Τεύχος 480

Τεύχος

480

ΟΔΗΓΟΣ

200

ΙΒΙΒΛΙΩΝ 14 πρωτοεμφανιζομενοι συγγραφείς Συνεντεύξεις: Κ. Ακριβός, Κ. Κατσουλάρης,

Γ. Κιουρτσάκης, Άλι Σμιθ, Τιμ Μακάρθι

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ ΣΤΟΝ Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

ο A

*

. τ ο ν

α ·

£>!£>/)ΙΟ Γ ΙΑ Τ Ο Υ Ζ Τ Α Υ Ρ Ο Υ Ζ , TU/V IZ D A IV IA , TUIV Π Ζ Γ Η Φ Α ίν ίΑ , ΤΗ Z & U Κ Α Ι T O IV OAIVATO

Αλδεβαράν ονόμασαν οι Άραβες τον πλέον λαμπερό αστέρα στον αστερισμό του Ταύρου. Κάποιος πίστεψε

Το Θάνατος το απομεσήμερο είναι από τα πιο σημαντι­ κά βιβλία που γράφτηκαν ποτέ για τις ταυρομαχίες,

πως ο έρωτας θα τον ανεβάσει εκεί πάνω, όμως γκρεμίστηκε επειδή κάποιος άλλος δεν ακολούθησε και μένει στη γη φυλακισμένος (δεν γνωρίζει αν τον εκλείδωσαν μέσα ή τον άφησαν απ' έξω) σε ενοχές

αλλά δεν είναι αυτό μόνο. Με γλώσσα καθαρά λογο­ τεχνική, ο Χέμινγουεϊ βρίσκει εδώ την ευκαιρία να

και τύψεις- ερήμην του ένοχος. Όμως, μέσα από μία μαγική, πλήρη θαυμάτων ανάβαση, με χαλινούς την κατανόηση και την παραδοχή πως είναι υπαρκτό και εκείνο το είδος έρωτα που αυτός αγνοεί και όπου δεν μετέχει, θα αξιωθεί τον Αλδεβαράν, με συντρόφους του ισόβιους απλά και μεγαλειώδη πράγματα, όπως το χιούμορ, η αγάπη, η φιλία.

-Λ >

Κ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

μιλήσει όχι μόνο για την Ισπανία και τους ανθρώπους της αλλά και για τη λογοτεχνία, την τέχνη, την τιμή, την ανδρεία, το θάνατο, με τρόπο ευθύ και ωμό, συ­ χνά συγκινητικό, κάποτε προκλητικό ή και εξοργιστι­ κό ακόμη. Κάποιες από τις ιστορίες των ταυρομάχων είναι από τις πιο σπαρακτικές που έγραψε ποτέ αυτός ο μεγάλος λογοτέχνης, που εδώ, ίσως περισσότερο απ’ όσο σε οποιοδήποτε άλλο βιβλίο του, αποδεικνύει τη συγγραφική δεινότητά του.

Ράλλης Κοψίδης, «Κάστρο», 1978

Η

Γ Ν Ω Μ Η

ΜΟΥ

Τέτοια ημέρα, δύο χρόνια πριν

Δ

ύο χρόνια κλείνουμε από την επανέκδοοη του περιοδικού και νομίζω ότι είναι ακόμα «χθες».

Έχουμε σταθεροποιηθεί κυκλοφοριακά, γίναμε ολοκληρωτικά έγχρωμοι, αυξήσαμε τους συνδρομητές μας, αναπτυχθήκαμε σε νέα πεδία με εκδηλώσεις και παρεμβά­ σεις. Ανοίξαμε διάλογο και φιλοξενήσαμε δημιουργικές αντιπαραθέσεις. Κινηθήκαμε, θέλω να πιστεύω, χωρίς στεγανά. Κάναμε νέους συνεργάτες, γνωριστήκαμε και με άλλους ανθρώπους του χώρου. Ανανεώσαμε με επιτυχία τον διαγωνισμό των Λογο­ τεχνικών Βραβείων του περιοδικού. Μας φτάνουν αυτά; Όχι δεν μας φτάνουν! Είναι πολλά αυτά που δεν έχουμε κάνει ακόμα. Μας λείπει ένα πρωτοπόρο site, ειδι­ κές εκδόσεις, όπως τις είχαμε ονειρευτεί, διεθνής παρουσία, βελτίωση της ύλης και επιπλέον στήλες. Είμαστε οικονομικά ανεξάρτητοι κι αυτό μας βάζει όρια, αλλά και μας προστατεύει, καθώς φροντίζουμε να απλώνουμε τα πόδια μας όσο πάει το πά­ πλωμά μας κι όσο μας υποστηρίζει η αγορά του βιβλίου. Χωρίς τους εκδότες και τους συγγραφείς δεν θα υπήρχαμε για τους αναγνώστες μας. Αλλά αν πετύχαμε κάτι περισσότερο από ό, τι ελπίζαμε είναι η αγάπη που εισπράξαμε από όλους όσοι συνεργάστηκαν μαζί μας, αλλά και ο σεβασμός όσων μας ξέρουν από μακριά. Όλους αυτούς τους ευχαριστούμε! Αισθανόμαστε ότι μαζί τους έχουμε πολλά εφόδια και δυνάμεις. Τουτέστιν, συνεχί­ ζουμε! Καλά Χριστούγεννα Γιάννης Ν. Μπαακόζος

ί Δ IA B A Ζ Ω F1 E P I E X 0 M E N A J

1

Η ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ

1

ΓΙΑΝΝΗ! Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ

Μ Ο Ν ΙΜ Ε Σ ΣΤΗΛΕΣ 6 Σχόλια 12 Courier 14 Από μήνα σε μήνα, ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ 1 8 Ρεπορτάζ 3 0 Θερμιδωριανά Οξύτονα, ΑΛΕΞΗΣ ΖΗΡΑΣ 3 2 Στήλη Αλατος, ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 7 4 ΚΟΝΤΡΑ διάβασμα, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ 7 5 ΧΩΡΙΣ προϋ­ πηρεσία, ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 2 3 8 ο Περιοδεύων ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ 2 4 0 a placere ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗΣ

22 ΤΑ ΕΥΠΩΛΗΤΑ ΤΟΥ ΔΙΑ ΒΑ ΖΩ ΟΔΗΓΟΣ ΒΙΒ ΛΙΟ Υ 8 6 Ελληνική Πεζογραφία 1 0 2 Ξένη Πεζογραφία 1 1 4 Ποίηση 1 1 8 Αστυνομικά 1 3 0 Ιστορία 1 3 8 Μελέτες - Δοκίμια - Επιστήμες 1 5 0 Πολιτική 1 5 2 Ελληνική Γραμματεία 1 5 4 Μαρτυρίες - Βιογραφίες 15 6 Ποδόσφαιρο 1 5 8 Μουσική 1 6 2 Λευκώματα 1 6 4 Διάφορα 1 7 4 Παιδικά - Εφηβικά

ΣΥΝ ΕΝ ΤΕΥΞΕΙΣ 3 4 Άλι Σμιθ. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΝΙΚΟΛ ΛΑΦΑΖΑΝΗ 4 0 Γιάννης Κιουρτσάκης, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟ 4 8 Κώστας Κατσουλάρης, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ 5 2 Κώστας Ακριβός. ΣΥΝΕΝΤΕΥ­ ΞΗ ΣΤΗΝ ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ

