Τεύχος 486

I ΙΑΒΔΖΩ

Τ ε ύ χο ς

μ η ν ια ία ε π ιθ ε ώ ρ η σ η τ ο υ β ιβ λ ίο υ · Ι ο ύ ν ι ο ς 2 0 0 8 · 6 €

486

Σύγχρονη γαλλική λογοτεχνία Louis-Philippe Daler Carine Doganis Suzanne Dracius Bensalem Himmich Philippe Doumenc Cilles Leroy Helena Marienske Philippe Nemo Boualem Sansal Jacques Derrida Alain Badiou

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΑΒΑΖΩ 2008 - Η ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ Χ Ο Ρ Η Γ Ο Ι ελευθεροςτυπος

Χ Ο Ρ Η Γ Ο Ι

N I S S A N

0 £

■

Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Σ

Ε ™

< 0 GrantThornton ISSN

QQD

1 1 0 b '1 3 fl3 D l

ι ιιι ιιιιιι ii ι mini 29

«Ο Μπλουμ, ο επιφανής κριτικός που ξεκίνησε μαζί με τους αποδομισχές της Σχολής του Γέιλ, για να τραβήξει τελικά έναν δικό του, πολύ προσωπικό δρόμο, ξεκινά πόλεμο, ή μάλλον αντάρτικο». Τ ιτικα Δ ημητρουαια, Η Καθημερινή. «Το πολύκροτο βιβλίο του Χάρολντ Μπλουμ [...] πυροδότησε συζητήσεις αλλά και προτάσεις για τον ελληνικό κανόνα». Δ ημητρης Τ ζιοβας, Το Βήμα. «Κάθε επιλογή αντιστοιχεί απαρέ­ γκλιτα σε πλείστους όσους αποκλεισμούς». Γ ιώργος Π εφανης, Ελευθεροτυ­ πία. «Η κορυφαία αξία στο πνευματικό βασίλειο του Μπλουμ παραμένει η αισθητική αξία [που] πηγάζει από "την οδύνη της παραίτησης εύκο­ λων απολαύσεων για άλλες πιο επίπονες..."» Γ ιώργος Καρουζακης, lifo.

Το π ρ ά γ μ α είναι απλό: ζο ύ μ ε λίγο, και πρ έπει κανείς να μην κλέβει α π 'τ ις μέρ ες μας.

Η

Γ Ν Ω Μ Η

ΜΟΥ

Γαλλική λογοτεχνία, μια αγάπη που διαρκεί... α γαλλικά νράμματα είχαν πάντα μια ιδιόμορφη επίδραση στους έλληνες συγγραφείς και διανοούμενους. Αν για τους Γάλλους η Ελλάδα είναι η πηγή της τραγωδίας και της ελληνικής σκέψης, για μας η Γαλλία είναι η χώρα του Διαφωτισμού αλλά και της πρωτοπορίας. Είναι η χώρα - φυτώριο των διανοουμένων για όλη την Ευρώπη. Γενιές ολόκληρες Ελλήνων μεγάλωσαν με τα έργα του Βίκτωρος Ουγκώ, του Μπαλζάκ και του Φλωμπέρ. Κάποτε ο μη γνωρίζων την ναλλικήν σήμαινε ότι ήταν άγευστος παιδείας, όπως άλλοτε εθέωρείτο άμοιρος ανθρωπιστικής αγωγής ο μη γνωρίζων την ελληνικήν. Το ότι η Γαλλία είναι τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη αποτελεί μια ευκαιρία να αναμετρήσουμε τις σχέσεις μας, αλλά κυρίως να έρθουμε σε επαφή απευθείας με τη σύγχρονη γαλλική δημιουργία, στη λογοτεχνία και τη σκέψη. Στο αφιέρωμα μας με τον τίτλο «Γαλλική λογοτεχνία, τοπίο μετά τη μάχη» διακρίνει κανείς την επώδυνη πορεία των γαλλικών γραμμάτων, αλλά και τις σύγχρονες αναζητήσεις που σήμερα βρίσκονται σε ένα κομβικό σημείο. Οι γάλλοι συγγραφείς που έγραψαν κείμενα ειδικά για το τεύχος αυτό του Διαβάζω δίνουν απλώς ένα στίγμα. Τα βιβλία τους, πολλά από τα οποία είναι ακόμα αμετάφραστα, μας φανερώνουν έναν κόσμο που, τουλάχιστον για τους Ευρωπαίους, αποτελεί ακόμα πηγή

Τ

έμπνευσης. Γιάννης Ι\Ι. Μπασκόζος

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

1 Η ΓΝΩΜΗ

ΜΟΥ

γιαννηςν . μπαςκοζος

Μ Ο Ν ΙΜ Ε Σ ΣΤΗΛΕΣ 6 Σχόλια 72 Courier 14 Από μήνα σε μήνα, ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ 18 Ρεπορτάζ 62 Θερμιδωριανά Οξύτονα, ΑΛΕΞΗΣ ΖΗΡΑΣ 64 Στήλη Αλατος, ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 66 Εκτός Γραμμής ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΣΙΚΑΣ 70 ΚΟΝΤΡΑ διάβασμα, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ 72 ΧΩΡΙΣ προϋπηρεσία, ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 150 Διαβάζω Θέατρο ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΚΟΥΛΗ 154 Κόμικ. Κείμενα: ΛΗΔΑΤΣΕΝΕ, Εικόνες: ΚΩΣΤΑΣ ΚΥΡΙΑΚΑΚΗΣ 158 Ο Περιοδεύων, ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ 760 a piacere ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗΣ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΛΟ ΓΟ ΤΕ Χ ΝΙ ΚΑ Β Ρ Α Β Ε Ι Α Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω 2 0 0 8 22 Δικαίωση για τα Βραβεία με άποφη. 28 Χαιρετισμός του Πρωθυπουργού κ. Κώστα Καραμανλή. 28 Χαιρετισμός του. Υπουργού Πολιτισμού κ. Μιχάλη Λιάπη. 30 Ο Τύπος έγραψε... 33 Οι Βραβευθέντες του ΔΙΑΒΑΖΩ46 Τιμητικό βραβείο στον Δ. Ν. Παπαδήμα.

48 Πώς ψήφισαν τα μέλη των κριτικών επιτροπών.

54 Τ Α Ε Υ Π Ω Λ Η Τ Α Τ Ο Υ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω

ΒΙΒΛΙΑ

ΣΤΟΝ

ΚΟΣΜΟ

74 Το φίλτρο της μάνας... ΕΛΕΝΗ KAPPA 75 Η λογοτεχνία ενώνει. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ 77 0 απόβλητος της κοινωνίας, της Sadie Jones. CHRISTOPHER LEES 78 La casta - η συνέχεια. MAURIZIO DE ROSA 80 Ψηφιακές ακαδημαϊκές αναζητήσεις ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤ. ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ

ΠΡΟΣΩΠΑ 152 Η μεγάλη απώλεια του Μήταου Αλεξανδρόπουλου

ΑΦΙΕΡΩΜΑ 81 Γαλλόφωνοι Συγγραφείς Επιμέλεια: ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ, Μετάφρασεις: ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ 82 Louis-Philippe Dalembert Το να γράφεις από αλλού. 83 Carine Doganis Διαφθορά και Δημοκρατία. 85 Suzanne Dracius Η κρεόλική μου παράδοση. 87 Bensalem Himmich

ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ

Ά ευκες ΑΣΑΛΕΥΤΕΣ

Η τριαντάχρονη φιλόλογος Ασπασία Μαυράκη διδάσκει σε λύκειο της γενέθλιας πόλης της. Στην προσπάθειά της να αποδεχτεί τις ασφυκτικές και συχνά απωθητικές συμβάσεις της κοινωνικής ζωής, οδηγείται σταδιακά, ψάχνοντας για άλλον λόγο σε παλιές εφημερίδες, στη διαλεύκανση ενός φόνου που έχει φυντελεστεί πριν από τριάντα χρόνια...

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ ΕΙ Α Π Ο ΤΙΣ Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Π Α Τ Α Κ Η @ ) ί

Δ ΙΑ Β Α ΖΩ

Δ IA ΒA Ζ Ω I Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α *

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383 ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141 ΤΕΥΧΟΣ 486 ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Πόθος για διγλωσσία. 89 Philippe Doumenc Η δολοφονία της Έμμα Μποβαρύ! ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΡΑ 92 Gilles Leroy Από τι κινδυνεύει η λογοτεχνία. Συνέντευξη στη ΡΕΑ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ 95 Gilles Leroy Τέλος περιοδείας στη Θεσσαλονίκη. 97 HelOna Marienske 0 θάνατος και ο πίθηκος. ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΡΑ 98 Philippe Nemo Ένας καινούργιος «δυτικός» πολιτισμός στην Ασία; 100 Boualem Sansal Η σημερινή σύγκρουση.

102 Jacques Derrida Περί εξουσίας. ΔΗΜΗΤΡΙΣ ΒΕΡΓΕΤΗΣ 105 Alain Badiou Μια φιλοσοφική επανάσταση. ΔΗΜΗΤΡΙΣ ΒΕΡΓΕΤΗΣ

Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης Γ. ΓΑΒΑΛΑΣ & ΣΙΑ Ε.Ε. Εκδότης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Διευθυντής Γιάννης Ν. Μπασκόζος Τακτικοί Συνεργάτες Παναγιώτης Στ. Ανδριανέσης, Αλέξης Ζήρας, Έλενα Καρακούλη, Ελένη Καρρά, Χρήστος Κατσίκας Κώστας Κατσουλάρης, Κώστας Μποτόπουλος, Γιώργος Ξενάριος, Όλγα Σελλά

110 Σύγχρονη Γαλλική Λογοτεχνία Επιμέλεια: ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΡΑ 112 Μια μυθιστορηματική δεκαετία. ΛΑΚΗΣ ΠΡΟΓΚΙΔΗΣ 120 Η σύγχρονη γαλλική λογοτεχνία: τοπίο μετά τη μάχη. ΕΛΕΝΗ ΖΕΡΒΑ 124 Γάλλοι Συγγραφείς στην Ελλάδα 124 Βιβλιοκρτική 133 Βιβλιοπαρουσίαση

Ανταποκριτές Christopher Lees (Μπέρμινγκχαμ) Έλενα Παλλαντζά (Φραγκφούρτη) Maurizio De Rosa (Μπολώνια) Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης (Μόσχα)

UNDERGROUND

156 Του δρόμου...#29. ΩΜΕΓ@ Ϊ 44 Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ

Κριτικογραφία Θοδωρής Πέρσης

Επιμέλεια: ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ

Διορθώσεις Σπάρος Κακουριώτης Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου Διαφημίσεις, Παραγωγή, Διανομή Α. Δ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο. Ε. Συνδρομές Χρυσάνθη Κουλελή Σχεδιασμός, dtp Σοφία Μιχάλα Εξώφυλλο Μάρκος Πετρόπουλος Εκτύπωση I. Μαυρίδης & ΥΙΟΙ Ο.Ε. ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία) ΔΙΑΒΑΖΩ Χαρ. Τρικούπη 38, ΑΘΗΝΑ 106 80 Τηλ: 210 3388008 · Fax: 210 3388006 E-mail: diavazo@otenet.gr

>

ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΓΡΑΦΟΥΝ και ΜΙΛΟΥΝ: Π αναγιώτης Σ τ . Α νδριανέσης · Γ ιώργος Α ρχιμανδρίτης · Τάσος Μ. Α ρχολεκας · A lex B asko · Δ ημητρις Β εργετης

· Κ. Ξ.

Γ ιαννοπουλος · Ε λένη Ζ ερβά · Α λεξης Ζ ηρας · Σ πυρος Κα ΚΟΥΡΙΩΤΗΣ · ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗΣ · ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΚΟΥΛΗ · ΕΛΕΝΗ Kappa · P ea Κατςανεβακη · Χ ρηστός Κατσίκας · Κ ώστας ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ · ΚΩΣΤΑΣ ΚΥΡΙΑΚΑΚΗΣ · CHRISTOPHER LEES · Γ ιάννης Ν. Μ παςκοζος · Γ ιάννης Ν εδας · M aurizio D e R osa • Γ ιώργος Ξ ενάριος · Ν ίκη Ο ρφανού · Θ οδωρης Π ερςης · Λακης Π ρογκιδης · Ο λγα Σ έλλα · Δ ημητρης Β. Τ ριανταφυλλίδης • Λ ήδα Τ ςενε · Ω μ εγ @

β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο ν της

ΕΣΤΙΑΣ

Ε ΚΔ Ο Τ Ι Κ Ο Σ

,

ΟΙΚΟΣ

Ν

εες

Ε κ δ <3

Σ Ε Ι Σ

ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ ΤΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΝΟΠΡΑΚΤΑ

www.hestia.gr

www.estiabookstore.gr

Βελούδινη γροθιά «Τα λογοτεχνικά βραβεία Διαβάζω είναι από τα πιο παρήγορα πράγματα που συμ­ βαίνουν στον άνυδρο πνευματικά τόπο μας», γράφει στο άρθρο του ο ιστορικός τ έ ­ χνης Μόνος Στεφανίδης, κάτω από τον τίτλο «Βελούδινη γροθιά αντίστασης» (Ελεύ­ θερος Τύπος, 13/5/2008) και συνεχίζει γράφοντας πως «το Διαβάζω αντιστέκεται στην περαιτέρω υποβάθμιση του βιβλίου χωρίς να χρησιμοποιεί ποπουλίστικα μέσα», γιατί «...κάπως πρέπει να αντισταθούμε στο λαϊκισμό που διαποτίζει τα πάντα και ν' αρνηθούμε εγκαίρως τη λογική της αγοράς προτού καταντήσουμε να γίνει η αγορά η λογική μας». Όπως φαίνεται, δεν είμαστε μόνοι. Υπάρχουν πολλοί που ανησυχούν και προσδοκούν κάτι νέο, φρέσκο και δημιουργικό. [Μ.]

Εκπλήξεις... Τα φετινά Λογοτεχνικά Βραβεία Διαβάζω ήταν κατά γενική ομολογία γεμάτα εκπλή­ ξεις. Μερικοί τίτλοι: «Βραβεία με ποιητική διάθεση χωρίς "ονόματα"» (ΝΕΑ), «Βραβείοέκπληξη στο μυθιστόρημα» (Καθημερινή), «Βραβεία χωρίς επετηρίδα» (Ελευθεροτυ­ πία)ι, «Βραβεία πέρα από τα φαβορί» (Ελεύθερος Τύπος) κ.λπ. Νομίζω δεν υπάρχει μεγαλύτερη δικαίωση για έναν διαγωνισμό από το να προτείνει νέα ονόματα. Από εκεί και πέρα το λόγο έχει η λογοτεχνική, δημοσιογραφική και εκδοτική κοινότητα. Να προσέξουν τους νέους, την ποιότητα, την ανανέωση. Δ.

<3 ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Οι καλύτεροι υποστηρικτές Οι μαθητές του Γιώργου Παναγιωτίδη, βραβευμένου με το Βραβείο Μυθιστορή­ ματος, την άλλη ημέρα της απονομής τον περίμεναν στην αυλή του δημοτικού σχο­ λείου, όπου εργάζεται ως δάσκαλος. Μαζί τους και ο διευθυντής του δημοτικού σχολείου, κρατώντας στα χέρια του την Καθημερινή με τη φωτογραφία του. Συγχαρητήρια και χαρές από τους πλέον άδο­ λους υποστηρικτές του.

ρήματος. Το ίδιο, φαντάζομαι, θα μπο­ ρούσαν να πουν κι οι υπόλοιποι βραβευ­ μένοι. π.

Και η Καγιά; «Σας εύχομαι του χρόνου τα βραβεία να παρουσιάσει η Βίκυ Καγιά», ο Παύλος Τσίμας αυτουπονομεύει το ρόλο του και κλείνει το μάτι σ' όσους θέλουν να βλέ­ πουν παντού φαντάσματα του life style.

Το κλίμα Τρίτη, 13 και τυχερή «Σκέφτομαι ότι αύριο είναι Τρίτη και 13 και θα ξυπνήσω ευτυχισμένος έχοντας το βραβείο στα χέρια μου», δήλωσε συγκινημένος ο Βασίλης Παπαθεοδώρου, βρα­ βευμένος για το Χνότα στο τζάμι με το βραβείο παιδικού λογοτεχνικού μυθιστο­

Αν υπήρχε κάτι που μ' άρεσε στην τελετή των βραβείων ήταν τα αυθόρμητα χειρο­ κροτήματα. Η κόρη του Γώτη (Βραβείο Ποί­ ησης) κάθεται μπροστά μου και ξεσπάει όταν ακούει το όνομα του μπαμπά της. Το ίδιο οι φίλοι του Παναγιωτίδη. Χειροκρο­ τούν με πάθος, δεν πιστεύουν στ' αυτιά

i

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Σ X Ο Λ I A

τους. «Είχε κάτι ροκ», θα μου πει ένας από τους παλιούς της ελληνικής λογοτεχνίας.

επανεξεταστεί η περίπτωση της Έκθεσης Βιβλίου και να πάρει χαρακτήρα Γιορτής, όπως λέει κι ο τίτλος της. Μ.

«Οι αντίπαλοι» Ο Γιώργος Παναγιωτίδης ία' βραβείο) είχε αντιπάλους μεγάλα ονόματα (Β. Αλεξάκης, Τ. θεοδωρόπουλος, Ν. Ευθυμιάδη), αλλά οι πραγματικοί «αντίπαλοί» του ήταν η Ιωάννα Μπουραζοπούλου (Τι είδε η γυ­ ναίκα του ΛωΤ) και ο Δημήτρης Σωτάκης (Ο άνθρωπος καλαμπόκι). Αν διαβάσει κά­ ποιος τη βαθμολογία των κριτών (σε άλλη σελίδα του περιοδικού) θα δει ότι βρέ­ θηκε μπροστά με διαφορά, άρα είχε τη σύμφωνη γνώμη της επιτροπής σχετικά με την υψηλή ποιότητά του. Μ.

Ματαίως «Έχουμε δύο χρόνια να επικοινωνήσουμε με τον υπουργό Πολιτισμού», κατήγγειλε στη συνέντευξη τύπου για τη Γιορτή Βι­ βλίου ο κ. Ρινόπουλος, πρόεδρος του ΣΕΒΑ. «Ζητήσαμε να δούμε έστω τον υφυ­ πουργό κ. Ιωαννίδη, αλλά δεν ευκαι­ ρούσε, αν και είδε προσφάτως όλους τους προέδρους των ΠΑΕ», συνέχισε ο κ. Ρινόπουλος. «Παρόλα αυτά εμείς βάλαμε το υπουργείο στους υποστηρικτές μας», κατέληξε ο πρόεδρος. Η ελπίδα, πρόε­ δρε, πεθαίνει τελευταία.

Unfair Ο κ. Ρινόπουλος διάβασε, στην προαναφερθείοα συνέντευξη, την απόφαση του ΚΑΣ που απαγορεύει στο εξής τη χρήση της Διονυσίου Αρεοπαγίτου για τις Εκθέ­ σεις, γενικώς, λόγω επιβάρυνσης του οδοστρώματος. «Κι έναν αναγνώστη να κερδίσουμε για το βιβλίο αξίζει η επιβά­ ρυνση», είπε ο κ. Ρινόπουλος, Το καταλα­ βαίνω ότι το είπε εν τη ρύμη του λόγου του. Αλλά κάθε εμπόδιο για καλό. Είναι ευκαιρία μέσω ενός άλλου χώρου να

<3 ΙΟΥΝΙΟΙ'2008

Γιατί; Δεν καταλαβαίνω γιατί ο Δήμος Αθηναίων δηλώνει, μέσω της κ. Μυτιληναίου, ότι υποστηρίζει την παραμονή της Έκθεσης στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Αν η απόφαση του ΚΑΣ είναι αμετάκλητη -όπως διαφαίνεται- ολόκληρος δήμος Αθήνας δεν έχει να τους προτείνει κάποιον άλλον χώρο; Μ.

Σιδεροκέφαλος 0 Διονύσης Μουσμούτης, εκ των συνερ­ γατών του περιοδικού μας, ανέλαβε τη δι­ εύθυνση του ιστορικού περιοδικού Ιστο­ ρία και, όπως λέει, θέλει να το πάει ανα­ νεωμένο στη σύγχρονη εποχή. Το περιο­ δικό κλείνει φέτος τα 40 του χρόνια και του εύχομαι μακροημέρευση. Μ.

Νέα Ποιητική 0 κύκλος του περιοδικού Ποίηση (τη βοή­ θεια των εκδόσεων Νεφέλη) έκλεισε. 0 διευθυντής και εμπνευστής του Χάρης Βλαβιανός το συνεχίζει στις εκδόσεις Πατάκη με τον τίτλο Ποιητική. Καλοτάξιδο!

Ποίηση = Pioneer 0 Γιώργος Χρονάς έβγαλε τη συγκεντρω­ τική έκδοση των ποιημάτων του (19732009) και είναι χαρούμενος. Μου έλεγε ότι με την πώληση της πρώτης του ποιη­ τικής συλλογής είχε καταφέρει να αγορά­ σει ένα στερεοφωνικό Pioneer. Τώρα τι θα αγοράσει άραγε; Παρεμπιπτόντως, από τις εκδόσεις του. Οδός Πανός, κυκλο­ φορεί το CD με τα φρέσκα τραγούδια της Λένας Πλάτωνος, κάτι που οι φίλοι της περίμεναν από καιρό. Μ.

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω I Σ X Ο Λ I A J

Νέοι βιβλιοπώλες (1) Το Διεθνές Συνέδριο Νέων ΒιβλιοπωλώνICYB (μια πρωτοβουλία της Διεθνούς Ομο­ σπονδίας Βιβλιοπωλών), μετά την Κύπρο, το 2005, φιλοξενήθηκε φέτος στη χώρα μας, οτην παραλία Αγ. Αποστόλων, στον Κάλαμο Αττικής, μεταξύ 11-17 ΜαΤου. Την οργανωτική ευθύνη είχε η κ. Μαρία Παρίκου των εκδόσεων Ίων, από τις fellow secretaries του δικτύου. Χορηγός ήταν η ΠΟΕΒ. Η ανταλλαγή εμπειριών νέων αν­ θρώπων από τη Μόσχα και τη Ρίγα έως τη Φραςκφούρτη, το Μιλάνο και τη Λεμεσό είναι από μόνη της ένα αισιόδοξο και δη­ μιουργικό γεγονός και τιμά τους εμπνευστές της. Ωστόσο, το βασικό ερώτημα που απασχόλησε τις εργασίες τους είναι εκ των πραγμάτων δύσκολο να απαντη­ θεί: τα περιθώρια «αντίστασης» που έχουν τα μικρά, παραδοσιακά βιβλιοπωλεία,

απέναντι στην επέκταση των αλυσίδων.

Νέοι βιβλιοπώλες (2) Στο πλαίσιο του συνεδρίου, οι νέοι βιβλιο­ πώλες επισκέφθηκαν τον Ελευθερουδάκη, τον Παπασωτηρίου και τον Ιανό -οι οποίοι επιδίδονται όλο και περισσότερο και σε εκδοτική δραστηριότητα- την Έκθεση Βιβλίου στη Διονυσίου Αρεοπαγί­ του και τη Στοά του Βιβλίου, όπου οι πωλήσεις βιβλίων γίνονται απευθείας από τους εκδότες. Τι συμπέρασμα να έβγα­ λαν, άραγε, για τις σχέσεις εκδοτών - βι­ βλιοπωλών στη χώρα μας;

Βιβλιοπαραγωγή (1) Η εξέλιξη της βιβλιοπαραγωγής αποκτά όλο και περισσότερο κυκλικό χαρακτήρα

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω : Σ Χ Ο Λ Ι Α

τα τελευταία χρόνια, μια ένδειξη ότι και στην αγορά δεν σημειώνονται μεγάλες αλλαγές από1χρόνο σε χρόνο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε τον Μάιο το ΕΚΕΒΙ, τα παιδικά βιβλία, τα οποία εμ­ φάνιζαν συνεχή αύξηση μετά το 2003, μειώθηκαν κατά 330 τίτλους το 2007, από όλους σχεδόν τους εκδότες, παρασέρνοντας το σύνολο της βιβλιοπαραγωγής σε στασιμότητα σε σύγκριση με το 2006 (μεί­ ωση τίτλων 2%). Οι θεωρητικές επιστήμες -ειδικότερα τα νομικά βιβλία και σε πολύ μικρότερο βαθμό το πολιτικό βιβλίο- τα βιβλία τέχνης και τα γενικά και πρακτικά βιβλία (τουριστικοί οδηγοί, γαστρονομία, λευκώματα...) είναι οι μόνες θεματικές κατηγορίες που παρουσίασαν αύξηση τίτ­ λων, σε συνάρτηση, βέβαια, με τις προ­ σφορές των εφημερίδων και τις εκδόσεις ορισμένων αλυσίδων βιβλιοπωλείων.

Βιβλιοπαραγωγή (2) Η ίδια εικόνα εμφανίζεται λίγο-πολύ και στη λογοτεχνία: η μικρή αύξηση, κατά 47 τίτλους, του συνόλου, οφείλεται στην ελ ­ ληνική λογοτεχνία, όχι όμως στο μυθιστό­ ρημα -αφού το 2007 εκδόθηκαν 18 ε λλη­ νικά μυθιστορήματα λιγότερα από το 2006- αλλά στο διήγημα, την ποίηση και το δοκίμιο. Η αντίστροφη εικόνα εμφανί­ ζεται οτη μεταφρασμένη λογοτεχνία: αύ­ ξηση των ξένων μυθιστορημάτων κατά 19 τίτλους -σε μια χρονιά που διέθετε Χάρι Πότερ και αρκετά ακόμη εμπορικά βιβλία των Πάολο Κοέλο, Βικτόρια Χίσλοπ, Ντάνιελ Κέλμαν, Ρόζαμουντ Πίλτσερ, Χαρούκι Μουρακάμι, Ίαν Μακ Γιούαν κ.ά - σε βάρος όλων των υπόλοιπων πεζογραφικών κατηγοριών, σταθερός αριθμός νέων τίτλων στο σύνολο.

Νέος πατάκης Οι εκδότες αποκτούν μόνιμη ιδιόκτητη στέγη. Μετά το Μεταίχμιο, την Άγρα, την 10

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Πόλι και οι εκδόσεις Πατάκη μεταφέρθη­ καν σε νέο ιδιόκτητο κτίριο στην οδό Παναγή Τσαλδάρη 38 (πρώην Πειραιώς), 104 37, Αθήνα. Για όσους ρωτούν, τα εσωτε­ ρικά τηλέφωνα θα παραμείνουν τα ίδια, ενώ λειτουργεί και ένα νέο τηλεφωνικό κέντρο: 210.52.05.600, 801.100.2665. Ευχόμαστε πολλές επιτυχίες. Δ.

Εκδότες Επιστημονικών Βιβλίων Συγκροτήθηκε σε σώμα το νέο Δ.Σ. του Συλλόγου Εκδοτών Επιστημονικών Βι­ βλίων. Πρόεδρος είναι ο Αντώνης Σάκκουλας, αντιπρόεδρος ο Αν. Κυριακίδης, γ. γραμματέας η Αναστασία Βασιλάκου, τα­ μίας ο Αλέξανδρος Παπαζήσης και έφ ο­ ρος ο Λεωνίδας Μιχαήλ.

Η τέχνη του λόγου = creative writing 0 πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Γ. Μπαμπινιώτης, στην εκδήλωση της απονομής των βραβείων του διαγωνισμού λογοτε­ χνίας ανάμεσα στους μαθητές των Αρσακείων, έκανε την πρόταση να σταματή­ σουμε να χρησιμοποιούμε την έκφραση «creative writing» για να δηλώσουμε τη δημιουργική γραφή και αντί αυτής να λέμε «τέχνη του λόγου», την οποίαν, ειρήσθω εν παρόδω, οι αρχαίοι πρόγονοί μας ασκούσαν με περισσή φροντίδα, εν­ νοώντας το ίδιο ακριβώς.

Βραβείο στον Κ. Καναβούρη Το πρώτο βραβείο (PRIX MARULIC) για θε­ ατρικό έργο γραμμένο για το ραδιόφωνο απέσπασε ο συνεργάτης μας Κώστας Καναβούρης στο Διεθνές Φεστιβάλ της Κρο­ ατικής Ραδιοφωνίας που διεξήχθη στο νησί Χβαρ (πρώην ελληνική αποικία με το όνομα Φάρος). Συγχαρητήρια. Δ.

Βασίλη? Βασιλικόν r J α

u J - i .0 5

B

s i e t o i

Έ να μυθισιόρημα, ιο οποίο συνδυάζει σ ιοιχεία m s loy o iex v n m s (αυιο)βιογρα(pias με ιο (ψευδο)δοκίμιο, αναμιγνύει μοιίβα ίου ασιυνομικου μ υθισιο ρ ήμ α κ* με ιο ψ υχολογικό θρίλερ και ιροφ οδοιεί ιο π ολιιικό ρεποριάζ με έναν δ ιά χυιο λυρισμό, συμφιλιώνονια8 ενιέλει ιη ν παραδοσιακή μυθισιορημαιική απόλαυση με νεωιερικέ§ και μειανεωιερικέ$ αφηγημαιικέ8 le x m e s .

«Αγαπίύ αυτό το βιββίο περισσότερο απ’όσα έχιν γράψει». Β.Β.

J ^jρ α^. ρ ρi. (Lχ τ α

ι

ΣΕ Ο Λ Α ΤΑ Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Την επ ομένη τω ν βραβείω ν ήταν φυσικό η α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία να α υ ξηθ εί. Σειρά έχου ν όμω ς οι π αλιό τερο ι αναγνώ στες. Ηλία Γκρή (ο τό ν ο ς είνα ι δίκιά το υ παραξενιά ), ευχα ριστώ για τα δ οκ ί­ μια που έ σ τ ειλ ε ς . Είναι κάπως μεγάλα, α λ λ ά ίσως βρουν τη θέση το υ ς σ το περιοδικό κάποια στιγμή.

7

p

Μαριέλα Μ. Μαργαρίτη, Ηρά­

κλειο, ευπ ρό σδ εκτη η ποιητική σ υ λ λ ο γ ή Κατάληψ η σ τη ν κόλαση.

^

Μιχαήλ Στράτο, Μ ελίσσια, επ αινετή η προσπάθειά σας με τ ο Έσχατοι χρό­ νοι για τη ν ευα ισ θη το π ο ίη ση το υ κοινού.

H

Βλ. Σωκρατείδη, εν ν ο ε ίτα ι ότι

δ εν λησ μόνησα το ν φ ίλ ο και συμπαρασ τάτη το υ περιοδικού μας κ. Δ. Μ αγκλιβέρα, απλώ ς τ ο σχόλιο αν α φ ερ ό τα ν στα νέα πρόσωπα το υ Δ.Σ. το υ ΕΚΕΒΙ.

Κωνσταντίνε Μπούρα, έλαβ α τα βιβλία σας και θα π ροω θηθούν

Α

στη νέα κριτική επιτροπή.

Ελένη Χριστοφοράτου, έλαβ α τα δ ύο βιβλία

σας και ελπ ίζω να τύχ ο υ ν προσοχής από το υ ς ασ χ ολ ο ύμ εν ο υς με τις κρ ιτι­ κές βιβλίων.

¥

Ιωσήφ Ιωσηφίδη, Κύπρος, ευχα ριστώ για το π οιηματόκι το

α φ ιερ ω μ έν ο στον εκλιπ όντα Μ άριο Τόκκα, άνθρω πο αγαπητό και φ ίλ ο τω ν ε λ λ η ν ικ ώ ν γραμμάτω ν.

Γιώργο Στασινάκη, ευχα ριστώ για τ ις π λ η ρ ο φ ο­

ρ ίες σχετικά με τ ο θέμα Καζαντζάκη και συμφ ω νώ ότι α υ τό που επ είγει είναι μια σω στή οριστική έκδοση το υ σ υ νό λου το υ έρ γ ο υ το υ . Παπαιωάννου, έλαβ α τ ις Ιαχές κι ευχα ριστώ , ^ ριστώ για τ ο Αν υπ ήρχε μια Ιθάκη.

S2

(ϋ

Ηλία Κ.

Michelle Μπαστιά, ε υ χ α ­

Ηρώ Τσαρνά-Κόχυλα, έλα β α τη ν ο μ ι­

λία που έκανε προς τιμ ή ν σας ο π οιητής - φ ιλ ό λ ο γ ο ς Χρήστος Αντωνίου, α λ λ ά μ ά λ λ ο ν τ ο ύ φ ος και τ ο μέγ εθ ο ς τ η ς δ εν τα ιρ ιά ζο υ ν στις σ τή λ ε ς παρουσία σης το υ περιοδικού μας.

Δ

Ευαγγελία Τσιαβού, ευπ ρό σ δ εκτο

το άρθρο περί γερμα νικού ρ ομαντισμού, ίσως δ η μ ο σ ιευ τεί σ ε σχετικό α φ ιέ ­ ρωμα. V

p

'

Κάλλιστο Λιονά, Κέντρο Ν εό τη το ς Θηβών, καλή η προσπάθεια

να μ α ζ εύ ε τε μετα χ ειρ ισ μ ένα ή άχρηστα για κάποιους βιβλία και να τα δ ω ρ ί­ ζ ε τ ε σε β ιβ λιοθήκες μακρινών περιοχών. Π ροσυπογράφω τη ν έκκλησ ή σας και καλώ ό λ ο υ ς όσοι θ έ λ ο υ ν να βοηθήσουν μια τέ τ ο ια προσπάθεια να επισ κ εφ το ύ ν τ ο w w w .pixisbook.blog.com

Υγιαίνω, τ ο α υ τό επιθυμώ και δΓ υμάς.

ΗΟΫΙΐίΐϋΠΙί

Πρω τ ο ε μ φ α ν ιζ ο μ ε ν ο ι Συγγράφεις

aiW/kJcTiKaKa/lOKaifiVa

PJ ΧΑΡΗ

Χ ριςτοφοριδης

Α Α Η Ν ΙΚ Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν ΙΑ

Ο ipopos ίου X. Φ. Λάβκραφι, η φιλοσοφία ins μετα-matrix εποχή$, η αγωνία ίου Φίλιπ Νιικ για ιην κατάρρευση ιου πολιτισμού και ιην απειλή ίου ολοκληρωτισμού, η μετα­ φυσική τουΈντγκαρ Άλαν Πόε,εμφανεί$ emppoes στο νουάρ μυθιστόρημα του 25χρονου Χάρη Χρισιοφορίδη,

Ένα μυθιστόρημα με διαρκείς ανατροπές, που διαβάζεται με κομμένη την ανάσα.

yed p p a ra

ΣΕ Ο Λ Α ΤΑ Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Κ A Ν ΚΕΑ Ξ Ε Ν Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Ένα πολύ σοβαρό και την ίδια στιγμή πολύ αστείο μυθιστόρημα».

London Review o f Books Ο Αναποφάσιστοί αξίζει να διαβαστεί για τη σαγήνη και την ίντριγκα που το χαρακτηρίζουν [...], καυστικό μυθιστόρημα, αλλά συνάμα και τρυφερό».

The Guardian

Μια ευτυχής συνάντηση ιου Καρά με τον Γκράοντοο Μαρξ, σχετικά με τα αδιέξοδα της γενιάς της παγκοσμιοποίησης.

της Όλγας Σέλλα

Μ

ε το που έσκασε π άνοιξη, άρχισαν να σκάνε και ξένοι συγγρα­ φείς στην Ελλάδα. Οι προσκλήσεις πολλές, οι αφίξεις επίσης πολ­ λές. Τους περισσότερους τους περιμένουμε στη Διεδνή Έκδεση

Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Και μαζί με την άνοιξη και τις πασχαλινές εκδόσεις ήρδαν και οι εκδέσεις Βιβλίου και τα βραβεία των περιοδικών. Έτσι μπράβο, γιατί είχαμε λίγο βαρεδεί να καδόμαστε. Λίγο κίνηση, Βρε παιδί μου, λίγο ανα­ κάτεμα, λίγος διάλογος, λίγη σύγκρουση. Είναι δημιουργικά όλα αυτά. Και κυρίως δεν πλήττουμε!

β 7 AfipiRl'OU_____________________________________________________ Είναι ήδη δημοφιλής συγγραφέας στην Ελλάδα και σταρ στον υπόλοιπο κόσμο. Στην πρώτη του επίσκεψη στην Ελλάδα απέδειξε ότι έχει ήδη φανατικό κοινό με τα τρία βιβλία του που κυκλοφορούν (Μια σχεδόν περίπλοκη οικογένεια, Εγκώ μιλήσει καλά κάποια μέρα και Γυμνόζ, όλα από τις εκδόσεις Μελάνι). Η αίθου­ σα της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης γέμισε και ο ελληνικής καταγωγής Ντέιβιντ Σερντάρις γοήτευσε το κοινό, επιβεβαιώνοντας τη φήμη του απολαυστικού αφηγητή.

_________________________________________________ 11 AnpifliOU β Οι περισσότεροι ξεκίνησαν αυτήν την Παρασκευή του Απριλίου για την Πάρο, προσκεκλημένοι του ΕΚΕΜΕΛ. Ήταν μεταφραστές, συγγραφείς και δημοσιογράφοι και η δραστήρια Ελένη Ζέρβα, η διευθύντρια του ΕΚΕΜΕΛ, φρόντισε για μια εξαιρετική φιλοξενία στο Σπίτι της Λογοτεχνίας, στις Λεύκες. Για τρεις μέρες οι μεταφραστές, που συνήθως δουλεύουν μόνοι τους με τό χειρόγραφό τους και τον τοίχο τους, γνώρισαν το νησί και κυρίως τους συναδέλφους τους και τον τρόπο που δουλεύουν. Μια χρήσιμη ουνάντηση.

^ 15 Απριλίου Ένα ακόμη βραβείο για τον ισραηλινό συγγραφέα Άμος Οζ, αυτή τη φορά από τη... Γερμανία. 0 δημοφιλής λογοτέχνης του Ισραήλ τιμήθηκε με το βραβείο «Στέφαν Χέιμ», ένα βραβείο που θεσμοθετήθηκε στη μνήμη του γερμανοεβραίου συγγραφέα, ο οποίος συνέδεσε το όνομά του με έντονη πολιτική και φιλειρηνι­ κή δράση. Είναι η δεύτερη φορά που τιμάται από τη Γερμανία ο Αμος Οζ. Η πρώτη ήταν το 1992, όταν του απονεμήθηκε το Βραβείο Ειρήνης, όταν τάχτηκε υπέρ της δημιουργίας ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους και της ειρηνικής συνύπαρξης Εβραίων και Αράβων. 0 Αμος Οζ είναι ένας από τους πολλούς δια­ νοούμενους του Ισραήλ που πολλές φορές έχουν υψώσει το ανάστημά τους στις παράλογες συγκρούσεις της περιοχής της Μέσης Ανατολής.

14

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

_________________________________________________ 15 Anpifll'ou β Στην αυστραλέζα συγγραφέα Σόνια Χάρτνεχ απονέμεται ίο φετινό -έκ το - σουηδικό λογοτεχνικό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας στη μνήμη της Άστριντ Λίντγκερν, της δημιουργού της «Πίπης Φακιδομύτη». Είναι το πιο ακριβοπληρωμένο βραβείο για παιδική λογοτεχνία διεθνώς, αφού συνοδεύεται από έπαθλο 407 χιλ. λιρών. Σε καλή μεριά!

β 5 Μαΐου______________________________________________ Με Το χταπόδι του Ομήρου και άλήα ποιήματα έφτασε στην Ελλάδα ο Ιρλανδός ποιητής Μάικλ Λόνγκλεϊ, προσκεκλημένος του ΕΚΕΜΕΛ και των εκδόσεων Πατάκη. Τα ποιήματό του μετέφρασε ο Χάρης Βλαβιανός. Όσοι είχαν την ευκαιρία να τον ακούσουν στην πρωινή συνέντευξη τύπου ή στη βραδινή εκδήλωση είχαν να πουν πολλά και μόνο καλά γι' αυτόν τον Ιρλανδό που λατρεύει τον Όμηρο. «Ανακάλυψα εκ νέου τον Όμηρο όταν κόντευα τα πενήντα και αυτό έδωσε φωνή στο θρήνο για τον πατέρα και τη μητέρα μου», Όσο για το πρόσφατο κλείσιμο του Τμήματος Κλασικών Σπουδών στο Μπέλφαστ, αναφώνησε: «Υπο­ φέρουμε από πολιτισμικό Αλτσχάιμερ»!

ΜεταιχΜίο (J) β ιβ λ ία α ιχ μ ή ς Κ ά θ ε μ ή ν α κα ι μ ια δ ια δ ρ ο μ ή , π ά ν τα ζ ιγ κ ζ α γ κ , κ α ι μ ια μ ε γ ά λ η π ε ρ ίο δ ο ς τη ς ε υ ρ ω π α ϊκ ή ς ισ τ ο ρ ία ς σ τ ο ν 2 0 ό α ιώ ν α . Τ ο Β ιβ λ ίο ε ίν α ι ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο σ ε δ ώ δ ε κ α μ ε γ ά λ α κ ε φ ά λ α ια - ο ι δ ώ δ ε ­ κα μ ή ν ε ς τ ο υ χ ρ ό ν ο υ . [...] Τ ο ε υ ρ ω π α ϊκ ό τ ο π ίο σ τ ο Β ιβ λ ίο τ ο υ Μ α κ ο ύ τ ε ω ρ α ιο π ο ιε ίτ α ι ο ύ τ ε δ ρ α μ α τ ο π ο ιε ίτ α ι. Ο Μ α κ π ε ρ ιγ ρ ά φ ε ι α υ τ ό π ο υ Βλέπ ει, τη σ τ ιγ μ ή π ο υ το Β λ έ­ πει. Α λ λ ά τ ο γ ο η τ ε υ τ ικ ό τ ε ρ ο σ το ιχ ε ίο ... ε ίν α ι ο ι μ α ρ τυ ρ ίε ς .

55

Νίκος Μπακουνάκης

Η απόλυτη εποποιία ms Ευρώπης του 20ού αιώνα.

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙ ΒΛΙ ΟΠΩΛΕΙ Α w w w . m e t a i x m i o . g r

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ΑΠΟ Μ Η Ν Α

ΣΕ

Μ Η Ν Α

______________

___________________ 6 Μαΐου β

Αυτή είναι πράγματι μια σημαντική είδηση! Ο διάσημος κριτικός λογοτεχνίας και καθηγητής στο Πανεπιστή­ μιο Yale των ΗΠΑ Χάρολντ Μπλουμ περιέλαβε στην έκδοση Homer's, The Iliad και Homer δύο ομηρικά μελετήματα του Δημήτρη Μαρωνίτη που περιέχονται στο βιβλίο του Ομηρικά μεγαθέματα: πόλεμος, ομι­ λία, νόστος (κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 2005 από τις εκδόσεις Κέδρος). Είναι μια μεγάλη τιμή, αναμφί­ βολα, για τον Δημήτρη ΙΥΙαρωνίτη και τις ομηρικές σπουδές στην Ελλάδα.

Φ 7 Μαΐου__________________________________________________ Στις 9 Ιουνίου θα απονείμει και φέτος, για δεύτερη χρονιά, το περιοδικό (δε)κατα το Athens Prize for Literature, με τη χορηγία της Mont Blanc. Ο διευθυντής του περιοδικού, Ντίνος Σιώτης, ανακοίνωσε τη μεσαία λίστα των ξένων και ελληνικών βιβλίων, με 15 τίτλους σε κάθε κατηγορία: Στο ξένο μυθιστόρημα υποψήφια είναι: Ιδιωτικές συναντήσεις (Μάρτιν Έιμις, Μεταίχμιο), Η συγκέντρωση (Ανν Ενράιτ, Καστανιώτης), Η ταχύτητα του φωτός (Χαβιέρ Θέρκας, Πατάκης), Θηρία χωρίς πατρίδα (Uzodinma Iwela, Πάπυρος), Ιδιαίτερες μέρες (Μάικλ Κάνιγχαμ, Λιβάνης), Ούτε άγιοι, ούτε άγγελοι (Ιβάν Κλίμα, Κέδρος), Ο δρόμος (Κόρμακ ΜακΚάρθυ, Καστανιώτης), Ο κολυμβητής (Ζούζα Μπανκ, Μελάνι), Το μυστικό του χρυσοχόου (Ελία Μπαρθέλο, Πατάκης), Ξαγρυπνώντας (Σάρα Ουώτερς, Καστανιώτης), Να 'σαι κοντά μου (Andrew 0' Hagan, Πόλις), Οι περιπλανώμενοι (Γιαν Χέρικ Σβαν, Κέδρος), Hotel Cosmos (Αλι Σμιθ, Ελληνικά Γράμματα), Πορφυ­ ρό και μαύρο νήμα (Στρατής Χαβιαράς, Κέδρος). Για το ελληνικό μυθιστόρημα υποψήφιοι είναι: Τέρρα Άμμου του Νίκου Διακογιάννη (Αρμός), Το αριστερό χέρι της Αφροδίτης του Τάκη Θεοδωρόπουλου (Ωκεανίδα), Η συμμορία της συγκίνησηςτου Δημήτρη Καπετανάκη (Εστία), Το σουίνγκ της πεταλούδαςτου Βασί­ λη Κιζήλου (Λιβάνης), Το βιβλίο του έργου και του χρόνου του Γιάννη Κιουρτσάκη (Κέδρος), Χωρίς παραλήπτητου Βαγγέλη Κούτα (Ψυχογιός), Ο κύριος Επισκοπάκηςτ ου Ανδρέα Μήτσου (Καστανιώτης), Οοστεοφύλαξτου Μάριου Μιχαηλίδη (Μεταίχμιο), Τηλεμάχου Οδύσσεια του Δημήτρη Μίγγα (Μεταίχμιο), Ο μεγά­ λος Αμπόι του Μιχάλη Μοδινού (Καστανιώτης), Τι είδε η γυναίκα του Λωτ·, της Ιωάννας Μπουραζοπούλου (Καστανιώτης), Του φιδιού to γάλα του Γιάννη Ξανθούλη (Ελληνικά Γράμματα), Η μεγάλη άμμος του Βαγ­ γέλη Ραπτόπουλου (Κέδρος), Μπλε καστόρινα παπούτσια του Θανάση Σκρουμπέλου (Τόπος), Μέρες Αλεξάνδρειαςτου Δημήτρη Στεφανάκη (Πατάκης). Μια απορία: Γιατί το βιβλίο του Στρατή Χαβιαρά περιλαμβά­ νεται στο ξένο μυθιστόρημα: Επειδή γράφτηκε στα αγγλικά; Μα είναι ένας άνθρωπος που ζει και γράφει στην Ελλάδα και το βιβλίο του έχει ένα ελληνικότατο θέμα...

__________________________________________________8 Maiou ^ «Πάντα αγαπούσα την ελληνική ποίηση. Από τους αρχαίους ποιητές ώς τον Ελύτη, τον Καβάφη, τον Σεφέρη». Τα λόγια ανήκουν στη μεγάλη βρετανίδα ηθοποιό Κλερ Μπλουμ, που ήρθε στην Ελλάδα για να δια­ βάσει στίχους του Καβάφη, στη νέα μετάφραση των ποιημάτων του αλεξανδρινού ποιητή από τον Ευάγ­ γελο Σαχπέρογλου και στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. Μαζί της η γνώριμη και οικεία ελληνική φωνή του Κώστα Καστανά.

Φ 8 Μαΐου__________________________________________________ Από σήμερα και μέχρι τις 20 του μήνα, όσοι θέλετε να δείτε τη βιβλιοηαραγωγή συγκεντρωμένη, όσοι θέλετε να προμηθευτείτε ένα παλαιότερο βιβλίο, όσοι θέλετε να συνδυάσετε το τερπνόν -περίπατο στον ηεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου- μετά του ωφελίμου -αγορά βιβλίων- ιδού η ευκαιρία! Η 31η Γιορ­ τή Βιβλίου, που διοργανώνει ο ΣΕΒΑ, άνοιξε τις πύλες της.

16

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Ένα βιβλιοφιλικό

τετραήμερο ε τη συμμετοχή 50 χωρών αρχίζει η Διεθνής Έκθεση Βι­ βλίου Θεσσαλονίκης -για πέ­ μπτη χρονιά- στις εγκαταστάσεις της HELEXPO. Οι επισκέπτες θα έχουν τη χαρά να ζήσουν ένα βιβλιοφιλικό τετραήμερο με πολλές προτά­ σεις και προ(σ)κλήσεις γνωριμίας με τους ειδικούς του βιβλίου. Οι πάλες της έκθεσης θα ανοίξουν την Πέμπτη 29 Μάί'ου, στις 10.00 το πρωί, και θα κλείσουν το βράδυ της Κυριακής 1 Ιουνίου, με εκλεκτούς καλεσμένους από το χώρο της ελλη­ νικής και της ξένης βιβλιοπαραγωγής: συγγραφείς, εκδότες, μεταφρα­ στές, λογοτεχνικοί πράκτορες, κριτι­ κοί, βιβλιοθηκονόμοι, βιβλιοπώλες, δημοσιογράφοι θα συναντηθούν για να ανταλλάξουν γνώμες και να συζητ ήο ο υν γύρω από

Μ

δ ια π ρ α γ

λους και με

στικο κοινο. Ανάμεσα σ'

της διε­ θνούς λογο-

1 8 ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

κοινότητας, όπως ο ιταλός Antonio Tabucchi (Σάββατο 31/5, 19.30), ο βρετανός Jonathan Coe (Σάββατο 31/5,13.00), Χέιρτ Μακ (Κυριακή 1/6, 11.00), οι γάλλοι Pierre Assouline και Edgar Morin κ.ά. Για πρώτη φορά, φέτος, καθιερώνε­ ται ο θεσμός της τιμώμενης χώρας: η έναρξη θα γίνει με τη Γαλλία, η οποία θα βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος με μια ευρεία γκάμα της εκδοτικής της παραγωγής (εκ­ προσωπούνται 80 εκδότες), αλλά και με την παρουσία 25 γάλλων συγγρα­ φέων στη Θεσσαλονίκη. Ενώ η θεμα­ τική έκθεση, που κάθε χρόνο εστιάζει σε συγκεκριμένο θέμα, είναι αφιερω­ μένη στο πολιτικό βιβλίο. Το πολιτικό βιβλίο θα βρεθεί στο επί­ κεντρο, αφού θα εκτεθούν περισσό­ τεροι από 1.300 τίτλους σχετικής θε­ ματολογίας από την πρόσφατη εκδο­ τική παραγωγή 85 ελλήνων εκδοτών, ενώ ταυτόχρονα θα πραγματοποιη­ θεί έκθεση πολιτικής αφίσας (που παραχώρησε ευγενικά το Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας) και θα κυκλοφορήσει καλαίσθητος τόμοςκατάλογος με όλα τα εκθέματα (επι­ μέλεια: Ελένη Αθανασίου). Στο ίδιο πνεύμα θα γίνουν προβολές διασκευ­ ασμένων ταινιών, παρουσίαση βι­ βλίων και ελλήνων εικονογράφων, συζητήσεις αλλά και η θεατρική πα­ ράσταση Ο Λίαρξ στο Σόχο, βασι­ σμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Howard Zinn, με τον Αγγελο Αντωνόπουλο, στο θέατρο «Εγνατία». Ο διεθνής χαρακτήρας της ΔΕΒΘ επιβεβαιώνεται επίσης από το γεγο­ νός ότι η έκθεση θα πραγματοποιη­ θεί σε έκταση 12.000 τ.μ., με ακόμη

Uli Geieier - GOnther Jakobs To Γέλιο είναι το καλύτερο Φάρμακο

Τιμώμενη χώρα Γαλλία

περισσότερους έλληνες και ξένους εκδότες, πολλοί εκ των οποίων έρχονται για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, αλλά και με την αυ­ ξημένη παρουσία ξένων χωρών με δικό τους περίπτερο (πενήντα τον αριθμό, μεταξύ αυ­ τών χώρες που έρχονται επίσημα για πρώτη φορά, όπως η Κίνα, η Ιταλία, η Αυστρία και η Πορτογαλία). Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων ξεπερνάει τις 100. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν «Το πολι­ τικό βιβλίο: Μάης '68» με τους Jean Hazfeld και Edgar Morin, το αφιέρωμα στον Αντώνη Σαμαράκη, η ημερίδα «Συνεργασία βιβλιοθηκών: εθνικό, τοπικό, διαθεματικό επίπεδο», «Ισπα­ νική λογοτεχνία στην Ελλάδα», η συζήτηση με θέμα «Υπάρχει μέλλον για τα λογοτεχνικά πε­ ριοδικά την εποχή του Διαδικτύου;» ή η συζή­ τηση «Η συμβολή των λογοτεχνικών περιοδι­ κών στον 20ό αιώνα», «Εννέα βιβλία που προ­ τείνει το ΕΚΕΜΕΛ σε ξένους εκδότες», «Τα πε­ ριοδικά στοχασμού στον 21ο αιώνα» κ.ά. Ειδικά για τους μικρούς αναγνώστες, έχει προβλεφθεί η ιδιαίτερη γωνία τους στον εκθεσιακό χώρο: η φετινή «Παιδική γωνιά» ξεπερνάει τα όριά της, μοιάζει με μικρό χωριό έτοιμο να υποδεχθεί τους επισκέπτες του, και θα έχει θέμα Βιβλίο; ...Δικαίωμά σου! Ο στόχος είναι να ευαισθητοποιήσει τους λιλιπουτειους επι­ σκέπτες σε θέματα ισότητας, ανθρώπινων δι­ καιωμάτων, διαφορετικότητας. Επίσης, σ' όλη τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιη­ θούν εργαστήρια με συγγραφείς και εικονογράφους βιβλίων για παιδιά (με προσκεκλημέ­ νους από τη Γαλλία). ■

Annette Swoboda - Ulrike Kuckero Διακοπές στην Κοκολουλού

Philippe Mignon

Η ΔΕΒΘ θα λ ε ιτ ο υ ρ γ ε ί κα θ ημ ερ ινά , από τ ις 10.00 τ ο πρω ί έ ω ς τ ις 9.00 τ ο βρ άδυ (το Σάββατο έ ω ς τ ις 10.00 τ ο βράδυ) στα π ερίπ τερα 1 3 -1 4 -1 5 τ η ς HELEXP0. Η ε ίσ ο δ ο ς είν α ι δ ω ρ εά ν για τ ο κοινό. Δ ιοργάνω ση: Εθνικό Κ έντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) / Υ π ουργείο Π ο λ ιτισ μ ού , HELEXP0 / Π α ν ε λ λ ή ν ια Ο μοσπονδία Εκδοτώ ν Β ιβλιοπ ω λώ ν (Π0ΕΒ)

κείμενα που σε ταξιδεύουν στους κόσμους ίων λαβυρίνθων..

Ε κ δ ό σ ε ις Α ε ρ ό σ τ α τ ό Τοσίτσα ιΑ' · ιο6 82 Αθήνα τηλ.: 210 88.46·57°'·2'4 · fax: 210.88.46.571 info@konidaris.gr

τα Αρσάκεια διαγωνίζονται εκάδες μάτια καρφώθηκαν στα με'λη της επιτροπής που διέσχισε το διάδρομο του Θε­ άτρου του Αρσάκειου Ψυχικού για να ανέβουν στο πάνελ. Ή ταν η 13η Μαΐου που, αν και Τρίτη, για κάποι­ ους μαθητές θα ήταν η τυχερή τους. Η επιτροπή του διαγωνισμού ποίη­ σης και διηγήματος που διοργάνωσαν τα Αρσάκεια Σχολεία όλης της χώρας είχε περατώσει το έργο της και είχε έρθει η ώρα της απονομής των βρα­ βείων. Ο διαγωνισμός είχε προκηρυ­ χτεί από την προηγούμενη χρονιά και σε αυτόν υπήρξαν 208 συμμετοχές. Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού θα παρουσίαζαν οι υπεύθυνοι των Αρσακείων Σχολείων και τα μέλη της επιτροπής θα απένειμαν τα βραβεία. Η κριτική επιτροπή αποτελείτο από τους πεζογράφους Κώστα Μουρσελά, Μένη Κουμανταρέα και Πέτρο Τατσόπουλο και από τους ποιητές Τίτο Πατρίκιο, Γιάννη Κοντό και Αντώνη Φωστιέρη. Συντονίστρια της εκδήλωσης ήταν η φιλόλογος Β. Παπαπέτρου. Στο πά­

Δ

Ο Γ. Μπαμπινιώτης απονέμει το Α Βραβείο διηγήμα­ τος Γυμνασίου στον Ανδρέα Λεντάκη, εγγονό του εκλιπώντα πολιτικού και συγγραφέα.

νελ εκείνη την ημέρα βρέθηκαν, από την κριτική επιτροπή, ο Τίτος Πατρί­ κιος, ο Μένος Κουμανταρέας, ο Αντώνης Φωστιέρης, ο Πέτρος Τατσόπουλος και τρεις καλεσμένοι: ο Βασίλης Βασιλικός, ο ηθοποιός Δημήτρης Καταλειφός και ο διευθυντής του Δια­ β ά ζω Γιάννης Ν. Μπασκόζος, ο οποίος συντόνισε τη συζήτηση. Ο κύριος ομιλητής, πρόεδρος της Φι­ λεκπαιδευτικής Εταιρείας καθηγητής Γεώργιος Μπαμπινιώτης, έδωσε το νόημα του διαγωνισμού, υπενθύμισε τις υπόλοιπες πρωτοβουλίες των Αρσακείων, όπως το διαγωνισμό ρη­ τορικής που οργανώνεται στην Πά­ τρα, και τόνισε πως συντείνουν στη διαμόρφωση παιδευτικού κλίματος. Μετά την επίδοση των βραβείων -με­ ταξύ των οποίων ήταν και από μια ετήσια συνδρομή στο περιοδικό Δια­ β ά ζ ω - ακολούθησε συζήτηση με­ ταξύ των μελών της επιτροπής και των μαθητών, που επικεντρώθηκε στο πώς γράφει κάποιος, γιατί γρά­ φει, ποιον πρέπει να συμβουλεύεται κ.ά. Οι βραβευθέντες Διήγημα Γυμνασίου: Δεντάκης Ανδρέας, Χονδρογιώργης Χριστόδουλος, Δομνίκη Γάλλου. Ποίηση Γυμνασίου: Μόσχου Έλλη, Μαυρωτά Ναταλία, Παυλάκης Στυ­ λιανός. Διήγημα Λυκείου: Τσιχριτζής Γιάν­ νης, Χαρτοματσίδη Αναστασία, Ζαρκαδούλας Θεόδωρος. Ποίηση Λυκείου: Μερτή Στέλλα, Αποστόλου Μαλβίνα, Τριχείλλη Μυρτώ. ■

20

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Allen M. Ward, Fritz M. Heichelheim, Cedric A. Yeo

o i

ΡΩΜΑΙΟΙ Η ισ τορ ία τω ν Ρωμαίων από τη ν ίδρυση τ ης Ρώ­ μης μ έχρι τη ν κατάρ ­ ρευση τ ης α υ το κ ρ α το ­ ρία ς με το ν θ ά νατο του α υ το κ ρ ά το ρ α Μ αυ ρί­ κιου (602 μ.Χ.). Στο

ΡΩΜΑΙΟΙ

β ιβ λίο υ ιο θ ετείτα ι μια πολυπ ολιτισ μική οπ τική, το ν ίζετα ι η αλληλεπ ίδραση

Ρωμαίων και μη Ρωμαίων και δ ίν ετα ι έμφ αση σε ομάδες, όπως ο ι γυναίκες, ο ι δ ούλοι, ο ι απλοί πολίτες και ο ι υπήκοοι τω ν επαρχιών, που μελ ετώ ν τα ι εξίσου με του ς επιφ ανείς άνδρες οι οπ οίοι μονοπω λούσαν παλα ιό τερ α το ενδια φ έρ ο ν τω ν ιστορικών.

