Τεύχος 501

Ε Δ Ο Υ Α Ρ Δ Ο Σ Σ Α Κ Α Γ ΙΑ Ν Τ Α Φ Ο Ρ Τ ΙΣ Μ Ε Ν Α Α ΙΣ Θ Η Μ Α Τ Α Μ Ο Υ Ε ΙΝ Α Ι Τ Ο Α Λ Φ Α Β Η Τ Ο Μ Ο Υ

Μ Η Ν ΙΑ ΙΑ Ε Π ΙΘ Ε Ω Ρ Η Σ Η Β ΙΒ Λ ΙΟ Υ

501

Ν Ο Ε Μ Β Ρ ΙΟ Σ

2009

Μ ΗΤΣΟΣ ΑΛΕΞΑ Ν ΔΡΟ Π Ο ΥΛΟ Σ Τ α α ρ μ α τ ω μ έ ν α χ ρ ό ν ια κ αι τ α χ ρ ό ν ια τ η ς π ε ρ ίσ κ ε ψ η ς

ISSN

i m - 136301

106Ί3801011

Από τη διαδρομή και τις αναζητήσεις μιας φοιτήτριας στα χρόνια της δικτατορίας, στην ανάπλαση της ζωής σ’ ένα ορεινό χωριό της Κρήτης στη δεκαετία του ’60, και χρόνια αργότερα, σε μια παραλλαγή της Σταχτοπούτας που επιλέγει να είναι πεζοπόρος και όχι η τυχερή του πασίγνωστου παραμυθιού...

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟ ΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ & ΝΕΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ) 38, 104 37 ΑβΗΝΑ, ΤΗΛ. 210.36.50.000 web site: http://www.patakis.gr * e-mail: info@patakis.gr · sales@patakis.gr

Η γνώμη μου

Η έλλειψ η τ ω ν ρ α δ ιο φ ω ν ικ ώ ν η μ ε ρ ώ ν Χρόνια τώρα αγαπάω να ακούω ραδιόφωνο. Πια, ακούω μόνον μουσική. Παλιότερα άκουγα εκπομπές λόγου και πολύ παλιότερα άκουγα τις εκπομπές για το βιβλίο και ακόμα πιο παλιά το θέατρο στο ραδιόφωνο. Σήμερα οι επι­ λογές έχουν στενέψει, στο ραδιόφωνο ακούς μόνον μου­ σική, κι αυτή καθορισμένη σχεδόν πάντα από τις περίφημες play lists. Υπάρχουν εξαιρέσεις; Λίγες. Με την ευκαιρία του εορτασμού του 500ού τεύχους του περιοδικού βρέθηκα στο studio του ραδιοσταθμού Κανάλι 1 στην παρασκευιάτικη εκπομπή λόγου του Ίκαρου Μπαμπασάκη και στο City στην κυριακάτικη βιβλιοφιλική εκπομπή της Ελένης Κεχαγιόγλου. Μίλησα μια δυο φορές και στο πολιτιστικό μαγκαζίνο της NET. Υπήρξαν τηλεφωνικές παρεμβάσεις και σχόλια. Κάποιοι τόνισαν ότι λείπουν τέτοιες εκπομπές. Σκέ­ φτομαι ότι μέσα σε ένα χαώδες ραδιοφωνικό περιβάλλον είναι ελάχιστες οι εκπομπές για το βιβλίο και τη λογοτεχνία -υπάρχουν μερικές ακόμα, πέρα από αυτές που ανέφερααλλά το ραδιοφωνικό τοπίο μοιάζει να έχει εξορίσει το βι­ βλίο και ορισμένες φορές το λόγο από τα προγράμματά του. Το μόνο που ακούς πια στις ραδιοφωνικές πολιτιστικές εκπομπές είναι κάποιους ηθοποιούς ή μουσικούς που μι­ λάνε για τις πρεμιέρες των παραστάσεών τους. Λογοτέχνες και εικαστικοί απουσιάζουν. Παλιότερα υπήρχαν εκπομπές ιδεών, συζήτησης, κόντρες, ένας διαλογικός πλουραλισμός όπου το βιβλίο κατείχε δεσπόζουσα θέση. Σήμερα το τοπίο είναι άνυδρο. Δεν είναι θέμα νοσταλγίας, είναι ζήτημα πο­ λιτισμού. Η αγορά και οι μετρήσεις έχουν μετατρέψει ένα σπουδαίο, φιλικό όσο και ευέλικτο, μέσο σε ένα ισοπεδω­ μένο και ισοπεδωτικό πολιτιστικό μοχλό. Υπάρχει κανείς να πάει αντίθετα στο ρεύμα; Γιάννης Ν. Μπασκόζος

στήλες: 01. Η γνώ μη μου Γιάννης Ν. Μπασκόζος | 0 6 ■ Σχόλια 1 1 0 . Από μήνα σ ε μήνα 14. C ourier |16. Ρεπορτάζ |18. Θ ερμιδ ω ρ ιανά οξύ τονα Α λέξης Ζήρας | 22. Ζ ενερ ίκ Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης | 24. Ω ς ανα γνώ σ της Κώστας Μποτόπουλος| 26. Για τα παιδιά Μαρίζα Ντεκάστρο | 28. Χω ρίς προϋπηρεσία Γιώργος Ξενάριος 11171 Ο περιοδεύω ν Σπύρος Κακουριώτης | 118. C om ics Λήδα Τσενέ | 1 2 0 . Του

Όλγα Σελλά |

δρόμου... # 4 4 Ωμέγ@

ευπώλητα 104 ο ταξιδευτής: 110. Στην α να ζήτησ η τ η ς χ αμένης γ ρ α φ ή ς και ανά γνω ση ς Ελένη Καρρά 1111. Ιταλία: Π οίηση - Πολιτική: 1-1 Maurizio de Rosa | 1 1 1 . Γερμανία : Τα β ρ α β εία τ ης έκπληξης Έλενα Παλλαντζά 1112. Ρωσία: Το ρώ σικο B ooker Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

συνέντευξη: 30 . Ε δ ου άρ δο ς Σ α καγιάν: Τα φ ορ τισ μ έν α αισθ ήμα τα μου ε ίνα ι το α λ ­ φ ά β η τό μου. Σ υ ν έν τευ ξη στο ν Γιάννη Ν. Μ πασκόζο

Για πρώτη φορά στην Ελληνική βιβλιογραφία το πρώτο συγγραφικό έργο του Ε ρ ρίκ ο υ Σλήμα ν: “ Ιθάκη, Π ελοπόννησος, Τ ρ ο ία ” . Το οδοιπορικό του Σλήμαν σε Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ιθάκη, Κόρινθο, Μυκήνες, Άργος, Τίρυνθα, Ναύπλιο, Αίγινα και με τελική κατάληξη στην Τροία. Τ ο οδοιπορικό του “ ιδρυτή της Νεώτερης Αρχαιολογίας και πατρός της Μυκηναϊκής Αρχαιολογίας” όπως αποκαλεί τον Σλήμαν ο ένθερμος μελετητής του καθηγητής Γεώργιος Στυλ.Κορρές. Σ ε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Συλλογή T y & y z ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΦΑΒΙΕΡΟΥ 6, 144 52 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΛ·: 211 300 5500. FAX: 211 300 5599, EMAIL: 5ill0gi@mailink.gr

δ : περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383 ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141 ΤΕΥΧΟΣ 501 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2009 Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης Γ. Γαβαλάς & ΣΙΑ Ε.Ε. Εκδότης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Διευθυντής Γιάννης Ν. Μηασκόζος Τακτικοί συνεργάτες Αλέξης Ζήρας Σπύρος Κακουριώτης Ελένη Καρρά Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης Κώστας Μποτόπουλος Γιώργος Ξενάριος Όλγα Σελλά Ανταποκριτές Christopher Lees (Μπέρμινγκχαμ) Έλενα Παλλαντζά (Φρανκφούρτη) Maurizio De Rosa (Μπολώνια) Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης (Μόσχα) Κριτικογραφία Θοδωρής Πέρσης Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου Διαφημίσεις, Παραγωγή, Διανομή Α. Δ. Οικονομόπουλος & ΣΙΑ Ο.Ε. Συνδρομές Μιχάλης Βαλάσογλου Design director Χρήστος Σ. Τζοβάρας design9@hol.gr dtp Σοφία Μιχάλα msdesign@otenet.gr Εκτύπωση I. Μαυρίδης & ΥΙΟΙ Ο.Ε. ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία) ΔΙΑΒΑΖΩ Χαριλάου Τρικούπη 38, ΑΘΗΝΑ, 106 80 Τηλ.: 210 33 88 008-9, Fax: 210 33 88 006 e-mail: diavazo@otenet.gr

αφιέρω μα: 67. μ η τ ς ο ς α λ ε ξ α ν δ ρ ο π ο υ λ ο ς ι 6 8 . Π ρο λεγό μενα Ελένη Κ εχαγιόγλου | 70. Τα αρ ματω ­ μένα χρ όνια και τα χ ρ όνια τ η ς π ερίσ κεψ ης Α λ έ ξ η ς Ζ ή ρ α ς |

73. Α ν τό ν Τσέχαχρ -

Μ ήτσος Αλεξανδ ρό π ου λο ς: Μια συ­

ν άντησ η Έ ρη Σ ταυρ οπ ο ύλο υ|

78. «Π ανιά φ ορ τσ άτα» τη ς

π οίησης του Μ αντελσ τάμ στην α π όδοση το υ Μ ήτσου Α λ ε ξανδρόπ ουλου Ε υγενία Κ ρ ιτσ έφ σ καγια I

81■ Λ ίγα λόγια για

τα δ ύ ο τελ ε υ τα ία βιβ λία τ η ς « Β ιβ λιο θή κης του Μ ήτσου Α λ ε ξανδρόπουλου» Σ ό νια Ιλίνσκα για | Ε λένη Σ κά β δη |

85. Η πόλη θυμάται...

88.Εργογρ αφ ία Μ ήτσου Α λεξανδ ρό π ου -

λου

βιβλιοθήκες: 114. Κοζάνη: « Κ οβ εν τά ρ ειος» Β ιβ λιο­ θή κη Νόσος Χριστογιαννόπουλος

βιβλιοκριτική: 36 βιβλιοπαρουσίαση: 58 κριτικογραφία: 9 0

Θοδωρής Πέρσης

εκδόσεις της

Oft

Ε ΣΤΙΑ Σ

Χ Ρ Ο Ν Ι Α Β ΙΒ Λ ΙΑ

w w w .h e s t ia .g r · w w w .e s t ia b o o k s t o r e .g r

ΝΙΤΣΕ

Η ΓΕΝΝΗΣΗ Τ Η Σ Τ Ρ Α Γ Ω Δ ΙΑ Σ

"Η ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

ΝΙΚΟΣΦΩΚΑΣ: ΕΝΑΣ«ΑΝΑΦΟΡΙΚΟΣ» ΠΟΙΗΤΗΣ

ΚΑΙ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

ΑΝΔΡΕΑΣΜΠΕΛΕΖΙΝΗΣ

χρηςτοςΡμια? ςελλος

ΓΙΟΡΓΟΧΦΑΡΑΚΛΑΣ ΜΑΡΚΟΣ ΤΣΕΤΣΟΣ

ΕΣΤΙΑ

ΝΕΕΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΥΡΚΟΣ

Φ ιλ ο σ ο φ ία

ΣΤΙΓΜΕΣ III

ΝΙΤΣΕ Η γέννηση της τραγωδίας ή Ελληνισμός και απαισιοδοξία

Μετάφραση: Χρηστός Μαρσέλλος Εισαγωγή: Γιώργος Φαράκλας Επίμετρο: Μάρκος Τσέτσος, Πιερ Οσμά Ν ε ο ε λ λ η ν ικ έ ς μελέτες

ΑΝΔΡΕΑΙ Μ ΠΕΛΕΖΙΝΗΣ Νίκος Φωκάς: Ένας «αναφορικός» ποιητής Μ α ρ τυ ρ ίε ς -β ιο γ ρ α φ ίε ς

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΥΡΚΟΙ Ετιγμές III

δ σχόλια

θηκαν πέντε στους δέκα μεγαλύτερους να έχουν την έδρα τους στην Ευρώπη. Είναι ο βρετανικός Penguin ως τμήμα του Pearson Group, ο Random House που ανήκει στον Bertelsmann - ο μεγαλύτερος ίσως εκδότης στις Η.Π.Α.-, ο γαλλικός Hachette και η νέα είσοδος στον κόσμο των μεγάλων, ο ισπανικός Grupo Planeta, ακολουθούμενος από τον ιταλικό De

Το εκδοτικό μέλλον Το 2018 το ψηφιακό βιβλίο θα υπερκερά­ σει το έντυπο βιβλίο. Αυτό πιστεύει η πλειοψηφία των 845 εκδοτών και εκπρο­ σώπων τους που πήραν μέρος σε μια έρευνα σε σχέση με το βιβλίο, το Σεπτέμβριο 2009. Η έρευνα η οποία παρουσιάστηκε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης φανερώνει επίσης ότι το 80% των εκδοτών πιστεύουν ότι το ψηφιακό βιβλίο είναι μάλλον μία ευκαιρία παρά μία κρίση του βιβλίου. Πιστεύουν ακόμα ότι το βιβλίο πρέπει να συνδεθεί με άλλα πολιτιστικά προϊό­ ντα, όπως τα φιλμ, τα ηλεκτρονικά παιχνί­ δια και τη μουσική. Κατά τα άλλα, στη Φρανκφούρτη βρέθηκαν πολλοί περισσό­ τεροι μάνατζερς από εκδότες, που σημαί­ νει κυριαρχία της αγοράς.

Agostini. Την έρευνα «Global Ranking of the Publishing Industry» οργάνωσαν τα ομόλογα περιοδικά Uvres Hebdo, Buchreport, The Bookseller και Publishers Weekly.

M.

Q Κινέζα σιηΓερμανία Λίγο λιγότεροι από πέρυσι ήταν οι επισκέ­ πτες στη Διεθνή Έκθεση της Φρανκφούρ­ της, αλλά οι συμφωνίες ήταν πολύ

Μ.

περισσότερες. Σε αυτό συνετέλεσε και το ενδιαφέρον για τους Κινέζους, αφού η Κίνα, ως γνωστόν, ήταν τιμώμενη χώρα. Από τις 2.019 νέες συμφωνίες που κλεί­ στηκαν, οι 1.300 αφορούσαν τους Κινέ­

Q πέντε μεγάλοι ευρωπαία εκδότες

ζους εκδότες. Στη Γερμανία εκδόθηκαν 400 νέοι τίτλοι αφορούντες την Κίνα, ανάμεσα στους οποίους 160 ήταν μεταφράσεις από τα κινέζικα.

Σε μια άλλη έρευνα για τους μεγαλύτε­ ρους εκδοτικούς οίκους στον κόσμο βρέ­

Μ.

Athens Review o f Books Μετά το New York Review o f Books και το London Review o f Books, να και το Athens Re­ view of Books. Ο Μανόλης Βασιλάκης και ο Ηλίας Κανέλλης καταγίνονται πυρετωδώς στο να σχεδιάσουν το νέο ιδεολογικό - βιβλιοφιλικό περιοδικό που θα συνδυάζει το Διαβάζω με το Βήμα Ιδεών. Σε αναμονή, λοιπόν. Μ.

Ποιος είναι ο δημοφιλέστερος άγγλοςποηττής

Το δικαίωμα στη δυστυχία ναν και το στρες της επιτυχίας είχε πνίξει

Ο Τ.Σ. Έλιοτ βρέθηκε στην κορυφή μιας λίστας 30 άγγλων ποιητών, κερδίζοντας

τους ευημερούντες πολίτες, το μάρκετινγκ

τον τίτλο του δημοφιλέστερου άγγλου

του βιβλίου πρότεινε τα βιβλία αυτοβοή-

ποιητή. Οι υπόλοιποι εννιά στη δεκάδα είναι οι: John Donne, Benjamin Zepha-

'Οταν οι χρηματιστηριακοί δείκτες ανέβαι­

θειας με κύριο μοτίβο «πώς να γίνεις ευτυχισμένος, πώς να λύσεις τα ψυχολο­

niah, Wilfred Owen, Philip Larkin, William

γικά σου προβλήματα, πώς να κάνεις

Blake, William Butler Yeats, John Betje­

φίλους ...», γενικά πώς να είσαι ευτυχισμέ­

man, John Keats and Dylan Thomas. Ψήφισαν 18.000 βιβλιόφιλοι και η έρευνα

νος. Η νέα τάση στην αγορά του βιβλίου,

ανακοινώθηκε την Εθνική Ημέρα Ποί­

την εποχή της κρίσης, όπως διαφάνηκε

ησης, 8 Οκτωβρίου 2009. Θα είχε ενδια­

στην Έκθεση της Φρανκφούρτης είναι

φέρον να δούμε μια αντίστοιχη ελληνική

«το δικαίωμα στη δυστυχία». Δεν χρειάζε­

λίστα σε μεγάλο δείγμα αναγνωστών.

ται να είσαι ευτυχισμένος, μάθε να ζεις με τη δυστυχία σου, χωρίς χρήματα, χωρίς φίλους, χωρίς οικογένεια... Δυστυχώς, η αγορά και στην ευημερία και στην κρίση θα έχει πάντα τις εύκολες, αλλά όχι απα­ ραίτητα σωστές, λύσεις. Μ.

ΜεταιχΜίο (]) β ιβ λ ία

α ιχ μ ή $

Δεν φ οβά μαι. Επιστρέφω από τη ν Κόλαση. Τι μπορεί να φ ο β η θ ε ί κανείε περισ σότερο από αυτό; Τ ο μ ό νο πράγμα που μπ ορεί να με νικ ή σ ει είνα ι οι ίδ ιο ι μου ο ι εφ ιάλτεε. Τη νύ χτα ο κό σ μ ο * γ εμίζει πάλι μ ε Ά ρ π υ ιε ϊ που ο υ ρ λ ιά ζ ο υ ν κι ε τ ο ιμ ο θ ά ν α τ ο ι που β ο γ κ ά ν ε. Ο σ φ ρ α ίν ο μ α ι τη ν α η δ ια σ τικ ή μ υ ρω διά του θ ε ια φ ιού . Ένα δάσοδ από ψυχέδ με κυκλώ νει. Τη νύχτα ξα ν α γ ίν ο μ α ι π αιδί κι εκλιπ αρώ το ν κόσ μο να μη με καταβροχθίσ ει. Τη νύχτα τρέμω σ ύ γ κ ο ρ μ ο * και ικετεύω το ν π ατέρα μο υ να έρθει. Τ σ ιρ ίζω , μ υ ξο κ λ α ίω , κλ α ίω γο ε ρ ά . Οι άλ λ ο ι α υ τό θα τ' ο ν ό μ α ζ α ν εφ ιά λτη , εγώ opoos ξέρω noos δ εν ε ίνα ι κάτι τέτοιο. Δ ιό­ Γκοντε

jj? j

Η πύλη

Γ

της Κόλασης?,

ΛΟΡΑΝ ΓΚΟΝΤΕ

λ ο υ δ εν θα με φ ό β ιζ α ν τα ό ν ε ιρ α ή τα

Η π ύλη

ορ ά μ α τα . Ξέρω πω* όλα α υ τά είνα ι α λ η ­

m s KoAaons

θινά . Απ οκεί έρχομαι, y j

μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α

m

0 Λοράν Γκοντέ πραγματεύεται το ζήτημα Tns

, :

Υ

απώλεια* και αντιπαραθέτει στον θάνατο έναν από tous πιο δ υ ν α το ύ * μ ύ θ ο υ* Tns ιστορία* Tns ανθρω πό τητα *, τη ν κάθοδο στον Αδη . wO

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ Ι Ε ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

www.m etaixtnio.gr

διοχόλια

Μπα... Κάποιο λάθος θα έγινε... Άλλος θα είναι... Συγγραφείς στην Π ά φ α Ο θεσμός έπιασε και συνεχίζεται. Στην Πάτρα θα γίνει και φέτος η 2η Συνάντηση Πεςογράφων από τις 6 έως τις 8 Νοεμβρίου με τιμώμενο πρόσωπο τον Μένη Κουμανταρέα. Οργανωμένη από το περιοδικό δια@πολιτισμός, την Ένωση Φιλολόγων και το Διαβάζω, είναι οργανω­ τικά πληρέστερη από πέρυσι. Φιλοδοξεί να αναδείξει τους συγγραφείς μέσα από μεγάλες θεματικές ενότητες για να προκαλέσει το διάλογο. Οσοι βρεθείτε στην περιοχή είστε ευπρόσδεκτοι.

Ο λόγος για τον πάλαι ποτέ Πρόεδρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, κ. Παναγιώτη Νικολόπουλο που πρόσφατα διορίστηκε ως Αντιπρόεδρος στο Δ.Σ. του ΕΚΕΒΙ. Μα καλά... Δεν υπήρχαν άνθρωποι του πνεύ­ ματος, του πολιτισμού και των γραμμά­ των για να τοποθετηθούν σ’ αυτήν τη θέση; Νεότεροι και με καθαρότερο μυαλό και, ίσως, χωρίς «βεβαρημένο» πα­ ρελθόν; Ποιος είναι, όμως, ο κ. Νικολόπουλος; Το 1981 που ανέβηκε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, γύριζε με πράσινο κου­ στούμι και πράσινη γραβάτα μέσα στους διαδρόμους του ΥΠΠΟ, καμαρώνοντας σαν παγόνι. Ίδε, λοιπόν, ο άνθρωπος! Αλήθεια, θα ζήσουμε, για άλλη μια φορά, τέτοιες μεγάλες στιγμές και στο ΕΚΕΒΙ; Γιώργος Δαρδανός

Adieu, Aurevoir! Το θρυλικό Aurevoir στην Πατησίων, που είναι ο δρόμος-σύζυγος, όπως η Καλλιδρομίου είναι ο δρόμος-ερωμένη, μάθαμε ότι κλείνει. Σ ’ αυτήν την κόγχη της πόλης, σ’ αυτόν το μειλίχιο μυχό, έχουν πιει τα ποτήρια τους άνθρωποι σαν τον Κούλη Στολίγκα και τον Ντίνο Ηλιόπουλο, που τόσο άδολο γέλιο σε τόσες γενιές πρόσφεραν, όπως ο Περικλής Κοροβέσης και ο Γιώργος Καραβασίλης, φίλοι και τρυφεροί συμπότες, της γραφής ρέκτες, μα και του Βάκ­ χου πρωτοπαλίκαρα, όπως ο Στέφανος Ροζάνης, νεορομαντικός και λάτρης της μελωδίας των λέξεων, και, last but not least, αν είναι δυνατόν!, ο Μέγας Φρανκ Σινάτρα. Και μόνο μια απλή παράθεση ονομάτων όσων το βλέμμα μου συνάντησε στο Aurevoir τα λίγα τελευταία χρόνια, και όσων η φωνή μελώδησε στ’ αυτιά μου, πότε συζητώντας για την ποίηση του Borges και πότε για τον κινηματογράφο του Jacques Tati, πότε για την ποιότητα του ιρ­ λανδέζικου ουίσκι και πότε για το σκάκι του Μπόμπι Φίσερ, αρκεί για να συνθέσει ένα από τα ομορφότερα ποιήματα του κόσμου: Λεοντάρης, Δαράκη, Κόκκαλη, Κουσουρής, Παγκαλιά, Σταθόπουλος, Λυμπέρη, Ζηργάνος, Κουτσουρέλης, Τριάντης, Πετροπούλου, Φατούρος, Χατζηαντωνίου, Παυλόπουλος, Μουλάκη, Αναστασόπουλος, Γουδέλης, Χρηστίδης, Οικονομίδης, Μαθιουδάκη, Πολιτάκης, Κουρκουνάκης, κι Εκείνη, η Λατρεμένη, η Λατρευτή, και η Λατρεύουσα. Τι μελωδία!

ΓΊώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

σωπα δεν θεωρήθηκαν αμιγώς λογοτε­ χνικά και κάποια άλλα πολύ παλιωμένα. @ Κινητικότητα επικρατεί σ’ έναν από τους

Δύο ακόμα περιοδικά κυοφορούνται. Το

παλαιότερους εκδοτικούς οίκους της Αθή­

ένα, διαδικτυακό, με επίκεντρο κριτικούς

νας, απ’ όπου στελέχη έφυγαν ή ετοιμά­

απογευματινής εφημερίδας με σκοπό την

ζονται να φύγουν, αφού, όπως λέγεται, τα

διακίνηση ιδεών. Το άλλο, έντυπο, από

πράγματα δεν πάνε τόσο καλά εκεί. Είναι

ποιητές και πανεπιστημιακούς με κλίση

ένας από τους πολλούς εκδότες που ζορί­

προς τη φιλολογική θεωρία και κριτική.

ζονται το τελευταίο διάστημα... @ Θεωρεί­ ται ένας από τους πλέον μεταφρασμένους

Να, που οι δύσκολοι καιροί δεν απογοη­ τεύουν, αλλά ενίοτε εμπνέουν. @ Επεισο­

έλληνες συγγραφείς σε πολλές χώρες του

διακή αναμένεται η επιστροφή του Αλέξη

κόσμου, παρότι στην εγχώρια αγορά δεν

Πάρνη με ένα ογκώδες μυθιστόρημα με

κατατάσσεται ούτε καν στα καλά ονόματα.

τίτλο Η Οδύσσεια των Διδύμων (Καστανιώ-

Παρ’ όλα αυτά, οι πληροφορίες -σ α ς δια-

της) όπου εξιστορείται (και δικαιολογείται;)

βεβαιώ ότι είναι έγκυρες- λένε ότι έχει τον τρόπο του να βρίσκονται τα βιβλία του,

η πολιτική Ζαχαρώδη. Στο μυθιστόρημα ο

που καλύπτουν πολλά είδη του γραπτού

τους κομουνιστές, αντικομουνιστή τον χα­ ρακτήριζαν- σήμερα γίνεται αποδεκτός

λόγου, στις προθήκες και στον κατάλογο πολλών ξένων εκδοτών. Μερικοί άνθρωποι είναι καπάτσοι, δεν μπορώ να πω... @

συγγραφέας -κόκκινο πανί παλιότερα για

από το ΚΚΕ λόγω της νέας του γραμμής. Μάλλον θα προκαλέσει θύελλες.

Ακούστηκε πολύ γκρίνια για την αντιπρο­ σωπεία που πήγε στη Σερβία. Κάποια πρό­

Μεταιχινιιο (!)

"Evas o o u n 6 o s no X im s δ ο λ ο φ ο ν ή θ η κ ε otis ΗνωμένεΒ Π ο λ ιτ ε ι^ . Δ εν ή τα ν όπ ο /os κ ι ό π ο /os, δ εν δ ο λ ο φ ο ν ή θ η κ ε ό π ο υ κ ι ό π ο υ και απ ό ό π ο ιο ν κ ι ό π ο ιο ν . Επ ρόκειτο γ ια έ ν α ν ευρ έω ς γ ν ω σ τό κ ρ ιτ ικ ό λ ο γ ο τ ε χ ν ία , που π έρα σε σ το ν ά λ λ ο κ ό σ μ ο π ρ ιν απ ό πέντε ώρεΞ σ το α ε ρ ο δ ρ ό μ ιο του Ν ιο ύ α ρ κ έξω απ ό τη Νέα Υ ό ρ κ η . Β α σ α ν ίσ τη κ ε θη ρ ιω δ ώ ε απ ό έ ν α ν π ο λ υ ά σ χ ο λ ο κατά σ υ ρ ρ ο ή ν δ ο λ ο φ ό ν ο , το υ ο π ο ίο υ η δ ρ ά σ η έχει α ρ χ ίσ ε ι εδ ώ και δ ύ ο δεκαετίε5. [.. . ] Π λ η ρ ο φ ο ρ ίε 5 απ ό το FBI pas λ έν ε ότι ο δ ο λ ο φ ό ν ο $ πήρε τη θ έ σ η το υ κ ρ ιτ ικ ο ύ λ ο γ ο τ ε χ ν ία σ το α ε ρ ο π λ ά ν ο . Α υ τή τη σ τιγ μ ή ε ίν α ι εη ι-

Μ Ι Σ Ο Ι ΚΑΙ ΑΙΜΑ

Α Ρ Ν ΕΝ ΤΑ Λ

Mioos και αίμα

Β ά τ η ί Tns n m o n s SK 90 4, η ο π ο ία φ τά ν ε ι σ τ η ν Α ρ λ ά ν τ α σε λ ιγ ό τ ε ρ ο απ ό μία ώ ρα. y y

Έ ν α αριστοτεχνικό θρίλερ με πολιτικές προεκτάσεις.

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

www.metaixmio.gr

6:από μήνα σε μήνα ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ ΣΕΛΛΑ

Και τι δ ε ν είχε ο π ε ρ α σ μ έ ν ο ς Ο κ τ ώ β ρ ιο ς . Β ρ α β ε ία (ό π ω ς κ ά θ ε χ ρ ό ν ο τ έ ­ το ιο μ π να ) λ ο γ οτε χν ικ ά διεθνπ, π ο υ μ α ς υ π ο δ ε ικ νύ ο υ ν ν έ ο υ ς τ α λ α ν τ ο ύ ­ χ ο υ ς σ υ γ γρ αφ είς π ε π ιβ ρ α β εύ ο υ ν τπ ν π ο ρ ε ία ά λλω ν, εκδ π λώ σ εις, ε κ δ ό σ εις (διαρκείς, δ ε ν π ρ ο λ α β α ίν ο υ μ ε ν ’ α νο ίγ ο υ μ ε φ α κ έ λ ο υ ς), και φ υ ­ σ ικ ά έ ν α ν έ ο Υ π ο υ ρ γ ό σ τ ο υ π ο υρ γείο Π ο λιτισ μ ο ύ , τ ο ν Π α ύ λ ο Γ ε ρ ο υ λ ά νο . Έ ν α υ π ο υρ γείο έγινε τ ώ ρ α Π ο λ ιτισ μ ο ύ και Τ ο υ ρ ισ μ ο ύ . Έ ν α ν ν έ ο Υ π ο υ ρ γ ό α π ό τ ο ν ο π ο ίο , μέχρι τπ σ τίγ μ α π ο υ γ ρ ά φ ετα ι π σ τ ά λ α , δ ε ν εί­ χ α μ ε ά λ λ ο δ είγμ α γρα φ π ς, σ κ έ φ π ς π δ ρ ά σ π ς π α ρ ά μ ό ν ο τπ ν ομιλία το υ σ τις π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ικ έ ς δ ο λ ώ σ ε ις τπ ς ν έ α ς κ υ β έ ρ ν π σ π ς σ τ π Β ουλπ , σ τπ ν ο π ο ία είπε ότι θ α σ τπ ρίξει τπ ν ελλπνικά δ π μιουργία σ ε ό λ ο υ ς το υ ς τ ο ­ μείς. Σ τ ο ν τ ο μ έ α τ ο υ βιβλίου, π ά ντω ς, είναι α ρ κ ε τ ά τ α θ έ μ α τ α π ο υ π ερι­ μ έ ν ο υ ν τα κ το π ο ίπ σ π , με π ρ ώ τ ο εκείνο τπ ς ε π α ν έ ν α ρ ξ π ς το υ π ρ ο γ ρ ά μ μ α τ ο ς ε νίσ χ υ σ π ς μ ε τ α φ ρ ά σ ε ω ν ελλπνικώ ν έ ρ γ ω ν σ ε ξέ ν ε ς χ ώ ρ ε ς. Είναι σ ίγ ο υ ρ ο ότι τ ο ε π ό μ ε ν ο δ ιά σ τπ μ α δ ε ν θ α είναι κ α θ ό λ ο υ β α ­ ρε τό .

23Σεπτεμβρίου

7 Οκτωβρίου

7 Οκτωβρίου

Τελευταίες προεκλογικές μέρες και πολλές από τις δραστηριό­ τητες έχουν μετατεθεί μετά τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου. Μία γεύση των νέων εκδηλώ­ σεων λόγου του Μεγάρου Μου­ σικής, του προγράμματος Megaron Plus, είχαμε από την ανακοίνωση του προγραμματι­ σμού του. Έτσι, ο κύκλος της ποίησης φιλοξενεί φέτος εκ­ προσώπους της γενιάς του 70: την Τςένη Μαστοράκη (στις 24 Νοεμβρίου) και τον Διονύση Καψάλη (στις 10 Δεκεμβρίου). Και οι δύο ποιητές με σημαν­ τική και πολύπλευρη κατάθεση στο χώρο των ελληνικών γραμ­ μάτων.

Η νέα κυβέρνηση ορκίστηκε και την ίδια μέρα ο νέος Υπουργός Πολιτισμού και Του­ ρισμού, Παύλος Γερουλάνος, έφτασε στην οδό Μπουμηουλίνας και παρέλαβε από τον προ­ ηγούμενο Υπουργό, Αντώνη Σαμαρά. Ήταν μία εντελώς δια­ φορετική παράδοση, χωρίς λό­ γους, κοινό και χειροκροτή­ ματα. Ο Π. Γερουλάνος (συνοδευόμενος από την Αντςελα Γκερέκου) συνάντησε τον Α. Σαμαρά στο γραφείο του. «Εί­ ναι μεγάλη μας χαρά που είμα­ στε σήμερα εδώ», είπε και έδωσε ραντεβού εν καιρώ στους δημοσιογράφους για ανακοινώσεις.

Ήταν η σειρά του νέου, κομ­ ψότατου Ινστιτούτου Θερβάντες να φιλοξενήσει την τελετή απονομής των βραβείων μετά­ φρασης που διοργανώνει κάθε χρόνο το ΕΚΕΜΕΛ, με τη συμ­ βολή των ξένων μορφωτικών ινστιτούτων στη χώρα μας. Οι επιτροπές επέλεξαν: την Αθηνά Κακούρη για τη μετά­ φραση του βιβλίου του Κάρο­ λου Ντίκενς Το μυστήριο του Έντουιν Ντρουντ (Εστία). Τον Αχιλλέα Κυριακίδη για το βρα­ βείο γαλλόφωνης μετάφρασης και το βιβλίο Στο cafe της χα­ μένης νιότηςτου Patrick Modiano (Πόλις). Τον Ιάκωβο Κοπερτί για τη μετάφραση γερμα­ νόφωνης λογοτεχνίας και το βιβλίο Η Βίβλος του διαβόλου του Richard Dubell (Λιβάνης).

Την Έφη Γιαννοπούλου για τη μετάφραση ισηανόφωνης λο­ γοτεχνίας και το βιβλίο του Κάρλο Φουέντες Κονστάνσια και άλλες ιστορίες για παρθέ­ νους (Άγρα) και την Μαρία Οικονομίδου για τη μετάφραση από τα ιταλικά του βιβλίου του Ρομπέρτο Σαβιάνο Γόμορρα (Πατάκης).

7 Οκτωβρίου Wolf Hall είναι ο τίτλος του βι­ βλίου για το οποίο η συγγρα­ φέας του, Χίλαρι Μαντέλ, τιμή­ θηκε με το φετινό βραβείο Man Booker, το μεγαλύτερο

λογοτεχνικό βραβείο στη Βρε­ τανία. Το βιβλίο θα κυκλοφο­ ρήσει στα ελληνικά από τις εκ­ δόσεις «Πάπυρος» και η επι­ τροπή στο σκεπτικό της είπε ότι εηέλεξε το βιβλίο για «την αφηγηματική του τόλμη και το στήσιμο των σκηνών του, τη λάμψη που κρύβεται σε κάθε του λεπτομέρεια» .To Wolf Hall είναι ιστορικό μυθιστόρημα και διαδραματίζεται στην αυλή των Τυδόρ, στην Αγγλία του 1520. Πρόκειται για την ιστορία της ανόδου του Τόμας Κρόμγουελ, γιου ταπεινού σιδερά, ο οποίος, με όπλο τη θέληση και την ευφυΐα του κατορθώνει να

γίνει ένα από τα πρόσωπα-κλειδιά του Ερρίκου Η’ και να συν­ δέσει το όνομά του με τη Με­ ταρρύθμιση στην Αγγλία.

8 Οκτωβρίου Επιλέγει τις εκπλήξεις η Σουη­ δική Ακαδημία τα τελευταία χρόνια. Μετά το Γάλλο Λε Κλεζιό πέρυσι, που τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, φέτος η μεγαλύτερη βράβευση στο χώρο της λογοτεχνίας διε­ θνώς δόθηκε σε μία γερμανίδα ποιήτρια, ρουμανικής καταγω­ γής, τη Χέρτα Μίλερ, που γεν­ νήθηκε και έζησε για 34 χρόνια

ΜεταιχΜίο (]) Β ιβ λ ία α ιχ μ ή ς Η α νο ιχτή πόρτα ήτα ν λ ίγα μ ό ν ο μέτρα μ α κρ ιά, και πιο πέρα ή τα ν ο έξω κόσμος, α φ ύ σ ικ α α ν ε­ πηρέαστος απ' ο τιδή π ο τε σ υ ν έ β α ιν ε μες στο ε γ κ α τα λ ελ ειμ μ έν ο σ ν ο υ κ ερ ά δ ικ ο . Δ ύ ο μ ε γαλό σ ω μο ι άντρες είχα ν σ ω ρια σ τεί γεμ ά τοι αίμ α τα στο π ά τω μ α .Ά λ λ ο ι τέσσερις κ ά θ ο ν τα ν σε καρέκλες, δ εμ έν οι χ ειρ οπ όδ α ρα .Έ να ς πέμπτος σ ερ ν ό τα ν σ α ν φ ίδ ι προς τ η ν πόρτα, β ο γκώ ντας απ' τη ν π ροσπάθεια. Η κοπ έλα του π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε να τ ο ν ε μ ψ υ χ ώ σ ει φ ω ν ά ζο ν τα ς , καθώ ς ο ά ν τρ α ς που το ν φ ώ ν α ζα ν Μ ίσ ο ς π ρ οχ ώ ρη σ ε, έ δω σ ε μια και έκ λ εισ ε τη ν π όρτα σε όλες το υ ς τις ελπίδες και σ ' ό λ α τ ους τα ό ν ειρ α , τρ α ­ β ώ ν τα ς τ η ν κ α ρ έκ λ α και το ν κ ά το χ ό της σ την α ρ χ ικ ή γ ρ α μ μ ή , y ^

ΙΑ Ν PAN ΚΙ Ν

α σ τυ ν ο μ ικ ό μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α

Με τη γνω στή του μαεστρία ο δημιουργός του επιθεωρητή Ρέμπους στήνει ένα εξαιρε­ τικό θρίλερ με κινηματογραφικό ρυθμό.

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

www.metaixmio.gr

δ:από μήνα σε μήνα

στη Ρουμανία του Τσαουσέσκου, αντιμετώπισε τη λογο­ κρισία των καθεστώτων εκεί­ νων και διέφυγε στη Γερμανία δύο χρόνια μετά την πτώση και την κατάρρευση του καθεστώ­ τος. Όλοι σκέφτηκαν ότι η Σουηδική Ακαδημία είχε στο νου της τα 20 χρόνια που συμ­ πληρώνονται φέτος από την πτώση του Τείχους του Βερολί­ νου, στις 9 Νοεμβρίου, ημερο­ μηνία που συνδέεται εμβληματικά με την πτώση των καθε­ στώτων του πάλαι ποτέ υπαρ­ κτού σοσιαλισμού. Η Σουηδική Ακαδημία θεωρεί ότι η Χέρτα Μίλερ έχει την ικανότητα «να αναδεικνύει το τοπίο των κυνη­ γημένων» και να γράφει «με την πύκνωση της ποίησης και την ειλικρίνεια της πρόζας». Στα ελληνικά πάντως είχε κυ­ κλοφορήσει πολύ παλιά ένα βι­ βλίο της από τις εκδόσεις «Ηρόδοτος».

8 Οκτωβρίου Η Σαρλότ Ράμπλινγκ αυτή τη φορά δεν ήρθε στην Ελλάδα για την πρεμιέρα κάποιας ται­ νίας, αλλά για να απαγγείλει ποιήματα του Καβάφη, σ’ έναν ποιητικό διάλογο ανάμεσα στην ελληνική και στη γαλλική γλώσσα. Τα ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη μετέφρασε στα ελλη­ νικά η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ και η Σαρλότ Ράμπλινγκ «συνο­ μίλησε» ποιητικά με τον έλληνα ηθοποιό Πολύδωρο Βογιατζή. «Δεν γνώριζα από πριν τον Καβάφη», είπε η γνωστή ηθοποιός στη συνάντησή της με δημοσιογράφους, «αλλά

ήταν για μένα μία πραγματική αποκάλυψη. Όσοι πήγαν στην εκδήλωση, ανάμεσά τους και ο Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου με τη σύζυγό του, πέρασαν πολύ ωραία.

12 Οκτωβρίου Φάγαμε μαζί του ένα μεσημέρι του Οκτωβρίου, στο κέντρο της Αθήνας. Ο γάλλος ιστορι­ κός Συλβαίν Γκουγκενέμ έγραψε πριν από 2 χρόνια πε­ ρίπου το βιβλίο Ο Αριστοτέλης στο Μ ον Σεν Μισέλ στο οποίο ανατρέπει τη μέχρι σήμερα ισχύουσα άποψη ότι η αρχαία ελληνική γνώση πέρασε στη Δύση μέσω των Αράβων. Στα ελληνικά η έκδοση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ολκός και ήδη έχει συναντήσει το ελλη­ νικό κοινό της και έχει απασχο­ λήσει τον τύπο με άρθρα, κριτι­ κές και συνεντεύξεις του συγ­ γραφέα. Είναι ένα βιβλίο και μία άποψη που έχει χωρίσει την πανεπιστημιακή κοινότητα στη Γαλλία σε στρατόπεδα, αφού, όπως μας εξήγησε ο Συλβέν Γκουγκενέμ, ακουμπάει πάνω σε ζητήματα που σήμερα απασχολούν τη Γαλλία: την αν­ τίληψη της αποικιοκρατίας και τα επακόλουθά της και τη με­ τανάστευση.

12 Οκτωβρίου Ήταν μία μεγάλη γιορτή στο θαυμάσιο χώρο του Metropolis για τα 500 (ναι έφτασαν τα 500 τεύχη) του περιοδικού που μας στεγάζει, του Διαβάζω. Και ήταν πραγματικά ένα προσκλη­ τήριο σε όλες τις γενιές συγ­

γραφέων, εκδοτών, κριτικών, δημοσιογράφων, όλων όσοι τα τελευταία χρόνια ασχολούνται με διάφορους τρόπους με το χώρο του βιβλίου. Μία τέτοια γιορτή δεν θα μπορούσε να μην έχει ένα εμβληματικό πρό­ σωπο για να τιμήσει τα ελλη­ νικά γράμματα: ο ποιητής Τί­ τος Πατρίκιος τιμήθηκε για την πορεία του στην ποίηση από τους ανθρώπους του βιβλίου, που γέμισαν με αγάπη και διά­ θεση συνάντησης το χώρο του Metropolis. Άντε και στα 1.000 τεύχη!

19 Οκτωβρίου Ο Κλαούντιο Μάγκρις, ο συγ­ γραφέας του Δούναβη βραβεύ­ τηκε από τους γερμανούς εκ­ δότες με το Βραβείο Ειρήνης, ένα βραβείο που απονέμεται κάθε χρόνο στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης.

26 Οκτωβρίουιη Νοεμβρίου Το ελληνικό βιβλίο ταξίδεψε για λίγες μέρες μέχρι το Βελι­ γράδι, αφού η Ελλάδα ήταν τι­ μώμενη χώρα στην 54η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Βελιγραδιού. Μία παρουσία που δεν είναι κα­ θόλου τυπική, αφού η Σερβία μεταφράζει κάθε χρόνο πολλά ελληνικά βιβλία, πάνω από 30, με την τιτάνια προσπάθεια κά­ ποιων ανθρώπων που αγαπούν και τις δύο χώρες και τις δύο λογοτεχνίες. Δεκατρείς έλληνες συγγραφείς και 40 εκδότες πή­ ραν μέρος στις εκδηλώσεις της Έκθεσης. ■

D a vid G alula

ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ένα απο τα καλύτερα έργα για την καταστολή των εξεγέρσεων. Αναλύονται οι

δηλωμένη τοποθέτηση του συγγραφέα στο πλευρό της αντεπανάστασης διόλου δεν μειώνει τη νηφαλιότητα της ανάλυσής του και την ακρίβεια των παρατηρήσεων του. Το έργο αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο τόσο στον αντεπαναστάτη όσο και στον επαναστάτη, στον οποίο δείχνει την προοπτική του αντιπάλου και τη διαφορετική προσέγγιση των πραγμάτων.

ISBN: 978-960-210-564-1

M a rily n Β. Y oung

01 ΠΟΛΕΜΟΙ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ 1 9 4 5 -1 9 9 0 Το βιβλίο εξιστορεί τον τριακονταετή βιετναμικό πόλεμο και τον τοποθετεί μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο. Αναλύεται η αμερικανική ψυχροπολεμική ιδεολογία, επισημαίνονται οι εμμονές και τα σημαντικά λάθη της. Εξετάζονται επίσης οι σημαντικές πολιτικές αποφάσεις που ενέπλεξαν όλο και περισσότερο τις ΗΠΑ και οδήγησαν τελικά στην ήττα.

ISBN: 978-960-210-537-5

εκδόσεις οδυσσέας ΑΝΔΡΕΑ ΜΩΡΑΪΤΗ 3 ,11 4 71 ΑΘΗΝΑ · Τηλ. 210 36 25 575 · Fax 210 36 48 030

www.odisseas.gr · info@odisseas.gr

ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

ιδιομορφίες του ανορθόδοξου πολέμου και προτείνονται συγκεκριμένες στρατηγικές και τακτικές ενέργειες. Η εξαρχής

F courier

Λάβαμε πολλά γράμματα και email με ευχές για τα 500 τεύχη του περιοδι­ κού μας. Ευχαριστούμε όλο τον κόσμο. Έρικα Αθανασίου, Κηφισιά, να

είμαστε καλά και να ευχόμαστε να έχουμε λαθραναγνώστες που θα μας «κλέβουν» από τις εισόδους των πολυκατοικιών το Δ ια­ βάζω. Ίσως είναι η μόνη κλοπή που το δικαστήριο θα την επιβραβεύσεΐ. Κυριάκο Π. Κυριάκου, Αμμόχωστος, Κύπρος, μας συγκινήσατε. Είστε το είδος το υ βιβλιοπώλη που αγαπάμε και σεβόμαστε. Ευχόμαστε και η τρίτη γενιά να συνεχίσει το καλό βιβλιοπωλικό σας έργο.

Κ. Μπούρα, ευχαριστούμε για τις ευχές σας. Αγγελική Βουλουμάνου, ελπίζω κι εγώ να μας εκπλήξουν (θετικά, πάντα) τα νέα στελέχη του υπουρ­ γείου Πολιτισμού. Κοντός ψαλμός, που έλεγαν και οι παλιοί. Β. Π. Καρα-

Υίάννπ, έρχομαι καθυστερημένα να σε ευχαριστήσω για το ωραιότατο ποίημά σου εμπνευσθέν από την τελετή των Βραβείων Διαβάζω. Ελπίζω και του χρόνου να μας γράψεις κάτι εξίσου σκωπτικό, έτσι θα έχουμε τπ χαρά να σε δούμε στην Αθήνα. Ά ντη Ρο­ δίτη, Κύπρος, δεν νομίζω ότι η λογοτεχνία στην Κύπρο συνδέεται μόνον με την ιστορική αλήθεια και πως όλοι οι εκτός Κύπρου λογοτέχνες αγνοούν ή και μεταλλάσσουν αυτή την αλήθεια. Δεν ξέρω ποια πικρία σας οδήγησε σε αυτό το συμπέρασμα. Ευτυχώς, τέχνη και ιστορική επιστήμη είναι διακριτές, αλλιώς θα είχαμε μπλεξίματα. Στάθη Κομνηνέ, Αργυρούπολη, ευ­

χαριστώ για τη συλλογή που μου στείλατε. Η γνώμη μου μάλλον δεν παίζει σπουδαίο ρόλο, καλύτερα να ζητήσετε γνώμη από κά­ ποιον παλιότερο ποιητή. Ειρήνη Λαμπιδώνη, έλαβα το βιβλίο σας κι ε υ­ χαριστώ. Σας σημειώνω ότι οικονομικές δυσκολίες υπάρχουν και στο χώρο μας. Γιάννπ Παπαγεωργίου, Κατερίνη, ευχαριστώ για την ποιητική συλλογή που μου στείλατε. Και μόνον όσα έχετε κάνει μέχρι στιγ­ μής είναι άξια συγχαρητηρίων. TEAK Νομού Ημαθίας, ευχαριστούμε για το CD με τα τραγούδια τω ν αναστενάρηδων από το συγκρότημα «Κωστελήδες». Φοβάμαι ότι θα γίνουν σουξέ, μια και πρόκειται να μας «ψή­ σουν» και άλλο οικονομικά. Κώστα Καρτσάκπ, ευχαριστώ για το

ποίημά σας.

Υγιαίνω το αυτό επιθυμώ και δι’ υμάς.

Ο αναγνώστης

Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΟΓΗ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Προστατεύουμε το βιβλίο όταν δεν επιτρέπουμε σε φωτοτυπικά καταστήματα, σε Ιδρύματα Ανώτερης και Ανώτατης εκπαίδευσης, σε σχολεία, φροντιστήρια και βιβλιοθήκες κα αναπαράγουν -χωρίς άσεισ­ το περιεχόμενο

ΦΩΤΟΤΥΠΗΣΗ-ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟ0ΗΚΕΥΣΗ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ www.osdel.gr, info@osdel.gr, Τπλ.: 210 3626056

δ : ρεπορτάζ

Η γιορτή

για τα 500 τεύχη του Διαβάζω ιορτάστηκαν το βράδυ της Δευ­ τέρας, 12 Οκτωβρίου, στη σκηνή του Metropolis Live Stage, τα 33 χρό­ νια του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ. Την

Γ

ίδια βραδιά τιμήθηκε ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος, στον οποίο είναι αφιερω­ μένο και το 500ό τεύχος του περιο­ δικού. Για την εκδοτική πορεία του περιοδι­ κού μίλησε ο εκδότης του Γιώργος Γαλάντης, κάνοντας μια αναδρομή στις περιόδους του περιοδικού και

Πατρικίου, τα οποία είναι π αμφιβο­ λία, ο ερωτισμός, π τρυφερή σχέση με τις ανθρώπινες δυσκολίες, η αφηγηματικότητα. Το λόγο στη συνέχεια πήρε ο ποιητής Γιάννης Βαρβέρης αναφερόμενος

στην

αγαπητική

σχέση του Τίτου Πατρικίου με την ποίηση. Τις ομιλίες έκλεισε ο κριτι­ κός λογοτεχνίας Δημήτρης Ραυτόπουλος, αναφερόμενος σε προσωπι­ κές στιγμές με τον ποιητή την εποχή της Επιθεώρησης Τέχνης, τονίζοντας

αναφέροντας ότι το περιοδικό με τπ στάσπ του και τπν προσφορά του

ιδιαίτερα τον κοινό τους αγώνα εναν­ τίον όλων όσοι ήταν δεσμευτικοί και

αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι που μαζί με άλλα συνθέτουν το πορτρέτο μιας γενιάς, της γενιάς που δραστη­

δογματικοί έναντι της ποίησης.

ριοποιήθηκε μετά τη μεταπολίτευση. Η συγγραφέας Μάρω Δούκα στην ομιλία της για τα 500 τεύχη του ΔΙΑ­ ΒΑΖΩ θυμήθηκε σκηνές από την

Ο ηθοποιός Γρπγόρπς Βαλτινός διά­ βασε το ανέκδοτο ποίπμα του Τίτου Πατρικίου «Το σπίτι μου», το οποίο

πρώτη περίοδο του περιοδικού, με τον τότε εκδότη του Περικλή Αθα-

περιέχεται στο 500ό αυτό τεύχος του περιοδικού. Στο πιάνο τον συνο­ δέυσε ο συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης. Ανέκδοτα ποιήματα του ποι­ ητή διάβασε η ηθοποιός Γεωργία

νασόπουλο και τους συγγραφείς της εποχής που τον στήριζαν. Τόνισε με

Ζώπ. Την εκδήλωση παρουσίασε π νεαρή ηθοποιός Ευγενία Ζέκερη. Η

έμφασπ ένα τμήμα από τον πρόλογο του πρώτου τεύχους, όπου αναφε­

βραδιά έκλεισε με τον Τίτο Πατρίκιο να διαβάζει κάποια από τα ανέκδοτα

ρόταν ότι «το περιοδικό απευθύνεται στους βιβλιόφιλους αλλά είναι αφιε­ ρωμένο σε όλους εκείνους που δεν

ποιήματά του και συγκινπμένος να ευχαριστεί το περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, όπως και τον κόσμο που τον τίμησε

διαβάζουν».

με την παρουσία του.

Για τον Τίτο Πατρίκιο μίλησε ο Γιάν­ νης Ν. Μπασκόζος, διευθυντής του περιοδικού τα τελευταία 4 χρόνια,

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν πολ­

που επιμελήθπκε το αφιέρωμα, και στάθηκε κυρίως στη σχέση της ποί­ ησης του Πατρικίου με τους νέους. Συγκεκριμένα, τόνισε τα στοιχεία που ευαισθπτοποιούν τους νέους όταν διαβάζουν την ποίηση του Τίτου

λοί συγγραφείς, πανεπιστημιακοί, εκ­ δότες, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, πολιτικοί, ηθοποιοί, φί­ λοι και συνδρομπτές του περιοδικού, όπως οι Μένπς Κουμανταρέας, Αγγε­ λος Δεληβοριάς, Κική Δημουλά, Τά­ σος Γιαννίτσης, Μιχάλης Γκανάς, Νί-

κος Θέμελης, Ελένη Αντωνιάδου, Κώστας Αλαβάνος, Αχιλλέας Κυριακίδης, Γιάννης Ευσταθιάδης, Αντώνης Σουρούνης, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Κώστας Στεργιόπουλος, Γιώρ­ γος Συμπάρδης, Μιχάλης Μήτρας, Γιάννης Δάλλας, Αντώνης Φωστιέρης, Ντίνος Σιώτης, Ελένη Τορόση, Ελιάνα Χουρμουςιάδου, Ελενα Χουζούρη, Λίλα Κονομάρα, Πέτρος Τατσόπουλος, Διαμάντη Αναγνωστοποϋλου, Ζέτα Κουντούρη, Βασίλης Παπαθεοδώρου, Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Δημήτρης Σωτάκης, Εύη Λαμπροπούλου, Νίκος Βλαντής, Χρι­ στίνα Οικονομίδου, Δημήτρης Μαμαλούκας, Αθηνά Παπαδάκη, Γιώρ-

Καρύδη, Νίκος Γκιώνης, Χρύσα Γεωργακοπούλου, Πέτρος Σταθάτος, Γιάννης Καραχάλιος, Πόπη Γκανά, Κατρίν Βελισσάρη, Αρης Πετρόπου-

γος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Χριστίνα Ντουνιά, Λίζυ Τσιριμώκου, Αντα Κα-

λος, Ελένη Ζέρβα, Θόδωρος Αγγελόπουλος, Σωτήρης Σόρογκας, Τάκης

τσίκη-Γκίβαλου, Κατερίνα Κωστίου, Νίκος Μουζέλης, Θάλεια Δραγώνα,

Κατσουλίδης, Γιώργος Λαςόγκας,

Μπέτυ Τσακαρέστου, Στέφανος Πε-

Γιώργος Ξένος, Νίκος Κυπουργός, Κώστας Μποτόπουλος, Γιάννης Μό­

σμαςόγλου, Προκοπής Παπαστρατής, Καίτη Τσίχλη, Τριαντάφυλλος

νος, Τατιάνα Λύγαρη, Γιώργος Δ. Σαρηγιάννης, Μαρίζα Ντεκάστρο, Mau-

Πατρασκίδης, Θανάσης Ψυχογιός,

rizio De Rosa, Σταύρος Γαλανάκης,

Νώντας Παπαγεωργίου, Κατερίνα

Τάκης Βλαστός και πολλοί άλλοι. ■

25 χρόνια

IANOS αλυσίδα Βιβλιοπωλείων IANOS

λιτιστικών εκδηλώσεων. Πρώτα με

γιόρτασε τα 25 χρόνια της με

την ευθύνη του Κώστα Καπέλα και

μία μεγάλη εκδήλωση την Κυριακή 16 Οκτωβρίου στο κεντρικό της κα­

μετά με τον Βασίλη Χατζηιακώβου δημιουργήθηκε ένα πλέγμα εκδηλώ­ σεων, παραστάσεων, θεατρικών ανα­ λογίων, παρουσιάσεων βιβλίων αλλά

Η

τάστημα στη Σταδίου, στην Αθήνα. Δεκάδες καλλιτέχνες, συγγραφείς, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, καθηγητές, πανεπιστημιακοί, μουσικοί πέρασαν για να ευχηθούν στον Νίκο Καρατζά και στους συνεργάτες του. Ο IANOS ήταν ένα πείραμα που πέτυχε. Δη­ λαδή, κατάφερε να μετατρέψει ένα βιβλιοπωλείο σε χώρο ποικίλων πο­

και μουσικών συναυλιών, που τρο­ φοδότησε και συνεχίζει να τροφοδο­ τεί το ενδιαφέρον του κοινού από πολλές οπτικές, ενώ παράλληλα έγινε παράδειγμα και για άλλα βιβλιοπω­ λεία. Keep walking! ■

Από την εκδήλωση για τα 33 χρόνια του Διαβάζω. Από αριστερά: Γιάννης Ν. Μπασκόζος, Δημή­ τρης Ραυτόπουλος, Γιάννης Βαρβέρης, Μάρω Δούκα, Γιώργος Γαλάντης.

δίθερμιδωριανά οξύτονα ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΗΡΑ

Ν έα Π ορεία, α πο χα ιρ ετισ τήρ ιο τ ε ύ χ ο ς , 626

θώς τα περισσότερα από όσα έχω υπ’ όψη μου αντανακλούν τις ευρύτερες αι­

Νέα Πορεία, αποχαιρετιστή­ ριο τεύχος, 626

σθητικές αναζητήσεις των νέων. Είναι υβριδικά οχήματα τέχνης, με πολύ εμ­ φανή τον πειραματικό τους χαρακτήρα.

Εκδόσεις Ιανός, Απρίλιος 2007Φεβρουάριος 2009

Η Νέα Πορεία, που πρόσφατα έκλεισε τον κύκλο του βίου της, ασφαλώς ήταν ένα λογοτεχνικό περιοδικό διαφορετικής νοοτροπίας από κάτι ανάλογο, πολύ πιο κοντά ως αισθητική αντίληψη και ως προ­ σανατολισμός σε έντυπα τπς δεκαετίας του ’50 και του ’60. Σε σημαντικό βαθμό ακολούθησε ή απέδωσε το γούστο και τις ζπτήσεις του Τπλέμαχου Αλαβέρα, του συγγραφέα ο οποίος ουσιαστικά την

ρο ημερών, καθώς ξεφύλλιζα την εφημερίδα Η Εποχή (11.10.2009)

Π

έπεσε η ματιά μου σ’ ένα μικρό σημείωμα, γραμμένο όμως με πυκνότητα συναισθήματος, όπου π Γκέλλυ Κωστάκου ειδοποιούσε για το θάνατο ενός ιστο­

δ

ρικού για τα νιάτα μας μπαρ, του Αυ revoir. Τα μπαρ, όπως και πολλοί άλλοι τόποι, πραγματικοί ή νοπτοί, όπου διασταυρώθηκαν ζωές, όνειρα, φιλοδοξίες, απογοπτεύσεις, έρωτες, ενθουσιασμοί, είναι πολύτιμα σημεία του καθημερινού μας πολιτισμού, που πολλές φορές παί­ ζουν μεγάλο ρόλο στπ διαμόρφωσα των συνειδήσεών μας. Το ίδιο και ίσως πε­ ρισσότερο θα μπορούσα να πω για τα ακραιφνή λογοτεχνικά περιοδικά, που

πήρε μαζί του ως κτέρισμα, όταν πέθανε το 2007. Δεν είμαι από τους παλαιότερους των συνεργατών της, τα πρώτα μου κριτικά κείμενα άρχισαν να δπμοσιεύονται στις σελίδες της στα πρώτα χρόνια του ’80, παρόλο που με τπ Θεσσαλονίκη, τους συγγραφείς της, τα έντυπά τπς, τη ζωή της γενικότερα συνδέθηκα αρκετά νωρίς με τις σπουδές μου στο Αριστοτέλειο. Με τον Τπλέμαχο και τπ γυναίκα του, τπν ποιήτρια Ρούλα Αλαβέρα, που ομολογουμένως έδωσε καινούργια πνοή στο περιοδικό, γύρω στο ’70, δέθπκα αργά. Αλλά γεγονός παραμένει ότι ακόμα και στην τελευταία της φάση, της πα­ ρακμής, η Νέα Πορεία εξακολουθούσε να μην είναι μία αποθήκη ή μία προθήκη

πολλοί νομίζουν ότι τείνουν πια να εξα­

συνεργασιών. Οσο άντεχε ήταν ένας πυ­ ρήνας γύρω από τον οποίο συνέκλιναν

φανιστούν, αλλά π αλήθεια είναι μάλλον ότι αλλάζουν μορφή και λειτουργία, κα­

λογοτέχνες και λόγιοι που τους ενδιέφερε το πράγματι καινοτόμο και ουσιαστικό

και όχι το απλώς λαμπερό.

