Verrekijkerbieb - 5e leerjaar - Kijker 2 - Thema 9 - N3 - Thuiskomen in Wenen

ucatieve uitgaven

BIEB

Thuiskomen in Wenen Donna Van Riet

Kijker educatieve uitgaven

Verrekijker 5

2

Thuiskomen in Wenen

1

Als je droomt van een donut is dat een droom, geen donut.

Als je droomt van reizen, reis je al.

Marek Halter

Een paar dagen in een grote stad als Wenen. Lijkt het jou vervelend? Val je in slaap bij het zoveelste museumbezoek?

Doen je voeten al pijn bij de gedachte aan het vele wandelen?

Dan is deze reisgids net wat je nodig hebt. Want Wenen bezoeken is niets van dat alles. Wie naar Wenen trekt, maakt een tijdreis. Je zweeft tussen het heden en het verleden. Je reist naar een tijd van paleizen, keizers en opera. En dat terwijl je geniet van sachertaart, een bezoekje aan de panda’s in de zoo of een ritje op een van de attracties van het Prater Park.

Nog niet overtuigd?

Laat je overtuigen door een echte Wiener. Nee, geen wienerworstje, maar een inwoner van Wenen. Ze heet Viktoria (met k!) Decloedt, werd geboren in Wenen, is dertien en spreekt zowel Duits als Nederlands. Haar mama is een Oostenrijkse en haar papa een Belg.

2

IDENTIKIT Wie: Viktoria Decloedt Geboren: in Wenen Uiterlijk: 1,58 m groot, appelblauwzeegroene ogen, donkerblonde halflange haren Trekjes: behulpzaam, stoer Huisbeest: Crissi (hond) Aantal zussen of broers: geen Loopt warm voor: Griekse mythologie1 en geschiedenis Baalt een beetje van: de Nederlandse school, Kerstmis zonder sneeuw Smulvoer: Chinees en mosselen Slurpvoer: ‘Himbeerkracherl’ (frambozensap met spuitwater) Bezigheden: bakken, zwemmen, vrienden ontmoeten, skiën, schaatsen, bioscoopbezoekjes, lezen …

School: Goethe-Gymnasium Volgt op school het liefst: geschiedenis, chemie2 en Engels Meest geliefde beest: hond (vandaar ook het huisbeest Crissi) Leest graag: Rick Riordan (schrijver van ‘Percy Jackson’) Lievelingsstad: Londen

3

4

Wiener Wurst, geschiedenis van een worst Je kent hem wel. Die dunne worst waar we hotdogs mee maken. Een bijzondere uitvinding, deze licht gerookte worst.

Het is een mengeling van rundsvlees en varkensvlees verpakt in een jasje van schapendarm. Waar komt deze slanke verleider vandaan?

De Duitser Johann Georg Lahner trok in 1795 naar Frankfurt am Main om er slager te worden. Vijf jaar later kwam hij in Wenen terecht, waar hij een slagerij begon. Niet lang daarna werd in heel Wenen over Lahners worsten gepraat. Lahner noemde ze Frankfurter, als herinnering aan zijn leertijd. De Frankfurters werden zo populair, dat ze zelfs aan het hof werden geleverd.

Toen Lahners worsten ook buiten Wenen bekend geraakten, werden zij gekend als wienerworsten (omdat ze uit Wenen kwamen). Later emigreerde de worst naar Amerika, waar hij tussen een broodje werd gestopt.

Nog steeds heerst er discussie over de juiste benaming.

Moeten we nu wiener- of frankfurterworst zeggen? Hangt ervan af waar je bent. Vraag je een wienerworst in Wenen, dan weten ze niet wat je bedoelt, want daar noemen ze hem frankfurter. Terwijl je in Duitsland weer wel een wienerworst moet vragen. Kun jij nog volgen, of zal het je worst wezen?3

5

Wenen uitgeplozen Wenen is de hoofdstad van Oostenrijk. De stad ligt aan de rivier de Donau. Er wonen bijna 1.800.000 mensen in Wenen.