ISBN 978-960-210-532-0, σελ. 748, τιμ ή 45,00€

ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΠΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΕΙΡΑ:

/ ~

U

\

Os εκδόσεις r / Λ 1 |/ Y V r C / V Ζ-* ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖ0ΓΛ0Υ 5 · ΤΗΛ. 210 3212111 \ J

L / U

ν>/ Ο

ΙΖ ν W

www.odisseas.gr · info@odisseas.gr

Δικαίωση για τα Βραβεία

με άποψη ραΒεία με άποψη» ήταν το σλόγκαν που είχε επιλέξει για φέ.U

« 'I

U

τος το περιοδικό Διαβάζω να συνοδεύει τις καταχωρίσεις, το σποτάκι στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο και στα μπάνερ που

κρεμάστηκαν στα μεγάλα Βιβλιοπωλεία της Αδήνας, της Πάτρας και της Θεσσαλονίκης και φάνηκε αρκετά προφητικό. Οι Βραβευμένοι, νέοι, άγνω­ στοι, με δύναμη από το... πουδενά Βρέδηκαν στο επίκεντρο της λογοτε­ χνικής οικογένειας της χώρας.

Η τελετή έλαβε χώρα στις 12 Μαΐου, στις 7 μ.μ., στο Νέο Μουσείο Μττενάκη, στην οδό Πειραιώς, και χαρα­ κτηρίστηκε για άλλη μια φορά από την πυκνή προσέλευση του κόσμου, το ζεστό κλίμα και τις... εκπλήξεις στα βραβεία, πολλές περισσότερες από πέρυσι. Το μεγάλο αμφιθέατρο του Μου­

σείου Μπενάκη ήταν ασφυκτικά γε­ μάτο και όσοι δεν κατάφεραν να πα­ ρακολουθήσουν την τελετή είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν από οθόνη που στήθηκε σε άλλο χώρο του μουσείου, απ' όπου γινό­ ταν παράλληλη μετάδοση. Συγγρα­ φείς, εκδότες, βιβλιοπώλες, αλλά και φίλοι του βιβλίου, γέμισαν το χώρο του αμφιθεάτρου, τ ι­ μώντας τόσο τη δια­ δικασία απονομής όσο και τους βραβευθέντες. Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους η κυρία Φεβρωνία Πατριανάκου, βουλευτής Επικρά­ τειας και αναπληρώτρια του γενικού γραμματέα της Κοι­ νοβουλευτικής Ομά­ δας της Νέας Δημο­ κρατίας, η κυρία Μα­ ρία Δαμανάκη, βου­ Η αναμνηστική φωτό των βραβευμένων. Από αριστερά: Π. Τσίμας (παρουσιαστής της βραδιάς), λευτής του ΠΑΣΟΚ, Βασιλική Νευροκοπλή (εικονογραφημένο παιδικό), Γ. Παναγιωτίδης (μυθιστόρημα), Β. Παπαθεοδώρου η κυρία Εόα Μελά, (για μεγάλα παιδιά), Κατερίνα Ηλιοπούλου (πρωτοεμφανιζόμενη), Γ. Ν. Μπασκόζος, Ν. Ανδρικόπουλος (εικονογράφος), Δ. Ν. Παπαδήμας και Γ. Γαλάντης. βουλευτής του ΚΚΕ,

22

ΙΟΥΝΙΟΣ

πρόεδρος του Εικαστικού Επιμελητη­ ρίου Ελλάδος, η βουλευτής Συλβάνα Ράπτη, ο πρέσβης της Κύπρου Γιώρ­ γος Γιωργής, οι ακαδημαϊκοί Κική Δημουλά και Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο πρόεδρος του ΟΣΔΕΛ κ. Δημήτρης Παντελέσκος, πολλοί λογοτέχνες, με­ ταξύ των οποίων η Άλκη Ζέη, η Ρέα Γαλανάκη, ο Φαίδων Ταμβακάκης, ο Αργυρής Χιόνης, ο Αλέξης Σταμάτης, ο Πέτρος Τατσόπουλος, η Λένα Διβάνη κ.ά., πολλοί εκδότες, μεταξύ των οποίων ο Θανάσης Ψυχογιός, ο Γιώργος Δαρδανός, ο Ευάγγελος Παπαθανασόπουλος, η Έλενα Πατάκη, ο Νώντας Παπαγεωργίου, η Πάπη Γκανά, η Εόα Καραϊτίδη, ο Πέτρος Σταθάτος, ο Γιάννης Παπαδόπουλος, ο Γιώργος Παρίκος, κ.ά. Επίσης, παραβρέθηκαν από τους χορηγούς ο διευθύνων σύμβουλος της Grant Thornton, Βασίλης Καζάς, ο διευθυ­ ντής του Ελεύθερου Τύπου, Αντώνης Παπαγιαννίδης, ο πρόεδρος του Ιδρύματος Κώστας Κυριαζής, Νίκος Κυριαζής, ο διευθυντής του Ιδρύμα­ τος Κώστα και Ελένης Ουράνη, Ευάγ­ γελος Λεοντάπουλος, εκπρόσωποι του ΟΣΕ, της NISSAN, του ΕΚΕΒΙ, ο διευθυντής του ραδιοφωνικού σταθ­ μού Kosmos, Γιώργος Μουχταρίδης, ο διευθυντής του περιοδικού (δε) κατά, Ντίνος Σιώτης, ο σκηνοθέ­ της Νίκος Περάκης, καθώς και εκ­ πρόσωποι των μεγάλων βιβλιοπω­ λείων της χώρας, δημοσιογράφοι, με­ ταφραστές, επιμελητές, εικονογράφοι, τυπογράφοι κ.ά. Η γιορτή αρχίζει... Τα φώτα χαμηλώνουν και πέφτει το σποτάκι αρχής, σκηνοθετημένο και φέτος από τον μικρομηκά Δημήτρη Τόλιο. Την εκδήλωση ανοίγει ο διευθυντής του περιοδικού Διαβάζω , Γιάννης Ν.

Οι ακαδημαϊκοί Κική Λημουλά και Ιάκωβος Καμπανέλλης παρακολουδούν την τελετή απονομής. Πίσω τους διακρίνεται η Αλκή Ζέη.

Μπασκόζος, αναφερόμενος στο νόημα της εκδήλωσης, την οποία χα­ ρακτήρισε «γιορτή του βιβλίου αλλά και του δημιουργού». Έχοντας πάρει, λίγα λεπτά πριν, στα χέρια του από τη δικηγόρο κ. Νάνου Τριανταφυλλοπούλου-Καλλή τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας των κριτών, προϊδέ­ ασε το κοινό για τα «αναπάντεχα» βραβεία που θα ακολουθούσαν. Η παρουσίαση της εκδήλωσης έγινε από το δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα, ο οποίος αρχικά διάβασε τους χαιρε­ τισμούς που απέστειλαν ο πρωθυ­ πουργός Κώστας Καραμανλής, ο υπουργός Πολιτισμού Μιχάλης Λιάπης, ο δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας Κακλαμάνης, ο πρόεδρος του ΣΥΝ Αλέξης Τσότρας, οι οποίοι τόνισαν τόσο την αξία της βιβλιοανάγνωσης όσο και την ανάγκη στήριξης της βιβλιοπαραγωγής μέσα από θεσμούς και πρωτοβουλίες, όπως αυτή του λογοτεχνικού περιοδικού Διαβάζω. Η τελετή ξεκίνησε με την απονομή του Τιμητικού Βραβείου Προσφοράς στο Βιβλίο, που απονεμήθηκε από ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

23

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α

Β Ρ Α Β Ε Ι Α

2008

τον εκδότη του περιοδικού, Γιώργο Γαλάντη, στον ιστορικό εκδότη και βι­ βλιοπώλη Δημήτριο Ν. ΓΤαπαδήμα, για την πολύχρονη προσφορά του. Ο τελευταίος αφιέρωσε το βραβείο του στους συνεργάτες και υπαλλήλους του που τον βοήθησαν όλα αυτά τα χρόνια, αλλά και σε όσους στις δύ­ σκολες εποχές μετά τον εμφύλιο και τη δικτατορία φρόντισαν να διαδώ­ σουν το βιβλίο, γυρίζοντας με μια τσάντα και πουλώντας βιβλία στους φοβισμένους, τότε, αναγνώστες. Τα βραβεία και οι εκπΒιίξεις Ο Παύλος Τσίμας καλεί τον ποιητή Κώστα Στεργιόποσλο να απονείμει το Βραβείο Ποίησης. Ο πρώτος φά­ κελος ανοίγει και είναι ο άγνωστος στο πλατύ κοινό ποιητής Γιώργος Γώτης, που εξέδωσε την ποιητική του συλλογή Χρονογραφία από έναν μικρό εκδοτικό οίκο και τυπογραφείο, τη Στιγμή. Εκ των υστέρων, βλέ­ πουμε ότι βραβεύτηκε με σχεδόν απόλυτη πλειοψηφία. Ακολουθεί στο βήμα ο κριτικός και πρόεδρος της μιας επιτροπής, Αλέξης Ζήρας, για να δώσει το Βραβείο Δοκιμίου στον Παναγιώτη Μουλλά, για την περί­

24

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

φημη μελέτη που εκπόνησε σχετικά με την παραλογοτεχνία στο 19ο αι­ ώνα. Ο βραβευμένος λείπει, όπως και ο εκδότης του Σοκόλης. Τις επόμενες ημέρες θα μάθουμε ότι δεν αποδέχε­ ται το βραβείο. Ακολουθούν οι απο­ νομές για τα δύο παιδικά λογοτεχνικά βραβεία. Απονεμήτρια είναι η καθηγήτρια και πρόεδρος της επιτροπής για τα παιδικά βραβεία, Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου. Το Βραβείο Εικονο­ γραφημένου Βιβλίου πηγαίνει στη Βασιλική Νευροκοπλή και τον εικονογράφο Νικόλα Ανδρικόποσλο για το βιβλίο τους Αν τ ' αγαπ άς ξανάρ­ χονται. Το Βραβείο Λογοτεχνικού Βι­ βλίου για μεγάλα παιδιά πήγε στο Βασίλη Παπαθεοδώρου για το Χνότα στο τζάμι. Και τα δύο, όπως βλέ­ πουμε (σε άλλες σελίδες του περιοδι­ κού) στους σχετικούς πίνακες, ήταν ομόφωνα. Το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα είχε διπλό ενδια­ φέρον, καθώς στην ίδια λίστα περι­ λαμβάνονταν πεζογράφοι και ποιη­ τές. Απονεμητής είναι ο διευθυντής του Ελεύθερου Τόπου και εκ των χο­ ρηγών των Βραβείων, δημοσιογρά­ φος και εκδότης των Μεταμεσονύχτιων Εκδόσεων Αντώνης Παπαγιαννίδης. Ο Παύλος Τσίμας τον προ-

Λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ά Βραβεία ΔΙΑΒΑΖΩ 2 0 0 8 X

Ο

Ρ

Η

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣΤΥΠΟΣ

Γ

Ο

I

NISSAN ΕΘΝΙΚΟ

φ

GrantThornton

I

ΚΕΝΤΡΟ

Η

ΒΙΒΛΙΟΥ

Χ Ο Ρ Η Γ Ο Ι

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣΤΥΠΟΣ

■

®

Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Σ

9

3

. 6

QQD

„

©

in @ lif e Υ

Π

Ο

Σ

Τ

Φ Ι Λ Ο Ι

Q Λ , Σ .Σ .!.; ."

ΕΜ ΠΕΙΡΙΑΕΚΔΟΤΙΚΗ

[ ^ Λ Λ π υ ικ ι^ ^ ά ρ . |Λ α τ α

Ο

ΟΧ

■ €Λ€ΥΘ€ΡΟΥΔΑΚΉΣ

IntrfBooks

ΜεταιχΜίο 0

A

/

h

I

Η

Ρ

Τ Ω Ν

A

f

---

Η

Ε

••t'VsERQ^no®%

I ANOS

ECΕΚΔΟΣΕΙΣ καςτανιωτη

#

9

ΕΚΔΟΣΕΙΣΠΑΠΥΡΟΣ

f t

Σ

Β Ρ Α Β Ε Ι Ω Ν

Ε3

ΝΕΟ ΡΕΥΜΑ

Ε“δο"

Τ

'S- ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΜΟΣ

EPEYNWTE£

εκδόσ ειςΚ α λέντη

Κ

\

επίκεντρο

\/

Ι

Λ Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΔΙΑΒΑΖΩ Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α

26

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Β Ρ Α Β Ε Ι Α

2 0 0 8

Ο ποιητής και Πανεπιστημιακός Κ. Στεργιόπουλος απονέμει το Βραβείο ποίησης στον Γ. Γώτη.

Ο διευθυντής του Ελεύθερου Τύπου Α. Παπαγιαννίδης απονέμει το Βραβείο στην πρωτοεμφανιζόμενη Κατερίνα Ηλιοπούλου.

σφωνεί «ένας ττρωτοεμφανιζόμενος διευθυντής θα απονείμει το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα». Το βραβείο πηγαίνει, μέσα σε χειρο­ κροτήματα, στην ποιήτρια Κατερίνα Ηλιοπούλου για το βιβλίο της Ο κύ­ ριος Ταυ, η οποία κονταροχτυπήθηκε με τη Μαρία Φακίνου και το επίσης πολύ καλό βιβλίο της Το καπρίτσιο της κυρίας Ν. Ακολουθεί το Βραβείο Διηγήματος. Η Μάρω Δούκα σηκώ­ νεται μέσα σε χειροκροτήματα να επιδώσει το βραβείο. Προηγουμένως αισθόινεται την ανόίγκη να θυμηθεί τα πρώτα χρόνια του περιοδικού Δια­ βά ζω και τον ιδρυτή του Περικλή

Αθανασόπουλο. Το βραβείο θα πάει στη Νίκη Χατζηδημητρίου για το βι­ βλίο της Υποφωτισμένο: Διηγήματα και άλλα, το οποίο θα παραλάβει η εκδότριά της Εΰα Καράίτίδη. Μαθαί­ νουμε ότι η βραβευμένη ταξιδεύει κά­ που στη Μεσόγειο και αδυνατεί να βρίσκεται στην αίθουσα. Τέλος, το Βραβείο Μυθιστορήματος καλείται να απονείμει ο Βασίλης Βασιλικός. Ο συναγωνισμός είναι σκληρός και οι εν­ διαφερόμενοι πολλοί. Το βραβείο θα πάρει ο 43χρονος δάσκαλος από την Αλεξανδρούπολη Γιώργος Παναγιωτίδης για το βιβλίο του Ερώτων και αοράτων, που θα ομολογήσει συγκινημένος ότι δυg σκολεότηκε να § βρει εκδότη. Χει| ρ ο κ ρ ο τή μ α τα ο από τους φίλους = του και απορία •ο στο κοινό για το | ποιο είναι αυτό το ανερχόμενο ταλέντο. Η βρά­ βευσή του ήταν μεγάλη έκπληξη, καθώς στην ίδια λίστα συμμετείοκοπλή Χαν γνωστοί πεζογράφοι, όπως

ΔΙΑΒΑΖΩ Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν

ο Τάκης Θεοδωρόπουλος και ο Βασί­ λης Αλεξάκης, καθώς και δύο νεότε­ ροι με πολύ καλά μυθιστορήματα, η Ιωάννα Μπουραζοπούλου και ο Δημήτρης Σωτάκης. Η τελετή τελειώνει, οι βραβευμένοι βγάζουν τις καθιερωμένες φωτογρα­ φίες και ο κόσμος κατευθύνεται στο αίθριο. Αρχίζει ο δεύτερος γύρος, η συζήτηση επί των βραβείων συνο­ δεία ποτού. Η βραδιά είναι ζεστή και οι περισσότεροι καλεσμένοι δεν θα φύγουν πριν από τις 11 το βράδυ. Ευχαριστίες Ευχαριστούμε, τους φίλους του πε­ ριοδικού που προσέφεραν προσω­ πική βοήθεια. Συγκεκριμένα, ευχαρι­ στούμε τους: Παύλο Τσίμα δημοσιο­ γράφο, Νάνου Καλλή-Τριανταφυλλοπουλου, δικηγόρο, Γιάννη Ευσταθιάδη, συγγραφέα, Γιώργο Δαρδανό, εκδότη, Γιώργο Λουίζο, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Max Productions, Δημήτρη Τριανταφυλλίδη, μεταφραστή, συγγραφέα, Δημήτρη Τόλιο, σκηνο­ θέτη, Έλενα Καρακούλη, φιλόλογο­

Β Ρ Α Β Ε Ι Α

2 0 0 8.

θ εα τρ ο λό γο , Πέννο Κούτρα, δημοσιογράφο, Μάρκο Πετρόπουλο, δημοσιο­ γράφο, Γαλάτεια Καρακατσάνη, δημοσιογράφο, Κοσμά Ανδριόπουλο, ηχολή­ πτη, Νίκη Ορφανού, δημο­ σιογράφο, Λήδα Τσενέ, Θεανώ Σέργιου, Ναταλία Παπαδοπούλου και Αγγελική Μπασκόζου. Ευχα ριστούμε, τέλος, το Μου­ σείο Μπενάκη, το διευθυντή του κ. Αγγελο Δεληβοριά, την κ. Ει­ ρήνη Γερουλάνου και την κ. Διάνα Τσομπάνογλου.

Ο Παναγιώτης ΜουΒλάς δεν αποδέχεται... Στα γραφεία του περιοδικού έφτασε η ακόλουθη επιστολή: «Αξιότιμοι κύριοι. Σας ευχαριστώ θερμά που τιμήσατε το βιβλίο μου Ο χώ ρος του εφήμερου. Οφείλω να σας πληροφορήσω ότι για λόγους αρχών δεν μπορώ να αποδεχθώ το χρηματικό βραβείο». Αργότερα διευκρινίστηκε ότι η επιστολή αφορά ολόκληρο το βραβείο και όχι μόνον το χρηματικό μέρος. Η συντακτική επιτροπή του Διαβάζω σχολίασε ότι η κριτική επιτροπή βράβευσε το κατά τη γνώμη της καλύτερο δοκίμιο που εκδόθηκε φέτος. Η τιμή αυτή παραμένει. Υπενθυμίζει, όμως, πως η λίστα των υποψηφίων για το Βραβείο Δοκιμίου είχε δημοσιοποιηθεί σε όλο τον τύπο ένα μήνα νωρίτερα, στις 14 Απριλίου 2008 και ο κ. Παναγιώτης Μουλάς, εφόσον επικαλείται «λόγους αρχών», όφειλε να μας προειδοποιήσει ότι δεν δέχεται να μπει υπό κρίση.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

27

I

Ι

δ ι α β α ζ ω ] λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν

Ι Κ Α

Β Ρ Α Β Ε Ι Α

2008

Χαιρετισμός του Πρωθυπουργού

κ. Κώστα Καραμανλή επιτυχία των λογοτεχνικών Βρα­ βείων του «Διαβάζω» υπογραμμίζει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο την άνοιξη της ελληνικής λογοτεχνίας τα τ ε ­ λευταία χρόνια. Οι Ελληνίδες και οι Έλλη­ νες, παρά τις απαισιόδοξες φωνές, στρέ­ φονται ολοένα καί περισσότερο στο βι­ βλίο, αποκτούν αναγνωστικές συνήθειες και απαιτήσεις, αναδεικνύουν συγγρα­ φείς και νέους εκφραστικούς δρόμους. Και βεβαίως, επιβραβεύουν με την εμπι­ στοσύνη τους κάθε αξιόλογη προσπάθεια για την καταγραφή και την κριτική παρου­ σίαση της λογοτεχνικής παραγωγής του τόπου μας, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρι­ στή θέση έχει το Διαβάζω. Η ενθάρρυνση της διεύρυνσης της ανα­

Η

γνωσιμότητας στην Ελλάδα, της διεύρυν­ σης του δικαιώματος στην απόλαυση της λογοτεχνίας, μας αφορά όλους. Είναι στο χέρι μας - είναι εντέλει υποχρέωσή μας - να ενώσουμε δυνάμεις και να συντονί­ σουμε τις προοπάθειές μας στον κοινό στόχο. Με τη διαβεβαίωση λοιπόν ότι η Πολιτεία, όπως οφείλει, θα συνεχίσει να στηρίζει ηθικά και ουσιαστικά, μέσα από μια συνο­ λική πολιτική για το βιβλίο που συνεχώς αξιολογείται και επικαιροποιείταί, κάθε αξιόλογη πρωτοβουλία για την αναγνωσι­ μότητα και τη λογοτεχνία, εύχομαι καλή συνέχεια τόσο στους βραβευθέντες και τις βραβευθείσες σήμερα λογοτέχνες, όσο και στους ανθρώπους του Διαβάζω.

Χαιρετισμός του Υπουργού Πολιτισμού

κ. Μιχάλη Λιάηη θεσμός των Λογοτεχνικών Βραβείων του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ, που διανύει την 11η συνεχή χρονιά, έχει συνδυα­ στεί πλέον στη συνείδηση του βιβλιόφιλου κοινού με τη βράβευση και την ανάδειξη νέων λογοτεχνικών βιβλίων αξιώσεων και των δημιουργών τους. Τα Λογοτεχνικό Βραβεία του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ έχουν κερδίσει την αναγνώριση του αναγνωστικού κοινού και της ακαδημαϊ­ κής κοινότητας, ενθαρρύνοντας νεότερες «πένες» στη συγγραφική τους διαδρομή και άνθιση. Το βιβλίο αποτελεί πολιτιστικό αγαθό με πολλαπλή σημασία: μορφωτική, εκπαιδευτική, ψυχαγωγική και αισθητική. Η ενίσχυση του πολιτισμού μέσω του βι­ βλίου, αποτελεί για το Υπουργείο Πολιτι­ σμού στόχο σε υψηλή θέση ιεράρχησης. Η

Ο

28

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

ανάδειξη των νέων συγγραφέων όσο και η προσέλκυση ενός νέου και δυναμικού κοι­ νού, που θα αγαπήσει την περιπέτεια και το ταξίδι του βιβλίου, είναι κεντρικό μέλημα της εθνικής μας στρατηγικής. Η σοφία, η γνώση και οι πληροφορίες που αποτυπώνονται στο βιβλίο, είναι αυτονόητο, ότι πρέ­ πει να αποτελούν κτήμα ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας. Συγχαίρω τους συντε­ λεστές του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ που με με­ ράκι και αγάπη συνεισφέρουν σημαντικά στα λογοτεχνικά πράγματα της εποχής μας, στη διάδοση του καλού βιβλίου και στην ανάδειξη των νέων συγγραφέων. Συγ­ χαίρω επίσης τους βραβευόμενους συγ­ γραφείς, καθώς και όλους τους υποψηφί­ ους και εύχομαι καλή συνέχεια στο ταξίδι των βιβλίων τους.

Ο ΤΥΠΟΣ ΕΓΡΑΨΕ

Βελούδινη γροθιά αντίστασης Τα λογοτεχνικά βραβεία του Διαβάζω είναι από τα πιο παρήγορα πράγματα που συμβαίνουν στον άνυδρο πνευματικά τόπο μας. Πρώτον γιατί διαφοροποι­ ούνται από τα δημοσιοϋπαλληλικά και όζοντα επε­ τηρίδας κρατικά βραβεία και δεύτερον επειδή τιμώνται γραφή και συγγραφείς, δηλαδή δραστηριότητες που η αγορά και οι κεκράχτεςτης δεν υπολήπτονται ιδιαίτερα. Το «Διαβάζω» αντιστέκεται στην περαιτέρω υποβάθμιση του βιβλίου χωρίς να χρησιμοποιεί ποπουλίοτικα μέσα. [...) [...] Ο θεσμός του «Διαβάζω» με την εγκυρότητά του αναζωογονεί το χειμαζόμενο χώρο του βιβλίου και παρέχει παρηγοριά. Και λόγω των έγκυρων επιτρο­ πών του και λόγω του εύρους με το οποίο αντιμε­ τωπίζει το τυπωμένο κείμενο. Και λόγω, τέλος, της ευαισθησίας του προς τους εμπλεκόμενους. L.1 Μάνας ΣτεφανίΒης, Ελεύθερος Τύπος, 13/5 /08

Βραβεία πέρα από τα φαβορί Σε μια τελετή μετιμώμενο το ίδιο το βιβλίο αλλά κα,ι με πολλές εκπλήξεις, απονεμήθηκαν στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Νέου Μουσείου Μπενάκη τα Λογο­ τεχνικά Βραβεία 2008 του περιοδικού «Διαβάζω». Κα­ ταξιωμένα στο λογοτεχνικό τοπίο της χώραςτα βρα­ βεία του περιοδικού συγκέντρωσαν ανθρώπους από όλους τους χώρους του πνεύματος και της τ έ ­ χνης. [...]

Μουσείο Μπενάκη. Για να στηρίξουν έναν θεσμό που παρακολουθεί με συνέπεια τον κόσμο του βι­ βλίου. Όλγα Σελλά, Η Καθημερινή, 13/5/D8

Διαβάζω: Βραβεία χωρίς επετηρίδα «Δεν αναζητούμε το νέο για το νέο, ούτε ακολου­ θούμε επετηρίδα», είπε ο διευθυντής του «Διαβάζω» Γιάννης Μπασκόζος, προφανώς θέλοντας να τονίσει ότι τα φετινά βραβεία του περιοδικού εμπεριέχουν ρίσκο. Ρίσκαρε όμως; Ίσως, με την έννοια ότι οι πε­ ρισσότεροι βραβευμένοι συγγραφείς είναι άγνωστοι και χωρίς μεγάλο σε όγκο έργο, το οποίο δεν έχει αποτιμηθεί επαρκώς από την κριτική. L.1 Βασίλης Καλαμαράς, Ελευθεροτυπία, 13/5 /08

Βραβεία με ποιητική διάθεση και δίχως «ονόματα» Την ποίηση αλλά και την έντονη ποιητική διάθεση στο πεζό κείμενο βράβευσε η κριτική επιτροπή του ^περιοδικού «Διαβάζω» που ανακοίνωνε χτες το βράδυ τους βραβευθέντες σε ειδική τελετή στο Νέο Μουσείο Μπενάκη. Ταυτόχρονα έδειξε μεγάλη διά­ θεση αποφυγής των μεγάλων ονομάτων και των «τραβορί», δίνοντας μη αναμενόμενα βραβεία. [...] Μανώλης Πιμπλής, Τα Νέο, 1 3 /5 /08

«Βραβεία με σασπένς»... Ελπίδα ΠασαμιχάΛη, Ελεύθερος Τύπος, 13 /5 /08

Δήμητρα Ρουμπούλα, Έθνος, 1 3 /5 /08

Βραβείο - έκπληξη στο μυθιστόρημα [...] Ήταν μια τελετή απονομής που τα είχε όλα: εκ<Ν πλήξεις, χειροκροτήματα, ενθουσιασμό, επιβραβεύ­ σεις, μικρές δηλώσεις και.ευκαιρίες για να επισημανθούν όσοι αγνοούνται. Είναι αλήθεια ότι τα βρα­ βεία ήταν αναπάντεχα και είχαν σασπένς, όπως είπε ο διευθυντής του περιοδικού, Γιάννης Μπασκόζος, αλλά αυτό τιμά και το περιοδικό και τις κριτικές επι­ τροπές, γιατί έδειξαν ότι δεν εγκλωβίζονται μεταξύ συγγραφέων και εκδοτών, αλλά μένουν μόνο στα βιβλία και αυτά αποτιμούν. Γι' αυτό ίσως, για δεύ­ τερη χρονιά, οι άνθρωποι του βιβλίου έσπευσαν στο

30

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

«Γιορτή του βιβλίου αλλά και του δημιουργού» Γιά .άλλη μια χρονιά η απονομή των Λογοτεχνικών .Βραβείων του περιοδικού Διαβάζω ανέδειξε, ίσως, νικητή το ίδιο το περιοδικό "και τη διοργάνωση του διαγωνισμού αφού χθες συγκεντρώθηκαν άνθρωποι από όλο το χώρο του βιβλίου συγγραφείς, εκδότες, βιβλιοπώλες, γεμίζοντας ασφυκτικά το μεγάλο αμ­ φιθέατρο και όχι μόνο. '[...] Ειρήνη Μπέλλα, Η Βραθυνή, 1 3 /5 /08 ■

2008

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙ Α

χορηγοί

ΤΥΠΟΣ

Βραβείο

Ποίηοης

Χρονογραφία, εκδόσεις Στιγμή

Ο Γιώργος Γώτης γεννήθηκε στην Ανδραβίδα Ηλείας το 1956. Σπού­ δασε στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών Διάλο­ γος (1978-1985) και Εκ Παραδρομής (1985-1992). Από τις εκδό­ σεις Στιγμή έχουν κυκλοφορήσει οι ποιητικές του συλλογές: Όρθρου Βαθέος (1988, εκτός εμπορίου). Φυσική Ιστορία (1991), Κρυμμένη Εικόνα (1999) και Χρονογραφία (2007). Επίσης, μαζί με τους Δ. Κρόγκαρη και Α. Φουσκαρίνη επιμελήθηκε την Ανθολογία Ηλείαν Λογοτεχνών, έκδοση της Μορφωτικής Ένωσης Λεχαινών «Ο Αντρέας Καρκαβίτσας». Από τις εκδόσεις του Φοίνικα επιμελήθηκετα: Γεώργιος Βιζυηνός, Μοοκώβ Σελήμ, (2002, επίμετρο) και Αλέξανδρου Μωραϊτίδου, Άγιον Όρος, (2006, επίμετρο). Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά. Ζει και ερ­ γάζεται ως οδοντίατρος στην Αθήνα.

32

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΑ ΖΙ Μ Ε Τ Ο Ν Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ο Τ Υ Π Ο

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣΤΥΠΟΣ

2008

Βραβείο

Δοκιμίου (Δεν το αποδέχτηκε)

Παναγιώτης ΜουΠλάς 0 Παναγιώτης Μουλλάς, γεννήθηκε το 1935 στο Κιλκίς. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών οτην Αθήνα (19611966) και έζησε για πολλά χρόνια στο Παρίσι (1966-1977), όπου δίδαξε νεοελληνικά στο Πανεπιστήμιο της Nanterre και στο Νεοελ­ ληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης. Το 1977 εξελέγη Καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Το 1993 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου.

3 4 - ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Μ ε ευθύνη για το βιβλίο, τον αναγνώστη, το συγγραφέα για τον πολιτισμό, τα γράμματα, τις τέχνες

φ

GrantThornton

Βραβείο

Μυθιστορήματος

Γιώργος Παναγιωτίδης ο Γιώργος Παναγιωτίδης γεννήθηκε οιη ν Αλεξανδρούπολη το 1965. Σπούδασε παιδαγωγικά στην Αλεξανδρούπολη και στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Από το 1995 έως το 2005 υπήρξε μέλος της συντακτικής ομάδας του λογοτεχνικού περιοδικού Μανδραγόραρ. Κριτικά κείμενά του βρίσκονται και στο διαδικτυακό τόπο www.lexima.gr. Από τις εκδόσεις του «Μ» εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές Τα δύα όλα το 1996, ΔΓ οδών το 2002 και επανέκδωσε τη Ρύνια, ένα ποίημα σε 12 μέρη, το οποίο υπήρξε και η πρώτη του εκδοτική απόπειρα το 1985. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί από το 1985 σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά ίΠορφύρας, Εξώπολις, Συμπόσιο, Μανδραγόρας, Δέλεαρ). Το Ερώτων και Αοράτων είναι το πρώτο μυθιστόρημά του, το οποίο εκδόθηκε το 2007 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης.

36

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

N E W N IS S A N M IC R A P A C K E D W IT H T E C H N O L O G Y !

• Πίσω Αισθηιήρε5 Παρκαρίσμαιοε · MP3 Dock · Bluetooth • Speed Limiter Warning «Έξυπνο κλειδί Τόσο φορτωμένο με την τελευταία λέξη in s τεχνολογίαβ, τόσο sexy! Τόσο Micra... είναι θαύμα. Το δικό oas μικρό τεχνολογικό θαύμα!

• •

προκαταβολή · κρυφέ5 χ ρ ε ώ σ ε ι

δόσειβ ·

io k o u s

για ένα χρόνο

.nissan.gr

Βραβείο

Διηγήματος

Υποφωτισμένο: Διηγήματα και άλλα, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας

Η Νίκη Χατζηδημητρίου γεννήθηκε το 1946 στην Αθήνα, όπου και ζει, Σπούδασε ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και για εννέα χρόνια δίδαξε στη μέση εκπαίδευση. Το πρώτο της βιβλίο με τίτλο Απόντος του παραλήπτου (Μάιος 2000) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της Εοτίας. Το Υποφωτιομένο είναι το δεύτερο βιβλίο της, μετά τα μικρά πεζά της στο Απόντος του παραλήπτου.

33

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Τουριστικές διαδρομές

Ταξίδεψε με τον θρυλικό Μουτζούρη, το μοναδικό ατμήλατο τρένο στον ελλαδικό χώρο σε μια μαγευτική διαδρομή που προκαλεί δέος.

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.

ΤΡΕΝΟ:

ΤΟ ΟΙ ΚΟΛΟΓ Ι ΚΟ ΜΕΣΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΠΙ ΒΑ Ρ ΥΝΕΙ

ΤΟ ΠΕΡΙ ΒΑΛΛΟΝ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ

Χ0ΡΗΓ01

ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΥ

Βραβείο

Πρωτοεμφανιζόμενου

Κατερίνα ΗΗιοπούηου Η Κατερίνα Ηλιοηούλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε οτο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο τμήμα χημείας και στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Guildhall University στο Λονδίνο. Εργά­ ζεται ως σχεδιάστρια κοσμημάτων. Έχει μεταφράσει στα ελληνικά ποίηση της Σύλβια Πλαθ (εκδόσεις Κέδρος, 2003). Είναι συντάκτρια της στήλης poetry box στο ηλεκτρονικό περιοδικό www.happyfew.gr

4 0

blou1mc19.gr

C ity Press 5

Κ.Μ.Π. ΕκδοτικήA.E. Αττικής S, Βριλήσσια

15235 χηλ. 210-8776400, fax. 210-689811

Βραβείο

Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου

Αν τ' αγαπάς ξανάρχονται, εκδόσεις Λιβόνη

Η Βασιλική Νευροκοπλή γεννήθηκε το 1968. Έχει εκδώσει ία βι­ βλία: Αν τ ' αγαπάς ξανάρχονται, Εκδοτικός Οίκος A. Α. Λιβόνη (2007), Χριστούγεννα, εκδόσεις Ακρίτας, (2006), Εγώ ο άλλος, εκ­ δόσεις Νησίδες (1999).

0 Νικόλας Ανδρικόπουλος γεννήθηκε το 1955. Γράφει από το 1993. Οι πιο σημαντικές διακρίσεις του ήταν το 1993 με το Πρώτο Βραβείο στην Τεχεράνη, το 1999 με το Κρατικό Βραβείο στην Ελλάδα και με το Τρίτο Βραβείο πάλι στην Τεχεράνη. Το 2002 ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Άντερσεν.

42

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ

ww.biblionet.gr

Ο Λ Η Η Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Μ Ε Ε Ν Α Κ Λ ΙΚ

• 130.000 ΒΙΒΛΙΑ ON LINE . ΟΛΕΣ ΟΙ ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ • 70.000 ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ Ένα εργαλείο που διαθέτει δωρεάν το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) στους επαγγελματίες και στους φίλους του βιβλίου • 300.000 επισκέπτες το μήνα • Περισσότερα από 30 on-line βιβλιοπωλεία λειτουργούν ήδη με βάση τη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ: w w w . b o o k s . g r ( Ε λ ε υ θ ε ρ ο υ δ ά κ η ς ) , w w w . p a p a s o t ir io u . g r , w w w . e s tia b o o k s to r e .g r ,w w w .p a ta k is . g r ,w w w . e v r ip id is .g r , w w w . f l o r a s f u n . g r , w w w . b i b l i o t o p ia . g r , w w w . a llb o o k s . g r , w w w . b a z a a r b o o k s . g r , w w w . l ib r o . g r , w w w . g o v o s t is . g r , w w w . o d is s e a s . g r , w w w . t s a m a n t a k i s . g r , w w w . e k f r a s i. c o m . g r , w w w .b o o k e x p e rts .g r ,w w w .a b o u tb o o k s .g r, w w w . v iv l i o f o n o . g r , w w w . n ik o le t a k is . g r , w w w . d ie t h n e s b o o k s . g r ,w w w .th e b o o k s to r e .g r , w w w . b o o k s i n g r e e k . g r , w w w . d i a s p o r a . g r , w w w . le m o n i. g r , w w w . b ib lio p o lio . g r ,w w w .b o o k s fr o m g re e c e .g r , w w w . o io n o s . c o m ( Κ ο ύ τ ρ α ς , Λ α μ ία ) , w w w . b ib lia g o r a . c o . u k ( Λ ο ν δ ίν ο ) , τ ο ε σ ω τ ε ρ ικ ό δ ίκ τ υ ο τ ω ν β ιβ λ ιο π ω λ ε ίω ν F n a c κ α ι P u b lic ( Γ ε ρ μ α ν ό ς ) ... κ α ι ά λ λ α 1 8 ε τ ο ιμ ά ζ ο ν τ α ι

Διατίθεται δωρεάν και σε CD-ROM ■

σ τ ο γ ρ α φ ε ίο τ ο υ Ε Κ Ε Β Ι σ τ η Σ Τ Ο Α Τ Ο Υ Β ΙΒ Λ Ι Ο Υ (Π ε σ μ α ζ ό γ λ ο υ 5, Α θ ή ν α )

Π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς : Ε Θ Ν Ι Κ Ο Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Β Ι Β Λ Ι Ο Υ Α θ α ν α σ ίο υ Δ ιά κ ο υ 4 Α θ ή ν α , τ η λ .: 2 1 0 - 9 2 0 0 3 0 0 ,

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΒΛΙΟΥ

www.ekebi.gr

117 4 2

Βραβείο

Λογοτεχνικού Βιβλίου για μεγάλα παιδιά

ο Βασίλης Παπαθεοδώρου γεννήθηκε το 1967 στην Αθήνα. Τελεί­ ωσε τη Γερμανική Σχολή Αθηνών και σπούδασε μεταλλουργός και χημικός μηχανικός στο ΕΜΠ, ενώ έκανε μεταπτυχιακά στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Έχει κυκλοφορήσει εφτά μυθιστορήματα. Το Χνότα στο Τζάμι έχει αποσπάσει έπαινο από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδι­ κού Βιβλίου. Το Άλφα και η Σχολική Παράσταση (εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας) απέσπασαν βραβείο και έπαινο, αντίστοιχα, από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Το τελευταίο του βιβλίο ονομάζεται Το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, ενώ από τις ίδιες εκδόσεις κυκλο­ φορεί και το χριστουγεννιάτικο βιβλίο του Ποιος απήγανε τον ΑϊΒασίλη.

4 4

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

η ΠΡΩ ΤΕΥΟΥΣΑ ενημέρωσή oas έχει όνομα

2008

Τιμητικό βραβείο

στον Δ. Ν. Παπαδήμα ο 1960 στην Αθήνα, στην οδό Ιπποκράτους 23, ο Δημήτρης Παπαδήμας ανοίγει ένα μικρό παλαιοβιβλιοπωλείο 10 τ.μ. Έπειτα από δύο χρόνια, κυκλοφορεί το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων, η Ιστο­ ρία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτε­ χνίας του Γκίλμπερτ Μάρρεϊ, σε μετά­ φραση Σίμου Μενάρδου, σε δεύτερη έκδοση - ανατύπωση. Έκτοτε, οι Εκδόσεις - Βιβλία Παπαδήμα ξεκίνη­ σαν την έκδοση βιβλίων κλασικών και ανθρωπιστικών σπουδών παγκο­ σμίου φήμης, ανάμεσα τους και τις περίφημες εκδόσεις B.G. Teubner Leipzig, με τους κυριότερους Έλληνες και Λατίνους κλασικούς συγγραφείς. Από το 1978, το βιβλιοπωλείο και ο

Τ

4 0

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

εκδοτικός οίκος με τον τίτλο «Δημήτριος Ν. Παπαδήμας Εκδόσεις - Βι­ βλία» στεγάζονται στην οδό Ιπποκράτους 8. Ο Δημήτρης Ν. Παπαδήμας γεννή­ θηκε στην Πόλο από όπου και απο­ φοίτησε από το γυμνάσιο. Έλαβε μέ­ ρος στην αντίσταση, συνελήφθη και φυλακίστηκε. Αγωνίστηκε για τα προβλήματα του βιβλίου, την προα­ γωγή του πολιτισμού και τα συμφέ­ ροντα των μικρομεσαίων επιχειρή­ σεων. Δραστηριοποιήθηκε στον επαγγελματικό κλαδικό συνδικαλισμό από πολλές θέσεις στις οποίες εξελέγη με μεγάλη πλειοψηφία από τους συναδέλφους του. ■

Το καλοκαίρι που δεντέλειωοε ποτέ ΜΑΝΙΝΑ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ Μ ία αγιογράφος, μία Βουλγάρα μπαργούμαν, δύο άντρες που κάνουν δουλειές της νύχτας... Τέσσερεις losers που είνα»|αυτόχρονα νικητές. Κ ανένας τους δεγίψάχνει «διέξοδο» και «σωτηρία» (θα το β ω ρ ο ύ σ α ν χαμένη υπόθερη) και όλοι ψ ρ ν ο υ ν τον μεγάλο έρ ω τα! Αλλά α κό μ ακι όταν τον βρίσκουν, δ β ε ίν α ι σίγουροι... και περνάνε πολλά χρόνια μέχρι να καταλάβουν τι έχει σημασίρτελικά στη ζω ήκαι τι όχι.

;;;

Ένρ ερωτικό μυθιστόρημα που ξεκινάει από κάποιο Μ εγάλο Καλοκαίρι στη δεκαετία

του ’8 0 . Και τελειώνει, ή μάλλον ξαναρχίζει, θ ’ ένα άλλο Μ εγάλο Καλοκαίρι, σ ε ένα ελληνικό νησί - στην άκρη του κόσμου.

Π Ανώνυμη Εκδοτική & Εμπορική Εταιρεία Α π ο κ λ ε ισ τ ικ ή δ ια ν ο μ ή & π ώ λ η σ η Μαρίνου Αντύπα 41-45, Ν. Ηράκλειο 14121 Ke5pos Εκδοτική ΑΕ„ Γ. Γεννάδιου 3, Αθήνε1106 78 ΤΗΛ 210 2705 320 * email p-info ο imako.gr ΤΗΛ 210 3802 007 * email sales @ kedros.gr

Σ Ε

ΟΛΑ

ΤΑ

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

IntrSBooks

Σελίδεο Νεες Ιδεες - ΙΝεες ζελιοες

Σωτήρης Ιορδάνου

ΑΓΑΠΗΣ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ Ποίηση Το 4° κατά σειρά έργο το οποίο δημοσιεύεται μετά το θάνατο του βραβευμένου δημιουργού Σωτήρη Ιορδάνου (1913-1990). Μια σπάνιας ομορφιάς συλλογή, με αρκετές νότες αισιοδοξίας δοσμέ­ νες από τον ποιητή και πεζογράφο. Σελίδες 48 / Τιμή 6,οο € / ISBN 978-960-426-487-2

Γιώργος Π. Μπαλόγλου

Η ΠΡΟΕΚΤΑΣΗ Αφηγήματα Μια σύγχρονη καταγραφή της καθημερινής ζωής, που ρέει γεμάτη επεισόδια και πράξεις ανθρωπισμού και ανωτερότητας. Ο συγγραφέας μάς δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε την προβολή-προέκταση του δικού μας «εγώ». Σελίδες 48 / Τιμή 6,οο € / ISBN 978-960-426-491-9

Σπόρος Τζουβέλης

ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1959-2006 Το ποιητικό έργο του Σπύρου Τζουβέλη εμφανισμένο τώρα συ­ γκεντρωτικά, στο σύνολό του. Πρόκειται για έργο που διακρίνεται για τον έντονο λυρισμό του, το βάθος, τη στοχαστικότητα, την αγάπη της συμμετρίας και κατατάσσει το δημιουργό στις πιο γνήσιες φωνές της μεταπολεμικής ποίησης. Σελίδες 256 / Τιμή 15.00 € / ISBN 978-960-426-483-4

Ισίδωρος Ιωάν. Καρδερίνης

ΣΤΑ ΔΙΧΤΥΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ Ποίηση Μια ολόκληρη σειρά αναζητήσεων και γόνιμων συμπερασμάτων βγαλμένων από την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της Νεότερης Ελλάδας. Οι συνθέσεις του ποιητή δείχνουν την καταλυτική επίδραση των τραυματικών εμπειριών της ιστορικής πορείας του τόπου μας, πάνω στους ανθρώπους. Σελίδες 192 / Τιμή ΐ2,οο € / ISBN 960-426-484-1

w w w .io l c o s .g r

■

OLKO ■

ΕΚΔΟΣΕΙΣ PUBLICATIONS

ΣΤΑ Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ ΕΙΑ ΑΝΔΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 12 ΑΘΗΝΑ 106 81 Τ 21033041 112103618684 F 2103304211

Από το ig6i

στα ελληνικά γράμματα

www.iolcos.gr

Απριλίου 2008

Επιμέλεια: Χρυσάνθη Κουλελή

Μάρω Βαμβουνάκη Βασίλης Αλεξάκης Δημήτρης Μπουραντάς Κωνσταντίνος Τζούρας Μαριάννα Κορόμηλά Σώτη Τριανταφύλλου Λένα Μαντά Παυλίνα Νάσιουτζικ Γιάννης Ξανθούλης Πασχαλία Τραυλού

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης

Β i Μ si ϋ'ΙI ιΙ Ε Ε Μ Μ Β Ψυχογιός Εξάντας Πατάκης Καστανιώτης Πατάκης Πατάκης Ψυχογιός Λιβάνης Ελληνικά Γράμματα Ψυχογιός

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων

μ.Χ Ως εκ θαύματος Κάψτε τα νυφικά

Μάρω Βαμβουνάκη Βασίλης Αλεξάκης Κωνσταντίνος Τζούρας Παυλίνα Νάσιουτζικ

Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη Η Μαρία των Μογγόλων Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι Λίγο από το αίμα σου Η μοναξιά δεν μου ταιριάζει Φτερά από μετάξι

Δημήτρης Μπουραντάς Μαριάννα Κορόμηλά Λένα Μαντά Σώτη Τριανταφύλλου Άρης Σφακιανάκης Πασχαλία Τραυλού

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 1 μ.Χ 2 Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης 3 Η Μαρία των Μογγόλων 4 Λίγο από το αίμα σου 5 Ως εκ θαύματος 6 Φτερά από μετάξι 7 Του φιδιού το γάλα 8 0 χορός των μυστικών 9 Όλα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη 10 Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι

€

Γενικός πίνακας

ε λ λ η ν ικ ή λ ο γ ο τ ε χ ν ί α

Ε0 1 Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης 2 μ·Χ 3 Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη 4 Ως εκ θαύματος 5 Η Μαρία των Μογγόλων 6 Λίγο από το αίμα σου 7 Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι 8 Κάψτε τα νυφικά 9 Του φιδιού το γάλα 10 Φτερά από μετάξι

Ψυχογιός Εξάντας Καστανιώτης Λιβάνης Πατάκης Πατάκης Ψυχογιός Πατάκης Κέδρος Ψυχογιός

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Βασίλης Αλεξάκης Μάρω Βαμβουνάκη Μαριάννα Κορόμηλά Σώτη Τριανταφύλλου Κωνσταντίνος Τζούρας Πασχαλία Τραυλού Γιάννης Ξανθούλης Ελένη Τσαμαδού Δημήτρης Μπουραντάς Λένα Μαντά

Εξάντας Ψυχογιός Πατάκης Πατάκης Καστανιώτης Ψυχογιός Ελληνικά Γράμματα Ψυχογιός Πατάκης Ψυχογιός

Σ ημ ειώ σ εις: 1.

Στην Ελληνική Πεζογραφία, στο γενικό πίνακα, μετά τους 10 πρώτους ακολουθούν οι κάτωθι τίτλοι: Η μοναξιά δεν μου ταιριάζει, Άρης Σφακιανάκης, (Κέδρος) - Μου το είπε ένας άγγελος, Καίτη Οικονόμου, (Ωκεανίδα) - Μέρες Αλεξάν­ δρειας, Δημήτρης Στεφανάκης, (Πατάκης) - Τι ζητούν οι βάρβαροι, Δημοσθένης Κούρτοβικ, (Ελληνικά Γράμματα) - Μόνολογκ, Λένος Χρηστίδης, (Καστανιώτης) - Οι δίδυμες, Σωτήρης Σαμπάνης, (Μπαρτζουλιάνος) - Ο χορός των μυστι­ κών, Ελένη Τσαμαδού, (Ψυχογιός) - Άνθη της αβύσσου, Θανάσης Βαλτινός, (Εστία) - Στη σκιά της πεταλούδας, ^

IL

Απριλίου 2008

Γενικός πίνακας

Ε0 1 Μπρίντα 2 Το νησί 3 Να σου πω μια ιστορίαΔιηγήσεις που μ’ έμαθαν να ζω 4 Υ.Γ. Σ’ αγαπώ 5 Κωμικοί έρωτες 6 Ταξίδι στην άκρη της νύχτας 7 Όταν έκλαψε ο Νίτσε 8 Πάπυρος Μασάντα 9 Φόνοι στο μουσείο φυσικής ιστορίας 10 Ένα τελευταίο καλοκαίρι

ΞΕΝΗ λ ο γ ο τ ε χ ν ί α Paulo Coelho Victoria Hislop Χόρχε Μπουκάι

Λιβάνης Διόπτρα

Cecelia Ahern Μίλαν Κούντερα Σελίν Λουί Φερντινάν

Διόπτρα Εστία

Ίρβιν Γιάλομ Πολ Μπλοκ Βερονίκ Ρουά Κατρίν Κόλλιερ

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων 1 Μπρίντα 2 Το νησί 3 Εξιλέωση 4 Υ.Γ. Σ ’ αγαπώ 5 Να σου πω μια ιστορίαΔιηγήσεις που μ’ έμαθαν να ζω 6 Χαρταετοί πάνω από την πόλη 7 Κωμικοί έρωτες 8 Το μπάσταρδο της Κωνσταντινούπολης 9 Λυκόφως 10 Η Σχισμή

7 Εξιλέωση 8 Στην ακτή 9 Φόνοι στο μουσείο φυσικής ιστορίας 10 Το κοριτσάκι και το τσιγάρο

Εστία Άγρα Ψυχογιός Πόλις Ωκεανίδα

ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Paulo Coelho Victoria Hislop Ian McEwan

Λιβάνης Διόπτρα Νεφέλη

Cecelia Ahern Χόρχε Μπουκάι

Διόπτρα Opera

Καλέντ Χοσεϊνί

Ψυχογιός Εστία Λιβάνης

Μίλαν Κούντερα Elif Shafak Stephanie Meyer Ντόρις Λέσινγκ

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία 1 Μπρίντα 2 Το νησί 3 Το τριαντάφυλλο του χειμώνα 4 Κωμικοί έρωτες 5 Ταξίδι στην άκρη της νύχτας 6 Χιόνι τον Απρίλη

Opera

Πλατύπους Καστανιώτης

ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Paulo Coelho Victoria Hislop Τζένιφερ Ντόμελι Μίλαν Κούντερα Σελίν Λουί Φερντινάν Ροζαμουντ Πίλτσερ Ian McEwan Ίαν Μακ Γιούαν Βερονίκ Ρουά Ντυτέρτρ

Λιβάνης Διόπτρα Ωκεανίδα Εστία Εστία Ωκεανίδα Νεφέλη Πατάκης Πόλις Εστία

Ισίδωρος Ζουργός, (Πατάκης) - Ραγδαία επιδείνωση, Θανάσης Χειμώνας, (Πατάκης) - Με λένε Λέξη, Μαρία Μητσόρα, (Πατάκης) - Ερημιά στο βλέμμα τους, Κώστας Λογαράς, (Μεταίχμιο) -Χάρτες, Θεόδωρος Γρηγοριάδης, (Πατάκης) Μπλε καστόρινα παπούτσια, Θανάσης Σκρουμπέλος, (Τόπος) - Οκτώ φορές το δαχτυλίδι, Ισμήνη Καπάνταη, (Καστανιώτης). Φ

[

Δ Ι ΑΒΑΖ Ω Ε Υ Π Ω Λ Η Τ A

Απριλίου 2008 ΠΟΙΗΣΗ α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως 2 Το Μονόγραμμα 3 Μυθολογία και μυθολογία δεύτερη 4 Η ελληνική ποίηση του 20ου αιώνα 5 Η εκλογή μου 6 0 καπετάνιος έχει κόψει αλυσίδα 7 Αμοργός 8 Σονέτα του σκοτεινού έρωτα (+c d) 9 Έρωτας νυν και αεί 10 Όλα τα τραγούδια

Γενικός Πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Κική Δημουλά Οδυσσέας Ελύτης Μάνος Χατζιδάκις Ευριπίδης Γαραντούδης Νικηφόρος Βρεττάκος Τσαρλς Μπουκόβσκι

Ίκαρος Ίκαρος Αγρα Μεταίχμιο Ποταμός Ηριδανός Πατάκης

Νίκος Γκότσος Federico Garcia Lorca Γιάννη Καλπούζος Νίκος Γκότσος

Π Ο ΙΗ Σ Η 1 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως 2 Το Μονόγραμμα 3 Μυθολογία και μυθολογία δεύτερη 4 Η εκλογή μου

5~ 0 καπετάνιος έχει κόψει αλυσίδα 6 Έρωτας νυν και αεί 7 Ποιήματα 8 Σονέτα του σκοτεινού έρωτα (+cd) 9 Τραβέρσο 10 Μαραμπού

Α λ υ σ ίδ ε ς Βιβλιοπωλείων Κική Δημουλά Οδυσσέας Ελύτης Μάνος Χατζιδάκις Νικηφόρος Βρεττάκος Τσαρλς Μπουκόβσκι Γιάννη Καλπούζος Ντίνος Χριστιανόπουλος Federico Garcia Lorca Νίκος Καββαδίας Νίκος Καββαδίας

Π Ο ΙΗ Σ Η 1 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως 2 Το Μονόγραμμα 3 Η ελληνική ποίηση του 20ου αιώνα 4 Αμοργός

5 Όλα τα τραγούδια 6 Το βιβλίο του πόθου 7 Η σονάτα του σεληνόφωτος 8 Τώρα αίμα 9 Έργα ποιήματα και πεζά 10 Όταν οι άγγελοι περπατούν

Μικρή Άρκτος Ίκαρος Πατάκης

Ίκαρος Ίκαρος Άγρα Ποταμός Ηριδανός Ίκαρος Ιανός Μικρή Άρκτος Άγρα Άγρα

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Κική Δημουλά Οδυσσέας Ελύτης Ευριπίδης Γαραντούδης Νίκος Γκάτσος Νίκος Γκάτσος Λέοναρντ Κοέν Γιάννης Ρίτσος Ελένη Μαρινάκη Διονύσιος Σολωμός Συλλογικό

Ίκαρος Ίκαρος Μεταίχμιο Πατάκης Πατάκης Ιανός Κέδρος Γαβριηλίδης Μεταίχμιο Μεταίχμιο

2. Η λίστα των βιβλιοπωλείων από τα οποία αντλούνται τα στοιχεία είναι «ανοιχτή».

3. Τα στοιχεία για τα «Ευπώλητα - Απρίλιος 2008» προέρχονται από 25 βιβλιοπωλεία που έδωσαν ακριβή αριθμό πωληθέντων αντιτύπων.

4. Δημοσιεύονται σε κάθε κατηγορία τα 10 πρώτα σε πωλήσεις.

5. Συνολικά δόθηκαν από τα βιβλιοπωλεία 43 τίτλοι για την ελληνική πεζογραφία, 52 για την ξένη, 59 για την ποίηση, ι=>

!

Στο cafe της χαμένης νιότης PA TR IC K M O D IA N O ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ A

Patrick Modiano

Σ τ ο ca fe ης χ α μ έ ν η ς ν ιό τ η ς

*

«Παρίσι, δεκαετία του ’60* μια νεαρή γυναίκα εξαφανίζεται.Το μόνο που γνωρί­ ζουμε γι' αυτήν είναι το ψευδώνυμό της: Λουκί. Συχνάζει μαζί με άλλους μποέμ τύπους 0T0"Cafe της χαμένης νιότης". Μα ποια ήταν; Ο Πατρίκ Μοντιανό δίνει τον λόγο σε όλους όσοι τη γνώριζαν, μα ελάχιστα την ήξεραν πραγματικά: έναν ιδιωτικό ντετέκτιβ, έναν φοιτητή, έναν εκκολαπτόμενο μυθιστοριογράφο, αλλά και τον σύζυγο της Λουκί. Παράλληλα την ακούμε να περιγράφει τη ζωή της, μια ζωή χωρίς ορίζοντα, σ’ ένα Παρίσι φωτογραφημένο σε άσπρο-μαύρο.

ΠΟΛ IΣ Βιβλιοπωλείο: ΑΙΟΛΟΥ 33 * τηλ.:2103643382

Απριλίου 2008 ΔΟΚΙΜΙΑ 1 Το μυστικό 2 Εγχειρίδιο της βλακείας 3 Κοινωνία και ζώα. Αναζητώντας το δαχτυλίδι 4 Η γενιά των 1000 ευρώ 5 Σκέψεις για μια προοδευτική διακυβέρνηση 6 7 8 9 10

Μικρή ιστορία του κόσμου Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει Το λέμε σωστά; Το γράφουμε σωστά; Οι μεγάλοι φιλόσοφοι και η φιλοσοφία τους Φάκελος Ιησούς

Γενικός Πίνακας Λιβάνης Μπερν Ρόντο Τόπος Διονύσης Χαριτόπουλος Εστία Πόπη Αλεβιζάκη Καστανιώτης Αντ. Ινκορβάια, Αλ. Ριμάσα Πόλις Κώστας Σημίτης Πατάκης Ερνστ Γκόμπριχ Καστανιώτης Κώστας Παπάίωάννου I. Αναγνωστοπούλου-Π. Γκέσουρα Μεταίχμιο Μελάνι Φρανσουά Νταγκονιέ Πατάκης

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων

δ ο κ ί μ ια

1 Το μυστικό 2 Εγχειρίδιο της βλακείας 3 Η γενιά των 1000 ευρώ 4 Σκέψεις για μια προοδευτική διακυβέρνηση 5 Μικρή ιστορία του κόσμου 6 Το λέμε σωστά; Το γράφουμε σωστά; 7 Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει 8 Οι μεγάλοι φιλόσοφοι και η φιλοσοφία τους 9 Τα ανάλεκτα του κυρίου Schott 10 Το τέλος των Βαλκανίων

Μπερν Ράντα Διονύσης Χαριτόπουλος Αντ. Ινκορβάια, Αλ. Ριμάσα Κώστας Σημίτης Ερνστ Γκόμπριχ I. Αναγνωστοπούλου-Π. Γκέσουρα Κώστας Παπάίωάννου Φρανσουά Νταγκονιέ Ben Schott Γιώργος Δελαστίκ

3 Το μυστικό 4 Μικρή ιστορία του κόσμου 5 Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει 6 Φάκελος Ιησούς 7 Μαθήματα φιλοσοφίας σε έξι ώρες κι ένα τέταρτο 8 Η σιωπή των βιβλίων 9 Η γενιά των 1000 ευρώ 10 Οι μεγάλοι φιλόσοφοι και η φιλοσοφία τους

Μεταίχμιο Καστανιώτης Μελάνι Κασταλία Λιβάνης

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία

δ ο κ ί μ ια

1 Κοινωνία και ζώα. Αναζητώντας το δαχτυλίδι 2 Εγχειρίδιο της βλακείας

Λιβάνης Τόπος Καστανιώτης Πόλις Πατάκης

Πόπη Αλεβιζάκη Διονύσης Χαριτόπουλος Μπερν Ρόντα Ερνστ Γκόμπριχ Κώστας Παπάίωάννου Michael Baigent Βίτολντ Γκόμπροβιτς Steiner Αντ. Ινκορβάια, Αλ. Ριμάσα Φρανσουά Νταγκονιέ

Εστία Τόπος Λιβάνης Πατάκης Καστανιώτης Πατάκης Πατάκης Ολκός Καστανιώτης Μελάνι

49 για τα δοκίμια, 59 για την παιδική & εφηβική λογοτεχνία και 52 για τα διάφορα.

