Een tekst maken vraagt wat knutselwerk. Je kopieert eventueel iets van internet maar dan liefst zonder de opmaak. Je start met de opbouw van je tekst en komt dan tot de conclusie dat de volgorde anders moet. Misschien kun je een woord beter vervangen door een ander woord in de tekst om krachtiger uit de hoek te komen. Spellingsfouten zijn uit den boze.
Het verschil tussen de delete- en backspacetoets
• Het verschil tussen kopiëren en verplaatsen
• Tekstdelen kopiëren en verplaatsen
Een tekst kopiëren en plakken zonder opmaak
De opmaak van een tekst kopiëren en plakken
• Zoeken naar woorden
• Vervangen van woorden
Spellingcontrole toepassen
Een eenvoudige bronvermelding opnemen
Kopiëren
• Verplaatsen
• Wissen
Delete Backspace
• Knippen en plakken
• Kopiëren en plakken Opmaak kopiëren/plakken Zoeken
• Vervangen
• Spellingcontrole Bronvermelding
Bronvermelding
Zomaar een tekst of een foto kopiëren uit een boek of van een webpagina mag niet. Dat is plagiaat. Je moet steeds verwijzen naar de plaats waar je dit hebt gekopieerd. Ook als je de tekst herwerkt, plaats je best een bronvermelding. Uiteraard hou je ook rekening met het auteursrecht waarover je leerde in de vorige module. Je vraagt eerst aan de auteur of je zijn werk mag gebruiken.
Je kent vast en zeker het onderstaande kinderliedje Ik zag twee beren. Hieronder vind je twee strofen uit het bekende liedje.
Strofe 1
Vul aan met kopiëren of verplaatsen.
Strofe 2
Het refrein van dit liedje kun je best elke keer .
De volgorde van het liedje wordt aangepast. De eerste strofe wordt de strofe met de apen, de tweede strofe wordt die met de beren.
Vul aan met kopiëren of verplaatsen.
Om de volgorde van de strofen aan te passen zul je de tekstdelen
Letters kun je wissen met de delete- en backspacetoets. Ken jij het verschil tussen deze twee toetsen?
Met Delete verwijder je de tekst aan de rechterkant van de cursor.
Met Backspace verwijder je de tekst aan de linkerkant van de cursor.
Kijk goed waar de cursor staat. Welke toets zul je gebruiken om de woorden apen en beren te wissen? Kruis aan.
Om het mannetje aan te kleden, knip je zijn kledingstukken uit en plak je ze op de juiste plaats. De kledingstukken verdwijnen op de ene plaats en komen terug op een andere plaats.
Wanneer je tekst verplaatst, dan zet je de tekst op een andere plaats in het document of in een ander document. De tekst verdwijnt op zijn oorspronkelijke plaats en komt op een nieuwe plaats.
Open opgBerenVerplaatsen en plaats strofe één onder strofe twee.
Bewaar je document: oplBerenVerplaatsen
Maak een selectie van de tekst die je wilt verplaatsen.
Sleep de tekst naar de nieuwe positie. op Knippen. De tekst zal verdwijnen.
Twee manieren voor knippen en plakken
Plaats de cursor op de nieuwe positie. op Plakken. De tekst komt terug tevoorschijn.
Wil je de tekst nog op een andere plaats, zet de cursor dan op een nieuwe positie en op Plakken
Het is handig om beide manieren onder de knie te hebben. Manier 1 is een eenvoudige manier om korte tekstfragmenten te verplaatsen. Manier 2 kun je het best gebruiken wanneer het gaat om veel tekst of wanneer je een tekst wilt plakken in een ander document of meermaals wilt plakken.
Sneltoetsen voor knippen en plakken
Je kunt de volgende sneltoetsen gebruiken voor knippen en plakken: - knippen = + X - plakken = + V
2 > 3
Wanneer je een tekst kopieert, dan laat je de tekst op zijn originele plaats staan, maar je zet de tekst ook nog op een andere plaats of meerdere plaatsen.
Een kopieermachine doet dit ook. Je drukt op de knop en je document wordt één of meerdere keren gekopieerd.
Open opgBerenKopiëren en kopieer het refrein na elke strofe.
Bewaar je document: oplBerenKopiëren
Manier 1: via slepen
Manier 2: via kopiëren en plakken
Maak een selectie van de tekst die je wilt kopiëren.
