Verrekijkerbieb 4e leerjaar - Kijker 6 - N2 – Rare snuiters

ucatieve uitgaven

BIEB

Rare snuiters!

Inge Misschaert

Kijker educatieve uitgaven

Verrekijker 4

6

Rare Snuiters!

1

Wie ooit al eens in de dierentuin rondliep, heeft ze vast al gezien: de rare snuiters met de nog vreemdere namen!

Maar niet alleen in de dierentuin vind je rare snuiters.

Je vindt ze ook in de natuur.

Nee, niet in je eigen buurt (al kan de buurman best wel een rare snuiter zijn of heb je van je meester altijd al het gevoel gehad dat hij een krokodil in vermomming is).

In vreemde en verre landen komen de meest vreemdsoortige schepsels voor. Boeiende dieren met exotische namen die maar weinig mensen kennen!

In dit boekje vind je onder elke naam de Latijnse naam (als je die tenminste uit het hoofd geleerd krijgt). Daarnaast krijg je informatie over hoe het dier eruitziet, waar het precies ‘woont’ en enkele interessante weetjes.

2

De manenwolf Chrysocyon brachyurus Hoe ziet het beest eruit?

De manenwolf lijkt nog het meest op een kruising tussen een wolf en een hond. Hij heeft echter langere oorschelpen. Zijn snuit is spits en zijn poten zijn zwart.

Dit vreemde dier is verwant met de vos, maar als diersoort hoort het eigenlijk nergens thuis.

Op zijn rug vertoont hij lange haren, de manen uit zijn naam.

Waar en hoe leeft het?

Dit dier vind je voornamelijk in centraal Zuid-Amerika.

Je hoeft dus echt niet bang te zijn om hier in een bos te gaan wandelen! Je zult er niet meer dan een verdwaald en verschrikt konijn tegenkomen.

De wolf leeft in droge bossen en pampa’s. Dat zijn subtropische natuurlijke grasgebieden.

Het woord zelf betekent gewoon ‘vlakte’.

3

Wist je dat … … de wolf zulke hoge poten heeft, dat hij makkelijk boven het gras kan uitkijken? … hij konijnen, paca’s en gordeldieren eet?

Paca’s zijn knaagdieren die alleen in Zuid-Amerika voorkomen. Hun vacht lijkt een beetje op die van een stinkdier. Hij eet ook vogels, slangen en insecten en zelfs van vruchten en planten is hij niet vies! … hij zijn prooien meestal heel zacht besluipt en met stramme poten bespringt? Aan achtervolgingen doet hij niet echt, tenzij het niet anders kan. … de mannetjes monogaam zijn? Dat betekent dat ze een vaste partner hebben met wie ze in de paartijd jonkies krijgen! … de wolf een heel vreemde manier van graven heeft? Hij graaft namelijk met zijn tanden in plaats van met zijn klauwen!

4

Het kuifhert Elaphodus cephalophus Hoe ziet het beest eruit?

Dit dier lijkt erg op een hert. Het is 1 meter 10 tot 1 meter 60 lang en ongeveer 70 centimeter groot.

Hun staart is erg kort: ongeveer 16 centimeter. Soms worden kuifherten als tweeling geboren. Het beest heeft een kuif op zijn hoofd, vandaar de naam dus!

Waar en hoe leeft het?

Het kuifhert leeft vooral in het zuidoosten van Azië.

Het eet voornamelijk vruchten, twijgen en bladeren van de bomen.

Wist je dat … … het mannetje slagtanden heeft en een gewei in een punt? … er in Europa minder dan tien zulke herten in dierentuinen leven? … het kuifhert blaft als een hond als het onraad ruikt? En dan gaat ook de kuif rechtop staan!

5

De Patagonische mara Dolichotis patagonum Hoe ziet het beest eruit?

Dit is een knaagdier dat een beetje op een cavia lijkt. Alleen staat de mara (wat haas betekent) op hoge poten. Hij heeft grote oren die rechtop staan.

Zijn vacht is donker op de rug en wit op de buik. Hij heeft ook een witte korte staart, net als een echt konijn. Als hij zit, lijkt hij een beetje op een haas met extra lange poten.

Waar en hoe leeft het?

Het dier leeft voornamelijk in Centraal- en ZuidArgentinië. Daar bevolken ze de woestijnen en graslanden.