6. Στην κατηγορία Δοκίμια περιλαμβάνονται: λογοτεχνικά δοκίμια, μελέτες, (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, ιστορικό βιβλίο).

7. Στην κατηγορία Διάφορα περιλαμβάνονται: λευκώματα, μαγειρική, ταξίδια, μαρτυρίες, τεχνικά κ.λπ.

8. Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοιχεία είναι:

^

Απριλίου 2008 Γενικός πίνακας

π α ιδ ικ ή

& ε φ η β ικ η λ ο γ ο τ ε χ ν ί α

α/α 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 ψεύτης παππούς 0 μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες 2 Η χώρα των μαγικών ονείρων Πάσχα των Ελλήνων Ωκεανός-Άκου τη φύση 0 κύριος Ζαχαρίας και η κυρία Γλυκερία Η αγάπη διδάσκεται 0 Μικρός Πρίγκιπας Η μαμά κότα και τα τρία μικρά αβγά 0 μικρός Νικόλας

ΑΛυσίδες ΒίβϋΐοπωΛείων 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Η χώρα των μαγικών ονείρων Ωκεανός-Άκου τη φύση Η αγάπη διδάσκεται 0 μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες 2 0 κύριος Ζαχαρίας και η κυρία Γλυκερία Κορίτσια στην πρίζα Η μαμά κότα και τα τρία μικρά αβγά Πάσχα των Ελλήνων 0 ψεύτης παππούς Πέντε σωματοφύλακες κλεισμένοι στο ψυγείο

Ανεξάρτητα ΒίβΒιοπωηεία 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 μικρός Νικόλας 0 ψεύτης παππούς 0 μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες 2 0 Μικρός Πρίγκιπας Πάσχα των Ελλήνων Το μυστικό κλειδί του Τζορτζ για το σύμπαν Το αυγό που μισούσε το κόκκινο χρώμα Το αυγό που δεν ήθελε να γίνει κοτόπουλο Η Μαύρη Λίμνη Το τρενάκι με τα πασχαλινά αβγά

Άλκη Ζέη Rene Goscinny Άρης Δημοκίδης Ρένα Ρώσση-Ζαίρη Μώρις Πλέντζερ Ευγένιος Τριβιζάς Ιλαέιρα & Βασίλης Μπουντούρη Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Ward Becki Rene Goscinny

Κέδρος Σύγχρονοι Ορίζοντες Μεταίχμιο Άγκυρα Πατάκης Ελληνικά Γράμματα Κέδρος Πατάκης Λιβάνης Σύγχρονοι Ορίζοντες

ΠΑΙΔΙΚΗ & ΕΦΗΒΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Άρης Δημοκίδης Μώρις Πλέντζερ Ιλαέιρα & Βασίλης Μπουντούρης Rene Goscinny Ευγένιος Τριβιζάς Τζακλίν Ουίλσον Ward Becki Ρένα Ρώσση-Ζαίρη Άλκη Ζέη Βερούλη, Μιχαλόπουλος π α ιδ ικ ή

Rene Goscinny Άλκη Ζέη Rene Goscinny Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Ρένα Ρώσση-Ζαίρη Λούσι Χόγκιν-Στίβεν Χόγκιν Χρυσάνθη Καραίσκου Μελίνα Καρακώστα Ανν Μούσενμπροκ

Μεταίχμιο Πατάκης Κέδρος Σύγχρονοι Ορίζοντες Ελληνικά Γράμματα Ψυχογιός Λιβάνης Άγκυρα Κέδρος Άγκυρα

& ε φ η β ικ η λ ο γ ο τ ε χ ν ί α Σύγχρονοι Ορίζοντες Κέδρος Σύγχρονοι Ορίζοντες Πατάκης Άγκυρα Λιβάνης Διάπλαση Λιβάνης Πατάκης Πατάκης

LEADER BOOKS, Αλυσίδα, 210 6466156 - ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάννινα, 26510 34911 - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα, 210 3615077 - ΕΚΦΡΑΣΗ, Ανω Γλυφάδα, 210 9603817 - ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χαλάνδρι, 210 6800644 ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Αθήνα, 210 2618156 - ΙΑΝΟΣ, Αλυσίδα, 2310 276447- ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη, 23510 36024 - ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 22310 67276 - ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 210 3650000 - Ρ0ΚΚΑΣ, Μεταμόρφωση, 210 2812946 - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ, Λιβαδειά, 22610 23136 - ΣΧΗΜΑ, Χανιά, 2810 56937 - ΠΑΠΥΡΟΣ-ΑΙΓΕΑΣ, Χίος, 22710-21550 <=>

Απριλίου 2008 Γενικός πίνακας ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ Στην κουζίνα με την Αργυρώ Μαγειρική του Αγίου Όρους Eat, pray and love Ελλάδα-Μεσόγειος To βιβλίο του πόθου 0 ψηλός Το απόλυτο βιβλίο για τη γλώσσα του σώματος Greek proverbs Το ευ ζην σε 300 ρητά 10 ΕΒΓΕ 2008

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Αργυρώ Μπαρμπαρίγου

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Eat, pray and love Στην κουζίνα με την Αργυρώ Μαγειρική του Αγίου Όρους Το βιβλίο του πόθου Greek proverbs Το απόλυτο βιβλίο για τη γλώσσα του σώματος Το ευ ζην σε 300 ρητά ΕΒΓΕ 2008 Why men love bitches 0 θεός είναι καλός άνθρωπος

Elizabeth Gilbert Αργυρώ Μπαρμπαρίγου

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ελλάδα-Μεσόγειος Στην κουζίνα με την Αργυρώ Μαγειρική του Αγίου Όρους 0 ψηλός Κατοικίες Κωνσταντινούπολη Λαμία με τη γραφίδα των περιηγητών Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Στο δρόμο για την Ελλάδα Τα μυστικά της γιαγιάς Αλεξάνδρας

α/α 1 2 3 4 5 6 7 8

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Elizabeth Gilbert Λέοναρντ Κοέν Κώστας Μπλιάτκας Allan Pease, Barbara Pease A.Theodorakis Δημήτρης Μωράίτης

Φερενίκη Σύγχρονοι Ορίζοντες Μίνωας Οιωνός Ιανός Τόπος Έσοπτρον Παπασωτηρίου Υάδες Futura

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων

Λέοναρντ Κοέν A.Theodorakis Allan Pease, Barbara Pease Δημήτρης Μωραϊτης Sherry Argov Αρκάς

Μίνωας Φερενίκη Σύγχρονοι Ορίζοντες Ιανός Παπασωτηρίου Έσοπτρον Υάδες Futura Ορφέας Γράμματα

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Αργυρώ Μπαρμπαρίγου Κώστας Μπλιάτκας

Ν. Δαβανέλλος-Γ. Σταυρόπουλος Robert A. McCabe Αλεξάνδρα Κούκη

Οιωνός Φερενίκη Σύγχρονοι Ορίζοντες Τόπος Τεχνοτροπία Explorer Οιωνός Πατάκης Πατάκης Ψύχαλος

ΑΒΑΚΙΟ, Θεσσαλονίκη, 2310-410520 - ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ, Κοζάνη, 24610-26463 -ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙ0Υ, Αλυσίδα, 210-3323300 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, Αλυσίδα, 210-3258440 - ΜΕΘΕΝΙΤΗ, Πάτρα, 2610-274147ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ, Πειραιάς, 210-4138114 - ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610-223688- PUBLIC, Αλυσίδα, 2103215319 - ΓΡΑΠΤΟ, Αθήνα, 210-6714700- ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ, Ηράκλειο, 2810-341158 - ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ, Χαλκίδα, 22210-21796. . Στον πίνακα «Αλυσίδες βιβλιοπωλείων» περιλαμβάνονται: ΙΑΝΟΣ, ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, LEADER BOOKS, ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ. Στον πίνακα «Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία» όλα τα υπόλοιπα.

ΠΑΠΥΡΟΣ

ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ο νομπελίστας Αυστρία κί Έ ρ β ιν Σρέντινγκερ καταφεύγι ετερη Ιρλανδία για να εργαστι μακριά ιπό τη ναζιστική απειλή. Στ του Δ ουβλίνου ο σ χ ίζει τη μοναχική του π :ωρίες ιηνεύσει τη ζωή μέ< κβαντομηχανικής )

Neil Belton

Παιχνίδι με ακονισμένα μαχαίρια» πορημα

ττικός χρόνος

πείραμί

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΠΥΡΟΣ, Βουκουρεστίου

ΠΑΠΥΡΟΣ

σελ. 520, ISBN: 978-960-6715-5 9 4 , Τιμή 20 €

NEIL BELTON ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΑΚΟΝΙΣΜΕΝΑ ΜΑΧΑΙΡΙΑ

18,10671 Αθήνα www.papyrosonline.gr

Α λέξη Ζήρα

Επέτειοι,

επέτειοι... ια να συνεχίσου με μια άλλη προοπτική τα όσα έγραφα στα «Θεμιδωριανά» του Μαρτίου, η μεθοδική τάση του δήθεν επιστημο­ νικού, μεταμοντέρνου σχετικισμού, δεξιόστροφου και αριστερόστροφου, που εμφανίζεται ιδιαίτερα στον πα­ ντελούς ανιστόρητο τρόπο με τον οποίο αναλαμβάνει να διδάξει και να ερμηνεύσει την ιστορία, δεν είναι κα­ θόλου άσχετη με την εξίσου ανιστό­ ρητη προσπάθεια που καταβάλλεται ώστε να γιορτάζουμε βροχηδόν αλλε­ πάλληλα πολιτισμικά γεγονότα. Η νοοτροπία που κατευθύνει τέτοιες ενέργειες είναι παρόμοια. Αν αυξη­ θούν στο έπακρο οι τιμώμενες κάθε χρόνο προσωπικότητες των γραμμά­ των και των τεχνών, αν αυξηθούν στο έπακρο τα γεγονότα που αξί­ ζουν να μνημονευθούν, τότε είναι μοιραίο ότι πολύ σύντομα θα υπο­ βαθμιστεί η σημασία κάθε προσωπι­ κότητας και κάθε γεγονότος, αφού θα χαθούν μέσα στο χάος του πλη­ θωριστικού σχετικισμού. Η εντύ­ πωση που δημιουργείται, όχι μόνο στον άσχετο αλλά και στον σχετικό πολίτη, από μια τέτοια υπερπαρα­ γωγή επετείων -δεκαετιών, εικοσαε­ τιών, πενηντάχρονων, εβδομηντάχρονων κ.ο.κ.- είναι ότι αφού αποφασίζονται είναι όλες σημαντικές. Ή, εξ αντιθέτου, αφού δεν μνημονεύτη­ καν καθόλου, όπως του Τέλλου Αγρα το 1999 ή του Εμμανουήλ Ροίδη το 2004, είναι προφανώς ασήμαντες. Έτσι, όμως, με την υπερπροσφορά ή την αποσιώπηση, έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα. Την άμβλυνση της δυ­ νατότητας για εμπεριστατωμένη αξιολόγηση. Και τούτο διότι με τη μα­

Γ

62

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

νία των εορτολόγων να τιμούμε κάθε χρόνο έναν ή και περισσότερους «άγιους» των γραμμάτων μας, ανοί­ γουμε διάπλατα την πόρτα στην ομογενοποίηση και στην ισοπέδωση, δικαίων και αδίκων. Αυτός ο πληθωρισμός των πάσης φύσεως επετείων -η τρελή χαρά της αγοράς!- και το πυκνοκατοικημένο εορτολόγιο, μου θυμίζουν όχι αδικαι­ ολόγητα εποχές διάλυσης και παρακ­ μής, όπως λ.χ. τα θρησκευτικά τεκταινόμενα στον κόσμο της έσχατης αρχαιότητας, όταν εισάγονταν και λατρεύονταν κάτω από την Ακρό­ πολη αναρίθμητες θεότητες, από κάθε γωνιά της Μεσογείου. Ειλικρινά δεν ξέρω -και μάλλον πολύ αμφι­ βάλλω- αν η σύσταση της κάθε επε­ τείου, όπως για παράδειγμα της τρέ­ χουσας που είναι αφιερωμένη στον Μ. Καραγάτση και που έχει γίνει δη­ μόσια γνωστή ανά το πανελλήνιον, στηριγμένη από φορείς της πολι­ τείας, με παράτες και συνέδρια και ει­ δικές εκδόσεις, αν είναι τελικά αποτέ­ λεσμα κάποιας σοβαρής αξιολόγη­ σης. Δεν λέω να μην τιμηθεί το έργο του Καραγάτση, να μη γίνουν αφιε­ ρώματα και να μην υπογραμμιστεί η σημασία ανάμεσα στους συνομήλικούς του. Αλλο όμως αυτό και άλλο το να προβάλλεται επί ίσοις όροις με τον Σολωμό, τον Κάλβο, τον Καζαντζάκη, τον Σεφέρη και τον Ρίτσο. Είτε το θέλουμε είτε όχι, όσο και αν ξι­ νίζει ορισμένους που αρέσκονται στην επινόηση ενός μύθου για το λο­ γοτεχνικό μας παρελθόν, ο Καραγάτσης δεν είναι μείζων -είναι συγγρα­ φέας άλλης κλίμακας και σ' αυτήν πρέπει να τον δούμε. ■

Π ΑΡ ΟΔΥΣΣΕΙΑ, τα παραλειπόμενα του Τρωικού πολέμου:

H A C K ER S. Μ ύθος ή Πραγματικότητα

Βασίλης Τσούγκαρης

Κώστας Σαράφας

9 7 8 -9 60 -7 86 0-72 -9

97 8-9 60 -7 86 0-62 -4

Kiim&Moiooc

0 Ααωιος που δεν επέατρειυε ποιέ

ΜΑΚΙΑΒΕΛ Ι, Αλήθειες και Ψέματα των Ηγετών:

Ο ΑΣΩΤΟΣ Π ΟΥ Δ Ε Ν ΕΠ ΕΣΤΡΕΨ Ε ΠΟΤΕ:

Αλέξανδρος Πιστοφίδης

Κωστής Μουδάτσος

9 7 8 -9 60 -7 86 0-69 -9

9 7 8 -9 60 -7 86 0-67 -5

ΛΑΡΙ ΜΠΙ. Το βιβλίο των μαγικών συνταγών:

Ιωάννα Αμπατζή 97 8-9 60 -7 86 0-45 -3

Ε κ δ ό σ ε ις

ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ Τ : 2 1 0 5 2 4 5 2 6 4 , F: 2 1 0 5 2 4 5 2 4 6 Ε: p r o p o b o s @ p r o p o b o s .g r

w w w .prop obo s.gr

/m

]^||

Λ

Γιώργου Ξενάριου

Η δεύτερη

εμφάνιση να από τα σταθερά φαινόμενα τερη αιτία είναι η έλλειψη ενός συ­ της ελληνικής λογοτεχνίας είναι μπαγούς και συνεκτικού προσωπικού η εμφάνιση συγγραφέων μ' ένα συστήματος αναφοράς του συγγρα­ πρώτο καλό, κάποτε-κάποτε και φέα. 'Εχουμε επανειλημμένα τονίσει εντυπωσιακό, βιβλίο, είτε στην πεζο­ τη σημασία αυτού του συστήματος, γραφία (συχνότερα) είτε στην ποίη­ που, κατά τη γνώμη μας, συνιστά την ση, και η εν συνεχεία επαναλαμβανό­ κυριότερη πηγή αφήγησης του συγ­ μενη διάψευση αυτής της πρώτης εμ­ γραφέα, ιδίως δε του μυθιστοριογράφάνισης με απανωτές αποτυχίες. Το φου. Το σύστημα αυτό, που συντίθε­ φαινόμενο έχει επαναληφθεί τόσες ται από μια μεγάλη ποικιλία παραγό­ ντων και αποτελεί το υπόστρωμα φορές, που καταντάει ενδημικό. Αν κάποιος ήθελε να εντοπίσει τις αι­ κάθε μελλοντικής αφήγησης, βρίσκε­ τίες του, θα έβρισκε δυο ομάδες αι­ ται υπό συνεχή διαμόρφωση και σε τίων που το προκαλούν: μία δέσμη διαρκή αλληλεπίδραση με το τελειωψυχολογικών και μια αντίστοιχη λο­ μένο έργο. Στην ουσία γράφουμε γοτεχνικών αιτίων. Η πρώτη αφορά αυτά που εκείνο μας υπαγορεύει. άμεσα το πρόσωπο του πρωτοεμφα- Στην παρούσα λοιπόν πολιτισμική νιζόμενου συγγραφέα, ενώ η δεύτερη συνθήκη η συγκρότηση ενός τέτοιου έμμεσα, καθώς αποτελεί αντανά­ συστήματος δεν είναι εύκολη υπό­ κλαση μιας βαθύτερης παθογένειας θεση για τον νεοεισερχόμενο στο λο­ του ελληνικού λογοτεχνικού συστή­ γοτεχνικό στίβο. Από τη μία, η εισβολή μιας λαϊφστάίματος στο σύνολό του. Σε ό,τι αφορά την πρώτη κατηγορία, λάδικης αντίληψης για τη λογοτεχνία φαίνεται πως η συγκεντρωμένη (αυτό δηλαδή που άρχισε να συμβαί­ ένταση, το επί χρόνια συγκεντρωνό- νει στις αρχές της δεκαετίας του '80 μενο -σιωπηλό έως τό τε- ψυχικό [και συνεχίζεται, κατά τι εξασθενηφορτίο συντελούν, εφόσον συντρέ­ μένο είναι η αλήθεια, στις μέρες μας] χουν και κάποιες άλλες προϋποθέ­ με συγγραφείς που, ακριβώς, δεν διέ­ σεις, σε μια καλή πρώτη εμφάνιση. θεταν αυτό το σύστημα και ό,τι έγρα­ Για τη συνέχεια όμως αυτά δεν είναι φαν ήταν αποτέλεσμα ενός αχαλίνω­ αρκετά: η ορμή θα πρέπει να συνο­ του εμπειρισμού [πράγμα που φά­ δευτεί από την ανάπτυξη αφηγημα­ νηκε στη συνέχεια της πορείας τους]) τικών τεχνικών, τη συνολικότητα του δεν επιτρέπει τη σοβαρή ατομική αφηγηματικού οράματος, τη σοφία πρόσληψη του ήδη υπάρχοντος λο­ στη διαχείριση των μέσων (κι εδώ η γοτεχνικού κεφαλαίου, απαραίτητη βιολογική ηλικία παίζει τον ρόλο της), προϋπόθεση για τη συγκρότηση αυ­ την ύπαρξη ενός αισθητικού προ­ τού του συστήματος αναφοράς. γράμματος κ.λπ., στοιχεία ήδη δυσεύ­ Από την άλλη, οι μη λογοτεχνικές ρετα στην ελληνική μυθιστοριογρα- αφηγήσεις είναι σήμερα τόσο πολλές φική παραγωγή, που ελάχιστοι συγ­ και ισχυρές, που συχνά οι νεότεροι θεωρούν λογοτεχνία αυτό που δεν εί­ γραφείς διαθέτουν. Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη, η κυριό- ναι. Οι εξωλογοτεχνικές προσμείξεις

Ε

64-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

(κι αυτό το βλέπει εύκολα όποιος εγκύψει λίγο πιο συστηματικά στην τρέχουσα παραγωγή των νεοτέρων) είναι τόσο πολυάριθμες και διαθέ­ τουν μια αίγλη που η λογοτεχνία, ακριβώς λόγω της ακτινοβολίας του λάίφστάιλ, φαίνεται να τη χάνει, ώστε όχι μόνο καθιστούν αδύνατη τη συγκρότηση ενός αμιγώς λογοτεχνι­ κού τέτοιου συστήματος αλλά και θολώνουν, νοθεύοντάς το, το ίδιο το έργο. Δεν είναι λίγες οι φορές που φτάνουν στα χέρια μας βιβλία νέων συγγραφέων που, μολονότι τιτλοδοτούνται σαν μυθιστορήματα ή διηγή­ ματα, στην ουσία είναι τηλεοπτικά ή κινηματογραφικά σενάρια ή, στην καλύτερη περίπτωση, θεατρικά έργα. Αν προεκτείνει λοιπόν κανείς αυτή τη σκέψη, η απορία για τί σπάνια επιβε­

βαιώνεται μια πρώτη καλή παρουσία με μια εξίσου καλή συνέχεια μετατρέπεται στο -πολύ πιο οδυνηρό- ερώ­ τημα: είναι δυνατή, στην Ελλάδα, η καθαρή λογοτεχνική αφήγηση (με ρητή φυσικά εξαίρεση των περιπτώ­ σεων εκείνων όπου ο συγγραφέας δανείζεται, εμπροθέτως, στοιχεία από αλλότριες αφηγήσεις για να υπη­ ρετήσει το αφηγηματικό του σχέδιο); Η απάντηση, φοβόμαστε, θα είναι ολοένα πιο αρνητική, όσο το ίδιο το λογοτεχνικό σύστημα, και ιδίως η κρι­ τική, δεν κατοχυρώνει τη διάκριση ανάμεσα στο τι είναι και τι δεν είναι λογοτεχνική αφήγηση, οργανώνοντας μια συμπαγή γραμμή άμυνας απένα­ ντι στο λογοτεχνικό λάίφστάιλ και διακρίνοντας ανάμεσα στο λογοτε­ χνικό κείμενο και σ' εκείνο που το υποδύεται. ■

ΙΩ Α Ν Ν Α Κ Ω Ν Σ Τ Α Ν Τ Α Κ Ο Υ ΕΡΩΤΑΣ Σ Τ Ο ΚΟΚΚΙΝΟ Μια ιστορία κολασμένη στην αθωότητά της. Μια συναρπαστική διαδρομή χωρίς ανάσα, σαν πολύστροφη μονοκονδυλιά στο λαβύρινθο του έρωτα: Μια εξιστόρηση δαιμόνια στην απλότητά της.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΟΕΣ / Βιβλία με λόγο ΙΩΑΝΝΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚ.ΟΥ

ΕΡΩΤΑΣ π ο ΚΟΚΚΙΝΟ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: Λομβάρδου 31-35, 114 73 Αθήνα, Τηλ.: 210.6429409, FAX: 210.6411597, '·ί:7Τ e-mail: info@printa-roes.gr, www.printa-roes.gr

Χρήστου Κατσίκα

«Αντιγράφοντας»...

την πραγματικότητα

Τ

ο σύστημα της επιλογής και των εξετάσεων παρουσιάζε­ ται μέσα από την ιδεολογία της αξιοκρατίας σαν διαγνωστική μέ­ θοδος που, λειτουργώντας με βάση τα προκαθορισμένα «αντικειμενικά» κριτήρια, καλείται απλά να διαπιστώ­ σει και παράλληλα να βραβεύσει ή να απορρίψει τα διαφορετικά γνωστικά επίπεδα των μαθητευομένων. Στο πλαίσιο αυτό, η «αντιγραφή» ή «κα­ ταδολίευση των εξετάσεων» ορίζεται σαν η «ενέργεια εκείνη που διαταράσσει τη σχέση ανάμεσα στην πραγμα­ τική γνώση του αντικειμένου και στο βαθμό επίδοσης», κοντολογίς σημαί­ νει δυσλειτουργία της λεγάμενης «αξιοκρατικής επιλογής». Με τον όρο «αντιγραφή κατά τις εξε­ τάσεις» εννοούμε τη χρήση σημειώ­ ματος ή βιβλίου, το κοίταγμα στο γραπτό άλλου εξεταζόμενου, την προφορική συνεννόηση μεταξύ των εξεταζομένων, την πλαστοπροσω­ πία (αφορά κυρίως τις εξετάσεις στις διάφορες σχολές των ΑΕΙ-ΤΕΙ) κ.λπ. Να τονίσουμε εδώ ότι η αντιγραφή δεν αποτελεί μια ακόμη «ιδιαιτερό­ τητα» της ελληνικής εκπαίδευσης, ούτε είναι επίσης η σημερινή γενιά των μαθητών ή των σπουδαστών που διεκδικεί το μονοπώλιο της αντι­ γραφής. Πρόκειται για πανάρχαιο φαινόμενο, συνηθισμένο στα εκπαι­ δευτικά συστήματα των ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ. Αναφέρεται ότι, κατά τη διάρκεια των εξετάσεων για κατάληψη δημόσιας θέσης στην αρ­ χαία Κίνα, οι εξεταζόμενοι τοποθε­ τούνταν σε ατομικούς θαλάμους, για να μην μπορούν να βλέπουν τα γρα­ πτά των άλλων, πριν εισέλθουν στο

< 0<0

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

θάλαμο εξέτασης ερευνούνταν εξονυ­ χιστικά μην τυχόν και έφεραν μαζί τους σημειώματα και ίσχυε η ποινή του θανάτου για τους εξεταστές και τους εξεταζόμενους αν κάποιος αποδεικνυόταν ένοχος αντιγραφής. Αλλά, όμως, η αντιγραφή λάμβανε χώρα. Μάλιστα στο Τμήμα Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Princeton των ΗΠΑ εκτίθεται ένα «υποκάμισο αντιγραφής», χειροτέ­ χνημα από την αρχαία Κίνα. Πόσο αντιγράφουν οι Έλληνες μαθη­ τές; Σύμφωνα με έρευνα, ο ένας στους δύο μαθητές έχει, σύμφωνα με δήλωσή του, αντιγράψει στη διάρκεια της εκπαιδευτικής του «ιστορίας» μία τουλάχιστον φορά. Τελικά το 62% των ερωτώμενων δηλώνουν ότι έχουν αντιγράψει ή έχουν προσπαθήσει να αντιγράψουν κατά τις εξετάσεις. Το ότι οι μαθητές μας αντιγράφουν ή προσπαθούν να αντιγράψουν στη διάρκεια των εξετάσεων είναι γνωστό τόσο στην εκπαιδευτική κοινότητα όσο και σ' όλη την κοινωνία. Το να «φωτογραφίσουμε» όμως αυτήν την πραγματικότητα, που έχει εξελιχθεί σε επιδημία σε όλες τις βαθμίδες της εκ­ παίδευσης, δεν είναι καθόλου αρκετό. Το ζήτημα είναι να βρούμε τις πραγ­ ματικές αιτίες του φαινομένου της αντιγραφής, έτσι ώστε να φύγουμε από την κατάσταση όπου «οι μαθη­ τές θέλουν να αντιγράψουν και οι εκ­ παιδευτικοί τούς αστυνομεύουν, άλ­ λοτε αποτελεσματικά, άλλοτε όχι» και να περάσουμε στην κατάσταση όπου «οι μαθητές δεν θα θέλουν να αντιγράφουν». Τι εκκολάπτει, λοιπόν, το φαινόμενο της αντιγραφής; Το σημερινό σχο-

λείο, και ειδικά στη μεσαία του βαθ­ μίδα, εξακολουθεί να παραμένει ένα θλιβερό εξεταστικό κέντρο, με επίκε­ ντρο τον παπαγαλισμό και τον παρά­ λογο ανταγωνισμό, που ωθεί τους μαθητές όχι στη θετική επαφή τους με τη γνώση και στην απόκτηση κρι­ τικής σκέψης αλλά στον καριερισμό και τον πρωτομαθητισμό. Σε παλιότερη έρευνα οι εκπαιδευτικοί σωστά επισήμαιναν ως κυριότερους λόγους της αντιγραφής τη βαθμοθηρική συμπεριφορά των μαθητών και των γονέων τους, το φόβο της απόρ­ ριψης, το εξεταστικό άγχος, την έλ­ λειψη ηθικών αξιών, τη γενικότερη αντίστοιχη νοοτροπία της κοινωνίας μας. Έχει διαπιστωθεί ότι όσο αυξά­ νουν οι εξεταστικές πρακτικές, όσο πιο «κρίσιμες» για τη σχολική «καριέρα» του μαθητή θεωρούνται οι v s ' - i w ’i

εξετάσεις τόσο πιο πολύ αυξάνεται η συχνότητα του φαινομένου της αντι­ γραφής. Η βαθμοθηρία και το «εξεταστικό άγ­ χος» μαθητών και γονιών, σύμπτωμα των ανελικτικών βλέψεων ενός κοι­ νωνικού σώματος που αδιαφορεί για την Παιδεία και ζητάει «αποκατά­ σταση - εξασφάλιση», είναι η μπατα­ ρία π ο υ φορτίζει την «αντιγραφή», που αδιαφορεί για το «μέσον» μπρο­ στά στην επίτευξη του σκοπού. Η με κάθε τρόπο διεκδίκηση από την πιο τρυφερή ηλικία του «βαθμού», των «μορίων», των «πόντων», των «μονάδων», δεν είναι παρά η προ­ βολή στο εκπαιδευτικό επίπεδο της -με κάθε τρόπο- διεκδίκησης του χρήματος, σε μια κοινωνία όπου τα πάντα -κύρος, θέση, γόητρο- εξαρτώνται από αυτό. ■

/ .ο · ί.· 0 ϊ3 \

c*

0ψύ „

V Ο ί 7 0 fiOSJc-1'' 3 *

ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ: Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Ο Ι Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ο Ι ?< r ζ ίΜΙΓΙΟΥΚΙ ΜΙΓΙΑΜΠΕ

CH/A 0:

, Η-o.dE Π

'Pfflrr

...... m m i . : : 'ϊ

r v f < /Α ο ° jcoi

Πύρινη άμαξα

ψν

Ζ

» ·0 Ζ Ά 2

j

ο ·?

H O

Ε ρ ω τ ι σ μ ό ς κ ι εξ α ΰ τισ μ ό ς βΦ. μ ια β ί α ι η ισ τ ο ρ ία γ ια τη χ α μ έ ν η ν ιό τη μ ι α ς γε ν ιά ς .

~

; rvg

M x /ta k Μ & ΐφ Μ ή γ φ ίΦ τ η ς ® ξ έ φ ρ ε ν η ς κ ο ύ ρ σ α ς π ρ ο ς τη δ υ τ ικ ή κ α τ α ν α λ ω τ ικ ή κ ο ι ν ω

ν ί α .

ΕΚΔΟΣΕΙΣ PRiNTA: Λομβάρδου 31-35, 114 73 Αθήνα, Τηλ.: 210.6429409, Βιβλία για πάντα e-mail: info@printa-roes.gr, www.printa-roes.gr

FAX: 210.6411597,

Τιμή: 45,00 €

χϋ+524 σελίδες 17x24 Μαλακό εξώφυλλο 2008 ISBN: 978-960-452-046-6 Τιμή: 55,00 €

I

Ο

Καπνός π ν ε ικ c ματωδη Ναρκωτικά ιν ®

χχ+108 σελίδες 17x24 Μαλακό εξώφυλλο 2007 ISBN: 978-960-452-047-3

ΒΗΤΑ Ιατρικές Εκδόσεις Κατεχάκη & Αδριανείου 3,115 25 Α θ ή ν α . Τηλ.: 2 1 0 -6 7 14 371 - 6 7 14340, Fax :2 1 0 -6 7 15015 E-mail: BetaMedArts@hol.gr, w w w.betamedarts.gr · ΕΝ ISO 9001:2000

ΚΟΝΤΡΑ διάβασμα από τον Κώστα Κατσουλάρη

Γιώργος Παναγιωτίδης

Ερώτων και αοράτων Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2007 σελ. 267, τιμή 14,63 ευρώ

ΞΑΦΝΙΑΖΕΙ στις μέρες μας π επαφή μ' ένα μυθιστόρημα σαν του 43χρονου Γιώργου Παναγιωτίδη -πρώτο του πεζογράφημα έπειτα από τρεις ποιητικές συλλογές. Δεν είναι τόσο η γλώσσα, ασυνήθιστα «κατσαρή», με μεγάλες συχνά προτάαεις, πολλές παρομοιώσεις και παράτολμες στη σύλληψή τους εικόνες, που δημιουργεί ένα αίσθημα ανοικειότητας· είναι ο διαρκής μετεωρισμός ανάμεσα σε δύο κόσμους -του Πάνω και του Κάτω, του ύπνου και της εγρήγορσης, της φαντασίας και της πραγματικότητας-το αίσθημα ότι τα πρόσωπα που τους κατοικούν δεν θα βρουν ποτέ ησυχία. Ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ ξυπνά μέσα σ' ένα τρένο, βασανισμένος από μαύρο όνειρο. Απέναντι του βρίσκεται μια γυναί­ κα, στα πόδια της ένα βιβλίο. Με τα μάτια του μυαλού του μπορεί και διαβάζει στις σελίδες του, κι αυτό που διαβάζει είναι τα όσα συμβαίνουν στο βιβλίο μας σελίδα τη σελίδα. ΕΚΕΙΝΗ -Ερημιά, την ονομάζει ο αφηγητής, μια και του φάνηκε «σαν απομεινάρι από λεηλασίες»- έχει χάσει γονείς και αδελφό από μικρή, ζώντας μια ζωή παντελώς οτερημένη. Έχει σήμερα πάρει στο κατόπι τον ένα και μοναδικό έρωτα της ζωής της, τον Ιωάννη, τον οποίο γνώρισε σ' ένα παλαιοβιβλιοπωλείο, κι έχει ξυπνήσει μέσα της την όρεξη για ζωή. ΕΚΕΙΝΟΣ -Αληθινό, τον ονομάζει ο αφηγητής, «χωρίς να ξέρω γιατί», ομολογεί- μοναχογιός πόρνης, είναι παγιδευμένος στη μορφή της γυναίκας που τον έφερε στον κόσμο, τον οποίο εκείνη έχει αφήσει προ πολλού. Έχει φύγει σήμερα σε ταξίδι αναζήτησης τριών «Αγίων», από αυτούς που δεν αναγνωρίζει επισήμως η Εκκλησία, μα που τραβούν τους πιστούς όπως το φως τα ζουζούνια. Ο ΑΦΗΓΗΤΗΣ -για τον οποίο σύντομα διαπιστώνουμε, όχι δίχως έκπληξη, ότι φέρει το ιερατικό σχήμα- ακο­ λουθεί τη γυναίκα, με πρόσχημα ότι λειτουργεί ως εντεταλμένος της Εκκλησίας σε αναζήτηση ψευδοπρο­ φητών και αιρετικών. Κινείται κοντά της, η πορεία τους είναι παράλληλη, αλλά μέχρι τις τελευταίες σελί­ δες δεν ανταλλάσσουν κουβέντα, λες και η γυναίκα είτε τον αγνοεί εντελώς είτε δεν τον βλέπει καθόλου. ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ τους, από το ένα χωριό στο άλλο, τον κατατρέχει η μορφή ενός μονόφθαλμου γέροντα, ρακέν­ δυτου και αλκοολικού, που σε διάφορες στιγμές τού απευθύνεται, λύνοντάς του απορίες και βάζοντάς τον σε διλήμματα. Επίσης, πότε οτη φαντασία του και πότε στην αφηγηματική πραγματικότητα -στη δική του πραγματικότητα δηλαδή, αφού η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη-έρχεται σε επαφή με διάφορα πλάσμα­ τα, τα οποία τον γοητεύουν και τον προκαλούν. Το τέλος, ευρηματικό, χαρίζει διαφορετική προοπτική στην όλη ιστορία, η οποία αποκτά μια κυκλικότητα που τη δικαιώνει. «ΣΚΟΤΑΔΙ αδιαπέραστο χωρίς εικόνες και δίχως ήχους, ζεστό σκοτάδι σκέπασμα σαν βλέφαρα Θεού ερμη­ τικά κλεισμένα και σιγή σπάργανο ψυχής σαν ήσυχος βυθός αβύσσου». Η φράση αυτή, με τα δύο εμβληματικά «σαν» στη στροφή της κάθε πρότασης, τον «Θεό» με κεφαλαίο, αδιαπέραστη, φορτωμένη και συνά­ μα μεστή, δίνει μια εικόνα της ιδιότυπης γραφής του Παναγιωτίδη. Το κείμενο βρίθει χωρίων από την Αγία Γραφή, τις επιστολές του Παύλου ή πατερικά κείμενα, που εντείνουν τον αποκαλυπτικό τόνο. Ανάμεσα σε όνειρο και εφιάλτη, με εικόνες και αισθήσεις που αποτυπώνονται, μετουσιώνει την ιδιάζουσα αγωνία ανθρώπων χωρίς ελπίδα που έχουν παγιδευτεί -οι ορμές τους, οι επιθυμίες τους, η λαχτάρα τους για ζωή- στο θανατολάγνο και εξώκοσμο χριστιανικό κοσμοείδωλο. Προς ανακάλυψη. ■

ΊΟ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Ε Ϊ Β Ι Ν Τ ΜΙ Τ Σ Tpucpepos, οξυδερκή$ και απολαυσπκ05. ο Μ αύρος κ ύκ νο ς δίνει γνήσια φωνή στον 13χρονο ήρωά ιου, avapi(i>vovias γλαφυρά m δεκαετία ίου ;80.Ένα μυθιστόρημα ενηλικίωση^, που κατακτά τον αναγνώστη. "Μυθιστόρημα σπινθηροβόδο. συγκινητικό και στο­ χαστικό. Αβάά και εξαιρετικά αστείο, ακόμα και mis πιο σκοτεινές στιγμές τον - ή,μάθθον, ιδίινς τότε».

Observer Summer Reads Πρώτη εττιάογή γ ια το Β ρ αβ είο B O O K ER ΤεόΙική ε π ιβ ο γ ή για τα Β ραβεία COSTA και COM M ONW EALTH W RITERS

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ο Υ Ν

Ε

Έναδ naictvas am δύναμη ms αφήγησή και ms cpavraaias. Βραβείο Geoffrey Faber Memorial Βραβείο South Bank Show Techmδίσταεηιδσγήε για τοΒραβείο Booker και τοC om m onwealth Writers Tivas έξοχοβ συνδυασμόν ρομαντισμού, κυβερνοθρίλερ και μυστικισμού. Βραβείο Mall on Sunday/ John Llewellyn Rhys

Τεδικήdima emdoyHsγια τοΒραβείο Πρωιοεμφανιζό μενού Συγγραφέα m s Guardian

Π I Σ Η Σ Ν ΤΕΪΒ ΙΝ Τ Μ ΙΤΣΕΛ

GHOSTWRITTEN

Τ° ΔΕΝΤΡ

—

ΧΩΡΙΣ

προϋπηρεσία από τον Γιώργο Ξενάριο

Βαγγέλης Γαροφάλλου

Πρωινά ξυπνήματα Εκδόσεις Πολύτροπον, 2008 σελ. 118, τιμή: 10,45

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ο νεότατος (γ. 1985) Β. Γαροφάλλου συνοψίζει, κατά μία έννοια, αυτό που χαρα­ κτηρίζει τη νεότατη γενιά και την προαπάθειά της για μια λογοτεχνική διατύπωση του προβληματισμού της: πώς, ευρισκόμενη σε μια εντελώς καινούργια πολιτισμική συνθήκη, να βρει τη θέση της στον κόσμο. ΤΑ ΠΡΩΙΝΑ ΞΥΠΝΗΜΑΤΑ είναι μια συλλογή από έξι ανισομεγέθη διηγήματα, που συνδετικό στοιχείο τους είναι η δυσχέρεια του εκάστοτε κεντρικού ήρωα να συνηθίσει την πρόωρη πρωινή έγερση. Όλα με (πρωτοπρόσωπο) αφηγητή τον πρωταγωνιστή του διηγήματος, διανθίζονται με μια παράλληλη εξέλιξη, η οποία σημαίνεται με πλάγιους χαρακτήρες και περιέχει αλλού τη μνήμη, αλλού το όνειρο, αλλού την απλή σκέψη του λέγοντος, ήρωα εν ταυτώ και αφηγητή. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ της συλλογής είναι το ίδιο με εκείνο που παρουσιάζει η πλειονότητα των έργων που γρά­ φονται από τη νεότερη γενιά: έχοντας χάσει την επαφή της με την κυρίως λογοτεχνική αφήγηση, θεωρεί ότι όλες οι αφηγήσεις γίνονται αυτομάτως λογοτεχνικές εφόσον τυπωθούν σε χαρτί και προσδιοριστούν με αυτόν τον επιθετικό προσδιορισμό από τον συγγραφέα τους. Σε διαρκή επιμειξία με τις κινηματογρα­ φικές και τις τηλεοπτικές αφηγήσεις, θεωρεί ότι η απλή παρουσίαση χαρακτήρων (ακριβέστερα: η έκθε­ ση μιας τυπολογίας χαρακτήρων), μαζί με κάποιες δόσεις «χιούμορ», μετατάσσει αμέσως και αυτόματα το κείμενο στην κατηγορία του λογοτεχνικού. ΤΟ ΑΚΟΜΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ του βιβλίου είναι η προφάνεια των επιδιώξεών του και ο κραυγαλέος χαρακτήρας των «αιτημάτων» του. Σε ό,τι αφορά την πρώτη, το αφηγηματικό σχέδιο του συγγραφέα είναι τόσο προφανές που αυτοκαταργείται πριν ακόμα εκδηλωθεί: η λογοτεχνία -είναι σε όλους γνωστό- απαρέσκεται στις διακηρύξεις και τις καταγγελίες. Σε ό,τι αφορά τα δεύτερα, είτε πρόκειται για τον αιώνιο δημόσιο υπάλληλο είτε πρόκειται για τον ατίθασο μαθητή είτε για τον ανίκανο, διεφθαρμένο πολιτικό, η μεταχείρισή τους από τον συγγραφέα είναι μία και η αυτή: προβάλλουμε το αρνητικό, για να αναδείξου­ με το θετικό. Με τόση σχηματικότητα δεν μπορεί να γίνει καν λόγος για συγκροτημένο αφηγηματικό, λογο­ τεχνικού τύπου, σχέδιο. ΠΑΡΟΛΑ ΑΥΤΑ δεν λείπουν κάποιες καλές στιγμές από το βιβλίο: σε μερικά οημεία το χιούμορ είναι καλό, το διήγημα με τον ιερωμένο διαθέτει μια πρωτοτυπία στην ανάπτυξή του, η έκπληξη παραμονεύει στην ιστορία των δύο συμμαθητριών. ΩΣΤΟΣΟ το βιβλίο του νεαρότατου Γαροφάλλου βουλιάζει μέσα στη σχηματικότητά του. Οι νεότεροι θα πρέπει, εφόσον αγαπούν τη λογοτεχνία, να αποτινάξουν όλες τις εξωλογοτεχνικές προσμείξεις και να προσπαθήσουν να συλλάβουν μια οργανική μορφή, να τη διαπεραιώσουν με εντατική γλώσσα και να μεί­ νει πάνω της το σημάδι από την αγωνία του δημιουργού. ■

72

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Το φίλτρο

της μάνας... Τ Α ΙΙΔ ϊν Τ Η Ϊ

ri Ελένη Καρρά

74

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Α

υτές τις μέρες κυκλοφόρησε στη Γαλλία ένα κείμενο το οποίο έχει προκαλέσει για άλλη μια φορά σκάνδαλο γύρω από τον Μισέλ Ουελμπέκ, στην προκει­ μένη περίπτωση όμως εντελώς ερή­ μην του, όπως παρατηρεί η Ντομινίκ Γκιγιού στη Figaro. Ήδη, ο τίτλος της είδησης προκαλεί αίσθηση: «Ο Μισέλ Ουελμπέκ δέχεται επίθεση από τη μητέρα του». Μια μητέρα η οποία, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος σε συνέ­ ντευξή του, είναι νεκρή, αποδεικνύεται αίφνης υπερβολικά ζωντανή, και επιθετική! Η γιαγιούλα (που, όπως διαβάζουμε, είναι 83 χρόνων σήμερα) που βλέπουμε στη φωτογραφία, και φέρει το όνομα Λουσί Σεσαλντί, έχει ένα βλέμμα διεισδυτικό και ανησυχη­ τικό, κυρίως όμως έχει μια γραφή ξυ­ ράφι. Στο βιβλίο της με τίτλο Η αθώα, αυτή η επαναστάτρια της εποχής της, γιατρός αναισθησιολόγος

το επάγγελμα, η οποία ταξίδευε ανά τον κόσμο και, όπως δηλώνει υπερή­ φανα, ουδέποτε διέθετε το μητρικό φίλτρο, καταφέρεται με πραγματικό μίσος εναντίον του γιου της. Ο ίδιος, όπως προκύπτει και από το κείμενο της μητρός, ανατράφηκε από τις δυο του γιαγιάδες και, στη συνέχεια, μό­ νος του. Η Λουσί Σεσαλντί θέλησε όλη της τη ζωή, μέχρι και σήμερα που εξακολουθεί να ζει σε μια καλύβα σε παραλία της Reunion, να υπονομεύει κανόνες και ταμπού. Ό σο για τη σχέση με τον Μισέλ; «Ο γιος μου να πάει να πηδηχτεί απ' όποιον θέλει και με όποιον θέλει, δε με αφορά. Εάν όμως ξαναχρησιμοποιήσει το όνομά μου, θα φάει μπαστουνιά στη μούρη, που θα του σπάσουν όλα τα δόντια!» Και, αλλού: «Με τον Μισέλ Ουελμπέκ, το γιο μου, θα μπορούμε να ξαναρχί­ σουμε να μιλάμε τη μέρα που θα βγει δημοσίως, με τα Στοιχειώδη σωμα­ τίδιά του (όπου περιγράφεται μια μητέρα αδιάφορη και επιπόλαια, κατ' εικόνα της Λουσί) ανά χείρας, και θα πει: Είμαι ένας ψεύτης, ένας π λασ τογρά φ ος, που δεν κατάφερα τίποτα στη ζωή μου, παρά μόνο να κάνω κακό σε όσους εί­ ναι γύρω μου. Και ζητώ συγγνώμη». Αυτά. Τα σχόλια, νομίζω , π ε ρ ιτ ­ τεύουν... ■

Η λογοτεχνία

ενώνει • Το φυσικό αέριο, καθώς και οι γεω­ πολιτικές σκοπιμότητες, μπορεί να χωρίζουν τις δύο μεγάλες σλαβικές εθνότητες, Ρώσους και Ουκρανούς, ο Γκόγκολ όμως και ο Τσέχωφ φαί­ νεται ότι τις ενώνουν. Οι κυβερνή­

σεις των δυο χωρών αποφάσισαν να γιορτάσουν από κοινού τις επε­ τείους των 200 ετών από τη γέν­ νηση του Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκό­ γκολ και των 150 ετών από τη γέν­ νηση του Αντόν Τσέχωφ. Στο πρόγραμμα των εκδηλώ σ εω ν π ερ ιλ α μ ­ βάνονται θεατρικές παραστά­ σεις που θα α νέ­ βουν σε

Μ ό σχα

Δημήτρης Β. Τριανχαφυλλίθης (ανταπόκριση)

Μ εταιχινιιο Q ) βιβλία αιχμή$ Υ π ά ρ χ ο υ ν α υ τ ο ί π ο υ κ ρ ύ β ο ν τ α ι γ ια ν α κ λ έ ψ ο υ ν , ν α σ κ ο τ ώ σ ο υ ν , ν α π ρ ο δ ώ σ ο υ ν , ν ' α γ α ­ π ή σ ο υ ν , ν ' α π ο λ α ύ σ ο υ ν . Εγώ έπ ρ επ ε ν α κ ρ υ φ τ ώ γ ια ν α γ ρ ά ψ ω . Ή μ ο υ ν α δ ε ν ή μ ο υ ν α ε ίκ ο σ ι χ ρ ο ν ώ ν κ α ι β ρ ισ κ ό μ ο υ ν ή δ η υ π ό τ η ν ε π ή ρ ε ια - γ ια ν α μ η ν πω κ υ ρ ια ρ χ ία - ε ν ό $ ά ν τ ρ α ε λ ά χ ι­ σ τα μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο υ α π ό μ έ ν α , π ο υ ή θ ε λ ε ν α α π ο φ α σ ίζ ε ι γ ια τ η ζ ω ή μ ο υ κ α ι το 'κ ά ν ε ό σ ο π ιο ά σ χ η μ α μ π ο ρ ο ύ σ ε . ϊ

ϊ

Μια συναρπαστική σκιαγράφηση δύο εκρηκτικών προσωπικοτήτων, του Φ. Σ. Φιτζέραλντ και ins συζύ­ γου του Ζέλντα, τόσο στη λάμψη του πάθουε tous όσο και στην παρακμή tous . ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ w w w . m e t a i x m i o . g r

δ ι α β α ζ ω

[ΒΙ

Β Λ Ι Α

] Σ Τ Ο Ν

Κ Ο Σ Μ Ο

της Ρωσίας κεντρικές σκηνές των δύο χωρών, που έχουν καθώς και αναστήλωση των μου­ σχέση με το σείων που είναι αφιερωμένα στη π ετρ έλα ιο , ζωή και το έργο των δυο μεγάλων το φυσικό αυτών συγγραφέων. α έ ρ ιο , το • Επετείων συνέχεια. Συμπληρώνο­ Κρεμλίνο και νται φέτος 75 χρόνια από την κυ­ την αφανή κλοφορία του πρώτου βιβλίου της ηγεσία της σειράς «Ζωή σημαντικών ανθρώ­ οικονομικής πων» που ίδρυσε ο Μαξίμ Γκόργκι. ολιγαρχίας. Τη σειρά είχε αναλάβει, τότε, ο εκ­ Διεφθαρμέ­ δοτικός οίκος «Νέα Φρουρά», ο νοι τραπεζίτες, εξαγορασμένοι δη­ οποίος συνεχίζει μέχρι σήμερα την μοσιογράφοι, παρατρεχάμενοι της έκδοση των βιογραφιών λογοτε­ εξουσίας, καθώς και ένα πλέγμα χνών, μουσικών, ζωγράφων, καλλι­ διαπλοκής ανάμεσα στην πολιτική τεχνών, φιλοσόφων και πολιτικών. και οικονομική εξουσία της σύγχρο­ Για το 2008 ο εκδοτικός οίκος ετοι­ νης Ρωσίας συνθέτουν τον καμβά μάζει τις βιογραφίες του Λεονίντ του ενδιαφέροντος αυτού βιβλίου. Μπρέζνιεφ, του ηγέτη της εξέγερ­ σης των αναρχικών στην Ουκρανία • Τα κέρδη πάντως από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου η το 1918 Ρωσία, εν μέρει, τα επενδύει στην Νέστορα εξαγορά σπάνιων βιβλίων της Μ αχνό, πρώην τσαρικής βιβλιοθήκης, τα του συγ­ οποία οι κομμουνιστές είχαν πωλήγρ α φ έα σει στη Δύση λίγο μετά την επικρά­ της ρωτησή τους το 1917 και συγκεκρι­ σ ι κ ή ς μένα το διάστημα 1921-1924. Πρό­ π ρ ω το ­ σφατα, σε δημοπρασίες που διεξήπ ο ρ ία ς χθησαν στη Δυτική Ευρώπη, η Ρω­ Ν τά ν ιελ σία απέκτησε σπάνιες εκδόσεις, Χα ρ μ ς όπως ένα Ψαλτήρι από τη βιβλιο­ κ.ά. θήκη του τσάρου Νικόλαου Α' και • Εκτός από το όνομα του συγγρα­ ένα Σέρβικο Ψαλτήρι από τη βι­ φέα, Σεργκέι Σεργκέγιεφ, που κάλβλιοθήκη του τσάρου Αλέξανδρου λιστα μπορεί να παραμείνει δίχως Α'. Μαζί με άλλα σπάνια βιβλία, σή­ εισαγωγικά, όλα τα ονόματα των μερα πια αποτελούν εκθέματα της ηρώων, των εταιρειών και των το­ Ρωσικής Εθνικής Βιβλιοθήκης. Σή­ ποθεσιών, αν και εκ πρώτης μερα, εκτός Ρωσίας, οι μεγαλύτερες όψεως φαίνονται επινοημένα, συλλογές σπάνιων ρωσικών βι­ εντούτοις είναι αληθινά. Το νέο μυ­ βλίων βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη θιστόρημα Τραπεζίτης του Σ. Σερ­ της Νέας Υόρκης (βιβλιοθήκη του γκέγιεφ εκτοξεύθηκε μέσα σε λίγες μεγάλου πρίγκιπα Βλαδίμηρου Αλεημέρες στην κορυφή των μπεστ σέξάντροβιτς) και στη Βιβλιοθήκη του λερ στη Ρωσία, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση. Η πλοκή του μυ­ Πανεπιστημίου Χάρβαρντ (διάφο­ ρες συλλογές επιφανών ρώσων θιστορήματος διαδραματίζεται αριστοκρατών). ■ στους «επιχειρηματικούς κύκλους»

70

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Β Ι Β Λ Ι Α

Σ Τ Ο Ν

[Δ

Ι Α Β Α Ζ Ω Κ Ο Σ Μ Ο

]

Ο απόβλητος της κοινωνίας της Sadie ]ones εν τίθεται καμία αμφιβολία ότι το πρώτο βιβλίο της Sadie Jones θα σημειώσει μεγάλη επιτυχία στην κατηγορία των μπεστ σέλερ των βρετανικών βιβλιοπω­ λείων. Το περιεχόμενό του αφορά κατ' ου­ σίαν τα σκάνδαλα και το κοινωνικό στίγμα που υπήρχαν στα παρασκή­ νια της μεσαίας τάξης της Βρετανίας κατά τη μεταπολεμική περίοδο, πράγμα που πάντα καταφέρνει να σαγηνεύει το βρετανικό αναγνωστικό κοινό. Η ιστορία ξετυλίγεται στην επαρχία της Αγγλίας υστέρα από το Δεύτερο

Δ

Παγκόσμιο πόλεμο, όταν η χώρα βρι- Μ π ε ρ μ ιν γ κ χ α μ σκόταν σε μια κατάσταση αναπροσανατολισμού, τόσο κοινωνικά όσο και οικονομικά. Παρόλη την ανάγκη για αλληλεγγύη κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, οι αυστηρές κοινω­ νικές διαφορές παρέμειναν, εν πολλοίς, στη θέση τους. Ο πρωταγωνι- Christopher Lees στής είναι ο Λουις Άλντριτζ, ο οποίος (ανϊαπΰκριση] έχει μεγαλώσει σε ένα ασφαλές και τρυφερό περιβάλλον υπό την φρο­ ντίδα της μητέρας του. Ο Λουις είναι μόλις εφτά χρόνων όταν γυρίζει ο πατέρας του, το 1945, ο οποίος ισχυρίζεται ότι η μητέρα του τον έχει κακομάθει προσφέροντάς του την

Μ ε τ α ιχ Μ ίο

(| )

Βιβλία αι χμής [...] Η γ η δ ε ν έχει μ ν ή μ η . Ο ά ν ε μ ο ς τ ρ έ φ ε τ α ι με τη σ κ ό ν η κ α ι tou s θ ά μ ν ο υ ς π ο υ κ α τ ρ α κ υ ­ λ ο ύ ν κ α ι με τ η ν π ε ρ η φ ά ν ια α π ό σ Β η σ μ έν ε ς π α τη μ α σ ιέ ς κ α ι σ κ ό ρ π ια σ ύ ν ν ε φ α . Τ ώ ρ α π ο υ ο λ α ό ς μ ο υ ε ίν α ι φ τια γ μ έ ν ο ς α π ό ε κ ε ίν α τα ίδ ια σ ύ ν ν ε φ α κ α ι έχ ει β α δ ίσ ε ι π ά ν ω σ τα ίδ ια ε κ ε ίν α χ ν ά ρ ια , δ ε ν έχ εις τίπ ο τ ' ά λ λ ο ν α π ε ρ ιμ έ ­ ν ε ις πια. [...] Κ α ν έν α α π ό [...] τα λ η σ μ ο ­ ν η μ έ ν α π ν ε ύ μ α τα δ ε ν θ α ε π ιτρ έψ ει γ ια να μας ξα να φ έρ ει τη ν κα τα ρ ρ α κω μ ένη π ε ρ η φ ά ν ια , τις ν α ρ κ ω μ έ ν ε ς α ισ θ ή σ ε ις , ν α μ α ς πει γ ια τη χ α μ έ ν η μ ά χ η π ο υ δ ε ν δ ό θ η κ ε π οτέ. [...]

