede značajne izmjene i dopune nakon dobijanja pozitivnog mišljenja etičkog komiteta, kao i ukoliko Institut nije obavijestio sponzora o zahtjevu i razlozima nedavanja odobrenja u roku iz stava 2 ovoga člana. Član 98 Institut odbija zahtjev za izdavanje odobrenja za sprovođenje kliničkog ispitivanja ako utvrdi: 1) da je korist od medicinskog sredstva koje se klinički ispituje manja od njegovog mogućeg rizika po život i zdravlje ispitanika; 2) ako utvrdi da nije potvrđen kvalitet medicinskog sredstva i nisu završena predklinička ispitivanja; 3) da podnijeta dokumentacija nije u skladu sa uslovima propisanim ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje. Član 99 Kliničko ispitivanje medicinskog sredstva može da se sprovodi samo uz informisani pristanak lica na kojem se ispitivanje obavlja.

U izuzetnim slučajevima, ako je lice nesposobno za davanje informisanog pristanka ili je maloljetno, saglasnost potpisuje zakonski zastupnik ili staratelj nakon što je upoznat sa rizicima i ciljevima ispitivanja. Ako je ispitanik nepismen ili ne može da piše, daje usmeni pristanak u prisustvu najmanje jednog svjedoka koji nije član tima ispitivača.

Lica iz st. 1 i 2 ovog člana mogu u svako doba da povuku informisani pristanak za učešće u kliničkom ispitivanju.

Kliničko ispitivanje ne smije da se sprovodi na zatvorenicima, kao i na licima kod kojih bi prinuda mogla da utiče na davanje

pristanka za učešće u kliničkom ispitivanju. Član 100 Kliničko ispitivanje medicinskog sredstva sprovodi se uz poštovanje principa medicinske etike i obavezne zaštite privatnosti i podataka ispitanika u skladu sa propisima donesenim na osnovu ovog zakona i smjernicama Dobre kliničke prakse, i u skladu sa zakonom.

Kliničko ispitivanje medicinskog sredstvamože da se sprovodi u pravnom licu iz člana 92 stav 2 ovog zakona sa kojim je sponzor ili podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje zaključio ugovor o kliničkom ispitivanju medicinskog sredstva.

Ugovorom iz stava 2 ovog člana moraju da se utvrde ukupni troškovi sprovođenja kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva, troškovi koje snosi sponsor, odnosno podnosilac zahtjeva kliničkog ispitivanja, uključujući troškove medicinskih i drugih usluga pravnog lica iz člana 92 stav 2 ovog zakona, kao i naknade ispitivačima i ispitanicima.

Naknade ispitivačima i ispitanicima iz stava 3 ovog člana sponzor odnosno podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje medicinskog sredstva isplaćuje pravnom licu sa kojim je sklopio ugovor o kliničkom ispitivanju medicinskog sredstva.

Sponzor kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva, odnosno podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje dužan je prije početka kliničkog ispitivanja da se osigura od odgovornosti u slučaju povrede, smrti, odnosno liječenja ispitanika koje je u vezi sa kliničkim ispitivanjem. Član 101 Ako je kliničko ispitivanje završeno prije roka određenog planom kliničkog ispitivanja ili je privremeno obustavljeno, podnosilac zahtjeva obavještava Institut u roku od 15 dana, od dana prekida sprovođenja kliničkog ispitivanja, uz navođenje detaljnog objašnjenja uzroka.

Podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje obavještava Institut o završetku kliničkog ispitivanja koje je završeno prema planu ispitivanja, u roku od godinu dana od dana završetka sprovođenja kliničkog ispitivanja.

Izvještaj o završenom kliničkom ispitivanju, dostavlja se Institutu u roku od godinu dana od završetka kliničkog ispitivanja. Član 102 Institut odobrava sprovođenje postmarketinškog intervencijskog kliničkog ispitivanja u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Odredbe čl. 91 do 101 ovoga zakona primjenjuju se i na kliničko ispitivanje medicinskog sredstva za koje je izvršeno ocjenjivanje usaglašenosti, ako je svrha tog ispitivanja upotreba medicinskog sredstva za namjenu koja nije obuhvaćena odgovarajućim postupkom ocjenjivanja usaglašenosti. Član 103 Sponzor je dužan da prijavi Institutu sprovođenje postmarketinškog neintervencijskog kliničkog ispitivanja.

Za kliničko ispitivanje iz stava 1 ovog člana nije potrebno odobrenje Instituta za sprovođenje kliničkog ispitivanja.

Institut izdaje potvrdu o prijemu prijave iz stava 1 ovog člana u roku od 15 dana od dana njenog prijema.

Smjernice Dobre kliničke prakse objavljuju se na internet stranici Ministarstva i Instituta. Bliži sadržaj zahtjeva, dokumentaciju potrebnu za evidentiranje neintervencijskog kliničkog ispitivanja propisuje Ministarstvo. Član 104 Ako dođe do ozbiljnog neželjenog događaja u toku sprovođenja kliničkog ispitivanja sponzor je dužan da odmah obavijesti Institut i etički komitet.

Institut može da predloži ministarstvu da obustavi ili zabrani sprovođenje kliničkog ispitivanja u slučajevima iz stava 1 ovog člana, posebno ukoliko je utvrđeno da je postojalo nepoštovanje relevantnih procedura u protokolu kliničkog ispitivanja ili smjernica dobre kliničke prakse.

Ministarstvo obustavlja ili zabranjuje sprovođenje kliničkog ispitivanja iz st. 1 i 2 ovog člana na osnovu izvršenog inspekcijskog nadzora u skladu sa zakonom.

U slučaju pojave neočekivanih događaja koji, zahtijevaju primjenu hitnih sigurnosnih mjera sponzor može da naloži ispitivačima primjenu tih mjera bez predhodnog odobrenja Instituta.

Sponzor je dužan da obavijesti Institut u slučaju iz stava 4 ovog člana bez odlaganja, a najkasnije do 7 dana od dana primjene sigurnosnih mjera. Član 105 Tokom razvoja i proizvodnje ispitivanog medicinskog sredstva, pripreme dokumentacije o kliničkom ispitivanju, kao i tokom sprovođenja kliničkog ispitivanja sponzor,

podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje i ispitivači dužni su, osim sa uslovima propisanim ovim zakonom i propisima donijetim na osnovu ovog zakona, da se pridržavaju načela i standarda propisanih odgovarajućim smjernicama EU. Član 106 Kontrolu usaglašenosti sprovođenja kliničkog ispitivanja sa protokolom, smjernicama Dobre kliničke prakse i važećim propisima vrši Institut i preduzima mjere potrebne za zaštitu javnog zdravlja.

Institut vrši kontrolu kliničkog ispitivanja u skladu sa posljednjom ažuriranom verzijom propisa EU koji se odnose na klinička ispitivanja: Kontrolu iz stava 1 ovog člana, Institut sprovodi: - na mjestima gdje se vrši kliničko ispitivanje; - u laboratorijama u kojima se vrše analize za kliničko ispitivanje; - na mjestu proizvodnje medicinskog sredstva koji se klinički ispituje; - na lokaciji sponzora i ugovornih strana; - Institut vrši kontrolu usaglašenosti kliničkog ispitivanja; - koje se izvodi na teritoriji Crne Gore (prije početka, u toku i nakon završetka kliničkog ispitivanja); - kao dio postupka za upis medicinskog sredstva u registarmedicinskih sredstava; - u periodu važenja rješenja o upisu medicnskog sredstva u registar medicinskih sredstava. Član 107 Institut može da izvrši kontrolu i na zahtjev podnosioca zahtjeva za kliničko ispitivanje.

Institut može da prihvati kontrolu kliničkog ispitivanja koju je u skladu sa smjernicama Dobre kliničke prakse izvela država članica EU ili druga država sa istim zahtjevima za sprovođenje kliničkih ispitivanja kao u Crnoj Gori. Član108 Prije početka kontrole sprovođenja kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva Institut je dužan da obavijesti podnosioca zahtjeva za kliničko ispitivanje i ispitivača o sprovođenju kontrole kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva.

Institut dostavlja izvještaj podnosiocu zahtjeva o izvršenoj kontroli sprovođenja kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva. Član 109 U postupku kontrole sprovođenja kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva na mjestu gdje se ona vrši, Institut može pisanim putem da naloži sponzoru ili podnosiocu zahtjeva za klinička ispitivanja da se određene nepravilnosti u sprovođenju kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva otklone u roku do 60 dana.

Institut može da obustavi ili zabrani sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva ako se u roku iz stava 1 ovog člana ne otklone nepravilnosti i ako utvrdi da se sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva ne vrši u skladu sa zakonom. Član 110 Institut može da obustavi ili zabrani sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva za koji je izdao odobrenje za sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva u Crnoj Gori, ako je to u interesu zaštite zdravlja lica koja se podvrgavaju kliničkom ispitivanju medicinskog sredstva, odnosno ako je to u interesu nauke i društva u cjelini.

Ako na osnovu izvršene kontrole Institut utvrdi da započeto kliničko ispitivanje medicinskog sredstva nije neophodno hitno obustaviti, radi zaštite zdravlja lica koja se podvrgavaju kliničkom ispitivanju medicinskog sredstva, odnosno interesa nauke i društva u cjelini, dužan je da od podnosioca zahtjeva za kliničko ispitivanje traži dodatne podatke o sprovođenju kliničkog ispitivanja.

Podnosilac zahtjeva kliničkog ispitivanja ili ispitivač dužan je da u roku od osam dana od dana kada su zatraženi podaci, Institutu dostavi sve tražene podatke, na osnovu kojih Institut obavještava podnosioca zahtjeva za kliničko ispitivanje, ispitivača kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva i etički komitet o predloženim mjerama, u skladu sa ovim zakonom.

U slučajevima iz stava 1 ovog člana, Institut će obavijestiti sponzora kliničkog ispitivanja, odnosno njegovog predstavnika, etički komitet ili Evropsku komisiju. Član 111 Medicinsko sredstvo koje se klinički ispituje mora da bude proizvedeno u skladu sa osnovnim zahtjevima.

Odredbe ovog zakona i propisa donijetih za njegovo sprovođenje koje se odnose na osnovne zahtjeve za proizvodnju medicinskog sredstva primjenjuju se i na

proizvodnju medicinskog sredstva namijenjenog kliničkom ispitivanju, osim ako ovim zakonom o propisima donijetim za njegovo sprovođenje nije drugačije uređeno. Član 112 Medicinsko sredstvo koje se klinički ispituje mora da bude obilježeno riječima: ,,za kliničko ispitivanje”. Član 113 Uvoz medicinskog sredstva koje se klinički ispituje, kao i ljekova i medicinskih sredstava koji se primjenjuju u sprovođenju kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva, vrši nosilac registracije za promet medicinskih sredstava na veliko i/ili dozvole za promet ljekova na veliko, a na osnovu odobrenja Instituta za sprovođenje kliničkog ispitivanja i ovlašćenja sponzora.

Sastavni dio odobrenja Instituta za sprovođenje kliničkog ispitivanja je spisak proizvoda koji se primjenjuju u sprovođenju kliničkog ispitivanja, a koji sadrži naziv i količinu proizvoda.

Ako se uvoz proizvoda iz stava 1 ovog člana razlikuje u odnosu na spisak proizvoda iz stava 2 ovog člana, veleprodaja je dužna da podnese zahtjev za odobrenje uvoza tih proizvoda.

Odobrenje iz stava 3 ovog člana, Institut izdaje najkasnije u roku od deset dana od dana podnošenja zahtjeva.