ναι ήδη καιρός να επιτευχθεί. Το περιο­

Άρχισε να εκδίδεται στπ Θεσσαλονίκπ το Μάρτιο του 1955, με πρώτο διευθυντή της τον Χρηστό Ντάλια. Στο τεύχος 1, στο

δικό προσφέρεται ως χώρος αμίλλης και κοινών επιδιώξεων. Έχουμε τη γνώμη ότι πέρασε ο καιρός της μονομέρειας και έρ­ χεται η ώρα να υπογραμμισθεί και να πά­ ρει τη θέση του ό,τι ανώτερο και ωραίο υπάρχει, σαν κοινό στοιχείο που εξουδε­ τερώνει τις διαφορές».

εναρκτήριο σχόλιο της διεύθυνσης, είναι εμφανής ο στόχος του περιοδικού, του­ λάχιστον όπως τον έβλεπαν τότε οι συν­ τελεστές του. Είμαστε στα αμέσως μετεμφυλιακά χρόνια και, αν προσέξουμε την επιχειρηματολογία του σχολίου που μαρτυρά το ύφος του Αλαβέρα, καταλα­ βαίνουμε την προσπάθεια να αποσπαστεί η Ν. Π. από τον τοπικισμό και την ιδεο­ λογική στενότητα άλλων προηγούμενων εντύπων της πόλης, όπως οι Μορφές και Ο κοχλίας: «να συμπεριλάβουμε στις καρδιές μας ό,τι αξιόλογο υπάρχει [...] Επιδιώκουμε μια ουσιαστική συνένωση των πνευματικών ανθρώπων με την ευ­ ρύτερη κατανόηση που νομίζουμε ότι εί­

Ήδη από τα πρώτα τεύχη η Ν. Π. κατόρ­ θωσε να συγκεντρώσει στις σελίδες της τις σημαίνουσες δυνάμεις της λογοτεχνι­ κής παράδοσης της πόλης (π.χ. εδώ ξα­ ναβρίσκονται όλοι οι συντελεστές των μεσοπολεμικών Μακεδονικών Ημερών), μα και πολλούς ποιητές, πεζογράφους, κρι­ τικούς και μεταφραστές από την Αθήνα, νέων ηλικιών. Η Μαρία Αντωνίου στο σχετικό λήμμα του Λεξικού Λογοτεχνίας για τη Ν. Π. γράφει ό τι« Έδειξε ιδιαίτερη ευαισθησία [...] απέναντι στους νέους που

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ I AUSTO C O D IN O Καθηγητής Πανεπιστημίου

Β

Καθηγι/τής Κλ.ααιπής Φιλολογίας

Ε ΙΣΑ Γ Ω ΓΗ ΣΤΟ Ν ΟΜ ΗΡΟ Μετάφραση: Γερ. Δ. Βανδιόρος, Φιλόλογος - Συγγραφέας. Σειρά: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία - Μελέτες. Με σημειώσεις, σύντομη βιβλιογραφία, επιλογή από τη βιβλιογραφία σε ελληνική γλώσσα, πίνακες (κυρίων σνοιιάτων, λέξιοη’ και πραγμάτων, συγγραφέων, χωριών). Νέα έκδυση. σγ. So. σιλ. 277.

Μετάφραση: Δανιήλ I. Ιακώβ -

Καθηγητές Πανεπιιττημίσυ. Σειρά: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία - Μελέτες. Νέα έκδοση με παραπομπές στην επιστημονική βιβλιογραφία, πλούσια βιβλιογραφία, μορφές φιλολογικής έρευνας, συντομογραφία τον κριτικού υπομνήματος, περιοδικά κλασικής φιλολογίας, σημειώσεις, σχ. So, σελ. 293.

Η εποχή τον Ομήροη και η ιστορία των ομηρικών σπου­ δών, ο κόσμος του Ομήρου, η θρησκεία και η μυθολογία,: και οι Σκε'ψεις για τη σύνθεση των επών είναι τακεφάλαιατης μελέτης που εισάγουν τον ενδιαφερόμενο στον κόσμο του Ομήρου και στη μελέτη των ομηρικών επών που με'χρι σήμερα είναι αντικείμενο ερευνών των ιστο­ ρικών, των αρχαιολόγων1και των φιλολόγων.

Α π ό το 1960

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ . Λ. V ( ΐ Α « Α

λΒ · λ

^

Ο Gerhard Jiiger με το βιβλίο του αυτό κατατοπίζει τον αναγνώστη,σ^θέματα της επιστήμης και της κλασικής φιλολογίας. Το βιβλίο αποτελεί σημαντικό βοήθημα και οδηγό για καθηγητές και είναι χρήσιμο για κάθε βιβλιόφιλο που μελετά τα κλασικά γράμματα και ασχολείται με τις αν­ θρωπιστικές σπουδές.

Π ρο σφ ο ρ ά στον ΙΙο λ ιτισ μ ό και σ τ η ν Π α ιδ εία Ιπποκράτους 8 · Αθήνα Τ.Κ. 10679 · Γηλ.: 210J6.27.318 · wwvr.papadimasbooks.gr · papadimas<«atp.gr

δ:θερμιδωριανά οξύτονα έστελναν τα βιβλία τους. Η σύνταξη δεν

ρετηρίαση, θυμίζοντας παράλληλα ότι για

περιορίζεται σε απλή αναγγελία αλλά επι­

τη συμβολή του Αλαβέρα ως εκδότη και

στρατεύει ένα εκλεκτό επιτελείο, προκει-

του περιοδικού του έχουν γράψει οι Αλέ­

μένου να κρίνει ή και να παρουσιάσει τα

ξανδρος Αργυρίου (Ιστορία της ελληνικής

περισσότερα από αυτά, έτσι ώστε σή­ μερα το περιοδικό να αποτελεί πολύτιμο

λογοτεχνίας, 6), Ντ. Χριστιανόπουλος

βιβλιογραφικό και βιβλιοκριτικό οδηγό.» Να προσθέσω, επίσης, ότι ο Αλαβέρας, καθώς ήθελε να συνομιλεί η Ν. Π. με το πνεύμα των καιρών, επιχείρησε κάμποσες φορές να συγκεντρώσει απόψεις εγνωσμένης αξίας συγγραφέων για βα­ σικά θέματα της λογοτεχνίας. Στα τέλη του ’55 έθεσε σ’ ένα ογκώδες ειδικό τεύ­ χος το ερώτημα «Ποιο το στίγμα της σύγ­ χρονης ποίησης», και ακολούθησαν ανά­ λογα τεύχη για την πεζογραφία το ’58,

(,Διαβάζω, 128, 1985), Τόλης Καζαντζής {Νέα Εστία, 1403, 1985), Περ. Σφυρίδης ( Διαβάζω, 356, 1995), Κώστας Πλαστήρας (Νέα Πορεία, ειδ. τχ. 4, 1995), Δημ. Λαμηρέλλης {Νέα Πορεία, 548-550, 2000), Αγις Βοτανιάτης {Νέα Πορεία, 626, 2009): «Πενήντα τρία έτη [...] Η ασυνήθης αυτή για λογοτεχνικό περιοδικό μακροβιότητα γίνεται εντυπωσιακή αν λάβει κανείς υπ’ όφιν ότι πίσω από το περιοδικό αυτό δεν υπήρχαν φορείς, επιτροπές κλπ., αλλά

την κριτική το ’61 (και πάλι για την κριτική

ένας μόνον άνθρωπος, ο εκδότης και δι­

το ’85), όπου ο σημερινός ερευνητής θα βρει πολλές συγκριτικές παρατηρήσεις

χρόνια χωρίς διακοπή όλες τις δουλειές,

για την ελληνική πλάι στις άλλες ευρω­ παϊκές λογοτεχνίες.

ευθυντής του, που έκανε επί πενήντα τρία ως και την αποστολή τευχών στο ταχυ­

τα επιμνημόσυνα αφιερωματικά τεύχη

δρομείο. [...] Το περιοδικό κράτησε όλα αυτά τα χρόνια αναλλοίωτα χαρακτηρι­ στικά, διατηρώντας μια νεανικότατα

του περιοδικού σε συγγραφείς, ιδιαίτερα

λόγω του σταθερού λογοτεχνικού του χα­

της Θεσσαλονίκης, όπως στον Γιώργο

ρακτήρα. [...] εξαφάνισε σύντομα από τις πίσω σελίδες των πρώτων τευχών του τις

Εκτός από τα θεματικά, αρκετά είναι και

Θέμελη, στον Γιώργο Δέλιο, στον Παύλο Παπασιώπη, στον Ν. Γ. Πεντζίκη, αλλά το ακόμα ουσιαστικότερο, που το αμελούν συνήθως οι εκδότες των περιοδικών, εί­

όποιες διαφημίσεις, κατανοώντας ότι πρέπει να αφεθεί στην αγάπη και στις δια­ θέσεις των συνδρομητών και των συνερ­

ναι ότι όσο ο Αλαβέρας ήταν ακμαίος

γατών του [...] Αποτέλεσμα; Τα χρόνια

φρόντισε να ευρετηριάσει τη Ν. Π., από

περνούσαν και το περιοδικό παρέμενε

το ξεκίνημά της ως το τελευταίο σχεδόν

νέο. Κάτι σαν τους δασκάλους που αδυ­

τεύχος της. Ήδη το 2006 είχαν καταγρά­ φει πενήντα τόμοι (1955-2004), ένας ιλιγ-

σώπητα γερνούν μέσα σε σχολικές αί­ θουσες γεμάτες νιάτα συνεχώς». ■

γιώδης αριθμός που μόνο δέος μπορεί να ηροκαλέσει στο σημερινό ερευνητή. Για την ιστορία οφείλω να αναφέρω ότι αυτό το πολύμοχθο έργο, τις ευρετηριάσεις, τις ανέλαβε στο σύνολό τους ο Χαράλαμπος Μπακιρτζής, ολοκληρώνοντάς τες στο έσχατο, αποχαιρετιστήριο τεύχος. Τι­ μώντας τη δουλειά του να παραθέσω, κλείνοντας, ένα απόσπασμα από τον πρόλογό του σε ετούτη την τελευταία ευ-

Ε. Σακαγιάν

Β Ι Β Λ Ι Α ΠΟΥ Ξ Ε Χ Ω Ρ Ι Ζ Ο Υ Ν

Στην καρδιά της Βαρκελώνης, Γυναίκες του εμφυλίου... Δυο μεθυσμένοι φαντάροι, ΗΛίσμπετ Σαλάντερ, ιδιοφυία Στάχυα που τα άλεθαν ένας διεφθαρμένος αστυνομικός, ο ΝταΒίδ Μαρτίν βγάζει τα προς στους υπολογιστές, δε διστάζει ένας οικογενειάρχης δημόσιος αλύπητα οι μυλόπετρες μπροστά σε τίποτε. Δεν ξεχνάει το ζην γράφοντας ερωτικά υπάλληλος κι ένας ομοφυλόφιλος μυθιστορήματα με ψευδώνυμο. της Ιστορίας. Πατρίδα, κόμμα, και δε συγχωρεί, και όταν συναντά ιδιοκτήτης μπαρ Σ’ ένα κλειδωμένο δωμάτιο προδοσίες, επαναστάσεις, διαφθορά και κακοποίηση, είναι μερικά από τα πρόσωπα αντάρτικα, σφαγές και, ανακαλύπτει φωτογραφίες ιδίως απέναντι σε γυναίκες, που μπαινοβγαίνουν στο σπίτι τέλος, το παιδομάζωμα. και γράμματα που μιλάνε είναι ανελέητη. Κηρύσσοντας της οδού Αλόης. για τον μυστηριώδη θάνατο πόλεμο σ’ αυτούς που κινούν Η πιο απάνθρωπη, του προηγούμενου ιδιοκτήτη. τα νήματα της βιομηχανίας η πιο σκοτεινή σελίδα Το έγκλημα που ουνέβη εκεί Βασανισμένος από έναν δεν ήταν προμελετημένο του εμπορίου σαρκός χρησιμοποιεί του αδελφοκτόνου ανέφικτο έρωτα, ο ΝταΒίδ τις ικανότητάς της ως χάκερ οπαραγμού. αλλά σίγουρα ήταν γροθιά δέχεται την πρόταση για να Βοηθήσει το φίλο της στις κοιμισμένες συνειδήσεις Γυναίκες του εμφυλίου... να γράψει ένα Βιβλίο Μίκαελ ΜπλούμκΒιστ, εκδότη και στην πνιγηρή Κεριά αναμμένα. Σαν την Αγγέλα, που όμοιο του δεν έχει υπάρξει του περιοδικού Μιλένιουμ. καθημερινότητα τη Μέλπω και την Αριάδνη. ποτέ και που θα έχει τη δύναμη Εμπλέκεται, όμως, άθελα της σε μια των πρωταγωνιστών. Ρωτούσαν, έτρεχαν, πόρτες χτυπούσαν μέρα και νύχτα, να αλλάξει την καρδιά διπλή δολοφονία ενώ η αστυνομία Μια διεισδυτική ιστορία και το μυαλό. Σύντομα ο ΝταΒίδ την κυνηγά για έναν τρίτο φόνο. με μια μονάχα ελπίδα. Πως ίοως που φωτίζει τις αθέατες ζωές θα συνειδητοποιήσει ότι ανθρώπων που ανασαίνουν ξανανταμώσουν μια μέρα περιβάλλεται από σκιές δίπλα μας, ανθρώπων τα βλαστάρια τους. Κάποιες 12η ΧΙΛΙΑΔΑ που απειλούν την ίδια του τη ζωή. με βάσανα ποδοπατημένα τα κατάφεραν. Κάποιες άλλες όχι. ΤΟΔΕΥΤΕΡΟΜΕΡΟΣ από τις ειδήσεις των οκτώ. Γυναίκες του εμφυλίου... ΤΗΣΤΡΙΛΟΓΙΑΣ Μάνες της άδειας αγκαλιάς.

MILLENNIUM ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ Αυτή είναι η ιστορία τους...

141 ΧΩΡΕΣ, 21 ΕΚΑΤ. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ) ΣΕ38 ΧΩΡΕΣ ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΤΟΝΙΑΝΟΥΑΡΙΟΤΟΥ2010 ΤΟΧΑΡΤΙΝΟΦΕΓΓΑΡΙ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΣΤΟΥΣΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ 5η ΧΙΛΙΑΔΑ ΣΑΝ ΤΑΞΙΔΙΑΡΙΚΑ ΠΟΥΛΙΑ ΑΠΟΤΗROSEBUD 18η ΧΙΛΙΑΔΑ ΔΙΑΝΟΜΗ: ODEON

Ο

<

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ

Κ Ο Ρ ΙΤ Σ ΙΑ

"!τ,Φί)ΤΙΑ

Fjgj Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ Ι^

Ί

Ι Γ ια α ν α γ ν ώ σ τ ε ς μ ε α π α ιτ ή σ ε ις

δ:ζενερίκ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ-ΙΚΑΡΟΥ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗ

Τ ο α μ ετά φ ρ α σ το α ρισ το ύρ γη μ α

James Joyce Finnegans Wake

στα άγρια χαράματα, καθώς ήξερε πολύ καλά ότι πετυχαίνει να σπάσει το φράγμα ανάμεσα στο συνειδητό και στο ασυνεί­ δητο, να φέρει στο πεδίο της εγρήγορσης

Penguin Books

αυτό που άλλοι κάνουν στον ύπνο τους. Παγερά αδιάφορος για όσους τον επέκριναν, δικαίως ή αδίκως, ο μέγας Ιρλαν­ δός χωρατατζής και μία ζωή εξόριστος Τζέιμς Τζόυς θα προσηλωθεί στη συγ­ γραφή του περιβόητου Finnegans Wake, διακηρύσσοντας σκασμένος στα γέλια

Απίθωσε το γιουκαλίλι στο λαβομάνο. Πήρε το κυανούν μολυβδοκόνδυλο, δεν μονολόγησε «ο ουρανός» θριαμβικώς κατά τι, όπως στο ποίημα του Μαυρουδή, μα έγραφε The fall (bababadalgharagbtakawminarronnkonnbronntonnerronntuonnthunntrovarrhounawnskawntoohoohoordenenthurnukl), κι ύστερα έγινε τύφλα στο με­ θύσι. [Η Δεύτερη Ζωή του JJ] To Finnegans Wake, ένα λεκτικό επί­ τευγμα άνευ προηγουμένου, ο Τςόυς να το σκαρώνει από το σχεδόν τίποτα, με κε­ ραυνούς και αστροπελέκια, δουλεύοντας εξαντλητικά επί δεκαέξι ολόκληρα χρό­ νια, δημιουργώντας μία νέα γλώσσα στο χωνευτήρι του μυαλού του, πλάθοντας έναν κυκεώνα από «λεξισκουπίδια», από «γλωσσομολυβδοπελεκήματα», όπως έλεγε ο ίδιος, μία λεκτική ροή των όπως έρχονται λέξεων, γελώντας βροντερά μες

ότι καταπιάνεται με ένα έργο που θα κά­ νει τους φιλολόγους να σπαζοκεφαλιά­ ζουν τους επόμενους δύο αιώνες. Το Finnegans Μ ^εεκδόθηκε πριν από εφτά δεκαετίες, στα 1939, την ίδια χρονιά που κυκλοφόρησε ο Μεγάλος Ύπνος, το πρώτο μυθιστόρημα του Ρέιμοντ Τσάντλερ, ενώ θα σβήσει, πνιγμένος στο ποτό και στην απογοήτευση ο Γιόζεφ Ροτ, ο συγγραφέας του αριστουργήματος Το Εμβατήριο του Ραντέτσκυ. Είκοσι χρόνια μετά και μισό αιώνα από σήμερα, θα κυ­ κλοφορήσει η πρώτη, και αξεπέραστη, λογοτεχνική βιογραφία, το πόνημα Τζέιμς Τζόυςτ ου Ρίτσαρντ Έλμαν (στα ελληνικά, μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, εκδόσεις Scripta, Αθήνα, 2005). Μανιακός με τις ημερομηνίες, και δη με αυτή των γενεθλίων του, ο Τζόυς θα φροντίσει να έχει το πρώτο αντίτυπο του βιβλίου («τέρας», έτσι αποκαλούσε ο ίδιος αυτό το ρέον υπερ/αντι/μυθιστόρημα) στις 30 Ιανουάριου, ώστε να γιορ­ τάσει μαζί του την ημέρα της γέννησής του - 2 Φεβρουάριου 1882.0 Έλμαν πε­ ριγράφει τη διπλή γιορτή, γλαφυρά, με ακρίβεια, έτσι που να θέλεις κι εσύ να παί-

ξεις και να γράφεις, να γιορτάσεις την ίδια την ζωή. Τα μέλη της οικογένειάς του παράγγειλαν μία τούρτα στον καλύτερο ζαχαροπλάστη του Παρισιού. Του πήγαν αντίτυπα από τα εφτά βι­ βλία του δημιουργού και του είπαν να ετοιμά­ σει μία τούρτα πανομοιότυπη με αυτά, ανά­ μεσα σε βιβλιοστάτες, φροντίζοντας το γλάσο να έχει το ίδιο χρώμα με το δέσιμο του κάθε βιβλίου. Στο τραπέζι (φυλάμε για το τέλος την έξοχη περιγραφή του Έλμαν), ο Τζόυς ήπιε ελβετικό κρασί, ήταν διαχυτικός, αφηγήθηκε στους συνδαιτυμόνες πώς, δεκαεφτά χρόνια πριν, είχε αισθανθεί τα πρώτα σκιρτήματα της έμ­ πνευσης που έμελλε να τον οδηγήσει στη συγ­ γραφή (καλύτερα: στη σύνθεση) του Finnegans Wake. Τραγούδησε ντουέτο με το γιο του, τον Τζωρτζ. Στην παρέα βρισκόταν και ο πρώην υπερρεαλιστής, συνεργάτης και φίλος του Αντρέ Μπρετόν, ο Φιλίπ Σουπώ. Ας δούμε τώρα, με τα μάτια και τα λόγια του Έλμαν, τα εξής: «Το τραπέζι ετοιμάστηκε και στη μέση τοποθετήθηκε ένας στρογγυλός δί­ σκος - καθρέφτης που συμβόλιζε τη Μάγχη, με το Δουβλίνο στη μια άκρη και το Παρίσι στην άλλη. Στη μεριά της Γαλλίας τοποθετή­ θηκε μια γυάλινη καράφα στο σχήμα του Πύρ­ γου του Άιφελ και μια λάμπα σε σχήμα ανε­ μόμυλου. Μια άλλπ λάμπα σε σχήμα εκκλη­ σίας και μια γυάλινη μπουκάλα στο σχήμα του Μνημείου του Νέλσονα τοποθετήθηκε στην ιρλανδική πλευρά. Η αναπαράστασπ των πο­ ταμών Λίφυ και Σπκουάνα έγινε με ασπμί χαρτί, με βαρκούλες, και στον Λίφυ με κύ­ κνους». Πάνω απ’ όλα, ο Ιρλανδός δημιουργός ήταν ένας homo ludens, μία φυσιογνωμία που ήξερε να γλεντάει μες στα εικοσιτετράωρά του, να λέει το μεγάλο Ναι στην ζωή. Ως προς αυτά, αν όχι και ως προς κάμποσο άλλα, συ­ ναντιέται με τον Χένρι Μίλερ. Και, μαζί, δεν έχουν λίγα να μας πουν τόσο για να μας δια­ σκεδάσουν όσο και για να μας διδάξουν ότι τα δευτερόλεπτα είναι πολύτιμα, ότι κάθε Παρα­ σκευή θάβει μία Πέμπτη, ότι, καθώς έλεγε κι ο Νίκος Καρούζος, «η ζωή δεν έχει πώμα». ■

δ ως αναγνώστης ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ

Φ α να τικά α φ α νά τισ τοι

Άμος Οζ Κατά του φανατισμού Μετάφραση: Ελένη Τσερεζόλε

πραγματικοί συγγραφείς. Ο Ορχάν Παμούκ μιλάει για την πόλη του, την Πόλη, σα να μιλάει για έναν άνθρωπο, τη μητέρα του. Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο που η φυσική μητέρα του είναι πανταχού παρούσα στο βιβλίο - και ως παρουσία

Καστανιώτης, 2005 σελ. 80 €6

και ως εικόνα, καθώς το βιβλίο είναι διά­ σπαρτο με υπέροχες ασπρόμαυρες φω­ τογραφίες. Αν διαθέταμε μόνο μια λέξη για να χαρακτηρίσουμε το κείμενο -κάτι ανάμεσα σε ιστορικό, ταξιδιωτικό και προσωπικό χρονικό-, αυτή θα ήταν «με­ λαγχολία», ειδικά στην τουρκική αμετά­ φραστη εκδοχή της: «hiizun». Η Κων­ πιβίωσα του εκλογικού αγώνα κυ­ ρίως χάρις σε δύο βιβλία. Είναι βι­

Ε

βλία υπό την ευρεία έννοια πολιτικά - στον πραγματικότητα πρόκειται για αμιγώς λογοτεχνικά κείμενα γραμμένα με αμιγώς λογοτεχνικό τρόπο από αμιγείς λογοτέχνες, που τυχαίνει να είναι (όπως οφείλουν όλοι οι όμοιοι τους) σκεπτόμενοι άνθρωποι και ενεργοί πολίτες. Τα θέ­ ματά τους είναι «παρμένα από την ζωή», όπως θα έλεγε η σμυρνιά γιαγιά μου, και όχι από τον κόσμο της φαντασίας (που όμως φυσικά κι αυτή στην ζωή πατάει, κάνοντάς την απλώς πιο ενδιαφέρουσα). Στη μία περίπτωση το θέμα είναι μια πόλη -οι ιστορίες και η ατμόσφαιρά της-, στην άλλη ένας πόλεμος -το άγγιγμά του σε δυο λαούς και στο φαντασιακό ολόκλη­ ρης της ανθρωπότητας. Τα δύο βιβλία ενώνει η πίστη στο λόγο, το μίσος για τα στερεότυπα και τις ευκολίες - είπαμε,

σταντινούπολη ως σταυροδρόμι και ως διαρκής ζωντανή αντίφαση: μεγαλειώδης και παρακμιακή, ανθρώπινη και απάν­ θρωπη, βουτηγμένη στη θάλασσα αλλά σκεπασμένη από χιόνι, πολύχρωμη αλλά ασπρόμαυρη, πολύβουη αλλά χωρίς διακριτή φωνή, με την καρδιά στην Ανα­ τολή, το μυαλό στη Δύση και την ψυχή χαμένη κάπου ανάμεσα, μόνος τόπος που θα μπορούσε να ζήσει αυτός που μας μι­ λάει αλλά και ο τόπος που περισσότερο και βαθύτερα τον πληγώνει. Η πόλη δίνε­ ται μέσα από τα μάτια των ξένων κυρίως περιηγητών της, των ξεχασμένων κι από τους εαυτούς τους γηγενών φωτογράφων (που ανέστησε με τρόπο που, από μόνος του, δικαιώνει το βιβλίο ο Παμούκ), των συγγραφέων της (και ιδίως των 4 άγνω­ στων σε μας αλλά ολοζώντανων «μελαγχολικών» συγγραφέων, ενός ποιητή, ενός ιστοριογράφου, ενός εγκυκλοπαιδιστή κι ενός απομνημονευματογράφου, όλων

πιασμένων μέχρι τελικής μοναξιάς στη θα­ νατηφόρο γοητεία της πόλης τους) και μέσα από τα μάτια ενός υπερευαίσθητου ερωτευμένου με τη μητέρα του αγοριού που ξεκίνησε να γίνει ζωγράφος και πιά­ στηκε κι αυτός άθελά του στα δίχτυα του γραψίματος. Ο Παμούκ κάνει στον εαυτό του, στην πόλη και στους αναγνώστες το μεγάλο δώρο να περάσει τα πάντα μέσα από το φακό της νηφάλιας συγκίνησης, αφήνοντας να μιλήσει μια κριτική, πικρα­ μένη αγάπη, βρίσκοντας διαρκώς την ομορφιά στην ατέλεια, στην επιμιξία, στην αίσθηση μιας απώλειας που άφησε ίχνη και πληγές. Για να καταλάβουμε την προσπά­ θεια που κάνει να μας καταλάβει (υπέροχες οι σελίδες που διηγούνται την «ελληνικό­ τητα» και τη «βυςαντινότητα» της Πόλης) θα έπρεπε να τολμούσαμε (δεν ξέρω κανέναν Έλληνα που να το μπορεί) να πούμε την πόλη του «Ισταμπούλ» και να τη δούμε σα γέφυρα κι όχι σαν αγκάθι. Πιο άμεσα, αλλά πιο μακρινά, «αντκρανατικός» ο Άμος Οζ δημοσίευσε τρία μικρά κεί­ μενα που «αντιδρούν στην παγκόσμια ρη­ τορεία». Μιλά για τη σύγκρουση ΙσραήλΠαλαιστίνης αλλά, κι αυτός, μιλά κυρίως για τον αγώνα ενός διανοούμενου με εβραϊκό αίμα και παγκόσμια συνείδηση που αρνείται τις κατηγορίες «καλός» - «κακός», «σω ­ στό» - «λάθος». Μοιράζεται τη νηφαλιό­ τητα του Παμούκ και στη θέση της συγκί­ νησης βάζει το χιούμορ. Η ανθρώπινη λε­ πτομέρεια κι η πίστη στον άνθρωπο παρα­ μένουν, κι ας το ξεχνούν οι επαγγελματίες πολιτικοί, οι μόνοι μοχλοί για να πάει κου­ τσά στραβά, αλλά μπροστά ο κόσμος.·

Ε. Σακαγιάν

συνεχίζω

δ για τα παιδιά ΤΗΣ ΜΑΡΙΖΑΣ ΝΤΕΚΑΣΤΡΟ

Έ ν α ς φ α ν τα σ τικ ό ς ή ρ ω α ς σ ’ ένα ν π ρ α γμ α τικ ό κό σ μ ο

Εύη Πίνη Το μυστικό του δούλου, Συνωμοσία στην αγορά της αρχαίας Αθήνας Εικονογρά-

παιδιά αυτή τη φορά, μυθιστόρημα πιο σύνθετο, από τα επιτυχημένα κι ευκολο­ διάβαστα της σειράς «Ιστορικά Μυστή­ ρια» των εκδόσεων Κέδρος (Φ. Αενκ, Επί­ θεση στην Πομπηία, Ρ. Χόλερ, Σώστε το Φαραώ, Στη σκιά της Ακρόπολης). Βρισκόμαστε στην Αθήνα στα τέλη του 5ου αιώνα. Ο Χυτρίων, ο πρωταγωνιστής, είναι ένας ηλικιωμένος θρακιώτης δού­ λος, μάγειρας των ηρυτάνεων που εδρεύουν στη Θόλο. Ανακατεύοντας υλικά στις χύτρες του και παρασκευά­ ζοντας νοστιμιές, ανακατεύει ταυτόχρονα

Μαρίνα Ρούσσου Ερευνητές Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, 20 09 σελ. 160, € 13,80

και σερβίρει παλιές ιστορίες στο βου­ λευτή Καλλίμαχο που, αν και πνίγεται στπ ο 1997, οι φανατικοί φίλοι της ιστο­ ρίας ξαφνιαστήκαμε με την έκδοση του αστυνομικού μυθιστορήματος Έγκλημα στην αρχαία αγορά, της Γαλλί-

Τ

δας Κλωντ Μοσέ. Κυκλοφορούσαν ήδη τα «κινέζικα» αστυνομικά του Ρόμπερτ Βαν Γκούλικ και τα μεσαιωνικά της Έλις

δ

26

Πίτερς (εκδόσεις Θεμέλιο, Άγρωστης, Άγρα), αλλά έγκλημα στην αθηναϊκή αγορά, που τη γνωρίζουμε και την έχουμε περπατήσει, γραμμένο από μία κορυφαία ελληνίστρια ήταν κάτι που έκανε ιδιαίτερη αίσθηση. Όταν μάλιστα αντιληφθήκαμε ότι η συγγραφέας έκανε παράλληλα κι ένα μάθημα ιστορίας..., χτύπησε ένα καμπα­ νάκι στο μυαλό μας: να λοιπόν πώς θα μπορούσε το μάθημα της ιστορίας να γί­ νει πιο ζωντανό! Από τότε, εκατοντάδες εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν, ανάμεσα σ’ άλλα, ιστορικά μυθιστορήματα για να εμπλουτίσουν το μάθημά τους. Πρό­ σφατα κυκλοφόρησε το ιστορικό μυθι­ στόρημα της αρχαιολόγου Εύης Πίνη, για

δουλειά με τις υποθέσεις του κράτους, παρασύρεται από το ταλέντο του εύ­ γλωττου μάγειρα και ψάχνει να βρει το μυστικό που κρύβει: είναι κάτι που έχει σχέση με την πολιτική και τις βρωμιές της; Προστατεύει κάποιους; Ποιος είναι ο μυστηριώδης κορίνθιος έμπορος και ποια είναι π ιστορία του μενταγιόν με το σπα­ σμένο φτερό του Έρωτα; Η πρώτη μας έκπληξη είναι ότι η συγγραφέας επιλέγει να στήσει την πλοκή μέσα σε μια αρχαία κουζίνα, προφανώς όχι επειδή ακολουθεί τη μόδα της ενασχόλησης των νεοελλή­ νων με τη μαγειρική, αλλά γιατί, όπως ξέ­ ρουμε, το καλό φαγητό βοηθάει να ανοί­ ξουν τα στόματα. Και πράγματι ανοίγουν και το μυστικό φανερώνεται! Οποιοσδήποτε γράφει ιστορικά μυθιστο­ ρήματα, ιδιαίτερα για παιδιά, έχει να ανα­ μετρηθεί με δύο τουλάχιστον βασικά ζη­ τήματα. Πρώτον, οι πολλές πραγματολο­ γικές πλπροφορίες που μοιραία πρέπει να συμπεριλάβει ο συγγραφέας, ώστε να κα-

ταστήσει το πλαίσιο, μέσα στο οποίο διαδρα­ ματίζεται η ιστορία, σχετικά οικείο προς τους νε­ αρούς αναγνώστες, και δεύτερον, να «μασκαρέψει» αυτές τις πληροφορίες, ώστε να μην εκληφθούν από τους αναγνώστες ως μέρος κά­ ποιου μαθήματος, στην προκειμένη περίπτωση της καθημερινής ζωής στην αρχαία Αθήνα. Κι ακόμα, να μην ξεφύγουν σημερινά συναισθή­ ματα, απόψεις για την κοινωνία κ.λπ. και να μπαίνουν στο μυαλό και στο στόμα των ιστορικά προσδιορισμένων ηρώων. Δηλαδή, να ακολου­ θεί, όπως κάνει η Έύη Πίνη, το μότο στον πρώτο τίτλο στο παράρτημα του βιβλίου: «Ένας φανταστικός ήρωας σ’ έναν πραγματικό κό­ σμο». Μ’ άλλα λόγια, να προσέχει την ανάπλαση της εποχής. Οι ήρωες του μυθιστορήματος είναι φανταστικοί, οι καταστάσεις στις οποίες εμπλέ­ κονται, οι χώροι, οι θεσμοί, τα προβλήματα, όλες οι λεπτομέρειες που οργανώνουν την αν­ θρώπινη ζωή θα μπορούσαν να είναι υπαρκτές. Η συγγραφέας για να διευκολύνει τον αναγνώ­ στη αξιολογεί, επεξηγεί και σχολιάζει, στο περι­ θώριο των σελίδων, σημεία τα οποία θεωρεί ότι χρειάζονται περισσότερες διευκρινίσεις. Τέλος, στο πολυσέλιδο παράρτημα που ολοκληρώνει το βιβλίο αναφέρονται συνοπτικά τα θέματα αθηναϊκή διακυβέρνηση, δουλεία, τροφή, κ.ά. πάνω στα οποία στηρίχτηκε η συγγραφέας για να γράψει το μυθιστόρημα. Μία πρόταση: Επειδή δεν υπάρχουν ακόμα Λέ­ σχες Ανάγνωσης για νεαρούς αναγνώστες, κι ανεξάρτητα από το εάν το μυθιστόρημα μπορεί να διαβαστεί μέσα στις σχολικές αίθουσες, δεν θα ήταν κακή ιδέα να οργανωθεί κάτι τέτοιο στο πλαίσιο της οικογένειας με γονείς και παιδιά, ως μία δραστηριότητα για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας. Η ιστορία του Χυτρίωνα και το Έγκλημα στην αρχαία αγορά της Κλωντ Μοσέ προσφέρονται. Μπορούν να διαβαστούν πα­ ράλληλα με δύο «ταξιδιωτικούς οδηγούς», τον παιδικό της Lesley Sims Μια μοναδική ξενάγηση στην αρχαία Ελλάδα (εκδόσεις Αγκυρα, 2004) και για τους ενηλίκους το Ταξιδιωτικός οδηγός για την αρχαία Ελλάδα, η Αθήνα και τα περίχωρά της το έτος 415 π. X. του Eric Chaline (εκδόσεις Σαββάλας, 2009). ■

δ:χωρίς προϋπηρεσία ΑΠ9 ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΞΕΝΑΡΙΟ

Ζ.Δ.Αϊναλής

Αποσπάσματα

Γαβριηλιδης, 20 08

νεότατος (γ. 1982) Ζ. Δ. Αϊναλής, με τα Αποσπάσματα του, μας προτείνει μία όντως

από τα κύρια χαρακτηριστικά του όλου μοντερνισμού: την αποσπασματικότητά του.

αποσπασματική αφήγηση, που κεν­ τρικός άξονας της είναι ο έρωτας. Στο «Der Spiegel im Spiegel», την εκτενέστερη ενότητα του βιβλίου, ο

σματικότητα του ρομαντισμού είναι ριζικά διαφορετική από αυτήν του μοντερνισμού. Στον πρώτο ταυτιζό­

Ο

νεαρός συγγραφέας εκκινεί από μία πολεμική -ακριβέστερα, μετακαταστροφική- ατμόσφαιρα και, μέσα

σ. 143, € 9 ,4 0

από διαδοχικές μεταμορφώσεις, σαν παραλλαγές, πραγματεύεται τον έρω­ τα θεώμενος τη γυναίκα. Παιδική ηλι­ κία και αθωότητα, εφηβικά αισθή­ ματα, αποχαλινωμένο σεξ, προσέγ­ γιση, ματαίωση - αυτά είναι περίπου τα διαδοχικά στάδια της αφηρημένης αφήγησής του για τον έρωτα. Στο δεύτερο, πιο σύντομο, κομμάτι, το

(Εδώ πρέπει να πούμε ότι η αποσπα­

ταν με το non finito, με το αρχινισμένο αλλά μηδέποτε τελειωμένο έργο - ή τμήμα έργου. Στο δεύτερο είναι ιδρυτική συνθήκη του έργου, έχει γενετική σχέση με αυτό.) Το κείμενο είναι διαποτισμένο από την ποίηση: πέρα από ένα αμιγές ποί­ ημα που περιλαμβάνεται στο βιβλίο, πολλά κομμάτια του προσομοιάζουν με poemes en prose, με πεζόμορφα ποιήματα που θηλυκώνουν στην όλη αφήγηση.

«Κάθε πρωί», αντλεί το πραγματολο­ γικό υλικό του από όνειρα και εικό­ νες, ενώ το τρίτο, η «Αστική γεω­ γραφία», είναι μία παράθεση ετερό­

Όλα καλά, λοιπόν; Όχι. Σε πολλά ση­

κλητων στιγμιότυπων, που το υλικό τους είναι εικόνες, στοχασμοί και, ξανά, το όνειρο.

κού υλικού της αφήγησης, με αποτέ­ λεσμα ο αναγνώστης να μένει μετέω­ ρος ανάμεσα σε δύο, εξίσου πιθανές,

Η γραφή του Ζ. Δ. Α. -και αυτό μας προξενεί εντύπωση λαμβανομένης υπόψη της ηλικίας του- προέρχεται

επιλογές. Επίσης, δύσκαμπτη παρα­ μένει η χρήση της αγοραίας ιδιολέ­ κτου σε ένα, γενικά, λόγιο περιβάλ­ λον.

από το μοντερνισμό των δεκαετιών 7 0 και ’80, έτσι όπως τον γνωρίσαμε στην εγχώρια εκδοχή του. Ο συγ­ γραφέας συνθέτει ένα καθαρόαιμο δείγμα αυτής της εκδοχής, πολύ πε­ ρισσότερο καθώς επιστρατεύει ένα

μεία η προγραμματική αποσπασματι­ κότητα εκτρέπεται σε ασύγγνωστο κατακερματισμό του πραγματολογι­

Ωστόσο, η συλλογή ετερόκλητων κειμένων του Ζ. Δ. Α'ιναλή κρύβει στον πυρήνα της αυτό που, με όρους κάπως ιμπρεσιονιστικούς, ονομά­ ζουμε ταλέντο. ■

Νέα επιστημονικά βιβλία από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG

Ivan Τ. Berend

Οικονομική Ιστορία ίου Ευρωπαϊκού 20ού Αιώνα Ταοικονομικά καθεστώτα στην Παγκοσμιοποίηση

ΒΙ ΒΛΙ ΟΠΩΛ ΕΙ Ο Διδότου 37 · 10680 Α Θ Η Ν Α · 210 - 36.42.003 · w w w .dardanosnet.gr

δ:συνέντευξη ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟ

Σκίτσο ειδικά σχεδιασμένο για το Διαβάζω

Εδουάρδος Σαβαγιάν Τα φορτισμένα αισθήματά μου είναι το αλφάβητό μου. Ο Εδουάρδος Σακαγιάν, ένας από τους πιο αναγνωρισμένους ζω ­ γράφους της χώρας μας, εδώ και στο εξωτερικό, εκφραστής μιας ανθρωποκεντρικής τάσπς στπν ζωγραφική παραμένει ένας ζω ­ γράφος των αμφιβολιών, των ενοχών και των προσωπικών εμμο­ νών του. Στπ συζήτπσή μας αναφέρεται στα βιβλία, στις ιδέες, στα έργα και στους ανθρώπους που τον διαμόρφωσαν.

σ ας

μα τα κόμικς. Βρίσκω ότι η υπηρεσία

έν α ν πίνακα σ ας που παρουσιάζει ανθρώ π ους πάνω σ ε μια β άρ κα,

Κ ο ιτά ζω

σ τη ν

έκθεσ ή

του σχεδίου και της υποτυπώδους ζωγραφικής που έχουν είναι καρικα­

πιθανόν ό λους σ ε δύσ κολη θέσ η , κάποιοι δίπλα πνίγονται και μόνον έν α ς φ α ίν ετα ι ατά ρ α χο ς να δ ια ­ β ά ζ ει έν α βιβ λίο. Ση μ α ίν ει κάτι ιδ ια ίτερ ο α υτή η φ ιγ ο ύρ α για σας;

τούρες ανόητες, χωρίς καμία σημα­ σία στην ευαισθησία του σχεδίου και του χρώματος. Είναι για τους ανόη­ τους. Το σχέδιο δεν είναι στην υπη­ ρεσία του κειμένου, αλλά της ιστο­

Αυτό το έργο είναι οι πρόσφυγες, όπως σε μια τρικυμία στην παιδική

φορο για μένα. Η ιστορία έχει ενδια­

μου ηλικία με τους γονείς μου. Μία

φέρον να προκύπτει από το σχέδιο ή

ρίας και αυτό ως γεγονός είναι αδιά­

ανάμνηση ανεξίτηλη, από ένα πή­ γαινε έλα με κακό καιρό στη Θεσσα­

την ζωγραφική κι όχι να προηγείται και να θανατώνει τον πλούτο της ζω­

λονίκη. Τον άνθρωπο με το βιβλίο

γραφικής. Αγαπούσα τα βιβλία με

τον πρόσεξε ο Μένης Κουμανταρέας

γκραβούρες και ζωγραφιές. Επίσης, με εντυπώσιαζε το αμερικάνικο πε­

που προλόγισε την έκθεσή μου στο Παρίσι. Νομίζω ότι μαζί με τα ναυά­ για και τους ναυαγούς έζησα εκείνη την εποχή το κοινωνικό πένθος. Έτσι κι αλλιώς, όλη εκείνη η έκθεση ήταν βασισμένη στα τρία πένθη: του πα­ τέρα, της μητέρας και της κοινωνίας. Και τη συνέχεια την οφείλω στη γέν­

ριοδικό Life που έστελνε ένας θείος μου από την Αμερική. Εκεί έβλεπα αναπαραγωγές του Κουρμπέ, τη «Δευτέρα Παρουσία» του Μιχαήλ Αγ­ γέλου, κ.ά. Οι αυστηροί κανόνες μά­ θησης της γλώσσας με εμπόδιζαν να

νηση του γιου μου, Φίλιππου.

συμπαθήσω το διάβασμα. Αντίθετα, με την ζωγραφική ήμουν ελεύθερος.

Τι θ υ μ ά σ τε από τα

παιδικά

Ανακάλυψα, θυμάμαι, τον Καβάφη στην γ’ γυμνασίου και έγραφα κι εγώ

Τα βιβλία μού έκαναν εντύπωση ως αν­

σαν κι αυτόν, στα περιθώρια του βι­ βλίου, παρόλο που ο τρόπος που γι­

σ ας αναγνώ σ ματα; τικείμενα. Θυμάμαι τα σχολικά βιβλία και τα λεξικά της μητέρας μου, που χαθήκανε δυστυχώς. Τα γράμματα, αυτές οι μικρές γραμμές, ήταν μια αφηρημένη κωδικοποίηση του κόσμου κι

k

νόταν η διδασκαλία της λογοτεχνίας και της ποίησης μου φαινόταν στεί­ ρος. Αγαπούσα παράλληλα τη μου­ σική και παρόλο που έκανα μαθή­

αυτό ήταν πολύ ανιαρό για να το πα­

ματα πιάνου και δοκίμασα να μάθω διάφορα όργανα, έβλεπα ότι ήμουν

ρακολουθήσω. Αγαπούσα, όμως, όχι τις εικόνες στα βιβλία, αλλά τα σχέδια, τις γκραβούρες και τις ζωγραφιές.

ανίκανος εκτελεστής άλλων έργων, μου άρεσε να αυτοσχεδιάζω και ήθελα μανιωδώς να γίνω συνθέτης.

Τα εικ ο νο γ ρ α φ η μ έν α σ ας σ υγκινούσαν;

κόμικς

Έπαιρνα παρτιτούρες κι έγραφα συμφωνική μουσική, χωρίς να ξέρω πολλά. Όμως, η μουσική ήταν ακόμα

Όχι, σιχαινόμουν και σιχαίνομαι ακό­

ένας κώδικας γραφής και επιπλέον

Εδουάρδος Ιακαγιάν

δ : συνέντευξη

Το Μ ουσείο το υ Βλαςη Φ ρυςιρα Το Μουσείο Φρυσίρα στεγάζει την ιδιωτική συλλογή του ιδρυτή του Βλάση Φρυσίρα. Ο Βλάσης Φρυσίρας, δικηγόρος στο επάγγελμα, ξεκίνησε να συγκεντρώνει έργα νέων ελλήνων καλλιτεχνών το 1978. προσηλωμένος σε ένα στόχο: τη διαμόρφωση μιας συλλογής αποτελούμενης αποκλειστικά από έργα ζωγραφικής, με κεντρικό άξονα από τη μια τον άνθρωπο, δηλαδή τη μορφή και το ανθρώπινο σώμα, και από την άλλη την παραστατικότητα, δηλαδή έναν ζωγραφικό τρόπο έκφρασης που τα νέα καλλιτεχνικά είδη είχαν θέσει στο περιθώριο. Από τη δεκαετία του 'go, το ενδιαφέρον του στρέφεται προς καλλιτέχνες της Ευρώπης. Σήμερα η συλλογή Φρυσίρα αριθμεί 3·5θο έργα ανθρωποκεντρικής ζωγραφικής, καλλιτεχνών, όπως οι Peter Blake, Frank Auerbach, David Hockney, Paula Rego.Jean Rustin, Pat Andrea, Valerio Adami, Leo Golub, Dado. Mimo Paladino, Antonio Segu, Sam Szafran, αλλά και πολλών σύγχρονων ελλήνων εικαστικών.

δεν μπορούσα να ακούσω αυτά που

θησα. Δεν μου άρεσε η διδασκαλία

έγραφα. Μέχρι σήμερα μουτζουρώνω με νότες, αλλά δεν είναι εύ­

της.

κολο να ακούσω αυτό που γράφω. Έτσι, μόνο η ζωγραφική είχε και έχει μια αμεσότητα και δεν θέλει κώδικα.

Π οιος ή ταν ο περίγυρος στα εφ η β ικ ά σας χρόνια;

Από 15 χρονών ήδη ζωγράφιζα πορ­

Στη Θεσσαλονίκη ζούσα ανάμεσα σε ερείπια αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά και

τρέτα των γονιών μου και δικά μου, καλύτερα ίσως κι από σήμερα, χωρίς καμία γνώση. Μόνο με το ένστικτο.

Άγιο Δημήτριο, στη Ροτόντα, στην Καμάρα, δηλαδή, την Πύλη του Γα-

Έκλεινα τα μάτια μου και φανταζό­ μουν να ζωγραφίζω ένα πρόσωπο και μου φαινόταν θαυμάσιο. Σπίτι σ ας δ ια β ά ζα νε; Ο πατέρας μου διάβαζε εφημερίδες, αλλά τα θέματα της πολιτικής δεν με

βυζαντινά. Μεγάλωσα ανάμεσα στον

λέριου με τα εκπληκτικά ανάγλυφα, την πλατεία Ναυαρίνου, το Λευκό Πύργο και πάρα πολλές εκκλησίες, βυζαντινές, μικρές αλλά όμορφες. Επίσης, τα κορνιζάδικα και οι αγιογράφοι μου τραβούσαν την προ­ σοχή. Έβλεπα μέσα σ’ αυτά έργα

ενδιέφεραν και κοίταγα μόνο τις φω­

σπουδαία και ονειρευόμουν.

τογραφίες. Μερικές φορές, όταν υπήρχαν στήλες για την τέχνη της

Ήδη από 15-16 χρονών οι γονείς μου

ζωγραφικής, με απορροφούσαν. Έτσι, έκοβα από εφημερίδες ή πε­ ριοδικά κομμάτια για την τέχνη. Θυ­ μάμαι από το περιοδικό Εικόνες μια

μου αγοράζουν λευκώματα ζωγρά­ φων και μαθαίνω από τον Τζιότο, τον Τισσιάνο μέχρι τον Τζιακομέτι τι συμ­ βαίνει. Την ίδια εποχή ζητώ από τον

γου του G. Tooker με ένα ξερό κλαδί

πατέρα μου να πάμε σ’ έναν κορνιζά στην οδό Κασσάνδρου για να δι­ δαχθώ ζωγραφική. Ήταν ένας ζω­

ασπρόμαυρη φωτογραφία ενός έρ­ και επάνω του ένα πανί να κυματίζει κουρελιασμένο σ’ ένα τοπίο. Θυμάμαι

γράφος, όπως ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, συμμαζεμένος, ο οποίος ζω­

τον Προμηθέα του Τσαρούχη, δεν το έχω ξαναδεί αυτό το έργο, έργα του

γράφιζε νεκρές φύσεις και τοπία, τα οποία δεν μου άρεσαν τελικά. Ανοιξε

Σπυρόπουλου και του Αργυράκη. Από τα νουάρ βιβλία ιστορίας και θρησκευτικών θυμάμαι και πρόσεχα

μάλιστα κι ένα ντοσιέ και μου έδειξε πορτρέτα και άλλα που είχε κάνει ως

μόνο τις αναπαραγωγές των έργων τέχνης. Σιχαινόμουν και βαριόμουν

φοιτητής στην Καλών Τεχνών. Αυτά μου άρεσαν, αλλά είπα μέσα μου ότι

τις ιστορίες πολέμου, τις καταστρο­ φές και τελικά μ’ ενδιέφεραν οι δημι­

τέτοια κάνω κι εγώ και καλύτερα, οπότε δεν χρειάστηκε να κάνω μα­ θήματα. Αργότερα, έκανα μαθήματα

ουργίες, τα έργα τέχνης. Αλλά κι αρ­ γότερα, όταν διδάχτηκα την Ιστορία Τέχνης στην ΑΣΚΤ, θεωρούσα ότι την περιείχα και δεν την παρακολού­

σχεδίου στη ΧΕΘΝ με τον Κώστα Δομπούλα. Δεν έμαθα από τον Δομπούλα, αλλά ενθαρρύνθηκα κι αυτή ήταν η πρώτη περίοδος της ζωγρα­

φικής. Έβαλε σε κορνίζες διάφορα έργα μου και μάλιστα είχα στα 16 μου παραγγελίες πορτρέτων κι έβγαλα τα πρώτα μου λεφτά με τα οποία αγό­ ρασα βιβλία ζωγραφικής.

Π ό τε α ν ακα λύ π τετε π ραγμα­

Δ ια β ά ζ α τ ε φ ιλ ο σ οφ ία; Κατά τη διάρκεια των σπουδών στην ΑΣΚΤ διάβαζα φιλοσοφικά βιβλία του Κίργκεργκαρτ, Το είναι και το μη­ δέν του Σαρτρ, την Κριτική του Κα­ θαρού Λόγου του Καντ, υπαρξιστές χωρίς να καταλαβαίνω και απελπιζό­ μουν.

τικά τα β ιβ λία ως περιεχόμενο; Ήδη στη Σχολή Καλών Τεχνών, στα

Α ν ή κ ετε σ ε μία γ ε ν ιά και σ ε

πρώτα χρόνια, αρχίζω να διαβάζω βι­

μία τάσ η που εκπροσωπ εί τη ν ανθρω π ο κεντρική ζω γρα φ ική , να

βλία φιλοσοφίας. Τα Μικρά Φυσικά του Αριστοτέλη. Ταυτόχρονα, Κα-

εικάσ ω ό τι ο φ ε ίλ ε τα ι και σ τον α ν ­

βάφη και Καρυωτάκη, χωρίς να κα­ ταλαβαίνω τι ακριβώς με ελκύει.

Όταν άρχισα να ζωγραφίζω 15 και 16

Ίσως το ότι ο Καρυωτάκης έζησε ως

χρονών, δεν ανήκα σε καμία γενιά.

υπάλληλος στην επαρχία η οποία μεί­

Ήμουν μόνος. Ούτε ήξερα για θεω­

ωνε την ατομικότητά του. Είναι το με­

ρίες ανθρωποκεντρικότητας ή γε­ νιάς. Ήθελα να δω, γι’ αυτό ζωγρά­

γαλείο ενός μεσαίου ανθρώπου, όπως οι γονείς μου, που το μυστικό τους δεν εκδηλώνεται χωρίς τη γλώσσα που είναι το κατάλληλο ερ­ γαλείο. Το κλίμα στη σχολή σ άς επη­ ρ έ α σ ε καθό λο υ ...

θρω π ισμό της εποχής;

φιζα. Ήθελα να κρατήσω αυτό που αγαπούσα, όπως ήταν οι γονείς μου ή ο εαυτός μου. Επίσης, ήθελα να φανταστώ και να ονειρευτώ κάτι που, παίζοντας μπιλάρδο ή με τις δια­ δηλώσεις ή το σινεμά, δεν το αισθα­ νόμουν. Ήταν κάτι μοναχικό στο

Υπήρχε ένα κλίμα αντιποιητικό από

οποίο μπορούσα να κάνω κάτι. Σ ’ όλα

τη μεριά της διδασκαλίας. Ασκήσεις

τα άλλα ήμουν θεατής. Εκείνη την

άσχετες από τη συγκίνηση. Επίσης, η πολιτικοποίηση εκφύλιζε το ένστικτόν

εποχή όλοι σχεδόν είχαν μια φωτο­

μου, όπως και τα βαρύγδουπα θεαΗ

γραφική μηχανή και ζωγράφιζαν. Εμένα οι φωτογραφίες μου φαίνον­

ρητικά βιβλία μου προκαλούσαν

ταν σαν νεκρολογία. Οι φωτογραφίες

πλήξη. Η τέχνη για μένα ήταν μια πράξη που δημιουργούσε σκέψη κι

των αγαπημένων μου ήταν σαν φω­

όχι το αντίθετο που ζητούσε η σχολή. Επίσης, η μόδα της αφηρημένης ζω­ γραφικής που έφτασε τότε στη σχολή και η επαγγελματική συνεί­ δηση μου δημιουργούσαν αλλεργίες

τογραφίες αγνώστων. Δεν τους ανα­ γνώριζα. Το Π αρίσι ή η Α θή να σ ας επη­ ρ έα σ α ν πιο πολύ;

όσο και οι ψυχρές χρωματικές ή ακα­

Ήδη από 16 χρονών ήξερα για τον Τζιακομέτι, τον Bonnard, τον De

δημαϊκές ασκήσεις.

Stael ή τον Velickovith. Αυτό το χρω-

Οι σκιές του πένθους (λεπτομέρεια), 1992

δ : συνέντευξη

στώ στα βιβλία ζωγραφικής. Επίσης, πριν πάω στη Σχολή, έβλεπα εκθέ­

τική» αν και δεν εμπιστεύθηκα σχε­ δόν ποτέ τη γνώση όταν ζωγράφιζα,

σεις στη Θεσσαλονίκη, στον Κοχλία και σε άλλες γκαλερί, στη Διαγώνιο.

αλλά το ένστικτο, ειδικά όταν ζω­ γράφιζα αγαπημένα πρόσωπα ή θέ­

Πριν φύγω από τη Θεσσαλονίκη, έκανα μαθήματα με τον γλύπτη Κώ­ στα Δομπούλα. Στη συνέχεια, ήρθα στην Αθήνα και γνώρισα ως δά­

ματα. Εξάλλου, πώς να ζωγραφίσεις κάτι ξέροντας; Είχα, όμως, την τύχη

Μπρισκόλα και πιο μακρινός συμμα­

μου επέτρεψε να ζωγραφίζω στο σπίτι μου χωρίς να μου επιβάλει κα­ νόνες. Αργότερα, όμως, στο εργα­

θητής στο προκαταρκτικό ο Γ. Λάππας. Αργότερα, συνάντησα ένα νεό­ τερο ζωγράφο που εκτίμησα πολύ,

στήριο του Γιάννη Μόραλη τα πράγ­ ματα άλλαξαν. Οταν του πρωτοπήγα

τον Τάσο Μαντζαβίνο.

στο πρώτο έτος τα πορτρέτα της μη­ τέρας μου και το πορτρέτο «Ο πατέ­ ρας μου σαν νεκρός», έδειξε ότι έπρεπε να κάνω χρωματικές ασκή­ σεις, ότι η φόρμα έχει σημασία και όχι το περιεχόμενο. Εκεί υπήρξε η αρχή του τέλους. Μάλιστα μου είπε να μην ζωγραφίζω τόσο πολύ, γιατί

δ

34

στη σχολή να συναντήσω συνομήλι­ κους σπουδαστές που κάναμε παρέα και ζωγραφίζαμε και μιλάγαμε μαζί. Ανάμεσά τους ήταν ο Π. Φειδάκης, ο Γ. Καρακήτσος, ο Μ. Ζησίου, η Σούλα

σκαλο τον Τάσο Ρήγα με τη βοήθεια του οποίου πέρασα στη Σχολή. Στη συνέχεια, είχα στο προκαταρκτικό την ανοχή του Δ. Μυταρά, ο οποίος

του πήγα 60 έργα φτιαγμένα σε 2 μή­ νες και επιπλέον ότι είχα την τάση να κάνω γελοιογραφίες και ότι θα κατα­ λήξω σαν κάποιο μαθητή του πολύ γνωστό, ο οποίος όμως κατά τη γνώμη του δεν ήταν καλός ζωγρά­ φος. Αποκεί και ύστερα δεν του ξαναέδειξα δουλειά στα επόμενα 4 χρό­ νια και μόνο όταν ζήτησα υποτροφία για το εξωτερικό, τα έδειξα και πήρα την υποτροφία. Το πτυχίο το πήρα διά της βίας, με πολύ χαμηλό βαθμό όλα αυτά τα χρόνια, και ποτέ δεν πήρα ούτε βραβείο ούτε έπαινο στην ζωγραφική. Παρόλα αυτά, έμαθα τη «γραμμα­

Ποιοι δάσκαλο ι σας επ η ρ έα­ σαν; Οταν πήγα στο Παρίσι με υποτροφία της ΑΣΚΤ, είχα ήδη δει στη βιβλιο­ θήκη της ΑΣΚΤ ένα βιβλίο με ζω­ γράφους όπου ανάμεσά τους υπήρχε ένας που μου άρεσε πολύ. Αυτός ήταν ο Λ. Κρεμονίνι που έμαθα ότι έγινε καθηγητής ζωγραφικής στο Παρίσι. Έπειτα από λίγο καιρό, όταν άρχισα να δείχνω έργα στις γκαλερί εκεί, φοιτητής ακόμα, μου έλεγαν ότι τα πορτρέτα της μητέρας μου ή τα φανταστικά θέματα που ζωγράφιζα δεν έχουν στυλ ή είναι φρικιάρικα. Οπως κι αργότερα, όλα τα σχόλια που άκουγα εκεί για τα έργα μου ήταν για τη φόρμα. Η βόρεια σκέψη και κριτική, κατηγορώντας τη φόρμα, σου καταργεί το περιεχόμενο. Δεν καταδέχονταν να μιλήσουν για το τι ζωγράφιζα αλλά για το πώς. Αντί­ θετα, στην Ελλάδα η πιο συχνή κρι­

τική ήταν για το περιεχόμενο το

Δασκαλάκης και ο νεότερος Αλέξης

οποίο αποκαλούσαν «φρικιάρικο» ή

Βερούκας.

«ακαταλαβίστικο», και έτσι ξεχνού­ σαν την ζωγραφική. Έτσι ή αλλιώς το αποτέλεσμα ήταν μια απόρριψη

Τι σ ας λ έ ε ι η ση μ ερινή ελ λ η ­ νική ζω γρα φ ική;

εκτός βέβαια εξαιρέσεων.

Η πρώτιστη αξία είναι η ζωγραφική

Η σχέση μου με τον Κρεμονίνι υπήρξε δύσκολη αλλά σημαντική.

και αυτή είναι το διαβατήριο για να πούμε ότι υπάρχει ζωγραφική. Ελλη­

Θυμήθηκα όλα τα πειράματα που

νική ζωγραφική ως αξία και όχι ως

έκανα στα «εφηβικά μου χρόνια»,

στερεότυπο είναι ότι αποτύχει να ζει

όπως, επίσης, ότι ήταν συνένοχος πορτρέτα που έκανα της μητέρας

και να ενδιαφέρει τον άνθρωπο. Είναι λίγοι, όμως, οι ζωγράφοι που ασχο­ λούνται με τη γύρω ζωή εδώ στην Ελ­

μου και στην επιθυμία μου να ξεδι­

λάδα, όπως υπάρχει η ιδιαιτερότητα

στην αγωνιώδη μου πλευρά και στα

πλώσω το φανταστικό.

με τα βυζαντινά, τα αρχαία, την Ευ­

Ταυτόχρονα, βλέπω άλλους ζωγρά­

ρώπη, αλλά και τη σύγχρονη τρέλα και τον παραλογισμό. Εξάλλου,

φους σε εκθέσεις, όπως ο Hopper, ο Γονάιεθ, ο Λοπέζ, ο Ρουστέν, ο Κιού-

Στην μητέρα μου, 1995

βλέπω δεν σημαίνει οπτικό φαινό­

περ και πολλούς συνομηλίκους μου

μενο μόνο, αλλά κυρίως ψυχικό γε­

μέσα κι έξω από τη σχολή. Εκεί κα­

γονός.

τάλαβα να εμπιστεύομαι τις αμφιβο­ λίες μου και όλο το κομμάτι της τέ­

Πολλά έρ γα σ ας είν α ι α υ το α ­

χνης της σύγχρονης εποχής που

ν α φ ο ρ ικ ά .