Ondanks dit grote aantal krijg je volgens Viktoria niet het gevoel dat je in een grote stad woont.

Wat onze gids vooral leuk vindt, is dat Wenen zo multicultureel is. Er wonen Duitsers, Turken, Polen, Tsjechen, Nederlanders, Belgen … Bij Viktoria in de klas hebben de helft van de leerlingen naast het Duits een tweede moedertaal. Viktoria zelf spreekt naast het Duits ook Nederlands.

Wenen bestaat uit 23 districten of delen die elk een naam hebben. Je zou Wenen als taart kunnen zien, die in 23 stukjes werd verdeeld. Het eerste stukje taart is de binnenstad (Innere Stadt). Viktoria woont in het 14e taartstukje, Penzing.

De naam Wenen stamt af van de middeleeuwse benaming ‘Wenia’, wat woudstroom of woudbeek betekent. Die woudbeek is de Wien. Dat onbenullig riviertje is 34 km lang. Als we even vergelijken met de Schelde, die 350 km lang is, dan merk je dat de Wien helemaal niet lang is. Ze ontspringt in het Wienerwald (het bos dat ten westen van de stad ligt) en mondt uit in Wenen in de Donau, die op haar beurt 2860 km (!) lang is. Het riviertje werd bijna volledig onder de grond gestopt.

Het piept even boven bij het Stadtpark.

6

Wenen heeft een boeiende en rijke geschiedenis. Zoals bij vele plekken in Europa spelen de Romeinen een rol. Rond 15 voor Christus gaven ze de Kelten4 die daar woonden een trap onder hun kont. Ze namen hun kampplaats in en maakten er een legerplaats van, ‘Vindobona’ genaamd.

De vesting groeide uit tot een stad. Na veel trekken en sleuren om wie er de baas was, kwam de stad tijdens de 10e eeuw in handen van de Babenbergers5. Zij zorgden ervoor dat de stad een belangrijke handelsplaats werd. En zij bouwden een muur om de stad heen om vervelende mensen buiten te houden. Wist je dat de Oostenrijkse vlag gebaseerd is op het wapenschild van de hertog van Babenberg? Daar zit trouwens een bloederig verhaal aan vast. Na een strijd zou zijn bovenlichaam volledig onder het bloed gezeten hebben.

Behalve op de plek waar zijn witte riem zat.

Nadat de laatste Babenberger gestorven was, namen de Habsburgers6 in 1278 over. Zij bleven een hele poos aan de macht.

Toen de Turken aanvielen bleek de muur rond de stad wel handig te zijn. Niet alleen de Turken plaagden de Weners. Ook de pest7 was er. Dat was een afschuwelijke ziekte. En daar hielp de dikke stadsmuur geen zier tegen uiteraard. Vele inwoners stierven. Maar uiteindelijk werd ook de ziekte overwonnen.

Een hele tijd ging het heel goed met Wenen. Tot Napoleon Bonaparte kwam. Je kent hem wel. Die Franse keizer die aan het begin van de 19e eeuw een heel klein beetje gulzig was (hij wou heel Europa inpalmen).

7

Napoleon nam de stad twee keer in. Toen hij werd verslagen, hield Europa een vergadering in Wenen (het Congres van Wenen). Omdat Napoleon er een rommeltje van had gemaakt, moesten de stukjes Europa opnieuw verdeeld worden.

Ondanks de overwinning op Napoleon ging het niet goed met Wenen. Het waren keizer Frans Jozef en keizerin Elisabeth (Sisi) die een frisse wind door de stad lieten waaien. Met de afbraak van de oude stadsmuren kon Wenen uitbreiden tot een van Europa’s grootste steden.

De Eerste Wereldoorlog maakte een einde aan het keizerrijk van de Habsburgers. Tijdens De Tweede Wereldoorlog werd een groot deel van de stad verwoest door bombardementen.

Gelukkig konden de meeste gebouwen worden hersteld, waardoor de stad zijn speciale charme bleef behouden.

8

Wat als Adolf Hitler kunstschilder was geworden?