X.VIGILANCA, PRAĆENJE I NADZOR MEDICINSKIH SREDSTAVA U PROMETU Član 114 Institut i proizvođač odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva organizuju sistem vigilance sa ciljem prikupljanja i procjene podataka vezanih za bezbjednost primjene medicinskog sredstva kao i ostalih podataka koji mogu biti značajni za procjenu odnosa koristi i rizika od upotrebe medicinskog sredstva u cilju zaštite zdravstva stanovništva. Član 115 Institut obezbjeđuje, organizuje i koordinira prikupljanje i analizu podataka dobijenih poslije stavljanja medicinskog sredstva u promet, a posebno prijavljivanja incidenata.

Institut evedentira, procjenjuje i preduzima mjere iz svoje nadležnosti u slučaju incidenta iz člana 116 ovog zakona.

U zavisnosti od rezultata istraživanja incidenta, Institut daje informacije stručnoj i po potrebi opštoj javnosti potrebne za prevenciju incidenata ili ograničavanje njihovih posljedica poslije stavljanja medicinskih sredstava u promet i u upotrebu.

Institut može od proizvođača, odnosno nosioca registracije da zahtijeva da dostavi obrazloženje i na dokazima zasnovan izvještaj o iskustvima o medicinskom sredstvu na tržištu. Član 116 Zdravstvene ustanove odnosno koordinatori za vigilancu, zdravstveni radnici, proizvođač, odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva i veleprodaje, lica uključena u isporuku ili stavljanje u upotrebu medicinskog sredstva, kao i lica odgovorna za kalibraciju i održavanje medicinskog sredstva dužni su da bez odlaganja obavijeste Institut i proizvođača odnosno nosioca registracije medicinskog sredstva o slučaju incidenta medicinskog sredstva i to: 1) svaku neispravnost ili izmjenu karakteristika ili performansi medicinskog sredstva, kao i nepravilnosti u obilježavanju ili uputstvima za upotrebu koji su doveli ili mogu da dovedu do smrti pacijenta ili korisnika ili do ozbiljnog pogoršanja njegovog zdravstrvenog stanja; 2) svaki tehnički ili medicinski uzrok u vezi sa performansama medicinskog sredstva iz tačke 1 ovog stava koji su razlog da proizvođač, odnosno nosilac upisa u registar povuče sa tržišta medicnsko sredstvo istog tipa.

O incidentu iz stava 1 ovog člana Institut obavještava organ uprave nadležan za inspekcijske poslove i predlaže odgovarajuće mjere u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona. Član 117 Organ uprave nadležan za inspekcijske poslove vrši nadzor nad istraživanjem incidenta koje obavlja proizvođač, odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva, i preduzima mjere potrebne da se izmijene ili dopune mjere koje preduzima proizvođač, odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva. Član 118 Proizvođač, odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva (u daljem tekstu: nosilac registracije) dužan je da kontinuirano vrši praćenje medicinskog sredstva na tržištu u svrhu identifikovanja bilo kakve potrebe da se odmah primijene sve potrebne korektivne ili preventivne mjere. O

sprovedenim korektivnim i preventivnim mjerama, nosilac registracije vodi evidenciju i dužan je da obavještava Institut.

Nosilac registracije dužan da bez odlaganja obavijesti Institut o iniciranoj sigurnosno korektivnoj mjeri na terenu. Lice iz stava 1 ovog člana dužno je da da sigurnosno obavještenje na terenu.

Nosilac registracije dužan je da prijavljenom, odnosno imenovanom tijelu koje je izvršilo ocjenjivanje usaglašenosti, dostavi informacije o svim promjenama nastalim iz sistema vigilance, u slučaju kada te promjene utiču na usaglašenost medicinskog sredstva. Član 119 Imenovano tijelo je uključeno u sistem vigilance u oblasti ocjene procedura i provjere implementacije procedura vigilance, povezanosti sa drugim sistemima, (korektivne i preventivne mjere), ocjene uticaja vigilance na izdate sertifikate o usaglašenosti, i dužno je da sprovede određena istraživanja, odnosno ponovi ocjenjivanje usaglašenosti procedura vigilance po zahtjevu Ministarstva. Član 120 Radi obezbjeđivanja sistema vigilance, Institut sarađuje sa nadležnim organima zemalja „EEA“ i Evropskom komisijom, kao i sa „EUDAMED”, „CAMD“, Svjetskom zdravstvenom organizacijom, nadležnim organima drugih zemalja odgovornih za javno zdravlje ili profesionalna oboljenja, prijavljenim i imenovanim tijelima, fondovima zdravstvenog osiguranja, profesionalnim udruženjima, distributerima, kao i drugim tijelima koja raspolažu podacima o riziku povezanom sa medicinskim sredstvom.

Bliži način i postupak sprovođenja praćenja medicinskog sredstva i sistema vigilance na tržištu propisuje Ministarstvo. Član 121 Ako se utvrdi da medicinsko sredstvo koje je usaglašeno sa osnovnim zahtjevima ili medicinsko sredstvo koje je proizvedeno po narudžbini za određenog pacijenta, kada je ispravno instalirano, održavano i upotrebljavano u skladu sa svojom namjenom, može da ugrozi zdravlje i/ili sigurnost pacijenta, korisnika ili drugog lica, organ uprave nadležan za inspekcijske poslove preduzima sljedeće mjere: 1) povlačenje sa tržišta; 2) zabranu ili ograničenje stavljanja u promet i /ili u upotrebu; Organ uprave nadležan za inspekcijske poslove, bez odlaganja, obavještava Institut i imenovano tijelo o preduzetim mjerama iz stava 1 ovoga člana, navodeći razloge, a posebno: 1) da medicinsko sredstvo ne ispunjava osnovne zahtjeve iz čl. 22 i 23 ovog zakona; 2) zbog nepravilne primjene odredbi člana 23 ovog zakona; 3) zbog nedostataka samih tehničkih standarda; 4) ako je znak usaglašenosti stavljen neopravdano ili nije stavljen, ili znak usaglašenosti stavljen na proizvode na koje je ovaj zakon neprimenljiv. Član 122 Organ uprave nadležan za inspekcijske poslove dužan je da zabrani promet i izda nalog da se medicinsko sredstvo ili određena serija medicinskog sredstva povuče sa tržišta u slučajevima iz člana 7 ovog zakona kao i: 1) ako je određeno medicinsko sredstvo štetno pri uobičajenim uslovima primjene na predlog Instituta ili na osnovu obavještenja dobijenog od imenovanog tijela; 2) ako ne ispunjava performanse, na predlog Instituta ili na osnovu obavještenja dobijenog od imenovanog tijela; 3) ako odnos rizika i koristi nije povoljan pri odobrenim uslovima primjene, na prijedlog Instituta; 4) ako njegov kvalitativni i kvantitativni sastav ne odgovara deklarisanom; 5) ako propisani postupci ocjenjivanja usaglašenosti nijesu sprovedeni od strane imenovanog tijela; i 6) u drugim slučajevima kada je medicinsko sredstvo na tržištu suprotno uslovima propisanim ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Organ uprave nadležan za inspekcijske poslove može da naloži povlačenje medicinskog sredstva, odnosno određene serije medicinskog sredstva sa tržišta, na osnovu obavještenja dobijenog putem međunarodnog sistema brze razmjene informacija o nesigurnim proizvodima EU, EEA i države sa kojom EU ima sklopljen sporazum o međusobnom priznavanju (MRA), od strane organa ili institucija ovih država nadležnih za medicinska sredstva, Mreže saradnje inspektorata (PIC/S), ako obavještenje sadrži predlog mjera i aktivnosti koje se preduzimaju u vezi sa ozbiljnim rizikom koji medicinsko sredstvo predstavlja po javno zdravlje i sigurnost korisnika. Član 123 Ako se utvrdi da medicinsko sredstvo iz člana 121 stav 1 ovog

zakona predstavlja neprihvatljiv rizik po javno zdravlje ili sigurnost pacijenata, organ uprave nadležan za inspekcijske poslove bez odlaganja će: naložiti proizvođaču ili veleprodaji da preduzmu sve odgovarajuće i opravdane preventivne i/ili korektivne mjere, usloviti specifičnim zahtjevima stavljanje na tršište medicinskog sredstva, i sprovesti aktivnosti iz člana 121stav 1ovog zakona.

Organ nadležan za inspekcijske poslove može preduzeti i sve druge neophodne i opravdane mjere u skladu sa zakonom.

U slučaju medicinskog sredstva koje nije registrovano u Crnoj Gori, a koje se nalazi na tržištu u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje, za povlačenje medicinskog sredstva sa tržišta i preduzimanje mjera da se ono ne stavi u promet odgovoran je uvoznik tog medicinskog sredstva, kao i lice odgovorno za vigilancu kod uvoznika.

U slučaju kada proizvođač, veleprodaja ili uvoznik donese odluku da povuče sa tržišta medicinsko sredstvo ili određenu seriju medicinskog sredstva dužan je da o tome, bez odlaganja obavijesti Institut. Član 124 Obavještenje o mjerama i aktivnostima koje se preduzimaju u vezi sa ozbiljnim rizikom koji medicinsko sredstvo predstavlja za javno zdravlje i sigurnost korisnika Institut objavljuju na svojoj internet stranici.

Bliže uslove za postupak obustavljanja odnosno povlačenja medicinskog sredstva iz prometa, kao i rokove i način obavještavanja o obustavljanju i povlačenju propisuje Ministarstvo. Član 125 U postupku nadzora organ uprave nadležan za inspekcijske poslove procjenjuje usaglašenost obavljanja proizvodnje medicinskog sredstva, prometa na veliko, kao i prometa na malo medicinskih sredstava u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje.

Ako utvrdi kritičnu neusaglašenost organ uprave nadležan za inspekcijske poslove bez odlaganja, preduzima sve potrebne mjere za zaštitu javnog zdravlja.

Ako utvrdi kritičnu neusaglašenost koja može da utiče na kvalitet medicinskog sredstva na tržištu, organ uprave nadležan za inspekcijske poslove može da traži vanredno ocjenjivanje usaglašenosti medicinskog sredstva uzorkovanog iz prometa na veliko ili prometa na malo od odgovarajućeg imenovanog, odnosno ovlašćenog tijela.

Troškove ocjenjivanja usaglašenosti iz stava 3 ovog člana snosi veleprodaja.

U slučaju utvrđivanja manjih neusaglašenosti obavljanja djelatnosti iz stava 1 ovog člana organ uprave nadležan za inspekcijske poslove može da izrekne mjeru otklanjanja neusaglašenosti (u daljem tekstu: korektivne mjere) i odredi licima iz stava 1 ovog člana da otkloni utvrđene neusaglašenosti najkasnije u roku od 30 dana.

Kada organ uprave nadležan za inspekcijske poslove utvrdi kritičnu neusaglašenost proizvodnje odnosno prometa medicinskog sredstva preduzima mjere i obavještava Institut za brisanje registracije. Član 126 Tehnička procjena medicinskog sredstva na tržištu vrši se: 1) ispitivanjem, odnosno kontrolisanjem uzoraka medicinskih sredstava uzetih metodom slučajnog izbora iz prometa; 2) ispitivanjem, odnosno kontrolisanjem uzorka medicinskog sredstva u slučaju prijave defekta kvaliteta, kao i medicinskog sredstva za koje postoji sumnja da je falsifikovano.

Kontrola medicinskih sredstava, prema potrebi, vrši se na osnovu analize rizika, vjerovatnoće nastanka štetnih posljedica, podataka o vigilanci, podataka dobijenih u okviru praćenja medicinskog sredstva na tržištu i drugih podataka.

Kontrola obuhvata i ocjenjivanje usaglašenosti obilježavanja medicinskog sredstva.