14 ΝΕΟΙ Π Ρ Ω Τ Ο ΕΜ Φ Α Ν ΙΖ Ω Μ ΕΝ Ο Ι ΣΥΓΓΡΑΦ ΕΙΣ 5 6 Επιμέλεια: ΝΙΚΗ ΟΡΦΑΝΟΥ 5 8 Κώστας Διακουμής 5 9 Φραντζέσκα Κολυβά 6 0 Βικτώρια Μακρή 61 Μαρία Μαλανδρίνου 6 2 Μαρία Μαρκουλή 6 3 Μάριος Μιχαηλίδης 6 4 Κωνσταντίνος Μίσσιος 6 5 Όλγα Μοσχοχωρίτου 6 6 Τηλέμαχος Μουδατσάκις 6 7 Χρύσα Μπαχά 6 8 Γιώργος Παναγιωτίδης 6 9 Αννίτα Παναρέτου 7 0 Ιερώνυμος Πολλάτος 71 Μαρία Φακίνου

ΒΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΑ 2 2 8 Το βιβλιοπωλείο «Δεσμός». ΝΑΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΡΟΣΩΠΑ 2 3 2 Τιμ Μακάρθι «Μνήμη και αμνησία». ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ

Β ΙΒ Λ ΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 7 6 Όχι στην αποκωδικοποίηση ΕΛΕΝΗ KAPPA 7 7 Διαπολιτισμική Επι­ κοινωνία. MAURIZIO DE ROSA 7 8 Απρόβλεπτη παράσταση στο θερινό φεστιβάλ. CHRISTOPHER LEES 8 0 Η κατάρρευση των μύθων. ΔΗΜΗ­ ΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ 8 2 Η γενιά των εγγονιών ή Τι έκανες στον πόλεμο, παππού;. ΕΛΕΝΑ ΠΑΛΛΑΝΤΖΑ 8 4 Το γλωσσικό ζήτημα στο Internet ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤ. ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ

ο δ υ τ ικ ό ς κ α ν ό ν α ς...

.d a fd a n ° V S/ \N ^

ίΔ

Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω

Π Ε Ρ I

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383 ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141 ΤΕΥΧΟΣ 480 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Α Φ ΙΕΡ Ω Μ Α

Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης Γ. ΓΑΒΑΛΑΣ & ΣΙΑ Ε.Ε. Εκδότης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς

1901ο χιούμορ στον Νίκο Καζαντζάκπ. Επιμέλεια: ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ Γ. ΤΣ0ΥΠΡ0Υ 192 Η ...άλλη πλευρά του Νίκου Καζαντζάκπ. ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ Γ. ΤΙΟΥΠΡΟΥ 195 Το κωμικό ως σημειωτικός συντελεστής στη μυθιστοριογραφία του Καζαντζάκη. Σ. Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ 2 00 Χιούμορ στον Καζαντζάκπ; Γ. Μ. ΜΕΡΑΚΛΗΣ 204 Σατιρικά έμμετρα και παροιμίες στον Καπετάν Μιχάλη του Ν. Καζαντζάκη. ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΝΟΥΔΑΚΗΣ - ΣΑΝΟΥΔΟΣ2 0 9 Το σκωπτικό στοιχείο μέσα από τις μικροϊστορίες στον Καπετάν Μιχάλη του Νίκου Καζαντζάκπ. ΧΡΙΣΤΙ­ ΝΑ ΑΡΙΎΡΟΠΟΥΛΟΥ 213 Η χιουμοριστική διάσταση του μυθιστορήματος 0 Χριστός ξανασταυρώνεται. ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΓΑΘΟΣ 277'Οψεις του χιούμορ στο αναγνωστικό της Γαλάτειας και του Νίκου Οι τρεις φίλοι. ΕΛΠΙΝΙΚΗ ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗ - ΣΟΥΡΗ

Διευθυντής Γιάννης Ν. Μπασκόζος Τακτικοί Συνεργάτες Παναγιώτης Στ. Ανδριανέσης, Αλέξης Ζήρας, Ελένη Καρρά, Χρήστος Κάτσικας Κώστας Κατσουλάρης, Κώστας Μποτόπουλος, Γιώργος Ξενάριος, Όλγα Σελλά

UND ERG RO UN D 236 Του δρόμου...#23. ΩΜΕΓ@

222 Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ

Ανταποκριτές Christopher Lees (Μπέρμινγκχαμ) Έλενα Παλλαντζά (Φραγκφούρτη) Maurizio De Rosa (Μπολώνια) Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης (Μόσχα) Κριτικογραφία Θοδωρής Πέρσης Διορθώσεις Σπύρος Κακουριώτης Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου Διαφημίσεις, Παραγωγή, Διανομή Τάσος Οικονομόπουλος Συνδρομές Χρυσάνθη Κουλελή

IA Β A Ζ Ω Ε X 0 Μ Ε Ν A .

Επιμέλεια: ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ 180

ί>

Β ΙΒ Λ ΙΟ Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Η

ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ Γ Ρ Α Φ Ο Υ Ν και Μ ΙΛ Ο Υ Ν : Θ αναςης Α γαθός · Κ ώστας Α κριβός · Παναγιώτης Σ τ . Α νδρια νεςης · Αλέξανδρος Α ραμπατζής · Χ ριστίνα Α ργυροπουλου · A lex B asko · Κ. Ξ. Γ ιαννοπουλος · Κ ώστας Δ ιακουμης · Αλε ξης Ζ ηρας · Σ πυρος Κακουριώτης (Σ. Κ.) · Ν ικολας A. Ε. Καλο ςπυρος · Σ ωκράτης Καμπουροπουλος · Κώστας Καναβουρης · Δ ημητρα Καραμολεγκου · Ε λένη Kappa · Κώστας Κατςουλαρης • Γ ιαννης Κ ιουρτςακης · Φραντζεςκα Κολυβα · Ν ικος Κ. Κυριαζης

· Ν ικολ Λαφαζανη · C hristopher Lees · Β ικτωρία Μάκρη

Εξώφυλλο Μάρκος Περτόπουλος

• Μ αρία Μ αλανδρινου · Μ αρία Μ αρκουλη · Γ. Μ. Μ ερακλης · Μ άριος Μ ιχαηλιδης · Κωνσταντίνος Μ ιςςιος · Ο λγα Μ οςχοχω ριτου · Τ ηλέμαχος Μ ουδατςακις · Δ ιονυςης Ν. Μ ουςμουτης · Ξ ένη Δ. Μ παλωτη · Γ ιάννης Ν. Μ παςκοζος · Χ ρυσά Μ παχα ·

Εκτύπωση I. Μαυρίδης & ΥΙΟΙ Ο.Ε.

Γ ιαννης Ν εδας · Ε λπινίκη Ν ικολουδακη -Σουρη · M aurizio D e R osa · Γ ιωργος Ξ ενάριος · Ν ίκη Ο ρφανού · Ε λενα Π αλλαντζα

ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία)

• Γ ιωργος Παναγιωτιδης · Α ννιτα Παναρέτου · Γ ιαννης Σ. Πα ΠΑΔΑΤΟΣ · ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ · 0ΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ · ΙΕΡΩ­ ΝΥΜΟΣ Π ολλατος · Κωνσταντίνα Π ολυχρονοπουλου · Α ντωνης

ΔΙΑΒΑΖΩ Χαρ. Τρικούπη 38, ΑΘΗΝΑ 106 80 Τηλ: 210 3388008 · Fax: 210 3388006 E-mail: diavazo@otenet.gr

Σανουδακης-Σανουδος · Αλι Σ μιθ · Ο λγα Σ έλλα · Δ ημητρης Β. Τριανταφυλλίδης · Σταυρούλα Γ. Τςουπρου · Μ αρία Φακινου • Σ. Ν. Φιλιππίδης · Φίλιππος Φίλιππου · Αλέξανδρος Χ αρκιολακης · Ναςος Χ ριςτογιαννοπουλος · Ω μεγ @

