Verrekijkerbieb - Leerjaar 3 - Kijker 2 - Thema 5 - N2 - Hete pootjes

ucatieve uitgaven

BIEB

Hete pootjes Kristien Dieltiens

Kijker educatieve uitgaven

Verrekijker 3

2

Hete pootjes

1

2

Monica was druk bezig.

Ze legde een handdoek over de schotel zodat het deeg kon rijzen.

De schotel kreeg een plaats op de vensterbank, in de warme zon.

Toen deed ze haar klompen aan en ging naar het koertje.

Bij de pomp vulde ze twee emmers met water.

Daarna ging ze naar de tuin en hing het wasgoed aan de draad.

Vanuit haar ooghoeken keek ze naar haar zoontje.

Guido was net zes jaar geworden.

De kleine jongen stond daar nu al meer dan een uur.

Naar wat keek hij zo aandachtig?

Zijn speelgoed lag op de stenen vloer van het koertje.

Hij had het zelfs niet aangeraakt.

Wat verder stond haar man.

Hij plantte een stok naast de jonge appelboom en bond hem vast met een leren riem.

Zo zou de boom niet krom groeien, zei hij.

Haar man had gelijk, wist ze.

Guido stond bij de groentetuin en keek naar de koolmeesjes.

Ze fladderden boven de struiken.

‘Kijk mama,’ riep hij blij.

‘Ze fladderen en ze zingen!’

3

Monica haalde haar schouders op.

‘Natuurlijk fladderen en zingen ze. Dat doen alle vogels!’

Maar de kleine Guido luisterde al niet meer.

Hij schommelde op zijn beentjes en neuriede met de vogels mee.

Zijn dikke hoofdje schommelde heen en weer.

Zijn handjes had hij diep in zijn zakken gestoken.

4

Van al haar kinderen had hij het grootste hoofd.

Geen enkele pet paste hem.

Monica zette de lege wasmand op de grond en liep naar haar man.

‘Pieter-Jan, ik maak me zorgen om Guido.

Ik zie hem zelden of nooit spelen.

Altijd is hij met zijn hoofd in de wolken.

Hij is zo anders dan zijn broertje en zijn zusje.’

Pieter-Jan legde de schop in de kruiwagen en keek naar zijn twee andere kinderen.

De kleintjes waren druk bezig met hun spel.

Romaan was een flinke dreumes van vier jaar.

5

Hij maakte putjes in het zand met zijn rode schopje.

Daarna stak hij kleine takjes in de grond.

Net zoals hij zijn vader had zien doen.

Louise, die net twee was geworden, zat in het gras.

Ze gooide kiezelsteentjes in een potje.

En ze roerde al zingend met een takje.

Zoals ze moeder had zien doen in de keuken.

Alleen Guido stond nog steeds onbeweeglijk.

Nu keek hij naar een reiger boven zijn hoofd.

Zijn vingertje volgde de grote vogel in de lucht en hij mompelde in zichzelf.

Vader glimlachte en zei: ‘Maak je niet ongerust, Monica.

Dromers moeten er ook zijn. Daar ben ik van overtuigd.

Zo heeft God het beslist. Alles heeft zijn reden. Alles komt in orde.’

Monica schudde haar hoofd.

‘En toch is er iets met hem.’

6

‘Zie dan, toch man, zijn hoofd is veel te zwaar. ’s Avonds kan hij niet slapen van de pijn aan zijn hoofd.

En als hij eindelijk inslaapt, droomt hij hardop.

Er is iets, ik voel het.’

Pieter-Jan wist niet wat hij daarop moest zeggen.

Zijn vrouw had vaak gelijk.

Hun zoontje Guido was vaak ziek.

En hij was altijd aan het dromen.

Hij droomde zelfs boven zijn bordje pap.

Een tik om zijn oren geven, hielp niet. En kinderen slaan deed Pieter-Jan niet graag.

Hij moest zijn zoon een handje helpen.

Pieter-Jan liep naar het houten hek en opende het.

‘Guido, ga maar eens wandelen op het pad.

Daar krijg je sterke benen van.

Ginds, een beetje verder, zijn jongens aan het spelen met de bal. Ze zijn even oud als jij.’