Kontrola se vrši na zahtjev organa nadležnog za inspekcijske poslove u cilju rješavanja prijava sumnje u defekt kvaliteta medicinskog sredstva, odnosno sumnje da je medicinsko sredstvo falsifikovano.

U slučaju sumnje u neusaglašenost medicinskog sredstva sa osnovnim zahtjevima sigurnosti vrši se uzorkovanje tog medicinskog sredstva i ispitivanje, odnosno ocjenjivanje usaglašenosti.

Tehničku procjenu medicinskog sredstva u prometu može da obavlja ovlašćeno tijelo prema propisima važeće nacionalne ili evropske farmakopeje ili internacionalne farmakopeje, sprovođenjem fizičko-hemijskih, bioloških i mikrobioloških ispitivanja.

U postupku laboratorijskog kontrolisanja medicinskog sredstva iz stava 5 ovog člana, Institut može da zahtjeva od proizvođača da najkasnije u roku od 30 dana obezbijedi

potrebnu količinu uzoraka, analitičke metode i referentne, odnosno radne standarde neophodne za sprovođenje analitičkog postupka proizvođača.

Za ispitivanja iz stava 1 ovog člana, proizvođač je dužan je da po nalogu Instituta, dostavi dokaz o izvršenoj tehničkoj procjeni od strane ovlašćenog tijela ili akreditovane laboratorije EEA, ili države sa kojom je Evropska komisija zaključila ugovor o međusobnom priznavanju postupaka ocjenjivanja usaglašenosti u slučaju kada u Crnoj Gori ne postoji ovlašćeno tijelo sa obimom akreditacije koji pokriva potrebna ispitivanja iz stava 1 ovog člana.

Ako ovlašćeno tijelo utvrdi neusaglašenost sa osnovnim zahtjevima, odnosno defekt kvaliteta medicinskog sredstva dužno je da o tome bez odlaganja obavijesti Ministarstvo.

Troškove ispitivanja i provjere usaglašenosti proizvoda i druge troškove u vezi s inspekcijskim nadzorom koji su nastali pri vršenju nadzora snosi nosilac registracije medicinskog sredstva odnosno uvoznik za medicinsko sredstvo iz člana 8 ovog zakona, ako se pokaže da medicinsko sredstvo nije usaglašeno sa osnovnim zahtjevima.

Za medicinsko sredstvo za koje se utvrdi da ne postoji defekt kvaliteta odnosno da je usaglašeno sa osnovnim zahtjevima, troškove iz stava 9 ovog člana snosi pravno ili fizičko lice koje je podnijelo zahtjev za sprovođenje kontrole organu uprave nadležnom za inspekcijske poslove ili Institutu. Član 127 Po izvršenoj tehničkoj proceni iz člana 126 ovog zakona ovlašćeno tijelo izdaje sertifikat analize, odnosno potvrdu o izvršenoj tehničkoj procjeni najkasnije u roku od 30 dana od dana podnošenja potpunog zahtjeva.

Bliži način tehničke procjene medicinskog sredstva u prometu, vrste defekata kvaliteta i način postupanja u slučaju odstupanja od osnovnih zahtjeva, odnosno defekta kvaliteta medicinskog sredstva, kao i način izdavanja i sadržaj sertifikata analize iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.

XI.OGLAŠAVANJE MEDICINSKOG SREDSTVA Član 128 Oglašavanje medicinskog sredstva je svaki oblik davanja istinitih informacija o medicinskom sredstvu opštoj i stručnoj javnosti od strane proizvođača, kao i od pravnog ili fizičkog lica koje vrši promet medicinskih sredstava, radi podsticanja propisivanja i snabdijevanja medicinskim sredstvima, njihove prodaje i potrošnje.

Oglašavanjem medicinskog sredstva u smislu stava 1 ovog člana smatra se: 1) reklamiranje medicinskih sredstava putem sredstava javnog informisanja, uključujući i internet, reklamiranje na javnim mjestima i druge oblike reklamiranja medicinskih sredstava (poštom, posjetama i sl.); 2) promociju medicinskih sredstava zdravstvenim radnicima koji propisuju medicinska sredstva, odnosno koji upotrebljavaju medicinska sredstva i to obavještavanjem na stručnim skupovima, u stručnim časopisima i drugim oblicima promocije; 3) davanje besplatnih uzoraka stručnoj javnosti; 4) sponzorisanje naučnih i promotivnih skupova u kojima učestvuje stručna javnost (pokrivanjem neophodnih troškova za put, smještaj, ishranu, kao i troškova obaveznog učešća na naučnim i promotivnim skupovima); 5) podsticanje na propisivanje i izdavanje ljekova, davanjem ili obećavanjem finansijske, materijalne ili druge koristi.

Ne smatra se oglašavanjem samo navođenje imena medicinskog sredstva, opisa medicinskog sredstva, odnosno žiga ukoliko on služi isključivo kao podsetnik. Član 129 Oglašavanje medicinskog sredstva mora da bude u skladu sa ovim zakonom, podzakonskima aktima donijetim za njegovo sprovođenje, tehničkim zahtjevima, kao i uputstvom za upotrebu medicinskog sredstva od proizvođača. Član 130 Oglašavanje medicinskog sredstva stručnoj javnosti mora da sadrži osnovne podatke o medicinskom sredstvu koji moraju da budu tačni, ažurirani, provjerljivi i u dovoljnoj mjeri potpuni da primalac na osnovu njih može da formira svoje mišljenje o određenom medicinskom sredstvu, kao i da imaju datum kada su sačinjeni ili kada su poslednji put revidirani.

Dozvoljeno je davanje medicinskog sredstva isključivo stručnoj javnosti radi informisanja stručne javnosti o karakteristikama medicinskog sredstva koji se stavlja u promet, sa napomenom na pakovanju: ,,Besplatan uzorak, nije za prodaju”. Član 131 Oglašavanje medicinskog sredstva opštoj javnosti obuhvata reklamiranje medicinskog sredstva namijenjenog za

upotrebu od strane pacijenta, čije reklamiranje nije zakonom zabranjeno, putem sredstava javnog informisanja, interneta, reklamiranje na javnim mestima, kao i druge oblike reklamiranja opštoj javnosti (dostavljanje reklamnog materijala putem pošte, posjetama i dr).

Informacije koje se oglašavaju o medicinskom sredstvu moraju biti istinite i naučno dokazane i ne smiju dovesti u zabludu stručnu i opštu javnost.

Informacije iz stava 5 ovog člana daju se radi pravilne i racionalne upotrebe medicinskog sredstva uz poštovanje etičkih normi.

Reklamiranje medicinskog sredstva opštoj javnosti ne smije biti isključivo ili uglavnom usmjereno na djecu.

U reklamiranju medicinskog sredstva opštoj javnosti nije dozvoljeno prikazivati djecu koja uzimaju medicinsko sredstvo, odnosno kojima je medicinsko sredstvo dostupno bez prisustva odraslih osoba.

U reklamiranju medicinskog sredstva opštoj javnosti nije dozvoljeno iznositi tvrdnje ili zaključke o efikasnosti medicinskog sredstva koji su predmet kliničkog ispitivanja u zemlji ili inostranstvu.

Mogu se davati besplatni uzorci samo onog medicinskog sredstva koje može da se prodaje i na drugim mjestima osim u zdravstvenim ustanovama i specijalizovanim prodavnicama, kao i medicinskog sredstva koje se koristi tokom sprovođenja preventivnih programa, odnosno kampanje promocije zdravlja, u skladu sa zakonom.

Član 132 Proizvođači medicinskih sredstava, predstavnici proizvođača i pravna lica koja obavljaju promet medicinskih sredstava ne smiju nuditi finansijsku, materijalnu ili drugu korist licima koja propisuju ili izdaju, medicinska sredstva kao i članovima njihovih porodica.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, proizvođači medicinskih sredstava, predstavnici proizvođača i pravna lica koja obavljaju promet medicinskih sredstava mogu da budu sponzori naučnih i promotivnih skupova u kojima učestvuje stručna javnost, pokrivanjem neophodnih troškova za put, smještaj, ishranu, kao i troškova obaveznog učešća na naučnim i promotivnim skupovima. Član 133 Zabranjeno je reklamiranje medicinskih sredstava koja se izdaju na teret sredstava zdravstvenog osiguranja.

Zabranjeno je oglašavanje medicinskog sredstva koje nije usaglašeno sa tehničkim zahtjevima, odnosno koje nije registrovano.

Zabranjeno je oglašavanje medicinskog sredstva koje dovodi u zabludu, odnosno kojim se opisuje bolest i uspjesi liječenja tako da navode na samoliječenje, kao i oglašavanje medicinskog sredstva na neodgovarajući i senzacionalistički način o njihovim uspjesima u liječenju prikazivanjem slika i dr.

Radi zaštite javnog zdravlja, osim medicinskih sredstava iz ovog člana, Ministarstvo može da propiše i druga medicinska sredstva koja se ne mogu reklamirati.

Bliže uslove i način oglašavanja medicinskih sredstava propisuje Ministarstvo.

XII.INSPEKCIJSKI NADZOR Član 134 Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donijetih na osnovu ovog zakona, vrši Ministarstvo, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.

Inspekcijski nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donijetih na osnovu ovog zakona, vrši organ uprave nadležan za inspekcijske poslove preko zdravstvenih inspektora.

XIII.KAZNENE ODREDBE Član 135 Novčanom kaznom u iznosu od 5.000 eura do 20.000 eura kazniće se za prekršaj pravno lice, ako: 1) ne proizvodi medicinska sredstva u skladu sa osnovnim zahtjevima i registracijom proizvođača izdatom od strane Instituta (član 56 stav 1); 2) ne sprovede postupak sterilizacije medicinskih sredstava sa znakom usaglašenosti koje su proizvođači odredili da se moraju sterilisati prije upotrebe u skladu sa odgovarajućim sistemom kvaliteta (član 21 stav 1); 3) ako ne primijeni rješenja kojima se osigurava sigurnost i efikasnost, a čiji je nivo zahtjeva na nivou zajedničkih tehničkih specifikacija, ako iz opravdanih razloga “in vitro” dijagnostičko medicinsko sredstvo ne ispunjava zajedničke tehničke specifikacije (član 26 stav 4); 4) ne obezbijedi stalnu dostupnost lica iz Člana 56 stav 2 tač. 2 i 3 ovog zakona ( član 57 stav 1); 5) ne obavlja promet medicinskim sredstvima na veliko