Τζόρτζιο Φαϋέτι Η Ε Π ΙΣ Τ Ρ Ο Φ Η

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ w w w . m e t a i x m i o . g r

δ ι α β α ζ ω

[ΒΙ

Β Λ Ι Α

] Σ Τ Ο Ν

Κ Ο Σ Μ Ο

αγάπη και την αφοσίωση που εμείς, στη σύγχρονη εποχή, θεωρούμε δεδο­ μένη. Η σχέση τους γίνεται πολύ προ­ βληματική και, μετά από ένα δυστύ­ χημα, η μητέρα του Λουις πεθαίνει και τον αφήνει υπό τον έλεγχο του πα­ τέρα του. Τα πράγματα χειροτερεύ­ ουν σταδιακά και στα 17 του ο Λούις στρέφεται προς τον αλκοολισμό και τον εκούσιο αυτοτραυματισμό. Ό τα ν γυρίζει στο χωριό του, μετά από ένα διάλειμμα στο Λονδίνο, μα­ θαίνει ότι όλοι οι κάτοικοι εκτός από την Κιτ τον έχουν αποβάλει από την κοινωνία. Η πλοκή της Jones είναι συναρπα­ στική, καθώς καταφέρνει να αποκαλύψει την υποκριτική και απαράδε­ κτη πλευρά της τότε κοινωνίας. Ο σύγχρονος αναγνώστης, ενώ η προ­

σοχή του θα μείνει εστιασμένη στην κάθε λέξη του βιβλίου, θα βρει και στοιχεία από την τότε εποχή που εξακολουθούν να υπάρχουν και σή­ μερα. Σε προσωπικό επίπεδο, μου άρεσε το βιβλίο γιατί επιχειρεί, σε λο­ γοτεχνικό πλαίσιο, να τονίσει τις αρ­ νητικές και προβληματικές πλευρές μιας μικρής κοινωνίας και ειδικά εκεί­ νης λειτουργεί σύμφωνα με ένα αυ­ στηρά ταξικό σύστημα. Από τη μία, ο αναγνώστης μαθαίνει για τις κοινω­ νικές δομές του παρελθόντος μέσω ενός μυθιστορήματος και, από την άλλη, εμβαθύνει ώς ένα βαθμό στη σύγχρονη πραγματικότητα της δικής μας κοινωνίας, της οποίας πολλά από τα προβλήματα προέρχονται από το ίδιο παρελθόν που ανακαλύ­ πτεται στο παρόν μυθιστόρημα. ■

La casta -

η συνέχεια Μ π ο λ ο ν ια

O

Gian Antonio Stella και ο Sergio Rizzo χτύπησαν και πάλι: ένα χρόνο μετά το ένα εκατομμύριο αντίτυπα που πούλησε μέσα σε λίγους μήνες το La Casta (Η κάστα, δηλαδή η πολιτική τάξη της Ιταλίας, η οποία συν τω χρόνω εξελί­ Maurizio De Rosa χτηκε σε μια συντεχνία με βασιλικά, (ανταπόκριση) θα έλεγε κανείς, προνόμια -και ίσως κάτι παραπάνω, αφού οι δύο δημο­ σιογράφοι της έγκριτης εφημερίδας Corriere della Sera ανακάλυψαν ότι τα ετήσια έξοδα λειτουργίας του Quirinale, δηλαδή της έδρας του προ­ έδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας, υπερβαίνουν το κόστος λειτουργίας

73

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

του Backingham Palace, ενώ τα έξοδα παράστασης της Νομαρχίας της Νάπολης υπερβαίνουν εκείνα του προ­ έδρου της Γερμανικής Δημοκρατίας), η συνέχεια φαντάζει επιβεβλημένη. Έτσι, στις αρχές Μαΐου κυκλοφόρησε το La Deriva (Το ναυάγιο, εκδόσεις Rizzoli, 19,50 ευρώ), όπου το μαχη­ τικό ντουέτο αναλύει τις επιπτώσεις που θα έχουν οι συνεχιζόμενες σπα­ τάλες και οι οικονομικές ατασθαλίες πάνω σε μια οικονομία (την ιταλική) η οποία εδώ και χρόνια βρίσκεται σχεδόν σε κώμα, διακρίνοντας ακόμη και ομοιότητες μεταξύ της σημερινής κατάστασης της Ιταλίας και της

Β Ι Β Λ Ι Α

Αργεντινής -εξ ου και ο τίτλος του βι­ βλίου. Αφού στο προηγούμενο βιβλίο τους οι δυο δημοσιογράφοι ασχολή­ θηκαν αποκλειστικά με τους πολιτι­ κούς, στο Ναυάγιο ασχολούνται πε­ ρισσότερο με τη λεγάμενη «κοινωνία των πολιτών», μέρος της οποίας επί­ σης, και δη το μέρος που ασχολείται με το συνδικαλισμό, απολαμβάνει απίστευτα προνόμια. Έτσι, ανακαλύ­ πτουμε ότι τα τρία μεγάλα ιστορικά συνδικάτα της Ιταλίας, ενώ αντιπρο­ σωπεύουν πλέον μόνο το ένα τέ­ ταρτο των ιταλών εργαζομένων, έχουν ετήσιο τζίρο που υπερβαίνει τα δύο δισ., με συνολικά εφτακόσιες χιλιάδες απασχολούμενους (οι εργα­ ζόμενοι στην εθνική χωροφυλακή εί­ ναι λιγότεροι) και κοστίζουν συνολικά

Σ Τ Ο Ν

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Κ Ο Σ Μ Ο

]

στη χώρα σχεδόν δύο δισ. το χρόνο. Εντούτοις, τα τρία συνδικάτα, ενώ θα έπρεπε πάση θυσία να υπερασπίζο­ νται το δικαίωμα στην εργασία, κατέ­ χουν στρατιές συνεργατών σε καθε­ στώς ημι- ή και υποαπασχόλησης. Οι έρευνες των δύο δημοσιογράφων δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουν μεγάλο αντίκτυπο πάνω στην κοινωνία. Π.χ. τα αποτελέσματα των πρόσφατων πολιτικών εκλογών, παρόλο που έδωσαν τη νίκη στην (εξίσου σπά­ ταλη και αναποτελεσματική) παρά­ ταξη του Μπερλουσκόνι, με την κα­ ταστροφή που υπέστη η αριστερά, εν μέρει σίγουρα επηρεάστηκαν από τις έρευνες αυτές. Τα επόμενα χρόνια θα δούμε ποιο δρόμο η Ιταλία επέλεξε για το μέλλον της. ■

Μ ε τ α ιχ Μ ίο

( ])

βιβλία αιχμή$ Ο θ ό δ ω ρ ο ε Π ιπ έρ ηδ π α ρ α δ ίδ ε ι α π λ ά μ α θ ή μ α τα μ α γ ε ι ρ ι ά με έ ν α ν π ρ ω τό τυ π ο τρ ό π ο . Τ ο λ ό γ ο π α ίρ ν ει μ ια α θ υ ρ ό σ τ ο μ η ε μ π ε ιρ ικ ή μ α γ ε ίρ ισ σ α , η ο π ο ία « δ ιδ ά σ κ ε ι» μ α γ ε ιρ ικ ή . Κ ά θε μ ά θ η μ α α ν τ ισ τ ο ιχ ε ί σ ε μ ια κ α τ η γ ο ρ ία σ υ ν τ α γ ώ ν : μ ο σ χ ά ρ ι, α ρ ν ί, χ ο ιρ ιν ό , κ ο τ ό π ο υ λ ο , ψ ά ρ ι, κ ιμ ά ε , πίτεε, ό σ π ρ ια , λ α χ α ν ικ ά , σ α λ ά τε5 κ α ι γ λ υ κ ά . Και ο ι α π ο ρ ίε ε π ο υ λ ύ ν ε ι ε ίν α ι πολλέ$: Π ο ιο κ ο μ μ ά τ ι κρ έα $ ζ η τ ά ­ μ ε α π ό τ ο χ α σ ά π η γ ια β ρ α σ τ ό ; Π ο ιο ψ ά ρ ι κάνει τη ν κ α λ ύ τερ η σούπ α; Π ά κ κ ό β ο υ μ ε tis ν το μ ά τε $ ; Π ώ ε γ ε μ ίζ ο υ μ ε τα γ ε μ ισ τ ά ; Ο ι σ υ ν τ α γ έ 5 ε ίν α ι α η λ έε , κ α θ η μ ε ρ ιν έ ς α π ό τ η ν π α ρ α δ ο σ ια κ ή ε λ λ η ν ικ ή κ ο υ ζ ίν α , με γ ε ύ σ ε ιε κ α ι α ρ ώ ­ μ α τα π ο υ ό λ ο ι α γ α π ά μ ε .

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ w w w . m e t a i x m i o . g r

Ψηφιακές

ακαδημαϊκές αναζητήσεις Παναγιώτης Στ. ΑνΒριανέσης pandrianfflgmail.com

30

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Τ

αυτόχρονη αναζήτηση σε ελλη­ νικές ψηφιακές βιβλιοθήκες μπορείτε να πραγματοποιή­ σετε επισκεπτόμενοι το openarchives.gr. Πρόκειται για μια διαδικτυακή μηχανή αναζήτησης πληρο­ φοριών, που πραγματοποιεί ταυτό­ χρονη αναζήτηση σε 18 ψηφιακές βι­ βλιοθήκες και ακαδημαϊκά αποθετήρια (που περιέχουν έγγραφα όπως διπλωματικές εργασίες, διδακτορικές διατριβές ή επιστημονικές δημοσιεύ­ σεις με ποικίλα θέματα, όπως μου­ σική, οικονομικά κ.ά. Ιδρυματικό αποθετήριο ονομάζεται ένας δικτυακός τόπος όπου συγκεντρώνεται και δια­ τηρείται σε ψηφιακή μορφή η πνευ­ ματική παραγωγή ενός οργανισμού. Το openarchives.gr έχει αναπτυχθεί εξολοκλήρου με λογισμικό ανοικτού κώδικα και αποτελείται από δύο τμήματα, τον openarchives.gr harve­ ster και το openarchives.gr web interface. To openarchives.gr harvester επικοινωνεί με τις ψηφιακές βιβλιο­ θήκες χρησιμοποιώντας το πρωτό­ κολλο ΟΑΙ-ΡΜΗ και ανακτά τα μεταδεδομένα τους (metadata harvesting). Στην συνέχεια, αφού τα επεξεργα­ στεί, τα προσθέτει σ τα ευρετήρια του openarchives.gr. Το openarchives.gr web interface είναι υπεύθυνο για τις λειτουργίες της μη­ χανής αναζήτησης και την παρου­ σίαση των δεδομένων στο Διαδίκτυο. Αναπτύσσεται λαμβάνοντας υπόψη τα web standards και το accessibility, ενώ έχει δοκιμαστεί και είναι από­ λυτα συμβατό με πολλά προγράμ­ ματα πλοήγησης στο Διαδίκτυο, όπως Firefox, Opera, Safari, KDE Konqueror και Internet Explorer (το τε­

λευταίο δεν προτείνεται). Λειτουργεί καλύτερα σε ανάλυση 800x600 και άνω με ενεργοποιημένη την υποστή­ ριξη javascript. Μέχρι στιγμής το ευρετήριό της πε­ ριέχει περισσότερα από 172.000 έγγραφα και ενημερώνεται καθημε­ ρινά με νέες καταχωρίσεις. Το openarchives.gr συνεργάζεται με τις παρακάτω ψηφιακές βιβλιοθήκες: DOAJ - Directory of Open Access Journals, E-LIS - E-prints in Library and Information Science, Αριστοτέλειο Πα­ νεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Τμήμα Γε­ ωλογίας - Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Θεόφραστος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτε­ χνείο - Ψηφιακή Βιβλιοθήκη, Πανεπι­ στήμιο Αθηνών - Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Πέργαμος, Πανεπιστήμιο Κρήτης Ανέμη - Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελ­ ληνικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας - Computational Systems & Software Engineering Lab, Πανεπι­ στήμιο Μακεδονίας - Ψηφίδα - Ψη­ φιακή Βιβλιοθήκη & Ιδρυματικό Αποθετήριο, Πανεπιστήμιο Πατρών Educational Repository at the Uni­ versity of Patras, Πανεπιστήμιο Πα­ τρών - Κοσμόπολις, Πανεπιστήμιο Πατρών - Νημερτής, Πανεπιστήμιο Πατρών - Πλειάς, Πανεπιστήμιο Πει­ ραιώς - Περιοδικό Σπουδαί, Πανεπι­ στήμιο Πειραιώς - Ψηφιακή Βιβλιο­ θήκη, Πάντειον Πανεπιστήμιο - Ψη­ φιακή Βιβλιοθήκη Πάνδημος, ΤΕΙ Ηπείρου - Επιθεώρηση Οικονομικών Επιστημών, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης - Εύ­ ρηκα! - Ιδρυματικό Καταθετήριο Ανοι­ χτής Πρόσβασης, Χαροκόπειο Πανε­ πιστήμιο - ΕΣΤΙΑ - Ψηφιακό Αποθετήριο της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πλη­ ροφόρησης. ■

φ

Ω

Μ

Γαλλόφωνοι συγγραφείς Γράφουν και μιλούν οιο ΔΙΑΒΑΖΩ

Louis-Philippe Dalembert Carine Doganis Suzanne Dracius Bensalem Himmich Philippe Doumenc Gilles Leroy Helena Marienske Philippe Nemo Boualem Sansal Jacques Derrida Alain Badiou

Επιμέλεια: Γιώργος Αρχιμανβρίχης Γράφουν: Ελένη Καρρά Ρέα Καχσανεβάκη Δημήτρις Βεργέχης Μεχαφράσεις: Νίκη Ορφανού

[ Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω] Ν Ο Υ Σ δ ι α β α ζ ω

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

Louis-Philippe Dalembert

Το να γράφεις από αλάού γαπώ πολύ την ιδέα τού να γράφω από αλλού. Δεν ξέρω άλλωστε τι ακριβώς σημαίνει αυτό οτο μυαλό των διοργανωτών της γαλλικής παρου­ σίας στην Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, που πρότειναν σε πέντε συγνραφείς γαλ­ λικής γλώσσας να συζητήσουν γύρω από το θέμα της «λογοτεχνίας από αλλού». Πάντως αγαπώ την ιδέα του «αλλού». Δεν την αντιλαμβάνομαι διόλου, παρά το γε­ γονός ότι οι προσκεκλημένοι συγγραφείς δεν είναι Γάλλοι από «κούνια» ή της μη­ τρόπολης, σε σχέση με μια πλατιά λογο­ τεχνία της οποίας η βασική πηγή θα βρι­ σκόταν στη Γαλλία ή, καλύτερα ακόμα, στο Παρίσι και το σύνολο των άλλων γαλ­ λόφωνων λογοτεχνιών θα ήταν τα δευτερεύοντα παρακλάδια αυτού του φωτει­ νού ποταμού. Προτιμώ να σκέφτομαι πέρα ή, καλύτερα, έξω από το βλέμμα του άλλου. Αυτού του άλλου, συχνά από βαρεμάρα ή απλώς από ευκολία, δεσμο­ φύλακα της ελευθερίας του είναι μου

Α

82

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

στον κόσμο, της φαντασίας μου. Αυτού του άλλου που δεν μπορεί, ή δεν θέλει, να με προσδιορίζει παρά σε σχέση με τον εαυτό του. Που σπάνια ξεχνιέται για να γί­ νει λόγος σ' έναν αληθινό διάλογο. Στο μυαλό μου, η ιδέα τού να γράφει κα­ νείς από αλλού βρίσκει εξωτερικές μεθυ­ στικές παρηχήσεις. Νιώθω μια μεγάλη τρυφερότητα γι' αυτήν τη φράση, της οποίας πάντα ξεχνάω τον συγγραφέα: «Το έξω είναι μια μεγάλη χώρα». Το Έξω, σ' αυτό το επίπεδο αναφορών, υπονοεί για μένα το να μην αφήνει κανείς να εγκλω­ βίζεται, και ακόμα λιγότερο να τον εγκλω­ βίζουν, σε όποιο χώρο κι αν είναι αυτό, εθνικό, θρησκευτικό ή πολιτισμικό. Το Αλλού σημαίνει, από αυτή την άποψη, το να έχει κανείς ξεφύγει από όλους αυτούς τους χώρους εγκλωβισμού. Το να έχει αναχωρήσει για ένα διαφορετικό χώρο ή να βρίσκεται σε αναχώρηση, όχι αναγκα­ στικά σωματικήν αν και αυτό μπορεί να συμβαίνει. Σε μια φράση, να είναι εκτός, αναφορικά με ένα σύμπαν κλειστό και κατά συνέπεια περιορισμένο, στενό. Ένα σύμπαν που δεν μπορώ παρά να συσχε­ τίσω με το σύμπαν του εγκλεισμού, ανί­ κανου για την αληθινή εκκόλαψη του αν­ θρώπινου. Το Αλλού υπονοεί ότι κανείς έχει δεχτεί ή δέχεται να φεύγει πάντοτε. Για να πάω προς τη συνάντηση με τον Άλλο, αν όχι στη γλώσοα του τότε τουλάχιστον στο ιδίωμά του, για να το τρίψω με το δικό μου. Για να εμπλουτίσω, χωρίς ωοτόσο να υποτάξω, το βλέμμα μου με αυτό του άλ­ λου, της εμπειρίας του άλλου. Αυτού που θα έχει αυτός δει, ζήσει, αισθανθεί. Το να γράφει κανείς από Αλλού δεν ση­ μαίνει το να γράφει από πουθενά. Δεν μπορούμε να πάμε προς τον άλλο παρά

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

όταν ίο συναίσθημά ίου, η μνήμη του, εί­ ναι κάπου ριζωμένα, σε ένα χωροχρόνο που, για μένα, αναφέρειαι στην παιδική μου ηλικία και την εφηβεία μου στην Καραϊβική. Είναι από αυτό το Αλλού, που δεν υφίοταται πια παρά στη φαντασία μου, που προβάλλω τον εαυτό μου προς τον κόσμο, προς τον άλλο. Είναι ξεκινώντας από αυτόν τον χώρο, λίγο μετρούν οι άλ­ λοι καινούργιοι χώροι που επισκέφτηκα ή έζησα, που εμπλουτίζομαι από τον άλλο. Που του προσφέρω να μοιραστεί τις εμπειρίες μου και τα συναιοθήματά μου, και αυτά όσων δεν γνώρισε, δεν γνωρίζει και ποτέ δεν θα γνωρίσει. Είναι από αυτό

[ δ ι α β α ζ ω Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ .

το Αλλού που γράφω. Με την άρνηση του εγκλεισμού. Με το άνοιγμα στον άλλο και τη ζωή. Γιατί η ζωή, για να ειρωνευτώ τον τίτλο του Κούντερα, πάντα θα είναι αλλού. Με άλλα λόγια, σε αυτήν τη διαφορά φά­ σης, ήπιας ή παρατεταμένης, που γίνεται (θα γί­ νει) γραφή. ■ Μετάφραση Νίκη Ορφανού

0 Louis-Philippe Dalembert γεννημένος στο Πορτ-ο-Πρενς της Αϊτής, είναι οπό τους σημαντικότερους συγγρα­ φείς της γενιάς του. Ποιητής, διηγηματογράφος και μυθιστοριογράφος, έζησε κατά σειρά στο Πορτ-ο-Πρενς, στο Νανσύ, στο Παρίσι, στη Ρώμη. Τελευταία έργα που εκδόθηκαν: Οι Θεοί που ταξιδεύουν νύχτα (μυθιστόρημα, εκ­ δόσεις Rocher, 2006), Οδός Φομπούρ-Σεν-Ντενί (μυθιστόρημα, εκδόσεις Rocher, 2005) και Ποίημα για να συνο­ δέψει την απουσία (Mdmoire d’ Encrier, 2005)

Carine Doganis

Διαφθορά και Δημοκρατία διαφθορά μπορεί να οριστεί ως η κάθε μορφή κατάχρησης που βάλ­ λει κατά της ισορροπίας των εξου­ σιών που χαρακτηρίζουν τα δημοκρατικά συστήματα, και που τείνει να προκαλέσει μια απώλεια εμπιστοσύνης των κυβερνωμένων απέναντι στους κυβερνώντες ή στους θεσμούς τους. Απ' αυτή την άποψη, η Δημοκρατία στην αρχαία Ελλάδα -σύνηθες σημείο αναφο­ ράς για τους πολιτικούς αναλυτές, τους

Η

φιλοσόφους, τους ιστορικούς και τους νομικούς- που ανέκαθεν τύχαινε μιας προνομιακής μεταχείρισης μέσα σε μια παράδοση που προσπαθεί να προβάλλει τη συνέχεια των σύγχρονων πολιτικών συστημάτων, μπορεί να χρησιμεύσει και ως κλειδί ανάγνωσης μέσω των αποκλίσεών της, των ελλειμμάτων και των κρί­ σεων που φέρνουν στο φως τη δυσλει­ τουργία των δικών μας πολιτικών συστη­ μάτων. ΣΠ Ο Υ ΔΑ ΙΟ Ι Γ ΑΛ Λ Ο Ι ΣΥ ΓΓΡΑ Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ ΤΟ |

ΜεταιχΜίο (J)

Η ιστορία Tns Ζέλντα, pias καλλονήέ του αμερικάνικου νότου, η οποία θα ζήσει στον πυρετό Tns τζαζ και του αλκοόλ και θα ενώσει τη μοίρα Tns με τον Φ.

I. Φιτζέραλντ σ' ένα γάμο, ο onoios δεν θα αργήσει να εξελιχθεί σε εφιάλτη. Μια συναρπαστική σκιαγράφηση δύο εκρηκτικών προσωπικοτήτων τόσο στη λάμψη του n00ous tous όσο και στην παρακμή tous . J J

] Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

δ ι α β α ζ ω

[Γ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

Η Αθηναϊκή Δημοκρατία της κλασικής επο­ χής παρουσιάζεται ως ένα θεσμικό πλαί­ σιο που επιτρέπει την ουσιαστική άσκηση της λαϊκής κυριαρχίας. Οι αθηναίοι κυβερ­ νήτες (άρχοντες ) υπόκεινται στην προκα­ ταρκτική εξέταση, τη δοκιμασία, πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους, και υποχρεούνται να αποδώσουν απολογισμό

Α π ’ αυτή τ ψ άποψη, η Δημοκρατία στην αρχαία Ελλάδα που ανέκαθεν τύχαινε μιας προνομιακής μεταχείρισης μέσα σε μ ια παράδοση που προσπαθεί να προβάλλει τη συνέχεια των σύγχρονων πολίτικων συστημάτων, μπορεί να χρησιμεύσει και ως κλειδί ανάγνωσης μέσω των αποκλίσεων της, των ελλειμμάτων και των κρίσεων που χρέρνουν στο χρως τη δυσλειτουργία των δικών μας πολιτικών συστημάτων στο λαό στο τέλος της θητείας τους (ευθύνας δίδοναι). Η αρχή του επιδόματος επιτρέπει στους απλούς πολίτες να παρακάθονται στο λαϊκό δικαστήριο της Ηλι­ αίας, στο συμβούλιο [βουλή) ή τη συνέ­ λευση [Εκκλησία), αποζημιώνοντας τις απώλειές τους από τη συμμετοχή τους στα κοινά. 0 κλήρος εγγυάται την εναλ­

λαγή στα καθήκοντα και δίνει την ευκαι­ ρία σε κάθε πολίτη να μάθει τη δημοκρα­ τία στην πράξη. Στο επίπεδο της δικαιοσύνης, η λαϊκή κυ­ ριαρχία εκφράζεται, αφενός, μέσω της γενίκευσης του δημόσιου κατήγορου, θέ­ σης ανοικτής σε κάθε εθελοντή πολίτη που δρα ως «πολίτης - κατήγορος», αφε­ τέρου, μέσω της αυξανόμενης επιρροής των λαϊκών δικαστηρίων, που αποτελού­ νται από 6.000 ενόρκους, οι οποίοι ορίζο­ νται κάθε χρόνο με κλήρο μεταξύ των άνω των τριάντα ετών πολιτών με πλήρη πολιτικά δικαιώματα, ανεξαρτήτως της τάξης στην οποία ανήκουν. Το επίδομα που δίδεται στους ενόρκους, καθιερω­ μένο από τον Περικλή στον ένα οβολό ανά συνεδρία, ανέρχεται την εποχή του δημαγωγού Κλέοντα σε τρεις οβολούς ανά συνεδρία, καθιστάμενο έτσι το σύμ­ βολο της λαϊκής δικαιοσύνης. Το φαινόμενο της συκοφαντίας, δηλαδή η υπερβολική χρήση της εθελούσιας δημό­ σιας κατηγορίας, δείχνει ότι ο θεσμός, που λειτουργεί ως δημόσιο αξίωμα πολι­ τών, μπορεί να αλλοιωθεί και να δώσει θέση στην κατάδοση. «Επειδή είναι ταυ­ τόχρονα το αποτέλεσμα της ιδιοποίησης εκ μέρους των πολιτών ενός θεσμού αρ­ χικό δημιουργημένου ως εξαίρετα δημο­ κρατικού και το σύμπτωμα της φθοράς αυτού του θεσμού, η συκοφαντία θέτει το ερώτημα της εμπιστοσύνης». Η φθορά του ιδεώδους μιας κοινωνίας εμπιστοσύνης, όπως την ονειρευόταν η Αθήνα, από τη φθορά της διαφάνειας των σύγχρονων δημοκρατιών μας, δεν απέχει παρά ένα βήμα... ■ Μετάφραση Νίκη Ορφανού

Η Carine Doganis είναι διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών και ασχολείται με θέματα πολιτικής και διαφθοράς. Το πιο γνωατό βιβλίο της είναι το Στις απαρχές της διαφθοράς. Δημοκρατία και κατάδοση οτην αρχαία Ελλάδα, Παρίσι, Presses Universitaire de France, 2007.

84

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

[ ΔΙΑΒΑΖΩ Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

]

Suzanne Dracius

Η κρεόλική μου παράδοση ο Αλλού το φέρω μέσα μου, γιατί είμαι αυτό το νησί όπου πλέον ξε­ κουράζεται ο -τόσο αγαπημένοςΕμέ Σεζέρ, που μου έδωσε τη χαρά να εκτιμήσει τη γραφή μου, ο ψάλτης της νεγροσύνης που μαυρίζει το άσπρο εξώ­ φυλλο του Rue Monte au del με το να το ξαναδιαβάζει, ο ποιητής που έγραψε σε αφιέρωση στη μητέρα μου «Στην Ελμίρ Νρασιούς, που η Μαρτινίκα την ευχαρι­ στεί, εκτός των άλλων, για το ότι έφερε στη ζωή την ποίηση, την αληθινή: την Σουζάν! Ευχαριστώ!» και που θεωρούσε, σχετικά με το βιβλίο μου Lumina Sophie dite Surprise, ότι αποδεικνύει τη γέννηση μίας νέας συνείδησης νια το λαό της Μαρτινίκας. Με χορηγό την τηλεόραση TV5 στο συνέ­ δριο του AATF, αμερικανικού συνδέσμου καθηγητών της γαλλικής γλώσσας, που με την ευκαιρία αυτή μου απένειμε τον τίτλο του επίτιμου μέλους -μόνης συγγραφέως από τη Μαρτινίκα που λαμβάνει αυτόν τον τίτλο μετά τον Εμέ Σεζέρ το 1976- αυτό το μυθόδραμα ξεχωρίζει από την κλασική τραγωδία κλείνοντας το μάτι στο ρομαντικό δράμα: υπέροχο τραγούδι και κωμικά στοιχεία να μπλέκονται με τη σοβαρότητα αιματηρών επεισοδίων. Έστω κι αν φαίνεται έλλειψη ταπεινοφρο­ σύνης εκ μέρους μου, ποιον άλλο θα μπορούσα να έχω διαλέξει για να παρου­ σιάσω τη δουλειά μου; Ηφαιστειακή όπως το γενέθλιο νησί μου, γράφω στον θη­ λυκό πληθυντικό γιατί είναι πιο δυνατό

Τ

από μένα: με κατοικούν και θέλουν να εκφραστούν αυ­ τές οι γυναίκες σύμβολα του βουντού, να σηκωθούν όρθιες, μέσα στη σύγχυση του αίματός τους, κατά τον τρόπο της Άλλης που χο­ ρεύει, της ηρωίδας του πρώτου μου μυθιστορήμα­ τος που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Seghers και επαSuzanne Dracius νεκδόθηκε σε σχήμα τσέ­ Rue Monte Au Ciel πης από τις εκδόσεις Rocher. Γιατί το αίμα των Εκδόσεις Desnel Αλλού τρέχει μέσα μου: το αίμα της Αφρικανής ξερι­ ζωμένης στα σκλαβοπά­ ζαρα, το αίμα του λευκού κ.λπ., κάνοντάς με μια calazaza (μέλος της κοινότητας των Κρεολών), παρωνύμια του καλά καγαθά: «τα καλά και τα αγαθά πράγματα», να πώς αντιλαμβάνομαι την επιμιξία. Στο μικροσκοπικό νησί της καταγωγής μου δεν νιώθω έγκλειστη γιατί ζω εκεί, το ζω στη μοναδικότητα και στον πλουραλισμό του. Όταν πνίγομαι, καταφεύγω στη χρήση ιστορικών αναφορών (1902: η έκρηξη του ηφαιστείου Πελέ), αναζητώ­ ντας στοιχεία στην οικογενειακή μου ιστο­ ρία ή την επικαιρότητα, προσπαθώντας να αφηγηθώ ένα ατομικό συμβάν εντεταγμένο στην μεγάλη ανθρώπινη ιστορία, που να του δίνει μια έκταση και μια αιτιο­ λόγηση, έτσι ώστε να τίθεται κάποιο ση­ μαντικό πρόβλημα με αφορμή ένα επιφα-

ΣΠ Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι ΓΑ Λ Λ Ο Ι ΣΥ ΓΓΡΑ Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΖιλΛερουά Έ να μπλουζ για τη Ζ έλ ν τα

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

ΜεταιχΜίο (|)

Ο Ζιλ Λερουά, διακεκριμένοε πεζογράφοε, με πολλούε τίτλουε στο ενεργητικό του, τιμήθηκε με το Βραβείο Goncourt 2007, τη σημαντικότερη διάκριση στη Γαλλία, για το μυθιστόρημά του Έ ν α μ π λ ο υ ζ γ ια τη Ζ έλν τα . θα Βρίσκεται στην 5η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου θεσσαλονίκηε (Helexpo), την Παρασκευή, 30 ΜαΤου 2008, otis 7:30 μ.μ„ στο αμφιθέατρο τηε τιμώμενηε χώραε.

[ Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω] Ν Ο Υ Σ δ ι α β α ζ ω

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

νειακά ασήμαντο ανέκδοτο που ξετυλίγε­ ται στη λάμψη του, συνδεόμενο με την παράδοση του παραμυθιού από τις Αντίλλές, αυτήν την «προφορικοτεχνία» που δεν χρειάζεται να ντρέπεται κανείς, αφού κάθε λογοτεχνία γεννιέται μέσα στον προφορικό λόγο: η γαλήνια ελληνική λο­ γοτεχνία, τιμημένη μητέρα της δυτικής λογοτεχνίας, δεν ήταν, στις αρχές της, στα χέρια των ραψωδών και περιφερόμε­ νων αοιδών, λίγο ή πολύ τυφλών, σαν τον Όμηρο, που απήγγειλλαν με συνο­ δεία της λύρας τους την Ιλιάδα και την Οδύσσεια; 100% μιγάς (άλλο ένα τεράστιο παρά­ δοξο!), αφιερωμένη στο οξύμωρο, ανα­ λαμβάνω πλήρως το σύνολο της πολυ­ μορφικής μου κληρονομιάς. Κρεολή, δε­ δομένου ότι γεννήθηκα στη Μαρτινίκα, αποδίδω με εκφράσεις κρεόλικες τις «πραγματικότητες» του περιβάλλοντος μου. Αλλά πολύ γρήγορα οι παιδικές μου μνήμες έγιναν μνήμες τού «στη Γαλλία», ανακατεμένες με τις αναλαμπές από τη

μητρική μου χώρα. Εάν τα γαλλικά είναι η μητρική μου γλώσσα, τα κρεόλικα είναι η πατρική μου! Εισχωρώ στη γαλλική γλώσσα σαν σε μια προσφερόμενη κατοι­ κία, μια ανοιχτή κατοικία όπου, από το ηφαιστιογενές νησί μου και την κλασική μου παιδεία, εκτινάσσεται η κρεόλικη υπόστασή μου, αλλά και η έντονη συγκί­ νηση γι' αυτές τις γλώσσες που ονομά­ ζουμε νεκρές, τα λατινικά και τα αρχαία ελληνικά, συναναστρεφόμενες τον μο­ ντερνισμό μου. Δεν πρόκειται για μια παράθεση αλλά για ένα μοίρασμα. Τις προσφέρω στους αναγνώστες μου γιατί έχουν θρέψει τις προσωπικές μου μυθολογίες: ως μιγάς λατινο-κρεολή ανα­ μιγνύομαι, πλέκω σε μια γλώσσα που ανήκει μόνο σε μένα αλλά και με την οποία ο κάθε αναγνώστης νιώθει καλά, γιατί όλα τού είναι προσβάσιμα, όλη αυτή η κουλτούρα της επιμιξίας τού προσφέρεται -με διάφορα στυλισρκά κόλπα των οποίων θα μου επιτρέψετε να κρατήσω κρυφές τις συνταγές... Έτσι τα κρεόλικα μπλέκονται με τα γαλλικά χωρίς έλλειψη σεβασμού: καβαλικεύω γαλλικά και κρε­ όλικα κατ' εξακολούθηση. Μόνο ένα πα­ ράδειγμα: όταν γράφω «τέντωσε το σώμα του», είναι, κακά τα ψέματα, μια απο­ στροφή των κρεόλικων, όπου χρησιμο­ ποιείται αντί για προσωπική αντωνυμία «το σώμα μου» (το μόνο πράγμα που ανήκε στο σκήΐάβο στο μυαλό του, ήταν το σώμα του). Το εφέ αυτό παράγει πε­ ρισσότερο αισθησιασμό, επιτρέποντάς μου να προβάλλω μια πιο δυνατή εικόνα, πιο ορατή, σχεδόν κινηματογραφική -να γράφω σε χρώματα και όχι μόνο σε ασπρόμαυρο. ■ Μετάφραση Νίκη Ορφανού

Η Suzanne Dracius, είναι κρεολή, γαλλόφωνη πεζογράφος. Γεννήθηκε το 1951 στη Μαρτινίκα αλλά μεγάλωσε στη Γαλλία. Επέστρεψε στη Μαρτινίκα ως καθηγήτρια κλασικής φιλολογίας. Τα πεζά της αναφέρονται σε πολλά γυναι­ κεία θέματα. <56

ΙΟΥΝΙΟΣ

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

[ δ ι α β α ζ ω Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

]

Bensalem Himmich

Πόθος για διγΠωοσία πορώ να πω όιι η οχέση μου με τον πολιτισμό βασίζεται κυρίως στην περιέργεια και την προσπά­ θεια, δύο απαραίτητα συστατικά σε κάθε διαδικασία εκμάθησης και εγκαθίδρυσης του νοήματος. Χάρη σ' αυτά τρέφω τη φι­ λοδοξία μου να κινούμαι ακολουθώντας διαδοχικά το αγαπημένο μου τρίπτυχο (φιλοσοφία, ιστορία και λογοτεχνία) και κατά συνέπεια να εγκαθίσταμαι επίτηδες για να τα καταφέρω στην πρακτική της δι­ γλωσσίας. Γνώρισα μέσα από την εμπειρία μου τη χρησιμότητα της διγλωσσίας ως μέσου προσέγγισης δύο διαφορετικών πολιτισμι­ κών ταυτοτήτων. Αυτή η διγλωσσία μού επέτρεψε, πάνω σε συγκεκριμένα θέματα, να θέσω έναν πολιτισμό υπό το πρίσμα ενός άλλου και έτσι να σχετικοποιήσω και ταυτοχρόνως να εμπλουτίσω τον έναν με τον άλλον: Είναι πεποίθησή μου ότι ο δίγλωσσος άν­ θρωπος, ευρισκόμενος στην επιτομή δύο πολιτισμών (ενός στον οποίο ανήκει και ενός δανεικού), είναι σε πλεονεκτική θέση ως προς το να διακρίνει το παγκό­ σμιο στη συμπληρωματικότατα των πολι­ τισμών αλλά και να αξιολογεί την ικανό­ τητά τους στο να αποκτούν χαρίσματα επικοινωνίας και ανταλλαγής. Γραμμένα στα αραβικά και στα γαλλικά, τα δοκίμιά μου (το Ισλάμ «στα χέρια» των αν­ θρώπων, ο Ιμπν Χαλντούν, ο οριενταλιομός, η σχέση Βορρά-Νότου, η μαροκινή πληγή...) καταδεικνύουν την επιθυμία μου

Μ

για διγλωσσία. Το να γράφω σε δύο γλώσσες πάνω σε θέματα αραβο-ισλαμικά μου φαινόταν ανέκαθεν μια καλή διαλεκτική μέθοδος, που διασφαλίζει μια κάποια κρι­ τική εγρήγορση. Εντούτοις μένει, σε ό,τι με αφορά, να γίνει μια σημα­ ντική διευκρίνιση: εάν μπορώ να αναλύω και να ΜΠΕΝΣΑΛΕΜ 1 σκέφτομαι σε δύο γλώσ­ ΧΙΜΙΣ σες, την αραβική και τη γαλ­ 0 ΧΑΛΙΦΗΣΤΟΥΤΡΟΜΟΥ λική, δεν ισχύει το ίδιο όταν γράφω ένα ποίημα ή ένα μυθιστόρημα. Αυτό οφείλε­ Μπεν Σαλέμ Χίμις ται στο γεγονός ότι για ένα Ο Χ α λ ίφ η ς συγγραφέα η πρώτη βουτιά στο υλικό και η πρώτη του τρόμου ανάσα γίνονται σε μία και Εκδόσεις Καστανιώτη μόνο γλώσσα, αυτήν της βαθύτερης μνήμης του, των ονείρων και φαντασιώσεων και της εσωτερικής του συνείδησης. Αυτή η γλώσσα για μένα είναι η αραβική, όχι μόνο ως λεξιλόγιο, συντακτικό, γραμ­ ματική ή γλώσσα ενός ιερού κειμένου (του Κορανίου) αλλά ως δοχείο που εμπεριέχει μια βαθύτερη κοσμική και βέ­ βηλη κουλτούρα. Κατά συνέπεια, οτο συγκεκριμένο πεδίο της λογοτεχνικής δημιουργίας δεν μπορώ να πιστέψω -κάτι που δεν στέκεται γλωσσολογικά- ότι η γλώσσα δεν είναι παρά ένα μέσο έκφρασης. Αυτός που το πι-

ΣΠ Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι ΓΑΛ Λ Ο Ι ΣΥ Γ Γ ΡΑ Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ ΤΟ |

ΜεταιχΜίο (|)

Ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα για το δράμα που εκτυλίσσεται otis ακτέε τηε Μεσογείου με πρωταγωνιστέε tous λαθρομετανάστεε οι οποίοι αναζητούν τη γη τηε επαγγελίαε, το δικό τουε Ελντοράντο, στην πολιτισμένη Ευρώπη. Με ήρωα τον κυβερνήτη Πιράτσι που περιπολεί στιε ακτέε τηε Νότισε Ιταλίαε και έρχεται καθημερινά αντιμέτωποε με πολλέε τραγικέε ιστορίεε, ο ΒραΒευμένοε Λοράν Γκο­ ντέ στήνει μια καλοδουλεμένη αφήγηση. J J

[ Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω] Ν Ο Υ Σ δ ι α β α ζ ω

Bensaiem Himmich

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

στεύει, οφείλω να δηλώοω, ντύνει τον παροξυσμό του με μια αντίφαση. Στην πορεία της λογοτεχνικής μου ενα­ σχόλησης, κόντρα στην τόσο θλιβερή μεί­ ωση του αναγνωστικού κοινού της ποίη­ σης, αυτή με συντροφεύει ακόμη. Βρίσκω στην ποίηση ένα λίπασμα για τις εξιδανικεύσεις μου και ένα πνευματικό στήριγμα στην καθημερινή μου ζωή. Εντούτοις, εδώ και δεκαπέντε περίπου χρόνια, με ελκύει όλο και περισσότερο το μυθιστό­ ρημα, όχι ως πρακτική ιδιώτευσης και μιας γραφής α-ποιητικής και πραγματιστικής αλλά ως καθολικό είδος που απαιτεί έρευνα και σκέψη, καθώς και τη συν­ δρομή της ποιητικής έμπνευσης και της φόρμας μιας σκηνικής και δραματουργικής έκφρασης. Το στοίχημά μου φαίνεται να κινείται προς την κατεύθυνση μιας εμβάθυνσης της αφήγησης και του μυθιστορηματικού λόγου στα πεδία της ιστορίας και της φι­ λοσοφίας ή, με λίγα λόγια, του πολιτι­ σμού ως ανθρωπολογίας και πρόζας του

εν κινήσει κόσμου. Μεταξύ των τριών «ιστορικών» μου μυθι­ στορημάτων, Ο χαλίφης του τρόμου, Η σοφότατη και Αυτός ο Ανδαλουσιος, εν­ νέα άλλα μυθιστορήματα ξεχωρίζουν για τη θεματολογία τους και την καυτή τους επικαιρότητα: την ανεργία των νέων, την παράνομη μετανάστευση, τον έρωτα οτα χρόνια της ύφεσης, την απομίμηση δημο­ κρατίας ως τραγικο-κωμικής φάρσας κ.λπ. Η διανοητική μου δραστηριότητα μπορεί να μοιάζει πολυποίκιλη και διαφοροποιη­ μένη, αλλά βρίσκει την ενότητά της στη σχέση αίτιου και αιτιατού που εγκαθιδρύω μεταξύ έρευνας και λογοτεχνικής δημι­ ουργίας. Γι' αυτό το λόγο, αποδίδω εξαι­ ρετικό ενδιαφέρον στα έργα των Γκαίτε, Νίτσε, Μπόρχες, Σαρτρ, Καζαντζάκη, Πας, Έκο, Μαχφούζ και άλλων συγγραφέων που κατάφεραν μέσα από μια ευτυχή και γόνιμη πολυπραγμοούνη να υπερβούντα ρίακα των στενών εξειδικεύσεων και έτσι να δοξάσουν τη σκέψη και τις περιπέτειες του πνεύματος. Πρέπει να ομολογήσουμε ότι η καλή δια­ χείριση της πολυπολιτισμικότητας δεν εί­ ναι εύκολη, κυρίως όταν έρχεται σε σύ­ γκρουση με την παγκόσμια κουλτούρα που θεοποιεί τις φιγούρες του καταναλω­ τισμού, του αναλώσιμου και της παρακ­ μής και που είναι, κατά βάθος, βαθιά αμνήμων, αντι-γνωστική και ανιστόρητη... Αλλά, όπως και να 'χει, το αντίδοτο ενά­ ντια στο ρίσκο της εγκατάλειψης και της ήττας δεν βρίσκεται παρά στην κακουχία και την επιμονή στην εργασία, καθώς και σε μια μορφή ασκητικής, ανοιχτής όμως στο χιούμορ και τις εφήμερες απολαύσεις της ζωής. ■

Μετάφραση Νίκη Ορφανού

0 Bensaiem Himmich είναι γαλλόφωνος πεζογράφος από το Μαρόκο. Στα ελληνικά κυκλοφορεί το ιστορικό μυθι­ στόρημα του με τίτλο 0 Χαλίφης του τρόμου (εκδόσεις Καστανιώτη).

<2x3

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

[ Δ I A BA Ζ Ο Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

]

Ελένη Καρρά

Philippe Doumenc

Η δολοφονία της Έμμα Μποβαρύ! Έμμα Μποβαρύ δεν ήταν ένας αδύναμος χαρακτήρας και γι' αυτό ο Φλωμπέρ έκανε λάθος: δεν μπορεί να αυτοκτόνησε! Κάποιος τη δο­ λοφόνησε. Ή, τουλάχιστον, αυτή είναι η βάση πάνω στην οποία στηρίζει ένα εντυ­ πωσιακό λογοτεχνικό εγχείρημα, το οποίο χαρακτηρίστηκε από τη γαλλική κριτική ως μια ιδιαιτέρως επιτυχημένη ανανέωση της κλασικής λογοτεχνίας, ο συγγραφέας Φιλίπ Ντουμόνκ. Μολονότι ο ίδιος εξακο­ λουθεί, όπως δηλώνει, να θεωρεί την Αι­ σθηματική αγωγή το σπουδαιότερο έργο του Γκυστάβ Φλωμπέρ, η Μαντάμ Μπο­ βαρύ ήταν εκείνη με την οποία αποφά­ σισε να συνομιλήσει διαμέσου των αιώ­ νων, ώστε να της δώσει μια δεύτερη ευ­ καιρία και να σώσει... την υστεροφημία της! Απομονώνοντας κάποια κενά στην πλοκή, αφού, όπως πιστεύει (και δεν εί­ ναι απαραίτητο να συμφωνήσει κανείς μαζί του), οι γάλλοι κλασικοί έδιναν πε­ ρισσότερη σημασία στο κλίμα και τους χα­ ρακτήρες των έργων τους απ' ό,τι στο ίδιο το «σενάριο», ο Ντουμόνκ πραγματο­ ποιεί μια έρευνα πάνω στις συνθήκες θα­ νάτου της Έμμα. «Εμφυτεύοντας» στο φλωμπερικό κόσμο κάποια νέα πρόσωπα, όπως οι δυο αστυνομικοί που πηγαίνουν στην Ιονβίλ, υποκινούμενοι από τις ίδιες αυτές ενδείξεις που ο Φλωμπέρ είχε προ­ βάλλει ως στοιχεία της αυτοχειρίας, ή την κόρη του φαρμακοποιού -μια νεαρή Έμμα, που ασφυκτιά στο κλειστό περι­ βάλλον της επαρχίας- ο συγγραφέας με-

Η

1 IIoios σκότωσε I την Έμμα Μποββρύ;

Φιλίπ Ντουμόνκ

Π ο ιο ς σ κ ό τ ω σ ε την Έ μ μ α Μ π ο β α ρ ύ Ελληνικά Γράμματα

λετά κάτω από ένα νέο πρίσμα σχέσεις, πρόσωπα και πράματα. «Αυθεντικός ρεα­ λιστής, ο Φλωμπέρ δεν έδειχνε καμία ιδι­ αίτερη συμπάθεια προς κάποιον από τους ήρωές του», λέει ο Ντουμόνκ, ο οποίος, συνομιλώντας με το σύμπαν των κλασι­ κών αλλά όντας ο ίδιος τέκνο μιας «απε­ λευθερωμένης ματιάς» προς τη λογοτε­ χνία, παραδέχεται ότι τρέφει ιδιαίτερη συ­ μπάθεια προς τους δυο αστυνομικούς του, που εξάλλου αποτελούν καθαρά δική του έμπνευση και δεν εμφανίζονται στο έργο του 19ου αιώνα.

Σ Π Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι ΓΑ Λ Λ Ο Ι Σ Υ Γ Γ ΡΑ Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ ΤΟ

ΜεταιχΜίο

Ο

Ο Λορά ν Γκοντέ τιμήθηκε για το μυθιστόρημά του Κ ά τ ω α π ό τ ο ν ή λ ι ο τ ο υ Ν ό τ ο υ (2005, ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ) με το Βραβείο Goncourt, ενώ για το Βιβλίο του Ο θ ά ν α τ ο ί τ ο υ β α σ ι λ ι ά Τ σ ο ν γ κ ό ρ (2004, ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ) έλαβε το Βραβείο των γάλλων βιβλιοπωλών το 2003. Τελευταίο Βιβλίο του που μεταφράστηκε στα ελλη­ νικά από tis εκδόσειε ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ είναι το μυθιστόρημα Ε λ ν τ ο ρ ά ν τ ο .

Γ

δ ι α β α ζ ω

]

^ Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

Αλγερία- και το μεταθέτει σ' έναν φανταστικό κόσμο. Το Αριστερά ψηΠά στον Παρά­ δεισο μιλά για τις κάπως πα­

Philippe Doumenc

Πάντως, όπως αναφέρει σε συνέντευξή του, δεν σκοπεύει να δώσει συνέχεια σ' αυτόν τον διάλογο με το γαλλικό 19ο αι­ ώνα, αφού, όπως λέει, «όταν τελειώνω ένα βιβλίο, οι πρώτες μου σκέψεις στρέ­ φονται στο επόμενο, το οποίο θα είναι και διαφορετικό. Αυτό φαίνεται και από τα τέσσερα προηγούμενα μυθιστορήματά μου. Τα ταμεία του Νότου είναι μια ονει­ ρική διήγηση που βασίζεται σε ένα γεγο­ νός σχεδόν σύγχρονο -τον πόλεμο στην

ράξενες ουνθήκες υπό τις οποίες ο Μαρσέλ Καρνέ έφτιαξε την ταινία του Τα παιδιά του Παραδείσου, το οποίο γυρίστηκε το 1942-43, όταν η Γαλλία τελούσε υπό γερμανική κατοχή. Οι Ερα­ στές του Τόνενκραντ έχει γραφτεί στο στυλ του δια­ φωτισμού του 18ου αιώνα και λαμβάνει χώρα σε μια φυτεία που, στην πραγματι­ κότητα, ανήκε στην οικογένειά μου στη Γαλλική Γουι­ άνα, ακριβώς πριν από την επανάσταση. Όσο για την Έμμα Μποβαρύ...» Όσο για την Έμμα Μποβαρύ, λοιπόν, φαίνεται ότι αποτελεί τη ση­ μερινή απάντησή του στις νεανικές, οχολικές του ανα­ γνώσεις, όταν, όπως παρα­ δέχεται, το συγκεκριμένο βι­ βλίο τού φαινόταν εξαιρετικά βαρετό και προτιμούσε, μέχρι μεγάλος, τους Σταντάλ, Μπαλζάκ και Προυστ... Μεγάλος πια, ίοως αποφάσισε λοιπόν να «εκδικηθεί» το συγκεκριμένο έργο για τη βαρεμάρα που του προκαλούσε, και να του προσθέσει το αλάτι ενός σύγχρονου αστυνομικού, όπου, αντίθετα με όσα θα πίστευε ένας Φλωμπέρ, ο δολοφόνος δεν είναι η επαρχία, η κοινωνία, η ίδια η αν­ θρώπινη συνθήκη -αλλά ένας άνθρωπος. Τόσο απλά. ■

Ο Philippe Doumenc γεννήθηκε το 1934. Τιμήθηκε με το βραβείο Renaudot για το έργο του Les Comptoirs du sud (Seuil, 1989). Έχει γράψει επίσης το Εη haul a gauche du paradis (Seuil, 1992) και το Les Amants de Tonegrande (Seuil, 2003). Στην Ελλάδα μόλις κυκλοφόρησε το πολυσυζητημένο μυθιστόρημα του Ποιος σκότωσε την Έμμα Μποβαρύ (Ελληνικά Γράμματα, 2008).

5>0

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

λογοτεχνία αιχμήε I απ ό το |

ΜεταιχΜίο (J)

KcoaTas Λ ο γ ά p a s

Ερημιά στο βλέμμα

tous

μυθιστόρημα

Έλληνες μετανάστε5 στην Αμερική τη δεκαετία του '60. Αλβανοί στην Ελλάδα τη δεκαετία του '90. Παράλληλες διαδρομές για την αναζήτηση pias καλύτερης τύχης...

Χ ρ ισ τ ό φ ο ρ ο ς Μ η λ ιώ ν η ς

Τα πικρά γλυκά ιστορίες

11 ιστορία από έναν σπουδαίο διηγηματογράφο που διαπνέονται από νοσταλγία για τα χρόνια που πέρασαν ανεπιστρεπτί.

Έ ρ σ η Σ ε ϊρ λ ή

Νέοι άντρεε ιστορίες

Γυναίκες μιας κάποιας ηλικίας συναντούν νέους άντρες. Δεν είναι ό,τι ακριβώς ονειρεύονται, αλλά μήπως δεν έχουν γίνει σοφότερες με τα χρόνια;

Β ά σ ια Τ ζ α ν α κ ά ρ η

Έντεκα μικροί φόνοι Ιστορίες εμπνευσμένες από τραγούδια του Nick Cave

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας στήνει ένα φονικό σύμπαν γεμάτο καταραμένε5 φιγούρες που ξεπήδησαν από τη φαντασία Tns, καθώς άκουγε και ξανάκουγε to u s δίσκους του Nick Cave.

Π α ν α γ ιώ τη ς Χ α τζ η μ ω υ σ ιά δ η ς

Το παραμύθι του ύπνου Μυθιστόρημα για t is έξω και

ΣΕ Ο Λ Α ΤΑ Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

www. met ai xmi o. gr

tis

μέσα ανομβρίες.

] Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

δ ι α β α ζ ω

[Γ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

Gilles Leroy

Από τι κινδυνεύει η Πογοιεχνία Συνέντευξη στην Ρέα Κατσανεβάκη

Gilles Leroy

ο 2007 ο 50χρονος γάλλος συγγρα­ φέας Gilles Leroy κέρδισε την ύψιστη γαλλική λογοτεχνική διάκριση, το βραβείο Goncourt, με το βιβλίο του Alabama Song. Ηρωίδα του μυθιστορήμα­ τος μια διάσημη άγνωστη, η Ζέλντα Σάιρ, σύζυγος του Σκοτ Φιτζέραλντ. Μέσα από το φανταστικό ημερολόγιό της ο Leroy, με την ευαισθησία που τον χαρακτηρίζει, ξετυλίγει την ιστορία μιας ύπαρξης που δεν μπόρεσε ποτέ να ολοκληρωθεί ούτε ως γυναίκα ούτε ως καλλιτέχνιδα, ξεκινώ­ ντας από την εφηβεία της στον αμερικά­ νικο Νότο, περνώντας από τη Γαλλία της δεκαετίας του 1920 και καταλήγοντας στον τραγικό της θάνατο στις φλόγες ενός ψυχιατρείου. Παράλληλα, γινόμαστε μάρτυρες των κρίσεων του μυθικού λογο­ τεχνικού ζευγαριού, του ζεύγους που, όπως λέει ο ίδιος, έχει φορτίσει συναι­

Τ

*■

92

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Ν

σθηματικά όλη του την ύπαρξη από τότε που τους ανακάλυψε και αποφάσισε ν' αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Καθηγητής και δημοσιογράφος για αρκετά χρόνια πριν αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στη συγγραφή, ο Leroy μέχρι τώρα έχει δημοσιεύσει έντεκα μυθιστορήματα και συλλογές διη­ γημάτων, κυρίως αυτοβιογραφικά, ενώ αγαπημένα του θέματα είναι η πτώση του ανθρώπου, ο αλκοολισμός, η δυσκολία τού να αγαπήσεις. Ανάμεσα σε δύο ταξί­ δια για την προώθηση του βιβλίου του που έχει τυπωθεί σε 25 γλώσσες και λί­ γες ημέρες πριν την έλευσή του στην Έκθεση Βιβλίου, βρήκε τον καιρό να μας μιλήσει για τις αμερικανικές του επιρροές, αλλά και το παρόν και το μέλλον της γαλ­ λικής λογοτεχνίας. Ποιοι είναι οι γάλλοι συγγραφείς που θαυμάζετε και που πιθανόν να άσκησαν μια επιρροή σε σας και το έργο σας; Μεταξύ των γάλλων μυθιστοριογράφων που θαυμάζω, θα ανέφερα τον Stendhal, τον Proust, την Marguerite Duras και τον Claude Simon. Έχω την τάση να θεωρώ πά­ ντως ότι εκείνοι που «μ' έχουν επη­ ρεάσει» σε κάτι είναι κυρίως ο Scott Fitzgerald και το σύνολο των αμερικάνων λογοτεχνών του προηγούμε­ νου αιώνα, εκείνοι τους οποίους ανακάλυψα και με σημάδεψαν στα είκοσι χρόνια μου, δηλαδή την ηλι­ κία που ξεκίνησα να γράφω καθημε­ ρινά: μέσω αυτών η ζωή μου κύ­ λησε σε αυτήν την παράξενη ιερο­ σύνη που είναι η συγγραφή. Διαβά­ ζοντας δε τους αμερικάνους μυθιστοριογράφους της γενιάς μου, δια-

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

κρίνω μια συγγένεια με το σύστημα χης γραφής μου: το παιχνίδι με τη χρονολο­ γία, μια κάποια ορμηχικόιητα, τις διαστρε­ βλώσεις του χρόνου, που οφείλονται στον τρόπο με τον οποίο θίγω τους χαρα­ κτήρες. Η ματιά των αμερικάνων συγγρα­ φέων είναι απελπισμένη και συγχρόνως αστεία και μεταχειρίζονται τις συγκινήσεις και τα νοήματα χωρίς πολλές παρεκτρο­ πές. Ενώ στη Γαλλία κρατάμε τις συγκινή­ σεις οε απόοταση. Ουσιαστικά, λοιπόν, το τελευταίο σας βι­ βλίο Έ ν α μ π λ ο υ ζ για τ η ν Ζ έ λ ν τα (εκδό­ σεις Μεταίχμιο), αλλά και το βραβείο σας που αφιερώσατε σε εκείνη, αποτελούν φόρο τιμής σε αυτούς: Με το ζεύγος Φιτζέραλντ έχω μια σχέση περισσότερο συναισθηματική. Μαγεύτηκα από το ταλέντο του Σκοτ, το γεγονός ότι γνώρισε τη δόξα στα 22 του χρόνια. Με­ γάλωσα και ωρίμασα μαζί με τα κείμενά του, ανακαλύπτοντας με το χρόνο την υπόγεια απελπισία που κυριαρχεί στο έργο του, την κοινή τους δυστυχία. Το βιβλίο μου αποτελεί καρπό μιας μα­ κρόχρονης κυοφορίας, όπου προσπάθησα να αποδώσω δικαιοσύνη απέναντι σε αυ­ τήν που οι βιογράφοι του Σκοτ αποκαλούν αιτία της πτώαης του. Άλλωστε με την Ζέλντα αισθάνομαι πολύ οικεία. Όπως εκείνη, ήθελα πάντα κάτι το διαφορετικό, γι' αυτό αφοσιώθηκα στη συγγραφή. Ο Σκοτ την εμπόδισε να γράψει, όπως και εμένα τότε που νεαρός 20 χρόνων έζησα μια παθιασμένη ερωτική ιστορία με ένα άτομο που προσπαθούσε να με εμποδίσει να αφοσιωθώ οε αυτό που ήθελα πάνω από όλα. Το αξιοπερίεργο μάλιστα είναι ότι προσπαθώντας να με αποτρέψει μ'

ί Δ IA Β A Ζ Ω Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε I Σ

1J

έκανε να ανακαλύψω τον Σκοτ και την αμερικανική λογοτεχνία. Όλα αυτά άλ­ λωστε αναφέρονται στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου. Στη Γαλλία της δεκαετίας του '90, βρεθήκαμε μπρο­ στά στην άνθηση του μυ­ θιστορήματος. Είδαμε να επανέρχονται δυναμικά όλα τα λογοτεχνικά είδη και να ευδοκιμούν όλες οι μυθιστορηματικές μορ­ Ζιλ Λερουα φές. Σήμερα πώς παρου­ Έ ν α μ ιτ λ ο ϋ ζ σιάζεται η γαλλική λογο­ τεχνία; Διακρίνονται κά­ γ ια τ η Ζ έ λ ν τ α ποιες νέες τάσεις; Εάν Εκδόσεις Μεταίχμιο αυτό ισχύει, ποιοι είναι, σύμφωνα με σας, οι πλέον αντιπροσωπευτικοί συγγραφείς τους; Δεν αισθάνομαι ιδιαίτερα ταλαντούχος ως προς την ανάλυση των τάσεων. Δεν βλέπω πολύ καθαρά μέσα στη σημερινή παραγωγή. Θα έλεγε κανείς ότι ο διάλο­ γος περί αυτοβιογραφικού βιβλίου που έχει ανοίξει τα τελευταία δεκαπέντε χρό­ νια, γύρω από τον οποίο περιοτράφηκαν πάμπολλες συζητήσεις, δημιουργήθηκαν τεράστιες έριδες και αμφισβητήσεις, οδεύει προς το τέλος του. Τόσο το καλύ­ τερο, ήταν ένα θέμα που μας απασχό­ λησε υπερβολικά και d διάλογος αυτός, σε τελευταία ανάλυση, υπήρξε άγονος. Έχω γράψει και εγώ πολλά μυθιστορή­ ματα «προσωπικά», ή καλύτερα «αυτογραφικά», για να ανακτήσω τους όρους του Joyce. Δεν μπορώ να τα αποκαλέσω

ΣΠ Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι ΓΑ Λ Λ Ο Ι ΣΥ ΓΓΡΑΦ Ε ΙΣ ΑΠΟ TO I

ΜεταιχΜίο ( ])

« 1917. Η Ζαν Εμπιτέρν συναντάει τον Αμεντέο Μοντιλιάνι. Όμορφη και χαρι­ τωμένη σαν κύκνοε, «το κορίτσι με το πορτοκαλένιο χείλι» θα γίνει η φλόγα τηε ζωήε και του έργου του μεγάλου ζωγράφου. Με φόντο το Παρίσι και την καλλιτε­ χνική ζωή των αρχών του 20ού αιώνα οι δύο εραστέε θα ζήσουν ένα παράφορο πάθοε. Η συγγραφέαε αναπλάθει την ιστορία τουε μέσα από το πλασματικό ημε­ ρολόγιο τηε Ζαν έωε το αναπότρεπτο τραγικό τουε τέλοε. > ϊ

[ Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω] Ν Ο Υ Σ δ ι α β α ζ ω

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

αυτοβιογραφικά διότι, αφού έχουν σμι­ λευτεί μέσα από τη μυθιστορηματική γραφή και με φανταστικά στοιχεία, είναι ξεκάθαρο ότι δεν αναφέρονται πλέον στη ζωή μου αλλά σε κάτι διαφορετικό. Προ­ σωπικά αισθάνομαι φρίκη βλέποντας κά­ ποιους λογοτέχνες να χρησιμοποιούν τα περί της ιδιωτικής ζωής τους ως μηχανι­ σμό προώθησης των βιβλίων τους. Αυτή η σύγχυση είναι το σήμα ότι έχουν χάσει το νόημα της λογοτεχνίας. Ξέρετε, πιστεύω ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται υπερβολικά με το να επινο­ ούν μια λογοτεχνική θεωρία και να επιμέ­ νουν ότι είναι η μόνη πιθανή, είναι βέβαιο ότι δεν έχουν πια το χρόνο να γράψουν αληθινά και να ρισκάρουν. Επαναλαμβά­ νομαι, αλλά είναι στο νέο αμερικάνικο μυ­ θιστόρημα όπου διαβλέπω να σχεδιάζεται κάτι εξαιρετικό, με τους Bret Easton Ellis και Jay Mclverney, επεκτεινόμενο και στην Αγγλία με τον Martin Amis. Για να απα­ ντήσω στο ερώτημά σας, είναι μάλλον στην υπερπόντια Γαλλία όπου βλέπω να συμβαίνει μια αναγέννηση. Η πνευματική και δημιουργική ζωτικότητα της λογοτε­ χνίας των Αντιλλών με εντυπωσιάζει. Τρέφω ένα βαθύ θαυμασμό για τον Patrick Chamoiseau, ο οποίος, εκλεπτύνο­ ντας την έννοια της μιγάδας γλώσσας, επινοεί μια καινούργια, και τον Edouard Glissant. Όταν πληροφορήθηκα τον θά­ νατο του Aime Cesaire, πέρασα μια πολύ άσχημη ημέρα... Δεν υιοθετώ ποτέ την έκφραση «μεγάλος άνθρωπος», αλλάΓγια τον συγκεκριμένο επιθυμώ να κάνω μια εξαίρεση. Το φθινόπωρο του 2006 υπήρξε μάλιστα μια ιστορική στιγμή, εφόσον τα πέντε ανώτατα γαλλικά λογοτεχνικά βραβεία δόθηκαν σε γαλλόφωνους συγγραφείς, μεταξύ αυτών και ο Jonathan Littell, που έχει λάβει το Goncourt για το βιβλίο του Ευμενίδες. Τι σκέφτεστε γι' αυτές τις νέες πολιτιστικές προοπτικές;

04-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Πριν τον Littell, μείζονες συγγραφείς όπως ο Beckett, ο Ionesco ή ο Cioran, έχουν διαλέξει τα γαλλικά,ως γλώσσα για να εκφραστούν. Όσο για μένα, πάντοτε διάβαζα γαλλόφωνους συγγραφείς. 0 Michaux, ο αγαπημένος μου ποιητής, ήταν βέλγος! Ποιους άλλους γάλλους ή γαλλόφω­ νους συγγραφείς ξεχωρίζετε για την ποι­ ότητα της γραφής τους; Επιμένω στον Chamoiseau, τον οποίο ανέφερα παραπάνω, τον Eugene Savitzkaya, έναν άλλο Βέλγο... Αλλά ο τελευ­ ταίος μεγάλος συγγραφέας που διακρίνεται για το ύφος του ήταν ο Claude Simon. Γνωρίζετε παλαιότερους ή σύγχρονους έλληνες συγγραφείς; Έχετε διαβάσει έργα γαλλόφωνων συγγραφέων όπως ο Βασίλης Αλεξάκης; Αλίμονο, όχι, δεν γνωρίζω τον Αλεξάκη. Και εάν έχω ζυμωθεί με την αρχαία ελλη­ νική λογοτεχνία, ομολογώ με μεγάλη μου ντροπή ότι δεν γνωρίζω μεταξύ των σύγχρονων συγγραφέων παρά μόνο τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Τον οποίο και λα­ τρεύω.

