Τεύχος 172

με τον Κώστα Αξελό

Α Ρ ΙΘ . 1 7 2 · 2 9 .7 .8 7 1 _ Λ Ρ 1

ΜΕ ΕΥΚΟΑΙΕΣ ΠΑΗΡΩΜΗΣ

Ε γκυκλοπαίδειες μισοτιμής ισόγειο Κολοκοτρώνη

ημιόροφος Κολοκοτρώνη

ελληνική και ξένη λογοτεχνία

~ V IV B ia A O V J O N V lZ O U Ifl0 Z V IV d l^ U - VI

Υ π ε ρ α γ ο ρ ά β ιβ λ ίο υ σ τ ο ν π ε ι ρ α ι α Για Πρώτη Φ ορά στην Ελλάδα 50 χιλιάδες τίτλοι βιβλίων σε 5 ορόφους Για καλό και φθηνό βιβλίο

πα ιδικ ά - π α ιδα γω γικ ά βιβλία

ισόγειο Νοταρά

ναυτικά - κομπιοΰτερς - αρχιτεκτονικά - ηλεκτρονικά - κλπ. τεχνικά βιβλία

ημιόροφος Νοταρά

1ος όροφος Νοταρά

νέες εκδόσεις - γυν. θέματα - λευκώματα περιοδικά

ιστορία - πολιτική - φιλοσοφία κοινω νιολογία - ψ υχολογία - ποίηση μελέτες

I. Μποστάνογλου & ΣΙ A Ο.Ε. 1) Σωτήρος 13, τηλ. 41.71.330 2) Κολοκοτρώνη 92, τηλ. 41.12.258 3) Νοταρά 75, τηλ. 41.12.258

S lA k S V lV d i3 L ^ ^ iv a i^ lO > n O N

ΝΟΓΛΟΥ ΒΙΒΛ ΙΑ - Π ΕΙΡΑΙΑΣ ΜΠΟΣΤΑΝΟΓΛΟΥ ΒΙΒΛ ΙΑ - Π ΕΙΡΑΙΑΣ ΜΠΟΣΤΑΝΟΓΛΟΥ Β ΙΒ Λ ΙΑ - ΠΕΙΡΑ

ΙΑΣ ΜΠΟΣΤΑΝΟΓΛΟΥ ΒΙΒΛ ΙΑ - Π ΕΙΡΑΙΑΣ ΜΠΟΣΤΑΝΟΓΛΟΥ ΒΙΒΛ

V120UIAI ZVIVdl3U - V IV B ia AOVJONVIZOUIAI ZVIVdl3U - V IV BIB

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΤΟ ΝΕΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΗΣ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΤΟ ΝΕΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΟΥ

ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΦΑΚΙΝΟΥ

ΓΙΑΝΝΗ

ΤΟ ΠΕΘΑΜΕΝΟ ΛΙΚΕΡ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

g S

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΑΣΙΝΗ

~

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

j—ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ Σειρά 81/2

Ράντγυαρντ Κίπλινγκ

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΖΟΥΓΚΛΑΣ Στέφανος Σταμάτος

Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ Γιάννης Σολδάτος

ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΚΡΙΟΥ Ετοιμάζονται: Όρσον Γουέλς

MR. ARK AD IN Ονορέ ντε Μπαλζάκ

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΤΗ ΦΛΑΝΔΡΑ Ντανιέλ ντε Φόε

ΡΟΒΙΝΣΩΝ ΚΡΟΥΣΟΣ Ζωοόόχον Πηγής 17 ____ τηλ. 36.13.137___

« -

καλές διακοπές μ ’ ένα βιβλίο ΟΔΥΣΣΕΑΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΜΟΥΝΔΟΣ ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ ΜΟΥ ΦΙΛΟΙ Μια φοιτητική παρέα στα χρό­ νια της δικτατορίας... ΠΑΝ-ΠΑΝ ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ Γ. ΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ Η σύγχρονη ελληνική πολιτική επικαιρότητα με τη μορφή του παλιού λαϊκού αστυνομικού μυθιστορήματος... ΠΑΒΕΛ ΚΟΧΟΥΤ ΜΙΑ ΘΗΛΥΚΗ ΔΗΜΙΟΣ Είναι όμορφη, είναι ελκυστική και εκπαιδεύεται για δήμιος... Ε.Μ. ΦΟΡΣΤΕΡ ΔΩΜΑΤΙΟ ΜΕ ΘΕΑ Μυθιστόρημα γεμάτο ήλιο και χιούμορ, που γνώρισε μεγάλη επιτυχία και στο σινεμά...

ΤΕΟΝΤΟΡΣΤΟΡΜ Ο ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ ΜΕ ΤΟ ΑΣΠΡΟ ΑΛΟΓΟ Τα ανθρώπινα όρια αντοχής, στην πάλη με τη φύση και τους ανθρώπους... ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ ΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΤΟΥ ΤΖΑΚΟΜΠ Η ζωή ενός νέου μέσα από τα κάτοπτρα μιας μεγάλης συγγραφέως... ΤΡΟΥΜΑΝ ΚΑΠΟΤΕ ΠΡΟΓΕΥΜΑ ΣΤΟΥ ΤΙΦΑΝΥ Η αναζήτηση της ανθρώπινης επαφής στο κοινωνικό περι­ θώριο... ΑΡΘΟΥΡ ΣΝΙΤΣΛΕΡ Ο ΝΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΚΑΖΑΝΟΒΑ ' Οταν ο χρόνος ραγίζει τον καθρέφτη των ειδώλων...

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΡΣΕΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗ

ΠΕΤΕΡ ΓΚΛΟΤΣ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΑ Ϊ ΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΥΡΚΟΣ ΠΟΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ;

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΡΑΣ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

ΠΕΡΥ ΑΝΤΕΡΣΟΝ ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Α.Ζ. ΝΟ Ι ΜΠΕΚΕΡ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

φθηνά ΠΟΛΥ φθηνά βιβλία ειδικά τον Αύγουστο εκπτώσεις 20-30% ΜΙ ΙΟ—I VNOl \ΟΔ - I Γ\ Κ ) Φ Ο ΙΙΜ ) ΗΙΗΜΟ ΚΟ \Ο Μ ) I Ι'ίίΜ I 92. Ill ΙΙ'Μ Μ . | | | \ . 4ΙΙ225Χ

τα βιβηία ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ

Το Ονομα του Ρόδου

Επιμύθιο στο Ονομα του Ρόδου

Από τον έναν πύργο ο άλλος

Λ. ΦΟΝ ΖΑΧΕΡ - ΜΑΖΠΧ

Η Αφροδίτη με τη γούνα Μετάφραση: Μυρτώ Ρήγου

ΣΤΑΝΤΑΛ

α ν τ ρ ε ζ ιν τ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΛΤΣΟΣ

κορυντόν

Αναμνήσεις εγωτισμού

Η τερατώδης πλευρά

Μετάφραση: Νίκος Σπάνιας

Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια: Τίτος Πατρίκιος

ΜΕΣΑ ΣΕΛΙΜΟΒΙΤΣ

Ο δερβίσης και ο θάνατος Μπισμιλαχίρ-Ραχμανίρ-Ραχίμ! Καλώ για μάρτυρα την ημέρα της κρίσης, και την μυχή που μέμφετάι τον εαυτό της. Καλώ για μάρτυρα το χρόνο, την αρχή και το τέλος των πάντων — ότι ο άνθρωπος είναι πάντα σε ςιπώλεια. * Αρχίζω αυτή την διήγηση χωρίς κανένα σκοπό, χωρίς όφελος για μένα και για άλλους, από μια ανάγκη δυνατότερη από οφέλη και από λογι­ κή, να μείνει γραπτό δικό μου, για μένα, γραπτή ταλαιπωρία συζήτη­ σης με τον εαυτό μου, με τη μακρινή ελπίδα ότι θα βρεθεί κάποια λύ­ ση όταν γίνει ο λογαριασμός, αν γίνει, όταν αφήσω το ίχνος της μελά­ νης σ' αυτό το χαρτί'που περιμένει σαν πρόκληση. Στο αριστούργημα αυτό της σύγχρονης λογοτεχνίας — που πολλοί συγ­ κρίνουν με τη «ΔΙΚΗ» του Κάφκα — η εξουσία εμφανίζεται μέσα από πρόσωπα χωρίς πρόσωπο και παρουσιάζεται πολύ πιο αμείλικτη μέσα απ' την απρόσωπη μεσολάβηση των οργάνων της. Σ' αυτό το εξαίοιο βιβλίο η λογοτεχνία βρίσκει την απόλυτη δικαίωσή της.

εκδόσεις «γνώση» 71 Ζωγράφος, Αθήνα Τηλ. 7786441 Ζωοδόχου πηγής 29 106 81 Αθήνα τηλ. 3620941

ΚΩΣΤΑΣ ΤΑΧΤΪΗΣ Τό τρίτο βκφόνί

Michel

TOURNIER

Ο ΤΣΑΛΑΠΕΤΕΙΝΟΣ

εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ Τζαβέλα 1, ΣΥΓΧΡΟΝΗΚΛΑΣΙΚΗΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ E3ANTAS

τηλ. 36.04.885

Κυκλοφορούν ΜΑΝΟΛΗΑΣΠΕΤΑΚΗ

'

νΑ

'

ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΧΑΡΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ - ΚΩΝ. ΧΡΗΣΤΟΥ

ΣΚ ΙΤΣΑ ΚΩΣΤΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΧ ΕΔΙΑ : ΘΑΛΕΙΑ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗ

ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ • ΠΑΟι'ΣΙΌΦΣΚΙ Κ Καλοκαιριάτικες μέρες • ΣΤΑΝΕΦΕ Η Τραμπακούλα και ο Γοργοπόδης φ ΠΙΚΡΟΥ Π Καραγκιόζης, Μίκυ Μάους φ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ XΤο θυμωμένο ποτάμι • ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ-ΠΑΠΑΖΗΣΗΖ. Ένα καλοκαίρι γεμάτο κεραυνούς • ΠΑΠΑΚΟΥ-ΛΑΓΟΥ A Το δάσος και ο κόσμος του • ΣΚΙΑΔΑ Ν Αχελώος - Το παιδί και το ποτάμι φ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ Ε. Ο θείος Ορέστης • ΑΝΕΖΙΝΗ-ΛΕΡΑΚΗ Γ. Όταν χάθηκε ο κύρ-Μέντιος φ ΣΚΙΑΔΑΝ Δέκα μικροί ταξιδιώτες

ε κ δ ό σ ε ις

φ ΜΠΑΡΤΖΗ Γ Τα μυρμήγκια της ειρήνης • ΡΑΒΑΝΗ-ΡΕΝΤΗ Δ. Η ωραία Ελένη των γαϊδάρων RODARIG Παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο I • RODARI G Παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο II φ RODARI G Παραμύθια απ’όλο τον κόσμο III • RODARI G Παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο IV φ RODARI G Παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο V φ RODARI G Παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο VI φ ΓΟΥΔΕΛΗ Μ Ζώα και φυτά σε στιχάκια φ ΓΪΑΙΩΝΙΔΟΥ Ε. Γυάλινες, ξύλινες, χάρτινες

φ

κι άλλες ιστορίες

GUTENBERG

ΣΟΛΩΝΟΣ 103 . ΤΙ ΙΛ 3600.127

ΥΑΚΙΝΘΟΣ Σ ύγχρονη Ε λληνική Λ ογο τεχνία ΠΟΙΗΣΗ

t Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Κ Ο Ν ΙΔ Α Ρ Η Σ : Ό ήλιος χαμηλώνει • Γ ΙΩ Ρ Γ Ο Σ Μ Α Ρ Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ : 'Η ιστορία τού ξένου χαί τής λυπημένης • Γ ΙΩ Ρ Γ Ο Σ Μ Π Λ Α Ν Α Σ : Ή ζωή κολυμπά σάν φάλαινα άνύποπτη πριν τη σφαγή • Α Ν Τ Ε ΙΑ Φ Ρ Α Ν Τ Ζ Η : Σχεδόν αίνιγμα • Ε Λ Ε Ν Α Χ Ο Υ Ζ Ο Υ Ρ Η : Έ άλω ή πόλις

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ • B L A IS E C E N D R A R S : Les Paques a New York Μετάφραση: Γιάννης Βαρβέρης, Δίγλωσση έκδοση • Ρ Ε Ν Τ Τ Ι S A A R IK O S K I: Τ ί συμβαίνει, αλήθεια; Επιλογή άπό τό ημερολόγιο καί τά ποιήματα ’Απόδοση: Μαρία Μαρτζούκου

ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ

Ο ι "ΡΟΕΣ,, οα ς εύχονται

a

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΟΕΣ Κάθε βιβλίο και ένα γεγονός

’- S C ?

Μία νέα λάμψη μεγαλοφυΐας Έ ν α συναρπαστικό και πειστικό βιβλίο και για να μη κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, είναι πραγματικά μαγικό.

STERN Εξαίρετο... είναι από τα καλύτερα μοντέρνα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει για πολύ καιρό.

Έ ν α μυθιστόρημα για ειδικούς στα κομπιούτερ και την γενετι­ κή, για ηθικολόγους, πολιτικούς, χημικούς, φυσικούς, μηχανικούς, μετεωρολόγους, κοινωνιολόγους, οικολόγους, βιολόγους, μελλον­ τολόγους και για κάθε αναγνώστη.

ΣΕ ΛΙΓΟ Σ'ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

Π Ο [ ~ γ Εμπιστευ&ίτε μας I V λ /_ m φαντασία σας

Ησειρά Μέδουσα

Λογοτεχνία

τα νέα βιβλία της Έντνα θ ’ Μπράιαν

Για δημιουργικό ελεύθερο χρόνο, ψυχαγωγία και πνευματική καλλιέργεια Γνωρίστε την ελληνική και παγκόσμια προοδευτική λογοτεχνία από τα βιβλία

ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΒΙΒΛΙΑ Κ ΛΑΣΣΙΚΩ Ν ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟ Ν Ω Ν ΕΛ Λ ΗΝ Ω Ν ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ Πατταδιαμάντης, Θεοτόκης, Π αρ ορίτης, Ρίτσος, Κ. Κοτζιάς, Σκάρος, Α δάμος, Π απα νδρέου, Αλεξανδρόπουλος, Κυτόττουλος, Ραβάνης-Ρεντής, Αεφούσης, Ε. Πανσέληνου, Π απαλεξανδράτου, Σαραντάκος, Σω τηράκου, κ.ά., κ.ά.

Α Π Ο ΤΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΤΗΣ Π Α ΓΚ Ο ΣΜ ΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γκόρκι, Ντοατογιέφσκι, Μ αγιακόφ σκι, Ο στρόφ σκι, Φ αντέγεφ, Χικμέτ, Ριντ, Μ πρ εχτ, Α ϊτμά το φ , Κοφίνιο, Σϊμονοφ , Μ άρκες, Ν τίμοφ , Χάσεκ, Σόλοχοφ , Μ αλτς, Βαρέλα, Κόζακ, Βιβό, Βόινιτς, Καμπέσας, Ζέγκερς, κ.ά, κ.ά.

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Βιβλ ιοπω λ είο

Ζ α λ ό γ γ ο υ 11 - Τηλ. 36.40.713-36.15.617 Μ α υ ρ ο κ ο ρ δ ά τ ο υ 3 - Τηλ. 36.29.835-36.29.814

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΔΟΥΣΑ

Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΠΑΡΕΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΣΕΙΡΑ @

ΤΗΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ

ία ΥΠ

0 ΜΕΓΑΛΟΣ ΥΠΝΟΣ ! = ^ w Λ Chandler

j^

I 4

0 ΦΟΝΙΑΣ ΜΕΣΑ ΜΟΥ tou J. Thompson

ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΣΤΟΝ ΥΠΟΝΟΜΟ τούD. Go&dis

ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΠΕΡΑΣΜΑ του D. Soodis

ΑΛΥΧΑΝΔΡΑΤΟΣ- ΓΗΤΟΤΡΟΠΟΥΛΟΣ&I!A Ε Ε

ΤΩΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΝΕΦΕΛΗ» ΣΤΑΝΤΑΛ — Μ Π ΑΛΖΑΚ — Φ Λ Ω Μ Π ΕΡ,

Διηγήματα

Σταντάλ, Μπαλζάκ, Φλωμπέρ: τρεις κλασικοί Γ άλλοι συγγράφεις τω ν οποίων τό έργο αποτελεί τήν βάση τής γαλλικής πεζογραφίας. Καθένας μέ δικό του ύφος, δίνει μ ιά εικόνα άλλοτε άπαστράπτουσα, άλλοτε σκοτεινή, άλλά πάντοτε μοναδική τής εύρωπαϊκής ζωής καί κουλτούρας. Τ ρία άντιπροσωπευτικά διηγήματα τής κλασικής λογοτεχνίας, μικρά άριστουργήματα, σέ μιά απόδο­ ση πιστή καί μαζί δημιουργική. ΔΑΝΙΗΛ,

’Επιλογή από τό ημερολόγιο 1973-1985

ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟΤΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ IW3-MSS

'Ο Δανιήλ είναι άπό τούς πρωτοπόρους καλλιτέχνες τής διασπορας πού επιχείρησαν έργα μιας σύγχρο­ νης άναψηλάφησης καί διαμόρφωσης χώρου. Σ ’ αύτή τήν « Ε π ιλ ο γ ή άπό τό ήμερολόγιό του», θά δούμε, μέσα άπό κουβέντες απλές καί άμεσες, τήν πορεία του, τή σχέση του μέ τό χώρο τής Τέχνης καί τήν άποψή του γ ιά όμότεχνούς του, Έ λληνες καί ξένους.

Π ΙΕ Ρ Ν Τ Ρ ΙΕ ΛΑ Ρ Ο Σ Ε Λ ,

Οι αναμνήσεις του Ντέρκ Ράσπε

Βιβλίο έμπνευσμένο άπό τήν ζωή του Βάν Γκόγκ συναρπάζει μέ τήν αμεσότητα του. Ό Ντριέ λά Ροσέλ ταυτίζεται μέ τόν ήρωά του καί δέν κρύβει τίποτα: οί φυσικές του αδυνα­ μίες, τά οράματα, οί έμμονες ιδέες, τά φαντά­ σματα, ή πίστη, τά προβλήματά του, σπαρά­ ζουν μπροστά μας. Μέ τις Α ν α μ ν ή σ ε ις του 6 Ντριέ λά Ροσέλ αύτοτιμωρουμενος, λυτρώνε­ ται.

Μ Α Υ Ρ Ο Μ ΙΧ Α Λ Η 9, Α Θ Η Ν Α 106 79 Τ Η Λ .: 360.77.44 — 360.47.93

ΔΙΑΒΑΖΩ

ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Α. Μεταξά 26, Αθήνα - 106 81.

Σύνταξη: 36.40.487 Λογιστήριο: 36.40.488 Διαφημίσεις: 36.42.789 Συνδρομές: 36.42.765

Τεύχος 172 29 Ιουλίου 1987 Τιμή: Δρχ. 5(Κ) Ιδρυτής: Περικλής Αθανασόπουλος Διευθυντής: Γιώργος Γαλάντης Σύνταξη: Ηρακλής Παπαλέξης, Βάσω Σπάθή, Καίτη Τοπάλη, Κατερίνα Γρυπονησιώτου Οικονομικός υπεύθυνος: Βάσω Σπάθή Συνδρομές: Κατερίνα Γρυπονησιώτου Διαφημίσεις: Ηρακλής Παπαλέξης Σελιδοποίηση-Μοντάζ: Νένη Ράις Γλωσσική επιμέλεια-Διορθώσεις: Βίκυ Κωτσοβέλου Στοιχειοθεσία: Φωτοκύτταρο ΕΠΕ, Υμηττού 219, τηλ. 75.16.333 Φωτογραφίσεις-Μοντάξ: I. Χριστοδουλάκος - I. Κοργιαλάς Ο.Ε., Α. Μεταξά 26, τηλ. 36.41.134 Εκτύπωση: Αφοί Τσαλδάρη Ο.Ε., Φυ­ λής 35, Καματερό, τηλ. 26.10.918 Βιβλιοδεσία: Νικ. Κατριβάνος και Σία Ο.Ε., Στ. Γόνατά 48, τηλ. 57.49.951 Διανομή: Νέο Πρακτορείο Τύπου Εκδότης: Γιώργος Γαβαλάς Κεντρική διάθεση: Αθήνα: Πομώνης Διονύσιος Ζαλόγγου 1 τηλ. 36.20.889 Θεσσαλονίκη: Βιβλιοπωλείο Μ. Κοτζιά και Σία Τσιμισκή 78 τηλ. 279.720, 268.940

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Η ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Συζήτηση με τον Κ. Αξελό

18 19

ΑΦΙΕΡΩΜΑ Παρουσίαση βιβλίων ’86-’87 Συμπληρωματικός βιβλιογραφικός οδηγός ’86-’87

25 151

ΔΕΛΤΙΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΚΡΙΤΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

Υπεύθυνος τυπογραφείου: Βαγγέλης Παπαθανασόπουλος Υμηττού 219

στο επόμενο «Διαβάζω»

αφιέρωμα στον Τζων Στάινμπεκ

167 174

Η Α ΓΟ ΡΑ ΤΟΥ Β Ι Β Λ Ι Ο Υ ·

|

Από 1 έως 14 Ιουλίου 1987

■

1.

Μεθενίτης - Πάτρα

Μποστάνογλου - Πειρ.

Ραγιάς - Θεσσ.

§·

Λυχνάρι - Βόλος

8 ο

Λέσχη του βιβλίου - Θεσσ.

=1 <

Εστία - Αθ.

ί

Κατώι του βιβλίου - Θεσσ.

<

ΒΙΒΛΙΑ

Ενδοχώρα - Αθ.

(**)

Γρηγόρης - Αθ.

( *),

Δωδώνη - Αθ.

(,\),

Επειδή όμως είναι τεχνικά αδύνατο να δημοσιεύονται όλα τα βιβλία που αναφέρουν οι βιβλιοπώλες, ο πίνακας περιλαμβάνει τελικά εκείνα τα βιβλία που δηλώθηκαν από δύο τουλάχιστον βιβλιοπώλες. Ό σο για το ενδιαφέρον και την ποιότητα των βιβλίων του πίνακα, σκόπιμο είναι να συμβουλεύεστε τις σελίδες της «Επιλογής»,

Ελευθερουδάκης - Αθ.

Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τα εμπορικότέρα βιβλία ενός δεκαπενθήμερου, σύμφωνα με τα στοιχεία που μας παραχώρησαν δεκαπέντε βιβλιοπώλες α π' όλη την Ελλάδα, δηλώνοντας ο καθένας τους τα τρία βιβλία που είχαν τις περισσότερες πωλήσεις στο βιβλιοπωλείο του κατά το-διάστημα αυτό. Έτσι, το βιβλίο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις σημειώνεται με τρεις άστερίσκους το αμέσως μετά με δύο και το τελευταίο μ ε έναν

1

Α. Ζέη: Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα (Κέδρος)

2. Γκ. Μάρκες: Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας (Ν. Σύνορα)

Λ

3. Ε. Φακίνου: Η μεγάλη πράσινη (Καστανιώτης) 4. R. Billetdoux: Οι νύχτες μου είναι πιο όμορφες από τις μέρες σας (Νεφέλη) 5. Π. Ζίσκιντ: Το άρωμα (Ψυχογιός)

6.

Μ. Ρενώ: Η μάσκα του Απόλλωνα (Καλέντης)

7. Λ. Ζωγράφου: Συβαρίτισσα (Ωκεανίδα)

Β. 1. Αλιέντε: Του έρωτα και της σκιάς (Ωκεανίδα) 9. A. S.

Koestler: Ξένος στην πλατεία (Χατζηνικολή)

ϋ ■ ■

Η ϋ

Μ

m W

Στο βιβλιοπωλείο Γρηγόρη - Αθήνα το βιβλίο που είχε τις περισσότερες πωλήσεις ήταν: Ηλία Ματζαγκούρα: Ομαδοκεντρική διδασκαλία και μάθηση (Γρηγόρης) Συνδρομές εσωτερικού 25 τευχών 5500 δρχ. - Σπουδαστική 25 τευχών 5200 δρχ.

15 τευχών 3500 δρχ. - Σπουδαστική 15 τευχών 3200 δρχ. Οργανισμών, Τραπεζών, Ιδρυμάτων: 6500 δρχ.

Ιδρυμάτων, Βιβλιοθηκών Ευρώπη: 75 δολ. Κύπρος: 67 δολ. Αμερική κλπ. 85 δολ.

Συνδρομές εξωτερικού Ευρώπη 25 τευχών 65 δολ. (ΗΠΑ) - Σπουδαστική 25 τευχών 61 δολ. Ευρώπη 15 τευχώ ν'45 δολ. - Σπουδαστική 15 τευχών 43 δολ. Κύπρος 25 τευχών 57 δολ. - Σπουδαστική 25 τευχών 54 δολ. Κύρπος 15 τευχών 39 δολ. - Σπουδαστική 15 τευχών 37 δολ. Αμερική - Α υστραλία - Ασία - Αφρική 25 τευχών 72 δολ. - Σπουδαστική 25 τευχών 68 δολ.

15 τευχών 50 δολ. - Σπουδαστική 15 τευχών 47 δολ.

Εμβάσματα στη διεύθυνση: Κατερίνα Γρυπονησιώτου - Περιοδικό «Διαβάζω» Α. Μεταξά 26, Αθήνα - 106 81 Τηλ. 36.42.765

Τα παλιά μηνιαία τεύχη κοστίζουν 500 δρχ., τα δεκαπενθήμερα 250 δρχ., και τα διπλά 300 δρχ.

χρονικα/19

Κώστας Αξελός

Η διδασκαλία της φιλοσοφίας Το κείμενο πον ακολουθεί περιλαμβά­ νεται - με τον παραπάνω τίτλο - στο βι­ βλίο τον Κώστα Αξελού «Arguments d ’ une recherche» (Επιχειρήματα μιας Έρευνας), Les Editions de Minuit, Π α­ ρίσι 1969. Είναι η συζήτηση ενός φοιτη­ τή της φιλοσοφίας, με τον Κώστα Αξελό, τον Frangois Chatelet και τον Geor­ ges Lapassade. Δ ημοσιενθηκε για πρώτη φορά στο τεύχος No 4 των Cahiers Philo-Observateur της Ομάδας σπονδών της φιλοσοφίας τον πανεπιστημίου του Παρισιού.

I.

Αδυναμία της φιλοσοφίας

F.C. Ποια είναι η θέση της φιλοσοφίας στο σύγχρονο πολιτισμό; Έχει ακόμα η φιλοσοφία μία φορά, και γενικότερα ποια φιλοσοφία μπο­ ρεί να έχει μία φορά; Αυτό που είναι χαρακτηριστικό της σύγχρονης κοινωνίας, είναι ότι η φιλοσοφία έτσι όπως υπάρχει σήμερα δεν έχει καμιά εξουσία, καμιά πίστωση, έχει κανείς την εντύπωση ότι η φιλοσο­ φία είναι μια ιδεολογική παράτα που ξετυλίγε­ ται λίγο σαν κέντημα, σαν μια δαντέλα· έχει κα­ νείς την εντύπωση ότι όλα τα σημαντικά πράγ­ ματα συμβαίνουν στη διοίκηση, στο επίπεδο των βιομηχανικών διευθύνσεων, των κρατικών διευ­ θύνσεων. Οι φοιτητές, λοιπόν, νομιμοποιούνται ν’ ανα­ ρωτιούνται μήπως χάνουν τον καιρό τους, την ενεργητικότητά τους, μελετώντας παλαιούς συγ­ γραφείς, θεωρίες, παρευρισκόμενοι σ’ αυτό το γιγαντιαίο παιγνίδι σφαγής που είναι η ιστορία της φιλοσοφίας. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι δελεά­ ζονται από τη διοίκηση - οι φοιτητές μου π.χ.

κατευθύνονται προς τις πολιτικές επιστήμες, ή προς διάφορες πρακτικές όταν έλκονται από τη φιλοσοφία· πρακτικές που συνδέονται με τη φι­ λοσοφία, όπως η ψυχολογία, η κοινωνιολόγία. Αλλά οι φοιτητές στρέφουν θεληματικά τα νώτα στη φιλοσοφία γιατί έχουν την αίσθηση ότι το να είναι κανείς φιλόσοφος, είναι κάτι που δε χρησι­ μεύει σε τίποτα, κάτι που δεν άπτεται του πραγ­ ματικού. Με άλλα λόγια, είναι εγελιανοί· γιατί λοιπόν ν’ ασκούμε τη φιλοσοφία, δεδομένης αυ­ τής της κατάστασης αδυναμίας του φιλοσόφου; Φ. Και δεδομένου ότι υπάρχει στη Σχολή ένας πολύ σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στα προσωπι­ κά προβλήματα που είναι εκείνα του σπουδαστή και στα προβλήματα που ο σπουδαστής αυτός αντιμετωπίζει στη φιλοσοφία που του διδά­ σκουν.

F.C. Εδώ και πέντε χρόνια παραβρέθηκα σ’ αυτό με τρόπο πολύ εντυπωσιακό: οι κομμουνι­ στές φοιτητές είχαν στη ζωή τους δύο μέρη (τη δραστηριότητα ως κομμουνιστές και τη δραστη­ ριότητα ως φιλόσοφοι) χωρίς επαφή ανάμεσα στα δύο.

20/χρονικα

II.

Ξεπέρασμα της φιλοσοφίας

Κ.Α. Ίσως θα έπρεπε να τεθεί το πρόβλημα της σκέψης· κάθε υπεράσπιση της φιλοσοφίας μένει στα μισά του δρόμου αν το αποφεύγει. Ο φοιτητής της φιλοσοφίας θα πρέπει ίσως να χρη­ σιμοποιήσει τη φιλοσοφία για να τη μάθει, και για να την ενταφιάσει και για να εγγραφεί στη διάσταση εκείνη που ετοιμάζουμε με το όνομα του ξεπεράσματος της φιλοσοφίας. Ο φοιτητής πρέπει να μάθει να σκέφτεται, πράγμα που δεν θα του διδάξουν ούτε οι επιμέρους κλάδοι, ούτε η δράση, ούτε τα ταξίδια, ούτε άλλοι τύποι πλη­ ροφόρησης. Με την έννοια αυτή, ο φοιτητής της φιλοσοφίας πρέπει κυρίως να μελετήσει το κίνη­ μα που τον βοηθάει να διασχίσει τη φιλοσοφία και να την ξεπεράσει.

πολύ συχνά να είναι από το ένα μέρος επιμέ­ ρους, πράγμα που δεν είναι το πιο ενοχλητικό, αλλά επίσης και ενοποιητικές. Ψυχολόγοι, κοι­ νωνιολόγοι, διοικητικοί, οικονομολόγοι, από την ειδικότητά τους, εντάσσονται στο σύστημα της σύγχρονης κοινωνίας, δεν καταφέρνουν να κρατηθούν σε απόσταση. Και η φιλοσοφία που μοιάζει ανίσχυρη, παραδόξως, ξαναδίνει την απόσταση αυτή. Πράγμα που ανταποκρίνεται σ’ αυτό που ονομάστηκε «να μάθουμε να σκεφτό­ μαστε». Ακόμα και στο παλιό παραδοσιακό της στυλ, η φιλοσοφία διατηρεί την παλιά της αξία που είναι να είναι ο κατεξοχήν κλάδος της αμφι­ σβήτησης. Φ. Αυτό το ρόλο τον παίζει η φιλοσοφία στη Σορβόννη;

F. C. Δεν είναι τυχαίο ότι η φιλοσοφία είναι ανίσχυρη. Είναι γιατί η φιλοσοφία έτσι όπως δι­ δάσκεται δε μετράει πια: δεν έχει σχέση με το σύγχρονο κόσμο. Είναι γι’ αυτό που αναπτύσ­ σουμε την ιδέα του αναγκαίου ξεπεράσματος της φιλοσοφίας - που απαιτεί μία κατοχή της φιλο­ σοφίας. Δεν μπορεί κανείς να ξεπεράσει παρά αυτό που κατέχει: πράγμα που δικαιολογεί το αγκυροβόλημα στην παραδοσιακή φιλοσοφία. Κ.Α. Δεν πρόκειται για εγκατάσταση μέσα σ’ ένα ξεπέρασμα της φιλοσοφίας, αλλά για σκέψη μέσα στη διάσταση του ξεπεράσματος της φιλο­ σοφίας, για βίωμα αυτού του ξεπεράσματος, είτε είναι κανείς σπουδαστής είτε διδάσκων, στην πολιτική δράση, στις φιλίες, στις συντροφικότη­ τες, στον έρωτα, σε κάθε είδους εμπειρίες που συνδέονται με την εργασία της σκέψης. Και εί­ ναι με την έννοια αυτή που πιστεύω ότι η αφο­ μοίωση της παράδοσης παίζει καίριο ρόλο. Μπορεί καμιά φορά να μας φαίνεται ανιαρή, μπορεί να μας φαίνεται ότι είναι ένα παιγνίδι σφαγής. Αλλά το πανεπιστήμιο, από την ανιαρή του πλευρά, έχει επίσης μία όψη θετική, που εί­ ναι ότι είναι μια απώθηση. Μας δίνει αυτό εναντίον του οποίου μπορούμε να εγερθούμε. Η ειρωνεία απέναντι στο πανεπιστήμιο, στους κα­ θηγητές, η περιφρόνηση ακόμα, αποτελούν μέ­ ρος της εκμάθησης της φιλοσοφίας που ξεπερ­ νάει τους διδάσκοντες ως άτομα.

III.

Ο ρόλος της φιλοσοφίας

G. L. Πρέπει λοιπόν να περάσουμε τη ζωή ξεπερνώντας τη φιλοσοφία; F.C. Είναι ίσως ένα πρόβλημα της γενιάς. Οι διοικητικές τεχνικές που μαθαίνει κανείς στις Πολιτικές Επιστήμες, ή η κοινωνιολογία, η ψυ­ χολογία, οι ανθρωπιστικές επιστήμες βρίσκονται

Η ειρωνεία απέναντι στο Πανεπιστήμιο, στους καθηγητές, η περιφρόνηση ακόμα, αποτελούν μέρος της εκμάθησης της φιλοσοφίας που ξεπερνάει τους διδάσκοντες ως άτομα.

F. C. Δεν είμαι σίγουρος. Ό πω ς κι αν έχει το πράγμα, αν υπεραμύνομαι της θεωρίας κατά των εξειδικεύσεων, είναι επειδή η θεωρία μόνη μού φαίνεται ότι έχει μία επαρκή κλίση αμφισβήτη­ σης. Δεν μπορούμε να πάμε στις πρακτικές της φιλοσοφίας με τρόπο αποτελεσματικό και χωρίς να κινδυνεύουμε να ενταχθούμε, να κατασπαραχθούμε από τις πρακτικές αυτές κι από αυτό με το οποίο είναι συνδεδεμένες, δηλαδή τη βιομη­ χανική κοινωνία, το κράτος, τις διοικήσεις, τις γραφειοκρατίες που τώρα μας περικυκλώνουν, αν η φιλοσοφία δε μας μαθαίνει να δυσπιστούμε σε όλα αυτά.

G. L. Δεν πιστεύω ότι οι ανθρωπιστικές επ στήμες, οι συνδεδεμένες με τη φιλοσοφία πρα­ κτικές, είναι μάλλον ενοποιητικές παρά αμφι­ σβητούσες. Μέσω της ανάλυσης ωθούμεθα να αμφισβητήσουμε την κοινωνία. Και το κάνουμε μας όχι με φιλοσοφικές έννοιες, αλλά με την ανάλυση όσων συμβαίνουν μέσα στις κοινωνικές ομάδες, παραδείγματος χάριν. Ο ψυχαναλυτής δρομολο­ γεί μιαν αμφισβήτηση που δεν είναι η φιλοσοφι­ κή αμφισβήτηση. Γι’ αυτό, δεν πιστεύω ότι η εγ­ κατάλειψη της φιλοσοφίας με την παραδοσιακή

χρονικά/21 έννοια είναι η εγκατάλειψη της αμφισβήτηοης, ότι η διχοτόμηση μεταξύ ένταξης μέσω των αν­ θρωπιστικών επιστημών και αμφισβήτησης, εί­ ναι πραγματική.

F.C. Αλλά μεγαλοποιείς αυτή τη διχοτόμηση. Είπα ότι οι πρακτικές που είναι συνδεδεμένες με τη βιομηχανική κοινωνία κινδυνεύουν ν’ αφεθούν στην ένταξη στην κοινωνία και είμαι πεπει­ σμένος ότι αν πάρεις αυτή τη θέση της αμφισβή­ τησης, την παίρνεις βέβαια με τρόπο πρακτικό (με την έννοια αυτή μου φαίνεται ότι είναι καλύ­ τερη από τη ρηματική αμφισβήτηση και πιστεύω ότι ο λόγος πρέπει να ξεπεραστεί σε πράξη), αλ­ λά επειδή έχεις κάνει τη φιλοσοφική πλαγιοδρόμηση. Δεν πιστεύω ότι η ίδια η κοινωνία εκρίει την αμφισβήτηση αυτή μέσα στην πρακτική. Εί­ ναι μάλλον η ματιά που ρίχνεις πάνω στην κοι­ νωνία που σου επιτρέπει να αμφισβητείς μέσα στην πρακτική. Είναι γι’ αυτό που η πλαγιοδρόμηση παραμένει αναγκαία, η περίφημη πλατωνι­ κή πλαγιοδρόμηση που είναι εξίσου εκείνη του Μαρξ, του Λεβί-Στρως, του Λένιν, όλων των φι­ λοσόφων (εκτός του Φρόυντ). Αλλά η πλαγιοδρόμηση για τον Πλάτωνα παραμένει μέσα στο λόγο- μου φαίνεται όμως ότι το ξεπέρασμα της φιλοσοφίας δεν είναι καθόλου ένας τρόπος να φτάσει κανείς στο μηδέν, αλλά το μέσον για να επεξεργαστεί κανείς μια νέα θεωρία των πρακτι­ κών, δηλαδή ν’ αφιερωθεί στις πρακτικές ή να στοχαστεί επί των αποτελεσματικών πρακτικών της κοινωνίας. Φ. Δηλαδή, όλοι θα έπρεπε να κάνουν φιλο­ σοφία; F. C. Ναι, αλλά όχι κατ’ ανάγκη όπως τη διδά­ σκουν σήμερα. Κ.Α. Υπάρχει τώρα μια αδυναμία του λόγου που συμβαδίζει με τη γενίκευση του λόγου σε όλα τα επίπεδα. Είναι ίσως επειδή ο φιλόσοφος σαν τέτοιος, ο λογοτέχνης, ο ποιητής ή ο πολιτι­ κός είναι αναποτελεσματικός επειδή η ζωή ολό­ κληρη διαπερνάται από τη φιλοσοφία, την πολι­ τική, την ποίηση, τη λογοτεχνία, ενώ ο αυτόνο­ μος λόγος χάνει τη σημασία του. Ξεπέρασμα της φιλοσοφίας, όμως, σημαίνει επίσης ξεπέρασμα αυτού του είδους του λόγου που περιορίζεται στο πεδίο του λόγου, του νοητού που αντιτίθεται στο αισθητό.

γεί πουθενά, κι αυτοί που δεν προσπαθούν να την ξεπεράσουν παρά μόνο μέσω τμηματικών πρακτικών, δεν ξέρουν πολύ καλά τί λένε και τί κάνουν. Ο εθνολόγος μπορεί να κάνει εθνολογία και να μην ξέρει τι είναι η εθνολογία, ο ψυχοκοινωνιολόγος θέτει όλα υπό ερώτηση εκτός από την ψυχο-κοινωνιολογία, κλπ. Δεν πρόκειται πε­ ρί του να δοθεί στο φιλόσοφο ο ρόλος του βασιλέως στην πόλη, αλλά περί του να ζητηθεί από τον καθένα να είναι επίσης και στοχαστής σ’ αυ­ τό που κάνει.

IV.

Κατάσταση στη Σορβόννη

Φ. Τι σημαίνει «ξεπέρασμα της φιλοσοφίας» στο επίπεδο του φοιτητή της φιλοσοφίας; F.C. Στο επίπεδο του φοιτητή αυτό το ξεπέρα­ σμα είναι δυνατό σάν διανοητική κατάσταση αλ­ λά όχι σάν διάλυση. Οι έννοιες του Malebranche1 παραδείγματος χάριν, θα έπρεπε να θεωρη­ θούν: 1) ως ιστορικώς τοποθετημένες, 2) ως συμμετέχουσες σ’ ένα κίνημα που ξεπερνιέται. Θα έπαιρναν τότε μια πραγματικότητα (τη δική τους) αντί να παραμένουν σαν αντικείμενα αφηρημένα εκτεθειμένα εμπρός στο φοιτητή. Η φιλο­ σοφία στο πανεπιστημιακό επίπεδο εμφανίζεται με τρόπο εντελώς λανθασμένο. Δεν συνδέεται με τα συμφραζόμενα, όχι μόνον τα υπο-δομικά, αλ­ λά με ό,τι υπάρχει τριγύρω. Γίνεται ένας τελείως λανθασμένος διαχωρισμός μεταξύ φιλοσοφίας και αυτού που δεν είναι φιλοσοφικό. Είχα του κόσμου τις φασαρίες στη Σορβόννη όταν στη «φιλοσοφική» μου διατριβή μίλησα για τον Αρι­ στοφάνη: είναι λοιπόν μια λογοτεχνική διατριβή, μου είπαν! Και υπήρχαν και εδάφια για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο· μου είπαν ότι ήταν μία διατριβή ιστορίας. Δεν κατάφερνα να δώσω να καταλάβουν ότι ήθελα να κάνω φιλοσοφία της

Ακόμα και στο παλιό παραδοσιακό της στυλ, η φιλοσοφία διατηρεί την παλιά της αξία, να είναι ο κατεξοχήν κλάδος της αμφισβήτησης.

Φ. Αν σκεφτόσαστε ότι η φιλοσοφία πρέπει να ξεπεραστεί, δεν το σκεφτόσαστε με την έννοια ότι θα έπρεπε πρώτα να κάνουμε φιλοσοφία για να εγκαταλείψουμε αργότερα αυτό το είδος προ­ παιδείας στην ύπαρξη;

ιστορίας στους Έλληνες, και ότι αυτό με υπο­ χρέωνε να μιλήσω για λογοτεχνία.

Κ.Α. Αν η φιλοσοφία αδιάκοπα ξεπερνιέται, η παράδοση είναι απαραίτητη στο ξεπέρασμα. Το να ξεπεραστεί η φιλοσοφία στα τυφλά δεν οδη­

G.L. Αν σκεφτόμαστε τα προγράμματα της φι­ λοσοφίας, παρατηρούμε ότι το πτυχίο, η προπαρασκευή για το διδακτορικό, είναι μια συσσώ-

22/χρονικα έδρας διδασκαλίες προς το παρόν. Θα χρειάζον­ ταν μερικοί «έκτακτοι καθηγητές»: να φέρουμε ανθρώπους από το εξωτερικό και να δουλέψου­ με με μια πολύ μεγαλύτερη μίξη· ένας καθηγητής F. C. Η στάση του ξεπεράσματος συνίσταται δεν έχει μέσα σε μια χρονιά τόσα πολλά ενδιαφέ­ πρώτον στο να ξεπεράσουμε τη φιλοσοφία έτσι ροντα πράγματα να λέει σε πάρα πολλές ώρες. όπως διδάσκεται και να προσπαθήσουμε να τη μεταμορφώσουμε. Προς την κατεύθυνση αυτή, οι Κ.Α. Αν ο παλαιός ακαδημαϊσμός μας φαίνε­ πρωτοβουλίες του U.N.E.F.2 μου φαίνονται ται ανυπόφορος και ανιαρός, πράγμα που είναι, εξαιρετικές. ένα είδος εύκολου μοντερνισμού κινδυνεύει να μας αποπροσανατολίσει. Τη λογική του Χέγκελ G. L. Από πού προέρχεται η αντίσταση στις δεν μπορούμε να την αυτοσχεδιάσουμε ούτε πρωτοβουλίες αυτές; αφήνεται να επινοηθεί. Διδάσκεται με την έν­ Κ.Α. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η φιλοσοφία νοια ότι η διδασκαλία είναι μία εισαγωγή σ’ αυ­ διδάσκεται σ’ ένα πανεπιστήμιο που εξαρτάται τή τη λογική, μια μακριά και υπομονετική προσαπό ένα κράτος, και ότι προετοιμάζει δημοσίους υπαλλήλους που πρόκειται να διδάξουν τη φιλο­ σοφία. Είναι φυσικό να είναι τα πράγματα όπως είναι. Πρέπει να καταλάβουμε γιατί είναι έτσι, Υπάρχει μια αδυναμία του πράγμα που συνίσταται στο να παίξουμε με αυ­ λόγου που συμβαδίζει με τά, ειρωνικά. Οι αμφισβητήσεις κείνται στο πε­ ριθώριο της κρατικής λειτουργικότητας, η οποία τη γενίκευση του λόγου σε επιτρέπει επίσης κάποιες περιφερειακές μορφές, όλα τα επίπεδα. για να είναι ο πίνακας πληρέστερος. Το να το­ ποθετηθεί κανείς απ’ έξω δεν είναι αρκετό για ν’ ανατρέψει τη ροή. πάθεια στην οποία μετέχει ο σπουδαστής υπό τη Φ. Πολύ περισσότερο που η ειρωνική άποψη διεύθυνση κάποιου που έχει πολύ καιρό μελετή­ την οποία μπορεί να έχουν ορισμένοι φοιτητές σει τη λογική αυτή. Το ν’ αντιμετωπίσουμε την είναι περιορισμένη. Πολλοί φοιτητές παίρνουν απόλυτη κατάργηση της από έδρας διδασκαλίας, αυτό που τους δίνουν σαν λόγο της αλήθειας. δηλαδή την πλήρη «αυτοδιαχείριση» των σπου­ G.L. Πιστεύετε ότι πολλοί φοιτητές ενθουσιά­ δών, θα ήταν σα να κόβαμε το νήμα της μετάδο­ ζονται με το μάθημα της ηθικής, για παράδειγ­ σης πάρα πολύ γρήγορα και πάρα πολύ βίαια. μα; G.L. Δεν συμφωνώ. Μπορούμε να στηριχτού­ με σε μια εμπειρία του Max Pages στην κοινωνιοΦ. Ό χι, συνήθως πλήττουν στο μάθημα, και λογία, στη Ρεν: εμπειρία αυτο-διδαχής της κοιδεν πηγαίνουν εκεί παρά μόνον επειδή πιστεύ­ νωνιολογίας από τους φοιτητές. Ο βοηθός είναι ουν ότι είναι ένας εποικοδομητικός τρόπος να απλώς εξειδικευμένος στην κοινωνιολογία στην προετοιμάσουν το διαγώνισμα (συχνά με τη μόνη υπηρεσία της ομάδας εργασίας. Οι σπουδαστές ελπίδα ότι ο καθηγητής θ’ αναγνωρίσει τη φυ­ έχουν διαλέξει και οργανώσει μια έρευνα, έχουν σιογνωμία τους την ημέρα του διαγωνίσματος). συμβουλευτεί διάφορα βιβλία, διάφορες πηγές F.C. Πλήττουν ή δέχονται αυτό που τους δι­ πληροφόρησης, και έχουν συναντήσει τον καθη­ δάσκουν θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότερα γητή για να φωτίσουν θεωρητικά την έρευνά τους. Βρισκόμαστε λοιπόν στο αντίθετο αυτού επίπεδα διδασκαλίας. που συμβαίνει στη Σορβόννη, όπου η διδασκα­ λία γίνεται από καθέδρας μπροστά σε 500 φοιτη­ τές. Έχουμε στη Ρεν μια ενεργό και όχι καθοδηV. Η από έδρας διδασκαλία γητική μέθοδο, όπου η διδαχή αντικαθίσταται από την αυτοδιδαχή. Υπάρχει ένα δεύτερο πα­ ράδειγμα, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: σε Φ. Είναι απαραίτητη η από έδρας διδασκα­ μια τάξη της τετάρτης, ο κ. Λεμπόν, καθηγητής λία; των λατινικών στο Βέλγιο, κατάφερε έτσι ώστε F.C. Χρειάζονται λίγοι «έκτακτοι καθηγητές» οι μαθητές να προχωρήσουν σε αυτοδιδαχή των όπως λένε στη Γερμανία, για να εξασφαλίσουν λατινικών· εκείνος βρισκόταν εκεί ως ειδικός. ένα ορισμένο πλαίσιο προκειμένου ν’ ανυψώ­ Και συμβουλεύονται όλα τα θεωρητικά βιβλία σουν τον φοιτητή σ’ ένα ικανοποιητικό επίπεδο. όταν παρουσιάζεται ανάγκη. Δε διακινδυνεύου­ Η από έδρας διδασκαλία έχει παιδαγωγικά προ­ με τίποτα καταργώντας την από έδρας διδασκα­ τερήματα. Υπάρχουν όμως πάρα πολλές από λία στο πανεπιστήμιο: οι καθηγητές θα γίνονταν ρεύση κλάδων. Είναι μήπως αυτό που πρέπει να μάθουμε να ξεπερνάμε; Πρέπει απαραιτήτως να περάσουμε απ’ αυτό;

χρονικα/23 ειδικοί στην υπηρεσία των ομάδων. Μια άποψη επίσης συζητήθηκε από το Κλαμπ Ζαν Μουλέν: ο καθηγητής μπορεί ο ίδιος να γίνει ο εμψυχωτής μιας ομάδας βοηθών που θα εργάζονται από κοινού ως μορφωτική ομάδα. Θα υπάρχουν αν­ ταλλαγές με τους σπουδαστές που θα έχουν οι ίδιοι σχηματίσει ομάδες. Η ομάδα των διδα­ σκόντων θα είναι στη διάθεση της αιτούσας ομά­ δας: εκείνης των σπουδαστών. Θα είχαμε τότε τελείως αλλάξει τις δομές των σπουδών. Πράγμα που θέτει ένα πρόβλημα (που γίνεται πολιτικό): τον έλεγχο των φοιτητών στην παιδαγωγική σχέ­ ση με τους καθηγητές, στη διαμόρφωση των προ­ γραμμάτων, των ωραρίων, στο σύνολο του πανε­ πιστημίου. Κι αυτό, το πανεπιστήμιο δεν το θέ­ Γ.Τ.Θ.* δεν αρκεί αυτό καθεαυτό, λει. Το πρέπει να εγγραφεί σε μία καταστατική οργάνω­ ση του πανεπιστημίου που προϋποθέτει τή συμ­ μετοχή του σπουδαστή σε όλα τα επίπεδα εργα­ σίας και λήψης αποφάσεων.

αλλάξουν από την αυταρχική παρέμβαση της από έδρας διδασκαλίας. Ας υποθέσουμε ότι πράγματι οι φοιτητές φτάνουν στη Σορβόννη, με ένα ανακάτωμα από ενδιαφέροντα όπου θα υπήρχε ολίγος Αριστοτέλης, ολίγος Χέγκελ και πολύς Φρόυντ, Ντουρκάιμ, Λεβί-Στρως. Η λύση δεν είναι η από έδρας διδασκαλία, αλλά η ομάδα εργασίας. Βρίσκεται σε μια αρχική σύγχυση όπως μέσα σε μια ψυχανάλυση, και αρχίζει από μια σύγχυση όρων αλλά, από εκεί κι έπειτα, μπορεί να κάνει μια έρευνα για να βγει από το σκοτάδι αυτό, για να περάσει από τη σύγχυση στο ξεκαθάρισμα των εννοιών. Αν όμως εξηγή­ σει κανείς τον Χέγκελ στους σπουδαστές αυτούς, θα μάθουν τον Χέγκελ, αλλά τα υπόλοιπα θα εξακολουθούν να υπάρχουν θα έχουν την εντύ­ πωση ότι τα προβλήματά τους δεν είναι εκείνα της φιλοσοφίας· θα μάθουν τον Χέγκελ σαν μία αγγαρεία για να περάσουν τις εξετάσεις στο τέ­ λος του χρόνου, και θα συνεχίσουν να ενδιαφέρονται για τη λίμπιντο, για την αυτοδιαχείριση, F. C. Παρ’ όλα αυτά πιστεύω στην ανάγκη σαν περιεχόμενο άτυπο αλλά βιωμένο της δικής εκτάκτων καθηγητών που θα έρχονται να εκθέ­ τους προβληματικής. Θα υπάρξουν δύο πεδία τουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους. για το σπουδαστή: οι επίσημες σπουδές και η αληθινή του, αλλά συγκεχυμένη, προβληματική.

G. L. Ναι, αλλά αν τους καλεί μια ομάδα που έχει ανάγκη να τους θέσει ερωτήσεις. Οι γνώσεις Δεν θα βγούμε από την παρούσα κατάσταση. που φέρνουν δεν αδειάζονται σ’ ένα αμφιθέα­ Κ.Α. Μπορούμε όμως ν’ αναιρέσουμε αυτό το τρο. δίλημμα «κυριαρχία ή αυτοδιαχείριση». Η εργα­ σία της σκέψης δε συνίσταται ούτε στην επιβολή Φ. Αμφιθέατρο που αποτελείται από τους πιο διαφορετικούς ανθρώπους που οι ανάγκες και μιας γνώσης, ούτε στην επαναδιαχείριση μιας γνώσης μέσω της αυτοδιαχείριση:. Περνάει από τα προβλήματά τους είναι πολύ διαφορετικά, ανάλογα με το αν είναι περισσότερο ή λιγότερο άλλους δρόμους. Πρέπει να πάρ, ι το δρόμο της μάθησης, ν’ ασκηθεί στην κριτική των άλλων και προχωρημένοι στις σπουδές τους. του εαυτού της, να δοκιμάζει την ειρωνεία και ν’ Κ.Α. Η τάση όμως αυτή ελαχιστοποιεί το ρόλο ανακαλύπτει επίσης νέες οδούς. της σκέψης. Δεν πρόκειται περί του να συμβου­ λευτεί κανείς ειδικούς όπως συμβουλεύεται τον 1. Nicolas de Malebranche (Παρίσι 1638-1715), Γάλλος φιλό­ τηλεφωνικό κατάλογο. Δεν είναι η λογική του σοφος, γιος ενός γραμματέα του βασιλιά, ακολούθησε Οεολογικές σπουδές και έγινε ιερέας το 1664. Δημοσίευσε το Χέγκελ που πρέπει να είναι στην υπηρεσία της πρώτο φιλοσοφικό του έργο το 1674 με τον τίτλο «Αναζήτη­ ομάδας, αλλά η ομάδα που πρέπει να είναι στην ση της αλήθειας». (Σ.τ.Μ.). υπηρεσία της λογικής του Χέγκελ για να μπορέ­ 2. Union Nationale des Etudiants de France: αριστερό πολυ­ κομματικό φοιτητικό συνδικάτο που πρωτοστάτησε και σει κάτι να μάθει. Ο ρόλος του καθηγητή είναι πρωτοστατεί στα φοιτητικά κινήματα. (Σ.τ.Μ.). επίσης να κάνει την ομάδα να ενδιαφερθεί για * Groupe do travail Universitaire. τα προβλήματα της φιλοσοφίας αντί να την ακο­ Μετάφραση: Κατερίνα Δασκαλάκη λουθεί, γιατί συχνά η ομάδα έχει την τάση ν’ ακολουθεί τον πιο εύκολο δρόμο. Δε γνωρίζω φοιτητές είκοσι χρόνων που θα επιθυμούσαν, με την έννοια μιας συναισθηματικής διάθεσης που θα τους ωθούσε προς αυτήν, να μελετήσουν τη λογική του Αριστοτέλη ή του Χέγκελ.

G.L. Γιατί να κάνει φιλοσοφία, λοιπόν! Κ.Α. Προτιμά πράγματα πιο φανταχτερά, πιο διασκεδαστικά, τη λίμπιντο και την πάλη των τάξεων, την αυτοδιαχείριση.

G.L. Μπορούμε λοιπόν να ξεκινήσουμε από αυτήν την κατάσταση. Τα πράγματα όμως δε θ’

ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ

ΑΜΟΡΓΟΣ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΙΚΑΡΟΣ 1987

s a f ii

Αντσ.Ύοκαίθηκαν fyxnuja 70 η ,τ λήοιπι! Ζητήααμτ να μα ς οτη'λο, ’<SV) ώς τον lovvm τον X7. ΒιΟλι'α

Λ.\' ν';

I

Τα βιβλία που παρουσιάζονται υπογράφουν οι: Γιώργος Γαλάντης, Κατερίνα Γρυπόνησιώτου, Ηρακλής Παπαλέξης, Βάσω Σπά­ θή και Καίτη Τοπάλη.

26/αφιερωμα ΑΛΚΗΣ ΖΕΗ: Η αρραβωνιαστικιά τον Αχιλλέα. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1987. Σελ. 352. Δρχ. 900. ην «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα» μπορεί κανείς να την αναγνώσει με δυο - κυρίως - τρόπους. Ένας είναι να τη Τ θεωρήσει ως ένα μυθιστόρημα, όπου οι ήρωες είναι πρόσωπα φανταστικά κι η εποχή μέσα στην οποία δρουν είναι επινοημέ­ νη ή επιλεγμένη από το συγγραφέα για να εξυπηρετεί τη δράση των προσώπων του. Ο άλλος τρόπος είναι να τη θεωρήσει ως ένα μυθιστόρημα όπου ήρωες και πρόσωπα είναι υπαρκτά, άρα αληθινά, κι η εποχή όπου τα γεγονότα διαδραματίζονται είναι και η πραγματική εποχή που έζησαν δεν είναι ντεκόρ. Στην πρώτη περίπτωση ο αναγνώστης θα απολαύσει το βιβλίο σαν λογοτέχνημα. Το κέρδος, σ’ αυτή την περίπτωση, δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο. Επιλέγουμε το δεύτερο τρόπο, τον οποίο θεωρούμε και τον πιο ενδεδειγμένο, χωρίς αυτό να μας στερεί την ηδονή της ανά­ γνωσης μιας πραγματικά έξοχης λογοτεχνίας. Θεωρούμε τα πρόσωπα υπαρκτά και την εποχή τους, δική μας εποχή. Η Άλκη Ζέη, η συγγραφέας, είναι πράγματι «Η αρραβωνια­ στικιά του Αχιλλέα». Ο Αχιλλέας είναι ο Σεβαστίκογλου (;)... Για την εποχή ούτε ένα ερωτηματικό. Είναι δεδομένη. Πόλε­ μος, κατοχή, αντίσταση, εμφύλιος, διώξεις. Αργότερα η Χούν­ τα. Διάσπαση. 30 ολόκληρα χρόνια. Αθήνα, Ρώμη, Παρίσι, Μόσχα, Τασκένδη, Μόσχα, Αθήνα. Δικτατορία. Έτσι διαγρά­ φεται το χρονικό της εποχής κι η «κινητικότητα» της ηρωίδας. Σκηνή 1η Παρίσι. Δικτατορία! Η ιστορία αρχίζει σ’ ένα τρένο που ετοιμάζεται να ξεκινήσει. Η Ελένη στέκεται στο παράθυρο και κοιτάζει έξω. Μαζί με τον Ευγένιο, τον Πάνο, το Στέφανο, παλιούς συντρόφους, παίζουν κομπάρσοι στην ταινία «Το τρένο της φρίκης». Μοτέρ στοπ. Αρχίζει το flash back. Κατοχή. Η Δάφνη, αργότερα Ελένη, μαθήτρια 16 χρονώ συναντιέται με τον Αχιλλέα, τον πρώτο άντρα της ζωής της, τον πρώτο της έρωτα. Οργανώνεται στην αντίσταση. Συλλαμβάνεται. Πιέζε­ σαι ν’ αποκηρύξει τον Αχιλλέα. Με τη μεσολάβηση της Λίζας, της μητέρας της, αφήνεται ελεύθερη. Μια καινούρια ζωή αρχί­ ζει; Ο Αχιλλέας; Μοτέρ στοπ. Ρώμη. Ζαν-Πωλ. Ένας σύντομος τρυφερός έρωτας στη σκιά του θρυλικού Αχιλλέα γεννιέται. Ο Στάλιν πεθαίνει. Η βίζα για τη Μόσχα επιτέλους έτοιμη. Σκηνή, πλάνο, λήψη Παρίσι. Η Μαρί-Τερέζ φύλακας άγγελος της Ελένης. Εκεί, φτάνουν οι απόηχοι των λαθών του κόμματος. «Προδότες επί προδοτών» και ανακατατάξεις. Σκηνή, πλάνο, λήψη Μόσχα. Ο Αχιλλέας; Μια βαθιά φιλία ενώνει την Ελένη με τον «γλυκύτερο» ρώσο, το Σεριόζα. Τασκένδη. Επιτέλους ο Αχιλλέας. Ο γάμος τους προσγειώνει το όνειρο. Δε γίνεται έτσι από τη μια μέρα στην άλλη, ν’ αλλάζεις ζωές. Γεννιέται η Δαφνούλα. Απομόνωση και νοσταλγία για την πατρίδα. Καινούριοι άνθρωποι, νέες συνήθειες κι ο χρόνος ατέλειωτος, ο χρόνος για την επιστροφή. Σκηνή, πλάνο, λήψη Η Ελένη στη Μόσχα. Η ζωή απομυθοποιεί το σύζυγο, τον αγω­

αψιερωμα/27 νιστή, το θρυλικό Αχιλλέα. Μοτέρ στοπ.

21η Απριλίου 1967. Χούντα. Το Παρίσι σ’ αυτή την περιπλάνηση πανταχού παρόν, όπως και το «Τρένο της φρίκης» κι η κομπάρσα Ελένη. Αλληγορία; Η Ζέη δεν ωραιοποιεί την αριστερά και τα πρόσωπά της. Τα βλέπει ψύχραιμα, με σεβασμό και κατανόηση. Δε μετανοεί για τίποτε. Δε μεμψιμοιρεί, έστω κι αν τα όνειρα κι οι ελπίδες διαψεύστηκαν. Δεν κρίνει την ιστορία- ένα κομμάτι της είναι κι η ζωή της. Προπάντων όμως, δεν ξεχνά. Μοτέρ στοπ Το βιβλίο της Ζέη θα μπορούσε να δώσει ένα σενάριο για μια συγκλονιστική ταινία. Ο Αγγελόπουλος, ο Βούλγαρης, το διά­ βασαν; Η.Π.

ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΦΑΚΙΝΟΥ: Η μεγάλη πράσινη. Μυθι­ στόρημα. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς , 1987. Σελ. 108. Δρχ. 600. ο 1982, ενώ παράλληλα γράψει και βιβλία για παιδιά, η Φακίνου μας ξάφνιασε με την «Αστραδενή». Ένα χρόνο μετά με το περίφημο «Έβδομο ρούχο». Τώρα με τη «Μεγάλη Πράσινη». Αθροίζοντας την αξία της προσφοράς της, μπορού­ με απερίφραστα να πούμε πως κάθε βιβλίο της είναι και μια κατάθεση στη νεοελληνική μας πεζογραφία. «...παρόλο που είχε δεθεί με αόρατη κλωστή από τα μάτια και το στόμα του Μιχάλη, στο τέλος ακολούθησε τον Αντώνη. Ήταν μια απ’ τις κλασικές πράξεις δειλίας και ατολμίας της. Κάποτε παρακολουθώντας ένα ντοκυμαντέρ για την αρχαία Αίγυπτο, άκουσε να λένε για το φόβο που είχαν οι Αιγύπτιοι στη μεγάλη πράσινη θάλασσα. Γιατί οι Αιγύπτιοι, λέει, ικανοί ναυτικοί μόνο στο Νείλο, χρησιμοποίησαν τους Κρήτες κι άλ­ λους θαλασσινούς λαούς για το εμπόριο και τη ναυτιλία στην ανοιχτή θάλασσα. Οι ίδιοι ποτέ δεν την έπλευσαν. “Ακριβώς σαν εμένα” είχε σκεφτεί τότε η Ιωάννα αφηρημένα κι άκαιρα». Η μεγάλη πράσινη θάλασσα και τα πλοία που την ταξιδεύ­ ουν είναι το σύμβολο της Φακίνου. Σύμβολο που σημαίνει τόλ­ μη και δράση έξω από τα πλαίσια των βολεμένων και ταχτο­ ποιημένων κατοίκων των άξενων πόλεων. Η ανάγκη για δράση έχει ωριμάσει στη συνείδηση της ηρωίδας. Χωρίς τυμπανοκρουσίες και δράματα, απελπισμένα ση­ μειώματα αφημένα σε κάποιο τραπέζι σε σημείο εμφανές, εγ­ καταλείπει σπίτι, σύζυγο και ζωγραφική και φεύγει. Ο 'Αγιος Βλάσης του ανατολικού Κισάβου είναι ένας από τους μάρτυρες των περιπλανήσεών της. Χωρίς μπαγκάζια, ρούχα και τιμαλφή η πορεία της Ιωάννας γίνεται επώδυνη και λυτρωτική. Μπαι­ νοβγαίνει σε λεωφορεία, κυκλοφορεί σαν τρελή ή ζητιάνα από τόπο σε τόπο, άγνωστη μεταξύ αγνώστων. Συναντάει καλό­ γριες, ένα σκηνοθέτη στο Μυστρά και οπτασίες. Η ανάγκη με­ τά την περιπλάνηση είναι ένας τόπος σταθερός. Ο Άγιος Βλά­ σης γίνεται ο τόπος της και το εγκαταλειμένο σπίτι του πάλαι ποτέ άρχοντα κυρ-Ασημάκη, το σπίτι της. Οργανώνει τη ζωή της από το τίποτα μακριά από τους αν­ θρώπους και τα χνώτα τους. Ανακαλύπτοντας μέρα τη μέρα το

Τ

28/αφιερωμα τρίπατο του κυρ-Ασημάκη είναι σαν να ανακαλύπτει το χαμένο της εαυτό. Η πρώτη της ουσιαστική επαφή με άνθρωπο, είναι ένας τραυματισμένος, ευαίσθητος έφηβος τον οποίο παροτρύνει να πραγματοποιήσει τ’ όνειρό του· να ταξιδέψει με καράβια σε μέρη μακρινά κι εξωτικά. «Να φύγεις τότε...» του είπε η Ιωάν­ να, κι αυτές ήταν οι πρώτες λέξεις που είπε από τότε που άφη­ σε το σπίτι της. Ο Ασημάκης ανδρώνεται στην αγκαλιά της κι εξαφανίζεται. Η Ιωάννα στο μεταξύ είχε αρχίσει να ξαναζωγραφίζει. Ό χι εικόνες κατά παραγγελία, όπως έκανε στο πα­ ρελθόν, αλλά πίνακες σε ξύλο. «Το όνειρο», «Το πορτρέτο του ναυτικού», «Το γάμο στην εξοχή», «Την κοιμωμένη». Δεν περνά καιρός και οι κάτοικοι του χωριού την κατηγο­ ρούν για ΐην εξαφάνιση του νεαρού Ασημάκη και της ξαδέλφης του. Αυτός ο κόσμος ο απειλητικός δεν είναι αυτός που θέλει η Ιωάννα. Έτσι μετά από πέντε μήνες και έξι μέρες τινά­ ξει την άμμο από το κορμί της και χωρίς να ντραπεί καθόλου για τη γύμνια της προχωρεί σταθερά προς το πλοίο. Μπαρκά­ ρει για ταξίδια στη μεγάλη πράσινη. Την Ιωάννα την έχουμε συναντήσει στους δρόμους είναι γνώριμή μας μα και απόκοσμη. Τη βλέπουμε από μακριά και τη φοβόμαστε· όπως τη μεγάλη πράσινη. Το μυθιστόρημα της Φακίνου είναι γροθιά στις εφησυχασμένες συνειδήσεις μας, ενώ παράλληλα είναι ο αγώνας της σημε­ ρινής γυναίκας να δοκιμάσει τις δυνάμεις της χωρίς δεκανίκια κι εξαρτήσεις. Τελικά θα τα καταφέρει. Αρκεί να τολμήσει. «Η Μεγάλη πράσινη» είναι ένα έτοιμο σχεδόν σενάριο για ταινία. Πριν τη δείτε στις οθόνες, διαβάστε την. Σπάνια απο­ λαμβάνετε τέτοια βιβλία!

ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ: 7. Σφραγισμένα μ ’ ένα χαμόγελο. Σελ. 104. Αρχ. 400. 8. Λιγοστεύουν οι ερωτήσεις. Σελ. 104. Αρχ. 400. 9. Ο Αρίοστος αρνείται να γίνει Ά γιος. Σελ. 112. Αρχ. 500. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. ε τα τρία αυτά πεζογραφήματα κλείνει ο κύκλος από το «Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων», του αγαπημένου μας ποιητή Γιάννη Ρίτσου. «Και θέλω να τα πω, έστω τα μισά, έστω το ’να εκατοστό, το ’να χιλιοστό». Είναι εσωτερική ανάγκη του ποιητή να βγάλει στο φως της μέρας «Αυτό που λέμε επιθυμία». «Το ανείπωτο. Το ανείπωτο. Μην ορκίζεσαι πως θα το πεις. Δε θα το πεις. Ό χι πως δεν ξέρεις, όχι πως δεν μπορείς. Διστάζεις. Φοβάσαι. Φοβάσαι μην εκτεθείς, μην εκθέσεις τους άλλους. Φοβάσαι το ανάθεμα, την κατάρα». «Σφραγισμένα μ’ ένα χαμόγελο», ό,τι δεν μπόρεσε να ειπω­ θεί τόσα χρόνια και ενώ «Λιγοστεύουν οι ερωτήσεις», «Ο Αρίοστος αρνείται να γίνει Άγιος». Με αμείωτο ενδιαφέρον παρακολουθεί ο αναγνώστης την πορεία της μνήμης από το χθες στο σήμερα και από το παρόν στο παρελθόν. Είναι που πράγματα απλά και καθημερινά, όπως η φιλία, η ομορφιά, η ανάγκη, η αλήθεια, ο έρωτας, στην πένα του ποιητή αποκτούν τη μεγαλοσύνη που τους πρέπει. «Η ποίηση, παιδί μου, είναι κάτι απίστευτο, θαυμαστό και θαυμα­ τουργό, κάνει κατορθωτό το ακατόρθωτο, όπως κάνόυν και τα

Μ

αφιερωμα/29 όνειρα, με τη διαφορά πως τα όνειρα διαλύονται γρήγορα και ξεχνιούνται, ενώ τα ποιήματα πραγματοποιούν τα όνειρα και πλαταίνουν τον κόσμο». Και ενώ έχει καταφέρει να μας απογειώσει για τα καλά μ’ αυτό τον μοναδικό ποιητικό του λόγο γεμάτο τρυφερότητα, θλίψη και ερωτισμό, μας προσγειώνει απότομα με την εθελον­ τική του προσφορά στο λαό της Νικαράγουα. Θα προτιμούσα το: «Σου χάρισαν κι εσένα κρυφά ένα λου­ λούδι; Ναι; Μην το πεις σε κανένανε. Γιατί μετά θα ψάχνουν οι ανόητοι; γιατί κρυφά; γιατί η υπηρέτρια; γιατί γριά; Ας τους να κουρεύονται. Εσύ μύριζε κρυφά, σιωπηλά το λουλού­ δι. Ξέρεις». Π ρά γμα τι ξέρεις... Β.Σ.

ΜΕΝΗ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑ: Η φανέλα με το εννιά. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Β ' έκδοση. Σελ. 320. Αρχ.

800. «Φανέλα με το εννιά» μας μεταφέρει στον κόσμο των γη­ πέδων. Ο Μένης Κουμανταρέας μάστορας στην καταγρα­ φή της νεοελλληνικής πραγματικότητας παίρνει και αυτή τη φορά τον ήρωά του από τα μικροαστικά στρώματα. Ο Βασίλης Σερέτης-Μπιλ είναι, όπως ο μέσος έλληνας, παθιασμένος για τη μπάλα. Ταξιδεύει από τη μια πόλη στην άλλη, Αθήνα-Θεσ/κη-Βόλο με το όνειρο να γυρίσει κάποια μέρα νικητής. «Τ’ αυτιά του γέμισαν ιαχές, είδε τα γήπεδα με τους προβολείς να ρίχνουν όλα τους τα βατ και τον αρχηγό της ομάδας κάθιδρο να βγάζει τη φανέλα του ανεμίζοντάς την ψηλά. Δεν ήταν φανέλα. Ση­ μαία ήταν». Άνθρωπός μοναχικός, ρίχνει πασιέντζες για ν’ αντιμετωπί­ σει τη μοναξιά του. Διακατέχεται από μια κρυφή έλξη για τους ομόφυλους, αλλά που τελικά παρουσιάζεται σαν απώθηση σ’ όλο το βιλβίο. Ποδοσφαιριστές, φυσιοθεραπευτές, ρεπόρτερ και πολλοί άλλοι παράγοντες εναλλάσσονται δίπλα του. Ο Μπιλ όμως τραβάει το δικό του δρόμο. Δεν ωριμάζει ποτέ. Φανατικός, εγωιστής και αποσάρμοστος. «Όλη του η προσπά­ θεια καταναλώνεται σ’ ένα λεπτό, βάζει ή δε βάζει γκολ, κι από κει και πέρα τελειώνει». Εκείνος όμως, ο Βασίλης Σερέτης - που κάποτε ονόμασαν Μπιλ - και που για λίγο κατάφερε να γίνει είδωλο, γρήγορα περνά στην ανωνυμία. Ό λα έγιναν τόσο γρήγορα, και είναι ακόμα μόνο 24 χρονώ. Η γλώσσα λιτή και καθημερινή, ρέει. Και αυτό το βιβλίο του Μ. Κουμανταρέα μπορεί να διαβαστεί από όλους (φιλάθλους και μη). Ό πω ς λέει και ο ίδιος ο συγγραφέας: «Η μόνη διέξο­ δος για να βγούμε από το αδιέξοδο είναι να τραυματιστούμε και να κυλιστούμε στη λάσπη, όπως κυλιέται ένας παίχτης. Μόνο έτσι μπορούμε να βγούμε, ίσως λιγότερο λαμπεροί, αλλά πιο αδιάφθοροι και πιο έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουμε τα παρα­ πέρα».

Η

Β.Σ.

ΑΝΔΡΕΑ ΦΡΑΓΚΙΑ: Το πλήθος. Μυθιστόρημα. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς . A ' Τόμος. Σελ. 411. Αρχ. 1000. Β ' Τόμος. Σελ. 398. Αρχ. 1000. από 13 χρόνια ο Αντρέας Φραγκιάς, ένας από τους σημαντικότερους ζώντες πεζογράφους μας, δημοσιεύει Μ ετά

30/αφιερωμα το τέταρτο μυθιστόρημά του με τίτλο το πλήθος. Το μυθιστόρη­ μα θέτει ουσιαστικά το πρόβλημα της εξουσίας και των ανθρω­ πίνων σχέσεων σ’ έναν κόσμο όπου όλα έχουν συμβολοποιηθεί χάνοντας την αυθεντικότητά τους. «Το πλήθος των ανθρώπων που κινούνται μηχανικά χωρίς νόημα και σκοπό. Τα σήματα προειδοποιούν τους ανθρώπους για κινδύνους που τελικά δεν αποφεύγουν. Τα σπίτια προ­ σβάλλονται από άγνωστη ασθένεια. Εταιρείες με πολύπλευρες σκοπιμότητες αναλαμβάνουν την πολεοδομία της τερατούπολης. Ένα αθέατο κέντρο αποφάσεων διευθύνει την όλη επιχεί­ ρηση. Όσοι πάσχουν αληθινά βρίσκονται στο περιθώριο». Πό­ σο παράλογες και πόσο οικείες μπορεί να μας φαίνονται αυτές οι καταστάσεις; Τό πιό πολύπλοκο, ογκώδες, (ίσως το μεγαλύτερο μυθιστό­ ρημα της ελληνικής πεζογραφίας), αλλά και αινιγματικό έργο του Αντρέα Φραγκιά. Συνδυάζει με γοητευτικό και πρωτότυπο τρόπο τον κοινωνικό και τον υποκειμενικό προβληματισμό. Το ΔΙΑΒΑΖΩ θα επανέλθει με ειδικό κριτικό σημείωμα αφιερωμένο στο «Πλήθος». Αλλά σίγουρα η ελληνική κριτική δεν θ’ αργήσει να επισημάνει τα στοιχεία του μοντερνισμού ενός βιβλίου που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί βιβλίο του μέλλοντος.

ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΥΜΠΑΡΔΗ: Μέντιουμ. Αθήνα, Κ έ ­ δ ρ ο ς , 1987. Σελ. 168. Δρχ. 600. εσοκαλόκαιρο, λαϊκή γειτονιά στο Περιστέρι και μια νεαρή, ανύπαντρη, επισκέπτρια από τη Βοιωτία στο σπί­ τι της αδελφής της που περιμένει παιδί, είναι ο αρχικός καμ­ βάς του μυθιστορήματος. Ο Άγγελος, ένας φοιτητής της ιατρικής, μένει στην ίδια αυ­ λή, μόνος στο σπίτι των γονιών του (λείπουν σε διακοπές), εί­ ναι το πρόσχημα για να εξελιχθεί η ιστορία. Η νέα γυναίκα ερωτεύεται το φοιτητή - από τις πιο σπουδαίες σελίδες του βι­ βλίου η γνωριμία τους στο σπίτι του. Γνωρίζει τους φίλους του, περίεργοι και μυστηριώδεις όπως ο ίδιος κι ανάμεσα σ’ αυτούς μια γυναίκα-μέντιουμ. Η λιγοήμερη ιστορία της νέας γυναίκας είναι συναρπαστική, γεμάτη ευαισθησία, γραμμένη με μαστοριά. Ίσως, να τη ζήλευε κι ο Μένης Κουμανταρέας. Αυτά ώς τη στιγμή που εμφανίζεται το «μέντιουμ Άννα». Από κει και πέρα το υλικό του Συμπάρδη συνωστίζεται οδηγώντας την ιστορία σε αδιέξοδο. Το «Μέν­ τιουμ» διαβάζεται στις εκατό πρώτες σελίδες του.απνευστί. Για τις υπόλοιπες 60 είναι θέμα προτιμήσεων. Ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε αντιρρήσεις, ο συγγραφέας έχει ταλέντο σπου­ δαίου μυθιστοριογράφου. Αξίζει να το διαβάσετε!

Μ

Η.Π.

ΤΑΤΙΑΝΑΣ ΓΚΡΙΤΣΗ-ΜΙΛΛΙΕΞ: Χρονικό ενός εφιάλτη. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς , 1986. Σελ. 88. Δρχ. 400. αγωνία εκφρασμένη μέσα από μια πολυδιά­ σπαση της μορφής. Η«Τοανθρώπινη χρονικό δεν είναι κείμενο λογοτεχνικό, είναι μια κραυγή

αφιερωμα/31 που βγαίνει και μετά μπορείς να πεθάνεις». Μια ακόμα ενδιαφέρουσα παρουσία της Τατιάνας ΓκρίτσηΜιλλιέξ. Χρησιμοποιώντας το χρονικό ενός πραγματικού εφιάλτη, τα χρόνια της χούντας, προχωρεί σε βάθος, προσεγγί­ ζοντας την ανθρώπινη μοναξιά, το λόγο σαν μορφή μηεπικοινωνίας μέσα από ένα αδιάκοπο παιγνίδι με τις λέξεις. Χωρίς πλοκή, με μια γλώσσα ελλειπτική, ανιχνεύει τη μνήμη και τη φαντασία για να διαπιστώσει το θάνατο του λόγου. Μό­ νο η Μπέλλα, που η μορφή της αναδύεται από τον κήπο της παιδικής ηλικίας, παραμένει αναλλοίωτη στο χρόνο, πέρα από τη φθορά της αδυσώπητης πραγματικότητας. Με τη συγκολιστική αυτή κατάθεση η Μιλλιέξ δεν εκφράζει μόνο την γνωστή σ’ όλους προσωπική της μαρτυρία αλλά και τα βιώματα ενός μεγάλου μέρους του λαού μας. «Δίχως γλώσσα, δίχως τόπο που είναι η πατρίδα, το σώμα σου δεν έχει χώρο πουθενά». Β.Σ. ΖΥΡΑΝΝΑΣ ΖΑΤΕΑΗ: Στην ερημιά με χάρι. Αθή­ να, Σ ι γ α ρ έ τ α , 1986. Σελ. 344. Δρχ. 600. Ζυράννα Ζατέλη με την «Περσινή αρραβωνιαστικιά» μας αιφνιδίασε. Με τη δεύτερη συλλογή διηγημάτων «Στην ερημιά με χάρι» εδραιώνεται στο χώρο της λογοτεχνίας. Χρησιμοποιώντας ένα δικό της τρόπο να «διηγείται», ανιχνεύει τα παιδικά της χρόνια. Αναπλάθει τις μνήμες της με στοιχεία πραγματικά και φανταστικά. Δεν την ενδιαφέρει το «μοντάζ». Την ενδιαφέρουν οι εικόνες. Μια-μια. Αυτοσχεδιά­ ζει. Καταγράφει άλλοτε μεταφυσικά κι άλλοτε ψυχαναλυτικά, άλλοτε σε πρώτο κι άλλοτε σε τρίτο πρόσωπο ό,τι μπορεί να αναπαρασταθεί. «Στην ερημιά με χάρι» υπάρχουν πολλά διηγήματα, μικρά και μεγάλα, σε έκταση, όχι όλα το ίδιο σημαντικά. Αλλά για όλα σχεδόν ισχύει μια θαυμαστή ευρηματικότητα που ξεκινά είτε από προσωπικές αναμνήσεις είτε από βαθύτερες προσωπι­ κές οπτασίες. Τα διηγήματα της Ζατέλη γοητεύουν και αιχμαλωτίζουν τον αναγνώστη.

Η

Η.Π. ΑΙΑΗΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ: Η Σνβαρίτισσα. Αθήνα, Ω κ ε α ν ί δ α , 1987. Σελ. 408. Δρχ. 1200. ην παραλείψετε ν’ αγοράσετε το τελευταίο (17ο) βιβλίο της Λιλής Ζωγράφου. Η εξιστόρηση της παιδικής ηλι­ κίας της Ελένης σ’ ενα πλούσιο αστικό σπίτι γίνεται με φόντο τη συντηρητική κοινωνία του μεσοπολέμου στην Κρήτη, και εκ­ φράζεται από την κυρίαρχη μορφή της καταπιεσμένης και κα­ ταπιεστικής μάνας της. Η πρώτη τραγική νύχτα της ζωής της, μονολογεί, είναι μετά την εμφάνιση στο σπίτι της αραβωνιαστικιάς του μπαμπά χω­ ρίς όμως να λείπουν και οι αναφορές στη μαγευτική αγκαλιά του που μύριζε καπνό και ανάλαφρη λεβάντα. Ο διάχυτος ερωτισμός των γονιών συχνά διεγείρει την αχαλίνωτη φαντα­ σία της μικρής. Ασφυκτιά σ’ αυτές τις συνθήκες και αποζητά ένα τέλος... Αποπειράται ν’ ανταποκριθεί χωρίς όμως να τα

Μ

32/αφιερωμα καταφέρει. Ερωτεύεται. Η ερωτική επαφή με τον πρώτο άντρα που αγάπησε την απογοητεύει. Χωρίζει. 'Ερχεται στην Αθήνα με τη μικρούλα κόρη της. Από δω και πέρα ανοίγεται ένα και­ νούριο κεφάλαιο. Προσπαθεί να ανασυνταχθεί για την πολύ προσωπική της ζωή με εμφανή τα σημάδια της φθοράς από τα περασμένα. Με σταθερές αναφορές στον πρώτο έρωτά της που συμβολί­ ζει τον κατεστημένο αλλά και βιωμένο κόσμο, εκείνη κουβαλά το δικό της όραμα Ελευθερίας. Μια σπουδαία τοιχογραφία της μεσοπολεμικής κοινωνίας στην Κρήτη. Η Λιλή Ζωγράφου μ’ έναν πολύ δικό της τρόπο ξέρει να ερεθίζει τον αναγνώστη με την τολμηρότητα που αντιμετωπίζει τη ζωή. Χωρίς δισταγμούς και αναστολές περιγράφει ωμά με εικόνες αληθινές και καθάριες αυτό που πραγματικά ζει και αισθάνεται. Το χιούμορ της συγγραφέως είναι πολλές φορές καταλυτικό. Ιδιαίτερα ο τρόπος που αντιμετωπίζει το άλλο φύλο. Η Ελένη μπορεί να είναι ένα μυθικό πρόσωπο, μπορεί όμως να είναι και η Λιλή η Συβαρίτισσα που αρθρώνει ένα γυναι­ κείο λόγο στην ανδροκατούμενη κοινωνία μας. Β.Σ.

ΠΕΤΡΟΥ ΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ: «Τι θέλει η κυρία Φρίμαν;». Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1987. Σελ. 102. Δρχ. 450. άνθρωπος ανήκει στα θηλαστικά. Δηλαδή στην κατηγοW ρία των ζώων που θηλάζουν. Δηλαδή στα θηλυκά. Είναι λοιπόν εκπρόσωπός μας η κυρία Φρίμαν;» μοιάζει ν’ αναρω­ τιέται με επιμονή ο συγγραφέας του βιβλίου. Η κυρία Φρίμαν, φιγούρα της μεταπολεμικής Ελληνικής κοι­ νωνίας, σύγχρονη, πεισματάρα, επιχειρεί να κατακτήσει τον κόσμο, με κινητήρια δύναμη το όνειρο και το ταξίδι. «Η κυρία Φρίμαν θέλει να κάνει έρωτα χωρίς περιορισμούς, να βιαστεί, να δαγκώσει και να δαγκωθεί, να ξεσκιστεί και να ξεσκίσει, ελεύθερα όπως πίνεις νερό, χορεύεις στη ντίσκο, όπως τρως παγωτό κατακαλόκαιρο ντάλα μεσημέρι». Αυτά και άλλα πολλά μας διηγείται ο συγγραφέας, «ένα κα­ λοκαίρι κοντά στη θάλασσα μ’ ένα μπουκάλι ούζο». Κ.Τ.

ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΑΝΙΩΤΗ: Ο άγνωστος στρατιώτης. Νουβέλα μυστηρίου. Αθήνα, ' Ι κ α ρ ο ς , 1986. Σελ.

256. Δρχ. 950. Γιώργος Μανιώτης, γνωστός και πολυγραφότατος θεα­ τρικός συγγραφέας, μας παρουσιάζει την πρώτη του νου­ βέλα. Η αφετηρία και οι αποσκευές του είναι κι εδώ θεατρι­ κές. Ένας ήρωας του ’40, νεκρός της τελευταίας μάχης του πολέ­ μου, επανέρχεται μετά 40 χρόνια για ένα τριήμερο στη σύγχρο­ νη Ελλάδα. Ο άγνωστος στρατιώτης του τίτλου και η σύντρο­ φός του, σε μια σειρά αρχικά ανεξάρτητων και σπονδυλωτών επεισοδίων, γνωρίζουν την καθημερινή πραγματικότητα, τη μιζέρια και το μεγαλείο του σήμερα, παρατηρούν και επεμβαί­ νουν στις ζωές και στις τύχες των ανθρώπων, αλλάζουν και υποδύονται ρόλους. Θέματα, ήρωες, τύποι, χώροι, ήθος και

Ο

αφιερωμα/33 φρασεολογία, τα ίδια μ’ αυτά που καταπιάνεται εδώ και 15 περίπου χρόνια το νεοελληνικό θέατρο. Πρόθεση του συγγρα­ φέα είναι να γράψει μια ελεγεία για τη σύγχρονη πραγματικό­ τητα, ένα μωσαϊκό της καθημερινότητας, μια πολιτική ανάλυση της ιστορίας και των αιτίων της. Ο Γ. Μανιώτης παίζει ανάμεσα στο φανταστικό και το ρεα­ λιστικό, το παράλογο και το υπερρεαλιστικό, το νατουραλιστικό και την ηθογραφία. Ανάλογος είναι και ο λόγος που αρ­ θρώνει, καθημερινός, ηθογραφικός, ποιητικός, αγοραίος, ενώ έλκεται ιδιαίτερα και χρησιμοποιεί σε μεγάλες δόσεις «εντυπω­ σιακές παρομοιώσεις» και φραστικά πυροτεχνήματα. Την έκδοση, που συμπληρώνεται και από την. τρίπρακτη νουβέλα «Μικρή προσφορά», κοσμούν το εξώφυλλο και τα σχέδια του Αλέκου Φασιανού.

ΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: Άδεια Οφθαλμοφορίας. Αθήνα, ' Ι κ α ρ ο ς , 1986. Σελ. 135. Δρχ. 650. ετά 10 χρόνια απουσίας από τα ελληνικά γράμματα, ο Νίκος Πολίτης μας ξαφνιάζει με ένα κείμενο-κάτάθεση για την εποχή μας. Ένα λογοτεχνικό έργο που ασχολείται με τα computers, τη βία της τεχνολογίας, την κατάργηση των προ­ σωπικών ελευθεριών μέσω της πληροφορικής. Η αγωνία του Ν. Πολίτη, ίσως και κάθε ανθρώπου, συγκεν­ τρώνεται στον αγώνα για τον έλεγχο της επιστημονικής γνώσης η οποία γίνεται εφιάλτης αν δε χρησιμοποιείται σωστά. Τρέφει μια δυσπιστία, έχει εχθρική στάση απέναντι στα προϊόντα της λεγάμενης «πολιτικής της προόδου» - τηλέφωνο, τηλεόραση, κομπιούτερς, πυραύλους, πυρηνικά όπλα - και τις υποδείξεις των σοφών. Φοβάται μήπως ο σοφός την πάθει όπως ο μαθητευόμενος μάγος... Δε θα μπορεί να κυριαρχεί στις εφευρέσεις του και όλα θα στραφούν εναντίον του. Επισημαίνει ακόμα τον κίνδυνο κατάργησης των ατομικών ελευθεριών και την τάση εξομοίωσης των πάντων. Χαρακτηρι­ στικά γράφει: «... άραγε πώς μας ταξινομεί αυτό το μάτι τέρας· κατά τετράδες όπως στο στρατό· κατά οικογένειες όπως η δημαρχία· κατά αλφαβητική σειρά όπως η αστυνομία· αγεληδόν όπως η πολιτική ηγεσία· ή μήπως κατά το σύνηθες, ήγουν εφ’ ενός ζυγού όπως στα δεσμωτήρια». Πρόκειται για ένα ποιητικό, συνειρμικό κείμενο σπάνιας γλωσσικής ευαισθησίας. Έ να βιβλίο που μας φέρνει στο νου το μύθο του παλιού καλού καιρού: «Άλλοτε ζούσαμε καλύτερα. Ο κόσμος ήταν πιο ανθρώπινος. Αντί να αναζητάμε διαρκώς νεωτερισμούς και αλλαγές θα ήταν καλύτερα να ξαναγυρίζαμε στον παλιό καλό καιρό...».