Was er dan ooit een Tweede Wereldoorlog geweest?

Europa zou er heel anders uitzien. Misschien zou er in Wenen een Hitlermuseum zijn, zoals er in Amsterdam een Van Goghmuseum is.

Maar op de kunstacademie vonden ze dat zijn schildertalent maar magertjes was. Hadden ze geweten wat hij in de plaats zou gaan doen, hadden ze hem misschien toch laten kliederen. Hitler ging in de politiek. Hij droomde van een groot Duits Rijk. Hij beloofde het Duitse volk een mooie toekomst.

Toen Adolf in 1933 verkozen werd tot hoofd van de regering, kon zijn droom in vervulling gaan.

Adolf was eigenlijk geen Duitser, maar een Oostenrijker.

Daarom wou hij niets liever dan dat Oostenrijk ‘vrijwillig’ bij het grote Duitse Rijk wou horen. Dat noemde hij de Anschluss of aansluiting. Onder lichte dwang gaven de Oostenrijkers toe. Twee dagen na de Anschluss maakte Hitler zijn intrede in Wenen. Daar sprak hij een grote juichende menigte toe.

Maar het grote Duitse Rijk was hem nog niet groot genoeg.

Hij wilde meer. Hij wilde Polen, Nederland, België, Frankrijk …

En hij speelde het daarbij allesbehalve netjes. Hij verklaarde de oorlog. Uiteindelijk verloor Hitler die oorlog.

Tijdens WO II stierven ongeveer 72 miljoen mensen, waaronder 6 miljoen Joden in concentratiekampen8.

Adolf Hitler was beter kunstschilder geworden.

9

Wonen in Wenen is geweldig. Viktoria boft echt! Want volgens een studie van adviesbureau Mercer is Wenen de meest leefbare stad ter wereld. Waarom? Misschien omdat de stad zo groen is? Misschien omdat er zuiver bronwater uit de bergen door hun leidingen stroomt? Misschien omdat Wenen zo’n veilige stad is? Of misschien omdat verveling in Wenen gewoon onmogelijk is? Want om je in Wenen te vervelen, moet je oersaai zijn.

In Wenen kun je bijna alles: van een boswandeling maken tot plonzen in de waterspeeltuin. Van luieren aan het strand tot vissen strelen in het Haus des Meeres (huis van de zee). Van schaatsen tot fietsen. Van dansen op een echt bal tot het proeven van de beroemde sachertaart. Krijg jij ook zin om je koffers te pakken?

10

Ruzie om een taart De sachertaart is een begrip in Wenen. Een chocoladecake, gevuld met abrikozenjam en bedekt met een dikke laag chocoladeglazuur. Heb jij hem al geproefd? Lekker, hé!

Wie bedacht nou het originele recept? Franz Sacher en bakkerij Demel beweerden allebei het oorspronkelijk recept te bezitten. Ze raakten er niet uit. Het werd uitgevochten in de rechtbank. De rechter besloot dat Sacher de gelukzak was en dat hij dus als enige de echte taart mocht verkopen als ‘Original Sacher-Torte’. Alle andere bakkers, ook Demel, mochten hun taart ‘Sachertorte’ noemen.

Het verschil zit hem in het jamlaagje. De ‘Sachertorte’ heeft slechts één laag (net onder de laag chocoladeglazuur), terwijl de ‘Original Sacher-Torte’ een tweede jamlaag heeft (in het midden). Voel je vrij om ze allebei te proeven.

Tip: Bakkerij Demel is een bezoek waard omdat je er achter glas kunt zien hoe de taarten worden gemaakt.

11

Typisch Weens Koffiehuizen Als je Wenen bezoekt, kom je ze overal tegen. Ze zijn hier al eeuwen. Volgens de legende lieten vluchtende Turken in 1683 een zak koffiebonen staan. Twee jaar later opende het eerste koffiehuis zijn deuren.

Het zijn meer dan enkel plekken waar je koffie drinkt. Het zijn tempels van rust, waar de geest van het verleden waait. Zodra je kont de fluwelen zetels raakt, staat de wereld even stil.

