Verrekijkerbieb - Leerjaar 6 - Kijker 5 - Thema 1 - N1 - Pas op ... ik kiek je!

ucatieve uitgaven

BIEB

Pas op ... ik kiek je!

Inge Misschaert

Kijker educatieve uitgaven

Verrekijker 6

5

Pas op ... ik kiek je!

1

Door de lens Je hebt het weleens meegemaakt: iemand roept ‘lachen!’ en voor je het weet, wordt er een foto van je gemaakt. Of je dat nu leuk vindt of niet, het blijft een feit dat fotografie een heel bijzondere uitvinding is, die helemaal nog niet zo lang bestaat.

In dit boekje lees je wanneer de fotografie uitgevonden is, wat het precies inhoudt en leer je ook een paar bekende fotografen en foto’s kennen.

Wie weet kriebelt het straks wel om zelf foto’s te maken!

2

3

Het prille begin Vroeger bestond fotografie niet. Je kunt je dan natuurlijk afvragen hoe mensen er toen in slaagden om zich af te beelden. Wel, dat is heel simpel: alleen de rijken konden zich een portret veroorloven, want dat was heel duur. Een portret was immers geen foto, maar een heus schilderij dat door een schilder werd gemaakt.

Maar wat is nu eigenlijk fotografie? Het is een wetenschap die door licht en straling een beeld kan vastleggen op een speciaal materiaal. De oorsprong van het woord is Grieks.

Letterlijk kun je het vertalen als ‘schrijven met licht’.

‘Foto’ betekent immers licht en ‘grafie’ schrijven.

In 1816 was Joseph Niépce de eerste die foto’s maakte door lichtgevoelig materiaal bloot te stellen aan licht. Als je dat beeld buiten de camera hield, werd het vernietigd. Een tijdje later, in 1826, ontdekte hij dat hij een foto kon maken door de plaat eerst te bedekken met een soort asfalt. We noemen dit materiaal bitumen. Het duurde wel acht uur om de foto te nemen en dan moest de zon nog schijnen ook. Niet bepaald een eitje!1

4

In 1831 werkte Louis Daguerre verder aan de ontdekking van Niépce. Hij gebruikte daarbij chemische producten als zilverjodide.

Een paar jaar later, in 1834, bedacht William Talbot een manier om papier gevoelig voor licht te maken. Hij doopte het eerst in een goedje met zout en daarna in zilvernitraat. Hij was ook de ontdekker van het feit dat een foto eerst negatief en daarna positief kon worden.

5

Wist je dat ... ... een foto positief en negatief is? Als het beeld op het lichtgevoelige materiaal wordt gevangen, is het negatief. Dat betekent dat de afbeelding ‘omgekeerd’ staat.

... een camera obscura een Italiaanse term is voor ‘donkere kamer’? Een fotograaf ontwikkelt zijn foto’s altijd bij heel speciaal licht, zodat de afbeelding niet verloren gaat. Dat doet hij in een donkere kamer of doka.

6

De geschiedenis gaat verder ...

Zoals dat vaak gaat, werd de fotografie bijna toevallig ontdekt.

Daguerre dokterde namelijk uit hoe je van een negatief beeld een positief beeld kon maken. Hij noemde dit ‘daguerrotypie’, naar zijn eigen naam.

Enkele jaren later, in 1939, werd er in Parijs en Londen aangekondigd dat de fotografie uitgevonden was. Niemand kon toen vermoeden hoe deze kleine uitvinding de wereld zou veranderen.

In 1861 lukte het James Maxwell om foto’s in kleur te maken en in 1888, nauwelijks 27 jaar later, konden mensen zich al een echte camera aanschaffen om zelf foto’s te maken.

Voor die tijd moest je naar de fotograaf.

7

In 1930 wordt het mogelijk om foto’s te maken met rolletjes en die meer dan één keer te laten afdrukken. In 1960 kon ook de gewone man een foto in kleur nemen.

Sinds 1981 is het mogelijk om een digitale foto te nemen, iets wat we in de huidige maatschappij niet meer kunnen wegdenken: kijk maar naar de meeste smartphones, die allemaal uitgerust zijn met een camerafunctie.

8

Wist je dat ... ... lomografie een soort fotografie is, maar dan heel vluchtig2?

Je neemt een lomografiecamera, gaat de straat op en neemt foto’s, zonder er verder veel over na te denken.