έσπασε τη φόρμα γιατί διαλύθηκε η

Δίχως αυτή την επιθυμία να δω εγώ ο ίδιος πριν απ’ όλους δεν μπορώ να

ζωή και οι βεβαιότητές της. Σαν να ήταν αποτέλεσμα η τέχνη του 20ού αιώνα των πολέμων και των κατα­ στροφών από την τεχνολογία και την

λειτουργήσω. Αναγκαστικά, λοιπόν, είναι αυτοαναφορική ή προσωπική η

οικονομία. Αποδέχτηκα ότι δεν είμαι

λου χρειάζομαι ένα λεξικό προσωπι­ κών συναισθημάτων, όπως το πέν­

το κέντρο του κόσμου κι αυτό με

σχέση μου με την ζωγραφική. Εξάλ­

έκανε να ζωγραφίζω. Έμαθα, όμως,

θος, τον έρωτα, τον πόνο, τους γο­

να είμαι και κριτικός, διότι οι αμφι­

νείς, την πατρότητα, την ερημιά για να φτιάξω, όπως άλλοι έχουν ένα λε­ ξικό για αντικείμενα. Αυτό είχα μάλ­

βολίες με ανάγκασαν να επιλέγω. Τι σ ας ά φ η σ ε η γα λλ ική σας θη τεία; Εκεί γνώρισα την Αννα Μαρία Τσακάλη κι αργότερα την Ειρήνη Ηλιοπούλου και τη Μαρία Φιλοπούλου. Αργότερα, ήρθαν ο Τάσσος Μισσούρας, ο Γιώργος Ρόρρης, ο Στέφανος

λον ανάγκη. Τι ε ίν α ι α υ τό που σ ας εμπ νέει για να δ η μ ιο υ ρ γ είτε σήμερα; Ζωγραφίζω για να ζήσω. Σ α ς ευ χαρισ τώ . ■

Ο Εδουάρδος Σακαγιάν εκθέτει ένα μεγάλο τμήμα από το σύνολο των έργων του που υπάρχει στη συλλογή Φρυσίρα στο Μουσείο Φρυσίρα (Μονής Αστεριού 3, Πλάκα) μέχρι τις 3ΐ Μαρτίου 2θΐο. Τίτλος της έκθεσης «Το βλέμμα του ζωγράφου».

δ : βιβλιοκριτική

Στο χώρο του συμβολικού

Πύργος =ενάριος

Μένης Κουμανταρέας καθιε­ ρώθηκε στο χάρτη της ελ­

χρεώνει τους χαρακτήρες του να χά­ σουν σε αδρότητα, κερδίζει, όμως,

ληνικής λογοτεχνίας ως ο κατεξοχήν αθηναιογράφος, κυρίως φωτίζοντας πτυχές του ταπεινού βίου ταπεινών προσώπων, εμμένοντας σε

κάτι άλλο: καθώς τα πρόσωπα, οι χώ­ ροι, οι καταστάσεις δεν ονομάζονται,

Ο

αθέατες πλευρές των προσώπων και καταστάσεων που, με τις ατομικότητές τους, συνέθεταν τη συλλογική ζωή της πόλης, συλλαμβάνοντας την κρυφή σημασία της λεπτομέρειας. Στο Στρατόπεδο ο Μ. Κ. επιχειρεί μία

Μένης Κουμανταρέας Σ’ ένα στρατόπεδο άκρη στην ερημιά Κέδρος, 2 0 0 9 σελ. 160, € 12

Ο Μ. Κ. στήνει την αφήγησή του γύρω από μία άκρως συμβολική πράξη, τη φιλοτέχνηση του πορτρέ­ του του Στρατηγού και διοικητή του στρατοπέδου. Η γυναίκα του Στρα­ τηγού, που φέρει τα ίχνη όλης τής

διαφοροποίηση, υιοθετώντας την αλληγορική -παραμυθική- παραβολική αφήγηση και, κυρίως, παραιτούμενος από το ισχυρότερο όπλο του: τη μυ­

γνωστής από τα προηγούμενα έργα του συγγραφέα σημειολογίας και ση­ μειογραφίας, και ο σαν άγγελος νεα­

θοπλαστική επεξεργασία του συγκε­ κριμένου.

ρός στρατιώτης και ζωγράφος συμ­ πληρώνουν τη μικρή πινακοθήκη των

(Η παραβολή αντλεί τη δύναμή της

προσώπων της νουβέλας. Ο αναγνώ­ στης εισάγεται -και εξέρχεται- με

από ένα, υπαρκτό ή φανταστικό, αρ­ χέτυπο που είναι κοινό στη συνεί­

■S ο

προσφέρονται περισσότερο για συμ­ βολικές αναγνώσεις εκ μέρους του αναγνώστη.

δηση μιας κοινότητας. προς το μοτίβο αλλά όχι τυπο, το αρχέτυπο αυτό το αφηρημένο, ώστε να

Συγγενές πανομοιό­ χρειάζεται δώσει μία

νέα δυνατότητα στον αναγνώστη: να περιχωρήσει ο τελευταίος τη δική του εμπειρία στα δεδομένα της πα­ ραβολικής αφήγησης, να κατονομά­ σει αυτό που αφήνει ακατονόμαστο ο συγγραφέας, για να ταυτιστεί με αυτό και να το οικειωθεί ως δική του, σχεδόν εμπειρική πια, αφήγηση.) Εγκαταλείποντας, λοιπόν, το κείμενο χωρίς δείκτες, ο Κουμανταρέας υπο­

ένα αφηγηματικό υστερόχρονο, επει­ δή, υποψιαζόμαστε, ένα από τα προτάγματα που συνέχουν την αφήγηση είναι η αίσθηση ματαιότητας που θέ­ λει να υποβάλει ο Μ. Κ. στον ανα­ γνώστη. Όλη η δόξα και η χάρη, πα­ γωμένες σ’ ένα πορτρέτο που το επι­ σκέπτονται, εκ των υστέρων, ανώνυ­ μοι τουρίστες... Προς επίρρωση της παραβολικής διάστασης του κειμένου -υπαινισσόμενος ταυτόχρονα ότι η τέχνη δεν εί­ ναι απλώς «τέχνη» αλλά μια άλλη πραγματικότητα, πιο αληθινή από τη βιοτική, αφού κλείνει μέσα της το

σπέρμα της αθανασίας- εκεί προς το

το πραγματικό και συγκεκριμένο στο

τέλος του βιβλίου ο Μ. Κ. μάς δηλώ­ νει, εμφατικά, την ψευδή, αποκλειστικώς «καλλιτεχνική» υπόσταση των ηρώων του, που αντλούν ύπαρξη

φαντασιακό και αλληγορικό με τρό­ πο που προδίδει, ίσως, την επιθυμία του για μετάβαση σε συμβολικότε­ ρες, και γι’ αυτό πλατύτερες και πε­

ακριβώς από το ψεύδος της τέχνης: «Κάθε τους βήμα τούς φέρνει πιο

ριεκτικότερες, αφηγήσεις. Δεν ξέ­ ρουμε αν αυτή η ενδεχόμενη επιθυ­

κοντά, ολοένα κοντύτερα, κι είναι σαν να φεύγουν από ένα παραμύθι, έτοιμοι να μπούνε σ’ ένα άλλο, πα­ ραμύθι κι αυτό».

μία του υπακούει σε κάποιο πρό­ γραμμα που πιθανόν έχει ο συγγρα­ φέας. Όπως και να ’χει όμως, η αχλύς

Ο Κουμανταρέας είναι ένας συγγρα­ φέας που σε όλα σχεδόν τα βιβλία

μιας σχεδόν παιδικής αθωότητας σκεπάζει το Στρατόπεδο και, μολο­ νότι σε ορισμένα σημεία η αφήγηση

του επιχείρησε να αποτυπώσει το πραγματικό στις πολλαπλές εκδοχές που του προσέφερε η ίδια η ποικιλία

βαρύνεται με μία σχηματικότητα και μερικές υπερβολικά διαφανείς στο­ χεύσεις, στο τέλος η παραμυθική

της ζωής. Στο Στρατόπεδό του -για λόγους πιθανόν συγκυριακούς, αν και οι συγκυρίες στο βίο ενός συγ­

ιστόρηση πετυχαίνει τον παραμυθη­ τικό στόχο της: ο αναγνώστης εξέρ­ χεται λυτρωμένος που το δικό του

γραφέα είναι πάντα ένα ανοιχτό θέμα προς διερεύνηση- μετατοπίζεται από

πορτρέτο δεν θα κοσμήσει κανένα μελλοντικό μουσείο. ■

Μάνης 5, 106 81 Αθήνα. Τηλ. 210 3849020-23 Fax 210 3301583

δ : βιβλιοκριτική

Μυθιστόρημα με λετποδουλειά διηγήματος

ΓΊώργος Περαντωνάκης

Μ

ε τα τρία ως τώρα πολυσέ­

μπορεί να θεωρηθούν χαρακτηριστι­

λιδα μυθιστορήματά της η Ζυράννα Ζατέλη έχει δια­

κά της σαγηνευτικής γραφής της συγ-

μορφώσει το δικό της μύθο, τη δική της αναγνωρίσιμη ατμόσφαιρα και γραφή, την οποία άλλοι μπορεί να λα­ τρέψουν κι άλλοι να αποστραφούν. Η ιστορία, τοποθετημένη ως συνήθως στη βορειοελλαδίτικη ύπαιθρο, περι­ στρέφεται γύρω από τη μικρή Λεύκα και εκτείνεται στα άπειρα παρακλάδια των οικογενειακών μικροϊστοριών που απλώνονται φυγόκεντρα προς διάφορες κατευθύνσεις του παρόντος και κυρίως του παρελθόντος. Σ’ αυτές παρελαύνουν οι ανιόντες συγγενείς της, ζώντες και τεθνεώτες, που στην αρχή συνάζονται για να επανασυστήσουν τους δεσμούς της οικογενειακής ενότητας. Μέσα σ’ αυτούς τους δε­ σμούς αχνοφαίνεται, σε ένα μικρό μέ­

γραφέως και συστήνουν τη «μαγική ηθογραφία» της. Ειδικά η Λεύκα Ταντανόζη, η νεαρή πρωταγωνίστρια του έργου, την οποία παρακολουθούμε από την πρώιμη εφηβική ηλικία ως την τρίτη δεκαετία της ζωής της, είναι η μυ­ στηριώδης κοπελίτσα που ξαφνιάζει με την αλλόκοσμη συμπεριφορά της. Πέρα από τα χαρακτηριστικά που προανέφερα, ορθώνεται μπροστά μας με την «αφύσικη φυσικότητά» της: ντουμπλάρει την παραπληγική φίλη της Ζήλη (οι σκηνές μαζί της κερδί­ ζουν σε δύναμη και παραστατικό­ τητα), μέχρι που αυτή πεθαίνει στα πρώτα έμμηνά της, εξελίσσεται σε ψυ­ χοπομπό που ξεπροβοδίζει τους μελ­ λοθάνατους, αλλά ταυτόχρονα εν­

ρος του βιβλίου, άλλοτε δειλά κι άλ­ λοτε πιο τολμηρά, η αιμομικτική στη

σαρκώνει τη συγγραφέα, που μπορεί να επαναφέρει τους νεκρούς με την

διάθεση σχέση εγγονής και παππού, δύο χαρακτήρων που κρατάνε σαν κίονες το όλο δημιούργημα.

πένα της. Αυτή η αυτοαναφορική διά­

Ζυράννα Ζατέλη Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους: Το πάθος χιλιάδες φ ορές

Η μαγική ατμόσφαιρα δεν δημιουργείται από μεταφυσικές καταστάσεις

την παγιωμένη ερμηνεία του έργου

Καστανιώτης, 2 0 0 9 σελ. 784, € 25

τύπου λατινοαμερικάνικης λογοτε­ χνίας, αλλά από τα μικρά παράδοξα

της Ζατέλη με βάση τη μέχρι τώρα πορεία της. Οι νεκροί επανέρχονται στο προσκήνιο όσο υπάρχει κάποιος

της ελληνικής υπαίθρου, όπως οι τρεις θηλές της ηρωίδας, η ανάστροφη γραφή της, οι υπνοβασίες της και οι ονειρικές προσημάνσεις που πάντα έθαλλαν στη λαϊκή ψυχή. Όλα αυτά

σταση της γραφής μέσα στη συγγρα­ φή είναι ίσως το στοιχείο που κάνει τον αναγνώστη να ξεφύγει λίγο από

(ενδοκειμενικά η μικρή Λεύκα και εξωκειμενικά ο όποιος λογοτέχνης) που θα τους θυμηθεί - η μνήμη είναι βασική λειτουργία της κατά Ζατέλη

ΕΚ

δ/ ο

ΣΕΙΣ

ΚΟ Ν ΙΔΑΝ δημιουργίας-, θα τους προσκαλέσει μέσω της γραφής του και θα τους δώσει σάρκα και οστά. Η θεσσαλονικιά ηεςογράφος γράφει μυθιστό­ ρημα με τη λεπτοδουλειά που χρειάζεται ένα διήγημα. Στήνει το μυθοπλαστικό λαβύρινθό της χωρίς να ενδιαφέρεται για γερή πλοκή και πολύπλοκες αφηγηματικές συνδέσεις, αλλά με την αμεριμνησία του βαρκάρη ταξιδεύει όπου τη στείλει το ρεύμα της αφήγησης, όπου οι πο­ λυάριθμοι χαρακτήρες της την οδηγήσουν. Αλλά κάθε διάδρομος και δωμάτιο του πολυ­ δαίδαλου οικοδομήματος της χτίζεται με τη μα­ στοριά του τεχνίτη της γλώσσας, μιας γλώσσας πελεκημένης με υλικά της παράδοσης, με λέξεις και φράσεις του λαού, καμιά από τις οποίες δεν είναι μικρότερη των σαράντα χρονών.

'Maria Angels Anglada :· To βιολί του ΆουσΒιτς

Αν κάποιος μπορεί να έχει μια ένσταση γι’ αυτά τα μυθιστορήματα - ποταμούς, όχι μόνο για το τωρινό αλλά και το προηγούμενο μυθιστόρημα της τριλογίας με τίτλο Ο θάνατος ήρθε τελευ­ ταίος (2001), αλλά και το πρώτο της, εξίσου μεγαλεπήβολο, έργο Και με το (ρως του λύκου επανέρχονται (1993) είναι ένα είδος αυταρέ­ σκειας που φαίνεται τόσο στη γλώσσα όσο και στην αφήγηση. Δεν είναι μόνο οι ιδιοτυπίες στην ορθογραφία μερικών λέξεων, προϊόν προσωπικών επιλογών, ή η παρετυμολογία άλ­ λων, αποτέλεσμα της λαϊκής αίσθησης της γλώσσας, αλλά και ένας φετιχισμός με τα ανθρωπωνύμια, ο οποίος καταντά ακκισμός και επίδειξη. Παράλληλα, ένας εμφανώς αναφυόμενος ναρκισσισμός απλώνει την αφήγηση αρ­ γόσυρτα και σπειροειδώς, ενώ πολλές φορές την κάνει να λοξοδρομεί. Το πάθος χιλιάδες φορές είναι αναμφίβολα μέ­ ρος του ζατελικού μεγάκοσμου, που μεγαλώνει από έργο σε έργο και μεταφέρει τη σκυτάλη από πρόσωπο σε πρόσωπο. Μέσα στο λαβύ­ ρινθό του εγκιβωτίζει τη λαϊκή ψυχή σε καλοδουλεμένες αφηγήσεις πάνω στις οποίες κεντάται σαν σε καμβά παραμυθιού όλο εκείνο το ρεύμα που προσδίδει σε κάθε σελίδα τη χάρη, τη σαγήνη, την απλόχερη αφηγηματική άνεση και το ονειρικό σεργιάνι της πεζογράφου. Αν η αφήγηση είναι το παν, τότε μπορεί κανείς να διαβάζει τη Ζατέλη αιώνια. Αν, όμως, όχι; ■

Άουσβιτς, 1944. Οι στερήσεις και ια Βασανιστήρια, ο εξευτελισμός, οι τιμωρίες και οι θανατώσεις. Ο Ντάνιελ, ένας Εβραίος κατασκευαστής εγχόρδων, μάχεται για τη σωτηρία της ψυχής του αντιμέτωπος με την πιο τρομακτική αντιξοότητα. Ώσπου μια μέ­ ρα, ο διοικητής του στρατοπέδου ανακαλύπτει την επιδεξιότητά του και τον υποβάλλει σε μια Βασανι­ στική δοκιμασία: θα πρέπει να κατασκευάσει, σε συγκεκριμένο χρόνο πού δεν γνωρίζει, ένα Βιολί που να παράγει τέλειο ήχο, Σύντομα ο Ντάνιελ Συ­ νειδητοποιεί πως το Βιολί αποτελεί πλέον τη μονα­ δική του σωτηρία... ΑντιπαραΒάλλοντας τη Βαρβαρότητα με τη μαγεία της μουσικής, η παγκοσμίως αναγνωρισμένη Καταλανή συγγραφέας Μαρία Άντζελς Ανγλάδα συνθέτει έναν ύμνο για τη ζωή Και την ελπίδα, σε μια από τις πιο σκοτεινές εποχές τής ανθρωπότητας...

Lioo.ooqi

www.konidaris.g* Τοσίισα ιΑ ' Αθήνα ·πιλ.: 2ΐο 8846570_2'4 · info@koniilaris.gr

δ : βιβλιοκριτική

Ο δημοσιογράφος ω ς λογοτεχνικός ήρωας

Φίλιππος Φιλίππου

ο μυθιστόρημα Σπιλτ! του Χρι­ στόφορου Κάσδαγλη (σπλιτ

λερ), πρώην αριστεριστή, οπαδό του

είναι όρος του μπλακ τζακ), αρχίζει με μία σκηνή στη ρουλέτα

μία δύσκολη έρευνα για το άτομό του, τόσο για την ιδιωτική του ζωή όσο και για τις ποικίλες επιχειρηματι­

Τ

ενός καζίνου, την οποία περιγράφει ο αφηγητής, ο Βλαδίμηρος Δημητριάδης, ετών 48, αργόμισθος δημοσιο­ γράφος, ακτιβιστής τζογαδόρος, παλαιοκομουνιστής, γκρινιάρης και ερωτύλος, όπως αυτοσυστήνεται. Ο ήρωας που εργάζεται στην εφημε­ ρίδα Ο Ασύρματος θεωρεί τον εαυτό

νει στον αρχισυντάκτη του το κείμενο του ρεπορτάζ, δεν το βλέπει πουθενά: έπεσε θύμα μίας καλά ενορχηστρω­ μένης συνωμοσίας σιωπής. Οι ήρωες και οι καταστάσεις, η περι­

Τώνη και τον Αντώνη, αποτελούν ένα δυνατό και ακαταμάχητο τρίο. Δημο­ σιογράφος είναι και η κοπέλα του, η Ειρήνη, η οποία ανέχτηκε τη διαδι­

Καστανιώτης, 2 0 0 9 σελ. 272, € 15

λοου είναι μπλεγμένος σε απάτες και σκοτεινές ιστορίες τις οποίες ο ήρωας επιχειρεί να ανιχνεύσει, αλλά όταν δί­

και στο μπαρμπούτι, ωστόσο, το πά­

όλοι οι φίλοι του είναι δημοσιογρά­ φοι, μάλιστα με δύο από αυτούς, τον

Κάσδαγλης Σπλιτ!

κές του δραστηριότητες. Ο Μπάρ­

του ειδήμονα στην πόκα, στην πρέφα θος του είναι η ρουλέτα και το μπλακ τζακ. Δεν έχει παρέες τζογαδόρους,

δ

Μάο. Με τους δύο φίλους του κάνουν

κασία της μετάλλαξής του από εργα­ σιομανή συντάκτη ύλης σε αργόμι­ σθο. Επιπλέον, ο αφηγητής που εκ­

πλάνηση στην πόλη (καζίνο, μπαρ, στέκια), η έρευνα, οι ανατροπές απο­ τελούν στοιχεία των νουάρ αφηγη­ μάτων. Αν στην πλοκή υπήρχε κι ένα έγκλημα, τότε αυτοδικαίως το μυθι­ στόρημα να συγκαταλεγόταν στη νουάρ λογοτεχνία. Ο Κάσδαγλης, όμως, ήθελε να γράψει κάτι διαφο­ ρετικό. Με το τεχνηέντως ελαφρύ ύφος του και μία υπόγεια ειρωνεία

λαμβάνει τον τζόγο ως μικρογραφία

που σκοτώνει, προσπαθεί να μιλήσει για το δημοσιογραφικό επάγγελμα,

του καπιταλισμού -ίσες ευκαιρίες και όλοι εναντίον όλων-, θέλει να κάνει

το οποίο ο ίδιος υπηρέτησε επί χρό­ νια, σκιαγραφώντας τύπους, περι-

καριέρα λογοτέχνη. Ο χρόνος κυλά ευχάριστα μεταξύ

γράφοντας καταστάσεις, αναλύοντας

εφημερίδας και καζίνου, αλλά ο Δημητριάδης έχει μία έμμονη ιδέα: θεω­

στους πρώην συναδέλφους του ή μάλλον παρουσιάζοντάς τους, όπως

ρεί αντίπαλό του τον επιχειρηματία Φίλιππο Μπάρλοου (εμφανής η ανα­ φορά στον ήρωα του Ρέυμοντ Τσάντ-

πραγματικά είναι: άνθρωποι, δηλαδή, με αρετές μα και ελαττώματα. ■

νοοτροπίες, αποδίδοντας μομφές

ΣΥΓ ΧΡΟΝΗ Α Ρ Χ Α Ι Ο Γ Ν Ω Σ Τ ΙΚ Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

FR. CHAMOUX Ο ΕΛΛΗ ΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μ ετά φ ρ α σ η

Α ικ . Π α π α θ ω μο π ο ύλου

Μ. A u s t in - Ρ. v i d a l - n a q u e t ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ Α ΡΧ ΑΙΑ ΕΛ ΛΑΔΑ Μ ετά φ ρ α σ η

Τ. Κ ο υ κ ο υ λιό ς

FRANQOISE FRONTISI-DUCROUX ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ Μ ετά φ ρ α σ η

Μ α ρία Λ εβ εν τ ο π ο ύ λ ο υ

L. PERNOT Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗ ΤΑ Μ ετά φ ρ α σ η

Ξ α νθ . Τ σ ελ έν τ η

Δ Α Ι Δ Α Λ Ο Σ I.

Ζ Α Χ Α Ρ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ

Αρσάκη 6, 105 64 Αθήνα ·

Τηλ. (210) 32.33.271 - fax: (210) 32.47.791

www.daedalos.gr ·

e-mail: daed-zah@otenet.gr

δ : βιβλιοκριτική

Η μαραμένη στύση του Μπάνι Μανρό

Λεύτερης Καλοσπύρος

ανακουφιστική, στα όρια της

Η

λύτρωσης, δράση του αυνα­ νισμού, έχει υμνηθεί ποικιλοτρόπως στη λογοτεχνία από σεσημα­ σμένους μερακλήδες συγγραφείς, όπως τον Μπουκόφσκι, τον Τόμας Πίντσον, τον Ίρβιν Γουέλς, τον Μάρ-

ρασμένος και ηττημένος δείχνει, ακόμη κι όταν οι ψυχεδελικές προσπάθειές του στέφονται με σχετική επιτυχία. Αυτός που πληρώνει για τις αμαρτίες του Μπάνι είναι ο Μπάνι Μανρό Τζούνιορ, που τις ώρες που ο

τικό συμπλήρωμα της σεξουαλικής υπερδραστηριότητας (σαρκικής και

πατέρας του «απασχολείται» με τις επίδοξες πελάτισσες, υπομένει τις

φαντασιακής) του «προβληματικού», «καταραμένου» κ.τ.λ., κ.τ.λ. ήρωα. Ο Μπάνι Μανρό έχει συνέχεια στύση

ψυχοφθόρες επισκέψεις του φαντά­ σματος της μητέρας του που αυτο-

νεται κάποιο ψυχοπαθολογικό αίτιο, ή κάποια αλλόκοτη αιτία - αφορμή, όπως συμβαίνει σε ορισμένες από τις πιο παράλογες στύσεις στην ιστορία

Τόπος, 2 0 0 9 σελ. 248, € 16,90

και αδυσώπητα επιτίθεται σε κολα­ σμένες πιτσιρίκες ή σιτεμένες «νοι­ κοκυρές σε απόγνωση», τόσο πιο γε-

τιν Ειμις, το Φίλιπ Ροθ, κ.ά. Στα έργα τους ο συστηματικός αυνανισμός είναι συνήθως το απαραίτητο καταπραϋν­

και αυνανίζεται για κάθε λόγο και για κανένα λόγο, και γι’ αυτό δεν ευθύ-

Nick Cave Ο θάνατος του Μπάνι Μανρό Μετάφραση: Αντώνης Καλοκύρης

πολύ αυνανίζεται και όσο πιο αδέξια

της λογοτεχνίας, όπως τη μεταφυ­ σική στύση του Τάιρον Σλόθροπ λίγο πριν από κάθε νέα επίθεση με βαλλι­ στικό πύραυλο V2 στο Ουράνιο Τόξο της Βαρύτητας, ή την καταπιεσμένη από τους μητρικούς περιορισμούς στύση του Αλεξάντερ Πόρτνοϊ στη

κτόνησε πριν από λίγες μέρες. Ο συγγραφέας έχει πλάσει τον ήρωά του με αμιγώς κινηματογραφικά υλι­ κά (κάτι ανάμεσα στον ήρωα που εν­ σαρκώνει ο Τομ Γουέιτς στα Στιγμιό­ τυπα του Όλτμαν και στον Χανκ Μούντι που υποδύεται ο Ντέιβιντ Ντουκόβνι στο «Califomication») και παρότι αυτό δεν είναι ασυνήθιστο για ένα ποπ-ροκ μυθιστόρημα που δεν διεκδικεί θέση στο λογοτεχνικό πάνθεον, εντούτοις όσο εξελίσσεται η ιστορία και ο πρωταγωνιστής δεν πα­ ρουσιάζει καμιά ένδειξη ψυχολογικής μεταβολής, επιμένοντας να κάνει τις

Νόσο του Πόρτνοϊ. Ο Μπάνι Μανρό είναι ένας τυπικός αποτυχημένος που δεν έχει κανένα ταλέντο και καμιά δε­

ίδιες σκέψεις, πράξεις και κατά συ­ νέπεια, τα ίδια λάθη καθίσταται τε­

ξιότητα για να μπορεί τουλάχιστον να οικτίρει τον εαυτό του για την ανε­ παρκή άσκησή τους είναι ένας αθερά­ πευτος σεξομανιακός, που όσο πιο

λικά αρκετά προβλέψιμο, χωρίς να αποφεύγει κάποιες κοιλιές παρά το χιούμορ που αλλού συντηρεί και αλ­ λού όχι. ■

TKeTROPOJ-E ΝΕΟ

vinniw.metropolis.gr I

Πανεπιστημίου 5 4 & Εμμ. Μπενάκη, 106 77, Αθήνα Τ: + 3 0 2 1 0 3 8 0 1 1 7 9 , F: + 3 0 210 3 8 4 5 5 1 5

MUSIC FILMS

BOOKS GAMES TICKETS CLOTHES TOYS& COFFEEBAR

r%

δ : βιβλιοκριτική ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Ό ταν οΡ έμπ ους

Θανάσης Μήνας

υνοφρυωμένος, απείθαρχος,

να μην αντιληφθεί κανείς την κλοπή,

μοναχικός, αλκοολικός... Ο επιθεωρητής Τςον Ρέμπους υπήρξε ο πιο ξηγημένος μπάτσος που περπάτησε τα τελευταία χρόνια στο

νομοιότυπα αντίγραφα, σχεδιασμένα από ένα νεαρό αντισυστημικό καλλι­

Σ

ευρωπαϊκό αστυνομικό μυθιστόρημα. Η απόφαση του δημιουργού του, του Ίαν Ράνκιν, να τον βγάλει ύστερα από

τέχνη, ένα είδος τοπικού Μπάνσκι, τρόπον τινά. Οι άλλοι δύο πείθονται.

20 σχεδόν χρόνια στη σύνταξη (μέχρι νεοτέρας;) αφενός πάγωσε τους θαυ­ μαστές του, αφετέρου γέννησε ερω­

wine bar, συναπαντώνται τυχαία με τον ντόπιο αρχι-γκάνγκστερ Τσιμπ Κάλογουεϊ, παλιό συμμαθητή του Μα-

τηματικά σχετικά με τα επόμενα βή­ ματα του εδιμβουργιανού συγγραφέα.

To story μέσες άκρες έχει ως εξής: ο νεαρός αυτοδημιούργητος εκατομ­ μυριούχος Μάικ Μακένζι, ο τραπεζί­ της Άλαν Γκρούισκανκ, φιλότεχνοι αμφότεροι, και ο επικεφαλής του το­ πικού Κολεγίου Καλών Τεχνών Ρόμπερτ Γκίσινγκ συχνάζουν παρέα σε γκαλερί και σε δημοπρασίες έργων

Ίαν Ράνκιν Με τις πόρτες ανοιχτές Μετάφραση: Αλεξάνδρα Κονταξάκη Μεταίχμιο, 2 0 0 9 σελ. 368, € 18

σκοπεύει να αντικαταστήσει τα αυ­ θεντικά έργα που θα κλέψουν με πα­

Καθώς τα πίνουν σε κάποιο μοδάτο

κένζι, που επανασυνδέεται με τον κα­ κοποιό. Με τη βοήθειά του Κάλογουεϊ, η επι­ χείρηση θα έχει αίσιο τέλος, όμως, η υπόθεση θα πάρει τελικά απρόβλεπτη τροπή, για όλους τους. Ίσως, επειδή, όπως λέει ο Ράνκιν διά στόματος Μακένζι, «όλα τα σχέδια μοιάζουν τέλεια στην αρχή»... Το Μ ε τις πόρτες ανοιχτές διαθέτει

τέχνης. Ο τελευταίος πληροφορεί τους υπόλοιπους ότι δεκάδες, λιγότε­ ρο ή περισσότερο σημαντικοί, πίνα­ κες ζωγραφικής και άλλα έργα βρί­

Ράνκιν στη γραφή. Οι χαρακτήρες του είναι ολοζώντανοι και πολυδιάστατοι.

σκονται «φυλακισμένα» (και απρό­ σιτα στο κοινό) σε μια αποθήκη της

Είναι, επίσης, κι αυτή η ικανότητα που έχει ο Ράνκιν να σπάει τη βασική ιστο­

όλα, τα γνώριμα στους μυημένους, χαρακτηριστικά της μαστοριάς του

Εθνικής Πινακοθήκης του Εδιμβούρ­

ρία σε αρκετές μικρότερες και στην

γου. Προτείνει να απαλλοτριώσουν έξι εφτά πίνακες για πάρτη τους και, με δεδομένο ότι ο ίδιος λόγω θέσης

πορεία να τις επανασυνδέει αριστο­ τεχνικά και με απρόβλεπτο τρόπο, και μέσα απ’ αυτές να θίγει καίρια ζητή­ ματα της εποχής μας (μετανάστευση,

έχει πρόσβαση στην αποθήκη, τους λέει ότι έχει καταστρώσει ένα σχέδιο καταδικασμένο να επιτύχει με το μι­ κρότερο δυνατό ρίσκο. Προκειμένου

ξενοφοβία, εγκληματικότητα και αστυνομική βία, κοινωνικές και οικο­ νομικές ανισότητες κ.λπ.). Πρώτα απ’

όλα, όμως, είναι (ξανά!) η ίδια η πόλη του αυτή που δίνει το κάτι παραπάνω.

σιακό στέκι του Ράνκιν τόσο στα μυθιστορήμάτα του όσο και στην προ­

Ένα Εδιμβούργο που σύμφωνα με τον

σωπική του ζωή- αν είσαι πότης και

Ράνκιν είναι όμοιο με τον δρ. Τςέκιλ και τον κύριο Χάιντ (τους οποίους και

πας στο Εδιμβούργο, οφείλεις στον

γέννησε). Μία πόλη επιφανειακά υπέ­ ροχη και αρχοντική, με τεράστια λο­ γοτεχνική και πνευματική παράδοση, η οποία όμως κάτω από την παραμυ­ θένια επιφάνεια κρύβει ένα «διαβο­ λικό» υπόστρωμα. Αυτήν ακριβώς τη σκοτεινή πλευρά, το «underbelly» του Εδιμβούργου, όπως το αποκαλεί ο ίδιος, εξερευνούν πρωτίστως τα βι­

εαυτό σου να ποτίσεις την αφτιασίδωτη μπάρα του. To soundtrack ομοίως είναι συγκριτικά λειψό και απουσιάζουν οι απολαυστικοί διάλο­ γοι περί μουσικής ανάμεσα στον (παλαιο-ροκά) Ρέμπους και στην (εναλ­ λακτική) προστατευόμενή του Σιβόν. Και, βέβαια, λείπει ο ίδιος ο Ρέμπους, ο συνοφρυωμένος, απείθαρχος, μο­

βλία του Ράνκιν.

ναχικός, αλκοολικός Ρέμπους. Κάθε που γυρνάς σελίδα, σε τρώει για το

Παρόλα αυτά, θα ήμουν ψεύτης αν δεν παραδεχόμουν ότι μου λείπουν

πότε θα ξεμυτίσει στην μπάρα για να παραγγείλει άλλον ένα γύρο Lagavu-

ένα δυο πραγματάκια. Το μοδάτο Sh­ ining Star όπου συχνάζουν οι ήρωες δεν είναι Oxford Bar - το παραδο­

lin. Αυτή τη φορά μολαταύτα, θα το γευτούμε και χωρίς εσένα, παλιόφιλε Τζον. ■

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ε Ι ΑΠΟ Τ Ι Σ Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Μ Ε Λ Α Ν Ι

Το δεύτερο μυθιστόρημα του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ εκπληρώνει όλες τις προσδοκίες μας - είναι φιλόδοξο, εντυπωσιακό, αινιγματικό και πάνω απ’ όλα, μέσα από το πορτρέτο του ορφανεμένου Όσκαρ, εξαιρετικά συγκινητικό. Τα δυνατά συναισθήματα που μας γεννά δεν είναι δανεισμένα, είναι αυθεντικά. Ένα μοναδικό επίτευγμα.

SALMAN RUSHDIE

δ:βιβλιοκριτική

Τα όρια των λέξεων

Μαρία =ιΑούρη

ταν ο (γεννημένος το 1977) J

J

Τζόναθαν

Σάφραν

Φόερ

ντύνεται μόνο στα λευκά και κυκλο­

φρασμένος και από σπουδαίους γρα­ φιάδες, όπως ο Απντάικ και ο

νου το Ταμπούρλο του Γκίντερ Γκρας. Οι επινοήσεις του Όσκαρ εί­

Ρουσντί-, από την άλλη δυσπιστία: Τι ήταν αυτό το μυθιστόρημα; Ένα ολο­ κληρωμένο, παρά την ηλικία του δη­

ναι εντυπωσιακές μέσα στην παιδικότητά τους· όμως, όλ’ αυτά περι­

μιουργού του, ιδιοφυές οικοδόμημα, ή μήπως πύργοι στην άμμο ενός παι­ διού, οπωσδήποτε ιδιοφυούς, αλλά

Τζόναθαν Σάφραν Φ όερ Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά Μελάνι, 20 09 σ. 376, € 20

φορεί παίζοντας ένα ντέφι για να ηρεμεί - μία επιλογή που φέρνει στο

στρέφονται γύρω από εκείνη τη μέρα: γιατί ο Όσκαρ είναι, επίσης, ένα βαθιά πληγωμένο παιδί. Ο πατέ­ ρας του βρισκόταν στο Παγκόσμιο

που ακόμα παίζει με τα κουβαδάκια

Κέντρο Εμπορίου- γυρνώντας στο

του. Το δεύτερο μυθιστόρημα του συγγραφέα, τον δικαιώνει. Το Εξαιρετικά δυνατά και απίστευτα κοντά είναι ένα μυθιστόρημα για την

σπίτι νωρίτερα, ο Όσκαρ άκουσε ένα προς ένα τα μηνύματα που ο παγιδευμένος άντρας άφηνε στον τηλε­ φωνητή του σπιτιού του λίγο πριν το

11η Σεπτεμβρίου, ένα θέμα που νωρί­

τραγικό τέλος του. Γιατί δεν σήκωσε

τερα απ’ όσο ίσως θα περίμενε κανείς

ο Όσκαρ τ’ ακουστικό για ν’ ανταλ­ λάξει δύο τελευταία λόγια με τον πα­

άρχισε να αποτυπώνεται στην κουλ­ τούρα, τόσο την αμερικάνικη, όσο και ξ ο

κι ένα σωρό άλλα πράγματα· λύνει τις απορίες του ψάχνοντας στο Google,

πρωτοεμφανίστηκε το 2002 με το Everything is Illuminated, δί­ χασε: από τη μία, ενθουσιασμός -εκ ­

τέρα του; Γιατί ο πατέρας του δεν

την παγκόσμια· προηγήθηκε, μάλι­ στα, αντίστοιχων έργων από συγγρα­

φρόντισε να διαβεβαιώσει σ’ αυτά τα μηνύματα τους δικούς του ότι τους

φείς πιο έμπειρους και καταξιωμέ­

αγαπά; Ο Όσκαρ αντικαθιστά τη συ­

νους, όπως ο Ντον Ντελίλο, η Σίρι Χούστβεντ και ο Πολ Όστερ. Σε μία κίνηση που τον διαφοροποιεί από τους προαναφερθέντες, ο Φόερ επιλέγει να παρακολουθήσει την ιστορία του μέσα απ’ τα μάτια ενός

σκευή του τηλεφωνητή με μιαν άλληκρύβει την παλιά στα πράγματά του για να προστατεύσει τη μητέρα του απ’ αυτά τα μηνύματα, όμως, ποιος θα προστατεύσει τον ίδιο; Ένα χρόνο αργότερα, ο Όσκαρ εμ­

παιδιού, του εννιάχρονου Όσκαρ. Ο Όσκαρ είναι ένα πανέξυπνο, γεμάτο

ποδίζει τη μητέρα του να συνάψει νέ­ ους δεσμούς, φοβούμενος ότι ψάχνει

φαντασία παιδί. Δηλώνει ντεντέκτιβ, συλλέκτης, χορτοφάγος, εφευρέτης

κι ενώ η πολυαγαπημένη του γιαγιά

έναν αντικαταστάτη του πατέρα του·

μοιάζει να οδεύει προς την τρέλα, ο μικρός ανακαλύπτει στα πράγματα του πατέρα του ένα κλειδί μέσα σ’ ένα φάκελο που γράφει Μπλακ, κάτι που θα μπορούσε να σημαίνει τόσο το χρώμα (μαύρο) όσο κι ένα επώ­ νυμο (Μαύρος). Ο Όσκαρ καταλήγει

ξεις πυκνώνουν τόσο, ώστε καταλή­ γουν στο απόλυτο μαύρο. Τεχνά­ σματα που εξυπηρετούν πλήρως την αφήγηση, με κορυφαία στιγμή την κατάληξη του μυθιστορήματος, με μια σεκάνς φωτογραφιών ενός jumper (όπως ονομάστηκαν στις

ότι πρόκειται για επώνυμο, και ξεκινά μία συναρπαστική αναζήτηση όλων

Η.Π.Α. οι απελπισμένοι που προσπά­ θησαν να ξεφύγουν από την κόλαση

των Μπλακ της Νέας Υόρκης, για ν’

των Δίδυμων Πύργων, βουτώντας στο κενό), βαλμένη σε αντίστροφη

ανακαλύψει ποια κλειδαριά ανοίγει το κλειδί. Η επιλογή του Φόερ ν’ αφηγηθεί την ιστορία μέσα απ’ τα μάτια ενός παι­ διού απογειώνει το μυθιστόρημα, δίνοντάς του μία παιγνιώδη διάθεση (υπάρχουν αποσπάσματα που είναι οδυνηρά αστεία, άλλα που είναι οδυ­ νηρά τρυφερά· υπάρχουν, τέλος, και αρκετές σπαρακτικές στιγμές) και αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο για να

χρονική σειρά: σαν να υπήρχε τρό­ πος, λέγοντας την ιστορία, να γυρί­ σεις το χρόνο προς τα πίσω, να ξε­ κάνεις αυτό που έχει ήδη συμβεί, και να κρατήσεις αυτό τον άνθρωπο ζωντανό. Γιατί το μυθιστόρημα είναι γραμμένο πάνω σ’ ένα βασικό διχασμό: από τη μία η πίστη στην αφήγηση κι από την άλλη η αμφισβήτησή της. Αρκούν οι

ξεδιπλωθεί μία οργιαστική, απολαυ­ στική φαντασία: ένας ύμνος στη Νέα

λέξεις για να μπορέσεις να φανερώ­

Υόρκη, αλλά και σε ό,τι μας κάνει αν­ θρώπους.

τάδια της, να επικοινωνήσεις, εντέλει, με τον άλλον; Οχι. Κι, ωστόσο,

Πλήρεις νοήματος είναι οι φωτογρα­ αφηγηθεί την ιστορία του, ακόμα και

έχεις ανάγκη τις λέξεις -τις βαθιά ανεπαρκείς λέξεις, συγκροτημένες μέσα στο ψευδές οικοδόμημα της

οι λευκές σελίδες εντός του κειμένου - ή, αντίθετα, οι σελίδες όπου οι λέ­

αφήγησης- για να διασώσεις κάτι ελάχιστο. ■

φίες που χρησιμοποιεί ο Φόερ για ν’

σεις μια ιστορία, να φωτίσεις τα σκο­ ' Το τελευταίο βιβλίο του Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, ένα δοκίμιο υπέρ της χορτοφαγίας με τίτλο Eating Ani­ mals, κυκλοφόρησε στις Η.Π.Α. στις αρχές Νοέμβρη.___________

DAVID THOMSON

OSEBUD Η ΖΩ Η Τ Ο Υ Ο Ρ Σ Ο Ν Γ Ο Υ Ε Λ Σ

Ο έκπτωτος βασιλιάς τον Χόλιγονντ

διβιβλιοκριτική

Ο έρωτας και το σπουργίτι

ο διήγημα είναι ένα από τα πολλά είδη που έχουν υπο­

γήματα που του πρότειναν φίλοι,

σκελιστεί από τη δημοφιλία και προβολή του μυθιστορήματος. Η λογοτεχνική επιστροφή του Τζέφρι Ευγενίδη με μία συλλογή διηγημά­

την αγγλοσαξωνική οπτική γωνία της

Τ

των, την οποία μάλιστα έχει επιμεληθεί και όχι συγγράφει, ίσως να μην εί­ ναι η αναμενόμενη επιλογή από ένα συγγραφέα που έγινε γνωστός ως μυθιστοριογράφος (Αυτόχειρες Παρθέ­ νοι, Middlesex), αλλά έχει ενδιάμεσα ασχοληθεί και με το διήγημα. Της αγάπης μου ο σπουργίτης πέταξε εί­ ναι μία ανθολογία ερωτικών ιστοριών που δανείζεται τον τίτλο της από ένα στίχο του ρωμαίου ποιητή Κάτουλλου, ο οποίος είχε γράψει εκτενώς για

ο

(ανθολόγηση επιμέλεια) Της αγάπης μου ο σπουργίτης πέταξε, Διαδρομές αγάπης από τον Τσέχοφ στη Μάνρο Μετάφραση: Άννα Παπασταύρου Libra, 20 09 σελ. 662, € 28

γνωστοί και άγνωστοι δικαιολογεί συλλογής, καθώς τα περισσότερα διηγήματα είναι είτε αγγλόφωνα είτε από συγγραφείς που εκτιμώνται στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Ο πραγ­ ματικός συνεκτικός ιστός των ποιη­ μάτων φανερώνεται λίγο αργότερα, όταν ο Ευγενίδης, επιστρέφοντας στον Κάτουλλο, παρατηρεί πως διά­ λεξε ιστορίες όπου είτε υπάρχει ένα σπουργίτι είτε το σπουργίτι έχει πεθάνει. Το σπουργίτι - εμπόδιο είναι αυτό που μεταμορφώνει μία ιστορία για έρωτες σε ερωτική ιστορία. Και ο Ευγενίδης αντιλαμβάνεται την ερω­ τική ιστορία ως ιστορία του ανολο­

την προσωπική ερωτική του ιστορία

κλήρωτου, φθαρτού έρωτα, που δέ­

με τη Λεσβία ερωμένη του. Στο ποίη­ μα II ο ποιητής ζητά από το ευνοού­ μενο σπουργίτι της ερωμένης του να

χεται τα χτυπήματα της έλλειψης αν­ ταπόκρισης, της διάψευσης των

της συμπεριφέρεται άσχημα, ώστε να ασχολείται εκείνη και με αυτόν, ενώ στο ποίημα III η οδύνη της Λεσβίας

βίωσης και της διαμόρφωσης της οι­ κογενειακής ζωής.

για το θάνατο του σπουργίτη τής κό­ βει πάσα ερωτική διάθεση και αλλοι­ ώνει τα χαρακτηριστικά της, διαψεύδοντας ξανά τις προοπτικές του άτυ­ χου εραστή. Κάθε ανθολογία διαμορφώνεται από την επιλογή των κειμένων και το σκε­ πτικό που αυτά υπηρετούν. Η «je m‘en fous» εξήγηση του Ευγενίδη στην εισαγωγή ότι πρόκειται για διη­

προσδοκιών, της πλήξης της συμ­

Ανθολογούνται διηγήματα των Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, Ρόμπερτ Μούζιλ, Ισαάκ Μπάμπελ, Γουίλιαμ Τρέβορ, Άλις Μάνρο, Γκι ντε Μοπασάν, Μιλάν Κούντερα, Γουίλιαμ Φόκνερ, Άντον Τσέχοφ, Ρέιμοντ Κάρβερ κ.ά. Στις αρ­ χικές επιλογές του Ευγενίδη βρίσκον­ ταν, επίσης, το Brokeback Mountain της Annie Proulx και Οι Νεκροί του Τςέιμς Τζόυς, των οποίων τα δικαιώ­ ματα δεν κατάφερε να εξασφαλίσει. ■

Φονικό κορίτσι

Μ

ετά Το κορίτσι με το τατουάζ έρχεται Το κορίτσι που έπαι­ ζε με τη φωτιά. Ο Στιγκ Λάρσον ανήκει πια στην παγκόσμια ελίτ του πολιτικού - οικονομικού θρίλερ, καθώς ρίχνει όλα τα φράγματα των πωλήσεων. Το δεύτερο βιβλίο της τρι­ λογίας Millenium έχει γεμίσει κι αυτό με τη σειρά του βραβεία. Η ηρωίδα του είναι η Λίσμπετ Σαλάντερ, ιδιο­ φυία στους υπολογιστές. Ως χάκερ θα βοηθήσει στην έρευνα που έχει ξεκι­ νήσει ο Μίκαελ Μπλούμκβιστ, εκδό­ της του περιοδικού Μιλένιουμ. Μπλέ­ κεται, όμως, άθελά της σε μια διπλή δολοφονία, ενώ η αστυνομία την κυ­ νηγά και για έναν τρίτο φόνο. Όλα τα στοιχεία την ενοχοποιούν και τα δα­ κτυλικά της αποτυπώματα έχουν βρε­

θεί στο όπλο του εγκλήματος. Η Λί­ σμπετ δεν έχει άλλη επιλογή: πρέπει να ανακαλύψει και να ξεσκεπάσει την αλήθεια προτού είναι αργά για την ίδια της την ζωή. Η απήχηση του βιβλίου οφείλεται εν πολλοίς στη σφικτή πλοκή του και, κυρίως, στην ενασχόλησή του με υπαρκτά, σύγχρονα ζητήματα, όπως το βρώμικο χρήμα, την πολιτική δια­ φθορά, τις συνωμοσίες σιωπής και οτιδήποτε άλλο χαρακτηρίζει πια τις παρακμασμένες ευημερούσες κοινω­ νίες. Οι χαρακτήρες του είναι ευκρι­ νείς, καλοσχεδιασμένοι, χωρίς απο­ λυτότητες. Αναμένεται το τρίτο βιβλίο της σειράς με τον τίτλο Παλάτια στον ουρανό (βραβείο Glasnyckeln το 2008 . ■

Αλκηστη Μωρσγιάννη

Στιγκ Λάρσον Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά Μετάφραση: Γιώργος Μαθόπουλος Ψυχογιός, 20 09 σελ. 700, € 22

Στο βιβλίο του αυτό ο Μα Γιον, ο «Κινέζος Κούντερα» όπως έχει χαρακτηριστεί, είναι αποφασισμένος να εναντιωθεί στη λήθη διατηρώντας ζωντανούς στη μνήμη τους αγώνες μιας ολόκληρης γενιάς της «Γ εν ιά ς της Τιανανμέν». ΠΑΠΥΡΟΣ - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: ΠανιττκττημΙου46, ΑΘΗΝΑ

δ : βιβλιοκριτική

«Ούτε εγώ είχα σκοπό να γίνω αυτό που είμαι.»

Λεύτερης Καλοσπύρος

Φίλιπ Μττίσοπ βλέπει την οι-

Ο

κογένειά του να καταρρέει ανυπεράσπιστη. Επιλέγει να καταταγεί στον αμερικάνικο στρατό, όπου θα εκπαιδευτεί ως αλεξιπτωτι­ στής. Ο Φίλιπ Μπίσοπ, όμως, δεν θα είναι μόνος στη νέα περιπέτειά του. Στο στρατόπεδο που θα μεταφερθεί για το βασικό στάδιο της εκπαίδευ­ σής του θα συνδεθεί με άλλους δύο όψιμους αλεξιπτωτιστές, τον Λιούις και τον Χάμπαρντ, με το είδος της βα­ θιάς, άδολης και συνάμα εύθραυστης αρσενικής φιλίας που ευδοκιμεί συ­ νήθως σε έναν τέτοιο χώρο. Όμως, μία σειρά ανεξιχνίαστων κλοπών στο

δ

Ο κλέφτης του στρατοπέδου Μετάφραση: Χρήστος Οικονόμου Πόλις, 2009 σελ. 118, € 12,50

γήματος του. Αντίθετα, οι ήρωες του Τσέχωφ βρίσκουν από την αρχή τους εαυτούς τους μπλεγμένους σε μια υπόθεση που εξελίσσεται παράλληλα με αυτούς, και το διήγημα αποκαλύ­ πτει μόνο τα στοιχεία της προσωπι­ κότητάς τους που χρειάζεται να γνω­ ρίζουμε για το χρόνο δράσης του δε­ δομένου περιστατικού - όλα τα άλλα είναι υποθέσεις του αναγνώστη, τζό­ γος της φαντασίας μας. Ο Τομπάιας Γουλφ επιχειρεί ουσιαστικά μία σύν­ θεση των δύο αυτών παραπληρωμα­ τικών τεχνικών. Στις πρώτες δεκα­ πέντε σελίδες της νουβέλας (η έκταση της οποίας είναι όλη κι όλη

στρατόπεδο θα δοκιμάσει την αντοχή

118 σελίδες) περιγράφει με σπάνια

της φιλίας τους για πρώτη και τελευ­ ταία φορά. Μετά το ξεσκέπασμα του ενόχου τίποτα δεν θα είναι το ίδιο για

δωρικότητα την παρακμή της οικο­ γένειας του ήρωα, και κατ’ επέκταση τα αίτια που τον οδηγούν να πάρει

τον Φίλιπ Μπίσοπ. Όχι, όμως, και για τους Λιούις και Χάμπαρντ, που θα απεκδυθούν την προσωρινή, ευκαι­ ριακή στρατιωτική περσόνα τους με

την απόφαση να καταταγεί στο στρατό. Αντίθετα, όμως, με ό,τι θα

την ίδια αψήφιστη ευκολία με την οποία την είχαν οικειοποιηθεί από την αρχή. Ο Τομπάιας Γουλφ επεσήμανε κά­ ποτε σε συνέντευξή του πως ο Τολστόι αρέσκεται να περιγράφει λεπτο­ μερώς στην αρχή τα πρόσωπα και το διάκοσμο της ιστορίας και να τοπο­ θετεί το κρίσιμο περιστατικό που θα επηρεάσει τις ζωές των ηρώων στο μέσο περίπου της έκτασης του διη­

έκανε ο Τολστόι, στο δεύτερο κεφά­ λαιο του βιβλίου αλλάζει ύφος και γω­ νία αφήγησης και ενορχηστρώνει μία νέα δραματική συνθήκη, τη ζωή στο στρατόπεδο, και εισάγει δύο καινού­ ριους ήρωες, τους φίλους του πρω­ ταγωνιστή, που, όπως στα διηγήματα του Τσέχωφ, εξομολογούνται στον αναγνώστη το μίνιμουμ των εμπει­ ριών και των συναισθημάτων τους που είναι αναγκαίο να γνωρίζει σχε­ τικά με την ιστορία. Το αποτέλεσμα είναι αφόρητα σαγηνευτικό. ■

www.epikentro.gr

εκδόσ εις

• επίκεντρο

ΣΕ ΟΛ Α ΤΑ Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Μ Ε Ν Α Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α s-mail: books@ epikentro.gr

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΑΓΚΑΣ, ΓΙΟΡΓΟΣ ΛΕΟΝΤΙΑΔΗΣ, ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΔΙΚΙΑ ΤΟΥ ΚΚΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ Μια αναπάντεχη και σπουδαία ανάλυση των διαδρομών του αρχείου του ΚΚΕ απά την διάσπαση του 1968 ως οήμερα

ΜΝΗΜΕΣ ΚΑΙ ΛΗΘΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ «Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, ένα απά τα πιο τραυμαπκά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας. Μια συζήτηση για την κοινωνική μνήμη και την ιστορία του εμφυλίου με νέα δεδομένα.»

ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΓΟΥΝΑΡΗΣ, ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΕΩΣ ΤΟΝ Α" ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ «Η διαμόρφωση της εικόνας των βαλκανικών λαών και των κρατών τους στην Ελλάδα, η οποία συνδέεται ουσιαστικά με τη διαμόρφωση της ίδιας της Ελλάδας ως εθνικής ιδεολογίας και ιστορίας αλλά και ως κράτους.»

ΣΤΗ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ 1948-1960 «Ένα από τα δραματικότερα και περισσότερο αμφιλεγόμενα επεισόδια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, η μεταφορά των παιδιών από τις εμπόλεμες ζώνες της Ελλάδας σπς γειτονικές βαλκανικές χώρες.»

Αθήνα: Κιαφας 5 - ΤΚ 10678 · τηλ.: 210 3811077 · Fax: 210 3811086 Θεσσαλονίκη: Καμβουνίων 9 - ΤΚ 54621 ·τηλ.: 2310 256146«Fax: 2310 256148

διβιβλιοκριτική

Στο θαυμαστό κόσμο της Φιλοσοφίας

ΔημήτρηςΒ. Τριανταφυλλίδης

ολυσχιδής η συγγραφική και φιλοσοφική δραστηριότητα του Καθηγητή της Φιλοσο­ φίας του Πανεπιστημίου Πατρών Ιωάννη Γ. Δελλή, προσανατολισμένη

Π

πάντα στη γνωσιολογία, στην ηθική και στη φιλοσοφία της παιδείας, απο­ σκοπεί στον εμπλουτισμό των γνώ­

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλ­ λοτε, η ενασχόλησπ με το φιλοσο­

σεων, αλλά και στον προβληματισμό των φοιτητών, αλλά και όλων εκεί­ νων που ενδιαφέρονται για τα φιλο­

φικό στοχασμό, είτε από τους μελε­ τητές της φιλοσοφίας είτε από τον

σοφικά ερωτήματα.

γιατί μέσα στην πανσπερμία των ερε­ θισμάτων απαιτούνται σταθερά ση­ μεία προσανατολισμού, όσο και γιατί οι μεταφυσικές ανπσυχίες δεν απαντώνται απλά με τεχνολογικούς εξορκισμούς.

καθεαυτό, όσο και σε σχέση με τα υπόλοιπα στοιχεία του πολιτισμού

του Ιωάννη Γ. Δελλή συνίσταται στο

φία, παρόλο που η ίδια είναι ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία του πολιτι­ σμού, ξεχωρίζει κατά το ότι αίρεται υπεράνω του πολιτισμού και τον

Τυπωθήτω, 20 09 σελ. 422, € 30

απλό άνθρωπο, είναι αναγκαία, τόσο

αναγνώστη με τη φιλοσοφική σκέψη. Ξεκινάει από το πρωταρχικό πνευμα­ τικό γεγονός της φιλοσοφίας, τόσο

και επιχειρεί να δείξει ότι η φιλοσο­

Εισαγωγή στη φ ιλοσ οφ ία

ρόλος της φιλοσοφίας ενισχύεται, αφού θα πρέπει ο άνθρωπος να «φιλ­ τράρει» τις πληροφορίες αυτές στην αέναη αναζήτηση της αλήθειας.

Το νέο του βιβλίο είναι μία συστημα­ τική απόπειρα πρώτης επαφής του

ο

κτικά από πληροφορίες και μηνύ­ ματα, εντούτοις ο καθοδηγητικός

αξιολογεί, παρεμβαίνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο στη διαμόρφωση της ιστο­ ρικής πραγματικότητας. Είναι βέβαια κοινός τόπος πλέον ότι η φιλοσοφία, ανάλογα με την ιστορική περίοδο, ανταποκρινόταν σε συγκεκριμένες πνευματικές και εσωτερικές ανάγκες, οι οποίες διαμόρφωναν σε μεγάλο

Η αξία της Εισαγωγής στη φιλοσοφία γεγονός ότι αποτελεί ένα εγχειριδιακής μορφής έργο, που αποσκοπεί στπν πρώτη γνωριμία του αναγνώστη με τα βασικά ζητήματα της γνωσιο­ λογίας. Με λόγο απλό, κατανοπτό, μα όχι απλοϊκό, ο συγγραφέας εισάγει τον αναγνώστπ στο θαυμαστό και συναρπαστικό κόσμο του φιλοσοφι­ κού στοχασμού. Του θέτει ερωτή­ ματα και του παρέχει απαντήσεις, δί­ χως όμως να τον ποδηγετεί. Ο στό­ χος του είναι άλλος: η αφύπνιση και

βαθμό τπ θεματολογία της. Και ενώ τις τελευταίες δεκαετίες ο σύγχρονος

η ενασχόληση με τα ερωτήματα εκείνα που ανέκαθεν απασχολούσαν και θα απασχολούν τον άνθρωπο.

άνθρωπος βομβαρδίζεται κυριολε­

Και το καταφέρνει περίφημα. 1

Μία ενδιαφέρουσα μαρτυρία

ίκοσι οχτώ Αύγουστου, ημέρα Δευτέρα, ξεκινάει η αφήγηση

όπου έφθασε με την οικογένειά του πρόσφυγας από τη Σμύρνη, και ολο­

μεσα στις μειονότητες, τις σταθερές και αμετακίνητες όσο και ο τόπος, και με όλα τα χαρακτηριστικά τους διατηρημένα. Τα τελευταία χρόνια οι μειονότητες αυτές, πεισμένες συχνά από υποσχέσεις και φρούδες ελπίδες αλυτρωτισμού, ήρθαν σε ρήξη με τη χώρα που συνήθισαν να ερμπνεύουν

κληρώθηκε ένα χρόνο μετά, το κα­ λοκαίρι του 1923 στη Θεσσαλονίκη, όπου αποφάσισε να ςήσει τελικά. Το

ως πατρίδα και που συχνά υπηρέτη­ σαν με τρόπο υποδειγματικό, ίσως πιο αποτελεσματικό και απ’ αυτούς

καλογραμμένο κείμενο με την άνεση της απόστασης πια, αλλά κρατώντας ρυθμό ημερολογίου, σε χρόνο ενε­ στώτα, κατακτά την αμεσότητα της κινηματογραφικής εικόνας. Ο αφη­

ακόμα τους μουσουλμάνους υπήκοους.

Ε

του γιατρού Χατσεριάν που, για την ακρίβεια, δεν είναι ημερολό­ γιο, αφού άρχισε να γράφεται ύστερα από τα γεγονότα, στη Μυτιλήνη,

γητής ξέρει να συγκινεί τον αναγνώ­ στη, όπως μόνο ο καλός πεςογράφος το κάνει. Οι νικήτριες δυνάμεις του Πρώτου

Καλλιγραφπμένο χειρόγραφο, κατά τη μαρτυρία της επιμελήτριας, με περιποιημένο λόγο, με εισαγωγή, κυ­ ρίως αφήγηση και επίλογο, καλοδουλεμένο όσο και αποστασιοποιημένο από τα πράγματα, συχνά με επικριτική διάθεση, αν και με φρά­

Παγκοσμίου Πολέμου, συνενωμένες, αποφάσισαν να διαμελίσουν μία πα-

σεις πολύ προσεγμένες, κυρίως όταν αναφέρεται στο ρόλο και στη συμ­

ρακμάζουσα αυτοκρατορία και να διαμοιράσουν τα «ιμάτιά» της, που επί χρόνια εποφθαλμιούσαν και που,

περιφορά της ελληνικής διοίκησης και του στρατού κατά τη διάρκεια των ημερών εκείνων. Μην ξεχνάμε πως ο άνθρωπος βρήκε καταφύγιο,

με την ήττα της στο μεγάλο πόλεμο, έλαβαν την καλύτερη αφορμή να διεκδικήσουν. Μία χώρα -ήδη πληγωμένη από κι­ νήματα, αντικινήματα, εμφύλιες αν­ τιπαραθέσεις, ταξίματα και αναιρέ­ σεις, φτώχεια και στέρηση- στον επι­ θανάτιο ρόγχο της κι ένας λαός που αναζητεί απεγνωσμένα την ταυτό­ τητά του, χαμένος επί αιώνες ανά­

Μαρία Σκιαδαρέση

ασφάλεια και εργασία σε ελληνικό έδαφος. «... ότι ο ελληνικός στρατός έβαλε (ρωτιά στην πόλη Ουσάκ πριν την εγκαταλείφει και ότι διέπραξε ορισμένες ωμότητες εναντίον των Τούρκων». Προφανώς ο επιθετικός προσδιορι­ σμός ορισμένες μπαίνει για να απα­ λύνει την εντύπωση του ουσιαστικού,

Καραμπέτ Χατσεριάν Στη Σμύρνη το 1922, Μεταξύ πυράς, ξίφους και θαλάσσης Προλεγόμενα: Γιώργος Μαργαρίτης Εισαγωγή, σχόλια, επιμέλεια, μετάφραση στα αγγλικά από το αρμενικό πρωτότυπο: Ντάρα Σακαγιάν Μετάφραση από την αγγλική έκδοση: Νάκος Πρωτοπαπάς Πατάκης, 20 08 σελ. 222, € 12,50

δ : βιβλιοκριτική

λέξης συνυφασμένης στη συνείδηση του ανθρώπου με πράξεις βάναυσες, όπως οι εμπρησμοί, οι λεηλασίες, οι βιασμοί και οι φόνοι. Σε άλλα σημεία πάλι, λησμονεί την επιείκειά του προς τους Έλληνες και αποδίδει τα του καίσαρος τω καίσαρι, προσδίδοντας έτσι στο έργο του τη διάσταση και το βάρος της ιστορικής πηγής. «Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου: Ο ελληνι­ κός στρατός πυρπολεί τις πόλεις κα­ θώς τις εγκαταλείπει, διαπράττοντας καθ’ οδόν ωμότητες». Τα χρόνια της ειρήνης στη Σμύρνη ο Καραμπέτ Χατσεριάν υπηρετεί στο αρμενικό εθνικό νοσοκομείο «Αγιος Γρηγόριος» αλλά και ως κουράντες γιατρός πολυάριθμων οικογενειών ένας αστός οικογενειάρχης με επι­ φάνεια οικονομική και κοινωνική, αγαπητός στους συμπολίτες του. « Όσο για μένα, δε σκοπεύω να εγκαταλείφω τη Σμύρνη, εφόσον ποτέ δεν έχω διαπράξει οτιδήποτε επιλήψιμο κατά της τουρκικής κυβέρνησης. Απεναντίας, έχω εργαστεί για δέκα σχεδόν χρόνια ως δημοτικός για­ τρός», δηλώνει δύο μέρες μόνο πριν την είσοδο του τουρκικού στρατού στην πόλη.