Μ

ΜΑΝΟΥ ΚΟΝΤΟΛΕΟΝΤΟΣ: «Τα φώτα», είπε. Μυ­ θιστόρημα. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ιώ τη ς, 1986. Σελ.

216. Δρχ. 600. ρισκόμαστε στη δεκαετία του ’50. Ο Λεωνίδας, ο ήρωας του μυθιστορήματος, είναι πια εφτά χρονών. Θα παρακο­ λουθήσουμε συστηματικά τη ζωή του ώς τα τριάντα πέντε του χρόνια.

Β

34/αφιερωμα Ο Λεωνίδας ζώντας σε μια τυπική μικροαστική οικογένεια ακολουθεί το δρόμο που χάραξαν γι’ αυτόν οι γονείς του· ιδίως η μητέρα του. Καλός μαθητής, αργότερα άριστος φοιτητής παρακολουθεί τις πολιτικές εξελίξεις της εποχής του από απόσταση. Ερω­ τεύεται, σπουδάζει, πάει στο στρατό. Ζει «κανονικά», χωρίς εξάρσεις. Η ζωή του είναι εντάξει. Έγκαιρα κάνει έναν πλούσιο γάμο. Κινητήρια δύναμη το χρήμα. Επιτυχημένος επαγγελματικά ο ίδιος, ευχαριστημένος και ικανοποιημένοι οι γύρω του. Πίσω, όμως, από τη βιτρίνα και την «τακτοποίηση» τα όνειρα ζητούν πραγμάτωση, τα ορά­ ματα βρίσκονται σε διαρκή εκκρεμότητα, η αγωνία για μια ζωή ουσιαστική κορυφώνεται· οι συμβιβασμοί ακολουθούν ο ένας τον άλλον. Η δικτατορία, 7 ολόκληρα χρόνια, του περνά ξώφαλτσα. Ο άδοξος θάνατος ενός φίλου του, ταγμένου να υπηρετήσει το κόμμα, τον αφυπνίζει. Φτάνει η στιγμή που η προσωπική επανάσταση ξεσπά. Εγκαταλείπει ό,τι τον συνέδεε με το πα­ ρελθόν για να επιστρέφει αργότερα, σ’ ό,τι εγκατέλειψε, πιο συμβιβασμένος από ποτέ. Η παρένθεση έκλεισε οριστικά. Ο Μάνος Κοντολέων διηγούμενος την ιστορία, έμμεσα, κα­ ταγράφει και μιαν εποχή εναλλάσσοντας την αποσπασματική και ελλειπτική γραφή του με το φορτισμένο και περιγραφικό ύφος. Ο Κοντολέων διχάζεται. Σκόπιμα; Μοιάζει άλλοτε να ταυτί­ ζεται με τον ήρωά του κι άλλοτε να τον κρατά σε απόσταση. Έτσι ο Λεωνίδας, ανάλογα, άλλοτε μας γίνεται οικείος και άλ­ λοτε απόμακρος.

ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ: Αντί κατά δια πυράς υπέρ. Αθήνα, Α ί ο λ ο ς , 1986. Σελ. 182. Δρχ. 400. Δημήτρης Παπαχρήστος έχει ασκήσει πλείστα όσα έξωσυγγραφικά δικαιώματα. Αυτή την διαπίστωση την οφεί­ λουμε αρχικά στον 37άχρονο συγγραφέα, γιατί ο ίδιος δεν αποτελεί τυπική περίπτωση συγγραφέα δωματίου, αλλά τύπο αθεράπευτου επισκέπτη του βιωματικού κόσμου, άτομο πολιτι­ κά ενταγμένο στο κίνημα των παντοτινών νέων. Γι’ αυτό και αγαπά την περιπετειώδη περιπλάνηση, μέσα απ’ την επικίνδυνη ακινησία της γενιάς του (διχτατορίαΠολυτεχνείο)· γι’ αυτό και επιθυμεί να επικοινωνήσει με την μεταπολιτευτική γενιά, ιδιαίτερα τα παιδιά των καταλήψεων και του Χημείου. Στο ΑΝΑ-ΚΑΤΑ, ψαρεύει σωστά. Αναζητά πράγματι έναν αυτάρκη κόσμο, ψάχνει την ιστορική στιγμή και μέσα από ένα διαρρηγμένο χρόνο μπαίνει στο μυθιστόρημα, και ζει τα πρό­ σωπα του έργου, υποχωρώντας διακριτικά στις επιθυμίες τους. Τελικά, η ατμόσφαιρα είναι εκρηκτική, γιατί η μυρωδιά θανά­ του και η κοινωνική και αισθηματική ένταση, στηρίζουν εικό­ νες αυθεντικές στη ζωή των νέων ανθρώπων. Το ΑΝΑ-ΚΑΤΑ θα γίνει ΥΠΕΡ μόνο «δια πυρός», για να ζωντανέψει μέσα από την ψευδή αλήθεια του μυθιστορήματος ο κοινωνικός πόλεμος και τα θύματά του: οι νέοι. Ο Δημ. Παπαχρήστος, γνήσιος και επίκαιρος μυθιστορημα­ τικός επιφυλλιδογράφος, έχει πολλά να δώσει, μακροπρόθε­ σμα, όσο απομακρύνεται από τα γεγονότα κι όσο «ξεχνά» τα καψαλίσματα της φωτιάς που έζησε. ^ y

Ο

αφιερωμα/35 ΓΙΟΒΑΝΝΑΣ: Άντε γεια. Αθήνα, Β e 11, 1986. Σελ.

288. Δρχ. 300. ε μια περιοχή της Αθήνας - κάπου ανάμεσα στα Εξάρχεια, Γκύζη και Κυψέλη - ζουν στο μικροαστικό τους περιβάλ­ Σ λον οι ήρωες του βιβλίου της Γιοβάννας. Δυο γενιές δεσπόζουν στο μυθιστόρημα: εκείνη των γονιών γύρω στα εξήντα και η άλλη των παιδιών γύρω στα είκοσι. Η ηλικία όμως δεν είναι το μόνο στοιχείο της ταυτότητας των νέων, ούτε το χάσμα που τους φέρνει αντιμέτωπους με τους γονιούς τους. Τα νεανικά πρόσωπα του βιβλίου ζουν παρασιτικά, χωρίς ιδανικά, με μό­ νο ενδιαφέρον τα μηχανάκια, τις ντισκοτέκ και κάποια εφήμε­ ρη σχέση. Στο κέντρο αυτού του κόσμου η Μαρίνα πενήντα επτά χρονώ σε πείσμα όλων των αντίξοων καταστάσεων ονει­ ρεύεται έναν έρωτα μ’ ένα συνομήλικο του μικρού της γιου. Δεν την ενδιαφέρουν πια ούτε τα παιδιά της ούτε την κλονίζει ο θάνατος του άντρα της. Διατηρεί έναν εφηβικό ενθουσιασμό και παραμένει με το όραμα του έρωτά της μέχρι το τέλος του βιβλίου, όπου... η κόρη της παντρεύεται τον νεαρό, που αυτή πόθησε. Με ιδιαίτερα ανεπτυγμένα τα διαλογικά μέρη και με λιγότερες περιγραφές, η συγγραφέας συγκεντρώνει στο βιβλίο της πολλά πρόσωπα με έντονες συναισθηματικές καταστάσεις και συνεχή δράση. Οι πολλές συναισθηματικές αντιθέσεις του μυθιστορήματος προέρχονται από μονοδιάστατους ήρωες για την απόδοση των οποίων χρησιμοποιείται μια νατουραλιστική γραφή και σκληρή γλώσσα. Υποψιαζόμαστε ότι η συγγραφέας χρησιμοποίησε αυ­ τά τα μέσα για να προβάλει όλη την κενότητα μιας νεολαίας και την έλλειψη ήθους και αρχών σε μια πόλη-ζούγκλα. Γ.Γ.

ΑΝΔΡΕΑ ΜΗΤΣΟΥ: Ο φόβος της έκρηξης. Αθήνα, Σ . Ι . Ζ α χ α ρ ό π ο ν λ ο ς , 1987. Σελ. 224. Δρχ. 300 υλλογή διηγημάτων όπου το πραγματικό και ονειρικό συ­ νυπάρχουν σε μιαν αδιάσπαστη ενότητα. Οι ήρωες, στο οριακό τους σημείο, ανατρέπουν τη λογική τάξη των πραγμά­ τω ν γίνονται άτομα γενναία ανακαλύπτοντας την αξία της ζωής. Ο τρόπος του χρόνου κυριαρχεί σ’ όλες τις ιστορίες. Για να γλιτώσουν οι ήρωες φεύγουν, μετακινούνται διαρκώς. Η φυγή όμως, παρά τις προβλέψεις, συντηρεί τα συντρίμμια. Τα περιθώρια όλο και στενεύουν. Το μοναχικό άτομο εξακολουθεί να περιπλανιέται. Τρέμει πως από στιγμή σε στιγμή θα γίνει η μεγάλη έκρηξη και θα κατακερματιστεί. Ποθεί επομένως διαρκώς να σταματήσει. Η γλώσσα και η θεματολογία του Μήτσου συντάσσεται με την πυκνή σιωπή. Η μοναδική έξοδος του αναγνώστη είναι η κάθαρση.

Σ

Η .Π .

ΖΕΡΜΑΙΝ ΜΑΜΑΛΑΚΗ: Ανατολή! Ανατολή! Αθή­ να, Δ ω ρ ι κ ό ς , 1987. Σελ. 238. Δρχ. 650. ο κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος της Ζερμαίν Μαμαλάκη είναι η Ταμάρα. Πρόσωπο που κτίζεται κομματά­ κι κομματάκι από τα περιστατικά, τα οποία περιγράφονται στο

Τ

36/αψιερωμα βιβλίο και που διαδραματίζονται στα πρώτα χρόνια της μετα­ πολεμικής Ελλάδας. Κόρη προσφύγων, της Σμύρνης, η Ταμάρα σέρνει μαζί της την πίκρα των γονιών της, που ποτέ δεν ξέχασαν την προσφυγιά τους. Η Ταμάρα δεν ξεκινάει μόνο από αυτούς αλλά κι από τους παππούδες τους που αντιμετώπιζαν ένα συνεχές ξερίζωμα. Η Ταμάρα παλεύει με δύο κόσμους εκείνου του παρελθόντος, των γονιών της, και τον άλλο της σκληρής πραγματικότητας. Έντιμη και εργατική, αγωνίζεται μέσα σε αντίξοες συνθήκες για να επιζήσει και να διατηρήσει την αξιοπρέπειά της. Όμως, ο αγώνας της δεν είναι μόνο δι­ κός της ενάντια στον εκάστοτε αντίπαλό της, αλλά είναι η πάλη των προσφύγων με τους ισχυρούς παράγοντες της οικονομικής ζωής. Έτσι ξεσκεπάζεται το δράμα της προφυγιάς που έζησαν οι Έλληνες της Ανατολής στην προσπάθειά τους να προσαρμο­ στούν. Βέβαια η περίοδος της προσαρμογής έχει σαν φόντο μια Ελ­ λάδα κατεστραμμένη από τους πολέμους, συνθήκες που επέ­ τρεψαν σε μια τάξη καιροσκόπων να πλουτίσει. Η Ταμάρα μέ­ σα σ’ αυτή τη ζοφερή οικονομική κατάσταση θα μείνει αλώβητη; Εκμετάλλευση, κοινωνική προσαρμογή, γυναικεία δικαιώ­ ματα είνάι ερωτήματα που προβληματίζουν τον αναγνώστη και πέρα από τις μυθοπλαστικές λύσεις της συγγραφέως. Δοσμένο με γρήγορη, νευρώδη γραφή και μ’ ένα ύφος που ταιριάζει στο κλίμα του θέματος, το βιβλίο δημιουργεί πολλά διαφορετικά πρόσωπα που μέσα στην εξέλιξη και με τις περιγραφές απο­ κτούν ιδιαίτερη υπόσταση. Χαρακτηριστικό του βιβλίου είναι η συνεχής ένταση που προκαλεί στον αναγνώστη με το δυναμι­ κό του ρυθμό. Γ.Γ.

ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ: Τα κύματα. Μετ. Ά ρη Μπερλή. Αθήνα, Κ ρ ύ σ τ α λ ο , 1986. Σελ. 216. Δρχ. 800. ε τα «κύματα» κλείνει η ευτυχισμένη περίοδος της πεζο­ γραφίας της Βιρτζίνια Γουλφ για ν’ ανοίξει μια περίοδος κρίσης και αβεβαιότητας που θα την οδηγήσει τελικά στην αυ­ τοκτονία. «Τα κύματα έσπαγαν στην αμμουδιά». Έ ξι παιδικοί φίλοι απολαμβάνουν τη φύση, δειλά δειλά αρχίζουν οι εκμυστηρεύ­ σεις. Τα συναισθήματα ξεπροβάλλουν. Αγάπη, μίσος, επιθυ­ μίες. Οι σκέψεις γίνονται λόγια και αποκτούν οντότητα. Η ζή­ λεια και ο ανταγωνισμός παραχωρούν τη θέση τους στη φιλία και στο κυνήγι του ονείρου. «Όλοι είναι σαν να κάνουνε πράγματα μόνο για τούτη την περίσταση. Και ποτέ πια. Ποτέ πια. Η επιτακτικότητα αυτών των πραγμάτων είναι φοβερή». Ό λοι ψάχνονται, αναζητούν τη χαμένη τους ταυτότητα μέσα και έξω από παράξενα ψυχανεμίσματα. Ένα οδοιπορικό προς τη γνώση, άλλοτε επίπονο και άλλοτε αποκαλυπτικό μιας ομορφιάς εφήμερης. Και τα πιο απλά πράγματα έχουν τη δική τους θέση. Η παρέα συνεχίζει την πορεία της. Μια πορεία αμφίδρομη, αποδοχής - αντίδρασης. Κάπου «πέφτει το ενδιαφέρον, τους κυριεύει η αδιαφορία». Περιστρεφόμενοι κομήτες. Κάποτε μερικοί θα προσγειωθούν στη γη και άλλοι στα παγωμένα νερά ενός ποταμού...

Μ

αφιερωμα/37 «Τα κύματα έσπαγαν στην αμμουδιά». Μέσα από μια εκλεπτυσμένη και προσεκτική ανάλυση προ­ σώπων και πραγμάτων, η Γουλφ προσπαθεί να συνθέσει κομ­ μάτι κομμάτι την αντιφατικότητα της ζωής μέσα από το μεγα­ λείο της, αλλά και τη ματαιότητά της. Η θάλασσα είναι το φόντο σε όλες αυτές τις ψυχολογικές διακυμάνσεις της παρέας, λες και είναι ο καταλύτης κάποιας μυστικής εσωτερικής πορείας που συντελείται με και χωρίς τα πρόσωπα. Δεν είναι τυχαίο ίσως ότι η Γουλφ αυτοκτόνησε πέφτοντας στα παγωμένα νερά του ποταμού Ουζ. Η μετάφραση του Άρη Μπερλή μάς είναι οδηγός, για μιαν ακόμα φορά, στη Γουλφική σκέψηϊ. Δεν είναι μόνο η αίσθηση της γλώσσας και η βαθιά γνώση του έργου - προϋποθέσεις για κάθε καλή μετάφραση - αλλά ίσως και η ίδια του η ευαισθησία στα μηνύματα της γυναίκας συγγραφέως. Β.Σ.

ΠΑ ΤΡΙΚ ΖΙΣΚΙΝΤ: Το άρωμα. Μετ. Μαρία Αγγελίδου. Σ Τ ' έκδοση. Αθήνα, Ψ υ χ ο γ ιό ς , 1987. Σελ.

256. Δρχ. 700.

8ος αιώνας στη Γαλλία. Ο Διαφωτισμός, ιδεολογικό και πολιτιστικό κίνημα, διαμορφώνει νέες αντιλήψεις για το ρόλο της ανθρώπινης νόησης. Sapere Aude είναι το σύνθημα, δηλ. τόλμησε να χρησιμοποιήσεις το μυαλό σου. Πενήντα ένα χρόνια πριν την επανάσταση του 1787, στις 17 Ιουλίου στο Παρίσι γεννιέται το φαινόμενο Ζαν-Μπατίστ Γκρενούιγ. Οι συνθήκες της γέννησής του όπως και η μετέπειτα ζωή του τίποτα δε θυμίζουν από το κλίμα του διαφωτισμού, γιατί ίσως ο διαφωτισμός ποτέ δεν άγγιξε σαν κίνημα τις εξα­ θλιωμένες μάζες. Ο Γκρενούιγ λοιπόν, που σημαίνει βάτραχος, από την πρώτη στιγμή που είδε το φως αυτού του κόσμου θα θεωρείται υπεύ­ θυνος για δυο πράγματα. Το ένα είναι ότι τρομάζει τους γύρω του με την έλλειψη της χαρακτηριστικής μυρωδιάς που, συνή­ θως, αναδίδουν τα ανθρώπινα όντα· και δεύτερο, αντιστάθμι­ σμα του προηγούμενου, είναι ότι έχει μοναδικό «προσόν» ν’ αναγνωρίζει μυρωδιές άπιαστες στην κοινή όσφρηση. Μικρο­ σκόπιο της όσφρησης ο Γκρενούιγ. Περιθωριακός κι απόμακρος σ’ ό,τι συμβαίνει γύρω του, το μόνο που τον ενδιαφέρει και του γίνεται έμμονη ιδέα είναι οι οσμές. Στην αρχή οι οσμές που αναδίδουν τα αρώματα· γίνεται αρωματοποιός, αλχημιστής εκπληκτικών ικανοτήτων. Το επόμενο στάδιο είναι να «αιχμαλωτίσει» τη μυρωδιά που αναδίδουν τα ζώα για να φτάσει αργότερα στο στόχο του, στους ανθρώπους. Από δω και πέρα αρχίζει ο παραλογισμός. Σκοτώνει γυναίκες για να κατασκευάσει ένα «ανθρώπινο άρω­ μα». Το μπούμεραγκ όμως έχει διαγράψει την τροχιά του και επιστρέφει στην αφετηρία του. Χτυπάει τον Γκρενούιγ με τρό­ πο εξίσου παράδοξο με τις πράξεις του. Ο Ζίσκιντ τοποθετεί την ιστορία του σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Περιγράφει με εξαιρετική ευαισθησία την εποχή βλέποντάς την από άλλη οπτική γωνία, διαφορετική απ’ αυτή που μας έχει επιβληθεί από ιστορικούς και κοινωνιολόγους. Η γραφή του δεν είναι ούτε δοκιμιακή αλλά ούτε και τυπικά μυ­ θιστορηματική. «Το άρωμα» ξεφεύγει από τα καθιερωμένα κα-

1

38/αφιερωμα λούπια του ευρωπαϊκού ορθολογισμού και βέβαια δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για σουρεαλιστικό μυθιστόρημα. Η συνύπαρ­ ξη ρεαλιστικών και φανταστικών στοιχείων λειτουργούν με τέ­ τοιο τρόπο ώστε το αληθοφανές να γίνεται αληθινό. Με λίγα λόγια . «Το άρωμα» είναι ένα αριστούργημα, ένα φαινόμενο της παγκόσμιας λογοτεχνίας κι αυτός ο ιδιοφυής Ζίσκιντ ίσως αποδειχτεί το φαινόμενο της εποχής μας. Θα ήταν ήδη αν δεν υπήρχε ο Κούντερα. Η.Π.

GABRIEL GARCIA MARQUEZ: Ο έρωτας στα χρό­ νια της χολέρας. Μετ. Κλαίτη Σωτ ηριάδουΜπαράχας. Αθήνα, Ν έ α Σ ύ ν ο ρ α , 1986. Σελ. 480. Δρχ. 1000. πό τους πιο πολυμεταφρασμένους στη χώρα μας συγγρα­ φείς της Λατινικής Αμερικής ο G.G.M. έρχεται με το τε­ λευταίο βιβλίο του, «Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας», να μας ξαναβάλει στον, απόμακρο για μας, μαγικό και συμβολικό κόσμο του «Εκατό χρόνια μοναξιάς». Ο μεγάλος παραμυθάς της εποχής μας, μας μεταφέρει στο χώρο της Καραϊβικής και επιχειρεί μιαν ανατομία του έρωτα και του εμφυλίου. Περιγρά­ φει διεξοδικά, μάλλον αναλύει τον τρελό έρωτα δύο νέων, της Φερλίνα Δάσα και του Φλορεντίνο Αρίσα. Έναν έρωτα που διακόπτεται με απρόσμενο τρόπο. Οι ερωτευμένοι θα ξανασυναντηθούν μετά από «πενήντα ένα χρόνια, εννιά μήνες και τέσ­ σερις μέρες». Αυτή η συνάντηση θα καταλήξει σ’ έναν τρελό και ατέλειώτο γεροντικό έρωτα μετά από μισόν αιώνα διακο­ πής. Ό λα αυτά τα χρόνια το έθνος αιμορραγεί από έναν ατέλειω­ το εμφύλιο πόλεμο, ενώ η επιδημία της χολέρας θερίζει αλύπη­ τα. Τίποτα δεν μπορεί να τη σταματήσει. Η αγάπη του Μαρκές για την πατρίδα του και το όραμά του για τον κόσμο ξεπροβάλουν με εικόνες μοναδικές. Για άλλη μια φορά η μαγευτική δύναμη της αισθητικής του άποψης μας παρασύρει στην «αυλή των θαυμάτων». Η καλή μετάφραση της Κλαίτης Σωτηριάδου βοηθάει V’ απο­ λαύσουμε τον κόσμο του Μάρκες.

Α

Β.Σ.

ITALO SVEVO: Η συνείδηση τον Ζήνωνα. Μετ. Κούλας Καφετζή. Εισαγωγή: Μάκης Τρικούπης. Αθήνα, Ε ξ ά ν τ α ς , 1987. Σελ. 490. Δρχ. 1500. «Λ f ια ζωή» (1892) ήταν το πρώτο μυθιστόρημα του Ίταλο 1V1 Σβέβο. Έ ξι χρόνια μετά ακολούθησαν τα «Γεροντάμα­ τα». «Η συνείδηση του Ζήνωνα», όμως, έσπασε μια προσωπική συγγραφική σιωπή είκοσι πέντε ολόκληρων χρόνων και ολο­ κλήρωσε τα δύο προηγούμενα. Ο Σβέβο μπήκε στα ιταλικά γράμματα μέσω Γαλλίας. Η γαλ­ λική κριτική τον χαρακτήρισε «Ιταλό Προυστ». Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Τζέημς Τζόις, φίλος του, έπαιξε σπου­ δαίο ρόλο συστήνοντας το μυθιστόρημα του Σβέβο σε δυο γάλλους κριτικούς. «Η συνείδηση του Ζήνωνα» είναι ένα μυθιστόρημα που συν­ δυάζει την αφήγηση με την αυτοβιογραφία. Ο συγγραφέας

αφιερωμα/39 ιστορεί στον εαυτό του τη ζωή του. Ο ήρωας του έργου, αστός, στις παραμονές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, σύμβολο της αστικής κοινωνίας, είναι επιτυχημένος χωρίς να συγκρούεται με τη ζωή. Απλώς ζει. Ο Ζήνωνας καταφεύγει στη ψυχανάλυση επειδή πιστεύει ότι πάσχει από μιαν ανίατη ασθένεια. Δεν μπορεί να κόψει το τσι­ γάρο. Θεραπεύεται στα χρόνια του πολέμου. Τη θεραπεία του δεν την οφείλει στην ψυχανάλυση, αλλά στο εμπόριο, στα χρό­ νια του πολέμου. Εκμεταλλεύεται την αθλιότητα των ανθρώ­ πων και τους απομυζά. Στο τέλος ο Ζήνωνας φαντάζεται ότι «η έκρηξη θα είναι φοβερή. Κανείς δε θα προλάβει να την ακούσει και η γη, ξαναγυρίζοντας στη μορφή του νεφελώμα­ τος, θ’ ανυψωθεί στους αιθέρες χωρίς παράσιτα και αρρώ­ στιες». Ιδού, λοιπόν, τα καταστρεπτικά αδιέξοδα των αστικών συ­ νειδήσεων. Σπουδαίο μυθιστόρημα. Πρέπει να το διαβάσετε! Η.Π.

ΜΕΣΑ ΣΕΛΙΜΟΒΙΤΣ: Ο Δερβίσης και ο θάνατος. Μετ. Λεωνίδας Χατξηπροόρομίόης. Αθήνα, Γ ν ώ ­ σ η , 1986. Σελ. 455. Δρχ. 1200. «Δερβίσης και ο θάνατος» είναι το μυθιστόρημα του Μέ­ σα Σελίμοβιτς που το 1969 του χάρισε τό βραβείο της πό­ λης του Σεράγιεβο και τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου της. «Σ’ αυτό το μυθιστόρημα εκφράζω τη συνολική πείρα της ζωής μου, γι’ αυτό δε χρειάστηκε να κρατήσω σημειώσεις, όλα τα θυμόμουνα. Το κυοφορούσα μια ολόκληρη εικοσαετία και το έγραψα σε τρία χρόνια», τονίζει ο συγγραφέας στις «ανα­ μνήσεις» του. Ήρωάς του, ο Σεΐχης του Τεκέ του Τάγματος των Μεβλεβήδων Αχμέτ Νουρουντίν. Ζώντας κάπου το 18ο αιώνα σε μια κωμόπολη της Βοσνίας μας διηγείται την ιστορία του. Τη σύλλυψη και δολοφονία του αδερφού του, τη σύγκρουσή του με την εξουσία και τελικά την εξόντωσή του από αυτή. Μέσα από την ιστορία ο Σελίμοβιτς, ιχνογραφεί την παράδο­ ση της Βοσνίας στο ζήτημα των ιερών οικογενειακών υποχρεώ­ σεων από τη μια και την ιδεολογία του Ισλάμ σαν ιδεολογία της εξουσίας από την άλλη. Παρουσιάζει ανάγλυφα τις συ - ■ γκρούσεις της ιδεολογίας ως δόγματος και απολιθωμένου τρό­ που ζωής με την αυθεντική αναζήτηση του νοήματος της ζωής απ’ τους ίδιους τους πιστούς της. Ο μικρός χώρος της κωμόπολης, οι εσωτερικές αντιφάσεις του Σεΐχη, η δράση και η βαθιά εσωτερική παρουσίαση των προσώπων του μυθιστορήματος στη σκιά μιας εξουσίας ανε­ λέητης και πανταχού παρούσας δίνουν σ’ αυτό το έργο μια σπάνια δύναμη. Μια δύναμη που το κάνει ένα από τα καλύτε­ ρα παγκοσμίως ιστορικά μυθιστορήματα.

Ο

Κ.Γ,

Λ Ο ΥΙ ΦΕΡΝΤΙΝΑΝ ΣΕΛΙΝ: Ταξίδι στα βάθη της νύχτας. Μετ. Αλίκη Γιατράκου-Fossi. Σελ. 562. Δρχ.

1200. ψευδώνυμο του Λουί Φερντινάν Ντετούς, γιατρός σε λαϊκό δημόσιο ιατρείο, δημοσιεύει το 1932 στο Παρίσι Ο Σελίν,

40/αφιερωμα το πρώτο του μυθιστόρημα «Ταξίδι στα βάθη της νύχτας» και καταφέρνει με την πρώτη του κιόλας παρουσία να ανατρέψει την παραδοσιακή νόρμα της ξεπεσμένης γαλλικής λογοτεχνίας. Μεταχειρίζεται μια γλώσσα για την οποία ο ίδιος εξηγεί με τον τρόπο του: «Κατασκεύασα ένα μικρό τρενάκι, το συγκινησιακό μου όχημα, που κυλάει πάνω σε τρεις τελίτσες τις σιδερογραμμές του. Το τρενάκι μου μεταφέρει συγκίνηση, μόνο με τη συγ­ κίνηση μπορούν οι άνθρωποι να συνεννοηθούν, ν’ αγγίξει ο ένας τον άλλον». Η γλώσσα του παραπαίει ανάμεσα σε μιαν άπειρη τρυφερότητα κάι σε μιαν ακραία επιθετικότητα. Το γλωσσικό υλικό του αντλείται από την ποίηση του Μεσαίωνα ώς τη σύγχρονη αργκό. Ο Σελίν πρόσωπο αντιφατικό και περίεργο διακόπτει τις σχέσεις του με την Αριστερά τις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και ακολουθεί τους Ναζί καταφεύγοντας αργότερα στη Δανία, με κύριο και σταθερό χαρακτηριστικό του τον Αν­ τισημιτισμό. Το «ταξίδι στα βάθη της νύχτας», έργο αυτοβιογράφικό, καταγράφει και καταγγέλλει παράλληλα τη διαφθορά και τη συμβατικότητα του καιρού του, τις εμπειρίες του από τη φρίκη του πολέμου, τα ταξίδια του και από το ιατρικό του επάγγελμα, που τον φέρνει καθημερινά σε επαφή με τον πόνο, τη βία και την εξαθλίωση των ασθενέστερων οικονομικά τά­ ξεων. Η διαπίστωση μιας γενικότερης ακινησίας και πνευματικής αγκύλωσης οδηγεί μοιραία στο τίποτα, στο θάνατο. Ένα ταξίδι είν’ η ζωή μας Μες στο χειμώνα και στη νύχτα Ψάχνουμε από πού θα περάσουμε Στον ουρανό που τίποτα δε φέγγει. / Η νύχτα, ιδιαίτερα προσφιλής στο συγγραφέα σαν αναπό­ σπαστο κομμάτι αυτού του ταξιδιού, αυτής της πορείας, ατερμάτιστης αλλά αποκαλυπτικής της αληθινής φύσης των πραγ­ μάτων, ονειρικής και γιατί όχι εντελώς φανταστικής, αφού το ψέμα αναδεικνύεται και κυριαρχεί μέσα στην πραγματικότητα της μέρας. Πρόκειται για βιβλίο-σταθμό στην πορεία του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος. Το βιβλίο του είναι αφιερωμένο στον μεγάλο έρωτα της ζωής του, την Αμερικανίδα χορεύτρια, Ελίζαμπεθ Κρέιγκ. Η μετά­ φραση της Αλίκης Γιατράκου-Fossi κατάφερε να ξεπεράσει τις γλωσσικές δυσκολίες ενός τόσο πολυσήμαντου έργου. Β.Σ.

ΧΕΡΜΑΝ ΜΠΡΟΧ: Οι Υπνοβάτες I. 1888, Πάσενοβ ή ο Ρομαντισμός. Μετ. - Σημ. - Σχόλ.: Κώστας Κουντούρης. Πρόλογος: Μωρίς Μπλανοό Αθήνα, Μ έ δ ο υ σ α , 1987. Σελ. 224. Δρχ. 900. ι Υπνοβάτες», θεωρούνται από κριτικούς και συγγρα­ φείς με παγκόσμια ακτινοβολία, όπως ο Τόμας Μαν, ο Χέρμαν 'Εσσε, ο Άλντους Χάξλεϋ κ.ά., ως ένα από τα σπου­ δαιότερα μυθιστορήματα του αιώνα μας στην Ευρώπη. Ο Μι­ λάν Κούντερα χαρακτηρίζει τους «Υπνοβάτες» ως «τον ακρο­ γωνιαίο λίθο της παράδοσης του σύγχρονου Ευρωπαϊκού μυθι­ στορήματος». Τον ίδιο δε το συγγραφέα τους τον συγκρίνουν και με αυτόν τον Τζόυς.

Ο

αφιερωμα/41 Ο Μπροχ στον πρώτο τόμο της τριλογίας αφηγείται την ιστο­ ρία του Γιόαχιμ φον Πάσενοβ που αναγκάζεται, υποκύπτοντας στις πιέσεις της οικογένειας του, να γίνει αξιωματικός. Γνωρί­ ζεται με τη Ρουτσένα, μια γυναίκα ελευθερίων ηθών, με την οποία θα ζήσει μέρες γεμάτες πάθος και έρωτα. Διατηρεί φιλι­ κές σχέσεις με τον φον Μπέρτραντ, ο οποίος εγκαταλείπει το στράτευμα για να γίνει επιχειρηματίας. Τέλος παντρεύεται την Ελίξαμπεθ, σύμφωνα με την πατρική προτροπή, κάνοντας μαζί της ένα παιδί. Ο Γιόαχιμ είναι ο ήρωας του πρώτου μέρους της τριλογίας, ο οποίος διηγείται την ιστορία του. Πρόκειται για έναν άνθρωπο υποταγμένο στις θελήσεις τιον άλλων, με σοβα­ ρά συναισθηματικά προβλήματα, τα οποία είναι παράγωγα μιας εποχής έτοιμης να δεχθεί αργότερα την ολοκληρωτική της καταστροφή. Η ιστορία της Γερμανίας δοσμένη αριστουργηματικά μέσα από ένα μυθιστόρημα όπου συναντιώνται ποίηση και φιλοσοφία. Η κατατοπιστική εισαγωγή του Μωρίς Μπλανσό, η πολύ ωραία μετάφραση και η αισθητικά άψογη εμφάνιση του βι­ βλίου συγκαταλέγονται στις επιπλέον αρετές του. Από τα πρώτα βιβλία που πρέπει να διαβάσετε! Σας το συνιστούμε ανεπιφύλακτα.

ΧΟ ΡΧΕ ΣΕΜΙΊΡΟΥΝ: Το λευκό όρος. Μετ. Βιχτώρια Τράπαλη. Αθήνα, Ε ξ ά ν τ α ς , 1987. Σελ. 256. Δρχ. 800. συνάντηση κάποιων προσώπων μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο χώρο, όπου συντελείται μια αποκαλυπτική απογύμνωση από καταστάσεις που τους βαρύνουν χρόνια, δεν είναι άγνω­ στο φαινόμενο στη λογοτεχνία (πεζογραφία, θέατρο). Η περιστασιακή συμβίωση που χαρακτηρίζεται από έντονο ομοψυχισμό των ηρώων προσφέρει ένα στοιχείο μυστηρίου, το οποίο εκμεταλλεύτηκε αρκετά η αστυνομική λογοτεχνία. ΙΟμως αυτό το βιβλίο του Σεμπρούν του οποίου η δράση είναι πολύ περιο­ ρισμένη, ώστε να αποτελέσει σημείο αναφοράς σε τούτη τη μι­ κρή παρουσίαση, δίνει το βάρος στις εσωτερικές διαδρομές που κάνουν τα πρόσωπά του μέσα στην Ευρωπαϊκή ιστορία των τελευταίων 50 χρόνων. Γεγονότα που, άμεσα ή έμμεσα έχουν καθορίσει τη ζωή των ηρώων. Φυσικά, ο δεύτερος Παγ­ κόσμιος πόλεμος κρατάει την κυρίαρχη θέση ανάμεσα στα γε­ γονότα. Έ να Σαββατοκύριακο του Απρίλη, του 1981, σ’ ένα σπίτι στην Πόλη Φρενέζ της Γαλλίας, θα περάσει αίσα από 5 πρόσω­ πα - δύο γυναίκες και τρεις άντρες - η ιστορία της νεώτερης Ευρώπης. Τα σημάδια αυτής της ιστορίας διακρίνονται στα μοναχικά άτομα, τα οποία φωτίζει ένας ανακριτικός φακός, σαν να στιγματίζει ταυτόχρονα την αδύναμη συμπεριφορά τους. Ο Σεμπρούν, από τους σημαντικότερους συγγραφείς της σύγχρονης Γαλλίας διαθέτει ένα βαθύ προβληματισμό, που στο βιβλίο του αναπτύσσεται παράλληλα με την αφηγηματική εξέ­ λιξη. Πυκνός διάλογος που καταγράφει χαρακτήρες και που βοηθά στη γρήγορη απόδοση της ατμόσφαιρας. Οι περιγραφές του άλλοτε πολύ πλούσιες άλλοτε λιτές δίνουν εναλλασσόμε­ νους και ποικίλους ρυθμούς στη διήγηση.

Η

Γ.Γ.

42/αφιερωμα ΣΤΑΝΤΑΛ: Το κόκκινο και το μαύρο. Μετ. Πέτρος Χάρης. Αθήνα, Ε σ τ ί α , Σελ. 512. Δρχ. 1000. Ζυλιέν Σορέλ, γιος ξυλουργού, ευαίσθητος αλλά κυρίως φιλόδοξος, θέλει να ξεφΰγει από τη γαλλική επαρχία. Προκειμένου να γίνει μέλος της υψηλής κοινωνίας του Παρι­ σιού, δε διστάζει να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο, ακόμη και τον έρωτα. Θέλει να πετύχει. Πώς ο Βοναπάρτης, ένας άσημος και φτωχός υπολοχαγός, κατάφερε να κατακτήσει όλον τον κόσμο με το σπαθί του; Θρεμμένος με τα ιδανικά της δημοκρατίας, σε μιαν εποχή που μόνον η Εκκλησία (το μαύρο) δίνει τις δυνατό­ τητες σ’ ένα φτωχό και ταπεινής καταγωγής νέο για κοινωνική αναρρίχηση, ο Σορέλ θα καταλήξει στη λαιμητόμο. Μέσα από την ιστορία του Σορέλ ο Σταντάλ εικονογραφεί τη γαλλική κοινωνία την εποχή της Παλινόρθωσης (1814-1830). Ο ήρωας συμπυκνώνει στο πρόσωπό του όλες τις αντιδράσεις της εποχής του. Το πραγματικό πάθος με την υποκρισία, την ορμή του επαναστάτη με την ευελιξία του τυχοδιώκτη. «Το κόκκινο και το μαύρο» (1830) και «Το μοναστήρι της Πάρμας» θεωρούνται τα δύο αριστουργήματα του Σταντάλ. Η μετάφραση του Πέτρου Χάρη είναι φωτοτυπική ανατύπω­ ση της πρώτης μετάφρασης του μυθιστορήματος, που έγινε το 1925.

Ο

ΤΡΟΥΜΑΝ ΚΑΠΟΤΕ: Πρόγευμα στον Τίφανν. Μετ. Γιώργον και Μανώλη Βάρσον, Αθήνα, Ο ό ν σ σ έ α ς , 1985. Σελ. 186. Δρχ. 300. ο έργο ανήκει στην πρώτη συγγραφική περίοδο του Καπότε, εκείνη των πειραματισμών και των αναζητήσεων. Θέμα της νουβέλας αυτής η ανάγκη επικοινωνίας και ανθρώπινης επαφής.^ Ένας νεαρός συγγραφέας γνωρίζεται με μια περίερ­ γη, πανέμορφη κοπέλα, πρώην υποψήφια σταρ του σινεμά και νυν κωλ γκερλ. Ερωτεύεται αυτό το χαρισματικό πλάσμα με τις απρόβλεπτες αντιδράσεις και τον τελείως προσωπικό τρόπο συμπεριφοράς και ζωής. Παρακολουθεί το οδοιπορικό της στα μπαρ, με τους εραστές της μιας νύχτας, τους κοσμικούς κύ­ κλους, τα ναρκωτικά και τη φυλακή. Η παράνομη φυγή της στη Βραζιλία, τον αφήνει μόνο στη Ν. Υόρκη και δίνει ένα ξαφνικό τέλος στο έργο. Πειραματισμός, συγκίνηση, τρυφερότητα, υπερβολή, εξω­ φρενικές, καταστάσεις, απρόσμενες εξελίξεις και γοητεία χρω­ ματίζουν ένα γλυκόπικρο έργο, μ’ ένα ηθελημένα βεβιασμένο φινάλε. Η έκδοση συμπληρώνεται από τρία μικρά διηγήματα του συγγραφέα.

Τ

Γ.Γ. ΜΑΡΓΚΕΡΙΤ ΝΤΥΡΑΣ: Φράγμα στον Ειρηνικό. Μετ. Ζωρζ Σαρή. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1987. Σελ. 285. Δρχ. 700. μητέρα, χήρα με δυο παιδιά, ζει φτωχικά σ’ ένα ερειπω­ μένο μπανγκαλόου στην Ινδοκίνα, τότε Γαλλική αποικία. Μόνιμη έγνοιά της να εξασφαλίσει οικονομικά τα παιδιά της. Έμμονη ιδέα της να σταματήσει τον «αδηφάγο» Ειρηνικό χτί­

Η

αψιερωμα/43 ζοντας φράγματα στις ακτές του, για να προστατεύσει τα λίγα κτήματα που με κόπους και θυσίες έχει αποκτήσει. Τα φράγματα όμως καταρρέουν, η γη είναι ακατάλληλη για εκμετάλλευση και η μητέρα μέρα με τη μέρα αργοπεθαίνει. Ο θάνατός της ανοίγει έναν καινούριο δρόμο στα παιδιά... Με το έργο αυτό, η βραβευμένη με το Γκονκούρ Γαλλίδα συγγραφέας, ξεκαθαρίζει τους λογαριασμούς της με τα παιδι­ κά της χρόνια, στην αποικία. Ό πω ς συμβαίνει στα περισσότε­ ρα μυθιστορήματά της πρωταγωνίστρια είναι η ίδια. Κα­ ταγγέλλει κάθε μορφή κατάχρησης εξουσίας αρχίζοντας από τη διαφθορά της αποικιακής κοινωνίας. Στηλιτεύει τον κύκλο των πλούσιων λευκών αποίκων, που ζούσαν μέσα στην πολυτέ­ λεια και συμπονεί τους ντόπιους που ζουν μες στην αθλιότητα, πληρώνοντας συχνά μέ το αίμα τους την ασυδοσία των λευκών. Έ να βιβλίο που παραμένει ακόμη και σήμερα επίκαιρο. Μια κραυγή διαμαρτυρίας για τις παρανομίες και τη σαπίλα του αποικιακού καθεστώτος. Ένας ύμνος στη μητέρα, της οποίας η εικόνα συμπίπτει με εκείνη της «λαϊκής επαναστάτριας που διαθέτει μια τρομερή ενεργητικότητα, περιφρονώντας τον κα­ θωσπρεπισμό και τους νόμους». Η καλή μετάφραση της Ζωρζ Σαρή αποδίδει τη δύναμη της γραφής της Ντυράς.

ΜΑΙΡΗΣ ΡΕΝΩ: Η Μάσκα τον Απόλλωνα. Αθήνα, Κ α λ έ ν τ η ς , 1987. Σελ. 340. Δρχ. 1.000 ι επιλογές των Ελλήνων εκδοτών - και αυτών ακόμη που θέλουν να εκδώσουν μια σοβαρότερη και πιο αξιόλογη σειρά βιβλίων - γίνονται με τρόπο μάλλον μη-συστηματικό. Ενώ κυκλοφορούν κάποια πολύ λίγο σοβαρά με την επίφαση του μοντέρνου μυθιστορήματα, αφήνουμε αμετάφραστα βιβλία σαν αυτά της Μαίρης Ρενώ καί του Πάτρικ Γουάιτ. Οι συγγρα­ φείς αυτοί αξιοποίησαν και προβάλλουν μέσα από το έργο τους το ελληνικό πνεύμα σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρείται ότι το κάνουν πολύ καλύτερα από τα ανοργάνωτα και συχνά κλειστά μουσεία μας. Το βιβλίο της Μαίρης Ρενώ αναφέρεται στα χρόνια που ακο­ λούθησαν τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, τότε που ενώ η Πολι­ τική, ηθική και ιδεολογική κρίση κυριάρχησαν στον πνευματι­ κό χώρο, οι φιλοσοφικές αναζητήσεις του Πλάτωνα έκαναν να παιχτεί στην ελληνική Δύση ένα μεγάλο πολιτικό δράμα. Για το δράμα αυτό μας μιλάει η Ρενώ. Μας περιγράφει τις προσπάθειες να εφαρμοστεί στις Συρα­ κούσες το όνειρο του Πλάτωνα για μια ιδανική Πολιτεία, πα­ ράλληλα δε μας εισάγει και^στο Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο. Η Ρενώ επιτυγχάνει να δώσει ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, διοχετεύοντάς το μέ έντεχνο τρόπο για τη ζωή και τις ιδέες της εποχής. Το βιβλίο λειτουργεί σε δύο επίπεδα. Πρέπει να ση­ μειώσουμε ότι τα χαρακτηριστικά των ηρώων είναι δοσμένα με τρόπο που θυμίζουν έντονα τον σύγχρονο Έλληνα. Τέτοιες εκδοτικές και μεταφραστικές προσπάθειες αξίζουν τον έπαινο!

Ο

Γ.Γ.

44/αφιερωμα ΚΑΡΕΝ ΜΠΛΙΞΕΝ: Επτά Γοτθικές ιστορίες. Αθήνα, Μ έ δ ο υ σ α , 1987. Σελ. 462. Αρχ. 1300. Κάρεν Μπλίξεν - ψευδώνυμο της Ισαάκ Ντίνεσεν - γεν­ νήθηκε το 1885 και πέθανε το 1963. Ό ταν έγινε είκοσι χρόνων έγραψε μερικά διηγήματα αλλά, παρόλη την παρότρυν­ ση των δικών της, σταμάτησε να γράφει. Ό πω ς η ίδια αναφέ­ ρει «ένιωθε πάντα -έναν ενστικτώδη φόβο ότι έτσι θα παγιδευ­ τεί και πως το οποιοδήποτε επάγγελμα, μιας και συνήθως επι­ βάλλει έναν καθορισμένο ρόλο στη ζωή, θα ήταν μια παγίδα που θα απέκλειε τις άπειρες δυνατότητες της ίδιας της ζωής». Χρειάστηκε να φτάσει στα πενήντα της χρόνια για να δει δημοσιευμένο το πρώτο της μυθιστόρημα «Επτά Γοτθικές Ιστο­ ρίες», το οποίο χαιρετίστηκε από κοινό και κριτικούς με εν­ θουσιασμό. Είναι αδύνατο να συνοψίσει κανείς αυτό το βιβλίο με τη μαγική ατμόσφαιρα, τις μεταμορφώσεις, τις μονομαχίες, τα φαντάσματα και τους ρομαντικούς έρωτες. Η κάθε ιστορία κυοφορεί άλλες, μικρότερες, που φωτίζουν, ολοκληρώνουν και πηγαίνουν σε περίτεχνα μονοπάτια την πλοκή με την αφοπλι­ στική τους αφήγηση. Οι ιστορίες συνδέονται μεταξύ τους με συχνές και αδιάκοπες παραλλαγές και παρόλο που είναι αυτο­ τελείς, συνθέτουν ένα πολύπλοκο σύνολο, ένα παιγνίδι, που οι βάσεις του είναι τα πρωτεϊκά στοιχεία της ζωής. Αυτό που κυ­ ριαρχεί είναι η ακατανίκητη γοητεία των «Επτά Γοτθικών Ιστοριών» που συνοψίζεται, σε μια πολύ μικρή φράση εκπλη­ κτικής ακρίβειας της Γ. Γουέλτυ, βιογράφου της Ντίνεσεν: «Απ’ την ιστορία έφτιαχνε ένα απόσταγμα, απ’ τα αποστάγμα­ τα ένα ελιξήριο κι απ’ το ελιξήριο άρχιζε και πάλι να συνθέτει μια ιστορία».

Η

Κ.Τ.

ΙΖΑΜΠΕΛ ΑΑΙΕΝΤΕ: Τον έρωτα και της σκιάς. Μετ. Μάγια-Μαρία Ρονσσον. Αθήνα, Ω κ ε α ν ί δ a , 1987. Σελ: 344. Αρχ. 1100. Ιρένε Μπελτράν, παραχαϊδεμένο παιδί πλούσιων γονιών, εγκαταλείπει ζωγραφική και μουσική για ν’ αφοσιωθεί στη δημοσιογραφία. Γνωρίζεται με τον Φρανσίσκο, γιο Ισπα­ νών εξόριστων από την εποχή του εμφυλίου. Ξεκινούν μαζί μια έρευνα για την κόρη της ακούραστης Δίγνα Ρανκίλεο, τη γυ­ ναίκα που τάχα κάνει θαύματα στις κρίσεις επιληψίας. Στην πορεία ξετυλίγεται το νήμα της ερωτικής τους ιστορίας πα­ ράλληλα με την αποκάλυψη της θηριωδίας της στρατιωτικής χούντας... Εικόνες έρωτα και τρόμου εναλλάσσονται σε μια αδιάσπαστη ενότητα. «Από την αρχή είχε υποψιαστεί πως κρα­ τούσε στα δάχτυλά της την άκρη ενός νήματος και τραβώντας το θα ξετύλιγε ένα ατέλειωτο κουβάρι τρόμου και κατάπληξης. Είχε σκύψει πάνω από ένα απύθμενο πηγάδι και δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί στον πειρασμό της αβύσσου». Στο,τέλος αυτού του δρόμου; Q ξενιτεμός. Δεν θα ξαναπερ­ νούνε από τους δρόμους των παιδικών της χρόνων ούτε θα ξα­ νάκουγε τη γλυκιά ντόπια προφορά της γλώσσας της. Έχανε όλο της το παρελθόν. «Ο Φρανσίσκο συλλογίστηκε με θλίψη την παράξενη μοίρα που είχε αναγκάσει τους γονείς του να εγκαταλείψουν τη γενέθλια γη τους και να πάνε εξορία, και που τόσα χρόνια αργότερα ίσως θα τον ξανάστελνε κι εκείνον πίσω, για τον ίδιο λόγο. Φαντάστηκε τον εαυτό του να βάζει

Η

αφιερωμα/45 το κλειδί στην πόρτα για να την ανοίξει με την ίδια κίνηση που είχε κάνει η μητέρα του για να την κλείσει, σχεδόν μισόν αιώνα πριν, και ένιωσε πως όλο αυτό τον καιρό πορευόταν κάνοντας κύκλους». Και εδώ οι γυναίκες, μορφές επιβλητικές και τραγικές, είναι η ψυχή του μυθιστορήματος. Δίκαια η Ιζαμπέλ Αλιέντε θεω­ ρείται η κατεξοχήν συγγραφέας της μοίρας των γυναικών της Λατινικής Αμερικής. Το δεύτερο αυτό μυθιστόρημα της Αλιέν­ τε είναι εφάμιλλο του πρώτου «Το σπίτι των πνευμάτων» με λιγότερα ίσως μαγικά στοιχεία αλλά με πιο προσωπικό ύφος και πιο ουσιαστικό. Υπάρχουν στιγμές που η δύναμη της περιγραφής μας κόβει την ανάσα, όπως η εισβολή των στρατιωτικών στο σπίτι των Ρανκίλεο και η ανακάλυψη του σπηλαίου. Και το πιο σημαντικό; Μας αφοπλίζει με την αγάπη και το έλεος που περιβάλλει τους ήρωές της, γυναίκες και άντρες. Β.Σ.

ΖΥΛ ΙΕΝ ΓΚΡΗΝ: Λεβιάθαν. Μετ. Αγνή Ν. Μεταφτσή. Αθήνα, Ν ε φ έ λ η , 1986. Σελ. 408. Δρχ.

800. την ψυχή του Γκερέ, ήρωα του μυθιστορήματος, κρύβεται ένας Λεβιάθαν. Μυθικό υδρόβιο τέρας είναι το σύμβολο της σκοτεινής δύναμης που κρύβεται στο ανθρώπινο γένος. Ο έρωτάς του για την Άντζελα,όμορφη νέα, είναι αρκετός για να ξυπνήσει αυτή η δύναμη του κακού, και να σκορπίσει το θάνατο και την καταστροφή. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας - όπως εκμυστηρεύεται μεταφέρει βιώματα της προσωπικής του ζωής. Βιώματα που του προξενούσαν τη βίαιη εσωτερική πάλη... στα πρώτα χρόνια της νεότητάς του, Ο Ζυλιέν Γκρην αντλεί από «καθημερινά» περιστατικά την πίστη του στον άνθρωπο και τον προορισμό του. Ά γιοι ή εγκληματίες είναι γι’ αυτόν πάντοτε αθώοι, θύματα της μοίρας τους και της σάρκας. Ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής και συγγραφέας βαθιά θρησκευτικός, κατορθώνει με το ηθελημένα συμβατικό γράψιμο και τη δίχως ανάσα αναρρίχηση της διήγησης, να παρουσιάσει ένα καταπληκτικό βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί στις καλοκαιρινές διακοπές.

Σ

ΑΑΜΠΕΡΤΟ ΜΟΡΑΒΙΑ: Οι αδιάφοροι. Μετ. Σπό­ ρος Βυζαντινός. Αθήνα, Δ ω ρ ι κ ό ς , 1986. Σελ. 352. Δρχ. 550. ι «αδιάφοροι» είναι ένα από τα πρώτα, τα νεανικά έργα του πολυγραφότατου Α. Μοράβια. Συγγραφέας και της «Εσωτερικής ζωής», έργο που τόσο επικρίθηκε στην εποχή του (γύρω στο 1930), για τον απροκάλυπτο ρεαλισμό του. Ο Αμπέρτο Μοράβια είναι ένας μελαγχολικός και αμείλικτος αφηγητής της παρακμής των ηθών και των σχέσεων της αστι­ κής τάξης. , Σ’ αυτό το έργο έχουμε το σκηνικό μιας ξεπεσμένης αστικής οικογένειας που πάνω στη λευκή και επίπεδη οθόνη της αδια­ φορίας τους περνάνε σαν σκιές, χωρίς ν’ αφήνουνε ίχνη, όλα τά μικρά και μεγάλα γεγονότα της ζωής τους.

Ο

46/αφιερωμα Το καθετί φιλτράρεται από το αίσθημα της αδιαφορίας που έχει διαποτίσει ακόμα και τη μικρή Κάρλα που δεν διστάζει να συνάψει σχέσεις με τον εραστή της μητέρας της «για ν’ αρχίσει μια καινούρια ζωή». Ο αδελφός της, Μικέλε, είναι ο μόνος που αναζητά, με κά­ ποιες εκλάμψεις, να κατανικήσει την αδιαφορία που τον περι­ βάλλει. Χωρίς να τα καταφέρει, θύμα της τάξης του, παραμέ­ νει μόνος, δυστυχισμένος, αδιάφορος. Το χρήμα και ο έρωτας σηματοδοτούν την ύπαρξή τους. Πρόσωπα χωρίς αξίες και ιδανικά αναζητούν την οικονομι­ κή ευμάρεια και ερωτική ικανοποίηση χωρίς κανένα φραγμό. Η λεπτομερής περιγραφή των πραγματικών εσωτερικών αισθη­ μάτων του καθενός ξεχωριστά στις ερωτικές επαφές του είναι συγκλονιστική. Ψεύτικοι και μακρινοί, αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας. Το γνώριμο κλίμα του συγγραφέα της «Εσωτερικής ζωής» θα μας κερδίσει για μιαν ακόμα φορά. Σ’ αυτό συμβάλλει και η καλή μετάφραση του Σπύρου Βυζαντινού.

ΕΣΣΕ ΕΡΜΑΝ: Ο Βροχοποιός - Ο Εξομολογητής Ινδική Βιογραφία. Νουβέλες. Απόδοση: Φώντας Κονδύλης. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς , 1986. Σελ.

144. Δρχ. 500. ον Έσσε δε χρειάζεται να σας τον προτείνουμε. Έχετε σί­ γουρα διαβάσει βιβλία του, άλλοι επειδή αγαπάτε την κο­ Τ σμοαντίληψη που προβάλλει από τα γραφτά του, και άλλοι επειδή «πρέπει» κάποιο από τα βιβλία του παγκόσμια γνωστού γερμανού συγγραφέα να έχετε ξεφυλλίσει. Και στις δυο αυτές κατηγορίες αναγνωστών απευθύνονται αυτές οι νουβέλες που έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: το όνομα του ήρωα σε κάθε μια απ’ αυτές σημαίνει, είτε στα γερ­ μανικά, είτε στα λατινικά, είτε στα σανσκριτικά, «υπηρέτης». «Ο Βροχοποιός», άνθρωπος εξαιρετικά σιωπηλός και κάπως απρόσιτος, παρ’ ότι ήταν ο μοναδικός φύλακας της γνώσης, δεν καταφέρνει να προκαλέσει βροχή. Αποτέλεσμα: από την ανυδρία οι αρρώστιες και οι λιμοί μαστίζουν τη φυλή. Αποφα­ σίζει να θυσιαστεί ενώπιον όλης της μητριαρχούμενης φυλής για να ξορκίσει τό κακό. Ο Βροχοποιός είναι η ενσάρκωση του αρχέγονου ανθρώπου που προσπαθεί να συμφιλιωθεί με το απειλητικό φυσικό του περιβάλλον. «Ο εξομολογητής» σε κάποια μακρινή πρωτοχριστιανική εποχή, αποσυρμένος στην έρημο για να «συνομιλήσει» με το Θεό ανακαλύπτει μέσα του τη χαμένη του αρμονία. Στον τρίτο μύθο, τέλος, την «Ινδική Βιογραφία», ο Ντάσα γνωρίζει τυχαία έναν γιόγκι. Εντυπωσιάζεται, εγκαταλείπει τα εγκόσμια και γίνεται ένας πειθήνιος και υπάκουος μαθητής ασπαζόμενος το: «να υπακούει και να υπηρετεί κανείς είναι προτιμότερο και ευκολότερο, πιο ωφέλιμο και πολύ πιο ανώ­ δυνο από το να διατάζει και να επωμίζεται ευθύνες». Είναι πάντρεμα άραγε αυτό του μυστικισμού της Ανατολής με τον ορθολογισμό της Δύσης; «Υπηρέτες», λοιπόν, όλοι μας της μαγευτικής ατμόσφαιρας που δημιουργούν αυτά τα κείμενα του Έσσε. Η .Π .

αφιερωμα/47 Ε. Μ. ΦΟΡΣΤΕΡ: «Ένα δωμάτιο με θέα». Μετ. Γιώργου και Μανώλη Βάρσον. Αθήνα, Ο ό ν σ σ έ α ς , 1987. Σελ. 295. Δρχ. 450. Φόρστερ, γνωστός μας από το «Πέρασμα στην Ινδία», μ’ αυτό το προγενέστερο έργο του, μας μεταφέρει στην Φλω­ ρεντία των αρχών του αιώνα μας. Εκεί παρακολουθούμε μια ομάδα Άγγλων τουριστών, με επίκεντρο ένα νεαρό ζευγάρι ερωτευμένων. Έρωτας, προλήψεις, αναστολές, ηθικολογίες, διαξιφισμοί, αγγλικό φλέγμα, ρομαντισμός, ανατρεπτικές τάσεις, συγκρού­ σεις, δίπλα στον Άρνο, κάτω από το. δυνατό φως της Φλωρεν­ τίας, μπερδεύονται γλυκά και καλούν τους νεαρούς ήρωες ν’ αποτινάξουν τις συμβάσεις και την τρέχουσα ηθική και λογική. Η ατμόσφαιρα αυτή μεταφέρεται μαζί με τους βασικούς ήρωες στην Αγγλική ύπαιθρο. Μετά από σειρά επεισοδίων, παρεξηγήσεων, ατυχών και ευ­ τυχών συμπτώσεων για τους νεαρούς ερωτευμένους, ισχύει το «τέλος καλό, όλα καλά». Ο Φόρστερ ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τους ήρωές του και την ψυχολογία τους. Φτιάχνει αληθινούς, ανθρώπινους χαρα­ κτήρες και ειδικά του νεαρού ερωτευμένου, που εκπροσωπεί το καινούριο, το αυθόρμητο, τον όλο πάθος και ειλικρίνεια έρω­ τα, που εισάγει το νέο ήθος. Το έργο είναι ένας ύμνος στον έρωτα, ανθρώπινο, ευαίσθη­ το, φωτεινό, ξεκάθαρο, γεμάτο χυμούς και παντοτινό. Πρέπει ν’ αναφέρουμε ότι μεταφέρθηκε με ιδιαίτερη επιτυ­ χία στον κινηματογράφο από τον Τζέημς Άιβορυ. Πολύ καλή η μετάφραση και χρήσιμες οι σημειώσεις που συμπληρώνουν την έκδοση.

Ο

Γ.Γ. ΓΙΑΣΟΥΝΑΡΙ ΚΑΒΑΜΠΑΤΑ: Η λίμνη. Μετ. Ντίνα Κισκίνη. Αθήνα, Π α ρ α τ η ρ η τ ή ς , 1986. Σελ. 160. Δρχ. 400. έσα από τις λογοτεχνικές δημιουργίες του Γιαπωνέζου Νομπελίστα Γιασουνάρι Καβαμπάτα ένας άλλος πολιτι­ σμός ξεπροβάλλει. Το μυστήριο και η γοητεία της μακρινής Ανατολής. Πριν δυο χρόνια απολαύσαμε στο «Πανδοχείο των απομά­ χων» τον λόγο της τρίτης ηλικίας. Με τη «Λίμνη» μάς ταξιδεύει στη λίμνη των παιδικών του χρόνων. Όλο το βιβλίο είναι διαποτισμένο από την υγρή και ερωτική ομίχλη των λουτρών που περιφέρεται ο ήρωας. Κάτω από την γλυκιά φροντίδα της όμορφης Μιγιάκο, αφή­ νεται να ταξιδέψει σε χώρους και σε χρόνους περασμένους και μελλοντικούς. Θυμάται την πρώτη γυναίκα της ζωής του, ενώ η σκέψη του πλανιέται μια στο σκοτεινό δάσος και μια στις όχθες της λίμνης, που βρίσκονταν δίπλα από το χωριό της μητέρας του. Θυμάται που η λίμνη ήταν χαμένη μέσα στην ομίχλη και πάνω στον πάγο της άρχιζε η «απεραντοσύνη». Φέρνει στο νου του την ξαδέλφη του Γιαγκόι, που της ευχό­ ταν να πάθει όλες τις συμφορές του κόσμου. Έτρεφε μέσα του τη νοσηρή ελπίδα πως ο πάγος θα έσπαζε κάτω από τα πόδια της και θα την κατάπιναν τα νερά. Η μοναξιά και ο θάνατος, δυο στοιχεία πάντα παρόντα σε

Μ

48/αφιερωμα κάθε έργο του. Στο φόντο όλων αυτών διακρίνονται αχνά οι κόκκινες ση­ μαίες να περνούν, να έρχονται και να φεύγουν, σύμβολο της διαμαρτυρίας του λογοτέχνη για την μεταπολεμική Ιαπωνία, διαμαρτυρία που θα φθάσει στο έσχατο σημείο με την αυτοκτο­ νία του. Η Ντίνα Κισκίνη έχει δώσει με τη μετάφρασή της την ευαι­ σθησία και την τρυφερότητα των ονειρικών εικόνων της παιδι­ κής ηλικίας του Καβαμπάτα. Β.Σ.

W ILLIAM WHARTON: Μπέρντυ, ο άνθρωπος που­ λί. Μετ. Γιάννης Κωστόπονλος. Αθήνα, A q u a ­ r i u s , 1986. Σελ. 256. Δρχ. 600. Γουίλιαμ Γουώρτον είναι ψευδώνυμο ενός Αμερικανού που ζει σε πλωτό σπίτι στον Σηκουάνα. Προτιμά να παραμείνει ανώνυμος γιατί δε θέλει να γίνει γνωστός ούτε σαν συγγραφέας ούτε σαν ζωγράφος (ζωγραφίζει εκατό πίνακες το χρόνο). Αυτός ο παράξενος άνθρωπος, έγραψε ένα παράδοξο μυθιστόρημα που ύμνησε σύσσωμη η κριτική και έγινε ταινία γνωρίζοντας την ίδια επιτυχία που γνώρισε και το βιβλίο. Μπέρντυ λέγεται ο νεαρός ήρωας .του μυθιστορήματος, ο οποίος ζει σε προάστιο της Φιλαδέλφειας πριν από το Β' Παγ­ κόσμιο πόλεμο. Στενός του φίλος ο Αλ. Μαζί ζουν εκπληκτικές περιπέτειες. Έχουν όμως διαφορετικά ενδιαφέροντα και ψυ­ χοσύνθεση. Ο Αλ ασχολείται με την άρση βαρών και τα κορί­ τσια. Ο Μπέρντυ, μηχανική ιδιοφυία, εκτρέφει καναρίνια και έχει έμμονη ιδέα το πέταγμα. Εφευρίσκει τρόπους που θα κά­ νουν το όνειρο πραγματικότητα. Εγκαταλείπει την τυπική εφη­ βική ζωή κι ανακάλύπτει νέους τρόπους για να κάνει έρωτα. Βρίσκεται στο μεταίχμιο της τρέλας. Η συντηρητική κοινωνία της εποχής και οι ψυχίατροι έχουν αποφασίσει για την περί­ πτωσή του. Ο Μπέρντυ θα ήθελε πολύ να πετάξει. Δεν το μπόρεσέ, κι έτσι «μεταμορφώνεται». Το «Μπέρντυ» είναι ένα μαγευτικό βιβλίο που μιλά για τη φιλία, τις σχέσεις των ανθρώπων, την οικογένεια, την αγάπη, τον πόλεμο, τα όνειρα, τις φαντασιώσεις, την τρέλα και την ομορφιά. Πάνω απ’ όλα, μιλάει για το τι σημαίνει να πετάς. Έ να βιβλίο που σε επηρεάζει βαθιά βάζοντας στο δικό σας όνειρο για πέταγμα, φτερά.

Ο

ΚΑΡΠΕΝΤΙΕ ΑΛΕΧΟ: Η επί γης βασιλεία. Μετ. ΓιάννηςΧρυσοβέργης. Αθήνα, Ν ε φ έ λ η , 1987. Σελ.

216. Δρχ. 500. α γιατί ο άνθρωπος, παρόλο που τον τσακίζουν οι πόνοι και οι υποχρεώσεις, είναι όμορφος μέσα στη μιζέρια του, να γιατί μπορεί παρά τις τόσες δυστυχίες ν’ αγαπήσει, να φτά­ σει στο μεγαλείο του, στις πιο σημαντικές στιγμές του, στο Βα­ σίλειο αυτού του Κόσμου, στην «επί της Γης Βασιλεία», ισχυρί­ ζεται ο Τι Νοέλ ο ήρωας του μυθιστορήματος. Και η επί της γης βασιλεία είναι η ίδια ιστορία της Αϊτής τα τελευταία χρό­ νια της αποικιοκρατίας. Ο Τι Νοέλ θεατής στην αρχή της εξέ­

Ν

αψιερωμα/49 γερσης συμμετέχει αργότερα στους αγώνες για την ανεξαρτη­ σία. Τελικά, γέρος πια αναρωτιέται αν τα ποτάμια αίματος που χύθηκαν δικαιώνουν αυτούς τους αγώνες. Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Κυρίως δε δεν είναι μια και μοναδική. Αυτός τουλάχιστον έχει κερδίσει την επί γης Βασιλεία. Ο Καρπεντιέ σπάνια περίπτωση πολυμαθούς, λιτός στη διή­ γησή του μπαινοβγαίνει από τον κόσμο του ονείρου στον κό­ σμο της πραγματικότητας με τόση ευκολία και άνεση που μόνο οι μεγάλοι λατινοαμερικάνοι συγγραφείς το κατορθώνουν. Το μυθιστόρημά του, εκτός από το ενδιαφέρον που πάρουσιάζει θεματολογικά, με τον ποιητικό του λόγο δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να απογειωθεί κάνοντας ένα ταξίδι σ’ έναν κόσμο παράξενο και μακρινό, ένα ταξίδι στο χώρο και το χρό­ νο. Καλαίσθητη έκδοση με τη «σφραγίδα» του Νίκου Χουλιαρά στο εξώφυλλο. Η.Π. ΝΤΟΡΙΣ ΛΕΣΣΙΝΓΚ: Η καλή τρομοκράτισσα. Μετ. Σούλα Παπαϊωάννον. Αθήνα, Ο δ ν σ σ έ α ς , 1987. Σελ. 423. Δρχ. 300. Ντόρις Λέσσινγκ γεννήθηκε στην Περσία το 1919 από Βρετανούς γονείς. Αργότερα μετανάστευσε με-την οικογένειά της στη Ροδεσία και το 1949 εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο. Το πρώτο της μυθιστόρημα «Το χορτάρι τραγουδάει» εκδόθηκε το 1949. Μετά από αυτό, αρχίζει η ανοδική της πορεία στα παγκόσμια γράμματα, που την καθιερώνει ως μία από τις κο­ ρυφαίες της σύγχρονης λογοτεχνίας. «Η καλή τρομοκράτισσα», το καινούριο μυθιστόρημα της Ντόρις Λέσσινγκ, είναι ένα θρίλερ γραμμένο με υπομονή και οξυδέρκεια και μ’ ένα αποτέλεσμα ακαταμάχητο. Οι χαρακτή­ ρες της έχουν μια ασυνήθιστη δύναμη και πιστότητα, όπως άλ­ λωστε σ’ όλα της τα μυθιστορήματα. Ένα ζευγάρι του ’68, ποτισμένο από τη φιλοσοφία των περι­ θωριακών πολιτικών ομάδων μαζί με την Ά λις, βετεράνο των κοινοβίων, θα προσπαθήσουν να οργανώσουν σ’ ένα κατειλημ­ μένο σπίτι, τη ζωή και τα όνειρα των ετερόκλητων συγκατοίκων. Τρομοκράτες σε αναζήτηση της τρομοκρατίας θα τοποθε­ τήσουν μια βόμβα με αποτέλεσμα να σκοτωθούν μερικά άτομα. Πώς θά διαμορφωθεί μετά απ’ αυτό η ισορροπία της ομάδας; Θα υπάρξουν αμφιβολίες, θα προχωρήσουν σε άλλες ενέργειες, θα τραβήξει ο καθένας το δρόμο του;

Η

Κ.Τ.

ROBERT LOUIS STEVENSON: Η παραλία τον Φαλέζα. Μετ. Λίλας Κονομάρα. Αθήνα, In d e x , 1986. Σελ. 152. Δρχ. 450. ’ ένα από τα νησιά της Πολυνησίας μας μεταφέρει το βι­ βλίο του Στήβενσον Η Παραλία του Φαλέζα για να ζήσουμε την παραδεισένια ατμόσφαιρά που δημιουργούν τα στοιχεία της φύσης από τη μια και την κόλαση των ανθρώπινων χαρα­ κτήρων, από την άλλη. Κεντρικός ήρωας ο Τζων Γουίλτσαϊρ που φτάνει στο νησί

Σ

50/αφιερωμα Φαλέζα ως αντιπρόσωπος μιας εταιρείας για να εγκατασταθεί εκεί και να αναλάβει το μαγαζί και το σπίτι που εγκατέλειψε ο προκάτοχός του. Ο συγγραφέας αφήνεται να περιγράφει τη ζωή του ήρωά του όπως αυτή διαμορφώνεται από το ήθος και τη συμπεριφορά των ιθαγενών (των μη λευκών) και των λευκών επισκεπτών, οι οποίοι κινούν τα νήματα της ντόπιας ζωής, όχι πάντα με επιτυ­ χία· Με ιδιαίτερη προσοχή και λεπτομέρειες ο Στήβενσον, κατα­ γράφει τα βασικά πρόσωπα του μυθιστορήματος γύρω από τα οποία ξετυλίγεται αργά η δράση του. Κύρια όμως επιδίωξη και επιτυχία του συγγραφέα είναι η μεταφορά στον αναγνώστη της αισθητικής ατμόσφαιρας του νησιού. Αίσθηση την οποία γεύε­ ται κανείς από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα του βι­ βλίου. Η ταιριαστή εικόνα του εξωφύλλου μάς συνοδέυσε σ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης του βιβλίου σαν μια καλοκαιρινή αύ­ ρα. Μια τόσο προσεγμένη αισθητικά έκδοση θα έπρεπε να ενη­ μερώνει τον αναγνώστη με περισσότερα βιογραφικά και εργογραφικά στοιχεία για το συγγραφέα και όχι μόνο με μια φωτο­ γραφία και δύο ημερομηνίες:γέννησης και θανάτου του.

ΠΕΤΕΡ ΧΑΝΤΚΕ: Η ώρα της αληθινής αίσθησης. Εισ.-Μετ. Αλέξανδρος Ίσαρης. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς , 1986. Σελ. 144. Δρχ. 500. ΠΕΤΕΡ ΧΑΝΤΚΕ: Λάθος κίνηση. Εισ.-Μετ. Αλέ­ ξανδρος Ίσαρης. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς , 1986, Σελ. 96. Δρχ. 450. αληθινή αίσθηση των πραγμάτων φανερώνεται, για τον πρωταγωνιστή του πρώτου βιβλίου, μέσα από τη βίωση ενός μακάβριου ονείρου. Ενός ονείρου που θα ανατρέψει τα δεδομένα ολόκληρης της ζωής του. Από βολεμένος οικογε­ νειάρχης μετατρέπεται σ’ ένα οργισμένο, ευάλωτο άτομο, που βλέπει τον κόσμο και τη ζωή του κάτω από καινούριο μάτι, ίσως αισιόδοξο. Καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να θέσει τέρμα στη ζωή του και εμφανίζεται εντελώς διαφορετικός, σε μια νέα ιστορία γραμμένη σ’ ένα στυλ αλλιώτικο... Έργο κλασικό, με το οποίο ο Χάντκε κάνει φανερό πως στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου δεν αρκεί η Αλήθεια που κατα­ σκεύασαν οι άλλοι και που ενσωματώνεται σε κάποιο σύστημα. Πιστεύει πως ο καθένας ακολουθώντας την προσωπική του Αί­ σθηση οφείλει να κατακτά για τον εαυτό του τη δική του Αλή­ θεια. Υβριστής του κοινού και των συστημάτων δεν διστάζει να διακωμωδεί και να σαρκάζει ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό. Ένα άλλο αξιοσημείωτο βιβλίο του ίδιου συγγραφέα είναι το «Λάθος Κίνηση». Γνωστό στο ελληνικό κοινό από την μετα­ φορά του στον κινηματογράφο από τον Βέντερς. Η ιστορία αρ­ χίζει με την φυγή του Βίλχεμ, από τη στενόχωρη επαρχία, με σκοπό να γνωρίσει καινούριους ανθρώπους. Πιστεύει πως χω­ ρίς αυτούς είναι αδύνατον να γίνει συγγραφέας. Όμως καμιά από τις συναντήσεις τους δεν τον οδηγεί σε κάποια αλλαγή. Και η κίνηση που κάνει, για να πλησιάσει τους άλλους, είναι μια ΛΑΘΟΣ ΚΙΝΗΣΗ.

Η

αφιερωμα/51 Βιβλίο-δείγμα της γερμανικής λογοτεχνίας θίγει θέματα όπως: η σχέση μητέρας-γιου, παρελθόντος-παρόντος, η μονα­ ξιά, η περιπλάνηση, η γνήσια και πλαστή τέχνη, η μόλυνση του περιβάλλοντος, η πόλη και η ύπαιθρος. Απορεί κανείς πώς χώρεσαν όλ’ αυτά σ’ ένα τόσο σύντομο κείμενο, όπου η γλώσσα και οι περιγραφές είνάι σχεδόν στοιχειώδεις και οι διάλογοι ημιτελείς. Η συμβολή του μεταφραστή Α. Ίσαρη στη μεταφορά των έρ­ γων του Χάντκε στην ελληνική γλώσσα είναι καθοριστική. Πο­ λύ καλές και οι εισαγωγές του.

ΠΑΒΕΛ ΚΟΧΟΥΤ: Έναςθηλυκός δήμιος. Μετ. Τασούλα Καραϊσκάκη. Αθήνα, Ο ό υ σ σ έ α ς , 1986. Σελ. 439. Αρχ. 700. Λιξίνκα Ταχετσί είναι η πρώτη γυναίκα-δήμιος της Τσε­ χοσλοβακίας αλλά και του κόσμου. Καταφέρνει να απο­ κτήσει μια ειδικότητα, θεωρούμενη μέχρι τώρα αποκλειστικό προνόμιο του «ισχυρού φύλου». Κι ακόμα, παρά την εντύπωση που επικρατεί για τις χειραφετημένες γυναίκες, είναι η προσω­ ποποίηση της γυναικείας ομορφιάς. Φοιτά σε ένα «Ουμανιστι­ κό Λύκειο» με αυστηρό πρόγραμμα, εξαντλητικές εξετάσεις και δύσκολα μαθήματα. Κατά τη διάρκεια δε της αποφοίτησής της η Λιξίνκα «εκτελεί» το δόκτορα Βοκ, καθηγητή του Λυκείου και εραστή της. · Ένα μυθιστόρημα με αφήγηση γλαφυρή, γεμάτη παράδοξες εξελίξεις και πικρό πικρό χιούμορ. Το βιβλίο του σύγχρονου μεσαίωνα, του σύγχρονου ανθρώπου που απομονωμένος, απο­ βλακωμένος και αναίσθητος γράφει την ιστορία των μαζών που άγονται και φέρονται, αλλά και που γεννούν δήμιους και δικτάτορες. Μια καταγγελία για την οργάνωση της κοινωνίας, τις ιεραρχικές δομές της, τη βία, την εξαγορά συνειδήσεων, την κοινωνική «αναρρίχηση» και τον εξευτελισμό των ανθρωπίνων σχέσεων. Η μετάφραση της Τασούλας Καραϊσκάκη αποδίδει με επιτυ­ χία τον ειρωνικό τόνο του Πάβελ Κόχουτ.

Η

Κ.Γ.

ABBA ΠΡΕΒΩ: Ιστορία μιας Νεοελληνίδας. Μετ. Λίνας Κορμαζοπούλου-Καγκάλου. ΓΙρόλ. Ρομπέρ Μαονζί. Αθήνα, Ε σ τ ί α , 1987. Σελ. 288. Αρχ. 500. Αββά Πρεβώ, μια πολυσυζητημένη φιγούρα των γαλλι­ κών γραμμάτων του 18ου αιώνα, είναι περισσότερο γνω­ στός από τη Μανόν Λεσκώ (που ενέπνευσε την ομώνυμη όπερα στον Πουτσίνι), και την προσωπική ταραχώδη ζωή του, ως Βε­ νεδικτίνου ιερωμένου και ταυτόχρονα πρωταγωνιστή παθια­ σμένων ερωτικών ιστοριών, που τροφοδοτούσαν τις συζητήσεις στα Παρισινά σαλόνια. Οι σύγχρονοι μελετητές του θεωρούν την «Ιστορία μιας Νεοελληνίδας» έργο ανώτερο από τη Μανόν Λεσκώ. Ο κεντρικός ήρωας-αφηγητής ξεκινά μέσα από μια ομολο­ γία. Είναι ο Εραστής της ωραίας Ελληνίδας, της νεαρής σκλά­ βας που ο ίδιος αγόρασε και απελευθέρωσε. Και που έχει κά-

Ο

52/αφιερωμα νει όλο το Παρίσι να μιλά γι’ αυτήν. Ο έρωτας που αισθάνεται ο ήρωας και η ανταπόκριση της ωραίας Ελληνίδας εξελίσσον­ ται παράλληλα. Εκείνος προσπαθεί να αναπλάσει στο πρόσωπό της τον ιδα­ νικό έρωτα, την τέλεια σύνθεση της ανατολίτικης και ελληνικής - υποταγής και αισθησιασμού με την ηθική προσωπική στάση της Δύσης. Εκείνη, αναγνωρίζει στην πράξη απελευθέρωσής της το μήνυμα μιας άλλης ζωής, την ασκητική λατρεία του εξα­ γνισμού και της αρετής. Η ομορφιά του βιβλίου βρίσκεται στη διεισδυτική ψυχολογι­ κή ανάλυση των χαρακτήρων, που ενισχύεται από το σεβασμό του συγγραφέα και για τους δύο χαρακτήρες. Είναι εκπληκτι­ κός ο τρόπος που ο Πρεβώ, αναλύει χωρίς ν’ αποκαλύπτει, διεισδύει χωρίς ν’ απογυμνώνει,, τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων του. Αυτή η «προφύλαξη» είναι ίσως η καλύτερη απόδειξη πως στα πρόσωπα και τις αντιθέσεις τους υπάρχει η ίδια η ψυχή του συγγραφέα. Στον εκτεταμένο και εξαιρετικά ενδιαφέροντα πρόλογό του, ο Ρομπέρ Μαουζί, δίνει αυτή την ερμηνεία, στηριζόμενος σε πραγματικά γεγονότα είτε της ζωής του Πρεβώ είτε των κοσμικών κύκλων του Παρισιού, που ασχολούνταν πολύ, την εποχή εκείνη:, με την ανακάλυψη και τη μόδα της Ανατολής. Β.Σ. ΠΑΣΚΑΛ ΜΠΡΥΚΝΕΡ: Το μέγαρο των χαστονκιών. Μετ. Λ. Αβαγιανον. Αθήνα, Α σ τ ά ρ τ η , 1986. Σελ. 128. Δρχ. 400. ο «μέγαρο των χαστουκιών» προσφέρεται για μικρούς και μεγάλους, γιατί είναι γραμμένο με πολύ φαντασία και κέφι σε μια εποχή που το χιούμορ τείνει να εκλ.είψει. Ο συγγραφέας, Πασκάλ Μπρύκνερ, γνωστός μας ήδη από το επιτυχημένο εκδοτικά βιβλίο του «Τα Μαύρα φεγγάρια του έρωτα», άτομο ανήσυχο, με έντονο το πάθος της αλλαγής ταξι­ δεύοντας πολύ συχνά, φαντάζεται μια χώρα «ανάμεσα στην Ελβετία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ασία και την Αφρική». Εκεί κυβερνά ένας δικτάτορας, εραστής της καλλιλογίας, που διακατέχεται από τη μανία της επανάληψης - τρελαίνεται για συνώνυμα. «Επί των ημερών του οι αδύνατοι ανακηρύχθη­ καν χοντροί, μπήκαν σε δίαιτα, και οι παχύσαρκοι ταΐστηκαν με τη βία». Σε κάποια άλλη κρίση καινοτομίας αποφασίζει και διατάσσει (κάτι θυμίζει...) να σταματήσουν δια νόμου οι βι­ αιοπραγίες των γονέων προς τα τέκνα. Εν είδει ανταμοιβής και παρηγοριάς «θα κτίσει ένα μέγαρο στο κέντρο της πόλης», όπου θα μαζεύουν τα διαβολάκια (διά­ βαζε κακά παιδιά) και έναντι ολίγων χρημάτων θα μπορούν να τα χαστουκίζουν, να τα μαστιγώνουν και να τα μελανιάζουν, τέσσερις φορές το μήνα. Αυτό είναι το Μέγαρο των χαστου­ κιών. Μια από τις μεταρρυθμίσεις του παρανοϊκού δικτάτορα. Κρατικοποιεί τη βία, αλλά η βία φέρνει βία... Το Μέγαρο των χαστουκιών κλείνει. Η δημοκρατία βυθίζεται στην αναρχία. Ο καθένας ονειρεύεται πώς θα δώσει ένα γερό ξύλο στο διπλανό του. Μέσα σ’ αυτό το κύμα επιθετικότητας παρα­ σύρθηκαν και τα ζώα. Ό λα αυτά, γραμμένα με πολύ φαντασία και χιούμορ, μέσα σε 128 σελίδες θα σας προσφέρουν γέλιο και ξεγνοιασιά.

Τ

Β.Σ.

αφιερωμα/53 ΜΑΡΙΟΥ ΒΑΡΓΚΑΣ ΑΙΟΣΑ: Η θεία Χονλια και ο Γραφιάς. Μετ. - Σημ. Τασία Χατζή. Αθήνα, Ο δ ν σ σ έ α ς , 1986. Σελ. 407. Δρχ. 600. ο δεύτερο μυθιστόρημα - προηγήθηκε «Η πόλη και τα σκυ­ λιά» - του γνωστού Λατινοαμερικάνου συγγραφέα Μάριο Λιόσα. Σ’ αυτό αφηγείται την απίθανη ερωτική ιστορία ενός 19χρονου φοιτητή με τη θεία του, που θα καταλήξει μέσα από κωμικοτραγικές περιπέτειες σε γάμο. Παράλληλα, παρακολου­ θούμε μια σειρά από αισθηματικές εκπομπές που γράφει και μεταδίδει από το ραδιόφωνο ο φοιτητής «Γραφιάς» και οι οποίες έχουν τεράστια ακροαματικότητα. Ό λ ’ αυτά συνθέτουν το κλίμα του Περού της δεκαετίας του ’50, γεμάτο πάθη, παραλογισμούς και αντιθέσεις. Ο Λιόσα καταφέρνει να μας μεταφέρει σ’ έναν κόσμο και μια πόλη γεμάτη αληθινούς χαρακτήρες και γοητευτικές ιστορίες. Ιστορίες στις οποίες επαληθεύεται ο μύθος του καλού και πλούσιου νέου που παντρεύεται τη φτωχή αγαπημένη του ή του φτωχού νέου που ανεβαίνει στην κλίμακα του πλούτου και της επιτυχίας. Όμως υπάρχουν και άλλες, πιο τολμηρές περιπέ­ τειες γεμάτες αποπλανήσεις, αιμομιξίες και μπερδέματα. Ένα βιβλίο που σίγουρα θα σας κρατήσει ευχάριστη συντρο­ φιά τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού. Η μετάφραση της Τ. Χατζή θα σας βοηθήσει στη «δίχως ανάσα» ανάγνωσή του.

Τ

Κ.Γ.

ΧΑΟΥΑΡΝΤ ΑΟΒΚΡΑΦΤ Φ.: Ο κυνηγός τον σκο­ ταδιού και άλλα διηγήματα. Μετ. Λουκάς Θεοδωρακόπονλος. Αθήνα, Ν ε φ έ λ η , 1987. Σελ. 304. Δρχ.

600. Λ. Χάουαρντ θεωρείται ένας από τους αντιπροσωπευτι­ κότερους συγγραφείς στο χώρο της φανταστικής λογοτε­ χνίας και γνήσιος διάδοχος του Έντγκαρ Άλαν Πόε. Αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει από άλλους συγγραφείς του ίδιου χώρου είναι ότι χρησιμοποιεί συχνά γνώσεις και στοιχεία του πραγματικού συνδέοντάς τα σ’ ένα αξεδιάλυτο σύνολο με το φανταστικό. Καταφέρνει έτσι να μας κρατά το ενδιαφέρον με την αληθοφάνεια που προσδίδει στο έργο του. «Το αφήγημα τρόμου ή φρίκης αντιθετικά ανορθολογικό διαπνέεται από μία πεσιμιστική αντίληψη για τη ζωή και την ιστο­ ρία. Οι άνθρωποι εδώ βρίσκονται στο έλεος ενός άγνωστου και ανελέητου σύμπαντος που έχει την ικανότητα να τους κατα­ στρέψει με διάφορους τρόπους, σε οποιαδήποτε στιγμή», πα­ ρατηρεί στον αρκετά κατατοπιστικό πρόλογό του ο Λουκάς Θεωδωρακόπουλος, που έχει κάνει και την άψογη μετάφραση του βιβλίου. ι Το έργο αποτελείται από πέντε διηγήματα. Μια αόρατη άπειλή διαπνέει τα πάντα. Ο «κυνηγός του σκοταδιού», είναι ένα πλάσμα που πατέχει κάθε είδους γνώση και απαιτεί τερα­ τώδεις θυσίες περιφερόμενο μέσα στο σκοτεινό, χωρίς παράθυ­ ρα, καμπαναριό μιας άδειας από χρόνια εκκλησίας. Το «Πράγμα στο κατώφλι» είναι μια ιστορία μετενσάρκωσης· ακολουθούν η περίεργη και μαγευτική «Μουσική του Έριχ Ζαν», η «Κατάρα πάνω από το Ίνσμουθ» και το «Χρώμα απ’ το διάστημα». Τον «Κυνηγό του σκοταδιού» συνιστούμε ανεπιφύλακτα

Ο

54/αφιερωμα στους ένθερμους οπαδούς των ιστοριών «Φρίκης και τρόμου». Θα νιώσουν για μιαν ακόμα φορά την ισχυρότερη συγκίνηση για τον άνθρωπο απ’ το φόβο του Αγνώστου. Στις φανταστικές αυτές ιστορίες κυριαρχεί ένας προφητικός τρόμος, που αφήνει να διαφανεί η απειλή της πυρηνικής τραγωδίας. Εξάλλου γεγο­ νότα, όπως εκείνα της Χιροσίμα και του Τσέρνομπιλ επιβε­ βαιώνουν την πραγματική ύπαρξη δυνάμεων που ξεπερνούν τις ανθρώπινες δυνατότητες επιβίωσης. Β.Σ, ΧΕΝΡΥ ΜΙΛΛΕΡ; Ένας διάβολος στον παράδεισο. Μετ. Σοφία Γεωργοπούλον. Αθήνα, Μ π ο υ κ ο ν μ ά ν η ς , 1986. Σελ. 150. Δρχ. 400 ΧΕΝΡΥ ΜΙΛΛΕΡ: Ήρεμες μέρες στο Κλισύ. Μετ. Κώστας Παπαόόπονλος. Αθήνα, Μ π ο ν κ ο υ μ ά ν η ς , 1986, Σελ. 123. Δρχ. 300. ύο γοητευτικά μυθιστορήματα γραμμένα από τον Χένρυ Μίλλερ, τον βετεράνο αυτό συγγραφέα «του οποίου ο' πλούτος και η αυθεντικότητα της τεχνικής, ταιριάζουν με την ποικιλία και τόλμη των θεμάτων του». Με ύφος άμεσο, ζωντανό, αυθόρμητο, αποφεύγει τα καθιε­ ρωμένα στολίδια και τις παγίδες όπου πέφτουν όσοι προσπα­ θούν να καταχτήσουν με κάθε μέσο τον αναγνώστη. Κι εδώ όπως και σ’ όλα τα έργα του η γλώσσα που χρησιμοποιεί, τολ­ μηρή και ευλύγιστη, του δίνει τη δύναμη να εκφράζεται κατά ένα μοναδικό τρόπο. Στό «Ένας διάβολος στον παράδεισο» ο Μίλλερ περιγράφει το πορτραίτο ενός σατανικού κηφήνα που τρυπώνει σαν τον διάβολο στο παραδεισένιο καταφύγιό του, στην ακτή της Καλιφόρνιας, του αστρολόγου και φιλόσοφου Κόνραντ Μορικάν. Ενός υπεροπτικού, σχολαστικού και πεισματάρη τύπου που κατορθώνει με την διαμονή του εκεί, να αναστατώσει τη ζωή του συγγραφέα. Στο δεύτερο βιβλίο αναπολεί την εποχή που ζούσε στο Παρί­ σι. Ο ίδιος γράφει: «Πάει πολύς καιρός από τότε που περπα­ τούσα προς την πλατεία Κλισύ στη Μονμάρτη. Κοντοστεκό­ μουνα άσκοπα μπροστά στις βιτρίνες κοιτώντας τις ακουαρέλες. Δεν είχα παρά ένα μόνο πρόβλημα κι αυτή ήταν η διατρο­ φή μου. Ό λα τ’ άλλα κακά ήταν φανταστικά. Είχα συνειδητο­ ποιήσει πλήρως πως, αν κι ο κόσμος έτρεχε προς το τέλος, είχα πάντα το δικαίωμα να χαίρομαι τη ζωή, να ’μαι εύθυμος, ξέ­ γνοιαστος, να δουλεύω ή να μην δουλεύω». Δύο βιβλία που αν και δεν θεωρούνται από τις κορυφαίες δημιουργίες του Μίλλερ, θα σας κρατήσουν ευχάριστη συντρο­ φιά στις διακοπές σας.