Geniet van een kop uitstekende koffie en een zoete droom van een taartje. Dat ene kopje koffie is trouwens genoeg om er uren te mogen vertoeven. Lees, lach, babbel, maar vooral proef de sfeer!

De favoriet van Viktoria: het Schottencafé aan de rand van de binnenstad.

Weense stijl Volgens Viktoria zijn echte Weners een beetje speciaal. Ze zijn leuk, maar ze zeuren graag. Een Wener zou geen Wener zijn moest hij niet zeuren. Het hoort er gewoon bij. In het Duits wordt zo’n zeurpiet ‘Nörgler’ genoemd. De Weners zijn prikkelbaar of ‘grantig’. Je kunt ze het best vergelijken met moppersmurf.

Ook Weense kelners blijken heel ‘grantig’ te zijn. Het is maar dat je weet dat je geen flauwe mopjes moet verkopen als je een koffiehuis binnenstapt. De ober zal er niet om kunnen lachen.

12

Schneekugeln (sneeuwkogels) Je kent ze wel, die glazen bollen waar je even mee schudt en er dwarrelen sneeuwvlokjes over een wereld in het klein.

Deze leuke souvenirs zijn een Weense uitvinding. Het was Erwin Perzy I die per toeval het idee kreeg in 1900. Zijn allereerste model was een met griesmeel9 en vloeistof gevulde bol met een klein kerkje erin. Het werd een succes. Iedereen wilde plots zo’n bol. Zelfs keizer Frans Jozef was er weg van. Erwin Perzy I begon samen met zijn broer een winkel in Wenen. Tot vandaag is de fabriek nog in familiebezit. De sneeuwkogels worden nog steeds handgemaakt. Het geheim van de sneeuw wordt van zoon op zoon doorgegeven. Ze zou zo lang mogelijk moeten zweven alvorens te zinken.

Wie een origineel souvenir zoekt, brengt best een bezoekje aan het fabriek met eigen museum. Daar heb je de grootste keuze aan sneeuwkogels en kun je zien hoe ze worden gemaakt.

De Weense zangknapen De Weense zangknapen vormen een oeroud zangclubje dat bekend is over de hele wereld. Twee keer per jaar kunnen jongens van 7 tot 9 jaar meedoen aan deze talentenjacht.

Wie uitgekozen wordt, mag een tweejarige opleiding volgen.

Alleen de beste stemmen komen terecht in een van de vier koren, bestaande uit telkens 22 jongens. Wie het haalt, is haast zeker van een muzikale carrière.

Meiden, ik hoor jullie al denken. Is dat alleen voor jongens?

Zo oneerlijk! Wees gerust, sinds een paar jaar mogen ook meisjes hun geluk wagen.

13

14

Elisabeth, bijgenaamd Sisi, keizerin van Oostenrijk Heb jij de driedelige filmreeks gezien? De films zijn suikerzoet. De mooie Romy Schneider schittert in haar rol als sprookjesprinses en voor wie houdt van prachtige jurken en mooie decors is het smullen. Nog niet gezien? Doen! Maar verwacht niet dat je zo het echte verhaal achter de keizerin van Oostenrijk te zien krijgt.

De werkelijkheid is minder zoet. Eerder bitter …

Haar man, keizer Frans Jozef I, keek amper naar haar om.

Haar schoonmoeder was een draak (niet letterlijk, maar figuurlijk). En het leven aan het hof was zwaar. Sisi voelde zich als een vogeltje in een gouden kooi. Alleen als zij kon gaan paardrijden, voelde ze zich vrij. Op 17-jarige leeftijd beviel ze van een dochter, Sophie. Maar dit meisje overleed toen ze twee was. Er werden nog twee dochters geboren en een troonopvolger, Rudolf.

De keizerin kreeg het steeds moeilijker. Ze wilde weg. Ver weg!

Sisi begon te reizen. Ze reisde naar Madeira, naar Griekenland en naar Hongarije, waar ze tot koningin gekroond werd.