0 Τσβετάν Τοντόροφ εξέδωσε ένα βιβλίο με τον τίτλο Η λογοτεχνία κινδυνεύει, όπου μιλά για μια στενή σύλληψη της λογοτεχνίας στη Γαλλία, η οποία επιβάλ­ λεται μέσα στη διδασκαλία αλλά και στους κριτικούς, με αποτέλεσμα να έχει αποκοπεί από τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε. Υπήρξατε φιλόλογος πριν εγκαταλείψετε την διδασκαλία για να αφοσιωθείτε ολοκληρωτικά στη λογοτε­ χνία. Ποια είναι η άποψή σας; Δεν γνωρίζω το συγκεκριμένο βιβλίο του Τοντόροφ, δεν έχω ακούσει να μιλούν γι' αυτό. Αλλά από αυτά που συνοψίζετε δεν μου εμπνέει τίποτα το θετικό. Είναι εκεί­ νοι που δεν διαβάζουν που απομακρύνο­ νται από τον κόομο της λογοτεχνίας και

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

όχι to αντίθετο. Και, επιτέλους, έχω βα­ ρεθεί την περιφρόνηση της διδασκαλίας, της κριτικής: αυτό αποτελεί ένα είδος γαλλικού μαζοχισμού. Χρειάζεται να ταξι­ δέψουμε σε άλλες χώρες για να αντιληφθούμε τη μετριότητα της θέσης που επι­ φυλάσσεται στα βιβλία σε σχέση με τη Γαλλία. «Εμείς ανακαλύψαμε τη διασημότητα και κυρίως το εμπόριό της» αναφέρει η Ζέλντα Φιτζέραλντ στο βιβλίο σας. Η εποχή μας προσαρμόζεται στους κανόνες διαφή­ μισης. Ποια είναι η άποψή σας για τη σχέση ανάμεσα στη διαφήμιση και τη λο­ γοτεχνία; Εσείς πώς αισθάνεστε με τους προβολείς στραμμένους επάνω σας; Εδώ και πολύ καιρό υπάρχουν μεταμφιε­ σμένες μορφές διαφημιστικής πρακτικής

1

[ Δ I A B A ΖΩ Σ Y Γ Γ P A Φ E I Σ J

περιστρεφόμενες γύρω από την έκδοση. Γιατί να μην χρησιμοποιούνται λοιπόν κα­ τευθείαν; Το Νοέμβριο και το Δεκέμβριο, μια διαφήμιση για το Goncourt είχε πα­ ρουσιαστεί μέσα στο παρισινό μετρό πάνω σε τεράστιες αφίσες. Σε δύο σταθ­ μούς όλες οι διαφημιστικές πινακίδες εί­ χαν την αφίσα αυτή. Φανταστείτε το σοκ μου την πρώτη φορά που είδα το πρό­ σωπό μου να επαναλαμβάνεται είκοσι φο­ ρές. Έχω βρεθεί λοιπόν στην πολύ αστεία κατάσταση να βρίσκομαι με σάρκα και οστά στο μετρό που σταματά σε ένα σταθμό με τη φωτογραφία μου τοιχοκολλημένη παντού... και κανένας ταξιδιώτης δεν με αναγνωρίζει. Είναι ένα μάθημα στη «διασημότητα». Σας ευχαριστώ... ■

Gilles Leroy

ΤέΠος περιοδείας οιη θεοσαλονίκη εσσαλονίκη, προσεχώς. Σε πέντε βδομάδες. Από τώρα ώς τη Θεσ­ σαλονίκη θα έχουν μεσολαβήσει η Γενεύη, η Σολέρ, η Τύνιδα, η Λα Μάρσα, το Τορίνο και το Μπουένος Άιρες. Δεν γνωρίζω τις μισές από αυτές τις πόλεις. Αυτά τα μέρη, έτσι σε μια λίστα, ακούγονται αφηρημένα και, γνωρίζοντας ότι δεν θα περάσουμε παρά μια ή δυο νύχτες σ' αυτά, προτιμούμε να μην ασχοληθούμε ιδιαίτερα με αυτά, να μην δεθούμε πολύ μαζί τους. Για τη Θεσσαλονίκη δεν γνωρίζω τίποτα. Πράγματι, γνωρίζω καλύτερα τη Σαλο­

Θ

νίκη, πόλη με υψηλή λογοτεχνική πυκνό­ τητα. Είναι αλήθεια, στα βιβλία λέμε μάλ­ λον Σαλονίκη. Σε αυτά του Αλμπέρ Κοέν, για παράδειγμα. Θυμάμαι ότι ο Σολάλ, ο αξέχαστος Σολάλ της Ωραίας του Κυρίου είναι «ένας Εβραίος από τη Σαλονίκη» μπλεγμένος στην Κοινωνία των Εθνών. Στη Γενεύη -ορίστε που γυρίσαμε πάλι εκεί. Στη Θεσσαλονίκη είναι που θα τελειώσει μια περιοδεία που ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2007, η οποία συχνά μου έδινε την αί­ σθηση μιας μπάλας από φλιπεράκι πάνω στον πλανήτη. Εξουθενωτική, που σε

ΣΠΟΥΔΑΙΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ,

ΜεταιχΜίο (J)

Η Φρανς Υζέρ ζει στο Παρίσι και εργάζεται cos κριτικόε Tixvns. Το Κο ρίτσ ι μ ε το πο ρτο κ α λένιο χείλι είναι το δέκατο μυθιστόρημά ms. Ο ti' tXos του Βιβλίου είναι έναε otixos από tis Εκλάμψε/s του Ρεμπό, ο onoios στα ελληνικά αποδίδεται σε μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη.

[ Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω] Ν Ο Υ Σ δ ι α β α ζ ω

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

Α γνού σε τι θα μοιάζουν οι λίγες ψ ε ς μου στη Θεσσαλονίκη. Την προηγούμενη θα έχω πέσει νωρίς για ύπνο, ξεμέθυστος, για να είμαι σε φόρμα γερνάει. Διεγερτική, απργρητευτική. «Δεν κινείται κανείς στο μυαλό του», έλεγε πε­ ρίπου ο Ανρί Μισό, ο αγαπημένος μου ποι­ ητής και ηθοπλάστης. Αλλά υπάρχουν οι συναντήσεις. Τελικά λίγες σε αριθμό, στατιστικά μιλώντας, αλλά πολύτιμες, σε ανθρώπινα μεγέθη. Υπήρξε, σε ένα θέατρο της Αλεξάνδρειας, μια νεαρή κοπέλα με φερετζέ που με ρώ­ τησε εάν θα μπορούσα να έχω γράψει το Alabama Song τοποθετώντας το μυθιστό­ ρημα οτην Αίγυπτο. Μπροστά οτην αμη­ χανία μου, έγινε πιο συγκεκριμένη: «Δεν νομίζετε πως εμείς, οι μουσουλμάνες γυ­

ναίκες, γνωρίζουμε τουλάχιστον όσα και η Ζέλντα Φιτζέραλντ όσον αφορά το να ζει κανείς στη σκιά του συζύγου του;». Σφίξιμο οτο λαρύγγι. Τι να της απαντή­ σεις; Υπήρξε, σε έναν κινηματογράφο του Λον­ δίνου, αυτή η πανέμορφη γυναίκα, που μια παιδική πολιομυελίτιδα κατάντησε κουτσή, αναγκασμένη να περπατάει με μπαστούνι. Πρόσωπο λείο και καθάριο οαν της Βίρνα Λίζι, σώμα σπασμένο και αγωνιζόμενο: «Κι εγώ χόρευα. Μπήκα στη σχολή μπαλέτου στα δώδεκα. Όπως η Ζέλντα, χόρευα, και όπως εκείνη, κατέληξα ανήμπορη». Υπήρξε, στο Βουκουρέστι, αυτός ο νέος ροκ τραγουδιστής που συναντούσα οτο δείπνο. Καρφώνοντάς με με το βλέμμα, σφύριξε: «Είναι διαβολικό. Διαβάζοντας, έγινα η Ζέλντα, σκεφτόμουν όπως εκείνη, αισθανόμουν όπως εκείνη. Με κάνατε να γίνω γυναίκα, για τη διάρκεια ενός μυθι­ στορήματος.» Κοκκίνισα. «Σας ενόχλησε;» Εκείνος, με πλατύ χαμόγελο: «Καθόλου, ήταν οούπερ». Τελειώσαμε τη βραδιά με το επικίνδυνο τοπικό ποτό του οποίου ξε­ χνάω το όνομα -όπως και όλη την υπό­ λοιπη συζήτηση- και ήταν κακή ιδέα να ξαπλώσουμε για ύπνο αργά και μεθυσμέ­ νοι, ενώ παριοτάναμε το μπαλάκι του φλίπερ πάνω στον πλανήτη. Αγνοώ σε τι θα μοιάζουν οι λίγες ώρες μου στη Θεσσαλονίκη. Την προηγούμενη θα έχω πέσει νωρίς για ύπνο, ξεμέθυ­ στος, για να είμαι σε φόρμα. Το υπόσχο­ μαι. Χαμογελαστός θα μπω στο ιπτάμενο λεωφορείο προς Αθήνα. Γιατί ξέχασα να το αναφέρω: είμαι περίεργος και χαρού­ μενος οτην ιδέα του ερχομού μου εκεί. ■ Μετάφραση Νίκη Ορφανού

0 Gilles Leroy, γεννήθηκε το 1960, ξεκίνησε από τη δημοσιογραφία για να αφοσιωθεί μετά το 1990 στο μυθιστό­ ρημα. Τιμήθηκε πέρυσι με το Βραβείο Γκονκούρ για το μυθιστόρημα του Alabam Song (στα ελληνικά από τις εκδό­ σεις Μεταίχμιο). Έχει εκδώσει δέκα περίπου μυθιστορήματα.

5><0

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

[ δ ι α β α ζ ω Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

Σ Υ Γ

Γ ΡΑΦΕΙ Σ

]

Ελένη Καρρά

Helena Marienske

0 θάνατος και ο πίθηκος ια την Ελένα Μαριένσκε δεν είναι οι εργατικές πολυκατοικίες (HLM) αλλά οι οίκοι ευγηρίας που καίγονται. Στο πρώτο της μυθιστόρημα, το Φαινόμενο Ρέζους (οτα ελληνικά από τις εκδόαεις Ελληνικά Γράμματα) διηγείται πώς μια μι­ κρή ομάδα ηλικιωμένων και ένας «μουρ­ ντάρης» χιμπατζής bonobo απαιτούν τον σεβασμό που τους οφείλεται, ξεκινώντας την επανάσταση με τα αναπηρικά τους καροτσάκια. Σε μια ιστορία τόσο φαντα­ στική όσο και απολύτως πραγματική. Πολλοί κριτικοί στη Γαλλία καλωσόρισαν πρόπεροι, μόλις κυκλοφόρησε το Rhesus, το πιο εντυπωσιακό, το πιο αυθάδες, το πιο συγκινητικό, ενδιαφέρον και οτρατευμένο μυθιστόρημα της χρονιάς. Ένα μυ­ Ελένα Μαριένσκε θιστόρημα που, όπως έγραφε η Figaro Τ ο φ α ιν ό μ ε ν ο Ρ έ ζ ο υ ς Litteraire, ξεφεύγει από κάθε κατάταξη, Ελληνικά Γράμματα καθώς παίζει με πολλά είδη, πάει κι έρχε­ ται ανάμεσα στο παράλογο και τη σάτιρα, στο φανταστικό και την πραγματικότητα. Η ίδια η συγγραφέας έχει περιγράφει πώς τα νιάτα, με την ομορφιά, θέλουμε να αρη αρχική ιδέα της ήρθε από μια πραγμα­ νηθούμε το πέραομα του χρόνου και το τική είδηση που διάβασε στις εφημερίδες, γεγονός ότι η ζωή αποτελείταί από διά­ και πως η επιλογή των ηλικιωμένων, σ' φορα στάδια, τα παιδικά χρόνια, το γήρας. έναν οίκο ευγηρίας της Γερμανίας, να μην Μολονότι ζούμε όλο και περισσότερο! παραδώσουν τον πίθηκο που είχε κατα- Προσπαθώντας να το αρνηθούμε. Μου φύγει κοντά τους οτο τσίρκο από το οποίο κάνει φοβερή εντύπωση αυτό: αρνούματο είχε σκάσει, «αυτή η αναρχία των γε­ στε το τέλος της ζωής που είναι, ωστόοο, ρόντων και η εικόνα των αστυνομικών ένα πολύ σημαντικό στάδιο. Το οποίο, κά­ που έρχονται να πάρουν πίσω το ζώο», ποτε, αποτελούσε αντικείμενο οεβαομού. έκανε τη φαντασία της να ξεδιπλωθεί και Σήμερα, αρνούμαστε ακόμα και να το αναπαραστήσουμε -όταν δείχνουν ηλι­ να γεννήσει την ιστορία του Rhesus. «Σε μια κοινωνία που ασχολείται τόσο με κιωμένους, πρόκειται συνήθως για σού-

Γ

ΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

}

I1 m n10Φ rΑΙΛrΘΜ jΕrΝΟ HCLM

Ψ

ΣΠΟΥΔΑΙΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΑΠΟ TO I

ΜεταιχΜίο φ

* Ένα BiBXio-0naaup0s με ανέκδοτα έωε σήμερα κείμενα ms μεγάληε γαλλί6as συγγραφέα, τα οποία έγραψε μεταξύ του 1943 και του 1949 και στα οποία διηγείται μεταξύ άλλων tis εμπειρίεε ms κατά τη διάρκεια ms εφηβειΤ^ ms στην Ινδοκίνα (το σκληρό οικογενειακό περιβάλλον, τη σχέση ms με τον πολύ μεγα­ λύτερο ηλικιακά εραστή ms, το θάνατο του παιδιού ms), ενώ ξεδιπλώνει το ταλέ­ ντο, τη θεματική καθώε και την πολιτική ms σκέψη.

55

] Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

δ ι α β α ζ ω

[Γ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

περ γιαγιάδες, φανταχτερές, με λίφτινγκ...» Έτσι, όπως έχει αναφέ­ ρει η ίδια οε συνεντεύ­ ξεις της, έκανε έρευνα σε οίκους ευγηρίας, διά­ βασε βιβλία για την τρίτη ηλικία και όσα ανακά­ λυψε, όπως λέει, είναι συχνά πολύ κοντά στη βαρβαρότητα. «Στην κοι­ νωνία μας, στη στιγμή του μεγάλου περάσμα­ τος, ποιος θα είναι εκεί για να μας κρατήσει το χέρι; Μπορεί να μην είναι καν άνθρωπος. Αλλά ένα ζώο; Ένας πίθηκος;» Στην παρατήρηση ότι το μυθιστόρημά της είναι εντελώς χαοτικό και τρελό, η ίδια έχει να απαντήοει ότι μάλ­

λον η πραγματικότητα είναι παρανοϊκή. «Όταν βλέπουμε τη μοίρα που περιμένει τους γέροντες, τα όσα συμβαίνουν στα τηλεοπτικά ριάλιτι, και όταν συνειδητο­ ποιούμε πόσο οι άνθρωποι ταυτίζονται με αυτού του είδους τις αναπαραστάσεις, με την υποτίμηση του ανθρώπου, υστερικού πλέον εξαιτίας αυτού του μέοου που εί­ ναι η τηλεόραση, τι είναι τρελό; Ένα βι­ βλίο που περιγράφει ολ' αυτά ή η ίδια η πραγματικότητα που το εμπνέει;» Εκκινώντας λοιπόν από ένα πραγματικό γεγονός και από την τρομακτική αλήθεια του θανάτου και της εγκατάλειψης, η Ελένα Μαριέσκε, καθηγήτρια στην HauteLoire, επιμένει να φαντάζεται ότι οι άν­ θρωποι αντιστέκονται, ζουν μέχρι τέ­ λους, και διασκεδάζουν! Γιατί, όπως υπο­ γράμμισε, εκτός όλων των άλλων θετι­ κών σχολίων, η κριτική, το Ρέζους είναι, πέρα απ' όλα τα άλλα, ένα βιβλίο εξαιρε­ τικά διασκεδαστικό... «

Η Helena Marienske, ύστερα από φιλολογικές σπουδές, έκανε τα πρώτα της βήματα στις σόου μπίζνες. Μάλλον γρήγορα, ωστόσο, το πάθος της για τη γραφή την παρακίνησε να εργαστεί ως «παρασκηνιακός συγγραφέας» (ghost writer). Σήμερα ζει με τον άντρα της και τα παιδιά τους στην εξοχή, όπου διδάσκει λογοτεχνία. Το Φαινό­ μενο Ρέζους είναι το πρώτο της μυθιστόρημα, το οποίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία.

Philippe Nemo Ένας καινούργιος «δυτικός» πολιτισμός στην Ασία; ιο Τι είναι η Δύση; δεν περιλαμβά­ νονται πουθενά οι πολιτισμοί της Άπω Ανατολής στους προβληματι­ σμούς του, εκτός από μια σύντομη ανα­ φορά στην ιαπωνική ηθική, στις τελευ­ ταίες σελίδες του βιβλίου. Είναι μια σοβαρή παράλειψη. Η αιτία γι' αυτήν είναι ο περιορισμός: όταν έγραψα αυτό το βιβλίο το 2004, δεν γνώριζα

Σ

3>3

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

ακόμα την Ασία. Αυτό δεν ισχύει πλέον. Ταξίδεψα πολύ από τότε, στην Ιαπωνία, την Κορέα, την Ταϊβάν και την Κίνα. Είδα με τα μάτια μου κοινωνίες υπεραναπτυγμένες, αστικές, τακτοποιημένες, από πολ­ λές απόψεις «δυτικές», ίσως και «δυτικό­ τερες» από την ίδια τη Δύση. Κάτι που με οδηγεί στους παρακάτω συλλογισμούς.

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

Αυτό που οδήγησε τις ασιατι­ κές κοινωνίες οε τόαο γρή­ γορη ανάπτυξη είναι ότι πρό­ κειται για κοινωνίες «κομφουκιανές», όπου εδώ και πολύ καιρό, πριν καν από την έλευση των δυτικών, υπήρχε η ορθολογική σκέψη, ελεύ­ θερη από προλήψεις, και το κοσμικό κράτος. Αυτό εξηγεί πώς αυτές οι κοινωνίες κατάφεραν τόσο γρήγορα να εκ­ μεταλλευτούν την επιστήμη και την τεχνική που ήρθαν από τη Δύση. Οι Ασιάτες εί­ δαν τους Δυτικούς απλώς ως ορθολογιστικά μυαλά που προπορεύονταν σε κάποια πράγματα και όχι σαν θεϊκά ή διαβολικά όντα, «μεγάλους Σατανάδες». Αυτή είναι και η θεμελιώδης διαφορά από την αντίδραση άλλων μη δυ­ τικών κοινωνιών στην έλευση της εξερευνητικής και αποικιοκρατικής Δύσης από τον 16ο αιώνα. Από πολλές απόψεις, η Ιαπω­ νία και η Κίνα προπορεύονται πλέον της Δύσης. Όταν βλέπει κανείς τα υπερ­ σύγχρονα ιαπωνικά εργοστά­ σια, το Σινκανζέν ή τους ουρανοξύστες του Χονγκ-Κονγκ, της Σεούλ, της Ταϊπέι, της Σαγκάης και γενικά την φουτουριστική πολεοδομία κάποιων πόλεων της Ασίας, ή το μαγνητικό τρένο στη Σαγκάη, ή τις πρώτες επανδρωμένες διαστημικές απο­ στολές των Κινέζων, πείθεται ότι πλέον η Ασία, μαζί με τη βόρεια Αμερική και την

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

[ δ ι α β α ζ ω Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

]

Ευρώπη, είναι ο ένας από τους τρεις πό- Philippe Nemo λους πολιτισμού του σύγχρονου κόσμου. Θα ευχόμουν λοιπόν να συνειδητοποιού­ σαν οι Δυτικοί περισσότερο αυτήν την κα­ τάσταση των ασιατικών κοινωνιών και το στρατηγικό ενδιαφέρον μιας συνεργασίας μαζί τους, όχι μόνο σε επίπεδο οικονομι­ κών συναλλαγών αλλά και σε πολιτιστικό

Σ Π Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι Γ Α Λ Λ Ο Ι Σ Υ Γ Γ ΡΑ Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ Τ<

ΜεταιχΜίο (J)

* Μου είπαν: «Το παιδί oas είναι νεκρό». Ήταν μία ώρα μετά τη γέννα, μόλιε που πρόλαβα να το δω. Την επομένη ρώτησα: «Πώε ήταν;». Μου απάντησαν: «Ξανθό, κάπωε κοκκινόμαλλο, με μεγάλα φρύδια όπωε εσείε, σαε μοιάζει». «Είναι ακόμη εδώ;» «Ναι, θα είναι εδώ μέχρι αύριο». «Είναι κρύο;» Ο Ρ. απάντησε: «Δεν το άγγιξα, μα πρέπει να είναι κρύο, είναι πολύ χλωμό». Κόμπιασε κάπωε και μετά συνέχισε: «Είναι όμορφο, παίζει ρόλο κι ο θάνατοε».

ΓΙ

δ γ

ι α β α ζ ω ] Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

^ - ■ Ιφ

ΦιλίπΝεμό

επίπεδο, διανοητικό και επιστημονικό. Η Ασία είναι, ακόμα και σήμερα, ελάχιστα γνωστή στην Ευρώπη, ελάχιοτα παρούσα, π.χ. στην παιδεία (ενώ η ιστορία της Δύ­ σης διδάσκεται στα ιαπωνικά σχολεία), Δεν θα ήθελα να συμβεί στους Δυτικούς αυτό που συνέβη στους Οθωμανούς του 19ου αιώνα, που παρέμειναν επί μακρών καθηλωμένοι, βέβαιοι για την ανωτερό­ τητα του πολιτισμού τους, και χρειάστηκε να έρθει η απώλεια της αυτοκρατορίας τους και το χτύπημα του μαστιγίου που έδωσε ο Μουσταφά Κεμάλ για να συνει­ δητοποιήσουν το ξύπνημα της Ευρώπης και το δικό τους «δογματικό ύπνο». ■

Τ ί ε ίν α ι η Δ ύ σ η ; Βιβλιοπωλείον της Εστίας

Μετάφραση Νίκη Ορφανού

Ο Philippe Nemo ανήκει στη γενιά των Νέων Φιλοσόφων που ακολούθησε σε αντίρροπη φορά τα γεγονότα του '68 μαζί με τους Bernard-Henry Levy and Andre Glucksmann. Γεννήθηκε το 1949. Έκανε ακαδημαϊκή καρτέρα. Διευθυ­ ντής του Centre de Recherche en Philosophie economique (Κέντρο Έρευνας στην Οικονομική Φιλοσοφία), Καθηγη­ τής στο Πανεπιστήμιο της Tours και στο Ινστιτούτο Auguste Comte. Σημαντικό έργο του το Τι είναι η Δύοη;(<ηα ελληνικά από τις εκδόσεις Εστία, 2008).

Boualem Sansal Η σημερινή σύγκρουση να τρομερό ερώτημα ταλανίζει τον κόσμο, από το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου: αυτό της ευ­ θύνης μας, ατομικής ή συλλογικής, έναντι της ιστορίας και της μνήμης που έχουμε απ' αυτήν. Είναι γιατί με την έξοδο από τον Δεύτερο Παγκόσμιο, στην καρδιά του 20ού αιώνα και στην Ευρώπη, ο κόσμος βρέθηκε αντιμέτωπος με το Ασύλληπτο, τα στρατό­ πεδα θανάτου των ναζί.

Ε

10 Ο

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλοι θέ­ τουμε το ερώτημα, αλλά δεν έχουμε πα­ ρά ετοιμοφόρετες απαντήσεις που δεν ικανοποιούν κανέναν. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μεγάλα δράματα της ανθρωπότητας, η δουλεία, η αποικιο­ κρατία, οι εξορίες, οι γενοκτονίες, επα­ νέρχονται στην επιφάνεια και διεκδικούν τη θέση τους στην αντίληψη του κόσμου και του εαυτού μας.

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

Η κρίση των αξιών που ταράζει τον κόσμο προ­ έρχεται από αυτήν τη σύγκρουση ανάμεσα στην ανάγκη μας να ξε­ τυλίξουμε το κουβάρι των ευθυνών (των ατό­ μων, των κρατών, της Εκκλησίας...) στην απαρ­ χή αυτών των δραμάτων και να τις αναλάβουμε, και στην ανάγκη μας να ξεχάσουμε και να αγνο­ ούμε (να αρνούμαστε, κάποιες φορές) μέσω της οποίας ελπίζουμε να επιζήσουμε. Το χωριό του Γερρανού ασχολείται με αυτόν τον προβλημα­ τισμό. Οι δυστυχείς ήρωες του μυθιστο­ ρήματος, τα δύο αδέλφια Ραχήλ και Μάλριχ Σίλερ, δύο νέοι Γάλλοι από γερμανό πατέρα και αλγερινή μητέρα, που η ζωή έθεσε απότομα μπροστά στη συμμετοχή του πατέρα τους, ενός πρώην αξιωματι­ κού των SS, στην Shoa, το Ολοκαύτωμα, αντιμετώπισαν αυτήν την τρομερή ερώ­ τηση της ενοχής, αυτήν του πατέρα τους, αυτήν των ιδίων, ως κληρονόμων του, αυτήν της κοινωνίας και των κυβερνή­ σεων. Στο τέλος αυτής της αναζήτηοης, στην καρδιά της απίστευτης αλήθειας του Ολοκαυτώματος, ο Ραχήλ δίνει στον εαυτό του μια απάντηση που τον σκοτώ­ νει. 0 Μάλριχ δίνει μια απάντηση που τον

[διαβαζω Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

]

κάνει να συνειδητοποιεί την ευθύνη του σε ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια του, στο άθλιο προάστιό του στα χέρια των ισλαμιστών. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρ­ χει ατομική απάντηση σε αυτήν την ερώ­ τηση; Τι γίνεται με τα κράτη, τις κοινωνίες, τους λαούς; Αρκεί να αναγνωριστούν συλλογικά αυτά τα εγκλήματα; Να εκ­ φραστεί μια συλλογική συγγνώμη; Να αποζημιωθούν οι κληρονόμοι των θυμά­ των κ.λπ.; Η λίστα των ερωτημάτων είναι μακριά. Θα πρέπει, αργά ή γρήγορα, ανα­ γκαία, να βρεθούν απαντήσεις. ■ Μετάφραση Νίκη Ορφανού

0 Boualem Sansal γεννήθηκε το 1949 στην Αλγερία. Αρχισε να γράφει μετά τα πενήντα του όταν συνταξιοδότηθηκε ως υψηλόβαθμος αξιωματούχος του καθεστώτος. Μετά τη δολοφονία του Boudiaf (1992) γράφει στα γαλ­ λικά για θέματα της χώρας του. Στο τελευταίο του έργο του «Le village de I’Allemand ou lejournal des freres Schille»r,awtpepzmi σε δύο αδέλφια που ανακαλύπτουν το ναζιστικό παρελθόν του πατέρα τους.

Σ Π Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι ΓΑ Λ Λ Ο Ι Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ TO I

ΜεταιχΜίο (J)

^ Ένα από τα πλέον θρυλικά ζευγάρια του πλανήτη, η Σιμόν ντε ΜπωΒουάρ και ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, οι φλογεροί φιλόσοφοι-συγγραφείε, οι αντισυμβατικοί υηαρξιστέε, ενώθηκαν σε μια περιβόητα απελευθερωμένη σχέση που προκάλεσε ατέλειωτεε αντιπαραθέσειε. Η Χέιζελ Ρόουλι Βιογραφεί την έντονη σχέση tous. Παρουσιάζει ιδιαίτερε5 στιγμέε tous και σκιαγραφεί tis προσωπικότητέε tous με τη Βοήθεια συνε­ ντεύξεων και άλλων πηγών που έρχονται για πρώτη φορά στο φακ. J J

] Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

δ ι α β α ζ ω

[Γ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

Δημήχρις Βεργέτης

Jacques Derrida Περί εξουοίας ον Ιούλη του 2000 έλαβε χώρα στο Μεγάλο Αμφιθέατρο της Σορβόν­ νης μια πολυπληθής συνάντηση ψυχαναλυτών απ' όλο τον κόαμο. Οι ερ­ γασίες της ετέθησαν υπό τον εμβληματικό και φιλόδοξο τίτλο «Σύγκληση των Γενικών Τάξεων της ψυχανάλυσης» σε πλήρη συνήχηση με την ιστορική σύ­ γκληση των Γενικών Τάξεων του 1789, που αποτέλεσε τον προθάλαμο της Γαλ­ λικής Επανάστασης. Μπορεί η πολλά υποσχόμενη ψυχαναλυτική επανάληψη της ιστορίας να αποδείχθηκε εκ των υστέ­ ρων θνησιγενής υπόσχεση, ο απόηχος όμως της παρέμβασης του Ντερριντά αποκρυσταλλώθηκε σ' ένα πολύτιμο γρα­ πτό ίχνος που αποθηοαυρίστηκε οτις Ψυχικές καταστάσεις της ψυχανάλυσης. Θα

Τ

jacques Derrida

102

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

μπορούσαμε να ακούσουμε τον τίτλο και ως ψυχικά προβλήματα της ψυχανάλυ­ σης, που συνάδει με τη διχασμένη στάση δέους και σαγηνευμένης εριστικότητας που χαρακτηρίζει τη σχέση του με τον ψυχαναλυτικό λόγο.

0 Ντερριντά αναπτύσσει, με λεπτά ζυγι­ σμένες αναγνωστικές χειρονομίες, μια αναλυτική της εξουσίας με φόντο τα φρο­ ϋδικά κείμενα και οδηγητικό νήμα το ίχνος μιας θεμελιώδους φροϋδικής έν­ νοιας, της «ενόρμησης κατακυρίευσης», την οποία τοποθετεί με ακρίβεια πάνω στο χάρτη συναφών εννοιών κατανεμη­ μένων στην τοπική των ενορμήσεων. Κριτικά ομόρροπη με τις φροϋδικές και λακανικές επεξεργασίες, η ντερρινταϊκή αναλυτική της εξουοίας αποτελεί έμ­ μεση ένσταση στις προκείμενες της αντί­ στοιχης αναλυτικής του Φουκώ, ο ίσκιος του οποίου πλανάται, ανώνυμος, σ' ορι­ σμένες εσοχές της ντερρινταϊκής επιχει­ ρηματολογίας. Ένας κεντρικός άδηλος άξονας του βιβλίου συνίσταται οε μια λε­ πτή στρατηγική πλαγιοκόπησης της φουκωικής έννοιας της βιοεξουσίας. 0 Ντερριντά αντιπροτείνει μια αναλυτική της «οι­ κονομίας της ζωής», στις συμβολικές και ενορμητικές συντεταγμένες της, που συ­ νυπολογίζει την ενόρμηοη θανάτου, την ενόρμηση κατακυρίευσης, τα φαινόμενα ωμότητας οτο πεδίο του δικαίου, της ηθι­ κής και της πολιτικής καί βαίνει προς την έννοια του απροϋπόθετου (inconditionnel), «ενός απροϋπόθετου χωρίς κυριαρ­ χία, χωρίς ωμότητα», τοποθετούμενου στον ορίζοντα του αμιγούς συμβάντος (evenement). Ένας καίριος προβληματι­ σμός αναπτύοσεται πάνω στη θανατική ποινή. Επίσης, ο ιστορικός επιστολιμαίος διάλογος μεταξύ Φρόυντ και Αϊνστάιν

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

περί πολέμου και καταοτροφικότητας γί­ νεται αντικείμενο διαφωτιστικού σχολια­ σμού. Αντιλαμβανόμαστε ότι η προβληματική του Ντερριντά τέμνει, και ανατέμνει με μοναδική διεισδυτικότητα, θέματα που εί­ ναι δραματικά επίκαιρα. Ο κύριος συνομι­ λητής όμως του Ντερριντά είναι η ψυχα­ νάλυση, απέναντι στην οποία επέδειξε αδιάψευστη ευαισθησία, θεωρώντας ότι η ιστορική εμφάνισή της διασάλευσε αμετάκλητα τις φιλοσοφικές βεβαιότητες, όπως σημείωνε στο διάλογό του με τον Γκάνταμερ. Εν προκειμένω προσκαλείτον ψυχαναλυτικό λόγο να εμβαθύνει το κα­ θεστώς ύπαρξής του στο ανανεωμένο ιστορικό πλαίσιο που διαμορφώνει η πα­ γκοσμιοποίηση και οι πολυδαίδαλες εκ­ φάνσεις της. Είναι αναγκαίο να υπογραμ­ μίσουμε ότι ντερρινταϊκή προσέγγιση της παγκοσμιοποίησης δεν είναι συρρικνώσιμη σε μια δέσμη απλοϊκών απόψεων εκ­ πορευόμενων από κάποιον καταγγελτικό οίστρο. Αντίθετα, αναδεικνύει την πολυπλοκότητα αυτού του ιστορικού φαινομέ­ νου. Το ανανεωμένο συμβόλαιο της τεχνι­ κής και του θανάτου, ο επιταχυνόμενος διασκελισμός των τηλε-βιο-τεχνολογιών, οι γεω-πολιτιστικές σεισμικές ανακατατά­ ξεις, τα «καινοφανή νομικά επιτελεστικά» κ.λπ., διαμορφώνουν μία νέα ιστορική σκηνή, μετασταθή και διαπερατή στην απρόσκλητη ενδεχομενικότητα του συμ­ βάντος. Η συμβολική ομοιοστασία ενός κόσμου που αντλούσε τη ρυθμιστική του αρχή από το όνομα-του-πατέρα και τη φαλλοκρατική οντο-θεολογία του, υπό την αιγίδα του πατριαρχικού θεσμού, εί­ ναι ήδη ένα θέαμα ερειπίων. Μέσα σ' αυτό το τοπίο καλείται η ψυχανάλυση να

ψηλαφίσει τους οδοδεί­ κτες ενός άδηλου μέλλο­ ντος και να ξαναχαράξει τις συντεταγμένες της γνωστικής, κλινικής, ηθι­ κής και κοινωνικής επικράτειάς της. Αξίζει εδώ να χαιρετίσουμε την προφη­ τική διαγνωστική διορατι­ κότητα με την οποία ο Ντερριντά καταγράφει την ανάδυση νέων μορφών αντίστασης στην ψυχανά­ λυση. Αυτός ο ανατέλλων κόσμος, στον οποίο με­ σουρανεί «η αμερικάνικη ηγεμονία ...η αγορά... η τηλετεχνική...» «ανθίσταται σήμερα στην ψυχανά­ λυση», η οποία στις ηπα εξοστρακίζεται όλο και πε­ ρισσότερο», καθώς η λυσι­ τελής εργαλειοποίηση της γνώσης καθο­ σιώνει «ένα μοντέλο θετικής επιστήμης, και δη θετικιστικής, γνωστικής icognitivistel, φυσικαλιστικής, ψυχοφαρμακολο­ γίας, γενετιστικής», ενώ παράλληλα πλαγιοκόπείται από δυσοίωνους πνευματοκρατικούς και θρησκευτικούς εξορκισμούς. θα συμπλήρωνα ότι στην υφέρπουσα λήθη του Κόσμου, την οποία εμπε­ δώνει η παγκοσμιοποίηση, υφίστανται δύο ανωμαλίες, δύο ανθιστάμενες ετερογένειες που πρέπει πόση θυσία να εξαλειφθούν: η ανατρεπτική ερμηνευτική του κοινωνικού δεσμού και η απελευθερωτική ερμηνευτική της υποκειμενικότητας. Επι­ γραμματικά, ο Μαρξ και ο Φρόυντ. Είναι η αναγκαία συνθήκη για να παραμείνουν ανεπερώτητες, οριακά μη ανιχνεύσιμες,

Σ Π Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι Γ Α Λ Λ Ο Ι Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ TO I

Jacques Derrida

Κ ρ ιο ί Εκδόσεις Ίνδικτος

Μ ε τ α ιχ Μ ίο (J )

^ Το καλοκαίρι του 1946 η ΜπωΒουάρ σκεφτόταν το επόμενο βιβλίο ms. Ήθελε να γράψει για τον εαυτό ms και ο Σαρτρ την ενθάρρυνε. [...].Ήταν τέτοιο το ενδιαφέρον ms για το όλο θέμα, ώστε [...] αφοσιώθηκε σε αυτό που πίστευε ότι θα γινόταν ένα μεγάλο δοκίμιο. Επρόκειτο να γίνει ένα ογκώδεε Βιβλίο, ένα5 σταθμό5 του 20ού αιώνα που θα ονομαζόταν Το δεύτερο φύλο.

J9

] Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

δ ι α β α ζ ω

[Γ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε

Jacques Derrida

Jacques Derrida

Ψ υ χ ικ έ ς κ α τ α σ τ ά σ ε ις της ψ υχα νά λυσης

Τ ο π α ν ε π ισ τ ή μ ιο σ τα σύνορα της Ευρώ πης

Εκδόσεις Πατάκης

Εκδόσεις Πατάκης

οι εκκολαπτόμενες μορφές ωμότητας μέσα στην απεδαφικοποιημένη τοπική της παγκοσμιοποίησης.

0 Ντερριντά καταλογίζει στον Φρόυντ ένα είδος προσχώρησης οτη λογική του εφι­ κτού και του δυνατού. Επιγραμματικά, ο Φρόυντ δεν στάθηκε ικανός να ανοσοποιήσει την ψυχανάλυση απέναντι οτις εσωτερικές αντιστάσεις της, οι οποίες την καθηλώνουν στο σύστημα των αρχών που η ίδια ιδιοφυώς ανακάλυψε και επε­ ξεργάστηκε εντοπίζοντας το ρυθμιστικό ρόλο τους οτην ψυχική οικονομία. Αναοκευάζοντας την φροϋδική επιλογή, ο Ντερριντά εξαγγέλλει αυτό που αποκαλεί «ένα άλλο πέραν», «ένα πέραν που τοπο­ θετείται πέραν των αρχών της ευχαρίστη­ σης και της πραγματικότητας», των ενορμήσεων θανάτου και της «κυριαρχικής κυ­ ριότητας», με δύο λόγια «πέραν της οικο­

νομίας του δυνατού (possible)». Η ψυ­ χανάλυση δεν μπορεί παρά να προσυ­ πογράψει, αν μη τι άλλο ο Λακάν είχε εκ των προτέρων προσυπογράψει αυτό το αίτημα υπέρβασης της φρο­ ϋδικής λογιστικής του δυνατού, εισάγοντας στις αρχές του '50 το πραγμα­ τικό, σε αντιδιαστολή με την πραγμα­ τικότητα, ως α-δύνατο, απροϋπόθετο, και non symbolisable, ανάγοντας σε αξιωματικό έρεισμα της σκέψης του τη μνημειώδη φράση «le reel est im­ possible», το πραγματικό είναι αδύ­ νατο. Απόηχους αυτής της φράσης συναντάμε ατα κεντρικά συνθήματα ' του γαλλικού Μάη, που σφύζουν από το αίτημα του αδύνατου: «ζητήστε το αδύνατο». Το ζητούμενο το οποίο ο Ντερριντά ενθεματίζει στην έφεση ανατρεπτικότητας που προσιδιάζει στην ψυ­ χανάλυση είναι, όπως πολύ εύστοχα επισημρίνει ο Β. Μπιτσώρης στην εισα­ γωγή του, «η αποδόμηση της έννοιας της κυριαρχίας που είναι άμεσα ταυτισμένη με την παντοδυναμία του υποκειμένου, του Πατρός-Θεού, με την δύναμη - εξου­ σία του μονάρχη...». Σε ομόρροπη και συγκλίνουσα συνενοχή με αυτές τις εκκρε­ μότητες συναντάμε στον Λακάν μια εικο­ νοκλαστική ερμηνευτική της επιθυμίας του Φρόυντ και της επίπτωσής της στην εξιδανίκευση των πατριαρχικών ιδεωδών, που ο γαλλικός Μάης έθεσε σε κρίση μαζί με το σύνολο των δομών έξουσίας, ανα­ νεώνοντας παράλληλα εκ θεμελίων την προβληματική του υποκειμένου και της επιθυμίας. ■ Ο Δημήτρις Βεργέτης είναι ψυχαναλυτής και διευθυντής του περιοδικού αλήθεια

0 Jacques Derrida γεννήθηκε το 1934 στην Αλγερία και θεωρείται από τους βασικούς φιλοσόφους της σχολής της αποδόμησης. Πέθανε το 2004.

104-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

[ Δ I A B A Z Q 1 Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ ^

Δημήτρις Βεργέτης

Alain Badiou

Μια φίΠοαοφική επανάσιαοη ν θέλαμε να αποθέσουμε δυο-τρεις βιονραφικές πινελιές σιο πορτρέτο του Αλαίν Μπαντιού, θα υπενθυμί­ ζαμε ότι γεννήθηκε το 1937 οτο Ρομπότ του Μαρόκου, αποφοίτησε από τη φημι­ σμένη Ecole Normal, που υπήρξε το φυ­ τώριο της γαλλικής διανόησης, ιδίως επί εποχής Αλτουσέρ, άρχισε να διδάσκει φι­ λοσοφία στο ανατρεπτικό πανεπιστήμιο της Βενσέν, όπου είχε μια ομηρική διέ­ νεξη με τον Ντελέζ, στον οποίο έμελλε να αναγνωρίσει πολύ αργότερα τον μονα­ δικό, δίπλα στον Λακάν, συνομιλητή του. Υπήρξε, για ένα διάστημα, σαρτρικός-μια νεανική επιλογή στην οποία διαγράφεται το ίχνος της γοητείας που επέπρωτο να ασκήσει πάνω του η προβληματική του υποκειμένου. Ήταν ο πρώτος που μίλησε στην Ecole Normal για τον Λακόν στις αρ­ χές του '60, καθιστώντας τον γνωστό σ' ένα χώρο που αποδείχθηκε εκκολαπτήριο λακανικών στοχαστών πέρα από το κλει­ στό πεδίο της κλινικής. Το χρέος του στον Λακάν είναι ανεξάλειπτο, όπως τονίζει ο ίδιος. Σε αυτόν θα ανακαλύψει μια μετακαρτεσιανή και μεταφαινομενολογική θε­ ωρία του υποκειμένου, που δεν ταυτίζε­ ται με την αναστοχαστική διαφάνεια της συνείδησης και τις εξουσίες συγκρότησης αντικειμένων, με τις οποίες περιβάλλεται. Σε αυτόν επίσης συναντά, μεσούντος του στρουκτουραλισμού, την εικονοκλαστική εκδοχή μιας δομής συμβατής με την έν­ νοια του υποκειμένου. Το υποκείμενο συ­ γκροτείται ως αποτέλεσμα της δομής,

Α

υπό το κράτος των λειτουργιών της, δεν Aiam Badiou παύει ωστόσο να αποτελεί διαπλαστική συνιστώσα της. Στο πρώτο μεγάλο έργο του, Θεωρία του υποκειμένου, ο Μπα­ ντιού θα πλέξει το εγκώμιο αυτού του επιστημολογικού αξιώματος, αποδίδο­ ντας φόρο τιμής στον Λακάν για τη διά­ σωση της έννοιας του υποκειμένου από το ναυάγιό του στο λειτουργικό προγραμ­ ματισμό των δομών. Όταν στις αρχές του '80 το πολιτικό αδιέξοδο της Αριστερός και το θεωρητικό βάλτωμα του μαρξισμού

Σ Π Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι ΓΑ Λ Λ Ο Ι ΣΥ Γ Γ ΡΑ Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ Τι

Ο ερωτευμένοε Προυστ

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

ΜεταιχΜίο Q)

* Ο Μαρσέλ Προυστ παγιδευμένοε ανάμεσα στο φόβο του για τη δημόσια έκθεση τηε ομοφυλοφιλίαε του και την ανάγκη του να εξωτερικεύσει τον έρωτά του θα Βασανιστεί από την εφηβεία του και σε όλη τη διάρκεια τηε ενήλικηε ζωήε του. Ο Ουίλιαμ Κάρτερ, ο πλέον έγκριτοε βιογράφοε του, περιγράφει σ' αυτό το Βιβλίο tis ευχάριστεε και δυσάρεστεε περιπέτειέε του. y ||

δ ι α β α ζ ω ] Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

βρέθηκαν να αποτελούν κοινό τόπο, ο Μπαντιού αποφαινόταν με διαύγεια ότι «η διαλεκτική του υποκειμένου την οποία Ιο Λακάνΐ προτείνει αποτελεί βαθμίδα υπο­ χρεωτικής προσφυγής, συμπεριλαμβανο­ μένου και του σε κρίοη μαρξισμού». Επι­ γραμματικά, η συνάντησή του με το έργο του Λακάν αποτέλεσε σημείο καμπής στη φιλοσοφική του εξέλιξη. Με όρους προ­ σκείμενους στην προβληματική του, θα την χαρακτήριζα συμβαντική παρακατα­ θήκη. Η άλλη μεγάλη συμβαντική παρακατα­ θήκη που δεσπόζει στο βιογραφικό πορ­ τρέτο του είναι η εμπειρία της ανεξίτηλης πολιτικής και βιωματικής συμμετοχής του οτο γαλλικό Μάη. Πρόκειται για εμπειρία που, όπως ο ίδιος ομολογεί, συγκλόνισε την ύπαρξή του και σφράνισε τους πολι­ τικούς προσανατολισμούς του. Συχνά του προσάπτουν την αμετανόητη διαχρονικότητα της πιστής στάοης του απέναντι σε αυτό το μείζον συμβάν, μυκτηρίζοντας τη μαρξιστική εμμονή του και τη μαοϊκή κλίση της. Οι κήνσορες της «αδιαλλαξίας» του δεν του συγχωρούν επίσης την απόρ­ ριψη της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που αγγίζει μάλιστα τη νομιμότητα του ίδιου του όρου. Σ' εποχές συναινετικής αποθέωσης αυτού του κύριου σημαίνο­ ντος του πολιτικού λόγου η στάση του φαντάζει ακατανόητη και μη συνάδουσα με τα ήθη του πολιτικού πραγματισμού. Για τον Μπαντιού η δημοκρατία, και στις πλέον εξιδανικευμένες και ριζοσπαστικές εκδοχές της, δεν παύει να αντιστοιχεί σε μια μορφή κράτους. Παραμένει μη αποσυνδέσιμη από μορφές θεσμικής κωδικο­ ποίησης της άσκησής της. Το ζητούμενο για τον Μπαντιού είναι η πρόταξη μιας αξίωσης ισότητας. «La postulation egalitaire», όπως την ονομάζει, έχει ως ορίζοντα όχι τη δημοκρατική θέσμιση του κράτους αλλά την οριακή απορρόφησή του μέσα στην «κοινότητα των ίσων», μέσα στον «ελεύθερο συνεταιρισμό» των 10<0 ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

πολιτών που οραματιζόταν ο Μαρξ. Ουτο­ πική εμμονή; Απομένει ότι οι σύγχρονες πολιτικές χειραφέτησης που φέρνουν στο προσκήνιο τα νέα κινήματα θα ήταν αδια­ νόητο να έχουν ως πυξίδα τους ένα φαλκιδευμένο ιδεώδες αποδεκτής ανισότη­ τας. Οι πολιτικές χειραφέτησης είναι ασυμβίβαστες με τον πραγματισμό των ήπιων ανισοτήτων που ευαγγελίζονται οι λάτρεις της σοσιαλδημοκρατικής συναλ­ λαγής. Θα ήταν όμως άδικο να συρρικνώσουμε το έργο του Μπαντιού στην πολιτική συ­ νιστώσα του. Στην πολυδιάστατη συ­ γκρότησή του συνυπάρχει ο φιλόσοφος, ο μυθιστοριογράφος, ο θεατρικός συγ­ γραφέας, ο ευαίσθητος αναλυτής λογο­ τεχνικών έργων και φυσικά ο μαχόμενος πολίτης της οικουμενικότητας. Αποτίνο­ ντας φόρο ειρωνείας σε μια ψυχιατρική έννοια και στην περιγραφική αφέλειά της θα έλεγα ότι ο Α. Μπαντιού είναι μια πολ­ λαπλή προσωπικότητα! Πώς να μην είναι άλλωστε, όταν το βασικό εννοιολογικό κύτταρο της σκέψης του είναι η έννοια του πολλαπλού; Φιλοσοφία και οντολογία Η έννοια της πολλαπλότητας αποτελείτο πεδίο όπου ο Μπαντιού αποικοδομεί όλη την αλυσίδα των απαντήσεων που προ­ σκόμισε η δυτική φιλοσοφία στο ερώτημα του Είναι, το οποίο στοιχειώνει την ιστο­ ρία της από το γενέθλιο σκίρτημά της. Το οντολογικό ερώτημα είναι το φάντασμα που δεν έπαψε να πλανάται μέσα στις λέ­ ξεις της μεταφυσικής. Τι είναι το Είναι, πέ­ ραν ή εντεύθεν του όντος; Η αρχαιοελλη­ νική σκέψη άνοιξε το «οντολογικό» κουτί της Πανδώρας και η αρρώστια της μετα­ φυσικής εποίκισε προοδευτικά όλο το σώμα του δυτικού λόγου. Από την ιδρυ­ τική της πράξη η φιλοσοφία στοιχειοθετήθηκε σαν ένας ελαττωματικός διάλογος με τις γενέθλιες οντολογικές απορίες της

Γ Α Λ Λ Ο Φ Ω Ν Ο Υ Σ

ταυτότητάς της. Αυτός ο ιδιότυπος, υπό συνεχή απώθηση διάλογος ονομάστηκε εμβληματικά από τον Χάιντεγγερ «λήθη του Είναι». Η αναντικατάστατη συμβολή του Χάιντεγγερ, μέσα από τη θεματική της οντολογικής διαφοράς Είναι-ον, έγκει­ ται οτο ότι έφερε οτο φως την ανεξίτηλη, σιωπηλή παρουσία του οντολογικού ερω­ τήματος ο' όλο το φάσμα της δυτικής φι­ λοσοφίας, αλλά και της τεχνικής, που αποπερατώνει τη λήθη του Είναι. Παρόλα αυτά, η ηρωική έξοδος που επεχείρησε από τη μεταφυσική, αναζητώντας τη Γη της Επαγγελίας στην ποίηση και την ποι­ ητική στροφή της σκέψης, δεν τον οδή­ γησε παρά στην αφασική αναμονή ενός Θεού (η συνέντευξη - διαθήκη στο ΣπήγκεΠ). 0 τελευταίος μεγάλος κλασικός φι­ λόσοφος, ο Ντερριντά -ο πιο προικισμέ­ νος αναγνώστης του Χάιντεγγερ- οδηγή­ θηκε στο συμπέρασμα ότι το όριο της με­ ταφυσικής, παρότι μεταθετό και υπό συ­ νεχή διάβρωση, παραμένει ανυπέρβλητο. Τέλος, για να μη λησμονούμε τον Μαρξ, είναι πολύ αμφίβολο αν ο μετασχηματι­ σμός του κόσμου, τον οποίο ευαγγελιζό­ ταν στην τελευταία θέση για τον Φόυερμπαχ ως αντίπαλο δέος της ερμηνείας του, αποτελεί εγγύηση απαγκίστρωσης της φιλοσοφίας από το φάντασμα του οντολογικού ερωτήματος. Αυτές οι συνοπτικές επισημάνσεις είναι αναγκαίες για να γίνει αντιληπτή η οριακή θέση που καταλαμβάνει το έργο του Μπαντιού στην ιστορία της φιλοσοφίας. Η θέση αυτή παραμένει ουσιαστικά άγνω­ στη στην Ελλάδα, καταπλακωμένη από τις αναφορές οτο πολιτικό έργο του. Αν όμως ο Μπαντιού διαβάζεται πλέον στις πιο ετερόκλητες γεωγραφικές ζώνες και

Ιδ ι α β α ζ ω Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ !

τα συνέδρια που αφιε­ ρώνονται σε αυτόν διαδέχονται το ένα το άλλο, αυτό το φαινό­ μενο απορρέει από τη φιλοσοφική πρωτοτυ­ πία του. Κομβική οτιγμή της υπήρξε η εμφάνιση το 1988 ενός ογκώδους βιβλίου με τίτλο L ' etre et /' evenement. Σε αυτό ο στοχασμός του Μπα­ ντιού διατρέχει όλο το Alain Badiou τόξο της δυτικής φιλο­ Η πολίτικη και σοφίας και επανεξετά­ η λογική του συμβάντος ζει το ερώτημα του Εί­ ναι, επανοριοθετώντας Μετάφραση: Δημητρις Βεργέτης, το πεδίο διατύπωσής Τάσος Μπέτζελος του και εντοπίζοντας στο συμβάν το Εκτός του. Το συμβάν είναι ένα είδος οντολογικής ανωμαλίας, αναφομοίωτης στο Είναι. Στον τίτλο του βι­ βλίου και οτις σελίδες του το Είναι και το συμβάν συνυφίστανται ως όροι μιας αντινομικής σχέσης. Θεμελιώδης έννοια της σκέψης του είναι η έννοια του πολλα­ πλού. Κάθε «ον» είναι συγκροτημένο σαν μια πολλαπλότητα, κάθε συστατικό στοι­ χείο του αποδεικνύεται πολλαπλό και αυτή η υφή του όντος επαναλαμβάνεται εις άπειρον. Οι πολλαπλότητες δεν αντι­ στοιχούν σε ουσίες και η εσωτερική τους οικονομία δεν αντικατοπτρίζει μια σύν­ θεση ουσιών. Οι πολλαπλότητες είναι ανοιχτές γιατί φράσσονται, προς τα κάτω, από το κενό και προς τα πάνω από το άπειρο. Η χρήση αυτών των εννοιών δεν είναι μεταφορική. Συμπίπτει με τη μαθη-

Σ Π Ο Υ Δ Α ΙΟ Ι ΓΑ Λ Λ Ο Ι Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε ΙΣ ΑΠΟ TO I Ο ε ρ ω τε υ μ ε ν ο β Π ρουστ

ΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ Ο

Ι

Μ ε τ α ιχ Μ ίο (|)

^ ...η καρδιά -ή το κορμί- έχουν tous δικούε tous λόγουε, tous onoious η λογική αγνοεί, κι έτσι με θαυμασμό για το πρόσωπό σου, αλλά και με λύπη επίσηε αποδέχομαι το περιφρονητικό και ανελέητο Βάροε του ζυγού που μου επιΒάλλειε. Ωστόσο, συνεχίζω να πιστεύω ότι είναι κρίμα να μην κόψουμε το υπέροχο άνθοε που σύντομα δεν θα μπορούμε να κόψουμε. Γιατί τότε θα έχει γίνει πια καρπόε... και θα είναι απαγορευμένο. ■ ■

[ ΓΔ ΑI AΛ BΛAΟΖ ΦΟ Ω] Ν Ο Υ Σ

Σ Υ Γ Γ Ρ Α Φ Ε Ι Σ

ματική εκδοχή τους. Βασική θέση του Μπαντιού, με ανατρεπτικές φιλοσοφικές συνέπειες, είναι όχι οι πολλαπλότητες, όπως τις διατυπώνει η συνολοθεωρία, δεν αποτελούν μια φορμαλιστική κατηγο­ ρία αλλά κάτι της τάξης του πραγματικού. Ξεκινώντας από αυτήν τη θέση και προτείνοντας μια εμπνευσμένη φιλοσοφική ανά­ γνωση των αξιωμάτων της συνολοθεω­ ρίας, ο Μπαντιού αποδεικνύει ότι η θεω­ ρία του Είναι, δηλαδή η οντολογία της

Η έννοια της πολλαπλότητας αποτελεί το πεδίο όπου ο Μπαντιού αποικοδομεί όλη την αλυσίδα των απαντήσεων που προσκόμισε η δυτική φιλοσοφία στο ερώτημα του Είναι αμιγούς πολλαπλότητας, συμπίπτει με τα μαθηματικά. Η «ταυτότητα μαθηματικών και οντολογίας» την οποία φέρνει στο φως αντιστοιχεί σε φιλοσοφικό οειομό, γιατί αφήνει να διαφανεί η γενεαλογική διαφορά φιλοσοφίας και οντολογίας. Όπως τονίζει με έμφαση ο ίδιος, «η φιλο­ σοφία είναι καταγωγικά διαχωρισμένη από την οντολογία». Το γενέθλιο λίκνο της φιλοσοφίας δεν συμπίπτει με το ερώτημα του Είναι. Το οντολογικό ερώ­ τημα δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα του φιλοσοφικού λόγου και ο φιλοσοφικός λόγος δεν στοιχειοθετήθηκε στην ιστορία ως μετωνυμία της λήθης του. Τα μαθημα­ τικά είναι η γλώσσα που αποφαίνεται για το Είναι. Εδώ θα πρέπει να υπογραμμί­

σουμε ένα λεπτό σημείο, στρατηγικής ση­ μασίας. Η ταύτιση μαθηματικών και οντο­ λογίας δεν εξυπακούει διόλου ότι το Εί­ ναι αποτελείται από μαθηματικές οντότη­ τες. Η θέση του Μπαντιού δεν αναφέρεται στον κόσμο αλλά στο λόγο και συγκε­ κριμένα στην παρουσίαση του μεν από το δε. Αφορά τα όρια και τους τρόπους του διατυπώσιμου σε σχέση με τον κόσμο. Με την αποσύνδεση φιλοσοφίας και οντο­ λογίας οριοθετείται πάραυτα ο τομέας αυτού που δεν υπάγεται στο Είναι. Πρό­ κειται για το συμβάν του οποίου το καθε­ στώς δεν έχει οντολογικό χαρακτήρα. Οριοθετείται με βάση τις κατηγορίες του υποκειμένου και της αλήθειας. Το συμβάν αποτελεί ταυτόχρονα ρήξη και αντινομικό συμπλήρωμα στο Είναι. Δεν χαρακτηρίζε­ ται από την εμπειρική αμεσότητα του γε­ γονότος. Αντίθετα, εμφανίζεται ως αναποφάνσιμο, ανεπίκριτο, αγνώστου ταυτό­ τητας. Η ταυτοποίησή του συναρτάται με μορφές «παρέμβασης» και «ονοματοδοσίας» που έχουν ως αναγκαίο φορέα ένα υποκείμενο όχι προϋπάρχον ως τέτοιο αλλά συγκροτούμενο ως «πιστή στάση» κατάφασης της συμβαντικής ρήξης. Αυτές είναι, επιγραμματικά διατυπωμένες, οι εννοιολογικές συνιστώσες του συμβά­ ντος. Διαρθρωμένη έξω από τη σφαίρα του κράτους, η πολιτική αναδιατυπώνεται ως διαδικασία που εγκαινιάζεται από συμβαντικές ρήξεις. Η φιλοσοφία, τέλος, επαναπροσδιορίζεται ως η σκέψη που συ­ ναρμόζει την άρθρωση «των μαθηματι­ κών, επιστήμη του είναι, και των θεωριών παρέμβασης του συμβάντος». ■ Ο Δημήτρις Βεργέτης είναι ψυχαναλυτής και διευθυντής του περιοδικού αληίήεια

0 Alain Badiou γεννήθηκε το 1937 στο Ραμπάτ του Μαρόκο και είναι καθηγητής στην Ecole Normale Superieure (ENS). Παιδί του Μάη 68, του Αλτουσέρ και του Λακάν είναι σήμερα μαζί με τον Giorgio Agamben και τον Slavoj Zizek οι κύριοι φιλόσοφοι που ανατίθενται στον μεταμοντερνισμό.