De mara leeft overdag en voedt zich met grassen, kruiden, bladeren en twijgen van woestijnstruiken.

6

Wist je dat … … een mara een goede springer en renner is? Met zulke ferme achterpoten is dat natuurlijk een eitje! … ook de mara’s monogaam zijn? Ze blijven dus hun hele leven bij dezelfde partner. De mannetjes zijn erg trouw en beschermen de vrouwtjes tegen allerlei vijanden. … mara’s een soort bromstem gebruiken om te communiceren? … een mara tot 15 jaar oud kan worden? Dat is ouder dan de gemiddelde hond of kat bij ons!

7

De naakte molrat Heterocephalus glaber Hoe ziet het beest eruit?

Niet gillen! Niet wegrennen! Het is maar een foto.

Ja, dit beest ziet er niet zo aantrekkelijk uit. De molrat is 14 tot 18 centimeter lang en heeft een cilindervormig lichaam. Hij is dus iets kleiner dan een gewone rat.

Het lichaam is haarloos, op een paar voelharen na.

Het ontbreken van haar zorgt ervoor dat de molrat niet veel last heeft van parasieten als vlooien of luizen. Dat is dan weer een voordeel!

Waar en hoe leeft het?

Dit dier komt het vaakst voor in Kenia, Ethiopië en Somalië. Het leeft vooral onder de grond. Pas als het donker is, komt het boven de grond.

8

Wist je dat … … de molrat vier tanden heeft? Hij gebruikt ze niet alleen om mee te eten, maar ook om de gangen uit te knagen. … dit dier nagenoeg blind is, net als een mol? Hij gebruikt zijn tastzin om zich te oriënteren. … de molrat vooral knollen en wortels eet die hij onder de grond vindt? De dieren zijn bovendien slim: ze eten niet de hele wortel op. Zo sterft de plant niet af en heeft de molrat een constante voedselvoorraad! … het hol van de molrat een burcht genoemd wordt? Het is een geheel van gangen en kamers.

Boven de grond vind je hoopjes aarde, net als bij een gewone mol. … deze dieren samenleven? Net als bijen en mieren leven ze niet alleen, maar in een soort samenleving, waar wetten en afspraken heersen.

Er is een koningin, een aantal werkers en er zijn ook dekmannetjes. Die moeten ervoor zorgen dat de koningin jongen krijgt.

9

De Irrawaddydolfijn Orcaella brevirostris Hoe ziet het beest eruit?

Eigenlijk is dit een walvis, die vaak wordt gezien als een dolfijn. Hij is kleiner dan een gewone dolfijn.

Zijn rug en flanken zijn blauwgrijs. Op zijn buik is hij lichtgrijs. Zijn voorhoofd is zeer bol en hij heeft geen snavelbek, zoals een gewone dolfijn.

Waar en hoe leeft het?

Hij leeft voornamelijk in de tropische gebieden van Zuidoost-Azië. Het dier vertoeft voornamelijk in de zee, maar ook in rivieren tref je het aan.

Ze leven in kleine groepen van ongeveer zes dolfijnen. Ze jagen op garnalen, kreeften en vis.

Echte fijnproevers, dus!

10

Wist je dat … … de dolfijn/walvis zijn naam dankt aan de Irrawaddy? Dat is een rivier die door Myanmar stroomt. … de Irrawaddydolfijn verschillende gelaatsuitdrukkingen kent, zoals de witte dolfijn?

Zo kunnen ze hun lippen tuiten. Ze kunnen ook met water spuiten. Doordat slechts twee halswervels vergroeid zijn, is hun nek en gezicht namelijk heel beweeglijk. … de dieren met elkaar kunnen communiceren? Ze brengen namelijk korte tonen voort. … de dieren soms met de mensen samenwerken? In bepaalde gebieden worden ze vereerd. Ze drijven namelijk de vissen in de netten van de vissers. Die delen dan weer de buit met de dolfijnen. Iedereen blij! In andere gebieden worden ze echter gezien als een bedreiging. Ze gaan er immers met het voedsel vandoor. Daarom worden ze daar vaak gedood.

11

De gerenoek Litocranius walleri Hoe ziet het beest eruit?

Dit dier lijkt heel erg op een antilope. Ze is echter langer en smaller dan de gewone soort. De kop is klein en smal. Ze heeft een heel lange nek en een korte staart met een zwarte pluim.