Toen haar zoon Rudolf zelfmoord pleegde, stortte de wereld van de keizerin volledig in. Vanaf dan droeg ze enkel nog zwarte kledij. Sisi liet zich wegglijden in haar verdriet en reisde rusteloos van land tot land.

Op 60-jarige leeftijd werd Elisabeth vermoord.

Haar leven was dus allesbehalve sprookjesachtig en een happy end was er evenmin.

15

Lievelingsplekjes in Wenen: Viktoria’s top 5 1 Wurstelprater Aan de westkant van het grote Praterpark vind je het pretpark Wurstelprater. Het is niet verwonderlijk dat Viktoria deze plek op nummer één zet. Er is keuze uit meer dan 200 attracties. Van achtbanen tot spookhuizen, van botsauto’s tot draaimolens, je vindt het hier allemaal. Daarnaast is er nog het beroemde reuzenrad, een wassenbeeldenmuseum, een planetarium10 …

Viktoria trekt er bijna elke verjaardag naartoe.

Werd dit pretpark nu naar worst genoemd? Het dankt zijn naam aan het Wursteltheater, de poppenkast die er vroeger was opgesteld. Het theater had een grappig figuur die ‘Hansworst’ werd genoemd. Het woord hansworst wordt trouwens nog steeds gebruikt, ook in het Nederlands, maar eerder als scheldnaam. Kluchtfiguren kregen vroeger vaak de naam van een volksgerecht. En in Wenen waren én blijven ze dol op worst. Je komt er evenveel worstjeskramen tegen als je bij ons frietkoten tegenkomt.

16

2 Schloss Schönbrunn Dit prachtige langgerekte heldergele slot was het zomerpaleis van de keizers. Ook keizer Frans Jozef I en keizerin Elisabeth (Sisi) verbleven in dit slot. Van de 1441 kamers kun je er slechts 40 gaan bekijken.

Een bezoekje aan dit paleis katapulteert je terug in de tijd. Niet alleen naar de pracht en praal van het hof, maar ook naar een muzikaal hoogtepunt uit de geschiedenis. Hier trad Mozart op als 6-jarig jongetje.

Teleurgesteld dat Viktoria een paleis op nummer twee zet?

Lees dan snel verder. Want Schönbrunn is meer dan enkel een paleis. Véél meer!

Laat het slot even voor wat het is en begeef je naar buiten.

Je komt terecht in een van de mooiste tuinen die je ooit hebt gezien. Het is geen saaie tuin waar je enkel wat bomen en planten kunt bewonderen, maar een klein paradijs! Je vindt er onder andere een doolhof van 630 meter lang, speeltuinen, een kindermuseum, een palmenhuis, de keizerlijke koetsenverzameling …

17

En als kers op je taart: de alleroudste zoo ter wereld.

Als je van dieren houdt, is deze dierentuin een absoluut hoogtepunt. Er zijn meer dan 500 diersoorten waaronder enkele heel bijzondere: Siberische tijgers, koala’s, reuzenpanda’s ... Maar er zijn ook heel gewone beestjes die je op een leuke manier leert kennen. Zo kun je bijvoorbeeld een mierenkolonie in actie zien.

En er is altijd wel een pasgeboren babydier te vinden.

Zo schattig!

18

Wolfgang Amadeus Mozart Dat Mozart een muzikaal genie was, zal niemand ontkennen.

Hij werd geboren in Salzburg (Oostenrijk). Wolfgang was pas drie toen hij voor het eerst een deuntje naspeelde op de klavecimbel11. Op zijn vierde speelde hij piano én viool. Een jaar later noteerde hij zijn eerste liedje.

Zijn vader besefte snel wat voor een bijzonder kind Wolfgang was. Hij nam zijn zesjarige zoon mee op rondreis door Europa (‘Mozart on tour’ zou je kunnen zeggen). Stel je eens voor hoeveel indruk dit kleine getalenteerde ventje maakte.