106

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Σπουδαίοι ξένοι συγγράφει^ και σημαντικέ5 BioYpcupiss α π ό το

ΜεταιχΜίο ( ])

Πέδρο Χουάν Γκουτιέρεε

Στην καρδιά rns KoiiBas Ο Γκουτιέρε$ ταξιδεύει ανά την Κούβα και αποκαλύπτει με τον γνωστό ερεθιστικό του τρόπο ποια στοιχεία συνιστούν την κουβανέζικη ταυτότητα και τι σημαίνει να είσαι KouBavos.

Βιρτζίνια Γουλφ

Ανάμεσα o tis πράξειε Το κύκνειο άσμα ms Βιρτζίνια Γουλφ, ένα αγγλικό μυθιστόρημα που αναδεικνύει τη δύναμη ms Τέχνη5.

Κούρτσιο Μαλαπάρτε

Καπούτ Ένα έντονα λυρικό μυθιστόρημα και μαζί μια ωμή μαρτυρία για τη φρικτή πραγματικότητα ms εποχή5.

Νταϊάν Μίντλμπρουκ

Sylvia Plath, Ted Hughes Τετ α τετ Η ΣίλΒια Πλαθ ΤΕΤ Α ΤΕΤ με τον Τεντ Χιουζ. Η πορεία

m s σχέσηε των δύο σημαντικών ποιητών του 20ού αιώνα από τη γνωριμία tous cos το θάνατο m s Πλαθ Ka0oos και η ζωή του Χιουζ μετά την αυτοκτονία m s. Η έκδοση συμπληρώνεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Τρούμαν Καπότε: Η αλληλογραφία του Επιμέλεια: Τζέραλντ Κλαρκ Η έκδοση ms αλληλογραφία5 του τρομερού παιδιού ms αμερικανική5 λογοτεχνίαε από τον έγκριτο Βιογράφο του Τζέραλντ Κλαρκ.Ένα σπαρταριστό, αποκαλυπτικό πορτρέτο όχι μόνο του ίδιου αλλά και pias ο λ ό κ λ η ρ έ εποχήβ.

Σ Ε Ο Λ Α Τ Α Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΑ

w w w .m e ta ixm io .g r

Γράφουν: Λάκης Προγκίδης, Ελένη Ζερβά

[ ΔΓ ΑI AΛ BΛ AΙ ΖΚ ΟΗ ]

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Λάκης Προγκίδης

Μια μυθιστορηματική δεκαετία Μετάφραση απόδοση: Ελένη Καρρά

1 1 2 ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Ο

ποιος θα ήθελε να σχηματίσει μιαν εικόνα των πιο σημαντικών στοιχείων που έχει να επιδείξει το γαλλικό μυθιστόρημα των τελευταίων ετών θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα φο­ βερό δίλημμα, καθώς δεν θα ξέρει τι να επιλέξει. Από την άλλη πλευρά, εάν ενδιαφέρομαι κυρίως για το γαλλικό μυθι­ στόρημα της τελευταίας δεκαετίας, είναι γιατί είμαι πεπεισμένος για την εξαιρετική

κών συνόρων, στην αχανή παγκόσμια αγορά του μυθιστορήματος, γνωρίζει πολύ καλό την άρνηση των ξένων εκδο­ τών απέναντι στη γαλλική, και ιδιαιτέρως αξιόλογη, παραγωγή των τελευταίων δε­ καετιών. Την κρίνουν, με τρόπο σχεδόν αυτόματο, χωρίς επιχειρηματολογία και χωρίς αποδείξεις. Τα κλισέ αφθονούν: ομφαλοσκοπική, αβανγκάρντ, αυτοαναφορική, ελιτίστικη, κλειστή οτον υπόλοιπο

του αξία και για τη δημιουργική δυναμική που εμπεριέχει. Εντούτοις, φοβάμαι ότι θα έχει μεγάλη δυσκολία να γίνει γνωστό -κυρίως στο εξωτερικό. Δυστυχώς, έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε την παγκόσμια λογοτεχνία με βάση ορισμένα συλλογικά και συνοπτικά χαρακτηριστικά και ποτέ να μην στεκόμαστε οτο απρό­ σμενο, στην έκπληξη, στα λίγα έργα που ανατρέπουν την επίσημη και θεσμοθετη­ μένη εικόνα, η οποία συχνά έχει βασιστεί σε κριτήρια και συμφέροντα εξωλογοτεχνικά. Πράγματι, όποιος διατηρεί κάποια επαφή με όσα συμβαίνουν εκτός γαλλι-

κόσμο, φορμαλιστική, ακατανόητη, απο­ κομμένη από την αληθινή ζωή κ.λπ. Βέ­ βαια, θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι δεν πρόκειται παρά για προκαταλήψεις -κάτι το οποίο σε μεγάλο βαθμό αλη­ θεύει- και να τα αγνοήσει. Μόνο που, για όποιον ενδιαφέρεται πραγματικά για τη λογοτεχνία και την καλλιτεχνική της αξία, είναι πλέον αδύνατο να τα αγνοήσει, κα­ θώς, εξαιτίας ακριβώς της επιμονής με την οποία επαναλαμβάνονται, οι προκα­ ταλήψεις αυτές μπλοκάρουν πλέον όχι μόνο τα καλά μυθιστορήματα αλλά και την ίδια τη στρατηγική και την πολιτική

( Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Γ Α Λ Λ Ι Κ Η

που θα πρέπει να υιοθετηθεί για την υπε­ ράσπισή τους. Στην, ας την πούμε ενδημική, δυσκολία μιας αγοράς που οριοθετείται από τις ετι­ κέτες, καλό είναι να προσθέσουμε, για να μη χάνουμε από την οπτική μας τη σοβα­ ρότητα του προβλήματος του χρόνου, εκείνη που προκύπτει από τον ίδιο τον τρόπο ζωής μας: όντως, δεν έχουμε χρόνο. Δεν μας αφήνουν το χρόνο να σκεφτούμε, να ξαναδιαβάσουμε και να ανα­ λύσουμε τα μυθιστορήματα που ξεχωρί­ ζουν χάρη στην καινοτομία και την ιδιαιτερότητά τους. Κι όμως, τα μυθιστορή­ ματα αυτά υπάρχουν. Θα μπορέσουν όμως να επιβιώσουν; Τα τελευταία αυτά χρόνια, πολλοί συγ­ γραφείς, ασχέτως ηλικίας ή και παρουσίας τους στο χώρο, έχουν παρουσιάσει έργα αξιοσημείωτα. Για να δώσω μια πιο συγκε­ κριμένη εικόνα του τι θεωρώ, στον αιώνα που πέρασε, ως μια από τις πιο ευτυχείς στιγμές της γαλλικής λογοτεχνίας, θα αναφέρω ορισμένα από τα έργα αυτά, με τη σειρά έκδοσής τους. Δεν πρόκειται παρά για μια πολύ περιορισμένη λίστα, καθαρά ενδεικτική, και η οποία δεν προ­ σβλέπει ούτε στο αλάθητο ούτε στην πληρότητα.

1992: Le libraire et son pygmee, Cyrille Cahen Texaco, Patrick Chamoiseau (Πατρίκ Σαμουαζό, Τεξάκο, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου) Tout doit disparaftre, Benoit Duteurtre 1993: Sa femme, Emmanuele Bernheim (Εμμανουέλ Μπερνχάιμ, Η γυναίκα του, Ωκεανίδα) Veterinaires, Bernard Lamarche-Vadel

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

1994: Extension du domaine de la lutte, Michel Houellebecq (Μισέλ Ουελμπέκ, Η επέκταση του πεδίου της πάλης, Εστία)

1995: La classe de neige, Emmanuel Carrere (Εμανουέλ Καρέρ, Τα μαθήματα στο χιόνι, μετάφραση: Δ. Δημουλάς, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου) La chambre d'amour, Christophe Ferre Suerte, Claude Lucas La Gloire des Puthres, Richard Millet La Lenteur, Milan Kundera (Μιλάν Κούντερα, Η βραδύτητα, Εστία) La puissance des mouches, Lydie Salvayre (ΛυντίΣαλβέρ, Η δύναμη της μύγας, Καστανιώτης) 1996: L'Organisation, Jean Rolin (Ζαν Poλέν, Η οργάνωση, Πόλις) 1997: Drdle de temps, Benoit Duteurtre Roxane, Michel Host Histoire d'amour, Regis Jauffret (Ρεζίς Zoφρέ, Κάτι ααν έρωτας, Τραυλός) L'identite, Milan Kundera (Μιλάν Κούντερα, Η ταυτότητα, Εστία) On ferme, Philippe Muray Lu, Morgan Sportes Des hommes qui s’eloignent, Frangois Taillandier 1998: Les particules elementalres, Michel Houellebecq (Μισέλ Ουελμπέκ, Τα στοι­ χειώδη σωματίδια, Εστία) Madame Rose, Michel Deon (Μισέλ Ντεόν, Μαντάμ Ροζ, Χατζηνικολή) 1999: La nuitou Gerard retourna sa veste, Jacques Lederer Line desolation, Yasmina Reza (Γιασμίνα Ρεζά, Τα λόγια που δεν είπαμε ποτέ, Ψυ­ χογιός) Anielka, Frangois Taillandier (Φρανσουά Ταγιαντιέ, Ανιέλκα, Πόλις) 2000: Porte disparu, Fernando Arrabal

Ν τ ε ν ί Ν τ ιν τ ε ρ ό

Ο ΑΝΙΨΙΟΣ TOY ΡΑΜΟ

]

δ ι α β α ζ ω

■ Γ Α Λ Λ Ι Κ Η

]

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Rosie Carpe, Marie N’Diaye

βληθούν, αξιολογούσαν ως πεπερασμένο ολόκληρο το παρελθόν και οι οποίες επι­ χείρησαν να χωρέσουν, πόση θυσία, το δημιουργικό πνεύμα στο ιδεολογικό πλαί­ σιο. Από την άλλη πλευρά, όμως, εάν δεν θέλουμε να γίνουμε οι υπερασπιστές του κόσμου όπως είναι, δεν πρέπει να λησμο­ νούμε ότι, ακόμα και εάν ο καταστροφι­ κός πόλεμος των πρωτοποριών έχει πλέον τελειώσει, αυτό το χρωστάμε κυ­ ρίως σε συγγραφείς που δεν έπαψαν ποτέ να πιστεύουν στο ατομικό και που ασκού­ σαν πάντα την τέχνη σε πλήρη ελευθε-

Μολονότι οι συγγραφείς όλων αυτών των έργων δεν αποτελούν μιαν ομάδα με σαφή αισθητική ομοιογένεια, μοιράζο­ νται όλοι ένα πολύ ισχυρό κοινό σημείο: δεν έχουν την ανάγκη προσχώρησης σε μιαν ομάδα. Είναι καλλιτέχνες που εργά­ ζονται μόνοι, άτομα ξεχωριστά, τα οποία δεν έχουν ενταχθεί σε κανένα φιλολογικό σαλόνι, δεν έχουν αναζητήσει την έμπνευση στις πολιτικο-ιδεολογικές πρω­ τοπορίες και διατηρούν μια βαθιά επιφυ­ λακτικότατα απέναντι σε σχολές, φιλολο­ γικές οικογένειες και άλλες ομαδοποιή­ σεις. Φυσικά, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε, έχει παρέλθει πλέον ο καιρός των πρωτοποριών οι οποίες, για να προ-

ρία. Ορισμένοι εξ αυτών φιγουράρουν στην παραπάνω λίστα. Οι άλλοι, οι νεότε­ ροι, είναι οι άξιοι απόγονοί τους. Αποτέλεσμα όλων αυτών μια φορμαλι­ στική, θεματική και νοηματική πληθώρα, τέτοια που είχαμε πολύ καιρό να συνα­ ντήσουμε. Κανένας θρίαμβος του παρελ­ θόντος δεν έχει a priori εγκαταλειφθεί. Καμία ελευθεριότητα δεν αποκλείεται. Πρέπει να αποφύγουμε πάντως να διαγνώσουμε σ' αυτήν την ποικιλομορφία, σ' αυτήν τη μυθιστορηματική υπεραφθονία, τις ενδείξεις μιας μεταμοντέρνας κοκετα­ ρίας, μιας αυθαίρετης παραγωγής, ενός σκοτεινού συγκερασμού και in vitro γρα­ φής. Το φύλλωμα αυτό, με τις πολλές

La mer a boire, Dominique Carleton L ' Adversaire, Emmanuel Carrere Le Tour du proprietaire, Nicolas Fargues 2001: Taisez-vous...j' entends venir un ange, Michel Deon Comme un bruit d’abeilles, Mohammed

Dib Le Voyage en France, Benoit Duteurtre (Μπενουάρ Ντυτέρτρ, To ταξίδι στη Γαλ­ λία, Εστία) Une riunion pourle nettoiement, Jacques

Jouet

114-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008'

Γ Α Λ Λ Ι Κ Η

μορφές, το οποίο δεν θυμίζει κανένα συ­ γκεκριμένο δέντρο, έχει στην πραγματικό­ τητα συγκεκριμένες ρίζες. Ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, δημιουργεί τις δι­ κές του ρίζες. Όλοι οι συγγραφείς στους οποίους αναφερόμαστε μπορεί να μη δια­ θέτουν από πίσω τους ομάδες που να τους προωθούν και να τους προστατεύ­ ουν, έχουν όμως όλοι, πέρα από την ξε­ χωριστή προσωπικότητά του ο καθένας, κάτι το πολύ πιο σοβαρό όσον αφορά την τέχνη του μυθιστορήματος: μιαν οξεία αί­ σθηση της πραγματικότητας. Χωρίς να έχουν εκ των προτέρων εγγρά­ φει σε έτοιμες συνταγές του πραγματι­ κού (κοινωνική, πολιτική, ψυχολογική, ψυχαναλυτική, αποδομητική ή άλλη), ει­ σέρχονται, με τα βιβλία τους, σε απρό­ σμενους και σκοτεινούς κόσμους, σε κό­ σμους που εμείς οι κοινοί θνητοί, βουτηγ­ μένοι στην υπερπληροφόρηση και το Δια­ δίκτυο, ούτε που έχουμε φανταστεί. Δεν παραπονούνται για την έλλειψη μιας κυ­ ρίαρχης πνευματικής αρχής. Αντίθετα, θα έλεγα, επωφελούνται αυτής για να κινη­ θούν ως μοναχικά λαγωνικά, ο καθένας στη δική του πίστα, ο καθένας στο δικό του μυστηριώδες σύμπαν, που βουίζει κάτω από τον κόσμο που θεωρούσαμε ότι έχει δημιουργηθεί για την αιωνιότητα. Τα μυθιστορήματά τους εισβάλλουν στα άδυτα του σύγχρονου κόσμου, εξερευ­ νούν όσα προετοιμάζονται στην σκοτεινή του ψυχή. Χωρίς σοβαρή υποστήριξη, κα­ ταδικασμένοι να μην έχουν καμία σχέση με σχολές και καλλιτεχνικές οικογένειες, οι σπηλαιολόγοι του πραγματικού -σκέ­ φτομαι κυρίως τους συγγραφείς που ωριμάζουν καλλιτεχνικά αυτή τη δεκαε­ τία- αντιμετωπίζουν ίσως κινδύνους

[ δ ι α β α ζ ω Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

πρωτόγνωρους για τους διάσημους προ­ γόνους τους. Μια μυθιστορηματική δεκαετία δεν είναι απαραίτητο να συμπίπτει με την ημερο­ λογιακή. Έτσι η δική μου ξεκινά το 1992, με την κυκλοφορία του Tout doit disparattrezou Benoit Duteurtre, του Texaco του Patrique Chamoiseau και του Libraire etson pygmee του Cyrille Cahen. Είναι το έτος που εγκαινιάστηκε η γαλ­ λική Disneyland, ήτοι το έτος της πρώ­ της μαζικής εισβολής, την οποία υποστή­ ριξαν άψογα τα αμερικανικά κεφάλαια, της λατρείας της παιδικότητας στην Ευ­ ρώπη. Υπάρχει παιδικότητα και παιδικό­ τητα. Εκείνη των Αμερικανών είναι έντονα χρωματισμένη από την τάση προς τη μυθοποίηση, το φανταχτερό κιτς και τον αποφασιστικό εξοστρακισμό του Κα­ κού. Απευθύνεται σε παιδιά που ορίζο­ νται ως τέτοια με όλη την ένταση του όρου, «ντισνεϋοποιημένα», μετουσιωμένα σε παιδιά που έχουν απωλέσει, ή που παριστάνουν ότι έχουν απωλέσει, την πραγματικότητά τους, τον σκοτεινό και αδιαπέραστο κόσμο στον οποίο συ­ γκατοικούν υποχθόνια σκληρότητα και αθωότητα. Ποιο θα είναι το μέλλον της Ευρώπης μετά την κρίσιμη αυτή ημερο­ μηνία, κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η εγκατάσταση ενός κόσμου ψυχαγωγίας -μιας χώρας κατασκευασμένης από ένα λαό ντισνεϋλαντοποιημένο και κατοικημένης από τον ίδιο αυτό λαό- στην καρ­ διά της Ευρώπης σηματοδοτεί, με όλη τη βαρύτητα που φέρει μια καμπή στην ιστορία, το γεγονός ότι από δω και πέρα θα προτιμάμε τη ζωή στην καρτούν εκ­ δοχή της απ' ό,τι στη σκληρή πραγματι-

ΓκιστάΒ Φλόμπερ

Ο πειρασμ05 του Αγίου Αντωνίου

]

I δ ι α β α ζ ω ] L Γ A Λ Λ I Κ Η

110

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

κότητά της και ότι θα δραπετεύουμε από τον κόσμο του απτού στον κόσμο της μα­ κέτας. Η τύχη λοιπόν τα έφερε έτσι ώστε το έτος κατά το οποίο η «παιδιοκρατία» αμε­ ρικανικού τύπου ανέγειρε το πρώτο της κάστρο στη Γαλλία έκαναν την εμφάνισή τους και τα μυθιστορήματα των Duteurtre, Chamoiseau και Cahen, τα οποία μπορεί να διαβάσει κανείς (εκ των υστέ-

γήσει κανείς το σύγχρονο γαλλικό μυθι­ στόρημα μέσω των βαθιών αλλαγών που έχουν μετατρέψει το σκηνικό του σύγχρο­ νου κόσμου εδώ και μια περίπου δεκαε­ τία: πτώση του κομμουνισμού, θρίαμβος σε παγκόσμιο επίπεδο της ιδεολογίας της ελεύθερης αγοράς υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Πολιτειών, έξαρση των εθνικι­ στικών πολέμων, της τρομοκρατίας, του θρησκευτικού φανατισμού και της μισαλ-

ρων) ως εντυπωσιακά προειδοποιητικά σημάδια. Όσον αφορά τη λίστα μας γενικότερα, εί­ ναι ίσως ενδιαφέρον να προσεγγίσει κα­ νείς, μέσω ορισμένων εκ των συγκεκριμέ­ νων μυθιστορημάτων, τα τρία βασικά θέ­ ματα που αποτελούν και τον κεντρικό άξονα της συγκεκριμένης περιόδου: τη σχέση με την πρόσφατη παράδοση, τη συνέχεια της γλώσσας, τη δημιουργική ρήξη. Μέσω των πρακτικών λύσεων στα προβλήματα που θέτει πάντα στους καλ­ λιτέχνες το παρελθόν της τέχνης τους, οι συγγραφείς στους οποίους αναφέρομαι μπόρεσαν να ξαναδώσουν στο γαλλικό μυθιστόρημα την πνοή του, αλλά και την ξεχωριστή θέση του στον κόσμο. Είναι δελεαστικό να προσπαθήσει να εξη-

λοδοξίας, της εγκαθίδρυσης και της θεα­ ματικής κυριαρχίας της Pax Americana μέσω πολέμων που μοιάζουν με ηλε­ κτρονικά παιχνίδια σε φυσικό μέγεθος, της εντυπωσιακής ανάπτυξης της βιοτε­ χνολογίας, της κλωνοποίησης, του Aids, της παγκοσμιοποίησης, της ενοποίησης ολόκληρου του πλανήτη σε μια κοινωνία της πληροφορίας, της ανάπτυξης της ψυ­ χαγωγίας, της ευθυγράμμισης ολόκληρου του πλανήτη στην κουλτούρα και τον τρόπο ζωής των Αμερικανών, και πολλά άλλα. Εντούτοις, μου φαίνεται μάταιο, και ίσως και λανθασμένο, να εξηγεί κανείς κατ' αυτόν τον τρόπο τη λογοτεχνία. Η μυθιστορηματική αναγέννηση στην οποία αναφερόμαστε εδώ είναι, εξάλλου, σύγ­ χρονη όλων αυτών των μεγάλων ιστορι-

ί Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Γ Α Λ Λ Ι Κ Η

κών εξελίξεων. Έπειτα, δεν πρέπει να ξε­ χνάμε ποτέ ότι το μυθιστόρημα δεν είναι καθρέφτης. Ούτε ντεκόρ. Αλλά ένας πα­ ρατηρητής που αποτελεί κι ο ίδιος μέρος του παιχνιδιού. Μια ζωντανή τέχνη. Μια τέχνη στη φλόγα της οποίας συνδυάζο­ νται οι επιθυμίες μας οι πιο μύχιες, οι ανη­ συχίες μας οι πιο βαθιές και τα πιο αντι­ φατικά μας σχέδια. (...)

Πάντως, εάν στο τέλος του αιώνα η λο­ γοτεχνική κριτική έδειχνε να απουσιάζει από κάθε αξιόλογη δημιουργία, δεν μπο­ ρούμε να πούμε το ίδιο και για την κριτική γενικότερα. Τρία δοκίμια ξεχωρίζουν χάρη στον συντονισμό τους με τις σημαντικό­ τερες ανησυχίες των συγγραφέων. Το πρώτο χρονικά, η Αυτοκρατορία του κα­ λού, του Philippe Muray, που κυκλοφό­ ρησε το 1991, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως σχόλιο για ολόκληρη τη μετέπειτα λο­ γοτεχνική παραγωγή. Η κεντρική ιδέα εί­ ναι ότι οι κοινωνίες μας έχουν επιλέξει μαζικά τη «γλυκοκρατία», το κιτς, τη μυ­ θοποίηση μέσω του καμουφλάζ. Στην αυγή της τρίτης χιλιετίας, με τα φαντά­ σματα των Στάλιν και Χίτλερ να έχουν ορι­ στικά σαρωθεί από την ιστορία, ο απελευ­ θερωμένος άνθρωπος τάσσεται ολοκλη­ ρωτικά από την πλευρά του Καλού. Έτσι, από την ιστορική αυτή στιγμή, όλα γίνο­ νται πιο εύκολα, και μπορεί πλέον να πε­ ράσει στα άχρηστα της Ιστορίας και η ιστορία η ίδια μαζί με όλους της τους πο­ λέμους, τα μίση και τις σφαγές. Και εάν η πραγματικότητα διαψεύδει μονίμως τη σαφή αυτή αναίρεση, τότε κρίμα για την ίδια, αφού φτάνει να αποτελεί κι αυτή ένα ακόμα απομεινάρι του παρελθόντος, της εποχής του Κακού. Τα άλλα δυο δοκίμια

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

]

γράφτηκαν προς το τέλος της δεκαετίας: Vivre et penser comme des pores (1998) του Gilles Chatelet, L’enseignement de Γignorance (1999) του Jean-Claude Michea. To πρώτο αναφέρεται στην επι­ στήμη μας, η οποία κόβει περήφανα τους δεσμούς της με το ανθρώπινο, με τον πραγματικό άνθρωπο, την κοινωνική, πο­ λιτική και ιστορική του αλήθεια. Το άλλο μιλά για το σχολείο, το οποίο, έχοντας αντικαταστήσει τη γνώση με την πληρο­ φόρηση και τη μεταβίβαση δικτύων, κυ­ μάτων, εικονικών σχέσεων και επιθυμιών, απομονώνει τον άνθρωπο από το παρελ­ θόν του, καθώς και από τους ομοίους του. Τα τρία αυτά δοκίμια περιστρέφονται γύρω από το ίδιο φαινόμενο, εκείνο της εκκωφαντικής εισβολής των κοινωνιών μας στην εποχή της αφαίρεσης. Οι συγ­ γραφείς τους, εκκινώντας από διαφορετι­ κές αφετηρίες (ηθική, γνωστική και κοινω­ νική αντίστοιχα), δημιουργούν ή επανα­ προσδιορίζουν τις κατάλληλες έννοιες ώστε να οριστούν καλύτερα οι πολλα­ πλές όψεις της νέας εποχής. Ο πίνακας τον οποίο σχηματίζει, ωστόσο, η κριτική σκέψη θα παρέμενε ανολοκλήρωτος χω­ ρίς τη μυθιστορηματική αναζήτηση, χωρίς την κάθοδο στα άπειρα μυστήρια της ύπαρξης. θα ήταν λάθος, πάντως, να ερμηνεύσει κανείς τη ρήξη ορισμένων πρόσφατων μυθιστορημάτων με το παρελθόν ως μια φυγή προς τα εμπρός. Αντίθετα, μπο­ ρούμε να αναφερθούμε, στην προκειμένη περίπτωση, σε μια φυγή προς τα πίσω. Καμιά φορά, διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντάς τα, έχω την εντύπωση ότι η ανοι­ κτή αυτή ρήξη δεν αποτελεί παρά μια προσπάθεια επανασύνδεσης με το πιο

Μια ενβαβική ανάμνηση Η Μαργκερίι Γιουρσενάρ εξομολογείται στην Εύα Νικολαΐδου

^>άρ.ρ.ατα

[ ΔΓ ΑI AΛ BΛ AΙ ΖΚ ΟΗ ]

116

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

μακρινό παρελθόν. Συχνά βλέπω στη μυ­ θιστορηματική αναγέννηση μιαν ιδιό­ μορφη καλλιτεχνική απάντηση στις επι­ κρίσεις τις οποίες ο Βίτολντ Γκόμπροβιτς, το τρομερό αυτό παιδί του μοντερνισμού, είχε απευθύνει στο γαλλικό μυθιστόρημα το 1968, στις συζητήσεις τρυ με τον Ντομινίκ ντε Ρου: «Πρώτον: είναι θεωρητικό. Διανοουμενίστικο. Κατασκευασμένο. Επι­ στημονικής έμπνευσης. Αφηρημένο. Η

λογοτεχνία απρόσωπη, άρα αφηρημένη, άρα μη πραγματική, άρα τεχνητή, εγκεφα­ λική, χωρίς δύναμη, χωρίς δυναμική, φρε­ σκάδα, πρωτοτυπία, και η οποία εμμένει στη βαρεμάρα. Πού είναι λοιπόν εκείνος ο παλιός καλός καιρός όπου ο Ραμπελαί έγραφε με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο ένας πιτσιρικάς κάνει την ανάγκη του κάτω από τα δέντρα, για να ανακουφιστεί!

0 παλιός καιρός όπου η λογοτεχνία ανέ-

τέχνη γονατιστή μπροστά στην επιστήμη, η οποία τη σέρνει από τη μύτη. Δεύτερον: ζει στη γυάλα. 0 ένας γράφει για τον άλλο. Με βάση τον αλληλοθαυμασμό. Τρίτον: είναι φτωχό. Στόχος τους είναι πά­ ντα η οικονομία, η αγνότητα, η πεμπτου­ σία, η τέχνη για την τέχνη, η γραφή για τη γραφή, η λέξη για τη λέξη. Τέταρτον: εί­ ναι αφελές. Η πίστη στην τέχνη. Η πίστη στο μύθο του "είμαι δημιουργός", "είμαι καλλιτέχνης". Πέμπτον: είναι μονότονο. Κάνουν όλοι περίπου το ίδιο πράμα. Έκτον: είναι εκτός πραγματικότητας. Δεν πατά στη γη. Αφαίρεση. Εμμονή. Σολιψισμός. Αυνανισμός. Απιστία απέναντι στην πραγματικότητα». Και λίγο πιο πέρα: «Δεν έχετε παρά ό,τι σας αξίζει. Κυνηγήσατε σε τέτοιο βαθμό αυτό το έρημο "εγώ" που φτάσατε σε μια

πνεε βαθιά, με όλη τη δύναμη των πνευ­ μόνων της και πλαθόταν ελεύθερα, από τον άνθρωπο, για τον άνθρωπο!» Αγνοώ εάν «η παλιά καλή εποχή του Ρα­ μπελαί» έχει επιστρέφει. Δεν τολμώ να φανταστώ μια τέτοια ευτυχία. Αυτό που ξέρω όμως μετά βεβαιότητας είναι ότι, στη διάρκεια της δεκαετίας αυτής, το γαλλικό μυθιστόρημα έδωσε απαντήσεις, σημείο προς σημείο, στις καλοπροαίρετες επικρίσεις του συγγραφέα του Ferdydurke.

Και κυρίως σε αυτήν. Σε όλα αυτά τα μυθιστορήματα, γελάμε. Καθώς το γέλιο αποτελεί ίδιον του αν­ θρώπου, είναι και εκείνο που θα του προ­ σφέρει την μοναδική και ύστατη βοήθεια για να πολεμήσει τα δαιμόνια της αφαίρε­ σης. ■

Φ Ξ

ι λ ι π

Ν

Λ

ο

έ ν η

τ ο υ μ ε ν κ γ ο τ ε χ ν ί α

IIoios σκόιωσε ιην Έμμα Μποβαρυ; Η Μαντάμ Μποβαρυ αυτοκτόνησε ; onoos ισχυρίζεται ο Φλωμπέρ, /

ή δολοφονήθηκε onos πιστεύει ο Ντουμένκ;

Ένα επιβλητικό νονάρ μυθιστόρημα, με στοιχεία ovyxpovns ψνχολογίαε και ατμόσφαιρα εττοχήε.

v m s m d ii

Ί γράμ μ ατα

ΣΕ

ΟΛΑ

ΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

[ΓΑΛΛΙΚΗ] δ ι α β α ζ ω

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Ελένη Ζέρβα

Η σύγχρονη γαηηική λογοτεχνία: τοπίο μετά τη μάχη ε πρώτη ματιά, το τοπίο της ούγχρονης γαλλικής λογοτε­ χνίας φαίνεται θολό. Αν μέχρι τη δεκαετία του 1960 μπορούσε κα­ νείς εύκολα να ταυτίσει τα διάφορα λογοτεχνικά ρεύματα με συγκεκριμέ­ νους εκδοτικούς οίκους ή συγκεκριμέ­ νες εφημερίδες και να διακρίνει τους συγγραφείς της πρωτοπορίας, κατά τη δεκαετία του 1980 τα οδόσημα στη λογοτεχνία, όπως και σε άλλα πεδία, έπαψαν να είναι τόσο προ­ φανή. Είναι, άραγε, τυχαίο; Το 1983, ο Μιτεράν υιοθετούσε τον «οικονομικό ρεαλισμό», βυθίζοντας τη Γαλλία σε σύγχυση μεταξύ Δεξιάς και Αριστερός, «συντηρητικών» και «προοδευτικών», δημόσιου και ιδιωτικού συμφέροντος. Την ίδια χρονιά, ο Philippe Sollers ξεκινούσε τη συνεργασία του με τον οίκο Gallimard, εκδίδοντας τις Γυναίκες (Femmes), μυθιστόρημα βασισμένο σε υπαρκτά πρόσωπα, που σημείωσε με­ γάλη εμπορική επιτυχία. Ταυτόχρονα, ο Sollers διέκοπτε την έκδοση του Tel Quel, ιστορικού «οργάνου» της γαλλικής πρω­ τοπορίας, το οποίο διηύθυνε επί είκοσι συναπτά έτη. Το γεγονός είχε αποτέλε­ σμα να οδηγηθεί η γαλλική λογοτεχνία σε σύγχυση μεταξύ μοντερνισμού και «αντί­ δρασης», ελιτισμού και μαζικής κουλτού­ ρας, «θεωρητικισμού» και συναισθηματι­ σμού. Σήμερα η διαπίστωση ότι η σύγχρονη γαλλική λογοτεχνία διέρχεται βαθιά κρίση θεωρείται από πολλούς αυτονόητη. Ωστόσο, αν θέλουμε να κατανοήσουμε τα πραγματικά αίτια της «κρίσης» και της «πα­ ρακμής» της γαλλικής λογοτεχνίας, πρέ­ πει να διερωτηθούμε, πριν απ' όλα, γιατί το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην πε­

Μ

120

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

ρίοδο που εκτείνεται από τη δεκαετία του 1980 έως τις μέρες μας. Τι μπορεί και τι θέλει η λογοτεχνία; Η κρίση των ιστορι­ κών πρωτοποριών, στις αρχές της δεκα­ ετίας του 1980, έκανε την απάντηση στο κρίσιμο αυτό ερώτημα εξαιρετικά δύ­ σκολη. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, από πολλούς συγγραφείς ο όρος σύγ­ χρονη λογοτεχνία χρησιμοποιείται για τα έργα που γράφτηκαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 έως τα τέλη της δε­ καετίας του 1960. 0 κυριότερος λόγος εί­ ναι η επικράτηση του Νέου Μυθιστορήμα­ τος (Nouveau roman). Δεν χωράει αμφι­ βολία ότι το Νέο Μυθιστόρημα αποτελεί σημείο αναφοράς, με αποτέλεσμα, από τη δεκαετία του 1980, να γίνεται ολοένα και πιο συχνά λόγος για την παρακμή όχι μόνο του Nouveau roman, αλλά και της κληρονομιάς του στη σύγχρονη μυθοπλα­ σία. Επιπλέον, αν αυτή η «σχολή» μυθιστοριογράφων κατέχει δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στα λογοτεχνικά ορόσημα που σφράγισαν τη φυσιογνωμία του σύγχρο­ νου μυθιστορήματος, το κυριότερο πολι­ τικό σημείο αναφοράς παραμένει, αναμ­ φισβήτητα, ο Μάης του '68. Ακόμη και η ίδια η έννοια της λεγάμενης στρατευμένης λογοτεχνίας συνδέεται αναπόδραστα με αυτήν την περίοδο. Παρά τη γενικευμένη διάσταση απόψεων όσον αφορά την επίδραση του Μάη του '68 στην αντίληψη περί «στράτευσης» της λογοτεχνίας, γίνε­ ται γενικά δεκτό ότι το μείζον αυτό γεγο­ νός άφησε πίσω του δυσβάσταχτη κληρο­ νομιά, αφού η ουτοπιστική του δύναμη συνέβαλε, άπ' ό,τι φαίνεται, να χάσουν πολλοί συγγραφείς την επαφή τους με την πραγματικότητα.

Γ Α Λ Λ Ι Κ Η

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1990 και του 2000, οι μελέτες που χαρ­ τογραφούν το πεδίο της σύγχρονης γαλ­ λικής λογοτεχνίας παραπέμπουν συστη­ ματικά στην περίοδο η οποία ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 1980- παράλ­ ληλα, έχουν την αφετηρία τους σε διά­ φορα γεγονότα, όπως η αξιοσημείωτη οτροφή του Νέου Μυθιστορήματος προς την αυτοβιογραφία, αλλά και η εμφάνιση, γύρω στο 1980, μιας νέας γενιάς συγγρα­ φέων (όπως ο Jean Rouaud και ο Jean Echenoz), οι οποίοι στεγάστηκαν στις εκ­ δόσεις Minuit. Η σχετική συναίνεση που παρατηρείται όσον αφορά την περιοδολόγηση της σύγ­ χρονης εποχής δεν περιορίζεται στα ατενά όρια του χρονολογικού πλαισίου. Την ίδια στιγμή που αντιμετωπίζουν τη λογοτεχνική παραγωγή του 20ού αιώνα -και, πολύ περισσότερο, της μεταπολεμι­ κής περιόδου μέχρι τη δεκαετία του 1960- ως ενιαίο φαινόμενο, αρκετοί κρι­ τικοί αναγνωρίζουν ότι οι ουσιαστικές αλ­ λαγές στη λογοτεχνική αισθητική συντελέστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, και ξανά στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Πρόκειται για ημερομηνίες-κλειδιά, που εξηγούν, ενδεχομένως, τα υπόλοιπα. Η σύγχρονη λογοτεχνία δεν γεννήθηκε από τους κριτικούς εκ του μηδενός- αν φαίνε­ ται ότι στερείται συνοχής, αυτό οφείλεται στο ότι είναι προϊόν αποσύνθεσης των πρωτοποριακών ρευμάτων, τα οποία συ­ γκροτούσαν επί σειρά ετών το λογοτε­ χνικό πεδίο, ξεκινώντας από το Μανιφέ­ στο του υπερρεαλισμού (Manifeste du surrealisme) του Andre Breton, αν όχι και από τις κριτικές τέχνης του Charles Baude­ laire στα Salons, όπου διακηρυσσόταν, για πρώτη φορά, η στρατηγική συμμαχία ανάμεσα οτην αισθητική και την κοινωνική ανατροπή, στόχος που θα σφράγιζε τα γαλλικά γράμματα για περισσότερο από έναν αιώνα. Επιπλέον, αυτή η λογοτεχνία

1

[ Δ IA B A Ζ Ω Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α !

δεν αντικατέστησε μια σχολή ή ένα ρεύμα αλλά, αντιθέτως, υπήρξε το απο­ τέλεσμα της αποδιοργάνωσης και της κα­ τάρρευσης μιας αυτοκρατορίας, παρό­ μοιας με εκείνη της Σοβιετικής Ένωσης: της αποδιαρθρωμένης, αποσαθρωμένης, αποδομημένης «αυτοκρατορίας της avant-garde». Εξ ου και η σύγχυση που τη χαρακτηρίζει. Είναι, όμως, δική της η ευ­ θύνη; Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερ­ θεί ότι η συσχέτιση μεταξύ ιδεολογικής και λογοτεχνικής κρίσης είναι αρκετά δια­ δεδομένη στη γαλλική κριτική. Στην πραγ­ ματικότητα, αυτή η προσέγγιση εγγράφεται στην παράδοση των ιστορικών πρωτο­ ποριών του πρώτου μισού του 20ού αι­ ώνα, αλλά και των νέων πρωτοποριών που εμφανίστηκαν κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, οι οποίες αξίωναν από τη λογοτεχνία να έχει απελευθερω­ τικό ρόλο. Με αυτήν την έννοια, η διαπί­ στωση της παρακμής της λογοτεχνίας δεν συνεπάγεται αμφισβήτηση του απελευ­ θερωτικού της ρόλου αλλά της ικανότη­ τάς της να ανταποκριθεί σ' αυτόν. Κατά συνέπεια, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, ο διάλογος σχετικά με την κρίση της σύγ­ χρονης λογοτεχνίας δεν συνιστά τίποτα περισσότερο από εξύμνηση, κατά κάποιον τρόπο, της εγγενούς δύναμής της. Αυτό απορρέει άμεσα από την εικόνα του συγ­ γραφέα-διανοούμενου, ο οποίος, ως τέ­ τοιος, καθίσταται διπλά υπεύθυνος για την κρίοη των ιδανικών. Αφενός, λόγω του ρόλου του ως «πνευματικού ταγού», καθώς συγκαταλέγεται σε εκείνους που προάγουν αξίες, στάσεις και ιδανικά, κα­ ταγγέλλοντας, συγχρόνως, την απαξίωσή τους και, αφετέρου, γιατί θεωρείται ικα­ νός να ξεπερνά την κρίση και να προβλέ­ πει την έκβασή της. Ως εκ τούτου, η λογοτεχνική και η ιδεο­ λογική κρίση συνυπάρχουν, κατά κανόνα, στο σύγχρονο λόγο. Η πρωτοπορία συ­ μπαρέσυρε στην κατάρρευσή της τα «σι­ δηρά παραπετάσματα» που συγκροτούΙΟΥΝΙΟΣ 2008

121

[ΓΑΛΛΙΚΗ] δ ι α β α ζ ω

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

σαν το οικοδόμημα της λογοτεχνίας, γκρεμίζοντας συγχρόνως το ουτοπικό όνειρο μιας τέχνης που μπορούσε «να αλ­ λάξει τη ζωή». Για ποιο λόγο, λοιπόν, να γράφει κανείς; Ποιο το όφελος, αν δεν υπάρχει ελπίδα; Χωρίς ελπίδα, η λογοτε­ χνία είναι μάταιη, αφού εγκλωβίζεται σ' ένα σιούφειο έργο, μονότονο και κουρα­ στικό. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η σύγχρονη γαλλική λογοτεχνία περ­ νούσε δύσκολες μέρες, καθώς συγγρα­ φείς και αναγνώστες εγκατέλειπαν, σαν μικρά παιδιά, τα «παιχνίδια» που κάποτε τους διασκέδαζαν. Την ίδια εποχή, η οικο­ νομική κρίση και η αγωνία για το αναγγελ­ λόμενο «τέλος της Ιστορίας» αποθάρρυνε και τους πιο φλογερούς οραματιστές της μετακομμουνιστικής εποχής. Ωστόσο, αυτή η κρίση εμπιστοσύνης ήταν αναγκαία, γιατί οδήγησε μια καινούργια γε­ νιά συγγραφέων να επανεξετάσει τη σχέση της με τη λογοτεχνία και να επινοή­ σει νέες στρατηγικές γραφής. Σήμερα, η λογοτεχνία δείχνει να έχει ανακτήσει τη χαμένη της ενότητα και να πειραματίζεται με νέα εκφραστικά μέσα. Μολαταύτα, δεν λείπουν οι αντίρροπες τάσεις. Έτσι, από τη μία, συναντάμε συγγραφείς που, χωρίς να αμφισβητούν την ένταξή τους στη σύγ­ χρονη λογοτεχνία, θεωρούν ότι η εποχή των πρωτοποριών έχει παρέλθει ανεπι­ στρεπτί, ότι η λογοτεχνία έχει γίνει εντε­ λώς ανίσχυρη, ότι το όραμα της ουτοπίας και η ιδέα της υπέρβασης έχουν πια χαθεί, αλλά και ότι όλες αυτές οι εξελίξεις σημα­ τοδοτούν την αρχή του τέλους της λογο­ τεχνίας, ή ακόμα και της ανθρωπότητας (με κυριότερους εκφραστές τον Michel Houellebecq, την Christine Angot και τον Renaud Camus, «φαινόμενα» που εκδηλώ­ θηκαν σαν ισάριθμες κρίσεις στην πορεία της λογοτεχνίας). Κάποιοι άλλοι επιβεβαι­ ώνουν ότι αυτός ο θάνατος είναι, αντιθέτως, «δημιουργική καταστροφή», από την οποία θα προκύψουν νέες δυνατότητες. Ασκούν κριτική στον μυθιστορηματικό μινι122

ΙΟΥΝΙΟΣ. 2008

μαλισμό και διατυπώνουν διάφορα επιχει­ ρήματα κατά του απέριττου λογοτεχνικού ύφους που επικράτησε από τη δεκαετία του 1980 και έπειτα, με κυριότερους εκ­ φραστές τον Jean Echenoz και τον JeanPhilippe Toussaint. Έτσι, συγγραφείς όπως ο Jean-Pierre Enard και ο Benoit Duteurtre καταλογίζουν στους ομότεχνούς τους ότι ουσιαστικά είναι θύματα μιας «ευφορίας του μηδαμινού», η οποία συνοδεύεται από μια θεώρηση του κόσμου διαποτισμένη από τον «πειρασμό του τίποτα, ή του σχε­ δόν τίποτα». Από την πλευρά του, ο JeanPierre Enard προσδοκά την επιστροφή του «στρατευμένου» μυθιστορήματος. Ο Benoit Duteurtre καταγγέλλει τα «δεινά» του ύφους και κάνει λόγο για λανθάνουσα μελαγχολία των συγγραφέων. Αναφορικά με το μυθιστόρημα της δεκαετίας του 1990, γράφει: «Αν το παράλογο υπήρξε το αναπεπταμένο πεδίο των λογοτεχνικών γενεών της μεταπολεμικής περιόδου, η δυσθυμία αποτελεί το κατεξοχήν αισθητικό γνώρισμα των σαραντάρηδων του τέλους του Ι20ούί αιώνα, που εκστασιάζονται με ό,τι πιο θλιβερό και ανιαρό έχει να επιδείξει το έργο τέχνης». Όπως το πολιτικό τοπίο είδε, μετά το 1983, τις παραδοσιακές διαχωριστικές γραμμές να καταρρέουν και τη συζήτηση να μετατοπίζεται στο νέο δίπολο εθνική κυριαρχία - ευρωπαϊκός φεντεραλισμός, έτσι και η σύγχρονη λογοτεχνία είδε μια νέα αντιπαράθεση (αισιόδοξοι εναντίον μηδενιστών) να υποκαθιστά την πα­ ραδοσιακή σύγκρουση μεταξύ πρωτοπο­ ρίας και «αντίδρασης». Ποιος θα επικρα­ τήσει; Ο χρόνος θα το δείξει. Όπως και να 'χει, ο ρόλος της λογοτεχνίας δεν εί­ ναι να δίνει απαντήσεις αλλά, όσο τα­ ραγμένη και θολή και αν είναι η εικόνα της, να αντανακλά τους φόβους και τις ελπίδες μας. ■ Η Ελένη Ζέρβα είναι Βιευθύνχρια χου ΕΚΕΜΕΛ

Ελ ε ν α Μ α ρ ιε ν ς κ ε Ξ

έ ν η

Λ

ο γ ο τ ε χ ν ί α

Α ληθινό πανηγύρι μαύρου χιούμορ [...]. Η Ελένα Μαριένσκε έχει έμφυτη την αίσθηση της σάτιρας.

Lire

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

ZOVZ

Σε έναν οίκο ευγηρίας οι ηλικιωμένοι επαναστατούν. Με τη συνδρομή του πι­ θήκου Ρέζους διεκδικούν τα δικαιώματά τους στη ζωή. Μέχρι θανά­ του... Εκνευρίζοντας αφόρητα τον υπουργό Εσωτερικών «Σινουζύ».

ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΑΡΑΓΕ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ» ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ;

®

ΣΕ

ΟΛΑ

ΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

Τάσος Μ . Αρχολέκας

Καλειδοσκόπιο

φιλοσοφίας φιλοσόφους σε αρχαίους, κλασι­ π α ρ ο υ σ ία σ η κούς και σύγχρονους, χωρίς βέβαια φ ιλ ο σ ό φ ω ν έργων να αξιώνει συστηματική καταγραφή τους από ένα συγγρα­ της ιστορίας της φιλοσοφίας. Στην φέα έχει σημασία περίοδο της αρχαίας φιλοσοφίας τόσο για το μελετητή αναλύει αρκούντως τον Πλάτωνα, της φιλοσοφίας όσο την ανατροπή του από τον Αριστο­ και για τον αναγνώ­ τέλη, ενώ εξετάζει τους Στωικους στη φιλοσοφικών κει­ και τους Επικούρειους. Εντύπωση μένων. Για τον πρώτο, προκαλεί η έλλειψη αναφοράς στην διότι κα τα νο εί την προσωκρατική φιλοσοφία, ενώ τάση και τις αξιω ματι­ προσγράφεται θετικά στο ενεργη­ Φρανσουά Νταγκονιέ κές παραδοχές του τικό της μεταφράστριας το γεγονός Ο ι μεγάλοι συγγραφέα, ο οποίος ότι προτείνει στα αποσπάσματα φ ιλ ό σ ο φ ο ι και δείχνει με τον τρόπο της αρχαίας φιλοσοφίας τις πιο η φ ιλ ο σ ο φ ία τ ο υ ς έγκριτες και επιμελημένες αποδό­ το υ την εκλεκτική συγγένεια που έχει με σεις στην τρέχουσα λαλιά μας. Μετάφραση: φιλοσόφους και τ ά ­ Αναφορικά με την περίοδο των κλα­ Μάρω Τριαντάφυλλου σεις που διαμορφώ­ σικών φιλοσόφων μπορεί να διακρί­ νονται στο σώμα της νει κανείς τη διάθεση του συγγρα­ φιλοσοφίας. Για το φέα να παρουσιάσει τη διαρκή ανα­ δεύτερο, διότι μπορεί τροπή των συστημάτων του ενός να απολαύσει με από τον άλλο. Με άλλα λόγια, ο Σπινόζα ανατρέ­ συνήθως τρόπο 0 συγγραφέας πει τον Ντεκάρτ, εκλαϊκευμένο θεω­ ο Λάιμπνιτς τους ρίες, απόψεις φιλο­ εκλαϊκεύει θεωρίες προηγούμενους, σόφων, οι οποίες θα τον δυσκόλευαν, ενώ στη συνέχεια φιλοσόφων δείχνοντας αφιερώνει μεγάλο αν τις προσέγγιζε από το έργο τους, τμήμα της ενότη­ τα Βασικά τους μεταφρασμένο ή όχι τας στους εμπειστη γλώσσα των ριστές, Λοκ και Χιστοιχεία και αναγνωστών. ουμ, όπως επίσης στους Κοντιγιάκ Στην περίπτωση την ανατροπή τους και Ντιντερό. Η του Νταγκονιέ ευ­ χαριστημένος πρέ­ ενότητα τελειώ ­ από αυτούς πει να είναι ο δεύτε­ νει με την ανά­ λυση της υπερ­ ρος, δηλαδή ο ανα­ που ακολούθησαν γνώστης. Δ ιότι ο β ατικής λογικής συγγραφέας προ­ του Καντ, όπως βαίνει σε εμφανή περιοδολόγηση επίσης και με την ανάλυση των θέτης φιλοσοφίας, διακρίνοντας τους σεών του για την ηθική και το Οι μεγάλοι φιλόσοφοι και η φιλοσοφίατους

124-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Η

ωραίο. Η παρουσίαση των φιλοσό­ φων σε αυτήν την ενότητα είναι πλαισιωμένη με παραδείγματα από την καθημερινή ζωή, ώστε οι θέσεις τους να γίνονται ευκρινείς στους αναγνώστες. Στην τρίτη περίοδο, αυτή των συγ­ χρόνων φιλοσόφων, ο Νταγκονιέ προβαίνει σε επικίνδυνες συμμεί­ ξεις, όπως για παράδειγμα η κατά­ ταξη στην ίδια θεματική ενότητα του Μαρξ και του Χάιντεγκερ. Είναι πάντως κατατοπιστική η παρου­ σίαση των οφειλών του Μαρξ στο σύστημα του Χέγκελ. Βέβαια, οι ανα­ φορές του συγγραφέα στη θέση του Μπασελάρ για τη επιστήμη, στον Μπερξόν, στον Σαρτρ καθώς και στον Νίτσε είναι πλησιέστερες στο δικό του φιλοσοφικό συμπαν. Η

αποτίμηση του πονήματος είναι υποβοηθουμενη από τα συμπερά­ σματα στα οποία καταλήγει ο ίδιος ο συγγραφέας στο βιβλίο του. Επι­ χειρεί να προλάβει τις κατηγορίες που θα του προσάψουν για το έργο του και έτσι, προτού να διατυπω­ θούν από τους «πολεμίους» του, προσπαθεί να τις ανατρέψει. Η πρώτη: το έργο του είναι επιφανει­ ακό, συνοπτικό και απλουστευτικό. Η δεύτερη: η παράλειψη φιλοσό­ φων, όπως ο Σοπενάουερ. Και η τρίτη: η απαξιωτική παράθεση φ ι­ λοσόφων στοιχισμένων σε μια χρο­ νική σειρά. Δική μας εντύπωση είναι ότι δεν κατάφερε τελικά να ανατρέ­ ψει τις κατηγορίες που ο ίδιος προέβλεπε ότι θα προκαλούσε το έργο του. ■

το βιβλιοπωλείο των βιβλιοπωλείων στο internet!