Δ

Κ.Γ. ΤΑΧΑΡ ΜΠΕΝ ΖΕΑΟΥΝ: Το κορίτσι της άμμον. Μετ. Λοΐσκα Αβαγιανού. Αθήνα, Α σ τ ά ρ τ η , 1986. Σελ. 196. Δρχ. 600. ια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας πλούσιος Μαροκινός που ’χε εφτά κόρες. Ήθελε τόσο πολύ ν’ αποκτήσει ένα γιο, διάδοχο και κληρονόμο του. Αλλά, μάταια! Ούτε τα μάγια

Μ

αφιερωμα/55 ούτε τα κάθε λογής γιατροσόφια στα οποία ανάγκαζε τη γυναί­ κα του να καταφεύγει μπόρεσαν να του χαρίσουν το πολυπό­ θητο αρσενικό. Έτσι αποφασίζει να το δημιουργήσει ο ίδιος: το όγδοο κορίτσι τους, λοιπόν, το παρουσιάζει παντού σαν αγόρι. Το ονομάζει Άχμεντ και φθάνει μάλιστα να επιτύχει με κόλ­ πο ακόμα και τη δοκιμασία της περιτομής!... Η τελική επικύρωση έρχεται με το γάμο του (της) με μια ανά­ πηρη και επιληπτική ξαδέλφη, την Φάτιμα, που επίσης κρύβει ένα μυστικό. Έχει απαρνηθεί και αυτή το φύλο της. «Ίσως είμαστε ανάπηρες γιατί είμαστε γυναίκες», μονολογεί. Και η κατάληξη; δημόσιο θέαμα σε τσίρκο. Το «κορίτσι της Άμμου» είναι ένα συγκλονιστικό βιβλίο. Η παραδοσιακή ηθική της πατριαρχικής οικογένειας σ’ όλο της το μεγαλείο μέσα στους αιώνες σε Δύση και Ανατολή. Οι γυναίκες υφίστανται πάντα τον σωματικό και ηθικό βια­ σμό «όλων των πολιτισμών». Με πρόσχημα ένα δυνατό και άγριο οικογενειακό δράμα, ο Ταχάρ Μπεν Ζελούν μας αφηγείται όλη τη μαγεία, το διφορού­ μενο, την αγριότητα και την απελπισία του κόσμου της Ανατο­ λής. Ένα από τα ωραιότερα κομμάτια του βιβλίου είναι εκείνο που ο Άχμεντ παιδί, ανακαλύπτει αυτό που του κρύβουν... το φύλο της! Μια αρχαία τραγωδία που αντλεί τη βιαιότητά της από τη λευκή σιωπή των κατάκλειστων σπιτιών,. όπου ζουν φυλακι­ σμένες οι γυναίκες. Παρά την αγριότητά της, η ιστορία του Άχμεντ στα χέρια του συγγραφέα γίνεται ένα γοητευτικό πα­ ραμύθι που γεννήθηκε από τις Χίλιες και Μία Νύχτες. Β.Σ.

ΣΑΡΛ ΜΠΩΝΤΕΛΑΙΡ: Τεχνητοί Παράδεισοι. Μετ. Νίκος Φωκάς. Αθήνα, Ε σ τ ί α , 1986. Σελ. 179. Δρχ.

400. χει περάσει πάνω από ένας αιώνας από την έκδοση του έργου του Σαρλ Μπωντελαίρ «Τεχνητοί παράδεισοι» κι όμως το θέμα είναι ίσως πιο επίκαιρο από κάθε άλλη φορά. Αποτελεί μια μοναδική προσφορά σ’ ένα τελέίως απληροφόρη­ το κοινό πάνω σε μια προσωπική εμπειρία του συγγραφέα. Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις που πείθουν ότι είχε .μεν γνωρίσει το χασίς αλλά εντελώς επιπόλαια, όπως και άλλες που δεν αφήνουν αμφιβολία ότι υπήρξε συστηματικός οπιοφάγος από το 1847 και μετά, έως τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Το βιβλίο περιέχει δύο κείμενα για το κρασί και το χασίς, μια μικρή εισαγωγή, ένα κείμενο-έρευνα για το χασίς και τέλος αναλύσεις πάνω στα έργα του Ντε Κουίνσυ για το όπιο. Απο­ κτά δε ιδιαίτερη σημασία για τους πιστούς αναγνώστες του Μπωντελαίρ λόγω της σχέσης του με το ποιητικό του έργο. Γιατί, όχι μόνο δύο ποιήματά του από τον κύκλο «Το κρασί» επανέρχονται σε πεζή μορφή στο αντίστοιχο κείμενο, αλλά και διαβάζονται, ίσως, διαφορετικά αφού συνειδητοποιήσουμε τη γνώση - και την πείρα - του ποιητή για τα παραισθησιογόνα. Πολύ καλή η μετάφραση του Νίκου Φωκά.

Ε

Κ.Γ.

ΣΑΡΛ ΜΠΟΝΤΕΛΑΙΡ

56/αφιερωμα ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΚΙΝΣΜΠΟΥΡΓΚ: Η πόλη και το σπίτι. Μετ. Έρη Κανόρή. Αθήνα, Ω κ ε α ν ί δ α , 1986. Σελ. 256. Δρχ. 800. «Πόλη και το σπίτι» είναι μυθιστόρημα με μορφή επιστο­ λών. Μέσα από τα γράμματα που ανταλλάσσουν ο Τζιουζέπε και η Λουκρέτσια ξαναπροβάλλει αργά αργά η αποτυχη­ μένη ερωτική σχέση τους και η μετέπειτα ξεχωριστή πορεία του καθενός. Εκείνη είναι πια παντρεμένη με 4 παιδιά. Εκείνος απροσάρ­ μοστος και ονειροπόλος. Χωρίζει τη γυναίκα του και εγκατα­ λείπει το παιδί του σε κάποια θεία. «Τότε βαριόμουνα εύκολα. Ήμουνα πολύ νέος και η πλήξη μου προκαλούσε τρόμο. Τώρα δεν τη φοβάμαι πια τόσο την πλήξη, τότε όμως με τρόμαζε. Βαριόμουνα, λοιπόν, και με τη γυναίκα μου. Την έβρισκα ηλίθια. Με το παιδί βαριόμουνα γιατί ήταν παιδί, μ’ εκείνη βαριόμουνα γιατί ήταν ηλίθια και η πλήξη που ένιωθα κοντά της ήταν αβάσταχτη». Εκφράζεται ανοιχτά, απροκάλυπτα. Η γραφή διευκολύνει μια εκ βαθέων αποκάλυψη. Αναμνήσεις ολόκληρης ζωής καταγράφονται και αναπλάθονται αποσπασματικά πάνω στο χαρτί. Με απέραντη τρυφε­ ρότητα και μελαγχολία ο συγγραφέας μιλάει και πάλι γι’ αυ­ τούς τους ανθρώπους που χάνονται χωρίς να καταφέρουν να βρουν τί πραγματικά θέλουν και που κουβαλούν πολύ βαθιά μέσα τους τα σημάδια που άφησαν απραγματοποίητοι πόθοι. Ό λο το μυθιστόρημα κυλάει μ’ έναν ιδιαίτερα αργό ρυθμό χωρίς όμως αυτό να μειώνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Στο: «Η πόλη και το σπίτι», όπως και στα περισσότερα έργα της Νατάλια Γκίνσμπουργκ, η αφήγηση γίνεται σε χαμηλούς τόνους και με μια διάθεση πικρής ευθυμίας. Β.Σ.

Η

ΝΑΘΑΝΑΕΑ ΓΟΥΕΣΤ: Το άγριο Χόλιγοιιντ. Μετ. Ρίνας Χατχούτ. Αθήνα, Α σ τ ά ρ τ η , 1986. Σελ. . Δρχ. 600. ο Χόλιγουντ πρωταγωνιστεί ακόμη μια φορά στις φετινές εκδόσεις. Αυτή τη φορά όμως η έβδομη τέχνη και η βιομη­ χανία της έχει κατατροπώσει τα πλάσματα που της έχουν αντιπαραταχθεί και αχρησιμοποίητα πια από τις μηχανές της τα πετάει, χαρίζοντας για κληρονομιά την εφήμερη δόξα του πα­ ρελθόντος και τα ανεκπλήρωτα όνειρά τους. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα κινούνται τα βασικά πρόσωπα του έργου, η αποτυχημέ­ νη στάρλετ Φαίη Γκρίνερ, ο αυτιστικός Χόμερ, ο ζωγράφος Τοντ Χάκουτ, ο ξεχασμένος κλόουν Χάρυ Γκρίνερ, η κυρία Τζένιγκ πρώην σταρ - τώρα ιδιοκτήτρια οίκου ανοχής - και τόσοι άλλοι, που ζώντας στην ψευδαίσθηση ενός κινηματογρα­ φικού κόσμου έχουν χάσει τον εαυτό τους σε κάποιο κινηματο­ γραφικό βεστιάριο. Πόσο είναι δυνατόν μέσα σ’ έναν τέτοιο κόσμο να αναπτυχθούν γνήσια συναισθήματα και ξεκάθαρες σχέσεις; Αναρωτιέται ο συγγραφέας του βιβλίου, που γνωρίζει καλά το Χόλιγουντ, γιατί δούλεψε αρκετά ως σεναριογράφος και προσπάθησε με τα βιβλία του να μεταφέρει όλη του την εφιαλτική ατμόσφαιρα. Χαρακτηριστικό άλλωστε που διακρίνεται και στις πιο αδιάφορες περιγραφές και στα τριτεύοντα πρόσωπα του έργου.

Τ

αφιερωμα/57 Ο Γουέστ ανήκει μαζί με τον Φιτζέραλντ στη γενιά εκείνη των Αμερικανών συγγραφέων που επηρεάστηκαν από το Χόλιγουντ, χωρίς να είναι και οι μόνοι. Στην ιστορία της αμερικα­ νικής λογοτεχνίας θα πρέπει, ίσως, να υπάρχει ιδιαίτερο κεφά­ λαιο για ·το Χόλιγουντ.

ΣΙΝΚΛΑΙΡ ΛΙΟΥΙΣ: Κας Τίμπερλεν. Θεσσαλονίκη, Π α ρ α τ η ρ η τ ή ς , 1987: Σελ. 580. Δρχ. 750. ο βιβλίο κυκλοφορεί στην πολύ πετυχημένη σειρά «Τα άγνωστα Νόμπελ της λογοτεχνίας». Ο Σίνκλαιρ Λιοΰις (1885-1951) ασχολήθηκε σ’ όλο του το έργο με την περιγραφή του Αμερικανού μικροαστού και το φωτισμό της προσωπικότη­ τάς του από κάθε δυνατή γωνία. Γόνος και ο ίδιος μιας μι­ κροαστικής οικογένειας, γνώρισε από τα παιδικά του χρόνια όλες τις ψυχώσεις που κρύβονται πίσω από τον καθωσπρεπι­ σμό και τα ποικίλα «μη» του μέσου Αμερικανού. Στο «Κας Τίμπερλεν», μέσα από την ειδική μέρα ενός δικα­ στή και πολιτικού, εξετάζει μια ολόκληρη πόλη, ένα πανόραμα με δεκάδες πρόσωπα που το, καθένα φοράει και αρέσκεται στο δικό του προσωπείο: Από το βιβλίο του παρελαύνει όλο το μω­ σαϊκό των τύπων, μεγαλογιατρών, δικηγόρων, εμπόρων που γυρίζουν σαν σβούρες γύρω από το σκοπό της κοινωνικής τους καταξίωσης, παράγοντας τους μηχανισμούς και το δυναμικό της μεγάλής Δημοκρατίας. Απομυθοποιεί, δείχνοντας τους απλούς κινητήριους άξονες της σκέψης και δράσης αυτών που είναι οι πολλοί και βρίσκον­ ται, στις στιγμές έντασης, ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα.

Τ

ΕΡΝΕΣΤ ΧΕΜΙΝΓΟΥΑΙΗ: Οι Χείμαρροι της Ά νοι­ ξης. Μετ. Θοδωρής Δασκαρόλης. Αθήνα, Α ί ο λ ο ς , 1986. Σελ. 135. Δρχ. 450. «/""Λ ι Χείμαρροι της Άνοιξης» είναι το πρώτο μυθιστόρημα v y του Χεμινγουαίη, που έγραψε σε ηλικία 27 χρονών, όταν ζούσε στο Παρίσι. Είναι μια παρωδία του «Σκοτεινού Γέλιου», του βιβλίου του πνευματικού του πατέρα Άντερσον, ο οποίος κήρυττε την ανωτερότητα της μαύρης φυλής, που ζούσε κοντότερα στη φύ­ ση, και την παρακμή της λευκής. Ο Χεμινγουαίη αντιδρώντας σ’ αυτό τον «εξωτισμό» γράφει, φιλοδοξώντας να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Τελικά όμως ξεφεύγει από τα όρια της απλής παρωδίας πηγαίνοντας πολύ, παραπέρα. Η δύναμη της περιγραφής και τα αγαπημένα του μοτίβα, ο πόλεμος, οι Ινδιάνοι, τα μπαρ, οι γυναίκες, η έμμονη ιδέα της αυτοκτονίας, τα ψυχολογικά αδιέξοδα, οι κινηματογραφικοί διάλογοι, κά­ νουν το κείμενο ένα ολοκληρωμένο, μολονότι ιδιόρρυθμο, μυ­ θιστόρημα. Εξαιρετική η μετάφραση του Θοδωρή Δασκαρόλη. Κ.Γ.

58/αφιερωμα ΑΛΝΤΟΥΣ ΧΑΞΛΕΫ: Κίτρινο Κρόονμ. Μετ. Μαρία Βακαλοπούλον. Αθήνα, Ν ε φ έ λ η , 1986. Σελ. 328. Δρχ. 700. ο πρώτο μυθιστόρημα του πολύ γνωστού Άγγλου συγγρα­ φέα, πού τον καθιέρωσε στο λογοτεχνικό χώρο. Το έγραψε Τ μέσα σε δύο μήνες σε ηλικία 27 χρόνων (1921). Η ιστορία εξελίσσεται σ’ ένα παλαιό αρχοντικό, στο Κρόουμ, όπου μια ομάδα ανθρώπων περνούν τις διακοπές τους, μακριά απ’ το Λονδίνο. Ένας ταλαντούχος ζωγράφος, ένας πανέξυπνος δημοσιογράφος, ένας νεαρός ποιητής και τρεις κοπέλες. Μπλέκονται σε κωμικές περιπέτειες, κονταρο­ χτυπιούνται σε συζητήσεις, ερωτεύονται, σκέφτονται, ονειρο­ πολούν ξετυλίγοντας στα μάτια του αναγνώστη ένα πλούσιο σκηνικό φανταστικών και πραγματικών περιστατικών. Βιβλίο με έντονη κοινωνική κριτική, εναλλαγές σοβαρότητας και σατιρικής διάθεσης. Ένα έργο αξιόλογο για τις στιβαρές ιδέες, τις διεισδυτικές περιγραφές του και τον πνευματώδη διάλογο. Στοιχεία που και σήμερα ακόμη πολλά έχουν να μας πουν. Πολύ καλή η μετάφραση της Μαρίας Βακαλοπούλου. ‘Κ.Γ,

ΑΑΜΠΕΡΤ ΜΑΛΤΣ: Ο σταυρός και το βέλος. Μετ. Νίκον Δαμίγου. Αθήνα, Σ ν χ ρ ο ν η Ε π ο χ ή , 1987.

A ' Τόμος. Σελ. 304. Δρχ. 500. Β ' Τόμος. Σελ. 336. Δρχ. 550. να βιβλίο που παρόλο ότι είναι γραμμένο το 1944, βάζει μέσα από τη δράση του και τη γραφή του ερωτήματα και δίνει μηνύματα που στις μέρες μας αποκτούν ιδιαίτερη αξία. Προβλήματα για τα πυρηνικά εργοστάσια, τη μόλυνση της ατμόσφαιρας και γενικά την καταστροφή της φύσης, που απα, σχολούν σήμερα όλον τον κόσμο και δεν είναι πλέον απλώς προβλέψεις των λίγων διορατικών. Ο Μαλτς, συγγραφέας του βιβλίου, μέσα από τα πεζογραφήματά του δεν έπαψε να αγωνί­ ζεται για την ειρήνη και να στιγματίζει τις κοινωνικές διαφο­ ρές γι’ αυτό και τα έργα του ενόχλησαν και δεν έτυχαν κάποιας προβολής την εποχή που γράφτηκαν. Η μετάφραση του βιβλίου έγινε το 1963 στις φυλακές της Αί­ γινας από τον Νίκο Δαμίγο όπου ήταν πολιτικός κρατούμενος. Κυκλοφορεί τώρα σε δύο τόμους. Στις σελίδες του διαβάζουμε για τον Βίλι Βέγκερ που βρί­ σκεται κρατούμενος στο ιατρείο του εργοστασίου πυρομαχικών κοντά στο μισοκατεστραμμένο από τον πόλεμο Ντύσελντορφ, ενώ μόλις λίγες μέρες, πριν είχε παρασημοφορηθεί με το Σταυ­ ρό Πολεμικών Υπηρεσιών. Ο επικεφαλής της Γκεστάπο τον κατηγορεί ότι διέπραξε έγκλημα προδοσίας. Γιατί όμως διέπραξε έγκλημα; Μα ήταν εγκληματική η ενέργειά του; Σ’ αυτά τα ερωτήματα απαντάει μές από το έργο του ο Μάλτς. Γραμμένο σε γρήγορους ρυθμούς, βάζει τους ήρωες σε συνεχείς συγκρούσεις με το περιβάλλον τους αλλά και με τον ίδιο τους τον εαυτό.

Ε

Γ.Γ.

αψιερωμα/59 Λ Ο Υ Ι ΑΡΑΓΚΟΝ: Οι περιπέτειες τον Τηλέμαχου. Μετ. Ανδρέας Νεοφυτίδης. Αθήνα, Σ μ ί λ η , 1986. Σελ. 117. Δρχ. 400. ργο των νεανικών χρόνων του Λουί Αραγκόν, επηρεασμέ­ νο από τις ιδέες του ντανταϊσμού. Περιγράφει τις περιπέ­ τειες του Τηλέμαχου για την αναζήτηση του πατέρα,του, Οδυσσέα. Περιπέτειες που χρησιμοποιεί ως άλλοθι για να καταγρά­ ψει τις δικές του περιπλανήσεις στον κόσμο των λέξεων και των αισθημάτων. Μέσα από ονειρικές καταστάσεις, την «ψεύ­ τικη πραγματικότητα» ή τον «αληθινό μύθο» του κειμένου, ο συγγραφέας προσπαθεί να εξηγήσει στον εαυτό του τα ερωτικά του σκιρτήματα για να συνθέσει, τελικά, μια αληθινή «περιπέ­ τεια γραφής». «Αν η παιδικότητα τούτου του βιβλίου λάμψει στα μάτια όλων, είναι γιατί οι περιπέτειες αυτές δεν υπερβαίνουν τον κύ­ κλο της παιδικής ηλικίας· θέτουν την εξίσωση με δυο άγνω­ στους, τον άντρα και τη γυναίκα, που θα λυθεί πολύ αργότερα. Ας μη γελιόμαστε: ενόσω απουσιάζει ο έρωτας εξακολουθούμε να κάνουμε κριτική στη ζωή», ομολογεί ο Αραγκόν. Παρά τις ολοφάνερες δυσκολίες του κειμένου, τις οποίες άλ­ λωστε αναγνωρίζει κι ο ίδιος ο συγγραφέας δηλώνοντας ότι «δεν μπορούμε να τον καταλάβουμε αν δεν έχουμε χρονολογή­ σει επακριβώς καθένα από τα έργα του», το βιβλίο αυτό απο­ τελεί γνήσιο δημιούργημα των πρώτων επαναστατικών του χρόνων. Η μετάφραση του Α. Νεοφυτίδη αποδίδει πιστά το «γράμ­ μα» και το πνεύμα του συγγραφέα.

Ε

Κ.Γ.

ΚΑΕΜ ΑΝ ΑΕΠΙΔΗ: Οι ελιές της Μακεδονίας. Μετ. Ά γκ ν Συντέτα. Επιμ. Πέτρος Φρυδάς. Αθήνα, Ε σ τ ί α , 1985. Σελ. 176. Δρχ. 420. φιλία δυο αντρών, ενός πλούσιου εμπόρου κι ενός φτω­ χού παντοπώλη, είναι το θέμα του βιβλίου του Λεπίδη. Μια φιλία που ξεκινάει από τη Βέροια για να καταλήξει στην ίδια πόλη, αφού έχει διαμορφωθεί μέσα σε ιστορικά γεγονότα εθνικά και κοινωνικά, έχοντας διατρέξει οι δύο φίλοι, μαζί ή χωριστά, τη Μικρά Ασία, την Τουρκία και την Ελλάδα. Ο μύθος και η ανάπτυξή του, η σκιαγράφηση των χαρακτή­ ρων, διατηρούν συγγένειες με τους ήρωες του θεάτρου σκϊών και του λαϊκού παραμυθιού. Όμως τόσο οι ήρωες όσο και το παραμυθένιο στοιχείο είναι φορτισμένο με μια πρόσθετη μα­ γεία και τρυφερότητα μιας ανατολίτικης φιλοσοφίας. Το βι­ βλίο του οποίου κάθε κεφάλαιο έχει επεξηγηματικό πρόλογο σαν πρελούδιο - είναι γραμμένο με γρήγορο ρυθμό που θυμίζει χασαποσέρβικο. Η διατήρηση του ρυθμού και στην ελληνική απόδοση οφείλεται τόσο στη μεταφράστρια Άγκυ Συντέτα όσο και στον επιμελητή Πέτρο Φρυδά. Τα επεισόδια-κεφάλαια του βιβλίου έχουν μιαν αλαφράδα και χιούμορ, ακόμα κι όταν πε­ ριγράφουν λιγότερο ευχάριστες καταστάσεις. Οι «ελιές της Μακεδονίας» είναι το δεύτερο βιβλίο του Λεπίδη που μετα­ φράζεται στα ελληνικά - μετά το «Αρμένης» που κυκλοφόρησε από τον ίδιον εκδοτικό οίκο και που προσφέρει τη δυνατότητα

Η

60/αφιερωμα στον αναγνώστη του να συμπληρώσει το θίασο του Λεπίδη και να προσδιορίσει το στίγμα του.

ΝΤΥΛΑΝ ΤΟΜΑΣ: Περιπέτειες στο εμπόριο δέρμα­ τος. Μετ. Γιώργος Μπλάνας. Αθήνα, Ρ ο ές , 1986. Σελ. 176. Δρχ. 400. ι «περιπέτειες στο εμπόριο του Δέρματος» μπορεί να μην είναι το γνωστότερο πεζογράφημα του Άγγλου ποιητή Ντ. Τόμας, είναι όμως αυτό που τον παρουσιάζει στην πιο ανε­ πανάληπτη στιγμή του. Μπορεί να θεωρείται ημιτελές, είναι όμως αυτό που περιέχει την τελειότερη συμπύκνωση της ποιη­ τικής του γραφής. Γραμμένο το μεγαλύτερο του μέρος στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και δημοσιευμένο σταδιακά (το 1941 το «Μία Ωραία Αρχή», το 1952 «Το Έπιπλα, πολλά έπιπλα» και το 1953 το «Τέσσερις χαμένες ψυχές») αποτελεί το αποτέλεσμα μιας συγγραφικής αγωνίας που έκλεισε με τον θάνατο του δη­ μιουργού του. Γιατί το έργο αυτό ήταν εκείνο στο οποίο πάντα επανερχόταν, σβήνοντας και ξαναγράφοντας. Αντί να συνεχί­ σει την συγγραφή των υπολοίπων μερών του «υποτιθέμενου» αυτοβιογραφικού του μυθιστορήματος, απασχολείτο με τη συ­ νεχή επαναγραφή των 3 πρώτων μερών. Έτσι, αυτό το βιβλίο είναι ένα αφήγημα στο οποίο συνυπάρ­ χουν σαξωνικά αρχέτυπα, ο Ντίκενς, τα λαϊκά αστυνομικά φυλλάδια, ο ποιητής, ο δραματουργός, ο φιλόσοφος της ζωής σε μια στιγμή ανεπανάληπτα ονειρική.

Ο

FRANQOISE XENAKIS: Να πάρει η οργή! Πάλι ξεχάσαμε την Κυρία Φρόνντ. Μετ. Μανώλης Πεταλάς. Αθήνα, Χ α τ ζ η ν ι κ ο λ ή , 1986. Σελ. 248. Δρχ. 850. πό προσωπική εμπειρία ορμώμενη η γυναίκα του Ιάννι Ξενάκι, Φρανσουάζ, γράφει για πέντε γυναίκες που έτυχε να έχουν συζύγους κάποιες φυσιογνωμίες της παγκόσμιας ιστορίας. Θέλετε τα ονόματα των αντρών ή των γυναικών; Ας φανούμε ευγενικοί κι ας δώσουμε την προτεραιότητα στις γυ­ ναίκες, οι οποίες υπέφεραν πολλά από τις παραξενιές των με­ γαλοφυών που είχαν την τύχη ή ατυχία να έχουν συντρόφους τους: Ξανθίππη, Αντέλ Β. Ουγκώ, Βαρώνη Τζέννυ Κ. Μαρξ, Άλμα Γκ. Μάλερ και Μάρθα Σ. Φρόυντ. Παράξενο αυτό το βιβλίο της Φρανσουάζ Ξενάκις σε βάζει μπροστά σε ερωτήμα­ τα με ισχυρότερο ανάμεσά τους: «Αν αυτοί οι μεγάλοι άντρες δεν είχαν συντρόφους αυτές τις γυναίκες τι θα γίνονταν;». Το βιβλίο διαθέτει πολλές ιστορικές πηγές που συνθέτουν το βιογραφικό των προσωπικοτήτων, ενώ φαίνονται καθαρά οι λογοτεχνικές ελευθερίες της συγγραφέως. Ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο στήνεται ένα σαρκαστικό παιγνίδι που το απολαμβάνει κανείς περισσότερο αν γνωρίζει τη ζωή αυτών των αντρών. Η Ξενάκις δουλεύει με γνώση του θέματός της. Είναι γυναίκα του Ξενάκι - πιθανόν να μην είναι άσχετο με αυτό το θέμα του βιβλίου - και αγωνίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών. Το αποτέλεσμα δεν έχει την αυστηρότητα ενός μελετήματος.

Α

αφιερωμα/61 Έχει πιο ανάλαφρη υπόσταση. Είναι, μάλλον, σαν να παρακο­ λουθείς πέντε παράλληλες συζυγικές ιστορίες σ’ ένα καλογραμ­ μένο μπουλβάρ. (Υπάρχουν και καλά τέτοια- η ελληνική σκηνή στερείται των κατάλληλων να τα αποδώσουν).

ΠΙΕΡ ΝΤΕΠΡΟΖ: Το κουνούπι. Μετ. Ευδοκία Παπαγκίκα. Αθήνα, A q u a r i u s , 1987. Σελ. 190. Δρχ.

500. ουνούπια. Πολλά κουνούπια. Ό χ ι απ’ αυτά που σας τσιμπάνε το καλοκαίρι δυσανασχετείτε, ξύνεστε και τέ­ λος. Μιλάμε για άλλα, επικίνδυνα, κατευθυνόμενα από εξωγήι­ νους «λαστιχοφάγους» που τα χρησιμοποιούν σαν μέσο στην επιχείρηση κατάληψης του πλανήτη μας. Γυναίκες, τρέμετε! Γιατί αυτά τά κουνούπια «χτυπάνε» μόνο γυναίκες. Δεν τις δο­ λοφονούν, αλλά τις ενθαρρύνουν στην αυτοκτονία. Έτσι την πάθανε 108 γυναίκες κάτοικοι του Σεριγιάκ στη Γαλλία. Από τις οκτώ πρώτες η μία μαχαιρώθηκε, η άλλη έπεσε σε βαθύ πηγάδι, η τρίτη έπεσε στις γραμμές του τρένου, η τέταρτη κρε­ μάστηκε, οι άλλες τέσσερις δηλητηριάστηκαν. Οι υπόλοιπες .100; Από τον ψηλό πύργο ρίχτηκαν στο κενό σα στρατιά σε πορεία. Όλα αυτά γιατί οι εξωγήινοι θέλοντας να αφανίσουν το ανθρώπινο γένος έβαλαν σκοπό να εξοντώσουν το γυναικείο πληθυσμό. Αναπαραγωγή τέλος. Κι αυτά τα περίεργα ανθρω­ ποειδή θα μπορούν πια να τρώνε μεσημέρι-βράδυ όσο καου­ τσούκ χωράει το στομάχι τους. Ο πλανήτης μας όμως σώζεται. Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: «Ένα απίθανο δραματικό φαν­ ταστικό μυθιστόρημα». Δε μας βρίσκει τελείως σύμφωνους. Γούστα είναι αυτά!

Κ

Η .Π .

ROSALIND MILES: Πικρός θερισμός. Μετ. Μαίρης Ζούλα. Αθήνα, Κ α ρ ρ έ . Σελ. 284. Δρχ. 450. ικρός θερισμός λέγεται το βιβλίο της Ρόζαλιν Μάιλς και μάλλον δεν πρέπει να λέγεται πικρός, μια και έρχεται με­ τά από έναν πολύ πετυχημένο... θερισμό. Λοιπόν, για να πάψουμε να είμαστε αινιγματικοί - χαρακτηριστικό που μας το επέβαλλε η ανάγνωση αυτού του βιβλίου - πρέπει να σας πού­ με ότι είναι η συνέχεια της άλλης έκδοσης της Μάιλς «Επιστρο­ φή στην Εδέμ». Ναι! Εκείνο το σήριαλ που ξεκίνησε να παίζεται χωρίς ιδιαί­ τερες τυμπανοκρουσίες και κατέκτησε υψηλή θέση ακροαματι­ κότητας λόγω του στοιχείου θρίλερ, που διέθετε, αλλά και λό­ γω του εντυπωσιακού γυρίσματος. Αν παρασυρθήκαμε στο τη­ λεοπτικό γεγονός, συγχωρέστε μας, αλλά από την τηλεοπτική απόδοση οι αναγνώστες οδηγήθηκαν στο βιβλίο. Στη συνέχεια, λοιπόν, της Επιστροφής στην Εδέμ βρίσκουμε την ηρωίδα Στέφανι Χάρμπερ να ζει ήρεμη και ευτυχισμένη σαν να μην έχει περάσει ό,τι πέρασε. Αλλά, δυστυχώς, αυτή η θαυμάσια περίοδος δε θα διαρκέσει πολύ γιατί πρόσωπα εφιαλτικά από το παρελθόν ξαναγυρνούν στο προσκήνιο. Όχι! Δε σας λέμε τη συνέχεια χωρίς μ’ αυτή μας την απόφαση να εννοούμε ότι ο μύθος είναι το μόνο και πρωταρχικό στοιχείο

Π

62/αφιερωμα στο διάβασμα αυτού του βιβλίου. Η Μάιλς, λέκτορας και συγγραφέας, που ζει στο Γουοργουηκσάιρ, πέρα από την πρωτότυπη φαντασία της διαθέτει προσόντα τέτοια που της επιτρέπουν να αποδίδει ξεκάθαρα συναισθηματικές καταστάσεις και συγκρούσεις, να δημιουργεί ατμόσφαιρα και να φτιάχνει γοητευτικούς ήρωες. Βέβαια, κα­ τέχει ιδιαίτερη θέση το... στοιχείο θρίλερ.

JOHN JAKES: Βόρειοι και Νότιοι. Μετ. Γιάννης Πυλαρινός. Αθήνα, Κ α ρ ρ έ , 1986. Σελ. 1832. Δρχ.

1800. ι Χάζαρντ και Μέην, δύο οικογένειες ενωμένες με δε­ σμούς φιλίας και αγάπης, βρίσκονται αντιμέτωπες καθώς ο εμφύλιος πόλεμος σπαράζει το έθνος τους. Η φιλία τους γεν­ νήθηκε μέσα στο μίσος που χώριζε το λαό τους. Ο Ό ρ ι Μέην και ο Τζωρτζ Χάζαρντ, Νότιος και Βόρειος αντίστοιχα, ήξε­ ραν ότι έπρεπε να ξεπεραστούν μίση και προκαταλήψεις για να διασώσουν τη φιλία τους. Ο πόλεμος παρά τις προβλέψεις κράτησε πέντε ολόκληρα χρόνια. Χρόνια αδυσώπητα στη διάρκεια των οποίων διαλύθηκαν παλιοί δεσμοί. Οι Βόρειοι και Νότιοι είναι ένα μυθιστόρημα ποταμός αφιε­ ρωμένο στον Αμερικάνικο Εμφύλιο Πόλεμο. Ένα συναρπαστι­ κό βιβλίο που έγινε τηλεοπτικό σήριαλ και συγκίνησε εκατομ­ μύρια τηλεθεατές σ’ όλο τον κόσμο. Οι «Τάιμς» της Ν. Υόρκης υποδέχθηκαν το βιβλίο αυτό με τις φράσεις: «Ένας συγγρα­ φέας κατηγορίας. Δεν ξαναγράφτηκε τόσο πετυχημένο βιβλίο». Ό σοι δεν έχουν δει το σήριαλ, ας διαβάσουν το βιβλίο. Αξίζει τον κόπο.

Ο

Κ.Γ. ΟΥΡΜΠΑΝΟ ΤΑΒΑΡΕΣ ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΣ: Οι μπά­ σταρδοι τον ήλιον. Μετ. Κ. Ασημακόπουλος, Ν. Σιδέρη. Αθήνα, Α π ο σ π ε ρ ί τ η ς , 1987. Σελ. 111. Δρχ. 400. Ιριζάλβα, μια επαρχιώτισσα μεσοαστή, ερωτεύεται πα­ ράφορα τον όμορφο Ντελφίνο. Αυτός όμως αποφασίζει να προδώσει τον έρωτά της. Τότε, όπως συνήθως συμβαίνει στο Μεσογειακό νότο, επεμβαίνει ο αδερφός για να σώσει την τιμή τής αδερφής. Ο Ντελφίνο δέχεται καίριο πλήγμα στον αν­ δρισμό του και μετά από λίγο αυτοκτονεί. Η Ιριζάλβα μη μποριόντας ν’ αντέξει το χαμό του αγαπημένου της και την πνιγηρή επαρχία, φεύγει για τη Λισαβώνα..,. Μια συγκλονιστική ηθογραφία της επαρχιώτικης Πορτογαλι­ κής κοινωνίας που μοιάζει σε πολλά με την αντίστοιχη ελληνι­ κή. Ταυτόχρονα μια αλληγορία φιλελεύθερης εξέγερσης κατά των δικτατορικών καθεστώτων. Ο Ταβάρες Ροντρίγκες ξέρει να γράφει, να δουλεύει το κεί­ μενο με τη μελετημένα διαλεγμένη λέξη, με την αρμονία της φράσης. Να τεχνουργεί τη σελίδα σαν παλιός λαϊκός τεχνίτης της επαρχιώτικης πατρίδας του. Όσοι το διαβάσουν θ’ ανακαλύψουν ένα μεγάλο σύγχρονο συγγραφέα και θ’ απολαύσουν έναν τρόπο γραφής απαράμιλλο.

Η

Κ.Γ.

αφιερωμα/63 HAROLD ROBINS: Ο Μνθιστοριογράφος. Μετ. Νέστορας Χοννος. Αθήνα, B e l l , 1987. Σελ. 320. Δρχ.

350.ο Χόλλυγουντ είναι κι εδώ το πλαίσιο της ιστορίας μας, η οποία περιστρέφεται γύρω από κάποιον φιλόδοξο νέο συγγραφέα, τον Τζόε Κράουν που για να πετύχει καλλιτεχνικά και οικονομικά περνάει απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα. Διεκδικεί μια θέση στον κόσμο των επιτυχημένων, για την κατάκτηση της οποίας έχει μάθει το μυστικό: για την εκπλήρωση των σκοπών επιτρέπονται τα πάντα. Στην ανάπτυξη του μύθου του ο συγγραφέας μας γνωρίζει εμπόρους ναρκωτικών, πόρνες, σωματέμπορους, γκάγκστερς και άλλους πολλούς. Ο Harold Robins πολυγραφότατος και επιτυχημένος συγγρα­ φέας, τέτοιου είδους βιβλίων, γράφει μια ιστορία με στρωτό διάλογο, σβέλτες περιγραφές και εύστοχη σκιαγράφηση προ­ σώπων. Για να αποδώσει σωστότερα κάποια επεισόδια χρησι­ μοποιεί διάφορα είδη γραφής, που τα ενσωματώνει δίνοντας ένα ενιαίο αποτέλεσμα, όπως τολμηρότατες περιγραφές, καυ­ τούς διαλόγους, αγωνιώδεις καταστάσεις, ρομάντσο, αλλά και χιούμορ. Είναι η ποικιλία που φαίνεται ότι αρέσει σε πολλούς αναγνώστες και που επιτρέπει ο ίδιος στον εαυτό του για να είναι επιτυχημένος.

Τ

Γ.Γ. ΧΑΙΝΡΙΧ MAN: Ένας αργοπορημένος έρωτας. Μετ. Ιάκωβος Κοπερτί. Αθήνα, Ο ό ν σ σ έ α ς , 1986. Σελ. 224. Δρχ. 350. έρωτας του καθηγητή Β(ρώμα) για την άσημη νεαρή καλλιτέχνιδα Χαρά, αναστατώνει τη συναισθηματικά μίζερη ζωή του, οδηγώντας τον σε «φανταστικές περιπέτειες». ■Ενώ αγωνιζόταν απελπισμένα ν’ ανήκει στους κρατούντες του συ­ στήματος, γίνεται ιδιοκτήτης ενός πορνείου πολυτελείας συμ­ βάλλοντας έτσι στην ηθική σήψη της υψηλής κοινωνίας της πό­ λης του. Από θεματοφύλακας παραδοσιακών αξιών μετατρέπεται σε ολέθριο υπονομευτή τους. «Συμμεριζόμουν», λέει ο Β(ρώμας), «ανέκαθεν τους ηθικούς κανόνες των μικροαστών. Ό χ ι γιατί τους είχα εκτ·'μηση ή γιατί ένιωθα δέσμιος τους, αλ­ λά επειδή δεν είχα λόγο να διαχωρίσω τη θέση μου. Ωστόσο κι αυτός ακόμη ο έρωτας με οδηγεί τελικά στην απώλεια κάθε δύναμης...». Ο Χάινριχ Μαν, αδελφός του Τόμας Μαν, κατορθώνει να στήσει μια αξιόλογη κοινωνική σάτυρα, πόυ κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Ένα βιβλΐο-γροθιά στο στομάχι της αστικής ηθικής της εποχής του, που αξίζει να διαβαστεί απ’ όλους.

Ο

HARRY MATHEWS: Ιδιαίτερες απολαύσεις. Μετ. Ιουλία Ραλλίδη. Αθήνα, Ά γ ρ α , 1986. Σελ. 80. Δρχ.

400. του βιβλίου του Harry Mathews θα μπορού­ να χαρακτηριστεί σαν ποικιλίες πάνω στο ίδιο θέμα. Τ οσεπεριεχόμενο

64/αφιερωμα Εδώ, θα αναρωτηθείτε. Ποιο είναι το θέμα; Μην εκπλαγείτε, είναι ο αυνανισμός. Στο βιβλίο καταγράφονται 60 περιπτώσεις ανθρώπων που είτε μόνοι είτε με παρέα αυνανίζονται. Βέβαια κάθε περίπτωση διαφέρει ριζικά από την προηγούμενη, ιδιαί­ τερα στην ατμόσφαιρα που με λίγα μέσα δημιουργεί ο συγγρα­ φέας. Τελικά όμως μη νομίζετε ότι το βιβλίο είναι ένα από τα τόσα πορνογραφικά που κυκλοφορούν στον τόπο μας. Ο αυνα­ νισμός που γράφεται και λέγεται τόσο εύκολα κρατάει στα κομμάτια αυτά τη θέση της μοναξιάς, που όσο προχωράει το βιβλίο και αυξάνονται οι περιπτώσεις του, τόσο μικραίνει η ανθρώπινη υπόσταση ενώ παίρνουν τη θέση της ένα τεράστιο φάσμα κοινωνικών καταπιέσεων που οδηγούν σε αδιέξοδο. Πάντα καλαίσθητα τα βιβλία της «Άγρας» κρατούν ζηλότυ­ πα τις βιογραφικές πηγές τους για το συγγραφέα, όπως και σ’ αυτήν την περίπτωση. Γ.Γ.

DONALD KEENE: Ιαπωνική Λογοτεχνία. Μετ. Κλαίρη Β. Παπαπαύλον. Αθήνα, Κ α ρ ό α μ ί τ σ α , 1987. Σελ. 160. Δρχ. 700. ον τελευταίο καιρό, ιαπωνικά καλλιτεχνικά συγκροτήματα επισκέφτηκαν τη χώρα μας. Αφιερώματα στον ιαπωνικό κινηματογράφο διοργανώνονται και οι Αθηναίοι είχαν την ευ­ καιρία να δουν Ιάπωνες να παίζουν αρχαία τραγωδία. Δεν μπορεί, λοιπόν, παρά να μας γεννηθεί η επιθυμία να γνώρίσουμε καλύτερα αυτό τον κόσμο, που είναι τόσο διαφορετικός από το δικό μας. Σ’ αυτό ακριβώς στοχεύει ο συγγραφέας με το βιβλίο αυτό. Να βοηθήσει όλους εμάς να αποκτήσουμε με άνε­ ση, χιούμορ, χωρίς μεγάλο κόπο τις βασικές γνώσεις για την ιαπωνική λογοτεχνία. Στις σελίδες του προβάλλουν, μέσα από διεισδυτικές παρα­ τηρήσεις και πετυχημένες επιλογές έργων, τα κυρίαρχα χαρα­ κτηριστικά της ιαπωνικής αισθητικής, η βαθύτατη ευαισθησία κα^ οι συγκρούσεις που προκάλεσαν οι δυτικές επιδράσεις. Ακόμα, οι ιδιομορφίες της ιαπωνικής γλώσσας και τα προβλή­ ματα απόδοσής της σε άλλες γλώσσες. Στην κατανόηση της ιαπωνικής λογοτεχνίας βοηθάει και η προσεκτική μετάφραση της Κ. Παπαπαύλου. Την έκδοση προ­ λογίζουν οι Παν. Κανελλόπουλος και Ντόναλντ Κην.

Τ

Αμερικανική προλεταριακή λογοτεχνία. Επιλογή. Μετ. Νίκου Σαραντάκον και Κώστα Δόλκα. Αθήνα. Σ ύ γ χ ρ ο ν η Ε π ο χ ή , 1986. Σελ. 288. Δρχ. 550. ν οι εκδόσεις με αμερικάνικα διηγήματα είναι περιορι­ σμένες στο χώρο της ελληνικής βιβλιογραφίας, η αμερικά­ νικη προλεταριακή διηγηματογραφίά είναι άγνωστη. Τα 16 διηγήματα που δημοσιεύονται στον τόμο που κρατάμε στα χέ­ ρια μας, έχουν κοινό θεματικό τους άξονα τους αγώνες μιας προλεταριακής - όσο και προοδευτικής τάξής της Αμερικής. Το έργο αυτό όταν εκδόθηκε στις Η.Π.Α. το 1935 περιελάμβανε πέντε μέρη. Πεζό (Διηγήματα, Αποσπάσματα μυθιστορημά­ των) - Ποίηση - Ρεπορτάζ - Θέατρο - Κριτική. Ο τόμος που

Α

αφιερωμα/65 κυκλοφόρησε στα ελληνικά έ^ει μόνο τα Πεζά και τα Ρεπορ­ τάζ. Τα δεύτερα, είναι κείμενα που ενώ αναφέρονται σ’ ένα πραγματικό συμβάν αποδίδονται με λογοτεχνική γραφή. Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί γι’ αυτήν ακριβώς την άγνω­ στη πλευρά της αμερικάνικης λογοτεχνίας που κρατήθηκε στο περιθώριο της αναγνωρισμένης, από την αμερικάνικη κοινω­ νία, λογοτεχνίας. Θεματικά αλλά και μορφολογικά έχει τέτοια στοιχεία που πρέπει να απασχολήσει τον μελετητή, αλλά ενδια­ φέρει και τον απλό αναγνώστη. Θα άξιζε ο εκδοτικός οίκος να συμπληρώσει και τους άλλους τομείς δίνοντας το έργο στη μορφή ακριβώς που πρωτοεκδόθηκε. Άλλωστε αυτή η υπόσχεση υπάρχει στη σύντομη εισαγωγή του βιβλίου. Γ.Γ.

REGINE DEFORGES: Το γαλάζιο π^ύήλατο. Μετ. Άννα Καμπονροπούλον. Αθήνα, Β ^ Ι Ι, 1986. Σελ.

960. Δρχ. 950. ο γαλάζιο ποδήλατο, είναι το μυθιστόρημα που έκανε παγ­ κόσμια γνωστή τη γαλλίδα συγγραφέα Regine Deforges. Σκηνικό του βιβλίου της η κατεχόμενη από τους Γερμανούς Γαλλία. Κεντρική ηρωίδα η 18χρονη Λέα, η οποία αποφασίζει να αντισταθεί στους κατακτητές. Οργανώνεται και με το γαλά­ ζιο ποδήλατο θα γίνει ο ταχυδρόμος των Γερμανών σε μια χώ­ ρα όπου ευτυχισμένοι κι ευχαριστημένοι ζουν μόνον οι δοσίλογοι, οι μαυραγορίτες κι οι βολεμένοι. Η ιστορία καλύπτει σε τρεις τόμους το διάστημα μεταξύ του 1939 ώς το 1945. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα καλογραμμένο που σε κερδί­ ζει από τις πρώτες σελίδες, αλλά σε καμιά περίπτωση δε θα συμφωνούσαμε με την Daily Mail ότι είναι η γαλλική απάντηση στο «Όσα παίρνει ο άνεμος».

Τ

Η.Π.

ΤΟΜ ΡΟΜΠΙΝΣ: Το άρωμα τον ονείρου. Μετ. Γιάν­ νης Κωστόπουλος. Αθήνα, A q u a r i u s , 1986. Σελ.

416. Δρχ. 800. παρουσίαση ενός βιβλίου μέσα σε λίγες γραμμές έχει τον κίνδυνο να μην αποδοθούν όλες οι πλευρές του θέματος που διαπραγματεύεται και που μπορεί να εντοπίσει ο ενδεχό­ μενος αναγνώστης του. Στην περίπτωση ενός μυθιστορήματος τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο, και μάλιστα όταν πρόκειται για βιβλίο του Τομ Ρόμπινς όπως «Το άρωμα του ονείρου». Ο Ρόμπινς είναι γνωστός στο ελληνικό κοινό από τα βιβλία του «Τρυποκάρυδος» και «Ακόμα και οι καουμπόισσες μελαγχολούν» τα οποία έγιναν Best Sellers σ’ όλες τις χώ­ ρες που εκδόθηκαν. Σ’ αυτό το βιβλίο ο Ρόμπινς ανακατεύει τα παντζάρια, τα κρεμμύδια, το βραβείο Νόμπελ, τον Ρασπόύτιν, την ανάλυση του ελληνικού ρήματος κυβερνά), όλα αυτά σε μια περίεργη αναλογία και σύνθεση που στοχεύει να κάνει τον αναγνώστη να γελάσει. Και το πετυχαίνει με το διαβρωτικό του χιούμορ

Η

66/αφιερωμα που δεν αφήνει τίποτα ασχολίαστο, αλλά και με το συνεχές παιγνίδι των λέξεων. Το βιβλίο θυμίζει εκείνους τους καλλιτέχνες των επιθεωρή­ σεων ή τους κλόουν που αυτοσχεδιάζουν χρησιμοποιώντας ήχους, κινήσεις, γκριμάτσες, περιπαιχτικά σχόλια, με πρόθεση να κάνουν το κοινό τους να μη σταματήσει να ξεκαρδίζεται. Ό πω ς αυτούς τους καλλιτέχνες δεν μπορείς να τους περιγρά­ φεις, έτσι και το βιβλίο του Ρόμπινς δεν περιγράφεται, διαβά­ ζεται. Γ.Γ.

Σκόρπια διηγήματα. Εισ.-Μετ. Σταύρον Αντωνίου. Αθήνα, Ο δ ό ς Π α ν ό ς , 1986. Σελ. 200. Δρχ. 450. ε προσωπικά κριτήρια, όπως μας δηλώνει στην εισαγωγή της έκδοσης ο μεταφραστής και επιμελητής της Σταύρος Αντωνίου, έχει γίνει η επιλογή των διηγημάτων που δημοσι­ εύονται σ’ αυτόν τον τόμο. Δεν είναι συνηθισμένες οι εκδόσεις με διηγήματα στον τόπο μας, ιδιαίτερα όταν αυτά έχουν ως κοινή συνιστώσα την καταγωγή τους. Ανάμεσα στα ονόματα αυτών που ανθολογούνται είναι και πολύ γνωστά σε μας όπως, του Ουίλλιαμ Φώκνερ, του Έρνεστ Χεμινγουέη, της Ντόροθυ Πάρκερ, αλλά και λιγότερο παρου­ σιασμένους στον εκδοτικό μας χώρο όπως του Ναθάναελ Χήθορυ, της Ήντιθ Γουώρτον, της Κάθρην Ανν Πόρτερ και της Σίρλευ Τζάκσον. Οι συγγραφείς αυτοί δεν περιστρέφονται ού­ τε γύρω από τον ίδιο θεματικό άξονα, ούτε τους διακρίνουν κοινά μορφικά χαρακτηριστικά, ούτε προβάλλουν ήρωες της ίδιας κοινωνικής προέλευσης. Όλες αυτές τις διαφορές που διαχωρίζουν τη συγγραφική τους ταυτότητα προσπάθησε να προβάλει, τις περισσότερες φορές, με επιτυχία, ο μεταφραστής του βιβλίου. Η εντυπωσια­ κή φωτογραφία του εξωφύλλου ανήκει σε διαφήμιση αμερικά­ νικης εταιρείας τζηνς.

Μ

ΕΛΕΝΑΣ ΧΟΥΖΟΥΡΗ: Εάλω η πόλις. Αθήνα, Υ ά κ ι ν θ ο ς , 1987. Σελ. 32. Δρχ. 300. πόλη είναι ένας έρωτας πλανόδιος. Έχει μιαν έξαψη καλοκαιρινή. Δεν μπορείς να την αποφύγεις. Έχει τη μυρωδιά της πίσσας και του ιωδίου. Η πόλη έγινε πολλές φορές στην ποίηση και στην πεζογραφία θέμα για το οποίο γράφτηκαν ενδιαφέρουσες λογοτεχνικές σε­ λίδες. Εδώ, η πόλη είναι αφορμή και αποτέλεσμα, στην πρώτη περίπτωση κάλυκας στη διαμόρφωση ανθρώπινων συναισθη­ μάτων, στη δεύτερη καθρέφτης μιας κοινωνικής παρακμής. Ελέγχοντας το ποιητικό της φορτίο η Χουζούρη, το αξιοποιεί στη σύνθεσή του παρά στην ανάλυσή του. Εκτίμηση που δε θα μας έβρισκε σύμφωνους για τις προηγούμενες συλλογές της: «Το Πρόσωπο και το Άλλο» και «Έρωτας Μαθός». Τα ποιή­ ματα στο «Εάλω η πόλις» είναι ποικιλίες πάνω στο ίδιο θέμα, ενώ διατηρούν το καθένα χωριστά την ποιητική του αυτοτέ­ λεια. Το επιτυχημένο περιεχόμενο του βιβλίου αγκαλιάζει η καλαίσθητη βιβλιοδεσία, χαρακτηριστικό του εκδοτικού οίκου που έχει την ευθύνη της έκδοσης. Επιφυλάξεις για τα σχέδια

Η

αφιερωμα/67 του Δημήτρη Σεβαστάκη, όχι για την αναμφισβήτητη ποιότητά τους, αλλά για το πάντρεμα με το θέμα του βιβλίου. Γ.Γ.

ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΓΩΓΟΥ: Απόντες. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς, 1986. Σελ. 40. Δρχ. 250. ετά τα «Τρία κλικ αριστερά», «Ιδιώνυμο» και το «Ξύλινο παλτό», η Κατερίνα Γώγου κάνει ξανά την εμφάνιση της με τους... «Απόντες». Μια νέα ποιητική δουλειά που αναφέρεται σ’ αυτούς που ενσυνείδητα μένουνε απόντες και αρνούνται να συμμετέχουνε στο παραλογισμό που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη ζωή στην με­ γαλούπολη. «Γι’ αυτούς, που χωρίς σταλαγματιά νερό, σαν πέτρες μεγα­ λώσανε, και ψάχνοντας αντίστροφα, να βρουν νερό και φως, πέτρινες ρίζες άπλωσαν, και άλωσαν, υπόγεια, κι αντίστροφα την πόλη». Ο ποιητικός λόγος της Κατερίνας Γώγου είναι τολμηρός, αγανακτισμένος. Όπως και στα προηγούμενα βιβλία της είναι ενάντια στο κατεστημένο και τους μηχανισμούς της εξουσίας. Μια φωνή απείθειας - που γεννά σπέρματα επανάστασης στον ταραγμένο καιρό μας. Μια φωνή που δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο.

Μ

ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΛΑΝΑ: Η ζωή κολυμπά σαν φάλαινα ανύποπτη για τη σφαγή. Αθήνα, Υ ά κ ι ν θ ο ς , 1987. Σελ. 24. Δρχ. 300. την προσεγμένη και καλαίσθητη σειρά του «Υάκινθου» κυ­ κλοφορούν αρκετές ποιητικές συλλογές, για να μην πούμε κυρίως ποιητικές συλλογές, καταξιωμένων αλλά και νέων ποιητών. Γιώργος Μπλανάς είναι ο ποιητής και ο τίτλος του βιβλίου του «Η ζωή κολυμπά σαν φάλαινα ανύποπτη για τη σφαγή». Θετικές εντυπώσεις μας προκαλεί με τα ποιήματά του ο πρωτοεμφανιζόμενος δημιουργός. Με συνηθισμένα σύμβολα συνθέτει πρωτότυπες εικόνες, αλλά και με γλώσσα απλή, χωρίς λεκτικούς ακροβατισμούς αρθρώνει ποιητικό λόγο. Και μια ακόμη παρατήρηση για τα δημιουργήματα του Μπλανά: δεν κάνουν φινάλε θεαματικό, όπως συνηθίζεται, αλλά σου προκαλούν την αίσθηση ότι εξακολουθούν να ζουν, να συνεχίζονται. Αργούτσικα το απόγευμα ένας γαλάζιος παππούλης μαζεύει στίχους διπλώνοντάς τους σαν κατάλευκα σεντόνια.

Σ

Γ.Γ.

ΓΙΑΝΝΗ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗ: Τα κομματικά. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1986. Σελ. 72. Δρχ. 300. ο Γιάννης Νεγρεπόντης, αφήνει κι αυτή τη φορά το καυστικό του χιούμορ να κινηθεί στον πολιτικό χώρο Σ ατιρικός

68/αφιερωμα

ΤΑ KCfftyADKA

και ιδιαίτερα στον κομματικό χώρο της,αριστερός. Επιχειρεί, λοιπόν, με τα αποφθεγματικά ποιήματα να ξορκίσει το ήθος που δημιουργείται μέσα στους μηχανισμούς των κομμάτων. Η ματιά του Νεγρεπόντη στέκεται περισσότερο στις ανθρώπινες σχέσεις και στο πώς αυτές επηρεάζονται από τις κομματικές διαδικασίες. Όμως, όσο κι αν ο ποιητής θέλησε να επικεντρώ­ σει τα βέλη του μόνο στους συγκεκριμένους πολιτικούς σχημα­ τισμούς, η πίκρα του μοναχικού ανθρώπου που αναγκάζεται να καλύψει τη μοναξιά του μέσα σε οργανωμένες ομάδες έχει μια καθολικότερη ισχύ και εκτός των κομμάτων. Δείγματα γραφής: Στο κόμμα κάποιοι άνθρωποι είναι τόσο σίγουροι για την πολιτική τους σκέψη, ώστε δεν τη χρησιμοποιούν ποτέ τους. Αλίμονο στο λαό που θα καταργούσε το κόμμα. Χωρίς ιδιοκτησία, χωρίς θρησκεία χωρίς τέχνη, να ’χάνε και το κόμμα. ή Αργία. Τα γραφεία του κόμματος άδεια. Κι ο ανέραστος-στέλεχος λυσσάει · στην προσεχή ολομέλεια θα το βάλει θέμα. Τα γραφεία του κόμματος να μην κλείνουν ποτέ!

' Γ.Γ.

ΕΝΤΕΥ ΘΕΝ ΤΗ Σ ΠΛΑΚΙΩΝΑΣ

ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΛΕΞΙΟΥ: Εντεύθεν της Πλακιώνας. Β ' έκδοση. Αθήνα, Τ ρ ία Φ ύ λ λ α , 1987. Σελ. 48. Δρχ. 250. ρία τέσσερα ποιήματα που μιλούν για τη ζωή, τη φύση, τα Τ όνειρα, τις αναμνήσεις, τη μοναξιά, τη νοσταλγία, το χα­ μένο χρόνο. Δείγμα γραφής από το ομώνυμο ποίημα της συλλογής. ...Εκείπου στρατολάτες ανοίγουν δρόμο που ριπές μυδραλιοβόλων πλανώνται αποτυπώνοντας το καθεστώς μιας παρουσίας εκεί στην έρημη εστία θα γυρίσω.

.

Η.Π.

ΠΡΕΒΕΡ ΖΑΚ: Κουβέντες. Μετ. Μιχάλη Μεϊμάρη. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς , 1986. Σελ. 200. Δρχ. 600. Πρεβέρ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς Γάλλους ποιητές του ’30. Τα ποιήματά του με τίτλο «Κουβέντες» γνώρισαν μεγάλη επι­ τυχία από την Α' κιόλας έκδοσή τους, το 1946.

Ο

αφιερωμα/69 Με λιτό πάντα ύφος, πολλές φορές γράφει σε πεζό λόγο, χρησιμοποιώντας τεχνικά το λογοπαίγνιο. Σπάζοντας την πα­ ραδοσιακή ποιητική φόρμα καταφέρνει να γίνει ένας οπό τους δημοφιλέστερους ποιητές ακόμα και στις μέρες μας. Πολλά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από διάσημους γάλλους συνθέτες και τραγουδήθηκαν από μεγάλους ερμηνευ­ τές, όπως τα «νεκρά φύλλα» με τον Υβ Μοντάν. Έγραψε, επίσης, διαλόγους και σενάρια κινημ/φικών έργων που μερικά από αυτά γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, όπως «Τα παιδιά του παραδείσου» του Καρνέ. Ο Πρεβέρ όμως πάνω απ’ όλα είναι ποιητής. Ένα πορτοκάλι στο τραπέζι Το φόρεμά σου στο χαλί Κ’ εσύ μες στο κρεβάτι μου Πράο χάρισμα του τώρα Δροσιά της νύχτας Θαλπωρή της ζωής μου.

JEAN GENET: Ο Σκοινοβάτης. Μετ. Χριστόφορου Λιοντάκη. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η , 1986. Σελ. 52. Δρχ. 300 να κείμενο του Ζενέ δεν μπορεί παρα να διατηρεί όλη εκείνη τη μαγευτική ποίηση που μόνο εκείνος ήξερε να προσθέτει μ’ οποιοδήποτε θέμα κι αν καταπιανόταν. Το συγκε­ κριμένο κείμενο γραμμένο το 1958 δεν ξεφεύγει απ’ αυτόν τον κανόνα. Ο συγγραφέας γράφει ένα ποίημα για την τέχνη του σκοινοβάτη, που φιλοδοξεί όχι να διδάξει το σκοινοβάτη αλλά να τον θερμάνει από την κορφή ώς τα νύχια μέχρι να τον αναφλέξει. Με χαρακτηριστικό την αβέβαιη ισορροπία της σκοινοβασίας, ο Ζενέ στήνει ένα παιγνίδι που γίνεται αντιληπτό και στη θεματική αλλά και στη μορφική ισορροπία του κειμένου. Την ισορροπία, υποστηρίξει μ’ ένα δίχτυ ασφαλείας και ο με­ ταφραστής του έργου, Χριστόφορος Λιοντάκης.

Ε

Γ.Γ.

Σύγχρονοι Αμερικάνοί ποιητές. Πρόλ.-μετ. Σωκρά­ της Σκαρτσής. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ιώ τ η ς , 1987. Σελ.

189. Δρχ. 600. είγματα γραφής 78 αμερικανών ποιητών, άλλων γνωστών στο ελληνικό κοινό από μεταφράσεις προηγουμένων τους έργων και άλλων εντελώς άγνωστων, δίνουν το στίγμα της σύγ­ χρονης αμερικάνικης ποιητικής πραγματικότητας. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους: Walt Whitman, Emily Dickinson, Ezra Pound, Karl Shapiro, Charles Bukowski, Allen Ginsberg, Ro­ bert Kelly και Ethel Livingston. Συλλογή χρήσιμη, παρόλο που δεν είναι μια πλατιά ανθολο­ γία της σύγχρονης αμερικάνικης ποίησης, συμβάλλει στη δια­ μόρφωση μιας αντιπροσωπευτικής εικόνας για τον έλληνα ανα­ γνώστη για το «τί συμβαίνει» σήμερα, μετά από μακρόχρονη πορεία, στη μακρινή ήπειρο. Η μετάφραση και ο πρόλογος του Σ. Σκαρτσή μεταφέρουν όλο το κλίμα αυτής της ενδιαφέρουσας ποιητικής πορείας. Κα­ τατοπιστικό, τέλος, το παράρτημα του βιβλίου με βιογραφικά σημειώματα των ποιητών και κρίσεις για το έργο τους.

Δ

Κ.Γ.

70/αφιερωμα ΟΔ ΥΣΣΕΑ ΕΛ ΥΤΗ: Η Μαγεία τον Παπαδιαμάντη. Γ' έκδοση. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1986. Σελ. 152. Δρχ.

700. « 'Τ ' ις αρετές μιας τέτοιας διάρκειας είναι που αναζητώ στον .L Παπαδιαμάντη, όπως σ’ έναν ποιητή. Κι αυτό γιατί η λάμψη του δεν είναι απαύγασμα μιας ψυχής χριστιανικής με τη συμβατική έννοια. Είναι η προβολή ενός εσωτερικού κόσμου απείραγου από τις μικρότητες και γεμάτου καθάριο έρωτα». Έτσι εξηγεί ο Ελύτης, στο πρώτο μέρος του βιβλίου του, που είναι και το καθαυτό δοκίμιο, την ανεπανάληπτη μαγεία του Παπαδιαμάντη και τη διαρκή παρουσία του στα γράμματα. Στο δεύτερο μέρος, στο Ανθολόγιο, παρουσιάζεται όλο το ποιητικό πανόραμα που διάλεξε ο Ελύτης από τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, προβάλλοντας το ανεπανάληπτο μέγεθος του μεγάλου συγγραφέα-ποιητή. Σπουδαίο εκδοτικό γεγονός - για όλους - η επανακυκλοφόρηση της εξαντλημένης από χρόνια «Μαγείας του Παπαδιαμάντη» του Οδ. Ελύτη. Κ.Τ.

Περιγραφή του Γιώργον Σεφέρη. Αθήνα, Τ ε τ ρ ά ­ δ ι α ε υ θ ύ ν η ς , 1986. Σελ. 224. Δρχ. 900. Οδοιπορία τον Γιώργον θεοτοκά. Αθήνα, Τ ε τ ρ ά ­ δ ι α ε υ θ ύ ν η ς , 1986. Σελ. 192. Δρχ. 800.

25ος τόμος των τετράδίων Ευθύνης είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Γ. Σεφέρη. Δεκαπέντε χρόνια μετά το θά­ νατό του, δεκαοκτώ επώνυμοι καταγράφουν και αναλύουν τον ίδιο τον ποιητή και το έργο του. Προηγείται μια αποκαλυπτική συνέντευξη με τον Κων/νο Τσάτσο για το χαρακτήρα και τα βαθύτερα ενδιαφέροντα του ποιητή. Ακολουθούν: Δημ. Κόρσου «Ο Σεφέρης για την γλώσσα των Ελλήνων ποιητών», Τά­ σου Κόρφη «Η θάλασσα στο “Μυθιστόρημα” του Γ. Σεφέρη», Χρήστου Μαλεβίτση «Η αινικτή ύλη της ποιήσεως του Σεφέ­ ρη», Κώστα Π. Μιχαηλίδη «Αγγελικό και μαύρο φως», «Ο με­ ταφυσικός Σεφέρης», Πέδρο Μπάντενας ντε λα Πένια «Ο Ελ­ ληνισμός του Σεφέρη κλειδί για τη γνωριμία του στην Ισπα­ νία», Κυριάκου Πλησή «Ο ελληνικότερος νεοέλληνας ποιητής», Παναγιώτη Φωτέα «Ο ενιαίος Σεφέρης», Πέτρου Χρονά «Το μυστρί και η γοργόνα», Νίκου Μακρή «Η τραγική ωραιότητα στην ποίηση του Γ. Σεφέρη», Θανάση Παπαθανασόπουλου «Τα “τρία κρυφά ποιήματα” του Σεφέρη», Βαγγέλη Αθανασόπουλου «Η μυστική ένωση των νερών και η επιστολή του ρό­ δου», Γ.Κ. Καραβασίλη «Ιχνηλάτηση», Στέλιου Καραγιάννη, «Τό ψοφίμι του Σικελιανού και ο Παμφύλιος Αριδαίος», Γ. Καρτέρη “Πάνω στη Στροφή” με αφορμή την υποτέλεια», Μα­ νώλη Μαρκάκη «Σχόλιο στην έννοια της ελληνικότητας στον Γ. Σεφέρη», Νίκου ορφανίδη «Γ. Σεφέρης και Κ. Π. Καβάφης: μια παράλληλη ανάγνωση», Γιώργου Τζουρντού «Ο χαμένος χρόνος των «Επιφανίων, 1937», Κώστα Ε. Τσιρόπουλου «Πέν­ τε θραύσματα». Επίσης στον ίδιο τόμο υπάρχουν αδημοσίευτα ποιήματα και επιστολές του Γ. Σεφέρη. Μέτρια, κι όλα μέτρια και μέτρια παντού. Κ’ οι αγάπες μου κ’ οι πόθοι μου κι ότι η καρδιά μου

Ο

αφιερωμα/71 ανειώνει Κ’ η φαντασία της ψυχής, και το είδωλο τον νου Και ο έρωτας της ωμορφιάς και τον παντοτεινον με σφίγγουν όλα μέτρια, το μέτριο με παγώνει. (Απόσπασμα από άγνωστο ποίημα που δημοσιεύεται, γραμμέ­ νο το Σεπτέμβρη του 1918). Τέλος, υπάρχειΒιοχρονογραφία του Γ. Σεφέρη από τον Θα­ νάση Παπαθανασόπουλο. Τα κείμενα κοσμούν δύο ωραιότατες προσωπογραφίες του Σεφέρη από τους: Χατζηκυριάκο-Γκίκα και Γ. Μανουσάκη. Στον επόμενο τόμο (26ο) υπάρχει το αφιέρωμα στον Γιώργο Θεοτοκά. Είκοσι χρόνια μετά το θάνατό του, ο Γ. Κ. Βλάχος θυμάται την γνωριμία του με το Θεοτοκά, τον οποίο θεωρεί υπόδειγμα «Ελεύθερου ανθρώπου και φωτισμένου Ευρωπαίου». Ο Πέτρος Γλέζος μας μιλά για το «Ελεύθερο ΠΝΕΥΜΑ» του Γ. Θεοτοκά. Ο Δ. Κόρσος για «Τον Θεοτοκά στοχαστή των καιρών του», ενώ ο Π.Δ. Μαστροδημήτρης για την «Εξέλιξη και τα ύστερα ενδιαφέροντα του Γ.Θ.». Ο Μ.Γ. Μερακλής για την «Ουσιώδη αισθητική των επιστολών και την αλληλογραφία του Θεοτοκά με το Σεφέρη». Περιέχονται ακόμη: Β. Αθανασόπουλου: «Οι μέθοδοι Δημιουργίας χαρακτήρων και το δαιμόνιο», Θεοδώρας Γλυκοφρύδου: «Η ιστορία και η ζωή σαν κατάφαση του παραλογισμού και της τρέλας», Τάσου Κόρφη: «Το “Ελεύθερο Πνεύμα” του Γ.Θ.», Νίκου Μακρή: «Ο Τυχοδιωκτισμός και έρως στα μυθιστορήματα του Γ.Θ.», Μα­ νώλη Μαρκάκη: «Ο Ελληνικός ανθρωπισμός στην δοκιμιογρα­ φία του Γ.Θ.», Ε.Ν. Μόσχου: «Τα ποιήματα του Γ.Θ.», Θ. Παπαθανασόπουλου: «Το Θέατρο του Γ.Θ.», Δ. Πλάκα: «Ο πόλεμος στο “Λεώνη” του Γ.Θ.», Χρύσας Σπυροπούλου «Η γυ­ ναικεία μορφή στο έργο του Γ.Θ.», Π. Φωτέα: «Ο Γ.Θ. και η “Εθνική Συνείδηση”», Κώστα Τσιρόπουλου: «Γνωριμία. Απογνωριμία. Αναγνωριμία του Γ.Θ.». Ακολουθούν απαντήσεις του ίδιου του Γ.Θ. σε ερωτήματα για τον εαυτό του, για τις πολιτικές του απόψεις, για τη θρη­ σκεία, για τη γενιά του ’30. και άλλα θέματα. Πρόκειται για απαντήσεις που είχε δώσει στις 25 Μαρτίου 1966, επτά μήνες πριν τον ξαφνικό του θάνατο. Η Βιοχρονογραφία του Γ.Θ. που περιλαμβάνεται στον τόμο έχει παρθεί από το αρχείο του. Β.Σ. ΛΙΝΑ ΛΥΧΝΑΡΑ: Το Μεσογειακό Τοπίο στο Σεφέ­ ρη και τον Ελντη. Αθήνα, Ε σ τ ί α , 1986. Σελ. 306. Δρχ. 500. μελέτη αυτή της Λίνας Λυχναρά, είναι η διδακτορική της διατριβή, που παρουσιάστηκε στο Ινστιτούτο Νεοελληνι­ κών και Βυζαντινών Σπουδών της Σορβόνης (Paris IV). Για την έκδοση της σε βιβλίο έχουν γίνει αλλαγές και συντομεύσεις. Η συγγραφέας επιχειρεί μια παράλληλη ανάγνωση του έργου των δύο ποιητών, του Σεφέρη και του Ελύτη, αναζητώντας και εξετάζοντας τα κοινά σύμβολα του τοπίου όπως η θάλασσα, τα δέντρα, κ.λπ. Στη συνέχεια αποκαλύπτει διαφορές και ομοιότητές τους καθώς και τις σχέσεις των συμβόλων, που οργανώ­ νουν τον «προσωπικό μύθο» κάθε ποιητή.

Η

Κ.Τ.

ΛήνΑρ/ηψι

72/αφιερωμα ΣΠΥΡΟΥ ΠΛΑΣΚΟΒΙΤΗ: Η πεζογραφία τον ήθους κι άλλα δοκίμια. Τόμος A '. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 176. Δρχ. 550. Σπύρος Πλασκοβίτης, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, εκτός από το πεζογραφικό του έργο έχει γράψει και πλήθος δοκιμίων. Πολλά απ’ αυτά, δημοσιευμένα σε περιοδικά κι εφημερίδες, δουλειά των τελευταίων είκοσι πέντε χρόνων, συγκεντρώθηκαν και αποτέλεσαν τον πρώτο τόμο με το γενικό τίτλο «Η πεζο­ γραφία του ήθους». Τα θέματα που μαρτυρούν και την ίδια την πορεία του δοκιμιογράφου είναι: «Η πεζογραφία του ήθους», «Η νεοελληνική παράδοση και ο πεζός λόγος», «Πεζογραφία και νεοελληνική πραγματικότητα», «Το “κατεστημένο” στη ζωή μας», «Πολιτική εξουσία και Τέχνη», «Οι “μοντέρνοι και­ ροί” της μοναξιάς»', «Η πρόωρη φθορά του μοντέρνου», «...Κι ακόμα πιο επικίνδυνη “η φθορά του λόγου” », «Συντροφιά με το Διήγημα» και η «Εξομολόγηση ενός πεζογράφου».

Ο

«Η ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΗΘΟΥΣ»

Μ

Μ

:ί'

ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΥ: Κρίσιμη Λογοτε­ χνία. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ιώ τ η ς, 1986. Σελ. 312. Δρχ. 900. ρίσιμη λογοτεχνία είναι ο τίτλος του βιβλίου του Ραυτόπουλου κάτω από τον οποίο έχει συγκεντρώσει δοκίμια γραμμένα στην περίοδο 1965-1980, με αφορμή θέματα και βι­ βλία που χαρακτηρίζουν το ήθος και τη συνείδηση αυτής της εποχής. Ο κριτικός λόγος του Ραυτόπουλου είναι από τους ισχυρότερους που υπάρχουν στον τόπο μας και είναι λυπηρό που δεν τον απολαμβάνουμε συχνότερα στις στήλες των εφημε­ ρίδων και των περιοδικών. Με σίγουρα εργαλεία ο μελετητής ανατέμνει εποχή και έργο υπηρετώντας με συνέπεια την οπτική του γωνία. Ο Ραυτόπουλος δεν είναι εύκολος, γιατί προτρέχει του κριτικού λόγου της εποχής του όπως αυτός αρθρώνεται μέσα από ημερήσια και περιοδικά έντυπα. Τα περισσότερα κείμενα που περιλαμβάνον­ ται στο βιβλίο είναι ήδη δημοσιευμένα, όπως θα διαπιστώσετε κι εσείς, σε περιοδικά. Στη συγκεκριμένη έκδοση κερδίζουν ακόμα μια διάσταση από τη συνολική τους εμφάνιση, που δι­ καιώνει τις θέσεις και τη διορατικότητα του κριτικού.

Κ

Γ.Γ. ΡΟΔΑΝ ΜΠΑΡΤ: Ο Βαθμός Μηδέν της Γραφής. Νέα Κριτικά δοκίμια. Ρ ά π π α ς , Αθήνα, 1987. Σελ.

223. Δρχ. 700. «Τ Τ λογοτεχνική γραφή κουβαλάει ταυτόχρονα την αλλοΠ τρίωση της Ιστορίας και το όνειρο της Ιστορίας: ως Αναγκαιότητα, πιστοποιεί το «σχίσμα» των γλωσσών, που εί­ ναι αδιαχώριστο από το σχίσμα των τάξεων ως ελευθερία εί­ ναι η συνείδηση αυτού του σχίματος και η ίδια η προσπάθεια για το ξεπέρασμά του». Τα όρια του πρώτου δοκιμίου μας ξε­ καθαρίζει από την αρχή ο συγγραφέας του, Ρολάν Μπαρτ, πο-

αφιερωμα/73 λύ γνωστός στην Ελλάδα, πριν και μετά τον θάνατο του. Δοκί­ μια κριτικά της λογοτεχνίας για τους κορυφαίους δημιουργούς της και το έργο τους· δοκίμια που σκοπό έχουν να βεβαιώσουν την ύπαρξη μιας μορφικής πραγματικότητας ανεξάρτητης από τη γλώσσα και το ύφος. Προτάσεις και σπουδαίες λεκτικές κα­ ταδύσεις, που σκοπό έχουν να μας μυήσουν στην άγραφη ακό­ μα ιστορία της Γραφής.

C. LAM OYR-M .R. LAMBERTI: Οπιο, οι μεγάλες διαδρομές. Μετ. Χρηστός Χρηστίδης. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1986. Σελ. 380. Δρχ. 800. ε μία εποχή που ο αγώνας κατά των ναρκωτικών κορυφώνεται, το βιβλίο αυτό είναι μια πραγματική όαση για τον «παραπληροφορημένο» ή απληροφόρητο αναγνώστη. Ασχολείται με τις διεθνείς μορφές λαθρεμπορίου των ναρκωτικών, με τη φύση των σχέσεων ανάμεσα στην πολιτική εξουσία και τους λαθρέμπορους, με τον ιδιαίτερο ρόλο που παίζει το όπιο και η ηρωίνη στους εμφύλιους πολέμους της Ασίας, με τις σιωπηλές διαπραγματεύσεις για το ασυνήθιστο αυτό εμπόρευμα. Όταν από τον παραγωγό στον καταναλωτή η αξία πολλαπλασιάζεται επί 2000 και το κιλό ηρωίνης πωλείται 1 εκατομμύριο δολάρια στις ΗΠΑ, καταλαβαίνουμε τι συμφέροντα διακυβεύονται. Συμφέροντα που δεν αγνοούν τα ίδια τα κράτη. Τόσο οι χώρες παραγωγής, όσο και κατανάλωσης παίζουν ένα πολύ «κλειστό» παιγνίδι. Απ’ την άλλη μεριά με την αστυνομοκρατία και την καταστολή οι ίδιες οι κυβερνήσεις αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη από τη ρίζα του προβλήματος. Χαρακτηριστικά γράφουν: «Η ηρωινομανία καθώς και πολλές αντικοινωνικές δραστηριότητες είναι το υποπροϊόν μιας πολιτισμικής κρίσης χωρίς προηγούμενο. Ταυτόχρονα με το επιδεικνυόμενο φιλότι­ μο εξασφαλίζεται η θέση των διευθυνόντων». Αυτή η μελέτη είναι το προϊόν μιας έρευνας, που έγινε στο Λάος, στην Ταϋλάνδη, στη Βιρμανία, στο Πακιστάν, στο Αφ­ γανιστάν, στην Τουρκία, στο Ιράν, στο Λίβανο, στις ΗΠΑ και που συμπληρώθηκε από πληροφορίες που αντλήθηκαν από μυ­ στικές υπηρεσίες, αγρότες και λαθρέμπορους. Σκοπό δε έχει να εκτιμήσει τις πραγματικές ευκαιρίες που έχουν (τα κράτη) να ανακόψουν την ανάπτυξη της τοξικομανίας στον κόσμο.

Σ

ΦΡΑΝΤΣ ΚΑΦΚΑ: Γράμματα στη Μίλενα. Μετ. Τέα Ανεμογιάννη. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 272. Δρχ. 700. ρρωστος, στη βεράντα μιας πανσιόν στο Μέρανο στα 1920, ο Κάφκα αρχίζει να γράφει τα πρώτα του γράμματα στη Μίλενα Πόλακ. Δώδεκα χρόνια νεότερή του, παντρεμένη, φεμινίστρια, εκκεντρική, μεταφράστρια των διηγημάτων του, υπήρξε για τον Κάφκα πιο μακρινή από κάθε άλλη γυναίκα στη ζωή του. Ο Willy Haas την περιγράφει ως εξής: «Θύμιζε πολλές φορές εκείνες τις αριστοκράτισσες του 16ου και 17ου αιώνα: παθια­ σμένη, παράτολμη, ψύχραιμη και ευφυής στις αποφάσεις της,

Α

74/αφιερωμα αλλά ανενδοίαστη στην επιλογή των μέσων, όταν επρόκειτο για την εκπλήρωση ενός πάθους». Η Margarete Buber-Neumann γράφει: «Όπως την έβλεπε ο Κάφκα, η Μίλενα ήταν η ζωντανή έκφραση της ερωτευμένης γυναίκας. Γι’ αυτήν ο έρωτας σήμαινε τη μόνη δυνατότητα πραγματικής ζωής... Δεν είχε καμιά αναστολή και δεν το θεω­ ρούσε ντροπή να αισθάνεται έντονα. Ο έρωτας ήταν γι’ αυτήν κάτι το διαυγές και αυτονόητο». «Αγάπη, εξομολογείται ο Κάφκα, είναι ότι είσαι για μένα το μαχαίρι που στρίβω μέσα μου». Τα γράμματα του Κάφκα στη Μίλενα είναι η απόδειξη μιας συνταρακτικής ιστορίας αγάπης. Ένα όργιο απελπισίας, ευ­ δαιμονίας, σπαραγμού και αυτοταπείνωσης. Η αδυναμία, το πάθος, η δειλία που αποκαλύπτονται από τα γράμματα του ιδιοφυούς Κάφκα συνθέτουν και το ανθρώπινο μεγαλείο τού. Η.Π.

ANTONIN ARTAUD: Γράμματα στη Genica. Μετ. Ελένης Μαχαίρα. Αθήνα, Σ μ ί λ η , 1986. Σελ. 72. Δρχ. 300. έσα σε μια φυλακή έγραψε αυτά τα γράμματα ο Αρτώ με παραλήπτη την αγαπημένη του Genica. Είναι γράμματα που εκφράζουν τη δύναμη και την αδυναμία της αγάπης. Ο ορμητικός αυτός ποιητής, ηθοποιός, θεωρητικός του θεάτρου και πολιτικός αρθρογράφος παρουσιάζεται στην αλληλογρα­ φία του διαφορετικός απ’ ό,τι τον έχουμε γνωρίσει, σε τόσα άλλα του κείμενα. Τρυφερός, ερωτικός, αλλά και αδύναμος σκιαγραφεί μια προσωπικότητα που μας συγκλονίζει για την ανθρωπιά και την αμεσότητά της. Πρέπει να υπολογίσει κανείς ότι αυτά τα ποιή­ ματα γράφτηκαν πριν εξήντα χρόνια περίπου, όπως σημειώνει και ο ίδιος. Προσευχήσου για τη βαθιά πρωτότυπη αμεσότητά μου.

Μ

ΖΑΝ ΠΩΑ ΣΑΡΤΡ: Γράμματα στον Κάστορα. Πρό­ λογος: Σιμόν ντε Μπωβουάρ. Μετ. Κορίνα Λάμχρα. Αθήνα, Γ λ ά ρ ο ς , 1987. Σελ. 224. Δρχ. 450. λήθεια, τι αντιπροσώπευε για τον Σαρτρ η Μπωβουάρ; Διαβάζοντας αυτά τα αποκαλυπτικά γράμματα, εύλογα αναρωτιέται κανείς για τη θρυλική σχέση αυτών των δύο τερά­ των. Τι υπερίσχυε; Ο μεγάλος έρωτας ή η βαθιά φιλία; Κάστορας είναι η Σιμόν ντε Μπωβουάρ. Έτσι την αποκαλεί στα γράμματά του ο Σαρτρ. Γράμματα που καλύπτουν μια πε­ ρίοδο σαράντα χρόνων (1926-1963) και αποκαλύπτουν άγνω­ στες πλευρές του σπουδαίου Γάλλου διανοητή. Ο Σαρτρ λέει χαρακτηριστικά τι σήμαιναν γι’ αυτόν τα γράμ­ ματά του: «Ήταν η καταγραφή της άμεσης ζωής... Ήταν μια αυθόρμητη εργασία. Σκεφτόμουνα ότι θα μπορούσαν κάποτε να εκδοθούν... Μέσα μου πίστευα ότι θα κυκλοφορούσαν κά-

Α

αφιερωμα/75 ποτέ μετά το θάνατό μου... Τελικά τα γράμματά μου είναι κατά κάποιο τρόπο μια μαρτυρία πάνω στη ζωή μου». Πράγματι αυτά τα γράμματα «μαρτυρούν» έναν Σαρτρ δια­ φορετικό απ’ αυτόν που γνωρίζουμε από τα έργα του. Διηγεί­ ται στα γράμματά του, στέλνοντάς τα στην αγαπημένη του Σι­ μόν, λεπτομέρειες από τις ερωτικές του σχέσεις. Της απευθύνε­ ται στον πληθυντικό. Μέσα απ’ αυτά διαφαίνεται ένας άνθρω­ πος δραστήριος, δημιουργικός και γενναιόδωρος. Επειδή τα γράμματα του Σαρτρ έχουν έντονα το στοιχείο του αυθορμητισμού και μιας πηγαίας ελευθερίας αποδεικνύονται πιο αληθινά από κάθε αυτοβιογραφία. «Χαριτωμένε μου Κάστορα, έλαβα δυο πολύ ωραία γράμματά σας σήμερα το πρωί... καί τελειώνει τό γράμμα του έτσι: «...στο επανιδείν, ακριβή μου άγάπη, σας φιλώ τρυφερά. Είμαι πολύ ευτυχισμένος και περιμένω ανυπόμονα την επιστροφή σας». Η.Π.

ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΣΩΤΗΡΗ ΠΕΤΡΟΥΛΑ: «Πού ’ναι η μάνα σου, μωρή;». Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Γ' έκδο­ ση. Σελ. 296. Αρχ. 650.

0 του Γενάρη του 1946. Μάη, ημέρα Κυριακή. Εδώ αρχίζει η τραγική μαρτυρία της Δήμητρας Πέτρουλα, 3,5 τότε ετών. Μια οικογένεια ξεκληρίζεται· μάνα, αδέλφια, συγγενείς, μπρο­ στά στά έκπληκτα μάτια ενός παιδιού, από τους Χίτες γνω­ στούς δοσίλογους της περιοχής. Κι όμως, το δράμα μόλις έχει αρχίσει. Μια τέτοια τραγωδία, όπως πολλές άλλες, άγραφες ίσως ακόμα, δεν έχει κάθαρση. Τα αποτρόπαια εγκλήματα δια­ δέχονται το ένα το άλλο ασταμάτητα. Η Ελλάδα χωρισμένη στα δυο, μικρογραφία της η Μάνη της διήγησης, σπαράσσεται. Αιτία οι «εθνικόφρονες» συνεργάτες των Γερμανών φασιστών. Ασύδοτοι, ελεύθεροι να στοαγγα^ί(|ρ υ ν ιδανικά, να εξευτελί­ ζουν τον άνθρωπο με τα στυγερέ» τους εγκλήματα. Πρόσχημά τους η «τάξις» και η «ασφάλεια». Στην πραγματικότητα, το ασίγαστο μίσος τους ενάντια στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στα όνειρά της μισής και πλέον Ελλάδας να ζήσει ελεύθερα. Η περιπέτεια της μικρούλας Πέτρουλα συνεχίζεται. Κι άλλα ποτάμια αίματος δικών της έρχονται να προστεθούν στην πρόσφατη προεμφυλιακή μας περίοδο. Βιβλίο συγκλονιστικό, γραμμένο με τέτοια δύναμη και παρα­ στατικότητα που να μη μπορεί κανείς να το σταματήσει παρά μόνο όταν φτάσει και στην τελευταία του σελίδα. Το βλέμμα αυτής της μικρής και τα πάθη της μένουν στη μνήμη ανεξίτηλα. Βέβαια θα μου πείτε! - Καλά, είναι απαραίτητο να το δια­ βάσουμε τώρα Αυγουστιάτικα, δίπλα στο μελτέμι; Σώνει και καλά να ταράξουμε την ηρεμία μάς με αίματα, δολοφονίες και σπαραξικάρδιες περιγραφές; Το μόνο που έχω να σας αντιπροτείνω είναι: Πάρτε το μαζί σας πλάι στ’ ανάλαφρα κι ευκολοδιάβαστα λογοτεχνικά βιβλία κι αστυνομικά μυθιστορήματα και, από απλή περιέργεια, δια­ βάστε τις πρώτες του σελίδες. Στο τέλος θα με δικαιώσετε γιατί η αληθινή, πέρα για πέρα, ιστορία ;ης Πέτρουλα θα σας έχει κερδίσει οριστικά. ||

2

Η.Π.

76/αφιερωμα ΕΛΕΝΗΣ ΑΓΓΕΛΗ: Αγγελικό και μαύρο φως. Αθή­ να, Κ έ ν τ α υ ρ ο ς , 1986. Σελ. 148. Δρχ. 500. τάνοντας στην τελευταία σελίδα αυτού του βιβλίου, το οποίο άς σημειωθεί διαβάζεται χωρίς διακοπή, έχεις την αίσθηση ότι αυτό που λέμε παράδοξο είναι τελικά συνυφασμένο με την ίδια μας τη ζωή. Η συγγραφέας μέσα από την καθαρά προσωπική της εμπει­ ρία έτσι όπως επώδυνα ξετυλίγεται σελίδα!,τη σελίδα αναζητά τη χαμένη της'ταυτότητα. Η σύγκρουση, η αρρώστια, η ψυχα­ νάλυση είναι τα στάδια που σηματοδοτούν την πορεία της. Πρόκειται για μια γυναίκα κατατεμαχισμένη ανάμεσα στις παιδικές της μνήμες, στις επιρροές που είχε δεχθεί από τους γονείς, της στον επιφανειακά επιτυχημένο γάμο της και στο παιδί της. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν άνθρωπο ετοιμοθά­ νατο μια και όλος αυτός ο παραλογισμός και ο βιασμός που δέχτηκε σ’ όλα αυτά τα χρόνια θα ξεσπάσει σε φοβερές σωμα­ τικές αρρώστιες. Στό κατώφλι του θανάτου θα αναζητήσει σαν τελευταία ελπίδα την ψυχανάλυση. Μέρα τη μέρα θα γνωρίσει τον εαυτό της, θα κατανοήσει χιλιάδες πράγματα, γεγονότα και πρόσωπα. Θα υποφέρει πολύ γιατί η ψυχανάλυση όπως χαρακτηριστικά ομολογεί είναι περισσότερο οδυνηρή από το χειρουργείο και κυρίως με μεγαλύτερη διάρκεια. Τελικά θα τα καταφέρει. Θα ενταχθεί στο κοινωνικό της περιβάλλον χωρίς όμως τις παρωπίδες του παρελθόντος και θα γιατρευτεί. Το σώμα υπάκουσε στην ψυχή. Το βιβλίο της Αγγελή είναι πραγματικά συγκλονιστικό γιατί είναι αληθινό. Θυμίζει το «Εγώ κι αυτό» της Μαρί Καρντινάλ όμως απέχει πολύ απ’ αυτό γιατί του λείπει η γνώση της αφή­ γησης, οι στοιχειώδεις κανόνες που κάνουν ένα κείμενο λογο­ τεχνία. Είναι μια μαρτυρία πολλές φορές φλύαρη και αφελής χωρίς να φιλοδοξεί να δρέψει τις δάφνες των κριτικών λογοτε­ χνίας. Στα χέρια ενός - μιας έμπειρου μπορούσε να γίνει αρι­ στούργημα.