Wolfgang was bijna zeven toen hij samen met zijn oudere zus mocht optreden in de spiegelzaal van het slot Schönbrunn in Wenen. De keizer vroeg of de jongen ook geblinddoekt piano kon spelen. Niet alleen was dat voor de jonge Mozart een koud kunstje12 , hij speelde een heel concert na.

Na het optreden sprong Wolfgang enthousiast bij keizerin Maria Theresia op schoot. Hij sloeg zijn armen om haar heen en gaf haar een dikke zoen.

Drie jaar lang toerden de Mozarts rond. Overal waar ze kwamen, hadden ze succes. Ondertussen componeerde13 Wolfgang zijn eerste opera.

Mozart keerde uiteindelijk terug naar Wenen. Hij schreef er vele muziekstukken en opera’s. Hij verdiende er veel geld, maar gaf het nog sneller uit. Toen hij stierf was hij zo arm, dat hij werd begraven in een graf voor arme mensen. Je kunt Mozarts graf niet bezoeken, want het is nooit teruggevonden. Je kunt wel een van zijn huizen bezoeken (Mozarthaus). Het is een appartement uit een betere periode in zijn leven.

19

20

3 Hofburg Dit keizerlijk (winter)paleis is gebouwd om indruk te maken.

Dat zie je zo. Het is een puzzel van reusachtige gebouwen.

Ook hier vind je meer dan een paleis van keizers en keizerinnen. Je vindt er onder andere deze toppers: Sisi museum Hier kom je alles te weten over het leven van de keizerin.

Je loopt er door de kamers van het keizerspaar. Je ziet er persoonlijke voorwerpen van de keizerin (portretten, jurken, gedichten …) Zelfs de zwarte jurk waarin de keizerin werd vermoord, is tentoongesteld.

Spaanse rijschool Hou je meer van paarden? Dan is de hogeschool van de paardrijkunst iets voor jou. Hier worden de beroemde lipizzanerpaarden getraind. Je kunt er naar een voorstelling kijken.

Schmetterlingshaus Ben je dol op vlinders? Dan is deze vlindertuin een bezoekje waard. In deze tropische omgeving fladderen talloze kleurrijke vlinders rond. Ook lekker om even op te warmen als het buiten wintert.

Papyrusmuseum Graaf mee in het geheugen van het oude Egypte. Het oudste stuk in het museum is een Egyptisch dodenboek.

21

De lipizzaners Deze paarden werden al in de 16e eeuw uit Spanje ingevoerd.

Oorspronkelijk werden ze in Lipizza (vandaag Lipica, Slovenië) gefokt. Vandaar ook hun naam. Tegenwoordig is hun stoeterij14 te vinden in de buurt van Graz (Oostenrijk).

Deze elegante paarden werden al snel aanzien als de mooiste van heel Europa. Aanvankelijk was hun kleur van weinig belang, maar sinds de 19e eeuw werden de witte hengsten hip.

Wist je trouwens dat de witte paarden bij hun geboorte zwart zijn? Yep! Deze paarden dansen een soort ballet op klassieke muziek.

Ze doen dat met verbazingwekkend veel stijl en precisie.

In de Spaanse rijschool kun je zien hoe ze getraind worden.

22

4 De Ringstrasse, een ringweg om de ‘binnenstad’ Wenen zat eeuwenlang klem in een stenen harnas.

Middeleeuwse stadsmuren, stadspoorten en bastions15 dienden om de stad tegen invallen te beschermen. In 1857 vond Frans Jozef dat het tijd was voor een opknapbeurt. Hij liet de oude muren afbreken en liet een mooie lange laan van 5,3 kilometer aanleggen in de plaats. De aanleg duurde meer dan 50 jaar. Maar het resultaat mag er zijn! De ringweg wordt wel eens de mooiste ter wereld genoemde. Het is zo dat er nergens anders zoveel prachtige gebouwen in één straat te vinden zijn. Van parlement tot stadhuis, van universiteit tot opera, van musea tot parken, je vindt het hier allemaal.