... straatfotografie een soort fotografie is, waarbij je op straat onbekende mensen willekeurig fotografeert? Soms zelfs zonder dat ze het weten.

9

Tips en tricks voor een goede foto Je zult je nu wel afvragen hoe je een goede foto neemt. Is het echt gewoon een kwestie van op een knopje te drukken? Of komt er meer speciale kennis bij te pas? Hieronder volgen een aantal tips en trucjes voor als je zelf graag een paar mooie foto’s wil maken!

Maak veel foto’s!

Vroeger was dat een heel duur proces: elke foto die je nam, moest immers ontwikkeld worden en dat kostte geld. Vraag maar eens aan je ouders.

Het digitale tijdperk laat ons nu gelukkig toe om zoveel foto’s te nemen als we maar willen. We kunnen ze ook allemaal weer wissen als het resultaat ons niet bevalt. Dus grijp je camera of je smartphone en fotograferen maar!

Als je dan later de foto’s op je computer bekijkt, kun je erg verrast worden door het resultaat.

10

Ogen We zeggen weleens dat de ogen de spiegels van de ziel zijn.

Bij fotografie zijn de ogen heel erg belangrijk. Als fotograaf moet je proberen om mensen op ooghoogte in je camera te vangen. Vooral bij kinderen is dit belangrijk.

Landschap in beeld Het fotograferen van een landschap is niet zo gemakkelijk als het lijkt. Je moet er immers voor zorgen dat je horizonlijn mooi recht is. Maar oefening baart kunst! Het loont dus de moeite om je er even voor in te zetten.

11

Het gouden uur Voor de vampiers uit Twilight is dit het belangrijkste moment van de dag. Het is het eerste en laatste uur van de dag dat de zon schijnt. Ook voor fotografen is dit een ideaal tijdstip om met de camera aan de slag te gaan. Tijdens deze momenten kun je het mooiste licht fotograferen.

Kom een beetje dichter Hoe dichter je bij het onderwerp staat, hoe specialer de foto wordt. Hou rekening met het kader van je foto: wat zie je, waar stopt de foto?

Het kan interessant zijn om heel dicht bij je onderwerp te gaan staan.

Verticaal of diagonaal Foto’s worden soms heel mooi als ze rechtopstaand gemaakt worden. Je krijgt op die manier een heel mooie lijn.

Ook diagonale foto’s zijn leuk: ze laten een heel ander gezichtspunt zien.

12

Poseren?

Niets is vervelender dan mensen die poseren voor je foto (behalve misschien zelf poseren voor een foto).

Foto’s waarop mensen krampachtig een lach tevoorschijn toveren, zijn zelden interessant.

Probeer je onderwerp te verrassen en fotografeer mensen of dieren in actie, zonder dat ze zien wat je doet. Zo krijg je de meest spontane en natuurlijke foto’s.

13

Camerastandpunten De positie van waaruit je de foto neemt, heeft heel veel effect op jouw foto. Hieronder vind je enkele mogelijke houdingen.

Met een geleerd woord noemen we dat een perspectief. Dat is namelijk het standpunt van waaruit je de foto neemt. Ook bij film is dit van toepassing.

Kikvorsperspectief Bij zo’n foto wordt de camera heel dicht tegen de grond genomen. Zo krijg je vaak een dreigend beeld te zien, omdat het lijkt alsof jij als kijker heel klein bent.

14

Vogelperspectief Het woord zegt het zelf al: de foto wordt van bovenuit genomen. Je krijgt dus het gevoel alsof je boven de foto uittorent.

Dat geeft meestal een effect van macht, omdat je groter bent of hoger dan wat op de foto staat.

Luchtfotografie Dit is misschien iets wat jij niet meteen zult kunnen doen, want voor deze foto’s moet je in de lucht zijn. Vanuit vliegtuigen of helikopters worden luchtfoto’s genomen. Een luchtfoto is interessant, omdat je een heel ander beeld krijgt van de omgeving. Kijk maar eens op Google Street View. Je kunt natuurlijk inzoomen, maar je kunt bijvoorbeeld ook boven je

15

huis blijven hangen, of boven dat van je oma.

16

Wist je dat ... ... het woord kiekje dat we nu kennen als synoniem voor foto eigenlijk van een naam is afgeleid? Het gaat om Israël Kiek, een Nederlandse fotograaf. Hij maakte vooral snelle foto’s, die later ‘kiekjes’ werden genoemd.