Σχεδιασμός, dtp Σοφία Μιχάλα

βιβλιοπωλείον της Ε Κ Δ Ο Τ Ι Κ Ο Σ

Ο ΙΚΟ Σ

ΑΠΟ

ΤΟ

Ν

www.hestia.gr

1

ε ε ς

Ε

κ δ ό σ ε ις

info@hestia.gr

Προφητικό θα θυμάοτε ότι στο τεύχος Οκτωβρίου δημοσιεύσαμε.το άρθρο του Steve Wasserman, πρώην editor στο Los Angeles Times Book Review, που αναφε­ ρόταν στην «ανησυχητική» ταχύτητα με την οποία οι μεγάλες και σοβαρές εφημερίδες μειώνουν το ρεπορτάζ βιβλίου και ενσωματώνουν τα ένθετα βι­ βλίου στην γενική πολιτιστική ύλη. Να, λοιπόν, που το καμπανάκι χτυπούσε και για μας. Ανακοινώθηκε επισήμως στους συντάκτες του Βήματος ότι το κυριακάτικο ένθετο «Βιβλία» θα πάψει να υπάρχει με τπν αυτόνομη μορφή που είχε ώς τώρα και θα ενσωματωθεί στη γενική ύλη του «Άλλου Βήμα­ τος». Ανεξαρτήτως της γνώμης που μπορεί να έχει κάποιος για το συγκεκρι­ μένο (πόσο επιτυχημένο ήταν ή όχι) δεν έπαυε να ήταν ένα «βήμα» για το βιβλίο. Κι αυτό θα λείψει. Μ.

Το πιο ευαίσθητο κομμάτι Ο Wasserman σημείωνε στο άρθρο του πως οι κοινωνίες κρίνονται από τον τρό­ πο με τον οποίον φέρονται στους πιο αδύναμους και ευπαθείς πολίτες τους. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για το βι­ βλίο στις εφημερίδες. Είναι το πιο αδύ­ ναμο πολιτικά και οικονομικά τμήμα, φέρνει λίγες διαφημίσεις, δεν έχει σκάν­ δαλα για να προκαλεί, αλλά μας χρειάζε­ ται. Οι στήλες κριτικής βιβλίου είναι αλή­ θεια ότι έχουν κακοπάθει μπλέκοντας στη μέγγενη των δημοσίων σχέσεων και

των εκδοτικών προταγμάτων, αλλά δεν παύουν να αποτελούν μέσο πληροφόρη­ σης, πεδίο διαλόγου. Μ.

Τα πρόσωπα Τα πρόσωπα πού υπηρετούν τις οτήλες και το ρεπορτάζ βιβλίου παίζουν τον κύ­ ριο ρόλο. Από αυτά τα πρόσωπα, τη γρα­ φή τους, την κουλτούρα τους, την ανε­ ξαρτησία τους, εξαρτάται αν μια στήλη βιβλίου θα δημιουργήσει κοινό και φανα­ τικούς αναγνώστες. Ίσως στην εποχή

Κρατικά βραβεία Τα κρατικά βραβεία κυοφορούνται ακόμα. Σημειώνω ότι έχουν ανα­ κοινωθεί τα βραβεία για το 2005 και εκκρεμούν τα βραβεία για το 2006. Παρά το ότι η επιτροπή εργάζεται αδιαλείπτως και πυρετωδώς -κατά πληροφορίες μέλους τη ς- όταν ανακοινωθούν τα βραβεία θα έχουμε μπει ή θα πλησιάζουμε στο 2008. Η τελετή απονομής προσ­ διορίζεται για τις 14 Ιανουάριου 2008. Εννοείται ότι μέχρι τότε θα έχουμε πιθανόν ξεχάσει ποια ήταν τα βιβλία αυτά, άσε που κάποιοι συγγραφείς θα έχουν εκδώσει και τα επόμενό τους. Δεν νομίζω ότι φταίει η επιτροπή. Το υπουργείο μάλλον δεν είδε εξαρχής τη σημα­ σία του θεσμού και την αξία τού να είσαι συνεπής στην παράδοσή σου. Μ.

0

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

UNIVERSITY STUDIO PRESS Αρμενοπουλου 32, 546 35 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2310 208731 · e-mail: info@universitystudiopress.gr ΣΤΟΑ TOY ΒΙΒΛΙΟΥ Αρσάκειο Μέγαρο Πεσμαζόγλου 5,105 64 Αθήνα · Τηλ. & Fax 210 3211097 του fast forward αυτές οι σελίδες να μοιάζουν αρ­ γές και παλιομοδίτικες. Να ωθούν τους υπεύθυνους των εφημερίδων σε βιαστικές αποφάσεις. Η γνώμη του υπεύθυνου μάρκετινγκ να είναι αποφασιστικότε­ ρη από αυτή του υπεύθυνου της στήλης βιβλίου. Αλλά η φυσιογνωμία της εφημερίδας θα κριθεί και από το πώς χειρίζεται αυτά τα ευαίσθητα τμήματα της πληροφόρησης. Μ.

Μετακινήσεις 0 συνάδελφος Βασίλης Ρούβαλης «εγκατέλειψε» το ρεπορτάζ βιβλίου στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία, μετακινούμενος σε άλλο πόστο της εφημερίδας. Το καλύτερο όμως είναι ότι ανέλαβε στελεχική θέση στις εκδόσεις Ηλέκτρα. Φιλοδοξία του να αφήσει το δημιουργικό του (ποιητής γαρ) στίγμα και εκεί.

Πρωτοβουλία ευαισθησίας Οι εκδόσεις Μεταίχμιο πρωτοστάτησαν λαμβάνοντας μια ιδιαίτερα ευαίσθητη πρωτοβουλία, την ορ­ γάνωση λεσχών ανάγνωσης για άτομα με προβλή­ ματα όρασης. Οι λέσχες ανάγνωσης που πραγματο­ ποιήθηκαν στον Πολυχώρο των εκδόσεων -ο οποίος, παρεμπιπτόντως, κλείνει ένα χρόνο έντονης πολιτιστικής δραστηριότητας- βρήκαν άμεση αντα­ πόκριση και πλαισιώθηκαν από καταξιωμένους ηθο­ ποιούς (Δημήτρης Ήμελλος, Όλια Λαζαρίδου, Μάνια Παπαδημητρίου, Γωγώ Μπρέμπου), οι οποίοι ανέλαβαν να «ζωντανέψουν» γνωστά διηγήματα ελλήνων και ξένων συγγραφέων, από τον Αντον Τσέχωφ μέ­ χρι τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Την ανάγνωση ακολούθησε συζήτηση με συντονιστή το συγγρα­ φέα και κριτικό λογοτεχνίας Γιώργο Ξενάριο. Η ιδέα υλοποιήθηκε με την ενεργό συμμετοχή του Πανελ­ λήνιου Συνδέσμου Τυφλών και του Φάρου Τυφλών. Όλοι οι συντελεστές συμμετείχαν αφιλοκερδώς. Ν.