Φ

Η .Π .

ΑΝΙΑΣ ΜΕΥΛΕΜΠΕΛΤ: Το τραγούδι τον έρωτα. Μετ. Αγγέλας Βερνκοκάκη-Αρτέμη. Αθήνα, Ν έ α Σ ύ ν ο ρ α , 1986. Σελ. 143. Δρχ. 400. να μικρό βιβλίο, ένα παθιασμένο βιβλίο. Ό χ ι ένας θρήνος για την καταπίεση όπως στην «Ενδεκάτη θέση», όχι ένα παράπονο όπως στο “Τέλος της Ντροπής” , αλλά μια μικρή ιστορία μιας μεγάλης αγάπης. Μια Άλμπα, ξέρεις τι θα πει; Έ να τραγούδι για μια αγάπη που είναι απαγορευμένη. Οι ερωτευμένοι που κρατιούνται αγκαλιά κι ελπίζουν να μην ξη­ μερώσει γιατί τότε ο κόσμος θα ξαναρχίσει ν’ αναμιγνύεται και τότε θα φανεί ότι δεν έπρεπε να υπάρχει αυτή η αγάπη. Ένα βιβλίο γεμάτο μελαγχολία και πάθος. Ένα βιβλίο από φίλντι­ σι». Με αυτά τα λόγια προσδιορίζει το τελευταίο της βιβλίο η γνωστή συγγραφέας, δημοσιογράφος και μια από τις ιδρύτριες του γυναικείου κινήματος της Ολλανδίας, Ά νια Μέυλεμπελτ. Σ’ αυτό το πιο αυτοβιογραφικό από τα έργα της, αφηγείται γλαφυρά ένα κεφάλαιο της εντελώς προσωπικής κι ωστόσο όχι μόνο ιδιωτικής ιστορίας της. Χωρίζει με τη Μάρθα, συντρόφισσά της, που από χρόνια συζεί. Συναντά το Ντάνιελ, κοινω­ νιολόγο κι αρχίζει μια καινούρια σχέση μαζί του, προσπαθών-

Ε

αφιερωμα/77 τας να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλον μέσα από έναν ήρεμο, ώριμο δρόμο. Μοιράζουν όσο πιο δίκαια μπορούν το χρόνο τους ανάμεσα στους παλιούς και νέους συντρόφους τους. Όμως αυτό που αρχικά μοιάζει ένα σοφό, προοδευτικό πείρα­ μα, αποτυχαίνει. Αντίθετα, μετά από λίγο καιρό διαγράφεται ένας δεσμός που μοιάζει εκπληκτικά με τη σχέση του ζευγα­ ριού. Μια σχέση που από καιρό πιστεύουν ότι έχουν ξεπεράσει. Τι τους οδηγεί όμως σ’ αυτή τη μορφή της σχέσης; Είναι τάχα ο φόβος μιας μοναξιάς αβάσταχτης, είναι κοινωνική κα­ ταπίεση, είναι λόγος ύπαρξης; «Δεν ταιριάζω στις νόρμες του πολιτικού λεσβιασμού», τονί­ ζει. «Ασφαλώς, η Μάρθα ήταν για χρόνια η αγάπη μου κι αγά­ πησα κι άλλες γυναίκες και τις αγαπώ ακόμα. Όμως δεν έχω καμιά όρεξη να συχνάζω μόνο σε σαλόνια γυναικών και να υποτάξω την ερωτική μου ζωή στον αντιπατριαρχικό αγώνα. Η Αντρέας Μπούρνιερ μπορεί να υποστηρίζει ότι κάθε γυναίκα με συντελεστή νοημοσύνης πάνω από 120 είναι αναγκαστικά λεσβία. Όμως πώς μπορεί να ξέρει κανείς τι γίνεται μ’ ένα συντελεστή νοημοσύνης πάνω από 140;».

Α. ΚΟΛΛΑΝΤΑΪ: Το γυναικείο ζήτημα. Μετ. Μάρ­ θας Ζορκάδη. Αθήνα, Π ύ λ η , 1987. Σελ. 246. Δρχ.

800. ο βιβλίο αποτελείται από τα κείμενα δώδεκα διαλέξεων που δόθηκαν από τη συγγραφέα, στέλεχος και ηρωική φι­ γούρα, σε φοιτήτριες που ήθελαν να μελετήσουν τα προβλήμα­ τα της γυναικείας χειραφέτησης, μέσα στον πυρετό των πρώ­ των μετεπαναστατικών χρόνων στη Ρωσία. Η Κολλοντάι εξετά­ ζει τη θέση των γυναικών στην κομμουνιστική κοινωνία, μιλά για τους ιδιαίτερους αγώνες, που οι ίδιες οι γυναίκες πρέπει να επωμισθούν για να επιτύχουν την κατοχύρωση της κοινωνι­ κής τους ισότητας. Δεν πρέπει νφ ξεχνάμε πως στη Σοβιετική Ένωση του 1918-23, πολλές διεκδικήσεις του γυναικείου κινή­ ματος, υιοθετήθηκαν και εφαρμόστηκαν μέσα στο γενικότερο πνεύμα ανατροπής και επαναστατικού πυρετού. Ανακλήθηκαν βέβαια αργότερα, στα πλαίσια αποκατάστασης της έννομης σο­ σιαλιστικής - και ανδρικής - τάξης πραγμάτων. Χαρακτηριστι­ κό παράδειγμα η ελευθερία ερωτικής συμπεριφοράς και κα­ τάργησης του οικογενειακού-ανδροκρατικού προτύπου στα οποία τόσο συχνά αναφέρετα. η Κολλοντάι στα κείμενα της.

Τ

Το στίγμα του βιβλίου είναι αυτό. Κι ίόως ένα από τα μεγαλύτερά του χαρίσματα να είναι η μεταφορά, μέσα από ρομαντι­ κές για σήμερα - αλλά γνήσια επαναστατικές - στιγμές του κλί­ ματος της εποχής, από μια γυναίκα, με γνώση της ανισότιμης κοινωνικής θέσης του φύλου της και ταυτόχρονα πανάξια ως προς την πολιτική της δράση. Η αισθητική της έκδοσης καθώς και η μετάφραση και επιμέ­ λεια υστερούν. Με αποκορύφωμα την λέξη «κοινωνοία», που στο εξώφυλλο ποζάρει με “οι” (όμικρον-γιώτα). Β.Σ.

78/αφιερωμα ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ: Αγαθόν το εξομολογείσθαι. Πρόλογος: Μάριος Πλωρίτης. Επίλογος: Θανάσης Νιάρχος. Β ' έκδοση. Αθήνα, Κ α α τ α ν ιώ τ η ς, 1986. Σελ. 304. Δρχ. 1500. ενικώς «αγαθόν το εξομολογείσθαι». Αγαθότερον, όμως, όταν το «εξομολογείσθαι» γίνεται από στόματος Γιάννη Τσαρούχη. Μια όαση συμπυκνωμένης σοφίας, αυθορμητισμού, ευφυΐας λαϊκού ανθρώπου είναι τα κείμενα του μεγάλου μας ζωγράφου. Ευτυχώς! συγκεντρώθηκαν από παλιές εφημερίδες και περιοδικά γραφτά του, 50 σχεδόν χρόνων, σε μια καλαί­ σθητη έκδοση. Και για τί δεν μας μιλάει ο Τσαρούχης! Για τον Θεόφιλο, τον Παπαλουκά, τον Κόντογλου, τον Πικιώνη, τον Τεριάντ, τη Σικελιανού, την αρχαία τραγωδία, την Ελληνική παράδοση, τα νεοκλασικά σπίτια, τη σκηνογραφία στο θέατρο, τον Καραγ­ κιόζη! “Εξομολογείται” στην εισαγωγή του βιβλίου του ο Τσαρού­ χης: «Δεν έχω ταλέντο συγγραφέα, αλλά έχω ιδέες. Να μου συχωρέσουν αυτή την αδυναμία να το νομίζω. Με τη ζωγραφι­ κή μόνο, δε θα μπορούσα να βγάλω το άχτι μου για ένα σωρό πράγματα με τα οποία διαφωνούσα στην καθημερινή μου ζωή». Ας μας συγχωρέσει με τη σειρά του ο Γ. Τσαρούχης να πι­ στεύουμε ότι όχι μόνον ταλέντο συγγραφέα έχει, αλλά αυτή τη νωπογραφία που αναρτά μπροστά στα μάτια μας για ανάγνω­ ση κι απόλαυση είναι από τα αγαθότερα - εκτός της ζωγραφι­ κής - δώρα που θα μπορούσε να μας προσφέρει!

Γ

ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ: Οι δρόμοι τον Αρχάγγελον. Αυτοβιογραφία. Τόμος A ' και Β'. Αθήνα, Κ έ ­ δ ρ ο ς , 1986, Σελ. Α 'τόμου: 256. Δρχ. 1000. Σελ. Β ' τόμου: 274, Δρχ. 1000. ι δρόμοι του Αρχάγγελου είναι η ιστορία, με απίθανες λεπτομέρειες, των τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη. ΟΑκόμα κι εδώ, υπηρετώντας αυτή την αναγκαιότητα, δεν γράφει «τα απομνημονεύματά του» ούτε τις πτυχές της ζωής του, αλλά ό,τι έχει άμεση σχέση με τα τραγούδια του. Σκαλί­ ζοντας τις μνήμες, που σ’ αυτόν τον ακούραστο αγωνιστή πα­ ραμένουν άθικτες, ανασύρει και προβάλλει, γεγονότα και συ­ ναισθήματα, που τον συγκλόνισαν και διαμόρφωσαν τον μου­ σικό του κόσμο. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, εικόνα που του χάρισε η γιαγιά του, τον ακολουθεί συμβολικά σε όλες τις νεανικές του μετακινήσεις από πόλη σε πόλη και τον βοηθά τελικά να πιάσει ρίζες στη μουσική. Στους δυο τόμους αυτής της συναρπαστικής αυτοβιογρα­ φίας, ο Μίκης Θεοδωράκης, θυμίζει στους παλιότερους το «ηρωικό παρελθόν» κάι μυεί τους νεότερους σε γεγονότα και πρόσωπα μιας συγκλονιστικής περιόδου της Ελληνικής Ιστο­ ρίας. Κ.Τ.

αφιερωμα/79 ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΡΟΝΑ: Το όνομά μου είναι Τξαίημς Ντην. Αθήνα, ο δ ό ς Π α ν ό ς , 1987. Σελ. 112. Δρχ.

700. πάρχει ένα ειδικό νεανικό αναγνωστικό κοινό που ενδιαφέρεται για τη ζωή των αστέρων της Ροκ-τζαζ αλλά και του Χόλλυγουντ. Σ’ αυτό κυρίως απευθύνεται και η βιογραφία του διάσημου και πολυσυζητημένου Τζαίημς Ντην. Είδωλο της γενιάς του ’50 επανέρχεται στις μέρες μας, μέσα από ένα κύμα αναβίωσης των αστέρων του Χόλλυγουντ που άφησαν εποχή, όπως η Μαίρυλιν Μονρόε, η Ρίτα Χαίηγορθ κ.ά. Ποιος δεν θυμάται την χαρακτηριστική παρουσία του Τζαίημς Ντην στο «Επαναστάτης χωρίς αιτία» του Νίκολας Ραίη, και στο «Ανατολικά της Εδέμ» του Ελία Καζάν; Και οι δύο ταινίες που προβάλλονται διαρκώς τα τελευταία χρόνια, κρατούν ζωντανό το αστέρι που χάθηκε τόσο νωρίς, στα 24 του μόλις, σ’ ένα δυστύχημα με την Πόρσε του το 1955. Πρόσωπο που ύψωσε το ανάστημά του αρνούμενο να ενσω­ ματωθεί στην τάξη πραγμάτων της ψυχροπολεμικής ακόμα Αμερικής του ’50, όταν ο φόβος πλανιόταν σαν ένα φάντασμα πάνω από την Ευρώπη. Σύμβολο της επανάστασης και της Ελευθερίας φαίνεται πως ακόμα και σήμερα ασκεί την ίδια γοητεία και γεννάει συγκίνη­ ση στον πιο ευαίσθητο χώρο, το χώρο της νεολαίας. Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου περιέχει δεκάδες πολύ εκ­ φραστικές φωτογραφίες του μοναχικού και μελαγχολικού αγο­ ριού. Ο Γιώργος Χρονάς με τη γνωστή ποιητική του ευαισθησία και ικανότητα, αναπλάθει τη βιογραφία του Τζαίημς Ντην μέ­ σα από δικά του κείμενα. Ξεχωρίζουμε ιδιαίτερα το πρώτο για τη μητέρα του... Αξιοσημείωτο είναι και το κείμενο του Φρανσουά Τρυφώ που καταθέτει τη δική του μαρτυρία, συγκρατημένα... «Υποδύεται κάτι πέρα απ’ αυτό που λέει- παίζει “παραπλεύρως” τη σκηνή· η έκφρασή του δεν ακολουθεί την έκφραση από αυτό που έχει ήδη ειπωθεί, μα έναν τρόπο που μια μεγαλοφυία θα μπορούσε να εκφράσει απόκρυφες σκέψεις που προσωπικά αποδοκιμάζει, σαν να ήθελε να συγχωρέσει τον εαυτρ του για τη μεγαλοφυία του, έτσι που ν’ αποφύγει να πε­ ριαυτολογήσει».

Υ

ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ: Σμιλενοντας το χρόνο. Μετ. Σεραφείμ Βαλέντζας. Αθήνα, Ν ε φ έ λ η , 1987. Σελ.

320. Δρχ. 800. «Τ~' ίμαι λαμπάδα που σώθηκε στη γιορτή»· είναι στίχος, του » j Αρσένι Ταρκόφσκι, πατέρα του Αντρέι, που σου δίνει την αίσθηση ότι όλα έχουν ειπωθεί πριν ακόμη πραγματοποιη­ θούν. Αυτός ο στίχος θα ταίριαζε στον Ταρκόφσκι για να σημάνει το πρόωρο τέλος ενός μεγάλου δημιουργού. «Δεν έχει άδεια απόψε», «Το βιολί και το κομπρεσέρ», «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν», «Αντρέι Ρουμπλιόφ», «Σολάρις», «Καθρέφτης», «Στάλκερ», «Νοσταλγία», «Θυσία» και «Σμιλεύοντας το χρόνο» είναι η περιουσία του Ταρκόφσκι που αφειδώς μας μοίρασε.

80/αφιερω μα Σε συνέντευξή του στην ιταλική τηλεόραση ο Αντρέι μίλησε για τον εαυτό του, τα ευτυχισμένα παιδικά του χρόνια δίπλα στη φύση, τη μητέρα του, τον ποιητή πατέρα του, την πορεία του στον κινηματογράφο, την προσήλωσή του στο θεό, την τέ­ χνη, την αρρώστια του έρωτα, τις γυναίκες, το χρόνο και για την απέραντη ανθρώπινη θλίψη και μοναξιά. Το «Σμιλεύοντας το χρόνο» είναι αυτοβιογραφικό. Παρακο­ λουθούμε σελίδα τη σελίδα με αφορμή τις ταινίε/του, τον Ταρκόφσκι να μιλά για τις σχέσεις λογοτεχνίας καί κινηματογρά­ φου, τις σχέσεις του συγγραφέα και σκηνοθέτη! για την ποίηση που καθοδηγεί τον άνθρωπο όλη του τη ζωή, την Ορθοδοξία, τον κινηματογραφικό χρόνο, την αισθητική, το ρυθμό, το μον­ τάζ, το ρόλο των ηθοποιών, της μουσικής, των ήχων. Εκείνων των ήχων που σου αποτυπώνονται από τις ταινίες του και μπο­ ρούν να συνοψιστούν ως οι ήχοι του νερού, της βροχής, της σταγόνας που λαμπυρίζει πριν πέσει, τον ήχο από τα νερά του ρυακιού, ακόμη δε και τον ήχο της σιωπής των επίπεδων υγρών επιφανειών. «Η τέχνη επιβεβαιώνει ό,τι καλό υπάρχει στον άνθρωπο ελπίδα, πίστη, αγάπη, ομορφιά, ευσέβεια... Ό ,τι ονειρεύεται και ό,τι ελπίζει... Όταν κάποιος δεν ξέρει κολύμπι και ρίχνε­ ται στο νερό, το ένστικτο υπαγορεύει στο κορμί του τις κινή­ σεις που θα τον γλιτώσουν. Και τον καλλιτέχνη τον καθοδηγεί επίσης κάτι σαν ένστικτο, και το έργο του προωθεί την έρευνα του ανθρώπου για το αιώνιο, το υπερβατικό, το θεϊκό - συχνά παρά την αμαρτωλή συμπεριφορά του ίδιου του ποιητή». Μπορεί κανείς να διαφωνήσει με κάποια από τα «πιστεύω» του σκηνοθέτη-συγγραφέα. Όμως δεν μπορεί να μην αναγνω­ ρίσει πως ο Ταρκόφσκι είχε καταλήξει - όχι αβασάνιστα και μετά από έντονες ανησυχίες - σε δικές του προτάσεις. Το «Σμιλεύοντας το χρόνο» μπορεί να λειτουργήσει και ως δοκιμασία στην αντοχή των απόψεών σας για την τέχνη.

ΚΛΑΟΥΣ ΒΑΓΚΕΝΜΠΑΧ: Κάφκα. Μετ. Στέλλα Νικολούόη. Αθήνα. Θ ε μ έ λ ι ο , 1986. Σελ. 208. Δρχ. 700. 'ΜΟΝΙΚ NATAN: Βιρτζίνια Γονλφ. Μετ. Κατερίνα Μαρινάκη, Αθήνα, Θ ε μ έ λ ι ο , 1986. Σελ. 216. Δρχ.

700. ΑΛΕΞΑΝΤΡΙΑΝ: Μπρετόν. Μετ. Ελένη Στεφανάκη. Αθήνα, Θ ε μ έ λ ι ο , 1986. Σελ. 216. Δρχ. 700. Ε. ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΖ ΜΟΝΕΓΚΑΛ: Μπόρχες. Μετ. Βί­ κτωρ Ιβάνοβιτς. Αθήνα, Θ ε μ έ λ ι ο , 1987. Σελ. 224. Δρχ. 700. ΛΟ ΥΔΟΒΙΚΟΥ ΖΑΝΒ1Ε Μπέκετ. Μετ. Λήδα Παλαντ ίου-Αλεξάνδρα Παπαθανασοπούλον. Αθήνα, Θ ε μ έ λ ι ο , 1987. Σελ. 216. Δρχ. 700. αξιολογότατη σειρά «Συγγραφείς για πάντα» φιλοδοξεί να περιλάβει μεγάλους λογοτέχνες και στοχαστές, προ­ σεγγίζοντας σε βάθος την εποχή, τα ρεύματα, τη ζωή και το έργο κάθε συγγραφέα, Η κάθε μονογραφία, εξαιρετικά καλαί­ σθητη, εμπλουτίζεται από φωτογραφικό υλικό αποδεικνύοντας με τα κείμενα, τα παραθέματα, το χρονολόγιο, το κλίμα και την εποχή της συγγραφικής και στοχαστικής πορείας των δη­ μιουργών. Ας δούμε όμως κάθε βιβλίο ξεχωριστά:

Η

αφιερωμα/81 Εκτός του πλήθους των φωτογραφιών του Κάφκα και όλων εκείνων που σημάδεψαν τη ζωή του, ο αναγνώστης θα μάθει για την παιδική του ηλικία, τα γυμνασιακά και πανεπιστημια­ κά του χρόνια, τους αρραβώνες, την αρρώστια του, την «Αμε­ ρική», τη «Δίκη», τον «Πύργο», τις νουβέλες του, για την πα­ θιασμένη αλληλογραφία του με τη Μίλενα, όλο το έργο και την «επαρχιακή» περιορισμένη ζωή του. Τ’ αποσπάσματα από τα έργα της Γουλφ «Ο μεγάλος παγε­ τός», «Ο καιρός περνάει», «Η δούκισσα και ο κοσμηματοπώ­ λης», «Επαγγέλματα για γυναίκες», «Ο θάνατος ενός ήρωα» μαζί με τα κείμενα «Μπλούμσμπερυ», «Αγγλικά τοπία», «Old Virginia», «Ορλάντο», «Πάρσιφαλ», «Ο λόγος του νερού» ολο­ κληρώνουν την εικόνα της μεγάλης εγγλέζας συγγραφέως. Με τα κεφάλαια «Από το Νταντά στον Υπερρεαλισμό», «Η γλώσσα διακυβεύει την ύπαρξη», «Ο μυστικισμός των συναν­ τήσεων», «Η καλή χρήση των ονείρων», «Η όσμωση του πραγ­ ματικού και του φανταστικού», «Ο παράφορος έρωτας», «Το ιερό και το απόκρυφο» κ.ά. μαζί με τις πλούσιες σημειώσεις, χρονολόγιο και βιβλιογραφία, επιχειρείται η προσέγγιση του Μπρετόν, της εποχής, των ιδεών και του έργου του. Μετά τον πρόσφατο θάνατο του Μπόρχες το ενδιαφέρον των αναγνωστών καλύπτεται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του Ροντρίγκεζ Μονεγκάλ για τον άνθρωπο, το συγγραφέα, το λο­ γοτεχνικό έργο και τις πεποιθήσεις του. Ενδιαφέρον είναι το «αυθαίρετο ανθολόγιο» με κείμενα του Μπόρχες που δε συμπεριλήφθηκαν σε βιβλία καθώς και η αποκαλυπτική συνέντευξη του στον Cesar Fernandez Moreno πού ηχογραφήθηκε το 1966. Τέλος, στο συγγραφέα του «Τέλους του παιχνιδιού», «Περιμένοντας τον Γκοντό», «Ευτυχισμένων ημερών», «Μαλόν πε­ θαίνει» κ.ά., ΣάμουελΜπέκετ, αναφέρεταιο πέμπτος τόμος των μονογραφιών. Κάθε τόμος είναι κι ένα πολύτιμο βοήθημα για τον κάθε αναγνώστη - από τον ακαδημαϊκό δάσκαλο και το βιβλιόφιλο, ώς το φιλαναγνώστη και το φοιτητή. Η.Π.

M ARY BENSON: Νέλσον Μαντέλα. Μετ. Κώστας Γιαννόπονλος. Αθήνα, Κ α ρ ρ έ , 1986. Σελ. 272. Δρχ. 350. να βιβλίο για το Ν. Μαντέλα είναι πάντα μια γροθιά στο ρατσισμό, μια κραυγή διαμαρτυρίας ενάντια στο καθε­ στώς του απαρτχάιντ της Ν. Αφρικής. Ακόμη είναι μια πρό­ κληση σ’ όλους εμάς τους εφησυχασμένους, για την παθητική μας στάση σ’ ένα καθεστώς που ποδοπατά βάναυσα κάθε έν­ νοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σκιαγραφείται η ζωή ενός μεγάλου αγωνιστή φυλακισμένου από τον Αύγουστο του 1962. Ενός αγωνιστή που εξακολουθεί, μέσα από το κελί του, να εμ­ ψυχώνει τους συμπατριώτες του ελπίζοντας στη νίκη του αν­ θρώπου ενάντια στη βαρβαρότητα. Ένα ενδιαφέρον βιβλίο της Mary Benson που βασίζεται σε συνεντεύξεις που έδωσε ο Μαντέλα πριν φυλακιστεί καθώς και σε στοιχεία που συγκέντρωσε από την οικογένεια, τους φίλους και συντρόφους του στον αγώνα για την ανεξαρτησία των μαύ­ ρων της Ν. Αφρικής.

Ε

Κ.Γ.

82/αφιερωμα ΡΟΖΕ ΒΑΝΤΙΜ: Από το ένα αστέρι στο άλλο. Μετ. Νανσικά Γεωργανά. Αθήνα, Η ρ ά κ λ ε ι τ ο ς , 1986. Σελ. 240. Δρχ. 900. ήπως είστε και σεις εραστές του σκοτεινού αντικειμένου του πόθου; Μήπως κρυφή σας επιθυμία είναι κάποια σταρ με χείλη μισάνοιχτα πολλά υποσχόμενη; Βολευτείτε προς το παρόν με την αυτοβιογραφία του Ροζέ Βαντίμ, σεναριογρά­ φου και σκηνοθέτη, που μας μιλά για τις σχέσεις του με πρό­ σωπα του Χόλλυγουντ, μυθικής ομορφιάς όπως την Μπριζίτ Μπαρντό, την Κατρίν Ντενέβ, την Τζέην Φόντα κ.ά. «Από το ένα αστέρι στο άλλο», είναι η πραγματικότητα, αλ­ λά και ο τίτλος του βιβλίου του Ροζέ Βαντίμ που μας διηγείται με άπειρες λεπτομέρειες τις εμπειρίες και τις σχέσεις του με τις μυθικές αυτές γυναίκες... Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στα πλατώ του Χόλλυγουντ την εποχή που βρισκόταν στο ζενίθ της δόξας του. Υπάρχουν επίσης αναφορές σε πολύ γνωστά πρόσωπα των γραμμάτων και των τεχνών εκείνης της εποχής, (Ζακ Πρεβέρ, Μπορίς Βιάν, Ζαν Ζενέ, Ζ.Π. Σαρτρ κ.ά.) Δεν λείπουν ακόμη, πληροφορίες για το πώς γυρίστηκαν κά­ ποιες ταινίες του. Τέλος ακολουθούν φιλμογραφία του Ροζέ Βαντίμ και υπέρο­ χες φωτογραφίες των Star.

Μ

Β.Σ.

ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΥΡΚΟΥ: Ποια Αριστερά; Αθήνα, Ο ό ν σ σ έ α ς , 1987. Σελ. 230. Δρχ. 800. ο βιβλίο του Λ. Κύρκου παρουσιάζεται με τη μορφή συ­ νέντευξης σε δύο συνεργάτες του, τον Πέτρο Καβάσαλη και τον Κώστα Σπυρόπουλο. Εκδόθηκε λίγο πριν - ή μάλλον την ημέρα την ίδια - της έναρξης του συνεδρίου του νέου κόμ­ ματος της αριστερός. Είναι λοιπόν φυσικό, για τον πολιτικό ηγέτη που είναι ο Λ. Κύρκος, το σύνολο του βιβλίου να διαπερνάται από τις ανάγκες και σκοπιμότητες της πολιτικής επικαιρότητας.

-Κ ριτική κατ’ αρχήν στο ΠΑΣΟΚ. Για όσα αβασάνιστα υποσχέθηκε, για όσα απροκάλυπτα δεν τήρησε ή παραβίασε.

- Κριτική στο ΚΚΕ για την δογματική προσήλωσή του σε πρότυπα άλλων εποχών.

- Κριτική στη Δεξιά, αναφορά στις ιστορικές ευθύνες της για το είδος και τις μορφές ανάπτυξης της ελληνικής κοινω­ νίας.

- Και; Για ποια Αριστερά; Ποιο κόμμα μπορεί να ανασυνθέσει δημιουργικά τις εμπειρίες δεκαετιών του αριστερού κινή­ ματος, να δώσει το νέο ορισμό της αριστερός, στην εποχή των computers που τόσο φαίνεται να σαγηνεύουν το Λεωνίδα; Μα, το νέο κόμμα της Αριστερός, απαντά ο Λ. Κύρκος. Πο­ λιτικός, συγκυριακός λόγος, λοιπόν. Γεμάτος από ιστορικές αναφορές, γεγονότα, προσωπικές καταστάσεις ενός αναμφι­ σβήτητα χαρισματικού ηγέτη, που έχει ζήσει στην πρώτη γραμ­ μή μισόν αιώνα ιστορίας.

Τ

Β.Σ.

αφιερωμα/83 ΠΕΤΕΡ ΓΚΛΟΤΣ: Μανιφέστο για μια νέα ευρωπαϊ­ κή αριστερά. Μετ. Τούλα Σιέτη. Αθήνα, Ο ό ν σ σ έ α ς , 1986. Σελ. 128. Δρχ. 400. Πέτερ Γκλοτς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μονά­ χου, γενικός γραμματέας του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμ­ ματος της Ομοσπονδιακής Γερμανίας (SPD), βουλευτής, με πολλές δημοσιεύσεις σε περιοδικά και εφημερίδες προλογίζον­ τας την ελληνική έκδοση του βιβλίου του για την ευρωπαϊκή αριστερά, γράφει: «Αυτό το μανιφέστο κάνει τη διάγνωση ότι η Ευρώπη αιμορραγεί και απευθύνεται στην Αριστερά, γιατί η ευρωπαϊκή Δεξιά δεν έχει ιστορική προοπτική, έχει μόνο επι­ χειρηματική... Το Ελληνικό αναγνωστικό κοινό είναι σημαντι­ κό για μένα για δύο λόγους. Πρώτον, η Ελλάδα κατάφερε να δώσει το προβάδισμα στην Αριστερά και δεύτερο, θεωρώ πολύ σημαντική την ακόμα πιο αποφασιστική στροφή της Ελλάδας προς την κεντρική Ευρώπη και τη συμμετοχή της στις κοινές υποθέσεις της Ευρωπαϊκής Αριστερός». Ο Γκλοτς προτείνει την ανασύνταξη της αριστερός, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με κύριο άξονα μια άλ­ λη πολιτική απέναντι στις δύο υπερδυνάμεις. Για να γίνει η αριστερά αποτελεσματική, ισχυρίζεται ο Γκλοτς, χρειάζεται να εγκαταλείψει τους μύθους του εξισωτισμού. Ο εκσυγχρονισμός της, μοναδική εγγύηση για την απόκρουση των θεωριών τύπου «κοινωνίας των δύο τρίτων», δεν μπορεί παρά να στηριχθεί στο ρεαλισμό, τα επιτεύγματα των νέων τεχνολογιών και την αναγνώριση των τάσεων σύγκλισης των δύο συστημάτων.

Ο

ΠΕΤΕΡ ΓΚΛΟΤΣ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΑ Ϊ ΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Κ.Τ. ΝΙΚΟΥ KAPPA: Το πραγματικό κίνημα ή Για ποια επανάσταση μιλάμε. Αθήνα, Ο ό υ σ σ έ α ς , 1987. Σελ. 92. Δρχ. 300. Νίκος Καρράς, από τα πιο γνωστά στελέχη της αριστεράς από τη γενιά τής Αντίστασης και «πρωταγωνιστής» στη διάσπαση του 1968, αποχωρεί από την ηγεσία του ΚΚΕ εσωτ. το 1973 διαφωνώντας ριζικά «με τη λογική των εξελίξεων που είχαν επιβληθεί στο κόμμα εκείνη την περίοδο». Ωστόσο το βιβλίο του αυτό δεν κάνει ιστορία. Δεν αφηγείται, δεν περιγράφει ούτε εξηγεί. Το θέμα του είναι άλλο: η κρίση της αριστεράς, η ήττα του εργατικού κινήματος και των ιδεών του σοσιαλισμού, όπως εκφράστηκαν στη συγκεκριμένη ιστορική φάση. Όμως δεν κάνει ούτε θεωρία. Όπως ο ίδιος λέει «το βιβλιαράκι αυτό δε γράφηκε με. τις αξιώσεις πολιτικής ή κοινωνικοοικονομικής διατριβής. Είναι μια ταξινόμηση ση­ μειώσεων και σχεδίων αδημοσίευτων κειμένων κατά την τελευ­ ταία δεκαετία. Εκδίδεται σήμερα, σαν έκφραση αγωνιωδών προβληματισμών και αναζητήσεων στα χρόνια αυτά της γενικευμένης κρίσης των ιδεών, και δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια: Υπόθεση εργασίας». Ο Νίκος Καρράς προσπαθεί να ανιχνεύσει τη δυναμική των τάσεων που εμφανίζονται σήμερα, στην παγκόσμια πραγματι­ κότητα: 1. Την πάλη κατά των δύο υπερδυνάμεων, ως κέντρων ισχύος που καθορίζουν σε πλανητικό επίπεδο, τα πλαίσια αυ­ τονομίας των εθνικών χώρων.

2. Τις συγκλίσεις των νέων κινημάτων στο στόχο ανατροπής

Ο

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΡΑΣ

ΓΙΑ ΠΟΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΙΛΑΜΕ

84/αφιερωμα του συστήματος πολιτικής εκπροσώπησης και εξουσίας που μας κληροδότησε ο 19ος αιώνας και οι θεωρίες του.

3. Τη δυνατότητα, λόγω τεχνολογικών εξελίξεων να ξεπεράσει ο άνθρωπος το ιστορικό φράγμα της ανάγκης.

4. Τη διαπίστωση πως η ανθρωπότητα βρίσκεται πια σε ση­ μείο καμπής, μιας και η πυρηνική ενέργεια, η οικολογική ανα­ τροπή, οι δυνατότητες εξαλλαγής του είδους από τη βιο­ γενετική, συνιστούν οριακά σημεία της εξέλιξης. Το γράψιμο είναι πυκνό και η. γλώσσα δύσκολη. Όμως οι ιδέες του συγγραφέα συνιστούν, αν μη τι άλλο, συμβολή στη σκέψη της αριστερός και τις μεθόδους ανάλυσης της σημερινής πραγματικότητας. Πολύ περισσότερο που προέρχονται από κάποιον, που αναδείχθηκε στην πολιτική, πρώτα και κύρια,, από την ικανότητα διάγνωσης και οργάνωσης των «υπόγειων κοινωνικών ρευμάτων και τάσεων». Β.Σ.

ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΑΡΣΕΝΉ: Πολιτική κατάθεση. Αθή­ να, Ο δ υ σ σ έ α ς , 1986. Σελ. 292. Δρχ. 1000. Γεράσιμος Αρσένης, υπουργός Εθνικής Οικονομίας 19821985, κάνει τη δική του'κατάθεση. Πρόκειται σίγουρα για πολιτική μαρτυρία. Τα γεγονότα που ο κ. Αρσένης αναλύει τα έζησε σε πρώτο πρόσωπο, συμμετείχε στις συγκρούσεις και τις αποφάσεις, συνέβαλε στη διαμόρφωσή τους. Με το γνωστό κο­ φτό, δομημένο, αναλυτικό λόγο του απαντά σε εύστοχα και ποικίλα ερωτήματα του Διαμαντή Μπασαντή. Σε μορφή εκτε­ ταμένης συνέντευξης καλύπτονται, μεθοδικά και οργανωμένα, θέματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής και κυρίως η οι­ κονομική πολιτική 1981-1986. Το τελευταίο κεφάλαιο που αφο­ ρά θέσεις-πλαίσιο για μια σύγχρονη πολιτική πρόταση, προκύ­ πτει ως φυσική συνέπεια των αναλύσεων της προηγούμενης πε­ ριόδου. Το βιβλίο αναδεικνύει ταυτόχρονα και τον άνδρα. Ό χι μόνο γιατί μαθαίνουμε λεπτομέρειες της προσωπικής του ιστορίας, αλλά γιατί, κυρίως, καταλαβαίνουμε καλύτερα τη νοοτροπία και τα πιστεύω, ενός πολιτικού που αναδείχτηκε έξω από κομ­ ματικούς μηχανισμούς της παραδοσιακής πολιτικής. Με την έννοια αυτή, ο κ. Αρσένης είναι μια ιδιαίτερη περί­ πτωση και το βιβλίο του αποκτά ένα πρόσθετο ενδιαφέρον. Πολύ περισσότερο που, οι αναφορές του σε πρόσωπα και πράγματα δεν περιορίζονται στον ελληνικό χώρο, αλλά καλύ­ πτουν το σύνολο σχεδόν της διεθνούς πολιτικής σκηνής. Έμμεσος στόχος εδώ είναι βέβαια η γνωστοποίηση και υπο­ στήριξη των σημερινών πολιτικών πρωτοβουλιών του συγγρα­ φέα. Ο στόχος υπηρετείται τίμια. Οι ερωτήσεις είναι εφ’ όλης της ύλης και δύσκολες, οι απαντήσεις χωρίς υπεκφυγές και εξάρ­ σεις εντυπωσιασμού. Ανεξάρτητα από τις πολιτικές προτιμή­ σεις του αναγνώστη, το βιβλίο προσφέρεται για σκέψη και διά­ λογο. Προσοχή! Δεν είναι από εκείνα που διαβάζονται στο λεωφο­ ρείο ή στις πλαζ. Η μεθοδικότητα που χαρακτηρίζει την προ­ σωπικότητα του συγγραφέα, επιβάλλει χαρτί, μολύβι και ση­ μειώσεις !Χ

Ο

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΘΕΣΗ

Β.Σ.

αφιερωμα/85 Διεθνής Ένωση για τα δικαιώματα και την απελευ­ θέρωση των λαών. Ελληνική Ενωση για τα δικαιώ­ ματα και την απελευθέρωση των λαών. Ίδρυμα Με­ σογειακών Μελετών: Ο Πολιτιστικός Ιμπεριαλισμός. Πρόλογος του Γ. Ανόρεάόη. Μετ. Λήδα Ιστικοπούλου. Αθήνα, Η ρ ό δ ο τ ο ς , Β ' έκδοση, 1987. Σελ.

288. ο 1977, διοργανώθηκε στο Αλγέρι από τη διεθνή ένωση για τα δικαιώματα και την απελευθέρωση των λαών, συνδιά­ σκεψη, με θέμα τον Πολιτιστικό Ιμπεριαλισμό. Στο βιβλίο αυ­ τό, περιέχονται διάφορες εισηγήσεις καθώς και ο πρόλογος για την Ελληνική έκδοση, του Γ. Ανδρεάδη. Στα θέματα των εισηγήσεων περιλαμβάνονται: Ο Πολιτιστι­ κός Ιμπεριαλισμός και η εθνική ενότητα, Πολιτιστικός Ιμπε­ ριαλισμός και ιδεολογία, Απολιτιστικοί μηχανισμοί του Ιμπε­ ριαλιστικού κράτους, Η αγγλική γλώσσα φορέας του Πολιτι­ στικού Ιμπεριαλισμού, Αφρικανικές γλώσσες και ιδεολογία, Ο Πολιτιστικός Ιμπεριαλισμός μέσα από τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, Η ιμπεριαλιστική διείσδυση μέσω των παιδα­ γωγικών μεθόδων, Πολιτιστικός Ιμπεριαλισμός και Ιεραποστο­ λικός θεσμός κ.ά. Από το βιβλίο καταδεικνύεται ότι ο ιμπεριαλισμός δεν είναι μόνο πολιτικός και οικονομικός, αλλά και πολιτιστικός, τρο­ ποποιώντας αργά και «αθόρυβα» τη συνείδηση κοινωνικών ομάδων και ατόμων. Οι μαρτυρίες και αναλύσεις των εισηγή­ σεων, που αφορούν, κύρια, στις χώρες του τρίτου κόσμου, εί­ ναι στο σημείο αυτό, αποκαλυπτικές.

Τ

Κ.Τ.

ΛΕΩΝΙΔΑ ΛΟΥΛΟΥΔΗ: Πολιτοικολογία. Αθήνα, Σ τ ο χ α σ τ ή ς , 1987. Σελ. 219. Δρχ. 700. Λ. Λουλούδης διδάσκει στη Γεωπονική Σχολή Αθηνών και συνεργάζονταν με τα περιοδικά «Ο Πολίτης» και «Νέα Οικολογία». Στο βιβλίο του αυτό, όπως και το λογοπαίγνιο του τίτλου μαρτυρά, επιχειρεί μέσα από σειρά άρθρων που απηχούν την εξέλιξη της σκέψης του στην τελευταία ΙΟετία, να δώσει την προσωπική του συμβολή σ’ αυτό που ο ίδιος ονομάζει συνάν­ τηση της αριστερός με την οικολογία. Το βιβλίο χωρίζεται σε τρεις ενότητες: Στην πρώτη αναπτύσσεται το ζήτημα της τεχνο­ λογίας, ο πυρήνας, δηλαδή, της οικολογικής κριτικής. Στη δεύ­ τερη, το θέμα εξειδικεύεται στη συγκεκριμένη ανάλυση των επιπτώσεων από την εφαρμογή της κυρίαρχης αναπτυξιακής στρατηγικής στη σύγχρονη γεωργία. Στην τρίτη και τελευταία ενότητα, επιχειρείται η σύνδεση της πολιτικής με την οικολο­ γία. Με την έννοια, δηλαδή, της παρέμβασης, από οικολογική σκοπιά, στα δρώμενα των ελληνικών πολιτικών κομμάτων της αριστερός. Το ύφος και η θεματολογία του βιβλίου, κυρίως το πρώτο, έχουν κάποια προβλήματα ενότητας. Όμως μέσα από τα διάφορα άρθρα, γραμμένα σε διαφορετι­ κές χρονικές στιγμές, με διαφορετικό άμεσο αντικείμενο, ανα­ φαίνεται έμμεσα η μικρο-ιστορική πορεία της οικολογικής απόπειρας στην Ελλάδα.

Ο

Β.Σ.

86/αφιερωμα RENE PASSET: Οικονομία και περιβάλλον. Μετ. Γιώργος Χατζηκωνσταντίνον, Αναστάσιος Δαρβέρης, Ελένη Παπαζαχαροπούλου. Θεσ/νίκη, Π α ρ α τ η ­ ρ η τ ή ς , 1987. Σελ. 408. Δρχ. 1400. οικονομία κατά τον Alfred Marshall «είναι μια επιστήμη της ζωής, κοντινότερη μάλλον προς τη βιολογία παρά προς τη μηχανική». Όμως η σύγχρονη οικονομική σκέψη έχει δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα σε οικονομικές έννοιες όπως: μεγι­ στοποίηση κέρδους, ελαχιστοποίηση κόστους, παραγωγικότη­ τα, παραβλέποντας τον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη μη σφαιρική αντιμετώπιση των σύγχρονων προ­ βλημάτων. Ό πω ς χαρακτηριστικά λέει ο συγγραφέας: «Η εν­ τύπωση της απελευθέρωσης που αποκομίζουν οι άνθρωποι εξαιτίας της συσσώρευσης τεχνικών μέσων και υλικού πλού­ του, σβήνει μπροστά στους κινδύνους και στην εμφάνιση νέων μορφών εξάρτησης. Δίπλα στη νέα τεχνολογική, πληροφορική και βιομηχανική κοινωνία, αναδύεται ο κίνδυνος της μόλυνσης και της αλλοτρίωσης». Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να επισημάνει τους κινδύ­ νους που απειλούν το περιβάλλον και επομένως τη ζωή του ανθρώπου και να βοηθήσει στην ανεύρεση μιας δυναμικής ισορροπίας ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και το περι­ βάλλον.

Η

MIX Α Δ Η ΜΟΔΙΝΟΥ: Μύθοι της ανάπτυξης στους Τροπικούς. Αθήνα, Σ τ ο χ α σ τ ή ς , 1986. Σελ. 211. Δρχ. 600. ι αναγνώστες του περιοδικού «Νέα Οικολογία» είναι λί­ γοι. Και τυχεροί. Γιατί είχαν τη δυνατότητα να διαβά­ σουν, στην πρώτη τους μορφή, τα άρθρα-μελέτες του συγγρα­ φέα, που συγκεντρώθηκαν σ’ αυτό το βιβλίο. Οι υπόλοιποι έχουν τώρα την ευκαιρία της ευχάριστης απο­ κάλυψης. Το βιβλίο του Μ. Μοδινού είναι μοναδικό στην ελληνική βι­ βλιογραφία. Αναφέρεται στη διαδικασία της ανάπτυξης και στις επιπτώ­ σεις της στην κοινωνία και το περιβάλλον, σε συγκεκριμένες περιοχές τον πλανήτη. Αυτό το τελευταίο είναι ένα, από τα στοιχεία της ιδιαιτερότητάς του. Ο συγγραφέας, δηλαδή, έζησε από κοντά, εργάστηκε και ταξίδεψε στις χώρες που εξετάζει. Στις μελέτες του συμπλέκονται η ανάλυση του χωροτάκτη - οικολόγου με την κατάθεση των εμπειριών και συγκινήσεων του «δυτικού ανθρώπου» μπροστά στις πραγματικότητες άλλων κό­ σμων. Ταξιδιωτικό χρονικό, προσωπικό ημερολόγιο, περιπέτεια μαρτυρία, όλα αυτά οσμώνονται με ευαισθησία και καταλή­ γουν στην αφηγηματική παρουσίαση της οικολογικής προβλη­ ματικής για τις φυσικές καταστροφές, τη συρροή στις μεγαλουπόλεις, την εξαθλίωση των μαζών, τους λιμούς, την καταστρο­ φή του τροπικού δάσους. Ο συγγραφέας εισάγει τον όρο της οικογεωγραφίας, για να υποδηλώσει τη διπλή σκοπιά εξέτασης (φυσική γεωγραφία ανθρωπογεωγραφία) που χρησιμοποιεί στην προσπάθεια ανα­ σκευής των αναπτυξιακών μύθων. Αυτή η έννοια - κλειδί απο­

Ο

αφιερωμα/87 τελεί και το σημείο αναγωγής, το επίπεδο ανεκτής γενίκευσης, που επιτρέπει τη σύνθεση των επιμέρους περιπτώσεων που εξε­ τάζει. Ο Μ. Μοδινός δεν παραλείπει στο εισαγωγικό του ση­ μείωμα ν’ αναφερθεί στον Ρενέ Ντυμόν και στον Κλωντ Λεβύ Στρως, που όπως ο ίδιος λέει, «στάθηκαν πολλές φορές πηγές έμπνευσης» γι’ αυτόν. Πράγματι μέσα από το βιβλίο του αναδύεται συχνά εκείνη η μελαγχολική διάθεση του συγγραφέα των «Λυπημένων Τροπι­ κών», το δέος του δυτικού ανθρώπου που νιώθει ο ίδιος γυ­ μνός και επίπλαστος, ανίσχυρος και εισβολέας, αντίκρυ στις «πρωτόγονες φυλές» και τη φύση που οι δικές του επεμβάσεις αλλοιώνουν και εξαφανίζουν. Ακόμη και ως ταξιδιωτικό χρονικό, το βιβλίο θα έστεκε πο­ λύ καλά. Όμως είναι, το είπαμε και το επαναλαμβάνουμε, πο­ λύ περισσότερο από αυτό. Σας το συνιστούμε.

ΟΔ ΥΣΣΕΑ ΕΛ ΥΤΗ: Το δωμάτιο με τις εικόνες. Κεί­ μενο Ευγένιος Αρανίτσης. Αθήνα, Ί κ α ρ ο ς Ε κ ­ δ ο τ ι κ ή Ε τ α ι ρ ί α , 1977. Σελ. 104. Δρχ. 5.000 αι ξαφνικά ερχόμαστε ν’ ακολουθήσουμε την κόρη αυτή που ο Ελύτης «με χίλιους τρόπους» παρασύρει «εκεί όπου θάλασσες και στεριές, διεισδύοντας η μια στην άλλη σχηματί­ ζουν μια χώρα που είναι όλες οι άλλες μαζί και συνάμα καμιά. Βάζοντάς την να υπνοβατεί πίσω από μια ανεξήγητη φλόγα με γυμνό πόδι όπως άλλοτε ο Χριστός πάνω στα κύματα... Να στρώνει αποχρώσεις μωβ στα νερά μιας θαλασσοσπηλιάς. Ν’ ανεβαίνει από τις πέτρες και να επιμηκύνεται σαν αναθυμίαση. Να κυκλοφορεί ανάμεσα σε κοπάδια ψάρια και σκουριασμένες άγκυρες όπως μες στο δωμάτιό της... Γεγονότα ενός αποσπασμένου από τα ημερολόγια, Ιουλίου όπου κανείς δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του - τόσο γίνονται όλα πιστευτά.» Με ανάλαφρη κίνηση ο Ευγένιος Αρανίτσης ακολουθεί ένα προς ένα τα collage απλώνοντας γύρω τους ένα κείμενο εξαιρε­ τικής ύφανσης. Αλλού οι ευαίσθητες πτυχές κρύβουν μυστικά της τέχνης του collage, αλλού σηκώνονται αθόρυβα για ν’ αποκαλύψουν τον ποιητή σ’ ένα κυνήγι ιριδισμών με παραισθήσεις εσωτερικής καθαρότητας. Η φύση, η θάλασσα, το φως, η αν­ θρώπινη σάρκα, δεν είναι λέξεις αλλά εικόνες· εικόνες που αφήνουν μια χαρούμενη δέσμη φωτός να ομολογήσει απ’ τη με­ ριά του σχολιαστή ότι τα collage, όταν τα πρωτόδε, δεν του άρεσαν επειδή είχαν φιάχτεί από τον Ελύτη, αλλά πως ο Ελύ­ της του άρεσε επειδή έφτιαχνε collage.

Κ

Picasso. Μετ. Ρίτα Κολαΐτη. Αθήνα, Τ έ χ ν η κ α ι Λ ό γ ο ς , 1987. Σελ. 48. Δρχ. 1500 ια μικρή αλλά ελκυστική παρουσιάση του μεγάλου ζω­ γράφου της Guernica. Οκτώ τετραχρωμίες από τους πί­ νακες της σειράς «Φανταστικά Πορτραίτα» σε σχήμα 28 Χ21 καθώς και εργοβιογραφικά στοιχεία του μεγάλου κυβιστή ζω­ γράφου σε μορφή πινάκων αποτελούν το ουσιαστικό μέρος αυ-

Μ

88/αφιερωμα τής της έκδοσης. Υπάρχει αναφορά ειδικότερα για το χαρακτι­ κό του έργο. Οι ειδικοί διαχωρίζουν τα έργα σ’ αυτά της «Ροζ περιόδου», όπου χρησιμοποιεί ανοιχτούς και φωτεινούς τό­ νους, και σ’ εκείνα της «γαλάζιας περιόδου» με το γκρίζο ή σκοτεινό φόντο. Στο γενικό πρόλογο για το έργο του βρίσκει κανείς και μια σύντομη παρουσίαση της εξέλιξης της τεχνικής του, καθώς και τις πηγές της έμπνευσής του. Τέλος, 10 μαυρόασπρες φωτογραφίες του Picasso και τα ίδια του τα λόγια μέσα απο μια μικρή συνέντευξη πού είχε δώσει στον Malraux συμπληρώνουν την παρουσίαση: «Ζωγραφική σημαίνει ελευθερία... πρέπει να αφυπνίσουμε τους ανθρώπους. Να ανατρέφουμε τον τρόπο που ταυτίζουν τα πράγματα. Πρέ­ πει να δημιουργήσουμε εικόνες μη αποδεκτές, για να μπορέ­ σουν οι άνθρωποι να εξαγριωθούν. Να τους εξαναγκάσουμε να καταλάβουν ότι ζουν μέσα σ’ έναν αστείο κόσμο. Έναν κόσμο αντίθετο απ’ αυτόν που πιστεύουν».

ΜΑΡΤΙΝ ΧΑΙΝΤΕΓΓΕΡ: Η προέλευση του έργου τέ­ χνης. Εισ.-με τ.-σχόλ. Γιάννη Τζαβάρα. ΑθήναΓιάννινα, Δ ω δ ώ ν η , 1986. Σελ. 260. Δρχ. 600. ια όσους η τέχνη και η φιλοσοφία της δεν είναι θέματα που τα μελετά κανείς μόνο τις κρύες μέρες του χειμώνα, τότε το βιβλίο του Χάίντεγγερ είναι καλή συντροφιά στις διακοπές. Η τέχνη, ισχυρίζεται, έχει αντιστοιχία με τη φύση. Δεν είναι όμως ούτε αντιγραφή ούτε απομίμηση. Θεωρεί ότι «κάθε τέχνη είναι κατ’ ουσίαν ποίηση, χωρίς αυτό να υποβαθμίζει τις άλλες τέχνες όπως είναι η μουσική κι η αρχιτεκτονική. Αντίθετα απο­ καλύπτει το βαθύτερο νόημά τους. Κριτικάρει την αντικειμενοποίηση της τέχνης η οποία οδηγεί στην εμπορευματοποίηση της καλλιτεχνικής απόλαυσης και στη μουσειακή διατήρηση. Η εκτενής και κατατοπιστική εισαγωγή, η μετάφραση και τα σχόλια του Γιάννη Τζαβάρα βοηθούν τον αναγνώστη να κατα­ νοήσει το βαθύτερο νόημα των απόψεων του Χάίντεγγερ.

Γ

t

ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΑΥΤΗ: Ο ζωγράφος Θεόφιλος. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1976. Σελ. 88. Δρχ. 1000. δώ ο Ελύτης συνεχίζει την παράδοση των μεγάλων ποιη­ τών που γράφουν για ζωγράφους. Η προσέγγιση του Θεό­ φιλου γίνεται παραμερίζοντας το συναισθηματισμό και τη μυ­ θολογία της ζφής του ζωγράφου που έχει και αυτή το μερτικό της αλλά είναι αυτόνομη και ανεξάρτητη από το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Τριάντα χρόνια μετά το 1935, χρονολογία που ο Ελύτης ανα­ κάλυψε το Θεόφιλο μέσω του Ανδρέα Εμπειρικού, στη Μυτι­ λήνη, ο ποιητής στέκεται αμίλητος στα εγκαίνια του Μουσείου Θεόφιλου «με τα χέρια δεμένα μπροστά, σα να ταξίδευε, σα να ’φεύγε ο χρόνος δεξιά κι αριστερά του με αόρατα κύματα. Η ιστορία ενός ανθρώπου είχε τελειώσει για κείνον και τους φί­ λους του κι άρχιζε για τους άλλους και για τους, αιώνες».

Ε

Κ.Τ.

αφιερωμα/89 Μ. ΒΟΓΙΑΤΖΟΓΛΟΥ, Μ.Δ. ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Λ. ΚΑΖΟΛΕΑ, Δ. ΚΑΜΠΑΝΗ-ΔΕΤΖΩΡΤΖΗ, Λ. ΚΑΣΔΑΓΛΗ, Ε. ΚΕΣΙΣΟΓΛΟΥ, Λ. ΚΟΥΖΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, Κ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Α ΣΙΔΕΡΗ: Ελληνικός Λαϊκός Πολιτισμός. Τόμος Δεύτερος. Λαϊ­ κές Τέχνες-Μονσική-Χορός-Θέατρο Σκιών. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1986. Σελ. 324. Δρχ. 1500.

Κ

υκλοφόρησε ο δεύτερος τόμος του βιβλίου «Ελληνικός Λαϊκός Πολιτισμός (Λαϊκές Τέχνες-Μουσική-ΧορόςΘέατρο Σκιών). Μαζί με τον πρώτο τόμο που έχει για θέμα τη μνεία του λαϊκού λόγου (δημοτικά τραγούδια, παραδόσεις, παραμύθια κ.ά.), το βιβλίο αυτό γραμμένο από ομάδα εργα­ σίας, παρουσιάζει και αναλύει με επαγωγικό τρόπο τις λαϊκές τέχνες, τη Μουσική, το Χορό και το Θέατρο Σκιών. Το βιβλίο είναι πλούσια εικονογραφημένο και απευθύνεται σε μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές και σε όσους γενικά ενδιαφέρονται για τις ρίζες του λαού μας και θέλουν να αποκτήσουν μια πληρέ­ στερη εικόνα της λαϊκής μας παράδοσης. Περιλαμβάνει κατα­ τοπιστικές εισαγωγές, πλούσια εικονογράφηση, γενική και ει­ δική βιβλιογραφία και βοηθήματα για μελέτη. Κ.Τ.

ΝΙΚΗΣ ΛΟΪΖΙΔΗ: Ο Τζιόρτζιο ντε Κίρικο και η σουρεαλιστική επανάσταση. Αθήνα, Ν ε φ έ λ η , 1987. Σελ. 280. Δρχ. 900. Νίκη Λοϊζίδη, ιστορικός της τέχνης, σ’ αυτή την εξαιρετι­ κά ενδιαφέρουσα μελέτη αναλύει συγκριτικά το έργο του Τζιόρτζιο ντε Κίρικο και των καλλιτεχνών του σουρεαλισμού όπως του Μαξ Ερνστ, του Νταλί, του Μαγκρίτ και του Ντελβό. Σκοπός της είναι να δώσει νέες αποχρώσεις και ερμηνευτι­ κές προεκτάσεις σ’ ένα από τα πιο σύνθετα φαινόμενα της ιστορίας των σύγχρονων πρωτοποριών. Η ειδική αξία του ντε Κίρικο, ο ρόλος του στην εξέλιξη του σουρεαλισμού, η σχέση του με τους σουρεαλιστές ζωγράφους και οι αιτίες της ρήξης του μ’ αυτούς αποτελούν τις συνιστώσες της μελέτης της. Ο ντε Κίρικο ανακηρύσσεται, παράλληλα με το Ρεμπώ και τον Λωτρεαμόν, πνευματικός ηγέτης του κινήματος. Αργότερα, επηρεασμένος από τον εθνοκεντρισμό του Μουσολίνι ασπάζεται τον ακαδημαϊσμό και γίνεται κήρυκας τού συνθήματος «επιστροφή στις ρίζες». Μάταια ο Μπρετόν, ο Ελυάρ κι ο Αραγκόν προσπαθούν να τον μεταπείθουν. Τότε ξεσπά ένας πόλεμος μεταξύ τους με θλιβερές συνέπειες. Ή διαμάχη βέβαια αυτή δεν έχει στόχο μόνο το πρόσωπο και το έργο του ντε Κί­ ρικο, αλλά οφείλεται και στον ενδόμυχο φόβο μιας ανάλογης μεταστροφής της σουρεαλιστικής επανάστασης. Η μελέτη αυτή της Νίκης Λοϊζίδη, που ήταν και το θέμα της διατριβής της στην ficole des Hautes fitudes του Παρισιού, αποτελεί σημαντική συμβολή στη διεθνή βιβλιογραφία. Στο εκτενές επίμετρο, τέλος, υπάρχουν κείμενα και ποιήματα σουρεαλιστών για το έργο του ντε Κίρικο, τα κείμενα της ρή­ ξης, χρονολόγιο και εκτενής βιβλιογραφία.

Η

Η.Π.

90/αφιερωμα Ν. ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΥ-ΓΚΙΚΑ: Η γέννηση της νέας τέχνης. Α θ ή ν α , Α σ τ ρ ο λ ά β ο ς I Ε υ θ ύ ν η , 1987. Σελ. 240■ Δρχ. 600. «Τ Τ γέννηση της νέας Τέχνης» του Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα,

Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα Ή γέννηση τής νέας Τέχνης Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα Ή γέννηση τής νέας Τέχνης Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα

Π . περιλαμβάνει κείμενα, παλιά και πρόσφατα, που διερ­ μηνεύουν το φαινόμενο της νέας Τέχνης, μέσα από την κατα­ νόηση ιστορικών ή θεωρητικών στοιχείων της Τέχνης. «Υπάρ­ χουν αναμφισβήτητα θρησκευτικοί, οικονομικοί και φιλοσοφι­ κοί λόγοι που προετοιμάζουν και βοηθούν τις μεγάλες μετα­ στροφές στο πεδίο της τέχνης, όπως άλλωστε και όλα τα άλλα πεδία: την επιστήμη ή την πολιτική. Με την έρευνα, όμως, και την ανάπτυξη των λόγων αυτών ασχολούνται ειδικοί εμπειρο­ γνώμονες, ιστορικοί τέχνης και κριτικοί... θα προσπαθήσω να εξηγήσω - όσο είναι δυνατόν, γιατί τα πάντα σ’ ένα έργο τέ­ χνης μπορούν να εξηγηθούν εκτός από το ένα εκείνο που είναι και το μόνο ουσιώδες». Τα κείμενα που περιλαμβάνονται έχουν σαν θέματα: τη γέν­ νηση της νέας Τέχνης, τα χαρακτηριστικά της νέας Τέχνης, Τέ­ χνη και Εποχή, το σχέδιο, Περί αναλογίας, Ο νόμος του αριθ­ μού στην τέχνη, Φύση και τέχνη, Το χρώμα και ο τόνος στη ζωγραφική, κ.ά. Κ,Τ.

Φ.Τ. ΜΑΡΙΝΕΤΤ1: Μανιφέστα τον Φουτουρισμού. Πρόλογος: Άλντο Παλατσέσκι. Μετ. Βασίλη Μωυσίδη. Αθήνα, Α ι γ ό κ ε ρ ω ς , 1987 σελ. 160. Δρχ. 400. Μαρινέττι είναι ο ηγέτης του φουτουριστικού κινήματος, ενός κινήματος που εμφανίστηκε στις αρχές του αιώνα και στη συνέχεια επηρέασε ολόκληρη την πορεία της τέχνης. Στο βιβλίο αυτό είναι συγκεντρωμένα τα κυριότερα από τα μανιφέστα, που κατά καιρούς δημοσίευσε ο Μαρινέττι με στό­ χο τη διάδοση αλλά και την απολογία ενός κινήματος, που φάνταζε τόσο επαναστατικό όταν πρωτοεμφανίστηκε. Ο Μαρινέττι και ο Φουτουρισμός, Ίδρυση και μανιφέστο του φουτου­ ρισμού, Τεχνικό μανιφέστο της φουτουριστικής λογοτεχνίας, Καταστροφή του συντακτικού κ.ά. περιέχονται σ’ αυτή την έκ­ δοση. Υπάρχει κατατοπιστικός πρόλογος του Άλντο Παλατσέσκι, χρονολόγιο του Μαρινέττι και του Φουτουρισμού, καθώς επί­ σης και ένας ικανός αριθμός φωτογραφιών, αφισσών και σκί­ τσων από το φουτουριστικό κίνημα.

Ο

EDGAR WIND: Τέχνη και Αναρχία. Μετ. Γιάννα Μυράτ. Επιμ. Μάρθα Χριστοφόγλον. Αθήνα, Ν ε ­ φ έ λ η , 1986. Σελ. 176. Δρχ. 550.

Edgar Wind, σπουδαίος αρθρογράφος και μελετητής, καθηγητής στο παν/μιο του Σικάγου και στο Smith College, γεννήθηκε στο Βερολίνο κι έζησε στις Η.Π.Α. Το «Τέχνη και Αναρχία» γράφτηκε το 1960, με τα δεδομένα των τελευταίων χρόνων της δεκαετίας του 1950, τότε που οι «αναρχίζουσες» νεο-ντανταϊστικές καλλιτεχνικές τάσεις άρχι­ ζαν μόλις ν’ αναβιώνουν. Πρόκειται για έξι διαλέξεις, μαθήμα-

Ο

αφιερωμα/91 τα που απευθύνονται σ’ ένα κοινό ενημερωμένο μεν, αλλά όχι αναγκαστικά εξειδικευμένο. Ο Edgar Wind ομολογεί πως συσχετίζοντας τη λέξη «τέχνη» με τη λέξη «αναρχία» δεν υπήρξε καθόλου πρωτότυπος. Το μό­ νο που έκανε ήταν να θίξει μια σκέψη που είχε απασχολήσει τον Πλάτωνα, τον Goethe, τον Baudelaire και τον Burckhardt. Θέματα όπως η Αισθητική Συμμετοχή, η κριτική της Εμπειρογνωμοσύνης, ο φόβος της Γνώσης, η Μηχανοποίηση της Τέ­ χνης, και Τέχνη και Βούληση αναλύονται με τέτοια διεξοδικότητα που μόνον ένας ειδήμων είναι ικανός να διαπραγματευ­ τεί. Αποφεύγοντας αναφορές στην πολιτική, αγνοώντας ό,τι θα θύμιζε τον μαρξισμό και χρησιμοποιώντας την ψυχανάλυση όπου είναι απαραίτητη, κατορθώνει να εντυπωσιάσει με την ευστοχία και σαφήνεια των απόψεων και συμπερασμάτων του. Οι σημειώσεις και οι παραπομπές που καλύπτουν τις τελευ­ ταίες 60 σελίδες του βιβλίου είναι χρήσιμες στον αναγνώστη για να έχει σαφή εικόνα του ιστορικού πλαισίου χωρίς να είναι απόλυτα απαραίτητες για ΐην κατανόηση του κειμένου. Η.Π. ΧΕΡΜΠΕΡΤ ΡΗΝΤ κ.ά.: Λεξικό εικαστικών τεχνών. Μεγ. Ανόρέας Παππάς. Αθήνα, Υ π ο δ ο μ ή , 1986. Σελ. 384. Δρχ. 1000 νας πολύ χρήσιμος οδηγός για το χώρο των εικαστικών τεχνών είναι το Λεξικό του Χέρμπερτ Ρηντ, που κυκλοφο­ ρεί σε μια πολύ προσεγμένη έκδοση από τις εκδόσεις Υποδομή, και με τις απαραίτητες αλλαγές που απαιτούσε η ελληνική έκ­ δοση. Έτσι, λοιπόν, οι φιλότεχνοι μπορούν ν’ αντλήσουν πληρο­ φορίες και να πάρουν απαντήσεις για ζωγράφους, γλύπτες και άλλους καλλιτέχνες, αλλά και για κινήματα, ομάδες, τεχνικές, υλικά, θεωρητικούς της τέχνης, όχι μόνο της Δύσης αλλά και της Ανατολής (Κινέζικης, Προκολομβιανής κ.λ.π.) Το κείμενο συνοδεύουν και συχνά επεξηγούν 375 εικόνες κα­ θώς και πλήθος παραπομπών. Για την έκδοση του λεξικού συνεργάστηκαν με γνώση και ευαισθησία ο μεταφραστής Ανδρέας Παππάς και ο ιστορικός της Τέχνης Αλέξανδρος Ξύδης γνωρίζοντας πολύ καλά τις δυ­ σκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος. Το αποτέλεσμα είναι μια καλαίσθητη έκδοση με 2.400 λήμμα­ τα και καλύπτει ένα μεγάλο χρονικό φάσμα από την τέχνη των Σπηλαίων ώς τις γνωστές σαν Bad Art νεοεξπρεσιονιστικές τά­ σεις της δεκαετίας του 1980.

Ε

Β.Σ. Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ: Ψηφίδες του νεο-ελληνικον μύ­ θον. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1986. Σελ. 280. Δρχ. 3.000 ούτο το εξαιρετικά φροντισμένο βιβλίο-άλμπουμ μπορεί να σας χρησιμεύσει και σαν οδηγός στις καλοκαιρινές σας περιπλανήσεις. Χωρίς να είναι τουριστικός οδηγός της σειράς, ωστόσο το βιβλίο αυτό διαβάστε το, ξεφυλλίστε το, κι απολαύ­ στε τις έξοχες φωτογραφίες του από μαγευτικά ελληνικά τοπία. Άλλα τ’ αγκαλιάζουν θάλασσες αιγαιοπελαγίτικες κι άλλα στεριανά τοπία σαν τα Μετέωρα, εκεί όπου η φύση σμίλεψε

Τ

92/αφιερωμα

ΟΙ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΩΝΕΣ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ

βράχους θεόρατους κι οι άνθρωποι έχτισαν θρυλικά μοναστή­ ρια. Όμως τα Φηρά, η Σκάλα, το Μεροβίγλι, το Νιμποργιό, η Νέα και Παλιά Καμένη, η Θηρασιά, ο Πύργος, η Μεσαριά, ο Κάρπος, και κυρίως η Οία, φωτογραφημένα έξοχα αποτελούν πρόκληση. Τι λέτε, θα πάτε φέτος στη Σαντορίνη; Αν όχι, υπάρχει η Πάρος με τη Νάουσα, τις Πεταλούδες, το Λιβάδι, την Εκατονταπυλιανή, η Σίφνος με τον Πλατύ Γιαλό, το Πετάλι, τον Αρτεμώνα, τα «μύρια όσα» σπαρμένα μοναστήρια της- η Άνδρος με τα περίφημα αλώνια της και τους πλούσιους πλην αφιλόξε­ νους κατοίκους της- η Σκύρος· η Σύμη τέλος, νησί πάνέμορφο της άγονης γραμμής. Μην κάνετε όμως το λάθος να δείτε μόνο τις φωτογραφίες. Σταθείτε, έστω και λίγο, στα αρχιτεκτονικά σχέδια του Δ. Βασιλειάδη φτιαγμένα έτσι που να μπορεί κανείς να μπαίνει δια­ κριτικά σ’ αρχοντικά και ν’ απολαμβάνει μια μια αυτές τις «ψηφίδες του νεοελληνικού μύθου». 'Ολα καλά. Και εγγλέζικες λεζάντες στις φωτογραφίες και σχέδια. Γιατί όμως μόνο μαυρόασπρες φωτογραφίες για την Άνδρο; Η.Π.

Δ. ΒΑΛΛ1ΑΝΟΥ-Δ. ΒΩΚΟΥ: Οι περιστεριώνες της Τήνου. Αθήνα, Φ ι λ ι π π ό τ η ς , 1986. Σελ. 192. Δρχ. 1300. Τήνος δεν είναι μονάχα η πασίγνωστη Παναγία της, όπου το δεκαπενταύγουστο συρρέουν πλήθη προσκυνητών, μέ­ νουν μια-δυο μέρες προσκυνούν και φεύγουν. Εκτός από τους θησαυρούς-τάματα στην Παναγία άλλοι θησαυροί είναι τα κα­ μιά τριανταριά χωριά της με τους περίφημους περιστεριώνες. Καλλιτεχνήματα πλασμένα από τα χέρια του λαϊκού τεχνίτη. Αυτά τα περίεργα κτίσματα σε άπειρους συνδυασμούς δίνουν την αίσθηση μιας κρυμμένης αξίας που ξεπερνάει τα όρια της απλής στέγασης περιστεριών. «Οι περιστεριώνες της Τήνου» προϊόν συνθετικής εργασίας και συγεργασίας με τη βοήθεια και την οικονομική ενίσχυση του υφυπουργείου Νέας Γενιάς, αποδεικνύει ότι η αγάπη μερι­ κών ανθρώπων για τον λαϊκό μας πολιτισμό όταν συνοδεύεται με το κρατικό ενδιαφέρον μπορεί να κάνει μικρά θαύματα. Οι δεκάδες φωτογραφίες του βιβλίου δίνουν μια γεύση αυτών των κομψοτεχνημάτων της Τήνου. Μια όμως επίσκεψη στο νησί θα σας φέρει κοντά σ’ αυτά τα κοσμημένα με πέτρινα στολίδια κτίσματα που ξεπροβάλλουν σε κάθε γωνιά.

Η

STEVEN RUNCIMAN: Μνστράς. Βυζαντινή πρω­ τεύουσα της Πελοποννήσου. Μετ. Πέι Κορρέ-Τζίντι Καπατσώρη. Αθήνα, Κ α ρ ό α μ ί τ σ α , 1986. Σελ.

200. Δρχ. 950. ν βρεθείτε τον Αύγουστο στη Σπάρτη, στην Καλαμάτα, στο Γύθειο, μια επίσκεψη στο Μυστρά επιβάλλεται. Απο­ φύγετε τους τουριστικούς οδηγούς, οι οποίοι είναι φτιαγμένοι

Α

αφιερωμα/93 για τους ξένους τουρίστες και έχετε μαζί σας αυτό το «οδοιπο­ ρικό» του Runciman. Θα σας ξεναγήσει στην κοιλάδα της Σπάρτης, θα σας μιλήσει για τον ερχομό των Φράγκων, την ίδρυση του Μυστρά, τους δεσπότες του, τους φιλοσόφους του και την παρακμή του. Σ’ αυτή τη βυζαντινή πολιτεία που γνώρισε σπουδαία άνθι­ ση, από τα μέσα του 13ου αιώνα, για δύο εκατονταετηρίδες, συναντιέται ο κλασικός και μεσαιωνικός κόσμος, όπου οι κλα­ σικές γνώσεις διατηρήθηκαν και διδάχθηκαν με τόση αγάπη. Εξάλλου, ο Γκαίτε στο δεύτερο μέρος του Φάουστ, στο Μυστρά τοποθετεί τη συνάντηση του Φάουστ με την Ελένη της Τροίας. Η επιλογή του δεν ήταν τυχαία. Περιπλανηθείτε στα ερείπια του Μυστρά, επισκεφτείτε τις περίφημες εκκλησίες του Αγ. Δημητρίου, των Αγίων Θεοδώ­ ρων, της Οδηγήτριας, της Αγ. Σοφίας, της Περιβλέπτου, θαυ­ μάστε τους ζωγραφικούς διάκοσμους και τα ερειπωμένα παλά­ τια των δεσποτών. Έχοντας στα χέρια σας αυτό το βιβλίο θα νιώσετε καλύτερα τον τόπο και την ιστορία του. Η.Π.

SYD FIELD: Το σενάριο, η τέχνη και η τεχνική.Οι βάσεις της σεναριογραφίας. Μετ. Πολύκαρπος Πολυ­ κάρπου. Αθήνα, Κ ά λ β ο ς , 1986. Σελ. 272. Δρχ.

700. ο σενάριο, γράφει ο Syd Field, είναι μια ιστορία ειπωμένη με εικόνες. Μια ιστορία εικονογραφημένη ή εικόνες που ιστορούν κάτι. Όπω ς και να ’ναι, αυτό που μετράει είναι ότι για να παραβείς τον κανόνα, για να κάνεις δηλ. ένα μη συμβα­ τικό σενάριο, οφείλεις να γνωρίζεις τις βάσεις της σεναριογρα­ φίας. Αυτές τις βάσεις άναλύει και παρουσιάζει μεθοδικά ο συγ­ γραφέας, κάνοντας συνεχείς αναφορές σε παραδείγματα γνω­ στών κινηματογραφικών επιτυχιών. Ο Field μας δίνει ένα εγ­ χειρίδιο της τεχνικής του σεναρίου που έστω κι αν αρχικά δη­ μιουργεί την εντύπωση του απλοϊκού, όσο ο αναγνώστης προ­ χωρεί, αντιλαμβάνεται ότι ο συγγραφέας είναι μεγάλος δάσκα­ λος του είδους. «Ο ορισμός του σεναρίου μοιάζει με τον ορισμό που δίνει η γραμματική στο ουσιαστικό-μιλάει δηλαδή για ένα πρόσωπο (ή πρόσωπα), που, μέσα από ένα καθορισμένο χώρο, δρα παράγοντας πράξεις. Ό λα τα σενάρια του κόσμου υλοποι­ ούν αυτή τη θεμελιώδη προδιαγραφή». Το σενάριο, το θέμα, ο ήρωας, χτίζοντας τον ήρωα, αρχή κ α ι. τέλος, δέση, σεκάνς, κρίσιμη σκηνή, διασκευή κ.λ.π. αποτε­ λούν ορισμένα από τα περιεχόμενα του βιβλίου. Έτσι ο ανα­ γνώστης, ιδιαίτερα δε ο κινηματογραφόφιλος, θα ανακαλύψει έναν νέο τρόπο προσέγγισης των ταινιών που απολαμβάνει στις κινηματογραφικές αίθουσες. Το βιβλίο αυτό δεν πρέπει να το φοβηθεί ο αρχάριος, γιατί κυρίως γι’ αυτόν γράφτηκε. Όμως κι αυτός που νομίζει ή πράγματι γνωρίζει κινηματογράφο έχει πολλά να διδαχθεί.

Τ

Η.ΙΙ.

94/αφιερωμα ΖΑ Ν ΕΠΣΤΑΪΝ: Η νόηση μιας μηχανής. Μετ. Μαριάννας Κουτάλον. Εισαγ. Μάχη Μωραΐτη. Αθήνα, Α ι γ ό χ ε ρ ω ς , 1986. Σελ. 112. Δρχ. 300. ιαβάζοντας το βιβλίο του Επστάιν διαπιστώνουμε ότι στα ίδια συμπεράσματα που καταλήγουν οι σύγχρονοι κινημα­ τογραφιστές, είχε καταλήξει ο ίδιος πολλά χρόνια πριν, από την εποχή του βωβού κινηματογράφου. Η σχέση κινηματογρά­ φου και ψυχανάλυσης δημιούργησε δική της φιλοσοφία, η οποία αποτυπώνεται στην εικόνα και το χρόνο της κινηματο­ γραφικής γραφής. Για την καταγραφόμενη στο φιλμ φιλοσοφία, όπως αυτή διατυπώνεται στο «Η νόηση μιας μηχανής» μας εξηγεί ο συγ­ γραφέας, αναφερόμενος στα θέματα: «Της συνέχειας και της ασυνέχειας», «Το τυχαίο του ντετερμινισμού και ο ντετερμινι­ σμός του τυχαίου», «Η σχετικότητα της λογικής» και τόσα άλ­ λα που απασχόλησαν τον Επστάιν σ’ αυτό του το κείμενο, που έγραψε το 1936! Κάπως καθυστερημένα αποκτήσαμε την δυνατότητα να προ­ σεγγίσουμε το έργο στην ελληνική του απόδοση. Ωστόσο παρ’ όλη την κατατοπιστική εισαγωγή του Μάκη Μωραΐτη, παραμέ­ νει ένα κείμενο που την απόλυτη απόλαυσή του θα έχει, αν όχι ο ειδικός, πάντως, ο εξοικειωμένος με τη κινηματογραφική γλώσσα, αναγνώστης.

Δ

Γ.Γ.

34. ΙΝΓΚΜΑΡ ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ: Από τη ζωή των μαριονετών. Σελ. 96. Δρχ. 250.

36. Ζ Α Ν Α Υ Κ ΓΚΟΝΤΑΡ: Ο τρελός ΓΙιερρό. Σελ.

128. Δρχ. 250.

37. Αλαίν Ρεναί. Σελ■96. Δρχ. 200.

38. Τζων Κασαβέτης. Σελ. 96. Δρχ. 250.

39. Ρόμπερτ Αλτμαν. Σελ. 96. Δρχ. 200.

41. ΙΝΓΚΜΑΡ ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ:Κραυγές και ψίθυ­ ροι. Σελ. 80. Δρχ. 200.

42. Βιμ Βέντερς. Σελ. 96. Δρχ. 250. Αθήνα, Α ι γ ό χ ε ρ ω ς , 1986-87 τη σειρά «Κινηματογραφικό Αρχείο», οι εκδόσεις ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ συνεχίζουν τις μονογραφίες προσώπων καταξιω­ Σ μένων, πλέον, στον κινηματογραγικό χώρο. Μας δίνουν άλλοτε κάποια γεύση για το ξενίκημα μιας ταινίας με δυο λόγια από τον σκηνοθέτη ή ολόκληρη συνέντευξή του που την ακολουθεί το σενάριο κάποιας αντιπροσωπευτικής ταινίας του: όπως «Κραυγές και ψίθυροι», «Από τη ζωή των Μαριονετών», του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν ή τον «Τρελό Πιερρό» του Ζαν Λυκ Γκοντάρ κ.ά. Άλλοτε γίνεται μια συνολικότερη παρουσίαση της πορείας του σκηνοθέτη και κριτική των σημαντικότερων ταινιών του. Βιμ Βέντερς, Ρόμπερτ Άλτμαν, Τζων Κασαβέτης, Αλαίν Ρεναί κ ϊ. περιλαμβάνονται σ’ αυτή τη σειρά. Υπάρχει πάντα αναλυτική φιλμογραφία, κάποιες απαραίτη­ τες σημειώσεις και πλήθος φωτογραφιών από τα αναφερόμενα έργα. Έτσι μαθαίνουμε μικρά και μεγάλα μυστικά αγαπημένων μας ταινιών ξεφυλλίζοντας αυτές τις απολαυστικές εκδόσεις τσέπης.

αφιερωμα/95 Απευθύνονται σε όσους αγαπούν τον κινηματογράφο μυημένους και μη, χειμώνα καλοκαίρι.

ΛΟ ΤΕ ΑΪΣΝΕΡ: Η Δαιμονική Οθόνη. Μεχ. Μάκη Μωραΐχη. Αθήνα, Α ι γ ό κ ε ρ ω ς , 1987. Σελ. 352. Δρχ. 1200. νάμεσα στις πιο γνωστές μελέτες για τον κινηματογράφο είναι κι αυτή της Λότε Άισνερ (ιστορικός του κινηματο­ γράφου που έζησε από το 1896 έως 1983). Η Δαιμονική Οθόνη ασχολείται μ’ ένα από τα κυριότερα κινήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, τον Γερμανικό Εξπρεσιονισμό. Ο Μαξ Ράινχαρτ ήταν εκείνος ο οποίος μετέφερε το κίνημα του Εξπρεσιο­ νισμού στον κινηματογράφο, ενώ είχε ήδη αναπτυχθεί στη ζω­ γραφική και στο θέατρο. Φριτς Λανγκ, Μουρνάου, Παμπστ, Βίνε είναι από τους πιο αντιπροσωπευτικούς σκηνοθέτεςεκφραστές του εξπρεσιονιστικού κινήματος και των οποίων το έργο αναλύεται στο βιβλίο. Στην κατατοπιστική εισαγωγή της Άισνερ γραμμένη για την αγγλική έκδοση, από την οποία έγινε και η ελληνική μετάφρα­ ση, αναλύονται οι κοινωνικοπΟλιτικές δομές μέσα στις οποίες ωρίμασαν οι συνθήκες για να αναπτυχθεί ο εξπρεσιονισμός στην τέχνη και ειδικότερα στον κινηματογράφο. Το κυρίως βι­ βλίο περιλαμβάνει αναλύσεις για το έργο των μεγαλύτερων σκηνοθετών. Πολλές φωτογραφίες από ταινίες αναφερόμενες στο κείμενο συμπληρώνουν τα γραπτά της Άισνερ και δη­ μιουργούν έναν πολύ χρήσιμο οδηγό για κάθε φίλο και μελετη­ τή του κινηματογράφου. Μη σας τρομάξει ο τίτλος Δαιμονική Οθόνη, του οποίου το δαιμονικό στοιχείο τονίζεται στο εξώφυλλο, η συγγραφέας το εξηγεί κι αυτό στην εμπεριστατωμένη της εισαγωγή.

Α

ΒΑΣΙΛΗ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗ: Κινηματογραφικά θέματα. Γ ' Τόμος. Αθήνα, Α ι γ ό κ ε ρ ω ς , 1986. Σελ. 240. Δρχ. 700. ι να πει κανείς για ένα βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη με κινημαχογραφικά θέματα! Έ τσι τιτλοφορείται η σειρά με δοκίμια-κριτικές του γραμμένα με αφορμή μια ταινία ή το έργο ενός σκηνοθέτη. Ο τόμος που κρατάμε είναι ο πιο πρόσφατος, τρίτος της σειράς, και περιλαμβάνει κριτικές της περιόδου ’85’86 (σε πείσμα του εκδοτικού οίκου ο οποίος στο δελτίο τύπου που συνοδεύει τον τόμο μας γράφει 1976-1977), που έχουν δη­ μοσιευτεί στο «Έθνος». Ας μην κατηγορηθούμε για υπέρμετρο ενθουσιασμό, αλλά διαβάζοντας όλες τις κριτικές του Ραφαηλίδη διαπιστώνουμε ευδιάκριτο φιλοσοφικό στοχασμό, στις περισσότερες τουλάχι­ στον. Μπορούμε να πούμε ακόμα ότι πέρα από το αν ταυτίζε­ σαι κριτικά μαζί του απέναντι σε σκηνοθέτη ή έργο, διδάσκε­ σαι με τα κείμενά του να διαβάζεις μια ταινία αλλά και να την ερευνάς σε πολλά επίπεδα. Για αρκετά από τα δοκίμια ο πλού­ σιος στοχασμός του Ραφατ' ίδη, η λεπτομερειακή ανίχνευση και ανακάλυψη στοιχείων, σου προσφέρουν ευχάριστα παιγνί-

Τ

96/αψιερωμα δια στη σκέψη και σε κάνουν να πιστεύεις ότι τελικά η ταινία ήταν απλώς μια αφορμή.

ΚΗΘ ΡΗΝΤΕΡ: Ιστορία τον Παγκόσμιον Κινηματο­ γράφον. Μετ. Σώτη Τριαντάφυλλου. Αθήνα, Α ι γ ό κ ε ρ ω ς , 1986. Σελ. 384. Δρχ. 800. υνοπτική ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο τόμος του Κηθ Ρήντερ, ο οποίος περιέχει την πορεία που διέγραψε η έβδομη τέχνη από τα πρώτα φωτισμένα της βήματα ή καρέ, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’70. Μια πορεία που το αντικείμενό της είναι τόσο σύνθετο ώστε όποιος επιχειρήσει να την καταγράψει, πρέπει να συνδέσει όλους τους τομείς που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της, την τεχνική, τη σκηνοθεσία, την υποκριτική, και τη φιλοσοφία της εικόνας. Στο βιβλίο ο αναγνώστης παρακο­ λουθεί την εξέλιξή του όχι μόνο από τα γραπτά, αλλά και από τις δημοσιευμένες φωτογραφίες, μέσα από τη μελέτη των οποίων διαμορφώνει άποψη για την αισθητική αντίληψη που προωθήθηκε με τα χρόνια από τον κινηματογράφο. Στην παρέ­ λαση των ταινιών, σκηνοθετών, ηθοποιών και ρευμάτων, ανα­ γνωρίζει κανείς θέματα και πρόσωπα που τον απασχόλησαν παρακολουθώντας τις προβολές που σκόρπια έτυχε να δει. Ωστόσο, διακρίνουμε μια έλλειψη στη συμπυκνωμένη αυτή ιστορία και είναι ένας πίνακας περιεχομένων που θα αξιοποιούσε περισσότερο τη δεδομένη του χρηστικότητα.

Σ

ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΙΖΙΚ1ΡΙΚΗ: Λεξικό αισθητικών και τε­ χνικών όρων τον κινηματογράφον. Αθήνα, Α ι γ ό κ ε ρ ω ς , A ' τόμος: Σελ. 255, Β ' τόμος: Σελ. 239. Δρχ. 1.400. αρπός και επιστέγασμα εντατικής εργασίας του θεωρητι­ κού και σκηνοθέτη Γιώργου Διζικιρίκη είναι το δίτομο αυτό λεξικό· εργασίας θεωρητικής, επαγγελματικής, διδακτι­ κής και σκηνοθετικής που έχει διάρκεια, συνολικά, περισσότε­ ρο από τριάντα χρόνια. Περιλαμβάνει όλη την τεχνική διαδικασία κατασκευής και προβολής μιας κινηματογραφικής ταινίας και τη θεωρητική ανάλυση των αισθητικών όρων της τέχνης του κινηματογρά­ φου. Έργο με σπουδαστικό χαρακτήρα, που δεν απευθύνεται μό­ νο στους ειδικούς αλλά και σ’ όλους όσους παρακολουθούν ταινίες στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

Κ

Κ.Γ.

ΒΑΣΙΛΗ ΡΩΤΑ: Θέατρο και γλώσσα (1925-1977). Τόμος A '. Πρόλογος: Βούλα Δαμιανάκου. Αθήνα, Ε π ι κ α ι ρ ό τ η τ α , 1986. Τόμος A Σελ. 336. Δρχ.