δ

54 §°

Δεδομένου ότι η μαρτυρία τού για­ τρού Χατσεριάν δεν είναι η μόνη έμ­ μεση ιστορική πηγή που έχουμε γι’ αυτό το σημαντικό γεγονός του 20ού αιώνα, μα έρχεται να προστεθεί στις σημειώσεις, στα ημερολόγια, στις μαρτυρίες και στα απομνημονεύματα εκατοντάδων ανθρώπων από διάφο­ ρες εθνότητες και θρησκευτικά δόγ­ ματα, διάφορες ιδεολογικές προσεγ­ γίσεις και κοινωνικές καταβολές, πη­ γές που ανασκευάζουν, συμπληρώ­ νουν ή βεβαιώνουν η μία την άλλη, πληροφορίες άρα καλά διασταυρω­ μένες από εμάς πια, ο κοινός τόπος,

πέρα από όποιο άλλο συμπέρασμα, των κειμένων αυτών είναι εκείνη η, ως την τελευταία στιγμή, έλλειψη ενημέρωσης των χριστιανικών εθνο­ τήτων, αυτών που κυρίως προσέβλεπαν σε εθνική και εδαφική αποκατά­ σταση με τον πόλεμο αυτό. Πώς εί­ χαν έτσι εφησυχάσει ως τη στιγμή πια που ήρθαν οι βέβαιες πληροφορίες και έπεσαν σε πανικό; «Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου: Η κατά­ σταση είναι άκρως σοβαρή, αλλά φαί­ νεται ακόμη πολύ απίθανο ότι θα γί­ νουν ωμότητες στη Σμύρνη, όπου ςουν τόσοι πολλοί Ευρωπαίοι, ειδικό­ τερα Ιταλοί και Γάλλοι, καλοί φίλοι των Τούρκων». Ήταν άραγε η απόκρυψη της πραγ­ ματικότητας από την ελληνική διοί­ κηση, εξαιτίας της αβελτηρίας της αρ­ χικά, και του φόβου της αργότερα, μή­ πως ξεσηκωθεί η κοινή γνώμη εναν­ τίον της; Ήταν η χρόνια περιφρόνηση των χριστιανών προς το τουρκικό στοιχείο που θεωρούσαν, ύστερα μά­ λιστα από την ήττα της χώρας στο με­ γάλο πόλεμο, ότι είναι ανίκανο να πραγματοποιήσει τομές, όπως αυτή που τελικά ακολούθησε την κατάρ­ ρευση του ελληνικού μετώπου; Ήταν η τυφλή εμπιστοσύνη στις ξένες δυ­ νάμεις που τάχα δεν θα άφηναν τη Σμύρνη στην τύχη της; Ή ήταν η αί­ σθηση ότι και μόνον ο κοσμοπολιτι­ σμός της Σμύρνης θα απέτρεπε τα έκτροπα που συμπαρομαρτούν συνή­ θως την κατάληψη μιας πόλης; Ίσως όλα αυτά μαζί να ευθύνονται για την ελλιπή ή στρεβλή ενημέρωση αν­ θρώπων με εμπειρία αιώνων σε πολέ­ μους, ξεσηκωμούς και άγριες κατα­ στολές και άρα, δυνάμει, υποψιασμέ­ νων στο παραμικρό, ανθρώπων που όφειλαν να βρίσκονται σε εγρήγορση καιρό πριν το τέλος. ■

Καθρέφτες, είδωλα και ειδωλόθυια

Ε

ποχή των εικόνων μπορεί απλά να σημαίνει εκείνη τη

χρονική στιγμή που τα πράγ­ ματα απεκδύθηκαν τις σημασίες τους σαν παλιωμένα ρούχα και που η ορατότητά τους κατέστη από ευλογία, εφιάλτης. Ειδικά στον τόπο μας, ο οπτικός αναλφαβητισμός και η αδυ­ ναμία ανάγνωσης των εικόνων συνιστά μία κρίση τόσο σοβαρή όσο και το οικονομικό έλλειμμα. Μόνο που τέτοια θέματα δεν συζητιούνται στα δελτία των 8 -που αρχίζουν στις 7 ούτε βέβαια απασχολούν σοβαρούς πολιτικούς που σέβονται τη λαϊκή εν­ τολή. Αφού, λοιπόν, τα πράγματα δεν συμβαίνουν πια, αλλά απλώς εμφανί­ ζονται, ήταν επόμενο ο πρώην πρω­ θυπουργός να καταβαραθρωθεί όχι για την εμετική διαφημιστική αφίσα με την οποία τιμώρησε αθώους και ενόχους, αναρτώντας την στις εσχα­ τιές της επικράτειας, αλλά για άλ­ λους, λιγότερο προφανείς, λόγους. Τώρα, λοιπόν, που αποσύρθηκε αυτή η συμβολική κακογραφία ενός Καί-

ρεί στα ελληνικά σε προσεγμένη με­ τάφραση και λαμπρή εκτύπωση απ’ το «Μεταίχμιο». Υπόρρητα ο Μπελ διαλέγεται με το πολυαγαπημένο Χρονικό της Τέχνης του Ερνστ Γκόμπριτς (και στα ελληνικά από το ΜΙΕΤ σε κρουστή απόδοση της Λίνας Κάσ­ δαγλη) και με το διάσημο, τουλάχι­ στον στις Η.Π.Α., Gardrer’ s Art through Ages, αμετάφραστο στην πατρίδα μας. Αλλά και την τετράτομη Ιστορία της Τέχνης των Χιού Χόνορ - Τζον Φλέμινγκ (εκδόσεις Υποδομή, 1993, μετάφραση: Ανδρέας Παππάς). Η πρωτοτυπία του Καθρέφτη έγκει­ ται στο ότι θέλει να είναι μία «δημο­ κρατική» ιστορία, απαλλαγμένη από το γνωστό δυτικοκεντρισμό (occidentalisme) παλαιότερων ανάλογων επιχειρημάτων και στο ότι συγκρίνει με τρόπο εν πολλοίς προκλητικό πράγματα εν πολλοίς ανόμοια. Κάτι τέτοιο προσφέρει στον αναγνώστη μία άμεση ευκαιρία συμμετοχής, συμφωνώντας ή διαφωνώντας, πρά­ γμα, κατά τη γνώμη μας, άκρως δη­

σαρα του ιχθυοτροφείου κι ενός γό­

μοκρατικό.

νου κληρονομικού ενυδρείου μπο­

Κατά τ’ άλλα, στήνει κι αυτός ο συγ­ γραφέας ένα φανταστικό μουσείο ει­ κόνων, όπως ο Μαρλώ, διερωτάται για την αινιγματική τους ισχύ ή την επίδρασή τους στον παγκόσμιο πολι­ τισμό και σαν καλός άγγλος εμπειριστής αφηγείται περισσότερο παρά δογματίζει, αμφιβάλλει παρά κατα-

ρούμε απερίσπαστοι να διαβάσουμε την ολοκαίνουργια βίβλο των οπτι­ κών συμβόλων, τον Καθρέφτη του κόσμου: Μια Νέα Ιστορία της Τέχνης του καθηγητή Τζούλιαν Μπελ (1952). Η έκδοση πρωτοκυκλοφόρησε στ’ αγγλικά το 2007 και τώρα κυκλοφο­

Μάνος Στεφανίδης

Τζούλιαν Μπελ Καθρέφτης του κόσμου: Μια Νέα Ιστορία της Τέχνης Μετάφραση: Γιώργος Λαμπράκος, Ελεάννα Πανάγου Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ιωαννίδης Μεταίχμιο, 20 09 σελ. 496, € 70

δ : βιβλιοκριτική

λήγει. Ο καθρέφτης του φωτίζει ετε-

θόδοξα μοναστήρια της Σερβίας.

ρότροπα αντικείμενα ή εποχές, φτιά­ χνοντας είδωλα που διεκδικούν υπό­

Υπογραμμίζει σχετικά: «... Αν δε­ χτούμε ότι η ιταλική ζωγραφική είχε κερδίσει ένα νέο βάρος και μια νέα

σταση. Εδραία του πίστη είναι ότι τα έργα τέχνης δημιουργώντας πραγμα­ τικότητες ερμηνεύουν μαγικά την καθόλου ανθρώπινη ιστορία. Είναι μεν βωβά μνημεία, αλλά η ισχύς του λόγου τους συχνά καθίσταται εκκωφαντική. Από την Αλταμίρα ως το «ανεμικό σινεμά» του Ντυσάν και τα murales του Ντιέγκο Ριβέρα ο Μπελ παίρνει θέση. Απροκάλυπτα σκεπτι­ κιστής απέναντι στη video art ή στους σύγχρονους αστέρες που η αγορά τέχνης χειροκροτεί, γράφει αναφερόμενος στον Τζεφ Κουνς: «Η

γράφοι οι οποίοι είχαν λάβει την εκ­ παίδευσή τους στο Βυζάντιο. Αυτή η φρέσκια ορμή εμφανίστηκε αργό­ τερα στην ίδια αυτή πόλη αφότου μια ελληνική δυναστεία, οι Παλαιολόγοι, την επανέκτησαν από τους δυτικούς εισβολείς του 1204...». Πριν 15 χρόνια, στο βιβλίο μου Μια Ιστορία της Ζωγραφικής (εκδόσεις

και στη διάθεση οικειοποίησης των προσπαθειών άλλων» (σελ. 454). Ενώ για τον Ντέιμιεν Χερστ και τους

Καστανιώτη, 1994), παραλλήλιζα την Περίβλεπτο και τη Μονή της Χώρας (Καχριέ Τζαμί) με την Cappella Scrovegni του Τζότο στην Πάδοβα,

γμα... ενώ τους ένωνε το θράσος και

υπογραμμίζοντας τη βυζαντινή αι­ σθητική κυριαρχία στο ιταλικό Tre­ cento. Πράγματα που υποστηρίζει,

η ασέβεια απέναντι στους αμερικανούς ηροκατόχους τους...» (σελ.

του L ’Italie et Byzance (εκδόσεις Le

455). Εδώ ο ιστορικός γίνεται κριτι­

Fallois, 1999). Αρα, είναι ηαρήγορο

πόζα κι όχι κάποιο εικαστικό στί­

δ

ήδη συμβεί... σε νωπογραφίες όπου εργάζονταν χριστιανοί ορθόδοξοι ζω­

τέχνη του βασιζόταν στον αριβισμό

Υ.Β.Α. (Young British Artists) ση­ μειώνει: «Το αβαντάζ τους ήταν η

56

συναισθηματική δύναμη την εποχή του Τζότο, το γεγονός αυτό αντικα­ τόπτριζε μια αλλαγή τόνου που είχε

επίσης, ο Andre Chastel στη μελέτη

κός τέχνης και δεν διστάζει να εμηλακεί στα απόνερα του σήμερα και

πως η σημερινή έρευνα διεθνώς έχει απαλλαγεί από προκαταλήψεις και

στις συμβάσεις του star system για να διαχωρίσει είδωλα και ειδωλόθυτα.

υποδόριους ρατσισμούς του παρελ­ θόντος. Όσο για μας οφείλουμε επει­ γόντως στην εποχή της τηλεοπτικής

Εν προκειμένω, ο καθρέφτης του γί­

ευήθειας να καλύψουμε τις ελλείψεις μας, στρέφοντας την πλάτη στη δε­

νεται αιχμηρός και λειτουργεί σαν μαχαίρι. Ξέροντας ότι γράφει μια ιστορία της τέχνης, τη δική του, δεν

σποτεία του ορατού υπέρ της μεσι­ τείας του αοράτου. Προσωπικά δεν

διστάζει να εκτεθεί και να φωτίσει, αλλά και να συσκοτίσει συγκεκριμέ­

ξέρω αν η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Είμαι, όμως, βέβαιος πως

νες όψεις του. Το μεγάλο πλεονέ­

μπορεί να αλλάξει τον καθέναν από εμάς.

κτημα του βιβλίου έγκειται στη συγ­ χρονία με την οποία αντιμετωπίζει διάφορα καλλιτεχνικά φαινόμενα και η οποία του επιτρέπει να μελετά ταυ­ τόχρονα τις εικόνες του Ρούμπλιεφ, τις τοιχογραφίες του Τζότο και τα ορ­

Υ. Γ. Τα λάθη ελάχιστα και συγγνω­ στά. Όπως, π.χ., ότι ο Rodin πέθανε το 1907 κι όχι το 1917 (σελ. 361). ■

Προσωπική αναμέτρηση

κύκλο τον κύκλο η αντοχή κύκλο τον κύκλο η προσμονή με τι σιωπές με τι κραυγές μάς χτίζει «Στ’ αλώνια της σκιάς με τον Οκτάβιο Πας»

α λέγαμε ότι μία ποιητική συλλογή που περιστρέφεται

ρωση ή στο σώμα του ποιήματος. Ο Στίγκας συνεχίςει ένα διάλογο που

θεματικά γύρω από την ίδια την ποίηση κινδυνεύει να αποτελέσει

έχει ήδη ξεκινήσει από καιρό -το παλαιότερο από τα ποιήματα που απαρτίςουν τη συλλογή γράφτηκε πριν από

Θ

μνημείο άγονης και αδιέξοδης αυτοαναφορικότητας. Καθώς, όμως, δια­ κρίνουμε να αναδύεται μέσα από τα 21 ποιήματα του Γιάννη Στίγκα ένας θίασος ποιητών, πεθαμένων και ςωντανών, Ελλήνων και ξένων, καταλα­

εννέα χρόνια- και μας συστήνει, εν είδει προσωπικού εικονοστασίου, δημι­ ουργούς μέσω των οποίων διατυπώνει και ο ίδιος την ποιητική του. Απελευ­ θερωμένα διακειμενικός, συνομιλεί

βαίνουμε ότι εδώ η ποίηση είναι πρό­ σχημα και μέσο για να ειπωθούν

άλλοτε με το βίο των ποιητών, άλλοτε με το έργο τους. Διακρίνουμε μία έλξη

πολλά περισσότερα. Το Ισόπαλο τραύμα είναι η τρίτη συλ­ λογή που δημοσιεύει ο Γιάννης Στίγκας (γ. 1977). Προηγήθηκαν Η αλη­

προς την πρώτη μεταπολεμική γενιά (Καρούςος, Λειβαδίτης, Σαχτούρης, Σινόπουλος) από την οποία και αντλεί,

τεία του αίματος (Γαβριηλίδης, 2004) και Η όραση θ’ αρχίσει ξανά (Κέδρος,

σεις του. Γόνιμα διαβάζει και ξένη ποί­ ηση και γράφει μερικούς από τους ευ­

2006). Οι εικόνες του αντλούνται από την καθημερινότητα ή από το όνειρο

ρηματικότερους στίχους του, διαλεγόμενος με τον Πόε, τον Μπόρχες, τον Οκτάβιο Παζ και τον Ντύλαν Τό­

και αναπτύσσονται με τόλμη και βά­ θος, ενώ μία ρέουσα και ευθύβολη γλώσσα υπηρετεί την ποιητική αφή­ γηση και το ευχάριστα ευρηματικό τέλος που μας εκπλήσσει συχνά. Η στοχαστικότητα του Στίγκα συνυ­ πάρχει αρμονικά με την παιγνιώδη διάθεσή του και τη βαθιά τρυφερό­ τητα που φαίνεται να νιώθει για τους ποιητές και την ποίησή τους. Η ιδιομορφία του Ισόπαλου τραύμα­ τος είναι ότι όλα σχεδόν τα ποιήματα συνδέονται άμεσα με έναν ή περισ­ σότερους ποιητές, που αναφέρονται ονομαστικά στον τίτλο, στην αφιέ­

Γιάννης Δούκας

θα λέγαμε, τις εμφανέστερες επιδρά­

μος, μεταξύ άλλων. Και ποιο είναι τελικά το «ισόπαλο τραύμα» του Στίγκα, αν όχι εκείνο το βαθύ, το εσωτερικό, το αναπόφευ­ κτο, το ανεπούλωτο («Όσο κι αν πλύνεις την πληγή, θα σου γραφτεί από μέσα»), εκείνο που κουβαλάει μέσα του όποιος γράφει και όποιος διαβά­ ζει ποίηση, όποιος την αντιλαμβάνε­ ται τελικά ως αυτό που ίσως είναι, μία αδιάκοπη και αδιάκοπα ισόπαλη ανα­ μέτρηση με το χρόνο, με την ιστορία, με τις λέξεις, και πάνω απ’ όλα με τον ίδιο μας τον εαυτό; ■

Γιάννης Στίγκας Ισόπαλο τραύμα Κέδρος, 2009 σελ. 57, € 9,50

δίβιβλιοπαρουσίαση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Γιώργος Σκαμπαρδώνης Μ ετα ξύ σ φ ύ ρας και Α λιά κμ ο νος Ελληνικά Γράμματα, 2009, σ. 288

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Κατίνα Βλάχου Ο ι ψίθυρ ο ι σ το υς τοίχους Ροές, 2009 σ. 214, € 14,60

■ ■ Ρ νας από τους καλύτερους διηmm γηματογράφους των τελευταί­ ων χρόνων επανέρχεται στις παλιές του αγάπες, στα διηγήματα. Όπως πάντα, τα θέματά του τα αντλεί από τα ασήμαντα, τα καθημερινά, τα ανθρώπινα αλλά με μια δόση σαρ­ κασμού, μια πρέςα ειρωνείας, και πολύ μελαγχολία. Είκοσι εφτά διη­ γήματα, γραμμένα από το 2004 ως τα μέσα του 2009. Η μοναξιά, τα ζώα, ο φόβος, η ματαιότητα, η «πόρνη ιστορία», ο ακρωτηριασμός, η πτήση, το αναπάντεχο. Και ακόμα το κενό ως τα πάντα πληρόν, το τυ­ χαίο, η «ζαριά της ζωής», οι παλιές αγάπες που πάνε στον παράδεισο. Και πάντα αυτή η στακάτη αφήγη­ ση του Σκαμπαρδώνη, η λοξή ματιά, το αναπάντεχο αποτέλεσμα. Κείμε­ να που αντλούν από τη διαχρονική θεματική του συγγραφέα και τη χα­ ρακτηριστική αισθητική του. [Ν.]

Κατίνα Βλάχου, γεννημένη το

Η

1950, με σπουδές αρχιτεκτο­ νικής στη Γαλλία, πρώην κάτοικος Κολωνίας και Αθήνας, απόγονος της ιστορικής οικογένειας Βεντούρα, που έλκει την καταγωγή της από τη Βενετία, γράφει μία ιστορία με χώρο δράσης την Κέρκυρα. Το μυ­ θιστόρημά της Οι ψίθυροι στους τοί­ χους έχει ως κεντρικό ήρωα τον Θεόφιλο, ένα γιατρό, ο οποίος επι­ στρέφει στη γενέτειρά του και γνω­ ρίζεται με τη Ναυσικά, μία μοναχι­ κή φιλόλογο, η οποία φαίνεται να συνδέεται με ένα μύθο. Ταυτόχρο­ να, σχετίζεται με τον Ανδρέα, έναν ανήσυχο έφηβο, λάτρη των ηλε­ κτρονικών υπολογιστών, ο οποίος κατορθώνει να ακούει τις εγγε­ γραμμένες στους τοίχους φωνές και να πληροφορείται παλιά, ξεχα­ σμένα μυστικά. Έτσι, ο αναγνώστης ταξιδεύει στο χαμένο στους θρύλους παρελθόν του νησιού, μα κυρίως στο σημερινό πρόσωπο της Κέρ­ κυρας, το πνιγμένο στα σύννεφα, στην ψιλή βροχή και στην ομίχλη. [Φ. Φ.]

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Πλάτων Μαλλιάγκας Το πείραμα της Α ριά δνη ς Άγκυρα, 2009 σ. 592, € 19,50

Β

ασίζεται σε ένα σύγχρονο στά­

ρι. Η Αριάδνη, γλύπτρια, τελειόφοιτη της Σχολής Καλών Τεχνών,

συλλαμβάνει την ιδέα να παρουσιά­ σει ένα έργο που θα στηρίζεται σε ριάλιτι, με τη διαφορά ότι οι μετέχοντες δεν θα το ξέρουν. Πειραμα­ τίζεται, λοιπόν, με τους ανύποπτους γείτονές της, χρησιμοποιώντας στην πτυχιακή της εργασία στοιχεία της καθημερινότητάς τους. Τους πα­ ρακολουθεί με κάθε τρόπο κατα­ γράφοντας την ζωή τους. Τοποθετεί μικρόφωνα στο διαμέρισμά τους, κλέβει μικροαντικείμενά τους, τους φωτογραφίζει σε ιδιαίτερες στιγ­ μές. Επιθυμεί να εντυπωσιάσει και σί­ γουρα δεν την απασχολούν τα ζη­ τήματα των άλλων, ούτε τα βασικά τους δικαιώματα. Όμως, το «πείρα­ μα» θα την παρασύρει σε μια περι­ πέτεια που θα αναστατώσει την ζωή της, καθώς και τις ζωές των συγκατοίκων της, με απροσδόκητα για όλους αποτελέσματα. [Ν.]

ε κ δ ό σ ε ις π ο ιό τ η τ α ς

^ ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αντόνι Κάζας Ρος Το θεώ ρ η μ α του Α λμ ο δ ό β α ρ Μετάφραση: Σοφία Διονυσοπούλου Ελληνικά Γράμματα, 2009 σ. 204, € 14

μπρεσιονιστικό μυθιστόρημα ενός πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα που θα δρέψει γρήγορα τις δάφνες της κριτικής. Γεννήθηκε το 1972 στην Κα-

Ι

ταλονία, από μητέρα Ιταλίδα και πατέρα Καταλανό. Εξαιτίας ενός σοβαρού ατυχήματος εγκατέλειφε τις σπουδές του στα μαθηματικά. Δεν τον έχει δει ποτέ κανείς -πιθανολογείται πως έχει παραμορφωθείούτε καν στις εκδόσεις Gallimard από τις οποίες το 2008 εκδόθηκε το πρώτο του μυθιστόρημα, το Θεώ­ ρημα του Αλμοδόβαρ, με το οποίο κέρδισε το Βρα­

μαλλιαρή: παιδεία CHRIS BISHOP - DAVID JORDAN

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ Εικονογραφημένη Η ά ν ο δ ο ς και η π τώ σ η τ ο υ Ρ Ρ ά ιχ 19 3 9 -1 9 4 5

Ηπλήρης ιστορία του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, από την άνοδο έως την πτώση του Γ Ράιχ, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τα πεδία των μαχών και τις στρατιωτικές μονάδες που συμμετείχαν, στιγμιότυ­ πα από τις εμπόλεμες περιοχές, στρατιωτικές και αστικές, πορτρέ­ τα των πρωταγωνιστών των επιχειρήσεων και δεκάδες αναλυτικούς χάρτες.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ...εν θερμώ 0 συγκλονιστικό* 206s αιώνα* m s πόλη* Τ ο πολύτιμο έργο του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου

βείο Πρωτοεμφανίζόμενου Συγγραφέα για το 2008. Ο Άντονι, παραμορφωμένος ύστερα από μοιραίο ατύχημα, επιλέγει να ζήσει για δεκαπέντε ολόκλη­

Περιεχόμενα: ΤΟΜΟΣ Α' 190S ΑΙΩΝΑΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ Α· ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ

ρα χρόνια χωρίς να έρχεται σε επαφή με τους αν­ θρώπους: διαβάζει πολύ, ακούει μουσική, δουλεύει μέσω ίντερνετ. Φαίνεται πως έχει καταφέρει να λύ­ σει την εξίσωση της δύσκολης ζωής του, φαίνεται

ΤΟΜΟΣ Β' Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

να ξεπερνά τη σύγχρονη δικτατορία της ομορφιάς -ή της ομοιομορφίας- επιλέγοντας την απομόνωση. Ωστόσο, η συνάντησή του με το σκηνοθέτη Πέδρο Αλμοδόβαρ και το γεγονός ότι νιώθει και πάλι πο­ θητός, και κυρίως αποδεκτός, τον οδηγούν σε μία γεμάτη πάθος αναζήτηση της προσωπικής του απελευθέρωσης από την απομόνωση που του επέ­ βαλε η παραμόρφωσή του, του μαθαίνουν ότι «στο κέντρο του κενού υπάρχει μια άλλη γιορτή»... Χα­ ρακτηρίστηκε παραβατικό, συναρπαστικό, αντισυμβατικό, κινηματογραφικό... Είναι ένα ανοικτό σε διαφορετικές αναγνώσεις μυθιστόρημα. [Ν.]

Τοβιβλίοπεριλαμβάνει ταγεγονότατης περιόδου απότα μέσα του 19ουαι, ως τις αρχές της νέας χιλιετίας, τα οποία σημάδεψαν την πόλη της Θεσσαλονί­ κης, αλλά και τη Μακεδονία, την Ελλά­ δα και ολόκληρο τον κόσμο,,.

ΤΟΜΟΣ Ρ ΕΠΤΑΕΤΙΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΝΕΟΣ ΑΙΩΝΑΣ-ΧΙΛΙΕΤΙΑ Τόμοι 3, σχήμα 17x25 cm

w w w .m a llia ris .g r Δημ. Γ ούναρη 39,546 22 Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310277113, fax: 2310264856, info@malliaris.gr Παραγγελίες: τηλ.: 2310640755-6, fax: 2310640757

δ : βι βλιοπαρουσίαση ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ

Κόρυ Ντοκτορόου Γενιά X n e t Μετάφραση: Ισιδώρα Γενούζου Πατάκης, 2009 σ. 479, € 19

Πίτερ Τεμπλ Στη δ ια β ο λεμ έν η μ έρα Μετάφραση: Αντώνης Καλοκύρης Τόπος, 2009 σ. 432, €17,60

Κόρυ Ντοκτορόου είναι αρχι­ συντάκτης του μπλογκ «Βοίη Boing» και έχει διατελέσει διευθυν­ τής του Electronic Frontier Founda­

γελματίας φονιάς από το Γιοχάνεσμπουργκ, βρίσκεται σε δραματική

Ο

tion. Διατηρεί μόνιμες στήλες στα πε­ ριοδικά Make, Information Week Guardian online και Locus. Έχει κερδίσει τρεις φορές το βραβείο Lo­ cus, μία φορά το βραβείο Campell και έχει προταθεί για τα βραβεία Hugo και Nebula. Βρίσκεται στη λί­ στα του περιοδικού Forbes ανάμεσα στους είκοσι πέντε ανθρώπους του διαδικτύου με τη μεγαλύτερη επιρ­ ροή, ενώ το World Economic Forum τον συμπεριέλαβε στους Νέους Γίαγκόσμιους Ηγέτες. Το Γενιά Xnet εί­ ναι ένα εκρηκτικό μυθιστόρημα για τις προσωπικές ελευθερίες και το θε­ τικό πολιτικό ακτιβισμό στην ψη­ φιακή εποχή μας, ο κεντρικός ήρωας του οποίου, ένας μηλόγκερ, με αφορμή μια τρομοκρατική επίθεση στο Σαν Φρανσίσκο, συνειδητοποι­ εί ότι η πόλπ του αλλά και το διαδί­ κτυο έχουν μετατραπεί σε αστυνομοκρατούμενες περιοχές και απο­ φασίζει παρέα με μερικούς φίλους του να αντισταθεί σε μία κυβέρνηση εκτός ελέγχου. [Δ. Β. Τ.]

Ο

Νοτιοαφρικανός Κον Νίμαντ, πρώην μισθοφόρος και επαγ-

κατάσταση. Μια οικογένεια δολο­ φονείται αλλά αυτός επιβιώνει. Ο Τζον Άνσελμ, πρώπν πολεμικός αν­ ταποκριτής, δέχεται στο Αμβούργο την επίσκεψη μιας ψυχιάτρου και η Καρολάιν Ουίσαρτ, δημοσιογράφος με ειδίκευση την ερωτική ςωή των πολιτικών στο Λονδίνο, συζητεί με συναδέλφους της για τολμηρές φω­ τογραφίες. Οι τρεις τους εμπλέκον­ ται σε ιστορίες που συνδέονται με πολέμους, διαμάντια, προστασία, εκβιασμούς, σκοτωμούς, συμβό­ λαια θανάτου, αλλά αυτό που τους ενώνει είναι μία πληροφορία που μπορεί να καταστρέψει ανθρώπους και να ρίξει κυβερνήσεις. Ο Νίμαντ γίνεται στόχος καταδίωξης για να του πάρουν μία βιντεοκασέτα και οι άλ­ λοι κυνηγούν την επιτυχία. Όλοι ρι­ σκάρουν την ζωή τους σε ένα θρίλερ, γεμάτο μυστικούς πράκτορες, αστυνομικούς, τυχοδιώκτες, στρα­ τιώτες, επιχειρηματίες και λοιπά πρόσωπα, που θυμίζει κινηματο­ γραφική ταινία. [Φ. Φ.]

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ Όλιβερ Μποτίνι Έ γκλη μ α σ τον κόσ μο του Ζ ε ν Μετάφραση: Λένα Σακαλή Μελάνι, 2009 σ. 396, € 18,50

Ο

συγγραφέας γεννήθηκε το

1965 στη Νυρεμβέργη, είναι συγγραφέας και αρθρογράφος, μα κυρίως ασχολείται με την τέχνη του Κουνγκ Φου και του Κι Γκονγκ. Επομένως, δεν είναι αφύσικο στο πα­ ρόν μυθιστόρημά του να έχει ως ήρωα ένα γιαπωνέζο μοναχό, ο οποίος βάζει σε μπελάδες την αστυ­ νόμο Λουίζε Μπονί. Η ιστορία δια­ δραματίζεται στο Φράιμπουργκ, όπου η Μπονί και ο συνάδελφός της Γιόχαν Χόλερερ, μαζί με άλλους αστυνομικούς, επιδίδονται σε κυ­ νηγητά στην πυκνή χιονοθύελλα Τε­ λικά, ο μοναχός αποδεικνύεται τραυ­ ματισμένος, κάποιοι τον κυνηγούν και όλα περιστρέφονται γύρω από τις ανατολικές θρησκείες, το βου­ δισμό, το μυστικισμό. Ο Χόλερερ τραυματίζεται κι η Μπονί βρίσκει ένα νεκρό, καθώς όνειρα, οράματα και η σκληρή πραγματικότητα μπλέ­ κονται αξεδιάλυτα, ενώ μαθαίνουμε πως α βουδιστές αποδέχονται το θά­ νατο ως ένα κομμάτι της ζωής... [Φ. Φ.]

ε κ δ ό σ ε ις π ο ιό τ η τ α ς

Sn μαλλιαρής παιδεία ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ David Thomson R osebud - n ζω ή του Ό ρ σ ο ν Γουέλς Μετάφραση: Δημήτρης Νόλλας Πάπυρος, 2009 ο. 528, €24

συγγραφέας Ντέιβιντ Τόμσον -καθηγητής κι­ νηματογράφου και ένας από τους σημαντικό­ τερους σύγχρονους κριτικούς- γράφει για την ζωή του

ΚΙΒΩΤΟΣ _________________ .^γή ς

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Ο

Όρσον Γουέλς, δηλαδή, για μια προσωπικότητα χω­ ρίς όμοιο αντίτυπό της σε όλη τη γη. Ο Όρσον Γουέλς είναι ένα θρύλος του κινηματογράφου. Μια ανε­ πανάληπτη, πολυσχιδής προσωπικότητα της τέχνης. Λένε ότι στα δύο του χρόνια ήξερε να διαβάζει, στα τρία του έπαιζε πιάνο και στα έξι του σκπνοθετούσε Σαίξπηρ. Ξεκίνησε την καριέρα του παίζοντας στο θέα­ τρο, διασκευάζοντας Σαίξπηρ και σκηνοθετώντας πρω­ τοποριακές θεατρικές παραστάσεις. Ήταν ο ίδιος σε­ ναριογράφος, σκανοθέτης και πθοποιός των ταινιών του. Η πρώτα του μεγάλου μήκους ταινία «Πολίτπς Κέιν» συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 2-3 καλύτερες και για τους περισσότερους π καλύτερη ταινία από την εφεύρεση του σινεμά. Είναι η ταινία που εξακολουθεί να διδάσκεται και να αναλύεται στις σχολές κινημα­ τογράφου που, αν και γνώρισε την καταξίωση των κρι­ τικών, δεν κατάφερε να έχει εμπορική επιτυχία. Οι ται­ νίες του («Οι υπέροχοι Άμπερσον», «Η κυρία από τη Σαγκάη», «Μάκβεθ», «Οθέλλος») είναι υποδείγματα για

Το πόνημα τούτο έχει μεν τη μορφή λεξικού για χρηστικούς λό­ γους, αλλά δεν είναι λεξικό ούτε ως προς τη φιλοσοφία του ού­ τε ως προς τον προορισμό του. Ο ρόλος του είναι πρωτευόντως παιδευτικός και δευτερευόντως χρηστικός. Χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη, τον ταξιδεύει στο μαγευτικό κόσμο της ζωντανής γλώσσας και τον δροσίζει με τα νάματα της ακένωτης σοφίας των προγόνων μας, μέσα απόχιλιάδες λήμμα­ τα και παραδείγματα Τ ο έργο προλογίζουν οι: Χρίστος Λ. Τσολάκης, Βασίλης Κατσαρός Τόμοι 2, σχήμα 17x25 cm, σελίδες 2.558, σκληρό εξώφυλλο

« 3 εγ κ υ κ λ ο r »

»

nircouostaoTDVD • 14.000 σελίδες έντυπης μορφής • 100.000 λήμματα-links έγκυρα και κατανοητά • 16.300 φωτογραφίες,

κάθε σινεφίλ και μαθητευόμενο σκηνοθέτη. Όσο πληθωρικός υπήρξε ο Όρσον Γουέλς, όσο νάρκισσος και μεγαλομανής, άλλο τόσο αυτοκαταστροφικός. Η πορεία της ζωής του θα είναι δαφνοσκεπής αλλά και τραγική, όπως όλων των μεγάλων. Ο συγγραφέας τον παρακολουθεί σε αυτή την πορεία και ιδιαίτερα στα γυ­ ρίσματα των γνωστών ταινιών, δίνοντας ένα ενδελε­ χές πορτρέτο του. [ΑΛ. Μ.]

Όλα σε ένα DVD! w w w .m a llia ris .g r Δημ. Γούναρη 39,546 22 Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310277113, fax: 2310264856, info@malliaris.gr Παραγγελίες: τηλ.: 2310640755-6, fax: 2310640757

δ : βι βλιοπαρουσίαση ΙΣΤΟΡΙΑ Dieter Breuers

Εις το όνομα τριών δαιμόνων Το κυνήγι των μαγισσών στον Μεσαίωνα Μετάφραση: Ευαγγελία Γεωργούλα Κονιδάρης, 2009 σ. 469, € 24,30

Νιίτερ Μπρόιερς, ειδικός στο Μεσαίωνα, καταπιάνεται στο έργο του με το κυνήγι μαγισσών στα σκοτεινά χρόνια ανάμεσα στην αρ­ χαιότητα και στην Αναγέννηση και

Ο

καταφέρνει να παρουσιάσει μια ιστο­ ρία συναρπαστική, σαν αστυνομικό μυθιστόρημα. Μέσα από τις σελίδες

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Thomas De Quincey Επιστολές σε έναν νέο του οποίου η εκπαίδευση έχει παραμεληθεί Μετάφραση: Εύη Βαγγελάτου Printa, 2009 σ. 152, C 14,63

Τόμας Ντε Κουίνσι (17851859) είναι πολιτογραφημένος λογοτεχνικά στην κατηγορία των

Ο

«καταραμένων». Όχι μόνον λόγω της πολυτάραχης ζωής του και της συνήθειάς του να χρησιμοποιεί το όπιο για να κατευνάσει τους πόνους και να εξυψώσει τη φαντασία του

ΔΟΚΙΜΙΟ Cynthia Farrar

Οι αρχές της δημοκρατικής σκέψης στην κλασική Αθήνα Μετάφραση: Αντ. Η. Σακελλαρίου A Ν. Παπαδήμας, 2009 σ. 461, € 28,80

Α

ναλύοντας τα κείμενα του σο­

φιστή Πρωταγόρα, του ιστο­ ρικού Θουκυδίδη και του φυσικού Δημόκριτου στο πλαίσιο των πολι­ τικών εξελίξεων και θεωριών για το

σύμπαν, το βιβλίο αυτό αποκαλύπτει την ύπαρξη μιας χαρακτηριστικής προσέγγισης της δημοκρατικής τά­

τού Εις το όνομα τριών δαιμόνων ο αναγνώστης έχει μία σπάνια ευκαιρία να ξεκαθαρίσει τις λανθασμένα πα-

αλλά, κυρίως, για το έργο του. Στο Επιστολές σε έναν νέο απευθύνεται σε κάποιον νεαρό τριάντα δύο χρο-

ξης. Επειδή η προσέγγιση αυτή δεν είναι ούτε αφηρημένη, ούτε αποστασιοποιημένη από την πολιτική

γιωμένες απόψεις πάνω σ’ ένα θέμα

νών που αναζητά τη μόρφωση αλλά και τη δυνατότητα να γίνει συγγρα­ φέας. Θα του δώσει την ύλη με την

εμπειρία, δεν αναγνωρίστηκε ως δημοκρατική θεωρία. Η ιστορία αυ­ τών των ιδεών αποκαλύπτει τις αρε­ τές της θουκυδίδειας ιστορικής έν­

που αγγίζει τις ψυχές πολλών αν­ θρώπων μέχρι σήμερα. Άριστος χει­ ριστής του υλικού του και ενδιαφέ­ ρων ως συγγραφέας ο Ντίτετ Μπρόι­ ερς ξαναζωντανεύει το Μεσαίωνα και περιγράφει τις ιστορίες της ταραγ­ μένης αυτής εποχής με ύφος ζων­ τανό και γλαφυρό, μιλάει για συμμαχίες με το Διάβολο και συνάξεις μαγισσών, για ερωτικό πόθο και λα­ γνεία, για αγνότητα και φαντασιώ­ σεις. Το κυριότερο όμως χαρακτη­ ριστικό του βιβλίου αυτού είναι ότι ξε­ ριζώνει τις βαθιά ριζωμένες προκα­ ταλήψεις γύρω από το θέμα αυτό. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι κάθε επο­ χή έχει τις δικές της μάγισσες και τις διώξεις τους. [Δ. Β. Τ.]

οποία πρέπει να δουλέψει, όπως και τα εργαλεία του: τη λογική, τις γλώσσες και τις τεχνικές απομνη­ μόνευσης. Παρεμπιπτόντως, στις επιστολές αυτές θα σχολιάσει συγ­ χρόνους του, όπως τον Κόουλριτζ, την τύχη της φιλοσοφίας του Καντ στην Αγγλία, τις συμβουλές του Λοκ κ.λπ. Βιβλίο απολαυστικό και, γιατί όχι, διδακτικό. [Ν.]

νοιας περί πολιτικής. Η θουκυδίδεια ιστορία αποδεικνύεται ότι αποτελεί επιχειρηματολογία για την πολιτική αξία που έχει η κριτική της ιστορίας. Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε ένα ευρύ αναγνωστικό φάσμα, αφού αφορά την ιστορία της αρχαιότητας, την ιστορία των ιδεών, τη φιλοσοφία, την κλασική φιλολογία και την πο­ λιτική επιστήμη. Η Cynthia Farrar εί­ ναι διευθύντρια της ειδική επιτροπής για την Παιδική Υγεία στο New Haven Foundation στο Κονέκτικατ των Η.Π.Α. [Δ. Β. Τ.]

ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

Π Π

|_] [J

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Π Α Π Α ΖΗ ΣΗ Α Ε Β Ε , Νικηταρά 2 ,106 78 Αθήνα, τηλ.: 210-3822496, 210-3838020 - fax: 210-3809150, e-mail: papazisi@ otenet.gr - www.papazisi.gr

δ : βι βλιοπαρουσίαση _________________________ΜΕΛΕΤΗ

ΜΕΛΕΤΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Δημήτρης Ανγελάτος Το έ ρ γο του Δ ιονύσιου Σολω ­ μού και ο κ όσ μος τω ν λο γο ­ τεχνικώ ν ε ιδ ώ ν Gutenberg, 2009 σ. 539, € 38

Elizabeth Edersheim P eter D rucker Ο γκουροά του m anagement Μετάφραση: Ελένη Δεληβάνη Επίκεντρο, 2009 σ. 482, € 18

Καλλιρρόη Παπαδοπούλου Η ζώνη εγγύτερ η ς ανάπτυ­ ξη ς στη θεω ρία του L. S. Vygotsky Gutenberg, 2009 σ. 201, € 15

ονογραφία για το έργο του Διονύσιου Σολωμού που εν­ τάσσεται στο πλαίσιο ερευνητικού

Μ

Α

φιερωμένο στη σκέψη και στην κληρονομιά του μεγάλου στοχα­ στή Peter Drucker είναι το δοκίμιο

σχεδίου αφιερωμένου στην ερμη­ νευτική προσέγγιση του αισθητι­

αυτό, το οποίο είναι όμως παράλληλα το απαύγασμα των συζητήσεων που

τόχος του βιβλίου είναι η θεωρητική προσέγγιση και ερμηνεία της Ζώνης Εγγύτερης Ανάπτυξης (ΖΕΑ) στο πλαίσιο

κού ζητήματος της αναπαράστα­ σης και των λογοτεχνικών παραμέ­ τρων της, στο νεοελληνικό 19ο αι­

είχε η συγγραφέας με τον ίδιο τον γκουρού του σύγχρονου μάνατζμεντ, λίγους

Ως η πιο διαδεδομένη και η πιο προσιτή έννοια της προσέγγι­

μήνες πριν το θάνατό του. Το εν λόγω έργο αιχμαλωτίζει τις διορατικές ιδέες

σης του Vygotsky, η ΖΕΑ πολλές

ώνα. Το σολωμικό έργο μελετάται εδώ με βάση τις αισθητικές συντε­

Σ

της θεωρίας του L. S. Vygotsky.

του Drucker για τη διοίκηση των επι­ χειρήσεων, τις εφαρμόζει στους καθο­

φορές εξετάζεται αποκομμένη από το θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο εισήχθη, με αποτέλεσμα

μένες», αφενός από τη λογοτεχνική παράδοση της Κρήτης και του δη­ μοτικού τραγουδιού, αφετέρου από

ριστικούς κινδύνους και στις ευκαιρίες των επόμενων δεκαετιών και μεταδίδει

συχνά να παρατηρείται μία ελλι­ πής ή μονομερής ερμηνεία της.

τις απόψεις του αναφορικά με τις σύγ­

Η ΖΕΑ δεν είναι μία διαδικασία

τα ρεύματα του ιταλικού νεοκλασι­ κισμού και του γερμανικού ρομαν­

χρονες επιχειρηματικές πρακτικές, τις οικονομικές μεταβολές και τάσεις,

παθητικής απορρόφησης από το παιδί αυτού που εισάγουν οι

τισμού. Επιδιώκεται η ερμηνεία του

αφού ήταν ο πρώτος που προέβλεψε

ικανότεροι, αλλά συνδέεται με

προωθημένου χαρακτήρα τού ποιη­ τικού έργου του Σολωμού και η

πολλές από αυτές πολλές δεκαετίες πριν. Το βιβλίο μεταδίδει στον ανα­ γνώστη ιδιαίτερα αναλυτικές και απο­ καλυπτικές γνώσεις για την επιχείρηση

την ανάπτυξη των ψυχολογικών λειτουργιών και προσεγγίζεται ως η έννοια εκείνη η οποία επι­ λύει τη φαινομενική αντίφαση

και αποτελεί συγχρόνως έναν ύμνο γι’ αυτό τον καταπληκτικό άνθρωπο και το έργο της ζωής του, καθώς και μία μο­

του Vygotsky, ανάμεσα στον αυθόρμητο και στον κοινωνικό

ταγμένες του, γόνιμα «τροφοδοτη­

ανάδειξη της ριζικής διαφοράς του από τον κανόνα της αληθοφάνειας, ο οποίος δεσπόζει στο εθνικό κέντρο και επιβάλλει την καλλιτεχνική / λογοτεχνική απόδοση του ιδανικού, με άξονα την αναπαραστατική δια­ φάνεια μιας απισχασμένης εκδο­ χής του πραγματικού κόσμου. [Γ. Ν.]

ναδική ευκαιρία να γνωρίσει κανείς τα τελικά διδάγματα του Drucker, ανα­ φορικά με τη στρατηγική λήψη απο­ φάσεων, τον ανταγωνισμό και τον επι­ χειρηματικό θρίαμβο μακροχρόνια. [Δ. Β. Τ.]

που παρατηρείται στη θεωρία

χαρακτήρα, που έχει η διαδικα­ σία της ανάπτυξης του παιδιού. [Γ. Ν.]

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Hermann Bausinger Ο λαϊκός πολιτισμός στον κόσμο τη ς τ εχνολογίας Μετάφραση: Μαριάνθη Καπλάνογλου, Αρετή Κοντογιώργη Πατάκης, 2009 σ. 272, € 18

Λυδία Παπαδημητρίου Το ελλη νικό κιν η μ ατο γρ α­ φ ικ ό μιο ύζικαλ Παπαζήσης, 2009 σ 318, € 18,80

ο βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώ­ τη φορά το 1961 στη Γερμανία, επηρεάζοντας καθοριστικά την πο­ ρεία της λαογραφίας. Έχει αντικείμενό

αρεξηγημένο, αλλά δημοm Μ φιλές στη διάρκεια του χρό­ νου το ελληνικό κινηματογραφικό

Τ

του το λαϊκό πολιτισμό, όπως τον προ­ σέγγισε το ρομαντικό πνεύμα της Γερμανίας, και την επιβίωσή του στα χρόνια της νεωτερικότητας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ικανότητα του λαϊκού πολιτισμού να εγκολπώνεται και να αφομοιώνει δημιουργικά τα τε­ χνολογικά επιτεύγματα και τον πολι­ τισμό που αυτά δημιουργούν. Ο Bausinger προσλαμβάνει τη λαϊκότητα ως δυναμική έννοια, η οποία συγ­ κροτεί τον εαυτό της, ισορροπώντας μεταξύ των προτεραιοτήτων που θέ­ τει ο προνεωτερικός και ο νεωτερικός κόσμος. Εξαιρετικά εύστοχες είναι οι παρατηρήσεις του συγγραφέα για την ιστορική προέλευση του kitschκαι την εμπορευματοποίηση της παρά­ δοσης. Σημασία μεγάλη αποδίδεται από το συγγραφέα στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι διαφυλάσσουν την παράδοσή τους, συντηρούν το βιόκοσμό τους και ενισχύουν την ταυτότητά τους μέσα στην πολυπλοκότητα της νεωτερικότητας. [Τ. Α.]

μιούζικαλ αποτελεί για πρώτη φορά αντικείμενο έρευνας. Η συγ­ γραφέας με τη διατριβή της αυτή υποστηρίζει ότι το ελληνικό μιού­ ζικαλ δεν ήταν μία μιμητική πρά­ ξη της εγχώριας κινηματογραφι­ κής βιομηχανίας, αλλά ένα υβριδικό καλλιτεχνικό έργο με αξιο­ πρόσεκτες πλευρές. Η μελέτη αυ­ τού του είδους του λαϊκού κινη­ ματογράφου θέλει να επισύρει την προσοχή της της εθνικές κι­ νηματογραφίες, που προηγουμέ­ νως αποκλείονταν από τη θεω­ ρητική και ιστορική έρευνα. Η συγγραφέας μελετάει τις θεατρι­ κές και μουσικές καταβολές του ελληνικού μιούζικαλ από την ντό­ πια παράδοση και παράλληλα φα­ νερώνει σοβαρές κοινωνικές δια­ φοροποιήσεις που συντελούνταν στην εικοσαετία της άνθισής του. Μελέτη που αξίζει να βγει από την αφάνεια της πληθώρας των τίτλων που κυκλοφορούν αυτή την επο­ χή. [Μ.]

ΛΕΞΙΚΟ Νίκος Πλατής Γατικό Λ ε ξικ ό Κέδρος, 2009 σ. 690, € 32

ναγορευμένη σε θεϊκό σύμβολο στην αρχαία Αίγυπτο και ιπτά­ μενο υποζύγιο της Θεάς Φρέγια στη νορβηγική μυθολογία, η γάτα ηρο-

Α

σέλκυε τους συγγραφείς σε βαθμό που μία γατολογοτεχνική ανθολογία θα μπορούσε να περιέχει, δίπλα στους μύθους του Αισώπου και του Λαφονταίν ή σε ιστορίες, όπως «Ο ηαπουτσωμένος γάτος», έργα δημιουρ­ γών, όπως ο Ε Α. Πόε, ο Μηωντλαίρ, ο Λιούις Κάρολ, ο Τ. Σ. Έλιοτ, ο Γ. Μη. Γέητς, ο Γουίλιαμ Μπάρουζ, η Πατρίτσια Χάισμιθ, ο Ευγένιος Τριβιζάς κ.ά. Η επίδραση του αγαπητού ζώου στη λαϊκή κουλτούρα είναι εξίσου δε­ δομένη. Συνδυάστε την καταγραφή των προαναφερθέντων με στοιχεία για τις διαφορετικές ράτσες, πλήθος ανεκδοτολογικών γατοιϊστοριών και προσωπικά σχόλια με χιουμοριστικό ύφος διάσπαρτα στα λήμματα και σας λεζάντες και έχετε το Γατικό Λεξικό. Στα θέματα της διατροφής και της στείρωσης θα ήταν πάντως καλοδε­ χούμενη μία προσέγγιση με μεγαλύ­ τερη έμφαση στα επιστημονικά στοι­ χεία (βλέπε το σχετικό αντίλογο σε ζωοφιλικές στήλες).

[A . Β.]

δ : βι βλιοπαρουσίαση ΤΑΞΙΔΙΑ

ΛΕΥΚΩΜΑ

ΠΑΙΔΙΚΟ

Ερρίκος Σλήμαν Ιθάκη, Πελοπόννησος, Τροία Μετάφραση: Άδωνις Σάμψων Συλλογή, 2009 σ. 150, €19

Γιώργος Ν. Δερμάτης (κείμενα) Γιάννης Ιακωβίδης (φωτογράφιση) Το χρώμα του Χρόνου Λαύριο, Εικόνες βιομηχανικής μνήμης Τόπος, 2009 σ. 190, € 34,90

Μερκούριος Αυτζής Έ να... ψ υ γείο για τ ο ν Ο ρ φ έα Εικονογράφηση: Λήδα Βαρβαρούση Ψυχογιός, 2009 σ. 56, € 6,60

Μ

ρχαίες πέτρες και αρχαίες σκουριές, καταπονημένα με­ ταλλεία με τις σκοτεινές τους στοές, απόκοσμες λεπτομέρειες από βιομη­ χανικά κτίρια και μηχανήματα - όλα αυτά στο φόντο ενός πανάρχαιου ατ­

εν πολλοίς φαινομενική ευμά­ ρεια και ο μιμητικός κατανα­ λωτισμός έχουν διαμορφώσει τέ­ τοιες διατροφικές συνήθειες, ώστε η περίφημη μεσογειακή δίαιτα μάλ­ λον πάει... περίπατο. Άλλωστε και οι

Κέρκυρα την 1η Ιουλίου 1868. Η περιοδεία του καταγράφεται σε αυτό το ημερολόγιο. Ο Σλήμαν επισκέπτεται κατά σειρά την Κέρ­ κυρα, την Κεφαλονιά, την Ιθάκη, την Κόρινθο, τις Μυκήνες, το Άρ­ γος, την Τίρυνθα, το Ναύπλιο και την Αίγινα για να περάσει μετά

τικού τοπίου, στα ανεξάντλητα χώμα­ τα του Λαυρίου, ιδού ο κρυμμένος κό­ σμος που ο Γιάννης Ιακωβίδης ανα­

μετρήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεί­ χνουν ότι η νέα γενιά έχει καταρρί-

κάλυψε στο βάθος του χρόνου και που ανάγλυφα αποτύπωσε με το οξυδερ­ κές φωτογραφικό του βλέμμα», γρά­ φει στον πρόλογο του βιβλίου ο εκ­ δότης.

βοηθήσει σε μία αποδοτική διατρο­ φική αγωγή και σε προγράμματα υγείας. Ο Ορφέας, ένας μικρός κα­

στην πεδιάδα της Τροίας. 0 ερευ­

«Φωτογράφιζα πολλές ώρες, χανό­ μουν μέσα στον κόσμο που ήθελα να ζωντανέψω, έβλεπα το χρώμα της σκουριάς, το μαύρο, το κόκκινο, το μο­

ψυγείο! Στο σχολείο έχει προβλή­ ματα με τα άλλα παιδιά που τον κο­ ροϊδεύουν. Όμως, κάποια έξυπνα

ε καθυστέρηση 140χρόνων εκδίδεται το πρώτο οδοι­

πορικό του αρχαιολόγου και φι­ λέλληνα Ερρίκου Σλήμαν στις ομηρικές πατρίδες. Ο Σλήμαν σε ηλικία 47 ετών αποβιβάζεται στην

νητής Σλήμαν αναζητεί σε αυτούς τους τόπους αρχαιολογικά και τοπογραφικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν την ιστορικότητα των ομηρικών επών. Παράλληλα, όμως, καταγράφει ανθρωπολογικά, πολιτιστικά και κοινωνικά στοιχεία των κατοίκων της εποχής - Έλληνες, Τούρκοι, Αλβανοί. Πρόκειται για μία μη ελκυστική ει­ κόνα της τότε Ελλάδας, αλλά πολύ ζωντανή και ιστορικά χρή­ σιμη. [Ν .]

Α

λυβί των μηχανημάτων. "Μιλούσα" με τους εργάτες, άκουγα τους ήχους των μηχανών, των εργαλείων, βρισκόμουν μέσα σ’ ένα τεράστιο θεατρικό σκη­ νικό. .. οι φωτογραφίες κρύβουν πραγ­ ματική δύναμη μέσα τους, τόσο όσο το νόημα που της αποδίδουν ο δημι­ ουργός της, αλλά και ο εκάστοτε πα­ ρατηρητής1τελικά η ερμηνεία τους εί­ ναι ζήτημα δικό σας», γράφει στην ει­ σαγωγή του λευκώματος ο Γιάννης Ιακωβίδης. [Δ . Β. Τ.]

Η

ψει το ρεκόρ της παχυσαρκίας. Το συγκεκριμένο βιβλίο με τον τρόπο που παρουσιάζει το θέμα μπορεί να

λοφαγάς, κυριολεκτικά ξετινάζει το

κόλπα της μητέρας του και κάποιες ...γλυκές ή παιχνιδιάρικες προκλή­ σεις και προσκλήσεις θα τον κάνουν να το σκεφτεί καλύτερα και βέβαια να... μετεξελιχτεί ακόμα και σ ε... βιβλιοφάγο! Η εικονογράφηση είναι χαρακτηριστική και αποδίδει πλήρως το χιουμοριστικό περιεχόμενο. (Για ακροατές - αναγνώστες από 4-5 ετών) [Γ. Σ. Π.]

δ|αφ ιέρω μα

ΜΗΤΣΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ Επιμέλεια αφιερώματος: Σόνια Ιλίνσκανια Γράφουν οι: Ελένη Κεχαγιόγλου, Αλέξης Ζάρας, Ερη Σταυροπούλου, Ευγενία Κρπσέφσκανια, Σόνια Ιλίνσκαγια, Ελένη Σκάβδη

δ:αφιέρω μα

Προλεγάμενα Ελένη Κεχαγιόγλου, Υπεύθυνη του τμήματος λογοτεχνίας των εκδόσεων «Ελληνικά Γράμματα»

m o 2000, ο Μήτσος ΑλεξανδρόΜ πουλος στον Πρόλογο που συνό­

καταβληθεί - θα καταφέρει να απο­ φοιτήσει από το γυμνάσιο στο Πελό-

δευε τη νέα έκδοση του μυθιστορή­ ματος του Νύχτες και Αυγές -στη σειρά «Βιβλιοθήκη Μήτσου Αλεξανδρόπουλου» από τις εκδόσεις «Ελλη­

πιο της Ηλείας, όπου ο γυμνασιάρχης του σχολείου θα του ανοίξει την πόρτα και τπ βιβλιοθήκη του σπιτιού του, και θα αποδειχθεί προφπτικός: «Άσε τπ

νικά γράμματα»-, ενός μυθιστορήμα­ τος με βιωματικό υπόστρωμα για τα «χρόνια της φωτιάς», σημείωνε: «Πράγματα, στάσεις ζωής που με τον

Τα πεζά όντως έμελλε να κοιτάξει ο Αλεξανδρόπουλος, αλλά εν τω μεταξύ

καιρό μπορεί να μεταβάλλονται, αλ­ λάζουν χρόνο, τόπο και μορφές, είναι όμως επί της ουσίας οι ίδιες ανθρώπι­ νες ανάγκες κι επιλογές που ακολου­ θούνται από τις αρετές και τις ατέλειες με τις οποίες μεγαλώνουμε και δεν εί­ μαστε πάντα σε θέση να πούμε ποιες απ’ αυτές ήταν δικές μας, ποιες του καιρού που ζήσαμε». Ο καιρός που έζησε είναι ο «σύντομος 20ός αιώνας». Είδε το πρώτο φως στις 26 Μαιου του 1924, με εκ γενετής καρδιοπάθεια, στην Αμαλιάδα. Από την τετάρτη δημοτικού είχε ήδη αρχίσει να ασκείται στην ποίηση, γράφοντας στα τετράδιά του ποιήματα («επικολυρικά και σατιρικά», επρόκειτο να τα χαρα­ κτηρίσει πολύ αργότερα ο ίδιος). Το φθινόπωρο του 1942, και ενώ έχει συνδεθεί με το ΕΑΜ, αποβάλλεται διά παντός από όλα τα σχολεία της επι­ κράτειας είχαν προηγηθεί διαδοχι­ κές αποβολές από το 1936 έως το 1941, κατά τα χρόνια της Εθνικής Ορ­ γάνωσης Νεολαίας, στην οποία η εγ­ γραφή δεν ήταν επισήμως υποχρεω­ τική, αν και ο εσωτερικός της κανονι­ σμός ήταν σαφής: «Η εγγραφή ολο­ κλήρου της ελληνικής νεολαίας εις την Ε.Ο.Ν. αποτελεί καθήκον όλων». Ο νεαρός Αλεξανδρόπουλος δεν θα

στιχουργία και κοίταξε τα πεζά».