150.000 βιβλία

20 βιβλιοπωλεία

www.bazaarbooks.gr

Γ■ .ΔΒΙ ΙΑ ΒΒ ΛΑ ΙΖ ΟΩ Κ] Ρ

Ι Τ Ι Κ Η

Γιάννης Νέθας

Η κατανόηση

της τρέλας μβληματικό βιβλίο της σύγχρονης ψυ­ χαναλυτικής, ψ υ­ χιατρικής και φιλοσοφι­ κής σκέψης. Η δύναμη αυτού του βιβλίου (που κυκλοφορεί ολοκληρω­ μένο σε πολύ καλή μετά­ φραση και φροντισμένη τυπογραφία) συνίσταται στην απόδειξη του γεγο­ νότος ότι έπρεπε να πε­ Μιοελ Φουκώ ριμένουμε μέχρι τα μέσα Η ιστορία του 17ου αιώνα για να της τρέλας καταλήξει να εννοηθεί η Μετάφραση: τρέλα ως το αντίστροφο Πάρις Μπουρλάκης της λογικής. Έτσι, η με­ λέτη αυτή δείχνει ότι μέ­ Εκδόσεις Καλέντης, 2007 σελ. 725, τιμή 35,00 ευρώ χρι εκείνη την εποχή η τρέλα βρίσκεται εξολοκλήρου ενσωματωμένη μέσα στην ανθρώπινη ύπαρξη. Όμως, εάν από το σημείο αυτό και έπ ειτα η λογική και η τρέλα βρίσκονται σε αντίθεση με­ ταξύ τους, ο Μισέλ Φουκώ κα τα­ πιάνεται να μας δείξει μέχρι ποιου σημείου ο διαχωρισμός ανάμεσα στη λογική και τον παραλογισμό παραμένει αμφίβολος, καθώς και ότι η λογική του Διαφωτισμού δεν απ οτελεί μια παγκόσμια λογική. Στην Η ιστορία της τρέλας ο Φουκώ διερευνά τις ιστορικές συν­ θήκες εμφάνισης της διάκρισης με­ ταξύ λογικής και μη λογικής (ή τρέ­ λας)· μελετά τις συνθήκες που επ έτρεψ αν την ανάπ τυξη των επιστημών της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας και παρουσιάζει την παρακμή του παλαιού καθε­ Μ ΙΣΕΛ Φ Ο ΥΚΩ

120

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Ε

στώτος εγκλεισμού σε ιδρύματα και την γένεση του ασύλου στα τέλη του 18ου αιώνα. «Το καθορι­ στικό, γράφει ο Foucault, είναι η χειρονομία που διαχώρισε την τρέλα, κι όχι η επιστήμη που κα­ θιερώθηκε, όταν πια είχε συντελεσ τεί ο διαχωρισμός κι όταν η τάξη είχε αποκατασταθεί. Και π ρώ τι­ στη σε σημασία είναι η τομή που καθιέρωσε την απόσταση ανά­ μεσα στη λογική και στη μη λογική, γιατί, ολοφάνερα, από εδώ ξεκι­ νάει η καταδυνάστευση που ασκεί η λογική πάνω στη μη λογική, και που στόχο της έχει να της στερή­ σει κάθε αλήθεια που μπορεί να κλείνει σαν τρέλα, σαν π αρά­ πτωμα ή σαν αρρώστια». «Την ιατρικοποίηση της τρέλας δεν θα πρέπει να την εκλάβουμε, υποστηρίζει ο Foucault, ως μια έν­ δειξη προόδου στην κατανόηση των συμπτωμάτων». Αντιπροσω­ πεύει μάλλον μια «παράξενη οπι­ σθοδρόμηση» παρά μια βελτίωση της γνώσης. Δεν έχουμε δηλαδή να κάνουμε εδώ με ένα κίνημα ανα­ μόρφωσης αλλά με μια προσπά­ θεια εξαγνισμού των ιδρυμάτων για να αποτραπεί ο κίνδυνος μό­ λυνσης των πόλεων. Ο μετασχη­ ματισμός της κατανόησης της τρέ­ λας και η αποενοχοποίηση των τρελών δεν μπορεί να αποδοθεί σε ανθρωπισμό. Ο Φουκώ θα καταλήξει πως η τρέλα μπορεί να ζήσει μέσω της τέχνης ενός Μαγκρίτ ή ενός Ρεμπώ ή της σκέψης ενός Νίτσε οπότε και θα δικαιω θεί η ύπαρξη της. ■

Ιρίνα

Κωνσταντίνος Κοτάκης

Λ ΩΚΕΑΝΙΔΑ

] Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

δ ι α β α ζ ω

[ΒΙ

Κώστας Γιαννόπουλος

Η κόλαση και το θαύμα Εμίλ Σιόραν (1911-1995), γιος ορθόδο­ ξου ιερέα και μιας άθεης Εβραίας, υπήρ­ ξε ένας κριτικός στο­ χαστής, που μετανα­ στέυσε από τη Ρου­ μανία στη Γαλλία, έγραφε στη γαλλική γλώσσα, επηρεάστη­ κε από τους ΣοπενΕ. Μ. Cioran χάουερ, Νίτσε, ΛιΟ πειρασμός χτενμπέργκ, Βούδα, του υπάρχειν Μπαλζάκ και Φλωμπέρ, τη φαινομενο­ Μετάφραοη: λογία, τον υπαρξισμό. Δημήτρης Δημητριάδης Φλερτάρισε με τον αντισημιτισμό και την Εκδόσεις Scripta, 2007 ακροδεξιά και πήρε σελ. 236, τιμή 17,00 ευρώ αποστάσεις από τους Γερμανούς που κατεί­ χαν το Παρίσι και κα­ τέληξε στο μηδενισμό. Κέρδισε τη φιλία του Μπέκετ, με τον οποίο δεν κατάφερε ποτέ να συναντηθεί, και απο­ λάμβανε την εκτίμηση των συμπα­ τριωτών του, του Ιονέσκο και του θρησκειολόγου Ελιάντε. Ο π ε ιρ α σ μ ό ς τ ο υ υ π ά ρ χ ε ιν γρά­ φτηκε το 1956, πριν το Ε γ κ ό λ π ιο α ν α σ κ ο λ ο π ισ μ ο ύ , που μετέφρασε το 1988 ο Κ. Παπαγιώργης στα ελ­ ληνικά και στα γερμανικά ο αυτόχειρας ποιητής Πάουλ Τσέλαν. Πα­ ραθέτω μια φράση του βιβλίου για να γίνει κατανοητή η ανάγκη αυτού του στοχαστή να εκφραστεί με τον ίδιο ακραίο κυνισμό του Διο­ γένη από τη Σινώπη, τον οποίο θαύμαζε απεριόριστα, ή τόσο μη-

Ο

128

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

δενιστικά όσο ο Λωτρεαμόν στον «Ό,τι πρέπει να κατα­ στραφεί στον άνθρωπο είναι η έφεσή του για πίστη, η όρεξή του για δύναμη, η τερατώδης ιδιότητα του για ελπίδα, η αγωνία του για έναν θεό». Στον Π ε ιρ α σ μ ό . . . ο Σιοράν μάχεται την ύπαρξη, τον εαυτό, τη νηφα­ λιότητα, ακόμη και τη σεξουαλικό­ τητα, εγκωμιάζει τις μυθοπλασίες και γίνεται απολογητής του ψεύ­ δους. Εξεγείρεται εναντίον των κάθε λογής βεβαιοτήτων. Εκφράζει τις αμφιταλαντεύσεις που τον κα­ τείχαν όταν έφτανε στο Παρίσι, τις εσωτερικές συγκρούσεις, τις υπαρ­ ξιακές αγωνίες που τον οδήγησαν στην κατάθλιψη. Έζησε μια ζωή πληκτική και ανιαρή, μένοντας στο ίδιο σπίτι με τη γυναίκα του, βλέ­ ποντας μόνο λίγους φίλους επιβι­ βασμένους στο «συρμό των ημε­ ρών». Ο Π ε ιρ α σ μ ό ς . . . είναι από τα ελάχιστα βιβλία του που δεν είναι γραμμένα σε αποφθεγματικό ύφος. Πίστευε ότι ο αφορισμός δεν χρει­ άζεται απόδειξη. Ο Σιοράν δεν έπαψε ποτέ να εξετάζει την οδύνη του υπάρχειν. Αποφεύγοντάς την, ισχυρίστηκε, «διατρέχει κανείς τον κίνδυνο να χαθεί σε αφηρημένα σχήματα που δεν έχουν καμία σχέση με την ανθρώπινη ύπαρξη». Ο Σιοράν αρνήθηκε πεισματικά κάθε λογής δημόσια εμφάνιση και τιμητική διάκριση. Πίστευε πως «μια ζωντανή ιδέα πρέπει να είναι αιμάσσουσα» και επίσης ότι «είμα­ στε στο βάθος μιας κόλασης της οποίας η κάθε στιγμή είναι ένα θαύμα». ■

Μ α λ ν το ρ ό ρ :

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

]

Εξεγερτικές αφίσες ■ | ομορφιά βρίσκεται στους / / 1— 1 δρόμους». Αυτό, τουλάχι\ \ I I στον, ισχυρίζονταν τα συνθήματα του '68 -κι ίσως πράγματι έτσι να συνέβαινε. Σίγουρα, πάντως, έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία μιας ιδιόμορφης μορφής λαϊκής τέχνης, της προπαγανδιστικής αφίσας. Μέσα από τις εκατοντάδες πολιτικές αφίσες που παρήχθησαν κατά τη διάρκεια των φοιτητικών και εργατικών κινητο­ ποιήσεων της περιόδου μπορούμε να «διαβάσουμε» την ίδια την ιστορία του Μάη. Προϊόντα ανώνυμης δημιουρ­ γίας, με τη «σφραγίδα» του «λαϊκού ερ­ γαστηρίου» της Σχολής Καλών Τεχνών, οι αφίσες στους τοίχους αποτέλεσαν

το καλύτερο όπλο πολιτικής παρέμβασης των απεργών και συχνά μια άμεση απά­ ντηση στις εκάστοτε κυβερ­ νητικές θέσεις. Στο παρόν λεύκωμα περιλαμβάνεται σχεδόν το σύνολο των αφισών που παρήχθησαν τότε στο Παρίσι, 520 συνολικά, αφίσες που, στηρίζοντας, τότε, τη δράση στους δρό­ μους, καθρεφτίζουν σήμερα την καθημερινότητα του Μάη, αποτελώντας ένα σχό­ λιο για κάθε όψη της πολιτι­ κής και κοινωνικής ζωής της εποχής. ■

Εκδόσεις Βιβλιοπέλαγος, 2008 σελ. 240, τιμή: 21,95 ευρώ

www .epom enostathm os.gr

η

μ ικ ρ ή

Jessica Meserve π μικρή

Εύα Ιεροπούλου το μικρό oniti tns Nivas

ΕΠΟΜΕΝΟ^ΤΑΘΜΟΣ Τ.θ. 2-71, 57019 Περαία, Θεσσαλονίκη Τ. 23920 25815 F. 23920 25815 Ε. info@epomenostathmos.gr

Βασιλική Κάργα το βιβλίο που δεν ήθελε να διαβαστεί

ΓιώρΥοε Τούλαε ο Τσουρέκη5που τον έλεγαν Ελία

[ΒΙ

Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

δ ι α β α ζ ω

Γιάννης Ν. Μπασκόζος

Το φάντασμα του γαλλικού Μάη

Μάης '68 Πρόλογος: Daniel Cohn Bendit Μετάφραση: Κατερίνα Κιτίδη Εκδόσεις Πολύτροπον, 2008 σελ. 384, τιμή: 41,80 ευρώ

Σερζ Ζουλί ΖανΛουί Μαρτζορατί

Ο Μάης του '68 στη Γαλλία και τον κόσμο Φωτογραφίες: AFP Μετάφραση: Τζένη Κωνσταντίνου Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα, 2007 σελ, 120, τιμή: 17,00 ευρώ

130

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

ια εξέγερση παιχνιδιάρα και ξέφρενη». Έτσι χαρακτηρίζει ο Κον Μπεντίτ, ο πιο γνωστός ηγέτης της εξέ­ γερσης του Μάη του '68, τις μέρες εκείνες. «Θα γίνουν κι άλλες εξεγέρσεις, ξανά και ξανά. Εύχομαι στα παιδιά μου να τις ζήσουν», θα γράψει ο Σερζ Ζυλί, ιδρυτής της L ib e ra tio n και ένας από τους ηγέτες του Μάη. Σαράντα χρόνια μετά η εξέγερση εκείνη μοιάζει σαν φάντασμα. 'Οχι, δεν κινδυνεύει κανείς από αυτό, αλλά είναι δυσεξήγητο γιατί αποφασίζουν να το χτυ­ πήσουν τόσο πολύ. Λίγο πριν τις πρόσφατες γαλλικές εκλο­ γές ο Σαρκοζί απέδωσε όλα τα κακά της γαλλικής κοινω­ νίας στην επίδραση του Μάη του '68. «Ο Μάης του '68 μας ώθησε στον ηθικό και πνευ­ ματικό σχετικισμό. Οι κληρο­ νόμοι του Μάη του '68 επέβα­ λαν την ιδέα πως όλα τα πράγματα έχουν την ίδια αξία, πως δεν υπάρχει δια­ φορά ανάμεσα στο καλό και το κακό, ανάμεσα στην αλή­ θεια και το ψέμα, ανάμεσα στο όμορφο και το άσχημο». Λέγοντας αυτά τα λόγια ο νυν γάλλος πρόεδρος ήθελε να δείξει ότι η δική του παρά­ ταξη «αποκαθιστά» την ηρε­ μία, την ασφάλεια και τις αιώ­ νιες αξίες. Με άλλα λόγια νο­ σταλγούσε την πριν τον Μάη του '68 εποχή. Διαβάζουμε

από το παρόν λεύκωμα τι έγραφε η Le M o n d e στις 15 Μαρτίου 1968: «Αυτό που πραγματικά χαρακτηρίζει το δη­ μόσιο βίο μας είναι η πλήξη. Οι Γάλλοι πλήττουν. Δεν συμμετέχουν ούτε εκ του σύνεγγυς ούτε εκ του μακρόθεν στις μεγάλες αναταράξεις που συ­ γκλονίζουν τον κόσμο. Ο πόλεμος του Βιετνάμ σαφώς τους συγκινεί, όμως δεν τους αγγίζει ουσιαστικά... 500.000 νεκροί στην Ινδονησία, 50.000 δολοφο­ νημένοι στην Μπιάφρα, πραξικόπημα στην Ελλάδα, απελάσεις στην Κένυα, απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, εντά­ σεις στην Ινδία. 'Ολα αυτά δεν αποτε­ λούν παρά τα ψιλά γράμματα της κα­ θημερινής ενημέρωσης... ευτυχώς υπάρχει και η τηλεόραση για να στρέ­ ψει την προσοχή μας στα πραγματικά προβλήματα: στην κατάσταση του τραπεζικού λογαριασμού του σκιέρ Killy, τη συμφόρηση στους αυτοκινη­ τόδρομους και τον ιππόδρομο...». Πόσο όμοιες είναι οι εποχές μας... Ο Κον Μπεντίντ στον πρόλογό του στο βιβλίο αυτό γράφει: «Είναι πια τόσο μακριά αυτή η χλευαστική άνοιξη... Κι όμως, συνεχίζει να ερεθί­ ζει, να ενοχλεί, να εκνευρίζει, να προκαλεί αγανάκτηση, να κουράζει, να σκοτίζει, να εξάπτει... να υπάρχει με λίγα λόγια. Γιατί;» Στο ερώτημα αυτό απαντάει ο Σερζ Ζυλί: «Χρειαζόμαστε κι άλλους Μάηδες του '68». Τα λευκώματα δεν είναι θεωρητικά βιβλία κι άρα δεν μπορούν να απα­ ντήσουν σε πολιτικά ερωτήματα. Μπορούν όμως να δώσουν μια καταρχήν απάντηση: οι λύσεις έρχονται μερικές φορές από αυτούς που δεν το περιμένεις. ■

Μια θάλασσα από βιβλία σάς ταξιδεύει μακριά.

ΖΙΑΝΓΚ ΡΟΝΓΚ Το τοτέμ του λύκου Στα τέλη του 1960, ο Κινέζος φοιτητής Τσεν Ζεν προσφέρει εθελοντική εργασία σ’ έναν απομονωμένο καταυλισμό νομάδων στη Μογγολία. Εκεί ανακαλύπτει έναν κόσμο που δεν είχε ποτέ του φανταστεί: μια ειδυλλιακά απλή ζωή βασισμένη στην αιώνια μάχη μεταξύ λύκων και ανθρώπων, σ’ ένα συνεχή αγώνα για επιβίωση. Ένα θαυμάσια σκιαγραφημένο πορτρέτο ενός τόπου και ενός πολιτισμού, κι ένας ύμνος για τους λύκους, σ’ ένα εξαιρετικό βιβλίο που ξάφνιασε, συγκίνησε και προκάλεσε τους αναγνώστες σε όλο τον κόσμο.

το Τ Ο Τ Ε Μ τον Λ Υ Κ Ο Υ

Man Asian Literary Prize 2007 - 20.000.000 αναγνώστες σε όλο τον κόσμο

ΝΟΕΛ ΜΠΑΙΕΡ Από δρυ παλιά κι από πέτρα

ΓΙΠΤΑ ΦΩΤΟΥ Τα βιολιά της χαράδρας

ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ Σαν ταξιδιάρικα πουλιά

Η ιστορία ενός μικρού χωριού τωνΑγράφων, ένας θρύλος που περνάει από γενιά σε γενιά και μια γυναίκα που αναζητά απεγνωσμένα απαντήσεις σ’ ένα μυθιστόρημα που θα αγγίξει την καρδιά σας.

Κωνσταντινούπολη 1941. Εκείνος Ρωμιός Εκείνη; Μια μικρή Τουρκάλα σε μια Πόλη χωρισμένων Θεών κι ανθρώπων. Η ιστορία της επόμενης γενιάς των ηρώων που αγαπήσαμε στο

Νοέλ Μ πΑηερ

Απο Δ ρ τ Π α λ ια Κα Απο Π έτρα Β3

Από το Αιδίνι και τη Σμύρνη ως την Κύπρο, την Αθήνα και την εξωτική Ινδία, ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας σύγχρονης Πηνελόπης με φόντο τις Χαμένες Πατρίδες. Ό τα ν

κλείνει ένα βιβλίο, ανοίγει ένας κύκλος επικοινωνίας. Ζήστε την εμπειρία. Στείλτε την κριτική σας. Επικοινωνήστε μαζί μας.

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ Γι α α ν α γ ν ώ σ τ ε ς με α π α ι τ ή σ ε ι ς ν

ww.psichogios.gr · i nfo@psichogios.gr

ΑΣΤΡΟΛΟΎΛΟΎΔΟ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ.

Εσείς κι εμείς πάντα σ' επαφή Επισκειρθείτε μας στα stands των Εκδόσεων ΨΥΧΟΓΙΟΣ, περίπτερα 13 & 15 της Δ.Ε.Β.Θ.

] Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

δ ι α β α ζ ω

[ΒΙ

Γυναικείες κουβέντες περσινή χρονιά ήταν πολύ καλή για την ιρανή συγγραφέα Μαργιάν Σατραπί και το αυτοβιογραφικό της κόμικς Π ε ρ σ έ π ο λ ις . Αν και αντιμε­ τωπίστηκε αρνητικά από το ιρα­ νικό καθεστώς, η μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη κέρδισε το βρα­ βείο της επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών και προτάθηκε από τη Γαλλία για Όσκαρ. Η συγγραφέας επιστρέφει νοερά στο Ιράν, παρακολουθώντας γύρω από ένα φλιτζάνι τσάι τη συζήτηση γυναικών από τρεις διαφορετικές γενιές, μετά από ένα γεύμα. Ο γάμος, οι προκατα­ λήψεις, η προδοσία, η αγάπη και οι πλαστικές κάνουν την εμφάνισή τους στις σελίδες, δοσμένες μέσα από έναν προφορικό λόγο και τη γνώριμη, ασπρόμαυρη εικονογράφηση της Σατραπί. Αν και ορισμένα από τα θέ­ ματα, όπως η παρθενία στην ιρανική κοινωνία ή τα προξενιά, φαίνονται ξε­ περασμένα στα καθ' ημάς, η Σατραπί διατηρεί το ενδιαφέρον του αναγνώ­ στη είτε προβάλλοντας το οικουμενικό του ανθρώπινου χαρακτήρα είτε βρί­ σκοντας αντιστοιχίες με ανάλογες κα­ ταστάσεις στη Δύση -στο πιο επιτυ­ χημένο τμήμα της δομής του βιβλίου η συζήτηση για την παρθενορραφή ακο­

Η

Η

λουθείται από μια ιστοριούλα για μια γυναίκα που θέλει να κάνει ανάπλαση κολπου. Η Σατραπί δεν απολογείται για τη χώρα της, ούτε επιθυμεί να προβληθεί ως θύμα για να κερδίσει επαίνους. Στα Κ ε ν τ ή μ α τ α προτιμά να επικεντρωθεί στο προσωπικό επί­ πεδο, εγκαταλείποντας την ευρύτερη οπτική γωνία του Π ε ρ σ έ π ο λ ις και δίνο­ ντας έμφαση στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τους κα­ νόνες της κοινωνίας και εν συνεχεία τους διαμορφώνουν βάσει των προ­ σωπικών τους επιλογών. Ο ρόλος της αφήγησης και του διαλό­ γου έχει αναβαθμιστεί, παρόλο που τα σκίτσα της Σατραπί εμφανίζονται σε μεγαλύτερο μέγεθος. Η δημιουργός κερδίζει την ελευθερία της από τον πε­ ριορισμό των καρέ, αλλά ταυτόχρονα χάνει την οριοθέτηση που αυτά παρεί­ χαν. Συνεπώς, όταν μερικές φορές το δωμάτιο στο οποίο συζητάνε οι γυναί­ κες θεωρείται δεδομένο, αυτές μοιά­ ζουν να βρίσκονται στο κενό. Ευτυχώς η αίσθηση του χώρου επανέρχεται όταν η Σατραπί εικονογραφεί τις αφη­ γήσεις των διαφόρων προσώπων. Ας σημειωθεί ότι το, βραβευμένο ως κα­ λύτερο άλμπουμ στο διεθνές φεστιβάλ κόμικς της Ανγκουλέμ, βιβλίο της Σα­ τραπί Κ ο τ ό π ο υ λ ο μ ε δ α μ ά σ κ η ν α βρί­ σκεται υπό έκδοση. ■

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Απρι λίου

2008

ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ

από την 1η Ιουνίου 2008, βρίσκεται στο Διαδίκτυο στη διεύδυνση www.biblionet.gr και προσεχώς στη διεύδυνση ww w.diavazo.gr

Μια

συνεργασία

του

ΔΙΑΒΑΖΩ

με

το

ΕΚΕΒΙ

[ Δ I A B A 7 Ω 1 Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η ί

Gustave Flaubert

Η πρώτη αισθηματική αγωγή Μετάφραση: Έφη Κορόμηλά Εκδόσεις Νεφέλη, 2007 σελ. 387, τιμή: 23,00 ευρώ w n a p x e i μια ηλικία στην οποία μας αρέσουν όλα τα κρασιά και λατρεύουμε όλες \ \ I τις γυναίκες· καθόμαστε εμπρός στη ζωή όπως σ’ ένα συμπόσιο και τραγουδάμε όλοι μαζί με καρδιά χαρούμενη κι ελαφριά, όλοι οι συνδαιτυμόνες νιώθουμε την ίδια ευωχία και μέθη- ύστερα έρχεται μια ώρα που καθένας παίρνει το μπουκάλι του, δια­ λέγει τη γυναίκα του και τρέχει στο σπιτάκι του, για να έρθουν κάποιοι άλλοι να πιουν τις ίδιες χίμαιρες και να μεθύσουν με τις ίδιες προσδοκίες». Πόσο ωραία ακούγεται αυτό το απόσπασμα από την Πρώτη αισθηματική αγωγή και μας κάνει να αγαπήσουμε ακόμα περισσότερο την δεύτερη, την κανονική, ας πούμε, Αισθη­ ματική αγωγή, καθώς στην πρώτη διακρίνουμε εν προόδω πολλά στοιχεία της δεύτε­ ρης και τελικής γραφής αυτού του αριστουργήματος του 19ου αιώνος. Ο Ανρύ και ο Ζυλ, οι ήρωες της Πρώτης αισθηματικής αγωγής, είναι προάγγελοι του Φρεντερίκ και η Έμιλί της μαντάμ Αρνού, της τελικής Αισθηματικής αγωγής. Ο Ανρύ ζει τη ζωή ώς το μεδούλι με ηγερία την Εμιλί, ενώ ο Ζυλ βιώνει την αποτυχία των καλ­ λιτεχνικών του ονείρων. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Οι Εξόριστοι της Σερανβέλ Βιβλίο 1ο: Πτεράργυροι

Jfepappupot

Βιβλίο 2ο: Χαλκοττρόσωττος ϊ

1 m r w t ii. i [ Βιβλίο 3ο: [Η Αδελφότητα του Βορρά m m

κ ι

m

[ Β I Β Λ I Ο Π A] Ρ Ο Υ Σ I Α Σ Η δ ι α β α ζ ω

Agnes Desarthe Φάε με

Ζιλμπέρ Σινουέ Η σταυρωμένη βασίλισσα

Μετάφραση: Λίνα Σιπητάνου Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2008 σελ. 170, τιμή: 12,00 ευρώ

Μετάφραση: Μαρία Μουρκούσπ Εκδόσεις Κασταλία, 2007 σελ, 330, τιμή: 19,00 ευρώ

Μετάφραση: Βασιλική Κακκίναυ Εκδόσεις Ψυχογιός, 2007 σελ. 363, τιμή: 16,61 ευρώ

α έλεγε κανείς ότι είναι το αντί­ θετο από το γνωστό «Το κορι­ τσάκι με τα σπίρτα». Εκεί είχαμε ένα χαμένο παιδί που δεν είχε τίποτα, εδώ έχουμε ένα χαμένο παιδί που τα έχει όλα. Η υπόθεση φανταστική όσο και πραγματική: Ένας σαραντά­ ρης προσπαθεί να επιζήσει σ’ έναν κόσμο που μοιάζει με τον αυριανό δικό μας. Περπατάει στη λεωφόρο Προέδρου Μπους. Έχει ένα σκύλο με το όνομα Σαρκό. Χρησιμοποιεί ένα νόμισμα που λέγεται ευρωλάριο. Η πόλη του, σκεπασμένη από ένα απίστευτο νέφος, είναι ο παράδει­ σος των ποδηλατών και των οικολόγων πεζών. Στο δρόμο ο άντρας δεν τολμάει πια να χαμογελάσει στα παι­ διά -τα αληθινά αφεντικά- από φόβο μήπως θεωρηθεί ανώμαλος. Στο γραφείο κρύβεται στις τουαλέ­ τες για να καπνίσει ένα απαγορευ­ μένο τσιγάρο. Αντιμέτωπο μ’ ένα τέ­ τοιο σύμπαν, το άτομο εξεγείρεται με τον δικό του, απλοϊκό τρόπο. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

υτό το βιβλίο, του οποίου ο τίτ­ λος θυμίζει την Αλίκη του Λιούις Κάρολ, είναι ένα μυθιστόρημα πνευματικών περιπετειών και ταυτό­ χρονα ένα χρονικό με εντελώς ιδι­ αίτερο χαρακτήρα. Η Μιριάμ είναι ένα ευαίσθητο και ταλαιπωρημένο άτομο. Αναζητάει δουλειά και αντι­ λαμβάνεται ότι της ταιριάζει το μα­ γείρεμα. Ανοίγει ένα εστιατόριο στο οποίο συχνάζουν πολλοί και διάφο­ ροι: ένας ερωτευμένος ανθοπώλης, νεαρές φιλόσοφοι, τα παιδιά της γει­ τονιάς, ακόμα κι αυτός ο αγρότης του οποίου οι γνώσεις για τα φυτά μοιάζουν ατελεύτητες. Όλοι συμμε­ τέχουν στην ίδια λαμπερή, μυστη­ ριώδη ανθρώπινη κωμωδία: στον κόσμο της Agnes Desarthe. Έναν κόσμο όπου το όνειρο και η πραγ­ ματικότητα μπλέκονται, όπου οι αγνοούμενοι επιστρέφουν και ο πό­ θος ταξιδεύει. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

πό την Πορτογαλία στην πε­ διάδα της Βενετίας και από την Καστίλλη στο παπικό παλάτι της Αβινιόν, ο Ζιλμπέρ Σινουέ μας πα­ ρασύρει στην καρδιά μιας ιστορι­ κής τοιχογραφίας του 14ου αιώνα, όπου η αγνότητα των αισθημάτων έρχεται σε σύγκρουση με τη σκλη­ ρότητα των καιρών, ο φλογερός έρωτας με τις πολιτικές φιλοδοξίες και τα συνωμοτικά σχέδια. Μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, ζωντανεύει ξανά η ιστορία του αδάμαστου πάθους δύο ανθρώπων, που ούτε ο θάνατος δεν θα κατα­ φέρει να τους χωρίσει! Εκείνη ονο­ μάζεται Ινές δε Κάστρο. Εκείνος ονομάζεται Πέτρος -ο διάδοχος του θρόνου της Πορτογαλίας. Είναι και οι δύο είκοσι ετών. Μια φλο­ γερή αγάπη τους ενώνει. Δίχως να το ξέρουν, γράφουν μία υπέροχη σελίδα στο βιβλίο των μυθικών ερώτων. Δίχως να το θέλουν, θα βρεθούν στα γρανάζια μιας τρομα­ κτικής μηχανορραφίας, εγκλωβι­ σμένοι ανάμεσα στη λογική του κράτους και στις επιταγές της καρ­ διάς. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Μπενουά Ντυτέρτρ Το κοριτσάκι και το τσιγάρο

Θ

1 34 ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Α

Α

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ 1β

π ΐ

Η. DIELS - W. KRANZ

Η. DIELS - W. KRANZ

ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ

ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

ΤΟΜΟΣ A '

ΤΟΜΟΣ Β'

Δεμένος σχ. 8ο, σελ. 974

Δεμένος σχ. 8ο, σελ. 813 Α πόδοση σ τα Ν έα Ε λλη νικά Επιμέλεια: Βασίλειος Κύρκος

Απόδοση σ τα Ν έα Ε λληνικά: Βασίλειος Κύρκος, Δημοσθένης Γεωργοβασίλης

L

Φ ιλολογική Εποπτεία: Γ. Α. Χριστοδούλου

■!

L

-

Φ ιλολογική Εποπτεία: Γ. Α. Χριστοδούλου

J

Προσεχώς θα κυκλοφορήσει και ο Γ' τόμος - Ευρετήριο Σκοπός της μοναδικής αυτής έκδοσης «των προσωκρατικών» που κυκλο­ φορεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα, είναι η απόδοση στα Νέα Ελληνικά του αυθεντικού λόγου των μεγάλων προσωκρατικών φιλοσόφων και η ανάδειξη της αξίας των αποσπασμάτων που μας διέσωσε η παράδοση. Η φιλοσοφική σκέψη των προσωκρατικών φιλοσόφων αποτελεί αδιάψευ­ στο κριτήριο της προσπάθειας που κατέβαλε ο άνθρωπος στην Ελλάδα της αρχαϊκής εποχής να υπερβεί το τότε θρησκευτικό κατεστημένο και να δώσει μια καινούργια εξήγηση στο οντολογικό πρόβλημα θραύοντας το περίβλημα της μυθικής ερμηνείας του κόσμου. Γι αυτό και η μελέτη των προσωκρατικών είναι για το σύγχρονο σκεπτόμενο άνθρωπο μια πρόκληση που επιβεβαιώνεται διεθνώς από τη δημοσίευση εκατοντάδων σχετικών επιστημονικών άρθρων. , Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ | Δ. Ν. ΙίΑΙΙΑΔΗΜΑ Από το 1960

Προσφορά στον Πολιτισμό και στην Παιδειι Ιπποκράτους 8 Αθήνα. Τηλ.: 210.36.27.318 www.papadimasbooks.gr · papadimas@atp.gr

δ ι α β α ζ ω ] ι Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

ΑΚέν Ρομπ Γκριγιέ

Julien Green

Έ ν α α ισ θ η μ α τ ικ ό

Ο

μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α

Μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς Εκδόσεις Τόπος, 2008 σελ. 203, τιμή: 14,00 ευρώ

ά λλος ύπνος

Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης Εκδόσεις Ίνδικτος, 2008 σελ. 133, τιμή: 12,00 ευρώ

υτοβιογραφικό κείμενο που πε­ ο τελευταίο του μυθιστόρημα ριγράφει την ομοφυλοφιλική του Αλέν Ρομπ Γκριγιέ, που κυ­ κλοφόρησε πέρσι στη Γαλλία, είναι αφύπνιση του αφηγητή και αναφέρεένας ύμνος και ένας φόρος τιμής ται στις εμπειρίες του Green από στην κλασική πορνογραφική παρά­ την Αμερική και τις ΗΠΑ. Ένα κεί­ δοση της Ευρώπης. Θα περίμενε κα­ μενο αυτογνωσίας, περιγράφεται νείς από τον Πάπα του Νέου Μυθι­ από τον Julien Green σ’ αυτό το στορήματος, αλλά και ακαδημαϊκό, γραμμικό και λιτό αφήγημα, όπως στα 85 του, να γράψει το τελευταίο της αξίζει: ως η αναγκαία προϋπό­ βιβλίο του σαν έναν απολογισμό θεση για να μη χάσει κανείς τη ζωή ζωής, να είναι στοχαστικό και φιλο­ του, έστω κι αν χρειαστεί, και συνή­ θως χρειάζεται, να συνεχίσει, όπως σοφικό. Αντιθέτως, ο Γκριγιέ γράφει σα να εί­ ο Ντενί, το δρόμο του, κάτω από ναι ένας εικοσάχρονος έφηβος που ανθισμένα δέντρα και μέσα στο κα­ θέλει να σκανδαλίσει τον κοινωνικό λοκαιρινό φως, μόνος αλλά αυτοτε­ του περίγυρο. Πρωταγωνίστρια στο λής, γενναιόδωρος με τον κόσμο και Ένα αισθηματικό μυθιστόρημα, είναι ευγνώμων στον εαυτό του. Τα βα­ μια Ι4χρονη, η Αν-Τζιν, που ζει και σικά ερωτήματα που ταλανίζουν τον κοιμάται με τον πατέρα της. Εκείνος πρωταγωνιστή είναι: Ποιος είναι αυ­ την υποχρεώνει να του διαβάζει, γυ­ τός ο άλλος ύπνος που, για να μνή, ερωτικά κείμενα του Ι8ου αιώ­ βγούμε από αυτόν, πρέπει εμείς οι να. Όποτε κάνει κάποιο λάθος, της ίδιοι να ξυπνήσουμε τον εαυτό μας επιβάλλει διάφορες τιμωρίες. Την ή να παρέμβει κάποιο γεγονός ή χτυπά, τη βιάζει, τη βασανίζει, την πρόσωπο που δεν προέρχονται από υποχρεώνει να κοιμηθεί με διάφο­ τον κόσμο αυτού του ύπνου αλλά ρους διεστραμμένους κι ακρωτηρια­ τον αντιστρατεύονται, γιατί εκπρο­ σμένους. Κι εκείνη υπακούει, πρό­ σωπούν την αντίθεσή τους στην θυμη, ατάραχη, ψυχρή, αποφασιστι­ έξοδό μας από αυτόν; [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ] κή. Η τέλεια ερωμένη και πόρνη. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ1

Α

Τ

130

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Ζοζέ Φρες Η α υ τ ο κ ρ ά τ ε ιρ α τ ο υ μ ε τ α ξ ιο ύ

Οι οφθαλμοί του Βούδα, Η σφετερίστρια, Η στέγη του κόσμου Εκδόσεις Κέδρος, 2008

ο μπεστ σέλερ από την Γαλλία που κυκλοφορεί σε Ι6 χώρες. Μια επική τριλογία που ζωντανεύει έναν αδυσώπητο πόλεμο: τον πό­ λεμο του μεταξιού. Στα χρόνια της δυναστείας των Τανγκ, η Κίνα απο­ κτά ένα μοναδικό θησαυρό: το με­ τάξι. Σε κανένα άλλο μέρος του κό­ σμου δεν ξέρουν να κατασκευάζουν αυτό το φίνο ύφασμα. Στο Δρόμο του Μεταξιού, βουδιστές και χρι­ στιανοί, έμποροι και τυχοδιώκτες, αγωνίζονται για ένα πράγμα: να απο­ σπάσουν από τους Κινέζους αυτό το μυστικό... Ο γάλλος συγγραφέας Ζοζέ Φρες γεννήθηκε το 1950 στην περιοχή Νταξ της Λαντ. Σπούδασε ιστορία της τέχνης και γοητεύτηκε από τον κινέζικο πολιτισμό. Εργά­ στηκε ως συντηρητής στο μουσείο Γκιμέ, στο Λούβρο και στο μουσείο της Γκρενόμπλ. Το διάστημα 1986Ι988 υπήρξε σύμβουλος επικοινω­ νίας του πρωθυπουργού Ζακ Σιράκ. Εκτός από την Αυτοκράτειρα του μεταξιού, στα ελληνικά έχει επίσης κυκλοφορήσει η τριλογία του Ο δί­ σκος του Νεφρίτη. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Τ

[ Δ I A B A Ζ Ω I β

ι

β

λ

ι

ο

π

α

ρ

Patrick Modiano Σ το c a f e τ η ς χ α μ έ ν η ς ν ιό τ η ς

Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης Εκδόσεις Πόλις, 2008 σελ. 151, τιμή: 14,00 ευρώ ' I I Ηουν π°λύ διακριτικός πελάτης του Conte και προτιμούσα να κάθομαι λίγο πα( ( Π ράμερα και να τους ακούω όλους. Κι αυτό μου αρκούσε. Ένιωθα καλά μαζί τους.

To Conde ήταν για μένα διαφυγή απ’ τις προβλέψεις μου για ένα μέλλον θολό. Μια μέρα, ένα κομμάτι του εαυτού μου -το καλύτερο- θα ήμουν αναγκασμένος να το αφήσω εκεί». Το βιβλίο του Μοντιανό διαδραματίζεται στο Παρίσι του '60 και σκιαγραφεί μέσα από παράλληλες αφηγήσεις την ιστορία της αινιγματικής Λουκί, που πέρασε από το cafe της χαμένης νιότης για να εξαφανιστεί στη συνέχεια από τους δρόμους του Παρισιού. Στο ίδιο cafe συχνάζουν διάφοροι μποέμ τύποι, εκκολαπτόμενοι συγγραφείς και φοιτητές, ισορροπώντας σε μια εύθραυστη «ουδέτερη ζώνη». Σύντομο στην έκτασή του, το μυ­ θιστόρημα συνθέτει ένα μυστηριώδες πορτρέτο της ηρωίδας, που χαράχτηκε στη μνήμη των ανθρώπων που τη συνάντησαν, ενώ φωτίζει παράλληλα την ατμόσφαιρα και τη με­ λαγχολία του Παρισιού. Την ιστορία διηγούνται διαφορετικοί αφηγητές που συναναστράφηκαν την Λουκί και συμπληρώνουν το ψηφιδωτό της εξαφάνισής της, χωρίς να της αφαιρούν τη γοητεία που πηγάζει από το μυστήριο. [ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΚΟΥΛΗ]

ο

υ

ς

ι

α

ς

η

!

[

δ ι α β α ζ ω ] Β I Β Λ I Ο Π A Ρ Ο Υ Σ I Α Σ Η

Μισέλ Σνεντέρ

Μαργκερίτ Γιουροενάρ

Marcelle Tinayre

Μ έ ρ ιλ ι ν , τ ε λ ε υ τ α ίε ς

Τα ό ν ε ιρ α κ αι ο ι μ ο ί ρ ε ς

Έ ν α κ α λ ο κ α ίρ ι

Μετάφραση: Νίκος Δομαζάκης Εκδόσεις Χατζηνικολή, 2008 σελ. 230, τιμή: 19,17 ευρώ

Μετάφραση: Αλεξάνδρα Νεστοροπούλου Λάμπρος Ολιτοόρης Εκδόσεις Ασίνη, 2008

σ υ ν ε δ ρ ίε ς

Μετάφραση: Γιάννης Στρίγκος Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008 σελ. 440, τιμή: 22 ευρώ

σ τη Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η

Μ Μ \& ι ,

m ■

σχέση της Μέριλιν Μονρόε με τον τελευταίο ψυχαναλυτή της, τον Ραλφ Γκρίνσον. Τα πρόσωπα εί­ ναι υπαρκτά, οι ημερομηνίες σωστές, τα γεγονότα και οι συζητήσεις παρ­ μένα από άρθρα, επιστολές, βιβλία και ταινίες. Τα γνωστά ερωτήματα για το θάνατο της σταρ τίθενται και πάλι: ήταν αυτοκτονία, θάνατος από overdose ή δολοφονία; Για τριάντα μήνες, από τον Ιανουάριο του 1960 ώς τις 4 Αυγούστου του 1962, αποτέλεσαν το πιο απίθανο ζευγάρι. Εκείνη του είχε αναθέσει ως απο­ στολή να τη βοηθήσει να σταθεί στα πόδια της, να συνεχίσει να παίζει στον κινηματογράφο, να αγαπήσει, να μην πεθάνει. Εκείνος ανέθεσε ως αποστολή στον εαυτό του να την πε­ ριβάλλει με αγάπη, να της προσφέ­ ρει μια οικογένεια, ένα νόημα, σαν να είχε να κάνει με κάποιο αβοήθητο παιδί. Θέλησε να την πλησιάσει όσο περισσότερο γινόταν, αλλά επειδή υπήρξε ο τελευταίος άνθρωπος που την είδε ζωντανή και ο πρώτος που τη βρήκε νεκρή, κατηγορήθηκε ως υπεύθυνος για το χαμό της. Αυτή εί­ ναι η ιστορία. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Η

138

ΙΟΥΝΙΟΣ

υμπληρώθηκαν ήδη 20 χρόνια από το θάνατο της γαλλοελβετίδας μυθιστοριογράφου Mar­ guerite Yourcenar, που υπήρξε μία από τις δημοφιλέστερες πεζογράφους του 20ού αιώνα, έχοντας ένα ευρύ κι απαιτητικό αναγνω­ στικό κοινό παγκοσμίως, και η πρώτη γυναίκα μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Το βιβλίο Τα όνειρα και οι μοίρες δημοσιεύθηκε το Ι938 και δεν ανατυπώθηκε ποτέ, καθώς η Γιουρσενάρ σκόπευε να το εκδώσει σε μια αναθεωρημένη μορφή. Πρόκειται για αποσπασμα­ τικές σκέψεις της για τα όνειρα. Παρόλα αυτά, με βάση χειρόγρα­ φες σημειώσεις της το βιβλίο τυ­ πώθηκε σύμφωνα με τη θέλησή της, που ήθελε να προτάσσονται σελίδες από τα γνωστά της βιβλία Αδριανός και Άβυσσος και οι οποίες αναφέρονται στα όνειρα. Αν θα θέλαμε να το χαρακτηρί­ σουμε θα λέγαμε ότι είναι ένα προ­ σωπικό βιβλίο με σκέψεις εφαρμο­ σμένες στο ονειρικό σύμπαν ή αλ­ λιώς ένα βιβλίο καταγραφής «μερι­ κών επεισοδίων από τα απομνημο­ νεύματα της ονειρικής της ζωής». [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Σ

ικροί εκδοτικοί οίκοι ξεφυτρώ­ νουν αναπάντεχα και μας προτεί­ νουν βιβλία που αγνοούμε και ίσως ποτέ δεν θα φτάνανε στα χέρια μας. Οι εκδόσεις Ασίνη μας παρουσιάζονται με το βιβλίο της γαλλίδας Marcelle Tinayre, η οποία ως εκπρόσωπος της γαλλικής πρωθυπουργίας επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη για να συντάξει έκ­ θεση σχετική με την κατάσταση του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος και των γαλλικών εκπαιδευτικών ιδρυ­ μάτων. Φτάνει στη Θεσσαλονίκη στις 29 Απριλίου 19 16 και εγκαθίσταται στο περίφημο Splendid Palace. Θα μείνει μέχρι τον Σεπτέμβριο στην πόλη και θα επισκεφθεί άλλοτε οργανωμένα, στο πλαίσιο του επίσημου προγράμματος, κι άλλοτε ανεπίσημα, με παρέα φίλων, πολλά σημεία της πόλης, μαχαλάδες, τζαμιά, μουσουλμανικά νεκροταφεία, καταυλισμούς προσφύγων, νοσοκο­ μεία, σχολεία κ.ά. Θα προσέξει ιδιαί­ τερα τον ντόπιο πληθυσμό, τις γυναί­ κες, τους πρόσφυγες, τις μειονότητες. Ωραία, φρέσκια ματιά, συνεκτική γραφή και ντοκουμέντα από αυτά που σπάνια τα βρίσκεις αναμεμειγμένα με την προσωπική ματιά και τη λογοτε­ χνική διάθεση. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

Μ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΤΑΥ Π ο ιή μ α τ α

ΒΡΑΒΕΙΟ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω 2008 Εκδόσεις Μ ε λ ά ν ι

| Σκουφά 71Α, Αθήνα

| www.melanibooks.gr

ί

δ ι α β α ζ ω

Ι

β

ι

β

λ

ι

ο

π

] α

ρ

ο

υ

ς

ι

α

ς

η

Hubert Pernot

Ζαν Κλωντ Μιοεα

Μπερνάρ Ανρί Λεβί

Ε ξε ρ ε υ ν ώ ν τα ς την Ε λ λ ά δ α

Το α δ ιέ ξ ο δ ο Ά ν τ α μ Σ μ ιδ

A m e r i c a n V e r t ig o

Φωτογραφίες 1898-1913

Οι εκλεκτικές συγγένειες Αριστερός και φιλελευθερισμού Μετάφραση: Χριστίνα Σταματαπούλσυ Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2008 σελ. 184, τιμή: 15 ευρώ

Μετάφραση: Μαρία Μαλαφέκα Εκδόσεις Κέδρος, 2007 σελ.354, τιμή: 17,99 ευρώ

οινή η διαπίστωση περί «προ­ δοσίας» αρκετών από τους ηγέ­ τες του ’68, που έσπευσαν να ανταλ­ λάξουν (κάποιοι και να εξαργυρώ­ σουν) τη νεανική τους επαναστατικότητα με υπουργικές και άλλες θέ­ σεις σε κυβερνήσεις, όχι μόνο της Αριστερός αλλά και της Δεξιάς. Πρόκειται, άραγε, όντως περί «προ­ δοσίας»; Ή μήπως υπάρχουν βαθύ­ τερες «εκλεκτικές συγγένειες»; Για τον γάλλο στοχαστή Ζ. Κ. Μισεά (συγγραφέα της Εκπαίδευσης της αμάθειας, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βιβλιόραμα σε μετάφραση Α. Ελεφάντη), η σημερινή Αριστερά «αντλεί από την ίδια ακριβώς φιλο­ σοφική πηγή με τον σύγχρονο φιλε­ λευθερισμό», έχοντας μεταβληθεί σε μια «θρησκεία της προόδου». Αντιπαραθέτοντάς την με τον «αρχέγονο σοσιαλισμό», ο Μισεά θεω­ ρεί αναγκαία σήμερα τη ρήξη με το ιδεολογικό φαντασιακό της Αριστε­ ρός, «αν θέλουμε πραγματικά να βοηθήσουμε την ανθρωπότητα να βγει, όσο είναι ακόμα καιρός, από το αδιέξοδο», στο οποίο δίνει χα­ ρακτηριστικά το όνομα του «πα­ τέρα» του οικονομικού φιλελευθερι­ σμού. [Σ. Κ.]

ι έχει απομείνει από την περίφημη δημοκρατία που ενέπνευσε τον σπουδαίο γάλλο στοχαστή και από­ στολο της ελεύθερης σκέψης Αλεξίς ντε Τοκβίλ να γράψει το κλασικό πλέον έργο Η δημοκρατία στην Αμε­ ρική,, Βίβλος εδώ και έναν αιώνα κάθε ευσυνείδητου αμερικανού μεσαίου μορφωτικού επιπέδου; Εκατόν εβδομήντα τρία χρόνια μετά το ταξίδι του Τοκβίλ στην Αμερική ( 1831-32), ο φιλόσοφος ΜπερνάρΑνρί Λεβί ακολουθεί στο πολυσυζητη­ μένο American Vertigo τα βήματα του συμπατριώτη του. Ως άλλος Κέρουακ διασχίζει την Αμερική απ’ άκρη σ’ άκρη, σε μια προσπάθεια βρει απαντή­ σεις σε ζητήματα που αφορούν τόσο την Αμερική όσο και την Ευρώπη του σήμερα. Λαμβάνοντας υπόψη το κύμα του αντιαμερικανισμού, παρατηρεί αυτή την εκρηκτική όσο και αντιφατική χίμαιρα χρωμάτων, πληθυσμών, ιδεών και πολιτισμών. Από τα καλά προάστια ώς τα γκέτο και από τα σχολεία και τα εστιατόρια ώς τις φυλακές υψίστης ασφαλείας σκιαγραφεί, στην ουσία, το ανέφικτο πορτρέτο της Αμερικής. Και διερωτάται ποιος ίλιγγος παρασύρει την ταυτότητα και το πεπρωμένο της. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Εκδόσεις Ολκός, 2007 σελ. 307, τιμή: 75,24 ευρώ

να λεύκωμα με 300 σπάνιες φω­ τογραφίες από τη σημαντική και αδημοσίευτη συλλογή του γάλλου ελληνιστή Hubert Pernot, μια μονα­ δική τοιχογραφία της Ελλάδας λίγο πριν τους Βαλκανικούς πολέμους, που αποτυπώνει τόσο την επικαιρότητα της εποχής όσο και την ελλη­ νική παραδοσιακή κοινωνία των αρ­ χών του 20ού αιώνα. Περιλαμβάνει φωτογραφίες από την Αθήνα, τον Πειραιά, την Πελοπόννησο, τα Ιόνια νησιά, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. Διατρέχοντας τις φωτογραφίες οδη­ γείσαι σε συγκρίσεις και δυσάρε­ στες εκτιμήσεις, κυρίως ως προς την τρομερή αλλοίωση του περίφημου αττικού τοπίου. Ελάχιστα σημεία της πόλης της Αθήνας έχουν παραμείνει ως είχαν, όπως το εκκλησάκι της Καπνικαρέας, το τέρμα της οδού Αιό­ λου. Συγκινητική η ομαδική φωτο­ γραφία με λουστράκια στην πλατεία Συντάγματος. Ο Pernot, εκτός από καλός φωτογράφος, ήταν σπουδαίος νεοελληνιστής και διατήρησε για χρόνια την έδρα Νεοελληνικών Σπουδών στη Σορβόννη. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Ε

140

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Κ

Τ

[ δ ι α β α ζ ω Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Bernadette Bricout (εη.) Το β λέμ μ α του Ο ρ φ έ α Οι λογοτεχνικοί μύθοι της Δύσης Μετάφραση: Αριστέα Κομνηνέλλη Εκδόσεις Σοκόλη, 2007 σελ. 239, τιμή: 15,68 ευρώ πολιτισμική ιστορία της Ευρώπης, όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα στη λογοτεχνία της, δεν είναι παρά η αέναη μεταμόρφωση των θεμελιωδών της μύθων. Από τον Όμηρο μέχρι τον Σαίξπηρ και τον Θερβάντες, από τον Μολιέρο ώς τον Γκαίτε, οι μύ­ θοι μάς ακολουθούν και αναφέρονται σε μας. Η μελωδία της λύρας του Ορφέα θα συ­ ντροφεύει πάντα τους ποιητές, η αναζήτηση του Γκράαλ δεν θα εμπνεύσει αποκλειστικά και μόνο τον Θερβάντες και τον Βάγκνερ αργότερα, ο μύθος του αιώνιου έρωτα, υπέρ­ τατη έκφραση του οποίου στη Δύση αποτελεί ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα, θα παραμείνει αγέραστος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ό σο για τον Δον Ζουάν, τον γενναίο καταχτητή, τον επαναστάτη, δεν καταφέρνει τελικά να ξεφύγει από το άγαλμα του Διοικητή; Η πα­ ρούσα συλλογή κειμένων είναι καρπός του κύκλου διαλέξεων που δόθηκαν στο Ινστι­ τούτο Πολιτικών Μελετών του Παρισιού. Οι συγγραφείς που ανταποκρίθηκαν στην πρω­ τοβουλία της επιμελήτριας του τόμου μάς ταξιδεύουν νοερά σε έναν υπέροχο κόσμο με τελευταίο σταθμό την Ιταλία, θυγατέρα των μύθων και μητέρα των τεχνών. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. TPIΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Η

k

B O C C IS

χ :

ΜΕΛΕΤΗ

D t 'ft in

Το ΚούρΒιεμα in s Avapwmvns Ψυχή5 ν w

\

- Ερμηνεία ιου Σμορά^Βινου Πίνακα - ΒιΒλία και Μύ8οι ιω ν Βο^όμιλων

** \

- Πάνια ια Γοροψέ\φ - Τα Σιοιχαα m s M aseiavim s Αρμονίας - h Ζωή ιου Ιεκοεουά

f

-Πέρα αηο ιην θρηοκεία »

/

- Οι HvcupaiiKCS AiBacnaAics ιου Μάρκου Αυρι^ου

Ηαρ. Τρικαύτχι 134,1ϊ47 ?Η μ α νΜ& 210 3312217

Γ

ζ'

[ Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α] Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η δ ι α β α ζ ω

Ζαν Πιερ Βερνάν

Paul LaurentAssoun

Miriam Leonard

Ο

Η Α δ ή ν α σ τ ο Π α ρ ίσ ι

Π ανδώ ρα - Ο δ υ σ σ έα ς -

Μετάφραση: Δέσποινα Σαραφίδου, Επιμέλεια: Γιάννης Ζέρβας Εκδόσεις Ροές σελ. 341

Μετάφραση: Ελσα Βιδάλη Εκδόσεις Πάπυρος, 2008 οελ. 400, τιμή: 25,00 ευρώ

Τρεις διαλέξεις

Πωλ - Αωρόν Ασούν, γάλλος ψυχαναλυτής, φιλόσοφος και ιστορικός, προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα: Τι θέλει η γυναίκα; Όπως παραδέχεται ο Φρόυντ, αυτό είναι «το μοναδικό μεγάλο ερώτημα που έχει αφήσει αναπάντητο» η ψυ­ χανάλυση. Μετά από ενδελεχή με­ λέτη του έργου του Φρόυντ, ο ΠωλΛωράν Ασούν εκφράζει όλα όσα ο πατέρας της ψυχανάλυσης σκεφτό­ ταν, αλλά δεν τόλμησε ποτέ να γρά­ ψει... Με βάση τη σχέση του Φρόυντ με τη θηλυκότητα και τα πορίσματα μιας κλινικής έρευνας τριάντα και πλέον ετών, ο συγγραφέας διατυπώ­ νει μια δομική θεωρία για το «θέλεινγυναίκα», ανασυστήνοντας βήμα προς βήμα την ιστορία ενός πάθους, με όλα τα αδιέξοδα και τις προκλή­ σεις που αυτό συνεπάγεται. Η σχέση με τη μητέρα προβάλλει ως αφετηρία του «γίγνεσθαι-γυναίκα» και μας βοηθά να στοιχειοθετήσουμε τη θη­ λυκή εκδοχή του συμπλέγματος του Οιδίποδα. Σε τελική ανάλυση, πρό­ κειται για μια απόπειρα να ορίσουμε το καθεστώς της γυναίκας μέσα στον πολιτισμό: η γυναίκα εκφράζει τη δυ­ σφορία και ενσαρκώνει την αλήθεια του. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

μελέτη αυτή, με τον όμορφο τίτλο Η Αθήνα στο Παρίσι, διε­ ρευνά τη συμβολή των κειμένων και των ιδεών της αρχαίας ελληνικής σκέψης και φιλοσοφίας στη νεότερη γαλλική σκέψη. Η συγγραφέας εξε­ τάζει πώς οι τύχες του Οιδίποδα, της Αντιγόνης και του Σωκράτη έγι­ ναν το επίκεντρο του προβληματι­ σμού σχετικά με τη φύση της ηθικής επιλογής και το ρόλο του πολιτικού υποκειμένου στα σημαντικότερα με­ ταπολεμικά ρεύματα της διανόησης στο Παρίσι. Το πνευματικό κατε­ στημένο στη Γαλλία ενδιαφέρθηκε από νωρίς για τη δημοκρατία και τα όριά της. ΓΓ αυτό και η συγγραφέας εξετάζει το πώς ο Οιδίποδας Τύ­ ραννος και η Αντιγόνη του Σοφοκλή, όπως και το Συμπόσιο και ο Φαι­ δρός του Πλάτωνα, βρίσκονται και επηρέασαν τα έργα των Ζαν Πιερ Βερνάν, Κλοντ Λέβι Στρος, Μισέλ Φουκό, Ζακ Λακάν, Λις Ιριγκαρέ, Ζακ Ντεριντά κ.ά [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Φ ρ ό υ ν τ κ α ι η γ υ ν α ίκ α

Περσέας

Ο

14-2

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Η

Εκδόσεις Ωκεανίδα, 2008 σελ. 148, τιμή: 12 ευρώ

Ζαν-Πιερ Βερνάν, μετά από σπουδές φιλοσοφίας και τη συμμετοχή του στην Αντίσταση στη διάρκεια της Κατοχής, αφιέρωσε τη ζωή του στη μελέτη του ελληνικού κόσμου. Έφυγε από τη ζωή στις 9 Ιανουάριου 2007. Θεωρείται ειδικός στην ελληνική μυθολογία, που δεν σταμάτησε ποτέ να μελετάει, ακόμα και σε πεδία που όλοι νομίζουν ότι όλα έχουν ειπωθεί. Όχι όμως και για τον μεγάλο ελληνιστή που δεν κου­ ράστηκε, όσο ζούσε, να διαβάζει τους ελληνικούς μύθους, να τους αναλύει, να τους αφηγείται και να ανακαλύπτει, συγκρίνοντάς τους, τα σήματα που μας στέλνουν απ' τα βάθη των αιώνων και είναι πάντα ζω­ ντανά. Έτσι, στο μύθο της Πανδώ­ ρας, της πρώτης γυναίκας, εντοπίζει τα ίχνη της διαφοροποίησης των δύο φύλων. Κι όταν αφηγείται τις περιπέτειες του Οδυσσέα και του Περσέα σε μαθητές, περιγράφει την πάλη του ανθρώπου να εξερευνήσει το σύμπαν που τον περιβάλλει, ένα σύμπαν που δεν είναι πάντα φιλικό και φιλόξενο. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Ο

ΜΙΣΕΛ

ΦΟΥΚΏ

Ι σ τ ο ρ ί α T fts τ ρ έ λ α δ

στην κλασική εποχή

Μετάφραση: ΠΑΡΙΣ ΜΠΟΥΡΛΑΚΗΣ

Μ Εκδόσεις Καλέντης Μαυρομιχάλη ιι, ιο679Αθήνα · τηλ.: 2ΐο 3601.551,2ΐο 3390.028 fax: 210 3623.553 · e-mail: kalendis@ath.forthnet.gr · www.kalendis.gr

Επιμέλεια: Θοθωρής Πέροης

ΔΕΛΤΙΟ ΚΡΙΤΙΚΟΓΡΑΦΙΑΣ

Παπαδάκη Αθηνά: Με άλλα λόγια (Γ. θεοχάρης, Αυγή, 26.4.08)

ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2008

Παπαλιού Ντορίνα: Γκάτερ (Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 13.4.08, Ε, Χουζούρη, Ελευθεροτυπία, 18.4.08)

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αλεξάκης Βασίλης-. μ.Χ. (Δ. Κουρχοβικ, Τα Νέα, 5.4.08) Αντωνόπουλος Άγγελος: Οι επιβάτες του φεγγα­ ριού (Ρ. Φράγκου-Κικίλια, Αυγή, 26.4.08) Αυδίκος Βαγγέλης: Η κίτρινη ομπρέλα (Π. Νούτσος, Αυγή, 26.4.08) ,Βαλτινός Θανάσης: Άνθη της αβύσσου (Μ. Χαρτουλάρη, Τα Νέα, 19.4.08) Βόρνινγκ Αγγελική: Η Ανδριάνα και τα κεριά (Μ. Βλαντή, Διαβάζω, 04/08) Γαλανάκη Ρέα: 0 βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά (Γ. Περαντωνάκης, Ελευθεροτυπία, 4.4.08) Γιαννακοπούλου Ντάρα: Το μενταγιόν (Α. Μπομπούλα, Βραδυνή, 5.4.08) Γκανάς Μιχάλης: Μητριά πατρίδα (Γ. Ξενάριος, Ελευθεροτυπία, 18.4.08) Δάνδολος Στέφανος: Το αγόρι στην αποβάθρα (Π. Χατζημωυσιάδης, Αυγή, 20.4.08) Καλατζής Κώστας: 0 φούρνος του Λεωνίδα Τσακμάκη (X. Παπαγεωργίου, Αυγή, 26.4.08) Κατηφόρης Γιώργος: Σάμπα και Κολέγιο (Β. Πεσμαζόγλου. Τα Νέα, 12.4.08) Κούρτοβικ Δημοσθένης: Τι ζητούν οι βάρβαροι (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 19.4.08, Κ. Καρακώτιας, Ελεύ­ θερος Τύπος, 26.4.08) Κώτσιας Τηλέμαχος: Τεκμήριο αθωότητας (Ε. Κοτζιά. Καθημερινή, 6.4.08) Μαλανδρινού Μαρία: Η καρφίτσα (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 4.4.08) Μαρκουλή Μαρία: Ντράιβ ιν (Κ. Παπαγεωργίου, Ελευθεροτυπία, 18.4.08) Μεθενίτης Παύλος: Αμανίτα Μουσκάρια (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/08) Μητοάκης Μιχαήλ: Αφηγήματα και ταξιδιωτικές εντυπώσεις (Κ. Γιαννόπουλος, Διαβάζω, 04/08)

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Σταμάτης Αλέξης: Βίλα Κομπρέ (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 19.4.08, Ε. Γκίκα, Έθνος, 26.4.08) Στεφανάκης Δημήτρης: Μέρες Αλεξανδρείας (Κ. Καρακώτιας, Ελεύθερος Τύπος, 13.4.08) Σφακιανάκης Άρης: Η μοναξιά δεν μου ταιριάζει (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 25.4.08) Τζούμας Κωνσταντίνος: ΰς εκ θαύματος (Γ. Καρουζάκης, LlfoAthina, 3.4.08, Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 5.4.08) Τριανταφύλλου Σώτη: Λίγο από το αίμα σου (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 5.4.08, Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 18.4.08) Φιλίππου Φίλιππος: 0 θάνατος του Ζορμπά (Δ. Μου­ σμούτης, Ιστορία, 04/08) χαλικιάς Σωτήρης: Πριν και μετά τα τείχη (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 25.4.08) Χειμωνάς Θανάσης-, Ραγδαία επιδείνωση (Δ. Ρου­ μπούλα, Έθνος, 12.4.08) Χρηστογιαννόπουλος Νόσος: Μυθοπερπατήματα (Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 04/08) ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Βάσκεθ Φιγκερόα Αλμπέρτο: Τουαρέγκ (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 12.4.08) Βίλα-Μάτας Ενρίκε: Το Παρίσι δεν τελειώνει ποτέ (Β. Αθανασόπουλος, Ελευθεροτυπία,18.4.08) Καμιλλέρι Αντρέα: Χάρτινο φεγγάρι (Α. Νταραδήμου, Ελεύθερος Τύπος, 20.4.08) Κέι Τζάκι: Τρομπέτα (Ν. Λαφαζάνη, Διαβάζω, 04/08) Κέλμαν Ντάνιελ: Εγώ και ο Καμίνσκι (X. Αστερίου, Ελεύθερος Τύπος, 6.4.08, Δ. Καρακούλη, Διαβάζω, 04/08) Κούτσι Τζ. Μ.: Ημερολόγιο μιας κακής χρονιάς II. Λούκα, Βραδυνή, 6.4.08)

Μίσσιος Κωνσταντίνος: Η νύχτα της λευκής παπα­ ρούνας (Μ. Πανώριος, Καθημερινή, 1.4.08)

Λέσινγκ Ντόρις: Η σχισμή (Α. Μαντόγλου, Ελευθε­ ροτυπία, 11.4.08) Μαλαπάρτε Κούρτσιο: Καπούτ (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 13.4.08, Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/08)

Παναρέτου Αννίτα: Η παρηγοριά των επιστολών σου (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/08)

Μάνκελ Χένινγκ: Ένα βήμα πίσω (Φ. Φιλίππου, Δια­ βάζω, 04/08)

Μήτσορα Μαρία: Με λένε Λέξη (Σ. Σκαλίδη, Βρα­ δυνή, 5.4.08, Ε. Γκίκα, Έθνος Κυριακής, 6.4.08, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 18.4.08)

144

Πετσετίδης Δημήτρης: Λυσσασμένες αλεπούδες (Μ. Κοντολέων, Διαβάζω, 04/08) Σκρουμπέλος Θανάσης: Μπλε καστόρινα παπού­ τσια (X. Παπαγεωργίου, Αυγή, 13.4.08)

Μουρακάμι Χαρούκι: ο ελέφαντας εξαφανίζεται (Ε. Γκίκα, Έθνος Κυριακής, 13.4.08)

Δημουλά Κική: Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως (Κ. Καναβούρης, Διαβάζω, 04/08)

0' ΜπράιενΈντνα: Στο δάσος (Σ. Σκαλίδη, Βράδυνή, 12.4.08)

Ευθυμιάδης Γιάννης: Καινός διαιρέτης (Ε. Γκίκα, Έθνος, 20.4.08)

Ρούσντι Σαλμάν: Το νησί της αθανασίας (Μ. Παπαγιαννίδου. Το Βήμα, 26.4.08)