Το νέο βιβλίο του w/ ενα ευφάνταστο

Μ ϋΙι° '

*0ϋ ηα·Χνιδιού ^

αν°βιβλίο θι

λωνε< και ο χήλοΓ

ς αλλ(ύστε or

ΤΚ0ινό ευρύτερο α υ Ζ Α ηευθ ύ^ , Ζ θεάτ» ° “ ΚΟ, ε ϊ ολο“ς όσους ασχολή

ΠΧυξη

Των 0νθ^ Κατάλ^ λ ο

C o i

μεσω του θεάτρου ΡΥίΚης ^αντασ ερασιτεχνικές Ζ α Ζ η V®£ τρικες ομάδες αγΥελμαηκές T o W A i o n £L

" °ϋ f°m "t

rou β" ': ίερ|'» » μ ή ο

Μαγκρέμπ και βιβλίο (1) Τον τελευταίο καιρό όλο και πληθαίνουν οι ενδείξεις για μια πολιτιστική «αφύπνιση» του αραβικού κό­ σμου, αντίθετα με τα σημεία των καιρών. Στη 12η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στο Αλγέρι (31.10-

αστείων κ ό κ

σ ιΖ ατων· η° Ρ° μ υθ,ών

ww.universitystudiopress.gr

[

δ

ι α

β

α

ζ

ω

]

Σ Χ Ο Λ Ι Α

10.11.2007), με τίτλο «Ελευθερίες και φαντασιακό» (.Libertds et imaginaire), που συνέπεσε με την έκδοση εδώ των Σειρήνων της Βαγδάτης του Γιαομίνα Χά­ ντρα, πήραν μέρος συγγραφείς όπως οι Γιαομίνα Χάντρα, Μάσιμο Καρλότο, Λουίς Σεπούλβεδα, Λέιλα Μπαρτέτ (ο Αλάα ΑλΑσουάνι ακύρωσε την τελευταία στιγμή), ο δικηγόρος-υπερασπιστής του FLN αλλά και του Κλάους Μπάρμπι Ζακ Βερζές κ.ά., καθώς και η Ιταλίδα αραβολόγος καθηγήτρια Ισαβέλλα Κάμερα ντ' Αφλίτο, ενώ τι­ μώμενη χώρα ήταν ο Λίβανος. Σ. Κ.

Μαγκρέμπ και βιβλίο (2) Με 160 αλγερινούς, 400 ξένους εκδότες και 300.000 επισκέπτες, η έκθεση είναι το σημαντικότερο γεγονός για το βιβλίο στη χώρα. Μετά την αποκατάσταση της πολυπόθητης εσωτερικής ειρήνης, η Αλ­ γερία -προσκεκλημένη, πολιτιστικά, στη Γαλλία το 2003 και πολιτιστική πρωτεύ­ ουσα του αραβικού κόσμου το 2007- ξα­ ναβρίσκει το ρυθμό της και σ' αυτόν τον τομέα. Οι συγγραφείς της που ζούσαν στη Γαλλία έχουν αρχίσει να επιστρέ­ φουν (υπενθυμίζεται ότι οι πιο σημαντι­ κοί απ' αυτούς είναι ήδη μεταφρασμέ­ νοι, όχι πλήρως, στα ελληνικά: Γιαομίνα Χάντρα, Ανουάρ Μπενμαλέκ, Ασια Τζεμπάρ, Ρασίντ Μπουτζεντρά, Αμίν Ζαουί, Νίνα Μπουραουί κ.ά., χωρίς να ξεχνάμε, φυσικά, τους μοντέρνους κλασικούς Κατέμπ Γιασίν και Εμμανουέλ Ρομπλές και τα «αλγερινά» γραπτά του Αλμπέρ Καμύ).

Μαγκρέμπ και βιβλίο (3) Η γαλλική γλώσσα και η αγορά δικαιωμά­ των από τους γάλλους εκδότες είναι ίσως ο σημαντικότερος δίαυλος για το πέρασμα της λογοτεχνίας μας στις χώ­ ρες του Μαγκρέμπ, για τους συγγραφείς

3

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

μας που είναι ήδη μεταφρασμένοι ή εκδίδονται στα γαλλικά, καθώς και για τους -ήδη μεταφρασμένους μας- κλασικούς, Σ. Κ.

Βραβείο αναγνωστών Και φέτος θα δοθεί το Βραβείο Αναγνω­ στών για το καλύτερο μυθιστόρημα της χρονιάς. Δόθηκε ήδη στη δημοσιότητα η λίστα δέκα μυθιστορημάτων από τα οποία καλείται το κοινό να διαλέξει. Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΕΚΕΒΙ, «το κοινό ψηφίζει για το μυθιστόρημα της χρονιάς». Όμως ψηφίζει ανεπηρέαστα; 0 Θ. Ψυχογιός με επιστολή του επισημαίνει πως από τη λίστα έχουν αποκλειστεί πολλά ευπώλητα βιβλία και εντέλει την τελική λίστα δεν την διαμορφώνουν οι βιβλιοπώλες, που είναι κοντά στα γούστα του κοινού, αλλά μια ολιγομελής κριτική επιτροπή. Κύριε Ψυχογιέ μου, το κοινό ψηφίζει κάθε μέρα με τις αγορές του, τι ψάχνετε να βρείτε; Μ.

Διαμαρτυρία Δεκατέσσερα χρόνια υπάρχει η εκπομπή για τον πολιτισμό στην απογευματινή ζώ­ νη της NET 105,8 που υπηρετούν με ζή­ λο η Ρωξάννη Καμβύση και ο Γιώργος Γιαναρράκος. Ξαφνικά η εκπομπή μετατέ­ θηκε στη βραδινή ζώνη, 20.00-21.00, μια ώρα που όποιος ενδιαφέρεται για θέα­ τρο, συναυλίες, εκδηλώσεις, αγορά βι­ βλίων κ.λπ. το έχει ...ήδη κάνει. Η εκπο­ μπή έχει αποψιλωθεί και από το συντα­ κτικό της προσωπικό, που αριθμούσε κά­ ποτε 6 άτομα, και ρίχνεται τώρα σε μια ακατάλληλη ώρα για να συναγωνιστεί τα ριάλιτι της τηλεόρασης, ξυνηθίσαμε η τηλεόραση να μην ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό, αλλά λέγαμε ότι έχουμε του­ λάχιστον το κρατικό ραδιόφωνο και έναδυο άλλα ακόμα. Μήπως έρχεται κι αυ­ τού η ώρα να κατρακυλήσει στο επίπεδο

Βικτόρ Σερζ

Υπόθεση Τουλάγεφ

των περισσότερων ιδιωτικών ραδιοσταθμών με τις play lists και τα συμπαρομαρτούντα; J. Β.

Τα σπίτια Γρυπάρη - Λαπαθιώτη Ανάμεσα σε μπάζα και σκουπίδια, ερειπωμένο σαν φά­ ντασμα, στέκεται το σπίτι του λογοτέχνη I. Γρυπάρη στο Δήμο της Καλλιθέας. Το σπίτι μαζί με τη βιβλιοθή­ κη και το αρχείο του ανήκουν στην Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών. Μαθαίνω ότι το Δημοτικό Συμβούλιο Καλλιθέας είναι πρόθυμο να συνεργαοτεί με την ΕΕΛ για να σωθεί και ελπίζω αυτό να νίνει γρήγορα, πριν οι βλάβες του γίνουν ανεπανόρθωτες. Τα ίδια συμβαί­ νουν με το σπίτι του Λαπαθιώτη στα Εξάρχεια, μπερ­ δεμένης ιδιοκτησίας. Γι' αυτό έχει δείξει ενδιαφέρον η Εταιρεία Συγγραφέων. Νομίζω ότι είναι χρέος των λο­ γοτεχνικών σωματείων να κινηθούν και για τα δύο αυ­ τά οικήματα και να ενδιαφερθούν γενικότερα για ό,τι θυμίζει τη λογοτεχνική μας ιστορία. Ν.