17

... een panoramacanvas een soort doek is waarop een foto is geprint? Het is een afbeelding die je in je huiskamer kunt hangen, of op je kamer. Landschappen worden heel vaak voor panoramacanvassen gebruikt.

18

Beroemde foto’s Er zijn heel wat beroemde fotografen in de wereld. De een is bekend voor zijn realistische oorlogsfoto’s, Anne Geddes fotografeert dan weer baby’s alsof het bloemen zijn.

Feit is dat fotografie een medium is dat veel mensen in beroering brengt3. Het voordeel van een beeld is dat het je in één oogopslag kan raken, terwijl je voor bijvoorbeeld een boek of een gedicht eerst geconcentreerd moet lezen. Hierdoor is fotografie een heel direct medium. Het vangt een moment in de tijd en daardoor zijn fotografen heel beroemd geworden.

Denk maar aan Steve McCurry, een oorlogsjournalist die een foto van een Afghaans meisje met felle groene ogen nam. Hij haalde er zelfs de cover van National Geographic mee.

Of Arthur Sasse, die de beroemde foto maakte van Einstein die zijn tong uitsteekt. Er zit trouwens een leuke anekdote aan die foto vast. De fotograaf maakte de foto in 1951 in de universiteit van Princeton in Amerika. Het was op 14 maart, de verjaardag van Albert Einstein. De geleerde zat op de achterbank van een auto in gezelschap van collega-wetenschappers.

19

Niemand weet waarom hij zijn tong uitsteekt. Verhalen doen de ronde dat de wetenschapper het een beetje beu was dat de fotografen hem bleven achtervolgen.

Net zoals bij veel activiteiten is fotografie ook een beroep.

Er zijn gewone fotografen die een huwelijk of portretten fotograferen. Er zijn ook fotografen die de wereld rondtrekken om oorlogsverhalen te fotograferen. Een beeld zegt immers soms meer dan een verhaal. Er zijn ook fotografen die hun werk als kunst beschouwen en minstens evenveel waard achten als een bekend schilderij. Hieronder krijg je een aantal bekende of minder bekende foto’s te zien.

20

Alfred Eisenstaedt – Koppel kussend op Times Square Deze foto werd gepubliceerd in het magazine ‘Life’. De fotograaf was in de menigte op zoek naar een uniek beeld dat de positieve stemming moest weergeven, toen hij deze matroos de verpleegster zag kussen. Het bleek geen koppel te zijn. Nadien is er nog gezocht naar de identiteit van de twee kussende tortelduifjes, maar die is nooit helemaal bewezen.

21

Onbekende fotograaf – lunchende bouwvakkers Dit is een heel bekend beeld, omdat het heel vaak op posters of canvassen wordt geprint. Eerst dacht men dat het om een spontane foto ging, maar nadien bleek de foto toch in scène gezet te zijn.

Elf werklui zitten hun lunch te eten op een balk van een wolkenkrabber die ze aan het bouwen zijn. De balk zweeft maar liefst 256 meter boven de grond! De foto verwijst daarmee naar de onveilige werkomstandigheden in de jaren dertig in Amerika. Jammer genoeg is nooit duidelijk geworden wie de foto maakte.

22

Aan de slag!

Nu je dit boekje uit hebt, weet je al heel wat meer over foto’s en hun makers. Misschien krijg je wel zin om met een eigen camera aan de slag te gaan!

Als je zelf geen camera hebt, spaar dan je zakgeld voor een klein toestelletje of leen het toestel van je ouders en trek eropuit om de wereld om je heen in beeld te zetten.

Wedden dat je de microbe binnen de kortste keren te pakken hebt?

1 ... 2 ... 3 ... en lachen maar!

23

Woorduitleg 1 het is een eitje = het is heel makkelijk 2 vluchtig = snel voorbijgaand 3 iemand in beroering brengen = een gevoel opwekken bij iemand

24

Wat is fotografie? Hoe ging het vroeger?

Hoe maak je een goede foto? Welke bekende foto’s zijn er? En wie zijn de meest beroemde fotografen?

In dit boekje vind je een antwoord op al deze vragen en nog veel meer!

Dit boekje maakt deel uit van de Verrekijkerbieb 6.

ISBN 978 90 486 2537 6 Bestelnummer 60 1021 597 KB D/2016/0147/106 NUR 191 Foto’s: Shutterstock Verantwoordelijke uitgever die Keure Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge RPR 0405 108 325 © Copyright die Keure, Brugge

9 789048 625376

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form by print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.