Guido hoorde het niet.

Hij bleef in de lucht staren.

Pieter-Jan nam hem bij de hand en bracht hem naar het hek.

‘Vooruit!’ bromde hij.

‘Spelen heb ik gezegd!’

7

Met lome benen stapte Guido op het pad en keek in het rond.

De voetballende jongens zag hij niet.

Hij hoorde hen niet roepen: ‘Guido, speel je mee?’

Neen, Guido zag opeens een vlinder.

Het koolwitje dwarrelde om zijn hoofd.

En even later bukte hij zich.

Met zijn vinger volgde hij een rij miertjes tot aan het gaatje in de grond.

8

De klok in de verte sloeg vier keer.

Guido lachte en wuifde naar de klokkentoren.

Alles in de wereld was zo leuk!

Alles in de wereld was zo mooi!

Guido huppelde van het ene been op het andere.

Alles was ook zo vrolijk in de wereld!

Er was zo veel om naar uit te kijken!

De school was uit.

Enkele grotere kinderen slenterden op het zandpad.

Ze waren op weg naar huis.

Ze droegen onder hun arm de boeken die bijeen gebonden waren met een lederen riem.

Een van hen heette Dirk.

Hij was een echte grapjas.

Dirk haalde een appel uit zijn zak.

9

Hij blonk de appel op met zijn mouw en nam een hap.

Op dat moment zoemde er een bij rond zijn hoofd.

Ook de kleine Guido had het gezien.

Hij stopte met huppelen en keek naar de bij.

De bij rook de zoete appel en liet Dirk niet met rust.

Dirk nam zijn pet van zijn hoofd en begon te zwaaien.

De bij liet zich niet wegjagen.

Guido lachte ook en zwaaide met zijn armpjes.

Met een goed gemikte zwaai kreeg Dirk de bij te pakken.

Heel voorzichtig nam hij het insect bij zijn vleugels.

Toen zag hij de kleuter staan.

10

Guido kwam nieuwsgierig wat dichter bij Dirk staan.

De grapjas knipoogde naar zijn vrienden en vroeg: ‘Zullen we die kleine snotaap eens een poets bakken?’

De andere jongens lachten en knikten.

Dirk boog zich naar Guido.

‘Dag knappe kerel!’ zei hij lachend.

‘Wil je zien wat ik hier in mijn hand heb?’

Guido knikte en kwam een beetje dichterbij.

Dirk toonde de bij tussen zijn vingers.

‘Kijk, ventje. Zie eens wat een schoon model.

Ge moogt het diertje hebben! Maar pas op: niet dooddoen!

Laat het beestje leven!’

Guido bleef met grote ogen naar de bij kijken.

‘Wilt ge het graag hebben?’ vroeg Dirk plagerig.

De andere jongens lachten, maar dat zag Guido niet.

Dirk nam het mollige handje van Guido vast en zei: ‘Ge moogt het diertje hebben.

Doet uw handje maar open.

Pas op! Niet laten vliegen!

Het is veel te mooi om te laten ontsnappen.

Hier pak aan! Wees niet bang!’

11

Guido deed zijn handje open en Dirk stak er de zoemende bij in.

Guido sloot gretig zijn vuistje. Oh, zo mooi was het!

Neen, hij zou het mooie bijtje niet laten vliegen.

Hij zou het ook niet doodmaken.

Nooit zou hij een diertje doden. Diertjes waren mooi!

Maar nog geen seconde later opende hij weer zijn handje.

Het bijtje vloog de blauwe lucht in.

Weg van de jongens en weg van de kleuter.

Een paar dikke tranen rolden over Guido’s wangen.

Zijn onderlipje trilde.

12

‘Wat doet ge nu?’ riep Dirk.

‘Ge laat het mooie diertje vliegen!’

Guido knikte met zijn veel te grote hoofd.

Hij veegde de tranen van zijn wangen en zei: ‘Het diertje (snik) is wel mooi (snik), maar het heeft zulke hete pootjes!’

Even later liep de kleine kleuter terug naar huis.

Zijn handje was rood en gezwollen en het deed zo’n pijn.

Papa trok de angel er voorzichtig uit.