Ευσχαθιάδης Γιάννης: Γραμμένα φιλιά (Δ. Χαρίχος, Αντί, 11.4.08) Κοέν Λέοναρντ: Το βιβλίο του πόθου (Γ. Βαιλάκης, Ημερήσια, 19.4.08)

Σελι'ν Λουί Φερντινάν: Ταξίδι στην άκρη της νύχτας (Γ, Βέης, Καθημερινή, 1.4.08) Τσέχωφ Άντον: Ημερολόγια (Γ. Βαιλάκης, Ημερή­ σια, 24.4.08)

Κοζίας Γιώργος: Κόσμος χωρίς ταξιδιώτες (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 18.4.08)

Kis Danilo: Κήπος στάχτες (Σ. ΝικολαΤδου, Τα Νέα, 5.4.08)

Πατρίκιος Τίτος: Η νέα χάραξη (Κ. Καναβούρης, Δια­ βάζω, 04/08) Φενέκ-Μικελίδης Νίνος: Έκλειψη και άλλα ποιή­ ματα (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 24.4.08) Χατζόπουλος Θανάσης: Πέρασμα, Μετόπη (Β. Χατζηβασιλείου. Ελευθεροτυπία, 11.4.08)

Me Bain Ed: Όλη η παρέα ειν' εδώ (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 20.4.08)

Adagia: Θραύσματα ποιητικής (Α. Σπυροπούλου, Ελευθεροτυπία, 11.4.08)

Byatt Antonia: Αιχμάλωτα πάθη (Α. Μαντόγλου, Ελευθεροτυπία, 24.4.08) Crumey Andrew: Πφιτς (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή,

Modiano Patrick: Στο can της χαμένης νιότης (Ρ. Γε· Stevens Wallace: Δεκατρείς τρόποι να κοιτάς ένα κοτσύφι και άλλα ποιήματα (Α. Σπυροπούλου, ωργοκοηούλομ, Τα Νέα, 25.4.08) Ελευθεροτυπία, 11.4.08) Rosa Isaac: Το μάταιο χθες (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 13.4.08, Β. Πεσμαζόγλου, Τα Νέα, 19,4.08, Β. Χαχζηβασιλείου, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 20.4.08) ΔΟΚΙΜΙΑ Roy Veronique: Φόνοι στο μουσείο Φυσικής Ιστο­ Γκρασιάν Μπαλτάσαρ: Χρησμολόγιο και τέχνη της ρίας (Π. Τατσόπουλος Τα Νέα, 19.4.08, Σ. Λούκα, φρόνησης (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 11.4.08) Βραδυνή, 20.4.08, Τ. Γουδέλης, Ελευθεροτυπία, Δημητριάδης Δημήτρης: Η εμπράγματη φαντασία 24.4.08) ) (Γ. Σταυρακάκης, Ελευθεροτυπία, 24.4.08) Simenon Georges: Ο τρελός του Μπερζεράκ (Π. Μαργαρίτη Φωτεινή: Το εργαστήρι του συγγραφέα, Μάρκαρης, Τα Νέα, 25.4.08) το εργαστήρι του αρχιτέκτονα και μια συνομιλία με Wolff Tobias: Το παλιό σχολείο (Α. Βιστωνίτης, Το τον Νάνο Βαλαωρίτη (Μ. Μοίρα, Αυγή, 6.4.08) Βήμα, 6.4.08) ΜαρωνίτηςΔ. Ν.: Διονύσιος Σολωμός, μελετήματα ■ Κ. Π. Καβάφης, μελετήματα (Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 25.4.08) ΠΟΙΗΣΗ Βρεττός Σπάρος: Συνέβη «. Βούλγαρης, Αυγή,

Τόσης Θεοφάνης: Καστοριάδης, μια φιλοσοφία της αυτονομίας (Τ. θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 5.4.08)

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜ ΟΣ ΔΗ Μ Ο Υ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ Θεατρικό Εργαστήρι Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Γιώργος Γαλάντης Θεατρικά Έργα Ιουνίου και Ιουλίου 2008

• Ο Καλάς "Ανθρωπος του Σεν Τσουάν · Η Καρδιά στο Πιάτο • Νένα. Τι είναι ο "Ερωτας; · Κλέψε Λιγότερο · Μη... Όχι... Στοπ Οι παραστάσεις δίνονται στα πλαίσια των θερινών Εκδηλώσεων του Εργαστηρίου και του Φεστιβάλ Δρόμου του Δήμου Καλλιθέας. Πληροφορίες για τις μέρες και ώρες παραστάσεων στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://vivl-kallith.att.sch.gr

δ ι α β α ζ ω

]

. Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Χαριτόπουλος Διονύσης: Εγχειρίδιο βδακείας (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 12.4.08)

Ward A. - Heichelheim F. - Yeo C.: Οι Ρωμαίοι (Γ. Μηασκόζος, Εξπρές, 20.4.08)

Χρυσόπουλος Χρήστος: Το γλωσσικό κουτί (Κ. Κατσουλάρης, Εδεύθερος Τύπος, 13.4.08)

Woodhouse C. Μ.: Η ιστορία ενός δασύ (Φ. Πανταζής. Αδέσμευτος Τύπος, 26.4.08)

Eagleton Terry: Μετά τη θεωρία (Μ. Στεφανίδης, Εδευθεροτυηία, 11.4.08)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Fergusson Niall: Κοδοσαός, η άνοδος και η πτώση της αμερικανικής αυτοκρατορίας (Β. Καπετανγιάννης, Εδευθεροτυηία, 11.4.08)

Φραγκιάδης Αλέξης: Εδδηνική οικονομία 19ος 20ός αιώνας (I. Πεπελάση - Μινόγλου, Εδευθερο­ τυηία, 24.4.08)

Halter Ed: Πόδεμος και βιντεοπαχνίδια (Φ. Δρακονχαειδής, Εδευθεροτυηία, 18.4.08)

Χρυσάκης Μ. - Ζιώμας Δ. - Καραμητοπούλου Ν. Χατζαντώνης Δ.: Προοπτικές απασχόδησης στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας (Α. Κλειδαρά, Βραδυνή, 12.4.08)

Hansen Mogens Herman: Αρχαία εδδηνική και σύγ­ χρονη δημοκρατία (Σ. Βανδώρος, Εδεύθερος Τύ­ πος, 26.4.08)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Βερέμης θάνος: 0 σύγχρονος δυτικός κόσμος 20ος - 21ος αιώνας (Γ. Μπασκόζος, Διαβάζω, 04/08) Κορόμηλά Μαριάννα: Η Μαρία των Μογγόδων (Γ. Καρουζάκης, Lifo Athina, 10.4.08, Κ. Σχινά, Εδευ­ θεροτυηία, 18.4.08, Μ. θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 26.4,08) Μαντά Ελευθερία: Οι μουσουδμάνοι Τσάμηδες της Ηπείρου 1923-2000 (Κ. Τσιισελίκης, Τα Νέα, 5.4.08) Μαργαρίτης Γιώργος: Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες (Κ. Τοιτσελίκης, Τα Νέα, 5.4.08) Μαρινέσκου Φλόριν: Οι Ρουμάνοι (Γ. Γάσιας, Η Εποχή, 26.4.08) Μέριζος Νικόλαος: Η μικρασιατική εκστρατεία (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 6.4.08) Παπαϊωάννου Κώστας: Η Εδδάδα ποτέ δεν πεθαί­ νει... (0. Βασιλείου, Καθημερινή, 13.4.08, Φ. Οικονομίδης, Εδευθεροτυηία, 18.4.08, Η. Κανέλλης, Τα Νέα, 19.4.08)

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Μπράουν Μαξιμίλιαν: Ντοστογιέφσκι, η ζωή του μέσα από το έργο του (X. Σπυροηούλου, Καθημε­ ρινή, 6.4.08, Τ. Γουδέλης, Εδευθεροτυηία, 11.4.08) Woolf Virginia: Ανάμεσα στις πράξεις (Σ. Νικολαΐδου. Τα Νέα, 12.4.08) ΜΕΛΕΤΕΣ Βούλγαρης Κώστας (επιμ.): Μετά το '89 (Γ. Περαντωνάκης, Διαβάζω, 04/08) Δασκαλοθανάσης Νίκος (επιμ. - εισ,): Από τη μινιμαδιστική στην εννοιοδογική τέχνη, μια κριτική ανθοδογία (Γ. Μηασκόζος, Εξπρές, 6.4.08) Δημηρούλης Δημήτρης (εισ. - επιμ. - αχολ.): Διο­ νύσιος Σοδωμός, έργα ποιήματα και πεζά (Γ. Μπασκόζος. Εξπρές, 20.4.08) Καρακατσάνη Αγάπη: Μια τυχαία συνάντηση - Μ. Πανσέδηνος (Μ. θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 26.4.08)

Σβολόπουλος Κωνσταντίνος: Προμαχώντας στο Μεσοδόννι (Π. Κιτρομηλίδης, Το Βήμα, 20.4.08)

Κουκούλάς Γιάννης: Ένατη τέχνη (Γ. Βαϊλάκης, Ημε­ ρήσια, 12.4.08)

Τοιτσελίκης Κωνσταντίνος (επιμ.): Η εδδηνοτουρκική ανταδδαγή πδηθυσμών (I. Σκουλίδας, Εδευθεροτυπία, 24.4.08)

Μαρκεζίνης Βασίλειος: Σκοτεινό μεγαδείο (Κ. Δαφέρμου, Το Βήμα, 13.4.08)

Akcam Taner: Μια επαίσχυντη πράξη: Η γενοκτονία των Αρμενίων και το ζήτημα της τουρκικής ευθύ­ νης (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 13.4.08)

140

Λεμπέσης Γιώργος: Από απόσταση αναπνοής (Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 12.4,08)

Μουσμούτης Διονύσης: Ο Ξενόπουδος, το Αριστείον, η απεργία και οι Φοιτηταί(Β. Πάτσιου, Δια­ βάζω, 04/08)

Eberle Henrik - Uhl Matthias (επιμ.): To βιβδίο Χίτδερ (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/08)

Μουσμούτης Διονύσης: ο Ξενόπουδος, οΜαδάνος και η θεατρική Αδεξάνδρεια (Β. Πάτσιου, Διαβάζω, 04/08)

Ferguson Niall: 0 πόδεμος στον κόσμο (Α. Καραγιάννης, Διαβάζω, 04/08)

Μπλουμ Χάρολντ: 0 δυτικός κανόνας (Γ. Πεφάνης, Εδευθεροτυηία, 11.4.08)

Lord Russel of Liverpool: Η μάστιγα του ναζισμού (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/08)

Πούλος Παναγιώτης (επιμ. - εισ.): Έννοιες της τέ­ χνης τον 20ό αιώνα (Τ. Μπασκόζος, Εξπρές, 6,4.08)

[ δ ι α β α ζ ω Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Ριζάκη Ειρήνη: Οι«γράφουοες» Εήήηνίδες (Μ. 0εοδοσοπούλου, Η Εποχή, 20.4.08) Σταθόπουλος Μιχαήλ - Σταυριανέας Βασίλειος: Ιστορία του κτιρίου της Ανωτάτης Σχοήής Καήών Τεχνών (Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 6.4.08) Στρατηγόπουλος Δημοσθένης: Έντυπες ακοήουθίες αγίων IN. Boskovic, Αντί, 11.4.08) Τσιμουρής Γιώργος: Ίμβριοι (Σ. Δημητρίου, Αυγή, 6.4.08) Cavallo Gulielmo - Chartier Roger (επιμ.): Ιστορία της ανάγναοης στον δυτικό κόσμο (Ε. Κοτζιά, Κα­ θημερινή, 13.4.08)

]

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Θεοδοσίου Μιλτιάδης: Η φιήοσοφία του Wittgen­ stein (Σ. Βιρβιδάκης, Εήευθεροτυηία, 18.4.08) Καζολέα - Ταβουλόρη Π.: Θεόφιήος Καίρης, από τη φιήοσοφική φυχοήογία οτη θεοσεβική ηθική (Γ. Σπανδωνής, Καθημερινή, 22.4.08) Καντ Ιμμάνουελ: Η θρησκεία εντός των ορίων του Λόγου (Γ. Σιακαντάρης, Εήευθεροτυηία, 11.4.08) Πελεγρίνης θεοδόσης: Η αιώνια επιστροφή της φιήοσοφίας (Σ. Γεωργίου, Διαβάζω, 04/08) Ρουσσώ Ζαν ζακ: Το κοινωνικό συμβόήαιο (Ν. Γουλανδρής. Αντί, 11.4.08) Mailer Norman: Περί Θεού (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 5.4.08, Α. Βιοτωνίτης, Το Βήμα, 26.4.08)

Grierson Philip: Βυζαντινή νομισματοκοπία (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/08) Steiner George: Δέκα (πιθανοί1ήόγοι για τηνμεήαγχοήία της οκέφης (Σ. Γεωργίου, Διαβάζω, 04/08)

Onfray Michel: Η κοιήιά τωνφιήοσόφων (Β. Πεσμαζόγλου. Τα Νέα, 25.4.08)

Stewart Ian: 0 Γκαήουά και το κήειδί της συμμε­ τρίας (Ε. Πασαμιχάλη, Εήεύθερος Τύπος, 6.4.08) Young Robert: Μεταποικιακή θεωρία (Φ. Τερζόκης, Εήεύθερος Τύπος, 20.4.08)

Ζουμπουλάκης Σταύρος: Στη σκηνή του κόσμου.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

To Ι998 ενώσαμε τις δυνάμεις μας με τον φιλόδοξο στόχο, να δημιουργήσουμε μία εταιρεία ΠΡΟΤΥΠΟ στο χώρο του χαρτιού! Σήμερα η ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ - ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ καθιερώνεται σε ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗ στην κατηγορία της, με σημαντικά μεγέθη πωλήσεων, πρότυπες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις και εξειδικευμένα συστήματα logistics - μηχανογράφησης. Είμαστε περήφανοι για τους ανθρώπους και χην οργάνωσή μας, που μας βοήθησαν να πεχύχουμε όλα αυχά.

Με μεθοδικά βήματα κατακτάμετο στόχο μας, δηλαδήνα προσφέρουμε σε εσάς, τους πελάτες μας, προϊόντα και υπηρεσίες που ικανοποιούν απόλυτατις ανάγκες σας. Για μας καταξίωση είναι να παραμείνουμε η πρώτη σας επιλογή... σε φύλλο και ρολό χαρτί!

I

ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ - ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕΒΕ ®

[ Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ] Ρ Α Φ Ι Α δ ι α β α ζ ω

Από το Βελιγράδι στην Τεχεράνη (Κ. Κουχσουρέδης, Καθηρερινή, 6.4.08)

γίνω ήρωας (Ε. Σαρανχίχη, Ελευθεροτυπία,

Καιρίδης Δημήτρης: Η αμερικανική εξωτερική πολι­ τική και η συντηρητική αντεπανάσταση (Γ. Κουβαράς. Ελεύθερος Τύπος, 26.4.08)

Βαδάση Ζωή: Παπαρούνα κόκκινη (Ε. Σαρανχίχη, Ελευθεροτυπία, 18.4.08)

Πεπονής Ανασχάσης: Για το ζήτημα του Αιγαίου (Γ. Ευαγγεδόπουδος, Ελεύθερος Τύπος, 13.4.08, Δ. Μουομούχης, Ιστορία, 04/08)

Παπαδιού Νχορίνα: Όταν ο Ζορό έφαγε την έκθεσή μου (Ε. Σαρανχίχη, Ελευθεροτυπία, 11.4.08) Σκαρλάχου Όδγα και Ιωάννα: Παίζω, νηστεύω, μα­ γειρεύω (Ε. Σαρανχίχη, Ελευθεροτυπία, 24.4.08)

Χάρβεϊ Νχέιβινχ: Νεοφιλελευθερισμός (Μ. Ψαδιδόπουδος, Ελεύθερος Τύπος, 6.4.08) Greau Jean Luc: 0 καπιταλισμός στο μέλλον (Μ. Ψαδιδόπουδος, Ελεύθερος Τύπος, 6.4.08) Renault Alain: Τι είναι ένας ελεύθερος λαός; (Β. Μουρδουκούχας, Καθημερινή, 26.4.08) ΛΕΥΚΩΜΑΤΑ Τζανάκος Νίκος: Πάτρα, πόλη φυλακισμένη (Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 13.4.08)

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ Μπεχανκούρ Ίνγκρινχ - Νχουδουαγιέ Μπεχανκούρ Μεδανί και Λορένχσο: Γράμματα στη μαμά (Μ. Πιμπδής, Τα Νέα, 12.4.08) Καράογδου X, - Ξυνογαδά Α.: Κατσίμπαλης ■ Θεοτοκάς, αλληλογραφία 1930-1966 (Τ. θεοδωρόπουδος, Τα Νέα, 19.4.08)

ΘΕΑΤΡΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ - ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Παπανικοδάου Ανδρέας &συνεργάχες: Οι αμνησίες (0. Καράβαχος, Διαβάζω, 04/08) Τζαβάρας Θανάσης: Ταξίδι από τα Κύθηρα (Δ. Καραμοδέγκου, Διαβάζω, 04/08)

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΠΑΙΔΕΙΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ

Δημαράς Αλέξης - Βασιδού - Παπαγεωργίου Βάσω: 1830-2000 Εκατόν εβδομήντα χρόνια ελληνική εκ­ παίδευση με λόγια και εικόνες (Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 13.4.08)

Βαλλιανάχος Διονύσης: Νευροκοινωνιολογία (Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 6.4.08) Ινκορβάια Ανχόνιο - Ριμάσα Αδε.σάνχρο: Η γενιά χων 1000 ευρώ (Κ. Καχσουδάρης, Ελεύθερος Τύπος, 20.4.08) Παναγιωχόπουδος Νίκος - θανοπούδου Μαρία Κουζής Γιάννης: Η απομάγευση του κόσμου (Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 20.4.08) ΜΑΡΤΥΡΙΑ Καραζάνος Βασίλης: Από τη ζωή μου στον πόλεμο, Αλβανία 1940-1941 (Δ. Παλαιολογόπουλος, Αυγή, Σερζ Βικχόρ: Αναμνήσεις ενός επαναστάτη (Α. Βισχωνίχης, Το Βήμα, 6.4.08)

Καχσίκας Χ'ρήσχος - θεριανός Κώσχας: Κατανοώ­ ντας το σχολείο στον καπιταλισμό (Δ. Καραμοδέγκου, Διαβάζω, 04/08) Μαρωνίχης Δ. Ν. - Πόδκας Λ.: Αρχαϊκή επική ποίηση από την Ιλιάδα στην Οδύσσεια, αρχαιογνωσία και αρχαιογλωσσία στη Μέση εκπαίδευση (Α. Ρεγκάκος, Ελευθεροτυπία,24.4.08) ΜΟΥΣΙΚΗ Jones Leroi: Blues people (Ζ. Σαμουήδ, Τα Νέα, 25.4.08) ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Σουβόροφ Βίκχορ: Το ενυδρείο (Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 13.4.08)

Πανώχης Αρισχείδης: ΤοΣυνοδικόν IΜ. Βαρβούνης, Καθημερινή, 26.4.08)

Σχαθάχος Σχέφανος: Σαράντα χρόνια στη διπλωμα­ τική αρένα (Δ. Σωχηρόπουλος, Το Βήμα, 20.4.08)

Παπαθανασίου Θανάσης: Η Εκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται. Η Ιεραποστολή ως ελπίδα και ως εφιάλ­ της (Μ. Μπέγζος, Καθημερινή, 20.4.08)

ΠΑΙΔΙΚΑ

Aslan Reza: Ένας είναι ο κύριος ο Θεός μου (Φ. Πα­ νχαζής, Αδέσμευτος Τύπος, 13.4.08) ■

Αδεξοπούδου - Πεχράκη Φρανχζέσκα: Θέλω να

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Αναγνωαχάκη Λούδα: Ο ήχος του όπλου (Γ. Βαιδάκης, Ημερήσια, 5.4.08)

Μ οναδικά β ιβ λία για ξεχωριστούς ανθρώπους...

ΙΕΡΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΙΕ Ρ Ο Ι

ΑΡΙΘΜΟΙ

(

Κ Α Ι Η ΠΡΟΕΛ ΕΥΣΗ ΤΟΥ Π Ο Λ ΙΤ ΙΣ Μ Ο Υ

ΜΥΣΤΙΚΕΣ Δ ΙΔΑΣΚ ΑΛ ΙΕΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ

0 Ρόλος μιας Εξελιγμένης Αρχαίας Επιστήμης στην Ιστορία του Πλανήτη

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΕΓΊΙΛΟΓΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΕΛΜΑΖΗΣ

RICH ARD HEATH

Διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στο www.metaekdotiki.gr

Σελίδες: 272 Διατίθεται αε όλα τα βιβλιοπωλεία και στο www.metaekdotiki.gr Ο συγγραφέας, μετά από μακροχρόνια έρευνα, μελε­ τώντας προϊστορικούς και αρχαίους πολιτισμούς (από την Ελλάδα και τους Δελφούς μέχρι τη Βρετανία και το Στόουνχετζ), αποκαλύπτει πώς η χρήση ορισμένων ιερών αριθμών και αναλογιών στην τέχνη, στους μύθους, στη θρησκεία, στην αρχιτεκτονική, στην αστρονομία, υπήρξε ο θεμέλιος λίθος του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Επιπλέον, φέρνει στο φως άγνωστα στοιχεία μιας εξελιγ­ μένης αρχαίας επιστήμης και αποκωδικοποιεί την πραγ­ ματική σημασία των ιερών αριθμών, την προέλευσή τους και το ρόλο κάποιων μυστικών σχολών, που λειτουργούν ως τράπεζες ιερών αριθμητικών πληροφοριών.

Η ΝΕΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΚΑΣΙΚΟ ΠΕΔΙΟ

Για πρώτη φορά, σε έναν τόμο, αποκαλύπτονται ορι­ σμένες πολύ σημαντικές εσωτερικές διδασκαλίες και θεωρίες, όπως: Η Μυστική Εκκλησία του Ιωάννη, Η Επιστήμη του Ιδιωτισμού (Γκουρτζίεφ), Το Πνευμα­ τικό Ταξίδι του Σβέντενμποργκ, Η Θεωρία της Αι­ ώνιας Επαναφοράς, Ο Μυστικός Χορός του Ιησού, Η Άγνωστη Γιόγκα του Καυκάσου, Το Μονοπάτι του Απόλλωνα, Η Μυστική Παράδοση του Θρόνου (Αρ­ χαίος Ιουδαϊσμός), Η Ιερή Τέχνη της Εγκοίμησης (Αρ­ χαία Ελλάδα), Η Διδασκαλία του Εμπεδοκλή, Μπουσίντο: Ο Κώδικας Ζωής των Σαμουράι, Η Τέχνη της Μνήμης κ.ά.

Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ

ERVIN LASZLO

PETER STANFORD

Σελίδες: 176 Διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στο www.metaekdotiki.gr

Σελίδες: 320 Διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στο www.metaekdotiki.gr

Σοφοί και μυστικιστές από τα πανάρχαια χρόνια υπο­ στήριζαν ότι υπάρχει ένα κοσμικό πεδίο που συνδέει τα πάντα, ένα είδος διαχρονικού και αιώνιου αρχείου στο οποίο είναι καταγραμμένα όλα όσα έχουν συμβεί ποτέ στο σύμπαν. Το πεδίο αυτό ονομάζεται Ακασικό Αρχείο. Πρόσφατες ανακαλύψεις δείχνουν ότι το Ακασικό Αρχείο είναι πραγματικότητα και αντιστοιχεί στο πεδίο zeropoint των επιστημόνων. Στο βιβλίο του αυτό, διεθνές best-seller, ο Έρβιν Λάζλο, ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες και στοχαστές του καιρού μας (καθηγητής σε Σορβόννη, Γέηλ, Πρίνστον κ.α.), αποκαλύπτει τα ουσιαστικά στοιχεία αυτού του Συμπαντικού Πληροφοριακού Αρχείου και συνθέτει μια Ολο­ κληρωμένη Θεωρία των Πάντων - το μεγάλο όνειρο όλων των σοφών, από τον Αϊνστάιν μέχρι τον Χώκινγκ.

Ποιος είναι ο Διάβολος; Τι ξέρουμε σΤ αλήθεια γ ϊ αυτόν; Είναι μια κοσμική δύναμη ή απλά ο αποδιοπομπαίος τρά­ γος για όλα όσα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ο άνθρω­ πος στον ίδιο του τον εαυτό; Υπάρχει αντικειμενικά ή δεν είναι παρά η εικόνα που έχουμε εμείς οι άνθρωποι για το αντίθετο του Καλού; Ο Πίτερ Στάνφορντ με έναν αξιοθαύμαστα αντικειμενι­ κό και συνάμα συναρπαστικό τρόπο, εξετάζει αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα για το κορυφαίο ζήτημα, καθώς παρακολουθεί την εξέλιξη του χαρακτήρα και του ρόλου του Διαβόλου στους αιώνες, ανατρέχοντας στην ιστορία των πολιτισμών και φωτίζοντας άγνωστες πτυχές τους. Ένα συγκλονιστικό βιβλίο, που χαρακτηρίστηκε από τους Άγγλους κριτικούς ως μια από τις καλύτερες μελέτες της τελευταίας δεκαετίας.

Λώρπ Μαργαρίτη 13, 546 22 Θεσσαλονίκη, Τηλ.: 2310 226166, www.metaekdotiki.gr

Ο πρίγκιπας του Χόμπουργκ αφορμή: Ίσως η πιο πολυαναμενόμενη παράσταση της χρονιάς, αφού πρόκειται για τη συνεργασία του Λεύτερη Βογιατζή με το Εθνικό Θέατρο, στη νέα, επί Χουβαρδά, εποχή του. Αναμενόμενη ήταν και η καθυστέρηση της έναρξής της, αφού ο σκηνοθέτης είναι γνω­ στός για τις πολύμηνες -εκτός προ­ γράμματος- πρόβες. Η αναμονή άξιζε ωστόσο τον κόπο και δικαίωσε την επιλογή ενός, αγνώστου στο ευρύ κοινό, κλασικού έργου. Η παρά­ σταση του Λ. Βογιατζή αναδεικνύει την ποιητικότητα του κειμένου και φωτίζει τις κυρίαρχες συγκρούσεις, ανάμεσα στον ιδεαλισμό και το ρομα­ ντισμό, το όνειρο και την πραγματι­ κότητα, το πάθος για τη ζωή και την ορμή προς το θάνατο. Οι σκηνοθετικές επιλογές είναι ώς ένα βαθμό συγκρατημένες, όμως υπηρετούν τη δράση και κυρίως την ονειρική διά­ σταση του έργου. Ο πρίγκι­ πας παραμένει ένα μυστή­ ριο, ένα πλάσμα αλλόκοτο, άπιαστο και ονειρικό. Το δράμα: Στο επίκεντρο της δράσης βρίσκεται ένας αντισυμβατικός πρίγκιπας, παράφορος όπως ο δημι­ ουργός του, παράτολμος, νυχτοβάτης. Παραβιάζει συνειδητά την εντολή του εκλέκτορα και ηγεμόνα του και έρχεται αντιμέτωπος έτσι με την θανατική ποινή παρά την αίσια έκβαση στο πεδίο της μάχης και τον Μετάφραση: Τζένη Μαοτοράκη -κατά γενική ομολογίαστρατιωτικό του θρίαμβο. Εκδύσεις Γράμματα, 2008 Έλενα Καρακούλη

150

ΙΟΥΝΙΟΣ

Η

Το περιβάλλον του, αξιωματικοί και στρατιώτες, καθώς και η αγαπημένη του πριγκίπισσα, ασκούν την επιρ­ ροή τους προκειμένου να ανακληθεί η καταδικαστική απόφαση. Ο εκλέκτο­ ρας φαίνεται ανένδοτος, αποφασι­ σμένος να ακολουθήσει πιστά το γράμμα του νόμου. Οι συγκρούσεις και οι ανατροπές είναι συνεχείς. Η παράσταση συστήνει στο ελληνικό κοινό ένα άγνωστο σημαντικότατο έργο που, ενώ έχει σταθερή θέση στο γερμανικό ρεπερτόριο, στην Ελλάδα ανέβηκε μία φορά, στην ιστορική πα­ ράσταση του 1938, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, με πρωταγωνιστή τον Αλέξη Μινωτή. Πατριωτικό έργο; Το έργο αναφέρεται στη στρατιωτική ζωή, στην οποία είχε μυηθεί στα νεανικά του χρόνια ο Κλάιστ, ακολουθώντας την οικογενει­ ακή παράδοση. Συμμετείχε μάλιστα σε εκστρατείες, μέχρι που εγκατέλειψε τη στρατιωτική του σταδιοδρο­ μία -και μαζί με αυτήν την εύνοια του βασιλιά και την υποστήριξη της οικο­ γένειας- για να στραφεί στις πανεπι­ στημιακές του σπουδές. Πηγή έμπνευσης του έργου είναι η ιστορία του Βραδεμβούργου, συγκεκριμένα η μάχη του Φέρμπερλιν, το 1675. Ο ίδιος ο Κλάιστ αποκαλούσε το έργο του «πατριωτικό, που εμπεριέχει ωστόσο ποικίλους συσχετισμούς», προσβλέποντας ίσως στην εύνοια της Αυλής. Εντούτοις, δεν ευτύχησε να το δει επί σκηνής. Στη συνέχεια το έργο υπέστη λογοκρισία. Στην Πρω­ σία απαγορεύτηκε, καθώς εμφάνιζε τον στρατηγό και κεντρικό ήρωα να χάνει τις αισθήσεις του και να ονειρο­ βατεί. Η σκηνή του φόβου μπροστά

στο θάνατο ήταν αυτή που προκαλούσε τις περισσότερες αντιδράσεις. Ο ίδιος ο Κλάιστ ε'φερε εξάλλου το στίγμα του λιποτάκτη. Το βέβαιο εί­ ναι πως το έργο του Κλάιστ δεν επι­ δέχεται κατηγοριοποιήσεις και υπερ­ βαίνει τους απλουστευτικους χαρα­ κτηρισμούς που σαφώς το αδικούν στην απόπειρά τους να το κατατά­ ξουν. Οι σύγχρονοί του Κλάιστ ενο­ χλούνταν από τη λοξή του ματιά στους θεσμούς της εποχής. Το ιδιαί­ τερο ύφος και το προσωπικό του στίγμα δεν βρήκαν απήχηση και τα έργα του παρέμεναν άγνωστα εκτός Γερμανίας πριν από το Δεύτερο Πα­ γκόσμιο πόλεμο, γεγονός που ίσως θα συνεχιζόταν, αν δεν μεσολαβούσε η παράσταση του Π ρ ίγ κ ιπ α τ ο υ Χ ό μ π ο υ ρ γ κ του Ζαν Βιλάρ, το 1951. Σή­ μερα το έργο παλεύει με την προκα­ τάληψη της ξεπερασμένης θεματολο­ γίας... Στην πραγματικότητα ο πρί­ γκιπας του Χόμπουργκ δε χωρά στη στολή του, το έργο ξεπερνά την εποχή του. Ο ποιητής Ο Κλάιστ (1/77-1811) αποτελεί μοναδική περίπτωση στη γερμανόφωνη δραματουργία, γιατί αντιστέκεται σε κάθε απόπειρα κα­ τάταξης. Ο ποιητής, που λέγεται ότι ολοκλήρωσε το έργο του Σίλλερ και ξεπέρασε με το έργο του τις προθέ­ σεις του Γκαίτε, αναγνωρίστηκε πολλά χρόνια μετά το θάνατό του. Σε συνεχή ρήξη με την εποχή του και με τους συγχρόνους του, μεταξύ των οποίων και ο Γκαίτε, να τον αντιμε­ τωπίζουν στην καλύτερη περίπτωση με αμηχανία. Ο ίδιος είχε συναίσθηση της διαφορετικότητάς του. Ως χαρα­ κτήρας υπήρξε απόλυτος, ασυμβίβα­ στος, παράφορος, με μια έλλειψη μέ­ τρου που τον χαρακτήριζε ως άν­ θρωπο αλλά και ως δραματουργό. Παρά το γεγονός ότι στο έργο του υπάρχουν στοιχεία του ρομαντισμού,

η ατμόσφαιρα των έργων του διαφέ­ ρει από αυτή των ρομαντικών. Τα ει­ δυλλιακά τοπία, το θαυμαστό της φύσης, η εξιδανίκευση, δεν έχουν θέση στο δραματικό του τοπίο. Οι αντιφάσεις των χαρακτήρων του τον φέρνουν κοντά στην εποχή μας, στο μηδενισμό της οποίας ωστόσο αντι­ στέκεται. Στο δικό του κόσμο ελ­ λοχεύει ο κίνδυνος. Το όνειρο είναι εφιαλτικό. Άλλωστε και η επιλογή των θεμάτων του δεν είναι τυχαία, είτε πρόκειται για δράματα είτε για τις νουβέλες του. Τον έλκει το παράδοξο. Ο φίλος του Πφύελ περιγράφει τον Κλάιστ ως «άνθρωπο που έζησε κατά το ρητό: Όλα ή τίποτα». Ό ταν απλώθηκε μπροστά του το τίποτα, τότε Ο Κλάιστ σκηνοθέτησε με τρόπο τελετουργικό το τελευταίο του δράμα, κρατώντας για τον εαυτό του το ρόλο του αυτόχειρα. Ο Κλάιστ στα ελληνικά Για τους θε­ ατρόφιλους ο Κλάιστ είναι ο ποιητής του έργου Η σ π α σ μ έ ν η σ τ ά μ ν α , μονα­ δικού έργου του που έχει παρουσια­ στεί επανειλημμένα στην ελληνική σκηνή και κυκλοφόρησε, όπως και ο Α μ φ ιτ ρ ύ ω ν α ς , από την Εταιρεία Σπουδών της Σχολής Μωραΐτη. Η ποιητική μετάφραση της Τζένης Μα­ στοράκη που ακολουθείται στην πα­ ράσταση του Εθνικού Θεάτρου κυ­ κλοφορεί από τις εκδόσεις Γράμματα. Επίσης, στις εκδόσεις Άγρα μπορεί να αναζητήσει κανείς τις Τ έ σ σ ε ρ ις ν ο υ ­ β έ λ ε ς , μια έκδοση που συνοδεύεται από τον φάκελο με επιστολές και μαρτυρίες γύρω από την αυτοκτονία του Κλάιστ. Τέλος, στις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί το δοκίμιο Μ α ρ ιο ν έ τ ε ς , έ ν α εξαιρετικό κείμενο για τη θεα­ τρική τέχνη και το δίλημμα ανάμεσα στη γνώση και την αθωότητα. ■

°0 " ΡχόμηουργΚ:

το πρόγραμμα ™ς παράστασης, ®*°τρο θέατρο rex, Σκηνή Κοτοπούλη,

Η Έλενα Καρακούλη είναι φιλόλογος - θεαχρολΰγος

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

151

Η μεγάλη απώλεια του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου α ελληνικά γράμματα έχασαν τον κορυφαίο ττεζογράφο Μήτσο Αλεξανδρόττουλο, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 84 ετών. Αφησε την τελευταία του πνοή τα ξη­ μερώματα της Δευτέρας 19 Μαΐου, στο νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», υστέρα από μάχη με την επάρατη νόσο. Η κηδεία του, πολιτική και χωρίς επι­ κήδειους, σύμφωνα με επιθυμία του, έγινε την Τετάρτη 21 Μαΐου, στις 3 μ.μ., στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών. Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος γεννή­ θηκε στην Αμαλιάδα στις 26 Μαΐου 1924. Τα εφηβικά και νεανικά του χρό­ νια σφραγίστηκαν από τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, οργανωμένος καθώς ήταν στο ΕΑΜ Νέων από το 1942. Το 1948 πέρασε στους αντάρ­ τες του αρχηγείου Ηπείρου. Με το ψευδώνυμο Σφυρής έστελνε χρονο­ γραφήματα («Ριπές») στα Κ α θ η μ ε ρ ιν ά Ν έ α , που έβγαζαν στο αρχηγείο οι Βασίλης Ανθής και Κώστας Τσανάκας. Στα τέλη του 1949 διέφυγε στις ανα­ τολικές χώρες, αρχικά στο Βουκουρέ­ στι και από το 1956 στη Μόσχα, όπου παρέμεινε έως τον επαναπατρισμό του, το 1975. Το 1953 καταδικάστηκε από το στρατοδικείο Ιωαννίνων τρις εις θάνατον. Φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανε­ πιστημίου Αθηνών ώς το τελευταίο έτος και, μετά, στην προσφυγιά πια, στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο της Μό­ σχας. Το 1957 γνωρίστηκαν στη Μό­ σχα με τη Σόνια Ιλίνσκαγια, δευτεροε­ τή φοιτήτρια τότε στο κλασικό τμήμα της Φιλολογικής Σχολής του Πανεπι­ στημίου Λομονόσωφ, και το 1959 πα­ ντρεύτηκαν. Απόκτησαν ένα παιδί,

Τ

Μήτσος Αλεξανδρόηουλος

152

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

την Όλγα Αλεξανδροπούλου. Στο έργο του Μήτσου Αλεξανδρόπου­ λου αναμίχθηκαν δύο λογοτεχνικές και πολιτισμικές παραδόσεις, η ελληνική και η ρωσική. Το δημιουργικό δέσιμό του με το ρωσικό πολιτισμό και η με­ γάλη σειρά σχετικών έργων του δεν είχαν ως μόνο στόχο τη μεταβίβαση της αποκτημένης γνώσης, προέκυψαν και πορεύτηκαν μέσα στον πνευματι­ κό αναβρασμό της εποχής σαν μια δική του ανταπόκριση, δική του πρό­ ταση ερμηνείας, όπως το επιχειρούσε και στα άλλα του βιβλία. Το ρωσικό κεφάλαιο της δουλειάς του ολοκληρώ­ θηκε με τη μυθιστορηματική βιογρα­ φία του Ο Τ ο λ σ τό ι (2007) και με ένα αφιέρωμα στην τραγική περίπτωση του ρώσου ποιητή Όσιπ Μαντελστάμ -το Ό σ ιπ Μ α ν τ ε λ σ τ ά μ . Σ τη ν Π ε τ ρ ο ύ ­ π ο λ η θ α σ μ ίξ ο υ μ ε π ά λ ι (Μάρτιος 2008) είναι το τελευταίο του βιβλίο. Το συνολικό έργο του πεζογράφου, δοκιμιογράφου και μεταφραστή Μή­ τσου Αλεξανδρόπουλου είναι πολυ­ σχιδές, από το διήγημα ώς το ταξιδιω­ τικό. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων το Διεθνές λογο­ τεχνικό βραβείο «Γκόρκι» (Μόσχα 1979), Κρατικό βραβείο μυθιστορημα­ τικής βιογραφίας (1981) για το έργο του Το ψ ω μ ί κ α ι τ ο β ιβ λ ίο . Ο Γ κόρκι, Λογοτεχνικό βραβείο «Τουμανιάν» (Αρμενία, Ερεβάν 1985), Μεγάλο Κρα­ τικό βραβείο Λογοτεχνίας 2001 για το σύνολο του έργου, Μετάλλιο «Πούσκιν» από τον πρόεδρο της Ρωσικής Συνομοσπονδίας (2007) κ.ά. Το Δ ια β ά ζ ω εκφράζει την αμέριστη συμπαράστασή του στη σύζυγό του Σόνια Ιλίνσκαγια, ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. ■

Μια τίγρη -η ελευθερία και τα ιδανικά των ανθρώπωνβαλσαμωμένη στο βωμό της παραγωγικότητας

ΓΙΩΡΓΟΣ Μ ΑΝΙΩΤΗΣ

Σε όσους παραμένουν λίγο ζωντανοί

* < lde, „ ' V

λ

ε κ δ ό σ ε ις

ζ

KflMfΝΛ: Λ Η Δ Α T L E N E Ε ΙΙ ίΟ Ν Ε Ι : Κ.2ΙΜΙ Κ./ΡΙΑΚΑΚ.ΗΙ (WWWllRMWK.i5.Nf7)

ΕΠΙΤΕΛΟΪΣ ΠΑΡΙΣΙΙ

no. ποι

γ )

ΤΙΝΑΠΡΟΤΟΔΙΑΛΕΞΟ! ΕΧΕΙ ΤΑΠΑΝΤΑ)

7 MFTAATTOMIa' S

I '

BILAL. LOU6TAL LOI6EL

miaw

ΙΗΚ.0ΤΑΝΑΜΕ70

BATEUXH0UCHE. ΣΤΑ V ALBUMCONICS! )

ΜΤΙΑΠ0ΤΙΙ/ΠΕΡ0ΧΕΙ EMOIEII (.’ASSOCIATION,

(

f EPILEPTICΤΟΪ ' DAVIDB, LAPlNOT ETLESCAROTTES DEPATAGONUETOT

i TRONDHEIM...

ΤΑ ΘΕΛ2 ΟΛΑ!

ΔΕΒΛΕ/ΤΟΝΑΓΛΙΤ2Ν2 TOΪΠΕΡΒΑΡΟΙ

r MEΟΛΑΑ/ΤΑΖΤΑΜ/ΤΑΓΚ.ΑΖΙΑ MOT. ΕΙΜΑΙ ΕΤΟΙΜΗΝΑΜΠ2 ΣΤΟ ΜΓΙΗΟ HOLM TOT ΠΟΔΤ-

xpoj\oi n u m A H o m im

angouleme ποτηρατααγιο Ml ΙΤΓΚ.ΕΝΤΡ2ΝΕΙ THN

TO 1972

A m m u T W L E ip o j iA im

LHHNHL Ml 0X1MONO...

M lM l^

' ΝΑί/ίΙΑΠΟ Δ Ι Χ2ΡΙΙΝΑ ΠΑΡΟ. ΚΑΤΙ ΜΙ ΑΠΟΤΟΝΤΡΟ­ ΜΕΡΟJOANN STAR. LE PETIT L VAMPIRE

.

Του δρόμου... #29 ύνθημα δισυπόστατο και αμφίσημο. Θα μπορούσε να το δεχθεί κανείς ως έκφραση υπέρβασης του διλήμματος του τι μπορεί να θεωρείται σωστό και τι λά­ θος στην τέχνη. Μπορεί ένα λάθος, που γίνεται τη στιγμή της εκτέλεσης, της υλοποίησης της έμπνευσης, να οδηγήσει σε ένα κακό αποτέλεσμα, σε σχέση πάντα με τα κεκτημένα στάνταρ και τα αναμενόμενα αποτε­ λέσματα που έχει η κοινή γνώμη από ένα συγκεκριμένο δημιουργό. Σ' αυ­ τήν την περίπτωση, μιλάμε συνήθως

Σ

για μια ή περισσότερες άτυχες στιγ­ μές, που οδήγησαν σε κάποιες, ας τις πούμε, κακοτεχνίες και τελικά σε ένα μέτριο ή κακό αποτέλεσμα. Ο δη­ μιουργός, τι πιο φυσιολογικό, υπήρξε ντεφορμέ. Υπάρχουν όμως και τα λάθη που, για κάποιους ανεξήγητους λόγους, μπο­ ρεί να λειτουργήσουν ως θετικοί καταλύτες, και να σπρώξουν τον δημι­ ουργό να λοξοδρομήσει από τα ανα­ μενόμενα. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, το λάθος επικρατεί αυθόρμητα, βάζει τη σφραγίδα του και μετουσιώνεται σε τέχνη ανώτερου επιπέδου (σε σχέση πάντα με τα στάνταρ του συγκεκριμένου δημιουργού). Στην ιστορία της καλλιτεχνικής δημι­ ουργίας πολλά ακούσια λάθη οδήγησαν σε απελευθέρωση από το συμβατικό γούστο της εποχής και επομένως σε αριστουργή­ ματα. Το λάθος, από παράγο­ ντας παραμόρφωσης γίνεται πα­ ράγοντας μεταμόρφωσης. Από την άλλη, επειδή το συγκε­ κριμένο σύνθημα το είδα γραμ­ μένο στην ταμπέλα ενός επιπλο­ ποιού, σκέφτηκα αμέσως: τι πιο καλύτερο προειδοποιητικό άλ­ λοθι για τον πελάτη; Αν αυτό που τελικά θα κατασκευάσει δεν είναι αυτό που είχε υποσχεθεί, δεν θα φταίει η καλλιτεχνική και κατασκευαστική του επιδεξιότητα, αλλά το λάθος της στιγμής που επιβλήθηκε αρνητικά στο δε­ δομένο επίπεδο της τέχνης του. Από αυτήν την άποψη, είναι ένα σύνθημα που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ακόμη κι από επιτρο­ πές που δίνουν βραβεία. ■

ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΩΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

150

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Οι Εκδόσεις Παπαζήση προτείνουν... Μ ΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΞΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας (Α ' και Β ' τόμος)

Διεύθυνση σειράς: Γεωργία Ξανθάκη ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕ 1εταφράσεις ,

ΛΙΙΧΙΚΗ

SUZANNE SAID, MONIQUE TREDE, AlAIN IE BOULLUEC Ι τη ς

ά μ μ ΛΤε

σ τ ο ρ ία

£ λ λ η ν ικ η ς Λ

ο γ ο τ ε χ ν ία ς

- Τόμος ϊ -

|

§Λ Μ

f

M gSl

■ Αιλιη ,

----“-UI

ΤΗΣ " » J £ 0 rO T B X N U X

I CKAOirir.. Ζ ΉΠαζηζη

Πανόραμα της ελληνικής λογοτεχνίας δώδεκα αιώνων από τον Όμηρο ως την πρώιμη χριστιανική γραμματεία. Λόγος μεστός και τεκμηριωμένος, πλήρης παράθεση πηγών και πλούσια βιβλιογραφία. Ένα έργο αναφοράς.

ΒΒ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ

Ν ικηταρά 2 & Εμμ. Μ πενάκη, 106 78 Α θήνα Τηλ.: 210-3838020,210-3822496, Fax: 210-3809150 site: www.papazisi.gr ♦ email: papazisi@ otenet.gr

Σπύρου Κακουριώ χη άνω απ' τους φωτισμένους αυτοκινητόδρομους που κατακερματίζουν τη νύχτα, πάνω απ' τα αστραφτερά φτερά που σκίζουν τα σκοτάδια της αβύσσου, πάνω κι απ' τα ολόφωτα καρά­ βια, ένα φάντασμα πλανάται: η πείνα -ή μήπως τώρα το καταλάβαν οι χορτάτοι;

Π

φωνές Σε δύο εξαίσιες φωνές, ίου ποιητή Τάσου Λειβαδίτη και της τραγουδίστριας Μαρίζας Κωχ, αφιερώνει τις σελίδες του 140ού τεύχους του το εργοτάξιο εξαιρετικών αισθηράτωνΟ&ΟΣ ΠΑΝΟΣ, το περιοδικό που με αγάπη και επιμονή βγάζει από το 1981 ο ποιητής Γιώρ­ γος Χρονάς. «Ψηλός, ευθυτενής, ωραίος, κομψός. Διακρινότανε η ποίηοη ατα λόγια και στις κινήσεις του»: έτσι περιγράφει τον Λειβαδίτη ο Γιάννης Κοντός στην πρώτη τους συνάντηση. Στρατευμένος, αλλά βαθύτατα υπαρξιακός στην ποίησή του, ο τραγουδιστής της Συνοικίας το Όνειρο συνέδεσε την τέχνη του με μιαν «απομαγευμένη» και βαθύτατα ανθρώπινη αρι­ στερή ματιά. Ίσως γί αυτό, καθώς λέει και ο Γ. Χρονάς, «το πνεύμα του, ζωντανό, σαν ντοστογεφσκικό άστρο, στέκει στο πλάι μου»... Γήινη «σαν ελληνίδα θέαινα» η Μαριζα Κωχ, η φωνή που σημάδεψε τα χρόνια γύρω από τη μεταπολίτευση («γύρω-γύρω χούντα και στη μέση το Κύτταρο», όπως γράφει η Νένα Βενετσάνου), παραμένει και επιμένει σταθερά στο δικό της δρόμο, χαρίζοντας σε όλους εμάς «την υπέρτατη χαρά και τιμή να συμπορευόμαστε στα μονοπάτια της ψυχής της». [ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ, Διδάχου 39, 106 80, Αθήνα, χηλ.: 210-36.16.782, chronasfflotenet.gr, www.odospanos-oigarret.gr]

ιστορίες Το αρχαιότερο από τα σύγχρονα επιστημονικά ιστορικά περιοδικά, ο ΜΝΗΜΩΝ, έκ­ δοση της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού, παραδίδει, με κάποια καθυστέρηση, είναι αλήθεια, στους φιλίστορες την ετήσια έκδοσή του: τον 28ο τόμο, ο οποίος αφορά τα έτη 2006-2007. Με μια «καινοτομία» που υιοθετεί για «λόγους ανωτέρας βίας»: Από το τεύχος αυτό η «θρυλική μονοτυπία» εγκαταλείπεται, για να δώσει τη θέση της στην ψηφιακή εκτύ­ πωση -αν και οι εκδότες έχουν κάνει παν δυνατόν ώστε να διαφυλάξουν την παλαιό του όψη και, βεβαίως, τις πολυτονικές γραμματοσειρές. Είναι γνωστό άλλωστε ότι οι φιλίστο­ ρες δεν αρεσκόμεθα και τόσο στις αλλαγές... Από τα πλούσια περιεχόμενα του τεύχους ξε­ χωρίζουν μελέτες για τα Τρίκαλα, τη μονή Πεντέλης, τη Λευκάδα, τη Σίφνο και τις ελληνι­ κές κοινότητες στη Ρουμανία, η συγκριτική προσέγγιση Στ. Κουμανούδη και A. Ρ. Ραγκαβή, καθώς και οι ερευνητικές προσεγγίσεις για τον τομέα της ιστορίας των επιχειρήσεων και την αξιοποίηση των αρχειακών τεκμηρίων για τη ζωή των Ρωμιών της Πόλης. [ΜΝΗΜΩΝ, Ανακρεονχος 24-28, 162 31 Αθήνα, χηλ. 210-72.73.588, emneffleie.gr, www.emne-mnimon.gr]

μαρτυρίες ο ρόλος της πρωτεύουσας του νεοσύστατου κράτους επροίκισε τ' Ανάπλι με έναν αστικό πολεοδομικό ιστό και μια αρχιτεκτονική κληρονομιά αξιοζήλευτη -και την σημερινή πόλη με ένα γοητευτικό ιστορικό κέντρο, πόλο έλξης ντόπιων και ξένων φίλων του Ναυ­ πλίου. Όμως και το μοντερνιστικό κίνημα του '30 δεν άφησε την πόλη ανεπηρέαστη, δίνο­ ντας και εδώ μερικά σπουδαία δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Με επίκεντρο αυτήν την (πολύ­ τιμη) παρακαταθήκη κυκλοφορεί ο τόμος VI της επιθεώρησης ΝΑΥΠΛΙΑΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ, που εκδίδονται από τη δημοτική αρχή της πόλης με τη φροντίδα και το συντονισμό του Γιώρ­ γου Ρούβαλη. Πέρα από τις ενδιαφέρουσες ιστορικο-αρχιτεκτονικές μελέτες, στις λογοτε­ χνικές σελίδες του περιέχεται ένα πλούσιο αφιέρωμα σε μια παραγνωρισμένη μορφή: τον καταγόμενο από το Ναύπλιο Γιώργο Β. Μακρή (1923-1968), λόγιο και ποιητή της αντεργκρά­ ουντ σκηνής, από τον κύκλο του περιοδικού Πάλι και του Νάνου Βαλαωρίτη. Γράφουν και καταθέτουν τη μαρ­ τυρία τους, μεταξύ άλλων, οι Φ. Δρακονταειδής, I. Δεπούντης, Ν. Κούνδουρος, Κ. Τσουκαλάς κ.ά. [ΝΑΥΠΛΙΑΚΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ, Δήμος Ναυπλιέων, 2 11 00, Ναύπλιο, χηλ.: 2752Q.23332]

156

ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ Π Α Ρ Ο Υ Σ ΙΑ Ζ Ο Υ Ν :

Σ το βιβλίο α υ τό π ερ ιγρ άφ εται α ναλυ τικά μια πρόταση για τη βελτίω ση τω ν κοινω νιώ ν ό λου το υ κόσμου. Η κεντρική ιδ έα είναι ό τι για να αλλά ξο υν ο ι κοινω νίες θ α πρέπει να α λ λάξει ο κ ά θε άνθρω πος ξεχω ριστά. Καλούμασ τε να α παλλαγούμε ό λοι από τις β λα βερ ές α ντιλήψ εις που προσπ αθούν να μας επιβάλλουν οι δ ια φ ό ρ ο υ τύπ ου εξου σ ίες κ αθ' όλη τη δ ιάρκ εια της ζωής μας. Το μέσ ο σ το οποίο θα πρέπει να κ ατα φ ύγ ο υμ ε είναι η σωστή διαπαιδαγώγηση τω ν νέω ν ατόμω ν μιας κοινω νία ς. Σω στή, αντικειμ ενικά, αφ ο ύ ο μ ο ναδικός κανόνας που θα μας επιβάλλουν από τ η ν παιδική μας ηλικία θ α είναι ό τι « ό λ ο ι είμ ασ τε ελε ύ θ ε ρ ο ι να κ άνουμε ό,τι θ έλ ο υ μ ε με τη μόνη προϋπόθεση ό τι δ ε β λάπ τουμε κ ανέναν και τίπ οτα». Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Α.Ε. σ υνδυάζει τη ν ψυχολογία, τη φ ιλοσ οφ ία και τη β ιολογία και έχει π ρ ακτικές εφ α ρ μ ο γές στην καθη μ ερ ινή μας ζωή. Σκοπ ός α υ το ύ το υ εγχ ειρή μ ατο ς είναι να ξεκα θ α ρ ίσ ο υ μ ε τ ι θ έλ ο υ μ ε να κ άνο υ μ ε στη ζωή μας για να είμ ασ τε ευτυ χισ μ ένο ι και πώς μπ ορούμε να τ ο επ ιτύχουμε σ εβ όμ ενο ι, π άντα, το υς σ υνανθρώ πους μας και το π εριβάλλον.

ΙΩΑΝΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ 80, ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΤΗΛ.: 2107707114 · FAX: 2107710581 e-mail: ekdoseissimmetria@yahoo.gr www.simmetria.gr

Σελ.: 120 Τιμή: 14.00 €

Κώστα Κσναβούρη

Αρκείιω εαυτός ποθαυμάζω την ποίηση, την μαρτυρική ποίηση του Όσιπ Μαντελστάμ: «Σα νό­ μισμα με κόβει κι εμένα ο χρόνος, / ο εαυτός μου πλέον δε μου αρκεί». Υπο. κλίνομαι σ' αυτή την εποχή που αποθέωσε τους εαυτούς και που συνέτηξε τις θρησκείες -θρησκείες τα ονόματα των οποίων ακόμα δεν έχουμε ανακαλύψει- τόσο ακριβώς ώστε δεν άντεξε τον ίδιο τον εαυτό της. (Για μια ακόμα φορά ευχαριστώ τον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο για το βιβλίο του Όσιπ Μαντελστάμ Στην Πετρούπολη θα σμί­ ξουμε. εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα). Ήταν κάποτε μια επανάσταση που δεν άντεξε τον εαυτό της. Έτσι πεθαίνουν οι επα­ ναστάσεις. Όλες. Όμως όλες χωρίς εξαίρεση. Δεν υπάρχει επανάσταση που να έχει αντέξει τον εαυτό της, ακριβώς επειδή, όπως το είπε ο Μαντελστάμ, αυτός ο «υπέρ το δέον ευθυτενής» άνδρας, ο εαυτός τους πλέον δεν τους αρκεί. Έτσι γίνεται με την αποτυχία των επαναστάσεων· δεν προλαβαίνουν να κατανοήσουν το «αρκείτω βίος» που χοροπηδάει από τους προσωκρατικούς στους νεοπλατωνικούς και από 'κει στους Σούφι, όσοι τουλάχιστον κατάφεραν να επιζήσουν από σφαγές και σφαγές, οι οποίες άχραντα, αμόλυντα και τυπικά (όχι μυστικά) συνεχίζονται μέχρι σήμερα και θα συνεχί­ ζονται και αύριο και μεθαύριο και ποιος ξέρει μέχρι πότε. Έτσι κι αλλιώς η ύπαρξη εί­ ναι μεγάλη κοκότα και ξέρει με ποιους να πάει ισχυρούς κάθε φορά που ο εαυτός της δεν της αρκεί. Άρα δεν της φτάνει ο χρόνος για να βρει τον επόμενο πελάτη και να του ζητήσει τον οβολό για να τον περάσει απέναντι στο άγνωστο: στην κατοικία ας πούμε των Αδελφών Καραμαζώφ, ένα σπίτι στον ίδιο δρόμο όπου έζησε ο Όσιπ Μα­ ντελστάμ στο Βορονέζ. Αλλά όπως θα έλεγε και ο Σεφέρης, όλα τούτα είναι ιστορίες παλιές που δεν ενδιαφέρουν πια κανέναν. Και ποιον να ενδιαφέρουν άραγε; Βλέπω μια φωτογραφία. Κανέναν δεν ενδιαφέρει. «0 εαυτός μου πλέον δεν αρκεί». Άγνωστος άνδρας. Άσκημος άνδρας. Με την ασκήμια της άγριας ήττας απάνω του. Μό­ σχα 1938. Η τελευταία φωτογραφία του Όσιπ Μαντελστάμ. «Άσαρκη η σκέψη μου θα γυρίσει στη μεγάλη σόλα των σκιών». Ακριβώς εδώ είναι οι επαναστάσεις, «ενώ στα χείλη μαύρος πάγος καίει / της βοής η αναμύηση από της Στύγας το νερό που ρέει». Και όλα αυτά, για την θηριώδη απλότητα της παραμυθίας: «δέκα ουρανούς μας κό­ στισε εμάς η γη». Ποιος να το πει; Ποιος να το πει το χώμα με τέτοια λόγια και ποιος να το ξεχάσει με τέτοια λόγια! «Ακόμα και στην παγωνιά της Λήθης θα το θυμόμαστε» λέει ο Μαντελστάμ που τον δολοφόνησε ο Στάλιν, αλλά είναι ο Μαντελστάμ που μί­ λησε και λέει την μεγάλη δολιοφθορά ένθεν κακείθεν: «Η οχιά μονάχα χωμένη στο χλωρό χορτάρι / τη χρυσή της χαίρετ' εποχή». Ώστε, αρκείτω εαυτός. ■

Στο επόμενο τεύχος του

ΔΙΑΒΑΖΩ, Ιούλιος-Αύγουστος 2008, αφιέρωμα:

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΠΩΝ ΜΑΣ Σ ύγχρονη λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία

Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Προστατεύουμε το βιβλίο όταν δεν επιτρέπουμε σε φωτοτυπικά καταστήματα, σε Ιδρύματα Ανώτερης και Ανώτατης εκπαίδευσης, σε σχολεία, φροντιστήρια και βιβλιοθήκες να αναπαράγουν -χωρίς άδειατο περιεχόμενο των βιβλίων.

ΦΠΤΟΤΥΠΗΣΗ-ΨΗΦΙΟΠΟΙ^Η'ΑΠΟΘΗΙ^ΥΣΗ

Ο Ρ ΓΑ Ν ΙΣ Μ Ο Σ ΣΥ ΛΛ Ο ΓΙΚ Η Σ ΔΙΑ Χ Ε ΙΡ ΙΣ Η Σ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ www.osdefcgr, info@osdel.gr, Τπλ.: 210 3626056

Ένα νεανικό αα,ονομ,κό

^

π ο ,ό .Μ ίο α απ ό α αο ννώοτης προσπαθεί κπ. πάτος μα» μ

^

Γ α ν .Γ .· ^ ηαρα.

ι » ^ 0 o w ° φόΡο"'

ίσως τελικά και να τη βρει.,.

378-960-0Δ-3427-9 / σελ. 280 / τιμή Τ2.00 €