Βιβλιοθήκη Καλλιθέας Εγκαινιάστηκε το νέο κτίριο της Δημοτικής Βιβλιοθή­ κης Καλλιθέας. Πρόκειται για ένα σύγχρονο κτίριο, με αξιόλογη υποδομή, με ρόλο δημόσιου κέντρου πλη­ ροφόρησης και υποδομή για χρήση από άτομα με αναπηρία. Οι εργασίες διάρκεσαν δύο χρόνια. Η βι­ βλιοθήκη του περιλαμβάνει μέχρι στιγμής 40.000 τί­ τλους βιβλίων και προβλέπεται να αυξηθεί. Σχέδια υπάρχουν πολλά, για Λέσχες Αναγνωστών, εκδηλώ­ σεις, επισκέψεις συγγραφέων κ.λπ. Σημειωτέον πως στο δήμο Καλλιθέας ανήκει και το αρχείο και η βι­ βλιοθήκη Γιάννη Χατζίνη που αναμένει κι αυτή την αξιοποίησή της. Ν.

Βιβλιοθήκη Λυκόβρυσης Εγκαινιάστηκε η Δημοτική Βιβλιοθήκη στη Λυκόβρυση Αττικής. Έπειτα από πέντε χρόνια κόπων, η βιβλιοθή­ κη στήθηκε και προχώρησε ήδη στις πρώτες εκδη­ λώσεις της, ενώ εμφανίστηκαν δειλά και οι πρώτοι δανειζόμενοι. Σε μικρές περιοχές με πολύ-ταξική και πολύ-πολιτισμική παρουσία η βιβλιοθήκη μπορεί να γίνει αξιόλογο κοινωνικό κύτταρο. Της ευχόμαστε μακροημέρευση! Μ.

Αποκλειστικά στον Ελενδερουδάκη

€Α€ΥΘ€ΡΟΥΔΑΚΗΣ w w w .b o o k s .g r

Lifestyle&rνώση Le Cordon Bleu Σπιτική Συλλογή Πίτεϊ & Ζύμες θαλασσινά Ιταλική Κουζίνα Ζυμαρικά Πατάτες Λαχανικά Σούπες Κοτόπουλο Σοκολάτα Τάρτες & Ζύμες Η Cordon Bleu, η mo διάσημη σχολή μαγειρική* στον κόσμο, μοντέρνων πιάτων για να Η Cordon Bleuμοιράζεται μαζί oas τα μυστικάms πασί­ γνωστη* κουζίνα*ms ανά

ουργία*.

Αποκλειστικά στον Ελευδερονδάκη

€Λ€ΥΘ€ΡΟΥΔΑΚΗΣ w w w .b o o k s .g r

Έ ρχονται γιορτές, ας βια στού με να διεκπ ερ αιώ σ ουμ ε τ η ν α λλη λογραφία μας! 7 p

Δ η μή τρη Σκάλκο, ενδιαφ έρ ουσ α η σχέση

τω ν βιβλίω ν Γιάννη Λ ού λη και Τάσου Παπά που δια τυπ ώ νετε στη συγκριτική το υ ς μ ελ έ τη και η σχοινοβασία το υ πολιτικού σ υ σ τ ή ­ μ ατος τη ς χώ ρ α ς α νά μ εσ α στις σ υ μπ λ η γά δ ες τής, ό πω ς λέτε, «α-πολίτικης σ υντηρητικής παράταξης» και τη ς « α να ποτελεσ μα τικής σ τη ν α να νέω σ ή τη ς αριστερός». Ελπίζω να το δ η μ ο σ ιε ύ σ ο υ μ ε σύντομα.

Ισίδω ρε Γιαμπίλη,

καλή η κριτική σ ας για το βιβλίο Χαριτω νίδη, ισχύει το ίδιο που είπα και πρ ο­ ηγουμένω ς, να η ρ εμ ή σ ο υ μ ε από τη χριστουγεννιάτικη αγορά και τις βιβλιοπ αρουσιάσεις και να δ ώ σ ο υ μ ε πάλι χώ ρο σ τη ν κριτική.

H

Ε λευ θέρ ιε Α ρ έ-

λη, είναι ω ραίο που κυνηγάτε και μ ετα φ ρ ά ζετε όχι γνω σ το ύς ποιητές, αλλά μ ά λ λο ν πρέπει να α π ευθ υν θείτε σ ε κάποιον εκδοτικό οίκο. Συνεχίστε πά­ ντως.

Α

Δ. Κ. Φαρμάκη, δρα φ ιλοσοφ ίας ΑΠΘ, το κείμενό σας με τίτλο

«Τομές στην πολιτική φ ιλοσοφία το υ Ηράκλειτου» δ ε ν στερείται εν δ ια φ έρ ο ­ ντος, α λλά προς το παρόν δεν υπάρχει κάτι σχετικό πρ οσ χεδιασ μένο από εμ ά ς που να μ π ορ εί να ταιριάζει. Ίσ ω ς μ ιλή σ ο υ μ ε για κάτι άλλο.

Μάρ­

κο Π ετρ όπουλε, σημειώ νω με ευχα ρίστησ η και προτρέπω το υ ς ανα γνώ σ τες που είναι φίλοι τη ς τζα ζ να επισκεφ τούν το City cocktail bar (Χάρητος 43) στα κυριακάτικα βραδινά μ ε μουσική τζαζ. Η τζα ζ είναι κατά βάση εσ ω στρεφ ής μουσική και ταιριάζει πολύ μ ε τη ν πνευματική ενατένιση.

Υ

Φ αίδω ­

να Θεοφ ίλου, ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια για τη ν α να νέω σ η το υ π ε­ ριοδικού τα δύ ο αυτά χρόνια που κ υκλοφ ορ εί και δη μ ο σ ιεύ ω και το στιχάκι που μ ου έ σ τε ιλ ε ς «Αμετάθετα ΟΧΙ ζητούνται / για τ ' άγρια ΝΑΙ τη ς ανάγκης».

1

Γιώργο Μαρινάκη, το ά ρθρο που μ ου έ σ τε ιλ ε ς μ ά λ λ ο ν δεν μ ας ταιριά ­

ζει, αν και το θέμα που θίγεις είναι πολύ σοβαρό. Ευχαριστώ πάντω ς που το σ κέφ τηκες να μου το σ τείλεις κι ελπίζω να σ υνεχίζεις να γράφεις ποιήματα. Δ

Ν ικολέττα Τσιτσανούδη, Παιδαγωγικό Τμήμα ΑΠΘ, εά ν επ ιθυμ είτε να

σ τείλ ετ ε κάποιο άρθρο, αυτό δ εν πρέπει να είναι πάνω από 4 0 0 λέξεις. Υγιαίνω, το α υτό επιθυμώ και δΓ υμάς

οmyiinic

Μ ι α έκ δ ο σ η ο ρ ό σ η μ ο στην ισ τ ο ρ ία τ η ς σ ύγχρ ονη ς τέχνη ς ...706 σ ε λ ίδ ε ς ...637 ε ικ ό ν ε ς

Ενα βιβλίο - έργο τέχνης για την τέχνη στον 20ο αιώνα Η τελική ιστορία της τέχνης του εικοστού αιώνα ... θεαματική, και επιμελώς δοσμένη» Gary Wood, The Observer ΙΙλΙ. fOSTBK *£ £ £ * :

H A L FO STER R O S A L IN D K RA U SS Y V E -A LA IN B O IS BENJAM IN H .D. B U C H L O H ΠΡ0Λ0Γ0Σ-εΠΙΜ£ΛεΐΑ: ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