Hier vind je het lievelingsgebouw van Viktoria: de universiteit van Wenen. Omdat het een heel mooi gebouw is, maar vooral omdat ze er leuke herinneringen aan heeft. Een aantal jaren volgde ze er tijdens de zomervakantie ‘Kinderuni’. In die kinderuniversiteit kunnen Weense kinderen in de zomer ontdekken, onderzoek doen, vragen stellen en experimenteren.

Op het einde van zo’n studie is er een groot slotfeest met diploma-uitreiking. Zo’n diploma wordt ‘Sponsion’ genoemd.

Tip: wil je optimaal van de Ringstrasse genieten? Neem dan de Vienna Ring Tram. Dat is een gele tram die je helemaal rond voert. De allereerste tram op de ringweg werd getrokken door paarden en reed al in 1868.

23

5 Lainzer Tiergarten Dit is het grootste en wildste park van Wenen. Het is deel van het Wiener Wald (Weense woud). Het bos ligt ten westen van de stad. Waarom wild? Omdat er wilde dieren rondlopen.

Schrik dus niet als je tijdens je wandeling een everzwijn tegenkomt. Volgens Viktoria is het even wennen, maar heel leuk. Ook herten, vogels en eekhoorntjes kunnen je pad kruisen.

In het park is ook een uitkijktoren, waar je een prachtig uitzicht op Wenen krijgt. Je vindt er ook de Hermesvilla, een landhuis dat Frans Jozef als geschenk voor keizerin Sisi liet bouwen.

Misschien hoopte hij zo zijn reislustige vrouw thuis te kunnen houden? Veel effect had het niet. Sisi verbleef er bijna niet.

24

De geheime taal van de dirndl Een dirndl is een traditionele jurk waarbij de taille van de vrouw wordt ingesnoerd en de nadruk op de boezem ligt.

De jurk werd al in 1870 gedragen door dienstmeisjes op Oostenrijkse en Beierse boerderijen. De dirndl bestond uit een bovenstuk, een bloes, een wijde rok en een schort. Het was een eenvoudige en praktische outfit uit slijtvaste stoffen.

Pas rond 1930 begonnen ook vrouwen uit de stad de jurk als landelijke kledij te dragen. De stoffen werden fijner en de versieringen talrijker.

Tegenwoordig is de charmante jurk weer helemaal in. Wie Wenen bezoekt, zal hem ongetwijfeld tegenkomen. Fleuriger en kleurrijker dan ooit.

Wil je zelf een dirndl dragen? Let dan op hoe je de schort strikt!

Knoop je de schort rechts, dan laat je weten dat je een liefje hebt. Knoop je hem links, dan ben je vrij. Het is maar dat je het weet.

25

Niet te missen als je Wenen bezoekt, volgens Viktoria: Technisch museum Hier wordt de boeiende wereld van de natuurkunde op een leuke manier getoond. Ben je geïnteresseerd in techniek? Dan kom je hier aan je trekken. Je vindt hier bijvoorbeeld het eerste motorvoertuig ter wereld met een magneetontsteking. Ook voor wie graag zelf iets uittest is dit een topper. Zo kun je er je eigen televisieaankondiging opnemen. Of de geluidssterkte van je stem testen in de geluidscabine. Schreeuwen maar!

26

Muziekhuis Opnieuw een museum waar je kunt ontdekken en beleven naar hartenlust. Dompel je onder in de wereld van klank en geluid.

Vroeg je je altijd af wat een baby hoort in de buik? Je komt het hier te weten. Doe mee aan het walsdobbelspel, waarbij iedereen zijn eigen wals kan componeren. Mix je eigen stem met bekende liedjes en laat het op cd vereeuwigen. Wil je zelf eens een orkest dirigeren? Ga je gang. Het kan hier allemaal.

Plezier verzekerd.

ZOOM (kindermuseum) Je zal het niet geloven, maar ook dit is een echt doe-museum.

Een hoogtepunt: je eigen film produceren in het Zoomlab.

TV-toren (Donauturm) Heb je hoogtevrees? Sla de Donauturm dan snel over. Want deze toren is mega-hoog. Bijna zo hoog als de Eiffeltoren in Parijs (die is 300 meter hoog, en deze toren is 252 meter hoog).