2000. Τόμος Β'. Σελ. 366. Δρχ. 2000. Βασίλης Ρώτας είναι από τις μεγαλύτερες μορφές του θεάτρου. Η προσφορά του δεν εξαντλείται μόΟ σύγχρονου

αφιερωμα/97 νο στην τεράστια μεταφραστική εργασία των θεατρικών έργων τού Σαίξπηρ - μεταφράσεις που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμε­ ρα - αλλά απλώνεται και στα προσωπικά του θεατρικά έργα και στις συλλογές των ποιημάτων και των διηγημάτων του. Θα αφήναμε αφώτιστη μια πλευρά της τόσο πολυδιάστατης προ­ σωπικότητας του Ρώτα αν δεν αναφέραμε εκείνη του σχολιαστή-αρθρογράφου. Ιδιότητα που άσκησε πενήντα δύο συναπτά έτη. Αυτά τα κείμενα (άρθρα, μελέτες, κριτικές) έχουν δημοσιευ­ τεί σε ευρύ φάσμα εφημερίδων και περιοδικών και καλύπτουν την περίοδο 1925-1977. Συγκεντρωμένα σε δύο τόμους από τη σύντροφο και συνεργάτριά του στις μεταφραστικές του εργα­ σίες Βούλα Δαμιανάκου, εκδόθηκαν πρόσφατα. Ανάγλυφη παρουσιάζεται η προσωπικότητα του Ρώτα και έντονα προ­ βάλλεται η κοσμοθεωρία του από την ανάγνωση αυτών των κειμένων. Πίσω από τη μαχητικότητά τους κρύβουν αγάπη για το αντικείμενό τους, το θέατρο και τη λαϊκή τού απήχηση. Κά­ ποιες από τις μελέτες που περικλείει αυτή η έκδοση πρέπει να διαβάζονται και να ξαναδιαβάζονται από όσους τους απασχο­ λεί ο θεατρικός λόγος, η τέχνη της υποκριτικής, αλλά και η καθημερινή λαλιά. Εκεί όμως που τα κείμενά του αποκτούν μια πνευματική ολοκλήρωση είναι όπου ο Ρώτας συνδυάζει το θεατρικό λόγο με τις κοινωνικές του προεκτάσεις, όπως στο τελευταίο του άρθρο «Το θέατρο και η Δημοκρατία», δημο­ σιευμένο στο «Ριζοσπάστη-Μαχητή». Ο Ρώτας αγωνιστής της δημοτικής γλώσσας και της Δημο­ κρατίας όχι μόνο γράφει άρθρα για τη γλώσσα, αλλά γράφει σε μια γλώσσα που η απλότητά της δείχνει την αγωνία του αν­ θρώπου, που με το έργο του ήθελε να επικοινωνήσει με τον κόσμο και να μεταδώσει γνώση, στοχασμό και ήθος. Η δίτομη \ αυτή έκδοση πλουτίζει τη βιβλιογραφία μας. Θα πρέπει να επαινεθεί η πρωτοβουλία της Βούλας Δαμιανάκου που έγραψε και τον κατατοπιστικό πρόλογο, καθώς και ο εκδότης για την καλαίσθητη έκδοσή του. Γ.Γ. ΑΛΕΞΗ ΣΟΛΟΜΟΥ: Εστί θέατρον και άλλα. Αθή­ να, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 152. Δρχ. 450. Αλέξης Σολομός είναι από τους λίγους θεατρανθρώπους που έχει πλουτίσει την ελληνική θεατρική βιβλιογραφία με εκδόσεις ιδιαίτερα σημαντικές για την εξέλιξη του θεάτρου μας· αρκεί να σημειώσουμε τα βιβλία «Άγιος Βάκχος», «Ηλι­ κία του Θεάτρου», «Τι προς Διόνυσον», «Το Κρητικό Θέα­ τρο», αλλά και τόσα άλλα. Το βιβλίο του Σολομού στο οποίο αναφέρεται το σημείωμά μάς, είναι το πιο πρόσφατο και αποτελείται από άρθρα παλιότερα ή νεώτερα που έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και αφιερωματικές εκδόσεις. Αναφορές σε γεγονότα και πρόσωπα του θεάτρου και θέσεις του συγγραφέα πάνω σε βασικά θεατρικά θέματα, είναι γραμ­ μένα με γλαφυρό τρόπο και σε άνετη, ρέουσα γλώσσα. Στοι­ χεία που βοηθούν τον αναγνώστη να προσεγγίζει περιστατικά της ελληνικής σκηνής, σαν κι αυτά που διαβάζει στα άρθρα: Ο θάνατος του Δον Χούαν, Ο Κουν και το θέατρό του, Ροντήρης ο δάσκαλος, Στην Πλατεία Βικτωρίας και Συνάντηση με το Λόρκα. Αλλά και να γνωρίσει τους προβληματισμούς του συγ-

Ο

98/αφιερωμα γραφέα, επίσης, στα άρθρα: Εστί Θέατρον, Γύρω από τη Μή­ δεια, Επιβίωση των Ατρειδών, Ο προδομένος λαός. Θα έπρεπε, ωστόσο, να αναφερθούν - για λόγους τάξης και βιβλιογραφικής συνέπειας - τα στοιχεία των περιοδικών και οι χρονολογίες δημοσίευσης των άρθρων. Θα φωτίζονταν έτσι πε­ ρισσότερο κάποιες θέσεις του συγγραφέα αλλά και θα πρόσθεταν στην, ήδη, καλή εντύπωση της έκδοσης. Γ.Γ.

APOMAzbr

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ Θ ΕΑΤΡΟ

ΣΤΑΘΗ ΙΩ. ΔΡΟΜΑΖΟΥ: Νεοελληνικό θέατρο. Κριτικές. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 280, Δρχ.

850 «Τ Τ αντίληψη του Δρομάζου για τη θεατρική κριτική δεν εί-

ΧΖ9-

QJ

Π ναι ακαδημαϊκή ούτε φιλολογική αλλά διαλεκτική και παιδευτική· τη θεωρεί ένα στοιχείο, απαραίτητο, της επικοινω­ νίας στην πολιτιστική διαδικασία. Η δημιουργία και η κριτική αποτελούν στοιχειακή μορφή του διαλόγου». Αυτά αναφέρει για τον Στάθη Ιω. Δρομάζο στον πρόλογο της έκδοσης ο Δ. Ραυτόπουλος. Το βιβλίο περιλαμβάνει κριτικές του συγγραφέα ταξινομημέ­ νες κατά θεματικές ενότητες: Στην πρώτη (παράδοση) ανήκουν οι κριτικές των θεατρικών έργων των: Π. Κατσαΐτη, Β. Κορνάρου, Μ.Α. Φώσκολου, Γ. Χορτάτζη, στη δεύτερη (ρίζες) των: Δ. Βυζάντιου, Η. Καπετανάκη, Α. Βλάχου, Δ. Κορόμηλά, Σ. Καρύδη, Δ. Κόκκου, Α. Μάτεσι, Δ.Κ. Μισιτζή, Γ. Σουρή, Μ. Χουρμούζη, στην τρίτη (παλαιότεροι) των: Κ. Βάρναλη, Ν. Καζαντζάκη, Σπ. Μελά, Γρ. Ξενόπουλου, Γ. Ψυχάρη, και στην τέταρτη (σύγχρονοι) των: Λ. Αναγνωστάκη, Β. Γκούφα, Γ. Διαλεγμένου. Ν. Ευθυμιάδη, Β. Ζιώγα, Ιακ. Καμπανέλη, Γ. Μανιώτη, Κ. Μουρσελά, Μ. Ποντικά, Γ. Σκούρτη, Δ. Ψαθά, και πολλών άλλων νεοελλήνων θεατρικών συγγραφέων. Τα περισσότερα από αυτά τα άρθρα-κείμενα δημοσιεύθηκαν στην «Καθημερινή» στην δεκαετία 1974-83 και τα υπόλοιπα στην «Αυγή» πριν από το 1967.

ΠΩΡΓΗΣ ΧΑΣΑΠΟΓΛΟΥ

Κ.Τ.

Κ Ο Υ Ρ Α Μ Π ΙΕ Δ Ε Σ

ΓΙΩΡΓΗ ΧΑΣΑΠΟΓΛΟΥ: Οι κουραμπιέδες. Αθήνα, Μ π ο γ ι ά τ η , 1986. Σελ. 116. ο ελληνικό θεατρικό έργο έχει κατακτήσει τις ελληνικές σκηνές, οι οποίες αρκετά χρόνια πριν ή το αγνοούσαν ή το απέφευγαν. Κατάκτηση που ολοκληρώνεται με την έκδοση με­ τά την παράσταση του έργου. Δε χρειάζεται να αναλύσουμε τα τεράστια οφέλη της θεατρικής μας δραματουργίας από ένα τέ­ τοιο γεγονός, τα θεωρούμε αυτονόητα. Ένα βιβλίο που έρχε­ ται να σφραγίσει τη θεατρική καριέρα ενός έργου είναι Οι κου­ ραμπιέδες. Τιμημένο με βραβείο στο φεστιβάλ Ιθάκης, το έργο ανήκει στην κατηγορία εκείνη που θεματικά αλλά και μορφικά ξεπήδησαν μετά την πτώση της δικτατορίας. Είναι από τα έρ­ γα, που ανέβασαν στη σκηνή τον νεοέλληνα, όπως αυτός δια­ μορφώθηκε και διαμορφώνεται στην καταναλωτική μας κοινω­ νία, από μέσα ενημέρωσης και την τρέχουσα κομματικοποίηση. Το νατουραλισμό των έργων αυτής της περιόδου στο συγκεκρι­ μένο έργο σπάνε κάποια πρόσωπα που προσθέτουν κι άλλες διαστάσεις στην εξέλιξή του.

Τ

αφιερωμα/99 του έργου και τα κωμικά επεισόδια βρίσκουν άμε­ σα το στόχο τους. Και ενώ το θεατρικό έργο είναι γραμμένο για να παίζεται, εμείς το χαρήκαμε και σε άλλα επίπεδα τα οποία στην παράσταση ή αγνοήθηκαν ή μας διέφυγαν. Κριτι­ κές και φωτογραφίες από την παράσταση συμπληρώνουν την προσεγμένη έκδοση. Γ.Γ.

ANTON ΤΣΕΧΩΦ: Ο Γλάρος - θείος Βάνια - Πρό­ ταση Γάμον - Η Αρκούδα. Μετ. Λυκούργου Καλλέργη. Αθήνα-Γίάννινα, Δ ω δ ώ ν η , 1986. Τόμος A '. Σελ. 232. Δρχ. 750.

ANTON ΤΣΕΧΩΦ: Οι Τρεις Αδελφές - Ο Βνσσινόκηπος - Ο Γάμος - Το Κύκνειο Ασμα. Μετ. Λυκούρ­ γου Καλλέργη. Αθήνα-Γιάννινα, Δ ω δ ώ ν η , 1986. Τόμος Β'. Σελ. 256. Δρχ. 750. να σπάνιο εκδοτικό γεγονός στο χώρο του βιβλίου είναι η σειρά των έργων με τίτλο «Παγκόσμιο Θέατρο» της Δω­ δώνης, που συνεχώς ανανεώνεται με καινούριους τόμους από το παλιότερο και νεότερο διεθνές ρεπερτόριο και στην οποία γίνεται προσπάθεια συγκέντρωσης των δοκιμασμένων στο θέα­ τρό μας καλύτερων μεταφράσεων. Έτσι η σειρά αυτή έχει γίνει ένα πανόραμα του ξένου θεάτρου αλλά και μια πλούσια πηγή για όσους θα ’θελαν να ενημερωθούν, ή και να επιλέξουν έργο για το ανέβασμά του στη σκηνή (ηθοποιοί - σκηνοθέτες - ερα­ σιτεχνικές ομάδες). Στη σειρά αυτή που επιμελείται η συγγρα­ φέας και ηθοποιός Μαρία Λάζου, προστέθηκαν τα έργα του μεγάλου δραματουργού του αιώνα μας Αντόν Τσέχωφ. Οι με­ ταφράσεις τους ανήκουν στον Λυκούργο Καλλέργη και έχουν παιχτεί στο θέατρο και δημοσιευτεί σε βιβλία παλιότερα. Οφείλουμε να πούμε ότι μέσα από αυτές τις μεταφράσεις γνω­ ρίσαμε το Ρώσο συγγραφέα. Τη μοναδική εργασία του Καλλέρ­ γη, λοιπόν, την διαπιστώνουμε στα έργα, ο Γλάρος, ο Θείος, Βάνια, οι Τρεις αδελφές, ο Βυσσινόκηπος, αλλά και σ’ όλα τα άλλα που δημοσιεύονται στους δύο τόμους. Οι εκδόσεις συμπληρώνονται από έναν πρόλογο του συγγρα­ φέα, από ένα εισαγωγικό του Λυκούργου Καλλέργη, αλλά και από δύο άρθρα των Κάρολου Κουν και 'Αγγέλου Τερζάκη. Μια πολύτιμη έκδοση για όλες τις βιβλιοθήκες!

Ε

Γ.Γ.

ΖΑΝ ΖΕΝΕ: Το μπαλκόνι. Μετ. Δημήτρη Δημητριάδη. Αθήνα, Κ ρ ύ σ τ α λ ο , 1986. Σελ. 144. Δρχ. 600. ΖΑΝ ΖΕΝΕ: Οι Δούλες. Μετ. Αλεξάνδρας Παπαθανασοπούλου. Αθήνα, Κ ρ ύ σ τ α λ ο , 1986. Σελ. 112. Δρχ. 600. χουν περάσει πάνω από 25 χρόνια από την εποχή που στην Αθήνα πρωτοπαρουσιαζόταν έργο του Ζενέ, άγνω­ στου μέχρι τότε συγγραφέα στο θεατρόφιλο κοινό μας. Το έργο ήταν το Μπαλκόνι, που σοκάρισε τους θεατές για το τολμηρό του θέμα και για την πρωτοποριακή του μορφή. Από τότε μέ­

Ε

100/αφιερωμα χρι σήμερα το έργο αυτό έχει παιχτεί επανειλημμένα από ελλη­ νικούς θιάσους. Η δράση του εκτυλίσσεται σ’ έναν οίκο ανοχής ειδικά οργα­ νωμένο και εφοδιασμένο για την εκπλήρωση κάθε επιθυμίας, με φόντο μία πραγματική επανάσταση που δίνει την ευκαιρία στους πελάτες να παίξουν στην πραγματικότητα τους ρόλους που είχαν υποδυθεί στο πορνείο. Η ψευδαίσθηση και η πραγματικότητα συγχέονται και εναλλάσσονται, όπου η επανάσταση γίνεται φαντασίωση και η σεξουαλική φαντασίωση πραγματικότητα. Οι Δούλες είναι τό άλλο θεατρικό έργο του Ζενέ που λόγω του περιορισμένου αριθμού ρόλων, τρεις γυναίκες,, έχει εντα­ χθεί αρκετές φορές στο ρεπερτόριο των θιάσων και ιδιαίτερα εκείνων «των νεανικών προσπαθειών». Στις Δούλες η ύπόθεση διαδραματίζεται σ’ ένα σπίτι όπου δύο υπηρέτριες, η Κλαίρη και η Σολάνζ, ενώ λείπει η κυρία του σπιτιού, παίξουν θέατρο μέσα στο θέατρο. Η Σολάνζ υπο­ δύεται την Κλαίρη, και η Κλαίρη υποκρίνεται την κυρία. Στο τέλος η Σολάνζ-Κλαίρη θα δηλητηριάσει την Κλαίρη-Κυρία, ενώ υποδύεται ήδη το ρόλο της δολοφόνου-καταδίκου στη μελ­ λοντική δίκη και εκτέλεσή της. Το Μπαλκόνι έχει μεταφράσει ο Δημήτρης Δημητριάδης στον οποίον οφείλονται κι άλλες επιτυχημένες μεταφορές έρ­ γων του Ζενέ και τις Δούλες η Αλεξάνδρα Παπαθανασοπούλου που έχει αποδώσει στα ελληνικά, με υποδειγματικό τρόπο, έργα του Σάμουελ Μπέκετ. Και στα δύο βιβλία δημοσιεύονται κείμενα του Ζενέ για το πώς πρέπει να παίζονται τα έργα του. Επίσης στον τόμο με το Μπαλκόνι δημοσιεύεται και άρθρο της Michelle Piemme με θέ­ μα: Το σκηνικό χώρο και τη θεατρική ψευδαίσθηση. Ο τόμος για τις Δούλες περιλαμβάνει το άρθρο του Oreste Pucciani «Η τραγωδία, ο Ζενέ και οι Δούλες» και του Υ. Vasseur «Τα αντι­ κείμενα στις δούλες», μεταφρασμένα και τα δύο από τον Πέτρο Παπαδόπουλο. Γ.Γ.

ΤΕΝΝΕΣΗ ΟΥΪΛΛΙΑΜΣ: Γυάλινος κόσμος. Μετ. Νίκον Σπάνια. Αθήνα-Γιάννινα, Δ ω δ ώ ν η , 1987. Σελ. 86. Δρχ. 500. Τομ έχει επιστρέψει στο σπίτι του, στο Σαιν-Λούις, που είχε εγκαταλείψει πριν από χρόνια. Το στενόχωρο σπιτι­ κό του περιβάλλον και η μονότονη εργασία του σε μια αποθήκη τον κάνουν συχνά να δραπετεύει, νοερά, γράφοντας ποιήματα ή παρακολουθώντας ταινίες μέσα στις σκοτεινές αίθουσες των κινηματογράφων. Η μητέρα του, Αμάντα, μια τυπική νοικοκυ­ ρά, διαφεντεύει τα παιδιά ανακαλώντας συνέχεια μνήμες από τη νεανική της ηλικία. Η αδερφή του, Λάουρα, είναι ένα απλη­ σίαστο, ελαφρώς κουτσό κορίτσι, που βρίσκει καταφύγιο στο φανταστικό βασίλειο των γυάλινων στολίδιών της συλλογής της. Ο Τζιμ είναι φίλος και συνάδελφός του στην αποθήκη στου οποίου το πρόσωπο η Αμάντα βλέπει το μελλοντικό γαμ­ πρό της κόρης της και μ’ αυτό το σκοπό πιέζει τον Τομ να τον καλέσει σε δείπνο. Στη σύντομη επίσκεψή του ο Τζιμ παρασύρεται για λίγο από τον ονειρικό κόσμο της Λάουρας, αλλά γρή­ γορα ξαναβρίσκεται στην πραγματικότητα και το σκάει αφή­

Ο

αφιερωμα/101 νοντας πίσω του τα τρία πρόσωπα να συνεχίζουν να ζουν στον αδύναμο κόσμο τους. Στο έργο που μετάφρασε υποδειγματικά ο Νίκος Σπάνιας μετάφραση που από το πρώτο ανέβασμα του έργου στην Ελλά­ δα το 1946 μέχρι σήμερα καθόρισε τις κατοπινές μεταφράσεις των έργων του Ουίλλιαμς στον τόπο μας - κυριαρχούν οι συγ­ κρούσεις των ονείρων. Το έργο που διαθέτει μια εύθραυστη ατμόσφαιρα, σου δίνει την εντύπωση ότι το αληθινό είναι η ευχάριστη συγκάλυψη της ψευδαίσθησης.

ΧΑΡΟΛΝΤ ΠΙΝΤΕΡ: Παλιοί καιροί - Ένα ακόμα, και φύγαμε. M et. Μάγιας Λ νμπεροπούλον. ΑθήναΓιάννινα, Δ ω δ ώ ν η , 1987. Σελ. 88. Δ οχ. 500. ώς μπορεί να μεταφερθεί στα ελληνικά ένα έργο του Πίντερ και να διατηρήσει εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστι­ κά της θεατρικής του γλώσσας; Ποιος ηθοποιός μπορεί να αποδώσει τους ήρωές του όταν έχουν εκείνο το βάρος ενός ήθους ξένου σε μας; Σ’ αυτά τα ερωτήματα οδηγείται κανείς διαβάζοντας τα έργα του Πίντερ. Ο κλειστός χώρος που κινούνται (όταν κινούνται) οι ήρωές του - που νομίζεις ότι ζουν απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο- οι σχέσεις τους - που αποκαλύπτονται προ­ σεκτικά για να μη διαταράξουν οι λέξεις τη διακριτική δράση των έργων του - που όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας «είναι ακίδες που προστατεύουν το συρματοπλεγμένο περίγραμμα του εγώ», αλλά και η έντονη θεατρικότητα, προσφέρονται στους ηθοποιούς για να ασκηθούν σ’ ένα δύσκολο θέατρο και στους σκηνοθέτες να δοκιμάσουν το θεατρικό τους ένστικτο και παι­ δεία. Δυο έργα περιλαμβάνονται στην έκδοση που κρατάμε στα χέρια μας: το ένα είναι γραμμένο το 1971 και δόθηκε θεα­ τρικά στην Ελλάδα σε σύντομο σχετικά διάστημα, το πρώτο του ανέβασμα (1972-1973), από το Θέατρο Τέχνης σε μετάφρα­ ση Μάγιας Λυμπεροπούλου. Η ίδια μετάφραση δημοσιεύεται και στον τόμο αυτόν. Το δεύτερο «Ένα ακόμη, και φύγαμε», που ανέβηκε το 1984 στο Χάμερσμιθ δεν έχει παιχτεί ακόμη στην Ελλάδα, παρόλη τη διεθνή του επιτυχία. Σ’ αυτό το έργο επίσης τη ρέουσα μετά­ φραση έχει κάνει η Λυμπεροπούλου. Η έκδοση περιλαμβάνει κι άλλες ενδιαφέρουσες εργασίες όπως, βιογραφικό του συγγραφέα, ένα άρθρο για το έργο του, βιβλιογραφία και μια συζήτηση που δημοσιεύτηκε το 1985. Θα θέλαμε να παρατηρήσουμε ότι στο βιογραφικό αναφέρεται ως τελευταίο έργο του Πίντερ το «Άλλοι Τόποι», ενώ πιο κάτω δημοσιεύεται έργο του που παίχτηκε το 1985. Αυτές οι ανακο­ λουθίες οφείλονται στη δημοσίευση άρθρων που έχουν γραφτεί σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αναγκαίο με κάποια σημείωση είτε του επιμελητή είτε του με­ ταφραστή, να δίνονται διευκρινίσεις.

Π

Ανατομία τον αστυνομικού μυθιστορήματος. Δοκί­ μια. Αθήνα, 'Α γ ρ α , 1986. Σελ. 414. Δρχ. 950. αστυνομικό μυθιστόρημα αποτελεί το πιο αμφιλεγόμενο της λογοτεχνίας. Εμφανίστηκε στην Αγγλία και την Τ οείδος

102/αψιερωμα Γαλλία στο τέλος του 19ου αιώνα. Κατεξοχήν λαϊκό λογοτεχνι­ κό είδος αγκαλιάστηκε γρήγορα από το ευρύ κοινό. Διαβάστη­ κε με πάθος μέχρι και τις μέρες μας. Δέχτηκε όμως πολλές επι­ θέσεις από λόγιους και κριτικούς, που το θεώρησαν κακό εί­ δος, υπολογοτεχνία, φθορά του αναγνώστη. Σε πείσμα όμως των κριτικών ο κόσμος συνέχισε να το διαβάζει και να αναζη­ τεί μέσα από τις σελίδες του να ξεφύγει από την πραγματικότη­ τα. Η τεράστια εμπορική επιτυχία του δημιούργησε μια ολό­ κληρη βιομηχανία του είδους και παρήγαγε συγγραφείς που έγραψαν με σ^ 'κλειστικό σκοπό το κέρδος. Παράλληλα όμως δημιούργησε ,<>ν χώρο που γεννήθηκαν μεγάλοι συγγραφείς, όπως ο Κόναν Ντόυλ, ο Λεμπλάν, η Κρίστι, η γενιά των αμερικανών συγγραφέων του ’30. Το βιβλίο αυτό προσφέρει μια σειρά δοκιμίων πάνω σ’ αυτό το λογοτεχνικό πρόβλημα, γραμμένων από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του αιώνα μας. Αναφέρω ενδεικτικά τους: Chesterson, Chadler, Breht, Orwell, Borges. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια από τους εκδοτικούς οίκους για ποιοτικές αστυνομικές εκδόσεις που απευθύνονται σε απαιτητικότερους αναγνώστες. Έτσι, αυτή η μελέτη ήρθε σαν φυσική συνέπεια της όλης κίνησης γύρω από το αστυνομικό μυθιστόρημα και αποτελεί κατά κάποιο τρόπο την απολογία του. Κ.Γ.

χ αυτή η Φύλλις Ντόροθυ Τζέιμς Χουάιτ!... Περίμενε υπομονετικά το φυσικό θάνατο της Αγκάθα Κρίστι για να της πάρει τον τίτλο της «Βασίλισσας του εγκλήματος». Και πρόλο που τα «φαινόμενα» δεν επαναλαμβάνονται, η Τζέιμς με τη φόρα που έχει πάρει και την επιτυχία που έχουν οι αστυνο­ μικές της ιστορίες, θα δει τελικά, το όνομά της γραμμένο πλάι σ’ εκείνο της Κρίστι. Οι Αγγλίδες γιαγιές δραπετεύουν από την αγγλική πραγματικότητα εμπνεόμενες φόνους. Το φαινόμενο Τζέιμς (για το οποίο γράψαμε και στο περσινό αφιέρωμα για τα βιβλία των διακοπών) με την απήχηση που έχει διεθνώς τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά και με ανταπόκρι­ ση που βρήκε η πρώτη ελληνική μετάφραση βιβλίων της, οδή­ γησε τους έλληνες εκδότες να σπεύσουν να μας γνωρίσουν το μεγαλύτερο μέρος της συγγραφικής της παραγωγής. Έτσι, φέ­ τος, έχουμε μπροστά μας τέσσερα μυθιστορήματά της από δια­ φορετικούς εκδοτικούς οίκους. Θα αναφερθούμε σ’ αυτά με τη σειρά που πρωτοδημοσιεύτηκαν τα πρωτότυπό τους.

Α

m

P.D. JAMES: Σάβανο για ένα Αηδόνι. Μετ. Μαρίας Χατζηνικόλα. Αθήνα, Ν έ α Σ ύ ν ο ρ α , 1987. Σελ.

326. Δρχ. 600. ε μια Σχολή νοσοκόμων που το λευκό κι αγνό τονίζει τις Σ αργές και καρτερικές κινήσεις των νοσοκόμων και των μαθητευόμενων γίνεται ένας φόνος. Καλείται, λοιπόν, ο επιθεω­ ρητής Νταλγκλίς να λύσει το μυστήριο. Με μεγάλο σεβασμό και προσοχή αρχίζει τις έρευνες, αλλά νά που ακολουθεί κι άλλος φόνος. Ψάχνοντας ανακαλύπτει πίσω από την καλοσύνη που δείχνει να επικρατεί στο περιβάλλον, ένα παιγνίδι διαφθοράς. Δε θα σας πούμε όμως τη συνέχεια, θα τη διαβάσετε στο βι­ βλίο. Ένα έχουμε να παρατηρήσουμε: η Τζέιμς επιλέγει χώ-

αφιερωμα/103 ρους αχρησιμοποίητους λογοτεχνικά για να τους χρησιμοποιή­ σουν εποικοδομητικά οι... δολοφόνοι της. Γ.Γ.

P.D. JAMES: θύμα στη σκιά. Μετ. Έφη Φρυδά. Αθήνα, Ρ ο έ ς , 1986. Σελ. 272. Δρχ. 350. δώ ντετέκτιβ δεν είναι, κατά τα συνηθισμένα, ένας άν­ τρας, αλλά,μια λογική, ψυχρή θα λέγαμε, γυναίκα, η Κορνήλια Γκρέι, η οποία αναλαμβάνει να διαλευκάνει τις συνθήκες αυτοκτονίας του Μαρκ Κάλεντερ. Της έχει αναθέσει την υπό­ θεση ο πατέρας του θύματος. Για να βρει την άκρη του νήμα­ τος ταξιδεύει στο Καίμπριτζ. Η ατμόσφαιρα που επικρατεί εκεί με τα τρελά πάρτυ, με τους κόλακες φοιτητές και καθηγη­ τές, με τις κρυφές γοητείες και κυρίως με εκφρασμένο το ταξι­ κό μίσος, την οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο Μαρκ αηδιασμέ­ νος από αυτό το κλίμα, αυτοκτόνησε. Θα υποστηρίξει όμως μέχρι τέλους αυτή την άποψη; Τι λέτε εσείς; Η συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου της διαισθανόμενη την επερχόμενη αποκήρυξή της από την πόλη του Καίμπριτζ, εξηγεί αναλυτικά ότι οι αρχές αυτής της πόλης χαίρουν της εκτίμησής της κι ότι όλα τα γεγονότα και οι αιχμές που εκτο­ ξεύονται μέσα από το βιβλίο της είναι για φανταστικά πρόσω­ πα και φορείς. Θα μπορούσαν να ’χουν γραφτεί για μια οποια­ δήποτε πόλη, φανταστική, με ίδιο όνομα.

Ε

Γ.Γ.

P. D. JAMES: Αθώο αίμα. Μετ. Τζένης Παπαδοπονλου. Αθήνα, Ν έ α Σ ύ ν ο ρ α , 1986. Σελ. 336. Δρχ.

600. ίναι παράξενη αυτή η ιστορία της Τζέιμς· δεν ξεκινάει ακριβώς από έναν φόνο ο οποίος θα ’βάζε σε λειτουργία το γνωστό μηχανισμό του αστυνομικού, αλλά κάπως διαφορε­ τικά. Υπάρχει ένα νέο κορίτσι, η Φιλίπα Πάλφρεϋ που αποφα­ σίζει να ανακαλύψει την ταυτότητά της και τους γονείς της. Όμως θ’ άξιζε να φτάσει σ’ αυτά τα πρόσωπα, τα οποία βαρύνονται με την κατηγορία βιασμού και φόνου ενός μικρού κορι­ τσιού; Η περιέργεια και η αστυνομική της προδιάθεση την ερεθίζει σε τέτοιο σημείο ώστε να καταδυθεί σ’ έναν κόσμο επικίνδυνο και ασυνήθιστο. Η πρώτη ενέργειά της είναι να καλέσει τη μη­ τέρα της, μετά την αποφυλάκισή της, να συγκατοικήσουν στο διαμέρισμά της. Ό λα πάνε καλά, μέχρι τη στιγμή που εμφανί­ ζεται ένα καινούριο πρόσωπο, το πρώτο μεταξύ άλλων που θα ακολουθήσουν, για να αναστατώσουν τη ζωή της και όλη την προγραμματισμένη πορεία για την εκπλήρωση των σκοπών της. Έτσι θα αρχίσει να οδηγείται σε γεγονότα και καταστάσεις που δεν τις είχε επιδιώξει και φανταστεί.

Ε

Γ.Γ.

104/αφιερωμα P.D. JAMES: Γεύση από θάνατο. Μετ. Ερρίκου Μπαρτζινόπουλου. Αθήνα, Κ α ρ ρ έ , 1987. Σελ. 480. Δρχ. 450. ο βιβλίο αυτό είναι το πιο πρόσφατο της Τζέιμς πόυ κυ­ κλοφόρησε στα ελληνικά. Με αφορμή την περσινή αγγλική Τ εκδοτική του εμφάνιση δημοσιεύτηκε το σκίτσο της συγγρα­ φέας στο εξώφυλλο του «Time». Εδώ ξαναεμφανίζεται ο Νταλγκλίς (ορισμένοι αποδίδουν το όνομα στα ελληνικά ως Ντάλγκλις) για να βρει δυο πτώματα ακέφαλα. Το ένα ανήκει σ’ έναν πρώήν υπουργό και το άλλο σ’ έναν αλήτη. Πώς τα αναγνώρισαν; Εδώ, πρέπει να διαθέτει κανείς την εφευρετικότητα της. Τζέιμς για να απαντήσει. Η νοσηρή όσο και πλούσια φαντασία της συγγραφέως στην ανάπτυξη του μύθου της θα φέρει κι άλλες δολοφονίες με πρωτότυπο, πάντα, τρόπο. Τα βιβλία της Τζέιμς είναι γραμμένα με πολύ χιούμορ, αλλά και με ενδιαφέρουσες κοινωνιολογικές παρατηρήσεις, καθώς και αποδοτικές σκιαγραφήσεις χαρακτήρων τής εποχής μας.

ΠΑΤΡΙΤΣΙΑ ΧΑΪΣΜΙΘ: Ο ταλαντούχος χ. Ρίπλεϊ. Μετ. Έφη Φρυδά. Αθήνα, Ν έ α Σ ύ ν ο ρ α , 1986. Σελ. 280. Δρχ. 600. ΠΑΤΡΙΤΣΙΑ ΧΑΪΣΜΙΘ: Ο Αμερικάνος φίλος. Μετ. Ντίνα Στεφανοπούλου. Αθήνα, Π α ρ α τ η ρ η τ ή ς , 1987. Σελ. 373. Δρχ. 550. ΠΑΤΡΙΤΣΙΑ ΧΑΪΣΜΙΘ: Το γυάλινο κελί. Μετ. Έφη Φρυδά. Αθήνα, Ρ ο έ ς , 1987. Σελ. 296. Δρχ. 350. αιτρ του σασπένς, η Πατρίτσια Χάισμιθ είναι ίσως η πιο σημαντική σύγχρονη συγγραφέας αστυνομικών έργων. Η συγγραφική της διαδρομή, της έδωσε τη χαρά να δει τους ήρωες των βιβλίων της να ζωντανεύουν στην οθόνη με την υπο­ γραφή μεγάλων σκηνοθετών, όπως ο Χίτσκοκ, ο Κλεμάν, ο Βέντερς.

Μ

Τα βιβλία της έχουν μια σπάνια ένταση συναισθήματος. Ανασυνθέτει την οσμή της μεταπολεμικής Ευρώπης με επιδεξιότητα και ευαισθησία, προχωρώντας βαθύτερα από τις συμ­ βατικές περιγραφές. Αναζητεί τα κίνητρα της εγκληματικής πράξης βαθιά μέσα στον άνθρωπο, στις καθημερινές του πρά­ ξεις, στον αγώνα του για την επιβίωση. Ο κόσμος της είναι αληθινός, φυσικός, όπου το έγκλημα είναι συνέπεια της μονα­ ξιάς και της αποξένωσης, τελική πράξη εγωισμού ενάντια σ’ έναν κόσμο όπου το προσωπικό δράμα είναι μικρό και αδιάφο­ ρο. Από τους πιο δημοφιλείς της ήρωες, είναι ο κ. Ρίπλεϊ, ο οποίος πρωταγωνιστεί στα δύο πρώτα μυθιστορήματα. Ο ξερι­ ζωμένος αυτός νεαρός Αμερικάνος, κοσμοπολίτης στο χαρα­ κτήρα, αγγίζει τα πράγματα και τους ανθρώπους με μια ανε­ πανάληπτη εφηβική γοητεία που παρασύρει όμως στο κακό και τη σκληρότητα. Θέλει χρήματα, επιτυχία, μεγάλη ζωή. Είναι αποφασισμένος και να σκοτώσει ακόμα για να τ’ αποκτήσει. Στο τρίτο βιβλίο της πρωταγωνιστής είναι ο Φίλιπ Κάρτερ. Καταδικασμένος σε έξι χρόνια φυλάκιση υποφέρει για ένα έγ­ κλημα που δε διέπραξε. Ακολουθεί δε την πορεία - δυστυχώς όλων όσων κάνουν ένα μεγάλο διάστημα φυλακή. Όπω ς, όταν

αφιερωμα/105 ο μαθητής που τελειώνει τό σχολείο του έχει αποκτήσει αρκετές γνώσεις, έτσι κι αυτός βγαίνει από τη φυλακή όντας πια ένας καλός εγκληματίας. Μοιάζει νικημένος από το μοιραίο κι ενεργεί κάτω από την επιταγή των πραγμάτων, σαν να υπάρχει μέσα του η πιεστική ανάγκη να προσαρμοστεί με το παραστρά­ τημά του. Ο Γκράχαμ Γκρην γράφει: «Η Χάισμιθ είναι μια συγγρα­ φέας, της οποίας τα βιβλία διαβάζονται και ξαναδιαβάζονται, πολλές φορές». Και δεν έχει άδικο.

ΧΑΟΥΑΡΝΤ ΦΙΛΙΠΣ ΑΑΒΚΡΑΦΤ: Ο τρόμος τον Ντάνγονιτς. Μετ. Μ. Πανώριος, 77. Σκαγιάννης, Γ. Ντούμας. Αθήνα, Α ί ο λ ο ς , 1986. Σελ. 169. Δρχ.

400. ΧΑΟΥΑΡΝΤ ΦΙΛΙΠΣ ΑΑΒΚΡΑΦΤ: Ο ναός τον τρόμον. Μετ. Μ. Πανώριος, 77. Σκαγιάννης, Γ. Ντούμας. Αθήνα, Α ί ο λ ο ς , 1987. Σελ. 210. Δρχ.

550. ομαντικός συγγραφέας του παράλογου ο Λάβκραφτ, κατάφερε να δημιουργήσει ένα δικό του στυλ. Κύριος της εξωκοσμικής φρίκης αποτέλεσε πρότυπο για πολλούς μετέπειτα εκ­ φραστές του φανταστικού. Βαθύς γνώστης της ευρωπαϊκής λο­ γοτεχνίας και κάτοχος της παγκόσμιας μυθολογίας δημιούργη­ σε τη δική του μυθική γεωγραφία και τη δική του περίφημη συνθετική «μυθολογία Κθούλου». Εξηγώντας ό ίδιος το έργο του, γράφει: «Όλες μου οι ιστορίες, αν και ασύνδετες μεταξύ τους, βασίζονται στην ιδέα ότι ο κόσμος μας κάποτε είχε κατοικηθεί από μια άλλη φυλή πλασμάτων, που επειδή ασχολή­ θηκε με τη μαύρη μαγεία, διώχτηκε απ’ τη γη κι εξορίστηκε κάπου μακριά στο Απώτερο Διάστημα. Εκεί ζει και περιμένει την ευκαιρία να ξανάρθει». Τις προσπάθειες της πανάρχαιας αυτής φυλής, να ξανακερ­ δίσει τη χαμένη κυριαρχία της στη γη, παρακολουθούμε και στα δύο διηγήματα. Άλλοτε εμφανίζονται μόνο σαν επισκέ­ πτες κι άλλοτε σαν εισβολείς. Παρόλες όμως τις ασύλληπτες ικανότητες που διαθέτουν δεν είναι παντοδύναμοι. Εμφανί­ ζονται τρωτοί σε μαγικούς εξορκισμούς ή μερικές φορές κινδυ­ νεύουν από γήινα όπλα: Δύο έργα φρίκης και τρόμου που προσφέρουν σ’ όλους μας μια εξαιρετικά έντονη ψυχική «απόλαυση».

Ρ

ΤΖΟΥΛ1ΑΝ ΣΑΒΑΡΙΝ: Ανθρωποκννηγητό στην έρημο. Μετ. Καλλιπολίτης. Αθήνα, B e l l , 1986. Σελ.

319. Δρχ. 330. ΤΖΟΥΛΙΑΝ ΣΑΒΑΡΙΝ: Στα ίχνη των Λύκων. Μετ. Ανόρέας Μιαούλης. Αθήνα, B e l l , 1986. Σελ. 376. Δρχ. 350. ο «Ανθρωποκυνηγητό στην έρημο» είναι το πρώτο θρίλερ του Σάβαριν. Κύρια στοιχεία του, η έντονη συγκίνηση και δράση που συνοδεύουν μιαν αεροπειρατεία. Αεροπειρατές έχουν μεταφέρει, μυστικά, τους επιβάτες ενός αεροπλάνου σε

Τ

106/αφιερωμα καυτή έρημο της Αυστραλίας. Εκεί παίζουν μαζί τους ένα πε­ ρίεργο σαφάρι. Ό χ ι όμως επαρκώς αιτιολογημένο. Τα κίνητρα των ηρώων είναι αφελή και ο κεντρικός ήρωας, ο Γκάλαχερ, παλεύει μεταξύ των άλλων και με τα φυλετικά του προβλήμα­ τα· είναι μιγάς. Η περιπέτεια πάντως είναι γρήγορη και δυνα­ μική. Δεν της λείπει τίποτα από τα βασικά προτερήματα του είδους. «Στα ίχνη των λύκων», οι τρομοκράτες επιστρέφουν για να ρημάξουν τη ζωή του Γκάλαχερ. Αυτός έχει βάλει ως σκοπό ζωής, να εκδικηθεί το φόνο της Λάουρα. Ξαφνικά, όμως, θα βρεθεί μπροστά σε μια συνωμοσία που απειλεί εκατομμύρια ζωές. Το αποτέλεσμα, ένα δεύτερο κυνηγητό με περισσότερη δράση, περισσότερη βία, περισσότερη εκδίκηση. Μειονέκτημά του, οι πολλές αναφορές σε πρόσωπα και γεγονότα του προη­ γούμενου μυθιστορήματος το οποίο ο αναγνώστης καλό θα εί­ ναι να έχει ήδη διαβάσει.

DOROTHY L. SAYERS: Έγκλημα σε δόσεις. Μετ. Ανδρέα Σοκοόήμου. Αθήνα, Το κ λ ε ι δ ί , 1986. Σελ. 356. Δρχ. 500. να κλασικό στη δομή και στην ανάπτυξη αστυνομικό μυθι­ στόρημα είναι το βιβλίο «Έγκλημα σε δόσεις». Παρ’ όλες τις σατανικές σκευωρίες για την εξιχνίαση μιας δολοφονίας, διαβάζεται μ’ ευχαρίστηση· ο ανάλαφρος διάλογος, το χιούμορ και... οι προκλητικές δόσεις των φλερτ ανάμεσα στους ήρωες, συνωμοτούν γι’ αυτό. Το θύμα είναι ένας Άγγλος συγγραφέας που δηλητηριάστηκε με αρσενικό. Αυτό, λοιπόν, το δυνατό δη­ λητήριο θα απασχολήσει το λόρδο Πήτερ Γουίμσυ - αλλά και τους αναγνώστες σε αρκετές σελίδες του βιβλίου - ο οποίος θα αναλάβει να λύσει το μυστήριο. Ο Γουίμσυ είναι ο ίδιος λόρ­ δος που χρησιμοποιεί συνήθως στα εγκλήματα που σκαρφίζε­ ται η συγγραφέας Dorothy Sayers. Όμως, υπάρχει και η γυ­ ναίκα, η ερωμένη του θύματος, η οποία δεν θα σαπίσει τελικά στη φυλακή όπου την έχουν κλείσει ως την πιθανότερη ένοχο. Περισσότερα δε θα πούμε φοβούμενοι μήπως οι εκδότες μάς χορηγήσουν το ίδιο δυνατό δηλητήριο - αυτός άλλωστε είναι κι ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου.

Ε

ΝΤΑΣΙΕΛ ΧΑΜΕΤ: Σαμ Σπέιντ. Μετ. Βάνια Καρανιχόλα. Αθήνα, Ν έ α Σ ύ ν ο ρ α , 1987. Σελ. 196. Δρχ. 500. υγγραφέας από τους πιο δημοφιλείς, ο Χάμετ ανανέωσε το είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας. Η μεγάλη του προ­ σφορά συνίσταται στη δημιουγία του σκληροτράχηλου ντέτεκτιβ Σαμ Σπέιντ. Ενός νεαρού ήρωα που εξιχνιάζει όλες τις υποθέσεις που αναλαμβάνει. Κι αυτό το κατορθώνει όχι με την συλλογή και την ταξινόμηση στοιχείων, αλλά παρεμβαίνοντας ο ίδιος στην εξέλιξη των υποθέσεων και προκαλώντας με την παρουσία του καταλυτικές αντιδράσεις. Ο Έλλερυ Κουήν στην εισαγωγή του σκιαγραφεί τον θρυλι­ κό ήρωα του Χάμετ ως εξής: «Σαμ Σπέιντ! Ο φοβερός, ο τρα­ χύς ντέτεκτιβ του “Γερακιού της Μάλτας” . Ο ξανθός διάβολος

Σ

αφιερωμα/107 που περκρρονεί τον πελάτη του αλλά ανακαλύπτει τον ένοχο. Άντρας με περίεργη προσωπικότητα, που καμιά δυσκολία δεν τον τρομάζει και που σπάνια εμφανίζει τα ατού του. Ο άνδρας της δράσης, που το ονειροπόλο του χαμόγελο είναι η πιο επι­ κίνδυνη έκφραση του». Το βιβλίο απαρτίζουν επτά νουβέλες με τους τίτλους: Πολλοί έζησαν, Σε κρεμάνε μονάχα μια φορά, Ένας άντρας που τον έλεγαν Σπέιντ, Ο παρέας, Ο συνένοχος, Ο δικαστής γελάει τε­ λευταίος, Είχε έναν αδερφό. Οι τρεις πρώτες αναφέρονται σε περιπέτειες του Σπέιντ. «Ο συνένοχος» μας παρουσιάζει τον Άλεκ Ρας τον πιο άσκημο από τους ντέτεκτιβ, και συνάμα ένας από τους πιο ωραίους τύπους που δημιούργησε ο Χάμετ. Ο Παρίας είναι ένα πολύ σύντομο αλλά ενδιαφέρον διήγημα εξαιτίας της αντιρατσιστικής του θέσης. «Ο δικαστής γελάει τελευταίος» μας αποκαλύπτει έναν Χάμετ ειρωνικό για τους νόμους και τη δικαιοσύνη. Τέλος, το «Είχα έναν αδερφό», μια ιστορία δολοφονίας και κομπίνας γύρω από ένα ματς του μποξ, είναι μια πολύ λεπτή και συγκινητική μελέτη χαρακτή­ ρων. 'Ενα συναρπαστικό βιβλίο που οι ιστορίες του, πλούσιες σε δράση, κρατάνε αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Κ.Γ.

JA Y TUCK: Ο πόλεμος των κομπιούτερς. Μετ. Γ. Παπασταύρου. Αθήνα, Ρ ο έ ς , 1986. Σελ. 324. Αρχ.

350. Τζέι Τακ είναι Αμερικανός δημοσιογράφος που εργάζε­ ται στη Δυτικογερμανική τηλεόραση και συνεργάζεται με γνωστά ευρωπαϊκά περιοδικά, όπως τα: Der Spiegel, Stern, Le Point. Έχει ειδικευθεί σε θέματα που σχετίζονται με την άμυ­ να, καθώς και την κατασκοπεία-και λαθρεμπορία ηλεκτρονι­ κών υπολογιστών. Αντικείμενο του βιβλίου, οι παράνομες μορ­ φές μεταφοράς τεχνολογίας από τη Δύση στην Ανατολή: η κατά το συγγραφέα - αγωνιώδης προσπάθεια των Σοβιετικών να καλύψουν την τεχνολογική τους υστέρηση στο χώρο της πληροφορικής, με την ανάπτυξη εκτεταμένου δικτύου υποκλο­ πής σχεδίων, υλϊκού και μηχανημάτων από τις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη. Ο συγγραφέας, δίνει εξηγήσεις και φωτίζει από μια ορισμέ­ νη οπτική, περιστατικά, που στο διάστημα ’82-’84, απασχόλη­ σαν έντονα την παγκόσμια κοινή γνώμη: η έντονη διαφωνία Αμερικής-Ευρώπης για την απαγόρευση πώλησης προϊόντων υψηλής τεχνολογίας στη Σ.Ε., τα αμερικανικά αντίποινα στους ευρωπαίους συμμάχους, ο αγωγός σύνδεσης για την παροχή φυσικού αερίου από τη Σ.Ε. προς τη Γερμανία και Γαλλία. Η αφήγηση είναι καθαρά δημοσιογραφική. Η επικαιρότητα του θέματος κρατάει το ενδιαφέρον. Ο δημοσιογράφος-συγγραφέας αγνοεί βέβαια στα σίγουρα τη Βυζαντινή Ιστορία. Τους τρεις καλόγερους του Ιουστινια­ νού που έκαναν μεταφορά τεχνολογίας, από την Κίνα στην Πό­ λη, της καλλιέργειας μεταξοσκώληκα, δεν τούς έχει καν ακού­ σει. Αυτοί οι καλόγεροι πρόσφεραν βέβαια σημαντικές υπηρε­ σίες. Αλλά κανείς ποτέ δε σκέφτηκε να εξηγήσει τα γεγονότα της εποχής με βάση τις ανδραγαθίες τους.

Ο

Β.Σ.

108/αψιερωμο ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΝΤΥΡΕΝΜΑ Τ: Η υπόσχεση. Μετ. Ά γ ­ γελον Παρθένη. Αθήνα, Ρ ο έ ς , 1986. Σελ. 200. Δρχ.

500. γνωστός Ελβετός θεατρικός συγγραφέας, παρουσιάζεται εδώ με μια συγγραφική του ιδιότητα άγνωστη στην Ελλά­ δα: του συγγραφέα αστυνομικού μυθιστορήματος. Ένας συγγραφέας αστυνομικών ιστοριών μετά από μια ελά­ χιστα πετυχημένη διάλεξη, συνταξιδεύει μ’ έναν πρώην αστυ­ νομικό διευθυντή. Η διάλεξη και το ταξίδι τούς δίνουν αφορμή ν’ ανταλλάξουν γνώμες και απόψεις (με χιούμορ και κριτική· διάθεση) για το αστυνομικό μυθιστόρημα. Ο διευθυντής ως επιβεβαίωση των θεωριών του ξεδιπλώνει μπροστά στο συγ­ γραφέα μια πραγματική ιστορία. Ο Ντύρενματ δημιουργεί μια αστυνομική ιστορία μέσα σε μια άλλη αστυνομική ιστορία. Παίξει με τις αντιθέσεις και τους ρυθμούς. Ξαφνικά την ηρεμία διαδέχεται η αγωνία και η δρά­ ση. Το απρόοπτο και ο καθαρά κινηματογραφικός ρυθμός της γραφής δημιουργούν ατμόσφαιρα και σασπένς. Φράσεις μι­ κρές, κοφτές. Λόγος λιτός, ακριβής, περιγραφικός. Ο Ντύρεν­ ματ υποστηρίξει ότι παίζει με τα χρώματα, τις αποχρώσεις και τις αντιθέσεις τους και το αποδεικνύει περίτρανα. Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη ψυχολογία τω · ηρώων του και μας δίνει τέλεια ολοκληρωμένα πορτραίτα. Σε δεύτερο πλάνο θέτει προ­ βλήματα και θέματα ψυχολογίας, ψυχιατρικής, απονομής δι­ καιοσύνης, κριτικάρει τις ανακριτικές μεθόδους, φιλοσοφεί και σαρκάζει. Η πρόταση του Ντύρενματ είναι τελικά ένα πολυσύνθετο, απαιτητικό και καθόλου εύπεπτο έργο, που έχει αφομοιώσει άριστα τις επιταγές της αστυνομικής λογοτεχνίας.

Ο

Γ.Γ. ΑΓΚΑΘΑ ΚΡΊΣΉ: Ο φόνος του Ρότζερ Άκρόυντ. Μετ. Βασίλης Βασικεχαγιόγλον. Αθήνα, 'Α γ ρ α , 1986. Σελ. 335. Δρχ. 850. να από τα πρώτα μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι αν όχι το πιο διάσημο, σίγουρα το πιο αμφιλεγόμενο. Γραμ­ μένο σε μια εποχή που στην Αγγλία ανθούσε το είδος και όλοι έψαχναν να βρουν έξυπνες ιδέες και πρωτότυπες λύσεις, για τα έργα τους. Ξεσήκωσε θύελλα κριτικών για το απροσδόκητο τέ­ λος του. Πολλοί την κατηγόρησαν ότι εξαπάτησε τους αναγνώ­ στες. Άλλοι την αποθέωσαν. Η D. Sayers την υπερασπίστηκε με πάθος στο Dedection Club, σνομπ κλαμπ των συγγραφέων αστυνομικών ιστοριών του Λονδίνου. Τελικά όμως η ιστορία τη δικαίωσε με τις δεκάδες μυθιστορήματα που ακολούθησαν και διαβάστηκαν από εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον κό­ σμο. Επιφανειακά, ο φόνος του Ρότζερ Ακρόυντ αναφέρεται σ’ ένα απλό, συμβατικό μυστήριο, που εκτυλίσσεται στο ήρεμο χωριό του Κινγκ’ς Άμποτ. Μέσα στο οικείο πλαίσιο του φό­ νου σ’ ένα χωριό, η Κρίστι έχει σκιαγραφήσει μερικούς από τους πιο υπέροχους ανθρώπινους χαρακτήρες, όλους από το θεατρικό ρεπερτόριο των κατοίκων του. Το ευφυέστατο τέχνα­ σμά της, σχετικά με την ταυτότητα του δολοφόνου είναι αυτό που προκάλεσε άναρθρες κραυγές στους κριτικούς, στους συ­ ναδέλφους της και στο κοινό.

Ε

αφιερωμα/109 Πάντως, άσχετα με την άποψη που εσείς θα διαμορφώσετε, παραμένει ένα καλό κλασικό μυθιστόρημα με μυστήριο, χιού­ μορ, καλοβαλμένους χαρακτήρες. Ακόμη μπορεί να δει κανείς τη δροσιά και παρθενικότητα στο ύφος που χαρακτηρίζει τα πρώτα έργα ενός μεγάλου συγγραφέα.

ARTHUR CONAN DOYLE: Σέρλοκ Χολμς. Τα άπαντα. Μετ. Ερρίκος Μπαρτζινόπονλος. Αθήνα, Κ α ρ ρ έ , 1987. Σελ. 512. Δρχ. 550. χουν περάσει εκατό χρόνια από τότε που πρωτοεμφανίστηκε ο διασημότερος ντέτεκτιβ όλων των εποχών, ο θρυ­ λικός Σέρλοκ Χολμς επισκιάζοντας ακόμα κι αυτόν τον Ηρα­ κλή Πουαρό της Αγκάθα Κρίστι. Φέτος μ’ αυτήν την ευκαιρία των «γενεθλίων» του στην Αγγλία γίνεται ντόρος μέγας. Δεκά­ δες εκδηλώσεις και ομιλίες για να τιμηθεί ο συγγραφέας Κόναν Ντόυλ και το πνευματικό δημιούργημά του. Μέχρι κι η Βουλή των Κοινοτήτων συμμετέχει σ’ αυτόν τον εορτασμό. Αθάνατοι, λοιπόν, συγγραφέας και ήρωας. Βλέπετε, οι Άγγλοι ξέρουν να διαφημίζουν τα προϊόντα τους και ιδιαίτερα τα πνευματικά. Στην Ελλάδα μ’ αυτή την ευκαιρία για πρώτη φορά εκδίδονται όλα τα έργα του διάσημου συγγραφέα - 4 μυθιστορήματα και 56 αστυνομικές ιστορίες - με ήρωα το δαιμόνιο ντέντεκτιβ. Ο τόμος αυτός είναι ο πρώτος από τους τρεις που θα εκδοθούν μέχρι το Δεκέμβρη. Περιλαμβάνει τα έργα: Σπουδή σε κόκκι­ νο, Το σήμα των τεσσάρων και τις Περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς. Ό σοι από σας θεωρείτε ότι τα αστυνομικά μυθιστορήματα είναι τα μόνα αναγνώσιμα βιβλία για τις διακοπές σας, νά η ευκαιρία! Διαβάστε ιστορίες με το Σέρλοκ Χολμς και ανακα­ λύψτε μαζί του το δολοφόνο, ως άλλοι Ουάτσον.

Ε

Η.Π.

RICHARD CONDON: Η Φαμίλια των Πρίτζι. Μετ. Ερρίκος Μπαρτζινόπονλος. Αθήνα, Κ α ρ ρ έ , 1987. Σελ. 298. Δρχ. 300. γκλήματα, δωροδοκίες, διακίνηση ναρκωτικών και έλεγ­ χος νυκτερινών κέντρων είναι το ντεκόρ μέσα στο οποίο στήνονται οι περισσότερες ιστορίες της Μαφίας. Ιστορίες που κατορθώνουν να κινούν το ενδιαφέρον μας, παρά τη βία και τη σκληρότητα που περιγράφουν. Η «Φαμίλια των Πρίτζι» σκιαγραφεί μ’ ένα μοναδικό τρόπο τον «μαγικό κόσμο» της Μαφίας. Ο Τσάρλι Παρτάνα, ο κεν­ τρικός ήρωας, είναι το ανερχόμενο αστέρι της οργάνωσης. Αλ­ λά ξαφνικά τρία γεγονότα έρχονται να μπερδέψουν τη ζωή του. Ένας υποψήφιος δήμαρχος τον κατηγορεί για φόνο. Η Μερόζ Πρίτζι, η φιλόδοξη και δυναμική πριγκίπισσα της Μα­ φίας αποφασίζει να τον παντρευτεί. Κι ο Τσάρλι ερωτεύεται την πανέμορφη εκκεντρική «αρτίστα» Μαντέλ Λα Τουρ. Μέσα απ’ όλο αυτό το μπέρδεμα, δεν υπάρχει διέξοδος γι’ αυτόν. Έ να βιβλίο που σίγουρα θα σας αρέσει. Αν «η Τιμή των

Ε

110/αφιερωμα Πρίτζι» σας συνάρπασε, η «Φαμίλια των Πρίτζι» θα σας μαγέ­ ψει. Διαβάζεται ευχάριστα όλες τις ώρες. Κ.Γ.

LESLIE WALLER: Ο Αμερικάνος. Μετ. Αικατερίνη Οικονόμου. Αθήνα, Κ α ρ ρ έ , 1987. Σελ. 384. Δρχ.

400. φού δεν έπεσε στα χέρια σας ο «Τραπεζίτης» και η «Φα­ μίλια», διαβάστε τον «Αμερικάνο» που ολοκληρώνει την τριλογία του Leslie Waller. Θα αποκτήσετε μια γεύση από τον αμερικάνικο τρόπο ζωής εκεί όπου τους Cow boys αντικατέ­ στησαν οι επιτυχημένοι τραπεζίτες. Ο Πάλμερ, πρόεδρος μιας από τις μεγαλύτερες, άρα και από τις πιο κερδοφόρες, Τράπεζες του κόσμου, τα έχει όλα. Επιτυ­ χημένος με χρήμα και δόξα. Όμως πλήττει. Βρίσκεται σε τρο­ μερό αδιέξοδο. Τότε είναι που αποφασίζει να εγκαταλείψει τη γυναίκα του και να την αντικαταστήσει με μια ερωμένη. Αλλά και πάλι πλήττει, νιώθει άδειος. Τώρα είναι καιρός να εγκατα­ λείψει και την Τράπεζα. Βλέπετε δεν τον χωράνε οι τοίχοι της. Αναλαμβάνει, λοιπόν, μιαν αποστολή, λίαν επικίνδυνη, στην Ευρώπη. Αντιλαμβάνεται, ενώ είναι ήδη μπλεγμένος, ότι CIA, νεοναζί, πανίσχυροι διπλωμάτες και τα τοιαύτα δεν είναι και τόσο ευχάριστο παιγνίδι. Εν πάση περιπτώσει, τη γλιτώνει φτηνά με λίγα τραύματα από εκείνα τα περιβόητα μάγκνουμ, ξέρετε εσείς, και με την πατερίτσα στη δεξιά του μασχάλη, βγαίνει κούτσα κούτσα στο εκτυφλωτικό ηλιόφωτο. Η Ελεανόρα τον περιμένει!

Α

Η,Π.

WILBUR SMITH: Στην καυτή άμμο. Μετ. Αλέκος Μανωλίόης. Αθήνα, B e l l . Σελ. 544. Δρχ. 500 εννημένος το 1933 στη Ζάμπια ο Γουίλμπουρ Σμιθ έχει στο ενεργητικό του μια σειρά από βιβλία που γνώρισαν μεγάλη κυκλοφοριακή επιτυχία. Στην Ελλάδα και από τις ίδιες εκδό­ σεις έχουν ήδη κυκλοφορήσει επτά έργα του Σμιθ. «Στην καυτή Άμμο», συναντάμε τη γνωστή περιγραφική άνεση του Σμιθ και ένα δυναμισμό στη διάπλαση των χαρακτήρων του. Το «τοπίο» του έργου συνθέτουν πόλεμοι, περιπλανήσεις στην έρημο, άγριες αερομαχίες, έντονα συναισθήματα και συναρπαστικά παιγνίδια της τύχης. Στο επίκεντρο του μύθου βρίσκεται ο αε­ ροπόρος Μάικλ και μαζί του: «ο ουρανός, τα σύννεφα, η γη, μαζί με τα λαμπερόχρωμα Άλμπατρος και τα φονικά πολυβό­ λα τους στριφογυρίζουν μπερδεμένα στο οπτικό του πεδίο. Κα­ τάλαβε πως χτυπήθηκε πάλι, τούτη τη φορά στο πόδι. Κοίταξε και είδε ότι το βλήμα είχε διαπεράσει το δάπεδο κι είχε ξεσχί­ σει το μηρό του. Το αίμα ανάβλυζε σαν συντιβάνι από κάποια αρτηρία. Η εικόνα του θύμιζε ένα ζουλού τυφεκιοφόρο που είχε ποδοπατηθεί στο ίδιο σημείο από έναν πληγωμένο βούβα­ λο...».

Γ

Κ.Τ.

αφιερωμα/111 JACK HIGGINS: Επάγγελμα Τρομοκράτης. Μετ. Μάρκος Χρόνης. Αθήνα, Β e l I . Σελ. 288, Δρχ. 300.

Κ

αθηγητής πανεπιστημίου στο Λιντς πριν τον αποσπάσει ολοκληρωτικά το γράψιμο, ο Τζακ Χιγκινς έγινε ιδιαίτε­ ρα γνωστός με το έργο «Ο Αετός Άγγιξε τη Γη», που έχει ήδη, μαζί με άλλα τρία βιβλία του, κυκλοφορήσει στην Ελλάδα από τις ίδιες εκδόσεις. Η περίπτωση του Τζακ Χίγκινς είναι εκείνη του συγγραφέα των μεγάλων επιτυχιών, αφού τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Στο μυθιστόρημα του, «Επάγγελμα Τρομοκράτης», ο Τζακ Χίγκινς έχει προσδώσει όλα τα χαρακτηριστικά ενός αγωνιώδους και συναρπαστικού θρίλερ. Στο επίκεντρο του μύθου ένας από τους πιο επικίνδυνους δολοφόνους της Ευρώπης, που περιμένει, με το δάχτυλο στην σκανδάλη, τον Πάπα Ιωάννη Παύλο στο Καντέμπουρυ της Βρετανίας το 1982. «Ο δολοφόνος, ένας άντρας που μπορεί να χωρίσει το μήλο στα δυο με το πιστόλι του και που κατάφερε με την εξυπνάδα του να κοροϊδεύει την αγγλική Ιντέλιντζενς για είκοσι χρόνια, βλέπει τον κλοιό να σφίγγεται γύρω του άλλά προχωρεί».

D. GOODIS: Το φεγγάρι στον υπόνομο. Μετ. Αρι­ στού Γιανόπονλον. Αθήνα, Μ έ δ ο υ σ α , 1987. Σελ.

180. Δρχ. 500. να άλλο βιβλίο του Goodis το οποίο όμως εκτυλίσσεται στην βρόμικη, αλλά και ιδιαίτερα έντονη ατμόσφαιρα του υποκόσμου. Υπάρχουν δυο δυναμικά πρόσωπα γύρω από τα οποία αναπτύσσεται η πλοκή και όχι μόνο αυτά γιατί στο έργο εμφανίζεται και σκιτσάρεται μια στρατιά ανθρώπων. Το βιβλίο διακρίνεται για τη φλογερή του ατμόσφαιρα, χα­ ρακτηριστική του υποκόσμου που φαίνεται να ασκεί μια γοη­ τεία στο δημιουργό της. Αυτήν ακριβώς την ατμόσφαιρα φρόν­ τισε να προβάλλει ο κατεξοχήν σκηνοθέτης της «ατμόσφαι­ ρας», ο Μπενέξ, στην ταινία που ήδη προβάλλεται στους κινη­ ματογράφους και βασίστηκε σ’ αυτό το μυθιστόρημα.

Ε

ROSALIND MILES: Πικρός θερισμός. Μετ. Μαίρης Ζούλα. Αθήνα, Κ α ρ ρ έ . Σελ. 284. Δρχ. 450. ικρός θερισμός λέγεται το βιβλίο της Ρόζαλιν Μάιλς και μάλλον δεν πρέπει να λέγεται πικρός, μια και έρχεται με­ τά από έναν πολύ πετυχημένο... θερισμό. Λοιπόν, για να πάψουμε να είμαστε αινιγματικοί - χαρακτηριστικό που μας το επέβαλλε η ανάγνωση αυτού του βιβλίου - πρέπει να σας πού­ με ότι είναι η συνέχεια της άλλης έκδοσης αης Μάιλς «Επιστρο­ φή στην Εδέμ». Ναι! Εκείνο το σήριαλ που ξεκίνησε να παίζεται χωρίς ιδιαί­ τερες τυμπανοκρουσίες και κατέκτησε υψηλή θέση ακροαματι­ κότητας λόγω του στοιχείου θρίλερ, που διέθετε, αλλά και λό­ γω του εντυπωσιακού γυρίσματος. Αν παρασυρθήκαμε στο τη-

Π

112/αψιερωμο

Ροίημοντ Τσάντλερ

λεοπτικό γεγονός, συγχωρέστε μας, αλλά από την τηλεοπτική απόδοση οι αναγνώστες οδηγήθηκαν στο βιβλίο. Στη συνέχεια, λοιπόν, της Επιστροφής στην Εόέμ βρίσκουμε την ηρωίδα Στεφάνι Χάρμπερ να ζει ήρεμη και ευτυχισμένη σαν να μην έχει περάσει ό,τι πέρασε. Αλλά, δυστυχώς, αυτή η θαυμάσια περίοδος δε θα διαρκέσει πολύ γιατί πρόσωπα εφιαλτικά από το παρελθόν ξαναγυρνούν στο προσκήνιο. Όχι! Δε σας λέμε τη συνέχεια χωρίς μ’ αυτή μας την απόφαση να εννοούμε ότι ο μύθος είναι το μόνο και πρωταρχικό στοιχείο στο διάβασμα αυτού του βιβλίου. Η Μάιλς, λέκτορας και συγγραφέας, που ζει στο Γουοργουηκσάιρ, πέρα από την πρωτότυπη φαντασία της διαθέτει προσόντα τέτοια που της επιτρέπουν να αποδίδει ξεκάθαρα συναισθηματικές καταστάσεις και συγκρούσεις, να δημιουργεί ατμόσφαιρα και να φτιάχνει γοητευτικούς ήρωες. Βέβαια, κα­ τέχει ιδιαίτερη θέση το... στοιχείο θρίλερ. Γ.Γ. ΡΑΙΗΜΟΝΤ ΤΣΑΝΤΑΕΡ: Το ψηλό παράθυρο. Μετ. Βαγγέλης Παραμπούκης. Θεσσαλονίκη, Π α ρ α τ η ­ ρ η τ ή ς , 1986. Σελ. 304. Δρχ. 450. να ακόμα βιβλίο του Ραίημοντ Τσάντλερ, συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων, ενός από τους καλύτερους εκπροσώπους της λεγάμενης «αμερικάνικης σχολής του ’30». Το «Ψηλό Παράθυρο» αναφέρεται στην εξαφάνιση από την προσωπική συλλογή της κ. Μέρντοκ ενός παλαιού νομίσματος των Ηνωμένων Πολιτειών, ονομαζόμενο «Δουβλόνι του Μπράσερ». 0 γνωστός σ’ όλους μας αστυνομικός ντέτεκτιβ Φίλιπ Μάρλοου θ’ αναλάβει την εξακρίβωση του μυστηρίου και τελι­ κά. .. θα τα καταφέρει. «Αναμφισβήτητα το καλύτερο βιβλίο του Ραίημοντ Τσάν­ τλερ» έχει χαρακτηριστεί από κριτικούς. Συνδυάζει άψογο λο­ γοτεχνικό ύφος και κλιμακωτή δράση. Διαβάζεται ευχάριστα, όλες τις εποχές και ιδίως τώρα το καλοκαιράκι, από τους φί­ λους του είδους, παρ’ ότι η μετάφραση δεν το υπηρετεί επάξια.

Ε

ΖΑΝ ΚΟΚΤΩ: Ελληνικό Ημερολόγιο. Πρόλ. Γιάν­ νης Τσαρούχης. Μετ. Θανάσης Θ. Νιάρχος. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ι ώ τ η ς , 1986. Σελ. 80. Δρχ. 600. ε ύφος άλλοτε σοβαρό, άλλοτε ζωηρό και πικάντικο, ο Κοκτώ «ζωγραφίζει» την Ελλάδα του 1952. Όπως την γνώρισε από την περιήγησή του στα νησιά και την ύπαιθρο. Ένα ταξίδι που πραγματοποίησε συνοδευόμενος από τον μετέπειτα θετό του γιο Ντουντού, την Κα Φούλερ και κάποιο συν­ ταγματάρχη του Αμερικάνικου Στρατού. Δεν κρύβει τον θαυ­ μασμό του για τα φυσικά τοπία της χώρας μας - τότε υπήρχαν κι απ’ αυτά - αλλά ούτε την περιφρόνησή του για τη σκληρό­ τητα της συμπεριφοράς των κατοίκων της. Σκληρότητα που εί­ ναι αποτέλεσμα των μετακατοχικών δοκιμασιών. Την έκδοση κοσμούν άφθονα σχέδια του Κοκτώ, φωτογρα­ φίες του, καθώς και τέσσερα ζωγραφικά έργα του Ντίνου Πετράτου. Πολύ καλή η μετάφραση του Θανάση Νιάρχου καθώς

Μ

αφιερωμα/113 και ο πρόλογος του Γιάννη Τσαρούχη, που είχε γνωρίσει από κοντά το συγγραφέα. Κ.Γ.

ANTONIO ΠΙΓΚΑΦΕΤΑ: Μαγγελάνος. Το πρώτο ταξίδι γύρω από τον κόσμο. Μετ.-εισ.-σχολ., Νίκον Πρατσίνη. Αθήνα, Σ τ ο χ α σ τ ή ς , 1986. Σελ. 224. Δρχ. 700.

ΜΑΓΓΕΛΑΝΟΣ

ίο πρώιο ιαξιδι yiipw από »αν ιιόαμο

πιβιβαστείτε με τον Πιγκαφέτα, το Μαγγελάνο και τον Ελκάνο στο σκάφος Τρινιδάδ. Είστε έτοιμοι για το πρώτο ταξίδι γύρω από τον κόσμο. Θα αποδειχθεί ένα ταξίδι χωρίς κανέναν απολύτως κίνδυνο, παρ’ ότι θα συναντήσετε άγριες φυλές και πρωτόγνωρα μέρη. Αυτό σας το εγγυάται ο Πιγκα­ φέτα και το ημερολόγιο που κράτησε για χάρη σας. Ενώ για να περιγράφει αυτό το συναρπαστικό πρώτο ταξίδι στον κόσμο χρειάστηκε τρία ολόκληρα χρόνια κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες, ακολουθώντας μιαν άγνωστη μέχρι τότε πορεία, εσείς σε μια μόνο μέρα θα το απολαύσετε δεχόμενοι έναν κα­ ταιγισμό ερεθισμάτων και γνώσεων. Το ημερολόγιο που κράτησε αυτός ο σύντροφος του μεγάλου θαλασσοπόρου είναι γραμμένο με γλαφυρότητα, οξεία παρατη­ ρητικότητα και συγγραφική άνεση, στοιχεία που αποτελούν και τις αρετές του. Ο Νίκος Πρατσίνης έκανε σπουδαία δουλειά στη μετάφρα­ ση. Η εκτεταμένη εισαγωγή κι ο λεπτομερής σχολιασμός προσ­ δίδουν κύρος στην έκδοση. Ωραίο το εξώφυλλο της Στέλλας Γκρανιά.

Ε

Η.Π.

ΤΑ ΕΠΗ ΤΗΣ ΒΙΝΑΑΝΔΙΑΣ: Η ανακάλυψη της Αμερικής από τους Βίκινγκς. Εισ. -μετ. Θάνος ΣαΚκέτας. Αθήνα, Σ τ ο χ α σ τ ή ς , 1986. Σελ. 128. Δρχ.

350. οιος τελικά ανακάλυψε πρώτος την Αμερική; Να ένα ερώτημα που επιδέχεται πολλές απαντήσεις. Πολλοί ερί­ ζουν και τα επιχειρήματά τους δημιουργούν αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Μερικοί λένε ότι την ανακάλυψαν πρώτοι οι Φοίνικες! Ά λ ­ λοι θεωρούν ότι οι Ετρούσκοι έβαλαν πρώτοι το πόδι τους στη νέα ήπειρο. Υπάρχουν κι αυτοί που υποστηρίζουν ότι αυτή η τιμή ανήκει στους Κινέζους, στους Ιάπωνες, τους Πολυνήσιους, τους Τάταρους. Εμείς δε θα πάρουμε θέση σ’ αυτές τις αντιδικίες. Θα υπο­ στηρίξουμε όμως μιαν άλλη εκδοχή. Την Αμερική την ανακά­ λυψαν οι Βίκινγκς. «Βίκινγκ» σημαίνει «αρχηγός θαλασσοπό­ ρος πολεμιστής». Αρχικά απλοί κουρσάροι ταξίδευαν και λεη­ λατούσαν στα χωρικά τους ύδατα, στις βόρειες θάλασσες. Αρ­ γότερα κινήθηκαν και προς την Ανατολή. Αυτοί λοιπόν ανα­ κάλυψαν πρώτοι την Αμερική και μάλιστα πεντακόσια σχεδόν χρόνια πριν τον Κολόμβο. Το γεγονός μας το βεβαιώνουν τα δύο έπη· της Γροιλανδίας και το έπος του Έρικ. Γραμμένα γύρω στο 1200 π.Χ. είναι διηγήσεις που ψυχαγωγούσαν τις οι­ κογένειες αγροτικών περιοχών. Σύμφωνα με τα έπη, μετά από πολλές περιπέτειες, οι Βί­

Π

114/αφιερωμα κινγκς ανακάλυψαν τυχαία την Αμερική και την ονόμασαν Βίνλαντ (γη των αμπελιών). Οι ερυθρόδερμοι τους δημιούργη­ σαν σοβαρά προβλήματα κι έτσι τους εξανάγκσαν τελικά να την εγκαταλείψουν. Τα έπη αυτά, αν και γραμμένα σε πεζό λόγο, εκτός του ότι αποδεικνύουν ότι πρώτοι οι Βίκινγκς ανακάλυψαν την Αμερι­ κή, έχουν τεράστια αξία. Υποστηρίζεται, ότι άνετα μπορούν να συγκριθούν με τα Ομηρικά έπη και τα Μεσαιωνικά ηρωικά ποιήματα της Ευρώπης. Πρέπει, τέλος, να τονίσουμε ότι ο Θάνος Σακκέτας έχει γρά­ ψει μια καταιοπιστικότατη εισαγωγή και έχει κάνει πολύ καλή μετάφραση. Η.Π.

WOLINSKI: Σκέψεις. Μετ. Γιάννη Ξενάκη. Αθήνα, Ρ ο έ ς , 1986. Σελ. 187. Αρχ. 550 ον Wolinski τον ξέρετε, ακόμη κι αν δεν το ξέρετε. Γιατί έχετε, οπωσδήποτε, διαβάσει Λούκυ-Λουκ. Εκτός από το «φτωχό και μόνο κάου-μπόυ», ο Wolinski συνεχίζει εδώ και 25 χρόνια να αρθρογραφεί, να σκιτσάρει και να σχολιάζει σε εβδομαδιαίες εφημερίδες και περιοδικά της Γαλλίας. Οι «Σκέψεις» είναι μια θεματική επιλογή κειμένων και σκί­ τσων της δεκαετίας του ’70. Κι έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον το καλοκαίρι του 1987, να βλέπει και να διαβάζει κανείς, τις διορατικές και ταυτόχρονα σαρκαστικές κρίσεις του σχολιαστή και σκιτσογράφου, για τον φεμινισμό και την αριστερά του 1970, για το ρατσισμό και την ανεργία, που τότε πρωτοεμφανίζονταν στη χώρα του. Οι Έλληνες αναγνώστες και αναγνώστριες θα ’χουν, ίσως, ένα πρόβλημα προσαρμογής στο στυλ Wolinski. Στο λιτό, γραμμικό και άρα αφαιρετικό σχέδιο, στο κλασικό γαλλικό σχόλιο που πολύ συχνά αναλώνεται στην υπερβολή, την αντι­ στροφή και το λεκτικό παιγνίδι. Αυτό αντικειμενικά δυσκο­ λεύει τη μετάφραση και ίσως έτσι ν’ αδικείται ο Wolinski. Το βιβλίο όμως παραμένει στο σύνολό του ευχάριστο.

Τ

ΓΙΑΝΝΗ ΙΩANNOY: Ο τρύπιος δρόμος. Αθήνα, Κ α σ τ α ν ιώ τ η ς, 1986. Σελ. 160. Αρχ. 1000. Γιάννης Ιωάννου με τον «Τρύπιο δρόμο» γελοιογραφεί τη σημερινή εξουσία κι όλο το θράσος και τον κυνισμό που τη χαρακτηρίζουν. Κατεξοχήν πολιτικός γελοιογράφος, αποτε­ λεσματικός στην άσκηση αντιπολίτευσης, δίνει λύσεις ή ειρω­ νεύεται τα καυτά και κρίσιμα προβλήματα της καθημερινής πολιτικής ζωής. Ο Ιωάννου έχει πολιτική άποψη. Διακωμωδεί τους δαιδαλώδεις μηχανισμούς της εξουσίας, στηλιτεύει την ηλιθιότητα των ειδικών και την αναποτελεσματικότητα των επαγγελματιών πο­ λιτικών. Με τον Ιωάννου ξεκαρδίζεσαι ή μειδιάς. Στο λιτό, άμεσο, λειτουργικό του σκίτσο δεν υπάρχουν αναγνωρίσιμες πολιτικές φυσιογνωμίες, αλλά πολιτικοί και κοινωνικοί ρόλοι τους οποί­

Ο

αφιερωμα/115 ους ασκούν με τη λεζάντα οι ήρωες, κι έτσι αναγνωρίζονται. Ευχάριστος και δεικτικός, ανελέητος και εφευρετικός απο­ καλύπτει τις παρενέργειες των δήθεν σοσιαλιστικών επιλογών με τις τραγελαφικές ταχυδακτυλουργίες του. Ο σημαντικότερος, ίσως, γελοιογράφος της εποχής μας, ο Ιωάννου, με τον «Τρύπιο δρόμο» θα διασκεδάσει την αγανακτισμένη αμηχανία σας.

ΜΑΚΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΥ: Το μήνυμα ελήψθη, όβερ! Αθήνα, Κ α σ τ α ν ιώ τ η ς, 1986. Σελ.

110. Δρχ. 700. Μάκης Τριανταφυλλόπουλος είναι γνωστός στο ευρύ κοι­ νό από τις γελοιογραφίες του, που φιλοξενούνται σε ημε­ ρήσια απογευματινή εφημερίδα. Κατεξοχήν πολιτικός γελοιο­ γράφος, κατορθώνει μέσα από τα σκίτσα του να σατιρίζει με χιούμορ τις αντιφάσεις της πολιτικής μας ζωής. Ο Μάκης, λοιπόν, στο νέο του λεύκωμα παρουσιάζει όλο το θίασο της πολιτικής μας σκηνής. Τον Τέως, τον Νυν, τον Ψη­ λό, τον Μπουλντόζα, τον Ανδρέα και τους αποστόλους του, αναδομημένους, κατεψυγμένους ή ξωπεταγμένους. Καταγρά­ φει τη γελοιοποίηση των ιδεών και των μηνυμάτων που απογυ­ μνώθηκαν από νοήματα και περιφέρονται ξετσίπωτα προκαλώντας τη νοημοσύνη μας. «Τα πολλά λόγια όμως είναι φτώχια», όπως λέει και η Αθηνά Γληνού στον πρόλογο του βιβλίου. «Η δε φτώχεια θέλει κα­ λοπέραση. Και σεις ξέρετε ότι ο Μάκης κάνει πολλά, για να σηκώσει την καλοπέραση πάνω από την Ελλάδα».

Ο

Κ.Γ.

ΠΑΝ. ΠΑΠΑΔΟΥΚΑ: Η Ελλάδα τον Μήτσον και τον Κίτσον. Αθήνα, Φ ι λ ι π π ό τ η ς, 1987. Σελ. 144. Δρχ. 550. ΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Η Ελλάδα θ’ αποκτήσει αληθινή δημο­ κρατία, όταν θα έχει καθαρά αποχωρητήρια». Υ Μ’ αυτό το υστερόγραφο κλείνει το βιβλίο του ο Παναγιώτης Παπαδούκας του οποίου το περιεχόμενο είναι μια έμμετρη σάτυρα για την ελληνική ζωή.-Δυο ήρωες, ο Μήτσος και ο Κίτσος, - ανάδελφο ντουέτο όπως τους θέλει ο συγγραφέας στον υπότιτλο - εμφανίζονται να έχουν προβληματισμούς και προ­ βλήματα που αντιμετωπίζει ο κάτοικος της χώρας μας. Πολλά είναι τα ξεκαρδιστικά επεισόδια, και έντονη η κοινωνική πα­ ρατήρηση. Πιστεύουμε ότι το χιούμορ είναι αρκετά ανανεωμέ­ νο. Μπορούμε να πούμε ότι το βιβλίο αυτό με τις γρήγορες εναλλαγές ατμόσφαιρας και προσώπων θυμίζει επιθεώρηση αρκετά ευρηματική. Πραγματικά το βιβλίο διαθέτει μια φρεσκάδα αναγκαία για το καλοκαίρι, χαρακτηριστικό αξιοθαύμαστο για έναν δη­ μιουργό με τις δάφνες και την πολλαπλή προσφορά του Παπαδούκα. Γ,Γ.

116/αφιερωμα ΚΑΡΑ Ο ΡΑΝΤΖΙ: Ο άνθρωπος εβδομήντα εκατομ­ μύρια χρόνια. Μετ. Γιώργος Κασαπίόης. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1986. Σελ. 136. Δρχ. 1.000 ταν ανοίγεις ένα καλαίσθητο λεύκωμα κι αρχίζεις να δια­ βάζεις την εισαγωγή, και στη μόλις δεύτερη αράδα βλέ­ πεις να γράφεται: «Στα χέρια όλων μας, η φωτογραφική μηχα­ νή αποθανατίζει...» σκέφτεσαι αμέσως ότι κάτι δεν πάει καλά. Αλίμονο αν μια φωτογραφική μηχανή αποθανάτιζε. Θα είχαμε πεθάνει ο καθένας από μας πάνω από 10 τουλάχιστον φορές. Το ρήμα είναι αποθανατίζω. Αυτό το ’ξέραν ακόμη και οι προσάπιενς. Ας είναι! Τα καλά του βιβλίου τώρα. Ο Κάρλο Ράνζι, λάτρης της παλαιοανθρωπολογίας, άγνω­ στος στην Ελλάδα, είναι γνωστός στην Ιταλία ως ειδικευμένος σχεδιαστής σε επιστημονικές απεικονίσεις. Έφτιαξε, λοιπόν, ένα θαυμάσιο λεύκωμα για την ιστορία του ανθρώπου, 70.000.000 χρόνια, μ’ ένα σπάνιο πραγματικά τρόπο. Ο συγ­ γραφέας, μετά από πολύχρονες μελέτες κατόρθωσε να παραστήσει με ακρίβεια, ρεαλισμό, φαντασία και υψηλή ευαισθησία όλες τις φάσεις της μεταλλαγής της ανθρώπινης οικογένειας, από τα παιδικά της χρόνια μέχρι σήμερα. Έτσι παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου τα ανθρω­ ποειδή, ο Αυστραλοπίθηκος, ο Χόμο Χάμπιλις, ο Χόμο Ερέκτους, ο άνθρωπος της Τέρρα Αφάτα, οι Προσάπιενς, ο άν­ θρωπος του Νεάντερταλ, ο άνθρωπος του Κρο-Μαντόν, κ.ά. Η αναπαράσταση όλων αυτών των μακρινών προγόνων μας γίνε­ ται με εκπληκτική δεξιοτεχνία, αποτέλεσμα της σύνθεσης της φαντασίας ενός δόκιμου λογοτέχνη με το ρεαλισμό ενός επιστή­ μονα. Πρόκειται για ένα πραγματικά εντυπωσιακό βιβλίο.

Ο

jf

Ο Α ΝΘΡΩΠΟΣ εβδομήντα εκατομμύρια χρόνια

ΓΙΑΝΝΗ ΣΟΥΛΙΩΤΗ: Τα κόλλυβα. Αθήνα, Κ έ ­ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 96. Δρχ. 800. νδιαφέρουσες πληροφορίες προσφέρονται σ’ αυτή την έκ­ δοση για ένα έθιμο, τα κόλλυβα, που σε πολλά μέρη της χώρας μας εξακολουθούν να διατηρούνται σαν έκφραση θρη­ σκευτικής ζωής κι όχι σαν αναπαραγόμενη συνήθεια από εμπό­ ρους κηδειών. Εκείνο που εντυπωσιάζει τον αναγνώστη από την πρώτη του κιόλας επαφή μ’ αυτό το βιβλίο, είναι οι αρι­ στοτεχνικές ζωγραφικές αναπαραστάσεις των αγίων στη ζαχα­ ρένια επιφάνεια που καλύπτει τα κόλλυβα και που τις ανακά­ λυψε ο δημιουργός της έκδοσης στο Άγιον Όρος. Διατηρώντας την τεχνική της αγιογραφίας οι καλόγεροι με­ ταφέρουν τα θέματά τους με άλλα τεχνικά μέσα, τα οποία αναφέρονται αναλυτικά στην έκδοση. Αλλά σ’ αυτό το βιβλίο του Γιάννη Σουλιώτη δεν περιλαμβάνονται μόνο τα κόλλυβα του Αγίου Όρους· σε άλλα κεφάλαια του βιβλίου θα εντοπίσετε τα σπιτικά κόλλυβα σε σύγκριση με τα βιομηχανοποιημένα, τα πικροκόλλυβα και τα αρχαία κόλλυβα. Η σύντομη και περιεκτική αναδρομή στο ιστορικό του εθίμου, που βρίσκεται στην αρχή του βιβλίου, ολοκληρώνει την εικόνα γ),’ αυτό το θέμα. Γραμμένο με πολύ μεράκι και με προσεκτική οργάνωση της ύλης του, ο Σουλιώτης κατορθώνει το νεκρικό αυτό έθιμο να μας το μεταδώσει με ζωντάνια.

Ε

Τά Κ όλλυβα

Γ.Γ.

αφιερωμα/117 ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Η εξέλιξη της ανθρώ­ πινης σεξουαλικότητας. Αθήνα, Ρ ά π π α , 1986. Σελ. 168. Δρχ. 600. σεξουαλικότητα αν και δεν ήταν ο μόνος ανθρωποποιητικός παράγοντας, έδρασε· παράλληλα μ’ άλλες δυνάμεις για να δημιουργήσει ένα ζώο ικανό να μεγιστοποιεί την εξελι­ κτική επιτυχία του χάρη σε μια εξαιρετικά πλαστική και εκλε­ πτυσμένη συμπεριφορά.... Σ’ αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η μελέτη του Δημοσθένη Κούρτοβικ, Η εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, που όπως δηλώνει ο τίτλος εξετάζει πώς η ανθρώπινη σεξουαλικότητα επηρέασε αλλά και επηρεάστηκε από τη διαδικασία της «ανθρωποποίησης», δηλαδή της δια­ μόρφωσης του ανθρώπου από κατώτερα είδη. Το βιβλίο του Κούρτοβικ χωρισμένο σε δώδεκα κεφάλαια ει­ σάγει τον αναγνώστη βαθμιαία στο θέμα, στο οποίο ολοκληρω­ μένα υποστηρίζεται η δική του άποψη. Διατηρώντας κι εδώ τις αρετές που έχει εμφανίσει ο συγγραφέας και στο πεζογραφικό του έργο και στις μεταφράσεις του, μάς δίνει όχι μόνο ένα σπά­ νιο για την ελληνική βιβλιογραφία βιβλίο ως προς το θέμα, αλ­ λά κι ένα εντυπωσιακό ως προς τη γραφή του.

Η

Γ.Γ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ: Ληξονριώτικα Χει­ ρόγραφα. Άγνωστη πηγή του Δ. Σολωμού και του Ν. Tommaseo. Αθήνα, Δ ό μ ο ς , 1986. Σελ. 232. Δρχ. 800. να λαβωθώ, και στους Κορφούς να γιάνω, Σ τηστηΖάκυνθο δόλια την Κεφαλονιά, να πέσω να πεθάνω».

Είναι κεφαλονίτικη ρίμα, μια από τις πολλές αυτής της έκ­ δοσης. Μελέτη του φακέλου 154 του Αρχείου των Αδελφών Τυπάλδων-Ιακωβάτων στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς σε συν­ δυασμό με παλιότερες έρευνες του Κ. Καιροφύλα, του Μ. Χατζηγιακουμή και του Γ. Μεταλληνού για το Δ. Σολωμό και το ενδιαφέρον του για τη δημοτική μας ποίηση. Η συγγραφέας μέσα από αυτή τη μελέτη, οδηγήθηκε στη διαπίστωση ότι ο φά­ κελος αυτός περιέχει ποιητικό υλικό (ρίμες και δημοτικά τρα­ γούδια) που είχε συγκεντρωθεί με παραγγελία του εθνικού μας ποιητή για το Δαλματό λόγιο, Ν. Tommaseo. Το 1842 ο Ν.

Tommaseo χρησιμοποίησε ένα μεγάλο μέρος της συλλογής αυ­ τής στην έκδοση των Ελληνικών δημοτικών τραγουδιών (canti popolari Graeci), επηρεασμένος από την εμφάνιση της Συλλο­ γής του C. Fouriel το 1824. Παράλληλα το υλικό αυτό χρησι­ μέυσε σαν πηγή και του ίδιου του Σολωμού. Έτσι, δίνεται απάντηση και σε μερικά άλλα προβλήματα του σολωμικού έρ­ γου. Κ.Τ. Ν.Α. ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΔΗ: Παράξενες ιστορίες στο Αιγαίο (17ος-20ός αιώνας). Αθήνα, Φ ι λ ι π π ό τ η ς , 1987. Σελ. 208. Δρχ. 700. μια παράξενες ιστορίες μιλάει στον τίτλο του βιβλίου του ο συγγραφέας Ν.Α. Κεφαλληνιάδης. Πράγματι, το μεγαλύ­ τερο μέρος των ιστοριών που δημοσιεύονται σ’ αυτόν τον τόμο

Γ

118/αφιερωμα έχουν σαν βάση τους παράξενα περιστατικά, τα οποία ο συγ­ γραφέας συνέλεξε μέσα από διάφορα παλιά έγγραφα, ανέκδο­ τα ημερολόγια καί άλλα ντοκουμέντα της περιόδου από το 17ο έως τον 20ό αιώνα. Θα πρέπει εδώ να τονιστεί ότι τα γεγονότα δεν παρατίθενται επίπεδα. Το κάθε συγκεκριμένο περιστατικό ο συγγραφέας το σχολιάζει και το τοποθετεί στο κοινωνικόιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαδραματίστηκε. Αυτό βοη­ θάει τον αναγνώστη με αναλυτικές αναφορές στα ήθη και στα έθιμα, που επικρατούσαν εκείνη την εποχή στα νησιά του Αι­ γαίου, στοιχεία πόυ αποτελούν χρήσιμο υλικό για τον ιστορι­ κό, τον μελετητή και το λαδγράφο, αλλά ακόμα και για το λο­ γοτέχνη που θα ’θελε να τα αξιοποιήσει. Στη ζωντάνια των ει­ κόνων έρχεται να προστεθεί, όταν διαβαστούν οι ιστορίες στο σύνολό τους, η γνώση της φυσιογνωμίας του Έλληνα νησιώτη και γενικότερα η ταυτότητα του Αιγαίου. Οι παράξενες ιστορίες στο Αιγαίο είναι το τρίτο βιβλίο του ίδιου συγγραφέα που αναφέρεται στο χώρο του Αιγαίου - με πρώτο το «Πειρατεία» και δεύτερο το «Ρομαντικές ιστορίες στο Αιγαίο 16ος-19ος αιώνας» - με τα οποία έχει ασχοληθεί το πε­ ριοδικό σε παλιότερα τεύχη του. Με το συνολικό του έργο ο συγγραφέας έδωσε τη δυνατότητα στον απλό αναγνώστη να προσεγγίσει ιστορικά άγνωστους χώρους. Θα ήταν ευκαιρία για όσους από σας φιλοξενηθείτε σε νησιά του Αιγαίου, αυ­ τούς τους μήνες, να ανακαλύψετε και να δικαιολογήσετε ήθη και έθιμα. Διεργασίες, που θα προσδώσουν μιαν άλλη διάστα­ ση στις διακοπές. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου, λοιπόν!