ε κ δ ό σ ε ις

πικεντρο Αθήνα: Κιάφας 5 Τ.Κ. 106 78 Τηλ. 210 3811077 Fax: 210 3811086 Θεσσαλονίκη: Καμβουνιών 9 Τ.Κ. 546 : Τηλ. 2310 256146 Fax: 2310 256148

w w w .e p ik e n tr o .g r

της Όλγας Ιελλά

Α

ντε, κ α ιρ ό ς ιίτανε. Το ΠΑΣΟΚ απέκτησε π ρ όεδρ ο, η κυβέρ νηση α π ο φ ά σ ι­ σε, ω ς εκ τούτου, να α σκήσει διακυβέρνηση, κι εμ είς μπήκαμε στον σ υ ­ ν ήθη εκδοτικό ρ υ θ μ ό τη ς προ των εο ρ τώ ν περιόδου. Ο ι εκ δ ό τες κάνουν

κανονικά κατοστάρι για να π ρ ολ ά β ο υν τις γιο ρ τέ ς και -ό π ω ς κάθε χ ρ ό ν ο τέτοια επ ο χ ή - δ εν π ρ ολ α βα ίν ο υμε να ξεφ υλλίσο υμ ε τις ν έ ε ς εκδό σεις. Ο ι ο π ο ίες έχουν α π ' όλα: κλασικά βιβλία με ν έ ε ς μετα φ ρ ά σεις, έρ γα τη ς κ λα σικής λο γ ο τε χν ία ς που έλειπαν από τη βιβλ ιο γρ αφ ία (όπω ς το Ταξίδι στην άκ ρη της νύ χτα ς του Σελίν, που κ υκλοφ ορ εί από την Εστία), καλή σ ύγχ ρ ο ν η ξένη λογοτεχνία, λευκώ ματα (λίγο μειω μένα φ έτος) και έλ λ η ν ες σ υ γ γ ρ α φ ε ίς τη ς ν εό τερ η ς γενιάς. Π άντω ς η α λήθεια είναι ότι αυτόν τον καιρ ό δ εν πλήττουμε... Κ α λ ές γιορτές!

Φ 24 Οκτωβρίου________________________________________________ Τον είχαμε συνηθίσει ως τον εκδοτικό φορέα των εγκυκλοπαιδειών και των βιβλίων γενικών γνώοεων. Οι εκδόσεις Πάπυρος όμως απλώθηκαν πλέον και στη λογοτεχνία και μάλιστα με ενδιαφέροντες νέους τίτλους. Καλώς όρισε στον λογοτεχνικό εκδοτικό στίβο!

________________________________________________ 25 Οκτωβρίου φ Ένα σερί τεσσάρων λογοτεχνικών εκδηλώσεων στο Μέγαρο Μουσικής ξεκίνησε. Πρώτοι, πέντε έλληνες συγγραφείς που γράφουν στο εξωτερικό: Θοδωρής Καλλιφατίδης, Βασίλης Αλεξάκης, Άρης Φιορέτος, Πό­ νος Καρνέζης και Περικλής Μονιούδης. Δύο μέρες μετά τη σκυτάλη πήρε ο «άτακτος» και δύστροπος (χω­ ρίς εισαγωγικά) Μισέλ Ουελμπέκ. Η παρουσία της ακαδημαϊκού και ποιήτριας Κικής Δημουλά ξεπέρασε κά­ θε προηγούμενη παρουσία λογοτέχνη οε δημόσια ομιλία. Η αίθουσα «Νίκος Σκαλκώτας» και τρεις ακόμα διπλανές αίθουσες γέμισαν από κόσμο, ενώ στο φουαγιέ του Μεγάρου κάθισαν (ακόμα και οτο πάτωμα) όοοι δεν χώρεσαν. Τη σειρά έκλεισε ο Ντίνος Χριοτιανόπουλος, με τη δική διακριτή και ξεχωριστή παρου­ σία. Η σειρά εκδηλώσεων στο Megaron Plus απέδειξε ότι οι λογοτέχνες έχουν κοινό που δεν περιορίζεται απλώς να διαβάζει τα βιβλία τους, αλλά θέλει να τους ακούει, να τους βλέπει από κοντά, να γνωρίζει πώς σκέφτονται για τον κόσμο γύρω τους.

Φ 31 Οκτωβρίου________________________________________________ Η αμερικανίδα συγγραφέας Χάρπερ Λι τιμήθηκε με την υψηλότερη διάκριση που μπορεί να πάρει αμερικανός πολίτης, αφού της απονεμήθηκε το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, σε εκδήλωση που έγινε στο Λευκό Οίκο, στις 5 Νοεμβρίου. Η Χάρπερ Λι έγινε γνωστή όταν το 1961 κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ για το μυθιστόρημά της Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, που πραγματεύεται το φυλετικό μίσος.

U

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΑΚΡΗ ΛΟΓΙΑ ΑΓΑΠΗΣ ___________________ 2 Ν οεμβρίου φ Έπειτα από 10 χρόνια κοπιαστικής επιστημονικής έρευνας, το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας έδωσε στη δημοσιότητα το πόρισμά του για τους τίτλους ελ­ ληνικών βιβλίων που έχουν μεταφραστεί σε 16 ευ­ ρωπαϊκές γλώσσες. Οι επισημάνσεις των ειδικών μελετητών σε κάθε γλώσσα είναι στη διάθεση των ερευνητών και των ενδιαφερομένων στην ηλεκτρο­ νική διεύθυνση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας.

# 2 Ν ο ε μ βρίου___________________ Αυτή τη φορά οι συνδικαλιστές των εργαζομένων στα βιβλιοπωλεία χάλασαν το πάρτι, κι έτσι ο έβδο­ μος Χάρι Πότερ καλωσορίστηκε από τους χιλιάδες αναγνώστες του τις εργάσιμες ώρες των βιβλιοπω­ λείων. Πάντως όλοι επισημαίνουν ότι η υποδοχή αυτή τη φορά δεν ήταν η αναμενόμενη. Ισω ς γιατί οι πρώτοι αναγνώστες του Χάρι Πότερ έχουν ήδη μεγαλώσει και έχουν άλλα ενδιαφέροντα...

ψυχολογία καρκίνου ο πρόληψη και επιβίωση:

______ 6 Ν οεμβρίου φ Το φετινό βραβείο Γκονκούρ απονεμήθηκε στον Ζυλ Λερουά για το βιβλίο του Αλαμπάμα Σοννκ, που είναι η μυ­ θιστορηματική βιογραφία του αμερικανού συγγραφέα Α. Σκοτ Φιτζέραλντ. Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει προσεχώς από το Μεταίχμιο. Την ίδια μέρα ανακοινώθηκε και το βραβείο Ρενοντό που κατέκτησε ο πιο γνωστός εκτός Γαλλίας Ντανιέλ Πενάκ. Εν τω μεταξύ, ένας έλληνας κέρδισε ένα ση­ μαντικό γαλλικό βραβείο. Ο Βασίλης Αλεξάκης απέ­ σπασε το Μεγάλο Βραβείο της Γαλλικής Ακαδημίας για το μυθιστόρημά του, που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εξάντας, με τίτλο μ.Χ.