+ Sleep de tekst naar de nieuwe positie. op Kopiëren
Sneltoetsen voor kopiëren en plakken
De tekst zal niet verdwijnen.
Plaats de cursor op de nieuwe positie. op Plakken
De tekst komt dan ook tevoorschijn op de nieuwe plaats.
Je kunt meerdere keren Plakken. De tekst wordt dan nog eens geplakt op een plaats naar keuze.
Je kunt de volgende sneltoetsen gebruiken voor kopiëren en plakken: - kopiëren = + C - plakken = + V
In het vak Nederlands krijg je les over gedichten. Een gedicht is een taaluiting die als een eenheid gelezen wordt en waarbij een grote nadruk ligt op vorm, klank en beeldspraak. Hieronder vind je vier gedichten met een originele lay-out. De gedichten hebben al een opmaak gekregen: lettertype, lettergrootte, kleuren, afbeeldingen …
Geen zoetekauw
Zalige zoete zonde. Het puntje van mijn tong zzzindert.
Ik proef, ik snoep, ik smul. Soezen, tompoezen, negerzoenen en roomsoezen suikerspinballon, karamelbonbon en cakemakaron regenbooglolly’s als etswielen zo groot appelknollen malloterig rood en uitvergroot ijsklompen en schuimwithompen, argeloos en vormeloos pannenkoekentafels en pennywafels, snoepframboos en speculoos klonen lekkernij en pylonen van gelei glibberig, bibberig, trillerig en rillerig hobbelig, knobbelig, kruimelig en krullerig plakkerig, kledderig en stroperig lachwekkend zoet en kleverig Ik slorp en slurp en slok en smak. Ik schrans, ik schrok, ik smikkel en ik krop. Maar kauwen? Nee, ik ben geen zoetekauw.
ik zie de zee de zee ziet mij dag zee hoe gaat het? Ik eb, zegt de zee wat heb je? Zeg ik ik heb eb doet dat zeer? nee, zegt de zee een zee hee geen zeer
Frank Eerhart, Een zee hee geen zeer
Een kip sprak peinzend tot een ei: ‘Wie was er eerder: ik of jij?
De wijsbegeerte mag misschien op deze vraag geen antwoord zien, maar ik heb, wat men ook mag zeggen, nog nooit een ei een kip zien leggen.’
Kees Stip
Als je nou eens niet kon sterven,
Zou je dan op zwemles gaan?
Van de lange duikplank duiken?
Zeilen zonder zwemvest aan?
Op de hoogste bergen klimmen?
Op de smalste richels staan?
Langs de diepste kloven lopen?
Was daar dan nog wel wat aan?
Als je nou eens niet kon sterven, Was vakantie dan nog jn?
Zou je je nog steeds verheugen
Op dat reisje met de trein?
Zou je van het strand genieten?
Van de zee, de zonneschijn?
Van de ijsjes, van de frieten?
Zou je dan gelukkig zijn?
Bette Westera, Doodgewoon
Bundel de gedichten met een gelijke opmaak of lay-out.
Open een leeg document en bewaar je document: oplGedichtenbundel
Open de volgende vier gedichten:
opgGeenZoetekauw, opgOpEenKip, opgIkZieDeZee, opgAlsJeNouEens.
2 Selecteer de tekst en kopieer het gedicht.
Ga naar je document met de naam oplGedichtenbundel
4
Plak het gedicht in het document. Plaats de cursor op de plaats waar je het nieuwe gedicht wilt zetten. Plak het gedicht zonder opmaak: Alleen tekst behouden
Geef de gedichtenbundel een uniforme opmaak met stijlen.
Een tekstopmaak wil je soms meerdere keren toepassen. De rijmwoorden in het onderstaande gedicht Weten geven we een kleur. Je kopieert de opmaak van het ene woord naar het andere woord.
Open opgWeten en geef de rijmwoorden een kleur.
Bewaar je document: oplWeten
Volg de instructies: 1 2 3
2 op een woord.
Maak het woord op. op Opmaak kopiëren/plakken.
Wil je een opmaak meerdere keren toepassen?
2 op Opmaak kopiëren/plakken.
Sleep de borstel over het woord of de tekst.
Sleep de borstel over de teksten.
Druk op Esc om het plakken van de opmaak af te sluiten.
In je lessen informatica heb je al verschillende zoekopdrachten moeten uitvoeren. Weet je nog in welke programma’s of toepassingen je deze zoekopdrachten hebt ingetypt? Vul in.