Oei, denk je vast, hoeveel trappen zijn dat? Wees gerust, er is een lift. Hij brengt je op minder dan 40 seconden naar het terras met uitzicht. Als het weer meezit, kun je hier helemaal tot aan Hongarije kijken. Het platform draait, zodat je op je luie kont kunt blijven genieten van het uitzicht.

Waaghalzen kunnen hier ook bungeejumpen. Dat is springen aan een soort elastiek.

27

28

Verlaat Wenen nooit zonder kus Wenen is een stad vol muziek en kunst. Naast de vele belangrijke componisten die hier muziekgeschiedenis schreven, was de stad een magneet voor kunstenaars.

Ik ga je niet vervelen met eindeloze opsommingen van schilders en beeldhouwers. Maar één kunstenaar wil ik jullie graag voorstellen. En vooral om zijn kus. Want de kus van Gustav Klimt (1862-1918) is de allermooiste ter wereld. Wees gerust, ik heb het wel degelijk over een schilderij. Het origineel werk van de kus is te zien in slot Belvedere.

Het toont een man die een vrouw op haar wang kust. Het stelletje staat op de rand van een afgrond, in een veld vol bloemen. De kleuren zijn prachtig. Klimt werkte veel met bladgoud en gebruikte verschillende technieken. De kus is een krachtig werk vol passie en liefde.

Geef toe, het zou erg jammer zijn zo’n kus te missen.

29

30

Woorduitleg 1

mythologie = het geheel van mythen en sagen. Dat zijn verhalen over goden, halfgoden en het contact tussen de goden en de mensen.

2 chemie = andere naam voor scheikunde. Het is een wetenschap waarbij stoffen worden onderzocht. Vooral het knoeien met die stoffen is in deze wetenschap erg populair.

Door bepaalde stoffen samen te voegen, ontstaan weer nieuwe stoffen.

3 het zal je worst wezen = het kan je niets schelen 4 de Kelten = oud volk dat vroeger in West-Europa woonde 5 De Babenbergers = familie afkomstig van Bamberg in Frankenland. Ze heersten over Oostenrijk als markiezen en hertogen.

6 De Habsburgers = heel belangrijk vorstenhuis in Europa, afkomstig van het Zwitserse Habsburg.

7 de pest = ziekte die van 14e tot 19e eeuw veel voorkwam en veel doden maakte. De pest (ook zwarte dood genoemd) werd veroorzaakt door een beet van een vlo, die zo een bacterie overbracht.

8 concentratiekamp = afgesloten gevangenenkamp, waarin mensen werden opgesloten die volgens Hitler ‘minderwaardig’ waren, zoals Joden, zigeuners, gehandicapten …

9 griesmeel = gebroken graan 10 planetarium = nagebouwd model van de planeten in ons zonnestelsel.

11 klavecimbel = muziekinstrument dat een beetje op een kleine piano lijkt.

12 een koud kunstje = iets wat heel makkelijk is

31

13 componeren = schrijven van een muziekstuk.

14 stoeterij = een plek waar paarden worden gehouden en gefokt.

15 bastion = een uitspringend verdedigingswerk van aarde of steen.

32

Zin in een paar dagen in een grote stad als Wenen? Dan is deze reisgids net wat je nodig hebt. Wie naar Wenen trekt, maakt een tijdreis. Je zweeft tussen het heden en het verleden. Je reist naar een tijd van paleizen, keizers en opera.

Sta je nog niet te springen? Laat je overtuigen door Viktoria. Zij werd geboren in Wenen, is dertien en spreekt zowel Duits als Nederlands.

Dit boekje maakt deel uit van de Verrekijkerbieb 5.

ISBN 978 90 486 2536 9 Bestelnummer 60 1021 497 KB D/2016/0147/105 NUR 191 Foto’s: Viktoria Decloedt, Shutterstock Verantwoordelijke uitgever die Keure Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge RPR 0405 108 325 © Copyright die Keure, Brugge

9 789048 625369

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form by print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.