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΤΣΟΚΑΤΟΥ-ΚΆΡΒΕΑΗ: Λαογρα­ φικό Ημερολόγιο (Οι δώδεκα μήνες και τα έθιμά τους). Αθήνα, Π α τ ά κ η , 1986. Σελ. 272. Δρχ. 670.

27 Ιουλίου αντελεήμονος ιαματικού. Άλλος Ά γιος θεραπευτής, γιατρός κι αυτός που θεράπευε με κάθε τρόπο, περισσότερο όμως με τ’ αγιάσματά του: Χωλούς, τυφλούς εγιάτρεψε με πάσαν εξουσίαν.

Π

Λαογραφικό Ημερολόγιο

Είναι ανάμεσα στους πιο αγαπητούς Άγιους του λαού μας κι από τους πιο οικείους. Σ’ αυτόν βρίσκουν καταφύγιο για κάθε αρρώστια οι άνθρωποι, πιο πολύ οι ανάπηροι: Κουτσοί, στραβοί, στον Αϊ-Παντελεήμονα. Είναι η τελευταία μεγάλη γιορτή που έχουμε τον Ιούλιο και η οποία καταγράφεται όπως και τόσες άλλες στο εύχΓ ~ λαο­ γραφικό ημερολόγιο της Κας Τσοκάτου-Καρβέλη. Σ Αίο ημερολόγιο περιέχεται και αναλυτική καταγραφή ηθών και εθίμων κατά μήνα. Η συγγραφέας-συλλέκτρια κατορθώνει με τον τρόπο που εκ­ θέτει το υλικό της να σε κάνει να χαίρεσαι την λαϊκή μας παρά­ δοση, ό,τι από αυτήν έχει διατηρηθεί στη σύγχρονη ζωή. Η ομορφιά των εθίμων συνδυαζόμενη με την εποχή και τον τόπο, μας επιτρέπουν να καταλάβουμε την ανάγκη που τα προκάλεσε, αλλά και τους λόγους για τους οποίους επιβιώνουν. Το θέμα χρειάζεται αγάπη και επιστημονική συνέπεια στην

αφιερωμα/119 παρουσίαση και την ανάπτυξή του, στοιχεία που η ΤσοκάτουΚαρβέλη αποδεικνύει ότι διαθέτει σε μεγάλο βαθμό.

ΒΑΣΙΛΗ ΛΑΜΝΑΤΟΥ: Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή τον λαού μας. Αθήνα-Γιάννινα, Δ ω δ ώ ν η , 1987. Σελ. 224. Δρχ. 700. ωντανή μαρτυρία μιας ολόκληρης ζωής αποτελεί κι αυτή η λαογραφική μελέτη του Βασίλη Λαμνάτου. Βιβλίο για όλες τις εποχές, μπορεί κανείς να το χαρακτηρίσει, μια και μέ­ σα από τις σελίδες του «παρελαύνουν» όλοι οι μήνες του χρό­ νου κι όλες οι εργασίες με τις οποίες επιδίδονται οι αγρότες και οι ποιμένες του τόπου μας. Σήμερα βέβαια που η τεχνολογία έχει κάνει τέτοια άλματα κι οι εποχές του χρόνου δεν είναι τόσο ευδιάκριτες - πολιτισμός γαρ - το βιβλίο του Β. Λαμνάτου εκτός από μια έμπιστη πηγή πληροφόρησης είναι παράλληλα και μια κατάθεση για τα χρό­ νια που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Βασισμένο στις προσωπικές εμπειρίες και στα βιώματα του συγγραφέα αποτελεί σημαντική προσφορά στη λαογραφία μας: Γραμμένο σε γλώσσα άμεση και ζωντανή διαβάζεται αβίαστα από κάθε αναγνώστη. Κι αν τελικά σας ενδιαφέρει η επικαιρότητα, διαβάστε μόνο για τις αγροτικές ασχολίες του τόπου μας που αφορούν στο μήνα που τρέφει τους «έντεκα», τον Αύγουστο δηλαδή. «Κάθε πράμα στον καιρό του...», λέει μια από τις παροιμίες μας.

Ζ

Η.Π.

DENYS L. PAGE: Η Ομηρική Οδύσσεια. Αθήνα, Π α π α δ ή μ α , 1986. Σελ. 248, Δρχ. 800.

DENYS L. PAGE: Η Ιλιάς και η Ιστορία. Αθήνα, Π α π α δ ή μ α , 1986. Σελ. 408.

D.L. Page είναι αναμφισβήτητα από τους σημαντικότε­ ρους μελετητές της Αρχαίας Ελληνικής φιλολογίας. Η πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα μας έδωσε πολλά αξιόλογα έργα μεταξύ των οποίων: η Ιλιάδα και η Ιστορία, Η Ομηρική Οδύσσεια, Αισχύλου τραγωδίες, Ευριπίδη Μήδεια, Σαπφώ, Αλκαίος κ.ά. Στον πρώτο τόμο, στην ομηρική Οδύσσεια, ο D.L. Page εξε­ τάζει τη σύνθεση και τη δομή του μεγάλου έπους, με βάση τα δεδομένα της συγκριτικής φιλολογίας και της απέραντης ομη­ ρικής βιβλιογραφίας. Στο δεύτερο τόμο, η Ιλιάδα και η Ιστορία, παρουσιάζει τον Ομηρικό κόσμο μέσα από τι τελευταίες αρχαιολογικές ανακα­ λύψεις και ιστορικές έρευνες. Εξετάζει ένα προς ένα τα ιστορι­ κά δεδομένα, τις αρχαιολογικές «πηγές», τις πινακίδες της γραμμικής Β γραφής, σε σχέση πάντα με το κείμενο της Ιλιάδας. Ασχολείται, τέλος, με το γνωστό ομηρικό ζήτημα* επικα­ λούμενος και τις νεότερες φιλολογικές έρευνες.

O

Κ.Τ.

120/αφιερωμα ΣΤΑΥΡΟΥ ΖΟΡΜΠΑΑΑ: Ο Ονμανισμός στο έργο τον Ευριπίδη. Αθήνα, Π α π α δ ή μ α , 1987. Σελ.

120. Δρχ. 450. ι παρερμηνείες των έργων του Ευριπίδη δεν είναι δείγμα μόνο της εποχής μας. Και τον καιρό που ζούσε ο ποιητής δεχόταν επιθέσεις. Αυτό συνηδειτοποιεί όποιος διαβάσει και μελετήσει την εργασία του Σταύρου Ζορμπαλά «Ο ουμανισμός στο έργο του Ευριπίδη». Το βιβλίο αυτό όπως δηλώνει κι ο συγγραφέας δεν έχει καθαρά ιστορικό ούτε αποκλειστικά φιλο­ λογικό χαρακτήρα, αλλά συνδέεται με την κοινωνιολογία, με τις πιο σύγχρονες και προοδευτικές αντιλήψεις για την τέχνη και τον προορισμό της. Ο συγγραφέας διατυπώνει με σαφήνεια το θέμα του ώστε να κερδίζει τον αναγνώστη με το μέρος του και τις θέσεις του. Και δεν μιλάμε μόνο για τον ειδικό αναγνώστη που ανήκει στο χώ­ ρο της φιλολογίας, της εκπαίδευσης, του θεάτρου, ή τους σπουδαστές, αλλά και για τους μη-εξοικειωμένους με φιλολογι­ κά θέματα. Η εμφάνιση της έκδοσης, εξώφυλλο, επιλογή στοι­ χείων, σελιδοποίηση, χαρτί, προβάλλουν την παράδοση της ποιότητας του εκδοτικού οίκου που είχε την πρωτοβουλία της έκδοσης.

Ο

Γ.Γ. ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΠΕΣΜΑΖΟΓΑΟΥ: Εκπαίδευση και ανάπτυξη στην Ελλάδα 1948-1985. Το ασύμπτωτο μιας σχέσης. Αθήνα, Θ ε μ έ λ ι ο , 1987. Σελ. 624. Δρχ. 2200. τη μελέτη αυτή ο Στ. Πεσμαζόγλου αναπτύσσει το ρόλο του κράτους στη μεταπολεμική Ελλάδα, όσον αφορά στην κατανομή των δημοσίων δαπανών στον τομέα της εκπαίδευσης και στον προσδιορισμό της σύνθεσης των ειδικοτήτων και των εκπαιδευτικών προσανατολισμών (τεχνικού και επαγγελματι­ κού περιεχομένου). «Κεντρική διαπίστωση της διερεύνησης είναι ότι οι εκπαι­ δευτικοί μηχανισμοί, το επίπεδο και η διάρθρωση των δαπα­ νών που τους στήριξαν, αλλά και οι χρηματοδοτικές επιλογές λειτούργησαν συνοδευτικά, αναπαράγοντας τις παραδοσιακές οικονομικές δομές και κοινωνικές σχέσεις παραγωγής σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο». Η εργασία χωρίζεται σε έξι μέρη: 1) αποσαφήνιση εννοιών και μεθοδολογιών, 2) αποκατάσταση στατιστικών σειρών των εκπαιδευτικών δαπανών, 3) εντοπισμός συγχύσεων, αλληλεπικαλύψεων, αντιθέσεων των επαγγελματικών και εκπαιδευτι­ κών ροών και δομών απασχόλησης 4) χαρτογράφηση των δια­ συνδέσεων εκπαιδευτικών διαδικασιών και τομέων της Ελληνι­ κής οικονομίας 5) αποκρυπτογράφηση των συστατικών στοι­ χείων της εκπαιδευτικής πολιτικής της ΕΟΚ - το διευρωπαϊκό πλαίσιο των ενδοελλαδικών επιλογών 6) κριτική των μοντέλων της εκπαίδευσης, που προτάθηκαν ή και εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα και ερμηνεία των ενδογενών αιτίων εσωτερίκευσης της εξαρτησιακής νοοτροπίας και πρακτικής στην εκπαιδευτική ερευνητική και οικονομική πολιτική. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια επιστημονική μελέτη σπουδαίας σημασίας για τα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας μας. Χωρίς δε να προτείνει λύσεις ή φόρμουλες, αποτυπώνει με λεπτομέ-

Σ

αφιερωμα/121 ρειες όλους εκείνους τους παράγοντες, που έπαιξαν αποφασι­ στικό ρόλο στη «συγκεκριμένη» πορεία της ελληνικής εκπαί­ δευσης.

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΦΡ. ΞΥΠΝΗΤΟΥ: Εισαγωγή στην κω­ μωδία. Αρχαία-Μέση-Νέα. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1986. Σελ. 292. Δρχ. 1500. σύγκρουση των γενεών, ο πόθος για την Ειρήνη, η προ­ σπάθεια ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και τά­ ξης, η φιλοδικία, η ενοχλητική πολυπραγμοσύνη των πόλεων, είναι από τα λίγα μόνο θέματα που θίγει στα έργα του ο Αρι­ στοφάνης· το μεγάλο τους προτέρημα είναι να ερμηνεύονται κάθε φορά από διαφορετική οπτική γωνία σύμφωνα με τα ρεύ­ ματα και τις ανάγκες της εποχής. Όμως οι περισσότεροι θεα­ τές των φεστιβάλς αγνοούν την προσφορά και το ιστορικό της Αρχαίας-Μέσης και Νέας κωμωδίας, των οποίων ο Αριστοφά­ νης δεν ήταν ο μόνος εκπρόσωπος. Με το βιβλίο του Νικόλαου Φρ. Ξυπνητού γίνεται μια μεθο­ δική και σταδιακή εισαγωγή στην Αρχαία κωμωδία. Διατρέχει τις πηγές της, τα πρώτα κωμικά ίχνη, τις φάσεις από την προϊ­ στορική περίοδο της κωμωδίας, τους Εξάρχοντες και τα Φαλλικά, την ιαμβική ποίηση ως πρόγονο της κωμωδίας, τους πρώτους ημιεπίσημους κωμικούς θιάσους, το περιβάλλον της κωμωδίας συνεχίζοντας και μετά τον Αριστοφάνη με τη Μέση Κωμωδία και τη Νέα για να κλείσει με το Μένανδρο. Η επίπονη εργασία του Κου Ξυπνητού πάνω στην αρχαία κωμωδία μας προσφέρεται σ’ έναν καλαίσθητο τόμο των 292 σελίδων.

Η

ΣΗΦΗ ΜΠΟΥΖΑΚΗ: Νεοελληνική εκπαίδευση (1821-1985). Αθήνα, G u te n b e r g , 1986. Σελ. 160. Δρχ. 500. τις τελευταίες μελέτες που αφορούν την Ιστορία της Ελλη­ νικής εκπαίδευσης προστίθεται και η παρούσα αξιόλογη Σ έκδοση του Σ. Μπουζάκη. Παρουσιάζεται εδώ το περιεχόμενο των διαταγμάτων των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και επιχειρείται να αποδειχθεί η σχέση τους με την εξαρτημένη ανά­ πτυξη της χώρας: διατάγματα του 1834, 36, 37, του 1895, και εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις του 1899, 1913, 1917, 1929, 64, 76 και του 1981-85. Μέσα από αυτή την παρουσίαση παρελαύ­ νουν πρόσωπα και γεγονότα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Με τις δίδυμες έννοιες: μητρόπολη - περιφέρεια, ανάπτυξη υπανάπτυξη, ο συγγραφέας αποδεικνύει τους λόγους για τους οποίους όλες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα παρέμειναν ανολοκλήρωτες επιθυμίες, εκτός της τελευταίας η οποία αναμένεται να... δείξει. Όλες επομένως οι εξελίξεις του εκπαιδευτικού χώρου παρακολουθούνται σε συνάρτηση με τις αντίστοιχες στο κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο και όλες οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, ως άκριτες μεταφορές ξεπερα-

122/αφιερωμα σμένων εκπαιδευτικών προτύπων και πρακτικών των καπιτα­ λιστικών μητροπόλεων. Ένα βιβλίο απαραίτητο για εκπαιδευτικούς, μελετητές, φοι­ τητές.

Θ.Δ. ΧΑΡΤΗΣΤΕΦΑΝΙΔΗ: Ιστορία της Νεοελληνι­ κής Εκπαίδευσης. Αθήνα, Δ η μ . Ν . Π α π α δ η ­ μ ά ς , 1986. Σελ. 416. Δρχ. 1200. ρόκειται για μια καθαρά ιστορική αναφορά γεγονότων, προσώπων, ρευμάτων της ελληνικής εκπαίδευσης (18211986). Εξετάζονται: Οι παιδαγωγικές τάσεις στην Ελλάδα κα­ τά το 19ο και 20ό αιώνα, το γλωσσικό πρόβλημα και οι συνέπειές του στην ελληνική εκπαίδευση, τα διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα και οι μέθοδοι διδασκαλίας (αλληλοδιδακτική, ερβαρτιανό σύστημα, σχολείο εργασίας). Δίνονται μονογραφίες των κυριότερων εκπροσώπων των τάσεων αυτών (X. Παπαμάρκου, Σπ. Μωραίτη, Π. Οικονόμου, Αλ. Δελμούζου, Μ. Τριανταφυλλί δη, Ν. Εξαρχόπουλου και των διαδόχων του, Μ. ΓΙαπαμαύρου, Ε. Παπανούτσου κ.ά.). Εξετάζονται ακόμη ο «εκπαιδευτικός όμιλος» και η διάσπα­ σή του, όλες οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και αντιμεταρ­ ρυθμίσεις από το 1895 έως το 1986, η Βαυαρική επίδραση στην εκπαίδευση τον 19ο αι. κ.λπ. Πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση για τον εκπαιδευτικό, το μελε­ τητή ή τον απλά ενδιαφερόμενο για τα ζητήματα της Παιδείας αναγνώστη.

Π

Κ.Τ.

MICHAEL APPLE: Ιδεολογία και αναλυτικά προ­ γράμματα. Μετ. Τάσον Δαρβέρη. Θεσσαλονίκη, Π α ρ α τ η ρ η τ ή ς , 1986. Σελ. 336. '«Τ δεολογία και αναλυτικά προγράμματα» είναι μία από τις X πολλές μελέτες του γνωστού καθηγητή των αναλυτικών προγραμμάτων και διδακτικής M.W. Apple, στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή στο είδος της μελέτη, γιατί σ’ αυτή την περιοχή της παιδαγωγικής, απού­ σιαζε για πολλά χρόνια ο κριτικός προβληματισμός. Εξετάζει τους βασικούς θεσμούς, που αναπαράγουν τα κοινωνικά, πολι­ τιστικά και οικονομικά πρότυπα της κοινωνίας, τον ιδεολογικό ρόλο που παίζουν οι σχολικές γνώσεις, την ιστορική εξέλιξη και φύση των αναλυτικών προγραμμάτων της κρατικής παι­ δείας. Επιστρατεύοντας τη δουλειά των Gramsci, Williams, Bourdieu και Βρετανών κοινωνιολόγων της εκπαίδευσης, απο­ μυθοποιεί το ρόλο των εκπαιδευτικών θεσμών στη δημιουργία της κυρίαρχης ιδεολογίας και καταρρίπτει τα επιχειρήματα για «όποια» υπεράσπιση τεχνοκρατικών αντιλήψεων για την Παι­ δεία. Επιπλέον η μελέτη αυτή, αποκαλύπτει, τον έλεγχο της οικονομίας στην καθημερινή σχολική ζωή, την ύπαρξη κοινω­ νικού ελέγχου στην εκπαιδευτική ιστορία και τη «φύση της σύγκρουσης μέσα από το κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα». Μια έκδοση που προσφέρει πολλά στην κοινωνιολογία της εκπαίδευσης και τη διδασκαλία των αναλυτικών πρόγραμμά-

αφιερωμα/123 των στη χώρα μας. Ένα βιβλίο που πρέπει και μπορεί να δια­ βαστεί από όλους. Κ.Τ.

ΧΡΗΣΤΟΥ 77. ΦΡΑΓΚΟΥ: Επίκαιρα θέματα Παι­ δείας. Κοινωνικοί και παιδαγωγικοί προβληματι­ σμοί, μεταρρυθμίσεις, Ανατολή-Αύση, εξετάσεις, πό­ λεμος και ειρήνη, Αελμονζος-Γληνός, Εκθέσεις Ιδεών κλπ. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1986. Σελ. 312. Δρχ. 1000. ΧΡΗΣΤΟΥ 77. ΦΡΑΓΚΟΥ: Η σύγχρονη διδασκαλία. Μελέτες παιδαγωγών Ανατολής και Λύσης. Συνθετι­ κή θεώρηση, διδασκαλία - σχόλια. Βασικά κείμενα για τη διδασκαλία. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1986. Σελ. 440. Δρχ. 1500. γνωστός για τις παιδαγωγικές του απόψεις, καθηγητής Χ.Π. Φράγκος είναι ο συγγραφέας αυτών των δυο σημαν­ τικών εκδόσεων. Στην πρώτη παρουσιάζονται σαν πιο επίκαιρα θέματα παι­ δείας: Παιδαγωγικές προσωπογραφίες και ανατομία της Εκ­ παίδευσης, Τα ιδεώδη της Παιδείας, Ο ρόλος των παιδαγωγι­ κών επιστημών στη χώρα μας, Η εκπαιδευτική πολιτική στις δυτικές και ανατολικές χώρες, Η κρίση στα Πανεπιστήμια, Οι αντιαυταρχικές τάσεις στα σύγχρονα σχολεία δυτικών και ανα­ τολικών χωρών, Ο ρόλος του σχολικού Συμβούλου, Η εκπαί­ δευση των δασκάλων και πολλά άλλα. Στη δεύτερη έκδοση περιλαμβάνονται κείμενα δυτικών και ανατολικών παιδαγωγών για τη σύγχρονη διδασκαλία των: L. Raths, Μ. Hughes, G. Rogers, F. Fox, J. Bruner, W. Vanjil, M. Braham, W. Robinson, D. Wilkins, Μπ. Γερσούνσκι, I. Φρόλοβ, Z. Ράβκιν, Μ. Σκάτιν, Λ. Ζάνκοβ, Σ. Αμονασβίλι, Γ. Αθανασιάδη και άλλων, γνωστών ή άγνωστων στο ευρύτερο κοινό, παιδαγωγών. Μ’ αυτό τον τρόπο δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη, να γνωρίσει τις διαδικασίες της διδασκαλίας σε αντιπαράθεση Ανατολής-Δύσης.

Ο

F. LOMBARDI: Οι παιδαγωγικές αντιλήψεις του Αντόνιο Γκράμσι. Θεσσαλονίκη, Π α ρ α τ η ρ η τ ή ς , 1986. Σελ. 130. Δρχ. 400. « / Α α ήταν πολύ τολμηρό να μιλήσουμε για μια γκραμσιανή \ Ι / παιδαγωγική - οργανική και ολοκληρωμένη», υποστηρί­ ζει ο F. Lombardi, συγγραφέας αυτού του βιβλίου. Στα «Τε­ τράδια της φυλακής» παρ’ όλα αυτά, ο Γκράμσι παρουσιάζει ένα πλούτο σκέψεων, απόψεων και παιδαγωγικών προβλημα­ τισμών. Ο F. Lombardi, σ’ αυτή την έκδοση, αναλαμβάνει να μας παρουσιάσει αυτό τον προβληματισμό, με τις «συγκεκριμέ­ νες» πολιτιστικές του προεκτάσεις. Η συστηματική ενασχόληση του Γκράμσι με θέματα εκπαί­ δευσης, άρχισε γύρω στα 1930, στις φυλακές του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι. Η αφορμή δόθηκε, με την εκπαι­ δευτική μεταρρύθμιση του 1923, την οποία υλοποίησε ο υπουργός του φασιστικού καθεστώτος, φιλόσοφος, Giovanni Gentille. Κρίνοντας αυτή τη μεταρρύθμιση, ο Γκράμσι δε σταματά

Οι παιδαγωγικές ; αντιλήψεις του Αντόνιο Γκράμσι

&

W

..

124/αφιερωμα εκεί, αλλά προεκτείνει τη σκέψη του σε όλη την αστική παιδα­ γωγική. Το σχολείο για τον Ιταλό μαρξιστή, ακόμα και έπειτα από την καθιέρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, παραμένει μη­ χανισμός αναπαραγωγής της κοινωνικής ανισότητας και δια­ μορφώνει διαμετρικά αντίθετες κατευθύνσεις για τα παιδιά των ανώτερων και κατώτερων κοινωνικών τάξεων. Η παιδεία στην Ιταλία, για τον Γκράμσι, στοχεύει στη διαιώνιση της πνευματικής νάρκωσης της εργατικής τάξης, αφού εφαρμόζει μία «δήθεν» δημοκρατική εκπαιδευτική πολιτική. Συμπεραίνει δε πρώιμα για την εποχή του, τη σχέση εκπαίδευσης εργασίας. Οι θεωρητικές του αναζητήσεις τον οδηγούν στην απόρριψη σύγχρονων «γλυκανάλατων» παιδαγωγικών θεωριών και στην υπεράσπιση της πνευματικής πειθαρχίας. «Κάθε παιδαγωγική που θέλει να εφαρμόσει μιαν αρχή ελευθερίας, εκπαιδεύοντας το άτομο μόνο του, απομονωμένο από τα άλλα, είναι κάτι το αφηρημένο και το απατηλό. Η ελευθερία δεν είναι μεταφυσική αρχή, αλλά ένας τρόπος συμπεριφοράς του ατόμου, ανάλογα με το βαθμό ευθύνης του, γι’ αυτό και η έννοια της ελευθερίας δεν μπορεί να ακολουθηθεί από την έννοια της ευθύνης. Δεν είναι ελεύθερο το άτομο που ενεργεί «αυθόρμητα». Πράγμα που σημαίνει «αυθαίρετα» - αλλά το άτομο που ενεργεί «υπεύ­ θυνα», δηλ. σύμφωνα με μια συνειδητή κατεύθυνση». Πολύ χρήσιμη έκδοση, για τη χώρα μας, τη στιγμή που πα­ ραμένουν «ανοικτά» τα σημαντικότερα ζητήματα της παιδείας.

ΣΩΤΗΡΗ ΣΤΑΜΑΤΗ: Οχυρωμένη σιωπή. Γέφυρες επικοινωνίας με το αυτιστικό παιδί. Αθήνα, Γ λ ά ­ ρ ο ς , 1987. Σελ. 228. Δρχ. 600. εν είναι λίγες οι οικογένειες στον τόπο μας που έχουν κά­ ποιο αυτιστικό παιδί. Ποιοι είναι οι τρόποι με τους οποί­ ους μπορούμε να επικοινωνήσουμε μ’ ένα αυτιστικό άτομο και στη συνέχεια να φτιάξουμε μια δίοδο επικοινωνίας που θα προέρχεται από εκείνο; Τρόποι που θα ελάφρυναν κατά πολύ το πρόβλημα πρώτα του ίδιου του παιδιού, της οικογένειάς του και κατ’ επέκταση της κοινωνίας. Αυτά, είναι μόνο τα γενικά ερωτήματα που θέτει το βιβλίο του Σωτήρη Σταμάτη «Οχυρω­ μένη σιωπή», υπονοώντας με τον τίτλο του, την ερμητική μονα­ ξιά στην οποία καταφεύγει το άτομο με τις ειδικές ανάγκες. Εικόνα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση του προβλήματος επιχειρεί με αξιοσημείωτη προσοχή και αγάπη, για το θέμα του, ο συγγραφέας. Έτσι δημιούργησε ένα βιβλίο που αν δεν προσθέτει καινού­ ρια πράγματα στην ψυχανάλυση, άλλωστε δεν είναι αυτός ο στόχος του, όμως βοηθάει στην αποκατάσταση. Η αξία της προσφοράς του είναι μεγάλη για τους παιδαγωγούς αυτιστικών και ϊμη παιδιών. Με τους προτεινόμενους τρόπους και λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν και στο οικείο τους περιβάλλον από γονείς, που έχουν συνείδηση του ειδικού ρόλου τους και της βαρύτητας του εγχειρήματος τους, αυξάνεται η προσφορά του. Γιατί, ας μην ξεχνάμε, η αγάπη του γονιού και η διαρκής παρακολούθηση είναι προϋποθέσεις για την αποδοχή και από­ δοση των μεθόδων. Στο χρήσιμο αυτό βιβλίο για μελετητές, παιδαγωγούς και -

Δ

αφιερωμα/125 όπως γράψαμε - γονείς, θα βρείτε αντί επιλόγου μαρτυρία μη­ τέρας αυτιστικού παιδιού και κατάλογο των ιατροπαιδαγωγικών υπηρεσιών του τόπου μας.

ΕΛΒΙΝ ΠΡΑΪΣ-ΤΖΕΥ ΠΑΡΡΥ: Πώς θα ενισχύσετε την αυτοπεποίθηση τον παιδιού σας. Μετ. Ντίνα Μαρτίνη-Πέτρος Κάγκης. Αθήνα, Δ ω ρ ι κ ό ς , 1987. Σελ. 184. Δρχ. 500. ίναι γεγονός ότι πολύ δύσκολα μπορεί ένας γονιός να με­ ταδώσει κάποιες αρχές σ’ ένα παιδί όταν ξέρει πως το παιδί μεγαλώνοντας είτε λόγω ειδικών κοινωνικών συνθηκών είτε λόγω προόδου κάποιες θα πρέπει να αναιρέσει. Διαπίστω­ ση που επιβεβαιώνει το αγεφύρωτο χάσμα των γενεών. Όμως, όσο και να αποδεχτούμε αυτούς τους κανόνες πρέπει να βοη­ θήσουμε το παιδί μας να γίνει ένας ευτυχισμένος άνθρωπος, καλλιεργώντας του την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και την αυτογνωσία. Πρέπει, λοιπόν, οι γονείς να αποτρέπουν με τη συμπεριφορά τους την ανάπτυξη ελαττωμάτων και αδυναμιών που θα του περιόριζαν τη διάθεση για επικοινωνία, την ανάγκη για έκφραση του εσωτερικού του κόσμου, την αξιο­ ποίηση της φαντασίας του και το δημιουργικό του παιγνίδι. Αυτό το σκοπό έρχονται να προωθήσουν οι Έλβιν Πράις και Τζέυ Πάρρυ στο βιβλίο τους «Πώς θα ενισχύσετε την αυτο­ πεποίθηση του παιδιού σας». Δίνουν 101 συμβουλές για γο­ νιούς που θα ’θελαν να έχουν παιδιά πνευματικά υγιή, αλλά δε ξέρουν πώς μπορούν να μπουν στον κόσμο του παιδιού ώστε να το αναθρέψουν σωστά. Η αγάπη και ο σεβασμός είναι τα δυο κλειδιά τα οποία αυτός ο πρακτικός σύμβουλος βάζει στα χέρια των γονέων για να ανοίξει διάπλατα την πόρτα του όμορφου και ανεπανάληπτου παιδικού κόσμου. Ένα στοιχείο που θ’ άξιζε να αναφερθεί είναι ο τρόπος με τον οποίο είναι γραμμένο και δομημένο το βιβλίο. Πραγματικά βοηθάει τους γονείς να παρακολουθήσουν την πορεία της ανα­ τροφής και τις ειδικές αντιδράσεις των παιδιών τους.

Ε

MARC BLOCH: Η Φεονδαλική κοινωνία. Μετ. Μπάμπης Λυκούδης. Αθήνα, Κ ά λ β ο ς , 1987. Σελ.

664. Δρχ. 2000 Μαρκ Μπλοκ, γάλλος ιστορικός, ειδικευμένος στη με­ σαιωνική ιστορία και καθηγητής της οικονομικής ιστο­ ρίας στη Σορβόνη (1936) εγκατέλειψε το Παρίσι μετά την γερ­ μανική κατοχή κι έγινε σε σύντομο χρονικό διάστημα ένας από τους αρχηγούς της Αντίστασης. Συνελήφθη από τους Γερμα­ νούς και μετά από φριχτά βασανιστήρια τουφεκίστηκε στις 16 Ιουνίου. Άφησε όμως έργο, αν όχι τεράστιο σε έκταση, σημαν­ τικό σε αξία. Στη «Φεουδαλική κοινωνία» η έρευνά του έχει σαν πλαίσιο την περίοδο που εκτείνεται από τα μέσα του 9ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 13ου στη δυτική και κεντρική Ευρώπη. Στο πρώτο μέρος ο Μπλοκ εξετάζει τη φεουδαλική διάρθρω­ ση περιγράφοντας τις συνθήκες του κοινωνικού χώρου και τη

Ο

126/αψιερωμα συγκρότηση των σχέσεων αυτών της εξάρτησης από άνθρωπο σε άνθρωπο, ενώ στο δεύτερο, ασχολείται με τη διαμόρφωση των τάξεων και την οργάνωση των εξουσιών. Πρόθεση του συγγραφέα είναι να αναλύσει και να εξηγήσει ποιες ιδιομορφίες κάνουν αυτό το κομμάτι του παρελθόντος τόσο ενδιαφέρον για έρευνα. Μελέτη εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και καλομεταφρασμένη.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΟΥΚΑΛΑ: Κράτος, κοινωνία, εργασία στη μεταπολεμική Ελλάδα. Αθήνα, Θ ε μ έ ­ λ ι ο , 1987. Σελ. 320. Δρχ. 900. Κων. Τσουκαλάς, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανε­ πιστήμιο των Αθηνών, είναι γνωστός στο κοινό από τα έργα του: Η Ελληνική Τραγωδία (Ολκός, 1974), Εξάρτηση και αναπαραγωγή, ο κοινωνικός ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανι­ σμών στην Ελλάδα 1830-1922 (Θεμέλιο, 1977), Κοινωνική ανά­ πτυξη και κράτος (Θεμέλιο, 1981). Έργα, που συγκαταλέγον­ ται ανεπιφύλακτα, στις σημαντικότερες μελέτες και αναλύσεις της σύγχρονης Ελληνικής κοινωνίας. Στον πρόλογο του καινούριου του βιβλίου, ο συγγραφέας εξηγεί τους στόχους των μελετών, που περιλαμβάνονται σ’ αυ­ τόν τον τόμο: «Κύριο μέλημά μου υπήρξε η προσέγγιση ορισμέ­ νων καίριων κοινωνικών φαινομένων που σφραγίζουν τη μετα­ πολεμική Ελλάδα, μέσα από σκοπιές όσο το δυνατόν πιο αποστασιοποιημένες και κριτικές, προσπαθώντας έτσι να συμβάλ­ λω στην άρση μερικών από τα πέπλα που καλύπτουν την ελλη­ νική πραγματικότητα, που αντιμετωπίζουμε και περιεργαζόμα­ στε σε καθημερινή βάση». Το «Κράτος, κοινωνία, εργασία στη μεταπολεμική Ελλάδα» αποτελείται από πέντε κείμενα με τους παρακάτω τίτλους: Η ιδεολογική επίδραση του εμφυλίου πολέ­ μου, Κοινωνικές προεκτάσεις της δημόσιας εργοδοσίας στη με­ ταπολεμική Ελλάδα, Μονοσήμαντες τάξεις και «πολυσθενή» υποκείμενα, Πολυσθενείς φορείς και ταξικές σχέσεις στο σύγ­ χρονο καπιταλισμό, Απασχόληση-εργασία-εισοδήματα.

Ο

ΘΕΟΠΟΥΛΑΣ ΑΝΘΟΓΑΛΙΔΟΥ: Ο ρόλος της εκ­ παίδευσης στην αναπαραγωγή και εξέλιξη μιας πα­ ραδοσιακής κοινωνίας. Αθήνα, Θ ε μ έ λ ι ο , 1987. Σελ. 264. Δρχ. 850. ίναι μια κοινωνιολογική μελέτη, που αναφέρεται στην εκ­ παιδευτική συμπεριφορά μιας προκαπιταλιστικού τύπου κοινωνίας, των Σαρακατσάνων της Ηπείρου, καθώς και στους ιστορικούς καθορισμούς αυτής της συμπεριφοράς. «Αντικείμενο αυτής της μελέτης είναι η θέση και ο ρόλος της εκπαίδευσης μέσα στο πλέγμα των σχέσεων που οροθέτησαν ιστορικά την κοινωνική οργάνωση αυτών των νομάδων κτηνο­ τροφών. Οι νέοι προβληματισμοί που έχουν αναπτυχθεί τα τε­ λευταία χρόνια από ορισμένους μαρξιστές ανθρωπολόγους και ιστορικούς σχετικά με την αναπαραγωγή και τις ιδεολογίες, δ ί - . νουν κατά τη γνώμη μου, μια νέα ώθηση στην κοινωνιολογική και ιστορική έρευνα, απαλλάσοντάς τες από τον εμπειρισμό, τις ταυτολογίες και τις υπεραπλουστεύσεις».

Ε

αφιερωμα/127 Στο πρώτο κεφάλαιο της μελέτης της Θ. Ανθογαλίδου πα­ ρουσιάζεται η εκπαίδευση των Σαρακατσάνων της Ηπείρου κατά το πρώτο μισό του αιώνα, στο δεύτερο, η σχέση τους με τη φύση και την παραδοσιακή εκπαίδευση, στο τρίτο, οι ιστο­ ρικοί όροι της εκπαίδευσης των Σαρακατσάνων και στο τέταρ­ το, η εκπαίδευση των Σαρακατσάνων σήμερα- (η εκπαίδευση ως μηχανισμός της κοινωνικής ενσωμάτωσης). Πρόκειται για μια αξιόλογη μελέτη, στην οποία η συγγρα­ φέας επιχειρεί να συνθέσει την Κοινωνιολογία με την Ιστορία βασισμένη «σε ορισμένες υποθέσεις εργασίας, που τα τελευταία χρόνια εμπλουτίζουν και ανανεώνουν τη μαρξιστική μεθοδολο­ γία και έρευνα». Κ.Τ.

ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΑΠΟΣΤΟΛΗ: Στις ρίζες της κοινωνι­ κής εμπειρίας. Κείμενα Κοινωνικής Φιλοσοφίας. Αθήνα, Γ ν ώ σ η ,1987. Σελ. 96. Δρχ. 400. τις ρίζες της κοινωνικής εμπειρίας, ο συγγραφέας Βασίλης Καραποστόλης, κοινωνιολόγος καθηγητής στο Πανεπιστή­ Σ μιο Αθήνας, συγκεντρώνει κείμενα κοινωνικής φιλοσοφίας τα οποία γεννήθηκαν, όπως γράφει ο ίδιος, «από τα αδιέξοδα της σύγχρονης κοινωνικής κριτικής, εκεί όπου η ανθρώπινη κατά­ σταση εξαφανίζεται μέσα στις αναλύσεις των κοινωνικών της όρων και οι αναλύσεις οι ίδιες καταντούν διανοητική άσκηση· η αποκοπή από το φιλοσοφικό στοχασμό δεν είναι χωρίς συνέ­ πειες». Γι’ αυτό προσπαθεί και συνδέει την κοινωνική του σκέ­ ψη σε τούτα τα κείμενα, με τη φιλοσοφία, ιδιαίτερα με τη φαι­ νομενολογική και υπαρξιστική παράδοσή της. Επανεξετάζονται ζητήματα όπως ο διάλογος, η συγκρότηση της εμπειρίας, η ανθρώπινη αλληλεπίδραση διαμέσου των συμ­ βόλων, η ένταση μέσα στην επικοινωνία. Τα ερωτήματα που μπαίνουν αφορούν πρωταρχικά την αν­ θρώπινη, ατομική ύπαρξη στο σύγχρονο κόσμο. Η κοινωνικήφιλοσοφική σκέψη του συγγραφέα εκτείνεται στην περιοχή < «των πραγματικών δυσχερειών» που αντιμετωπίζει «η κριτική εκείνη που επιμένει να τοποθετεί το ανθρώπινο μέσα στην ιστορία του». Κ.Τ.

ΜΕΛΙΝΑΣ ΣΕΡΑΦΕΤΙΝΙΔΟΥ: Κοινωνιολογία των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Ο ρόλος των μέσων στην αναπαραγωγή τον σύγχρονον καπιταλισμού. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1987. Σελ. 512. Δρχ. 2000. ια πολύ σημαντική έκδοση είναι η «Κοινωνιολογία των μέσων μαζικής επικοινωνίας» (Μ.Μ.Ε.) της Μ. Σεραφετινίδου. Ο αναγνώστης θα συναντήσει συστηματοποιημένη, όλη εκείνη την ανάλυση για το ρόλο των μέσων μαζικής επικοι­ νωνίας, ώς ρόλο αναπαραγωγής του σύγχρονου καπιταλισμού. Μέσα από τα κεφάλαια: Ιστορικός Χρόνος και κοινωνικά πλαίσια, μορφολογία των Μ.Μ.Ε., ανάλυση περιεχομένου, κοινωνικός ρόλος και ιστορία των Μ.Μ.Ε., η συγγραφέας μάς δίνει τον ιστορικό χρόνο και κοινωνικό χώρο της ανάπτυξής τους,, δηλ. την καπιταλιστική κοινωνία του 20ου αι.

Μ

Σ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

128/αφιερωμα Εξετάζει τη μορφή και κατεύθυνση της επικοινωνίας στην εποχή μας, σαν αποτελέσματα της κοινωνικής οργάνωσης και δυναμικής του σύγχρονου καπιταλισμού και αναλύει τους μη­ χανισμούς και τις λειτουργίες των Μ.Μ.Ε. που βοηθούν στην αναπαραγωγή και διαιώνιση του καπιταλιστικού συστήματος. Στη βάση αυτής της άποψης δίνονται τα ιστορικά αίτια καί οι κοινωνικές αφετηρίες τών Μ.Μ.Ε., η λειτουργία τους ως καπι­ ταλιστικών επιχειρήσεων και γραφειοκρατικών οργανισμών, ή «κοινωνική κατασκευή τής πραγματικότητας» και η «καταφα­ τική» κουλτούρα. Σημαντικό μέρος αυτής της μελέτης, αποτελεί, η ανάλυση των νέων επαναστατικών μορφών επικοινωνίας οι οποίες μπο­ ρούν να προσφέρουν δυνατότητες ουσιαστικής απελευθέρωσης και ολοκλήρωσης του ανθρώπου. Αλλά «είναι γεγονός ότι μέσα στα υπάρχοντα κοινωνικά πλαίσια, οι δυνατότητες αυτές δεν υλοποιούνται, εκφυλίζονται... Η ιστορία, δηλ. η ανθρώπινη πράξη μέσα στο χρόνο, αν έχει κάποιο νόημα ή λογική, αυτή είναι η δύναμη του ανθρώπου να παράγει, να δημιουργεί τον κόσμο του. Κάτω από αυτό το σκεπτικό, ότι δηλαδή η ιστορία δε σταματά, σκιαγραφείται ο ρόλος που μπορούν δυνάμει να παίξουν τα Μ.Μ.Ε. στον αγώνα της ανθρωπότητας για έναν καλύτερο τρόπο ζωής». Η Μ. Σεραφετινίδου τεκμηριώνει τις θεωρητικές τις αναλύ­ σεις και τα επιχειρήματα της εξαιρετικής της μελέτης, με εμπει­ ρικά στοιχεία και πλούσιες βιβλιογραφικές παραπομπές. Κ.Τ.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ X. ΤΑΤΣΗΣ: Η διδασκαλία της κοινω­ νιολογικής θεωρίας. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1986. Σελ. 288. Δρχ. 1000. καθιέρωση του μαθήματος της κοινωνιολογίας στη Μ.Ε. έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Εδώ και πέντε χρόνια εξακολουθούν να προβάλλονται τα ίδια αιτήματα: αλ­ λαγή εγχειριδίου, επέκταση του μαθήματος και σε άλλες τάξεις της Μ.Ε., διδασκαλία από ειδικευμένους-κοινωνιολόγους κα­ θηγητές. Με την μελέτη αυτή, ο Ν.Χ. Τάτσης έρχεται να προσφέρει πολλά στο κενό της διδακτικής της κοινωνιολογίας, τόσο στη Μ.Ε. όσο και στην ανώτατη. Η διδασκαλία της κοινωνιολογίας εκπληρώνει παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό ρόλο. Η απλή με­ ταφορά γνώσεων δεν ήταν ποτέ ο στόχος της. Γι’ αυτό η διδα­ σκαλία της απαιτεί επίπονη, συστηματική και μακροχρόνια, εργασία, στο στοχαστικό και στο ερευνητικό πεδίο. «Η επιλογή να δοθεί προτεραιότητα στη σπουδή της κοινωνιολογικής θεω­ ρίας έγινε με γνώμονα τη σπουδαιότητά της στο πλαίσιο της νέας επιστήμης. Ανεξάρτητα από τις ειδικές αναλύσεις των κοινωνικών θεμάτων, η θεωρία προσφέρει τη δυνατότητα γενι­ κής σύλληψης και ερμηνείας τους. - Χωρίς την ανάπτυξη θεω­ ρητικής ευαισθησίας, μαθητές και δάσκαλοι δεν θα μπορέσουν να προχωρήσουν σε ανάλυση της κοινωνικής πραγματικότητας. Από την άλλη πλευρά η κοινωνιολογική θεωρία ίσως μετριάσει την τραγική παντοδυναμία των ιδεολογικών σχημάτων και στον τόπο μας».

Η

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

Κ.Τ.

αφιερωμα/129 Δ.Γ. ΤΣΑΟΥΣΗ: Κοινωνική Δημογραφία. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1986. Σελ. 224. Δρχ. 700. ο βιβλίο «Κοινωνική Δημογραφία» γραμμένο από τον γνω­ στό κοινωνιολόγο, καθηγητή Δ.Γ, Τσαούση, αποτελείται από πέντε κύριες ενότητες: α) Μελέτη του πληθυσμού, όπου αναλύονται θέματα, όπως, η επιστήμη της δημογραφίας και οι κλάδοι της, κύριοι τομείς της δημογραφικής έρευνας, πηγές των δημογραφικών φαινομένων, βασικές δημογραφικές διαδι­ κασίες, μεταβολή και δομή του πληθυσμού, β) Αναπαραγωγή του πληθυσμού, με αναφορά στη γεννητικότητα και στον τρόπο μέτρησής της. Επίσης εξετάζονται οι σχέσεις γάμου, θρη­ σκείας, επαγγέλματος, εισοδήματος, περιβάλλοντος, μορφωτι­ κού επιπέδου και γεννητικότητας, η ηλικία του γάμου, η πρό­ ληψη των γεννήσεων και ο οικογενειακός προγραμματισμός, η σύγχρονη διαδικασία αναπαραγωγής, οι κοινωνικές της επι­ πτώσεις και η παγκόσμια δημογραφική έκρηξη, γ) Η φθορά του πληθυσμού, όπου θίγεται η έννοια της θνησιμότητας και η μέτρησή της, οι αιτίες θανάτου, οι κοινωνικοί και πολιτικοί παράγοντες που επηρεάζουν τα μεγέθη θνησιμότητας, δ) Η κι­ νητικότητα του πληθυσμού, όπου αναλύεται το ζήτημα της μεταναστευτικής κίνησης, η μεταναστευτική επιλογή και οι παρά­ γοντες που την προκαλούν. Τα αποτελέσματα της κινητικότη­ τας αυτής, τα σύγχρονα διεθνή μεταναστευτικά ρεύματα καθώς επίσης η εσωτερική μετανάστευση, η ανακατανομή του πληθυ­ σμού και ο εξαστισμός. ε) Θεωρίες περί πληθυσμού και δημο­ γραφική πολιτική, με θέματα όπως ο πληθυσμός σαν αντικείμε­ νο θεωρίας και πολιτικής, η σύνθεση του πληθυσμού και η ποιότητά του, ο ελάχιστος και μέγιστος, άριστος πληθυσμός. Αναλύεται η δημογραφική λύση του Μάλθους και η οικονομι­ κή πρόταση του Μαρξ, ο δημογραφικός μετασχηματισμός και η δημογραφική πολιτική. Την έκδοση συμπληρώνουν βιβλιογραφία, ευρετήριο ονομά­ των και ύλης, πίνακες, διαγράμματα και σχήματα που βοηθούν στην κατανόηση του κειμένου. Πρόκειται για μια σπουδαία μελέτη, «κατάθεση» στη βιβλιο­ γραφία αυτού του σχετικά νέου για την Ελλάδα επιστημονικού κλάδου. Ο καθηγητής Δ.Γ. Τσαούσης, με πλήρη μεθοδικότητα και επιστημονικότητα, επιλέγει και οργανώνει την ύλη του και ταυτόχρονα διευρύνει τους επιστημονικούς ορίζοντες της κοι­ νωνικής δημογραφίας στη χώρα μας.

Τ

Κ.Τ.

ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΕΤΡΗ: Ο Καραγκιόζης: Δοκίμιο κοινω­ νιολογικό. Αθήνα, Γ ν ώ σ η ,1986. Σελ. 268+6 εικό­ νες εκτός κειμένου. Δρχ. 900. σοβαρή πλευρά του καραγκιόζη, έτσι θα μπορούσε να χα­ Η ρακτηριστεί το βιβλίο του Γιώργου Πετρή, που ξεκινάει με αφετηρία και, ώς ένα σημείο, οδηγό τη βιογραφία του λαϊ­ κού καλλιτέχνη Σωτήρη Σπαθάρη για να προσεγγίσει και να διερευνήσει το ελληνικό λαϊκό θέατρο σκιών. Βέβαια, το βι­ βλίο αυτό που ακολουθεί στην ανάπτυξή του μεθοδολογία κοι­ νωνιολογικού δοκιμίου εξετάζει το θέατρο σε συνάρτηση με τις δραστηριότητες και την ιδεολογία μιας κοινωνικής ομάδας, του περιθωριακού στρώματος των υποπρολεταρίων. Η έκδοση

130/αφιερωμα όμως μη νομίζετε ότι απευθύνεται και ενδιαφέρει μόνο τους κοινωνιολόγους και τους θεατρολόγους, αλλά διαβάζεται ευ­ χάριστα και από οποιονδήποτε αναγνώστη θα ’θελε να ερμη­ νεύσει προβλήματα της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας. Αυτό γίνεται ιδιαίτερα εμφανές στις σελίδες όπου ο συγγρα­ φέας επεξηγεί τη σύνδεση του θεάτρου σκιών με την καθημερι­ νή ζωή, ακόμα και όταν αναφέρεται στα αστεία του Καραγκιό­ ζη, στη μαστορική του και στη μορφολογία του έργου. Μετά ή πριν από την παρακολούθηση ενός Θεάτρου Σκιών διαβάστε αυτό το βιβλίο. Οι ζωντανές παρατηρήσεις του συγ­ γραφέα, η αγάπη του για το θέμα και τα επιστημονικά του εφόδια μας οδηγούν στο φωτισμένο πανί του Καραγκιόζη.

W.K.C. GUTHRIE: Οι Έλληνες Φιλόσοφοι. Από τον Θαλή ώς τον Αριστοτέλη. Μετ. Αντ. Η. Σακελλαρίον. Αθήνα, Π α π α δ ή μ α , 1987. Σελ. 180. Αρχ.

500. α μια ευκαιρία να γνωρίσουμε με συνοπτικό τρόπο, αλλά και εμπεριστατωμένα τους Αρχαίους μας Φιλοσόφους. Η τεράστια προσφορά του Γ. Γκάθρη στο χώρο της Αρχαίας Ελ­ ληνικής Φιλοσοφίας είναι πασίγνωστη· ισχυρισμός που βε­ βαιώνεται με την έκδοση της εξάτομης «Ιστορίας της Ελληνικής Φιλοσοφίας». Το εγχειρίδιο όμως που διαβάσαμε «Έλληνες Φιλόσοφοι» αποτελεί μια επισκόπηση της φιλοσοφίας από τον Θαλή ώς τον Αριστοτέλη. Σκοπό έχει, όπως μας πληροφορεί και ο ίδιος ο Γκάθρη, να ερμηνεύσει τις απόψεις του Πλάτωνα και του Αρι­ στοτέλη κάτω από το φως των προδρόμων τους παρά των δια­ δόχων τους και να περιγράφει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ελληνικού τρόπου «σκέπτεσθαι και θεωρείν τον κόσμο». Νομίζουμε ότι το βιβλίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εισαγω­ γικό για όποιον θα ’θελε να γνωρίσει τη φιλοσοφία μας, αλλά και ως εύχρηστος οδηγός για όποιον έχει ασχοληθεί ήδη με το θέμα. Σ’ αυτήν την περίπτωση εξυπηρετούν τα κεφάλαια του βι­ βλίου: Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία, Τα κείμενα, Οι μελέτες. Επίσης, το συμπληρωμένο από την ελληνική έκδοση κεφάλαιο «Βιβλιογραφία σε ελληνική γλώσσα», που συνέταξε ο Αντ. Η. Σακελλαρίου, ο οποίος έκανε με επιτυχία και τη μετάφραση στα ελληνικά του βιβλίου του Γκάθρη.

Ν

Γ.Γ.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΡΟΥΣΣΟΥ: Ηράκλειτος (Περί φνσεως). Αθήνα, Π α π α δ ή μ α , 1987. Σελ. 212. Αρχ.

800. ια πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση των διασωθέντων απο­ σπασμάτων του φιλοσόφου Ηράκλειτου, που περιλαμβά­ νει εκτός από τη μετάφραση, αξιόλογα ερμηνευτικά σχόλια. Γίνεται προσπάθεια από το συγγραφέα να κατανοηθούν τα ιστορικά δεδομένα που προσδιόρισαν τη σκέψη του Ηράκλει­ του, οι αντιπαραθέσεις με άλλες κρατούσες αντιλήψεις, οι πη­ γές, καθώς και η επίδραση που είχε στην εποχή της, αλλά και

Μ

αφιερωμα/131 αργότερα. Για το σκοπό αυτό αναφέρονται, για συσχετισμό, πολλά χω­ ρία από αρχαία κείμενα κυρίως από την πλησιέστερη εποχή στον Ηράκλειτο, με τα οποία λύνονται ερμηνευτικά προβλήμα­ τα των αποσπασμάτων του έργου του Ηράκλειτου. Η παρουσία και η επίδραση του Ηράκλειτου στην αρχαία γραμματεία επισημαίνονται τόσο στις ερμηνευτικές σημειώσεις όσο και στις Μαρτυρίες που έχουν ανθολογηθεί. Τα αποσπά­ σματα δημοσιεύονται με βάση την πιο πρόσφατη κριτική έκδο­ σή τους από τον Marcovich.

ΘΕΟΦΙΛΟΥ ΒΕΪΚΟΥ: θεωρία και μεθοδολογία της Ιστορίας. Αθήνα, Θ ε μ έ λ ιο , 1987. Σελ. 272, Δρχ.

850. «/"Λ ι έρευνες, που επιχειρούνται σήμερα στο χώρο της φίλο­ ν ,/ σοφίας της Ιστορίας, δείχνουν φανερά τη μεγάλη από­ σταση που χωρίζει τη σύγχρονη σκέψη από την παραδοσιακή θεωρία. Ενώ στην παράδοση κυριαρχεί η μεγαλόσχημη και πε­ ρήφανη θεωρία, που θέλει να δώσει ολική ερμηνεία του ιστορι­ κού γίγνεσθαι, στη σύγχρονη εποχή καλλιεργείται κυρίως η κριτική φιλοσοφία της ιστορίας, η επιστημολογία, η λογική και η μεθοδολογία της ιστορίας», υποστηρίζει ο Θ. Βέικος. Στο βιβλίο του αυτό ο συγγραφέας, αναλύει προβλήματα που αφορούν την ιστορική πραγματικότητα: ποιο είναι το υλι­ κό περιεχόμενο, η πλοκή και το νόημα της ιστορίας, ποια είναι τα χαρακτηριστικά και οι μηχανισμοί της ιστορικής αλλαγής, αν είναι άτομα ή ομάδες τα υποκείμενα της ιστορίας. Επίσης συζητιούνται προβλήματα της ιστορικής γνώσης: Τι σημαίνει ιστορική γνώση, κατανόηση, εξήγηση και ποια είναι τα κριτή­ ρια της ιστορικής αλήθειας και αντικειμενικότητας. Η σημαντική αυτή έκδοση απευθύνεται τόσο σε ειδικό κοινό, όσο και σε ευρύτερο, με σκοπό να εισάγει έναν αξιόλογο προ­ βληματισμό στο χώρο της θεωρίας της Ιστορίας.

ΘΑΝΑΣΗ ΒΑΚΑΛΙΟΥ: Είναι και Συνείδηση, Γνώ­ ση και Αλήθεια. Αθήνα, G u te n b e r g , 1986. Σελ.

196. Δρχ. 600. ο ευρύ κοινό είχε τη δυνατότητα να γνωρίσει τον καθηγη­ τή, μαρξιστή, διανοούμενο Θ. Βακαλιό από παλιότερα βι­ βλία του και κυρίως από τα «Η επιστημονικοτεχνική επανά­ σταση, ο σοσιαλισμός και ο άνθρωπος», εκδόσεις Θεμέλιο, 1979. Ο Θ. Βακαλιός, για χρόνια καθηγητής φιλοσοφίας στη Βου­ δαπέστη, ασχολείται σε όλα του τα έργα με τη θεμελίωση της μαρξιστικής θεωρίας, στη βάση των εμπειριών των σοσιαλιστι­ κών χωρών αλλά και των δυτικών κινημάτων. Η αναζήτηση νέων προσεγγίσεων για τη σύζευξη ή το ξεκαθάρισμα εννοιών όπως, η ατομικότητα και η συλλογικότητα στην κοινωνική θεωρία αλλά και πρακτικά, αποτελούν μόνιμη προσπάθειά του. Με την έννοια αυτή μπορεί να θεωρηθεί «μέ­ λος» της Ουγγρικής τάσης, της πιο Δυτικής από τις μαρξιστι-

Τ

132/αφιερωμα κές σχολές των σοσιαλιστικών χωρών. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, όπως ο ίδιος εξηγεί στον πρόλογό του, εκπονήθη­ κε στα πλαίσια μιας προκαταρκτικής εργασίας με θέμα «Κοι­ νωνικό Είναι και κοινωνική Συνείδηση». Όμως στην πορεία της συγγραφής του ξεπέρασε τα όρια ενός τέτοιου συγγράμμα­ τος. Πήγε σε μεγαλύτερο βάθος διερεύνώντας συγχρόνως και θέματα συναφή (π.χ. «Κοινωνικός ντετερμινισμός», «Το πρό­ βλημα της αλήθειας», «Ιδεολογία και ταξική συνείδηση») και εισάγοντας νέα («Μαρξιστικός ανθρωπισμός και ταξική πά­ λη»). Με το βιβλίο αυτό επιδιώκονται δύο στόχοι: Πρώτο, να πα­ ρουσιαστεί συστηματικά η μαρξιστική άποψη πάνω στα θέματα που πραγματεύεται, και δεύτερο, να τεθούν κάποιοι προβλη­ ματισμοί και ερωτήματα για παραπέρα διερεύνηση. Όσοι ενδιαφέρονται για τα προβλήματα θεωρίας της φιλο­ σοφίας, αλλά και όσοι ασχολούνται συστηματικά με το φιλοσο­ φικό προβληματισμό στη χώρα μας, θα βρουν στο βιβλίο αυτό ένα πολύτιμο πόνημα. Β.Σ. ΑΝΡΙΛΕΦΕΒΡ: Μια σκέψη που έγινε κόσμος. Μετ. Έφη Κορόμηλά. Αθήνα, Κ έ ν τ α υ ρ ο ς , 1987. Σελ.

234. Δρχ. 800. Ανρί Λεφέβρ είναι γνωστός στο ελληνικό κοινό από προηγούμενα έργα του («Καθημερινή ζωή στο σύγχρονο κόσμο», «Χέγκελ - Μαρξ - Νίτσε» κ.ά.). Το βιβλίο αυτό, δεν μπορεί να θεωρηθεί σαν μια βαθύτερη επεξεργασία των θέσεών του. Αποτελεί όμως μια σύντομη, εν είδει μπροσούρας, παρουσίαση της πορείας της σκέψης του στα 20 τελευταία χρόνια. Ο Ανρί Λεφέβρ είναι ο τελευταίος επιζών των φιλοσόφων μαρξιστών της παλιάς Ευρωπαϊκής φρουράς. Όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με το έργο του είναι πιθανόν να κουράσουν οι συνεχείς αναφορές στα αίτια που οδήγησαν τη χώρα του, τη Γαλλία, να αγνοεί σχεδόν τον Φρόυντ, να παραγνωρίζει τον Μαρξ και να κινείται ακόμη στο ρυθμό της σκέψης του Ντεκάρτ. Όμως, μέσα από το παράδειγμα της Γαλλίας, χώραςμοντέλου αναφοράς της προβιομηχανικής κοινωνίας και φιλο­ σοφίας, ο Λεφέβρ εξετάζει τον Μαρξ, διανοητή της Γερμανίας, χώρας προτύπου της βιομηχανικής περιόδου και σκέψης, με τη φιλοδοξία να διαγνώσει, στη σημερινή μεταβιομηχανική περίο­ δο, τα μονιμότερα στοιχεία της σκέψης του. Γιατί όλοι αναφέρονται στο Μαρξ, δημιουργώντας μαρξι­ σμούς και μετα-μαρξιστικές ερμηνείες, αναρωτιέται ο Λεφέβρ; Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα, οι μέθοδοι, που όλους τους θέλγουν, αλλά κανείς δεν ακολουθεί; Για να αποτιμήσει τί αντιπροσωπεύει σήμερα ο Μαρξισμός, αυτή η σκέψη που έγινε κόσμος. Ο Λεφέβρ ζητά να ορίσει τί είναι σήμερα η φιλοσοφία, η επιστήμη, η θεωρία, ώστε να μπορέσει να τον κατατάξει. Η τελική του κατάληξη, που εξηγεί από μια άλλη σκοπιά και τον τίτλο, είναι πως ο μαρξισμός σήμερα είναι κόσμος, δηλαδή μέρος της πραγματικότητας, της σύγχρονης καθημερινότητας, στης οποίας το ρυθμό έχει επιδράσει όσο κανένας άλλος. Μέσα από αυτό το βιβλίο ο Λεφέβρ απλώς ανασυντάσσεται ίσως και για προσωπικούς λόγους. Το γράψιμο είναι δύσκολο ή πρόχειρο, οι έννοιες ασαφείς.

Ο

αφιερωμα/133 Η μετάφραση της Έφης Κορόμηλά είναι, γι’ αυτό το λόγο, ιδιαίτερα αξιέπαινη όπως και η επιμέλεια της Μητσού-Παππά. Β.Σ

ΜΑΡΤΙΝ ΜΠΟΥΜΠΕΡ: Το πρόβλημα τον ανθρώ­ που. Μετ. Χαράλαμπος Αποστολόπουλος. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1987. Σελ. .'Δρχ. 600. Μ. Μπούμπερ γεννήθηκε το 1878 στη Βιέννη και πέθανε το 1965 στην Ιερουσαλήμ. Μεγάλωσε στο Ιουδαϊκό περι­ βάλλον της Πολωνίας. Σπούδασε σε διάφορα γερμανικά πανε­ πιστήμια με δασκάλους, μεταξύ άλλων, τους W. Dilthey και G. Simmel. Αφού δίδαξε μερικά χρόνια στη Φρανκφούρτη, έφυγε από εκεί το 1938 και εγκαταστάθηκε στην Παλαιστίνη, όπου έγινε καθηγητής στο εβραϊκό πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Ο Μπούμπερ είναι παγκόσμια γνωστός ως βασικός εκφραστής της «διαλογικής» κατεύθυνσης του υπαρξισμού. Στο βιβλίο του «Το πρόβλημα του ανθρώπου»επιχειρεί να «εντάξει ιστορικά και να διαφοροποιήσει κριτικά, απέναντι σε ορισμένες σύγχρο­ νες θεωρίες, την αντίληψη της διαλογικής αρχής». «Ο διάλο­ γος, γεννά το χώρο του “Μεταξύ” ανάμεσα στα πρόσωπα και τα πρόσωπα γνωρίζουν τον κοινωνικό τους εαυτό μόνο μέσα στο χώρο αυτό. Το πρόσωπο, δεν υπάρχει ούτε ως απομονωμέ­ νο άτομο ούτε ως ανώνυμη μάζα, παρά μόνο ως ζωντανή δια­ πλοκή και σχέση του Εγώ και του Εσύ». Μέσα από την κριτική παρουσίαση των σημαντικότερων φι­ λοσοφικών αντιλήψεων, από τον Αριστοτέλη και τον Αυγου­ στίνο ώς τον Χέγκελ και το Μαρξ, το Νίτσε και το Χάιντεγκερ, ο Μπούμπερ υποστηρίζει τη διαχρονική ενότητα του φιλοσοφι­ κού λόγου, όπως αυτό οργανώνεται γύρω από την αρχή της κοινωνικής επικοινωνίας.

Ο

ΧΟΡΧΕ ΟΥΣΚΑΤΕΣΚΟΥ: Συνοπτική Θεωρία και Ιστορία τον Πολιτισμού. (Δεν αναφέρεται μεταφρα­ στής). Αθήνα, Γ ρ ή γ ο ρ η , 1986. Σελ. 376. Δρχ. 800. ν θελήσουμε να δώσουμε τον ορισμό του Πολιτισμού, θα πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα σε 170 ορισμούς, οι οποίοι έχουν δοθεί ανά τους αιώνες και οι οποίοι από διαφορετικές οπτικές γωνίες ορίζουν την έννοια. Βεβαίως, αυτό δεν είναι τυχαίο, εφόσον ο όρος δηλώνει σε γενικές γραμμές το σύνολο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων που αποτελούν μέρος της δυναμικής παρουσίας του ανθρώπου τόσο στον πολιτικο­ κοινωνικό, όσο και στον οικονομικό και θρησκευτικό χώρο. Ανατρέχοντας σε εποχές που ανήκουν στην περίοδό του κλασι­ κού πολιτισμού'θα μπορούσαμε να πούμε ότι τον σημερινό ορι­ σμό του «Πολιτισμού» (Cultura) τον έχουμε κληρονομήσει από εκφράσεις οικείες της λατινικής λογοτεχνίας, από τον ρωμαϊκό πραγματισμό και εμπειρισμό. Η πρόοδος και οι πολλαπλές δραστηριότητες των ανθρώπων ήρθαν να φορτίσουν την έννοια και μ’ άλλες πτυχές, που δεν είχαν προβλεφθεί. Αυτές, λοιπόν, τις κοινωνικές εκδηλώσεις που συνέθεσαν και συνθέτουν την έννοια του πολιτισμού έρχεται να μας γνω­ ρίσει το βιβλίο του Χόρχε Ουσκατέσκου, «Συνοπτική Θεωρία και Ιστορία του Πολιτισμού», διατρέχοντας τους κυριότερους

Α

134/αφιερωμα σταθμούς της εξέλιξής του- από την Αρχαία Αίγυπτο μέχρι το Αμερικάνικο σύστημα και τον Πολιτισμό των μαζών και της δημιουργικής ελευθερίας. Βέβαια, πριν ξεκινήσουμε αυτή τη διαδρομή, το βιβλίο με οκτώ κεφάλαια μας εισάγει και μας προβληματίζει σε θέματα όπως: η σημερινή κατάσταση του πο­ λιτισμού, η θεωρία, οι επιστήμες, η τεχνική και η τεχνολογία. Το βιβλίο γραμμένο πριν 15 χρόνια βοηθάει, με τη συνοπτική ανάπτυξη, τον αναγνώστη να κατανοήσει και να μάθει. Από την έκδοση απουσιάζει το όνομα του μεταφραστή, ένα εισαγωγικό καθώς και πηγές για την ταυτότητα και την εργογραφική προσφορά του συγγραφέα. Γ.Γ.

ROBERT FLACELIERE: Ιστορία της Αρχαίας Ελ­ ληνικής λογοτεχνίας. Μετ. - Επιμ. - Σνμπλ. 6ι6λ. Γε­ ράσιμος Δ . Βανδώρος - Ελπινίκη Κάζου-Βανδώρον. Αθήνα, Π α π α δ ή μ α ς , 1986. Σελ. 624. Δρχ. 900. την «Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας», που κυκλοφορεί σε τρίτη έκδοση, αναφέρονται τα πιο σημαντι­ κά έργα εκείνης της περιόδου, τοποθετημένα, με όλα εκείνα τα στοιχεία που παρουσιάζουν ενδιαφέρον ακόμα και σήμερα, μέ­ σα στο ιστορικό τους πλαίσιο. Η παρουσίαση ξεκινά από τον Όμηρο και σταματά στον νεοπλατωνικό φιλόσοφο Πλωτίνο, γιατί θεωρείται από τον Flaceliere ως ο τελευταίος εκπρόσωπος ενός γνήσιου και αυθεντικού ελληνισμού. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε 7 ενότητες: Α.Τρωικός πόλεμος, Όμηρος. Β. Αρχαϊκοί χρόνοι. Γ. Προς τη Δημοκρατία. Δ. Θριαμβεύουσα Δημοκρατία. Ε. Ιμπεριαλισμός και παρακμή της Αθήνας. ΣΤ. Τελευταίοι αγώνες για τη Δημοκρατία. Ζ. Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδος. Σε κάθε ενότητα υπάρχει πρώτα όλο το ιστορικό μέσα στο οποίο διαμορφώθηκε η τέχνη και μετά ακολουθούν οι συγγρα­ φείς και τα έργα τους. Στο τέλος παρατίθενται σημειώσεις και βιβλιογραφία του συγγραφέα κατά κεφάλαιο, συμπληρωματική βιβλιογραφία γε­ νική και κατά συγγραφείς από τους μεταφραστές-φιλολόγους Γ. Βανδώρο και Ε. Κάζου-Βανδώρου. Υπάρχουν επίσης, χρονολογικός πίνακας και πίνακας των συγγραφέων. Τη μελέτη αυτή συνοδεύουν 45 εικόνες με πρόσωπα και πα­ ραστάσεις από την αρχαιότητα και ένας χάρτης της Ελλάδας των αρχών του Πελοπονησιακού Πολέμου.

Σ

Β.Σ.

Τ. ΤΑΛΜΠΟΤ ΡΑΪΣ: Ο Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος των Βυζαντινών. Μετ. Φ.Κ. Βώρος. Αθήνα, Π α π α δ ή μ α , 1986. Σελ. 320. Δρχ. 900. το στόχαστρο της συγγραφέως η καθημερινή ιδιωτική αλλά και δημόσια ζωή των Βυζαντινών στα αστικά κέντρα και Σ στην ύπαιθρο. Περιγράφει τη ζωή του αυτοκράτορα, της οικο-

αφιερωμα/135 γένειάς του και της αυλής, το ζωηρό ενδιαφέρον τους για την εκκλησία και τον κλήρο, την επιρροή της διοίκησης και των αξιωματούχων της και τη σημασία που έδιναν στο στρατό ξη­ ρός και το ναυτικό. Επίσης, παρουσιάζει τη ζωή των λογίων, μουσικών, εμπόρων, καλλιτεχνών και τεχνιτών. Οι Βυζαντινοί πρόσφεραν στον πολιτισμό μας μεγάλο αριθ­ μό έργων που εξακολουθούν ν’ αναγνωρίζονται σαν ακρογω­ νιαίοι λίθοι της ευρωπαϊκής σκέψης. Έργα θρησκευτικά, εκ­ παιδευτικά, μουσικά, καλλιτεχνικά, αρχιτεκτονικά. Το βιβλίο περιέχει ακόμα 102 εικόνες και σχέδια εντός και εκτός κειμένου, χρονολογικό πίνακα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και ευρετήριο ελληνικών και ξένων λέξεων.

LIPSIAE: IN AEDIBUS B.G. TEUBNERI D.N. PAPADIMAS, Athenis, 1986. Πλουτάρχου: Βίοι Παράλληλοι, τόμος I, τεύχος 1, Ed. Κ. Ziegler. Ξενοφώντα: Κόρον Ανάβασις. Σελ. 474. Δρχ. 1300 Ξενοφώντα: Κόρον Παιδεία. Σελ. 424. Δρχ. 1300 Ξενοφώντα: Απομνημονεύματα. Σελ. 200. Δρχ. 1300 Ξενοφώντα: Ελληνικά. Σελ. 302. Δρχ. 1300. πρώτος τόμος περιλαμβάνει τους παράλληλους βίους του Πλουτάρχου, δέκα επιφανών ανδρών, Ελλήνων και Ρω­ μαίων, κατά τα εξής ζεύγη: Θησεύς και Ρωμύλος, Σόλων και Ποπλικόλος, Θεμιστοκλής και Κάμιλλος, Αριστείδης και Κάτων, Κίμών και Λεύκολλος. Είναι ο πρώτος από τους επτά τό­ μους των παράλληλων βίων του Πλουτάρχου της γνωστής σει­ ράς Αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, Teubner - Λειψίας, που άρχισε να εκδίδει σε φωτομηχανική ανατύπωση ο εκδοτικός οίκος Δημ. Ν. Παπαδήμα. Οι τόμοι του Ξενοφώντα κατά σειρά είναι: 1) Κύρου Παιδεία, 2) Κύρου Ανάβαση, 3) Ελληνικά και 4) Απομνημονεύματα. Πρόκειται για ένα μνημειώδες έργο που συνοδεύεται από πλούσια ερμηνευτικά σχόλια. Στην Ελλάδα μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει από τον ίδιο εκδοτικό οίκο 50 τόμοι, αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και 22 Λατίνων. Σημαντική εκδοτική προσπάθεια ώστε όλος αυτός ο κλασι­ κός πλούτος να γίνει προσιτός στους φοιτητές των φιλοσοφι­ κών σχολών, φιλολόγους και μελετητές.

Ο

ΑΓΓΕΛΟΥ ΒΛΑΧΟΥ: Ηροδότον Ιστορίαι. Τόμος A ' (A - Β). Κλειώ - Ευτέρπη. Αθήνα, Π α π α δ ή μ α , 1987. Σελ. 230. ήνιν άοιδε Θεά Πηληϊάδεω Άχιλήος... «Έτσι άρχίζει ο Όμηρος την ποιητική ιστόρηση του Τρωικού πολέμου και το παράδειγμά του ακολουθεί ο Ηρόδοτος που βλέπει τους ανθρώπους να κινούνται από τα πάθη τους, την αρχομανία, την φιλοχρηματία, την εκδίκηση, την απληστία». Μ’ αυτό τον τρόπο σχολιάζει ο Άγγ. Βλάχος, γνωστός συγγραφέας και Ακαδημαϊκός, στην εισαγωγή, την ιστορία του Ηροδότου. Είναι η ιστορία (Α - Β), δηλ. δύο από τα εννέα βιβλία του

Μ

136/αψιερωμα Ηροδότου, τα αποκαλούμενα, από την Αλεξανδρινή διαίρεση Κλείω και Ευτέρπη. Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει εισαγωγή - προλεγόμενα, βιογραφικά Ηροδότου, δομή και διαίρεση του έργου του, μετά­ φραση και τέλος πίνακα αναλυτικών περιεχομένων. Να τι γράφει ο ίδιος ο Ηρόδοτος για την αναγκαιότητα της Ιστορίας του: «Ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς, παρουσιάζει την έρευνά του αυτή για να μη λησμονηθούν με τον καιρό τα έργα των ανθρώπων και να μη μείνουν αμνημόνευτα τα μεγάλα και θαυ­ μαστά κατορθώματα των Ελλήνων και των βαρβάρων ούτε, ειδικώτερα, τα αίτια για τα οποία πολέμησαν μεταξύ τους». Κ.Τ.

Ν.Η. BAYNES - Η. ST. L.B. MOSS: Βυζάντιο, Ει­ σαγωγή στο Βυζαντινό πολιτισμό. Γ' Έκδοση. Μετ.

- Προλ. - Σημ. - Συμπλ. βιβλιογραφία: Δ. Ν. Σακκά. Αθήνα, Π α π α ό ή μ α , 1986. Σελ. 644. Δρχ. 1000. ο έργο αυτό είναι αποτέλεσμα συλλογικής εργασίας δια­ πρεπών βυζαντινολόγών των: Ν. Baynes, Η. Moss, A. ΑνΤ δρεάδη, Η. Gregoire, C. Diehe, W. Gusllin, A. Vasiliev, κ.ά. Έργο πολύ σημαντικό, γιατί διαθέτει πρωτότυπη ανάλυση και αντικειμενική παρουσίαση όλης της πνευματικής, πολιτιστικής ζωής και δραστηριότητας του Βυζαντίου. Τα κεφάλαια που το απαρτίζουν είναι τα εξής: Η ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρα­ τορίας, μία σύνοψη από το 330 ώς την 4η Σταυροφορία και από το 1204 ώς το 1453. Η οικονομική ζωή του Βυζαντινού κράτους. Η Βυζαντινή εκκλησία, τέχνη εκπαίδευση και φιλο­ λογία. Το Βυζάντιο και το Ισλάμ, το Βυζάντιο και οι Σλάβοι. Επίσης στο βιβλίο περιέχονται: 48 εικόνες εκτός κειμένου, βι­ βλιογραφία της αγγλικής έκδοσης κατά κεφάλαια, συμπληρω­ ματική βιβλιογραφία από το μεταφραστή Δ. Σακκά - διδάκτο­ ρα του Πανεπιστημίου του Liverpool. Πίνακες προσώπων και τόπων, εννοιών και πραγμάτων, χριστιανικών ναών, βυζαντι­ νών αυτοκρατόρων και χρονολογικός πίνακας των σημαντικό­ τερων γεγονότων της Βυζαντινής ιστορίας. Ο βυζαντινός πολιτισμός έχει τα τελευταία χρόνια το ενδια­ φέρον των ερευνητών-μελετητών αλλά και του ευρύτερου ανα­ γνωστικού κοινού,τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό εξαιτίας της τεράστιας αίγλης που διαθέτει ακόμα και σήμερα η ιστορία αυτής της πολυτάραχης περιόδου. Κ.Τ.

ΑΛΜΠΕΡ ΜΑΝΦΡΕΝΤ: Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος. Μετ. Φ. Φωτίου. Αθήνα, Ρ ά π π α ς , 1986. Σελ.

160. Δρχ. 500. Κούντερα στην «Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι» γρά­ φει: «Αν η γαλλική επανάσταση έπρεπε να επαναλαμβά­ νεται αιωνίως, η γαλλική ιστοριογραφία θα ήταν λιγότερο πε­ ρήφανη για το Ροβεσπιέρο. Καθώς, όμως, μιλάει για ένα πράγ­ μα που δεν πρόκειται να επαναληφθεί, τα αιματοβαμμένα χρό­ νια δεν είναι παρά λέξεις, θεωρίες, συζητήσεις, είναι πιο ελα­ φρά απο ένα πούπουλο, δεν προξενούν φόβο. Υπάρχει μια τε­

Ο

αφιερωμα/137 ράστια διαφορά ανάμεσα σ’ ένα Ροβεσπιέρο που δεν εμφανί­ στηκε μόνο μια φορά στην ιστορία και σ’ ένα Ροβεσπιέρο που θα επέστρεφε αιωνίως να κόβει τα κεφάλια των Γάλλων». Τυ­ χεροί λοιπόν οι Γάλλοι. Για να επανέλθουμε όμως στο βιβλίο, ο Ροβεσπιέρος έζησε τριάντα έξι μόνον χρόνια εκ των οποίων τα τελευταία πέντε ήταν αρκετά για να τον δοξάσουν. Σημάδεψε ανεξίτηλα τη γαλλική επανάσταση μένοντας στην κορυφή του επαναστατι­ κού κινήματος σ’ όλη τη διαδρομή του. «Βάδιζε με τολμηρό βήμα μέσα στο αίμα και το αίμα δεν τον μίαινε», λέει χαρακτη­ ριστικά ο Herzen. Τον αποκαλούσαν αδιάφθορο. Οι εχθροί του τον έτρεμαν και τον μισούσαν. Την επαύριο του θανάτου του ο αδιάφθορος έγινε «τύραννος» και «δεσπότης». Το βιβλίο τούτο του Αλμπέρ Μάνφρεντ προσπαθεί να αποκαταστήσει την εικόνα του επαναστάτη Ροβεσπιέρου μέσα από τη λάσπη των ψευδολόγων που επινοούσαν μύρια όσα για να αμαυρώσουν τη μορφή του. Η.Π.

ΚΥΡ. ΝΤΕΛΟΠΟΥΛΟΥ: Οργάνωσε τη βιβλιοθήκη σου. Ένας πρακτικός οδηγός για την οργάνωση λαϊ­ κών, παιδικών, σχολικών, ιδιωτικών βιβλιοθηκών. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1987. Σελ. 192. Δρχ. 900. Κυρ. Ντελόπουλος, γνωστός συγγραφέας, βιβλιοθηκονόμος και βιβλιογράφος μας δίνει με το καινούριο του βι­ βλίο, ένα χρήσιμο οδηγό, ένα εργαλείο-βοήθημα για όλους, όσους θέλουν να βάλουν «τάξη στην αταξία της προσωπικής τους βιβλιοθήκης». Εκλαϊκευμένο αλλά και επιστημονικό περι­ λαμβάνει όλες εκείνες τις γνώσεις που έχουν σχέση με τη βι­ βλιοθηκονομία, γνώσεις χρήσιμες στους βιβλιοθηκάριους και σπουδαστές των αντίστοιχων σχολών. Μερικές από τις πολύτιμες συμβουλές του Κ. Ντελόπουλου είναι: Ταξινόμηση και τρόπος ταξινόμησης των βιβλίων. Πίνα­ κες ταξινόμησης με βάση το δεκαδικό σύστημα. Κανόνες ταξιθέτησης των δελτίων με παραδείγματα. Ακόμη, τρόποι προε­ τοιμασίας ενός βιβλίου για κυκλοφορία, δανειστικά συστήμα­ τα, στοιχεία οργάνωσης βιβλιοθηκών κ.ά. Με την παραστατική εικονογράφηση και τα πρότυπα συστή­ ματα ταξινόμησης απλών περιπτώσεων, ο Κυρ. Ντελόπουλος καταφέρνει να κάνει το βιβλίο αυτό έναν πραγματικό θησαυρό για όσους ασχολούνται με βιβλία και βιβλιοθήκες.

Ο

K.T.

RUDOLF HOLZAPFEL: Αυτές είναι οι υποβρύχιες καταδύσεις. Μετ. Κυριάκον Σταθάκη. Αθήνα, Α λ κ ν ώ ν , 1986. Σελ. 128. Δρχ. 400. χετε πάρει μια βαθιά ανάσα και είστε έτοιμοι να βουτήξετε στη θάλασσα για μια θεαματική βουτιά; Ε! Στοπ! Ό χι βέβαια για να βάλετε κάποια καλλυντική κρέμα ,στα μαλλιά σας, αλλά για να διαβάσετε ένα βιβλίο για τις καταδύσεις. Για­ τί η θάλασσα έχει πολλές ομορφιές, αλλά προκαλεί και δυσά­ ρεστες εκπλήξεις. Αν αποφασίσετε, λοιπόν, να κάνετε υποβρύ-

Ε

138/αφιερωμα χίες καταδύσεις, είναι απαραίτητο να γνωρίζετε τους κανόνες ασφαλείας και να είστε υγιής για τέτοιου είδους εγχειρήματα. Την αναλυτικότερη ανάπτυξη του θέματος μπορείτε να διαβά­ σετε στο βιβλίο του Ρούντολφ Χόλτσαπφελ. Δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τις ιδιότητες του νερού, την ιατρική των κα­ ταδύσεων, τον εξοπλισμό για την κατάδυση, την ικανότητα για καταδύσεις, τις ασθένειες, των δυτών, τις πρώτες βοήθειες και άλλα. Το εικονογραφικό υλικό, του βιβλίου, φωτογραφίες και σκίτσα, υποβοηθά τον αναγνώστη στην κατανόηση του θέμα­ τος, αλλά ταυτόχρονα τεκμηριώνει τις απόψεις του συγγραφέα. Ένα βιβλίο χρήσιμο όχι μόνο σε όσους σκοπεύουν να βουτήξουν στ’ ανοιχτά νερά, αλλά και σε όλους όσους ενδιαφέρονται για τις αντιδράσεις της φύσης και του σώματός τους.

JOHN LASSELE-CAROL RAMSAY: Το αλφάβητο τον IBM PC. Μετ. Τάσος Δαρβέρης. Επιμ.-Πρόλ. Αλέξανδρος Καράκος. Θεσσαλονίκη, Π α ρ α τ η ρ η ­ τ ή ς , 1986. Σελ. 224. Αρχ. 1400. « 'Τ ' ο αλφάβητο του IBM PC» σέβεται τον αρχάριο. Δεν τον X βομβαρδίζει με δύσκολους όρους και πολύπλοκες εξηγή­ σεις. Ο αναγνώστης δεν απαιτείται να έχει την παραμικρή γνώ­ ση επί του θέματος. Το μόνο που χρειάζεται - και βέβαια θεω­ ρείται προϋπόθεση - είναι η διάθεση να ξεκινήσει τη μύησή του. Το κατατοπιστικό αυτό βιβλίο συμβουλεύει πώς από δυο κουτιά που θα αγοράσουμε από κάποιο κατάστημα και τα οποία θα περιέχουν το απόκτημά μας, προχωρούμε στη σωστή αποσυσκευασία, την τοποθέτηση και σύνδεση των τμημάτων μεταξύ τους. Ακολουθεί η επαφή μας με το μηχάνημα. Συμβου­ λές για το πληκτρολόγιο, την οθόνη, τη δισκέτα, την εγγραφή, την αποθήκευση κ.ά. Η βιβλιογραφία που παρατίθεται από βιβλία και περιοδικά κι ένας κατάλογος των εταιριών που εμπορεύονται ηλεκτρονι­ κούς υπολογιστές κάνουν το βιβλίο κάτι περισσότερο από χρή­ σιμο· σχεδόν απαραίτητο στην τεχνοκρατούμενη εποχή μας. Η.Π.

BRIAN SAMWAYS - TONY JONES-BYRNE: Λεξι­ κό υπολογιστών και αγγλο-ελληνικό λεξικό όρων. Απόδοση στα ελληνικά και επιμέλεια Τάσος Ανθονλιάς. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1986. Σελ. 72. Αρχ. 700. ο λεξικό υπολογιστών απευθύνεται σε κάθε αρχάριο που επιθυμεί να ενημερωθεί σε βασι,κές αρχές των ηλεκτρονι­ κών υπολογιστών. Καλύπτει επιλεγμένα θέματα λειτουργίας, δομής και ιστορικής εξέλιξης χωρίς να επεκτείνεται σε λεπτο­ μέρειες. Εικονογραφημένο, με σχήματα παραστατικά, σχέδια και χρώματα, ελκυστικό στην εμφάνιση και λειτουργικό στην ανά­ γνωση, χρησιμοποιεί γλώσσα κατανοητή και εύληπτη. Στο πί­ σω μέρος του βιβλίου, τέλος, υπάρχει ένα συμπλήρωμα αγγλοελληνικών όρων. Χωρίς αυτό το λεξικό, εσείς οι νεοφώτιστο·, μην κάνετε ούτε βήμα!

Τ

Η.Π.

αψιερωμα/139 ΔΑΝΑ Η ΣΤΡΑ ΤΗΓΟΠΟ ΥΑ Ο Υ: Αττίκ. Ε σ τ ί α , 1986. Σελ. 324. Δρχ. 1000.

Αθήνα,

ετά από το θάνατο ενός διάσημου καλλιτέχνη εφευρί­ σκονται από επίσημα μυαλά και εκφράζονται από επίση­ μα χείλη τα πομπωδέστερα λόγια στα οποία προοιωνίζονται η διάρκεια της φήμης του νεκρού και της αντοχής του έργου του. Και αμέσως μετά σιωπή, μέχρι τον επόμενο διάσημο νεκρό. Γι’ αυτό αναρωτιόμαστε αν θα βρισκόταν καλύτερος τρόπος να εκτιμηθεί η προσφορά ενός πραγματικά μεγάλου καλλιτέχνη απ’ αυτόν που διάλεξε η Δανάη για να τιμήσει τον Αττίκ, 43 χρόνια μετά από το θάνατό του. Τον καλλιτέχνη αυτόν που εξακολουθεί, μέσω των μαθητών του να προσφέρει ακόμα στο ελληνικό θέατρο, τραγούδι και χορό! Ποιος σύγχρονος μουσι­ κός θέλοντας να παρακολουθήσει την εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού δε θα στεκόταν με θαυμασμό στο μεγάλο σταθμό που λέγεται Αττίκ; Τα τραγούδια του δέχονται τώρα τελευταία διαφορετικές ερμηνείες, ακόμα κι από καλλιτέχνες οι οποίοι στην αρχή της δικής τους καριέρας τα αποκήρυξαν μετά βδε­ λυγμίας. Στις σκέψεις αυτές οδηγείται κανείς διαβάζοντας τα όσα πολλά και χρήσιμα συνέλεξε και έγραψε η Δανάη στο βιβλίο της. Ομολογούμε ότι φώτισε την προσωπικότητα του Αττίκ τό­ σο πολύπλευρα ώστε μέσα από αυτή να γίνεται δυνατή η ερμη­ νεία των κοινωνικών φαινομένων που την καθόρισαν. Με τις χιλιάδες πληροφορίες που μάζεψε, αλλά και τον τόσο ευρηματικό και έξυπνο τρόπο που τις ταξινόμησε, δημιούργη­ σε ένα θελκτικό ανάγνωσμα και ταυτόχρονα μια πηγή από την οποία μπορεί κανείς να ανασυστήσει μιαν ολόκληρη εποχή. Διαβάστε τον Αττίκ. Απουσιολόγιο - είναι από τα πρώτα μέρη του βιβλίου - θα σας αποκαλύψει μυστικά αλλά και θα σας προβληματίσει για πολλούς χώρους της κοινωνικής μας ζωής. Και ποιοι δεν αναφέρονται εκεί! Ο Αττίκ (βέβαια), η Δανάη, η Κάκια Μένδρη, η Νινή Ζαχά, η Πάολα, η Καλή Κα­ λό, η Βέρα Βάντα (η Βασδέκη που έχει και ποιητικό έργο), η Ποζέλη, η Ντιριντάουα, ο Ζαζάς, ο Παντελής Χορν, ο Τραϊφόρος, ο Πωλ Νορ αλλά και τόσοι άλλοι. Μ’ αυτό το έργο της Δανάης (ας μας επιτραπεί η αφαίρεση του επωνύμου της στις αναφορές μας στο πρόσωπό της, έτσι τ’ ακούσαμε, έτσι μας το μετέδωσαν, σαν θρύλο) αποδεικνύεται ότι οι πραγματικά με­ γάλοι δάσκαλοι φτιάχνουν και μεγάλους μαθητές.

Μ

ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟ ΛΑΙΔΗ: Η αναπαράσταση. Ψυχανα­ λυτικό δοκίμιο. Αθήνα, Ρ ά π π α ς , 1986. Σελ. 200. Δρχ. 700. Νίκος Νικολαΐδης από τους λίγους έλληνες ψυχιάτρους διεθνούς κύρους - μέλος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Εταιρίας και άλλων ψυχαναλυτικών κέντρων - εκτός των άλ­ λων, διδάσκει στο πανεπιστήμιο της Γενεύης από το 1975. Με πλούσιο έργο δημοσιευμένο σε πολλά σημαντικά ψυχιατρικά και ψυχαναλυτικά περιοδικά του Παρισιού (έχει γράψει στο «Διαβάζω» στο αφιέρωμα για το Φρόυντ άρθρο με θέμα: «Το ένστικτο (ενόρμηση) του θανάτου στο έργο του S. Freud και των επιγόνων του»), έχει γράψει βιβλία πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. «Η Αναπαράσταση»

Ο

140/αφιερωμα γράφτηκε αρχικά από το Ν.Ν. στα γαλλικά και μεταφράστηκε αργότερα από τον ίδιο στα ελληνικά. Ο Νικολαίδης ασχολήθηκε με όλο το φάσμα της ψυχαναλυτι­ κής αναπαράστασης και ιδιαίτερα με την ελληνική μυθολογία και γλώσσα. Αυτό το δοκίμιο κατατάσσεται στις αξιολογότερες μελέτες για τη φροϋδική μεταψυχολογία. Είναι ουσιαστικά ένας στοχασμός γύρω από τη γλώσσα... Ο συγγραφέας μελετά την «Αναπαράσταση» και κάθε στοι­ χείο απαραίτητο για τη συμβολική και ερμηνευτική της εκτύλιξη· ειδικά δε μελετά τη λειτουργία της σαν μεταψυχολογικό στοιχείο και μηχανισμό σε σχέση με την κλινική εμπειρία. Κατά το Ν.Ν. η «Αναπαράσταση» καλύπτει όλο το φάσμα της λειτουργίας του ψυχικού μηχανισμού. Την ενδιαφέρουσα και σύγχρονη αυτή μελέτη μπορεί κανείς να τη διαβάσει κρα­ τώντας σημειώσεις.