De rug is bruinachtig, maar de rest van het lichaam is lichter van kleur. De buik is wit. Alleen de mannetjes hebben hoorns. De vrouwtjes hebben een donkere vlek op hun hoofd.

Ze worden tot 1 meter 60 groot en wegen tussen de 30 en 50 kilo.

Waar en hoe leeft het?

De gerenoek leeft in het oosten van Afrika.

Daar komt hij vaak voor in gebieden met droog struikgewas. Hij leeft graag in de steppes en halfwoestijnen.

12

Wist je dat … … de gerenoek vooral bladeren en scheuten van acacia’s eet? Om er beter bij te kunnen, staat het dier ook vaak op zijn achterpoten. … de gerenoek ook een girafgazelle wordt genoemd? … de gerenoek nooit drinkt? Hij haalt het vocht dat hij nodig heeft uit zijn voeding. … de gerenoek vooral ‘s avonds jaagt, bij schemering? Dat is best slim, want overdag is het natuurlijk veel te heet om iets te doen! … dit dier vooral alleen leeft, of hooguit met een paar samen? Hij bakent zijn territorium af met een geurstof die uit zijn oogklieren komt!

13

De doejong Dugong dugon Hoe ziet het beest eruit?

Dit dier wordt ook wel de Indische zeekoe genoemd.

Zeekoeien zijn zoogdieren die in de zee leven en planten eten. De naam van het dier is afkomstig uit het Maleis en betekent ‘zeemeermin’. Misschien werden de dieren door dronken zeelui vroeger voor deze mythische wezens aanzien? Wie weet!

De zeekoe wordt tot vier meter lang en kan meer dan 300 kg wegen. Hij heeft een dikke snuit die naar beneden is gericht. Zijn staart lijkt op die van een dolfijn. Het mannetje heeft slagtanden. Ze hebben geen voorpoten, maar vinnen.

Waar en hoe leeft het?

Dit dier komt voor langs de kusten van de Rode Zee, de Indische Oceaan en de westelijke Grote Oceaan. Ook langs de Afrikaanse kust, in de Perzische Golf en in Azië is hij te vinden.

De doejong eet vooral planten en wortels van planten. Soms eet hij ongewervelde dieren.

14

Wist je dat … … de zeekoe tot een diepte van twaalf meter duikt om te eten? … de zeekoe tot acht minuten onder water kan blijven? … doejongs vaak in groepen leven? Ze hebben een vast woongebied van vier tot elf vierkante kilometer. … er veel volksverhalen over deze dieren circuleren?

Ze vertellen dat mensen in doejongs veranderden, als straf van de goden, of als redding bij een verdrinking.

15

De babiroessa Babyrousa Hoe ziet het beest eruit?

Dit is een hoefdier dat een beetje op een varken lijkt. De naam is dan ook afkomstig van het uiterlijk.

‘Babi’ betekent ‘varken’ en ‘rusa’ betekent ‘hert’.

Babiroessa’s hebben grote hoektanden, die door de huid van de snuit naar boven groeien en krullen. Alleen de mannetjes hebben deze tanden.

Wetenschappers hebben nog niet ontdekt waarom ze precies zulke tanden hebben. Voor een gevecht dienen ze niet, want ze zijn niet sterk genoeg.

Waar en hoe leeft het?

Deze dieren vind je in regenwouden. Ze gedijen goed bij rivieren en meren. Gelukkig zijn het goede zwemmers.

Ze eten alles, maar het grootste deel van hun voedsel bestaat uit bladeren en vruchten. Ze leven voornamelijk overdag en zijn sociale dieren. Al hou je toch beter afstand, mocht je er per ongeluk eentje tegen het lijf lopen. Je weet immers maar nooit met die tanden!

16

Wist je dat … … de babiroessa maar één big tegelijk krijgt? Ze hebben dus geen groot nest, zoals de varkens in ons land. … de dieren niet zo veel natuurlijke vijanden hebben? Alleen de python en de wilde kat vormen een bedreiging.

17

De fretkat Cryptoprocta ferox Hoe ziet het beest eruit?

Dit dier lijkt echt op een huiskat, of niet soms?

Toch behoort hij tot een andere familie dan onze bekende spinnende huisgenoten.

De fretkat heeft een lang, slank lichaam. De oren zijn rond en groot. Zijn ogen zijn naar voren gericht.