Ook in Word kun je zoeken naar een woord of tekstdeel. Dat is interessant wanneer je snel wilt weten waar een woord in een tekst staat. Of je wilt weten hoeveel keer dit woord voorkomt.
Open opgAlsJeNouEens en zoek hoeveel keer het woord ‘je’ voorkomt in het gedicht.
Volg de instructies:
op Zoeken.
2 het woord in dat je zoekt.
3 op een tekstdeel waar het woord voorkomt.
4 Je ziet waar het woord in de tekst staat.
Open oplGedichtenbundel en zoek naar woorden in de gedichten.
In welk gedicht vind je welk woord?
Noteer de titel van het gedicht naast het woord. Woord
Stel dat je een woord in een tekst fout hebt geschreven. Of de naam van een persoon moet veranderd worden in een tekst. Of een datum moet aangepast worden in een uitnodiging …
Hoe pak je dit aan? Je doorloopt het volledige document en je past dit overal handmatig aan of je past dit in één keer aan voor het gehele document.
Open opgRoodkapjeZoekVervangen en vervang Roodkapje door Sneeuwwitje.
Bewaar je document: oplSneeuwwitjeZoekVervangen
Volg de instructies:
1 op Bewerken en op het tabblad Vervangen.
2 het woord in dat je wilt vervangen in het vak Zoeken naar
3 het woord in dat je wilt veranderen in het vak Vervangen door
4 op Vervangen of Alles vervangen.
Het gedicht De mus is geschreven door Jan Hanlo. De Engelse vertaling is gemaakt door James Brockway. Open opgDeMus en maak de Engelse vertaling van het gedicht.
Gebruik de optie Zoeken en vervangen
Bewaar je document: oplTheSparrow
Hoe heb je dit gedaan? Vul de vakken Zoeken naar en Vervangen door aan in de dialoogvensters.
Controleer altijd op spelfouten in je tekst. Ook in je schooltaken mogen er geen spelfauten staan. Lees je berichten naar leerkrachten ook altijd na. Spelfouten zijn uit den bose.
Heb jij de spelfouten hierboven opgemerkt?
Onderstreep de fouten in het rood. Noteer hieronder de correcte spelling van de woorden.
>
> Hieronder vind je een verhaal dat als waargebeurd wordt doorverteld maar het is verzonnen. De tekst bevat enkele spelfouten. Je herkent ze aan de golvende rode lijn in Word.
Open opgBroodjeAap en verbeter de fouten met de ingebouwde spellingcontrole in Word.
Bewaar je document: oplBroodjeAap
Volg de instructies:
1 op het woord dat fout gespeld is.
2 Je krijgt één of meerdere suggesties. op het juiste woord.
Staat het woord niet in de lijst, dan kun je zelf het woord verbeteren.
3 Is het woord toch juist gespeld? Voeg het dan toe aan de woordenlijst.
Controleer de correcte spelling op https://woordenlijst.org/ voor je het woord toevoegt aan de woordenlijst.
Wanneer je informatie opzoekt op het internet mag je niet zomaar het werk van een ander gebruiken. Dat leerde je in de vorige module van tekstverwerking. Wanneer je iets kopieert of overneemt van een website moet je zeker een bronvermelding toevoegen. Hierbij houd je natuurlijk ook rekening met het auteursrecht. Je vraagt eerst toestemming aan de maker of je zijn werk mag gebruiken en hoe je dit mag gebruiken.
Je zoekt naar betrouwbare informatie op het internet voor een taak aardrijkskunde.
Maar voor je deze informatie opneemt in je taak, moet je wel iets weten …
Dat is plagiaat! Je neemt iets over van een ander zijn werk en je stelt het voor alsof je het zelf hebt bedacht of geschreven.
Joepie! Je vindt de perfecte tekst voor je werk. Het is precies wat je zocht.
Je kopieert de tekst van de website.
Je kunt problemen krijgen als je informatie overneemt zonder te vermelden waar je die hebt gevonden en wie het heeft geschreven.
Maar wat moet ik dan doen? Mag ik deze informatie gebruiken? Woohoo!
Mag ik deze informatie in mijn taak opnemen?
Ja, maar je moet vermelden waar je de originele informatie hebt gevonden! Dit is bronvermelding. Het is toegelaten om informatie te gebruiken die door iemand anders is geschreven.