u skladu sa rješenjem o registraciji veleprodaje i u skladu sa Smjernicama Dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstava (član 65 stav 1); 6) ne obezbijedi da je proizvođač sproveo odgovarajući postupak ocjenjivanja usaglašenosti medicinskog sredstva koje uvozi (član 70 stav 2 tačka 1); 7) ako ne obezbijedi da je proizvođač ovlastio ovlašćenog predstavnika u skladu sa ovim zakonom (član 70 stav 2 tačka 2); 8) ne obezbijedi da je proizvođač pripremio deklaraciju o usaglašenosti i tehničku dokumentaciju o medicinskom sredstvu koje uvozi (član 70 stav 2 tačka 3); 9) ne obezbijedi da je medicinsko sredstvo označeno znakom usaglašenosti u skladu sa ovim zakonom (član 70 stav 2 tačka 4); 10) ne obezbijedi da je medicinsko sredstvo obilježeno u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje i praćeno uputstvom za upotrebu ideklaracijom o usaglašenosti (član 70 stav 2 tačka 5); 11) ne obezbijedi da je proizvođač dodijelio medicinskom sredstvu jedinstveni identifikacioni broj mdicinskog sredstva (UDI), odnosno bar kod, ako je primjenjivo (član 70 stav 2 tačka 6); 12) odmah ne obavijeti Institut i etički komitet ako dođe do ozbiljnog neželjenog događaja u toku sprovođenja kliničkog ispitivanja (član 104 stav 1 tačka 1); 13) bez odlaganja ne obavijesti Institut i proizvođača odnosno nosioca registracije medicinskog sredstva o slučaju incidenta medicinskog sredstva o svakoj neispravnosti ili izmjenu karakteristika ili performansi medicinskog sredstva, kao i nepravilnosti u obilježavanju ili uputstvima za upotrebu koji su doveli ili mogu da dovedu do smrti pacijenta ili korisnika ili do ozbiljnog pogoršanja njegovog zdravstrvenog stanja (član 116 stav 1 tačka 1); 14) bez odlaganja ne obavijesti Institut i proizvođača odnosno nosioca registracije medicinskog sredstva o slučaju incidenta medicinskog sredstva o svakom tehničkom ili medicinskom uzroku u vezi sa performansama medicinskog sredstva iz tačke 1 ovog stava koji su razlog da proizvođač, odnosno nosilac upisa u registar povuče sa tržišta medicnsko sredstvo istog tipa (član 116 stav 1 tačka 2); 15) kontinuirano ne vrši praćenje medicinskog sredstva na tržištu u svrhu identifikovanja bilo kakve potrebe da se odmah primijene sve potrbne korektivne ili preventivne mjere (član 118 stav 1); 16) o iniciranoj sigurnosno korektivnoj mjeri na terenu bez odlaganja ne obavijesti Institut (član 118 stav 2); 17) ne dostavi informacije o svim promjenama nastalim iz sistema vigilance, u slučaju kada te promjene utiču na usaglašenost medicinskog sredstva prijavljenom, odnosno imenovanom tijelu koje je izvršilo ocjenjivanje usaglašenosti (član 118 stav 3); 18) je uključeno u sistem vigilance u oblasti ocjene procedura i provjere implementacije procedura vigilance, povezanosti sa drugim sistemima, (korektivne i preventivne mjere), ocjene uticaja vigilance na izdate sertifikate o usaglašenosti, ne sprovede određena istraživanja, odnosno ponovi ocjenjivanje usaglašenosti procedura vigilance po zahtjevu Ministarstva (član 119); Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu od 250 eura do2.000 eura.

Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se preduzetnik novčanom kaznom u iznosu od 1.500 eura do 6.000 eura.

Uz kaznu za prekršaj iz stava 1 ovog člana može se izreći i zaštitna mjera zabrane obavljanja djelatnosti u trajanju od jednog mjeseca do jedne godine. Član 136 Novčanom kaznom u iznosu od 2.500 eura do 20.000 eura kazniće se za prekršaj pravno lice, ako: 1) ne čuva deklaraciju, odnosno ispravu o usaglašenosti, tehničku dokumentaciju propisanu ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje, kao i odluke, izvještaje i sertifikate izdate od tijela za ocjenjivanje usaglašenosti i učini ih dostupnim organu uprave nadležnom za inspekcijske poslove u periodu od pet godina, a u slučaju implantabilnih medicinskih sredstava najmanje 15 godina od dana proizvodnje posljednjeg medicinskog sredstva (član 28); 2) prije početka obavljanja djelatnosti ne podnese zahtjev Ministarstvu radi dobijanja rješenja o ovlašćenju odnosno imenovanju u skladu sa propisima koji uređuju oblast tehničkih zahtjeva, ovog zakona propisa donešenih za njegovo sprovođenje a sprovodi ocjenjivanje usaglašenosti medicinskih sredstava, obavlja poslove tehničke procjene sa sjedištem u Crnoj Gori (član 32); 3) ne obavijeti Ministartvo i Institut o svim izdatim, izmijenjenim, dopunjenim, obustavljenim, povučenim, ograničenim ili sertifikatima čije je izdavanje odbijeno (član

35 stav 3); 4) ne obavijestio druga tijela za ocjenjivanj eusaglašenosti imenovana u skladu sa ovim zakonom o sertifikatima koji su obustavljeni, povučeni ili čije je izdavanje odbijeno, a na zahtjev i proizvođaču (član 35 stav 4); 5) ne podnese prijavu Institutu za brisanje iz registra proizvođača kao i brisanje iz registra medicinskih sredstava u roku od 30 dana od dana isteka ili ukidanja registracije (član 48 stav 1); 6) ako nema uspostavljen sistem obezbjeđenja kvaliteta proizvodnje medicinskog sredstva koje dokazuje sertifikatom izdatim od strane ovlašćenog sertifikacionog tijela (član 53 stav 1); 7) ne obezbijedi kontinuirano snabdijevanje tržišta medicinskim sredstvima u skladu sa registracijom veleprodaje (član 71 stav 1); 8) na zahtjev zdravstvene ustanove, specijalizovane prodavnice medicinskih sredstava, kao i drugi subjekti koji mogu da obavljaju zdravstvenu djelatnost u najkraćem roku kojim se ne ugrožava život i zdravlje ljudi, odnosno javno zdravlje, ne dostavi medicinsko sredstvo za koje je dobilo registraciju, a koje je upisano u registar medicinskih sredstava (član 71 stav 1); 9) radi kontinuiranog snabdijevanja tržišta medicinskim sredstvima ne obezbijede potrebne zalihe medicinskih sredstava za čiji promet na veliko je dobilo registraciju veleprodaje, a koja su upisana u registar medicinskih sredstava, odnosno da blagovremeno ne zaapočne nabavku, odnosno uvoz, kako ne bi došlo do prekida u snabdijevanju tržita (član 71 stav 3); 10) bez odlaganja ne obavijesti Institut o svim značajnim promjenama u pogledu kadra, prostora, odnosno mjesta skladištenja medicinskih sredstava i opreme, kao i povjerenih poslova (član 73 stav 1 tačka 1); 11) bez odlaganja ne obavijesti Institut o svakom incident koji bi mogao da utiče na kvalitet medicinskog sredstva ili na sigurno rukovanje (član 73 stav 1 tačka 2); 12) bez odlaganja ne obavijesti Institut o svakom problemu kontinuiranog snabdijevanja tržišta medicinskim sredstvima (član 73 stav 1 tačka 3); 13) bez odlaganja fizički ne odvoji svako falsifikovano medicinsko sredstvo od ostalih medicinskih sredstava, i ne preduzme sve mjere da se ono ponovo ne nađe u prometu (član 82 stav 1); 14) koje u obavljanju svojih aktivnosti na bilo koji način dolazi u posjed medicinskog sredstva ne obezbijede da se njegov transport, skladištenje i čuvanje obavlja u skladu sa uputstvom koje je istaknuto na pakovanju medicinskog sredstva za transport (član 83 stav 1); 15) na zahtjev Ministarstva ili Instituta ne dostavlja izvještaj o proizvodnji, zalihama, kao i o obimu prodaje za sva pojedinačna medicinska sredstva (po pakovanjima) (član 84 stav 1); 16) na pakovanju medicinskog sredstva ne navede namjenu medicinskog sredstva uputstvu za upotrebu, kada namjena nije očigledna korisniku (član 88 stav 1); 17) ne prijavi Institutu sprovođenje postmarketinškog neintervencijskog kliničkog ispitivanja (član 103 stav 1); 18) odmah ne obavijeti Institut i etički komitet ako dođe do ozbiljnog neželjenog događaja u toku sprovođenja kliničkog ispitivanja (član 104 stav 1 tačka 1); 19) bez odlaganja ne obavijesti Institut i proizvođača odnosno nosioca registracije medicinskog sredstva o slučaju incidenta medicinskog sredstva za svaku neispravnost ili izmjenu karakteristika ili performansi medicinskog sredstva, kao i nepravilnosti u obilježavanju ili uputstvima za upotrebu koji su doveli ili mogu da dovedu do smrti pacijenta ili korisnika ili do ozbiljnog pogoršanja njegovog zdravstrvenog stanja (član 116 stav 1 tačka 1); 20) bez odlaganja ne obavijesti Institut i proizvođača odnosno nosioca registracije medicinskog sredstva o slučaju incidenta medicinskog sredstva svaki tehnički ili medicinski uzrok u vezi sa performansama medicinskog sredstva iz tačke 1 ovog stava koji su razlog da proizvođač, odnosno nosilac upisa u registar povuče sa tržišta medicnsko sredstvo istog tipa (član 104 stav 1 tačka 2); 21) reklamira medicinska sredstva koja se izdaju na teret zdravstvenog osiguranja (član 71 stav 1); 22) reklamira medicinsko sredstvo koje nije usaglašeno sa tehničkim zahtjevima, odnosno nije registrovano (član 71 stav 2); 23) reklamiranje medicinskog sredstva koje dovodi u zabludu, odnosno kojim se opisuje bolest i uspjesi liječenja tako da navode na samoliječenje, kao i oglašavanje medicinskog sredstva na neodgovarajući i senzacionalistički način o njihovim uspjesima u liječenju prikazivanjem slika i dr. (član 71 stav 3); Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu od 500 eura do 2.000 eura.

Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se preduzetnik novčanom kaznom u iznosu od 750 eura do 6.000 eura.

XIV. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE Član 137 Propisi za sprovođenje ovog zakona donijeće se u roku od 24 mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Do donošenja propisa iz stava 1 ovog člana, primjenjivaće se propisi koji su donijeti za sprovođenje zakona koji je bio na snazi do dana stupanja na snagu ovog zakona, a koji nijesu u suprotnosti sa odredbama ovog zakona. Član 138 Agencija za ljekove i medicinska sredstva osnovana u skladu sa Zakonom o ljekovima ("Službeni list CG", br.56/11 i 6/13) nastavlja sa radom pod nazivom Institut za ljekove i medicinska sredstva.

Institut je dužan da svoje poslovanje i aktivnosti uskladi sa ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona u roku od 24 mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona. Član 139 Pravna lica koja proizvode medicinska sredstva i koja vrše promet medicinskih sredstava na veliko i promet medicinska sredstva na malo, dužni su da svoje poslovanje i aktivnost usklade sa ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona u roku od 24 mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona. Član 140 Registracije medicinskog sredstva izdate na osnovu propisa koji su važili u vrijeme kada je registracija izdata, ostaju na snazi do isteka roka za koji su izdate.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, registracije medicinskih sredstava koja su izdata na neodređeno vrijeme moraju da se usklade sa ovim zakonom u roku od 24 mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Institut donosi odluku o prestanku registracija iz stava 1 ovog člana, odnosno može donijeti odluku o obustavi i zabrani prometa, odnosno povlačenju iz prometa medicinskog sredstva, ako nastupi neki od slučajeva iz člana 46 ovog zakona. Član 141 Postupci pokrenuti po zahtjevima podnijetim Institutu, do dana stupanja na snagu ovog zakona, okončaće se po propisima koji su važili u vrijeme kada je zahtjev podnijet. Član 142 Odredbe čl. 38 stav 2, 69, 70,79 stav 2, 80 i 81, ovog zakona primjenivaće se od dana pristupanja Crne Gore EU, a čl. 3 i 26 stav 7 ovog zakona nakon isteka prelaznog perioda stupanja na snagu regulative EU za medicinska sredstva(2017/745).

Danom pristupanja Crne Gore EU, prestaje da važi odredba čl. 7 tačka 2 i 63 stav 3 ovog zakona. Član 143 Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o medicinskim sredstvima ("Službeni list CG", br.