η θερμοκρασία της Ιστορίας ανέ­ βαινε. .. Από το καλοκαίρι του ’43 κι ως την Απελευθέρωση θα βρεθεί στην Αθήνα, για να δώσει εξετάσεις στη Νο­ μική Σχολή. Το 1947 θα διακοπεί η αναβολή του από το στρατό λόγω σπουδών και θα κληθεί να υπηρετήσει, εγκαταλείποντας τη Νομική στο τε­ λευταίο έτος. Στις αρχές του 1948, θα διαβεί τη λάκκα μεταξύ Κασιδιάρη Μουργκάνας στην Ήπειρο, για να συ­ ναντήσει τους αντάρτες του αρχπγείου της Ηπείρου. Λίγο αργότερα θα ξενα­ γήσει στο Γράμμο τον Πωλ Ελυάρ, ο οποίος είχε προηγουμένως επισκεφθεί το Βίτσι, όπου έδρευε η «Κυβέρνηση του Βουνού». Στις 29 Αυγούστου 1948, ο εθνικός στρατός καταλαμβάνει το τελευταίο ύψωμα στο Γράμμο, η προσωρινή «Δημοκρατική Κυβέρνηση των Αν­ ταρτών» εξορίζεται, ο Αλεξανδρόπου­ λος καταφεύγει αρχικά στο Ελμπασάν της Αλβανίας, κι από κει -σ το τέλος του 1949- ταξιδεύει προς τπ Σοβιετική Ενωσπ: 14π πολιτεία πολιτικών προ­ σφύγων στην Τασκένδπ, τορναδόρος σε εργοστάσιο, φυματίωσπ. Το 1954 θα τον βρει στο Βουκουρέστι, να συμμετέχει στη μετάφραση των βι­ βλίων του Λένιν και στη σύνταξη του περιοδικού Νέος Κόσμος ένα χρόνο

νωρίτερα το στρατοδικείο Ιωαννίνων τον καταδίκαζε ερήμην τρις σε θά­

τούσε υπέρ το δέον ευθυτενής». Κι αυτό ανακαλεί φράση του Αλεξαν-

νατο. Το 1956 ζητά απαλλαγή από τις κομματικές απασχολήσεις και φεύγει

δρόπουλου για τον εαυτό του: «Αντι­ πάθειες που προέκυψαν από άλλους

για τη Μόσχα, όπου φοιτά στο Λογο­ τεχνικό Ινστιτούτο έως το 1961. Εκεί, το 1957 γνωρίζει τη Σόνια Ιλίνσκαγια,

προς αυτόν ή αντιστρόφως δεν καλ­ λιέργησε αφήνοντας να πορεύονται

δευτεροετή φοιτήτρια στο κλασικό τμήμα της φιλολογικής σχολής στο Παν/μιο του Λομονόσωφ παν­ τρεύονται το 1959 λίγα χρόνια αρ­ γότερα αποκτούν το παιδί τους, τη

«Όσο προσπαθώ να δω τις επιρροές που ασκήθηκαν πάνω μου από άλ­ λους, πάλι καταλήγω εκεί, τα περισ­ σότερα μου τα καθόρισε ο τρόπος ζωής μου», θα πει σε μία από τις σπά­

φιλόλογο Όλγα Αλεξανδροπούλου.

νιες συνεντεύξεις του (Κ.λπ. και Τέχνες και Γράμματα, 1993).

Η Δικτατορία των Συνταγματαρχών τού στερεί το 1967 την ελληνική ιθα­ γένεια. Με τη μεταπολίτευση η οικο­ γένεια επιστρέφει στην Ελλάδα. Εκτοτε, ο Αλεξανδρόπουλος ζει, και εργάζεται -χωρίς κομματική πλέον έν­ ταξη- στην Αθήνα, αφοσιωμένος στο έργο του, εκφράζοντας τόσο την ελ­ ληνική όσο και τη ρωσική πολιτισμική παράδοση. Η συνεπής στάση του εκ­ φράζεται εφεξής με τα βιβλία του που εκδίδει: διηγήματα, μυθιστορήματα, ταξιδιωτικά κείμενα, μελέτες, μετα­ φράσεις - μετάφρασή του εξάλλου ήταν και το τελευταίο βιβλίο της σει­ ράς «Βιβλιοθήκη Μήτσου Αλεξανδρόπουλου» που πρόλαβε να δει τυπωμένο και για το οποίο είχα τη συγ­

μόνες τους».

Και η ομολογία αυτή συναιρεί τα πολ­ λαπλά συγγραφικά πρόσωπα του Αλεξανδρόπουλου σε ένα. Ετσι, ο συγγραφέας, ο δοκιμιογράφος και ο μεταφραστής συναντιούνται στην επιθυμία του «να είναι ορατή μια κίνηση από κάποιες αντιλήψεις, σχη­ ματισμένες υπό το κράτος μιας πολιτι­ κής ιδεολογίας, στην ανθρώπινη, την πολιτική στάση, με την έννοια που έχει το ατομικό βίωμα, και για περισσό­ τερη ακρίβεια, στη συμβολή του με τους άλλους, με τον άλλο κόσμο και με την ζωή, κι αν ακόμα γίνεται λόγος περί ιστορίας». Το μέλημα του Αλεξανδρόπουλου, είτε ως πεζογράφου είτε ως δοκιμιο­

κίνηση να συνεργαστώ μαζί του, έστω και διά της «Υπουργού των Εξωτερι­ κών» του, όπως χαριτολογώντας έλεγε

γράφου είτε ως μεταφραστή, παραμέ­

εκείνη, της Σόνιας Ιλίνσκαγια. Πρόκει­ ται για το βιβλίο ΌσιπΜαντελστάμ, με τον υπότιτλο που ηχεί σαν υπόσχεση: Στην Πετρούπολη θα σμίξουμε πάλι (2008). Ο συγγραφέας «συνομιλεί» με τον ρώσο ποιητή που τον παρέσυρε η δίνη της εποχής του, διότι: «περπα­

ενατένιση της ροής του χρόνου και της Ιστορίας, η αναμέτρηση με το χρόνο ή, κατά τη δική του διατύπωση, οι «πειρασμοί της ζωής στο δρόμο που παίρνει». 1

νει το ίδιο: η κοινωνική ευθύνη, η ηθική τάξη, η μνήμη, η στοχαστική

Μαθητής γυμνασίου

δϊαψ ιέρω μα

Τα αρματωμένα χρόνια

και τα χρόνια της περίσκεψης ΑλέξηςΖήρας

|Ρ* ια τους συστηματικούς μελετη11 τές και τους φιλέρευνους ανα­ γνώστες του έργου του Μάτσου Αλεξανδρόπουλου είναι εμφανής η γενε­ τική σχέση των διάφορων αφηγημα­ τικών ειδών με τα οποία ασχολήθηκε ο συγγραφέας. Μία σχέση που την εντοπίζουμε κυρίως χάρη στην ενό­ τητα της γραφής του, χάρη στο ότι δεν μοιράστηκε ανάμεσα στα θεω­ ρούμενα ως διακριτά είδη, αλλά έμεινε ουσιαστικά ο ίδιος. Στη συνο­ μιλία του με την Έλενα Χουζούρη, δημοσιευμένη στην εφημερίδα Ελευ­ θεροτυπία το 2007 λέει πάνω σε αυτό: «Νομίζω κανένας συγγραφέας της λογοτεχνικής πράξης, που κοι­ τάει να κάνει τη δουλειά του όσο μπορεί καλύτερα, δεν παίρνει τοιςμετρητοίς τους επιστημονικούς όρους και ορισμούς. Πλησιάζει ό,τι του έρ­ χεται καλύτερα κι απ’ αυτό που θα πάρει τίποτα δεν του είναι υποχρεω­ τικό, μια λογοτεχνική μορφή ή κά­ ποιοι χειρισμοί. Θα βρεθούν όλα μόνα τους πάνω στη ζεστή σχέση με το αντικείμενο». Η ενότητα αυτή φαίνεται αμέσως στο αρρενωπό, ρω­ μαλέο, νευρώδες και ταυτόχρονα θερμό και υπόρρητα νοσταλγικό του ύφος. Ξεχώρισε στα πρώτα του πεζά, τη δεκαετία του ’50, και συνέχισε έκτοτε να αποτελεί σταθερό μοτίβο στα διηγήματα, στα μυθιστορήματα, στις μυθιστορίες, στα ταξιδιωτικά και στα ιστορικά του, στις μεταφράσεις του, επίσης. Παντού. Είναι ο αψευδέ­ στερος μάρτυρας της παρουσίας του, κάτι που δεν είναι εύκολο δώρημα στους συγγραφείς. Αναρωτιέμαι αν συγκρίνοντας, αλλά όχι βαθμολο­

γώντας, μπορούμε να ξεχωρίσουμε σήμερα εξ όνυχος τα πεζά του Τάσου Αθανασιάδη, του Πετσάλη Διομήδη, ακόμα και του Θεοτοκά. Στον Αλεξανδρόπουλο, όμως, είναι εξίσου πα­ ρούσα αυτή η ενότητα ύφους στις μυ­ θοπλασίες όσο και στις αυτομυθο­ πλασίες του, στις Νύχτες και Αυγές όσο και στο δίτομο Αυτά που μένουν που το χαρακτήρισα έτσι, αυτομυθο­ πλασία, γιατί δεν πιστεύω ότι ο συγ­ γραφέας μπορεί να βιογραφηθεί σαν σε καθρέφτη, αλλά μόνο σαν κά­ ποιος άλλος που είναι συνεχώς δίπλα στον εαυτό του. Ας κάνω εδώ μία δεύτερη, μεγαλύτερη παρέκβαση, γιατί νομίζω ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να δοκιμάσουμε την αντοχή των όσων ειπώθηκαν ως τώρα, πη­ γαίνοντας και πάλι στα λόγια του ίδιου του Αλεξανδρόπουλου, που αναφέρεται ακριβώς στο ζήτημα της διάκρισης των ειδών με τα οποία ασχολήθηκε. Προέρχεται από συνέν­ τευξή του με τον Νίκο Λαγκαδινό, το Μάιο του 1993: «Γη δουλειά μου την αισθάνομαι να έχει σε μεγάλο βαθμό καθοριστεί από τη βιωματική ποίηση. Όσο προ­ σπαθώ τώρα να δω και τις επιρροές που ασκήθηκαν πάνω μου από άλ­ λους, πάλι καταλήγω εκεί, τα περισ­ σότερα μου τα καθόρισε ο τρόπος της ζωής μου. Οχι το άλφα ή βήτα γε­ γονός, αλλά η ροή τους, όλη μαζί η κίνηση αυτή υπαγόρευσε ρυθμούς, θέματα, μορφές, τον τρόπο της γρα­ φής και μια συνοχή που τώρα τη βλέπω καθαρά. Τώρα καταλαβαίνω μερικά πράγματα που άλλοτε μάλλον δεν τα ήξερα, δεν τα σκεφτόμουν,

Έξω από τη Μόσχα, 1962 ήταν από κάτω και δούλευαν μόνα τους. Τώρα βλέπω πα>ς μέσα από τα βιβλία μου έβγαινε απάνω η σειρά, το νήμα της συνέχειας. Εκείνη ήταν για μένα το πιο μεγάλο γεγονός, αυτήν έχω υπόψη μου όταν μιλώ για καθο­ ρισμούς στη δουλειά μου. Τα βιβλία μου, ανεξάρτητα από πού παίρνουν την ύλη, ανεξάρτητα επίσης κι από τα είδη που καλλιέργησα, έχουν κάτι χε­ ρούλια και πιάνονται απαραίτητα από το παραμύθι της ζωής μου. Είναι οι δικές μου αντιδράσεις σ ’ έναν και τον αυτό έντονο πειρασμό της ζωής μου στο δρόμο που πήρε. Ο δρόμος, αυτό ήταν το πρόβλημά μου. Θα το

θούν να το οικειωθούμε -γιατί το έργο του Αλεξανδρόπουλου ουσια­ στικά είναι λίγο γνωστό, λιγότερο από το έργο πολλών συγγραφέων ήσσονος αξίας και μας περιμένει να το γνωρίσουμε- ένα πράγματι ενδια­ φέρον, πολυθεματικό, πολύμορφο, πολυειδές έργο, παρά το ότι για ένα μεγάλο διάστημα -μέσες άκρες ως το 1974- μπορούμε να δεχτούμε ότι ήταν εγκλωβισμένο στους κόλπους της ίδιας της γραμματολογίας μας, μένοντας σε μία κάπως μετέωρη κα­ τάσταση. Σ ’ ένα περίεργο καθαρτή­

λύσω αυτά και να σας δείξω πώς ακριβούς βλέπω τις επαφές».

ριο, ας πούμε. Και ονομάζω «μετέω­ ρη κατάσταση» το περίεργο όντως φαινόμενο να έχει μία σαφή αν και περιορισμένη ευνοϊκή υποδοχή σε όλη την προηγούμενη πεντηκονταε­ τία, αρχής γενομένης από τα έντυπα της αριστερός, την Αυγή και την Επι­

Όλα αυτά είναι στοιχεία που μας βοη­

θεώρηση Τέχνης στη δεκαετία 1955-

πω και σ ’ εσάς, ότι αισθάνομαι πως έγραφα συνέχεια το ίδιο βιβλίο. Αλλά δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να τα ανα­

διαφ ιέρω μα

Οικογενειακώς, με τη Βάσω Κατράκη, 1980

1965, αλλά να μένει παραταύτα μο­ ναχικό και άστεγο, μακριά από τις

κλειστός. Βέβαια, δεν είναι μόνο το

κριτικές συνθέσεις και τα ιστοριο­ γραφικά της σύγχρονης λογοτεχνίας μας. Για να πούμε την αλήθεια,

ρασε τη δοκιμασία αυτή. Με μία έν­ νοια, όχι εντούτοις την ίδια, τα διη­

έργο του Αλεξανδρόπουλου που πέ­

ακόμα και η λογοτεχνική κριτική που

γήματα του Τέλους της μικρής μας πόλης ή των Ανυπεράσπιστων του

φρονούσε αριστερά δεν μοίρασε δί­ καια το λόγο της στους ομόδοξους

Δημήτρη Χατζή, όπως και τα πεζά της Μέλπως Αξιώτη, Το σπίτι μου

συγγραφείς τής αναγκαστικής υπε­ ρορίας, αυτούς δηλαδή που δημι­ ουργούσαν υποχρεωμένοι να ζουν εκείθεν των βόρειων συνόρων. Τα βι­ βλία του Αλεξανδρόπουλου δεν συ­ σχετίστηκαν με τα άλλα σημαντικά

και Κάδμω, φέρουν πάνω τους σαν σφραγίδα αυτό τον καημό, αυτό το

έργα της γενιάς που θήτευσε στον πόλεμο και μαθήτευσε στο αντιστα­ σιακό συλλογικό πνεύμα. Και έτσι, παρέμειναν, τουλάχιστον ως τα μέσα της δεκαετίας του 70, ένα λογοτεχνικό πολύμορφο εγχεί­ ρημα που όμως ο αναγνωστικός του ορίζοντας στάθηκε περιορισμένος ή

συναίσθημα της ξενότητας που εί­ ναι φωλιασμένο και σε εκείνον και μοιάζει αθεράπευτο. ΓΓ αυτό και νο­ μίζω ότι είναι εύλογο πως όλοι τους, αποκομμένοι από την αίσθηση και τη βίωση της τρέχουσας πραγματι­ κότητας στρέφονται στις μνημονικές πηγές, στην εξεικόνιση ενός κό­ σμου που ακόμα ήταν αρραγής, μια και δεν είχε τεμαχιστεί με τη γνωστή βιαιότητα από τη μετεμφυλιακή ψύ­ χωση. ■

Ανιόν Τσέχωφ - Μπτσος Αλεξανδρόπουλος:

Μια συνάντηση « Ο Τσέχοχρ ήταν χρόνιος πειρασμός,

ρώσο ομότεχνό του. Εννοώ ότι μετά

Έρη Σταυροηούλου,

αλλά πάντα ως κάτι το απλησίαστο, ώσπου ήρθε το πλήρωμα του χρό­

τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, βρέθηκε στις ανατολικές χώρες, αρχικά

Ν ^ ί ^ ή ς Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών

στη Σοβιετική Ένωση (1949-1953,

νου.» Μττισος Αλεξανδρόπουλος

Τασκένδη), ύστερα στη Ρουμανία

Ο Αντόν Τσέχωφ (1860-1904) ανήκει στους συγγραφείς εκείνους που ξε-

πάλι στη Σοβιετική Ενωση, στη Μό­

(1954-1956, Βουκουρέστι, Ντες), και

πέρασαν με το ταλέντο τους τα σύ­

σχα, όπου από το 1956 ως το 1961 παρακολούθησε μαθήματα στο Λ ο­

νορα της πατρίδας τους και κέρδισαν παγκόσμια φήμη. Πολύ περισότερο,

γοτεχνικό Ινστιτούτο. Εκεί γνώρισε τον τεράστιο πλούτο της ρωσικής λο­

μάλιστα, ανήκει στους λιγοστούς

γοτεχνίας και της λαϊκής παράδοσης,

εκείνους που το έργο τους επηρέασε

που κατόρθωσε να γνωρίσει περισ­

βαθύτατα τους ομότεχνούς τους,

σότερο ίσως από κάθε έλληνα λόγιο

άνοιξε, δηλαδή, νέες κατευθύνσεις

σε βάθος και πλάτος.1Η ρωσική λο­

στην τέχνη τους. Από αυτή τη σκοπιά

γοτεχνία, άλλωστε, του έδωσε τα με­ γάλα συγγραφικά πρότυπα και τα θέ­

εξίσου σημαντικές στάθηκαν και οι δύο πλευρές της δημιουργίας του, το θέατρο και το διήγημα.

ματα για μεγάλο μέρος της αφηγη­ ματικής πεζογραφίας του, ενώ ένα

Στην Ελλάδα είναι πασίγνωστος για

μέρος του έργου του, όπως το μυθι­

τα θεατρικά του έργα που έχουν στα­

στόρημα Σκηνές από το βίο του Μά-

θερή παρουσία στη σκηνή. Ως πεςο-

ξιμου του Γραικού, εκδόθηκε στη Σο­

η παρουσία του μπορεί να μετρηθεί

βιετική Ενωση και αγαπήθηκε από το ρωσικό αναγνωστικό κοινό. Μάλιστα,

και μέσα από την επίδρασή του σε

ο Αλεξανδρόπουλος όχι μόνο μελέ­

γράφος είναι λιγότερο γνωστός, αλλά

συγγραφείς, όπως η Βιρτζίνια Γουλφ,

τησε το ρωσικό πολιτισμό αλλά

η Καθλήν Μάνσφηλντ, ο Έρνεστ Χέμινγουεϋ, ο Τςέιμς Τςόυς, κ.ά.

έγραψε και μία μεγάλη σειρά βιβλίων για ρώσους συγγραφείς και μετέ­

Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος έχει

φρασε μερικά από τα σημαντικότερα

και αυτός ένα άλλο προνόμιο. Είναι,

έργα του τόπου. Επιπλέον, ενδιαφέρ­

ίσως, ο πολυγραφότερος πεζογράφος μας, με έργο που εκτείνεται στο μυθιστόρημα, στο διήγημα, στη βιο-

θηκε να αποτυπώσει και να εξηγήσει στα κείμενά του την πολιτικοκοινω­ νική κατάσταση στη Σοβιετική Ένω­

γραφική μυθιστορία, στο δοκίμιο,

ση, την πορεία και την κατάρρευση

στη μελέτη, στην ταξιδιωτική λογο­

του σοσιαλισμού από την πλευρά, όχι βέβαια, του πολιτικού αναλυτή, αλλά

τεχνία, στην κριτική και στην ιστορία της λογοτεχνίας και στη μετάφραση. Μία άλλη σημαντική διάσταση της πνευματικής και καλλιτεχνικής του

του αυτόπτη μάρτυρα και του διορα­

συγκρότησης φαίνεται να υποβοηθά

λος ως αναγνώστης με τον Τσέχωφ δεν μας είναι γνωστό. Πιθανότατα

τη «συνάντησή» του με το μεγάλο

τικού λογοτέχνη. Πότε συναντήθηκε ο Αλεξανδρόπου­

δ : αφιέρωμα

αρκετά νωρίς, αφού οι γλυκόπικρες ιστορίες του κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα. Για τις συγγραφικές συναντήσεις, όμως, του Ελληνα με το ρώσο δημι­ ουργό έχουμε όλα τα στοιχεία μπρο­ στά μας. Στο βιβλίο του Ηρτοσική λο­ γοτεχνία. Ιστορία σε τρεις τόμους. Από τον 11ον αιώνα μέχρι την επα­

Τολστόι και τον Όσιπ Μαντελστάμ. Βιογραφώντας τον Τσέχωφ, περι­ γράφει αναλυτικά τα πρώτα χρόνια της ζωής του, τις σπουδές και την οικογένειά του, για να δείξει τη συμ­ βολή τους στη διαμόρφωση του χα­ ρακτήρα του. Παρακολουθεί την

νάσταση του 1917 (1978-1979), ο

αναγνώριση και τη δόξα του, την πά­

Αλεξανδρόπουλος αφιερώνει ονομα­ στικά στον Τσέχωφ ένα μέρος του πέμπτου κεφαλαίου του: «Η δεκαετία του 1880 (Τέλος της κλασικής λογο­ τεχνίας)». Μέσα σε δέκα σελίδες κα­ τορθώνει να δώσει όλα τα κύρια χα­

λη με τις οικονομικές δυσκολίες και την αρρώστια του ως τον πρόωρο θάνατό του. Κυρίως, όμως, ενδιαφέ-

ρακτηριστικά της τσεχωφικής δημι­

αστεία, ιστορία (διήγημα, παρωδία, ανέκδοτο, σκετς, χρονογράφημα) σε

ουργίας: ελλειπτικότητα, απέχθεια στον ηρωισμό και στη μεγαλοπρέ­ πεια, ανθρώπινες διαστάσεις, πίκρα και χαμόγελο, απελπισία και ειρω­

?ν2®5ΙΜπτσος

για τον Ντοστογέφσκι, τον Αλέξαν­ δρο Γκέρτσεν, τον Μαγιακόφσκι, τον

νεία, έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στους ήρωές του, χαρακτήρες με υπόστρωμα, πλοκή που ατονεί. Αυτά τα χαρακτηριστικά με τα οποία, όπως γράφει ο Αλεξανδρόπουλος, « ο Τσέ­ χωφ [...] έφερε ως τα τελευταία όρια τις παλιές μορφές κι έβαλε έτσι τη λογοτεχνία στη Ρωσία μπροστά σε νέους δρόμους».2 Το 1977, παράλληλα με την Ιστορία του και με τη σύνθεση της ογκώδους βιογραφίας του Γκόρκι, ο Αλεξαν­ δρόπουλος αναπτύσσει τις σκέψεις του για τον Τσέχωφ σε μία «βιογραφική μυθιστορία» με τίτλο Περισσό­

ρεται να δώσει μία ερμηνεία της δημιουργικότητάς του, αναλύοντας την εξέλιξή του από τη μικρή, κυρίως

εφήμερα σατιρικά περιοδικά, στην ολοκληρωμένη σύνθεση, το αλυσι­ δωτό πέρασμα από το θέατρο στην πεζογραφία και την απροθυμία του να γράψει μυθιστόρημα. Σχολιάζοντας τα χαρακτηριστικά του τσεχωφικού διηγήματος, ο Αλεξαν­ δρόπουλος αναφέρεται στην καλ­ λιέργεια του ύφους, στην οικονομία της σύνθεσης και στη χρήση της «Μάσκας». Το τελευταίο αυτό στοι­ χείο σχετίζεται με τον αφηγηματικό του τρόπο, δηλαδή, την αντικειμε­ νική αφήγηση (=να περιορίζει στο έπακρο τα θετικά ή αρνητικά σχόλια για τα γεγονότα και για τους ήρωές του, ώστε να φαίνεται αντικειμενικά ουδέτερος απέναντι τους), και με τον

τερη ελευθερία. Ο Τσέχωφ (εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1981).3Αντίστοιχα βιογραφικά στην αφετηρία τους, αν

«κλειστό» χαρακτήρα πολλών ηρώων του. Επισημαίνει, ακόμη, ότι στην πι­ νακοθήκη των προσώπων του παρα-

και πολύ διαφορετικά στη σύνθεσή τους, είναι και τα βιβλία που έγραψε

τηρείται κλιμακωτή ανάπτυξη των ίδιων ουσιαστικά τύπων, που αντιμε-

Μόσχα, 1959. Με τον Κώστα Βάρναλη τωπίςουν με πολλές παραλλαγές τα προβλήματα της έλλειψπς ελευθε­ ρίας και τπς παραίτπσπς από τπ διεκδίκπση τπς ευτυχίας. Το πρόβλπμα, ακριβώς, τπς ελευθερίας, όπως το αντιμετώπισε ο ρώσος συγγραφέας τόσο στπν προσωπική του ζωή όσο και στο έργο του, γίνεται το κορυ­ φαίο θέμα της μελέτης του. Παρου­ σιάζει, λοιπόν, το βιβλίο του «σαν ένα, κατά το δυνατόν εμπεριστατω­ μένο, σχόλιο» της ακόλουθης φρά­ σης του ρώσου συγγραφέα: «Θ α προσπαθήσω λοιπόν ν’ ακολουθήσω τη γραμμή που υπαγορεύει η καρδιά [...] Η γραμμή είναι η απόλυτη ελευ­ θερία του ανθρώπου, ελευθερία από τον καταναγκασμό, από τις προλή­ ψεις, από τη βαρβαρότητα, από το διάβολο, ελευθερία από τα πάθη

κ.λπ.».4 Αργότερα, σε συνέντευξή του ο Αλεξανδρόπουλος σχολίασε τον τρόπο που επέλεξε για το βιβλίο του: «δεν θα μπορούσα να γράψω για τον Τσέχωφ παρά ένα βιβλίο όπου ο λόγος για το έργο και για τον άνθρωπο θα πήγαιναν καθ’ όλη τη διαδρομή πα­ ράλληλα. Αυτό που ήθελα ήταν ν’ αφηγηθώ τα του Τσέχωφ, παρά μια μελέτη για το έργο του. Νομίζω ότι και ο αναγνώστης αισθάνεται την ανάγκη να γνωρίσει τον άνθρωπο, γιατί ο Τσέχωφ με την υποδειγματική του διακριτικότητα, με το συγγρα­ φικό και το ανθρώπινο τακτ και μ ’ εκείνη την κρυμμένη βαθιά αγάπη, με την οποία ζωγραφίζει τα πρόσωπά του, βάζει σε πειρασμό τον καθένα να ζητάει να μάθει, κάθε φορά που

διαφ ιέρω μα

διαβάζει ή βλέπει κάτι δικό του, τι άν­ θρωπος ήταν ο Αντόν Τσέχωφ κι ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, ενώ η ζωή του δεν περιέχει καθόλου συναρπα­ στικά στοιχεία, ωστόσο ένα αφήγημα γι’ αυτόν είναι εξαιρετικά ελκυστικό, η παραμικρή λεπτομέρεια από τη

μέσα στην αχανή ιστορία. Ίσαμε εδώ τα φανερά σημάδια αυτής της συνάντησης του Αλεξανδρόηουλου με το έργο τού Τσέχωφ δείχνουν μία πορεία ομαλή, εξελικτική, ολοένα πιο ουσιαστική. Πρώτα η τοποθέ­ τηση του συγγραφέα μέσα στην

σάφι».5 Ύστερα από την τόσο συστηματική μελέτη του τσεχωφικοϋ έργου, η με­

εποχή του παράλληλα με τους άλ­ λους ρώσους δημιουργούς που απα­ σχόλησαν τον Αλεξανδρόηουλο στην Ιστορία της ρωσικής λογοτεχνίας.

τάφρασή του ήταν ένα σχεδόν ανα­ μενόμενο επόμενο βήμα. Προηγήθηκαν οι μεταφράσεις των διηγημάτων

Έπειτα η βιογραφική μυθιστορία, ευκαιρία για να αναπτύξει τις γνώσεις και τις κρίσεις του, να προβάλει όλο

Εχθροί (1994) και Ανιαρή ιστορία (2005) και ακολούθησαν τα διηγή­ ματα που συγκεντρώθηκαν στο βι­ βλίο Π όσο αργεί να ξημερώσει...

το υλικό που με τόση προσοχή και αφοσίωση είχε συγκεντρώσει, να δώ­ σει την προσωπική του γνώμη με

ζωή του Τσέχωφ αξίζει καθαρό χρυ­

Την πιστότητα της μετάφρασης, αν

bQOJUUIlAl |coj

και δεν μπορώ να τη μετρήσω, την εγγυάται η ρωσική εμπειρία του Αλε­ ξανδρόπουλου και η αγάπη του για τον Τσέχωφ. Την καλλιτεχνική της αξία τη στηρίζουν οι συγγραφικές του ικανότητες και η πολύχρονη ασχολία του με τη μετάφραση. Οι αναγνώστες τού Τσέχωφ θα απολαύ­ σουν το βιβλίο. Εγώ θα σταθώ, όμως, στα όσα γράφει ο μεταφραστής στην «Εισαγωγή» του για την προσπάθειά του να επιλέξει και να παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό όχι τα καλύτερα διηγήματα του Τσέχωφ, αλλά μερικά

αγάπη και γνώση για το θεατρικό συγγραφέα και τον πεζογράφο Τσέ­ χωφ. Τέλος, η μετάφραση των τσεχωφικών διηγημάτων, η αληθινά θερμή συνάντηση των δύο γραφών, των δύο φωνών, του Ρώσου και του Έλληνα σε ένα κείμενο, η ύπαρξη του οποίου πραγματοποιήθηκε χάρη ακριβώς σ’ αυτό το σμίξιμο των δύο πνευμάτων, των δύο ψυχών, του συγγραφέα και του μεταφραστή του. Υπάρχει, ωστόσο, μία άλλη ακόμη πιο βαθιά φλέβα που ενώνει τους δύο συγγραφείς. Εννοώ ότι στην πρωτό­ τυπη αφηγηματική δημιουργία του

άγνωστα, αντιπροσωπευτικά «για το πώς κυματίζει το ύφος στο έργο

Αλεξανδρόπουλου υπάρχει μία τσεχωφική διάσταση. Τα χαρακτηρι­ στικά που εντόπισε στο έργο του Ρώ­

του».6 Στις σύντομες παρατηρήσεις του κατορθώνει να σχολιάσει τα θέ­ ματα και τον τρόπο γραφής, τις ιδέες και την απόδοσή τους, τους ήρωες της λογοτεχνίας και τα πρόσωπα της πραγματικής ζωής, τα μικρά δράματα

σου μπορούμε να τα διακρίνουμε και εμείς, σε ένα μέρος τουλάχιστον του έργου του Αλεξανδρόπουλου. Πρώτα αη’ όλα μία λεπτή ειρωνεία, η αί­ σθηση ότι η διαφορά ανάμεσα στο γελοίο και στο τραγικό είναι μερικές

φορές αδιόρατη, φανερώνονται ήδη στα πρώτα πρώτα διηγήματα που συγκεντρώθηκαν αργότερα στη συλ­ λογή Επιστροφές (1999) ή στη νου­ βέλα Τα θαύματα έρχονται στην ώρα τους(1976). Ακόμη η «Μάσκα», η αν­ τικειμενική, δηλαδή, αφήγηση, όπως στο μυθιστόρημα Στο όριο (2003), ή οι παραιτημένοι ήρωες που βλέπουν την ζωή τους να κυλά και αυτοί πα­ σχίζουν απλώς να διατηρήσουν λίγη αξιοπρέπεια. Τέλος, το χάσμα ανά­ μεσα στην ακύμαντη επιφάνεια της ζωής και στο τρικυμισμένο βάθος, τα μικρά και μεγάλα δράματα στις ψυ­ χές των αδύναμων ανθρώπων. Πρόσωπα μπολιασμένα με την τσεχωφική μελαγχολική αδυναμία, εικό­ νες ζωής κάτω από το φακό ενός ου­ δέτερου παρατηρητή, σύντομα επει­ σόδια και περιστατικά συναντάμε στις σελίδες του Αλεξανδρόπουλου, χωρίς να παραβλέπουμε το επικό στοιχείο άλλων αφηγήσεών του, τους γενναίους του ήρωες, τους μεγάλους αγώνες τους μέσα σε μία ταραγμένη ιστορική εποχή. Η «Εισαγωγή» της συλλογής Πόσο αργεί να ξημερώσει... κλείνει με μία φράση του Τσέχωφ: «Δ εν είναι ζα­ χαροπλάστης ο λογοτέχνης, δεν είναι για τον καλλωπισμό και τη διασκέ­ δαση του κοινού, έχει τις δικές του υποχρεώσεις που απορρέουν από το συμβόλαιο με το χρέος του και τη συ­ νείδησή του...».7 Ποιος αναγνώστης του Αλεξανδρόπουλου δεν αναγνω­ ρίζει ότι την ίδια φράση θα μπορούσε να προσυπογράψει κι ο ίδιος; ■ 1

Για το θέμα βλ. τις παρατηρήσεις και

τις πληροφορίες του Χριστόφορου Μηλιώνη, «Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Η Ρωσική εμπειρία», Ελίτροχος, τχ. g-ίο. Άνοιξη-Καλοκαίρι 1996. Αφιέ­ ρωμα στον Μ. Αλεξανδρόπουλο, σελ.

142-1472 Η ρωσική λογοτεχνία. Ιστορία σε τρεις τόμους. Από τον πον αιώνα μέχρι την επανάσταση του 1917. τόμος β', εκδό­ σεις Κέδρος. Αθήνα, 1978, σελ. 3353Για τις βιογραφικές μυθιστορίες, όρο που χρησιμοποιεί αντί για τον καθιε­ ρωμένο «μυθιστορηματική βιογραφία» (vie romancee), βλ. το βιβλίο μου: Προτάσεις ανάγνωσης για την πεζο­ γραφία μιας εποχής (Μ. Αλεξανδρόπουλος, Σπ. Πλασκοβίτης, Α. Φρα­ γκιάς, Μ. Χάκκας. Δ. Χατζής), εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα, 2001, σελ. 48-69.

4 Βλ. «Πρόλογος», Περισσότερη ελευθε­ ρία. Ο Τσέχωφ, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, ig 8i, σελ. ίο .

5Συνέντευξη στην κριτικό Μαρίνα Λιτάβρινα· βλ. «Σημειώσεις για τον Τσέ­ χωφ», Θέματα λογοτεχνίας, τχ. ιι, Μάρτιος '99-Ιούνιος '99. Αφιέρωμα στη Ρωσική Λογοτεχνία, σελ. 195.

6Αντόν Τσέχωφ, Πόσο αργεί να ξημε­ ρώσει... Διηγήματα, μετάφραση: Μή­ τσος Αλεξανδρόπουλος, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2009, σελ. 97 Στο ίδιο, σελ. 14·___________________

Στη Γιάσναγια Πολιάνα του Τολστόι, ig 68, με τη Σόνια Ιλίνσκαγια και την ξεναγό του Μουσείου

δ^αφιέρωμα

«Πανιά (ρορτσάτα» της ποίησης του Μαντελστάμ

στην απόδοση του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου

Ευγενία Κρττσέφσκαγια

Αυπνη νύχτα. Όμηρος. Πανιά φορτσάτα. Το βιβλίο του Μήτσου Αλεξανδρό­ πουλου Όσιπ Μαντσελστάμ: Στην Πετρούπολη θα σμίξουμε πάλι έγινε το ρέκβιεμ, το κύκνειο άσμα του. Με το ρώσο ποιητή τον συνδέουν πολλά. Η αφοσίωση στην Τέχνη, η αυστηρότητα στις αρχές... Μου άρεσε ιδιαίτερα μία λεπτομέρεια στην καλλιτεχνική επιμέλεια του βι­ βλίου - η ανοιχτόχρωμη λωρίδα που οδηγεί από τα μάτια του ρώσου ποι­ ητή στο εξώφυλλο προς τα μάτια του έλληνα συγγραφέα, του βιογράφου και του μεταφραστή του, στο αυτί του βιβλίου, φέρνοντας κοντά τις φωτογραφίες αυτών των δύο ανθρώ­ πων, τους οποίους χωρίζει μια κάποια χρονική απόσταση κι όμως τόσα πολλά τους ενώνουν.

Η ζωή και ο θάνατος είναι έννοιες συμπαντικές. Ο Όσιπ Μαντελστάμ, που πέθανε στα 47 του χρόνια, και ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, που έζησε στον κόσμο ετούτο σχεδόν τα διπλάσια χρόνια, τις αντιλαμβάνον­ ταν ο καθένας με το δικό του τρόπο, αλλά με αρκετά σημεία σύγκλισης. Μεταφέροντας τις σκέψεις του Μαν­ τελστάμ για την «αληθινά χριστιανική έννοια του θανάτου», τον «ελληνοποιημένο θάνατο», που εντάσσονται στη θεωρία του για τον οικείο, «σπι­ τίσιο» ελληνισμό, ο Αλεξανδρόπου­ λος διευκρινίζει: «... αυτό που εννοεί ο Μαντελστάμ ελληνικό χριστιανικό θάνατο είναι το εισιτήριο στην αθα­ νασία για εκείνον που θα κερδίσει το λαχνό - με την ζωή του, τους κόπους και τα έργα του, με τον ιδρώτα του προσώπου του και της ψυχής του,

Αυτό που μας δίνει ο Αλεξανδρόπουλος είναι ένα γνήσιο, ατόφιο

του πνεύματός του. Αυτή η διέξοδος, η λύτρωση και η σωτηρία, είναι η μόνη που διαθέτει ο άνθρωπος όταν

νήμα, βγαλμένο από τα πολύχρονα βιώματα σπουδών και ζωής στη Μό­ σχα.

το αξίζει. Άλλοι θάνατοι δεν υπάρ­ χουν, δεν αφήνουν τίποτα πίσω τους, περνάνε στα ανύπαρκτα»λ

Ένα ζήτημα, προσωπικά δικό του, ήταν το γλωσσικό. Αποφασισμένος

Όπως γνωρίζουμε από την εισαγωγή, ο Αλεξανδρόπουλος είχε αρχικά

να κρατήσει, παρά τους όποιους απο­ κλεισμούς των καιρών, τπν ζωντανή σχέση με τη μητρική του γλώσσα, ο Αλεξανδρόπουλος καταπιάστηκε με την απόδοση στα ελληνικά εκείνων των κειμένων που ιδιαίτερα τον συγ­ κίνησαν στη ζωντανή επαφή πλέον

σκοπό να δώσει μερικές διευκρινίσεις για τη δική δουλειά πάνω στη μετά­ φραση του Μαντελστάμ. Στην πορεία

το θάνατό του. Για το πώς μια εύ­

με το ρωσικό πολιτισμό. Εκεί ακρι­

θραυστη -γελοία και παράλογη κατά

βώς πρωτοσυναντήθηκε και «συνο­

πολλούς- φύση του αντιπαραβαλλόταν με το ύψος και το βάθος, με τη δύναμη του χαρακτήρα του.

μίλησε» με τη δύσκολη, άκρως πε­ ριεκτική και συνειρμική ποίηση του Όσιπ Μαντελστάμ.

προχώρησε σε στοχασμούς για τον ποιητή, τον ιδιόμορφο χαρακτήρα και την ιδιόμορφη τέχνη, την ζωή και

Ο Μαντελστάμ και η λογοτεχνική

συντεχνία: ο πολύπλοκος κόσμος του Αργυρού Αιώνα τπς ρωσικός κουλτούρας και έπειτα οι όλο πιο δύ­ σκολοι καιροί. Για τον Μαντελστάμ χρόνοι με σφοδρές αντιπαραθέσεις στους λογοτεχνικούς κύκλους, με εχ­ θρικές επιθέσεις εναντίον του, που, καταδικάζοντας το έργο του ποιητή, καταδίκαζαν και τον ίδιο. Λεπτομέρειες τπς ζωής του Μαντελ­ στάμ είναι κρυμμένες στπν αφήγηση για το ποιοτικό του γίγνεσθαι, όπως στους στίχους του ποιπτπ ξετυλίγεται π πολυδιάστατο εικόνα του Μαντελ-

Κι εδώ ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος ρίχνει σωσίβιο στον αναγνώστη του, ανοίγοντας την πρώτη περίοδο της ποίησης του Μαντελστάμ με τους στίχους Αγια-Σοφιά και ολοκληρώνοντάς την με τους πραγματικά ελ­ ληνικούς ήχους Άυπνη νύχτα. Όμη­ ρος. Πανιά φορτσάτα... Οι στίχοι αυ­ τοί, όπως και το ποίημα «Τις ιστορίες δεν άκουσα ποτέ του Οσσιανού» εί­ ναι οικείοι στον έλληνα αναγνώστη, λάτρη της ποίησης και, ειδικά, του Καβάφη. Όπως και ο Καβάφης, ο Όσιπ Μαντελστάμ « ό,τι παίρνει από

στάμ-ανθρώπου. «Στα ποιήματά του οι συνειρμοί είναι όπως οι σταυροί

το ιστορικό παρελθόν το μεταφέρει στο παρόν έχοντας υπ’ όψη το μέλ­

στα χριστιανικά νεκροταφεία».2 Το ταξίδι στο λαβύρινθο του λογοτε­

λον», και «διαβάζει το παρελθόν, όπως, δεκατετράχρονο παιδί στο Βε­

χνικού σύμπαντος της Ρωσίας του πρώτου μισού του 20ού αιώνα δεν εί­ ναι εύκολο για έλληνα αναγνώστη, ακόμα πιο δύσκολο είναι το σύμπαν της ποίησης του Μαντελστάμ, πυκνοκατοικημένο με σύμβολα της πα­ γκόσμιας ιστορίας και λογοτεχνίας.

ρολίνο, διάβαζε τα βιβλία του Σίλλερ - σαν να γράφθηκαν μόλις τώρα».3 Ο Αλεξανδρόπουλος δεν προσπαθεί να «ελαφρύνει» τη γλώσσα του Μαν­ τελστάμ, η γλώσσα της μετάφρασης είναι μελωδική, περιεκτική και πλού­ σια, όσο και του πρωτότυπου. Η ρίμα

Στο σπίτι του Γιάννη Ρίτσου, Γενάρης 1975

δ^αφιέρω μα

δεν είναι τακτική, ο μεταφραστής συ­ νειδητά επιλέγει το δρόμο της μεγί­ στης σημασιολογικής προσέγγισης

είχε πολλές αντιφάσεις και πολλές,

στο πρωτότυπο. Ο Μαντελστάμ του γράφει τη δική του παγκόσμια ιστο­

τητα να τις προσεγγίσει.

ρία, όπως τη γράφει και ο Καβάφης. Η ποίηση του Όσιπ Μαντελστάμ, που για πολλά χρόνια παρέμενε στη σκιά της επίσημης σοβιετικής λογοτε­ χνίας, η τραγική ζωή και ο θάνατός του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης θα μπορούσαν να γίνουν αφορμή για μία ακόμα συζήτηση περί της ανε­ λευθερίας του καλλιτέχνη στο απο­ λυταρχικό καθεστώς. Και η διάσταση αυτή ασφαλώς υπάρχει στο βιβλίο, πολύ ενδεικτικό το δραματικό φινάλε της αφήγησης - κατάθεση για τις βι­ αιότητες της εξουσίας, αλλά και για τον ολέθριο ρόλο του σιναφιού. Ωστόσο, ο συγγραφέας που βρέθηκε στην ΕΣΣΔ μόλις 11 χρόνια μετά το θάνατο του ποιητή και έζησε εκείνη την εποχή, δίνει στα γεγονότα πολυ­ διάστατη ερμηνεία. Οι σελίδες αφιε­

πράγματι, τραγικές πλευρές. Ο ανα­ γνώστης του βιβλίου έχει τη δυνατό­ Πριν τον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο το ελληνόγλωσσο αναγνωστικό κοινό δεν είχε πρόσβαση στο έργο του Μαντελστάμ, ακόμα κι αν υπήρχαν μερικές μεμονωμένες προσπάθειες απόδοσης ποιημάτων του. Για την πρόσβαση διά μέσου άλλων γλωσ­ σών δεν είναι η στιγμή να το συζη­ τήσουμε. Είναι μεγάλη η τύχη να ξεκινήσει ο έλληνας αναγνώστης τη γνωριμία του με το Μαντελστάμ από το βιβλίο του Αλεξανδρόπουλου. Τα πανιά της ποίησης, της αναζήτησης που συγ­ κεντρώνει και μεταπλάθει τα μύρια όσα, παραμένουν φορτσάτα και το ταξίδι συνεχίζεται. Άυπνη νύχτα. Όμηρος. Πανιά φορ­ τσάτα. /Π ή γ α ως τη μέση διαβάζον­ τας τη λίστα / των καραβιών, τρανό κοπάδι, καραβάνι γερανών / έναν

ρωμένες στις σχέσεις του Μαντελ­ στάμ με τον Στάλιν και το κράτος,

καιρό σηκώθηκε στον ουρανό της Ελλάδας...

καθώς και στο ρόλο του Παστερνάκ στην «υπόθεση» του ποιητή, θα μπο­ ρούσαν να βγουν πολύ εντυπωσιακές

Στίχοι του Μαντελστάμ, οι «ελληνικοί στίχοι» του - διά χειρός Αλεξανδρό­ πουλου δοσμένοι πλέον στο ελληνικό

και θα συνέβαλαν αναμφισβήτητα στη μεγαλύτερη δημοτικότητα του

κοινό. ■*2 3

βιβλίου. Ο Αλεξανδρόπουλος προ­ σπερνά αυτό τον πειρασμό. Επειδή

' Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος, Όσιπ Μαντσελστάμ. Στην Πετρούπολη θα σμίξουμε πάλι, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα 2008, σελ. 33 2Ό . π., σελ. 25.

3 Ό. π., σελ. 33-__________________

δεν ήταν απλά μάρτυς, αλλά και έμ­ πειρος αναλυτής, κρίνει το φαινό­ μενο σε βάθος: ο κόσμος της δια­ νόησης στην ΕΣΣΔ εκείνα τα χρόνια είτε πίστευε και ακολουθούσε το δρόμο είτε δεν πίστευε, αλλά πάλι τον ακολουθούσε. Η πορεία αυτή

Λίγα λόγια για τα δύο τελευταία βιβλία της «Βιβλιοθήκης του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου» warn ο βιβλίο ΌσιπΜαντελστάμ. Στην Μ Πετρούπολη θα σμίξουμε πάλι... ήταν το τελευταίο που έφυγε για έκ­ δοση από τα χέρια του Μήτσου Αλε­

την τραγική κατάληξη στο στρατό­

ξανδρόπουλου. Καταπιάστηκε μ’ αυτό μόλις τελείωσε η εξαντλητική

αντιφάσεις της διαγράφεται ανά­ γλυφα. Όπως και της προσωπικότη­

συγγραφή του Τολστόι (2007). Η «τε­

τας του Μαντελστάμ: «Ή ταν από

λευταία γραφή» της εισαγωγής έχει τη χρονολογία Μάιος-Ιούνιος 2007.

τους ανθρώπους που ενώ απόξω μπορούν να φαίνονται χίλια κομμά­

Αρχικά σχεδιάστηκε ένα σύντομο σημείωμα με κάποιες εξηγήσεις για

τια, μέσα διατηρούν προσανατολισμό ζωής και προσωπικό χαρακτήρα που δεν αλλάζουν με τίποτα. Μεγάλη

τη δουλειά του πάνω στους στίχους του Μαντελστάμ, αλλά, όπως γράφει, του βγήκε ένα «πλακόστρωτο» των 69 σελίδων, ένα δοκίμιο για τον ίδιο τον ποιητή, «τη διασπορά του στα χρόνια που έςησε».1 «Τ ο ν ποιητή Όσιπ Μαντελστάμ πολ­ λοί από τους συγχρόνους του τον εί­ χαν για ανάποδο άνθρωπο, τον συ­

αρετή, όταν διαθέτεις και ισχυρή ηθική βάση. Α ν κανείς διαβάσει προ­ σεκτικά κι επικοινωνήσει με τα ποιήματά του, θα διαγνώσει, παρ’ όλα τα θρυλούμενα γύρω από την ζωή του και τα φερσίματά του, έναν από τους πιο ακέραιους χαρακτήρες σε μια εποχή των πιο μεγάλων χαλασμών

νόδευε αυτή η φήμη. Μ ε τον τρόπο

μέσα στον άνθρωπο και γύρω του».3

του την συνδαύλιζε κι ο ίδιος. Πολύ λίγοι από τους γνωστούς του ξέρανε τα καλά και τα πρόσχαρα τα δικά του.

Η τελική συγκρότηση του τόμου συ­ νέπεσε με τους φοβερούς καύσωνες

Το ίδιο συμβαίνει και με τους στίχους

πημένη του Μήτσου Ηλεία. Δεν αι­

του1 η επικοινωνία είναι δύσκολη. Πρέπει να τον προσέξεις, να σκε-

σθανόταν καλά, αλλά από αρρώστιες και πόνο είχε μεγάλες εμπειρίες, έδει­ χνε πως δεν έδινε ιδιαίτερη σημασία.

φτείς τις λέξεις του-λακωνικότατα, σ ’ αυτόν τον ποιητή, τελείως σπαρτιά­ τικη. Από την πρώτη επαφή τον αι­ σθάνεσαι να σου εναντιώνεται, σου βγάζει μπροστά εμπόδια. Μ ε αυτά και σε τραβάει. Σαν να έχασες κάτι δικό σου και ψάχνεις να το βρεις».2 Απ’ αυτήν κυρίως την οπτική γωνία εξετάζεται στο δοκίμιο του Αλεξαν­ δρόπουλου η «διασπορά» του Μαν­ τελστάμ «στα χρόνια που έζησε»: από τις κορυφαίες επιτυχίες του στα μυθικά πλέον χρόνια του Αργυρού Αιώνα της ρωσικής ποίησης μέχρι

Σάνια Ιλίνσκαγια

πεδο του Βλαντιβοστόκ. Η έμφαση δίνεται στην ποίηση, αλλά και η ει­ κόνα της εποχής με τις δραματικές

και τις φρικτές πυρκαγιές στην αγα­ Σανατόριο Σοφράνοβο της Μπασκιρίας, 1959. με τη Σόνια Ιλίνσκαγια

δ^αφιέρωμα

Το Σεπτέμβρη παραδώσαμε τον Μαντελστάμ στα «Ελληνικά Γράμ­ ματα», πήγαμε σε ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο να πάρουμε μια ανάσα, δεν είχε όμως όρεξη και δυνάμεις ούτε για τους περιπάτους που λά­ τρευε. Γυρίσαμε στην Αθήνα: εξετά­ σεις, εισαγωγή στο νοσοκομείο, δύο απανωτές εγχειρήσεις. Όταν βγήκε στις αρχές του Δεκέμβρη, η κατά­ στασή του δεν άφηνε ελπίδες. Είχε στη διάθεσή του λίγους μήνες. Το Φεβρουάριο διόρθωσε τα δοκίμια, το Μάρτιο πρόλαβε να κρατήσει στα χέ­ ρια του το βιβλίο. Την τελευταία μέρα του Μαρτίου το μετάλλιο Πούσκιν που του απονεμήθηκε το παρέλαβα

|Μήτσος

εγώ και παρέδωσα στον Πρεσβευτή της Ρωσίας το φρεσκοτυπωμένο Μαντελστάμ. Εαναμπήκε στο νοσο­

g

82 go

κομείο στις 9 Απριλίου, έφυγε στις 19 Μαϊου 2008. Ο τελευταίος του χρό­ νος ήταν δοσμένος σχεδόν αποκλει­

κακή του τύχη, για το ρετσίνι της συντροφικής υπομονής, την ταπεινοφροσύνη στην πίσσα του κατέργου. .. Σχολιάζοντας αυτή τη μετάφραση στην υποσημείωση της εισαγωγής, ο Αλεξανδρόπουλος έγραφε: «...είναι το πρώτο ποίημά του που μετέφρασα προς τα τέλη της δεκαετίας του 1950· άρχιζε για μένα, χρόνια αποκομμένον από την ζωντανή ροή της ελληνικής, μια πολυεπίπεδη προσπά­ θεια να κρατήσω ζωντανό τον εργα­ τικό δεσμό μου με τη γλώσσα · οι στί­ χοι του Μαντελστάμ, όπως και του Μαγιακόφσκι, ήταν -μ ε τις δυσκολίες τους- από τις ισχυρότερες προκλή­ σεις».5 Μερικά ποιήματα μεταφράστηκαν εκείνο το τελευταίο καλοκαίρι. Τε­ λικά συμπορεύτηκε με τον Μαντελ­ στάμ για μισό περίπου αιώνα.

στικά στον Μαντελστάμ. Γράφει στην εισαγωγή πως «τα πε­ ρισσότερα ποιήματα που περιέχονται στην έκδοση» είχε μεταφράσει «κατά περιόδους, σε αρκετά μεγάλη χρονική διάρκεια».4 Η πρώτη μετά­ φραση έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν ήταν ακόμα φοιτητής του Λογοτεχνικού Ινστιτούτου της Μόσχας και μέναμε στη φοιτητική λέσχη. Μας έφεραν μερικά φύλλα του Σαμίζδάτ με ποιήματα του απα­ γορευμένου τότε Μαντελστάμ. Τον συγκλόνισε εκείνο με την αφιέρωση στην Αχμάτοβα (1931):

Από το Γενάρη η υγεία του επιδεινω­ νόταν ραγδαία και, όσο του επέτρεπαν οι δυνάμεις, προσπάθησε επί­ μονα να τακτοποιήσει όσα ήθελε να ηαραδώσει για έκδοση. Πρωτίστως τον απασχολούσε η έκδοση των διη­ γημάτων του Τσέχοφ που μετέφραζε από καιρό. Του Τσέχοφ τού είχε μία τελείως ιδιαίτερη αδυναμία. Είχε γρά­ φει εκτενώς για την ξεχωριστή θέση του στα ρωσικά γράμματα στο με­ ταίχμιο της παλιάς και της νέας επο­ χής, για τη γραφή του, τόσο ανεπι­

Φύλαγε παντοτινά το λόγο μου

τήδευτη και τόσο μοντέρνα που επη­ ρέασε αποφασιστικά την πεζογραφία του 20ού αιώνα, για τους οικουμε­

για την καπνίλα του και την

νικά αναγνωρίσιμους ήρωές του. Μα

πιο πολύ είχε μιλήσει για τον άν­

λάκια του, σύμπτωση ανεπανάληπτη

θρωπο Τσέχοφ, τη μορφή του: « Έχουμε στη γλώσσα μας μια έκ­ φραση: “το πρόσωπο του ανθρώπου

ανθρώπινης κατανόησης, έτοιμης να σε πλησιάσει, αφού όμως σταθεί

είναι σπαθί”, με την έννοια ότι το πρόσωπο κάθε ανθρώπου καθρεφτί­ ζει την αλήθεια γι’ αυτόν τον άν­ θρωπο, την αξία του. Και το πρό­

λίγο πιο εκεί να σε δει καλύτερα, έκ­ φραση αναμφισβήτητα φιλική, όσο και συγκροτημένη, εξεταστική, μα δί­ χως άλλο καλοπροαίρετη, συμπονε­ τική - πολλά μπορεί να δείχνει αυτό

σωπο του Τσέχοφ, ένα και μοναδικό στον κόσμο, είναι από τους πιο κα­ θαρούς καθρέφτες ψυχής, από

το βλέμμα, πολλά βλέπει, δεσπόζει όμως η δοκιμασμένη γνώση πως όλα, καλά και μη, είναι αναμενόμενα,

όσους τουλάχιστον έχουν υποπέσει

όλα δικά μας».7 Το 1989 είχε σχολιάσει και τον τίτλο

στη δική μου πείρα ζωής».6 Αυτή τη σκέψη που είχε καταθέσει το 1989, την αναπτύσσει πιο αναλυ­ τικά και διεισδυτικά, αλλά το ίδιο

της βιογραφικής μυθιστορίας του Περισσότερη ελευθερία. Ο Τσέχοφ

συγκινημένα, προλογίζοντας την έκ­ δοση των διηγημάτων του Τσέχοφ που μόλις κυκλοφόρησε: «Σ ε όλα του ο Τσέχοφ είναι όπως τον βλέπουμε

(1981), τονίζοντας πως στο συνδυα­ σμό «περισσότερη ελευθερία» και οι δύο λέξεις είναι «εξίσου απαραίτη­ τες». Μεταξύ άλλων έγραφε: «...είναι και η ελευθερία μια σχέση σε διαρκή

στις φωτογραφίες πίσω από τα γυα­

ανάπτυξη,

ανθρώπινη

δίψα

και

Στο γραφείο του, 1994

δ : αφιέρωμα

ανάγκη, ένα αίτημα, χωρίς το οποίο και αυτή η ζωή δεν έχει νόημα, το χά­ νει μες στην υποταγή και στις χίλιων λογιών σκλαβιές»8. Ας θυμηθούμε και τον τίτλο του βιβλίου του για τον Πούσκιν: Αλέξανδρος Πούσκιν. Άλλη, καλύτερη, ζητώ ελευθερία (2004). Τον πρόλογο για τα διηγήματα του Τσέχοφ τον έγραφε το Γενάρη και ακολούθως επιθεώρησε τις μετα­ φράσεις του. Υπήρχαν στον υπολο­ γιστή του, τις εκτυπώσαμε, είχε δώ­ σει ήδη την τελική τους διάταξη, έκανε όσες τελευταίες διορθώσεις πρόλαβε. Ωστόσο, πριν παραδοθούν μετά στον εκδοτικό, ήθελαν μία ιδι­ αίτερη φροντίδα, την οποία ανέλαβε η κόρη μας, Όλγα Αλεξανδροπούλου. Όσα προβλήματα προέκυπταν, τα συζητούσαμε και τα λύναμε. Εκ­ φράζουμε τις θερμές ευχαριστίες μας στην Ελένη Κεχαγιόγλου, που ανέ­ λαβε την εκδοτική επιμέλεια των κει­

μένων αυτών και την ολοκλήρωσε με ευαισθησία στην τσεχοφική γραφή, όπως την απέδωσε ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος. ■ 1Αλεξανδρόπουλος. Μήτσος, Όσιπ Μαντελστάμ. Στην Πετρούπολη θα σμίξουμε πάλι, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2008, σελ. ι 6.

2Ό. π., σελ. is*Ό. π., σελ. 42.

4Ό. π., σελ. 155Ό. π., σελ. 36.

6Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος, «Σημειώ­ σεις για τον Τσέχωφ», Θέματα Λογοτε­ χνίας, τχ. 11, Μάρτιος '99-Ιούνιος '99. Αφιέρωμα στη Ρωσική Λογοτεχνία, σελ. 1957Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος, «Εισα­ γωγή» στο βιβλίο Αντόν Τσέχοφ, Πόσο αργεί να ξημερώσει..., Διηγήματα, με­ τάφραση: Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2009, σελ. ίο .

8Αλεξανδρόπουλος, Μήτσος, «Σημειώσεις για τον Τσέχωφ», ό. π., σελ. 196.

Η πόλη θυμάται... ανείς τώρα δεν μπορεί να πει με ακρίβεια που είναι το Γλυκό Ρέμα και Γλυκό Χωριό που αναφέρει ο Παυσανίας στις περιγρα­

το συγγραφέα το 1992 στην Κομο­ τηνή, μέσα από τις σελίδες του βι­ βλίου Αυτά που μένουν και με τις Επι­ στροφές... Η Αμαλιάδα που βρήκα

φές του για την Ηλεία, το Βαδύ. Μιλά για τον πόλεμο που έγινε όταν ο Α υ­

εκεί μέσα θα μπορούσε να ήταν τα Γιάννενα του Δημήτρη Χατζή, ο Πύρ­

γείας εγέλασε τον Ηρακλή και δεν του έδωσε την αμοιβή που του είχε

γος του Ηλία Παηαδημητρακόπουλου, μια μικρή Πόλη εντέλει με την οικουμενική σημασία του όρου... Με

υποσχεθεί για το γνωστό κατόρ­ θωμα. Στον πόλεμο αυτόν απορφανί­ στηκε η χώρα από άντρες. Και οι γυ­ ναίκες προσπέσαν στην Αθηνά, ικέτευσαν να τις βοηθήσει να πιάσουν παιδιά αμέσως μόλις σμίξουν με τον

μία διαφορά. Ότι η Αμαλιάδα του Αλεξανδρόπουλου ήταν εντελώς χει­ ροπιαστή, ένας τόπος απόλυτα συγ­ κεκριμένος, μαγικός και σκληρός ταυτόχρονα, κάτι αληθινό, διαυγές

άντρα... Οι καρποφόρες εκείνες συ­ ναντήσεις έγιναν σ ’ αυτό το ρέμα,

και ελκυστικό με τις πολλαπλές εκ­ δοχές του...

στο Βαδύ, όπως τ’ ονόμασαν επιχω-

Μία από τις πλευρές της συνάντησής

ρίω φωνή οι γυναίκες και οι άντρες που αμφότεροι “καταευχαριστήθη-

μου με τον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο, το ότι κατοικώ στην ευρεία εκτός

καν από το σμίξιμο” - είναι η έκ­ φραση στο πρωτότυπο: “υπερησθέντες αμφότεροι τη μίξει”.»

κρίζω διαρκώς τον τόπο του, το Γλυκό Χωριό, τους λόφους της

“Πού βρίσκεται αυτό το μέρος; Εμάς

Μπουμπούνας, τον παράδεισο των

μας έλεγαν ότι το Ηδύ ύδωρ είναι αυτό το λαγκαδάκι που περνά μέσα ακριβώς από τα κτήματα του πατέρα μου. Και φαίνεται τούτο είναι και σω­

Αμαλιάδας περιοχή, απ’ όπου αντι­

παιδικών χρόνων του. Εδώ και χρό­ νια, επίσης, περνώ καθημερινά από την οδό Αρχαίας Ήλιδας, στο κέντρο

στό. Μαρτυρίες δεν υπάρχουν. Πρέ­

της πόλης, όπου βρισκόταν το σπίτι και το εμπορικό του μπάρμπα Αλέ-

πει κανείς να πάει εκεί ο ίδιος. Να εί­ ναι νέος, να είναι παιδί, έφηβος. Να

κου. Το σπίτι δεν υπάρχει πια, στη θέση του υψώνεται πολυκατοικία.

ζήσει ένα καλοκαίρι έστω σ ’ εκείνη τη δική μας ρεματιά και να βασιστεί

Διασώζεται και κατοικείται το σπίτι του καλού γείτονα Πίνδαρου Χήτου,

αποκλειστικά και μόνο στα δικά του

χτισμένο το 1914... Η έρευνα αξιοποίησε αυτές τις μεριές για να ξεκι­ νήσει σχεδόν στα τυφλά να κουβεν­ τιάζει... Στην προθέρμανση τόλμησα

ευρήματα...” Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Αυτά που μένουν

να αξιοποιήσω και την ασθενή μνήμη

Στο Γλυκό Χωριό... του Μάτσου Αλεξανδρόπουλου Από μία απλή σύμπτωση ανακάλυψα

του υπέργηρου πεθερού μου, 93χρονου Βενιζέλου, ανθρώπου της αγοράς από την ημιορεινή ενδοχώρα, που ήξερε πρόσωπα και πράγματα της

Ελένη Σκάβδη, δημοσιογράφος

πόλης. «Θυμάσαι ποια ήταν τα μεγαλύτερα

πούλου. «Κατεβάτε...» Το μεγάλο πλατάνι απλωμένο με αγέ­

εμπορικά μαγαζιά στην Αμαλιάδα έναν καιρό;», ρώτησα...