Amazonegebied:
Het grootste overblijvende oerwoud op aarde
Bron: https://wwf.be/nl/gebieden/amazonegebied/
Voeg bronvermelding toe aan je werk.
Amazonegebied:
Het grootste overblijvende oerwoud op aarde
Bron: https://wwf.be/nl/gebieden/amazonegebied/.
Waarom is bronvermelding nodig?
Een bronvermelding bevat zeker een link naar de website waar je de informatie gekopieerd hebt. Je kunt ook de auteur, de datum en de titel van het werk toevoegen.
Bronvermelding
Bron: https://wwf.be/nl/gebieden/amazonegebied/.
Het is belangrijk dat je deelt waar je de informatie hebt gevonden.
1 Je zegt ‘dank u’ aan de auteur.
2 Ook je klasgenoten en je leerkracht kunnen nu de originele informatie vinden.
Amazonegebied:
Het grootste overblijvende oerwoud op aarde
Bron: https://wwf.be/nl/gebieden/amazonegebied/
Is dit verplicht? Ja, net zoals de afspraken in school, in de klas, in het verkeer, in het zwembad …
Nog meer regels?
3 Je toont de informatie die je gevonden hebt aan je leerkracht.
Amazonegebied: Het grootste overblijvende oerwoud op aarde
Bron: https://wwf.be/nl/gebieden/amazonegebied/
Plagiaat kun je vergelijken met spieken tijdens een toets of examen. Dat mag je niet doen!
Ook als je een tekst van iemand anders aanpast, moet je een bronvermelding opnemen.
Moeilijkheidsgraad van een oefening
Makkelijk Gemiddeld Moeilijk
Zelf een verhaal breien (zie p. 6 en 7)
opgWoordenBreien
Je krijgt woorden en verplaatst ze naar een zin. Gebruik elk woord maar één keer. Welke zinnen heb je gemaakt? En hoeveel woorden heb je gebruikt? Vul de tabel aan.
Bewaar je document: oplWoordenBreien
Mijn zin Aantal gebruikte woorden
Strooifolder (zie p. 8 en 9)
Een school organiseert regelmatig acties ten voordele van een project dat ze steunen.
opgStrooifolder
Je krijgt een korte tekst over de taartenslag op school. Kopieer deze tekst meerdere keren op een pagina. Bewaar je document: oplStrooifolder
Een mash-up van nieuws (zie p. 8 en 9)
Weet je wat een mash-up is? Misschien ken je dat begrip uit de muziekwereld. Twee of meerdere muzieknummers worden door elkaar gedraaid op een originele manier. Je kunt ook een mash-up maken van websites en bronnen. Je brengt dan de gegevens van verschillende sites over hetzelfde onderwerp bij elkaar op een pagina.
Enter sjabloon
Maak een mash-up van de kranten van vandaag.
1 Open het Enter sjabloon.
2 Plaats de datum van vandaag onder de algemene gegevens van het sjabloon.
3 Zoek naar voorpaginanieuws op een krantenwebsite.
4 Kopieer de titel van het hoofdartikel.
5 Plak het in je Word-document en voeg de bron toe.
6 Zoek op andere krantenwebsites naar artikels met dezelfde inhoud. Kopieer de titels van die artikels en plak ze in je document. Vermeld ook de bron onder elke krantenkop.
7 Bewaar je document: oplNieuwsMashup
Een flarf maken (zie p. 10 en 11)
Een flarf is een gedicht dat gemaakt is met woorden en zinnen uit de zoekresultaten van Google. De zoekresultaten worden verwerkt tot een korte tekst of gedicht. Je kopieert, plakt en verplaatst woorden en zinnen tot je een origineel gedicht hebt.
Enter sjabloon
Maak zelf een flarfgedicht rond het thema Pasen.
Gebruik de volgende drie zoekwoorden: Pasen, ei, vakantie.
1 Open het Enter sjabloon.
2 Ga naar je webbrowser en typ deze drie woorden in Google.
3 Kies zinnen en/of woorden die je aanspreken. Kopieer ze uit de zoekresultaten en plak dit zonder opmaak in je document.
4 Maak nu een leuk gedicht met de verschillende woorden en zinnen.
5 Geef je gedicht een opmaak.
6 Bewaar je document: oplFlarfPasen
Een flarf opmaken (zie p. 12 en 13)
In de vorige oefening heb je een flarfgedicht gemaakt. Nu geef je de flarf een speciale opmaak.
oplFlarfPasen
Maak je flarf op.