Τ Α Ξ ΙΔ Ε Υ Ο Ν Τ Α Σ Μ ΕΣΑ Σ Τ Η Ν Υ Χ Τ Α _

Π Α Τ Η Σ ΙΩ Ν 14, 7 ο ς Ο Ρ Ο Φ Ο Σ , ΣΤΟ Α Φ ΕΞΗ Τ η λ .: 2 1 0 3 8 2 0 4 1 2 e -m a il: m a k r i@ e k d o s e is -m a k r i.g r w w w .e k d o s e is - m a k r i.g r

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ]

ΑΠΟ

ΜΗ Ν Α

ΣΕ

ΜΗ Ν Α

φ 9 NOEUBOIOU_________________________________________________ Μία μέρα έχουν οτη διάθεσή τους ακόμα οι αναγνώστες για να ψηφίσουν στο φετινό Βραβείο Αναγνωστών που διοργανώνει το ΕΚΕΒΙ. φέτος, τετραμελής κριτική επιτροπή προτείνει τα βιβλία από τα οποία θα δια­ λέξουν οι αναγνώστες αυτό που θεωρούν καλύτερο. Μέχρι πέρυσι τις προτάσεις έκαναν τα βιβλιοπωλεία που συνεργάζονταν. Πάντως, η παρέμβαση της κριτικής επιτροπής φέτος έχει βγάλει έξω όλα τα μπεστ σέλερ που δεν θεώρούνται ποιοτικά. Είναι, ασφαλώς, αυτό μια ποιοτική διαφορά.

______________________________________________ 10 Νοεμβρίου ^ Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 84 ετών, από νεφρική ανεπάρκεια, ο ιδιαίτερα τολμηρός και προκλητικός αμερικανός συγγραφέας Νόρμαν Μέιλερ. 0 Μέιλερ κέρδισε δύο φορές το βραβείο Πούλιτζερ και υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες μορφές της αμερικανικής λογοτεχνικής σκηνής για πολλές δεκαετίες. Έγινε διάση­ μος πολύ γρήγορα, με την έκδοση του πρώτου του βιβλίου Οι γυμνοί και οι νεκροί. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του υπήρξε πολέμιος του φεμινιστικού κινήματος και σκληρός κριτής της αμερικανικής πολιτικής.

Φ 14 Ν ο ε μ βρίου________________________________________________ 0 τούρκος Ταχσίν Γιουτζέλ είναι ο νικητής του 10ου βραβείου Balkanica, με το βιβλίο του Ουρανοξύστης. Η φετινή εκδήλωση του βραβείου Balkanica, που καθιέρωσαν εκδότες των Βαλκανίων (από την Ελλάδα ο Κέδρος) φιλοξενήθηκε στη Βουλγαρία. Την Ελλάδα εκπροσώπησε η Έλενα Χουζούρη με το βιβλίο της Σκοτεινός Βαρδάρης (Κέδρος).

______________________________________________ 15 Νοεμβρίου Σαράντα πέντε χρόνων έγινε το πρώτο βιβλίο του Μένη Κουμανταρέα Τα μηχανάκια (Κέδρος), που επανα­ κυκλοφόρησε με το πρώτο του εξώφυλλο, φιλοτεχνημένο από τον Νίκο Κούνδουρο. Ο συγγραφέας, οι φίλοι του και οι εκδότες του το γιόρτασαν με μια εκδήλωση στο Μουσείο Μπενάκη.

Φ 15 Ν οευΒοίου________________________________________________ Είχε γράψει γνωστά βιβλία, που έγιναν όλα κινηματογραφικές επιτυχίες: Το μωρό της Ρόζμαρι, Σλίβερ, Ένα φιήίπριν πεθάνεις κ.ά. Ο συγγραφέας τους Άιρα Λέβιν πέθανε στο σπίτι του στο Μανχόταν, από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 78 ετών.

______________________________________________ 16 Ν οεμβρίου φ Βραβεία από τις ΗΠΑ, τα εθνικά βραβεία στο χώρο του βιβλίου. Τα γνωστό National Book Awards. Νικητής στην κατηγορία της λογοτεχνίας αναδείχθηκε ο Ντένις Τζόνσον με το βιβλίο του Tree of Smoke, που έχει θέμα τον πόλεμο του Βιετνάμ. Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη.

10

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Βιβλία

λογοτεχνίαν που ανοίγονται oris

προκλήσειε

τηε σύγχρονηε κοινωνίαε

V Ν .\\\ ///

Ζ -} \ Τ

Ο

6 Η Δ 0 Σ Ε ΙΣ Ι

Π Ο Σ I πιιιτιηιιrim^rmri* ΜΜ»ίΜΜίΐιη>ηΐΐτ»ι·— μ μιι γιιτγ·* w Mi—ΜίιηιιιΐΜΐιιικιηι·* ··ιηιιiin—η»ιι ·ί·ίΐΐιη—^·ιϋ··ιι·»· miiiiii«iiiiifruι·ιwiimimth

1

1

( \ ν I

I

Πλαπούτα 2 & Καλλιδρομίου 11473, Τηλ.: 210 8222835, Fax: 210 8222684 e-mail: info@motibo.com · www.toposbooks.gr

Λογοτεχνικός διαγωνισμός

από ίο Αροάκειο και Διαβάζω α Αρσάκεια - Τοσίτσεια Σχο­ λεία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας προκηρύσσουν δια­ γωνισμό συγγραφής πρωτότυπου λογοτεχνικού έργου, ποιήματος ή δι­ ηγήματος, τον οποίο συντονίζει και εποπτεύει η κ. Βασιλική Παπαπέτρου, αναπληρωτής συντονιστή συμβούλου και συντονίστρια των φι­ λολογικών μαθημάτων. Στόχος του διαγωνισμού είναι η εν­ θάρρυνση των μαθητών να εκφρα­ στούν λογοτεχνικά, να ανακαλύψουν τις ιδιαίτερες κλίσεις τους και να τις δημοσιοποιήσουν πατώντας «το πρώτο σκαλί», αυτό που οδηγεί «εις των ιδεών την πόλι». Τα έργα θα κριθούν από ειδικές επι­

Τ

Το περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ και οι εκδόσεις Κασχανιώιη παρουσιάζουν τους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς Μαρία Μαλανδρίνου, Όλγα Μοσχοχωρίτου, Τηλέμαχο Μουδαισάκι, Γρηγόρη Ρουμπάνη, Μαρία Φακίνου. Μετά την παρουσίαση θα ακολουθήσει ΠΑΡΤΙ. Δευτέρα, 17 Δεκεμβρίου 2007, στις 8:00 μ.μ., στο Κέντρο Λόγου & Τέχνης 104 (Θεμιστοκλέους 104, Αθήνα).

18

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

τροπές, στις οποίες μετέχουν γνω­ στοί λογοτέχνες (Μ. Κουμανταρέας, Κ. Μουρσελάς, Π. Τατσόπουλος για την πεζογραφία, Τ. Πατρίκιος, Γ. Κο­ ντός, Α. Φωστιέρης για την ποίηση). Οι επιτροπές, αφού κρίνουν και αξιολογήσουν τα λογοτεχνικά κείμε­ να, θα απονείμουν έξι βραβεία ανά βαθμίδα (τρία βραβεία ποίησης και τρία πεζογραφίας). Επίσης θα απο­ νείμουν τιμητικούς επαίνους και αναμνηστικές πλακέτες για τη συμ­ μετοχή τους στο διαγωνισμό. Τα βραβευθέντα έργα, με μέριμνα της Φ .Ε., θα εκδοθούν σε έντυπο που θα διανεμηθεί στους μαθητές. Το περιο­ δικό Διαβάζω θα προσφέρει δωρεάν ετήσια συνδρομή στους νικητές. ■

m Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου 1-4 Φεβρουάριου 2008, HELEXP0, Αθήνα ο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) προετοιμάζει τη διοργάνωση της 1ης "Εκ­ θεσης Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, που θα πραγματοποι­ ηθεί στις εγκαταστάσεις της HELEXPO, στο Μαρούσι. Στη χώρα μας το παιδικό και εφηβικό βιβλίο παρουσιάζει άνθηση (62% αύξηση την τε­ λευταία πενταετία!) και κατα­ λαμβάνει σχεδόν το ένα τέταρ­ το (22,4%) της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής, ποσοστό εντυπωσιακά υψηλότερο από κάθε άλλη χώρα της Ευρώπης (στη Γαλλία 15,6%, στην Αγγλία