ρωχη μεγαλοπρέπεια... Ο κορμός τυ­ λιγμένος με κισσό και το λαγκαδάκι, νάτο, εδώ... Παραδίπλα χτίσματα...

«Ήτονε ο Νάρνος, ο Πιτσοϋνης και ο Σταυρόπουλος, ήτονε και οι Αλεξανδρόπουλοι...» Σ το κτήμα... Απόγευμα, ύστερα από δυνατή βροχή πήρα το δρόμο για την Μπουμπούνα, το χτήμα των Αλεξανδροπουλαίων. Εδώ κατέληξε ο παπ­ πούς όταν κατέβηκε από το Νουσά της ορεινής Δίβρης με όλη την οικο­ γένεια και τα 2000 πρόβατα... Ψά­ χνω το μεγάλο πλατάνι στο λαγκαδάκι που διασχίζει το χτήμα, ψάχνω

Στο βάθος ένα σπίτι με μικρά παρά­ θυρα και χαγιάτι γκρεμισμένο, τε­ λευταίο χτύπημα από το σεισμό του Ιουνίου 2008. Η σκεπή έχει βουλιά­ ξει, η καλαμωτή ξεδιπλώνεται σαν βεντάλια στο μεγάλο δωμάτιο. Μόνο το μικρό κουζίνάκι μοιάζει στέρεο αν δεν λογαριάσεις τα σπασμένα τζάμια και τα διαλυμένα παραθυρόφυλλα. «Α υτό ήταν το παλιό σπίτι του μπάρμπα Αλέκου», ακούω τη φωνή του μεσήλικα Μήτσου Σακελλαρόπουλου, ιδιοκτήτη μαζί με τον

ίχνη από παλιά χτίσματα, από σπίτια, ίσως και αποκαΐδια εκείνου που ο

αδελφό του, Παναγιώτη, του κτήμα­ τος...

Καψοκαλύβας πυρπόλησε το ’49, για να τιμωρήσει τους Αλεξανδροπου-

Όταν το 1949 του έβαλε φωτιά ο Κα­

λαίους. Το μεγάλο χτήμα με τη στα­

ήτανε μέσα και τρέξανε να τη γλυ­

φίδα, τις καρυδιές, τις συκιές, τα νερά και τα άλογα, τα μαρτίνια και τα

τώσουνε, την πήρανε στα χέρια και τη βγάλανε έξω... Από εκείνη τη φω­ τιά μείνανε οι τοίχοι μοναχά, όλα τα

ζωντανά πουλήθηκε μετά το ’60... Ένα μεγάλο τμήμα του αγόρασαν οι Σακελλαροπουλαίοι, που είχαν κι αυ­ τοί χτήματα δίπλα, κι ύστερα στα πέ­ τρινα χρόνια που χαθήκανε τα παιδιά, παίρνανε την καλλιέργεια μεσακιά από τον μπάρμπα Αλέκο... Σε μια μεγάλη στροφή συναντούμε το ποταμάκι, χωμένο κάτω από τις φυλλωσιές... Ιτιές, καρυδιές, μου­ ριές, πνιγμένες στα βάτα, τυλιγμένες με κισσούς... Κάποια κτίσματα εδώ κι εκεί πρόχειρα με πλίθες, ένα θερμο­ κήπιο... «Εδώ ήταν του θείου Αλέ-

ψοκαλύβας, η γιαγιά του Μήτσου

άλλα γίνανε στάχτη. Και μετά το φτιάξανε, το σκεπάσανε το σπιτάκι, βάλανε και παράθυρα και μένανε μέσα... Σ το σπίτι της Πόλης Στο σπίτι του Πίνδαρου Χήτου, κτι­ σμένο δίπλα ακριβώς στο πατρικό του συγγραφέα, κάτω από τη δρο­ σερή κληματαριά της κ. Μαρίκας, κό­ ρης του Πίνδαρου, είπαμε πολλά... Από την καλή γειτονία μένει το πορ-

κου», λέει η Βάσω που μας συνο­

τόνι που είχαν ανοίξει οι Χηταίοι για να έχουν πρόσβαση στο πηγάδι τους

δεύει, κι αυτή το γένος Αλεξανδρο-

οι Αλεξανδροπουλαίοι. Από εκείνο το

πορτόνι στα χρόνια της Κατοχής περνούσαν αθόρυβα τα παλικάρια της Όλγας και του Αλέκου τις κρυφές νύχτες. Ο Γιώργης, ο Μήτσος και ο Τάκης... Η Μαρίκα θυμάται την κ. Όλγα, που έπλενε στη σκάφη μέχρι τα 90 της χρόνια. «...'Οταν κόντευε να έρθει ο Μήτσος από τη Ρωσία, η κ. Όλγα μου είπε: Μαρίκα, εσύ δεν θυμάσαι αλλά μου το είχες πει ότι δεν θα ξαναδώ τον Μάτσο... Θα ήσουν πέντε χρονώ (το 1947) κι ερχόμουν από τον Σταθμό και με ρώτησες: Κουμπάρα, από πού έρχεσαι; Και σου είπα, από το σταθμό, από το τρένο γιατί πέρασε ο Μήτσος που πάει στρατιώτης στην Καλαμάτα. Και της απάντησα εγώ: Τον είδες, δεν θα τον ξαναδείς... Κι έτσι έγινε, να ξαναδεί η κ. Όλγα το γιο της ύστερα από 30

σπίτι, πέταξε το κατσαρολάκι κι έπεσε στο κρεβάτι... Και από εκεί άκουγες μονάχα να λέει “τον σκοτώσανε, τον σκοτώσανε...”». Από τις γραφές που ανασύραμε μέσα από την έρευνα, κρατώ για επίλογο ένα σατιρικό ποίημα «Πατινάζ» που έγραψε ο Μήτσος, γυμνασιόπαιδο, το 1938 ή 1939, προς διασκέδαση της παρέας του, και μερικοί το αντέγρα­ ψαν. Ένα αντίγραφο διέσωσε η Μα­ ρία Αλεξανδροπούλου, γυναίκα του πρώτου εξαδέλφου του και συνομή­ λικό του, και μας το παρέδωσε η

χρόνια...»

κόρη της, Αφροδίτη. Παρά την απα­ γόρευση -ιδιαίτερα για τις νεαρέςτου γυμνασιάρχη, το πατινάζ, που

Μ ε την ξαδέλφ η του Ζω ή Στην οδό Πλάτωνος 40, με περίμενε η Ζωή Μέγκλη-Ξυδιά, πρώτη εξαδέλφη του Μήτσου. Η μητέρα της

είχε έρθει στην πόλη, επιχείρησαν να το δοκιμάσουν όλοι οι νεαροί και οι νεαρές. Για τις νεαρές το τόλμημα στοίχισε πολυήμερες αποβολές.

Θεώνη και ο κ. Αλέκος ήταν αδέλ­ φια... Η Ζωή θυμάται τον Μήτσο: «Ή ταν ψηλός, όμορφος και γλυκός, ακόμα και τώρα τελευταία η γλυκύ­ τατα δεν του ’χ ε φύγει... Και το Γιώργη που χάθηκε, θυμάμαι, που δεν τον βρήκανε ποτέ, έμοιαζε του πατέρα του... Αλλά εκείνο που θυ­ μάμαι και είναι πολύ συγκινητικό εί­ ναι για τον Τάκη το μικρό τους, που το σκοτώσανε στη Χαβαρόβρυση, ήταν 15-16 χρονών... Οταν τον πιάσανε, η αδερφή μου η Βάσω του πή­ γαινε φαγητό στις φυλακές... Ένα μεσημέρι η Βάσω μας ήρθε στο

Τ ο Π ατινάζ Προσφάτως εις την πόλην μας κι απ’ την Αθήνα δήθεν Ευπρόσδεκτον από τους νέους το πατινάζ μας ήρθε. Είναι το σπορ πρωτότυπον, το θαύμα των θαυμάτων, Πολλάκις λίγο κωμικόν, μα χάρμα των ομμάτων. Μπορείς ακόμα να το δεις και μέσα στα βαπόρια, Μα δει να πατινάρουνε μονάχα τα αγόρια.

Νέα Μάκρη, ig8i. με την Έλλη Αλεξίου και τη Σόνια ιλίνσκαΥ|α

διαφ ιέρω μα

Προθύμως μα και τρέχοντος ωσάν κακές αβδέλες Εσπεϋσανε να μάθουνε και μερικές κοπέλες. Ουδόλως αργοπόρησε, από τα στόματά μας, Να μαθευτεί στους άγρυπνους φρουρούς καθηγητάς μας, Τοιουτοτρόπως έτρεξαν μα φυσικώ τω όρω Επιάσαν πατινάροντας αυτός επ’ αυτοφώρω. Φοβούμενοι και τρέχουσαι με δάκρυα στα μάτια Οπου τυχόν ευρίσκοντο έσπευσαν στα κρεβάτια.

Κοντά στο πατρικό του Μάτσου και η αυλή των παιδικών χρόνων του Νί­ κου Μάργαρη, συγγραφέα του βι­ βλίου Η Ιστορία της Μακρονήσου. Στην ίδια γειτονιά και ο τρίτος, λίγο μεγαλύτερος από τον Μάτσο, συμ­ πολίτης, ο Νίκος Μπελογιάννης. Κατά κάποιο τρόπο η συνάντηση των τριών αυτών Αμαλιαδιτών είναι μία βασική συντεταγμένη της πόλης, που στις σελίδες του Μάτσου γίνεται ομφαλός του κόσμου, οικουμένη ολό­ κληρη... Εκεί μέσα κυρίως κι ύστερα στους παλιούς δρόμους και στα πα­ λιά πρόσωπα ψάχνουμε το μυστικό... Αυτά που έμειναν και θα μείνουν εις

εικοσάρες.

τους αιώνας... Αυτός άλλωστε ο δρό­ μος δεν τελειώνει ποτέ, όπως έγραψε και ο συγγραφέας... Απλά, τελειώ­ νουν κάπου οι άνθρωποι, και οι δρό­ μοι μένουν να τους περπατήσουν

Το ωραίο πατινάζι

Η έρευνά μας συνεχίζεται... Ένα

Και να μην τα πολυλογώ και λέγω άρες-μάρες Επήρανε και μερικές στην πλάτη

έπειτα άλλοι... Δίνει στα κορίτσια νάζι,

ανοιχτό βιβλίο είναι πια η υπόθεση

Ή αν δεν τους δίνει νάζι Οκτώ μέρες τα τινάζει. Θέλει προσοχή μεγίστη,

της μνήμης, που περιμένει να το ξε­ φυλλίσουμε... Με υπομονή και «με

Φίλτατε πατιναρίστη, Για να μην έχεις σκοτούρες Για τις εαυτόν φιγούρες.

την ησυχία μας», όπως λέει και η Σόνια Ιλίνσκαγια που με οδηγεί και που την ευχαριστώ εκ βαθέων για την ευ­ καιρία που μου δίνει... ■

Εργογραφία

Μιίτσου Αλεξανδρόπουλου Διηγήματα

ακτή (ΠΛΕ, 1966), Φύλλα φτερά (Διο-

Αρματωμένα χρόνια (Πολιτικές και λογοτεχνικές εκδόσεις, 1954), Μια

γένης, 1977, Πολύτυπο, 1982), Η ένατη πληγή (Κέδρος, 1986), Επιστρο-

πρόσφατη ιστορία (ΠΛΕ, 1962), Λευκή

φές (Ελληνικά Γράμματα, 1999).

Μ υθιστορήματα Νύχτες και αυγές (ΠΛΕ, 1961-1963, Θεμέλιο, 1963-1964, Κέδρος 1979, Σύγχρονη Εποχή, 1974, Ελληνικά Γράμματα, 2005), Σκηνές από το βίο του Μάξιμου του Γραικού (Δίφρος, 1976, Σύγχρονη Εποχή, 1982, Ελλη­ νικά Γράμματα, 2003, Το Βήμα, «Βι­ βλιοθήκη» 2008), Τα θαύματα έρχον­ ται στην ώρα τους (Καρανάση, 1976, Σύγχρονη Εποχή, 1982), Μικρό όρ­ γανο για τον επαναπατρισμό (Κέδρος, 1980)

άρθρων (Κέδρος, 1975), Πέντε Ρώσοι Κλασικοί (Σύγχρονη Εποχή, 1975, 1979, Ελληνικά Γράμματα, 2003), Η ρωσική λογοτεχνία. Από τον 11ο αιώ­ να μέχρι την Επανάσταση του 1917 (Κέδρος, 1978-79), Μια συνάντηση. Σεφέρης - Μακρυγιάννης (Πολύτυπο, 1983), Ο βασιλιάς που πέθανε (Πολύτυπο, 1990), Δαίμονες και δαι­ μονισμένοι. Επιστροφές στον Ντοστογέφσκι (Δελφίνι, 1992), Ο Τολ-

στόι, ο Σαίξπηρ και οι Τρελοί (Δελ­ , Αυτά που μένουν (Δελφίνι,φίνι, 1996).

1994, Ελληνικά Γράμματα, 2002), Στο όριο (Ελληνικά Γράμματα, 2003).

Μεταφράσεις

Βιογραφικές Μυθιστορίες

Εμμανουήλ Καζακέβιτς: Το γαλάζιο τετράδιο. Εχθροί (Θεμέλιο, 1965,

Το ψωμί και το βιβλίο. ΟΓκόρκι (Σύγ­ χρονη Εποχή, 1980, Ελληνικά Γράμ­ ματα, 2002), Περισσότερη ελευθε­ ρία. Ο Τσέχοφ (Σύγχρονη Εποχή,

ΠΛΕ, 19662, Θεμέλιο, 1973), Η εκ­ στρατεία του Ίγκορ (Κέδρος, 1976, 1992), Ο Βίος του Πρωτόπαπα Αβ-

βακούμ (Κέδρος, 1976, 1992), Η πο­ και η άλωση της πόλης από 1981) , Ο μεγάλος αμαρτωλός. Ο Ν τολιορκία τους Τούρκους (Κέδρος, 1978,1992), στογέφσκι (Κέδρος, 1984), Ένας άν­ θρωπος μια εποχή. Ο Αλέξανδρος Γιούρι Ολέσα: Οι τρεις χοντροί (Κέ­ Γκέρτσεν (Γνώση, 1989), Ο Μαγια- δρος, 1978), Αλέξανδρος Γκριμπογέντοφ: Συμφορά από το πολύ μυαλό κόφσκι. Τα εύκολα και τα δύσκολα (Ελληνικά Γράμματα, 2000), Ο Τολστόι (Ελληνικά Γράμματα, 2007), ΌσιπΜαντελστάμ. Στην Πετρούπολη

(Δωδώνη, 1990), Αλέξανδρος Πούσκιν: Η ντάμα Πίκα (Σύγχρονη Εποχή, 1991), Μικρές τραγωδίες (Σύγ­

θα σμίξουμε πάλι (Ελληνικά Γράμ­ ματα, 2008).

χρονη Εποχή, 1991), Ο χάλκινος κα­ βαλάρης (Δελφίνι, 1995), Νικολάι

Ταξιδιωτικά

Γκόγκολ: Η μύτη (Κέδρος, 1994), Α ντόν Τσέχοφ: Εχθροί (Κέδρος, 1994), Φιόντορ Ντοστογέφσκι: Μπομπόκ

Από τη Μόσχα στη Μόσχα. Ταξίδι στο Βόλγα (ΠΛΕ, 1971, Καρανάση, 1976), Οι Αρμένηδες. Ταξίδι στη χώρα τους και στην ιστορία τους (Κέ­ δρος, 1982). Μελέτες Αντίσταση -

Δημοκρατία. Επιλογή

(Κέδρος, 1995), Αλέξανδρος Πούσκιν: Άλλη, καλύτερη, ζητώ ελευθε­ ρία... (Ποταμός, 2004), Αντόν Τσέ­ χοφ: Ανιαρή ιστορία (Ελληνικά Γράμ­ ματα, 2005), Αντόν Τσέχοφ: Πόσο αργεί να ξημερώσει... (Ελληνικά Γράμματα, 2009). ■

Στην αυλή του Λογοτεχνικού Ινστιτούτου της Μόσχας, δίπλα στο άγαλμα του Γκέρτσεν, 1995

δ:κριτικογραφία ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ©ΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ

Δ ε λ τ ίο κ ρ ιτικ ο γ ρ α φ ία ς

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αϊναλής Ζ. Δ.: Αποσπάσματα (Μ. Παπαντωνόπουλος, Αυγή, 14.6.09) Αρκουδέας Κώστας: Ο αριθμός του Θεού (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 13.6.09) Ατζακάς Γιάννης: Θολός βυθός (Ε. Καρακώτιας, Ελεύθερος Τύπος, 7.6.09) Βαμβουνάκη Μάρω: Χορός μεταμφιε­ σμένων (Β. Καλαμαράς, Ελευθεροτυ­ πία, 19.6.09, Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 27.6.Ο^. Ε. Γκίκα, Έθνος, 28.6.09) Γκουρονιάννης Βασίλης: Κόκκινο στην πράσινη γραμμή (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 12.6.09) Ευσταθιάδη Μαρία: Το κόκκινο ξενοδο­ χείο (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 28.6.09) Κακούρη Αθηνά: Ξιφίρ Φαλέρ (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 19.6.09) Καλλιοντζή Αναστασία: Χαμένο χθες (Β. Πιτούλη, Βραδυνή, 13.6.09) Καλλκρατίδης Θοδωρής: Φίλοι και ερα­ στές (X. Ποντίδα, Τα Νέα, 13.6.09) Κάλμπαρης Αρνύρης: Στιγμές μοναξιάς (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 7.6.09) Καρακώστας Κώστας: Ερωτικές ιστο­ ρίες ενός οπιομανούς (Κ. Παπαγεωργίου, Αυγή, 14.6.09) Κουμανταρέας Μένης: To show είναι των Ελλήνων (Μ. Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 21.6.09) Κουνενής Νίκος: Ο μύθος του Ηρακλή Σπίλου (Π. Χατζημωυσιάδης, Αυγή, 28.6.09) Λαδάς Βασίλης: Μουσαφεράτ (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 26.6.09) Μακριδάκης Γιάννης: Η δεξιά τσέπη του ράσου (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 6.6.09, Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 14.6.09, Μ. Θεοδοσοηούλου, Ελευθεροτυπία, 26.6.09) Μαντόγλου Αργυρώ: Όλα στο μηδέν (Γ. Ξενάριος, Καθημερινή, 28.6.09)

Μηλιώρη Πόλυ: Εγώ θα κλείσω την αυ­ λαία (Μ. Κοντολέων, Διαβάζω, 06/09) Μήτρας Μιχάλης: Μηχανή αναζήτησης (Α. Κατσαδήμα, Διαβάζω, 06/09) Μοδινός Μιχάλης: Η επιστροφή (Κ. Αγνελάκης. Διαβάζω, 06/09) Νόλλας Δημήτρης: Ναυαγίων πλά­ σματα (Π. Μπουκάλας, Καθημερινή, 2.6.09) Παναγιωτόπουλος Νίκος: Σύσσημον (Δ. Καράμπελας, Ελευθεροτυπία, 5.6.09, Ε. Αρανίτσης, Ελευθεροτυπία, 26.6.09) Παπαδάκη Κάλλια: Ο ήχος του ακάλυ­ πτου (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθερο­ τυπία, 5.6.09) Πολιτοπούλου Μαριλένα: Η μνήμη της πολαρόιντ (Ε. Χουζούρη, Ελευθεροτυ­ πία, 5.6.09, Τ. Δημητρούλια, Καθημε­ ρινή, 76.09, Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 14.6.09, Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 20.6.09) Ράγκος Γιάννης: Μυρίζει αίμα (Γ. Περαντωνάκης, Ελευθεροτυπία, 12.6.09) Σαραντάρης Γιώργος: Οι γνωριμίες και η φιλία (X. Μεναλυνός, Ελευθεροτυπία, 19.6.09) Σκρουμπέλος Θανάσης: Ο μπαλτάς και άλλες ιστορίες (Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 06/09) Σωτάκης Δημήτρης: Το θαύμα της ανα­ πνοής (Ε. Γκίκα, Έθνος, 21.6.09, Τ. Δη­ μητρούλια, Καθημερινή, 21.6.09) Χριστογιαννόπουλος Νάσος: Μελάνι ανεξίτηλο (Α. Αργύρη, Διαβάζω, 06/09) Χωμενίδης Χρήστος: Λόγια - φτερά (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 20.6.09) Φάις Μισέλ: Το κίτρινο σκυλί (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 20.6.09)

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Ένκβιστ Περ Όλοβ: Μπλάνς και Μαρί (Α. Αρτινός, Αυγή, 2.6.09) Κανταρέ Ισμαήλ: Ιστορίες τρέλας (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 28.6.09) Καουαμπάτα Γιασουνάρι: Ομορφιά και θλίψη (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 276.09, Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 27.6.09) Κέννεντυ A. Λ.: Day (Λ. Καλοσπύρος,

Διαβάζω, 06/09) Κέλμαν Ντάνιελ: Φήμη (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές. 14.6.09) Κοζαρίνσκι Εδγάρδο: Ο Μολδαβός σω­ ματέμπορος (Μ. Καραγιάννης, Αυγή, 28.6.09) Λάρσον Στινκ: Το κορίτσι με το τατουάζ (Ε. Γκίκα, Έθνος, 14.6.09) Λισπέκτορ Κλαρίσε: Κοντά στην άγρια καρδιά (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 21.6.09) Μίλλερ Ρεμπέκα: Οι κρυφές ζωές της κυρίας Λι (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 7.6.09) Μονιούδης Περικλής: Η επιστροφή του Φρόυλερ (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 6.6.09) Μουρακάμι Ριού: Σχεδόν διάφανο γα­ λάζιο (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 12.6.09) Μπέκετ Σάμουελ: Ο κόσμος και το παν­ τελόνι, Ζωνράφοι του εμποδίου (Γ. I. Μπαμπασάκης, Ελευθεροτυπία, 5.6.09) Μπόλινγκ Ντέιβ: Γκέρνικα, ο χορός της ελευθερίας (Δ. Τριανταφυλλίδης, Δια­ βάζω, 06/09) Μπράουερς Γερούν: Μέρες αδέσποτες (Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή, 27.6.09) Ντάνθορν Τζο: Υποβρύχιο (Λ. Καλο­ σπύρος, Διαβάζω, 06/09) Όργουελ Τζορτζ: 1984 (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 14.6.09) Πεϊσότο Ζοζέ Λουίς: Νεκροταφείο πιά­ νων (Ε. Καρρά, Διαβάζω, 06/09) Πετράρχης: Η ανάβαση του όρους Βεντού (X. Μεγαλυνός, Ελευθεροτυπία, 276.09) Ραβέ Υβ: Μπάμπι Μπαρ (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 14.6.09) Ρούσντι Σάλμαν: Η νητεύτρα της Φλω­ ρεντίας (Β. Καλαμαράς, Ελευθεροτυ­ πία, 19.6.09) Στόλεσεν Γκούναρ: Στο σκοτάδι και οι λύκοι είναι νκρι (Γ. Περαντωνάκης, Ελευθεροτυπία, 12.6.09) Φορεστιέ Φρανσουά: Τζον Φ. Κένεντι και Μέριλιν. Αληθινή ιστορία (Κ. Δαφέρμου, Το Βήμα, 7.6.09) Χαρμς Δανιήλ: Περιστατικά (Τ. Δημη­ τρούλια, Καθημερινή, 21.6.09) Χόρνμπυ Νικ: Πίκρα (Μ. Τοπάλη, Καθη­ μερινή, 21.6.09)

Assouline Pierre: To πορτρέτο (Δ. Ρουμπούλα,Έθι/ος, 13.6.09, E. Βλαστού, Διαβάζω, 06/09) Bello Antoine: Οι παραχαράκτες (Φ. Φι­ λίππου, To Βήμα, 14.6.09, Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 20.6.09)

πία, 26.6.09) Κούρση Μαρία: Τα ψηλά δέντρα της γαλλικής επαρχίας (Σ. Τσούπρου, Κα­ θημερινή, 9.6.09)

κές μυστικές υπηρεσίες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και της Κατοχής 1937-1945 (Κ. Καλφόπουλος, Καθημε­ ρινή, 21.6.09)

Λουκίδου Ευτυχία-Αλεξάνδρα: Όρο­ φος μείον ένα (Ε. Χουζούρη, Αυγή, 7.6.09)

Παπαθανασίου Ιωάννα: Η Νεολαία Λαμπράκη τη δεκαετία του 1960 (Γ. Μιχάλης, Αυγή, 21.6.09)

Haskell John: Αμερικανικό καθαρτήριο (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 21.6.09, Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 06/09)

Μακρυδημήτρης Αντώνης: Νάες άναες (Γ. Βέης, Καθημερινή, 28.6.09) Μαρδάς Κώστας: Αθήνα με Θολό Πο­ τάμι (I. Κολοβού, Βραδυνή, 27.6.09) Πρέκας Αντώνης: ...Ως αιδώ (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 6.6.09)

Τζονς Μάικλ: Λένινγκραντ, η πολιορκία 1941-1944 (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/09)

Kelly Stuart: Το βιβλίο των χαμένων βι­ βλίων (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 7.6.09)

Φωστιέρης Αντώνης: Ποίηση 19702005 (Α. Σουλογιάννη, Διαβάζω, 06/09)

Lethem Jonathan: Όπλο μετά μουσικής (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 21.6.09) Magris Claudio: Στα τυφλά (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 13.6.09)

Χρονάς Γιώργος: Τα Ποιήματα 19732008 (Ζ. Σαμαρά, Διαβάζω, 06/09) Parra Nicanor: Ποιήματα επείγουσας ανάγκης (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 14.6.09)

Irving David: Αποκαλύψεις του Β’ Παγ­ κοσμίου πολέμου (Κ. Κουνινιώτη, Πελο­ πόννησος, 21.6.09)

ΔΟΚΙΜΙΑ

Rees Laurence: Οι Ναζί (Δ. Μουσμού­ της, Ελευθεροτυπία, 19.6.09)

Θεοδωρόπουλος Τάκης: Η μελαγχολία της Δευτέρας (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 13.6.09)

W. Travis Hames III - Frank Sanello: Οι πόλεμοι του οπίου (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/09)

Chavarria Daniel: Για τα μάτια σου (Α. Στουπάκη, Καθημερινή, 21.6.09) Dauren Jean-Francois: Ο σολίστας (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 19.6.09)

Manchette Jean-Patrick: Τι λούκι! (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 21.6.09) Martinez Tomas Eloy: Το πέταγμα της βασίλισσας (Β. Πεσμαζόγλου, Τα Νέα, 6.6.09) Massarotto Cyril: Ο Θεός είναι κολλητός μου (Σ. Νικολαΐδου, Τα Νέα, 13.6.09) Miller Henry: Κλιματιζόμενος εφιάλτης (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 13.6.09)

Κανατσούλη Μένη: Ο ήρωας και η ηρωίδα με τα χίλια πρόσωπα (Τ. Τσιλιμένη, Διαβάζω, 06/09)

Τρίκκας Τάσος: ΕΔΑ 1951-1967, το νέο πρόσωπο της Αριστερός (Θ. Καλαφά­ της, Αυγή, 21.6.09) Harman Chris: Η χαμένη επανάσταση Γερμανία 1918-1923 (Φ. Οικονομίδης, Ελευθεροτυπία, 5.6.09) Hourani Albert: Η ιστορία του αραβικού κόσμου (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 21.6.09)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

Morrison Toni: Έλεος (X. Νάνου, Αγγε­ λιοφόρος, 7.6.09)

Καφάογλου Ηλίας: Αυτοκίνητος κόσμος (Ε. Χουζούρη, Ελευθεροτυπία, 19.6.09, Ν. Βλαντής, Αυγή, 28.6.09)

Roth Philip: Φεύγει το φάντασμα (Κ. Ανέστη, Lifo Athina, 11.6.09, Θ. Γρηγοριάδης, Τα Νέα, 13.6.09)

Λορεντζάτος Ζήσιμος: Collectanea (Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 6.6.09, Σ. Γιανναράς, Καθημερινή, 21.6.09)

Δεληολάνης Δημήτρης: Σίλβιο Μπερλουσκόνι (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 14.6.09)

Roth Philip: Καθένας (Β. Πιτούλη, Βραδυνή, 27.6.09)

Παπανιώργης Κωστής: Περί μνήμης (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 13.6.09) Σεβαστάκης Νικόλας: Αυτό το πνεύμα που παραδίδει το πνεύμα (Γ. Πεφάνης, Ελευθεροτυπία, 5.6.09)

Μουτσόπουλος Χαράλαμπος: Οδοιπο­ ρικό για τη γνώση (Γ. Θεοχάρης, Αυγή, 7.6.09)

Sebald W. G.: Εκ του φυσικού (Φ. Αμηατζοηούλου, Τα Νέα, 20.6.09) Slouka Mark: Ο ορατός κόσμος (Π. Χατζημωυσιάδης, Αυγή, 14.6.09) Waters Sarah: Χείλη από βελούδο (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 20.6.09)

Τάκης Ανδρέας: Για την ελευθερία της Τέχνης (Κ. Χριστόπουλος, Αυγή, 14.6.09)

Wolf Christa: Με άλλη ματιά (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 28.6.09)

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΟΙΗΣΗ Δαράκη Ζέφη: Σε ονομάζω θα πει σε χάνω (Κ. Παπαγεωργίου, Ελευθεροτυ­

Αλισανδράτος Γιώργος: Κείμενα yia τον επτανησιακό ριζοσπαστισμό (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 5.6.09) Δημητράκης Παναγιώτης: Οι γερμανι­

Γκέιφορντ Μάρτιν: Το κίτρινο σπίτι (Ε. Γκίκα, Έθνος, 7.6.09)

Σέπαρντ Ρουθ (επιμ.): Αλέξανδρος, ο μέγας στρατηλάτης (Β. Καλαμαράς, Ελευθεροτυπία, 19.6.09) Σριμπόν Ντιντιέ: Μισέλ Φουκώ (Θ. Βα­ σιλείου, Καθημερινή, 21.6.09) Συλλογικό (Βρόντος Χάρης επιμ.): Νίκος Σκαλκώτας (Γ. Σβώλος, Ελευθε­ ροτυπία, 5.6.09) Στόουκς Χένρυ Σκοτ: Γιούκιο Μισίμα (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή, 21.6.09) Φόντα Τζέιν: Η ζωή μου (Β. Καλαμαράς,

δίκριτικογραφία

Ελευθεροτυπία, 19.6.09) Bird Kai - Sherwin Martin: Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 21.6.09) Chopra Deepak: Βούδας (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 28.6.09) Gibbons Herbert Adams: Βενιζέλος, μια βιογραφία 1864-1920 (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/09)

ΜΕΛΕΤΕΣ Γασπαρινάτος Σπύρος: Η Βενετοκρατία στα νησιά του Ιονίου πέλαγους (Μ. Θερμού, Το Βήμα, 7.6.09) Γούντραφ Πωλ: Πρώτη Δημοκρατία, η πρόκληση μιας αρχαίας ιδέας (Γ. Γιαννακόπουλος, Καθημερινή, 14.6.09) Δαλακούρα Κατερίνα: Ισλάμ, φιλελευ­ θερισμός και ανθρώπινα δικαιώματα (Γ. Ευαγγελόπουλος, Καθημερινή, 21.6.09) Δρούλια Λουκία - Κουτσοπανάνου Γιούλα (επιμ.): Εγκυκλοπαίδεια του Ελλη­ νικού Τύπου 1784-1974 (Β. Καραμανωλάκης, Τα Νέα, 20.6.09) Έρενμπουργκ Ιλιά: Μια ιστορία του αυ­ τοκινήτου (Ε. Χουζούρη, Ελευθεροτυ­ πία, 19.6.09) Μακρυνιώτη Δήμητρα (επιμ.): Περί θα­ νάτου. Η πολιτική διαχείριση της θνητό­ τητας (Α. Αθανασίου, Αυγή, 7.6.09) Μπαδογιαννάκις Γιάννης: Ο κόσμος του χρόνου (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/09) Παπαδόπουλος Παναγιώτης: Ο Σαράντης Καραβούζης και η μεταφυσική (Κ. Κωστέλλος, Αυγή, 28.6.09) Πασσάς Αργύρης - Τσέκος Θεόδωρος: Εθνική διοίκηση και ευρωπαϊκή ολο­ κλήρωση (Ε. Μπακάλη, Διαβάζω, 06/09) Τόλιας Γεώρνιος - Γεωργοπούλου Μαρία - Πίκουλας Γιάννης - Guilmet Celine - Στάικος Κωνσταντίνος (επιμ.): Στα βήματα του Παυσανία (Δ. Μου­ σμούτης, Ιστορία, 06/09) Τριανταφυλλόπουλος Ν. Δ.: Αποσπινθηρίζοντας. Σπουδάσματα στον Παπαδιαμάντη (Μ. Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 7.6.09)

Ψύλλα Μαριάννα (εισ. - επιμ.): Δημό­ σιος χώρος και φύλο (I. Αθανασάτου, Αυγή, 14.6.09) Bolz Norbert: Το @λφαβητάρι των μέσων (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 21.6.09) Edelman Gerald - Tononi Giulio: To σύμπαν της συνείδησης (Γ. Τσαντάκης, Διαβάζω, 06/09) Kahl Thede: Για την ταυτότητα των Βλά­ χων (Σ. Μπέης, Τα Νέα, 6.6.09) Marion Jean-Luc: Το ερωτικό φαινό­ μενο (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 27.6.09)

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Κοντιάδης Ξενοφών: Ελλειμματική Δη­ μοκρατία (Θ. Παπαθεοδώρου, Αυγή, 7.6.09) Κοτζιάς Νίκος: Πολιτικό σύστημα και ταυτότητα (Α. Λιανός, Καθημερινή, 14.6.09) Κουσούλης Λευτέρης: Αναμνήσεις από το Βίτενμπεργκ του 1517 (Α. Μπομπούλα, Βραδυνή, 20.6.09) Μαμντανί Μαχμούντ: Καλός Μουσουλ­ μάνος, Κακός Μουσουλμάνος (Α. Φωτιάδης, Καθημερινή, 21.6.09) Παπαθεοδώρου Θεόδωρος: Επιτη­ ρούμενη Δημοκρατία (Γ. Γιαννιτσιώτη, Αυγή, 28.6.09) Ροβεσπιέρος: Αρετή και τρομοκρατία (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 13.6.09) Canfora Luciano: Η Δημοκρατία (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/09) Parsons Talcott: Καπιταλισμός και αξίες (X. Χαχανούλη, Καθημερινή, 28.6.09) Sennett Richard: Η κουλτούρα του νέου καπιταλισμού (Σ. Βανδώρος, Ελεύθε­ ρος Τύπος, 14.6.09)

ΜΑΡΤΥΡΙΑ Βακαλίδου Μπέττυ: Πόσο πάει... (Δ. Παπανικολάου, Τα Νέα, 20.6.09) Κασόλας Μήτσος: Νίκος Καββαδίας, ο δαίμονας χόρευε μέσα του (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 7.6.09, Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 20.6.09)

ΠΑΙΔΙΚΑ ΝΕΑΝΙΚΟ Τατσόπουλος Πέτρος: Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι (Κ. Κουνινιώτη, Πελο­ πόννησος, 14.6.09)

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ Στάλιν Γιόζεφ - Ρούσβελτ Φράνκλιν: Αγαπητέ κύριε Στάλιν, αλληλογραφία 1941-1945 (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή, 21.6.09)

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Βολταίρος: Ο αδαής φιλόσοφος (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 14.6.09) Καζαντζάκης Νίκος: Συμπόσιον (Κ. Γεωργουσόπουλος, Τα Νέα, 20.6.09) Λαμπρέλλης Δημήτρης: Η επίδραση του Νίτσε στην Ελλάδα (Β. Ζηλάκος, Ελευθεροτυπία, 5.6.09) Λάο Τσε: Τάο Τε Τσινγκ (Γ. Βέης, Αυγή, 7.6.09) Diels Hermann - Kranz Walther: Οι Προσωκρατικοί (Μ. ΛαμπαδαρίδουΠόθου, Καθημερινή, 9.6.09) Sternhell Zeev: Ο Αντι-Διαφωτισμός (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/09)

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΠΑ Καβουνίδης Σπύρος: Ακούει κανείς; (Β. Κιζήλου, Αυγή, 7.6.09) Καβουνίδης Σπύρος: Παρα-τεχνικές κουβέντες (Κ. Κάρης, Αυγή, 7.6.09) Ουάιλντ Όσκαρ: Η ψυχή του ανθρώπου στον Σοσιαλισμό (Ν. Βλαντής, Αυγή, 7.6.09) Σιδέρης Νίκος: Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 21.6.09) Συλλογικό: Καταργώντας τα εμπόδια (Σ. Παναρέτου, Αυγή, 28.6.09) Φάις Μισέλ (επιμ.): Χαμένοι στο διαδί­ κτυο (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 19.6.09)

ΤΕΧΝΗ Τσόκλης Κώστας: Αντε τώρα να παραπονεθείς στον Θεό, Κανένας περίπα­ τος δεν πρέπει να μείνει χωρίς αμοιβή (Σ. Σταυρόπουλος, Ελευθεροτυπία, 6.6.09)

μεγάλος (Γ. Αριστηνός, Ελευθεροτυπία, 12.6.09)

ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γκότοβος Αθανάσιος: Εκπαίδευση και ετερότητα (Α. Φραγκουδάκη, Τα Νέα, 6.6.09)

ΤΑΞΙΔΙ Φορσέν Μπιορν - Καρδάσης Βασίλης: Αγαπητή, μισητή μου Αθήνα (Μ. Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 14.6.09)

ΘΡΗΣΚΕΙΑ Dawkins Richard: Η περί Θεού αυτα­ πάτη (Γ. Αριστηνός, Ελευθεροτυπία, 12.6.09) Hitchens Christopher: Ο Θεός δεν είναι

Δ ε λ τ ίο κ ρ ιτικ ο γ ρ α φ ία ς

IΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2009

ΨΥΧΟΛΟΓΊΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Θερμός Βασίλειος: Άνθρωπος στον ορίζοντα (Π. Χαρτοκόλλης, Καθημε­ ρινή, 7.6.09) Λακάν Ζακ: Η διδασκαλία μου (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 19.6.09) Μάτσα Κατερίνα: Ψυχοθεραπεία και Τέχνη στην απεξάρτηση (Μ. Σούμηερτ,

σμένων (Α. Μπομπούλα, Βραδυνή, 1.8.09) Βλαντής Νίκος: Λήθη (Ε. Γκίκα, Έθνος, 9.8.09) Βλαντής Νίκος: Writersland (Ε. Σπαντιδάκη, Θεσσαλία Βόλου, 9.8.09)

Βόικου Σοφία: Το κόκκινο σημάδι (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 21.8.09) Γιαννακοπούλου Ντόρα: Ένοχα μυστικά Αγαπητός Παναγιώτης: Μέδουσα από (Ν. Κοκκινάκη, Ελευθεροτυπία, 17.7.09) σμάλτο (Κ. Μελισσόπουλος, Βραδυνή, Δημητρακάκη Άντζελα: Μέσα σ’ ένα κο­ 1.8.09, Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 15.8.09, X. ρίτσι σαν κι εσένα (Π. Τατσόπουλος, Τα Σιάφκος, Ελευθεροτυπία, 30.8.09) Νέα, 22.8.09) Ακριβός Κώστας: Τελετές ενηλικίωσης Διαμαντόπουλος Θανάσης: Εστεμμένο (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 5.7.09) πάθος (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, Αλεβίζος Αρις: Ας μην ενοχληθεί κα­ 23.8.09) νείς (Π. Σφυρίδης, Διαβάζω, 07-08/09) Ζατέλη Ζυράννα: Το πάθος χιλιάδες Αναστασέα Νίκη: Οι μικρές απολαύσεις φορές (Μ. Χαρτουλάρη, Τα Νέα, 4.7.09, του κυρίου Ευαγγελινού (Β . Χατζηβα- Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 17.7.09, σιλείου, Ελευθεροτυπία, 2.8.09) Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 19.7.09) Ατζακάς Γιάννης: Θολός βυθός (Δ. Ζουμπουλάκη Μανίνα - Γκενεράλης Ρουμπούλα, Έθνος, 11.7.09) Δημήτρης - Κιτσοπούλου Λένα: Κρυμ­ μένες ιστορίες (Α. Μπιρμπίλη, Athens Βασιλικός Βασίλης: Τρεις γυναίκες (Λ.

Voice, 30.7.09, Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, Καζαντζάκη, Αυγή, 26.7.09) 9.8.09) Βαμβουνάκη Μάρω: Χορός μεταμφιε­

Αυγή, 2.6.09) Σιδέρης Νίκος: Όπως ειπώθηκαν εκεί και ακούστηκαν (Ν. Κουνενής, Αυγή, 7.6.09)

Dyer Geoff: Κι όμως, όμορφα... (Γ. I. Μπαμπασάκης, Ελευθεροτυπία, 19.6.09)

ΚΟΜ Κ Μουρ Άλαν: Watchmen (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή, 21.6.09)

ΛΕΥΚΩΜΑ Ελληνική Αρχιτεκτονική Εταιρεία: Αρχι­ τέκτονες του 20ού αιώνα (Δ. Ρηγόπουλος, Καθημερινή, 21.6.09)·

Καζαντζάκη Γαλάτεια: Ο κόσμος που πεθαίνει και ο κόσμος που έρχεται (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 21.8.09) Κακουλίδης Γιάννης: Η λέσχη της στιγ­ μής (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυ­ πία, 24.7.09) Κακούρη Αθηνά: Ξιφίρ Φαλέρ (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 12.7.09) Καλλιφατίδης Θοδωρής: Φίλοι και ερα­ στές (Ε. Γκίκα, Έθι/ος, 2.8.09) Καλπούζος Γιάννης: Ιμαρέτ (X. Μαυρο­ μάτης, Απογευματινή, 19.7.09) Καραγάτση Μαρίνα: Το ευχαριστημένο ή οι δικοί μου άνθρωποι (Ν. Κοκκινάκη, Διαβάζω, 07-08/09) Καριζώνη Κατερίνα: Ο μονόφθαλμος (Σ. Κούκος, Μακεδονία, 15.8.09) Κάσδαγλης Χριστόφορος: Σπλιτ (Β. Πεσμαζόνλου, Τα Νέα, 4.7.09) Κόντογλου Φώτης: Το Αϊβαλί η πατρίδα μου, Ευλογημένο καταφύγιο (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 22.8.09) Κουνενής Νίκος: Ο μύθος του Ηρακλή Σπίλου (Μ. θεοδοσοπούλου, Ελευθε­ ροτυπία, 3.7.09)

δ:κριτικογραφία

Κούρος Αντώνης: Ένα Σαββατοκύ­ ριακο στο εξοχικό της Ερσίλιας (Τ. Σγουροπούλου, Βραδυνή, 29.8.09) Κώτσιας Τηλέμαχος: Στην απέναντι όχθη (Β. Πιτούλη, Βραδυνή, 18.7.09) Λαμπαδαρίδου-Πόθου Μαρία: Υγρό φεγγαρόφωτο (I. Κολοβού, Βραδυνή, 11.7.09, Ε. Γκίκα, Έθνος, 12.7.09) Λαμπροπούλομ Εύη: Όλα τα μήλα (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 21.8.09) Μακριδάκης Γιάννης: Ανάμισης ντενε­ κές (Ν. Δημητράτος, Καθημερινή, 21.7.09) Μακριδάκης Γιάννης: Η δεξιά τσέπη του ράσου (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 22.8.09) Μανουσάκης Γιώργης: Ο εθελοντής (Ν. Κοκκινάκη, Ελευθεροτυπία, 24.7.09) Μαντά Λένα: Έρωτας σαν βροχή (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 2.8.09) Μαντόγλου Αργυρώ: Όλα στο μηδέν (Ν. Κουνενής, Αυγή, 19.7.09) Μηλιώρη Πόλυ: Πάντοτε είναι αργά (Α. Στεργιόπουλος, Ελευθεροτυπία, 10.7.09) Μήτσου Ανδρέας: Η ελεημοσύνη των γυναικών (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 1.8.09, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυ­ πία, 23.8.09, Δ. Δαλδάκης, Ελευθεροτυ­ πία, 28.8.09) Μοδινός Μιχάλης: Η επιστροφή (Δ. Κωστόπουλος, Καθημερινή, 7.7.09) Νικόπουλος Βασίλειος: Το τάμα και άλλα διηγήματα (Σ. Κούκος, Μακεδο­ νία, 2.8.09) Νούσια Έλενα: Καμουφλάζ (Λ. Εξαρχοπούλου, Ελευθεροτυπία, 7.8.09) Οικονόμου Δημήτρης: Η πόλη του αναστέλλοντος ηλίου (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 4.7.09) Οικονόμου Νίκος: Το τραμ το τελευταίο (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/09) Παπαδάκη Κάλλια: Ο ήχος του ακάλυ­ πτου (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 9.8.09) Παπαμόσχος Ηλίας: Λειψή αριθμητική (Κ. Παπαγεωργίου, Αυγή, 30.8.09) Πικρός Πέτρος: Χαμένα κορμιά, Σα θα γίνουμε άνθρωποι (Μ. Θεοδοσοπού­ λου, Ελευθεροτυπία, 10.7.09, Τ. Βασιλειάδου. Ημερήσια, 1.8.09)

Πολιτοπούλου Μαρλένα: Η μνήμη της πολαρόιντ (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 25.7.09, Α. Μπακοδήμου, Αυγή, 2.8.09, Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 7.8.09) Πρασσάς Γιώργος: Και έτσι, έκλεισε ο κύκλος (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθε­ ροτυπία, 13.8.09) Πρατικάκης Μανόλης: Αφηγήματα ενός ψυχιάτρου (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 15.8.09, Ε. Γκίκα, Έθνος, 23.8.09) Ραπτόπουλος Βαγγέλης: Απέραντα άδειο σπίτι (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευ­ θεροτυπία, 31.7.09) Ρούκουνας Εμμανουήλ: Πάμε στα νερά (Β. Πεσμαζόγλου, Τα Νέα, 14.8.09) Σαραντάρης Γιώργος: Οι ννωριμίες και η φιλία (Λ. Τσιριμώκου, Τα Νέα, 18.7.09) Σπετσιώτης Τάκης: Γραμματικός σ’ ένα παιδί του δρόμου, Το άλλο κρεβάτι (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 24.7.09) Συλλογικό: Ελληνικά εγκλήματα 3 (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 11.7.09) Σωτάκης Δημήτρης: Το θαύμα της ανα­ πνοής (Ν. Κουρμούλης, Αυγή, 7.7.09, Μ. Πανώριος, Καθημερινή, 14.7.09, Λ. Παν­ ταλέων, Ελευθεροτυπία, 13.8.09) Τομαράς Δημήτρης: Ο Π και η Μαργα­ ρίτα (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 8.8.09) Τόμπρου Ιωάννα: Καμίκο (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 30.8.09) Τρουλλινού Νίκη : Μ' ένα καφάσι μπύρες (Κ. Παπανεωργίου, Αυγή, 5.7.09) Τριανταφύλλου Σώτη: Αύριο, μια άλλη χώρα (Λ. Εξαρχοπούλου, Ελευθεροτυ­ πία, 13.8.09) Τσίρος Πάνος: Φέρτε μου το κεφάλι της Μαρίας Κένσορα (Π. Χατζημωυσιάδης, Αυγή, 26.7.09) Φραγκιά Ιωάννα: Ο ράφτης του Ποσειδώνα (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 31.7.09) Χαρτοματσίδης Χρήστος: Μια εταίρα θυμάται (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθερο­ τυπία, 12.7.09) Χατζόπουλος Μ. Β.: Εν μέρει ελληνίζων (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 28.8.09) Χριστόπουλος Βασίλης: Αναζητώντας το θεό (Μ. Πράτσικας, Πελοπόννησος,

2.8.09) Χρυσανθοπούλου Κατερίνα: Το κινέζικο δωμάτιο (Γ. Περαντωνάκης, Διαβάζω, 07-08/09) Χωμενίδης Χρήστος: Λόγια - φτερά (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 5.7.09, Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 11.7.09)

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Άνγκερ Λίζα: Black out (Σ. Λούκα, Βρα­ δυνή, 9.8.09) Αττιά Μορίς: Η κόκκινη Μασσαλία (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 19.7.09, Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 25.7.09, Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 8.8.09) Αττιά Μορίς: Το μαύρο Αλγέρι (Γ. I. Μπαμπασάκης, Ελευθεροτυπία, 31.7.09) Βάιν Μπάρμπαρα: Ο Μινώταυρος (Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή, 29.8.09) Γέλινεκ Ελφρίντε: Απληστία (Α. Μαντό­ γλου, Ελευθεροτυπία, 31.7.09) Γκάσκελ Ελίζαμπεθ: Ρουθ (X. Σπυροπούλου, Καθημερινή, 3.7.09) Γκετζ Ντενί: Η έπαυλη των ανδρών (Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 1.8.09) Καλβίνο Ίταλο: Αν μια νύχτα του χει­ μώνα ένας ταξιδιώτης (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 5.7.09, Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 8.8.09) Καλβίνο Ίταλο: Δύσκολοι έρωτες (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 22.8.09) Καντούρ Έντι: Βάλτενμπεργκ (Θ. Σκαμνάκης, Πριν, 19.7.09) Κάρεϊ Πίτερ: Ο παράνομος εαυτός του (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 18.7.09, Α. Μαν­ τόγλου, Ελευθεροτυπία, 13.8.09) Κέλμαν Ντάνιελ: Φήμη (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 19.7.09, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 15.8.09) Κιουρέισι Χανίφ: Κάτι έχω να σας πω (Κ. Ματσούκας, Ελευθεροτυπία, 17.7.09) Κλίμα Ιβάν: Ένα ερωτικό καλοκαίρι (Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 14.8.09, Ε. Γκίκα, Έθνος, 30.8.09) Λάρσον Στιγκ: Το κορίτσι με το τατουάζ (Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 11.7.09) Μα Γιαν: Πεκίνο σε κώμα (Δ. Αναστασόπουλος, Ελευθεροτυπία, 5.7.09) Μαρίνινα Αλεξάντρα: Αντρικά παιχνίδια

(Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 30.8.09) Μέιλφ Νόρμαν: Θάνατοι για τις κυρίες (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 24.7.09) Μίλλερ Ρεμπέκα: Οι κρυφές ζωές της κυρίας Λι (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 5.7.09, Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 25.7.09) Μονιούδης Περικλής: Η επιστροφή του Φρόυλερ (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 5.709) Μπάρκερ Κλάιβ: Το ημερολόγιο ενός δαίμονα (Σ. Νικολαΐδου, Τα Νέα, 22.8.09) Μπαρρατσίνα Εμίλιο: Πωλείται παρά­ δεισος (Λ. Σκουζάκης, Ελευθεροτυπία, 31.7.09) Μπασί Σαλίμ: Η σιωπή του Μωάμεθ (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 15.8.09) Μπγιόρνσταντ Κέτιλ: Η λέσχη των νέων πιανιστών (Γ. Συκκά, Καθημερινή, 14.8.09) Μπέρτζες Μέλβιν: Το πρόσωπο της Σάρα (Κ. Ματσούκας, Ελευθεροτυπία, 31.709) Μπεσόν Φιλίπ: Το παιδί του Οκτώβρη (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 28.8.09) Μπλακ Μπέντζαμιν: Ο ασημένιος κύ­ κνος (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 5.7.09, Π.

Μάρκαρης, Τα Νέα, 25.7.09) Μπλαντίνα Αλμπέρτο Τόρες: Η λέσχη των ανομολόγητων πόθων (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 2.8.09)

πρές, 19.709) Σίνγκερ Ισαάκ Μπάσεβιτς: Εχθροί, μια ερωτική ιστορία (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 1.8.09)

Μπολάνιο Ρομπέρτο: Τηλεφωνήματα (Μ. Χαρτουλάρη, Τα Νέα, 8.8.09, Γ. Ασ­ δραχάς, Εξπρές, 9.8.09) Μπόλινγκ Ντέιβ: Γκέρνικα, ο χορός της ελευθερίας (Α. Στερνιόπουλος, Ελευ­ θεροτυπία, 10.709)

Σομέρ Μεχμέτ Μουράτ: Το φονικό φιλί (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 12.7.09) Σουίφτ Γκράχαμ: Αύριο (Β. Χατζηβασιλείου. Ελευθεροτυπία, 30.8.09) Τεμπλ Πίτερ: Στη διαβολεμένη μέρα (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 26.709)

Μπουκόφσκι Τσαπλς: Εβδομήντα χρό­ νια φαγούρα (Γ. I. Μπαμπασάκης, Ελευ­ θεροτυπία, 24.7.09)

Τζορντάνο Πάολο: Η μοναξιά των πρώ­ των αριθμών (Δ. Ρηγόπουλος, Καθημε­ ρινή, 22.8.09)

Ντι Μωριέ Δάφνη: Έρχεται κακοκαιρία (Ε. Γκίκα, Έθνος, 5.7.09)

Φίλιπς Κάρυλ: Μακρινή ακτή (Θ. Γρηγοριάδης. Τα Νέα, 4.7.09, Σ. Παπασπύρου, Ελευθεροτυπία, 5.7.09, Κ. Σχινά, Ελευ-

Ντοστογιέφσκι Φιοντόρ: Ο ηλίθιος (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 8.8.09) Ουελμπέκ Μισέλ: X. Β. Λάβκραφτ, εναν­ τίον του κόσμου, εναντίον της ζωής (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 1.8.09) Πις Ντέιβιντ: Τόκιο έτος μηδέν (Γ. Ασ­ δραχάς, Εξπρές, 12.7.09, Θ. Γρηγοριάδης, Τα Νέα, 29.8.09) Σέλλεϋ Μαίρη: Ο τελευταίος άνθρωπος (X. Σπυροπούλου, Καθημερινή, 18.8.09) Σέτσινγκ Φρανκ: Ειδήσεις από ένα άγνωστο Σύμπαν (Γ. Ασδραχάς, Εξ­

Φλιν Τζίλιαν: Σκοτεινός τόπος (Γ. Ασ­ δραχάς, Εξπρές, 5.709, Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 1.8.09, Ε. Καρκίτη, Αγγελιο­ φόρος, 9.8.09) Φορεστιέ Φρανσουά: Τζον Φ. Κένεντι και Μέριλιν (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 5.709, Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 18.7.09, Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή, 8.8.09) Χάινιχεν Φάιτ: Δώσε στον καθένα το θά­ νατό του (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 1.8.09)

Η ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΑΓΩΓΗ Σεπ τε μβρ ίου

2009

από την 1η Νοεμβρίου 2009, βρίσκεται στο Διαδίκτυο στη δ ιεύθυνσ η w w w .b ib lio n e t.g r

ΑΙΑΒΑΖΩ

και προσεχώς στη διεύθυνση ww w.diavazo.gr

Μι α

συνεργασία

του

ΔΙΑΒΑΖΩ

με

το

ΕΚΕΒΙ

δ:κριτικογραφία

Χάσελ Σβεν: Ο στρατηγός των Ες-Ες (Φ. Πανατζής, Αδέσμευτος Τύπος, 19.7.09)

Pamies Sergi: Μπορείς να φας ένα λε­ μόνι και να μην ξινίσεις τα μούτρα σου; (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 22.8.09)

Bowles Paul: Ψηλά πάνω από τον κόσμο (Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 18.7.09)

Poe Edgar Allan: Ο μαύρος γάτος (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 13.8.09)

Bronte Emily: Ανεμοδαρμένα ύψη (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 14.8.09)

Roth Joseph: Το εμβατήριο Ραντέτσκυ (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 26.7.09)

Chandler Raymond: Ο μεγάλος αποχαι­ ρετισμός (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 12.7.09)

Roth Philip: Φεύγει το φάντασμα (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 26.7.09)

Connelly Karen: Το κλουβί της σαύρας (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 4.7.09)

Roth Philip: Η αντιζωή (Λ. Καλοσπύρος, Διαβάζω, 07-08/09)

Conte Giuseppe: Σκλάβοι της ελευθε­ ρίας (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 18.7.09)

Sepulveda Luis: Το λυχνάρι του Αλαντίν (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 11.7.09)

De Heriz Enrique: Ψέμα (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 14.8.09)

Schlink Bernhard: Το Σαββατοκύριακο (Θ. Σκαμνάκης, Πριν, 26.7.09, Λ. Σκουζάκης, Ελευθεροτυπία, 31.7.09) Steinmeyer Jim: Κρύβοντας τον ελέ­ φαντα (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 11.7.09) Tabucchi Antonio: Ο χρόνος γερνάει γρήγορα (Δ. Δαλδάκης, Ελευθεροτυ­ πία, 13.8.09, Κ. Ματσούκας, Ελευθερο­ τυπία, 21.8.09, Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 29.8.09)

Delecroix Vincent: Έξω από την πόρτα (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 4.7.09, Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή, 11.7.09) Eisner Will: Συμβόλαιο με το Θεό και άλλες ιστορίες (Τ. Δημητρούλια, Καθη­ μερινή, 26.7.09) Elalamy Youssouf Amine: Οι λαθρομετα­ νάστες (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 9.8.09) Ellroy James: Ο νυχτερινός επισκέπτης (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 26.7.09)

Tabucchi Antonio: Είναι αργά όλο και πιο αρνά (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 29.8.09)

Ellroy James: Ο νυχτερινός ταξιδιώτης (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 1.8.09, Κ. Μελισσόπουλος, Βραδυνή, 8.8.09) Esquivel Laura: Μαλίντσε (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 25.7.09)

Tabucchi Antonio: Ο Τριστάνο πεθαίνει (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 29.8.09)

Hage Rawi: Το παιχνίδι του Ντε Νίρο (Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 29.8.09) Laurence Camille: Ο άνδρας που δεν αγαπούσε τις γυναίκες (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 11.7.09) Marse Juan: Η ουρά της σαύρας (Ρ. Γεωργακοπούλου, Τα Νέα, 11.7.09) McCarthy Cormac: Πεδινές πολιτείες (Σ. Νικολάίδου, Τα Νέα, 4.7.09) McGregor Jon: Τόσοι και τόσοι τρόποι Via να γίνει μια αρχή (Θ. Γρηγοριάδης, Τα Νέα, 1.8.09) Miller Henry: Κλιματιζόμενος εφιάλτης (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 25.7.09) Morrison Toni: Έλεος (Ε. Γκίκα, Έθνος, 15.8.09) Paco Ignacio Taibo II: Ερωτευμένα φαν­ τάσματα (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 18.7.09)

Tagore Rabidranath: Το σπίτι και ο κό­ σμος (Κ. Σχινά, Ελευθεροτυπία, 7.8.09) Wallace Melanie: Χειμώνας (Τ. Δημη­ τρούλια, Καθημερινή, 30.8.09) Whittemore Edward: Ο κώδικας του Σινά (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/09, Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 7.8.09) Winock Michael: Ο σταθμός του βορρά (Ν. Κοκκινάκη, Καθημερινή, 18.8.09)

Ανδριτσάνου Ευαγγελία: Καλές γυναί­ κες. Κακές γυναίκες (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 15.8.09) Βαρβέρης Γιάννης: Ο άνθρωπος μόνος (Κ. Καναβούρης, Διαβάζω, 07-08/09, Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 23.8.09) Βέης Γιώργος: Ν, όπως νοσταλγία (Κ. Παπαγεωρνίου, Ελευθεροτυπία, 17.7.09) Βλαβιανός Χάρης: Διακοπές στην πραγ­ ματικότητα (Α. Αρτινός, Αυγή, 7.7.09, Β.

Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 19.7.09, Α. Σουλονιάννη, Καθημερινή, 28.7.09) Δαράκη Ζέφη: Σε ονομάζω θα πει σε χάνω (Γ. Μπλάνας, Αυγή, 5.7.09) Δημητρίου Σταυρούλα: Η ψυχή στον κα­ θρέφτη (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 31.7.09) Δούναβη Λουκρητία: Φωνές του σώμα­ τος, Αλάτι στις λακκούβες (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 17.7.09) Καραβίτη Ντίνα: Αυτά που επιμένουν (Κ. Παπαγεωρνίου, Αυγή, 2.8.09) Καράγιωρνα Ολυμπία: Χειμώνας στη Λέρο (Κ. Παπαγεωργίου, Αυγή, 2.8.09) Καρατζάς Διόνύσης: Ταξίδια εσωτερι­ κού (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 19.7.09) Καρδάτου Μαρία: Αβλαβής διεύλευση (Κ. Παπανεωργίου, Αυγή, 2.8.09) Καρυωτάκης Κώστας: Νηπενθή (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 8.8.09) Κούρση Μαρία: Τα ψηλά δέντρα της γαλλικής επαρχίας (Γ. Μπαλούρδος, Αυγή, 26.7.09, Σ. Τσούπρου, Καθημε­ ρινή, 11.8.09) Μήτρας Μιχαήλ: Μηχανή αναζήτησης (Μ. Μοίρα, Αυγή, 5.7.09) Μπουκάλας Παντελής: Ρήματα (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 9.8.09) Οικονομίδου Χριστίνα: Matthew και Shirley (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 15.8.09, Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 29.8.09) Πούλιος Λευτέρης: Η κρυφή συλλογή (Γ. Μπαλούρδος, Ελευθεροτυπία, 13.8.09) Στριγγάρη Έλενα: Εν πλω και Ακυβέρ­ νητα (Σ. Αποστολίδης, Ελευθεροτυπία, 28.8.09) Τριανταφυλλίδου Γεωργία: Δικαίωμα προσδοκίας (Κ. Παπαγεωργίου, Αυγή, 2.8.09, Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 15.8.09) Υφαντής Γιάννης: Οι μεταμορφώσεις του μηδενός (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 18.7.09) Ψαρράς Χάρης: Η δόξα της ανεμελιάς (Γ. Λίλλης, Αυγή, 19.7.09) Sebald W. G.: Εκ του φυσικού (Γ. Μπλά­ νας, Αυγή, 30.8.09)

ΔΟΚΙΜΙΑ Γκρης Ηλίας: Περί Ποιήσεως (Γ. Μπλάνας, Αυγή, 9.8.09) Θεοδωρόπουλος Τάκης: Η μελαγχολία της Δευτέρας (Α. Μακρυδημήτρης, Κα­ θημερινή, 19.7.09) Λορεντζάτος Ζήσιμος: Collectanea (X. Μαυρομάτης, Απογευματινή, 19.7.09) Παπανικολόπουλος Ανδρέας: Η τέχνη χωρίς κριτικούς (Κ. Κουνινιώτη, Πελο­ πόννησος, 5.7.09) Σαρίκας Ζήσης: Μακριά απ’ τον κόσμο (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 17.7.09) Ταμπούκι Αντόνιο: Εγκώμιο λογοτε­ χνίας (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 4.7.09) Φολντένυι Λάζλο: Ο Ντοστονιέφσκι διαβάζει Χέγκελ στη Σιβηρία και κλαίει (Σ. Γουνελάς, Καθημερινή, 2.8.09) Ψυχοπαίδης Γιάννης: Νόοτος, μικρά κείμενα για την Τέχνη (Λ. Καζαντζάκη, Αυγή, 30.8.09) Bataille Georges: Η ιστορία του ματιού (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 18.7.09) Bourdieu Pierre: Οι κανόνες της Τέχνης (Σ. Ροζάνης, Αυγή, 23.8.09) Kelly Stuart: Το βιβλίο των χαμένων βι­ βλίων (Τ. θεοδωρόπουλος. Τα Νέα, 25.7.09) Manguel Alberto: Όμηρος Ιλιάδα και Οδύσσεια (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 11.7.09) Todorov Tzvetan: Ο φόβος των βαρβά­ ρων (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 26.7.09, Γ. Σιακαντάρης, Τα Νέα, 1.8.09)

ΙΣΤΟΡΙΑ Βαν Μπουσχότεν Ρίκη - Βερβενιώτη Τασούλα - Βουτυρά Ευτυχία - Δαλκαβούκας Βασίλης - Μπέδα Κωνσταντίνα (επιμ.): Μνήμες και λήθη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου (Π. Βόγλης, Τα Νέα, 29.8.09) Βαρών-Βασάρ Οντέτ: Η ενηλικίωση μιας γενιάς (Θ. Σφήκας, Αυγή, 19.7.09) Ζάννας Αλέκος (επιμ.): Αρχείο Οικογέ­ νειας Νίκου Πλουμπίδη (Β. Καραμανωλάκης, Τα Νέα, 14.8.09) Κασιμάτης Πέτρος: Αγνοούμενοι, άκρως απόρρητο (Τ. Σγουροπούλου,

Βραδυνή, 22.8.09) Κουσίδου Ντούνια - Σταυρόπουλος Σταύρος: Η υπόθεση Νίκου Πλουμπίδη (Β. Καραμανωλάκης, Τα Νέα, 14.8.09) Μάγερ Χέρμαν Φρανκ: Αιματοβαμμένο εντελβάις (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 30.8.09) Παπαχρήστου Δημοσθένης: Νίκος Πλουμπίδης. Γράμματα από τη φυλακή 1953-54 (Β. Καραμανωλάκης, Τα Νέα, 14.8.09) Πέρρα Φωτεινή: Ο λέων εναντίον της ημισελήνου (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 08/09) Σαββίδης Αλέξιος: Η ίδρυση της Μογ­ γολικής Αυτοκρατορίας (Δ. Μουσμού­ της, Ιστορία, 07/09) Σβολόπουλος Κωνσταντίνος: Η από­ φαση για την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία (Σ. Χελιδόνης, Καθημερινή, 23.8.09) Σταματόπουλος Δημήτρης: Το Βυζάντιο μετά το έθνος (Δ. Λιάκος, Το Βήμα, 2.8.09) Συλλογικό: Σοφοκλής Ελευθερίου Βενιζέλος (Σ. Ριζάς, Καθημερινή, 4.7.09) Σφέτας Σπυρίδων: Ελληνοβουλγαρικές αναταράξεις 1880-1908 (Δ. Μουσμού­ της, Ιστορία, 08/09) Φίνλεϋ Γεώργιος: Ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως (Σ. Αποστολίδης, Ελευ­ θεροτυπία, 13.8.09)

κοινότητας (Σ. Μοσκόβου, Το Βήμα, 26.7.09)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ Βάλντμαν Βέρνερ: Βιρτζίνια Γουλφ (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 17.7.09) Κούνδουρος Νίκος: Ονειρεύτηκα πως πέθανα (Δ. Κοσμόπουλος, Real News, 2.8.09) Κριαράς Εμμανουήλ: Μακράς ζωής ανωνίσματα (Σ. Μοσχονάς, Καθημε­ ρινή, 5.7.09, Μ. Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 12.7.09) Μιχαηλίδης Α.: Ο μητροπολίτης Χίου Ιωακείμ Στρουμπής (Ν. Θεοτοκάς, Αυγή, 15.8.09) Μωράϊτης Μάκης: Βασίλης Λογοθετίδης (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/09) Οικονόμου Τάσος: Άπερκατ (Δ. Ρηγόπουλος, Καθημερινή, 18.7.09) Τομπάζης Αλέξανδρος: Η όμορφη κα­ μηλοπάρδαλη (Ν. Βατόπουλος, Καθη­ μερινή, 12.7.09, Σ. Κούκος, Μακεδονία, 26.7.09, Λ. Τσιριμώκου, Τα Νέα, 29.8.09) Φόντα Τζέιν: Η ζωή μου (X. Ποντίδα, Τα Νέα, 11.7.09, Π. Παναγόπουλος, Καθη­ μερινή, 25.7.09) Citron Pierre: Μπάρτοκ (Δ. Μαρουδής, Ελευθεροτυπία, 24.7.09) Ellmann Richard: Όσκαρ Ουάιλντ (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 12.7.09)

Aly Gotz: Το λαϊκό κράτος του Χίτλερ Eribon Didier: Μισέλ Φουκώ (Δ. Παπα(Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 08/09) νικολάου, Τα Νέα, 4.7.09) Breuers Dieter: Εις το όνομα τριών δαιμό­ νων (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 2.8.09, Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 9.8.09) ΜΕΛΕΤΕΣ Γάγγας Σπύρος: Κοινωνία και Ηθική (Κ.

Flaceliere Robert: Ο έρωτας στην αρ­ Καλφόπουλος, Καθημερινή, 5.7.09) χαία Ελλάδα (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/09) Δημητρίου Στέφανος: Ηθική και Πολι­ τική (Γ. Φαράκλας, Αυγή, 5.7.09) Levy Edmond: Σπάρτη (Δ. Μουσμού­ της, Ιστορία, 07/09) Κάτρης Μπάμπης: Οδυσσέως αέναος πλεύσις (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Mann A. J.: Το μέτωπο της Σαλονίκης Επενδυτή, 18.7.09) (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 08/09) Santa Cecillia Carlos Garcia: Ανταπο­ κριτές στον ισπανικό εμφύλιο (Α. Ρήγος, Αυγή, 9.8.09) Schminck-Gustavus Christoph: Μνήμες Κατοχής, Ιταλοί και Γερμανοί στα Γιάν­ νενα και η καταστροφή της εβραϊκής

Κολυβά Μαριάννα: Αρχειομανία (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 08/09) Κουράκη Χρύσα: Αφήγηση και λογοτε­ χνικοί χαρακτήρες. Τα μυθοπλαστικά στο πεζογραφικό έρνο της Ζωρζ Σαρή 1965-1995 (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυ-

δ:κριτικογραφία

πια, 31.7.09) Μαρκόπουλος Γιώργος: Η ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη (Γ. Μπαλούρδος, Αυγή, 2.8.09) Μπομπόλου Λιλίκα: Φεμινισμός εσωτε­ ρικού χώρου (Μ. Στρατηγάκη, Αυγή, 5.7.09) Νταλαούτης Σπύρος: Συρράκο, η γλωσ­ σική μας κληρονομιά (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 11.7.09) Οζκιριμλί Ουμούτ - Σοφός Σπύρος: Το βάσανο της Ιστορίας (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 08/09) Οικονόμου Λεωνίδας: Η κοινωνική πα­ ραγωγή του αστικού χώρου στη μετα­ πολεμική Αθήνα (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/09) Παλιγγίνης Β. X.: Ο κόσμος του πνεύμα­ τος στην Αναγέννηση και τη Μεταρρύθ­ μιση (X. Μεγαλυνός, Ελευθεροτυπία, 21.8.09) Ριζάς Σωτήρης: Η ελληνική πολιτική μετά τον Εμφύλιο (Δ. Μουσμούτης, Ελευθεροτυπία, 17.7.09)

κοινωνίας (Κ. Βλαντώνη, Αυγή, 19.7.09) De Romilly Jacqueline: Ο Θουκιδίδης και ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός (X. Δημακοπούλου, Εστία, 14.8.09)

23.8.09) Χρύσης Αλέξανδρος: Για τη διαλεκτική εξουσίας και επανάστασης (Π. Σωτή­ ρης, Αυγή, 2.8.09)

Kafadar Cemal: Ανάμεσα σε δυο κό­ σμους (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 08/09) Marion Jean-Luc: Το ερωτικό φαινό­ μενο (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυ­ πία, 7.8.09)

Anderson Perry: Οι διαιρέσεις της Κύ­ πρου (Σ. Κακουριώτης, Αυγή, 5.7.09) Bookchin Murray: Η Τρίτη επανάσταση (Δ. Μουσμούτης, Ελευθεροτυπία, 13.8.09) Canfora Luciano: Η Δημοκρατία (Γ. Οι­ κονόμου, Καθημερινή, 7.7.09)

Martin Russell: Guernica (Δ. Μουσμού­ της, Ιστορία, 08/09)

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Piault Mark Henri: Ανθρωπολογία και κι­ νηματογράφος (Β. Ζωγράφου-Πόνσε, Αυγή, 19.7.09)

Οικονομίδης Γιάνκος: Διπλωματικές ιστορίες (Σ. Ευσταθιάδης, Το Βήμα, 5.7.09)

Pomeroy Sarah: Θεές, πόρνες, σύζυγοι και δούλες. Οι γυναίκες στην κλασική αρχαιότητα (Μ. Παπαγιαννίδου, Το Βήμα, 19.7.09)

Παναγιωτακόπουλος Γιώρνος Πυρο­ σβεστικές) αποκαλύψεις (Φ. Παντα­ ζής, Αδέσμευτος Τύπος, 23.8.09) Ροσενκόφ Μαουρίσιο - Ουιδόμπρο Νιάτο Φερνάντες: Τουπαμάρος (Σ. Κα­ κουριώτης, Αυγή, 28.7.09)

Tonnet Henri: Ιστορία της νέας ελληνι­ κής γλώσσας (X. Μεγαλυνός, Ελευθε­ ροτυπία, 31.7.09)

ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ

Ρωπάίτου Ζωή: Από την άμαξα στο ταξί (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 25.7.09) Σιάτρας Γιάννης: Η περιπέτεια της Γυ­ ναίκας μέσα στους αιώνες (Γ. Μουτογιάννης, Θεσσαλία Βόλου, 30.8.09) Σπυρέλη Χρυσούλα: Νίκος Αντωνάτος (I. Κολοβού, Βραδυνή, 11.7.09)

Βελουδής Γιώργος (φιλ. επιμ.): Διονύ­ σιος Σολωμός, ποιήματα και πεζά (Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 14.8.09) Δημητρούλης Δημήτρης (εισ. επιμ. σχολ.): Διονύσιος Σολωμός, έργα ποιή­ ματα και πεζά (Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 14.8.09)

Στάικος Κωνσταντίνος: Εκδοτικά τυπο­ γραφικά σήματα βιβλίων του ελληνικού κόσμου 1494-1821 (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 4.7.09)

Συλλονικό: Το διήγημα στην ελληνική και στις ξένες λογοτεχνίες (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 28.8.09)

Συλλογικό: Δρόμοι κοινοί (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 12.7.09)

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Συλλογικό: History on stage (Ζ. Σαλίμπα, Αυγή, 30.8.09) Χανιώτης Άγγελος: Θεατρικότητα και δημόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσμο (Σ. Ανεζίρη, Καθημερινή, 9.8.09) Aldrich Robert (επιμ.): Ομοφυλοφιλία (Λ. Εξαρχοπούλου, Ελευθεροτυπία, 24.7.09) Cuchet Violaine Sebillotte - Ernoult Nathalie: Προβλήματα του φύλου στην αρχαία Ελλάδα (Φ. Πανταζής, Αδέ­ σμευτος Τύπος, 9.8.09) Cutcliffe Stefen - Mitcham Carl (επιμ.): Θεωρήσεις επιστήμης, τεχνολογίας,

Αρβανιτόπουλος Κωνσταντίνος: Το θε­ σμικό πλαίσιο διαμόρφωσης της εξωτε­ ρικής πολιτικής των ΗΠΑ (Ε. Φακιολάς, Διαβάζω, 07-08/09) Κέννεντι Πωλ: Το κοινοβούλιο του αν­ θρώπου (Ε. Τσερεζόλε, Αυγή, 26.7.09) Κοροβίνης Ευάγγελος: Η νεοελληνική φαυλοκρατία (Ν. Σιώτης, Ελευθεροτυ­ πία, 10.7.09) Μαρκεζίνης Βασίλειος: Σκιές από την Αμερική (Β. Μανκλάρας, Καθημερινή, 15.8.09) Πεπονής Αναστάσης: Για το ζήτημα του Αιγαίου (Β. Μαρκεζίνης, Καθημερινή,

Ρούκουνας Εμμανουήλ: Πάμε στα νερά (X. Μαυρομάτης, Απογευματινή, 26.7.09) Σωφρονάς Χρίστος: Ένας Μακρονησιώ­ της θυμάται τη δεκαετία 1940-1950 (Φ. Οικονομίδης, Ελευθεροτυπία, 17.7.09)

ΠΑΙΔΙΚΑ-ΝΕΑΝΙΚΑ Τατσόπουλος Πέτρος: Ο Σίσυφος στο μπαλκόνι (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 11.7.09) Osborne Mary Pope: Στις στάχτες του Βε­ ζούβιου, Περιπέτεια στην Αρκτική (Μ. Τσε­ λέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 8.8.09)

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ Μαγιακόφσκι Βλαντιμίρ: Ερωτικά γράμ­ ματα στη Λίλια (Ε. Κριτσέφσκαγια, Αυγή, 9.8.09)

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Καστοριάδης Κορνήλιος: Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 18.7.09) Μανγκούσια Ζαπ: Το φλιπεράκι των φι­ λοσόφων (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 26.7.09)

Νταγκονιέ Φρανσουά: Οι μεγάλοι φι­ λόσοφοι και η φιλοσοφία τους (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 18.7.09) Ράσσελ Μπέρτραντ: Τα προβλήματα της Φιλοσοφίας (Μ. Τσεβρένη, Καθη­ μερινή, 2.8.09) Σπινόζα Μπαρούχ: Ηθική (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 21.8.09) Critchley Simon: Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 19.8.09)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Γκέλμπερτ Χάρι: Κίνα, ο δράκος της Ασίας (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 26.7.09) Τερζάκης Φώτης: Κρίση και ιδεολονίες στην αυγή του 21ού αιώνα (Δ. Δαλδάκης, Ελευθεροτυπία, 21.8.09) Φωτόπουλος Τάκης: Η παγκόσμια κρίση, η Ελλάδα και το αντισυστημικό κίνημα (Α. Στεργιόπουλος, Ελευθερο­ τυπία, 21.8.09)

παρεκκλησίου του Αγίου Ευθυμίου (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/09)

men (Κ. Καλονρούλης, Ελευθεροτυπία, 24.7.09)

Aumont Jacques: Κινηματογράφος και σκηνοθεσία (Α. Δημοπούλου, Ελευθε­ ροτυπία, 7.8.09)

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

Tirard Laurent: Master Class (Α. Δημο­ πούλου, Ελευθεροτυπία, 7.8.09)

ΘΡΗΣΚΕΙΑ Ανωνύμου: Εναντίον του Πάπα (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 8.8.09) Γεωρνακόπουλος Απόστολος: Το φιλί των ανγέλων (X. Μαυρομάτης, Απογευ­ ματινή, 26.7.09) Φώυρμπαχ Λούντβιχ: Παραδόσεις νια την ουσία της θρησκείας (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 31.7.09)

Μπάτλερ Τζούντιθ: Ευάλωτη ζωή, Σώ­ ματα με σημασία (Δ. Παπανικολάου, Τα Νέα, 8.8.09) Ουάιλντ Όσκαρ: Η ψυχή του ανθρώπου στον Σοσιαλισμό (Γ. Βαϊλάκης, Ημερή­ σια, 11.7.09) Foucault Michel: Το μάτι της εξουσίας (Δ. Παπανικολάου, Τα Νέα, 4.7.09)

ΤΕΧΝΗ Αράς Ντανιέλ: Ιστορίες ζωγραφικής (X. Κακατσάκη, Ελευθεροτυπία, 3.7.09) Κολοβός Νίκος: Για τον ευρωπαϊκό κι­ νηματογράφο (Α. Δημοπούλου, Ελευ­ θεροτυπία, 7.8.09) Τσιγαρίδας I. Ν.: Οι τοιχογραφίες του

Σμιθ Ζέιντι: Το βιβλίο του άλλου (Σ. Πα­ πασπύρου, Ελευθεροτυπία, 30.8.09) Jaccard Roland: Το λεξικό του απόλυ­ του κυνισμού (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 4.7.09)

ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΔΙΚΑΙΟ

Αντωνίου Δαυίδ: Διαδρομές και στά­ σεις στη νεοελληνική εκπαίδευση 19ος-20ός αι. (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/09)

Beccaria Cesare: Περί εγκλημάτων και ποινών (Μ. Τσεβρένη, Καθημερινή, 12.7.09)

Κωνσταντόπουλος Πάνος: Άτλας Ελλά­ δας για μαθητές (Ν. Βατόπουλος, Κα­ θημερινή, 30.8.09) Κατερέλος Ιωάννης - Παπαδόπουλος Πολυδεύκης: Οι έφηβοι και το Ίντερνετ (Κ. Λυμπέρη, Ελευθεροτυπία, 24.7.09) Κοκκίνου Μαρία (επιμ.): Οικογένεια σε κρίση (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 30.8.09)

Γιαννακοπούλου Λιάνα: Ο Παρθενώνας στην Ποίηση (Α. Βογιατζόνλου, Αυγή, 19.7.09) Ευγενίδης Τζέφρι: Της αγάπης μου ο σπουργίτης πέταξε (Σ. Παπασπύρου, Ελευθεροτυπία, 30.8.09) Μαρκόπουλος Γιώργος - Νικολάκης Κωστής: Ποιήματα που αγαπήσαμε (Γ. Μπαλούρδος, Αυγή, 2.8.09)

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

Atlan Henri: Η τεχνητή μήτρα (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 18.7.09) Geertz Clifford: Διαθέσιμο φως (Γ. Σιακαντάρης, Τα Νέα, 14.8.09)

Τσαλίκογλου Φωτεινή: Ψυχολογία της καθημερινής ζωής (Ν. Κοκκινάκη, Ελευ­ θεροτυπία, 21.8.09) Edmundson Mark: Ο θάνατος του Σίγκμουντ Φρόυντ (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 15.8.09) Freud Sigmund: Το ανοίκειο (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 15.8.09)

Συλλογικό: Οίνος, πολιτισμός και επι­ κοινωνία (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 07/09)

ΜΟΥΣΙΚΗ

ΘΕΑΤΡΟ

Νοταράς Γιώργος: Από τις 78 στροφές στο C.D (Δ. Μανιάτης, Τα Νέα, 1.8.09)

Σαίξπηρ Ουίλλιαμ: Μάκβεθ (Δ. Μαρουδής, Ελευθεροτυπία, 28.8.09) Χιόνης Αρνύρης: Το μήνυμα και άλλες δύο φάρσες (Λ. Πολενάκης, Ελευθερο­ τυπία, 7.8.09) Sartre Jean Paul: Μπαρισνά ή ο γιος της βροντής (Ν. Γ. Κωνσταντινίδης, Ελευ­ θεροτυπία, 21.8.09) 1

KOMDC Kleist Reinhard: Johnny Cash (Η. Κανέλλης, Τα Νέα, 25.7.09) Moore Alan - Gibbons Dave: Watch­

Hyman Mark: Ρυθμίστε το μεταβολισμό σας (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επεν­ δυτή, 1.8.09)

δ:κριτικογραφία

Δ ε λ τ ίο κ ρ ιτικ ο γ ρ α φ ία ς

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2 0 0 9

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αναστασέα Νίκη: Οι μικρές απολαύσεις του κυρίου Ευανγελινού (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 4.9.09, Β. Ζωνράφου-Πόνσε, Αυγή, 6.9.09) Γκολομπίας Γιώργος: Ψάχνοντας το χρυσάφι (Μ. Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 27.9.09) Γκουρογιάννης Βασίλης: Κόκκινο στην Πράσινη Γραμμή (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 5.9.09, Ε. Κοτζιά, Καθημε­ ρινή, 27.9.09) Δημητρακάκη Άντζελα: Μέσα σ’ ένα κο­ ρίτσι σαν κι εσένα (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 19.9.09, Τ. Δημητρούλια, Καθημε­ ρινή, 20.9.09) Ζατέλη Ζυράννα: Το πάθος χιλιάδες φορές (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 12.9.09) Κακουλίδης Γιώργος: Η λέσχη της στιγ­ μής (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 12.9.09) Κακούρη Αθηνά: Ξιφίρ Φαλέρ (Γ. Περαντωνάκης, Διαβάζω, 09/09) Χαλλιφατίδης Θοδωρής: Φίλοι και ερα­ στές (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 12.9.09, Μ. Μοίρα, Αυγή, 20.9.09) Καριζώνη Κατερίνα: Ο μονόφθαλμος (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 27.9.09) Κάσδαγλης Χριστόφορος: Σπλιτ (Π. Χατζημωυσιάδης, Αυγή, 6.9.09) Κορτώ Αύνουστος: Ο αφανισμός του Νίκου (Λ. Εξαρχοπούλου, Ελευθεροτυ­ πία, 18.9.09) Κουλοτούρος Γιάννης: Αλλοτινές μου εποχές (I. Κολοβού, Βραδυνή, 26.9.09) Κουμιώτου Αδαμαντίνη: Σαν τη βροχή στο χώμα (Ε. Γκίκα, Έθνος, 20.9.09) Κωνσταντίνου Βασίλης: Οι πρωινοί πε­ ρίπατοι των Βασιλείων Βουλγαροκτόνων (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 19.9.09) Κώτσιας Τηλέμαχος: Στην απέναντι όχθη (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 5.9.09, Γ. Παπα­

σωτηρίου, Βραδυνή, 19.9.09, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 27.9.09) Λαμπροπούλου Εύη: Όλα τα μήλα (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 12.9.09, Τ. Δημη­ τρούλια, Καθημερινή, 20.9.09) Μήτσου Ανδρέας: Η ελεημοσύνη των γυναικών (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννη­ σος, 13.9.09, Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 26.9.09) Νικολής Αντώνης: Το σκοτεινό νησί (Μ. Πανώριος, Καθημερινή, 22.9.09) Ξυλούρη Μαρία: Rewind (X. Ποντίδα, Τα Νέα, 19.9.09) Οικονόμου Δημήτρης: Η πόλη του ανα­ στέλλοντας ηλίου (Ν. Κουνενής, Αυγή, 20.9.09) Παπαγιάννης Γιάννης: Η ασθένεια της πεταλούδας (Ε. Γκίκα, Έθνος, 6.9.09) Παπαμόσχος Ηλίας: Λειψή αριθμητική (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 6.9.09, Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθερο­ τυπία, 18.9.09, Γ. Περαντωνάκης, Δια­ βάζω, 09/09) Πλέτσας Αθανάσιος: Η κοινωνία του ασανσέρ και τα παιδιά της Μάρθας (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 27.9.09) Πολλάτος Ιερώνυμος: Ο σκοτεινός κύ­ ριος του Βέρτεκοπ (Μ. Θεοδοσοπού­ λου, Ελευθεροτυπία, 11.9.09) Ρικάκη Λουκία: Παραμύθια της αγάπης και της ελπίδας (Φ. Θαλασσινός, Ελευ­ θεροτυπία, 4.9.09) Συλλογικό: Ελληνικά εγκλήματα 3 (Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 09/09) Σωτάκης Δημήτρης: Το θαύμα της ανα­ πνοής (Α. Ζήρας, Αυγή, 6.9.09, Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 19.9.09) Ταχτσής Κώστας: Το τρίτο στεφάνι (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 6.9.09, X. Μεγαλυνός, Ελευθεροτυπία, 11.9.09) Τζιρίτα Μαρία: Μάτια μου (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 6.9.09) Τσαμαδού Ελένη: Της ζωής και της αγά­ πης (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 20.9.09) Χαριτόπουλος Διονύσης: Ο άνεμος κουβάρι (Β. Πιτούλη, Βραδυνή, 12.9.09) Χωμενίδης Χρήστος: Λόνια - φτερά (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 25.9.09, Β. Ζωγράφου-Πόνσε, Αυγή,

27.9.09, 09/09)

Γ. Περαντωνάκης, Διαβάζω,

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αττιά Μορίς: Η κόκκινη Μασσαλία (Γ. Κουρμούλης, Αυγή, 22.9.09) Βάιν Μπάρμπαρα: Ο Μινώταυρος (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 12.9.09) Γκρίφιθς Νίαλ: Ανθρώπινα συντρίμμια (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 13.9.09) Γουλφ Τομπάιας: Ο κλέφτης του στρα­ τοπέδου (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 19.9.09, Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 279.09) Κιουρέισι Χανίφ: Κάτι έχω να σας πω (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 19.9.09) Λάρσον Στιγκ: Το κορίτσι με το τατουάζ (Α. Μπακοδήμου, Αυγή, 20.9.09) Μα Γιαν: Πεκίνο σε κώμα (Π. Χατζημωυσιάδης, Αυγή, 13.9.09) Μακ Γιούαν Ίαν: Ξένοιαστη Βενετία (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 25.9.09) Μάνκελ Χένινγκ: Firewall, Ένα βήμα πίσω (Α. Μπακοδήμου, Αυγή, 20.9.09) Μόουνς Νικόλ: Χαμένη στη μετάφραση (Κ. Ματσούκας, Ελευθεροτυπία, 18.9.09) Μουρακάμι Χαρούκι: Σπούτνικ αγαπη­ μένη (Γ. Βέης, Καθημερινή, 8.9.09) Μπάγιατς Μπράντισλαβ: Ο Μένας Αλέ­ ξανδρος στη γη των Κελτών (Γ. Ασ­ δραχάς, Εξπρές, 27.9.09) Μπασί Σαλίμ: Σκοτώστε τους όλους (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 27.9.09) Ντίλαρντ Άνι: Οι Maytrees (Ε. Γκίκα, Έθνος, 27.9.09) Πις Ντέιβιντ: Τόκιο έτος μηδέν (Γ. Βέης, Διαβάζω, 09/09) Σοάρες Ζο: Δολοφονίες στη Βραζιλιάνικη Ακαδημία Γραμμάτων (Φ. Φιλίπ­ που, Το Βήμα, 20.9.09) Σουίφτ Γκράχαμ: Αύριο (Λ. Καλοσπύρος, Διαβάζω, 09/09) Στάιν Γερτρούδη: Τρυφερά κουμπιά (Α. Κατσαδήμα, Διαβάζω, 09/09) Ταραντίνο Κουέντιν: Inglourious basterds (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 13.9.09)

ριάδης, Τα Νέα, 26.9.09)

Τσβάιχ Στέφαν: Σκακιστική νουβέλα (X. Ιπυροπούλου, Ελευθεροτυπία, 25.9.09) Φλιν Τζίλιαν: Σκοτεινός τόπος (Β. Πεσμαζόγλου, Τα Νέα, 12.9.09, Ε. Γκίκα, Έθνος, 13.9.09, Κ. Ματσούκας, Ελευθε­ ροτυπία, 25.9.09) Φλιν Τζίλιαν: Αιχμηρά αντικείμενα (Ε. Γκίκα, Έθνος, 13.9.09) Φορεστιέ Φρανσουά: Τζον Φ. Κένεντι και Μέριλιν (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 19.9.09) Adiga Aravind: Ο λευκός τίγρης (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 5.9.09) Bello Antoine: Οι παραχαράκτες (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 11.9.09) Bowles Paul: Ψηλά πάνω από τον κόσμο (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 27.9.09) Carrere Emmanuel: Ένα ρώσικο μυθι­ στόρημα (Σ. Νικολα'ίδου, Τα Νέα, 12.9.09) Chatwin Bruce: Τι γυρεύω εδώ (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 5.9.09) Connelly Karen: Το κλουβί της σαύρας (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 5.9.09, Λ. Παν­ ταλέων, Ελευθεροτυπία, 18.9.09) Fowles John: Ένα καπρίτσιο (Θ. Γρηγο-

Holland Travis: Ο αρχειοφύλακας του Ιωσήφ Στάλιν (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 19.9.09) Kadare Ismail: Ιστορίες τρέλας (Β. Πεσμαζόγλου, Τα Νέα, 5.9.09) King Stephen: Εφιάλτες και ονειρότοποι, Όλα είναι δυνατά (Μ. Πανώριος, Ελευθεροτυπία, 4.9.09) Le Clezio Jean Marie Gustave: Ο γυρευτής του χρυσού (Σ. Σκαλίδη, Βρα­ δυνή, 26.9.09) McCall Smith Alexander: Έρωτας, σο­ κολάτα, φόνος (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 27.9.09) McGregor Jon: Τόσοι και τόσοι τρόποι για να γίνει μια αρχή (Κ. Ανέστη, Lifo Athina, 10.9.09) Morrison Toni: Έλεος (A. Μπιρμπίλη, Athens Voice, 10.9.09)

Simenon Georges: Ο ανθρωπάκος από το Αρχαγγέλσκ (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 19.9.09) Slouka Mark: Ο ορατός κόσμος (Σ. Νικολαίδου, Τα Νέα, 26.9.09) Smith Tom: Παιδί 44 (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 12.9.09) Todorov Tzvetan: Ο φόβος των βαρβά­ ρων (Β. Πατσογιάννης, Καθημερινή, 27.9.09) Wallace Melanie: Χειμώνας (Σ. Νικολαΐδου, Τα Νέα, 5.9.09) Westlake Donald: Αντιός Σεχραζάντ (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 5.9.09)

Palahniuk Chuck: Πνιγμός (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 5.9.09) Poe Edgar Allan: Διηνήματα (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 5.9.09)

ΠΟΙΗΣΗ

Poe Edgar Allan: Ο χρυσός σκαραβαίος (Τ. Γουδέλης, Αυγή, 13.9.09)

Αρνυροπούλου Γιώτα: Νερά απαρηγό­ ρητα, Τοιχογραφία της άνοιξης (Α. Δα­ νιήλ, Καθημερινή, 29.9.09)

βιβλία τ (ΐ

Roth Joseph: Το εμβατήριο Ραντέτσκυ (Σ. Νικολα'ίδου, Τα Νέα, 19.9.09) Roth Philip: Φεύγει το φάντασμα (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 26.9.09) Schulze Ingo: Το κινητό (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 26.9.09)

Ο

ε κ δ ό σ ε ι ς

Κ I ( χ) β | > I C1 V C ■

Ο αντιπρόσωπος του Δ ια β ά ζω στην Κύπρο Πωλήσεις τευχών και συνδρομές για το Διαβάζω κα Θέκλα ΚΓττου Ομηρου 3κ Λευκωσία 1097, Κύπρος · τηλ.: 22 672801

δ:κριτικογραφία

Βαλερύ Πωλ: Θαλασσινό κοιμητήριο (Β. Ζηλάκος, Ελευθεροτυπία, 18.9.09) Βαρβέρης Γιάννης: Ο άνθρωπος μόνος (Σ. Παπαδάκη, Real News, 20.9.09) Βλαβιανός Χάρης: Διακοπές στην πραγματικότητα (Μ. Τοπάλη, Διαβάζω, 09/09) Γώτης Γιώργος: Χρονογραφία (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 18.9.09) Καρυωτάκης Κώστας, Πολυδούρη Μα­ ρία: Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης (Ε. Χουζούρη, Ελευθεροτυπία, 11.9.09) Κουράκης Τάσος: Ιερωτικόν (Ρ. Αλαβέρα, Αυγή, 13.9.09) Λουκίδου Ευτυχία-Αλεξάνδρα: Όρο­ φος μείον ένα (Ζ. Σαμαρά, Ελευθερο­ τυπία, 4.9.09) Μπουκάλας Παντελής: Ρήματα (Γ. Παπακώστας, Καθημερινή, 6.9.09) Πεσσόα Φερνάντο: Αντίνοος (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 4.9.09) Πολενάκης Σταμάτης: Νοτρ Νταμ (Κ. Ρούβαλης, Αυγή, 20.9.09) Συλλογικό: Η θηριώδης Μούσα (Ε. Χου­ ζούρη, Ελευθεροτυπία, 11.9.09) Τζούλις Λουάν: Πού να ζητήσω συγ­ γνώμη (Π. Κρημνιώτη, Αυγή, 22.9.09, Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 26.9.09)

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΜΕΛΕΤΕΣ

Βούρβαχης Ελευθέριος: Η ναυμαχία των Αργινουσών (Δ. Μουσμούτης, Ιστο­ ρία, 09/09)

Γουέλς Κόλιν: Σαλπάροντας από το Βυ­ ζάντιο (Κ. Καλογρούλης, Ελευθεροτυ­ πία, 4.9.09)

Δάνκας Αλέξανδρος, Λεοντιάδης Γιώρ­ γος: Το κομματικό αρχείο. Διαδρομές εμπλοκές (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 09/09) Διάλφα Άντα: Η Ρωσία απέναντι στα Βαλκάνια (Ε. Κριτσέφσκαγια, Αυγή, 13.9.09, Β. Καραμανωλάκης, Τα Νέα, 26.9.09) Κρεμμυδάς Βασίλης: Διπλό ταξίδι (Σ. Πετμεζάς, Τα Νέα, 12.9.09) Μαλκίδης Θεοφάνης: Θρακικός ελλη­ νισμός (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύ­ πος, 20.9.09) Ορταϊλί Ιλμπέρ: Ανακαλύπτοντας ξανά τους Οθωμανούς (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 09/09)

Δημητρίου Στέφανος: Ηθική και Πολι­ τική (Γ. Φαράκλας, Αυγή, 5.7.09)

Συλλογικό: Επί ανάσσης Βικτωρίας (Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 09/09) Malaparte Curzio: Οι πηγές του Βόλνα (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 09/09) Rogerson Sidney: Στα χαρακώματα του Α' παγκοσμίου πολέμου (Φ. Οικονομίδης, Ελευθεροτυπία, 4.9.09)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΔΟΚΙΜΙΑ Λορεντζάτος Ζήσιμος: Collectanea (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 11.9.09) Μαβίλης Λορέντσος: Τα κριτικά κείμενα (Γ. Μπαλούρδος, Αυγή, 13.9.09) Μπαδογιαννάκις Γιάννης: Ο κόσμος του χρόνου (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 20.9.09) Μπέρτον Ρόμπερτ: Η ανατομία της με­ λαγχολίας (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 12.9.09) Παμπούκης Γιώργος: Ημιμάθειας εγκώ­ μιο (Κ. Μπέης, Ελευθεροτυπία, 25.9.09) Laurence D. Η.: Πορνογραφία και αι­ σχρότητα (Β. Ζηλάκος, Ελευθεροτυπία, 4.9.09)

Δέλτα Πηνελόπη: Ίων Δραγούμης (Ε. Κοτζιά , Καθημερινή, 6.9.09) Κριαράς Εμμανουήλ: Μακράς ζωής αγωνίσματα (X. Χαραλαμπάκης, Το Βήμα, 27.9.09) Λαπαθιώτης Ναπολέων: Η ζωή μου (Ο. Σελλά, Καθημερινή, 12.9.09) Λαυράγκας Διονύσιος: Τ’ απομνημο­ νεύματά μου (Δ. Μουσμούτης, Ελευθε­ ροτυπία, 25.9.09) Castro Fidel: Η Ιστορία θα με δικαιώσει (Μ. Τσεβρένη, Καθημερινή, 20.9.09) Jelinek Elfride: Εκ βαθέων (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 12.9.09)

Ιωαννίδου Αλεξάνδρα: Υπόθεση Γκράνιν (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 18.9.09) Κούζας Γεώργιος: Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 09/09) Κωτσίου Κατερίνα (σχολ. - επιμ.): Γιάν­ νης Σκαρίμπας: Περίπολος Ζ’, Σταμπουλού Συμεών: Ο ίσκιος της γραφής, μελέτες και σημειώματα νια τον Γιάννη Σκαρίμπα (Ν. Γριπονησιώτης, Καθημε­ ρινή, 22.9.09) Λε Γκοφ Ζακ - Τρουόνγκ Νικολά: Μια ιστορία του σώματος στο Μεσαίωνα (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 09/09) Μουζάκης Στέλιος: Μύλοι και διαμόρ­ φωση φεουδαρχικού δικαίου στη δυ­ τική, βυζαντινή και οθωμανική οικονομία και κοινωνία (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 09/09) Ξανθάκης Άλκης: Ιστορία της ελληνι­ κής φωτογραφίας 1839-1970 (Κ. Ντελόπουλος, Καθημερινή, 1.9.09) Παλιγγίνης Β. X.: Ο κόσμος του πνεύ­ ματος στην Αναγέννηση και τη Μεταρ­ ρύθμιση (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 09/09) Χαλάτσης Γιάννης: Διαδρομές του πα­ ρελθόντος στη Ναυπακτία και τη Λω­ ρίδα (I. Κολοβού, Βραδυνή, 5.9.09) Bologne Jean Claude: Η ιστορία της ερωτικής κατάχτησης (Ε. Καρκίτη, Αγ­ γελιοφόρος, 13.9.09) Buck-Morss Susan: Η διαλεκτική του βλέπειν. Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν και το Σχέδιο Εργασίας περί Στοών (Α. Καλογνωμής, Καθημερινή, 29.9.09) Goody Jack: Η υφαρπαγή της Ιστορίας (Σ. Δορδανάς, Αυγή, 29.9.09) Menghi Martin: Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 12.9.09) Norwich John Julius: Βενετία (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 25.9.09)

Riboli Diana: Tunsuriban (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 25.9.09)

Shipton Jonathan: Πότε θα παίξουμε μαζί, μπαμπά; (Μ. Τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 5.9.09)

Sahlins M. - Bird David N. - Woodburn J. - Lee R κ.ά: Κοινωνίες μοιράσματος (Φ. Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 19.9.09)

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

•ΗΛΟΛΟΠΑ

Baer Ulrich: Η σοφία του Ρίλκε (Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 20.9.09, Α. Βιστωνίτης. Το Βήμα, 27.9.09)

Μαρωνίτης Δ. Ν.: Ομήρου Ιλιάς (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 27.9.09)

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Κωστόπουλος Τάσος: Το «Μακεδονικό» της Θράκης (Κ. Τσιτσελίκης, Αυγή, 27.9.09) Τερζάκης Φώτης: Κρίση και ιδεολογίες στην αυγή του 21ουαιώνα (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 26.9.09) Χριστόπουλος Δημήτρης (επιμ.): Το ανομολόγητο ζήτημα των μειονοτήτων στην ελληνική έννομη τάξη (Κ. Τσιτσελίκης, Αυγή, 27.9.09) Χρυσανθόπουλος Μιχαήλ: Φάκελος Μακεδονία (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 27.9.09) Kizilyurek Niyazi: Οι Τουρκοκύπριοι, η Τουρκία και το Κυπριακό (Κ. Ζάνου, Τα Νέα, 19.9.09)

Δάλλας Γιάννης: Πλάτωνος, Τα αποδι­ δόμενα επιγράμματα (Δ. Λαμπρέλλης, Ελευθεροτυπία, 4.9.09) Critchley Simon: Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων (Δ. Καλοσπύρος, Διαβάζω, Osho: Τάντρα (Α. Μπομπούλα, Βραδυνή, 19.9.09) Taylor Charles: Πηγές του έρωτα (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 13.9.09)

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Παπαρήνα-Κωσταβάρα Καίτη: Βιασμός (Ν. Βαίου, Αυγή, 20.9.09)

Woodruff Paul: Πρώτη Δημοκρατία (Γ. Σιακαντάρης, Τα Νέα, 5.9.09)

ΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Whitehead Alfred North: Δημιουργική θρησκεία (Δ. Μαρουδής, Ελευθεροτυ­ πία, 25.9.09)

Σπανούδη Σοφία: Γράμματα από την Πόλη (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 13.9.09) Belli Mihri: Καπετάν Κεμάλ (Μ. Πυλιά, Αυγή, 6.9.09) Kapusinski Ryszard: Έβενος, Ο πόλε­ μος του ποδοσφαίρου, Ταξίδια με τον Ηρόδοτο (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 5.9.09)

ΠΑΙΔΙΚΑ

ΝΕΑΝΙΚΟ

Χριστοδούλου Πόνος: Τροχονόμος στα κατσάβραχα (I. Διαμαντή, Καθημερινή, 25.9.09)

ΦΥΧΟΛΟΠΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ Σιδέρης Νίκος: Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόνο. Γονείς θέλουν (Κ. Μπούρας Ελευθεροτυπία, 4.9.09)

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ Συλλογικό: Περί βιβλιοθηκών (Γ. Βα'ίλάκης, Ημερήσια, 26.9.09) Συλλογικό: Πειραιάς (Ε. Κοτζιά, Καθη­ μερινή, 20.9.09)

ΔΙΚΑΙΟ Beccaria Cesare: Περί εγκλημάτων και ποινών (Γ. Σιακαντάρης, Τα Νέα, 26.9.09)

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ Λαπαθιώτης Ναπολέων: ...Του έρωτα πάλι το στενό - Ημερολόγιο 2009, σε επιμέλεια X. Ντουνιά (Θ. Φωσκαρίνης, Ελευθεροτυπία, 11.9.09)

ΓΛΩΣΣΑ - ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ Μανδαλά Μαρία: Συνώνυμα - αντίθετα (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 18.9.09) Συλλογικό: Μικρό ερμηνευτικό λεξικό (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 18.9.09) Burling Robbins: Ο πίθηκος που μιλάει (Σ. Δημητρίου, Αυγή, 20.9.09)

ΘΕΑΤΡΟ Κιτσοπούλου Λένα: Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α. (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 20.9.09) Κοροβίνης Θωμάς: Ο Καραγκιόζης λαϊ­ κός τραγουδιστής (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 26.9.09) Μουσμούτης Διονύσης: Επιστολές του Διονύση Ρώμα στον Κωστή Μηαστιά και στον Αλέξη Μινωτή (Μ. Δημάκη, Δια­ βάζω, 09/09)

ΤΑΞΙΔΙ KOMDC Τριβιζάς Ευγένιος: Οι δραπέτες της σκακιέρας (X. Ποντίδα, Τα Νέα, 26.9.09)

Μοράν Πολ: Ταξίδια (Γ. Βέης, Καθημε­ ρινή, 20.9.09) ■

δ:ευπώλητα ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΚΟΥΛΕΛΗ, ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΛΑΣΟΓΛΟΥ

ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ-ΣΕΠΤΕΜ ΒΡΙΟΣ 2009

Ελληνική λογοτεχνία Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5

6 7

8 9 10

Όλα σου τα' μαθα μα ξέχασα μια λέξη Έρωτας σαν βροχή Το σταυροδρόμι των ψυχών Αν ήταν όλα αλλιώς Οι οδοιπόροι της καρδιάς Αξενος πόντος Το πάθος χιλιάδες φορές Οι αλήθειες των άλλων Χορός μεταμφιεσμένων Λόγια φτερά

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Δημήτρης Μπουραντάς Λένα Μαντά Χρυσηΐδα Δημουλίδου Αλκυόνη Παηαδάκη Εύα Ομηρόλη

Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός

Μαρίνα Αλεξάνδρου Ζυράννα Ζατέλη Νίκος ©έμελης Μάρω Βαμβουνάκη Χρήστος Χωμενίδης

Η 3 4 5

• 7

8 9 10

Όλα σου τα' μαθα μα ξέχασα μια λέξη Έρωτας σαν βροχή Το σταυροδρόμι των ψυχών Αν ήταν όλα αλλιώς Οι οδοιπόροι της καρδιάς Αξενος πόντος Το πάθος χιλιάδες φορές Λύτρωση Οι αλήθειες των άλλων Χορός μεταμφιεσμένων

Δημήτρης Μπουραντάς Λένα Μαντά Χρυσηίδα Δημουλίδου Αλκυόνη Παηαδάκη Εύα Ομηρόλη Γιάννης και Μαρίνα Αλεξάνδρου Ζυράννα Ζατέλη Γιώργος Πολυράκης Νίκος Θέμελης Μάρω Βαμβουνάκη

Ελληνική λογοτεχνία 1

Όλα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη 8 1 9 Το πάθος χιλιάδες φορές 3 Έρωτας σαν βροχή n u Η δεξιά τσέπη του ράσου 5 Αν ήταν όλα αλλιώς Λόγια φτερά 7 Το σταυροδρόμι των ψυχών 8 Οι οδοιπόροι της καρδιάς 9 Οι αλήθειες των άλλων 10 Φίλοι και εραστές

m

Λιβάνης Καστανιώτης Κέδρος Ψυχογιός Πατάκης

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

Ελληνική λογοτεχνία 1

Λιβάνης

Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός Καλέντης Λιβάνης

W SB H M

Λιβάνης Καστανιώτης Ψυχογιός Κέδρος Ψυχογιός

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία Δημήτρης Μπουραντάς Ζυράννα Ζατέλη Λένα Μαντά Γιάννης Μακριδάκης Αλκυόνη Παηαδάκη Χρήστος Χωμενίδης Χρυσηίδα Δημουλίδου Εύα Ομηρόλη Νίκος Θέμελης Θοδωρής Καλλιφατίδης

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ι. Στην Ελληνική Πεζογραφία, στο γενικό πίνακα, μετά τους ίο πρώτους ακολου­ θούν οι κάτωθι τίτλοι: Λύτρωση, Γιώργος Πολυράκης, (Ψυχο­ γιός) - Ο βιολονίστας, Κώστας Καρακάσης, (Ψυχογιός) - Το κόκκινο σημάδι,

Πατάκης 1 ■Καστανιώτης Ψυχογιός Καλέντης 1 Πατάκης 9Η 9Η Ι Ψυχογιός Λιβάνης Κέδρος Γαβριηλίδης

Σοφία Βόικου, (Ψυχογιός) - Η δεξιά τσέπη του ράσου, Γιάννης Μακριδάκης, (Εστία) - Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω, Λένα Διβάνη, (Καστανιώτης) - Φίλοι και εραστές, Θοδωρής Καλλιφατίδης, (Γαβριηλίδης - Το φάντασμα τηςαξόδευτης αγάπης, Μάρω Βαμβουνάκη,

ΙΟ ΥΛ ΙΟ Σ-ΑΥΓΟ ΥΣΤΟ Σ-ΣΕ Π Τ ΕΜ Β ΡΙΟ Σ 2009

Ξένη λογοτεχνία

Γενικός πίνακας

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

1 Χαραυγή 2 Ο νικητής είναι μόνος 3 Το νησί 4 Το κορίτσι με το τατουάζ 5 Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά 6 Νέα Σελήνη 7 Μπι όπως μπίρα 8 Φωνές το καλοκαίρι 9 Έκλειψη 10 Ό ταν έκλαψε ο Νίτσε

=ένη λογοτεχνία

Πλατύπους Λιβάνης Διόπτρα m i : ψυχογιός Ψυχογιός | Πλατύπους ■"'· Αίολος ΟΐεαΥΤδά Πλατύπους ■

Αγρα

ΒΜΗΗΗ

Αλυσιόες βιβλιοπωλείων

1

Χαραυγή Ο νικητής είναι μόνος 3 Το νησί 4 Το κορίτσι με το τατουάζ 5 Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά 6 | Νέα Σελήνη 7 Μπι όπως μπίρα Φωνές το καλοκαίρι 9 Έκλειψη 10 Ό τα ν έκλαψε ο Νίτσε

1S9

8|

Stephanie Meyer Paulo Coelho Victoria Hislop Stieg Larsson Stieg Larsson Stephanie Meyer Tom Robins Rosamunde Pilcher Stephanie Meyer Irvin Yalom

=ένη λογοτεχνία 1

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Stephanie Meyer Paulo Coelho Victoria Hislop Stieg Larsson Stieg Larsson Stephanie Meyer Tom Robins Rosamunde Pilcher Stephanie Meyer Irvin Yalom

Πλατύπους .-Α#<Νός' | .- .· \· .-", | Διόπτρα Ψυχογιός Ψυχογιός Αίολος ' ιΙΜ β Μ & Ι v C ' Πλατύπους Αγρα

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

Χαραυγή 2 Το κορίτσι με το τατουάζ 3 Φωνές το καλοκαίρι 4 * Το νησί 5 Τα φ τερά της πεταλούδας 6 Σαν παραμύθι 7 Ο νικητής ε ίναι μόνος 8 Η Παναγιά της θάλασσας 9 Μπι όπως μπίρα ΙΟ Έκλειψη

Stephanie Meyer Stieg Larsson Rosamunde Pilcher Victoria Hislop Andrea Camilleri Kate Morton Paulo Coelho lldefonso Falcones Tom Robins Stephanie Meyer

(Ψυχογιός) - Ένοχα μυστικά, Ντάρα Γιαννακοπούλου, (Καστανιώτης) - Ο τρελός δρόμος του έρωτα, Παυλίνα Νάσιουτζικ, (Λιβάνης) - Όλα πάνε ρολόι (ή σχεδόν), Στυλιάνα Γκαλινίκη, (Μελάνι) Για την αγάπη των άλλων, Ιουστίνη Φραγκούλη, (Ψυχογιός) - Το σπίτι δίπλα

Πλατύπους Ψυχογιός Ωκεανίδα

ΗΚΜΜ1ΜΗΗΗΗ Πατάκης Ω κεανίδα Λιβάνης Πατάκης Αίολος

στο ποτάμι, Λένα Μαντά, (Ψυχογιός) Έστω μια φορά, Πασχαλία Τραυλού, (Ψυχογιός) - Περπάτα με τον άγγελό σου, Μαίρη Κόντζογλου, (Λιβάνης) - Τη μέρα που σε γνώρισα, Λένα Μαντά, (Λιβάνης).

2. Η λίστα των βιβλιοπωλείων από τα οποία

δ:ευπώλητα ΙΟ ΥΛ ΙΟ Σ-ΑΥΓΟ ΥΣΤΟ Σ-ΣΕΠ ΤΕΜ Β ΡΙΟ Σ 2009

Ποίηση

Γενικός πίνακας

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3

6

Ερωτικά ποιήματα Μονόγραμμα Αμοργός Η σονάτα του σεληνόφωτος Τα ποιήματα της τρελής Διακοπές στην πραγματικότητα

7

Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου

8

Ποιήματα

9

Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης

10

Ο άνθρωπος μόνος

4 5

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Pablo Neruda Οδυσσέας Ελύτης Νίκος Γκάτσος Γιάννης Ρίτσος Μαρία Κατσοπούλου Χάρης Βλαβιανός Φ ερνάντο Πεσσόα Κ.Π. Καβάφης Κική Δημουλα Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη Γιάννης Βαρβέρης

Πατάκης

Ποίηση 1

4 5

Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θίασου

mu 7

Η σονάτα του σεληνόφωτος Ανθολογία Γιάννη Ρίτσου Ρήματα

9

Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης

10

Σονέτα

—

Pablo Neruda Οδυσσέας Ελύτης Μαρία Κατσοπούλου Νίκος Γκάτσος Φ ερνάντο Πεσσόα Κ.Π.Καβάφης Χρύσα Προκοπάκη Παντελής Μηουκάλας Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη W illiam Shakespeare

Ποίηση

Μεταίχμιο Κέδρος

|

Η

Πατάκης Ίκαρος Γαβριηλίδης Πατάκης Μεταίχμιο ί,κ έ δ ρ ^ ς . Κέδρος

Ι Η Μ ···· Μ εταίχμιο Ανεμοδείκτης ■ ■ ■

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

1 Ερωτικά ποιήματα ,£ jj Μονόγραμμα 3 Αμοργός Διακοπές στην πραγματικότητα 5 Ο άνθρωπος μόνος 6 $ Ποιήματα 7 Σπορά στον άνεμο 8 Η σονάτα του σεληνόφωτος

1

9

Μ εταίχμιο

^ΗΗ^^ΗΒΗΒΒ

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

Ερωτικά ποιήματα Μονόγραμμα Τα ποιήματα της τρελής Αμοργος

2 3

Πατάκης Κέδρος Γαβριηλίδης Πατάκης

Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης

Αβτ- Του κανενός ο χρόνος

3.

Pablo Neruda Οδυσσέας Ελύτης Νίκος Γκάτσος Χάρης Βλαβιανός Γιάννης Βαρβέρης Κική Δημουλά Νανά Κουντούρη Γιάννης Ρίτσος Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη Γιώργος Καραχάλιος

αντλούνται τα στοιχεία είναι ανοιχτή». Τα στοιχεία για τα «Ευπωλητα ΙούλιοςΑύγουστος-Σεπτέμβριος 2009» προέρ­ χονται από 22 βιβλιοπωλεία που έδωσαν ακριβή αριθμό πωληθέντων αντιτύπων.

Πατάκης Iflq tfP C Πατάκης

9

·!

Κέδρος

ΗΗΗΜ^9ΗΗΗΒΙ Οιωνός Κέδρος

Μ εταίχμιο

4- Δημοσιεύονται σε κάθε κατηγορία τα ίο πρώτα σε πωλήσεις.

5- Συνολικά δόθηκαν από τα βιβλιοπωλεία 57 τίτλοι για την ελληνική πεζογραφία, 64 για την ξένη, 67 για την ποίηση, 83 για

ΙΟ ΥΛ ΙΟ Σ-ΑΥΓΟ ΥΣΊ Ό Σ-ΣΕΠ ΤΕΜ Β ΡΙΟ Σ 2009

Δοκίμια

Γενικός πίνακας

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

1

Τα παιδιά δε θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν Ε, Πρόεδρε 3 Στον κήπο του Επίκουρου Η τελευταία διάλεξη Ίμια, τα απόρρητα τηλεγραφήματα 5 των Αμερικανών 6 Το μυστικό Μιλώντας στο γιο μου για την ηθική 7 και την ε λευθερία 8 Ο δρόμος της α υτοεξάρτησης 9 Ατλας Ελλάδας για μαθητές 10 Το βιβλίο των νεκρών φ ιλοσόφων

2

4

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Νίκος Σιδέρης Μίμης Ανδρουλάκης Irvin Yalom Randy Pausch Έ λλις - Ιγνατίου

Λιβάνης

Rhonda Byrne

Λιβάνπς ·

Fernando Savater

Πατάκης

Jorge Bukay Πάνος Κωνσταντόπουλος Simon Critchley

Opera Γράμμα Πατάκης

Δοκίμια

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

1

Ε, Πρόεδρε Τα παιδιά δε θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν 3 Στον κήπο του Επίκουρου Η τελευτα ία διάλεξη Ίμια: Τα απόρρητα τηλεγραφήματα 5 των Αμερικανών 6 Το μυστικό 7 Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης 8 Ατλας Ελλάδας για μαθητές Μιλώντας στο γ ιο μου για την ηθική 9 και την ελευθερία 10 Τα ψιλά γράμματα της Ιστορίας

2 11·

Μίμης Ανδρουλάκης Νίκος Σιδέρης Irvin Yalom Randy Pausch

1 3

4 5 6 7 8 9 10

Καστανιώτης Μεταίχμιο Αγρα

Έ λλις - Ιγνατίου

Λιβάνης

Rhonda Byrne Jorge Bukay Πάνος Κωνσταντόπουλος

Λιβάνης Opera Γράμμα

Fernando Savater

Πατάκης

Θεόδωρος Παναγόπουλος

Ενάλιος

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

Δοκίμια 2

Μεταίχμιο -Κάαταντώτη^ν \> Αγρα Πατάκης

Μιλώντας στο γιο μου για την ηθική και την ελευθερία Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων Η τελευταία διάλεξη Το μυστικό Τα παιδιά δε θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν Στον κήπο του Επίκουρου Η ενηλικίωση μιας γενιά ς Η απόφαση για την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία Μικρή ιστορία του κόσμου Ο Αριστοτέλης στο Μον-Σαιν-Μισέλ

Φ ερνάντο Σαβατέρ

Πατάκης

Simon Critchley Randy Pausch Rhonda Byrne Νίκος Σιδέρης Irvin Yalom Odette Varon

Πατάκης Πατάκης Λιβάνης Μ εταίχμιο Αγρα Εστία

Κωνσταντίνος Σβολόπουλος Ίκαρος Ernst Gombrich Sylvain Gouguenheim

τα δοκίμια, 74 Υ·α την παιδική ί εφηβική λογοτεχνία και 82 για τα διάφορα..

6. Στην κατηγορία Δοκίμια περιλαμβάνονται: λογοτεχνικά δοκίμια, μελέτες, (κοι-

η.

Πατάκης Ολκός

νωνικό, πολιτικό, οικονομικό, ιστορικό βιβλίο). Στην κατηγορία Διάφορα περιλαμβάνον­ ται: λευκώματα, μαγειρική, ταξίδια.

δ:ευπώλητα ΙΟ ΥΔ ΙΟ Σ-Α ΥΓΟ Υ ΣΤΟ Σ-ΣΕΠ ΤΕ Μ Β ΡΙΟ Σ 2009

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Το νέο μουσείο της Ακρόπολης Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 Ο Μικρός Πρίγκιπας Μηρίσινγκρ Κολλητές για πάντα Χάνα Μοντάνα Μύθοι και ιστορίες της αρχαίας Βοιωτίας Ο μύθος της Έρκυνας και το ποτάμι της στη Λιβαδειά

Marisa de Castro J e ff Kinney Jeff Kinney Antoine de Saint - Exupery Christofer Paolini Jacqueline W ilson Πετρούλα Γαβριηλίδου (μτφ) Αριστείδης Ρούσσαρης

Μεταίχμιο

Αριστείδης Ρούσσαρης

Σύγχρονη έκφραση

Τα μικρόβια δεν είναι για να τα μοιραζόμαστε

Elizabeth Verdick

Μεταίχμιο

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 Το νέο μουσείο της Ακρόπολης Ο Μικρός Πρίγκιπας Χάνα Μοντάνα Μηρίσινγκρ Τρία μικρά λυκάκια Τα μικρόβια δ εν είναι για να τα μοιραζόμαστε Κολλητές για πάντα Η Δόνα Τερηδόνα και το μυστικό της γαμήλιας τούρτας

Jeff Kinney Jeff Kinney Marisa de Castro Antoine de Saint - Exupery Πετρούλα Γαβριηλίδου (μτψ) Christofer Paolini Ευγένιος Τριβιζάς Elizabeth Verdick Jacqueline Wilson

Ψυχογιός Ψυχογιός Μ εταίχμιο Πατάκης Μίνωας Πατάκης Μίνωας Μεταίχμιο Ψυχογιός

Ευγένιος Τριβιζάς

Καλέντης

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

Παιδική & Εφηβική λογοτεχνία 1 2 3 4 5 6 7

8

9 10

Το νέο μουσείο της Ακρόπολης Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 Ο Μικρός Πρίγκιπας Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα Μηρίσινγκρ Κολλητές για πάντα Μύθοι και ιστορίες της αρχαίας Βοιωτίας Ο μύθος της Έρκυνας και το ποτάμι της στη Λιβαδειά Πίπη Φακιδομύτη Πώς να γ ίνεις ταραξίας

Ψυχογιός Πατάκης Πατάκης Ψυχογιός Μίνωας Σύγχρονη έκφραση

Marisa de Castro Jeff Kinney Antoine de Saint Exupery Jeff Kinney Christofer Paolini Jacqueline Wilson Αριστείδης Ρούσσαρης

Μεταίχμιο Ψυχογιός Πατάκης Ψυχογιός Πατάκης Ψυχογιός Σύγχρονη έκφραση

Αριστείδης Ρούσσαρης

Σύγχρονη έκφραση

Astrid Ericsson Pete Johnson

Ψυχογιός Ψυχογιός

μαρτυρίες, τεχνικά κ.λπ.

8. Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρ­ χονται τα στοιχεία είναι: ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάννινα, 2651034911 ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα, 2ΐο 3615077 - ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χα­

λάνδρι, 2ΐο 6800644 - ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Αθήνα, 2ΐο 2618156 - ΙΑΝΟΣ, Αλυσίδα, 23ΐο 276447- ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη, 23510 36024 - ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 22310 67276 ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 210 3650000 ΣΧΗΜΑ, Χανιά, 28ΐΟ 56937 - ΠΑΠΥΡΟΣ-

ΙΟ ΥΛ ΙΟ Σ-ΑΥΓΟ ΥΣΤΟ Σ-ΣΕ Π Τ ΕΜ Β ΡΙΟ Σ 2009

Διάφορα

Γενικός πίνακας

Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Το μέγα βιβλίο της τουαλέτας LOGICOMIX Michael Jackson Στα ίχνη του μονόκερω Σαίξπηρ, η τέχνη της αγάπης Το κόκκινο βιβλιαράκι του κειμ ενογράφου Ο χειρότερος φίλος του ανθρώπου Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε 365 ψάρια Φοιτητής στην κουζίνα

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Πέτρος Ντελόπουλος Απόστολος Δοξιάδης...