79/04 i "Službeni list CG" 53/09 i br.40/11). Član 144 Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore"

OBRAZLOŽENJE USTAVNI OSNOV Ustavni osnov za donošenje ovog zakona sadržan je u odredbama člana 16 kojim je propisano da se zakonom, u skladu sa Ustavom, uređuju pitanja od interesa za Crnu Goru. Takođe, odredbama člana 69 propisano je da svako ima pravo na zdravstvenu taštitu, a članom 70 da država štiti špotrošača, i da su zabranjene radnje kojima se narušava zdravlje, bezbjednost i privatnost potrošača.

RAZLOZI ZA DONOŠENJE ZAKONA Potreba da se potpunije urede uslovi za proizvodnju i promet medicinskih sredstava, odnosno njihovo stavljanje na tržište i upotrebu, klinička ispitivanja, vigilanca, kontrola kvaliteta i praćenje medicinskih sredstava na tržištu, ocenjivanje usaglašenosti medicinskih sredstava sa tehničkim zahtevima, oglašavanje, obelježavanje medicinskih sredstava, kao i potreba harmonizacije nacionalnog zakonodavstva s pravnom tekovinom Evropske unije uslovila je donošenje novog Zakona o medicinskim sredstvima.

Osim toga, potreba je da se domaći proizvođači medicinskih

proizvoda podstiču na dalji razvoj i dostizanje međunardno prihvaćenih standarda, da se stvore tržišni uslovi jednaki onima na nivou EU koji podstiču razvoj industrije medicinskih sredstava i nove investicije u privrdu Crne Gore, kao i da se smanji mogućnost za ulazak falsifikovanih medicinskih sredstava sa drugih tržista na teritoriju Crne Gore, što je uređeno ovim propisom.

Usaglašavanjem s propisima Evropske unije u oblasti medicinskih sredstava spriječiće se postojanje nekvalitetnih i nesigurnih medicinskih sredstava nezadovoljavajućih performansi kako na tržištu, tako i u zdravstvenim ustanovama, a samim tim smanjiće se rizik po pacijente.

Harmonizacijom propisa u oblasti medicinskih sredstava sa propisima EU i njihovom implementaciojm stvaraju se uslovi i za domaće proizvođače medicinskih sredstva za plasman njihovih proizvoda u zemlje EU i druge zemlje, kao i uslovi za razvoj privrede u Crnoj Gori u cjelini.

Pored toga, vrši se usklađivanje sa Zakonom o tehničkim zahtjevima za proizvode i ocjenjivanje usaglašenosti (“Službeni list CG”, br. 53/11 I33/14) kao krovnom zakonu u Crnoj Gori za sve proizvode.

USAGLAŠENOST S PRAVNOM TEKOVINOM EU Zakon je usaglašen sa pravnom tekovinom Evropske unije kojom je uređena oblast medicinskih sredstava i to: - direktivom za opšta medicinska sredstva koja se koriste u humanoj medicini 93/42/EEZ (izmijenjena i dopunjena sa 2000/70/EEZ, 2001/104/EZZ i 2007/47/EZZ), - direktivom za aktivna implatabilna mdicinska sredstva 90/385/EZZ (izmijenjena I dopunjena sa 93/42/ess, 93/68/ EZZ, 1882/2003/EZZ I 2007/47/EZ, - direktivom za in vitro medicinska sredstva 98/79/EZ (izmijenjena i dopunjena sa 2011/100/EZ, - smernicama i vodičima MEDDEV Uzimajući u obzir da navedene direktive uređuju samo oblast medicinskih sredstava koja se upotrebljavaju u humanoj medicine, da medicinska sredstva koja se upotrebljavaju u veterinarskoj medicini nijesu uređena na jedinstven način na nivou Evropske unije, već na nacionalnom nivou ( pa se zahtjevi ovih direktiva na iste ne primjenjuju) kao i praksu zemalja članica EU izvršeno je uskađivanje samo u oblasti medicinskih sredstava koja se upotrebljacaju u humanoj medicini. Naime, propisima EU oblast medicinskih sredstava za veterinarsku i humanu medicine regulisane su odvojenim propisima. U tom smislu, propisi koji su važili do dana početka primjene ovog zakona nastaviće da se primjenjuju na medicinska sredstva za upotrebu u veterinrskoj medicine.

OBJAŠNJENJE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENJA I. OSNOVNE ODREDBE (čl.1 do 10) Članom 1 propisani su uslovi za proizvodnju, promet i upotrebu medicinskih sredstava za humanu upotrebu, mjere za obezbjeđivanje kvaliteta, bezbijednosti i mogućnosti namjene, tehnička procjena, ocjenjivanje usaglašenosti medicinskih sredstava sa osnovnim zahtjevima. Članom 2 propisano je da medicinsko sredstvo koje sadrži lijek koji sa njim čini jedan integralni proizvod koji je namijenjen isključivo za upotrebu u datoj kombinaciji i koji se ne može ponovo koristiti, i da se na taj propizvod primjenjuju odredbe propisa kojima se uređuje oblast ljekova, a na osnovne zahtjeve u pogledu sigurnosti i performansi tog medicinskog sredstva primjenjuju se odredbe ovog zakona.

Takođe, propisano je da ako medicinsko sredstvo sadrži lijek koji se može upotrijebiti i odvojeno i koji doprinosi djelovanju medicinskog sredstva, na to medicinsko sredstvo primjenjuju se odredbe ovoga zakona, a na lijek se primjenjuju odredbe Zakona o ljekovima. Članom 3 propisano je da se na grupe proizvoda koje je proizvođač namijenio samo za estetske ili druge nemedicinske svrhe, ali koje su slične medicinskim sredstvima u pogledu funkcionisanja i stepena rizika primjenjuju odredbe ovog zakona, a na proizvode koji imaju medicinsku i nemedicinsku namjenu odredbe posebnog zakona. Članom 4 propisano je da medicinsko sredstvo u čijoj proizvodnji se koriste životinjska tkiva ili produkti životinjskog porijekla je medicinsko sredstvo koje mora da ispuni posebne zahtjeve u pogledu rizika od prenosa spongiformne encefalopatije (TSE) na pacijenta ili drugo lice u normalnim uslovima korišćenja. Članom 5 propisano je na koje prozvode se ne primjenjuje ovaj zakon. Članom 6 propisano je da proizvodnju i promet medicinskih sredstava mogu da obavljaju samo pravna lica i preduzetnici koji ispunjavaju propisane uslove. Članom 7 propisano je kojim medicinskim sredstvima nije dozvoljen promet.

Članom 8 propisano je da u slučaju kada se radi o hitnoj medicinskoj potrebi, za potrebe zaštite javnog zdravlja, za istraživačke svrhe, za klinička ispitivanja, za slučaj elementarnih nepogoda ili drugih vanrednih stanja, može se odobriti uvoz medicinskih sredstava koja nijesu registrovana, Članom 9 pojašnjeni su izerazi koji se koriste u ovom zakonu, a članom 10 rodno senztivni jezik.

NADLEŽNOSTI (čl.11 do 16) Odredbama Čl. 11 i 12 propisane su nadležnosti Ministarstva, organa upravea koji vrši inspekcijske poslove i Intituta.

Odredbama čl.13, 14 15 i 16 uređen je postupak, kao i da troškove koji nastanu u slučaju vršenja stručnih poslova snosi podnosilac prijave, odnosno zahtjeva. Takođe ovim odredbama je propisano da Institut naplaćuje godišnju naknadu za rješenj za registraciju medicinskog sredstva, o upisu u registar proizvođača medicinskih sredstava, pravnih lica koja obavljaju promet na veliko i promet na malo, kao i o upisu u registar uvoznika medicinskih sredstava. Članom 15 propisano je da za obavljanje pojedinih stručno-savjetodavnih poslova u postupku odlučivanja o razvrstavanju medicinskihsredstava, koji zahtijevaju posebna ekspertska znanja iz određenih oblasti Institut obrazuje komisije, odnosno utvrđuje listu eksperata iz reda istaknutih stručnjaka iz tih oblasti. Članom 16 propisano je da direktor i zaposleni u Institutu ne mogu obavljati, u svoje ime i za svoj račun, kao i u ime i za račun drugog pravnog ili fizičkog lica, poslove dizajniranja, proizvodnje, prometa medicinskih sredstava, niti mogu imati drugi lični interes kod lica koje se bavi medicinskim sredstvima, o čemu potpisuju izjavu.

II.KLASIFIKACIJA MEDICINSKIH SREDSTAVA (čl.17 do 21) Odredbama čl.17, 18, uređena je klasifikacija medicinskih sredstava. Članom 19 propisano je da klasifikaciju medicinskih sredstava vrši prijavljeno, odnosno imenovano tijelo u skladu sa osnovnim zahtjevima, osim za medicinska sredstva klase I i In vitro-Ostaladijagnostička medicinska sredstva, čiju klasifikaciju vrši proizvođač. Članom 20 propisano je da, svako pravno ili fizičko lice koje sastavlja medicinska sredstva sa znakom usaglašenosti, a u skladu s njihovom namjenom i u granicama upotrebe predviđenim od proizvođača, da bi ih stavilo u promet kao sistem ili komplet, mora da da odgovarajuću izjavu. Članom 21 propisana je obaveza za svako pravno ili fizičko lice koje stavlja u promet medicinsko sredstvo to sredstvo mora da bude sterilisano.

IV. ZAHTJEVI KOJE MORAJU ISPUNJAVATI MEDICINSKA SREDSTVA (čl.22 do 37) Članom 22 propisano je da medicinska sredstva mogu da se stave u promet i upotrebu samo ako ne ugrožavaju zdravlje i sigurnost pacijenata, korisnika i drugih lica. Članom 23 propisano je da medicinsko sredstvo ispunjava odgovarajuće osnovne zahtjeve ako ispunjava zahtjeve crnogorskih standarda kojima se preuzimaju odgovarajući harmonizovani evropski ili međunarodni standardi i čija je lista objavljena u „Službenom listu Crne Gore“.

Odredbama čl. 24, 25, 26 propisani su uslovi i postupak ocjenjivanja usaglašenosti medicinskog proizvoda. Članom 27 propisano je da se usaglašenost medicinskog sredstva sa propisanim zahtjevima potvrđuje ispravom o usaglašenosti. Odredbama ovog člana propisano je da, prije stavljanja u promet medicinskog sredstva proizvođač mora da da izjavu o usaglašenosti za taj proizvod i označava ga CE znakom ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti, kao i da tijela za ocjenjivanje usaglašenosti izdaju isprave o usaglašenosti koje sadrže znak CE ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti. Članom 28 propisano je da je proizvođač dužan da čuva deklaraciju, odnosno ispravu o usaglašenosti, tehničku dokumentaciju, kao i odluke, izvještaje i sertifikate izdate od tijela za ocjenjivanje usaglašenosti i učini ih dostupnim organu uprave nadležnom za inspekcijske poslove u periodu od pet godina, a u slučaju implantabilnih medicinskih sredstava najmanje 15 godina od dana proizvodnje posljednjeg medicinskog sredstva. Članom 29 propisano je da medicinsko sredstvo može da bude stavljeno u promet i/ili upotrebu u Crnoj Gori samo ako je obilježeno CE znakom ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti u skladu sa ispravom o usaglašenosti. Članom 30 propisano je da medicinska sredstva proizvedena po narudžbini za određenog pacijenta ili namijenjena kliničkom ispitivanju ne moraju biti označena CE znakom ili drugim odgovarajućim znakom usaglašenosti, već mora da ih prati izjava proizvođača, o posebnoj namjeni.

Takođe, propisano je da medicinska sredstva namijenjena za

izložbe, demonstracije, sajmove i sl. ne moraju biti označena CE znakom, ali moraju imati vidljivu oznaku da nijesu namijenjena za stavljanje u promet odnosno upotrebu.