1 Geef de eerste en laatste zin eenzelfde kleur en lettertype.
2 Stel een kleur en lettertype in voor de tweede en voorlaatste zin.
Ga zo verder tot het volledige gedicht is opgemaakt.
Varieer met kleur en lettertype.
3 Bewaar je document: oplFlarfPasenOpmaak
Zoek het antwoord op! (zie p. 14 en 15)
opgIranMeerDanDeMoeite
Zoek het antwoord op de onderstaande vragen in het reisverslag over Iran. Je kunt de volledige tekst doorlezen of de zoekfunctie gebruiken in de tekst.
Vraag Antwoord
Hoeveel betaal je voor een kamer in hotel Babataher? >
Hoeveel rotsreliëfs kun je bekijken? >
Van waaruit bezoek je het best Persepolis? >
Welke kleur heeft de Imammoskee? >
De datum en prijs wijzigen (zie p. 16 en 17)
Jaarlijks wordt de strooifolder van de taartenslag aangepast. De bestel- en leveringsdatum en de prijs moeten aangepast worden.
oplStrooifolder Wijzig het jaartal naar het jaartal van het huidige schooljaar.
De prijs voor een taart wordt € 7,50. Bewaar je document: oplStrooifolderNieuw.
Robbe op kamp (zie p. 18 en 19)
Robbe mailt zijn ouders over zijn kampbelevenissen.
opgRobbe
Verbeter Robbe zijn spelfouten in de mail naar zijn ouders.
1 Onderstreep zijn fouten met rood in de tekst hieronder.
2 Tel het aantal fouten dat Robbe heeft gemaakt. Vul aan: Robbe heeft fouten gemaakt.
3 Open opgRobbe en pas zijn fouten aan in het document. Eigennamen en plaatsnamen voeg je niet toe aan de woordenlijst.
Dan selecteer je de optie Alles negeren
4 Bewaar je document: oplRobbe.
Ik heb de leerstof onder de knie
Ik twijfel nog vaak.
Ik begrijp het verschil tussen kopiëren en verplaatsen.
Ik begrijp het verschil tussen de delete- en backspacetoets.
Ik kan een tekst wissen.
Ik kan een tekst verplaatsen.
Ik kan een tekst kopiëren.
Ik kan een tekst kopiëren en plakken zonder opmaak.
Ik kan de opmaak van een tekst kopiëren en plakken.
Ik kan woorden zoeken.
Ik kan woorden vervangen.
Ik kan spellingcontrole gebruiken.
Ik begrijp wat bronvermelding is.
Ik begrijp waarom ik een bronvermelding moet gebruiken.
Ik maak nog fouten
Dan is het nu tijd om zelf een gedicht te schrijven.
Deze tips kunnen je alvast helpen bij het schrijven van een gedicht:
-Zoek inspiratie en verzamel enkele ideeën, zinnen of woorden.
-Denk na over een onderwerp.
-Speel met woorden en klanken.
-Kies de juiste woorden.
-Gebruik korte regels in je gedicht.
-Vertel het met weinig woorden.
-Herhaal belangrijke woorden.
Breng je gedicht tot leven en ontwerp een poëzieposter.
1 Typ je gedicht in Word en zoek naar illustraties op de gratis fotowebsite Pixabay: https://pixabay.com/nl/
Kopieer de illustratie die je hebt gevonden en plak het in je Word-document.
2 Een gedicht komt onmiddellijk tot leven met een passende illustratie. Experimenteer in Word in het tabblad Ontwerpen met de volgende instellingen voor Pagina-achtergrond: watermerk, paginakleur en paginaranden
Colofon
Auteur Guy Steppe
Eerste editie
Bestelnummer 90 809 0213 (module 2 van 2)
ISBN 978 90 4865 155 9
KB D/2025/0147/88
NUR 126 - Thema YPMT6
Design en lay-out die Keure Verantwoordelijke uitgever die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge
RPR 0405 108 325 - © die Keure, Brugge
Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No parts of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. De uitgever heeft naar best vermogen getracht de publicatierechten volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die niettemin menen nog aanspraken te kunnen doen gelden, kunnen dat aan de uitgever kenbaar maken.
Die Keure wil het milieu beschermen. Daarom kiezen wij bewust voor papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council® (FSC®) draagt.
Dit product is gemaakt van materiaal afkomstig uit goed beheerde, FSC®-gecertificeerde bossen en andere gecontroleerde bronnen.