JEAN-CHARLES DE FONTBRUNE: Νοστράδαμος. Ο ιστορικός και προφήτης. Μετ. Δημήτρης Δαλιάνης. Αθήνα, Ν έ α Σ ύ ν ο ρ α , 1987. Σελ. 192. Δρχ.

400. Νοστράδαμος, γιατρός και αστρολόγος, έζησε στη Γαλλία στις αρχές του 16ου αιώνα. Το πρώτο του επάγγελμα το άσκησε με εξαιρετική ευσυνειδησία - ανακάλυψε τον τρόπο με­ τάδοσης της πανούκλας και τέσσερις αιώνες πριν από τον Παστέρ την «αντισηπτική μέθοδο». Γνωστός, όμως, έγινε ως αστρολόγος-προφήτης. Μέχρι τις μέρες μας έχει προβλέψει μύ­ ρια όσα κακά που μας έχουν συμβεί, ενώ μας προειδοποιεί και για τα μελλούμενα. Έχουμε λοιπόν και λέμε. Πρόβλεψε: την ισπανική γρίπη (1918), την επανάσταση των μπολσεβίκων (1917), τον πόλεμο στα Βαλκάνια (1908-1919), τη γέννηση του Χίτλερ (1889), την εξάπλωση του φασισμού, την απόβαση στη Νορμανδία (1944), την πτώση του Ράιχ (1945), έτσι για να πούμε τα χοντρά χον­ τρά. Δεν τα πιστεύετε, ε; Όταν θα γίνει ο Γ Παγκόσμιος Πό­ λεμος, έτσι όπως τον προφητεύει ο Νοστράδαμος, θα είναι πια αργά για να μετανοήσετε! Ακόμη δε πιο αργά θα είναι, όταν έρθει ο Αντίχριστος για να κυριεύσει τη γη. Αν δεν έχει έρθει, ήδη, μ’ αυτά τα καταραμένα πεντοχίλιαρα. Η Αποκάλυψη του Ιωάννη είναι ένα γοητευτικό - λένε - προφητικό κείμενο. Δί­ πλα της τα στιχάκια του Νοστράδαμου, που κοντά πέντε αιώ­ νες μας ταλαιπωρούν, μοιάζουν με μαθητικά επιγράμματα που επιδέχονται πολλές ερμηνείες. Αν αποφασίσετε λοιπόν να διαβάσετε αυτό το βιβλίο, κάντε το από απλή περιέργεια. Ό χι, όμως, κάι να σας δούμε κάποια μέρα με πλακάτ στους δρόμους να διαδηλώνετε για το 666.

Ο

Η.Π.

ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΓΙΑΝΝΙΚΟΥ. Μιλάμε για... τα χρώ­ ματα. Εικον. Κ. Γιαννίκου. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 48. Τα χρώματα: Δρχ. 350, Βιβλίο εργασίας: Δρχ. 500, Η κασέτα: Δρχ. 700. υνεχίζοντας την έκδοση παιδικών βιβλίων μάθησης μέσα από το παιγνίδι, οι εκδόσεις «Κέδρος» κυκλοφορούν 11 όμορφα βιβλιαράκια με τίτλο «Μιλάμεγια...τα χρώματα». Κά­ θε βιβλίο κι ένα χρώμα. Απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Διασκεδαστική και συγχρόνως παιδαγωγική η σειρά αυτή, βοηθάει τα παιδιά να μάθουν τα χρώματα χωρίς να στερηθούν το παιγνίδι. Οι καρτέλες με τα μπαλόνια που υπάρχουν στο τέλος κάθε βιβλίου μπορούν να κοπούν και να χρησιμοποιη­ θούν σε ασκήσεις αναγνώρισης των χρωμάτων. Ολοκληρώνεται με το βιβλίο εργασίας που ανακεφαλαιώνει τα περιεχόμενα της σειράς με ευχάριστες ασκήσεις. Συνοδεύονται από κασέτα με τα τραγούδια που περιέχονται στα 10 βιβλιαράκια.

Σ

Κ.Γ.

ΠΑΥΛΙΝΑΣ ΠΑΜΠΟΥΔΗ: Η πράσινη ιστορία. Ιστορίες για γέλια και για χρώματα. Αθήνα, Ε π ι κ α ι ρ ό τ η τ α / L i b r o , χ.χ. Σελ. 16. Δρχ. 100. ΠΑΥΛΙΝΑΣ ΠΑΜΠΟΥΔΗ: Η μπλέ ιστορία. Ιστο­ ρίες για γέλια και για χρώματα. Αθήνα, Ε π ί κ α ι ­ ρ ό τ η τ a I L ib r ο, χ.χ. Σελ. 16, Δρχ. 100. ΠΑΥΛΙΝΑΣ ΠΑΜΠΟΥΛΗ: Η κόκκινη ιστορία. Ιστορίες για γέλια και για χρώματα. Αθήνα, Ε π ι ­ κ ά ι ρ ό τ η τ α / L i b r ο . χ.χ. Σελ. 16. Δρχ. 100. ΠΑΥΛΙΝΑΣ ΠΑΜΠΟΥΔΗ: Η κίτρινη ισορίας. Ιστο­ ρίες για γέλια και για χρώματα. Αθήνα, Ε π ί κ α ι ­ ρ ό τ η τ a / L ib r ο .χ.χ. Σελ. 16. Δρχ. 100. τέσσερα αυτά έξυπνα και χαριτωμένα βιβλιαράκια γαι παιδιά μέχρι 6 ετών. Ιστορίες με ζωγραΤ απροορίζονται

142/αφιερωμα φιές και χιούμορ, για τον Αλέκο με το πράσινο κασκέτο (πρά­ σινη ιστορία), την Κατίνα Κοκκινάκη (Κόκκινη ιστορία), το μπλε σκυλί (Μπλε ιστορία) και τον κυρ Μήτσο το ζηλιάρη/τον κακό τον κιτρινιάρη (Κίτρινη ιστορία). Διαβάστε τα στα παιδιά σας. Τα κείμενα, μικρά ποιηματάκια ομοιοκατάληκτα, διευκολύνουν την απομνημόνευση και αποδεικνΰονται ένα διασκεδαστικό παιγνιδάκι για τα βλαστά­ ρια σας. Η.Π.

Π. ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΙΑΗ: Ά ρ η ς ο αλφαβητάρης. Εικ. Ν. Μαρουλάκης, Αθήνα, Χ ε λ ώ ν α , 1987. Σελ. 53. Δρχ. 650. διασκεδαστική, με απλό στίχο είναι η μέθοδος ΠΟ ρωτότυπη, για την εκμάθηση του αλφάβητου του Π. Κωνσταντινίδη. Άρης με τ’ αεροπλάνο στον αέρα πάει επάνω. Πέρα οίπ’ τα βουνά πετάει στη βροχή δε σταματάει... Οι περιπέτειες του μικρού Άρη «μεταμφιέζουν» την ξερή και βαρετή διαδικασία της μάθησης σε συναρπαστική περιπλάνηση στο χώρο της γνώσης. Τα παιδιά εξοικειώνονται με τον «αφηρημένο» κόσμο των γραμμάτων, των αριθμών και των εννοιών, αλλά και με τον πραγματικό κόσμο των ζώων και των αντικει­ μένων. Ευχάριστη μέθοδος μάθησης που σίγουρα θα τη χρειαστεί το παιδί στα πρώτα σχολικά του βήματα. Πολύ καλή εικονογρά­ φηση του σκιτσογράφου Νίκου Μαρουλάκη. Κ.Γ.

ΕΡΙΚ ΧΙΑ: Ο Σποτ μαθαίνει να μετράει. Σειρά «Ζω­ γραφίζω και μαθαίνω». Αθήνα, 'Α μ μ ο ς , 1986, Σελ.

12. Δρχ. 330. ΕΡΙΚ ΧΙΑ: Τι ώρα είναι Σποτ; Σειρά «Ζωγραφίζω και Μαθαίνω». Αθήνα, 'Α μ μ ο ς , 1986. Σελ. 12. Δρχ. 330.

4 —

Σποτ ξαναχτυπά το χώρο του βιβλίου και φαίνεται ότι αυτός ο σκιτσαρισμένος, χαριτωμένος σκύλος βρήκε πολ­ λούς φίλους στην Ελλάδα από την πρώτη του επίσκεψη, ώστε τώρα να ’ρχεται με δυο καινούρια βιβλία: «Ο Σποτ μαθαίνει να μετράει» και «Τι ώρα είναι Σποτ;». Βέβαια κι αυτά υπηρε­ τούν την αντίληψη «Παίζω και μαθαίνω», αντίληψη, που προσκαλεί το παιδί να χρωματίσει τις αχρωμάτιστες εικόνες του βιβλίου και ταυτόχρονα μ’ ένα δίστιχο, απλό, κατανοητό, να μάθει κάποιες λέξεις. Κι εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η καθα­ ρότητα του μέτρου παίζει μεγάλο ρόλο στην πνευματική ανά­ πτυξη του παιδιού και το μέτρο των δίστιχων που περιέχονται σ’ αυτές τις εκδόσεις ανταποκρίνονται σ’ αυτή την ανάγκη.

Ο

Γ.Γ.

αφιερωμα/143 ODA TARO: 7. Ο Πάντν στο χιόνι 8. Ο Πάντν και η μπάλα 9. Ο Πάντν εξερεννητής Αθήνα, Κ α λ έ ν τ η ς , 1986. Σελ. 30. Δρχ. 300 (το κα­ θένα) ε παιδιά προσχολικής ηλικίας απευθύνεται η σειρά με τις περιπέτειες του Πάντυ. Για όσους δεν έτυχε να τον γνωρί­ σουν, ο Πάντυ είναι ένα γλυκύτατο και φιλομαθές αρκουδάκι που καταπιάνεται με πάρα πολλά πράγματα και συνήθως με επιτυχία. Σ ’ αυτά τα τρία βιβλιαράκια μεταξύ των 9 που έχουν κυκλο­ φορήσει, παρακολουθούμε τον Πάντυ στις εξερευνήσεις του σ’ ένα μακρινό, γεμάτο περιπέτειες ταξίδι. Στα παιγνίδια του με το χιόνι. Και στο αδιάκοπο παιγνίδι τόυ με τη μπάλα που του χάρισε ο μπαμπάς στη γιορτή του. Στο τέλος κάθε βιβλίου υπάρχει και μια σπαζοκεφαλιά για τα παιδιά. Πολύχρωμες εικόνες τροφοδοτούν τη φαντασία, ενώ τα κείμενα βοηθούν στο σωστό σχηματισμό των πρώτων εννοιών για τους μπόμπιρες. Β.Σ.

Σ

KATE PETTY - LISA KOPPER: Ήχοι, Αριθμοί, Χρώματα, Γεύσεις, Απόδ. Γιάννη Ζωγράφον. Αθή­ να, Μ ί ν ω α ς , 1986. Σελ. 20. Δρχ. 300. ια παιδιά προσχολικής ηλικίας κυκλοφορούν 4 βιβλία των Kate Petty και Lisa kopper με τίτλους: ΗΧΟΙ - ΑΡΙΘΜΟΙ - ΓΕΥΣΕΙΣ - ΧΡΩΜΑΤΑ. Με παραδείγματα απ’ τα καθημερι­ νά προσπαθούν να συνδέσουν τους ήχους με γνωστά αντικείμε­ να και εικόνες Ντρρρινγκ! το ρολόι, Φσιιιιιιτ! το νερό που βράζει ο μπαμπάς (ευτυχώς) για τη μαμά! Τους αριθμούς με τα 4 πόδια της ψιψίνας, τα 7 παπάκια της λίμνης, τα 9 κουμπιά της Έψης. Τα χρώματα με τα φρούτα, την κόκκινη παπαρούνα, το πρά­ σινο φύλλο, το ουράνιο τόξο. Τις γεύσεις με τις γλυκιές καραμέλες, το ξινό λεμόνι, τα γαριδάκια τ’ αλμυρά, τις πικρές ελιές. Τα σχέδια με έντονους και ευχάριστους χρωματισμούς προ­ διαθέτουν τα πιτσιρίκια να τα ψάξουν. Η βοήθεια, βέβαια, των γονιών απαραίτητη. Η απόδοση στα ελληνικά έγινε από τον Γιάννη Ζωγράφου.

Γ

Β.Σ. ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ: Η κνρία Κλοκλό στολίζεται. ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ: Η κνρία Κλοκλό μαγειρεύει. ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ: Η κνρία Κλοκλό διαβάζει. ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ: Η κνρία Κλοκλό στο σούπερμάρκετ. Εικ. Αγγελική Μακρή. Αθήνα, Π α τ ά κ η ς, 1986. Σελ. 24. Δρχ. 200 (το καθένα). κυρία Κλοκλό στολίζεται. Βάζει το μπλε φόρεμα, τη φαρ­ διά ζώνη, τα κόκκινα παπούτσια, τα σκουλαρίκια της και στέκεται μπροστά στο μεγάλο καθρέφτη. Η καρδιά της χτυπάει δυνατά. Είναι όμορφη; Η κυρία Κλοκλό θα μαγειρέψει νόστιμα φαγητά για τους κα-

Η

144/αφιερωμα λεσμένους της. Το φαγητό όμως... κάηκε! Τώρα, τι θα φάνε οι φίλοι της; Πεινάει τόσο πολύ, που αποφασίζει να πάει.στο σουπερμάρ­ κετ να ψωνίσει. Η καταναλωτική της μανία όμως είναι τόσο μεγάλη που ενώ ψώνισε ένα σωρό πράγματα δεν πήρε ούτε ένα φαγώσιμο! Η κυρία Κλοκλό θα διαβάσει. Ανοίγει το βιβλίο... Μήπως το φως δεν είναι αρκετά δυνατό ή τα γυαλιά της είναι λίγο θολά; Μήπως... και η κυρία Κλοκλό βάζει τα κλάματα. Ξέχασε η καημένη πως δεν ξέρει να διαβάζει! Η σειρά της κυρίας Κλοκλό είναι οι ιστορίες μιας εξανθρωπισμένης γάτας. Αποτελείται από 4 βιβλιαράκια και απευθύνε­ ται σε παιδιά που μόλις άρχισαν να διαβάζουν, κυρίως κορί­ τσια. Στις ιστορίες αυτές, που με τόση χάρη και χιούμορ διη­ γείται η Ζωρζ Σαρή, ορισμένες λέξεις λείπουν και στη θέση τους υπάρχουν αντίστοιχες εικόνες. Το παιδί διαβάζοντας θα καλύψει τα κενά αυτά, με αυτοκόλλητες λέξεις που υπάρχουν στο βιβλίο. Έτσι κάνει τα πρώτα του βήματα στην ανάγνωση συμβάλλοντας στην τελική δημιουργία των κειμένων. Υπάρ­ χουν επίσης σταυρόλεξα, γρίφοι, αυτοκόλλητες πολύχρωμες ει­ κόνες με τις οποίες το παιδί θα φτιάξει το δικό του πίνακα. Κ.Γ.

CAROL WATSON: Το κατάστημα (2 βιβλία). Το σπίτι (2 βιβλία). Η πόλη (2 βιβλία). Απόό. Μάριος Βαρέττας. Εικον. Colin King. Αθήνα, Χ ε λ ώ ν α , 1986. Σελ. 24. Δρχ. 450 (το καθένα). ια ενδιαφέρουσα σειρά από έξι βιβλία εκ των οποίων τα τρία στα ελληνικά και τ’ άλλα τρία στ’ αγγλικά, όμοια σε εικονογράφηση με τα προηγούμενα, δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά, που μόλις άρχισαν να διαβάζουν, να αντιληφθούν την αντιστοιχία μεταξύ των δύο γλωσσών με εύληπτο τρόπο και κατανοητό. Στο «κατάστημα» τα παιδιά θα μάθουν στ’ αγγλικά πώς λέγεται το ψωμί, τα γλυκά, η ζυγαριά, το ψυγείο, ο ταμίας, το , καλάθι, το κρέας, τα ψάρια, τα λαχανικά, τα γλυκά, τα βιβλία κ.ά. Θα μάθουν παράλληλα να σχηματίζουν τις πρώτες τους φράσεις στ’ αγγλικά έχοντας σαν πρότυπο-μετάφραση το αντίστοιχο ελληνικό βιβλίο. Το ίδιο συμβαίνει και με τ’ άλλα βιβλία που έχουν σα θέμα τους «Το σπίτι» και την «Πόλη». Μαζί βέβαια με τις εύχρηστες λέξεις, τα παιδιά σας θα μάθουν πώς λέμε στ’ αγγλικά την καμινάδα, τις γρίλιες, την τσουγκράνα και το ρεζερβουάρ (sic).

Μ

ΚΑΓΙΕΤΑΝ ΚΟΒΙΤΣ: Ο παιχνιδιάρης Αρακονλης. Είκ. Γιέλκα Ράιχμαν. Μετ. Λόισκα Αβαγιανού. Αθή­ να, Λ ω τ ό ς , 1986 Σελ. 32. Δρ. 600. ΚΑΓΙΕΤΑΝ ΚΟΒΙΤΣ: Ο γάτος Γιούρι. Εικ. Γιέλκα Ράιχμαν. Μετ.: Λόισκα Αβαγιανού. Αθήνα, Λ ω ­ τ ό ς , 1986. Σελ. 32. Δρχ. 600. Δρακούλης με τα γουρλωτά μάτια, τη δρακίσια μουσούδα, τα μυτερά αυτιά και τη μακριά ουρά είναι ένας πολύ περίεργος δράκος. Του αρέσουν τα παιγνίδια και οι ανακατω­ σούρες. Όλοι τον φωνάζουν Παιγνιδιάρη Δρακούλη. Είναι

Ο

αφιερωμα/145 όμως και πανέξυπνος! Το τι σκαρφίζεται, τι σκαρώνει, τι λέει είναι άλλο πράγμα! Ο Γιούρι, ένας όμορφος γάτος συγγραφέας, πρωταγωνιστής της δεύτερης ιστορίας, μένει στη χαρούμενη Γατούπολη. Ο γα­ τοδήμαρχος του αναθέτει να καταγράψει όλα τα σπουδαία γε­ γονότα που συμβαίνουν στην πόλη. Ο Γιούρι όμως, στην προσπάθειά του να παρακολουθήσει από κοντά τη ζωή των άλλων γάτων, μπλέκεται σε πολλές πολλές περιπέτειες. Δύο υπέροχα βιβλία του Γιουγκοσλάβου συγγραφέα Κάγιεταν Κόβιτς που απευθύνονται σε παιδιά 4-8 ετών. Με κείμενα και στιχάκια έξυπνα, παραστατική εικονογράφηση θα τα δια­ βάσουν ευχάριστα στις διακοπές τους. Κ.Γ.

Τα ζώα μια φορά. Επιλ.-επιμ.: Αναστασία ΤσιόλιαΚοτρώτσιον. Εικόν. Αρτ. Νικολαΐδου. Αθήνα, Ρ ά ­ κ ο ς , 1987. Σελ. 28. Αρχ. 380. του σπιτιού μας την αυλή, κέφι, σούσουρο πολύ, πάπιες, χήνες, κότες, γάλοι, έχουνε χαρά μεγάλη. Επιλογές από ποιήματα με ζώα περιέχει το όμορφο αυτό βιβλιαράκι. Ποιή­ ματα όμως που το καθένα είναι μια μικρή χαρούμενη και διδα­ κτική ιστορία. Πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση με αναλυτική εικογράφηση και έντονα ζωγραφισμένες τις λεπτομέρειες των ζώων και της φύ­ σης. Μια ευκαιρία να γνωρίσουν τα παιδιά παλιούς και νέους ποιητές, όπως ο Αλ. Ραγκαβής, ο Ζαχ. Παπαντωνίου, ο Ιωαν. Πολέμης και ο Χάρης Σακελλαρίου.

Σ

Κ.Γ.

Ευγενίας Φακίνου: Λουλούδια. Εικον. Ευγενία Φακίνου. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 36. Αρχ. 500. «Τ~^ νας πανσές περίεργος, εφόρεσε γυαλάκια, κι ο ξάδελφός 1—j του ζήλεψε και έβαλε μουστάκια». Διασκεδαστική με πε­ τυχημένο στίχο είναι η μέθοδος για την εκμάθηση των λουλουδιών που μας προτείνει η Ευγενία Φακίνου. Με παροιμίες, αι­ νίγματα, ποιήματα, τραγούδια, λογοπαίγνια, στοιχεία μυθολο­ γίας και χρήσιμες πληροφορίες για τα γνωστότερα λουλούδια βοηθά σε μια πληρέστερη εμπέδωση απλών γνώσεων γύρω απ’ αυτά. Στο τέλος του βιβλίου τα παιδιά μπορούν να παίζουν ευχάριστα με ασκήσεις από αυτοκόλλητα. Τα «Λουλούδια» είναι το πρώτο από τα τέσσερα βιβλία της Ε. Φακίνου πουχκυκλοφορούν στην ίδια σειρά. Τα άλλα τρία μας μαθαίνουν για τα λαχανικά, τα φρούτα, τα αγριολούλουδα και τα βότανα. Βιβλιαράκια με όμορφες εικόνες που απευθύνονται σε παι­ διά από 6-11 χρονών.

ΧΑΝΝΑ ΜΟΥΣΓΚ: Η πάπια και η κουκουβάγια. Μετ. Σοφίας Κασσελάκη. Εικ. Φρανκ Ρούπρεχτ. Αθήνα, Α ω τ ό ς , 1987. Σελ. 80. Αρχ. 400. βιβλίο αποτελούν τρεις μικρές ιστορίες της Χάννα Τ οΜουσγκ που, παρόλο ότι χρησιμοποιεί σ’ αυτές ζώα και

146/αφιερωμα πουλιά, ελάχιστα μας θυμίζουν τον δικό μας Αίσωπο. Η πρώτη παρουσιάζει τις διαφορές που έχουν μια πάπια με μια κουκου­ βάγια και πώς τις λύνουν. Η δεύτερη ασχολείται με τις προ­ σπάθειες που κάνει ένα κοτοπουλάκι να πετύχει το χρυσό αυγό ή μάλλον τη γέννησή του. Η τρίτη και τελευταία του βιβλίου παρακολουθεί τον αγώνα ενός κοτσυφιού για να μάθει να τρα­ γουδάει καλύτερα απ’ ότι μέχρι τότε κελαηδούσε. Τα θέματα και η ανάπτυξη των ιστοριών κινούνται στο επί­ πεδο του πολύ απλού. Τα πλουτίζει όμως και τα διασκεδάζει η έξυπνη και καλαίσθητη εικονογράφηση του Φρανκ Ρούπρεχτ, σε σημείο που να συμπληρώνει το κείμενο και με άλλες διαστά­ σεις. Πολύ φροντισμένη έκδοση.

ΡΟΥΣΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ: Το πουλί της φωτιάς. Απόδ. Δημήτρης Ραβάνης-Ρεντής. Εικον. I. Μπιλίμπιν. Αθήνα, Σ ύ γ χ ρ ο ν η Ε π ο χ ή , Σελ. 12. ΡΟΥΣΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ: Το φτερό τον σταυραϊτού. Απόδ. Δημήτρης Ραβάνης-Ρεντής. Εικον. I. Μπιλίμπιν. Αθήνα, Σ ύ γ χ ρ ο ν η Ε π ο χ ή , Σελ. 12. ΡΟΥΣΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ: Μάρια Μόρεβνα. Μετ. Ανδρέα Μπλάνα. Απόδ. Δημήτρης Ραβάνης-Ρεντής. Εικον. I. Μπιλίμπιν. Αθήνα, Σ ύ γ χ ρ ο ν η Ε π ο χ ή , Σελ. 12. ΡΟΥΣΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ: Τα δύο αδελφάκια. Η άσπρη πάπια. Μετ.-διασκ. Δημήτρης Ραβάνης-Ρεντής. Εικον. I. Μπιλίμπιν. Αθήνα, Σ ύ γ χ ρ ο ν η Ε π ο χ ή , Σελ. 12. ΡΟΥΣΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ: Η τσαρίνα-βατραχίνα. Μετ.-διασκ. Δημήτρης Ραβάνης-Ρεντής. Εικονογρ. I. Μπιλίμπιν. Αθήνα, Σ ύ γ χ ρ ο ν η Ε π ο χ ή , Σελ. 12. Δρχ. 350 (Το καθένα). α έξι αυτά παραμύθια είναι μια γνωριμία με τη φαντασία και τη μαγεία της ρώσικης λαϊκής παράδοσης που θα τα απολαύσουν οι μικροί μας φίλοι. Θα πετάξουν με το «Πουλί της φωτιάς» και το «Φτερό του σταυραϊτού» για τη θαυμαστή χώρα των παραμυθιών. Εκεί τους περιμένουν η «Μάρια Μόρεβνα», «Τα δύο αδελφάκια», «Ητσαρίνα-βατραχίνα» και «Η πεντάμορφη βασίλισσα». Η χαρακτηριστική τεχνοτροπία στην εικονογράφηση του Ιβάν Μπιλίμπιν (1876-1942) βασίζεται στο λεπτότατο στυλιζάρισμα των στοιχείων της λαϊκής και της μεσαιωνικής ρώσικης τέχνης. Τα έργα του διακρίνονται για την αυστηρή γραμμή, την επίπεδη φόρμα, τη,διακοσμητική τους υφή και βρίσκονται πολύ κοντά στη μοντέρνα ζωγραφική. Η αριστουργηματική εικονογράφηση από το Ρώσο χαράκτη κάνει τη σειρά αυτών των παραμυθιών πραγματικά πολύτιμη.

Τ

Η.Π.

ΙΡΙΝΑ ΚΟΡΣΟΥΝΟΦ: Η Γιάγκα και ο νάνος με το φλάουτο. Μετ. Σοφία Κασσελάκη. Εικον. Άνεγκερτ Φούξχουμπερ. Αθήνα, Λ ω τ ό ς , 1986. Σελ. 58. Δρχ.

350.

αφιερωμα/147 ΙΡΙΝΑ ΚΟΡΣΟΥΝΟΦ: Το αλεπονδάκι τον θάμνον. Μετ. Ράινχαρντ Μιχλ. Εικον. Σοφία Κασσελάκη. Αθήνα, Λ ω τ ό ς , 1986. Σελ. 50. Δρχ. 350. ταν παίζει την τρομπέτα της η Γιάγκα, η μάγισσα, οι άν­ θρωποι στην πόλη γίνονται οξύθυμοι και κάνουν πράξεις κακές. Το φλάουτο όμως του καλού νάνου σκορπίζει χαρά και αισιοδοξία. Οι άνθρωποι αγαπούν το νάνο για το καλό που τους προσφέρει, ενώ μισούν και φοβούνται τη μάγισσα. Το κα­ λό και το κακό μάχονται για την επικράτηση. Ο νάνος με το φλάουτό του θα νικήσει το κακό κι η κακιά μάγισσα θα γίνει αρνάκι. Η εικονογράφηση εξυπηρετώντας το κείμενο «χρωμα­ τίζει» το καλό ενώ στο κακό δεν χρησιμοποιεί χρώματά. Επι­ κρατεί το μαύρο-άσπρο. Το άλλο παραμύθι αναφέρεται σ’ ένα εγκαταλειμμένο αλεπουδάκι που υιοθετείται από μια μαμά αλεπού. Αντιμετωπί­ ζοντας πολλούς κινδύνους, όμως, το σκύλο του κυνηγιού και τον ασβό, τελικά θα καταφέρει να το μεταφέρει στη φωλιά της, κοντά στα τρία δικά της μικρά αλεπουδάκια. Θα γίνει το τέ­ ταρτο παιδί της. Μια ιστορία που μιλάει, για την αγάπη, η οποία δεν είναι απαραίτητο να συνδέεται με συγγένεια εξ αί­ ματος. Βιβλιαράκια, πράγματι, πολύ συμπαθητικά!

Ο

ΑΝΔΡΕΑ ΑΓΓΕΑΑΚΗ: Μια αλεπού στην πλατεία Βάθης. Εικον. Αγγελική Μακρή. Αθήνα, Π α τ ά κ η ς , 1986. Σελ. 78. Δρχ. 200 ια αρσενικιά αλεπού, ο Θεοφάνης, όπως τη θέλει ο συγ­ γραφέας, απελπισμένη από την ερημιά της επαρχίας και την έλλειψη κοτόπουλων καταφεύγει στην Αθήνα ακολουθών­ τας κι αυτή το ρεύμα της εποχής, δηλαδή την αστυφιλία. Στην πρωτεύουσα δε λύνει το πρόβλημά της, όμως διδάσκεται πολλά από τις εμπειρίες που της παρουσιάζονται. Εκείνο που συνει­ δητοποιεί στο τέλος είναι η ανάγκη που έχει να αποκτήσει ένα φίλο. Τον ανακαλύπτει στο πρόσωπο ενός μικρού γύφτου, του Γούβρα. Ο συγγραφέας του βιβλίου, Ανδρέας Αγγελάκης, είναι γνω­ στός ως ποιητής, με αρκετά πλούσια και αξιόλογη δημιουργία, που τον τελευταίο καιρό έχει παραμελήσει για χάρη του παιδι­ κού έργου είτε πρωτότυπο είναι αυτό, είτε μελέτες. Σ’ αυτό του το βιβλίο, που απευθύνεται σε παιδιά από εννέα χρονών και πάνω, την εικονογράφηση έκανε με χιούμορ και λιτότητα η Αγγελική Μακρή - θίγει το θέμα της φιλίας και της αναγκαιό­ τητάς της. Μοτίβο που αν δεν κάνουμε λάθος τον έχει απασχο­ λήσει και σ’ άλλη του έκδοση για παιδιά.

Μ

ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΤΡΙΒΙΖΑ: Ο φωτογράφος Φύρδης Μίγδης. Εικον. Βάλλν Λιάπη. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς, 1986. Σελ. 32. Δρχ. 500. Ο Γαύρος πον έπαιζε πίπιζα. Εικον. Ν. Μαρονλάκης, Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 38. Δρχ. 500. Ευγένιος Τριβιζάς συνεχίζει τις εξερευνήσεις του, με επι­ πάντα, σε χώρους και σε τόπους μακρινούς, όπως Ο τυχία

148/αφιερωμα το νησί των πυροτεχνημάτων. Ο Φύρδης Μύγδης ήταν ο προ­ σωπικός φωτογράφος του βασιλιά της Παμφαγίας. Κάποτε όμως βαρέθηκε τη γκρίνια του, πήρε τη μηχανή του, ένα κουτί με φλας, φούσκωσε και το αερόστατο του παππού του και πέταξε ψηλά στον ουρανό. Εκεί άρχισε να φωτογραφίζει ό,τι συ­ ναντούσε μπροστά του: δυο σύννεφα, έναν κίτρινο χαρταετό με σκουλαρίκια, προσπάθησε να φωτογραφίσει και τον ήλιο, αλ­ λά ατύχησε! Γιατί το φεγγάρι πλησίασε κι αυτό τόσο πολύ ώστε έγινε έκλειψη του... ήλιου. Περνούσε ωραία κι ήταν πολύ χα­ ρούμενος εκεί πάνω, μέχρι που ο βασιλιάς αποφάσισε να τον βάλει σε μπελάδες... Στο δεύτερο βιβλίο παρακολουθούμε με στενοχώρια τις απελπισμένες προσπάθειες μιας δυστυχισμένης άσπρης αγελά­ δας να πείσει το διάσημο ταυρόμάχο, Ελ Πεπόλδο, να ματαιώ­ σει τη μεγάλη ταυρομαχία της Τετάρτης. Θέλει να προφτάσει τα τρία μοσχαράκια της να μην πάρουν τον κακό δρόμο! Κορνμπιφ θα καταντήσουν! λέει. Για να ματαιωθεί όμως ο αγώνας, πρέπει ο ταύρος Εβούλσιος να μιάθει να παίζει πίπιζα στο ωδείο του Λος Τριλιλό ντε Τραλαλά. Η όμορφη εικονογράφηση του πρώτου ανήκει στη Βάλλυ Λιάπη και του δεύτερου στο Ν. Μαρουλάκη.

ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ: Ο Πίκος και η Πίκα. Ζωγρα­ φιές: Σοφία Φόρτωμα. Αθήνα, Γ ν ώ σ η , 1987. Σελ.

39. Δρχ. 450. Πίκος και η Πίκα είναι το τελευταίο βιβλίο του αλησμό­ νητου Γιώργου Ιωάννου, που γραμμένο με το χαρακτηρι­ στικό χιούμορ και ύφος του, απευθύνεται κυρίως σε παιδιά. Αφιερωμένο στο φίλο του ποιητή Γιάννη Κοντό, περιγράφει πώς δύο καρακαξάκια γνωρίζουν σιγά σιγά τον κόσμο, ξεχωρί­ ζουν σιγά σιγά τον κύριο, την κυρία, τα χρώματα, άλλα που­ λιά, δέντρα, αυτοκίνητα και άλλα, ώσπου το ένα από τα δυο χάνεται μέσα σ’ αυτή την πορεία γνώσης που ακολουθούν. Το άλλο δεν μπορεί αλλά και δεν θέλει να δεχτεί το χαμό της Πίκας του, γι’ αυτό και την αναζητά παντού ώς την τελική της αναγνώριση στο πρόσωπο κάποιας άλλης Πίκας. Ας απολαύσουμε την τελευταία καταγραφή ενός από τους πιο αγαπημένους μας σύγχρονους συγγραφείς. Η ιστορία με τα δυο καρακαξάκια δεν είναι παρά το ειρωνικό, αλλά κι όλο αγάπη οδοιπορικό του συγγραφέα. Τα κείμενα συνοδεύονται από τις ζωγραφιές της Σοφίας Φόρτωμα

Ο

Β.Σ.

ΦΙΛΙΣΑΣ ΧΑΤΖΗΧΑΝΝΑ: Μικρές ιστορίες της Κα­ τερίνας. Εικον. Διατσέντα Παρίση. Αθήνα, Ψ υ χ ο ­ γ ι ό ς , 1987. Σελ. 144. Δρχ. 450. Κατερίνα ζει στον τέταρτο όροφο μιας πολυκατοικίας μα­ ζί με τους γονείς της, τον παππού της με τον οποίο είναι αχώριστοι, τη φωτογραφία της γιαγιάς και τον αδελφό της, τον Μανολάκη. Πού τη χάνεις, πού τη βρίσκεις στο κοντινό λοφάκι με τις πεταλούδες, τα δέντρα, τα λουλούδια, τα πουλιά. Παίζει με τον παππού της το «Γελαστό Μουστάκι». Η Κατερίνα πιστεύει ότι είναι μεγάλη. Η μαμά της και συχνά

Η

αφιερωμα/149 οι άλλοι της φέρονται σαν να είναι μωρό. Ποια στ’ αλήθεια είναι η πραγματική της ηλικία; Διαβάστε τις ιστορίες της και ίσως θα καταλάβετε! Η ηρωίδα μας μέσα από τις τόσο έξυπνες και καθημερινές ιστορίες παρουσιάζει ανάγλυφα το πορτρέτο του σημερινού παιδιού με τις απορίες, τις ανησυχίες και τις χάρες του. Την εικονογράφηση του διασκεδαστικού αυτού βιβλίου κα­ θώς και το εξώφυλλο έχει κάνει επιτυχημένα, η Διατσέντα Πα­ ρίση.

GIAN PAOLO CESERANI: Τα ταξίδια τον Κονκ. Μετ. Αλέξη Αποστολάκη. Εικον. Piero Ventura. Αθή­ να, Ά μ μ ο ς , 1986. Σελ. 38. Δρχ. 800. χετε ακουστά τον Κουκ, αυτόν τον μεγάλο θαλασσοπόρο του 18ου αιώνα! Δεν ξέρετε όμως τι ταξίδια έκανε και τι εμείς του οφείλουμε σήμερα. Έχουμε και λέμε. Ο Κουκ ταξίδε­ ψε, στο σχεδόν άγνωστο τότε ειρηνικό Ωκεανό, εξερεύνησε πρώτος τα βάθη της Ανταρκτικής κι έμαθε στους Ευρωπαίους την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Ήταν ο πρώτος που υπολόγισε με ακρίβεια το γεωγραφικό μήκος και ίσως η μεγα­ λύτερη προσφορά του ήταν ότι νίκησε το σκορβούτο, την αρ­ ρώστια που εξολόθρευε τους ναυτικούς από τότε που άρχισαν να ταξιδεύουν. Ο Κουκ έκανε τρία ταξίδια. Στο πρώτο ταξίδι οι νεαροί αναγνώστες θα διασχίσουν μαζί του τον Ατλαντικό, θα περά­ σουν το Ρίο ντε Τζανέιρο, τη Γη του Πυρός και στη συνέχεια, τον Ειρηνικό, την Ταϊτή. Θα συναντήσουν τους Μαορί, τους Πολυνήσιους και τους ιθαγενείς της Αυστραλίας. Στο δεύτερο ταξίδι άλλες περιπέτειες στις παγωμένες θάλασ­ σες του Ν. Πόλου, στα νησιά του Πάσχα και στην Πολυνησία. Στο τελευταίο του ταξίδι, πριν τον τραγικό του θάνατο στη Χαβάη, θα γνωρίσουν τους Ινδιάνους της Β. Αμερικής και τους Εσκιμώους του Καναδά. Θα περάσουν το Βερίγγειο Πορ­ θμό και θα φτάσουν στο ακρότατο σημείο της Σιβηρίας. Ενδιαφέρον δεν είναι; Αρχίστε λοιπόν τα ταξίδια σας μαζί με τον Κουκ. Γιατί εκτός από την ιστορικά τεκμηριωμένη διή­ γηση του Gian Paolo Caserani- η εκπληκτική εικονογράφηση του βιβλίου θα σας βοηθήσει να τα θυμάστε για πάντα.

Ε

Η.Π.

Τ1ΕΠΗΣ ΔΑΡΑΚΗ: Η ΤεμπελοΜαρία. Εικον. Θά­ λειας Ζεϊμπέκη-Στεφανίόη. Αθήνα, G u t e n b e r g , 1986. Σελ. 26. Δρχ. 550. ’ ένα παλιό χωριό όπου όλοι, άντρες και γυναίκες, δουλεύ­ ουν είτε στα σπίτια τους είτε, στα κτήματά τους, μια νεό­ νυμφη, η Μαρία, τεμπελιάζει. Τώρα πώς ο άντρας της θα την κάνει να μπει κι αυτή στο γενικό ρυθμό εργασίας αναλαμβάνει να μας το πει η Πέπη Δαράκη, η οποία στηριζόμενη στο παλιό παραμύθι μας χαρίζει μια καινούρια ζωντανή απόδοση, (πέρα από το παλιό μήνυμα, ότι όλοι πρέπει να δουλεύουμε). Τα ωραία χρώματα και σχέδιά της Θάλειας Ζεϊμπέκη - Στεφανίδη απαιτούσαν πιο προσεγμένη σκιαγράφηση των προσώ­ πων.

Σ

150/αφιερωμα ΛΙΤΣΑΣ ΨΑΡΑΥΤΗ: Ένα καλοκαίρι στη σκιά τον Βούδα. Εικον. Niva Ν. Σταματίου. Αθήνα, Κ έ ­ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 168. Δρχ. 500. Διεθνής Γεωγραφική Εταιρία προσφέρει το πρώτο βρα­ βείο στο μεγάλο διεθνή διαγωνισμό σε δύο νεαρά παιδιά την Ελληνίδα Φαίδρα και τον Έρικ από τη Φιλανδία. Το έπα­ θλο είναι ένα μεγάλο ταξίδι, με όλα τα έξοδα πληρωμένα στην Ά πω Ανατολή. Οι εικόνες, οι συγκινήσεις, διαδέχονται η μια την άλλη. Η πύλη της Ανατολής, η Ταϋλάνδη, είναι ο πρώτος τους σταθμός. Ακολουθεί η Σιγκαπούρη, η πόλη με τα χίλια πρόσω­ πα. Τρίτος σταθμός το Μπαλί, το νησί του αιώνιου χαμόγελου. Ύστερα το Χονγκ Κονγκ με τους εντυπωσιακούς ουρανοξύ­ στες. Ιαπωνία τέλος, Τόκιο, Κιότο, Νάρα, Ναγκασάκι. Ένα ταξίδι γεμάτο περιπέτειες και μοναδικές εμπειρίες. Η Φαίδρα και ο Έρικ ζουν ανάμεσα σσ λαούς με πρωτόγνωρα ήθη και έθιμα. Βλέπουν παραμυθένια παλάτια, χρυσούς ναούς, κινέζι­ κες γειτονιές. Σ’ αυτό το εξωτικό περιβάλλον έρχονται κοντά ο ένας στον άλλο κι ανακαλύπτουν τις άγνωστες πλευρές του εαυτού τους και τη μαγεία της πρώτης αγάπης. Ένα ταξιδιωτι­ κό μυθιστόρημα για νέους που βραβεύτηκε από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά.

Η

ΑΝΝΑΣ ΓΚΕΡΤΣΟΥ-ΣΑΡΡΗ: Τον λέγαν ξάστερο. Αθήνα, Κ έ δ ρ ο ς , 1986. Σελ. 292. Δρχ. 750. ωριατόπαιδο ο μικρός ήρωας του βιβλίου της ΓκέρτσουΣαρρή, ασυμβίβαστος με τις παιδαγωγικές αντιλήψεις της Χ εποχής του, το σκάει από το σχολείο κι από το χωριό του στην

ιο λι;ιλ \ ΙΛΙΙΙΡΟ

ανατολική Θράκη. Πηγαίνει στις Φέρες, μαθαίνει τέχνη και γί­ νεται μάρτυρας άθελά του των Ελλήνων μυστικών που προε­ τοιμάζουν την απελευθέρωση του ελληνισμού. Ο ήρωας ζει στην εποχή του κομήτη του Χάλεϊ, της στάσης στο θωρηκτό Ποτέμκιν, των δύο Βαλκανικών πολέμων, γεγο­ νότα που σημαδεύουν τη ζωή του. Έφηβος καταλήγει στην Πόλη. Εκεί θα μορφωθεί, θ’ αγαπήσει για πρώτη φορά και θα παρατηρήσει τις κοινωνικές και πολιτικές διαφορές. Η φιλία του μ’ έναν συνομήλικο Τούρκο θα σφραγίσει την πορεία του μέχρι την ώρα που θα την τερματίσουν τα ιστορικά γεγονότα. Το μυθιστόρημα μοιάζει να είναι μια πραγματική ιστορία. Εξάλλου οι χάρτες που δείχνουν τα ελληνικά σύνορα πριν και μετά τον πόλεμο με τους Τούρκους (1897), τα νέα σύνορά της μετά τους Βαλκανικούς (1913), την πορεία που ακολούθησε ο νεαρός ήρωας από το χωριό του μέχρι την Πόλη, οι πηγές που χρησιμοποίησε η συγγραφέας, αποδεικνύουν την αληθοφάνεια όχι μόνο της προσωπικής ιστορίας του ήρωα, αλλά και του πο­ λιτικού και κοινωνικού του περίγυρου. Απόδειξη της αξίας του βιβλίου είναι ότι βραβεύτηκε με το Α ' βραβείο Ιπεκτσί 1986 και με το Α' βραβείο μυθιστορήματος από το σύνδεσμο φιλολόγων Ν. Καρδίτσας επειδή «χαρίζει στους νέους ένα άριστο λογοτεχνικό έργο με υψηλό φρόνημα και ήθος». Εμείς συμφωνούμε και σας το συνιστόυμε. Η.Π.

^ β ιβ λ ιο γ ρ α φ ικ ό ς ο δ η γ ό ς ^ )

c

αγρα

αιγοκερως

X

ΑΞΕΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ. Από τη μυθολογία στην τεχνολογία. Μετ. Κατερίνα Δασκαλάκη. Αθήνα, 1986.

3

ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΘΟΔΩΡΟΣ. Ο μελισσοκόμος. Σενάριο. Αθήνα, 1986. Σελ. 63, Δρχ. 300.

Σελ. 11. Δρχ. 200.

Τα θεωνύμια. Τον σοφωτάτον Βασιλέως Κύρον Θεοδώρον Δούκα τον Αάσκαρι. Λόγος τέταρτος περί θεωννμίας. Προοίμιο-επιμ. Αλ. Κοσματόπου-

EDSON RUSSELL. Ό ταν το ταβάνι κλαίει. Μετ. Αργυρής Χιονής. Αθήνα, 1985. Σελ. 60. Δρχ.

200 .

λος. Αθήνα, 1987. Σελ. 34. Δρχ. 250.

ΒΕΜΗ ΜΠΙΛΗ. Τοπίο πον σε λένε ποίημα.

ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ ΝΑΝΟΣ. Ο ομιλάν πίθηκος ή παραμυθολόγια. Αθήνα, 1986. Σελ. 94. Δρχ. 250.

Αθήνα, 1987. Σελ. 120. Δρχ. 350.

ΔΗΜΗΤΡΙΑΑΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Η ανθρωπωδία - Η ανάθεση. Προοίμιο σε μια χιλιετία. Αθήνα,

ΘΕΟΣ ΔΗΜΟΣ. Φορμαλισμός. Γλώσσα - λογο­ τεχνία - κινηματογράφος. Αθήνα, 1987. Σελ. 118.

1986. Σελ. 142. Δρχ. 450.

Δρχ. 400.

ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Κατάλογοι 5-8. Οι σκηνές τον μαρτνρίον. Αθήνα, 1986. Σελ. 105.

ΑΝΤΟΝΕΝ ΑΡΤΩ. ΒανΓκογκ, ο αντόχειρας της κοινωνίας. Μετ. Δέσποινα Ψάλλη. Αθήνα, 1986. Σελ.

Δρχ. 400.

93. Δρχ. 250.

ΚΑΨΑΛΗΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ. Ακόμη μια φορά.

C

Αθήνα, 1986. Σελ. 96. Δρχ. 300.

ΚΟΣΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. Ανα­ βαθμοί και στάσιμα. Αθήνα, 1987. Σελ. 44. Δρχ.

250.

αιολος

J

ΒΕΡΝ ΙΟΥΛΙΟΣ. Δόκτορ Οξ. Μετ. Δημοσθένης Κούρτοβικ. Αθήνα, 1986. Σελ. 141. Δρχ. 450.

ΠΕΓΚΑ ΕΛΕΝΑ. Α ν τη θερινή. Αθήνα, 1986. Σελ.

29. Δρχ. 200.

BLO Y LEON. Η φοβερή τιμωρία ενός οδοντο­ γιατρού. Μετ. Βαγγέλης Μπιτσώρης. Αθήνα, 1986. Σελ. 16. Δρχ. 200.

ΧΕΜΙΝΓΟΥΑΙΗ ΕΡΝΕΣΤ. Αέναη γιορτή. Μετ. Ιουλία Ραλλίδη. Αθήνα, 1986. Σελ. 260. Δρχ. 700.

CHESTERTON G.K. Χριστούγεννα. Μετ. Παλμΰρα Ισμυρίδου. Αθήνα, 1986. Σελ. 21. Δρχ. 250.

HAMMETT DASHIELL. Η κατάρα των Ντέην. Μετ. Ανδρέας Αποστολίδης. Αθήνα, 1986. Σελ. 368. Δρχ. 900.

ΜΑ ΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Γ. - ΣΤΥΛΙΑΝ Ο Υ Ν. Σκέ­ πτομαι και γράφω έκθεση. A ' Δημοτικού. Αθή­ να, 1985. Σελ. 110. Δρχ. 400.

SCOTT ALTER. Η παρακμή της Ιπποσύνης. Μετ.-Σημ. Αλόη Σιδέρη. Αθήνα, 1986. Σελ. 44. Δρχ.

250.

ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Γ. - ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Ν. Σκέ­ πτομαι και γράφω έκθεση. Β ' Δημοτικού. Αθή­ να, 1985. Σελ. 123. Δρχ. 450.

152/αφιερωμα ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Γ. - ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Ν. Σκέ­ πτομαι και γράφω έκθεση. Γ ' - Δ ' Δημοτικού.

ΜΙΧΑΗΑΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ Π. Ο αδόκητος χρό­ νος. Αθήνα, 1986. Σελ. 43. Δρχ. 200.

Αθήνα, 1985. Σελ. 158. Δρχ. 500.

ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Γ. - ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Ν. Σκέ­ πτομαι και γράφω έκθεση. Ε '-Στ' Δημοτικού. Αθήνα, 1985. Σελ. 168. Δρχ. 500.

(

ΟΡΦΑΝΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ. Κυπριακό ημερολόγιο. Α θήνα. 1086. Σελ. 57. Δρχ. 250.

Ο

aquarius

)

11

ΑΡΤΣΕΡ ΤΖΕΦΡΕΫ. Δολοφονήστε την πρόε­ δρο. Μετ. Γιάννης Σπανδωνής. Αθήνα, 1986. Σελ.

ΜΠΑΓΙΕΡ TOMMY. Μια υπερβολική δόση έρωτα. Μετ. Μαρία Αγγελίδου. Αθήνα, 1986. Σελ.

130. Δρχ. 350.

256. Δρχ. 300.

ΑΡΤΣΕΡ ΤΖΕΦΡΕΫ. Ζήτημα τιμής. Μετ. Μάρ­ κος Χρόνης. Αθήνα, 1987, Σελ. 377. Δρχ. 350.

ΜΠΕΣΟΝ ΠΑΤΡΙΚ. Ντάρα. Μετ. Ευδοκία Παπαγκίκα. Αθήνα, 1986. Σελ. 222. Δρχ. 550.

WOODS STUART. Μυστική βάση Λιέπαγια.

ΜΠΡΟΥΝΕΡ ΤΖΩΝ. Στα κύματα του χρόνου.

Μετ. Μάρκος Χρόνης. Αθήνα, 1986. Σελ. 374. Δρχ.

350.

Μετ. Γιώργος Μπαρουξής. Αθήνα, 1986. Σελ. 223. Δρχ. 600.

CLIVE JOHN. Με σπασμένα φτερά. Μετ. Νέστορας Χούνος. Αθήνα, 1987. Σελ. 411. Δρχ. 400.

ΧΟ ΥΑΪΤ ΕΝΤΜΟΥΝΤ. Ξεχνώντας την Έλενα.

CLEAVER SMITH JULIA. Το στίγμα. Μετ. Καίτη Οικονόμου. Αθήνα, 1986. Σελ. 346. Δρχ. 350.

Μετ. Γιώργος Μπαρουξής. Αθήνα, 1987. Σελ. 239. Δρχ. 550.

(

ΚΡΑΝΤΣ ΤΖΟΥΝΤΙΘ. Θα κατακτήσω το Μανχάταν. Μετ. Ανθή Γκιγκέλου. Αθήνα, 1986. Σελ. 471.

αποσπερίτης

Δρχ. 450.

ΔΑΝΤΛΑΜ ΡΟΜΠΕΡΤ. Ο κύκλος του Ματαρέζε. Μετ. Βασίλης-.Καλλιπολίτης. Αθήνα, 1987. Σελ.

ΒΕΡΓΚΑ ΤΖΟΒΑΝ. Η Νέντα. Διηγήματα. Κώ­ στας Ασημακόπουλος - Ντίνα Σιδέρη, Αθήνα, 1986. Σελ. 183. Δρχ. 500.

C

ασταρτη

3

438. Δρχ. 400.

Λ Ε ΚΑΡΡΕ ΤΖΩΝ. Ένας τέλειος κατάσκοπος. Μετ. Κώστας Μπαρμπής. Αθήνα, 1987. Σελ. 665. Δρχ.

650.

MORRELL DAVID. Η αδελφότητα των δολο­ φόνων. Μετ. Βασίλης Καλλιπολίτης. Αθήνα, 1987. Σελ. 415. Δρχ. 400.

ΚΑΛΒΙΝΟ ΙΤΑΛΟ: Τα κοσμοκωμικά. Μετ. Αν­ ταίος Χρυσοστομίδης. Αθήνα, 1986. Σελ. 188. Δρχ.

600.

Μετ. Νέστορας Χούνος. Αθήνα, 1986. Σελ. 540. Δρχ.

500.

ΝΕΒΙΛ ΠΙΕΡ. Εκείνες οι άλλες ζωές... Μετ. Λόι-

ΜΠΑΣ ΡΟΝΑΛΝΤ. Διπλός πράκτορας. Μετ. Βασίλης Καλλιπολίτης. Αθήνα, 1984. Σελ. 313. Δρχ.

300.

σκα Αβαγιανού. Αθήνα. Σελ. 244. Δρχ. 500.

ΝΕΒΙΛ ΠΙΕΡ. Ο ρόλος της μαγείας στα παρα­ σκήνια της ιστορίας. Μετ. Λόισκα Αβαγιανού. Αθήνα. Σελ. 222. Δρχ. 450.

C

Η

αδελφότητα του ρόδου.

BIRMINGHAM STEPHEN. Το μυστικό των Μπαρόν. Μετ. Κώστας Μπαρμπής. Αθήνα, 1987. Σελ. 444. Δρχ. 450.

BURKHOLZ HERBERT -

αστρολαβος/ευθυνη

ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ. Περί του τραγικού. Αθήνα, 1986. Σελ. 164. Δρχ. 450.

ΤΣΑΤΣΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. γλώσσα. Αθήνα. Σελ. 72. Δρχ. 200.

MORRELL DAVID.

CLIFFORD IR­

VING. Ο αδρανής κατάσκοπος. Μετ. Κώστας Μπαρμπής. Αθήνα, 1987. Σελ. 384. Δρχ. 400. ΡΟΙΣ ΚΕΝΝΕΘ. Σκοτεινό παρελθόν. Μετ. Γ. Κουρσουνέλου, Αθήνα, 1986. Σελ. 288. Δρχ. 300. ΣΜΙΘ ΓΟΥίΛΜΠΟΥΡ.

Η

δύναμη των όπλων.

Μετ. Κώστας Μπαρμπής. Αθήνα, 1986. Σελ. 830. Δρχ.

700.

Παιδεία και

SMITH WILBUR. Χρέος αίματος. Μετ. Νέστορας Χούνος. Αθήνα, 1986. Σελ. 632. Δρχ. 600.

αφιερωμα/153 STEWART FRED MUSTARD. Ο τιτάνας. Μετ.

λία και μάθηση. Μετ. Ευδ. Μπακαλάκη. Αθήνα,

Μάριος Κυπριανίδης. Αθήνα, 1986. Σελ. 504. Δρχ.

500. ΦΟΛΛΕΤ ΚΕΝ. Η κοιλάδα τον θανάτου. Μετ. Κώστας Μπαρμπής. Αθήνα, 1986. Σελ. 416. Δρχ. 400.

1986. Σελ. 150. Δρχ. 600.

ΦΟΡΜΠΣ ΚΟΛΙΝ. Κωδικό όνομα Τέρμιναλ. Μετ. Γ. Κουσουνέλου. Αθήνα, 1987. Σελ. 341. Δρχ.

300.

gutenberg ΔΑΡΑΚΗ ΠΕΠΗ. Λαϊκές βιβλιοθήκες. Αθήνα, 1986. Σελ. 120. Δρχ. 600.

ΜΠΙΤΣΑΚΗΣ ΕΥΤΥΧΗΣ I. Ιδεολογικά. Επι­ στημολογία - φιλοσοφία. Τόμος Α'. Αθήνα, 1986.

ΔΑΡΑΚΗ ΠΕΠΗ. Ομαδικά παιχνίδια των παι­ διών μας. Αθήνα, 1986. Σελ. 188. Δρχ. 350. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ I. Η ανά­ πτυξη της προσωπικότητας. Εφαρμογή επιστη­ μονικών αρχών στην οικογενειακή και σχολική αγωγή. Αθήνα, 1<%7. Σελ. 300. Δρχ. 1300.

SELLERI FRANCO. Η διαμάχη για την κβαντι­ κή θεωρία. Μετ. Νίκος Ταμπάκης. Αθήνα, 1986. Σελ.

352. Δρχ. 900.

ΜΗΤΡΟΠΟΥΑΟΣ ΚΩΣΤΑΣ. Υψηλόμισθοι και άλλοι. Β' έκδοση. Αθήνα, 1986. Σελ. 118. Δρχ. 700.

Σελ. 324. Δρχ. 900.

Ο Karl Marx και η φιλοσοφία. Αθήνα, 1987. Σελ.

354..Δρχ- 900. ΟΪΖΕΡΜΑΝ Τ.Ι. Προβλήματα φιλοσοφίας και επιστήμης. Μετ. Δημήτρης Τσιμπουκίδης. Αθήνα, 1986. Σελ. 416. Δρχ. 1000.

ΚΑΡΓΑΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ I. Αλαλία ήτοι το σύγχρονο γλωσσικό μας πανόραμα. Αθήνα, 1986. Σελ. 142. Δρχ. 350.

ΜΟΥ ΛΑΚΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ.

Ερωτικό Αιγαίο.

Αθήνα, 1986. Σελ. 102. Δρχ. 500.

ΚΑΡΓΑΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ I. Ελληνική ζωονο­ μία ήτοι ζωοφνσική μελέτη περί των συγχρόνων ελλήνων. Αθήνα, 1987. Σελ. 120. Δρχ. 500. ΚΑΡΓΑΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ I. «Το πλοίο των τρε­ λών» και η άγονος πολιτική μας γραμμή. Αθήνα, 1986. Σελ. 144. Δρχ. 450.

ΝΤΟΥΣΚΟΣ ΠΕΤΡΟΣ Δ. Η επιστημονικότεχνική πρόοδος στο σύγχρονο κόσμο. Αθήνα, 1986. Σελ. 315. Δρχ. 900.

TODARO MICHAEL Ρ. Οικονομική τον ανα­ πτυσσόμενου κόσμου. Τόμος Α'. Μετ. Νικηφόρος Σταματάκης. Αθήνα. Σελ. 352. Δρχ. 1500.

FINE BEN - HARRIS LAURENCE. Ξαναδια­ βάζοντας το κεφάλαιο. Μετ. Θανάσης Αθανασίου Νικηφόρος Σταματάκης. Αθήνα, 1986. Σελ. 232. Δρχ.

800.

ΙΤΟΥΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Επιστροφή στην Αρκα­ δία. Ποιητική σύνθεση. Αθήνα, 1987. Σελ. 30. ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΣΠΥΡΟΣ. Ποιητική ανθολογία ει­ ρήνης. Αθήνα, 1986. Σελ. 344. Δρχ. 1000. ΠΑΡΟΥΑΑΚΗ ΙΩΑΝΝΑ. Παραστάσεις. Αθήνα, 1986. Σελ. 47.

ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ ΠΑΝΟΣ. Ρεπορτάζ από τη Σιβη­ ρία. Β' έκδοση. Αθήνα, 1986. Σελ. 136. Δρχ. 350. ΠΑΠΑΖΗΣΗ-ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΩΗ. Ένα καλοκαίρι γεμάτο κεραυνούς. Αθήνα, 1987. Σελ.

88. Δρχ. 500.

ΠΑΠΑΚΟΥ-ΛΑΓΟΥ ΑΥΓΗ. Το δάσος και ο κό­ σμος τον. Αθήνα, 1987. Σελ. 91. Δρχ. 500. ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ ΕΛΕΝΗ. Ο θείος Ορέστης. Αθή­ να, 1987. Σελ. 48. Δρχ. 400.

ΣΚΙΑΔΑΣ ΝΙΚΟΣ Ε. Αχελώος. Αθήνα, 1987. Σελ. ΔΑΜΑΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ. Μετανάστευση και εκπαίδευση. Αθήνα, 1987. Σελ. 197. Δρχ. 1000. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ. Νεοελληνι­ κή παιδεία και πλύση εγκεφάλου. Αθήνα, 1986.

145. Δρχ. 600.

ΣΚΙΑΔΑΣ ΝΙΚΟΣ Ε. Δέκα μικροί ταξιδιώτες. Αθήνα, 1987. Σελ. 154. Δρχ. 700.

Σελ. 88. Δρχ. 500.

ΠΑΟΥΣΤΟΦΣΚΙ ΚΟΝΣΤΑΝΤΙΝ. Καλοκαιριά­ τικες μέρες. Μετ. Σοφία Κεφάλα. Αθήνα, 1986. Σελ.

ABERCROMBIE M.L.J. Δημιουργική διδασκα­

80. Δρχ. 350.

154/αφιερωμα ΣΤΑΝΕΦ ΕΜΙΛΙΑΝ. Η τραμπακονλα και ο Γοργοπόδης. Μεχ. Σοφία Κεφάλα. Αθήνα, 1986.

σιος Κων/νος Μαίανδρος. Αθήνα, 1986. Σελ. 226. Δρχ.

400.

Σελ. 112. Δρχ. 450.

ΜΑΝΟΥΣΑΚΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Το χρονικό ενός αγώνα. Τόμος Λ '. Ακρονανπλία 1939-1943, Ε' έκδοση. Τόμος Β Μ ε τ ά την Ακρονανπλία 19431945, Γ' έκδοση. Μαρτυρίες, αριθ. 10, 11. Αθή­

^ γλα ρος^ ΝΕΛΣΟΝ ΤΖΕΡΑΑΝΤ -τ ΛΟ ΥΑΚ ΡΙΤΣΑΡΝΤ. Ποιος είναι το αρσενικό; Το δυναμικό ελεύθερο παιδί και οι γονείς. Μετ. Μαρίνα Λώμη. Αθήνα, 1987. Σελ. 170. Δρχ. 450.

να, 1986. Σελ. 542 + 522. Δρχ. 1000 + 1000.

(

γρήγορή

ΠΑΠΠΑΣ ΚΩΣΤΑΣ. Παράλληλα νεοελληνικά ποιήματα. Αθήνα, 1987. Σελ. 171. Δρχ. 500.

ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΗΑΙΑΣ Σ. Αριστοφάνονς Ιπ­ πείς. Εισ. - Κειμ. - Μετ. - Ερμην. σχόλια. Αθή­

Η παράνομη μπροσούρα του Νίκον Ζαχαριάδη. Το «κύκνειο άσμα» τον ηγέτη τον ΚΚΕ από τα βάθη της Σιβηρίας. Αθήνα, 1987. Σελ. 81. Δρχ. 300.

^δομος

Έτσι άρχισε ο Εμφύλιος Πόλεμος. Π τρομοκρα­ τία μετά τη Βάρκιζα 1945-1947. Αθήνα, 1987. Σελ.

ΚΕΣΕΑΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΕΣΤΗΣ. Πάθη και αρε­ τές στη διδασκαλία τον Αγίου Γρηγορίον τον Παλαμά. Αθήνα, 1986. Σελ. 247. Δρχ. 500.

να, 1987. Σελ. 254. Δρχ. 800.

j

395. Δρχ. 1200.

C

ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΡΧ. Θεολογικό σχόλιο στις τοι­ χογραφίες της Ιεράς Μονής Στανρονικήτα. Αθή­

γνώση

να, 1987. Σελ. 48. Δρχ. 200.

ΑΡΕΝΤ ΧΑΝΝΑ. Η ανθρώπινη κατάσταση.

(Vita activa). Μετ. Στέφανος Ροζάνης - Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος. Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθή­ κη, αριθ. 15. Αθήνα, 1986. Σελ. 438. Δρχ. 1200.

ΚΡΑΦΤ ΒΙΚΤΩΡ. Ο κύκλος της Βιέννης και η γένεση τον Νεοθετικισμού. Μετ. Γιάννης Μανάκος. Αθήνα, 1986. Σελ. 216. Δρχ. 800.

ΑΕΒΙΤ ΚΑΡΑ. Από τον Χέγγελ στον Νίτσε. Μετ. Γεωργία Αποστολοπούλου. Αθήνα, 1987. Σελ.

384. Δρχ. 1000.

ΦΟΥΚΩ ΜΙΣΕΑ. Οι λέξεις και τα πράγματα.

ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ Π.Γ. Έπεα πτερόεντα. Ομιλίες και λοιπά από το Ραδιοφωνικό Σταθμό τον Λον­ δίνου (B.B.C.), 1941-1954. Τεύχος Β' - Ποικίλα θέ­ ματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 222. Δρχ. 600.

ΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Π.Α. Κέρογος. Αθήνα, 1986. Σελ.

80. Δρχ. 300.

MET ΑΛΛΗΝΟΣ Γ.Δ. Παράδοση και αλλοτρίω­ ση. Αθήνα, 1986. Σελ. 416. Δρχ. 100.

Μετ. Κωστής Παπαγιώργης. Αθήνα, 1986. Σελ. 528. Δρχ. 1750.

ΣΤΑΥΡΙΝΟΥ ΜΙΡΑΝΤΑ. Η αγγλική πολιτική και το κρητικό ζήτημα. 1839-1941. Αθήνα, 1986. Κ1ΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΣΩΤΗΡΗΣ.

Μεσανάσταση.

Σελ. 204. Δρχ. 800.

Σαράντα ποιήματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 54. Δρχ. 200.

FRAZEE CHARLES Α. Ορθόδοξος εκκλησία

ΠΑΤΡΙΚΙΟΥ ΕΑΕΝΑ. Μυήσεις. Αθήνα, 1986.

και ελληνική Ανεξαρτησία 1821-1852. Μετ. Ιωσήφ Ροηλίδης. Αθήνα, 1987. Σελ. 264. Δρχ. 1000.

Σελ. 45. Δρχ. 200.

ΣΚΑΣΣΗΣ ΘΩΜΑΣ. Συλλέκτης αποκομμάτων. Πεζά κείμενα. Αθήνα, 1986. Σελ. 80. Δρχ. 300. ΤΖΑΡΒΙΣ ΤΣΑΡΑΣ Ε. Οι τύραννοι. Μετ. Αθανά­

^ δω δω νη

j

ΜΙΣΙΡΑΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Πολιτείες της οντο-

αψιερωμα/155 πίας και της αντιοντοπίας. Αθήνα, 1987. Σελ.

86. Δρχ. 400. ΠΟΛΥΔΟΥΡΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ. Η λογική της πα­ ρακμής. Αθήνα, 1986. Σελ. 192. Δρχ. 700.

Γαλήνια Δύρα. Τετράδια 1 και II. Αθήνα, 1987. Σελ. 62. Δρχ. 350.

ΡΩ ΠΑΥΛΟΣ. Η καμπύλη. Αθήνα, 1986. Σελ. 32. Δρχ. 200.

ΥΦΑΝΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ Δ. Όξινη βροχή. Ποίηση. ΔΡΑΓΩΝΑ ΘΑΛΕΙΑ. Γέννηση. Η γυναίκα μπροστά σε μια καινούργια ζωή. Αθήνα, 1987. Σελ. 259. Δρχ. 1600.

ΖΑΧΑΡΕΝΑΚΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ. Κάλαντα και παράδοση του δωδεκαήμερου. Τα κάλαντα της Ελλάδας σε δύο μουσικά συστήματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 166. Δρχ. 700.

ΛΗΞΟ ΥΡΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Δ .'Ο ι κοινωνικές και νομικές αντιλήψεις για το παιδί τον πρώτο αιώνα του νεοελληνικού κράτους. Αθήνα, 1986. Σελ. 428. Δρχ. 1500.

ΜΑΚΡΥΝΙΩΤΗ ΔΗΜΗΤΡΑ. Η παιδική ηλικία στα αναγνωστικά βιβλία 1834-1919. Αθήνα, 1986.

Αθήνα, 1986. Σελ; 37. Δρχ. 200.

ΧΑΤΖΗΚΟΚΟΛΑΚΗ ΣΟΦΙΑ. Δ-έξεων Αναθύματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 32. Δρχ. 150. ΧΡΥΣΟΧΟΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ. Τα μάτια της σιω­ πής. Ποιήματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 95. Δρχ. 300. ΒΑΤΖΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Η άβυσσος. Διηγήματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 104. Δρχ. 500.

ΚΟΝΤΟΜΕΡΚΟΥ ΒΑΝΑ. Ανάμεσα σε δυο πα­ τρίδες. Αθήνα, 1986. Σελ. 171. Δρχ. 500. ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ. Ααζαρίνες. Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1986. Σελ. 220. Δρχ. 600.

ΨΥΧΟΓΙΟΥ ΒΟΥΛΑ. Το ταξίδι. Αθήνα, 1986. Σελ. 73. Δρχ. 400.

Σελ. 312. Δρχ. 2000.

ΠΟΛΙΤΗΣ ΛΙΝΟΣ. Συνοπτική ιστορία της νέας ελληνικής λογοτεχνίας. Γ' έκδοση. Αθήνα, 1987.

ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΜΑΝΩΛΗΣ Δ. Ρόδος και αρχαία κείμενα. Αθήνα, 1986. Σελ. 558. Δρχ. 1500.

Σελ. 167. Δρχ. 500.

ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΤΑΣΟΣ Γ. Ο άλλος της κρυμ­ μένης λάμψης. Δέκα συνθέσεις. Αθήνα, 1986. Σελ.

Σελ. 120. Δρχ. 500.

243. Δρχ. 700.

ΒΑΑΑΩΡΙΤΗΣ ΝΑΝΟΣ. Ο έγχρωμος στυλογράφος. Αθήνα, 1986. Σελ. 145. Δρχ. 600.

BOA ΟΒΙΝΗ-ΜΑ ΖΜΑ ΝΙΔ Η ΓΙΟΛΑΝΤΑ. Η πηγή της ζωής. Αθήνα, 1986. Σελ. 61. Δρχ. 300. ΖΟΛΩΤΑ ΕΛΙΖΑ. Συνύπαρξη. Αθήνα, 1986. Σελ.

39. Δρχ. 250.

ΜΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Η παρθένα. Αθήνα, 1987. ΠΑΤΣΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Σκύλος. Αθήνα, 1987. Σελ.

76. Δρχ. 400.

ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Επέκεινα. Συνάντηση (μονόπρακτο), Πόλεμος (μονόπρα­ κτο). Α θ ή ν α , 1986. Σελ. 98. Δρχ. 300. ΧΡΥΣΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ. Μπάλας (ο νόθος). Δρά­ μα σε πέντε πράξεις. Αθήνα, 1986. Σελ. 165. Δρχ.

600.

ΖΩΗΣ ΙΩΝΑΣ. Το βίος όλο κι όλο. Αθήνα, 1986.

ΜΟΛΙΕΡΟΣ. Ο ταρτούφος. Μετ. Α. Αλεξάκης.

Σελ. 34. Δρχ. 200.

Αθήνα, 1986. Σελ. 89. Δρχ. 500.

ΘΩΔΗ-ΜΠΟΥΡΑΤΖΗ ΑΝΝΑ. Διαδρομή φλό­ γας. Αθήνα, 1986. Σελ. 77. Δρχ. 300. ΚΡΙΟΥΣΤΑΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Αλλο όνειρο.

Ο’ ΝΙΛ ΕΥΓΕΝΙΟΣ. Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα. Τριλογία: Ο γυρισμός - Οι κυνηγημέ­ νοι - Οι στοιχειωμένοι. Μετ. Δέσπω Διαμαντίδου.

Αθήνα, 1986. Σελ. 47. Δρχ. 250.

ΚΡΟΥΣΤΑΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Πρόσωπα σε αμφορείς. Αθήνα, 1986. Σελ. 31. Δρχ. 300. ΝΤΟΥΦΕΞΗΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ. Ολόγραμμα. Αθή­ να, 1986. Σελ. 63. Δρχ. 300.

ΠΑ ΡΑΣΚΕΥΟΠΟ ΥΛ ΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Στις κοιλάδες της μνήμης. Αθήνα, 1986. Σελ. 29. Δρχ.

200 .

ΠΡΑ ΤΙΚΑΚΗΣ-ΠΡΑ ΤΙΚΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΕΜΜ.

Αθήνα, 1986. Σελ. 225. Δρχ. 600.

ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ. Δεκαπέντε χι­ λιάδες μέρες στην Κωνσταντινούπολη την πατρί­ δα μου. Αθήνα, 1987. Σελ. 240. Δρχ. 1000. ΛΑΣΣΙΘΙΩ ΤΑΚΗ ΕΑΕΝΗ-ΑΙΖΥ. Με τον Σαρτρ. Αθήνα, 1987. Σελ. 103. Δρχ. 500. ΜΑΝΟΥΣΑΚΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Ο εμφύλιος (Στη

156/αφιερωμα σκιά της Ακρονανπλίας). Αθήνα, 1986. Σελ. 427. Δρχ. 1500.

ΜΑΡΝΕΛΗ-ΠΙΤΟΥΛΗ ΠΟΠΗ. Η πολιτεία και ο δημιουργός της. Αθήνα, 1986. Σελ. 120. Δρχ. 600. ΚΑΡΑΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΚΟΣ. Η Λ ή ­ μνος το ιερό νησί τον Ηφαίστου. Αθήνα, 1987.

ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΡΑΣΜΙΑ-ΛΟΥΪΖΑ. Πα­ ναγιώτης Πανάς. (1832-1896). Ένας ριζοσπαστι­ κός ρομαντικός. Αθήνα, 1987. Σελ. 365. Δρχ. 1300. ΨΥΡΟΥΚΗΣ ΝΙΚΟΣ. Το κυπριακό δράμα (1958-1986). Αρθρα μελετήματα. Αθήνα, 1987. Σελ. 288" Δρχ. 1000.

Σελ. 82. Δρχ. 450.

ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. Τα παιδιά της γυναίκας της Πίνδον. Αθήνα, 1986. Σελ. 89. Δρχ. 400.

^ δ ω ρ ικ ο ς ^

j

ΑΕΝΤΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ. Είναι η γυναίκα κα­ τώτερη από τον άντρα; Η πώς κατασκευάζεται η γυναίκα. Αθήνα, 1986. Σελ. 368. Δρχ. 1200.

ΚΑΤΣΙΜΑΝΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Σ. Τα φιλοσοφικά κείμενα στο Γυμνάσιο. Θεωρία και πράξη. Αθήνα, 1980. Σελ.'139. Δρχ. 600.

c

εστία

ΠΑΟΥΝΤ ΕΖΡΑ. Χιού Σέλγονιν Μώμπερλυ. Εισ.-μετ.-σημ. Χάρης Βλαβιανός. Αθήνα, 1987. Σελ.

113. Δρχ. 400.

ΓΑΖΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Οι αγνοούμενοι. Νουβέλες. Αθήνα. Σελ. 111. Δρχ. 400.

ΚΟΝΤΕΑ ΡΟΥΛΑ. Το στνπόχαρτο. Αθήνα. Σελ.

ΛΑΔΙΑ ΕΛΕΝΗ. Χ ι ο λεοντόμορφος. Μυθιστό­

114. Δρχ. 400.

ρημα. Αθήνα, 1986. Σελ. 217. Δρχ. 420.

ΛΑΜΠΑΔΑ ΡΙΔ Ο Υ-ΠΟΘΟ Υ ΜΑΡΙΑ. Σπίτι μου της Μικρασίας. Αθήνα, 1986. Σελ. 111. Δρχ.

ΛΑΣΚΩ ΣΙΛΜΠΕΡ. Ένας ναρκοθετημένος κό­ σμος. Μετ. Δανάση Μιτσοτάκη. Αθήνα, 1986. Σελ.

400.

75. Δρχ. 280.

ΜΑΓΚΑΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Η ανάσα της γης μου.

ΑΕΠΙΔΗΣ ΚΛΕΜΑΝ. Ο αρμένης. Μετ. Άζην

Αθήνα. Σελ. 240. Δρχ. 600.

ΠΑ ΥΛΙΩΤΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ Γ. Έτσι που λες. Θεσ­ σαλονίκη, 1986. Σελ. 75. Δρχ. 200.

C

Συντέτα. Αθήνα, 1985. Σελ. 222. Δρχ. 450.

ΜΑΤΕΣΓΣ ΠΑΥΛΟΣ. Αφροδίτη. Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1986. Σελ. 88. Δρχ. 250.

ΡΙΚΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Τα φανάρια τον Ταλ.

επικαιροτητα

Αθήνα, 1987. Σελ. 291. Δρχ. 550.

ΧΑΤΖΗΘΕΟΚΛΗΤΟΥ ΚΛΗΤΟΣ. Σημειώσεις μεταρρυθμιστών. Αθήνα, 1986. Σελ. 165. Δρχ. 320.

ΚΑΚΟΥΑΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Ωραία μπλε. Αθήνα, 1986. Σελ. 30. Δρχ. 200.

ΚΑΡΑΝΤΖΑΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ Α. Χρώματα φω­ νήεντα. Β' έκδοση. Αθήνα, 1987. Σελ. 31. Δρχ. 200. ΔΑΝΙΗΛ ΑΝΘΟΥΑΑ. Οδνσσέας Ελύτης. Μια αντίστροφη πορεία. Αθήνα, 1986. Σελ. 171. Δρχ.

600.

ΜΑΚΡΗΣ ΠΕΤΡΟΣ. Μίκης Θεοδωράκης. Κρυμμένες αλήθειες. Συνέντευξη ντοκουμέντο.

ΔΑΝΙΗΛ ΓΙΩΡΓΟΣ. Α ίγλη και άγχος. Το έργο του Νίκον Καχτίστη 1926-1970. Αθήνα, 1986. Σελ.

103. Δρχ. 280.

ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ Σ. Μια φορά κι έναν και­ ρό ένας διπλωμάτης... Τόμος Δ'. Β' έκδοση. Αθή­ να, 1986. Σελ. 552. Δρχ. 1200.

^ ευθυνη

Αθήνα, 1987. Σελ. 136. Δρχ. 500.

ΜΟΣΧΑΤΟΣ ΘΕΜΗΣ. Η μάχη της Αμφιλο­ χίας. Αθήνα, 1986. Σελ. 125. Δρχ. 500.

D

Το Εικοσιένα. Η κιβωτός τον νέου ελληνισμού. Αθήνα. Σελ. 216. Δρχ. 700.

αφιερωμα/157

C

D

ηρακλειτος

FEL1NI F. Συνέντευξη στον Giovani Grazzini.

Μεχ. Ειρήνη Ρουσάκη. Αθήνα, 1987. Σελ. 142. Δρχ.

450.

PETRAGLIA SANDRO. Pasolini. Μετ. Τερέζα

λιξη του ανθρώπου. Αθήνα,' 1987. Σελ. 103. Δρχ.

400.

WITTGENSTEIN LUDWIG. Πολιτισμός και αξίες. Μετ. Μυρτώ Δραγώνα κ.ά. Αθήνα, 1986. Σελ.

238. Δρχ. 850. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ. Ελληνι­ κή γλώσσα. Αναζητήσεις και συζητήσεις. Αθή­ να, 1986. Α' τόμος. Σελ. 218. Δρχ. 900.

Σειρήνη. Αθήνα, 1987. Σελ. 118. Δρχ. 400.

ΜΠΕΖΑΝΤΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Π. Η αρχαία ελληνική μίτρα. Αθήνα, 1987. Σελ. 265. Δρχ. 1200.

ROM ILLY JACQUELINE DE. Σημερινές προοπτικές για το ομηρικό έπος. Μετ. Αναστά­

^θεωρϊοΓ ΓΚΙΟΥΝΕΙ ΓΙΛΜΑΖ. Ο κατηγορούμενος. Μετ.

σιος Στέφος. Αθήνα, 1986. Σελ. 51. Δρχ. 250.

Δέσποινα Μάνου. Αθήνα, 1986. Σελ. 148. Δρχ. 400.

ΠΑΖΟΛΙΝΙ ΠΙΕΡ-ΠΑΟΑΟ. Θεώρημα. Μετ. Γιάννης Λαμπιδώνης. Αθήνα, 1986. Σελ. 234. Δρχ.

500.

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ. Η ιεροτελε­ στία της επανάστασης. Χρονικές σχέσεις και χρονική υπέρβαση στις «Ωδές» του Κάλδου.

ΣΤΑΝΤΑΑ. Ιταλικά χρονικά. Τόμος A Η ηγουμένη του Κάστρο. Μετ. Ελένη Αστεριού. Αθή­

Αθήνα, 1986. Σελ. 194. Δρχ. 900.

να, 1985. Σελ. 193. Δρχ. 400.

ΛΥΡΙΤΖΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Αρχαιομετρία. Μέθοδοι χρονολόγησης στην αρχαιολογία. Αθήνα, 1986.

C

ίκαρος

Σελ. 259. Δρχ. 1250.

ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ Π.Γ. Έπεα πτερόεντα. Ομιλίες από το Ραδιοφωνικό Σταθμό του Λονδίνου ( B .B .C .) , 1 9 4 1 -1 9 5 4 .

Δρχ. 650.

Αθήνα, 1986. Σελ. 160. Δρχ.

850.

ΚΑΚΙΣΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ. Οι καλές γυναίκες. Αθή­ να, 1987. Σελ. 85. Δρχ. 450.

C

ΣΑΒΒΙΔΗΣ ΑΑΕΞΗΣ Γ.Κ. Μελέτες βυζαντινής ιστορίας 11ου-13ου αιώνα. Αθήνα, 1986. Σελ. 220.

ιστορικά γραμματα

ΜΠΟΚΟΤΑΣ ΡΙΖΟΣ. Αγκαλιά με το θάνατο. Αθήνα, 1987. Σελ. 101. Δρχ. 400.

ΜΠΟ ΚΟΤΑΣ ΡΙΖΟΣ Δ. Συνταγματάρχης Αιάπκιν. Ο τρόμος. Αθήνα, 1987. Σελ. 95. Δρχ. 400.

C

καρρε

WALLER LESLIE. Η φαμίλια. Μετ. Μαίρη Ζού­ λα. Αθήνα, 1985. Σελ. 383. Δρχ. 400.

ERDMAN PAUL. Ο πανικός του ’89. Μετ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος. Α θήνα,1986. Σελ. 286. Δρχ. 300.

KATKOV NORMAN. Αίμα και ορχιδέες. Μετ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ. Αθήνα, 1987. Σελ. 495. Δρχ. 500.

LAMBERT DEREK. Το λυκόφως των κατασκό­ πων. Μετ. Χρήστος Παπαγεωργίου. Αθήνα, 1984. Σελ. 307. Δρχ. 350.

ΜΠΟΚΟΤΑΣ ΡΙΖΟΣ Δ. Το μεγάλο παιχνίδι. Αθήνα, 1987. Σελ. 83. Δρχ. 350.

(

καρδαμιτσας

ΑΙΑΝΕΡΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ. Η καταγωγή

McGINNIS JOE. Ιστορία ενός εγκλήματος. Μετ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος. Αθήνα, 1986. Σελ. 480. Δρχ. 450.

SALINGER PIERRE-GROSS LEONARD. Ο φάκελος. Μετ. Δέσποινα Μαυρογένη. Αθήνα, 1984. Σελ. 319. Δρχ. 350.

η εξέ­

TAYLOR BRADFORD BARBARA. Φύλαξε τ’

158/αφιερωμα όνειρο. Μετ. Γιώργος Μπαρουξής. Αθήνα, 1985. Σελ. 733. Δρχ. 700.

TAYLOR BRADFORD BARBARA. Η φωνή της καρδιάς. Μετ. Κλειώ Webber. Αθήνα, 1983. Σελ.

589. Δρχ. 600.

THOMAS MICHAEL Μ. Το κόλπο. Μετ. Γιώρ­ γος Μπαρουξής. Αθήνα, 1987. Σελ. 512. Δρχ. 500.

ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ ΤΑΣΟΣ. Μικρό βιβλίο για μεγά­ λα όνειρα. Αθήνα, 1987. Σελ. 75. Δρχ. 350. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΩΣΤΑΣ Γ. Κάτω στον ύπνο. Αθήνα, 1986. Σελ. 60. Δρχ. 400. ΡΙΤΣΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Ανταποκρίσεις. Αθήνα, 1987. Σελ. 83. Δρχ. 450.

ΡΙΤΣΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Εαρινή συμφωνία. Αθήνα, 1986. Σελ. S3. Δρχ. 350.

MASSIE ROBERT Κ. Μέγας Πέτρος. Μετ. Χρη­ στός Παπαγεωργίου. Αθήνα, 1987. Σελ. 607 +384. Δρχ.

950 (οι δύο τόμοι).

HIGHAM CHARLES. Αμερικανοναζιστική συ­ νωμοσία. Μετ. Νέστορας Χούνος. Αθήνα, 1985. Σελ.

302. Δρχ. 350.

ΑΛΕΞΑΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΗΤΣΟΣ. Η ένατη πληγή. Διηγήματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 150. Δρχ. 450. ΑΞΙΩΤΗ ΜΕΛΠΩ. Το σπίτι μου. Διηγήματα. Άπαντα τόμος Η'. Αθήνα, 1986. Σελ. 198. Δρχ. 600.

ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ. Εύφλεκτη χώρα. Β' έκδο­ ση. Αθήνα, 1986. Σελ. 176. Δρχ. 600.

ΚΑΣΟΛΑΣ ΜΗΤΣΟΣ. Το σάπιο νερό. Μυθιστό­ ρημα. Γ' έκδοση. Αθήνα, 1986. Σελ. 259. Δρχ, 800.

^ ^ α σ τα νϊω τη ς

ΚΟΤΖΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. Ιαγουάρος. Νουβέλα Αθήνα, 1987. Σελ. 120. Δρχ. 450.

Σύγχρονα θέματα παιδοψνχιατρικής. Τόμος A Μέρη Ιο, 2ο, 3ο. Επιμ. Γιάννης Τσιάντης. Αθήνα,

ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΥ ΛΙΛΗ. Το άλλο. Αθήνα,

1987. Σελ. 467. Δρχ. 2700 (οι τρεις τόμοι).

ΜΗΤΡΟΠΟΥΑΟΥ ΚΩΣΤΟΥΑΑ. Διαδρομή 35 και κάτι. Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1986. Σελ. 67. Δρχ.

1986. Σελ. 181. Δρχ. 600.

350.

ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ ΠΑΓΚΟΣ Θ. Ο γυρισμός του Οδυσσέα και ο νόστος της ποίησης στην Πολι­ τεία. Αθήνα, 1986. Σελ. 120. Δρχ. 600. ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ ΙΩΑΝΝΑ. Οι έφηβοι του Κολωνού. Αθήνα, 1986. Σελ. 160. Δρχ. 500. ΚΕΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ. Η φωτιά κάτω απ’ τη θά­ λασσα. Μυθιστόρημα. Αθήνα, 1986. Σελ. 270. Δρχ.

1000.

ΠΑΝΤΑΖΗΣ ΠΡΟΚΟΠΗΣ. Στο καρτέρι και άλλα διηγήματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 136. Δρχ. 450. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΑΡΙΑ. Ειρήνη. Μυθιστό­ ρημα. Αθήνα, 1986. Σελ. 112. Δρχ. 400.

ΣΙΝΟΥ ΚΙΡΑ. Μια χαραμάδα φως. Μυθιστόρη­ μα. Αθήνα, 1986. Σελ. 209. Δρχ. 600.

ΤΖΩΡΤΖΟΓΛΟΥ ΝΙΤΣΑ.

1986. Σελ. 142. Δρχ. 500.

Η

Αργυρώ. Αθήνα,

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Το νησί. Μυ­ ΑΡΓΥΡΙΟΥ ΑΛΕΞΗΣ. Δεκαεπτά κείμενα για το Γ. Σεφέρη. Αθήνα, 1986. Σελ. 288. Δρχ. 900.

θιστόρημα. Αθήνα, 1986. Σελ. 184. Δρχ. 600.

ΙΛΙΝΣΚΑΓΙΑ ΣΟΝΙΑ. Η μοίρα μιας γενιάς. Β' ΜΟΣΚΩΦ ΚΩΣΤΗΣ. Η διοργάνωση του επανστατικού μας ονείρου. Αθήνα, 1987. Σελ. 117. Δρχ.

έκδοση. Αθήνα, 1986. Σελ. 200. Δρχ. 650.

500.

^κέδρος

D

ΒΑΓΕΝΑΣ ΝΑΣΟΣ. Περιπλάνηση ενός μη ταξι­ διώτη. Αθήνα, 1986, Σελ. 53. Δρχ. 350. ΓΚΙΜΟΣΟΥΛΗΣ ΚΩΣΤΗΣ. Το στόμα κλέφτης.

ΛΥΜΠΕΡΑΚΗ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ. Ο Ά γιο ς Πρίγκηψ. Αθήνα, 1986. Σελ. 118. Δρχ. 550. ΛΥΜΠΕΡΑΚΗ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ. Ο άλλος Αλέξαν­ δρος. Αθήνα, 1986. Σελ. 101. Δρχ. 500. ΜΑΝΙΩΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ. Τάξις και αταξία. Αθή­ να, 1986. Σελ. 146. Δρχ. 500.

Αθήνα, 1986. Σελ. 64. Δρχ. 350.

ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΒΙΚΤΩΡΙΑ. Η νυχτωδία των συ­ νόρων. Αθήνα, 1986. Σελ. 46. Δρχ. 400.

ΜΑΣΤΟΡΗ ΒΟΥΛΑ. Θόδωρος ο... αντιάς No 2. Αθήνα, 1985. Σελ. 63. Δρχ. 650.

αφιερωμα/159 ΧΟΡΤΙΑΤΗ ΘΕΤΗ. Παιχνιδόλεξα. Αθήνα, 1986.

DEMARCO GORDON. Φθινοπωρινή ζέστη.

Σελ. 63. Δρχ. 350.

Μετ. Ντίνα Σώτηρα. Αθήνα, 1987. Σελ. 248. Δρχ. 600.

C

κενταυρος

CHANDLER R. Ο μεγάλος ύπνος. Μετ. Νένα Καργάκου. Αθήνα, 1987. Σελ. 228. Δρχ. 550.

3 ^ μ π ογια τη ς

LANGE Ο. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ. Οικονομική επιστή­ μη. Κύριες τάσεις. Μετ. Φλ. Κυριακοπούλου. Αθή­ να, 1986. Σελ. 153. Δρχ. 500.

C

κλειδί

3

WEST MORRIS. Το μεγάλο παιχνίδι. Μετ. Λεύ­

τερης Φραγκάκης, Αθήνα, 1986. Σελ. 226. Δρχ. 450.