Mama smeerde zalf op de rode en pijnlijke huid.

Er rolden nog steeds tranen over Guido’s wangen.

Mama zei: ‘Guido, dat zal je leren. Naar een bijtje mag je kijken. Maar aanraken doe je beter niet. Heb je me goed verstaan?’

Guido knikte.

Hij had iets bijgeleerd.

De hete pootjes zou hij nooit vergeten.

13

HEETE POOTJES

Een �c�alkaard �ad een bie ge�a�n (ge�angen) en hield ze bij heur vle�en: (vle�gels) ‘�omt hier! - hij zag een �on�ske staan! komt hier mijn knappe ke�el! �ier heb ik zulk een �c�oon �a��oen (model) �an beestje, ik wil ’t u geven: ��st op maar �an ’t niet dood te doen, en laat het beestje leven. �om aan; jen �and; doet toe, ’t vlie�t weg; doet toe, want ’t gaat on�snappen!’ ’t �ind hield zijn �andje toe: ‘�ie’ waar, �oe �c�oon dat is, �oe lieflijk!’ �a! ’t kindje wierd (werd) te laat gewaar �oe �c�oon en �oe bedrie�lijk. �et liet het beestje l�s, en ’t loeg (het �aagde) de traantjes uit zijn oo�skes, en zei ‘t: ‘�et beestje is �c�oon genoeg, maar ’t heeft zulke heete �ootjes.’

14

Het levensverhaal van de dichter en schrijver: Guido Gezelle De ouders van Guido waren gewone mensen.

Ze waren niet rijk en ze moesten hard werken om aan de kost te komen.

Monica en Pieter-Jan trouwden in de zomer van 1829.

Ze woonden in Brugge in een klein huisje niet ver van de molens.

In die tijd waren er nog geen auto’s of vliegtuigen. Mensen moesten een afstand te voet afleggen of per koets.

Gewone mensen gingen bij elkaar op bezoek met hun boerenkar, getrokken door een ezel.

De eerste trein zou iets later worden uitgevonden.

In 1829 werd er voor het eerst poeder van chocolade gemaakt. Zo kon men ook chocolademelk maken.

Maar dat poeder kostte heel veel geld.

Alleen rijke mensen konden het betalen.

En één jaar later werd ons land België gesticht.

Daarvoor hoorden wij nog bij de Nederlanden.

15

Monica en Pieter-Jan kregen van hun ouders 16 cent als huwelijksgeschenk.

Dat lijkt niet veel. Maar voor die tijd was het een hele som waar hun ouders hard voor hadden moeten werken.

Ze kregen ook een stevige kriekenboom waaruit ze planken konden zagen.

De meeste dingen werden nog door mensenhanden gemaakt in plaats van door machines in de fabrieken.

In die tijd kwamen er meer en meer fabrieken.

Maar Pieter-Jan maakte uit het hout van de kriekenboom zijn eerste meubels.

Met een zaag, een hamer, een vijl en wat spijkers timmerde hij een bed, een tafel met vier stoelen en een kast.

Hij maakte ook een wieg, want ze wilden heel graag kinderen.

16

Monica maakte alle kleren zelf.

Dat was veel goedkoper dan kleren kopen.

De meeste vrouwen hadden een spinnenwiel.

Ze kochten wol bij de schaapherder en sponnen zelf hun draden. Meer hadden de mensen niet nodig.

Ze waren met weinig tevreden.

Er bestond ook nog geen centrale verwarming.

Men kookte in potten boven het vuur in de haard.

Alleen in de huiskamer kon men zich verwarmen.

Zo was dat in die tijd.

17

Guido werd een jaar na hun huwelijk in Brugge geboren.

Het was op 1 mei 1830.

Hij was de oudste van zeven kinderen.

Er bleven er maar vier in leven.

In die tijd stierven de kinderen veel sneller als ze ziek werden.

Guido was vaak ziek en zijn hoofd was opvallend groot voor een kind.

Zijn vader zei in het Brugse dialect: ‘Onze Guido heeft een bomme.’

Ook toen Guido al volwassen was,

18

bleef zijn hoofd opvallend groot.

‘Dat is omdat er zoveel gedichtjes in zitten,’ zei hij lachend.