Odredbama Čl.31, 32, 33, 34 propisani su uslovi i postupak za dobijanje saglasnosti tijela za ocjenu usaglašenosti. Članom 35 propisano je da imenovano tijelo i proizvođač sporazumno određuju rokove za izvršenje postupaka ocjenjivanja usaglašenosti i verifikaciju usaglašenosti. Članom 36 propisano je da se odredbe ovog zakona, osim odredaba kojima se uređuju osnovni zahtjevi za sigurnost i performanse medicinskog sredstva, ne primjenjuju na medicinsko sredstvo koje se izrađuje u zdravstvenoj ustanovi radi upotrebe samo u zdravstvenim ustanovama, ako su ispunjeni propisani uslovi. Članom 37 propisano je da medicinsko sredstvo koje je izrađeno u zdravstvenoj ustanovi može da se stavi u upotrebu u toj zdravstvenoj ustanovi i ne smije da se stavi u promet u Crnoj Gori.

III. REGISTRACIJA MEDICINSKOG SREDSTVA (čl. 38 do 50) Članom 38 propisano je da Institut vrši registraciju medicinskog sredstva za koje je izvršeno ocjenjivanje usaglašenosti, koje se stavlja u promet, odnosno u upotrebu, osim ako ovim zakonom nije drugčije propisano. Članom 39 propisano je da podnosilac prijave za registraciju medicinskog sredstva može biti: 1) proizvođač medicinskog sredstva sa sjedištem u Crnoj Gori, odnosno njegov ovlašćeni predstavnik; 2) za proizvođača medicinskog sredstva koji nema sjedište u Crnoj Gori njegov ovlašćeni predstavnik, koji ima sjedište u Crnoj Gori. Članom 40 propisano je da se prijava za registraciju medicinskog sredstva podnosi Institutu.

Odredbama ovog člana propisano je šta sve prijava mora da sadrži. Članom 41 propisano je da, Institut u roku od 90 dana od dana podnošenja potpune dokumentacije od strane podnosilaca prijave, registruje: medicinsko sredstvo, proizvođača, pravna lica koji se bave prometom na veliko i prometom na malo medicinskih sredstava i uvoznika.

Takođe, propisano je da Institut može u toku postupka zahtijevati dodatne podatke potrebne za ocjenu ispunjavanja uslova za registraciju. Članom 42 propisano je da, o registraciji medicinskog sredstva Institut izdaje rješenje čiji je rok važenja 60 dana od isteka važenja isprave o usaglašenosti. Članom 43 propisano je da su lica iz člana 41 stav 1 ovog zakona dužna da podnesu prijavu Institutu za svaku izmjenu i dopunu podataka za registraciju, prije uvođenja promjene, u kom slučaju Institut donosi rešenje o izmjeni, odnosno dopuni u roku od 60 dana od dana podnošenja potpuneprijave. Članom 44 propisano je da, izmjenu ovlašćenog predstavnika proizvođača Institutu prijavljuje proizvođač ili novi ovlašćeni predstavnik proizvođača, bez odlaganja. Članom 45 propisano je da je proizvođač dužan da podnese Institutu prijavu za produženje rješenja o registraciji medicinskog sredstva prije isteka roka na koji je rješenje o registraciji izdato. U tom slučaju Institut donosi rešenje o produženju rješenja o registraciji medicinskog sredstva u propisanom roku. Osim toga, odredbama ovog člana propisano je da je proizvođač dužan da u roku od 12 mjeseci od dana dostavljanja rješenja o registraciji medicinskog sredstva, izmjenama i dopunama registracije kao i produženja registracije stavi u promet medicinsko sredstvo u skladu sa tim rješenjem. Članom 46 propisano je da je Institut dužan da donese rješenje o brisanju medicinskog sredstva iz registra medicinskih sredstava, bez odlaganja u situacijama propisanim odredbama ovog člana. Članom 47 propisano je da Institut briše iz registra: proizvođača, pravna lica koji se bave prometom na veliko i prometom na malo i uvoznike u roku od 30 dana od dana sticanja uslova. Članom 48 propisano je da je nosilac upisa kome je istekla ili ukinuta autorizacija proizvođača dužan da podnese prijavu Institutu za brisanje iz registra proizvođača kao i brisanje iz registra medicinskih sredstava u roku od 30 dana od datuma isteka ili ukidanja autorizacije. Takođe, odredbama ovog člana propisano je da u slučaju da nosilac upisa ne podnese prijavu za brisanje iz registra Institut to vrši po službenoj dužnosti. Članom 49 propisano je da je Institut dužan da upis, izmjenu, odnosno dopunu podatka o registraciji medicinskog sredstva, produženje registracije i brisanje registracije medicinskog sredstva objavi na svojoj internet stranici u roku od 15 dana od dana izdavanja rješenja. Članom 50 prpisano je kad se ne registruje medicinsko sredstvo.

VI.PROIZVODNJA MEDICINSKIH SREDSTAVA (čl. 51 do 62) Članom 51 propisano je da proizvodnja medicinskih sredstava obuhvata dizajniranje, proizvodnju, pakovanje i označavanje, sistem obezbjeđenja kvaliteta, skladištenje, puštanje u promet i distribuciju medicinskih sredstava.

Djelatnost proizvodnje medicinskih sredstava obuhvata i prodaju tih proizvoda pravnim licima koja obavljaju promet medicinskih sredstava na veliko. Članom 52 propisano je da se na pravna i fizička lica koja sastavljaju sistem ili komplet, pakuju, dorađuju, potpuno obnavljaju i obilježavaju jedan ili više gotovih proizvoda i određuju im namjenu medicinskog sredstva u svrhu stavljanja u promet pod svojim imenom, primjenjuju odredbe koje se odnose na proizvođača. Članom 53 propisano je da se proizvodnja medicinskih sredstava vrši u skladu sa uspostavljenim sistemom obezbjeđenja kvaliteta proizvodnje medicinskih sredstava, koje proizvođač mora da dokazuje sertifikatom izdatim od strane ovlašćenog sertifikacionog tijela. Članom 54 propisano je da proizvodnju medicinskih sredstava mogu da obavljaju samo pravna lica i preduzetnici koji su registrovani, u skladu sa ovim zakonom. Članom 55 propisano je da se prijava za registraciju proizvođača podnosi Institutu, kao i šta sve ona mora da sadrži. Članom 56 propisano da je proizvođač dužan da proizvodi medicinska sredstva u skladu sa osnovnim zahtjevima i registracijom proizvođača izdatom od strane Instituta.

Odredbama ovog člana ropisano je da proizvođač mora ispunjavati i posebne uslove, koji su propisani ovim zakonom. Članom 57 propisana je obaveza proizvođača da obezbijedi stalnu dostupnost odgovornih lica. Članom 58 propisano je da registracija proizvođača može da se odnosi na cijeli postupak ili dijelove postupka proizvodnje medicinskog sredstva, kao i da se rješenje o registraciji proizvođača izdaje na neodređeno vrijeme. Članom 59 propisano je da registracija proizvođača prestaje da važi ako proizvođač prestane da ispunjava uslove propisane ovim zakonom. Članom 60 propisano je da se prijava za registraciju proizvođača medicinskih sredstava koji nemaju sjedište u Crnoj Gori podnosi Institutu, kao i šta sve ta prijava treba da sadrži. Članom 61 propisano je da Institut briše proizvođača iz registra proizvođača: na njegov obrazloženi zahtjev, po službenoj dužnosti ako utvrdi da je proizvođač više ne ispunjava uslove kao, i na predlog organa uprave nadležnog za inspekcijski poslove. Članom 62 propisano je da je proizvođač dužan da vrši kontinuirano snabdijevanje tržišta medicinskim sredstvima iz programa za koje je dobio rješenje o registraciji medicinskih sredstava.

VII.PROMET MEDICINSKIH SREDSTAVA (čl.63 do 85) Članom 63 propisano je da se promet medicinskih sredstava obavlja kao promet na veliko i promet na malo, i da promet na veliko medicinskih sredstava obuhvata nabavku, skladištenje i distribuciju, osim izdavanja medicinskog sredstva krajnjem korisniku, odnosno pacijentu za njegove lične potrebe, kao i da promet obuhvata i uvoz i izvoz medicinskih sredstava.

Odredbama ovog člana propisano je da se izvoz radi popravke medicinskog sredstva određenog serijskog broja koje je bilo u upotrebi u Crnoj Gori i uvoz tog medicinskog sredstva istog serijskog broja ne smatra prometom u smislu ovog zakona. Tranzit, odnosno uvoz radi izvoza medicinskog sredstva ne smatra se prometom medicinskog sredstva. Članom 64 propisano je da, promet medicinskih sredstava na veliko mogu da vrše: pravna lica sa sjedištem u Crnoj Gori koja su registrovana,i proizvođači sa sjedištem u Crnoj Gori za ona sredstva koja proizvode. Članom 65 propisano je da su pravna lica koja obavljaju promet medicinskim sredstvima na veliko dužna da promet na veliko medicinskih sredstava obavljaju u skladu sa rješenjem o registraciji veleprodaja i u skladu sa smjernicama Dobre prakse u distribuciji medicinskih sredstava. Ova lica moraju da ispunjavaju i posebne uslove, koji su propisani ovim zakonom. Članom 66 propisano je da se prijava za registracuju veleprodaje podnosi Institutu, kao i šta sve ona mora da sadrži. Članom 67 propisano je da rješenje o registraciji veleprodaje prestaje da važi, ako nosilac upisa u registar veleprodaje prestane da ispunjava propisane uslove. Članom 68 propisano je da se zahtjev za uvoz medicinsih sredstava iz člana 8 ovog zakona podnosi Institutu. Članom 69 propisano je da se uvozom i izvozom medicinskih sredstava mogu da bave domaća i strana pravna lica koji su

upisana u registar uvoznika. Članom 70 propisano je da uvoznik medicinskog sredstva iz država koje nijesu članice EU može da stavi u promet samo medicinsko sredstvo za koje je izvršeno ocjenjivanje usaglašenosti u skladu sa ovim zakonom i propisima donijetim za njegovo sprovođenje. Takođe, propisano je da prije stavljanja medicinskog sredstva u promet, uvoznik je dužan da obezbijedi propisane uslove. Članom 71 propisano je da je veleprodaja dužna da obezbijedi kontinuirano snabdijevanje tržišta medicinskim sredstvima u skladu sa registracijom, kao i da obezbijedi odgovarajuće zalihe. Članom 72 propisano je da veleprodaje mogu da nabavljaju medicinska sredstva direktno od proizvođača, uvoznika ili druge veleprodaje, koji su registrovani kod Instituta odnosno dozvolu za obavljanje djelatnosti izdatu od nadležnog organa države iz koje se vrši uvoz medicinskih sredstava. Takođe, propisano je da veleprodaja može da vrši prodaju medicinskih sredstava iz svog asortimana isključivo proizvođačima medicinskih sredstava, drugim veleprodajama, zdravstvenim ustanovama, specijalizovanim prodavnicama medicinskih sredstava, kao i drugim organizacijama ovlašćenim za pružanje zdravstvene zaštite, pod propisanim uslovima. Članom 73 propisano je da je veleprodaja dužna da bez odlaganja obavijesti Institut: o svim značajnim promjenama u pogledu kadra, prostora, odnosno mjesta skladištenja medicinskih sredstava i opreme, kao i povjerenih poslova; o svakom incidentu koji bi mogao da utiče na kvalitet medicinskog sredstva ili na sigurno rukovanje; o svakom problemu u obezbjeđivanju kontinuiranog snabdijevanja tržišta medicinskim sredstvom. Članom 74 propisano je da promet na malo medicinskih sredstava obavlja apoteka, veterinarska apoteka i specijalizovana prodavnica koje obavljaju djelatnost u skladu sa zakonom.