CHRISTIE AGATHA. Έγκλημα τα Χριστού­ γεννα. Μετ. Άντρη Ζαμπά. Αθήνα, 1987. Σελ. 265. Δρχ. 500.

LUARD NICHOLAS. Η βρόμικη ζώνη. Μετ. Βί­ κτωρ Αρδίττης. Αθήνα, 1987. Σελ. 396. Δρχ. 600.

SAYERS DOROTHY L. Πτώμα άγνωστης ταυ­ τότητας. Μετ. Αντρέας Σοκοδήμος. Αθήνα, 1987. Σελ. 215. Δρχ. 450.

HAEDRICH MARCEL. Ο ραγισμένος καθρέ­ φτης. Μετ. Λεύτερης Φραγκάκης. Αθήνα, 1987. Σελ.

247. Δρχ. 450.

C λωτος

Ν | >/

ΜΠΑΛΟΥΜΗΣ ΕΠΑΜ. Γ. Για την Κολχίδα. Αργοναύτες. Β' έκδοση. Αθήνα, 1986. Σελ. 166. Δρχ.

400.

ΠΕΡΡΙΝ ΑΝΝ. Έλα να κάνουμε μπάνιο. Αθήνα, 1986. Σελ. 22. Δρχ. 200.

ΠΕΡΡΙΝ ΑΝΝ. Ντύνομαι μόνος μου. Αθήνα, 1986. Σελ. 28. Δρχ. 200.

ΠΕΤΑΝ ΖΑΡΚΟ. Πώς ο κόσμος έγινε χρωματι­ στός. Μετ. Λόισκα Αβαγιανοΰ. Αθήνα, 1986. Σελ.

100. Δρχ. 350.

C

ΜΑΚ ΚΟΥ ΟΡΑΤΙΟΣ. Σκοτώνουν τ’ άλογα όταν γεράσουν... Μετ. Δημ. Α. Ζορμπαλάς. Αθήνα. Σελ. 150.

μέδουσα

BROWN F. Οι κυνηγοί. Μετ. Αποστολίδης Αν-

C

μπουκουμανής

ΓΚΙΜΠΡΑΝ ΧΑΛΙΑ. Μυστικά της καρδιάς. Μετ. Χρυσόστομος Παπασπύρου. Αθήνα, 1986. Σελ.

154. Δρχ. 400.

ΓΚΙΜΠΡΑΝ ΧΑΛΙΑ. Ο πρόδρομος. Μετ. Θανά­ σης Γιαπιτζάκης. Αθήνα, 1986. Σελ. 69. Δρχ. 250. ΓΚΙΜΠΡΑΝ ΧΑΛΙΑ. Πεζοτράγουδα. Μετ. Ευάγγελος Γράψας. Αθήνα, 1986. Σελ. 79. Δρχ. 300. ΓΚΙΜΠΡΑΝ ΧΑΛΙΑ. Οι νύμφες της κοιλάδας. Μετ. Θανάσης Γιαπιτζάκης. Αθήνα, 1986. Σελ. 86. Δρχ. 300.

ΓΚΙΜΠΡΑΝ ΧΑΛΙΑ. Ο περιπλανώμενος. Μετ. Θανάσης Γιαπιτζάκης. Αθήνα, 1986. Σελ. Ί11. Δρχ.

300.

ΓΚΙΜΠΡΑΝ ΧΑΛΙΑ. Ο Λάζαρος και η αγαπη­ μένη του. Μετ. Θανάσης Γιαπιτζάκης. Αθήνα, 1987. Σελ. 72. Δρχ. 300.

C νεα σύνορα

3

ΚΟΜΙΛΗ ΑΙΓΛΗ. Σύγχρονη Ψυχολογία. Η έρευνα της συμπεριφοράς. Αθήνα. Σελ. 165. Δρχ.

500.

ΠΙΑΖΕ ΖΑΝ. Προβλήματα ψυχολογίας. Μετ. Απόστολος Βερβερίδης. Αθήνα, 1969. Σελ. 128. Δρχ.

500. ΣAPT ΑΣ ΑΡΗΣ. Ροκ μυθιστόρημα. Γ ' έκδοση. Αθήνα, 1986. Σελ. 114. Δρχ. 300.

δρέας. Αθήνα, 1986. Σελ. 175. Δρχ. 430.

ΑΠΝΤΑΪΚ ΤΖΩΝ. Οι μάγισσες του Ήστγουικ.

BURNETT W.R. Χάι Σιέρρα. Μετ. Ντίνα Σώτηρα.

Μετ. Αγγέλα Βερυκοκάκη-Αρτέμη. Αθήνα, 1986. Σελ.

363. Δρχ. 800.

Αθήνα, 1986. Σελ. 267. Δρχ. 480.

160/αφιερωμα WELDON FAY. Πράξις. Μετ. Λίζα Τάταρη. Αθή­ να, 1986. Σελ. 404. Δρχ. 800.

WALKER ALICE. Το πορφυρό χρώμα. Μετ. Αγ­ γέλα Βερυκοκάκη-Αρτέμη. Αθήνα, 1986. Σελ. 321. Δρχ. 600.

KENNEDY WILLIAM. Ο γκάνγκστερ Τζακ Λ εγκς Ντάιμοντ. Μετ. Πόνος Γιοβάννης. Αθήνα, 1986. Σελ. 300. Δρχ. 550.

γλύκα των πραγμάτων. Μετ. Αγνή Ν. Μεταφτσή. Αθήνα, 1987. Σελ. 215. Δρχ. 500.

MAC ORLAN PIERRE. Η μυστική εβδομάδα της Αφροδίτης. Μετ. Βλάσης Καμάρας. Αθήνα, 1986. Σελ. 152. Δρχ. 350.

ΤΖΕΗΜΣ ΧΕΝΡΥ. Τέσσερις συναντήσεις. Μετ. Λ. Θεοδωρακόπουλος. Αθήνα, 1987. Σελ. 264. Δρχ.

650.

CHRISTIE AGATHA. Η Μις Μαρπλ, ο Ποναρό και οι άλλοι... Μετ. Βάνια Καρανικόλα. Αθήνα, 1987. Σελ. 239. Δρχ. 500.

ΤΣΑΚΝΙΑΣ ΣΠΥΡΟΣ. Ετερώνυμα. Κριτικές παρεμβάσεις. Αθήνα, 1987. Σελ. 184. Δρχ. 450.

LONDON JACK. Η σιδερένια φτέρνα. Μετ. Αγ­ γελική Φιλιππάτου. Αθήνα. Σελ. 296. Δρχ. 500.

LEROLJX GASTON. Η στοιχειωμένη θέση. Μετ. Σταυρούλα Παναγιωτάκη. Αθήνα, 1986. Σελ. 228. Δρχ. 500.

ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ. Η κρίση και η καταστολή. Αθήνα. 1986. Σελ. 192. Δρχ. 450.

LEROUX GASTON. Το μυστήριο του κίτρινου

πανος

δωματίου. Μετ. Ά ντα Κλαπατσέα. Αθήνα, 1986.' Σελ. 275. Δρχ. 550.

LONDON JACK. Οι ευνοούμενοι του Μίδα. Μετ. Αγγελική Φιλιππάτου. Αθήνα, 1985. Σελ. 157. Δρχ. 400.

LONDON JACK. Μάρτιν Ήντεν. Μυθιστόρη­ μα. Αθήνα, 508. Δρχ. 750.

MC CULLOUGH COLLEEN. Αταίριαστο πά­ θος. Μετ. Αλίνα Πασχαλίδου. Αθήνα, 1986. Σελ. 297. Δρχ. 600.

MC CULLOUGH COLLEEN. Τιμ. Μετ. Λεύτε­ ρης Φραγκάκης. Αθήνα, 1987. Σελ. 256. Δρχ. 550.

DUMONT RENE. Οργή. Μετ. Κώστας Τσίπηρας. Αθήνα, 1987. Σελ. 106. Δρχ. 250.

THEROUX PAUL. Η ακτή του κουνουπιού. Μετ. Φωτεινή Πρεβεδούρου-Γεωργιμή. Αθήνα, 1987. Σελ. 416. Δρχ. 700.

HIGHSMITH PATRICIA. Σενάριο αγωνίας.

3

ΜΠΟΣ ΑΑΦΡΕΝΤ. Simple Minds. Ο αγώνας εί­ ναι το βραβείο. Μετ. Γιώργος Πανόπουλος. Αθήνα, 1987. Σελ. 144. Δρχ. 600.

ΑΝΤΩ ΝΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ. Ο φονιάς και άλλες ιστορίες. Αθήνα, 1986. Σελ. 222. Δρχ. 500.

C

οδυσσεας

3

Κ ΟΥΛΟΓΛΟ Υ ΣΤΕΛΙΟΣ. Στα ίχνη του τρίτου δρόμου. ΠΑΣΟΚ 1974-1986. Β' έκδοση. Αθήνα, 1986. Σελ. 181. Δρχ. 500.

ΠΑΠΑΛΗΓΟΥΡΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ. Κείμενα αμφισβήτησης. Αθήνα, 1986. Σελ. 96. Δρχ. 350.

Μετ. Έφη Φρυδά. Αθήνα, 1986. Σελ. 336. Δρχ. 650.

ΝΤΕΡΙ ΤΙΜΠΟΡ. Ξεκαθάρισμα λογαριασμών. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ. Σιβηρία. Οδοι­ πορικό σε μια ήπειρο. Αθήνα, 1986. Σελ. 188. Δρχ.

Μετ. Γιώργος Σιούνας. Αθήνα, 1985. Σελ. 264. Δρχ.

350.

600.

ΣΝΙΤΣΛΕΛ ΑΡΤΟΥΡ. Ο νόστος του Καζανόβα. Μετ. Τζένη Ράδου. Αθήνα, 1987. Σελ. 162. Δρχ. 250.

νεφελη

ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ. Σχολικό θέατρο για Γυμνάσια και Αύκεια. Αθήνα, 1986. Σελ. 127. Δρχ.

ΑΣΛΑΝ ΟΓΛΟΥ ΝΙΚΟΣ-ΑΛΕΞΗΣ. Τρία ποιή­ ματα. Αθήνα, 1987. Σελ. 64. Δρχ. 250.

500.

ΚΥΡΟΥ ΚΛΕΙΤΟΣ. Τα πουλιά και η αφύπνιση.

^ ^ ο μ β ρ ο ς

Αθήνα, 1987. Σελ. 48. Δρχ. 200.

BILLETDOUX RAPHAELE. Φυλάξου από τη

3

ΑΣΙΚΗΣ ΘΑΝΟΣ. Μικρογραφίες. Αθήνα, 1987. Σελ. 72. Δρχ. 350.

αφιερωμα/161

^ ^ α π α δ η μ α ς ΜΑΚΝΤΑΟΥΕΛ ΝΤΑΓΚΛΑΣ. Το δίκαιο στην Αθήνα των κλασικών χρόνων. Μετ. Γιώργος Μαθιουδάκης. Αθήνα, 1986. Σελ. 432. Δρχ. 1200.

ΓΕΩΡΓΟΒΑΣΙΑΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ Γ. Βιργίλιος. Αινειάς. Βιβλίο Α '. Αθήνα, 1987. Σελ. 256. Δρχ. 750.

ΜΠΑΛΤΑΣ ΑΛΕΞ. ΑΘ. Ορατίου ωδές. Βιβλία I και II. Αθήνα, 1987. Σελ. 160 - XV. Δρχ. 500. Ομηρον Ιλιάδα. Ραψωδία Τ, Σ, Ω. Σχόλια και ερ­ μηνεία Α.Ξ. Καραπαναγιώτης. Μεταγλώττιση σχολίων - μετ. Αλ. ΑΘ. Μπαλτάς. Αθήνα, 1986. Σελ. 95 + 86 + 93. Δρχ. 500.

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. Αιοννσίον Σολωμού άπαντα. Τόμοι A ' + Β'. Αθήνα, 1986. Σελ. 787 + 846. Δρχ. 1700. ΜΠΑΛΤΑΣ ΧΑΡ. ΑΘ. Εκθέσεις σνγχρόνον προβληματισμού. Αθήνα, 1986. Σελ. 212. Δρχ. 800. ΤΣΟΥΡΕΑΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ, θέματα σύγχρονον προβληματισμού. Δοκίμια. Αθήνα, 1987. Σελ. 402. Δρχ. 1000.

<

παρατηρητής

ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΚΟΣ Π. Κύ­ κνειο άσμα στο μέτωπο. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ.

75. Δρχ. 400.

ΚΕΗΝ ΤΖΕΗΜΣ. Το διπλό άλλοθι. Μετ. Αντιό­ πη Αθανασιάδου. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ. 144. Δρχ.

450. ΜΕΤΕΡΛΙΝΚ ΜΟΡΙΣ. Η ζωή των μνρμηγκιών. Μετ. Λίτσα Φωκίδου. Θεσσαλονίκη, 1985. Σελ. 208. Δρχ. 450.

ΜΙΣΙΜΑ ΓΙΟΥΚΙΟ. Μετά το σνμπόσιο. Μετ. Ντίνα Κισκίνη. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ. 252. Δρχ.

450. ΜΠΕΡΝΕΤ ΓΟΥΙΛΙΑΜ. Κορνφογραμμή. Μετ. Βαγγέλης Παραμπούκης. Θεσσαλονίκη, 1987. Σελ.

247. Δρχ. 450. ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ Φ. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ. Ρώσικες αστννομικές ιστορίες. Μετ. Θωμάς Σερμπίνης. Θεσ­ σαλονίκη, 1987. Σελ. 161. Δρχ. 350.

ΠΑΘ ΟΚΤΑΒΙΟ. Ο γραμματικός πίθηκος. Μετ. Βίκτωρ Ιβάνοβιτς. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ. 180. Δρχ.

600. ΣΚΟΡΘΑ ΜΑΝΟΥΕΛ. Τύμπανα βροντάνε για το Βάνκας. Μετ. Βίκτωρ Ιβάνοβιτς. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ. 249. Δρχ. 550.

ΣΤΑΪΝΜΠΕΚ ΤΖΩΝ. Η σύντομη βασιλεία τον Πιπίνον. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ. 168. Δρχ. 350.

FEARING Κ. Το μεγάλο ρολόι. Μετ. Βαγγέλης Παραμπούκης. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ. 201. Δρχ.

450.

ΧΑΟΥΠΤΜΑΝ ΓΚΕΡΧΑΡΤ. Ο αιρετικός από τη Σοάνα. Μετ. Δημήτρης Θεοδωρίδης. Θεσσαλονί­ κη, 1984. Σελ. 139. Δρχ. 350.

ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Εν παρόδω. Θεσ­ σαλονίκη, 1987. Σελ. 103. Δρχ. 400.

ΚΙΠΛΙΓΚ ΡΟΥΝΤΙΑΡΝΤ. Η βονκέντρα. Μετ. Θανάσης Γεωργιάδης. Εικον. Κώστας Σιδηρόπουλος. Θεσσαλονίκη, 1987. Σελ. 36. Δρχ. 350.

ΤΟΛΣΤΟΪ ΔΕΩΝ. Αφέντης και δούλος. Μετ. Ντίνα Κισκίνη. Εικον. Μιχάλης Καζάζης. Θεσσαλονί­ κη, 1987. Σελ. 72. Δρχ. 400.

<

πατακης

ΣΚΑΡΤΣΗΣ Σ.Λ. Τα δημοτικά τραγούδια. Τό­ μοι A ' + Β'. Αθήνα, 1986. Σελ. 331 + 478. Δρχ. 700 + 1000.

Λιαβάζονμε και χρωματίζουμε. Αθήνα, 1986. 4 Βιβλία. Σελ. 124. Δρχ. 140.

ΔΡΑΝΔΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ. Διαβάζω - γράφω. Τις πρώτες μον λέξεις. Αθήνα, 1986. Σελ. 96. Δρχ. 350. ΠΕΤΡΟΒΙΤΣ-ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΑΟΥ ΑΟΤΗ. Για την άλλη πατρίδα. Αθήνα, 1986. Σελ. 152. Δρχ.

370.

ΜΑΛΟ ΕΚΤΟΡΑΣ- Χωρίς οικογένεια. Τόμοι Α' + Β'. Μετ. Ζωρζ Σαρή. Αθήνα, 1987. Σελ. 246 + 224. Δρχ. 400 + 400. ΡΑΝΝΑΠ ΓΙΑΝΝ. Αλφα + Ρομέο. Μετ. Κίρα Σίνου. Αθήνα, 1986. Σελ. 158. Δρχ. 350.

ΚΑΑΟΠΙΣΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Θ. Με τα παιδιά στο φνσικό κόσμο. Αθήνα, 1987. Σελ. 254. Δρχ. 750.

162/αφιερωμα Μύθοι και ιστορία. Το χρυσόμαλλο Αέρας. Θεσ­ σαλονίκη. Σελ. 16. Δρχ. 100.

Μύθοι και ιστορία. Περσέας και Ανδρομέδα. Θεσσαλονίκη. Σελ. 16. Δρχ. 100.

ΖΑΡΛΗ-ΚΑΡΑΘΑΝΟΥ ΜΗΛΙΤΣΑ. Παράμε­ τροι. Ποιήματα. Αθήνα, 1987. Σελ. 112. Δρχ. 450.

Μύθοι και ιστορία. Ο Μέγας Αλέξανδρος. Θεσ­ σαλονίκη. Σελ. 16» Δρχ. 100.

Μύθοι και ιστορία. Ρομπέν των δασών. Θεσσαλο­ ΜΠΙΚΟΦ ΒΑΣΙΛ. Ιβάν και Τζούλια. Μυθιστό­

νίκη. Σελ. 16. Δρχ. 100.

ρημα. Μετ. Γιάννης Μ. Κυπαρίσης. Αθήνα, 1987. Σελ.

165. Δρχ. 450.

C

ραππας

D

CHANGEUX JEAN-P1ERRE: Νενρωνικός άν­ θρωπος. Πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφα­ λος. Αθήνα, 1986. Σελ. 503. Δρχ. 1500.

C

ρεκος

ΛΑΜ ΨΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. 15 νεοελληνικοί μύθοι. Αθήνα, 1986. Σελ. 208. Δρχ. 450.

CAMON F. Η αρρώστεια που λέγεται άνθρω­ πος. Μετ. Α. Χαραλαμπάκος. Αθήνα, 1987. Σελ. 208. Δρχ. 400.

j

ΠΑΠΑΘΕΜΕΛΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ. Ορθοδοξία και πολιτική. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ. 134. Δρχ. 350.

ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΑΟΣ Θ. Homo, pasokus, neodimokratikus κ.λ.π. Αθήνα, 1987. Σελ. 420. Δρχ.

450.

ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΑΟΣ Θ. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ. Η Ελ­ λάδα σε κρίση. Τόμοι A ' + Β'. Αθήνα, 1987. Σελ.

Παραφυάδα 2. Ανέκδοτα κείμενα πεζογράφων

320 + 328. Δρχ. 600 (ο κάθε τόμος).

της Θεσσαλονίκης. Επιμ. Περικλής Σφυρίδας. Θεσ­ σαλονίκη, 1986. Σελ. 192. Δρχ. 350.

ΖΑΧΑΡΕΑΣ AIM. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ. Η Ελλάδα σε κρίση. Αθήνα, 1987. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΝΙΚΟΣ. Από την Ενωση Κέντρου στην αποστασία. Αθήνα, 1986. Σελ. 352.

ΑΝΕΜΟΥΔΗ ΚΡΙΣΤΑ - ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛ Ο Υ ΒΙΚΗ - ΚΕΧΑΓΙΟΓΛΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ. Οι σελίδες αυτοβιογραφίας του Γ.Φ. Βαρόπουλου. Μια συζήτηση. Θεσσαλονίκη, 1987. Σελ. 115. Δρχ.

350.

STRUMPH - NOJTKIEWICZ STANISLAW. Γεώργιος Ιβάνωφ «Πράκτωρ No 1». Μετ. Irena Szelagiewicz - Ellenikos. Θεσσαλονίκη, 1986. Σελ. 253. Δρχ. 600.

Μύθοι και Ιστορία. Οι Άθλοι του Ηρακλή. Θεσ σαλονίκη, Σελ. 16. Δρχ. 100.

Μύθοι και ιστορία. Οι Άθλοι του Θησέα. Θεσ σαλονίκη. Σελ. 16. Δρχ. 100.

Μύθοι και ιστορία. Το κλεμμένο παιδί. Θεσσαλο νίκη. Σελ. 16. Δρχ. 100.

Δρχ. 600.

JACQUARD ROLAND. Οι μυστικοί φάκελλοι της τρομοκρατίας. Μετ. Βαγγέλης Γαζής. Αθήνα, 1986. Σελ. 353 + παράρτημα. Δρχ. 400.

ΛΩΡΑΝ ΕΡΙΚ. Τα κόκκινα δολλάρια. Μετ. Ιωάν­ νης Λοσκόκκο. Αθήνα, 1986. Σελ. 320. Δρχ. 350.

MINC ALAIN. Το φιλανδικό σύνδρομο. Μετ. Μαρία Θεοδοσοπούλου. Αθήνα, 1987. Σελ. 300. Δρχ.

400.

SORMAN GUY. Το ελάχιστο κράτος. Μετ. Γιάν­ νης Λάμψας. Αθήνα, 1987. Σελ. 224. Δρχ. 350. ΤΑΤΥ ΜΙΣΕΛ. Εκείνος κι εμείς. Μετ. Αριστοτέ­ λης Γαβριλιάδης. Αθήνα, 1986. Σελ. 260. Δρχ. 350.

JASTROW ROBERT. Τα πυρηνικά όπλα και ο πόλεμος των άστρων. Μετ. Άννα Κ. Ζαρκάδα. Αθήνα, 1987. Σελ. 193. Δρχ. 350.

Μύθοι και ιστορία. Ο χρόνος και οι εποχές του

VERPOORTEN CHARLES. Ο ρωσικός πόλε­ μος των άστρων. Μετ. Γ. Παπασταΰρου. Αθήνα,

Θεσσαλονίκη. Σελ. 16. Δρχ. 100.

1986. Σελ. 256. Δρχ. 350.

αφιερωμα/163 KULKARNI VENKATESH. Γυμνός στο Ντεκάν. Μετ. Β. Κατσάνης. Αθήνα, 1985. Σελ. 236. Δρχ.

ΦΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΛΤΟΣ. Η πέτρα. Αθήνα, 1986. Σελ. 151. Δρχ. 500.

500.

ΤΑΡΝΤΟΣ ΤΥΜΠΟΡ. Παράξενοι μετανάστες

MACRAE NORMAN. 2025. Μια σύντομη ιστο­ ρία τον μέλλοντος. Μετ. Σπύρος Δενδρινός. Αθήνα,

της Ανατολής. Πρόλ. - μετ. Χριστίνα Σταματοπούλου. Αθήνα, 1986. Σελ. 200. Δρχ. 550.

1987. Σελ. 320. Δρχ. 400.

PROKOSCH FREDERICK. Οι φνγάδες. Μετ.

ΤΟΤΟΒΕΝΊΣ ΒΑΧΑΝ. Η ζωή στον παλιό ρω­ μαϊκό δρόμο. Μυθιστόρημα. Μετ. Σήφης Γ. Κασσε-

Α. Ρικάκης. Αθήνα, 1985. Σελ. 305. Δρχ. 600.

διάν. Αθήνα, 1986. Σελ. 155. Δρχ. 450.

ΤΑΝΙΖΑΚΙ JUNICHIRO. Ο τροχός της τύχης. Μετ. Μ. Σοφιανού. Αθήνα, 1986. Σελ. 221. Δρχ. 450.

HEYM STEFAN. Ο εξόριστος τον θεού. Μετ. Βαγγέλης Κατσάνης. Αθήνα, 1987. Σελ. 336. Δρχ. 500.

VALLADARES ARMANDO. Πέρα από κάθε ελπίδα. Μετ. Β. Κατσάνης. Αθήνα, 1987. Σελ. 628. Δρχ. 700.

KOHLER PIERRE. Οι πρωτεργάτες της επιστή­ μης. Μετ. Νίκος Μουζάκας. Αθήνα, 1986. Σελ. 272. Δρχ. 350.

C

ΑΞΕΛΟΣ ΛΟΥΚΑΣ. Ταξίδι στη νύχτα. Αθήνα, 1986. Σελ. 48. Δρχ. 200.

C

σύγχρονη εποχή

ΚΑΣΙΟΥΡΑΣ ΑΗΜΗΤΡΗΣ Γ. Μαρξισμός και «νεοορθόδοξοι»... Αθήνα, 1986. Σελ. 182. Δρχ. 350. ΣΜΙΡΝΟΦ ΚΙΜ. Γνώση και ηθική. Μετ. Κώστας Δόλκας. Αθήνα, 1986. Σελ. 159. Δρχ. 300.

ΛΟ ΥΚ ΑΛΕΞΑΝΤΡ. Συγκινήσεις και προσωπι­ κότητα. Μετ. Νίκος Κυτόπουλος. Αθήνα, 1986. Σελ.

σιγαρέτα

189. Δρχ. 350.

ΑΟΓΑΡΑΣ ΚΩΣΤΑΣ. Ύποπτοι δρόμοι. Αθήνα, 1986. Σελ. 90. Δρχ. 300

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΡΙΚΛΗΣ. Η ταξική διάρθρωση της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Αθήνα, 1987. Σελ. 332. Δρχ. 750.

ΣΑΧΝΑΖΑΡΟΦ ΓΚΕΟΡΓΚΙ. Το φιάσκο της μελλοντολογίας. Μετ. Καίτη Οοκονόμου. Αθήνα,

j ΚΑΝΙΣΤΡΑ ΜΑΧΗ. Η σύγχρονη εικαστική αγωγή στο σχολείο. Αθήνα, 1987, Σελ. 119. Δρχ.

1987. Σελ. 277. Δρχ. 600.

ΚΑΠΠΟΣ ΚΩΣΤΑΣ. Κοινωνικοπολιτικά ζητή­ ματα τον εργατικού κινήματος. Αθήνα, 1987. Σελ.

171. Δρχ. 400.

1200

ΛΕΝΙΝ Β.Ι. Για την τοπική αυτοδιοίκηση. Αθή­

Προτάσεις διδασκαλίας φιλολογικών μαθημά­ των. Επιμ. Ευανθία Γκαμπλέτσα. Αθήνα, 1986. Σελ.

να, 1986. Σελ. 232. Δρχ. 400.

165. ΔΡΧ. 500.

Εφηβεία. Ο κόσμος τον παιδιού. Αθήνα, 1987. Σελ. 432. Δρχ. άδετο 1300. Δεμένο 1500.

ΚΑΡΑ ΓΙΑΝΝΗ Ε. - ΡΟΥΣΣΟΥ Α. Ανθολόγιο αρχαίων ελλήνων συγγραφέων Γ ' Αυκείον. Αθή­ να, 1987. Σελ. 317. Δρχ. 800.

C

στοχαστής

ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΗΜΗΤΡΗΣ. Σημεία στίξεως. Αθήνα, 1987. Σελ. 216. Δρχ. 700.

BEK ΧΕΑΜΟΥΤ. Αξιολόγηση και βαθμολογία. Μετ. Δημήτρης Δασκαλάκης. Αθήνα, 1986. Σελ. 107. Δρχ. 250.

ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΑΚΟΣ ΘΟΑΩΡΗΣ. Από την αρ­ χή. Αθήνα, 1987. Σελ. 92. Δρχ. 250. Στη θύελλα τον εμφύλιου. Συλλογή διήγημάτων. Αθήνα, 1986. Σελ. 218. Δρχ. 400.

164/αφιερωμα ΘΕΟΤΟΚΗΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ.

Επιλογή.

ΔΑΒΒΕΤΑΣ Ν.Γ. Αευκή φούγκα. Αθήνα, 1986.

Αθήνα, 1986. Σελ. 363. Δρχ. 400.

Σελ. 29. Δρχ. 350.

ΠΑΡΟΡΙΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Ο πατέρας και άλλα διηγήματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 143. Δρχ. 200. ΠΑΡΟΡΙΤΗΣ Κ. Οι δυο δρόμοι. Μυθιστόρημα.

1986. Σελ. 30. Δρχ. 350

ΚΑΚΟΥΛ ΙΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ. Αίμπερτυ. Αθήνα,

ΡΑΒΑΝΗΣ-ΡΕΝΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Η σφηκο­ φωλιά. Κατοχική περιπέτεια. Αθήνα, 1987. Σελ.

ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Ο ήλιος χαμηλώ­ νει. Αθήνα, 1987. Σελ. 25. Δρχ. 300. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ. Η ιστορία του ξέ­ νου και της λυπημένης. Αθήνα, 1987. Σελ. 44. Δρχ.

246. Δρχ. 400.

300.

ΣΩΤΗΡΑΚΟΥ ΠΙΤΣΑ. Ο Αντώνης δε θα σχο­ λάσει απόψε. Β' έκδοση. Αθήνα, 1986. Σελ. 126.

ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΑΘΗΝΑ. Γη και πάλι. Αθήνα,

Αθήνα, 1986. Σελ. 228. Δρχ. 300.

1986. Σελ. 300. Δρχ. 300.

Δρχ. 250.

ΤΡΙΒΥΖΑΣ ΣΩΤΗΡΗΣ. Βίος ασωμάτων. Αθή­

ΚΟΦΙΝΙΟ ΜΑΝΟΥΕΑ. Η τελευταία γυναίκα και η επόμενη μάχη. Μετ. Αγγελική Αλεξοποΰλου.

να, 1986. Σελ. 12. Δρχ. 250.

Αθήνα, 1986. Σελ. 248. Δρχ. 400.

ΦΑΝΤΕΓΙΕΡ ΑΑΕΞΑΝΤΡ. Η συντριβή. Μυθι­ στόρημα. Μετ. Νίκος Παπανδρέου. Αθήνα, 1986. Σελ.

258. Δρχ. 500.

ΚΩΤΣΑΚΗΣ ΣΠΥΡΟΣ Α. Εισφορά στο χρονικό της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Αθήνα. Αθήνα, 1986. Σελ. 250. Δρχ. 600. ΜΠΑΡΤΖΙΩΤΑΣ ΒΑΣΙΑΗΣ Γ. Εξήντα χρόνια κομμουνιστής. Αθήνα, 1986. Σελ. 427. Δρχ. 800. ΤΣΕΡΜΕΓΚΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ - ΤΣΙΡΜΙΡΑΚΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ. No pasaran. Έλληνες αντιφασί­ στες εθελοντές στην Ισπανία. Αθήνα, 1987. Σελ.

ΦΡΑΝΤΖΗ ΑΝΤΕΙΑ. Σχεδόν αίνιγμα. Αθήνα, 1987. Σελ. 80. Δρχ. 350.

ΧΙΟΝΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ. Σαν τον τυφλό μπροστά στον καθρέφτη. Αθήνα, 1986. Σελ. 78. Δρχ. 300. ΣΑΝΤΑΡ ΜΠΛΑΙΖ. Πάσχα στη Νέα Υόρκη. Μετ. Γιάννης Βαρβέρης. Αθήνα, 1987. Σελ. 33. Δρχ.

350.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ ΑΛΕΞΗΣ. Σχέσεις θανάτου. Αθήνα, 1986. Σελ. 93. Δρχ. 350.

ΣΚΟΥΡΟΛΙΑΚΟΣ ΠΑΝΟΣ.

Αδεια πλατεία.

Διηγήματα. Αθήνα, 1986. Σελ. 41. Δρχ. 250.

133. Δρχ. 250.

υποδομή ΒΑΑΟΒΟΙ NT. - ΛΑΠΣΙΝΑ Ε. Πρόδρομοι και πρωτεργάτες. Αθήνα, 1987. Σελ. 261. Δρχ. 500. ΤΡΙΚΑΛΙΝΟΣ ΓΙΩΡΓΗΣ. Αλμυρός. Στιγμές απ’ την ιστορία του. Αθήνα, 1987. Σελ. 329. Δρχ.

700.

C

υάκινθος

ΝΑΥΡΙΔΗΣ ΚΑΗΜΗΣ - ΣΟΛΜΑΝ ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΟΥΛΑ ΝΑΝΤΙΑ. Η Αλίκη στη χώρα των πραγμάτων. Το παιδί ως διαφημιστικό αντικεί­ μενο. Αθήνα, 1986. Σελ. 192. Δρχ. 500.

C

φιλιπποτης

ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ Γ. Χειρόγραφα. Αθήνα, 1986.

ΒΑΜΒΟ ΥΝΑΚΗ ΜΑΡΩ. Ο αντίπαλος εραστής.

Σελ. 18. Δρχ. 300

Μυθιστόρημα. Γ' έκδοση. Αθήνα, 1986, Σελ. 124. Δρχ.

450.

ΓΡΑΦΗ 1980 - ’85. Κείμενα νέων ελλήνων λογο­ τεχνών. Αθήνα, 1986. Σελ. 161. Δρχ. 800.

ΣΙΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Οι ακόλαστοι. (Δώδεκα ρεαλιστικές βιογραφίες). Αθήνα, 1986.

ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ ΧΑΡΗΣ. Τρόπος του λέγειν. Αθή­

ΤΟΥΡΓΚΕΝΙΕΦ ΙΒΑΝ. Τις παραμονές. Μυθι­ στόρημα. Μετ. Ζωή ,Νάσιουτζικ. Αθήνα, 1987. Σελ.

138. Δρχ. 500.

να, 1986. Σελ. 32. Δρχ. 150.

Σελ. 167. Δρχ. 500.

αφιερωμα/165 ΦΛΟΥΝΤΖΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ. Εκτελεσθέντες και κρατούμενοι στα χρόνια της Κατοχής 1941-1944.

ΝΑΟΥΜΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΘ. Ο κλέφτης των ρόδων. Αθήνα, 1987. Σελ. 32. Δρχ. 350.

Αθήνα, 1987. Σελ. 142. Δρχ. 550.

ΑΥΡΗΑΙΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Η. Μια νύχτα το δέρμα ήταν. Αθήνα, 1987. Σελ. 32. Δρχ. 300. ^ ^ α τ ζ η ν ^ ο λ η

ΛΑΜ ΠΑΔΑΡΙΔΟΥ-ΠΟ ΘΟΥ ΜΑΡΙΑ. Περπα­ τώ κι ονειρεύομαι. Αθήνα, 1987. Σελ. 176. Δρχ. 650.

^ τ ο λ ιδ η ς

j

ΚΟΑΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ. Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής. (Απομνημο­ νεύματα). Αθήνα, 1986, Σελ. 304. Δρχ. 900.

^ τ εχ ν η κ α ^ ^ ^ ζ ΔΕΛΗΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΜΗΣ. Από τον Αύγουστο είκοσι. Αθήνα, 1987. Σελ. 40. Δρχ. 250.

ΒΟΥΡΝΑΣ ΤΑΣΟΣ. Ιστορία της σύγχρονης Ελ­ λάδας. Χούντα, φάκελος Κύπρου. Αθήνα, 1986. Σελ. 390. Δρχ. 1100.

Το επόμενο «Διαβάζω» θα κυκλοφορήσει 2 του Σεπτέμβρη Πληροφορούμε τους αναγνώστες μας ότι τα γραφεία του περιοδικού θα πα­ ραμείνουν κλειστά από 1-27 Αυγούστου.

-NT. ΦΕΡΝΑΝΤΕΖ-----

Νέες Εκδόσεις

Η δόξα του παρία ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

ΛΟ Ι ΣΚΑ ΑΒΑΓΙΑΝΟΤ

Το ΕΙΤΖ κάνει την είσοδό του στη Λογοτεχνία. Δε θα το ζεχάσουμε.

LE MONDE Ηθελημένα προκλητικό, το και­ νούριο μυθιστόρημα του Φερναντέζ θα σοκάρει σαν μια απο­ λογία του αναθέματος... Πέρα όμως απ'αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρόκειται για Λο­ γοτεχνία . Μια λογοτεχνία ψυ­ χρή, νευρική, που α γγίζει καί­ ρια την ουσία των πραγμάτων.

L’EVEHEMENT DU JEUDI Να λοιπόν το πρώτο μυθιστόρη­ μα με θέμα το ΕΪΤΖ. Το γεγο­ νός πως συγγραφέας του είν α ι ο Φερναντέζ ε ίν α ι, κατά κά­ ποιον τόπο, καθησυχαστικό. Για τη Λογοτεχνίαί LE FIGARO

ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΟΦΙΣΤΙΚΗ

Ένας συγγραφέας οφείλει να πραγματεύεται τα πιο σημαντι­ κά θέματα της εποχής τ;υ , και το ΕΪΤΖ ε ίν α ι ένα απ’αυτά.

DOM. FERNANDEZ

A TJX if VT Π Α Π Α A

Ιπποκράτους 8 τηλ. 36.27.318

A

Με μια τέλεια οικονομία μέσων ο Φερναντέζ μας υποβάλλει την ιδέα πως ©Άγγελος του Σκότους, σήμερα, μπορεί να πάρει τη μορ­ φή ενός ιού.

PARISCOPE

ΑΣΤΑΡΊΉ ΣΟΛΩΝΟΣ 121 ΤΗΛ.: 3619802 - 3606597

ΔΕΛΤΙΟ βιβλιογραφικό δελτίο αριθ. 172

7 Ιουλίου 1987 •

•

•

Ίο Βιβλιογραφικό Δελτίο αυντάοσεται με την πολύτιμη συνερ­ γασία τον βιβλιοπωλείου της «Εστίας», τη διεύθυνση και το προσωπικό τον οποίου ευχαρι­ στούμε θερμά. Η ταξινόμηση των βιβλίων γίνε­ ται με βάση το γνωστό Δεκαδικό) Σύστημα Ταξινόμησης, προσαρ­ μοσμένο στην ελληνική βιβλιο­ γραφία. Σε κάθε κατηγορία βιβλίων προηγούνται αλφαβητικά οι έλ-

ΓΕΝΙΚΑ ΕΡΓΑ

Ε Ε π^ελεια:

Απάκη

ληνες συγγραφείς και ακολου­ θούν οι ξένοι. Η κατάταξη των ξένων συγγρα­ φέων γίνεται σύμφωνα με το ελ­ ληνικό αλφάβητο.

• Στην κατηγορία των περιοδικών δεν περιλαμβάνονται εβδομαδι­ αία έντυπα.

• Για την ακόμη μεγαλύτερη πλη­ ρότητα του Δελτίου, παρακαλούνται Οι εκδότες να μας στέλ­ νουν έγκαιρα τις καινούριες εκ•

Πρεβελάκη. Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1987. Σελ. 72.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Β ΙΒ Λ ΙΟ Γ Ρ Α Φ ΙΑ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΦΑΝΗΣ. Κωνσταντίνος Σάθας.

(1842-1914). Β' έκδοση. Αθήνα, Γρηγοριάδης, 1987. Σελ. 22. Δρχ. 300.

Α Ρ Χ Α ΙΑ Φ ΙΛ Ο Σ Ο Φ ΙΑ

ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΑΟΣ Ε. Η βιβλιοθή­ κη των εντύπων της Μονής Μεγίστης Λαύρας του Άθω. (Ανατ. Π. Μνήμων, 11). Αθήνα, 1986. Σελ. 83121.

Η διδασκαλία του Κομφούκιου. Μετ. Μανίνα Ζουμπουλάκη. Αθήνα, Κάκτος, 1987. Σελ. 207. Δρχ. 500.

Α Π Ο Κ Ρ Υ Φ ΙΣ Μ Ο Σ ΛΕΥΚΩΜ ΑΤΑ Στιγμές από το βίο και τη δημιουργία του Παντελή

Τσουάνγκ Τσου. Μετ. Μάνια Σεφεριάδη. Αθήνα, Ερ­ μής, 1987. Σελ. 355. Δρχ. 700.

168/δελτιο

ΘΡΗΣΚΕΙΑ

STREIFF GERARD. Η δυναμική Γκορμπατσώφ. Μετ. Μπάμπης Λυκούδης. Αθήνα, Γιαλλελής, 1986. Σελ.

266. Δρχ. 1000.

Γ Ε Ν ΙΚ Α

Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ Μ. Σύγχρονες αι­ ρέσεις και «θρησκευτικά» κινήματα στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη, Πουρναράς, 1987. Σελ. 296. Δρχ. 1000.

ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ - ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ - ΣΤΥΛΙΑΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Φορολογικά βάρη και ΦΠΑ. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1987. Σελ.

110. Δρχ. 250.

ΠΕΤΡΟΣΙΑΝ ΓΙΕΖΝΙΚ. Η θέση της Αρμενικής Εκ­ κλησίας έναντι των Ιερών Εικόνων. Αθήναι, 1987. Σελ.

359. Δρχ. 1500. ΣΩΤΗΡΧΟΣ Π.Μ. Παιδομάρτυρες. Β' έκδοση. Αθή­ ναι, Ορθόδοξος Τύπος, 1987. Σελ. 203. Δρχ. 500. ΧΕΡΤ Ρ.Ν. - ΒΑΡΕΝ Ζ. - ΜΠΑΡΝΕΫ Ν. Αιρέσεις. Αθήνα, Ελεύθερη Σκέψις, 1987. Σελ. 60. Δρχ. 200.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΟ Λ Ο Γ ΙΑ

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Τα πάντα για τον ΦΠΑ. Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1987. Σελ. 1002. Δρχ. 2800.

Δ ΙΚ Α ΙΟ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ ΝΙΚΟΣ Κ. Η συνταγματική θέση των ενόπλων δυνάμεων. 1. Η αρχή του πολιτικού ελέγχου. Αθήνα, Σάκκουλας, 1987. Σελ. 321. Δρχ. 1500. ΡΟΖΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Λ. Η διεθνής προστασία των καλλιτεχνών ερμηνευτών και το ελληνικό δίκαιο. Θεσ­ σαλονίκη, Παρατηρητής, 1987. Σελ. 71. Δρχ. 400.

Συνέδριο με θέμα: Ισότητα των δύο φίλων και εκπαί­ δευση. Αθήνα, Συμβούλιο Ισότητας των Δύο Φύλων. Σελ. 238.

Δ Η Μ Ο Σ ΙΑ Δ ΙΟ ΙΚ Η Σ Η

ΓΡΙΒΑΣ ΚΛΕΑΝΘΗΣ. Η εξουσία της βίας. Θεσσαλο­ νίκη, Ιανός, 1987. Σελ. 194. Δρχ. 450.

ΠΟΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ε. Ιστορία της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Τόμος Α'. (1821-1975). Αθήνα, Σάκκουλας, 1987. Σελ. 128. Δρχ. 500.

ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ Π.Α. Συνθήκες εργασίας και εργαζόμε­ νοι. Αθήνα, 1987. Σελ, 235. Δρχ. 650.

LAMOUR C. - LAMBERTI M.R. Ό πιο. Οι μεγάλες διαδρομές. Μετ. Χρήστος Χρηστίδης. Αθήνα, Γνώση, 1986. Σελ. 380. Δρχ. 800.

Λ Α Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ ΖΑΧΑΡΙΟΥ ΚΩΣΤΗΣ Β. Αναπολήσεις απ’ την παλιά Σύμη. Ρόδος, 1987. Σελ. 235. Δρχ. 800.

Π Ο Λ ΙΤ ΙΚ Η

ΤΣΟΤΑΚΟΥ-ΚΑΡΒΕΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ. Λαογραφικό ημερολόγιο. Αθήνα, Πατάκης, 1985. Σελ. 266. Δρχ.

700.

ΚΑΡΡΑΣ ΝΙΚΟΣ. Το πραγματικό κίνημα ή για ποια επανάσταση μιλάμε. Αθήνα, Οδυσσέας, 1987. Σελ. 92. ΜΠΛΑΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (ΚΙΣΣΑΒΟΣ). Η στρατηγική της σωστής επανάστασης. Αθήνα, 1986. Σελ. 259. Δρχ.

750 ΡΟΖΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Λ. Η ελληνική εξωτερική πολι­ τική και οι ευρωπαϊκές κοινότητες. Αθήνα, Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών, 1987. Σελ. 150. Δρχ. 450. Λενινιστικές αλήθειες. Επιλογή - παρουσίαση: Θόδω­ ρος Λιακόπουλος. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1987. Σελ. 299. Δρχ. 600. ΓΚΛΟΤΣ ΠΕΤΕΡ. Μανιφέστο για μια νέα ευρωπαϊκή αριστερά. Αθήνα, Οδυσσέας, 1986. Σελ. 122.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Ε Κ Π Α ΙΔ Ε Υ Σ Η Τριήμερο Σεμινάριο Μαθηματικών Δυτικής Αττικής. Τα μαθηματικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αθή­ να, Σύγχρονη Εκπαίδευση, 1987. Σελ. 127.

δελτι ο/169 ΔΗΜΗΤΡΟΠΟ ΥΛΟΣ ΣΤΑΘΗΣ. Μπροστά στις εξε­ τάσεις. Αθήνα, Θυμάρι, 1987. Σελ. 174. Δρχ. 450.

ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΕΙΣ

Π Α ΙΔ Α Γ Ω Γ ΙΚ Η ΠΡΑΪΣ ΕΛΒΙΝ - ΠΑΡΡΥ ΤΖΕΫ. Πώς θα ενισχύσετε την αυτοπεποίθηση του παιδιού σας. Μετ. Ντίνα Μαρίνη - Πέτρος Καγκής. Αθήνα, Δωρικός. Σελ. 182.

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Ψ Υ Χ Α Γ Ω Γ ΙΑ ΚΟΤΟΒ ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ. Σκέψου όπως ένας μεγάλος μετρ. Απόδοση: Λεωνίδας Γομάτος. Αθήνα, Σκαρα­ βαίος, 1987. Σελ. 200. Δρχ. 900.

ΓΛΩΣΣΑ

Ν Α Υ Π Η Γ ΙΚ Η ΔΑΜΙΑΝΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ - ΖΗΒΑΣ ΑΝΤΩΝΗΣ. Το τρεχαντήρι στην ελληνική ναυπηγική τέχνη. Αθήνα, ΕΟΜΜΕΧ, 1986. Σελ. 96. Δρχ. 2000.

Γ Ε Ν ΙΚ Α ΠΛΕΥΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Το ελληνικόν αλφάβητον. Αθή­ να, Νέα Θέσις, 1987. Σελ. 246. Δρχ. 600.

Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ ΙΑ Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Π. Ιστορία της πόλης και της πολεοδομίας. Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1987. Σελ. 112. Δρχ. 750.

ΤΕΧΝΕΣ

ΚΑΡΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ. Ιστορικόν λεξι­ κόν των ελληνικών ιδιωμάτων της Κάτω Ιταλίας. Τό­ μος 2ος. Αθήναι, Ακαδημία Αθηνών, 1986. Σελ. 487. Δρχ. 1000.

ΚΛΑΣΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ Ζ Ω Γ Ρ Α Φ ΙΚ Η PICASSO. Μετ. Ρίτα Κολαΐτη. Αθήνα, Τέχνη και Λό­ γος, 1987. Σελ. 46. Δρχ. 1500.

Κ ΙΝ Η Μ Α Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ο Σ ARIZON DANIEL. Η γραμματική της φιλμικής γλώσ­ σας. Τόμος Α'. Μετ. Β. Βουτσινάς κ.ά. Αθήνα, Πλά­ νο. Σελ. 309. Δρχ. 1100.

Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ Ελληνικό πανόραμα 1. Αθήνα, Συλλέκτης, 1987. Δρχ.

Α Ρ Χ Α ΙΟ Ι Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε ΙΣ ΣΠΥΡΟΠΟ ΥΛΟΣ ΗΛΙΑΣ Σ. Αριστοφάνους Ιππείς. Εισ.-κείμ.-μετ.-ερμην. σχόλια. Αθήνα, Γρηγόρης, 1987. Σελ. 254. Δρχ. 800.

Μ ΕΛΕΤΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Δ. Η υπεράσπιση του προφορικού λόγου. Αθήνα, 1987. Σελ, 71. ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΔΗΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ. Ερμηνεία (Β) Αυλίδειας Ιφιγένειας. Αθήνα, Γρηγόρης, 1987. Σελ. 222.

170/δελτιο ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΜΑΡΚΟΣ. Ο Σταυρός του Νότου. Διη­ γήματα. Αθήνα, Γιαλλελής, 1986. Σελ. 196.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ ΑΝΔΡ. Βιώματα ανθρωπιάς. Διηγή­ ματα. Αθήνα, 1987. Σελ. 103. Δρχ. 500. ΜΠΟΥΤΟΥ ΤΟΥΛΑ Π. Το ρετιρέ. Διηγήματα. Αθή­ να, Θουκυδίδης, 1987. Σελ. 110. Δρχ. 450.

Π Ο ΙΗ Σ Η ΓΑΛΑΝΑΚΗ-ΒΟΥΡΛΕΚΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ. Επιλογή από τα έντεκα βιβλία μου με ποίηση. Αθήνα, Μαυρίδης, 1987. Σελ. 197. Δρχ. 500. ΚΑΡΟΥΖΟΣ ΝΙΚΟΣ. Νεολιθική νυχτωδία στην Κρονστάνδη. Αθήνα, Απόπειρα, 1987. Σελ. 22. Δρχ.

250. ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Ο ήλιος χαμηλώνει. Αθήνα, Υάκινθος, 1987. Σελ. 25.

ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ευτυχία. Ο γάμος της Λίτσας. Αθήνα, Βλάσση. Σελ. 198. Δρχ. 400. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Μαργαρίτα Στέφα. Μυθιστόρημα. Αθήνα, Βλάσση. Σελ. 178. Δρχ. 400. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ο Μινώταυρος. Και άλλα διηγήματα. Αθήνα, Βλάσση. Σελ. 205. Δρχ. 400. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Ρηγγίνα Λέζα. Από τη ζωή του Σολωμού. Μυθιστόρημα. Αθήνα, Βλάσση. Σελ. 412. Δρχ. 600.

ΛΥΤΡΑ ΚΑΙΤΗ. Το πάρτυ των νεκρών. Αθήνα, Αίο­ λος, 1987. Σελ. 130.

ΠΑΞΙΝΟΣ - ΠΑΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ. Η Θεά Δήμητρα στην Ιθάκη. Αθήνα, Φίλοι του Βιβλίου, 1987. Σελ. 355.

ΝΑΟΥΜΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΘ. Ο κλέφτης των ρόδων. Αθήνα, Τέχνη και Λόγος, 1987. Σελ. 31.

ΡΟΖΟΥ ΕΛΛΗ. Δρασκελώντας την άβυσσο. Αθήνα, Θουκυδίδης, 1987. Σελ. 105. Δρχ. 400.

ΠΑΥΛΕΑ ΡΩΞΑΝΗ. Χλωμή ομίχλη. Θεσσαλονίκη, 1987. Σελ. 68.

ΕΣΣΕ ΧΕΡΜΑΝ. Ένα βράδυ με τον δόκτορα Φάουστ. Μετ. Γιώργος Κώνστας. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1987. Σελ. 166. Δρχ. 300.

ΠΙΠΠΑΣ ΤΑΣΟΣ. Άκυρον. Αθήνα, Κοροντζή, 1987. Σελ. 58 ΣΤΑΜΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ. Δημοσθένης. Β' έκδοση. Αθή­ να, Καστανιώτης, 1986. Σελ. 32.

IRVING CLIFFORD - BURKHOLZ HERBERT. Παιχνίδια θανάτου. Μετ. Μάρκος Χρόνης. Αθήνα, Bell, 1987. Σελ. 286.

Αθήνα.

L’ AMOUR LOUIS. Ο τελευταίος των Σιού. Μετ. Γιάννης Σπανδωνής. Αθήνα, Bell, 1986. Σελ. 349.

ΧΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ. Καθημερινές συναν­ τήσεις. Αθήνα, Δωρικός, 1987. Σελ. 45.

ΝΤΥΡΑΣ ΜΑΡΓΚΕΡΙΤ. Μάτια γαλανά μαύρα τα μαλ­ λιά. Μετ. Έφη Κορόμηλά. Αθήνα, Εξάντας, 1987. Σελ. 134. Δρχ. 400.

ΓΚΙΝΣΜΠΕΡΓΚ ΑΛΛΕΝ. Το ουρλιαχτό. Μετ. Γιώρ­ γος Μπλάνας - Δημήτρης Πουλικάκος. Αθήνα, Ελεύ­ θερος Τύπος, 1987. Σελ. 61. Δρχ. 200.

ΤΑΒΑΡΕΣ-ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΣ ΟΥΡΜΠΑΝΟ. Οι μπά­ σταρδοι του ήλιου. Μετ. Κ. Ασημακόπουλος - Ντ. Σιδέρη, Αθήνα, Αποσπερίτης. Σελ. 111.

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ

Ε Υ Θ Υ Μ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΚ Α

ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Οι αποκαλύψεις του Ιωάν­ νη. Αθήνα, 1987. Σελ. 77. Δρχ. 350.

Βρώμικα ανέκδοτα. Παγκόσμια ανθολογία. Ανθολόγηση-μετ. Θ. Γιαλούρης- Σ. Μωριάτης. Αθήνα, Αναστασιάδης, Σελ. 119. Δρχ. 250.

ΦΟΥΣΚΑ ΑΡΓΥΡΩ. ΕΜΑΣ, 1987. Σελ. 94

Κάμαρα

πρόζας.

ΓΑΖΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Οι αγνοούμενοι. Αθήνα, Δωρικός, 1987. Σελ. 111. ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΑΚΟΣ ΘΟΔΩΡΗΣ. Από την αρχή. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1987. Σελ. 92. Δρχ. 200.

DOYLE ARTHUR CONAN. Σέρλοκ Χολμς τα άπαν­ τα. Μετ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος. Αθήνα, Καρρέ, 1987. Σελ. 511. Δρχ. 550.

JAMES P.D. Σάβανο για ένα αηδόνι. Μετ. Μαρία Χατζηνικόλα. Αθήνα, Νέα Σύνορα, 1987. Σελ. 326. Δρχ.

600.

FORTUNE DION. Τα μυστικά του Δρ. Τάβερνερ. Μετ. Λίλυ Γκορτσοπούλου. Αθήνα, Ιάμβλιχος, 1987. Σελ. 288. Δρχ. 750. ΚΩΣΤΑΡΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ. Ο τρομοκράτης. Πάτρα, Αχαϊκές Εκδόσεις. Σελ. 185. Δρχ. 600.

Μαύρο χιούμορ. Παγκόσμια ανθολογία. Ανθολόγηση - μετ. Θ. Γιαλούρης - Σ. Μωριάτης. Αθήνα, Αναστασιάδης. Σελ. 119. Δρχ. 250.

Μ ΕΛΕΤΕΣ Ο ποιητής Μανούσος Φάσοης. Η ζωή και το έργο του. Δοκιμιακό σχεδίασμα του Μανόλη Αναγνωστάκη. Αθήνα, Στιγμή, 1987. Σελ. 141. Δρχ. 550. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Β.Δ. Θέματα παιδικής λογο­ τεχνίας, Αθήνα, Καστανιώτης, 1987. Σελ. 191. Δρχ.

800. ΒΑΡΙΚΑΣ ΒΑΣΟΣ. Συγγραφείς και κείμενα. Τόμος

δελτι ο/171 Γ : 1969-1971. Αθήνα, Ερμής, 1987. Σελ. 273. Δρχ.

500. ΛΑΖΑΝΑΣ ΒΑΣ. I. Φιλολογικά μελετήματα. Τόμοι A ' + Β'. Αθήνα, Φιλιππότης, 1987. Σελ. 345 + 443.

Δρχ. 1000 + 1200. ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Ο νηφομανής. Η ποιητι­ κή του Σεφέρη. Αθήνα, 1987. Σελ. 207. Δρχ. 600. ΜΑΛΑΜΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ. Αναφορά στην αλβανική λογοτεχνία. 1500-1986. Έρευνα-μελέτη. Αθήνα, Ελεύ­ θερο Πνεύμα, 1987. Σελ. 347. Δρχ. 800. ΤΣΑΚΝΙΑΣ ΣΠΥΡΟΣ. Ετερώνυμα. Κριτικές παρεμ­ βάσεις. Αθήνα, Νεφέλη, 1987. Σελ. 180. Δρχ. 500. ΚΗΛΥ ΕΝΤΜΟΥΝΤ. Μύθος και φωνή στη σύγχρονη ελληνική ποίηση. Μετ. Σπύρος Τσακνιάς. Αθήνα, Στιγμή, 1987. Σελ. 286. Δρχ. 1000.

Στη σειρά «ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ» κυκλοφορούν:

ΘΡΗΝΟΣ (Γιάννη Σπανδωνή) ΓΡΑΙΚΟΙ (Γιάννη Σπανδωνή) ΠΡΟΣ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ (Γιάννη Σπανδωνή) Ο ΕΤΡΟΥΣΚΟΣ (Μίκα Βάλταρι) Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΑΙΗΝ (Χάουαρντ Φαστ) Η ΜΑΣΚΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ (Μαίρης Ραινώ)

ΙΣΤΟΡΙΑ Γ Ε Ν ΙΚ Α ΒΕΪΚΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ. Θεωρία και μεθοδολογία της Ιστορίας. Αθήνα, Θεμέλιο, 1987. Σελ. 270.

Α Ρ Χ Α ΙΟ Λ Ο Γ ΙΑ ΜΑΝΙΑΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ. Παρθένων. Αθήνα, Πύρινος Κόσμος, 1987. Σελ. 144. Δρχ. 800. ΦΑΡΑΝΤΟΣ ΧΑΡΑΑ. ΔΗΜ. Δύο σταυρεπίστεγοι ναοί στις περιοχές των χωρίων: Μετόχι και Λενωσαίοι της Νότιας Εύβοιας. (Ανάτ. από τον ΚΣΤ' 1984-85 τό­ μο του «Αρχείου Ευβοϊκών Μελετών»), Σελ. 373-406.

Η Μ Ε Ρ Ο Λ Ο Γ ΙΑ ΧΟΝΔΡΟΚΟΥΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΙΚ. Αιματηρό πολεμικό οδοιπορικό στη Βόρειο Ήπειρο και στη Μα­ κεδονία. Αθήνα, Ισοκράτης, 1987. Σελ. 271. Δρχ. 600.

Μ Α Ρ Τ Υ Ρ ΙΕ Σ ΓΛΥΝΙΔΟΥ ΕΥΗ. Καταγγελία. Αφιέρωμα στον Αλέκο Παναγούλη. Αθήνα, 1987. Σελ. 171. Δρχ. 550. ΜΠΟΚΟΤΑΣ ΡΙΖΟΣ. Το μεγάλο παιχνίδι. Αθήνα, Ιστορικά Γράμματα, 1987. Σελ. 83. Δρχ. 350. ΜΠΟΚΟΤΑΣ ΡΙΖΟΣ Δ. Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν. Ο τρόμος. Αθήνα, Ιστορικά Γράμματα, 1987. Σελ. 95. Δρχ. 400.

* Εκδόσεις ΚΑΛΕΝΤΗ Κολοκοτρώνη 15 - 1ος όροφος Τηλ.: 3234270 - 3231781 105 62 ΑΘΗΝΑ

172/δελτιο ΜΑΚΡΗΣ ΠΕΤΡΟΣ. Μίκης Θεοδωράκης. Κρυμμένες αλήθειες. Συνέντευξη ντοκουμέντο. Αθήνα, Επικαιρότητα, 1987. Σελ. 136. Δρχ. 500. ΣΠΑΝΙΔΗΣ Α.Γ. Αναμήσεις και μαρτυρίες. Αθήνα, Παπαξήσης, 1987. Σελ. 536. Δρχ. 1500.

SHEVCHENKO ARKADY Ν. Σύγκρουση με τη Μό­ σχα. Μετ. Ευγένιος Περρής. Αθήνα, Ελληνική Ευρωεκδοτική. Σελ. 534. Δρχ. 1.400.

Β ΙΟ Γ Ρ Α Φ ΙΕ Σ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡίΟΣ. Η ζωή μου σαν μυθι­ στόρημα. Αυτοβιογραφία. Αθήνα, Βλάσση. Σελ. 465. Δρχ. 600.

MEDVEDEV ZHORES. Γκορμπατσόφ. Μετ. Μαρία Ψιλοπούλου-Κωνσταντινίδου. Αθήνα, Επτάλοφος, 1986. Σελ. 334.

Σαπερλιμπό, το δειλό λιοντάρι. Αθήνα, Ντουντούμης. Σελ. 42. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ-ΣΟΥΡΕΛΗ ΓΑΛΑΤΕΙΑ. Το φεγγά­ ρι, το γραμματόσημο... κι εγώ.,Αθήνα, 'Αγκυρα, 1987. Σελ. 73. ΔΕΛΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ. Νέα ανθολογία ελληνικού παιδικού διηγήματος. Αθήνα, Καμπανάς. Σελ. 450. Δρχ. 1200. ΚΑΝΑΒΑ ΖΩΗ. Ο πολεμιστής του Μεγάλου Κά­ στρου. Αθήνα, Αποστολική Διακονία, 1987. Σελ. 205. ΚΑΡΘΑΙΟΥ ΡΕΝΑ - ΜΑΝΟΥ-ΠΑΣΣΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ. Χαρούμενες διακοπές για παιδιά που έχουν τελειώσει την Α ' Δημοτικού. Αθήνα, Πατάκης, 1987. Σελ. 185. ΚΑΡΘΑΙΟΥ ΡΕΝΑ - ΜΑΝΟΥ-ΠΑΣΣΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ. Χαρούμενες διακοπές για παιδιά που έχουν τελειώσει την Β' Δημοτικού. Αθήνα, Πατάκης, 1987. Σελ. 119. ΚΑΡΘΑΙΟΥ ΡΕΝΑ - ΜΑΝΟΥ-ΠΑΣΣΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ - ΔΗΜΟΣ ΘΟΔΩΡΟΣ. Χαρούμενες διακοπές για παιδιά που έχουν τελειώσει την ΣΤ' Δημοτικού. Αθή­ να, Πατάκης, 1986. Σελ. 265.

Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ ΠΑΠΟΥΛΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Κ. Ρωσικό ενδια­ φέρον για την εκκλησία της Ελλάδος την εποχή του Όθωνα. (Ανάτ. εκ της «Θεολογίας», τ. Ν Ζ \ τεύχ. Δ '.). Αθήναι, 1986. Σελ. 765-776. ΤΣΑΟΥΣΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ. «Γάλαξα». Σκίτσα και μνήμες. Αθήνα, Μακέδος, 1987. Σελ. 118. Δρχ. 1.200.

Studies in the history of the Green Civil War 1945-1949.

Copenhagen, Musseum Tusculanum Press, 1987. Σελ.

324.

Π Α Γ Κ Ο Σ Μ ΙΑ ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΑ ΤΣΕΡΜΕΓΚΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ - ΤΣΙΡΜΙΡΑΚΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ. No basaran. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1987. Σελ. 133. Δρχ. 250.

BARDICHE Μ. ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ. Εγκλήματα πολέμου των συμμάχων. Αθήνα, Ελεύθερη Σκέψις, 1987. Σελ.

154. Δρχ. 350.

ROSS GRAHAM. Οι μεγάλες δυνάμεις και η παρακμή του ευρωπαϊκού κρατικού συστήματος 1914-1945. Θεσ­ σαλονίκη, Παρατηρητής, 1987. Σελ. 302. Δρχ. 950.

ΠΑΙΔΙΚΑ

ΜΕΡΚΟΥΡΗ ΑΝΝΑ. Χαρούμενες διακοπές. Αθήνα, Πατάκης, 1986. Σελ. 47. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΧΑΡΗΣ. Το θυμωμένο ποτάμι. Αθήνα, Gutenberg, 1987. Σελ. 63. ΣΦΑΕΛΟΥ ΚΑΛΛΙΟΠΗ. Τα δέντρα διαλέγουν βασι­ λιά. Αθήνα, Άγκυρα, 1986. Σελ. 26. ΜΟΥΣΓΚ ΧΑΝΝΑ. Η πάπια και η κουκουβάγια. Τρία παραμύθια. Μετ. Σοφία Κασσελάκη. Αθήνα, Λωτός, 1987. Σελ. 79. Δρχ. 400. ΣΟΜΕΡΦΕΛΤ ΑΙΜΕ. Το χαμένο όνειρο. Ελεύθερη απόδοση Βίτω ΑγγελΟπούλου. Αθήνα, Καστανιώτης, 1987. Σελ. 151. Δρχ. 500:

Θ ΕΑ ΤΡΟ ΠΑΠΑΚΟΥ-ΛΑΓΟΥ ΑΥΓΗ. Ο χαρούμενος γυρι­ σμός. Παιδικό θέατρο. Αθήνα, Θουκυδίδης, 1987. Σελ. 61. Δρχ. 200.

Σ Χ Ο Λ ΙΚ Α

ΕΛ ΕΥ Θ ΕΡΑ Α ΝΑ ΓΝ Ω ΣΜ ΑΤΑ

ΑΣΠΕΤΑΚΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ. Τα σχολικά σταυρόλεξα. Δ ' έκδοση. Ε ' Δημοτικού. Αθήνα, Gutenberg, 1987. Σελ. 109.

ΒΑΚΑΛΗ - ΣΥΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥAOΥ ΦΙΛΟΜΗΛΑ

ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΧΑΡΗΣ - ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΩΝ. Οι δια­ κοπές μου. Για την Ε ' δημοτικού. Ε' έκδοση. Αθήνα, Gutenberg, 1987. Σελ. 234.

δελτιο/173

ΘΕΑΤΡΟ

ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ. Τεύχος 97. Δρχ.

350. ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ. Τεύχος 3. Δρχ. 200. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΚΕΨΗ. Μηνιαία περιοδική έκδοση γραμμάτων και τεχνών. Φύλλο 127. Δρχ. 7.

ΕΡΓΑ

ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ. Μηνιαίο περιοδικό για συλλέκτες. Τεύχος 79. Δρχ. 100.

ΓΚΙΜΠΡΑΝ ΧΑΛΙΑ. Ο Λάζαρος και η αγαπημένη του. Μετ. Θανάσης Γιαπιτζάκης. Αθήνα, Μπουκουμάνης, 1987. Σελ. 72. Δρχ. 300.

ΣΥΝΑΞΗ. Τριμηνιαία έκδοση σπουδής στην ορθοδο­ ξία. Τεύχος 22. Δρχ. 350.

FORD JOHN. Κρίμα που είναι πόρνη. Μετ. Αντώνης Δωριάδης. Αθήνα, Μπουκουμάνης, 1987. Σελ. 120. Δρχ. 350.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

ΣΧΕΔΙΑ. Μηνιαία έκδοση καλών προθέσεων. Τεύχος 7. Δρχ. 180. ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΣ. Τεύχος 51. Δρχ. 200. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ. Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελ­ ληνικής Φιλοσοφίας. Τόμος 15-16. Δρχ. 2500. ΧΡΟΝΙΚΑ. Όργανο του κεντρικού ισραηλιτικού συμ­ βουλίου της Ελλάδος. Τεύχος 95.

ΑΛΕΞΙΣΦΑΙΡΟ. Δίμηνη έκδοση τεχνών γραμμάτων. Τεύχος 9. Δρχ. 300. ΑΝΤΙ. Δεκαπενθήμερη πολιτική επιθεώρηση. Τεύχος 349. Δρχ. 100. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ. Μηνιαία έκδοση του υπουργείου δημόσιας τάξης. Τεύχος 41. ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΑ. Μηνιαίο περιοδικό γραμμάτων-τεχνών. Τεύχη 63 - 64 - 65, 66 - 67 - 68. Δρχ. 600. ΓΥΝΑΙΚΑ. 15μερο γυναικείο περιοδικό. Τεύχος 974. Δρχ. 200. ΔΙΑΒΑΖΩ. Δεκαπενθήμερη επιθεώρηση του βιβλίου. Τεύχος 169. Δρχ. 250. ΔΙΑΚΟΠΕΣ 1987. Δρχ. 1200. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ. Επι­ στημονικό περιοδικό. Όργανο της Ελληνικής φιλοσο­ φικής εταιρείας. Τόμος 4, τεύχος 11. Δρχ. 500. ΕΜΕΙΣ. Ο κόσμος της Εθνικής Τράπεζας. Τεύχος 11. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ. Δίμηνη επιθεώρηση κοι­ νωνικών επιστημών. Τεύχος 33. Δρχ. 300. ΕΥΘΥΝΗ. Περιοδικό ελευθερίας και γλώσσας. Τεύ­ χος 186. Δρχ. 150. ΗΧΟΣ ΚΑΙ HI- FI. Τεύχος 171. Δρχ. 200. ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ. Φύλλο 74. Δρχ. 50. ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ. Κείμενα εκπαιδευτικού προβληματι­ σμού. Τεύχος 42. Δρχ. 350. ΝΕΕΣ ΤΟΜΕΣ. Στη σκέψη, στα γράμματα, στις τέ­ χνες. Τεύχος 8. Δρχ. 400. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ. Τρίμηνη έκδοση μελέτης εκπαιδευτικών θεμάτων. Τεύχος 9. Δρχ. 300. ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ. Μηνιαία έκδοση της πανηπειρωτικής συνομοσπονδίας Ελλάδας. Φύλλο 109. Δρχ. 50. ΠΑΝΘΕΟΝ. Γυναικείο δεκαπενθήμερο περιοδικό. Τεύχος 883. Δρχ. 180. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑ­ ΔΑΣ. Τεύχος 168.

30 Αληθινές Ιστορίες μ’ ένα ξεχωριστό προσωπικό ύφος

174/δελτιο

κριτικογραφία Στην Κριτικογραφία περιλαμβάνονται όλες οι επώνυμες βιβλιοκριτικές και βιβλιοπαρυυσιάσεις των ελληνικών εκδόσεων που δημοσιεύονται στον ημερήσιο αθηναϊκό τύπο. Περιλαμβάνονται, επίσης, και κριτικές δημοσιευμέ­ νες στον περιοδικό και επαρχιακό τύπο, όσες φυσικά φροντίζουν να μας στέλνουν οι συντάκτες τους. Για κάθε βιβλίο σημειώνονται, μέσα σε παρένθεση: το όνομα τον κριτικού και ο τίτλος του εντύπου (βλ. Υπόμνημα), καθώς και η ημέρα δημοσίευσης της κριτικής, αν πρόκειται για εφημερίδα, ή ο αριθμός έκδοσης, αν πρόκειται για περιοδικό έντυπο. Υπόμνημα ΚΡΙΤΙΚΟΙ ΑΔ: Α. Δελώνης ΑΘ: Π. Αθηναίος ΑΠ: Α. Παπαδάκη ΑΦ: Α. Φουριώτης BA: Β. Αγγελοπούλου ΒΠ: Βάιος Παγκουρέλης ΒΧ: Β. Χατζηβασιλείου ΓΜ: Γ. Ματζουράνης ΓΣ: Γ. Σαββίδης ΔΚ: Δ. Κονιδάρης ΔΓ: Δ. Γιάκος ΔΖ: Δ. Ζαδές ΔΠ: Δ. Παπακωνσταντίνου ΔΣ: Δ. Σιατόπουλος ΕΑ: Ε. Αρανίτσης ΕΒ: Ε. Βαλτά ΕΖ: Ε. Ζωγράφου ΕΛ: Ε. Παππά ΕΠ: Ε. Παμποΰκη EM: Ε. Μόσχος ZB: Ζ. Βαλάση ΗΚ: Η. Κεφάλας ΘΠ: Θ. Μ. Πολίτης ΘΥ: Θ. Παπανικολάου ΙΔ: I. Δραγώης ΚΑ: Κ. Ανδρόνικός ΚΓ: Κ. Γουλιάμος ΚΕ: Κ. Εμονίδης ΚΗ: Σ. Κατσίμης ΚΚ: Κ. Καραχάλιος ΚΝ: Κ. Ντελόπουλος ΚΣ: Κ. Σταματίου ΚΤ: Κ. Τσαούσης ΚΧ: Κ. Χρυσάνθης ΛΑ: Λ. Αποσκίτης ΜΑ: Μ. Απ'οστολάτος ΜΚ: Μ. Κοντολέων ΜΠ: Μ. Παπαδοπούλου ΜΝ: Μ. Νιτσόπουλος ΝΜ: Ν. Μπούτβας

ΝΠ: Ν. Παπανδρέου NY: Ν. Μαρκίδου ΟΠ: Ο. Παρατηρητής ΠΑ: Α. Παπανδρόπουλος ΠΚ: Π. Κουνενάκη ΠΛ: Π. Λινάρδος-Ρυλμόν , ΠΜ: Π. Μηλιώρη ΠΠ: Π. Παιονίδης ΣΤ: Δ. Σταμέλος ΤΘ: Τ. Θεοδωρόπουλος ΤΑ: Τ. Λειβαδίτης ΤΣ: Σ. Τσακνιάς ΦΚ: Φ. Κονδύλης ΦΤ: Φ. Τριάρχης ΧΝ: X. Ντουνιά ΕΝΤΥΠΑ ΑΓ: Αγωνιστής ΑΗ: Απογευματινή ΑΚ: Ακρόπολις ΑΝ: Αντί ΑΠ: Απανεμιά ΑΥ: Αυγή _ ΒΟ: Βορειοελλαδικά ΒΡ: Η Βραδυνή Π: Γιατί ΓΤ: Γράμματα και Τέχνες ΔΙ: Διαβάζω ΔΑ: Διάλογος ΔΠ: Δεκαπενθήμερος Πολίτης ΔΡ: Δραμινή ΔΣ: Δαυλός ΕΒ: Εμείς και το Βιβλίο ΕΗ: Εξόρμηση ΕΙ: Εικόνες ΕΘ: Έθνος ΕΛ: Ελευθεροτυπία ΕΜ: Εβδομη ΕΚ; Ελικώνας ΕΟ: Εποπτεία

ΕΣ: Ελεύθερος (Στερ. Ελλ.) ΕΨ: Επιστημονική Σκέψη ΕΩ: Ελεύθερη Ώρα ΗΜ: Ημερήσια ΗΧ: Ήχος και Hi-Fi ΘΟ: Θούριος ΚΑ: Καθημερινή ΚΑ: Κυπριακός Λόγος CO: Cosmopolitan ΛΕ: Η Λέξη ΜΕ: Μεσημβρινή ΝΕ: Τα Νέα ΝΗ: Νέα Εποχή ΝΣ: Νέα Εστία NT: Νέες Τομές ΟΜ: Ομπρέλα ΟΠ: Οδός Πανός ΟΤ: Οικονομικός Ταχυδρόμος ΠΑ: Πάνθεον ΠΕ: Περισκόπιο της Επιστήμης ΠΗ: Η Πρώτη ΠΘ: Πολιτικά Θέματα ΠΚ: Πνευματική Κύπρος ΠΛ: Πολιτιστική ΠΟ: Πολίτης ΠΡ: Πόρφυρας ΠΣ: Περίπλους ΡΙ: Ριζοσπάστης ΣΕ: Σύγχρονη Εκπαίδευση ΣΘ: Σύγχρονα Θέματα ΣΚ: Σκιάθος ΣΛ: Συλλεκτικός Κόσμος ΣΣ: Σύγχρονη Σκέψη ΣΥ: Συμβολή ΤΑ: Ταχυδρόμος ΤΕ: Τριφυλιακή Εστία ΤΚ: Ταχυδρόμος Καβάλας ΤΤ: Τετράγωνο ΦΣ: Φιλολογική Στέγη ΧΑ: Χάρτης ΧΡ: Η Χριστιανική

Γενικά Έργα

θρησκεία

Δεμερτζής Κ.Π (Επιμ.) Γ. Δροσίνη «Ημερολόγιον της Μεγάλής Ελλάδος» (ΚΝ, ΚΑ, 11/6) Το ελληνικό βιβλίο 1476-1830 (ΣΤ, ΕΛ, 16/6)

Παπαθεμελής Σ.: Ορθοδοξία και πολιτική (Α. Αποστολίδης, Σύναξη, 22)

Πολιτική Φιλοσοφία Αξελός Κ.: Για μια προβληματική ηθική (ΓΜ, ΠΗ, 15/6) ΜπιτσάκηςΕ.: Ιδεολογικά (Γ. Καράς, ΔΙ, 169)

Αρσένης Γ.: Πολιτική Κατάθεση (Α.Δ. Παπαγιαννίδης, ΟΤ, 24(1727) Ροζάκης X.: Η ελληνική εξωτερική πολιτική και οι ευρωπαϊκές κοινότητες 1981-1986 (Π.Κ. Ιωακειμίδης, ΟΤ, 18/6) Σολταρίδης Σ.: Τουρκία (ΚΤ, ΕΘ, 10/6)

δελτιο/175 Οικολογία Αθανασιάδης Τ.: Τα άγνωστα Τσέρνομπιλ στη Σοβ. Ένωση (I. Βαρβιτσιώτης, ΚΑ, 18/6)

Λαογραφία Βαλλιανός Χ.-Πάδουβα Μ.: Τα Κρητικά αγγεία του 19ου και 20ου αιώνα, (Ε. Σπαθάρη-Μπεγλίτη, ΔΙ, 169) Κεφαλληνιάδης Ν.Α. Παράξενες ιστορίες στο Αιγαίο (ΚΣ, ΤΑ, 11/6)

Εκπαίδευση

Κωβαίος Γ.: Εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς που πάτε; Δε σχολάσαμε... (ΚΝ, ΚΑ, 11/6) Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Προσχολική αγωγή και κατάρτιση νηπιαγωγών (Δ. Παυλάκου, ΑΥ, 14/6) Σταμάτη Σ.: Οχυρωμένη σιωπή (Δ. Παυλάκου, ΑΥ, 7/6) (Γ.Μ, ΠΗ, 15/6)

θετικές Επιστήμες Γουνελάς Σ.: Περί επιστήμης ή «κενής απάτης» (Α. Αποστολίδης, Σύναξη, 22)

Τέχνες Ελύτης Ο.: Ο ζωγράφος Θεόφιλος (Π. Οιχαλιώτου, CO, Ιουν. ’87) Έργα Μάκη Θεοφυλακτόπουλου (ΚΤ, ΕΘ, 10/6) Μακρής Κ.: Επιδράσεις του νεοκλασσικισμού στην Ελληνική Λαϊκή Ζωγραφική 1880-1930 (Μ. Μεντζελοποΰλου, ΔΙ, 169) Μουσείο Μυτιλήνης. 86 Πίνακες του Θεόφιλου (ΚΝ, ΚΑ, 11/ 6) Παπαστράτου Ν.: Χάρτινες εικόνες (ΘΥ, ΕΙ, 17/6) Παπατάκής Ν.: Η φωτογραφία (Π. Οιχαλιώτου, CO, Ιουν. ’87) Πρώτο συμπόσιο για την τέχνη (ΚΝ, ΚΑ, 11/6) Σπάθης Δ.: Ο Διαφωτισμός και το Νεοελληνικό Θέατρο (Α. Ταμπάκη, ΔΙ, 169)

Ποίηση Βαρβιτσιώτης Τ.: Δέκα ποιήματα της οργής καί του χρέους (Σ. Σαράκης, ΕΜ, 14/6) Γαλάτης Τ.: Τα χαράγματα (Γ. Πατίλης, Πλανόδιον, 3) Λαδάς Ν.: Αστροβατεί (Γ. Κότσιρας, Ευθύνη, 186) Μελισσάνθη.: Οδοιπορικό (Ε. Χωρεάνθη, ΔΙ, 169) Παπάδίτσας Δ.: Ουσίες (Κ. Μιχαηλίδης, Ευθύνη, 186) Ρίτσος Γ.: Ανταποκρίσεις (Κ. Καναβούρης, ΡΙ, 14/6), (ΣΤ, ΕΛ, 16/6) Σιμόπουλος Η.: Οι πληγές και τα παράθυρα (X. Παπαγεωργίου, ΔΙ, 169) Τουμανίδης X.: Η ώρα του λιμανιού (ΣΣ, ΕΜ, 14/6) Υφαντής Κ.Δ.: Όξινη βροχή (Κ, ΡΙ, 14/6) Φραντζή Α.: Σχεδόν αίνιγμα (ΒΧ, ΑΥ, 16/6) Χειλαδάκης Ν.: Ποιήματα (Φ. Κονδύλης, ΠΗ, 15/6) Κορφής Τ. (Επιμ.). Προσεγγίσεις στη γαλλική ποίηση (Σ.Κ., ΕΛ, 18/6)

Πεζογραφία Αλεξίου Δ.: Η κατεδάφιση προετοίμαζε την ανέγερση (Κ. Πλάνης, Πλανόδιον, 3) Αντωνίου Σ.: Ο συγγραφέας φοβάται το θάνατο (ΚΣ, ΝΕ, 6/6) Αρβανιτάκης Α.: Σχέσεις θανάτου (ΚΣ, ΝΕ, 6/6) Βαλτινός Θ.: Μπλε βαθύ σχεδόν μαύρο (Κ. Πλάνης, Πλανό­ διον, 3) Γονατάς Ε.Χ.: Ο φιλόξενος καρδινάλιος (ΚΣ, ΝΕ, 6/6) Δαμιανίδη Α.: Σκεύος ηδονής (Κ. Πλάνης, Πλανόδιον, 3) Ζατέλη Ζ.: Στην ερημιά με χάρι (Κ. Πλάνης, Πλανόδιον, 3) Ζουμπουλάκη Δ.: Ευτυχώς δεν έχεις τίποτα (X. Παπαγεωργίου, ΔΙ, 169) Κασόλας Μ.: Το σάπιο νερό (ΚΣ, ΝΕ, 6/6) Κοτζιάς Α.: Ιαγουάρος (ΚΤ, ΕΘ, 10/6)

Διακριθείτε, δώστε αίμα το καλοκαίρι!

1. Στα Κέντρα Αιμοδοσίας • • • • •

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ Ν Ο ΣΟ ΚΟ Μ ΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΛΑΪΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜ ΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜ ΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΕΙΡΑΙΑ · ΔΡΑΚΟ ΠΟ ΥΛΕΙΟ ΙΚΑ ΑΘΗΝΩΝ · ΑΧΕΠΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

2. Στους Σταθμούς και τις Υπηρεσίες αιμοδοσίας των Νοσοκομείων της χώρας.

3. Στις κινητές μονάδες αιμοληψίας.

ΑΙΏΓΗ^ΥΓΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ

176/δελτιο

μικρές αγγελίες.

\> ι

Η ΚΙΒΩΤΟΣ, μέ βιβλία, δώρα, χαρτικά, σχολικά, κάρτες καί σφραγίδες, άρα­ ξε στά Πετράλωνα, στην Αγαθοδαίμονος 3 (Πλατεία Ηούς). Ελάτε στην «ΚΙΒΩΤΟ», στό σύγχρονο βιβλιοπωλείο, που... τα περιέχει όλα.

Μπουρμπούλης Μ.: Τα ταξίδια του Έκτορα Αστρολάτη (ΚΣ, ΝΕ, 6/6) Πολίτης Ν.: Άδεια Οφθαλμοφορίας (ΚΣ, ΝΕ, 6/6) Στη θύελλα του εμφύλιου (X. Παπαγεωργίου ΔΙ, 169) Αλιέντε I.: Του έρωτα και της σκιάς (ΘΥ, ΕΙ, 10/6) Ζίσκιντ Π.; Το άρωμα (Ν.Κ, ΕΜΕΙΣ, 11) Theroux Ρ.: Η ακτή των κουνουπιών (Ζ. Μαμαλάκη, ΔΙ, 169) Κλεμέντ Κ.: Χιουρρέμ (Π. Οιχαλιώτου, CO, Ιουν. ’87) Κόχουτ Π.: Ένας θηλυκός δήμιος (Π. Ρέξής, ΔΙ, 169) Λόβκραφτ X .: Ο κυνηγός του σκοταδιού (Τ. Μενδράκος, Επί­ καιρα, 18/6) Μπάροουξ Ο.: Πόλεις της Κόκκινης νύχτας (ΕΑ, ΕΛ, 18/6) Μπιγεντού Ρ.: Φυλάξου από τη γλύκα των πραγμάτων (ΚΤ, ΕΘ, 7/6) Σελίν Φ.: Ταξίδι στα βάθη της νύχτας (Τ. Μενδράκος, ΑΥ, 7/6) Σταντάλ.: Το κόκινο και το μαύρο (ΑΘ, ΗΜ, 12/6) Χάμετ I.: Το μεγάλο χτύπημα (ΘΥ, ΕΙ, 10/6)

Μελέτες-Δοκίμια Αναγνωστάκης Μ.: Ο ποιητής Μ. Φάσσης (Μ.Ζ. Κοπιδάκης, ΒΗΜΑ, 14/6) Γιανναράς X.: Finis Graeciae (ΚΝ, ΚΑ, 11/6) Σταφυλάς Μ.: Δημιουργοί του καιρού μας (ΣΤ, ΕΛ; 16/6) Στεφανάκης Γ.: Επαναγνώσεις (Α. Πάρνης, Επίκαιρα, 18/6) Κοκτώ Ζ. - Φρενιώ Α .: Κινηματογράφος και ποίηση (X. ΙΙαπαγεωργίου, ΔΙ, 169)

Αλληλογραφία Σάρτρ Ζ.Π.: Γράμματα στον Κάστορα (Μ.Π, ΝΕ, 6/6)

Παιδικά

ΠΟΙΗΜΑΤΑ Τάκη Μιχόπουλου α. «Τελευταίο Θεώρημα» β. «Υποταγοί». Δυναμική ενα­ ντίωση στην επιτήδευση. Εκδό­ σεις Πιτσιλάς. Σοφοκλέους 4.

Αποστολίδης Τ.: Κάνω κόμικς (Κ. Μπλιάτκας, Θεσσαλονίκη, 17/6) (ΘΥ, ΕΙ, 17/6) Καλοπίσης Γ.: Με τα παιδιά στο φυσικό κόσμο (ΚΝ, ΚΑ, 18/ Μπαρτξής Γ.: Τα μυρμήγκια της Ειρήνης (ΘΥ, ΕΙ, 10/6) Θέρμπερ Τ.: Τα 13 ρολόγια (ΚΝ, ΚΑ, 18/6)

6)

θεατρικά Έργα Πατρίκαρέας Θ.: Πέτα τη φυσαρμόνικα Πεπίνο (Σ. Κατσίκας, ΔΙ, 169)

Ιστορία ΑΠ Ο ΣΕΝΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ. Κυ­ κλοφορούν ΠΕΝΤΕ βιβλία της Φανής Γκούμα. Γραμμένα από την Αποκάλυψη του ΕΝΑ.

1) « 0 = 1» 2) «Α ντικρίζοντας η Ιδέα την Ύλη» 3) «Η Βιογραφία του Θεαν­ θρώπου του Εαυτού Σου» 4) «Πανανθρώπινη Συγκέν­ τρωση» 5) «Νεο Μεταθανάτιο Φως στη Γη» Πληροφορίες: 64.48.039

Βέικος Θ.: Θεωρία και μεθοδολογία της ιστορίας (Γ.Μ, ΠΗ, 15/6) Μπόκοτας Ρ.: Το μεγάλο παιγνίδι (Θ. Τσουπαρόπουλος, ΑΥ, 16/6) Σάθας Κ.: Έλληνες στρατιώται εν τη Δύσει (ΚΣ, ΤΑ, 11/6) Φλούντξης Α .: Εκτελεσθέντες και κρατούμενοι στα χρόνια της κατοχής (Γ.Μ, ΑΥ, 14/6)

Βιογραφίες-Μαρτυρίες

Αδάμος Τ.: Πνευματικές γνωριμίες (Γ. Στεφανάκης, ΚΑ, 11/6) Κουσαθανάς Π. Ορτσ’ αλα μπάντα (Δ.Δ, ΕΜΕΙΣ, 11) Μπόκοτας Ρ.: 1) Αγκαλιά με το θάνατο 2) Συνταγματάρχης Λιάπκιν (Θ. Τσουπαρόπουλος, ΑΥ, 16/6) Παπαχρήστος Π.: Κ. Παλαμάς-Σ. Διαλέτη (ΘΠ, ΕΣ, 603) Παππά Ε.: Ν. Κιτσίκης (ΚΤ, ΕΘ, 14/6) Τσέλιος Μ.: Στις γειτονιές του Στέλιου (ΘΠ, ΕΣ, 604) Φερούσης Δ.: Μ. Μπακνανάς (ΚΣ, ΤΑ, 11Γ) Χατξηθεόκλητος Κ.: Σημειώσεις μεταρρυθμιστών (ΚΣ, ΤΑ, 11/ 6) Χρήστου X.: Προσωπογραφίες (ΑΓ. Καλογεροπούλου, ΚΑ, 18/6) Χρσνόπουλος Δ.: Δ. Γούναρης (Κ. Καλλίας, ΚΑ, 18/6) Βολοβόι Ν. - Λάψινα Ε.: Οι πρόδρομοι κι οι πρωτεργάτες (ΘΥ, ΕΙ, 10/6) Γαρκόφσκι Α.: Σμιλεύοντας το χρόνο (Π. Οιχαλιώτου, CO, Ιουν. ’87), (ΚΣ, ΤΑ, 18/6)

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΔΩΔΩΝΗ

’Αθήνα,’Ασκληπιού 3, φ 3613029, 3637973 Γιάννινα, Βλαχλείδη 8, φ 35026

Η H iS iS Οι εκδόσεις «ΔΩΔΩΝΗ» συνεχίζοντας την παράδοση στο χώρο των θεατρικών έργων, παράλληλα με τη σειρά «Παγκόσμιο Θέατρο» που περιλαμβάνει 122 έργα και κυκλοφορούν ήδη οι πρώτοι 100 τό­ μοι, όπως και η σειρά «Ελληνικό Θέατρο» που περιλαμβάνει 57 έργα και κυκλοφορούν ήδη 41 τόμοι, εγκαινίασαν τώρα μια νέα σειρά, τη «Μικρή Θεατρική Βιβλιοθήκη» και κυκλοφορούν τους 10 πρώτους τόμους της που περιλαμβάνουν 11 θεατρικά έργα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ Γ. Γενναδίου 3 - Τηλ. 36.02.007

Β ι β λ ί α γι α το κ α λ ο κ α ί ρ ι Η ένατη πληγή Τι θέλει η κυρία Φρήμαν Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα Οι δρόμοι του Αρχάγγελου 2 ΤΟΜΟΙ Το σάπιο νερό Ιαγουάρος

καρτέρι ιδ ρ ο ύ .

Τ ο ΝΗΣΙ

-« § ϋ ?

2 ΤΟΜΟΙ

Η φανέλα με το εννιά Διαδρομή 35 και κάτι Ειρήνη «Πού ’ναι η μάνα σοι Μέντιουμ Το πλήθος, 2 ΤΟΜΟΙ Το νησί