‘Om mijn hoofd vrij te maken, moet ik dichten!’

En dat deed hij.

Daar liep een dichtje in mijn gebed, en ’k wilde ’t aan den kant gezet, maar, niet te doen, het wilde en ’t zou mij plagen, als ik bidden wou!

En nu is mijn gebed gedaan, en ’t dichtje is ’k weet niet waar gegaan: vergeefs gezocht, vergeefs, o wee, ’k en vinde noch rijm noch dichtje meer!

De vader van Guido was een tuinman en altijd heel goedgezind.

Van hem kreeg Guido de liefde voor de natuur mee.

Zijn moeder was heel gevoelig en gelovig.

Ze ging iedere dag naar de vroegmis in de kerk.

Van haar kreeg Guido zijn liefde voor God mee.

19

Guido groeide op en hij bleef een dromer.

Ook toen hij al naar school ging, zat hij vaak door het raam naar buiten te kijken.

Ook al was Guido een dromer, hij leerde goed op school.

In zijn vrije tijd dwaalde hij door de tuin.

In de lente genoot hij van de bloempjes die hun kopjes tussen het gras uitstaken.

En van de wind die zachtjes door zijn haren waaide.

In de zomer genoot hij van het gekwetter van de mussen in het zand.

En van de meesjes die hun nestje maakten in het kreupelhout.

Toen Guido ouder werd, ging hij naar het Klein Seminarie in Roeselare. Zo heette toen een katholieke school waar je ook kon studeren om priester te worden.

Omdat zijn ouders niet rijk waren, nam Guido werkjes aan.

Hij werd portier in de school en deed de boodschappen voor de broeders.

Zo kon hij het schoolgeld mee betalen.

Na zijn schooltijd wilde hij missionaris worden.

In verre landen arme mensen helpen, dat was zijn droom. Die droom ging niet in vervulling.

20

In 1854 werd hij tot priester gewijd. Hij werd leraar in dezelfde school waar hij les had gevolgd.

Guido Gezelle bleef de schoonheid van de natuur bewonderen en hij schreef er vele gedichten over.

Hij stierf op 27 november 1899.

Zijn laatste woorden waren: ’k Hoorde zo geerne de veugelkens schufelen’.

Een mezennestje is uitgebroken dat, in de wulgentronk (wilgenstam) gedoken, met vijftien eikes blonk; (eitjes ze zitten in de boom te spelen, tak-op, tak-af, tak-uit, tak-in, tak-om, met velen en ’k lach mij, ’k lach mij, ’k lach mij bijkans krom.

21

22

’k �at bij nen boom te lezen, al in mijnen b�evier; (bijbel) de zunne kwam ge�ezen, (zon) gelijk een kole vier; (kool) de bli�de �ogels dronken de d�eupels �an den mei, (druppels) de morgenpe�elen blonken (dauwdruppels) en brandden in de wei, lijk vier: ’k zat bij nen boom te lezen, al in mijnen b�evier!

23

�eet �ij waar de wind gebo�en, waar de dauw gebo�en is? �eet �ij kunstig op te s�o�en wat hierbij, hierboven is? �eet �ij wat de ster�en zijn, en wat de zon, de mane? �at in de bergen, in de mijnen li�t, en in de zee be�at? �eet �ij ie�s klaar uit te leggen �an al ’t geen me u vragen kan? �ntwoordt dan en wilt mij zeggen: �ichten... wat is dichten dan? �uido �ezelle 24

Tweehonderd jaar geleden werd er een jongen geboren met een veel te groot hoofd. Hij heette Guido Gezelle. Guido was niet zoals andere kinderen. Hij droomde vaak en hij hield van alles in de natuur.

Toen hij ouder werd, schreef hij verhalen en gedichtjes. Ook toen hij later een priester werd.

Dit boekje maakt deel uit van de Verrekijkerbieb 3.

ISBN 978 90 486 2282 5 Bestelnummer 60 1021 297 KB D/2015/0147/338 NUR 191 Illustraties: Seppe Van den Berghe Verantwoordelijke uitgever die Keure Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge RPR 0405 108 325 © Copyright die Keure, Brugge

9 789048 622825

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form by print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.