Takođe, propisano je da promet na malo medicinskim sredstvima obuhvata nabavku, skladištenje, transport i izdavanje odnosno prodaju korisniku. Članom 75 propisano je da je specijalizovana prodavnica dužna da svoju djelatnost obavlja u skladu sa registracijom. Članom 76 propisano je da se prijava za registraciju prometa na malo podnosi Institutu, kao i šta sve mora da sadrži. Članom 77 propisano je da se o uslovima prestanka važenja rješenjao registraciji za promet na malo primjenjuju odredbe člana 67ovog zakona. Članom 78 propisano je da specijalizovana prodavnica medicinskih sredstava i zdravstvena ustanova može vršiti izdavanje odnosno prodavanje medicinskog sredstva isključivo za potrebe pacijenata, drugih zdravstvenih ustanova, specijalizovanih prodavnica, koje snabdijeva medicinskim sredstvima pod uslovima propisanim zakonom.

Takođe, ovim članom je propisano da se promet medicinska sredstva na malo ne može da vrši van specijalizovane prodavnice, zdravstvene ustanove, osim ako nije drugačije uređeno zakonom. Članom 79 propisano je da Institut, vodi registar: medicinskih sredstava, proizvođača sa sjedištem u Crnoj Gori i proizvođača medicinskih sredstava koji nemaju sjedište u Crnoj Gori preko ovlašćenih predstavnika, veleprodaja, specijalnih prodavnica i uvoznika. Članom 80 propisano je da pravna i fizička lica koja obavljaju apotekarsku djelatnost u Crnoj Gori, specijalizovane prodavnice za promet na malo medicinskih sredstava i veleprodaje mogu nuditi na prodaju medicinska sredstva na daljinu putem interneta u skladu sa svojom djelatnošću i skladu sa posebnim propisima, kao i da su dužna da dostave Institutu propisane podatke. Članom 81 propisano je Internet stranica iz člana 80 vog zakona putem koje se nude medicinska sredstva mora da sadrži sljedeće podatke: naziv i sjedište kompanije; adresu mjesta s kojeg se nude medicinski proizvodi; ime i prezime vlasnika ili odgovornog lica; kontakt podatke Instituta; domen na internet stranici Instituta sa podacima o pravnim i fizičkim licima koje nude medicinske proizvode na daljinu. Članom 82 propisano je da je zabranjen tranzit falsifikovanih medicinskih sredstava. Odredbama ovog člana propisano je da je veleprodaja, apoteka, specijalizovana prodavnica, dravstvena ustanova, zdravstveni radnici su dužni da svako falsifikovano medicinsko sredstvo bez odlaganja fizički odvoji od ostalih medicinskih sredstava, kao i da preduzme sve mjere da se ono ponovo ne nađe u prometu. Članom 83 propisano je da su svi subjekti u obavljanju svojih aktivnosti dužni da obezbijede da se transport, skladištenje i čuvanje medicinskog sredstva obavlja u skladu sa uputstvom koje je istaknuto na pakovanju medicinskog sredstva. Članom 84 propisano je da su proizvođač, veleprodaja, apoteka i specijalizovana prodavnica dužni da dostavljaju izvještaj o proizvodnji, zalihama, kao i o obimu prodaje za sva pojedinačna medicinska sredstva (po pakovanjima)

u Crnoj Gori, na zahtjev Ministarstva ili Instituta. Izveštaj predstavlja poslovnu tajnu. Članom 85 propisano je da medicinska sredstva, polazne supstance, kao i drugi materijal koji se upotrebljava u postupku proizvodnje i prometa medicinskih sredstava na veliko, kojima je istekao rok upotrebe ili za koje je utvrđena neispravnost u pogledu njihovog propisanog kvaliteta, kao i medicinska sredstva kojima je zabranjen promet, odnosno koji su pod uslovima propisanim ovim zakonom povučeni sa tržišta, i predstavljaju otpad, moraju da se unište u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravljanje otpadom. Ista obaveza propisana je i za subjekte koji vrše maloprodaju.

VIII.OBILJEŽAVANJE MEDICINSKOG SREDSTVA (čl.86 do 90) Članom 86 propisano je da svako medicinsko sredstvo koje se nalazi u prometu mora biti praćeno informacijama potrebnim za njegovu sigurnu i pravilnu upotrebu. Članom 87 propisano je da se uputstvo za upotrebu medicinskog sredstva, pored podataka iz člana 86, sadrži i podatke o neželjenim dejstvima medicinskog sredstva, podatke o načinu instaliranja i provjeri pravilne upotrebe, kao i ostale potrebne podatke u vezi sa medicinskim sredstvom. Uputstvo za upotrebu mora da se nalazi u pakovanju svakog medicinskog sredstva. Izuzetno, uputstvo za upotrebu nije potrebno za medicinska sredstva klase I ili IIa,u opravdanim slučajevima, za in vitro dijagnostička medicinska sredstva, ako se mogu sigurno koristiti bez uputstva za upotrebu. Odredbama ovog člana propisano je da uputstvo za upotrebu medicinskog sredstva mora da bude napisano na crnogorskom jeziku i jezicima koji su u službenoj upotrebi u Crnoj Gori. Članom 88 propisano je da ako namjena medicinskog sredstva nije očigledna korisniku, proizvođač mora jasno da je navede na pakovanju medicinskog sredstva i u uputstvu za upotrebu. Osim toga, propisano je da ako je racionalno i izvodljivo, medicinsko sredstvo i njegovi sastavni dijelovi moraju da budu obilježeni brojem serije, da bi se omogućile sve potrebne mjere u slučaju utvrđivanja potencijalnih rizika od medicinskog sredstva i njegovih sastavnih dijelova. Članom 89 propisano je da spoljašnje i unutrašnje pakovanje medicinskog sredstva za profesionalnu upotrebu mora biti obilježeno na crnogorskom jeziku i jezicima koji su u službenoj upotrebi u Crnoj Gori. Članom 90 propisano je da je za propisivanje medicinskog sredstva za upotrebu koja nije navedena u podacima kojima se obilježava medicinsko sredstvo i podacima u uputstvu za upotrebu, odgovoran je doktor odgovarajuće specijalnosti koji je dužan je da obezbijedi da su prethodno ispunjeni uslovi propisani ovim članom.

IX.KLINIČKA ISPITIVANJA (čl.91do 113) Članom 91 propisano je da se kliničko ispitivanje može obavljati isključivo u skladu sa smjernicama dobre kliničke prakse u kliničkom ispitivanju. Članom 92 popisano je da ispitivanje medicinskog sredstva može da obavlja pravno ili fizičko lice koje ima odobrenje izdato od Institu, kao i da se vrši se u zdravstvenoj ustanovi, o trošku i na zahtjev lica koje podnosi zahtjev za ispitivanje medicinkog sredstva. Članom 93 propisano je da kliničko ispitivanje medicinskog sredstva može da se sprovodi samo u slučajevima kada su predvidljivi rizici i neprijatnosti procijenjeni manjim od predviđene koristi za pojedinog ispitanika i ostale sadašnje i buduće pacijente. Članom 94 propisano je da zahtjev za sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva podnosi sponzor kliničkog ispitivanja ili predstavnik sponzora sa sjedištem u Crnoj Gori. Član 95 propisano je da podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje medicinskog sredstva, uključujući komercijalno kliničko ispitivanje, zahtjev za sprovođenje kliničkog ispitivanja može podnijeti istovremeno etičkom komitetu i Institutu. Članom 96 propisano je da Institut izdaje odobrenje za kliničko ispitivanje medicinskog sredstva u roku od 40 dana od dana prijema potpunog zahtjeva sa dokumentacijom uključujući pozitivno mišljenje etičkog komiteta. Odredbama ovog člana propisano je da, ako zahtjev za kliničko ispitivanje medicinskog sredstva nije potpun, Institut u roku od 10 dana od dana prijema zahtjeva obavještava podnosioca zahtjeva da isti dopuni najkasnije u roku od 20 dana od dana prijema obavještenja. Takođe, propisano je da ako podnosilac ne dopuni zahtjev za odobrenje sprovođenja kliničkog ispitivanja u traženom roku Institut odbacuje zahtjev kao nepotpun. Članom 97 propisano je da je podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje dužan da obavijesti etički komitet i Institut o svim administrativnim kao i o značajnim, suštinskim izmjenama i dopunama kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva.

Članom 98 propisano je da, Institut odbija zahtjev za izdavanje odobrenja za sprovođenje kliničkog ispitivanja ako utvrdi: da je korist od medicinskog sredstva koje se klinički ispituje manja od njegovog mogućeg rizika po život i zdravlje ispitanika, ako utvrdi da nije potvrđen kvalitet medicinskog sredstva i nisu završena predklinička ispitivanja; da podnijeta dokumentacija nije u skladu sa uslovima propisanim ovim zakonom Članom 99 propisano je da kliničko ispitivanje medicinskog sredstva može da se sprovodi samo uz informisani pristanak lica na kojem se ispitivanje obavlja. Odredbama ovog člana, propisano je da ako je lice nesposobno za davanje informisanog pristanka ili je maloljetno, saglasnost potpisuje zakonski zastupnik ili staratelj nakon što je upoznat sa rizicima i ciljevima ispitivanja. Ako je ispitanik nepismen ili ne može da piše, daje usmeni pristanak u prisustvu najmanje jednog svjedoka koji nije član tima ispitivača. Članom 100 propisano je, da se kliničko ispitivanje medicinskog sredstva sprovodi uz poštovanje principa medicinske etike i obavezne zaštite privatnosti i podataka ispitanika, i dobre Kliničke prakse. Članom 101 propisano je da, ako je kliničko ispitivanje završeno prije roka određenog planom kliničkog ispitivanja ili je privremeno obustavljeno, podnosilac zahtjeva obavještava Institut u roku od 15 dana, od dana prekida sprovođenja kliničkog ispitivanja, uz navođenje detaljnog objašnjenja uzroka. Članom 102 propisano je da Institut odobrava sprovođenje postmarketinškog intervencijskog kliničkog ispitivanja. Članom 103 propisano je da je sponzor dužan da prijavi Institutu sprovođenje postmarketinškog neintervencijskog kliničkog ispitivanja. Članom 104 propisano je, ako dođe do ozbiljnog neželjenog događaja u toku sprovođenja kliničkog ispitivanja sponzor je dužan da odmah obavijesti Institut i etički komitet. Članom 105 propisano je da su tokom razvoja i proizvodnje ispitivanog medicinskog sredstva, pripreme dokumentacije o kliničkom ispitivanju, kao i tokom sprovođenja kliničkog ispitivanja sponzor, podnosilac zahtjeva za kliničko ispitivanje i ispitivači dužni da se pridržavaju načela i standarda propisanih odgovarajućim smjernicama EU. Članom 106 propisano je da kontrolu usaglašenosti sprovođenja kliničkog ispitivanja sa protokolom, smjernicama Dobre kliničke prakse i važećim propisima vrši Institut i preduzima mjere potrebne za zaštitu javnog zdravlja. Članom 107 propisano je da Institut može da izvrši kontrolu i na zahtjev podnosioca zahtjeva za kliničko ispitivanje. Članom 108 propisano je, da je prije početka kontrole sprovođenja kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva Institut dužan da, obavijesti podnosioca zahtjeva za kliničko ispitivanje i ispitivača o sprovođenju kontrole kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva, i dostavlja izvještaj podnosiocu zahtjeva o izvršenoj kontroli sprovođenja kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva. Članom109 propisano je da u postupku kontrole sprovođenja kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva na mjestu gdje se kontrola vrši, Institut može pisanim putem da naloži sponzoru ili podnosiocu zahtjeva za klinička ispitivanja da se određene nepravilnosti u sprovođenju kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva otklone u roku do 60 dana. Takođe, propisano je da, Institut može da obustavi ili zabrani sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva ako se ne otklone nepravilnosti i ako utvrdi da se sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva ne vrši u skladu sa zakonom. Članom110 propisano je da, Institut može da obustavi ili zabrani sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva za koji je izdao odobrenje za sprovođenje kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva u Crnoj Gori, ako je to u interesu zaštite zdravlja lica koja se podvrgavaju kliničkom ispitivanju medicinskog sredstva, odnosno ako je to u interesu nauke i društva u cjelini. Članom 111 propisano je da medicinsko sredstvo koje se klinički ispituje mora da bude proizvedeno u skladu sa osnovnim zahtjevima. Članom112 propisano je da medicinsko sredstvo koje se klinički ispituje mora da bude obilježeno riječima: ,,za kliničko ispitivanje”. Članom 113 propisano je da uvoz medicinskog sredstva koje se klinički ispituje, kao i ljekova i medicinskih sredstava koji se primjenjuju u sprovođenju kliničkog ispitivanja medicinskog sredstva, vrši nosilac registracije za promet medicinskih sredstava na veliko i/ili dozvole za promet ljekova na veliko, a na osnovu odobrenja Instituta za sprovođenje kliničkog ispitivanja i ovlašćenja sponzora.