De vacht van het dier is kort en roodbruin tot donkerbruin. Net als de kat is hij een zoolganger. Hij kan dus zijn nagels intrekken, zoals onze eigen katten.

Waar en hoe leeft het?

In de bossen van Madagaskar vind je deze katten terug. Hij leeft en jaagt alleen. In de bomen jaagt hij op lemuren en vogels. Hij eet de eieren van de vogels op. Ook op de grond jaagt hij goed. Zo vangt hij zonder moeite parelhoenders of slangen.

18

Wist je dat … … de fretkat zijn prooi meeneemt naar zijn hol om het in alle rust te verorberen? … de fretkat meestal alleen leeft? Alleen in de paringstijd komen de dieren samen. De katers streven naar de gunsten van het vrouwtje, dat hoog in de bomen heen en weer paradeert. … dit dier met uitsterven bedreigd wordt? In sommige gebieden wordt het verjaagd doordat de bossen omgehakt worden. In andere gebieden jaagt de mens op het dier om het op te eten.

19

De Maleise vliegende kat Galeopterus variegatus Hoe ziet het beest eruit?

Dit Aziatische zoogdier behoort tot de huidvliegers.

Er is maar één andere soort: de Filipijnse vliegende kat. Andere namen voor de Maleise vliegende kat zijn lemur, colugo, cobego en koeboeng.

De kat heeft grote ogen, een breed hoofd en korte oren. Het dier is slank en heeft brede voeten met vijf tenen. De klauwen gebruikt hij om in bomen te klimmen. Tussen de tenen zit een dunne huid.

Het opvallendste kenmerk is de zweefhuid tussen de nek, de poten, vingers en staart. Hierdoor kan de kat van de ene naar de andere boom zweven. De staart is kort en wordt gebruikt om te sturen.

Het dier heeft een grijsbruine vacht met witte vlekken. Hij maakt ze schoon met zijn tanden, die een beetje uitsteken.

20

21

Waar en hoe leeft het?

De kat leeft in veel gebieden: in Indochina, Birma, Thailand, Maleisië, Sumatra, Java en Borneo. Je treft ze vooral in het regenwoud aan.

Wist je dat … … deze vliegende kat nooit (of bijna nooit) de grond raakt? Het dier leeft in de bomen en ‘vliegt’ van boom naar boom. … dit een nachtdier is? Overdag slaapt het dier. Pas bij schemertijd komt het tevoorschijn. … ze heel moeilijk in de dierentuin gehouden kunnen worden? Omdat ze net zo weinig voorkomen, weten we nog heel weinig over hen.

22

De Japanse reuzenkrab Macrocheira kaempferi Hoe ziet het beest eruit?

Deze krab wordt ook wel spinkrab genoemd en dat is niet toevallig. Het dier is immers angstaanjagend groot en lijkt ook nog eens op een griezelige spin!

Het dier heeft lange, dunne poten en een lijf van ongeveer 30 centimeter. Op zijn rugschild zitten stekels en knobbels. De spanwijdte van de voorste poten met de scharen is drie meter. De krab beweegt zich heel langzaam voort.

Waar en hoe leeft het?

Je kunt dit dier aantreffen langs de kusten van Japan, China en Taiwan. Het leeft op een diepte van 200 tot 300 meter. De dieren leven vaak samen in grote aantallen.

23

Wist je dat … … deze dieren ondanks hun vreselijke uiterlijk helemaal niet agressief zijn tegenover mensen? … er in Sea Life in Nederland een exemplaar te zien was? Men noemde het dier Crabzilla. … de dieren soms gegeten worden? Het vlees is echter niet zo lekker. Meestal worden ze tot souvenir verwerkt. Wat een afgrijselijk lot!

24

Weet je wat een gerenoek is? Of een doejong? Heb je wel eens van babiroessa’s gehoord? Of een fretkat?

Deze en vele andere vreemdsoortige dieren vind je allemaal in dit boekje terug!

Rare snuiters dus!

Dit boekje maakt deel uit van de Verrekijkerbieb 4.

ISBN 978 90 486 2283 2 Bestelnummer 60 1021 397 KB D/2015/0147/339 NUR 191 Foto’s: Shutterstock Verantwoordelijke uitgever die Keure Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge RPR 0405 108 325 © Copyright die Keure, Brugge

9 789048 622832

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form by print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.