Michael Heatley Carl Barks W illiam Shakespeare Συλλογικό Αρκάς Barbara Berger Antal Vida Βίκυ Σμυρλή

Αγκυρα Ίκαρος Ψυχογιός Νέα Ακτίνα Παπασωτηρίου

Διάφορα

Γράμματα

Ελευθερουδάκης Ελληνικά Γράμματα

Αλυσίδες βιβλιοπωλείων

Το μέγα βιβλίο της τουαλέτας 2 LOGICOMIX 3 Michael Jackson 4 Στα ίχνη του Μονόκερω 5 Το κόκκινο βιβλιαράκι του κειμ ενογράφου 6 | Σέξπηρ, η τέχνη της αγάπης 7 Ο χ ειρότερος φ ίλος του ανθρώπου 8 Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε 9 365 ψάρια 10 Φ οιτητής στην κουζίνα 1

Πέτρος Ντελόπουλος Απόστολος Δοξιάδης Michael Heatley Carl Barks Συλλογικό W illiam Shakespeare Αρκάς Barbara Berger Antal Vida Βίκυ Σμυρλή

Διάφορα

Άγκυρα Ίκαρος Ψυχογιός Νέα Ακτίνα ΕΕΔΕΕ Η Ρ ία π α σ ω τη ρ ίο υ Η Η Γράμματα Καστανιώτης Ελευθερουδάκης Ελληνικά Γράμματα

Ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία

LOGICOMIX Το βιβλίο της ολικής άγνοιας Το μέγα βιβλίο της τουαλέτας 4 99 γρίφ οι και παιχνίδια λογικής 5 Μόνος εναντίον όλων 6 Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σ εξ 7 Ό σκαρ Ο υάιλντ H t t i Η ευτυχία είναι απόφαση 9 Slimmer: Χάστε βάρος αλα ελληνικά .10, Η όμορφη καμηλοπάρδαλη 1 2 3

ΗΗΙ^ΗΗΗΗΙ

Απόστολος Δοξιάδης Λόύντ & Μίτσινσον Πέτρος Ντελόπουλος A ntonin Vergez Ανδρέας Νικολόπουλος Berkenkamp & Atkins Richard Ellmann Κατερίνα Τσεμπερλίδου Χάρης Παπαδόπουλος Αλέξανδρος Τομηάζης

ΑΙΓΕΑΣ, Χίος, 22710-21550 -ΣΥΝΕΤΑΙΡΙ­ ΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ, Κοζάνη, 2461026463 - ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, Αλυσίδα, 210-3323300 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, Αλυ­ σίδα, 210-3258440 - ΜΕΘΕΝΙΤΗ, Πάτρα, 2610-274147 -ΓΩΝΙΑΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα. 2610-223688 - ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝ­ ΤΡΟ, Ηράκλειο, 2810-341158 - ΛΕΜΟΝΙ, Αθήνα, 210-3451910 - ΠΟΛΥΕΔΡΟ, Πάτρα, 2610-277342 - ΠΑΙΔΕΙΑ, Αλυσίδα,

Ίκαρος Άγκυρα Κονιδάρης Πατάκης Lector Πατάκης Modern Times Λιβάνης • Πατάκης

2410-284304 - ΒΙΒΛΙΟΣΗΜΟ, Αθήνα, 210-7470050 - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ. Λι­ βαδειά, 22610-23136 - ΡΟΚΚΑΣ, Μετα­ μόρφωση, 210 2812946.

9- Στον πίνακα «Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων» περιλαμβάνονται: ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, ΙΑΝΟΣ, ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ. Στον πίνακα «Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία» όλα τα υπό-

δ:οταξιδευτής

Στην αναζήτηση της χαμένης γραφής και ανάγνωσης Δ ια β ά ζ ο ν τ α ς τε λ ε υ τα ία έ ν α ά ρ θ ρ ο τ ο υ Ο υ μ π έ ρ τ ο Έ κ ο π ά ν ω σ τ η «χ α μ έ ν η τ έ χ ν η τη ς γ ρ α φ ή ς », θ υ μ ή θ η κ α έ ν α ά λ λ ο, σ χ ε τικ ά π ρ ό σ φ α τ ο ά ρ θ ρ ο , π ά νω σ τ η ν επ ίσ η ς « χ α μ έ ν η τ έ χ ν η » τη ς α ν ά γ ν ω σ η ς . Τ ο π ρ ώ τ ο α ν α φ έρ ετ α ι σ τ ο π ώ ς υ π ο λ ο γ ισ τέ ς και κινη τά τ η λ έ φ ω ν α έ χ ο υ ν α ν τικ α τα σ τή σ ε ι τ ο υ ς π α ρ α ­ δ ο σ ια κ ο ύ ς τρ ό π ο υ ς γ ρ α φ ή ς , ο δ η γ ώ ν τ α ς σ τ η ν α π ώ λεια τ ο υ χ ειρ ό γ ρ α φ ο υ α λ λ ά και τη ς καλλιγραφ ίας, και τ ο δ ε ύ τ ε ρ ο σ τ ο π ώ ς οι ά νθ ρ ω π ο ι έ χ ο υ ν ξεμ άθει ν α δ ια β ά ζ ο υ ν δ υ ν α τά , και ν α α π ο λ α μ β ά ν ο υ ν τη ν επ ικοινω νία π ο υ π ρ ο σ έ φ ε ρ ε η α ν ά γ ν ω σ η τ ω ν βιβλίω ν κ ά π ο τε .

Ελένη Καρρά

^ ^ χε τικ ά με τη χαμένη τέχνη της Μ λ ανάγνωσης, αφορμή για το άρ­ θρο ήταν η διάδοση των audio books, των βιβλίων που ακούς αντί να δια­ βάζεις, χάρη στην ηχογράφηση του αναγνωσμένου κειμένου συνήθως από επαγγελματίες του είδους (ηθο­ ποιούς κ.λπ.). Είναι προφανές ότι ο

Και πράγματι, σήμερα, χαμένοι ο κα­ θένας στο δικό του ηλεκτρονικό κό­ σμο, με τα ακουστικά στ’ αυτιά, ώστε η απομόνωση να είναι πιο ολοκληρω­ μένη, κατανοούμε διαφορετικά απ’ ό,τι οι άνθρωποι άλλων εποχών το χρόνο, τον έρωτα, το θάνατο. Χρει­ άζεται χρόνος και ένας διαφορετικός

ρυθμός με τον οποίο καλπάζουν οι τε­ χνολογικές εξελίξεις ανατρέπει ριζικά συνήθειες αιώνων, τρόπους ζωής και

τρόπος σκέψης για να γράψει κανείς

σκέψης, και ότι όλα αυτά συμβαίνουν τόσο γρήγορα που δεν προλαβαί­

αντιμετώπισης της ανάγνωσης για να διαβάζει κανείς δυνατά στους άλλους. Δεν σχηματίζουμε, με κόπο και μελάνι,

νουμε ούτε να καταγράψουμε τις απώ­ λειες. Όντως, κάποτε τα παιδιά περ­ νούσαν τους πρώτους μήνες του δη­

στο χέρι - χρειάζεται κάποιου είδους αγάπη και ένας διαφορετικός τρόπος

όμορφα γράμματα στο χαρτί, δεν γρά­ φουμε επιστολές, δεν αρθρώνουμε

μοτικού με ασκήσεις καλλιγραφίας και

υπομονετικά τις συλλαβές, επικοινω­

οι σχολικές αναμνήσεις είχαν κάτι από το άρωμα του μελανιού, το γρατζού­ νισμα της πένας και το μαύρο λεκέ

νώντας με τη μουσικότητα της γλώσ­

που απλωνόταν στο χαρτί και στα παι­ δικά δάχτυλα, όταν ανήσυχα πάλευαν να σχηματίσουν την ουρίτσα ενός ατί­

σε συνεχή επαφή με τους ανθρώπους μέσω μιας αδιάλειπτης ανταλλαγής μηνυμάτων, διαβάζουμε σιωπηλά τα

θασου γράμματος. Όντως, κάποτε, ακόμα πιο παλιά, τότε που τα βιβλία ήταν ακριβά και σπάνια, η ανάγνωση

βιβλία μας, παστωμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο στο μετρά, και άμα μας

ενός βιβλίου αποτελούσε κοινωνικό γεγονός - οι άνθρωποι συνήθιζαν να

δηλώσεις όπου άνθρωποι μιλάνε για

διαβάζουν δυνατά ο ένας στον άλλο.

σας. Όμως, πληκτρολογούμε με ταχύ­ τητα στις λευκές μας οθόνες, είμαστε

αρέσει, πηγαίνουμε σε πολιτιστικές εκ­ συγγραφείς και για βιβλία, ηθοποιοί διαβάζουν αποσπάσματα έργων... Σί-

γουρα, ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω. Αλλά αν θέλουμε να αντισταθούμε

μια όμορφη πένα και να ξαναθυμηθούμε πώς είναι να σχηματίζεις λέξεις

στην ευκολία και στην ταχύτητα της εποχής, μπορούμε πάντα να πάρουμε

που να έχουν αξία και φράσεις που να αυλακώνουν το χαρτί... ■

Ιταλία

δημάρχου της Βερόνα: «Ο Τζαν­ τζότο», είπε, «νοσταλγεί την εποχή που οι Βενετοί ήταν φτωχοί και αμόρ­

ε πρόσφατη συνέντευξή του, ο 88χρονος Αντρέα Τζαντζότο, από τους σημαντικότερους εν ζωή

φωτοι. Μπορεί ο Τζαντζότο να είναι αριστερός, αλλά δεν βλέπει με καλό

Ποίηση - Πολιτική: 1-1

Σ

ιταλούς ποιητές, που θεωρείται «αοιδός» του πανάρχαιου αγροτικού πο­ λιτισμού που άνθισε στο Βένετο (την περιφέρεια όπου βρίσκεται η Βενε­

μάτι το λαϊκό κίνημα που απελευθέ­ ρωσε τους Βενετούς» (σημειωτέον ότι σύμφωνα με την εκτίμηση της Λίγκας, η βόρεια Ιταλία τελεί υπό την «κατοχή» της Ρώμης και ενόψει της

τία), παρομοίασε με «πανούκλα» την

150ής επετείου της ίδρυσης του σύγ­

αυτονομιστική και τοπικιστική Λίγκα του Βορρά, σύμμαχο εδώ και χρόνια

χρονου ιταλικού κράτους, το 2011, έχει ήδη στήσει τον ανάλογο επικοι-

του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και μακράν πρώτη πολιτική δύναμη σε πολλές

νωνιακό μηχανισμό για να υποστηρί­ ξει τις θέσεις της). Από την άλλη, ο

περιοχές της βόρειας Ιταλίας, και δη στο Βένετο. Παρόμοια θέση ο ποιη­ τής παίρνει στο βιβλίο - συνέντευξη

Βενετίας αποτελούσε επί αιώνες ένα

δήμαρχος του Τρεβίζο επισημαίνει ότι «η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της

με τίτλο In questo progresso scorsoio

φάρο ελευθερίας και ανεξιθρησκείας

( Στη θηλιά της προόδου, εκδόσεις Garzanti, σελ. 127, 13 ευρώ), όπου

σε όλη την Ευρώπη και αυτές είναι οι πραγματικές αξίες του λαού μας». Ποίηση - Πολιτική, δηλαδή, σημει­ ώστε 1-1, αν και ο σοφός ποιητής

καταλογίζει στη Λίγκα «επιθετικό­ τητα, μίσος, φόβο και μισαλλοδο­ ξία». Αμεση ήταν η απάντηση του

Γερμανία

Τα βραβεία της έκπληξης

κάτι παραπάνω θα ξέρει... !

έπιασε, κατά κοινή ομολογία, τη Γερμανία στον ύπνο. Οι πιο ειλικρινείς παραδέχτηκαν ότι άκουγαν για πρώ­ τη φορά το όνομα αυτό. Βέβαιο είναι

Ε

κατόν οχτώ χρόνια παράδοσης είναι αρκετά για να εμπεδώσου­

με ότι οι επιλογές της Σουηδικής Ακαδημίας προκαλούν έκπληξη ή αμηχανία ή και τα δύο. Έτσι, και η φετινή απόφασή της να τιμήσει με το σημαντικότερο διεθνώς λογοτεχνικό βραβείο τη γερμανορουμανικής κα­ ταγωγής συγγραφέα Χέρτα Μίλερ

Maurizio De Rosa

πάντως ότι ο μέσος γερμανός ανα­ γνώστης αγνοούσε (χωρίς να νιώθει μόνος στην άγνοιά του) ένα έργο σταθμό στην ιστορία της πολιτικής τρομοκρατίας της πρόσφατης ιστο­ ρίας, που μετουσιώνει την καθημερι­ νότητα του φόβου σε ένα δικτατορικό καθεστώς σε βαθιά ποιητικό λόγο. Κάτω από το πρίσμα αυτό η

Έλει/α Παλλαντζά

δ :ο ταξιδευτής διάκριση υπενθυμίζει εμφατικά τη λησμονημένη ή υποτιμημένη αξία των φωνών εκείνων που αντιστέκον­ ται σθεναρά στο σαρωτικό πέρασμα της λήθης πάνω από την ιστορία.

είχε και η μητέρα της συγγραφέως. Η επιτροπή, ωστόσο, βραβεύει την επί­

Η έκπληξη και η αμηχανία που περιέ­ βαλαν την περίπτωση Χέρτα Μίλερ κορυφώθηκαν κατά την απονομή

σης σχετικώς άγνωστη Κάτριν Σμιντ για το μυθιστόρημά της Du stirbst nicht (Δεν θα πεθάνεις). Το αυτοβιο-

του Γερμανικού Βραβείου Βιβλίου στην Έκθεση της Φρανκφούρτης. Το

γραφικό στοιχείο παρόν και πάλι

τελευταίο βιβλίο της Χέρτα Μίλερ Atemschaukel στη short list, με το βάρος του Νόμπελ να αιωρείται πάνω από τα μυαλά της επταμελούς επι­ τροπής. Το μυθιστόρημα είναι με­ ταξύ άλλων ένας ανατριχιαστικός ύμνος στον ποιητή Όσκαρ Παστιόρ, που υπήρξε κρατούμενος σε σταλι­

Δημητρης Β. Τριανταφυλλίδης

νικό στρατόπεδο και συμμετείχε ως το θάνατό του ενεργά στη συγγρα­ φική διαδικασία, ενώ κοινή μοίρα

Ρωσία

Το ρώσικο Booker νακοινώθηκε η «βραχεία λίστα» του πιο έγκυρου ρωσικού λογο­ τεχνικού βραβείου, του «ρωσικού

Α

Booker». Ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, Σεργκέι Γκανλιέφσκι, στην καθιερωμένη συνέντευξη τύ­ που δήλωσε πως τα βιβλία που θα κριθούν φέτος είναι το Ζούσε μια φορά κι έναν καιρό ένας γέρος και μια γριά της Γιλένας Κατισόκ, Η πέ­ τρινη γέφυρα του Αλεξάντρ Σέντσιν, Η χθεσινή αιωνιότητα του Μπορίς Χαζάνοφ, Η εποχή της γυ­ ναίκας της Γιλένας Τσιζόφσκι, Γε­ ρανοί και νάνοι του Λεονίντ Γιουζεφόβιτς και Οι Γιελτΐσοφ του Ρομάν Σέντιν. Η «βραχεία λίστα» του ρωσικού Booker είναι αλήθεια ότι προκάλεσε μεγάλη έκπληξη σε κοινό και κριτι­ κούς, αφού δεν συμπεριλήφθηκαν πολλά γνωστά ονόματα της σύγ­

αλλά στον αντίποδα, μια γυναίκα βουβή και παράλυτη έπειτα από εγ­ κεφαλικό επεισόδιο που επανακτά λέξη προς λέξη τον κόσμο της. Πα­ ράλογη και αβάσταχτη η αφασία και η απόλυτη απομόνωση είτε ως νόσος είτε ως πολιτική επιταγή - η εποχή μας θέλει προφανώς να μιλάει και για τα δύο. ■

χρονης ρωσικής λογοτεχνίας. Αυτό αφορά πριν απ’ όλα τον Γιούρι Αράμποφ με το έργο του Το θαύμα και τον Σεργκέι Γκελασίμοφ με το βιβλίο του Οι θεοί της στέπας. Όπως όμως δήλωσε ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, πολλά μέλη της επιτροπής είχαν προτείνει από 11-12 υποψηφιότητες, αλλά ο κανονισμός του βραβείου επιτρέπει την κατάρ­ τιση της «βραχείας λίστας» με έξι μόνο υποψήφιους. Αξίζει θα θυμίσουμε ότι το «ρωσικό Booker» απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1992 με πρώτο νικητή τον Μαρκ Χαριτόνοφ για το βιβλίο του Η γραμμή της μοίρας ή το σεντούκι του Μιλασέβιτς. Μεταξύ των συγ­ γραφέων που έχουν τιμηθεί με το βραβείο «ρωσικό Booker» είναι ο γνωστός στην Ελλάδα Βασίλι Αξιόνοφ, ο Μπουλάτ Ακουτζάβα, η Λιουντμίλα Ουλίτσκαγια και η Όλγκα Σλάβνικοβα. 1

Η ο υσ ία τω ν π ρ α γμ ά τω ν β ρ ίσ κετα ι σ τη ν θέση μ α ς α π έν α ν τι σ τ α π ρ ά γ μ α τα και όχι τό σο σ ' α υ τ ά κ α θ α υ τά τ α π ράγματα.

www.ododeiktes.gr

δ : βιβλιοθήκες ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΣΟ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

Κοζάνη:

«Κοβεντάρειος» Βιβλιοθήκη

Ο

ρίστε. Για να σταματή­ σουμε να αναφερόμα­ στε μονότονα στους

αρχαίους ημών προγόνους, μπο­ ρούμε να υπερηφανευόμαστε και για

»Στα 1668 ιδρύθηκε ένα είδος ανώ­ τατου εκπαιδευτικού ιδρύματος, η Σχολή της Κοζάνης. Παράλληλα, γεν­ νήθηκε μία βιβλιοθήκη για τις ανάγ­ κες της Σχολής, ένας μικρός πυρήνας

τριώτες μας, τους οποίους συνήθως

παροχής γνώσεων, που αρχικά στε­ γάστηκε στο κτίριο της Επισκοπής. Κι ο δεσμός των βιβλίων με την το­

κατηγορείς;» «Όχι ακριβώς, αν και έχουν βάλει κι

πική εκκλησιαστική αρχή, που άρ­ χισε τότε, δεν έχασε ποτέ την ζων­

αυτοί το χεράκι τους στο θέμα που θα μας απασχολήσει. Αναφέρομαι στους Έλληνες εκείνους, τότε που ςούσαν υπόδουλοι στους Οθωμα­

τάνια του. »Ή δη από το 1690 καταρτίζεται ο πρώτος κατάλογος, χειρόγραφος, με τους τίτλους των 440 τόμων που βρί­ σκονταν στην κατοχή της βιβλιοθή­

τους νεότερους Έλληνες.» «Εννοείς τους σημερινούς συμπα­

νούς, καθώς και στους απογόνους τους.» «Δεν θα με χάλαγε, αν γινόσουν κά­ πως σαφέστερος, ξέρεις!» «Καλώς, “προχωρώμεν”, όπως έλεγε κάποιος.

κης. Η συλλογή εμπλουτίζεται αργά, αλλά σταθερά, και, όπως ο χώρος πλέον δεν επαρκεί, ανεγείρεται δίπλα στο ναό του Αγίου Νικολάου ο “Οί­ κος Βελτιώσεως”, προκειμένου να “μελετώσι, φιλολογώσι και διαλέγον­ ται οι πεπαιδευμένοι”. Ακολουθεί

ΚΟΒΕΝΤΑΡΕΙΟΣ

Δ Η Μ Ο Τ ΙΚ Η Β ΙΒ Λ ΙΟ Θ Η Κ Η

σειρά, εξολοκλήρου δωρεών από διανοούμενους και συγγραφείς, από επισκόπους και λαϊκούς, κατοίκους της Κοζάνης, αλλά και Κοζανίτες της διασποράς. «Περνούν τα χρόνια, νέες εκδόσεις προστίθενται, η βιβλιοθήκη ανθίζει μέσα στο ανελεύθερο σκοτάδι και φωτίζει αλλεπάλληλες γενιές νεοελ­ λήνων. Η νότια πατρίδα ελευθερώνε­ ται, λυτρώνεται, έπειτα από έναν αι­ ώνα περίπου, και ο Βορράς και ο επι­ χώριος Επίσκοπος Φώτιος, πριν αναρριχηθεί στον πατριαρχικό θρόνο

ΚΟΖΑΝΗΣ

της Κωνσταντινούπολης, ιδρύει στα 1916 το “Αναγνωστήριο Κοζάνης”: ένα σωματείο το οποίο διαδέχεται τον Όίκο Βελτιώσεως” και αναδέχε-

ται την πολιτιστική κληρονομιά του. Μα το “Αναγνωστήριο” αποδεικνύεται βραχύβιο, καθώς δημιουργείται στα 1923 η “Δημοτική Βιβλιοθήκη” που μεταστεγάζεται στους υπάρχον­ τες χώρους του Δημαρχείου Κοζά­ νης. »Και φτάνουμε στους σύγχρονους καιρούς. Οι Κοζανίτες αδελφοί Κο-

«Κοβεντάρειος» Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης

βεντάροι, συνεχίζοντας την παλιά, ευγενική παράδοση των ευεργετικών δωρεών Ελλήνων προς την ιδιαίτερη πατρίδα τους, προσφέρουν ένα κτί­ ριο στην προέκταση του Δημαρχια­

σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δι­

κού Μεγάρου και η βιβλιοθήκη μετο­ νομάζεται προς τιμή τους σε “Κο-

καίου. Αυτό είναι και το σημερινό νο­ μικό καθεστώς της.

βεντάρειο”. Ακολουθεί περαιτέρω αύξηση των βιβλίων, έπειτα από κλη­

«Αναφορικά τώρα με την ουσία, η βι­ βλιοθήκη σεμνύνεται για τους πάνω

ροδοτήματα λαϊκών και κληρικών,

από 120.000 τόμους βιβλίων, από

και στα 1986 την ανάγει η Πολιτεία

τους οποίους γύρω στους 10.000

Το χαρτί pas ανακυκλώνεται το όνομά pas ανανεώνεται! Α Μ ετά <ρήό 5 8 χρόνια ιστορία;

όρο ins ΕμηορίρΙ',και Επεξε^ασίαε,Χάρτοι^ ΑΓΓΕΑΙΔϋΣ #EQ PrA KCpCm dr ΆΕΒΕ; ■ R d k l f t V a a A & G PAPER ΑΕΒΕ,

αφορούν εκδόσεις από το 1494 μέχρι

της δραστηριοτήτων, την εφαρμογή

το 1912 και καλύπτουν με άλλα λόγια

των νέων τεχνολογιών, την ενημέ­

την εποχή που η Κοζάνη δεν ανέπνεε

ρωση στον τομέα της βιβλιοθηκονο­

ταβυζαντινά της χειρόγραφα, τα

μίας, τη μεταφορά των παραδεδεγ­ μένων εθνικών και διεθνών προτύ­

οθωμανικά φιρμάνια, τα λυτά έγ­

πων για τη δικτυακή (και όχι μόνο)

γραφα, μα και οι κώδικες κι οι λοιπές

συνεργασία της με τις άλλες βιβλιο­ θήκες, την εκμετάλλευση των διαθέ­

τον αέρα της ελευθερίας. Τα 257 με­

εκδόσεις της περιόδου του “Ελληνι­ τη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου), δίνουν, ωστόσο, ανάγλυφη την εικόνα των

σιμων πηγών επικοινωνίας και, προ­ φανώς, την αποτελεσματική και χρη­ στή διαχείριση των οικονομικών της

“υπόδουλων” θησαυρών που περι­

πόρων.»

κού Διαφωτισμού” (με λαμπρό φάρο

λαμβάνει η βιβλιοθήκη. Πρόκειται για πηγή τεκμηρίωσης και γνώσεων, κυ­

«Με όλη αυτή την παράθεση των στόχων, αναμφίβολα αξιέπαινων, αν-

ριολεκτικά και μεταφορικά, πολύ­ τιμη.

τιπαρήλθες, νομίζεις, το θέμα της κτιριακής εγκατάστασης;»

»Από την πλευρά των εγκαταστά­

«Τι θέλεις να κάνω; Να υπερασπιστώ

σεων για αναζήτηση βιβλίων, υπάρ­ χει βιβλιοστάσιο ανοιχτής πρόσβα­

την παρούσα εμφάνιση; Που, παρό­ λες τις άοκνες προσπάθειες του ευ­

σης για τους χρήστες, ενώ οι τίτλοι οι

γενικού προσωπικού, παραπέμπει σε

οποίοι έχουν χαρακτηριστεί σπάνιοι ή πολύτιμοι φυλάσσονται σε κλειστές

κράτος σχεδόν τριτοκοσμικό; Αν και

αίθουσες παλαιών εντύπων, με ειδι­

των χωρών δεν είναι ούτε αυτά κο­

κές προϋποθέσεις πρόσβασης. Επι­

λακευτικά για την Ελλάδα. Θυμάμαι,

πλέον, η βιβλιοθήκη διαθέτει δύο αί­

αίφνης, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Ευπατορίας, στη χερσόνησο της Κρι­

θουσες εφημερίδων και περιοδικών, μία αίθουσα αρχειακού υλικού και δύο αίθουσες δανειστικού τμήματος, γιατί -πρέπει να επισημανθεί εδώ παρέχονται και τέτοιες διευκολύνσεις στο αναγνωστικό κοινό.»

ορισμένα από τα παραδείγματα τρί­

μαίας, στην τέως κομουνιστική Ου­ κρανία. Να πάρει ευχή, γιατί πρέπει συνεχώς να γκρινιάζουμε; Γιατί πρέ­ πει να περνάνε σαράντα τέρμινα για να γίνει κάτι σωστό σ’ αυτόν τον

«Και από πλευρά της ίδιας της κτι-

τόπο; Είτε λέγεται Μουσείο της

ριακής εγκατάστασης, πώς πάει;»

Ακρόπολης είτε λέγεται Εγνατία

«Εκεί, τα πράγματα αλλάζουν κάπως.

Οδός η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, οδηγεί απευθείας μέσω μιας παρό­

Προς το παρόν, η βιβλιοθήκη περιο­ ρίζεται στο δεύτερο όροφο του εμ­

δου της στο κέντρο της Κοζάνης και

πορικού κέντρου του Δήμου Κοζά­

στην

-ηλικιακά ωριμότατη,

από

νης! Ναι, όπως τ’ ακούς, στο εμπο­

άποψη περιεχομένου πλουσιότατη,

ρικό κέντρο. Αισιοδοξεί πάντως να

αλλά κτιριακά μίζερη- βιβλιοθήκη της;»

βρεθεί ένας χώρος, κατάλληλα δια­ μορφωμένος για τις απαιτήσεις σύγ­

«Περιμένεις απάντηση;»

χρονου πνευματικού φορέα. Εν τω

«Μπα, ξέχασέ το. Και μείνε στα καλά.

μεταξύ, μεριμνά για την επιτυχία των

Που βρίσκονται είτε επίτόπου είτε μέσα από το δικτυακό τόπο: www.kozIib.gr». 1

υπόλοιπων στόχων της: την από­ κτηση του υλικού που χρειάζεται για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών

δ:περιοδεύω ν ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗ

«...κ α λ ύ τ ε ρ α ν α λ η σ μ ο ν ή σ ο υ μ ε π ά νω σ ε τ ο ύ τ α λά με... Κ α θ έ ν α ς χ ω ρ ισ τ ά ονειρεύ ετα ι και δ ε ν αι ά λ λ ω ν »...

ι χαλίκια· δ ε φ ε λά ν α μιύει τ ο β ρ α χ ν ά τ ω ν

νήσος... Δεν μπορεί να πει κανείς με

.. ,έστι Τρίτος χρόνος, τρίτο τεύχος

βεβαιότητα αν το πανέμορφο μω­ ράκι που, κοιμώμενο, κοσμεί το εξώφυλλο του λευκωσιάτικου πε­ ριοδικού ΑΝΕΥ είναι ελληνάκι (άλ­ λωστε τα μωρά δεν έχουν ταυτότη­ τα, έτσι δεν είναι;), όμως, στις σελί­

για την «ειδικού ενδιαφέροντος» (καθόσον αφιερωμένη στη «μητρίδα νήσο») επιθεώρηση ΝΗΣΟΣ ΑΝ­ ΔΡΟΣ, που εκδίδεται με τη φροντίδα των εκδόσεων Τυπωθήτω του Γιώρ­

δες του περιοδικού μια φούχτα ποι­ ήματα, γραμμένα στην Κύπρο, μας μεταφέρουν τη φωνή ανθρώπων που έρχονται από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα: είναι η φωνή αυτών που συνηθίζουμε να λέμε πως «δεν έχουν φωνή». Μετανάστες που βρέ­ θηκαν στην Κύπρο αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, διωγμένοι από τον τόπο τους εξαιτίας της ανάγκης, καταθέτουν σε αυτά την ξενιτιά τους, μια ξενιτιά που γίνεται ακόμα βαρύτερη σε μια «κοινωνία που, αν και δεν το παραδέχεται, παρουσιά­ ζει συχνά φαινόμενα ρατσισμού και ξενοφοβίας, ξεχνώντας αρκετά νω­ ρίς τις δικές της ξενιτιές», όπως σημειώνει προλογίζοντας ο Α. Γεω­ ργίου... [ΑΝΕΥ, Αλ. Παπαδιαμάντη 8, 2123, Αγλαντζιά, τηλ.: 22336752, φαξ: 2233492]

...τις... Μια πολυσέλιδη συνέντευ­ ξη - συζήτηση του συγγραφέα Βα­ σίλη Γκουρογιάννη με τον Γιώργο Καραμπελιά, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Κόκκινο στην Πρά­ σινη Γραμμή και την υποδοχή του από το κοινό και την κριτική, τόσο εδώ όσο και στην Κύπρο, δεσπόζει στο αφιέρωμα του 76ου τεύχους του διμηνιαίου περιοδικού ΑΡΔΗΝ. Μία συζήτηση που ξεκινά από τις παρα­ νοήσεις που ηροκάλεσε σε ορισμέ­ νους από τους αναγνώστες το νέο μυθιστόρημα του Β. Γκουρογιάννη, για να επεκταθεί... εφ’ όλης της ύλης στο Κυπριακό, στην εισβολή του 74 και στην προϊστορία της. Στο ίδιο τεύχος ξεχωρίζουν μία σειρά άρ­

γου Δαρδανού. Με ύλη προσεγμένη και προσανατολισμένη στις επιστη­ μονικές, κυρίως, μελέτες σχετικά με θέματα του νησιού, δεν λησμονεί, παρόλα αυτά, και το σήμερα και, κυ­ ρίως, το αύριο. Γι’ αυτό, πέρα από την πλούσια αρχαιολογικού, ιστορικού, αλλά και καλλιτεχνικού ενδιαφέ­ ροντος ύλη, θα πρέπει να προσεχθεί το άρθρο του πρώην επιτρόπου πε­ ριβάλλοντος στην Κομισιόν Γιάννη

θρων για τη νέα γρίπη, τα εμβόλια και το «χρυσοφόρο» για τις πολυε­ θνικές φαρμακοβιομηχανίες πανικό, καθώς και δύο (εηικριτικά) άρθρα για τη μελέτη του Thede Kahl για τους Βλάχους που κυκλοφόρησε πρό­

Παλαιοκρασσά, το οποίο θέτει επί τάπητος «Το δίλημμα της Άνδρου» σε σχέση με την αειφορική της ανά­ πτυξη («πράσινη» θα λέγαμε με όρους επικαιρότητας), τουριστική, αγροτική, υποδομών, με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα του νησιού. Στο ίδιο τεύχος ξεχωρίζουν μία σει­ ρά τριών άρθρων οικονομικής ιστο­ ρίας, για την επιχείρηση εμφιαλω­

σφατα (Για την ταυτότητα των Βλά­ χων, εκδόσεις Βιβλιόραμα), από τους Νίνα Γκατζούλη και Νικόλαο Μέρτζο. [ΑΡΔΗΝ, Θεμιστοκλέους 37, 106 77, Αθήνα, τηλ.: 210-3826319, ardin@hol.gr, www.ardin.gr]

μένου νερού «Σάριζα» και για την ακτοπλοϊκή συγκοινωνία και ναυτιλία της νήσου, από το 19ο αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 1960. [ΝΗΣΟΣ ΑΝΔΡΟΣ, Διδότου 37, 106 80 Αθήνα, τηλ.: 21036.42.003, www.dardanosnet.gr]

6:com ics ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΤΣΕΝΕ

'Οταν ο Mickey συνά\Λτησε τον Spider-Man! φετινή σεςόν ξεκίνησε με μια είδηση βόμβα να σκάει

Η

στους χώρους των απαντα­ χού φίλων της 9ης τέχνης. Η αυτο­ κρατορία της Disney αποφάσισε να εντάξει στους κόλπους της τη Mar­ vel, τον εκδοτικό οίκο που φιλοξενεί υπό τη σκέπη του μία πληθώρα δη­ μοφιλών χαρακτήρων (Spider-Man, X-Men κ.λπ.), με μία συμφωνία

από τις πιο θρυλικές εκδοτικές εται­ ρείες comics ή κινδυνεύει να χάσει την ταυτότητά της; Ο Joe Quesada, Editor in Chief της Marvel, έσπευσε πάντως να καθησυ­ χάσει τους αναγνώστες: «Αυτά είναι υπέροχα νέα και όλα είναι καλά στο Marvel Universe. Πάρτε όλη μια βα­ θιά αναπνοή. Όλα τα αγαππμένα σας comics θα μείνουν ανέγγιχτα», ενώ ο

ύψους 4 δισ., δημιουργώντας έτσι

Πρόεδρος της Marvel, Mort Han, δή­

ένα μεγαθήριο στον τομέα της ψυ­ χαγωγίας.

λωσε: «Η Disney μοιάζει το ιδανικό σπίτι για τους χαρακτήρες μας. Οι

Η είδηση αυτή επέφερε ερωτηματικά και πολυδιάστατα σχόλια, τόσο από

δύο εταιρείες συναντιούνται στην ικανότητά τους για απολαυστικές

τους ίδιους τους δημιουργούς, όσο και από χιλιάδες fans. Από τη στιγμή

αφηγήσεις και καινοτόμες καλλιτε­ χνικές επιδόσεις».

που περίπου 5.000 χαρακτήρες τπς

Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν σε

Marvel περνούν στπν ιδιοκτησία της Disney για έντυπη, κινηματογραφική

αυτή τη μεγαλειώδη συμφωνία; Πέρα

και οποιαδήποτε άλλη χρήση, πόσο

Disney πάντα φλέρταρε με τα co­

θα επηρεαστεί η ανεξαρτησία των δημιουργών; Θα γίνουν άραγε αλλα­

mics, ιδρύοντας, εδώ και άπειρα χρό­

γές σε τίτλους; Διασφαλίζεται με αυτό τον τρόπο η βιωσιμότητα μιας

από τους προφανείς οικονομικούς, η

νια, το δικό τους τμήμα παραγωγής και τελευταία κλείνοντας συμφωνίες με την Boom! και την Kingdom Co-

mics line. Από την άλλη, πάντα έψα­ χνε να εξισορροπήσει το οικογενεια­ κό και κάπως πιο «κοριτσίστικο» στυλ που είχε λανσάρει με ταινίες, όπως το Lion King, Pocahontas κ.λπ. Ο Iron Man, ο Captain America και οι άλλοι ήρωες θα προσελκϋσουν αγό­ ρια και έφηβους, κοινό που φαίνεται να μειοψηφεί σύμφωνα με τους ανα­ λυτές της Disney. Οι εμπορικές επι­ τυχίες των ταινιών με πρωταγωνιστές χαρακτήρες comics της Marvel αποτέλεσαν έναν ακόμα πόλο έλξης, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το αν­ τίπαλο δέος της Marvel, η DC Comics ανήκει στον όμιλο της Warner Bro­ thers. «Όλα σχετίζονται με τα νού­ μερα. Μπορεί να έπρεπε να σχετί­ ζονται με τα comics ή τους fans, αλλά η εξαγορά της Marvel από τη Disney σχετίζεται μόνο με δολάρια», γράφει ο Dan Ravin, παίρνοντας το μέρος της πλειοψηφίας του αναγνωστικού κοινού που φαίνεται να αποδοκιμάζει

τηση, εκδότης superhero comics και,

την όλη κίνηση, φοβούμενο τις αλ­

μέχρι σήμερα, αυτό έχει δουλέψει σε

λαγές που μπορεί να επέλθουν σε εκ­

τεράστιο βαθμό. Νομίζω, όμως, ότι

δοτικό επίπεδο. Ο Marc Bemandin,

αυτό πιθανόν θα αλλάξει».

δημιουργός comics, συναινεί στο πιο

Ο Mike Carey, δημιουργός επίσης,

πάνω και σχολιάζει: «Το μεγαλύτερο

έχει άλλη άποψη: «Νομίζω ότι μόνο

ερώτημα, από την άποψη καθαρά

καλό θα κάνει στη Marvel. Το να σε

των comics, είναι το πώς θα αλλάξει

στηρίζει ένας γίγαντας των multime­

το τι επιλέγει να εκδώσει η Marvel.

dia σου χαρίζει ασφάλεια και η ασφά­

Οχι ότι ξαφνικά η Disney θα μπου­

λεια την ελευθερία να πάρεις περισ­

κάρει και θα θέσει νέους κανόνες,

σότερα ρίσκα. Οχι ότι η Marvel ήταν

αλλά αν το συσχετίσεις με τη σχέση

ποτέ συντηρητική».

μεταξύ DC και Warner Bros, θα δεις

Άλλωστε, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε

ότι είναι σημαντικό για τη Warner να

ότι ο Stan Lee, ιθύνων νους της Mar­

εκδίδει η DC μη superhero comics,

vel και ένας εκ των δημιουργών των

ώστε να μπορεί να τα προωθεί στην

αγαπημένων μας χαρακτήρων, είχε

παραγωγή (για ταινία). Γιατί δεν απαι­

προσπαθήσει κάποτε να πείσει τα

τούν μόνο οι superheroes τη δική

τότε αφεντικά της Marvel να επε­ κτείνουν τις δραστηριότητες της

τους ταινία. Θες και τους Preachers και τους Υ: The Last Mans και τους

εταιρείας, μετατρέποντάςτην σε κάτι

Losers. Η Marvel, όμως, δεν έχει τέ­

ανάλογο της σημερινής Disney.

τοιους τίτλους, πέρα από αυτούς του

Η συνέχεια πλέον όχι μόνο επί των

Epic imprint. Είναι, χωρίς αμφισβή­

καρέ, αλλά και επί της οθόνης... 1

Του δρόμου... #44 λέξη κενό είναι από εκείνες που, με την ίδια εκφραστικά δύναμπ, χρπσιμοποιείται για να υποδπλώσει

Η

το πιο σαφές αλλά και το πιο ασαφές· την πιο συγκεκριμένα διατύπωσα ανεκπλήρωτου ατομικού και συλλο­

δ

120

γικού αιτήματος ή επιδίωξης, αλλά και το πιο θολό, απροσδιόριστο, δι­ φορούμενο ψυχολογικό και συναι­ σθηματικό έλλειμμα. Για το οτιδήποτε, είτε αυτό κινείται στη σφαίρα του υλικού είτε του ιδεα­ τού, με τη λέξη κενό προσπαθούμε να προσδιορίσουμε και να δηλώ­ σουμε το ελλιπές, το ανύπαρκτο που είναι όμως αναγκαίο, αυτό που δεν υπάρχει, ενώ θα έπρεπε, αυτό που υπάρχει αλλά είναι ανεπαρκές ή κάτι άλλο από το προσδοκώμενο. Σφάλμα! Η αναφορά της υπερ-σύνδεσης δεν είναι έγκυρη. Για να γί­

νουμε πιο επίκαιροι μπορεί ακόμη να σημαίνει την απουσία συντονισμού, την ανεπάρκεια, την αίσθηση απώ­ λειας, το δυσαναπλήρωτο κενό, την έλλειψη νοήματος, περιεχομένου, την κενότητα επιχειρημάτων, την ασυνέχεια, (ειδικά αυτή που δημιουργείται από εσκεμμένες ή μη πα­ ραλείψεις), την έλλειψη ή την πραγ­ ματοποίηση λογικών αλμάτων, τους συλλογισμούς που χαρακτηρίζονται από λογικά χάσματα, την ασυνέχεια σε υποσχέσεις, τα κενά μαρτυρικών καταθέσεων, το όποιο διάκενο που κάποια στιγμή κάποιος άλλος θα πληρώσει. Ο τοιχογράφος, λοιπόν, έχει δίκιο. Όποιο και αν είναι το κενό που υπο­ νοεί είναι αδύνατο να καλυφθεί με φτιασιδώματα. 1

^ a p c p c a r a

Γυχννης Ξανθούλης

Hawns Ξανθούληε

Η εκδ ίκησ η xns Σιδάναε Το μυθιστόρημα με χιούμορ και τρυφερότητα παρουσιάζει ανάγλυφα την επώδυνη μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία, το «τέλοε τηε επιείκειαε», την παντόε είδουε εκπαίδευση στην υπερβόρεια ελληνική επαρχία κατά τα τέλη του '50 και τιε αρχέε του '60.

Η εκδίκη ση , τη ς Σ ιλ ά ν α ς

ΦΟΟΟΟΟΟΟΟΟ ΟΘΟ ΘΘΘΘΟΘΦ GCGG>OG>G

& 6 (» Ο Ο Ο Ο ΰ Ο Ο

ennHNiKH

Γιώργοε Σκαμπαρδώνηβ

Μ ετα ξύ σφύραε και Α λιά κμονο ε Το νερό, η υπέρβαση ins ανχοχήε, η απώλεια. Οι δύσκολεε σχέσειε, η φθορά, η μοναχικότητα, ία ζώα. 0 φόβοε, η ματαιότητα, το αναπά­ ντεχο, το τυχαίο.

27 διηγήματα μεταξύ σφύραε

^

και Αλιάκμονοε...

• ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ · ΚΡΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΗΓΉΜΑΤΟΣ 1993 · ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΗΓΉΜΑΤΟΣ «ΔΙΑΒΑΖΩ» 2004

Αγγέλα Καστρινάκη

Έ ρω ταε στον καιρό τηε ειρ ω νεία ε Το αιώνιο θέμα τηε φθοράε των σχέσεων και τηε απιστίαε. Με πάθοε και χιούμορ, η ηρωίδα, πιστή στο δόγμα «θεμέλιο του γάμου είναι η απιστία», θα οδηγηθεί στην απώλεια του αυτοελέγχου. Εντέλει, όμωε, η κριτική απόσταση τηε ειρωνείαε θα επιστρέφει...

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

ΣαπήρηεΔημητρίου

Σαν το λίγο το νερ ό Η περιδιάβαση μιαε ψυχήε μετά θάνατον στο εσωτε­ ρικό τοπίο του ανθρώπου- κυρίωε, στα ανομολόγητα και στιε πληγέε του. Με γλώσσα ζωντανή, δημιουργική και αυθεντική, με χιούμορ και ευαισθησία, με ευθύβολη ειλικρίνεια ο συγγραφέαε μιλά για ό,τι ταλανίζει τον άνθρωπο σήμερα.

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ illin ik ag ram m ata .gr w w w .ellin ik agram m ata.gr

arama t a .g r w w w .e llln ik a g r amma t ;

Γιώργοε Μανιώτηε

Μ ίξερ Άνθρωποι, κατοικίδια ζώα και ηλεκτρικέε συσκευέε παίρνουν το λόγο και διηγούνται την ιστορία tous. Ιστορίεε otis οποίεε εναλλάσσονται το κωμικό με το τραγικό, ο παραλογισμόε τηε καθημερινότηταε με τα σπουδαία ζητήματα τηε ζωήε, στο μίξερ τηε σύγχρονηε πραγματικότηταε.

• ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Αργυρώ Μαντόγλου

ΌΑα σχο μ η δ έν muii Bum .

Με φόντο τον φαντασμαγορικό κόσμο του καζίνου, τυχοδιώκτεε, γυναίκεε μόνεε και λιποτάκτεε, πρώην ευνοημένοι και νυν υποταγμένοι, άνθρωποι εθισμένοι στην ελπίδα, εξαγοράζουν τη λήθη και επενδύουν σε σχέσειε υψηλού ρίσκου, προσδοκώνταε το νεύμα τηε «άστατηε θεάε».

f

Στόχοε, η παραμονή στο παιχνίδι.Ένα παιχνίδι, καθ' ομοίωση τηε ίδιαε τηε ζωήε.

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Xpnoios Χαρτομαισίδηε

Μια εταίρα θυμά ται Παιχνίδια κατασκοπείαε και αντικατασκοπείαε στην αρχαία Σπάρτη, παράνομοι έρωτεε, νόθα παιδιά, δού­ λοι που κοπιάζουν για την ελευθερία τουε, εταίρεε σε ρόλο κατασκόπων... Μια συναρπαστική, αντιηρωική ματιά στο παρελθόν.

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ w w w .e llin ik a g ra in in a ta .g rw w .e llin ik a g ra m t n a t a .g r www.ellinikagram tt

— ft0 ft0 G < > C > 0 0 0

ΞΕΝΗ

Ανιόνι Kazas Pos

Το θεώ ρ η μ α ίο υ ΑΑμοδόβαρ Ένα σύγχρονο μυθιστόρημα που, με μια γλώσσα από­ λυτα λαμπερή, είναι γερό χαστούκι στον ανούσιο ναρκισσισμό τηε εποχήε μαε. Ιχολιάζονταε «» σύγχρονη «δικτατορία τηε ομορφιάε», αποφαίνεται ότι «στο κέντρο του κενού, υπάρχει μια άλλη γιορτή»... m

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ · ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Σοφία ΔιονυσοπούΑου · ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟΥ ΠΡΟΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΥ ΙΣΠΑΝΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ 2008

Πίιερ Κάρεϊ

0 π αράνομοε εαυχόε ίο υ 0 πολυβραβευμένοε Κάρεϊ ζωντανεύει μετο και σίγουρεε πινελιέε την εποχή του Βιετνάμ φοιτητικού κινήματοε στην Αμερική, αλλά ι άγνωστη Αυστραλία των ακραίων αντιθέσεω και τηε στυγνήε αστυνομοκρατίαε.Ήρωάε του, ο 7χρονοε Τσε, που θα ανακαλύψει ότι «τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται».

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ · ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:ΓιάννοεΠόλυκανδριώτηε · ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΕΠΙΜΕΤΡΟ:Μαρ\

Τζόναθαν Λέθεμ

Ό π Α ο μ ειά μουσ ικήε Το Όπήο μετά μουσικής αναμειγνύει συναρι την επιστημονική φαντασία με το αστυνομία μυυιστόρημα. Καθηλώνει τον αναγνώστη με τη δεξιοτεχνική πλοκή του, το μαύρο χιούμορ και τη\ κοινωνική κριτική που ασκεί.

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ· ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:Γιώργοε-ΊκαροεΜπαμπασάκηε • ΥΠΟΨΗΦΙΟ ΠΑΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ NEBULA .lin ikagraim nata.gr w w w .ellinik agraim nata.gr

fw w .ellin ikagraim nata

ΞΕΝΗ

GOOOGGG&OC

Ρέντζο Μπιαζιόν

Στρατιά «σ ' αγαπ ώ » Το βιβλίο που λατρεύτηκε στην Ιταλία, μεταφράστηκε σε πολλέεχώρεε και ενέπνευσετηνταινία Mediterraneo (Όσκαρ καλύτερηε ξένηεταινίαε 1992).

0 Μπιαζιόν συμμετείχε στην ιταλική εκστρατεία

.

εναντίοντηε Ελλάδαε κατά τον Β' Παγκόσμιο m j A Πόλεμο, και έγραψε το Στρατιά «Σ'αγαπώ» για να ξορκίσει τουε εφιάλτεε του πολέμου.

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ· ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:ΠαναγιώτηεΤσιαμούραε

Έμιλυ Μπάρτον

Μ ανδρ α γόρ αε. Η μαρτυρία του Υβ Γκουντρόν Ένα ευφυέε, διασκεδαστικό μυθιστόρημα για την επι­ δίωξη του εκμοντερνισμού - και των παράπλευρων απωλειώντηε. Ένα χωριό τηε προβιομηχανικήε εποχήε θα οδηγηθεί στο τέλοε «τηε εποχήε τηε αθωότηταε», όταν θα βρεθεί αντιμέτωπο μετονσύγχρονο πολιτισμό.

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ* ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Τίναθέου · ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ New York Times • ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ San Francisco Chronicle · BARD FICTION PRIZE

Ζοζέ Aouis Πεϊσότο

Ν εκρ οτα φ είο πιάνων Ένα μαγικό κείμενο. Μια υπέροχη ιστορία για την αγά­ πη, τη ζωή και το θάνατο. Σε μια σαγηνευτική Λισαβόνα γεννιούνται, ζουν, ονει; ρεύονται, παντρεύονται, εργάζονται και πεθαίνουντα πρόσωπα του βιβλίου. Στο επίκεντρο, το νεκροταφείο πιάνων: τόποε μυστικών αναγνώσεων, απόμερο κατα­ φύγιο μοιχείαε και εξομολογητήριο νεκρών.

• ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ· ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΚΑ: Αθηνά Ψυλλιά • ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ

,.gr w w w .e llin lk a graT n m ata.g r mra.ellinikagrammata.gr w w w .ellinikagram m

GeoSoons Πελεγρίνηε

Ιατρική η θ ική Η τεράστια ανάπτυξη in s επιστημονικήε γνώσηε και in s τεχνολογίαε στο χώρο τηε υγείαε έχει ωε απ οτέλεσμα να οξυνθού ν παραδοσιακά προβλή­ ματα και να προστεθούν καινούρια σχετικά μ ετο αγαθό και την ποιότητα τηε ζω ήε. Η παραδοσιακή ηθική δ εν επ αρκεί πλέον για την αντιμετώπισή tous , α λ λά απαιτείται έναε νέοε τρόποε χειρισμού, ο οποίοε σ υνδέεται με έναν καινούριο τομέα τηε φιλοσοφίαε: την ιατρική ηθική. Στο βιβλίο αυτά ο συγγραφέαε ( Α ' Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου 2 0 0 7 ) , αντιμετω πίζονταε την ιατρική ηθική ωε μια επανάσταση στο χώρο τηε ηθ ική ε φ ιλοσ οφ ίαε, επ ιχειρεί να την παρουσιά σει με τέτοιο τρόπο, ώστε να γ ίνει αντιληπτό το καινούριο που αυτή φ έρ νει, α λ λά και το παλιό που χρειάστη­ κε να ξεπ εραστεί και να ανατραπεί.

Παναγιώτηε Νούτσοε

| ; Πώς Π Ιστορία :| ,.

γ ίνετα ι

παρελθόν

I

nobs η Ιστορία γίνεται π α ρελθόν Στο παρόν βιβλίο δ ιενεργείται η κριτική εξέταση θεω ρητικώ ν αντιλήψεω ν για την ιστορία και το έργο των ιστορικών. 0 έλεγχ οε αυτόε αφορά τον τρό­ πο ανάπτυξηε των οικείω ν επιχειρημάτω ν ωε προε το είδοε και κυρίωε ωε προε το βαθμό οικείω σ ηετηε ιστορικήε πραγματικότηταε. Στο βιβλίο γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η αυτοπαρουσιαζόμενη ωε «ποιητική τηε ιστορίαε». Αυτή που ανάγει το «ισ τορείν» σε υπόθεση τηε Πηνελόπηε, δηλαδή που «π λέκ ει και ξεπ λέκει συνεχώετο κείμενο του παρελθόντοε» και προτιμά να «α φ ουγκρ άζετα ι»τιεπ η γέε με στόχο την «α να ζήτη­ ση νοήματοε» και όχι να τιε «ρ ω τά ει» αναζητώνταε τιε αιτίεε των γεγονότων.

ΟυμπέριοΈκο

Από το δέντρο στον Λα βύρ ινθο Απάτην προαιώ νια αναζήτησ η τηε τέλ εια ε γλώσσαε στη σ ημειω τική που ενέχεται στουε Λογοδοσμένουε και σε μια σειρά μ ελετώ ν για τον Kant, τον Pierce, τον Croce, τιε σ ημειω τικέε θ ε ω ρ ίεετο υ Breal και μια πολεμική με την « α δ ύ ν α μ η σ κ έ ψ η » . Από την κλα σ ικ ή αρχαιότητα ωε τιε μ έρ εε μαε, πλήθοε φιλοσ οφ ίεε του σ ημείου και τηε ερ μηνείαε δ ιαδέχτηκαν η μια την ά λ λ η , α ν ταπ οκρ ιν όμενεε σε ζη τή μ α τα πολύ δ ιαφ ορ ετικά μ ετα ξύ τουε που αντανακλούσ α ντιε εποχέε. Τα κ είμ εν α του β ιβ λ ίο υ «Από το δέντρο στον λ α β ύ ρ ιν θ ο » δ εν τα χ αρ α­ κτηρίζει η ο μοιομορφία. Ακόμα και οι αναγνώ στεε που δεν έχουν σ ημειω ­ τικά εν διαφ έρ οντα - μ ε την ε π ιστημονική έννοια του ό ρ ο -μ π ο ρ ο ύ ν να δ ιαβά σ ουν αυτά τα κ είμ εν α σαν συνεισφ ορά στην ιστορία τω ν π οικίλω ν • ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:Έφη ΚαλΛιφατίδη

φιλοσοφ ιώ ν τηε γλώ σσαε ή των ιδιω μάτω ν.

Llinlkagraimnata.gr ττνητ.ellin ik agra tm n ata.gr π

,gr wvra.ellinlkagraimnata

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ

Γιατί ιο Β υζάντιο Μια ιστορική επισκόπηση τηε π α ρ εξη γη μ έν η ε και σχετικά άγνω στηε βυζαντινήε αυτοκρατορίαε. Στο παρόν β ιβλίο παρουσιά ζονται οι σχέσειε τηε πολιτείαε μ ε την εκκλησ ία, του κέντρου μ ε την περιφ έρεια, του Βυζαντίου μ ε τουε π ολυποίκιλουε γείτονέε του. Η πτώση μιαε αυτοκρατορίαε προλό­ γισε τελικά τη χαλεπότητα τήε μετέπειτα εποχήε των Ν εο ελλ ή νω ν που θ ε ­ μέλ ιο τηε ωστόσο μ ένει η πολύχρονη βυζαντινή εμπειρία.

Daniel Goleman

Ο ικολογική Ν οημοσύνη «Ο κόσμοε μ αε, έναε κόσμοε υλ ική ε α φ θονίαε, φ έρ ει ένα κρυμμένο τίμη­ μα. Δεν μπ ορούμε να δ ούμε τον β αθμό στον οποίο τα πράγματα που αγο­ ρ ά ζο υμ ε και χρησιμοποιούμε καθημερινό έχουν κόστοε σε άλ λα επίπεδα - αγνοούμε τι στοιχίζουν στον π λανήτη, στην υγεία και στουε ανθρώπουε που ο μόχθοε τουε παρέχει τιε π ολ υτέλ ειέε μ α ε » . Daniel Goleman Ένα βιβ λ ίο π ερί Ο ικολο γικήε Νοη μοσ ύνηε από τον σ υγγραφ έα του μπεστ-σ έλερ «Σ υν α ισ θη μ α τικ ή Ν οη μοσ ύνη».Έ να βιβλ ίο που ασχολείται με τη λο γική η οποία θα μαε επιτρέψει να φ ερ θ ο ύ μ ε ευφ υώ ε ωε προε τιε οικ ο λο γ ικέε σ υνέπ ειεε του τρόπου ζ ω ή ε μ αε.

• ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Νίκοε Σταμπάκηε · ΓΛΟΣΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Δήμητρα Τουλάιου

Heinz A. Richter

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ και οι σ υνέπ ειεε in s Ο H e inz A. R ichter ξεδ ιπ λώ νει το κουβάρι τηε ιστόρισε τηε Ε λλάδαε κατά την περίοδο του Β ' Παγκοσμίου πολέμου και έπειτα. Σε αυτήν τη σ υλ λο ­ γή άρθρων, ξεκινά κάνονταε μια αναδρομή στιε ε ξε λ ίξε ιε που προηγήθηκαντω ν ετώ ν 1941 -1 9 4 4 . Ακολούθω ε αναφέρεται δ ιεξοδ ικώ ε στουε αγώνεε των Ε λλήνω ν αλ λά και το αξιοθαύμαστο θάρροε τουε την περίοδο τηε γερμσ νικήε κατοχήε. Υ π ογραμμίζει την ουσια στική σημασία των ο μάδω ν τηε Ε θνικήε Αντίστασηε αλ λά και αναλύει τιε σ υνέπειέε τηε στην ελ λη ν ική κοινωνία μετά την Α π ελευθέρω σ η.

• ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Φανή Γαϊδατζή - Ελίζα Παναγιωτότου - Αννα Μαρκουλιδάκη · ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νικηφόροε Σταματάκηε

’.Yww.ellinikagrammata.gr www.ellinikagrammata.gr www.ellinikagrammai

.

κ ό σ ρ ο '

pAfftos

Ιπου^ώχνιϊ

►αηωτα,κι

μ >νο τεχν/θ Γ

που -nBeu’ v a v i v t i

apV tttKTovao Και

rA nourvrns

Μ ικρ ές ιστορίες που ενισχύουν την αναγνωστική ικανότητα τω ν παιδιών και ταξιδεύουν τους μικρούς βιβλιόφιλους

Τ ο σ τ ρ α τ ιω τ ά κ ι, που ήθελε ν α γΟ νει α ρ χ ιτ έ κ τ ο ν α ς κ α ι π ο ιη τ ή ς Μια ιστορία

Ψ

για το πολυτιμότερο δικαίωμα: την ειρήνη.

,κοκορέλη

ΤΤοντιΚΡ0

0 Π ον Π ο ν τ ικ ο ύ λ η ς Η μεγάλη περιπέτεια του Πον ποντικούλη άρχισε με την εμφάνιση τηε όμορφηε Χάμστερ στον τόπο των γκρίζων ποντικών. Μια περιπέτεια ηρωισμού και αγάπηε όπου οι απρόβλεπτεε καταστάσειε προκαλούν δάκρυα και γέλια.

ν .Κά>ΓΓξοΧβ-Χίψποτακοϋ ί,ιο ίΡ*

Κ α ι ο ι μπ α μπ ά δες ξ έ ρ ο υ ν π α ρ α μ ύ θ ια Όταν έναε μπαμπάε αποφασίζει

7 ς ρ ο υ \/

να μπει στην κουζίνα, πειραματίζεται μετά πιάτα... μαγειρεύονταε απίστευτεε ιστορίεε.

Φ α νού ρ η ς κ α ι Β α λ εντΙν α Τι γίνεται όταν δύο διαφορετικά

^

πλάσματα, όπωε ο ποντικόε Φανούρπε

φανουρη^

και π γάτα Βαλεντίνο, συναντιούνται; Μπορεί άραγε να συμφιλιωθούν τα αντίθετα και να ζήσουν αρμονικά;

ΐενιερη*

m

^

ΒαΧε^''

a

ΕΚΔΟΣΕΙΣ W ΚΕΔ ΡΟ Σ

ώ0ιν onwfto 2 0 0 9 Μένης Κουμανταρέας Σ' ΕΝΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΑΚΡΗ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΙΑ Σ' ένα απομονωμένο στρατόπεδο, ένας αγγελόμορφος στρατιώτης ζωγραφίζει με την προτροπή της γυναίκας του Στρατηγού τον σύζυγό της και διοικητή του. Ο πίνακας θ ' αποκαλύψει κρυφές πτυχές των ηρώων αλλά και της ίδιας της τέχνης της ζωγραφικής. Μ ια ιστορία στην οποία αποσιωπούνται τα ονόματα των πρωταγωνιστών αλλά πολλές φορές και οι επιθυμίες τους, και όπου μια υπόγεια αίσθηση απειλής παραμονεύει ήρωες και αναγνώστες. Χρόνια αργότερα, όταν ο πίνακας γί­ νεται λαϊκό προσκύνημα σε μια πινακοθήκη, όλα πια θα έχουν πάρει τις δια στάσεις θρύλου. Από τις λιγοστές φορές που ο Μ ένης Κουμανταρέ­ ας δε γράφει για την Αθήνα του χθες ή του σήμε­ ρα, αλλά για ένα φανταστικό στρατόπεδο χαμένο κάπου μέσα στο χρόνο.

στΡατόπεδί

εΡημιά

Έλενα Χουζούρη ΠΑΤΡΙΔΑ ΑΠΟ ΒΑΜΒΑΚΙ

Νίκος Δαββέτας Η ΕΒΡΑΙΑ ΝΥΦΗ

Θεσσαλονίκη-Τασκένδη, 1949-1967. Η οδύσσεια ενός Έλληνα γιατρού, πολιτικού πρόσφυγα. Ενα μυθιοιορημι για ένα κομμάτι του ελληνισμού που βίωσε την τραγικότητα της Ιστορία

Αθήνα-Βερολίνο-Θεσσαλονίκη Ένα μυθιστόρημα για ό,τι στοιχειώνει το παρελθόν του κάθε ανθρώπου.

Γ. Γ εννα δίου 3 | 10678

Αθήνα | w w w .k e d ro