X. VIGILANCA, PRAĆENJE I NADZOR MEDICINSKIH SREDSTAVA U PROMETU (čl.114 do 127) Članom 114 propisao je da, Institut i proizvođač odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva organizuju sistem

vigilance sa ciljem prikupljanja i procjene podataka vezanih za bezbjednost primjene medicinskog sredstva kao i ostalih podataka koji mogu biti značajni za procjenu odnosa koristi i rizika od upotrebe medicinskog sredstva. Članom 115 propisano je da, Institut obezbjeđuje, organizuje i koordinira prikupljanje i analizu podataka dobijenih poslije stavljanja medicinskog sredstva u promet, a posebno prijavljivanja incidenata. Članom 116 propisano je da su zdravstvene ustanove odnosno koordinatori za vigilancu, zdravstveni radnici, proizvođač, odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva i veleprodaje, lica uključena u isporuku ili stavljanje u upotrebu medicinskog sredstva, kao i lica odgovorna za kalibraciju i održavanje medicinskog sredstva dužni da, bez odlaganja obavijeste Institut i proizvođača odnosno nosioca registracije medicinskog sredstva o slučaju incidenta medicinskog sredstva. Članom 117 propisana je obaveza organa uprave nadležnog za inspekcijske poslove da vrši nadzor nad istraživanjem incidenta koje obavlja proizvođač, odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva, i preduzima potrebne mjere. Članom 118 propisano je da je proizvođač, odnosno nosilac registracije medicinskog sredstva dužan da kontinuirano vrši praćenje medicinskog sredstva na tržištu u svrhu identifikovanja bilo kakve potrebe da se odmah primijene sve potrebne korektivne ili preventivne mjere i da o tome obavještava Institut. Članom 119 propisano je da je Imenovano tijelo je uključeno u sistem vigilance u oblasti ocjene procedura i provjere implementacije procedura vigilance, povezanosti sa drugim sistemima, (korektivne i preventivne mjere), ocjene uticaja vigilance na izdate sertifikate o usaglašenosti dužno da sprovede određena istraživanja, odnosno ponovi ocjenjivanje usaglašenosti procedura vigilance po zahtjevu Ministarstva. Članom 120 propisano je da radi obezbjeđivanja sistema vigilance, Institut sarađuje sa nadležnim organima zemalja „EEA“ i Evropskom komisijom, kao i sa „EUDAMED”, „CAMD“, Svjetskom zdravstvenom organizacijom, nadležnim organima drugih zemalja odgovornih za javno zdravlje ili profesionalna oboljenja, prijavljenim i imenovanim tijelima, fondovima zdravstvenog osiguranja, profesionalnim udruženjima, distributerima, kao i drugim tijelima koja raspolažu podacima o riziku povezanom sa medicinskim sredstvom. Članom 121 propisano je da, ako se utvrdi da, medicinsko sredstvo koje je usaglašeno sa osnovnim zahtjevima ili medicinsko sredstvo proizvedeno po narudžbini za određenog pacijenta, kada je ispravno instalirano, održavano i upotrebljavano u skladu sa svojom namjenom, može da ugrozi zdravlje i/ili sigurnost pacijenta, korisnika ili drugog lica, organ uprave nadležan za inspekcijske poslove mora da preduzme mjere propisane ovim članom. Članom 122 propisano je da organ uprave nadležan za inspekcijske poslove zabranjuje promet i naređuje da se medicinsko sredstvo ili određena serija medicinskog sredstva povuče sa tržišta u slučajevima iz člana 7 ovog zakona kao drugim slučajevima propisanim ovim članom. Članom 123 propisano je da ako se utvrdi da medicinsko sredstvo predstavlja neprihvatljiv rizik po javno zdravlje ili sigurnost pacijenata, organ uprave nadležan za inspekcijske poslove bez odlaganja će: naložiti proizvođaču ili veleprodaji da preduzmu sve odgovarajuće i opravdane preventivne i/ili korektivne mjere, usloviti specifičnim zahtjevima stavljanje na tršište medicinskog sredstva. Članom 124 propisano je da obavještenje o mjerama i aktivnostima koje se preduzimaju u vezi sa ozbiljnim rizikom koji medicinsko sredstvo predstavlja za javno zdravlje i sigurnost korisnika Institut objavljuju na svojoj internet stranici. Članom 125 propisano je da u postupku nadzora organ uprave nadležan za inspekcijske poslove procjenjuje usaglašenost obavljanja proizvodnje medicinskog sredstva, prometa na veliko, kao i prometa na malo medicinskih sredstava. Članom 126 propisano je kad se vrši tehnička procjena medicinskog sredstva na tržištu, kao i kontrola tih potupaka . Članom 127 propisano je da po izvršenoj tehničkoj proceni ovlašćeno tijelo izdaje sertifikat analize, odnosno potvrdu o izvršenoj tehničkoj procjeni najkasnije u roku od 30 dana od dana podnošenja potpunog zahtjeva.

XI.OGLAŠAVANJE MEDICINSKOG SREDSTVA (čl.128 do 133) Članom 128 propisano je da je oglašavanje medicinskog sredstva svaki oblik davanja istinitih informacija o medicinskom sredstvu opštoj i stručnoj javnosti od strane proizvođača, kao i od pravnog ili fizičkog lica koje vrši promet medicinskih sredstava, radi podsticanja propisivanja i snabdijevanja medicinskim sredstvima, njihove prodaje i potrošnje.

Članom 129 propisano je da oglašavanje medicinskog sredstva mora da bude u skladu sa ovim zakonom. Članom 130 propisano je da oglašavanje medicinskog sredstva stručnoj javnosti mora da sadrži osnovne podatke o medicinskom sredstvu koji moraju da budu tačni, ažurirani, provjerljivi i u dovoljnoj mjeri potpuni da primalac na osnovu njih može da formira svoje mišljenje o određenom medicinskom sredstvu, kao i da imaju datum kada su sačinjeni ili kada su poslednji put revidirani. Ovim članom propisano je da je dozvoljeno davati besplatan uzoraka ako nosi oznaku ,,Besplatan uzorak, nije za prodaju”. Članom 131 propisano je da oglašavnje medicinskog sredstva opštoj javnosti obuhvata reklamiranje medicinskog sredstva namijenjenog za upotrebu od strane pacijenta, čije reklamiranje nije zakonom zabranjeno, putem sredstava javnog informisanja, interneta, reklamiranje na javnim mestima, kao i druge oblike reklamiranja opštoj javnosti.

Odredbama ovog člana, propisano je da, informacije kojima oglašavaju medicinska sredstva moraju biti istinite i naučno dokazane i ne smiju dovesti u zabludu stručnu i opštu javnost. Članom 132 propisano je da proizvođači medicinskih sredstava, predstavnici proizvođača i pravna lica koja obavljaju promet medicinskih sredstava ne smiju nuditi finansijsku, materijalnu ili drugu korist licima koja propisuju ili izdaju, medicinska sredstva kao i članovima njihovih porodica. Člano 133 propisano je da je zabranjeno reklamiranje medicinskih sredstava koja se izdaju na teret sredstava zdravstvenog osiguranja, kao i medicinskog sredstva koje nije usaglašeno sa tehničkim zahtjevima, odnosno koje nije registrovano.

XII.INSPEKCIJSKI NADZOR(čl.134) Članom 134 propisano je da nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donijetih na osnovu ovog zakona, vrši Ministarstvo, a inspekcijski nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donijetih na osnovu ovog zakona, vrši organ uprave nadležan za inspekcijske poslove preko zdravstvenih inspektora.

XIII.KAZNENE ODREDBE(čl.135 do 136) Odredbama čl.135 do 138 propisane su kaznene mjere za prano lice i preduzetnika, kao i za odgovorno lice u pravnom licu.

XIV. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE(čl.137 do 145) Članom 137 propisano je da će se propisi za sprovođenje ovog zakona donijeti u roku od 24 mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona. Takođe, ovim članom je propisano da do donošenja propisa iz stava 1 ovog člana, primjenjivaće se propisi koji su donijeti za sprovođenje zakona koji je bio na snazi do dana stupanja na snagu ovog zakona, a koji nijesu u suprotnosti sa odredbama ovog zakona. Članom 138 propisano je da Agencija za ljekove i medicinska sredstva osnovana u skladu sa Zakonom o ljekovima ("Službeni list CG", br.56/11 i 6/13) nastavlja sa radom pod nazivom Institut za ljekove i medicinska sredstva.

Oredbama ovog člana propisano je da je Institut dužan da svoje poslovanje i aktivnosti uskladi sa ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona u roku od 24 mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona. Članom 139 propisano je da su subjekti koji proizvode medicinska sredstva i koji vrše promet medicinskih sredstava na veliko i promet medicinska sredstva na malo, dužni su da svoje poslovanje i aktivnost usklade sa ovim zakonom i propisima donijetim za sprovođenje ovog zakona u roku od 24 mjeseca od dana stupanja na snagu ovog zakona. Članom 140 propisano je da registracije medicinskog sredstva izdate na osnovu propisa koji su važili u vrijeme kada je registracija izdata, ostaju na snazi do isteka roka za koji su izdate. Članom 141 propisano je da postupci pokrenuti po zahtjevima podnijetim Institutu, do dana stupanja na snagu ovog zakona, okončaće se po propisima koji su važili u vrijeme kada je zahtjev podnijet. Članom 142 propisana je odložena primjena čl. 38 stav 2,69,70,79 stav 2,80 i 81, do dana pristupanja Crne Gore EU, a čl. 3 i 26 stav 7 ovog zakona nakon istaka prelaznog perioda stupanja na snagu regulative EU za medicinska sredstva(2017/745).Danom pristupanja Crne Gore EU, prestaje da važi odredba čl. 7 tačke 2 i 63 stav 3ovog zakona. Članom 143 propisano je da danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o medicinskim sredstvima ("Službeni list CG", br. 79/04 i "Službeni list CG" br.53/09 i 40/11). Članom 144 propisano je da vaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore".

XV. PROCJENA FINANSIJSKIH SREDSTAVA ZA SPROVOĐENJE ZAKONA Za implementaciju ovog zakona nijesu potrebna dodatna sredsva iz buđžeta Crne Gore.