Τ

8,4%, στην Ισπανία 12,7%, στην Ιταλία 11,4%, ενώ στις ΗΠΑ το 11,8%) Η "Εκθεση Παιδικού και Εφηβι­ κού Βιβλίου (ΕΠΕΒ) θα είναι μια τετραήμερη γιορτή αφιερωμέ­ νη στον ξεχωριστό κόσμο του παιδικού βιβλίου. Από την πρώτη χρονιά κιόλας η 'Εκθεση θα φιλοξενήσει μια τιμώμενη χώρα, την Ολλανδία, περίφη­ μη για τις παιδικές εκδόσεις της. Σε ένα χώρο 3.300 τ.μ. που θα διαμορφωθεί ειδικά για να φι­ λοξενήσει τη μεγάλη γιορτή του παιδικού και εφηβικού βι-

Βιβλία τιου ξ ε χ ω ρ ίζ ο υ ν βλίου, οι μικροί επισκέπτες θα έχουν την ευ­ καιρία να δουν: • Έκθεση παιδικών και εφηβικών βιβλίων με όλη τη βιβλιοπαραγωγή των τελευταίων ετών.

• Περισσότερες από 50 εκδηλώσεις: παιδι­ κές παραστάσεις, συναντήσεις με αγαπημέ­ νους συγγραφείς και εικονογράφους, θεα­ τρικά και μουσικά δρώμενα, εργαστήρια, εκθέσεις, με κεντρικό θέμα τη σχέση του βι­ βλίου με τις άλλες τέχνες (μουσική, κινημα­ τογράφος, θέατρο, μουσική, ζωγραφική, χορός).

• Ειδικό περίπτερο όπου θα εκτίθενται παλιά αγαπημένα παιγνίδια από τις δεκαετίες '30, '40 και '50 και σπάνιες εκδόσεις της ίδιας περιόδου από τη συλλογή του ΕΛΙΑ.

• Το περίπτερο της τιμώμενης χώρας Ολλαν­ δίας, με εξαιρετικές εκδόσεις.

• Και την πολυταξιδεμένη έκθεση «Dutch Treats» που περιλαμβάνει 84 έργα 13 συγ­ χρόνων ολλανδών εικονογράφων. ■

Γιώργος Φ ερεντίνος | ON E-W AY T IC K E T I Η αληθινή ισιορία ενός αν­ θρώπου μετέωρου ανάμεσα σε δυο πατρίδες. Ο μόνος δρόμος για τον Αρι, μετά αηό την ερήμην καταδίκη του σε θάνατο στην Ελλάδα, ήταν η μετα­ νάστευση. Χ ρη σιμ ο πο ιώ ­ ντας τις γνωριμίες του έφυγε για την Α μερική, αλ­ λά η περιπέτειά του δεν επρόκειτο να τελειώσει τόσο εύκολα. Καθώς οι πιέσεις για έκδοσή του στην Ελλάδα αυξάνονταν, η υπόθεσή του υπήρξε η αφετηρία για έναν διπλωματικό αγώνα δρόμου ανάμεσα στις δυο χώρες πο υ κίνησε το ενδιαφέ­ ρον ακόμα και υψηλόβαθμων πολιτικώ ν... Μια συναρπαστική αφήγηση από τον Γιώργο Φερεντίνο, συγγραφέα του βιβλίου «Ο Εφιάλτης του Βοσπόρου».

Οζυμανδία πό τον περίεργο τίτλο «Οζυμανδία» κυ­ κλοφορεί μια νέα σειρά από τις εκδό­ σεις Πατάκη, που θα εστιαστεί σε δοκί­ μια λογοτεχνικής θεωρίας και κριτικής. Η λογοτεχνική θεωρία είναι πάντα ευπρόσδεκτη, αφού λίγοι εκδοτικοί οίκοι την διακονούν, προτιμώντας οι περισσότεροι την ευκαιριακή προσφορά. Ήδη κυκλοφορεί ο πρώτος τί­ τλος της σειράς Περί λογοκρισίας (μετάφρα­ ση: Δέσποινα Ρισάκη) του J. Μ. Coetzee. Ο νο­ μπελίστας συγγραφέας παρουσιάζει μια λίγο ανορθόλογη ανάλυση της λογοκρισίας από την οπτική γωνία του ανθρώπου που έχει ζήσει στη σκιά της. Ο δεύτερος τίτλος είναι του ποιητή και νομπελίστα Seamus Heaney Η κυ­ βέρνηση της γλώσσας (μετάφραση: Ερωτόκριτος Μωραΐτης), που θέτει το μπεκετιανό ερώτημα «ποιος κυβερνά, εγώ ή η γλώσσα;». Το τρίτο βιβλίο είναι του Stendhal Περί έρω­ τος (μετάφραση: Έφη Κορόμηλά), κλασικό έργο απόψεων και διεισδυτικής ματιάς στις σχέσεις των δυο φύλων. Τέταρτος τίτλος της

Υ

S. F ish e r-F a b ia n «ΚΑΙ Ο Μ Ω Σ ΓΥΡΙΖΕΙ...» Ιστορικές Π ροσω πικότη­ τες πο υ είχαν τη Δύναμη να αλλάξουν τον Κόσμο. Ο Σ. Φ ίσερ-Φ άμπιαν πα ­ ρουσιάζει στο καλογραμ­ μένο του βιβλίο ανθρώ­ πο υ ς πο υ οι πράξεις τους αηοτέλεσαν ιστορικά πα ­ ραδείγματα σταθερότητας και θάρρους της γνώ­ μ η ς. Εμίλ Ζολά, Τόμας Μ ορ, Σωκράτης, Γαλιλαί­ ος Γαλιλέι, Σπάρτακος, Χανς Κόλχάζε, Φρίντριχ φ ον Σ πέε, Σ οφί Σολ - οκτώ προσωπικότητες οι οπο ίες μπορούν να γίνουν πρότυπά μας ακόμη και σήμερα.

Ε κ δ ό σ ε ις Κ ο ν ιδ α ρ η Τοσίτσα 1 Α’ - Αθήνα 106 82 τη λ : 2 1 0 8 8 .4 6 .5 7 0 -2 -4 fax: 2 1 0 88.4 6.571 ww w.konidaris.gr -info@ konidaris.gr

I

δ ι α β α ζ ω

]

Ι Ρ Ε Π Ο Ρ Τ Α Ζ

Martha C. Nussbaum Έρωτος γνώση, δοκίμια για τη φιλοσοφία και τη λο­ γοτεχνία (μετάφραση: Γιώργος Λαμττράκος), που στοχεύει να δείξει ότι

η ηθική φιλοσοφία είναι ελλιπής χω­ ρίς της θεωρία της λογοτεχνίας. Υπεύθυνος της σειράς είναι ο Χάρης Βλαβιανός. ■

Βιβλία που ακούγονται - audio book - mp3! ν οδηγείτε και θέλετε να ακού- φτάνει στα αυτιά του κατόχου του, τε τον αγαπημένο σας συγ­ όπως ακριβώς ένα μουσικό κομμάτι γραφέα να διαβάζει για σας το ή ένα ηχητικό ντοκουμέντο. Ο χρή­ νέο του μυθιστόρημα, τότε έχετε τώ­ στης μπορεί να ακούσει την αφήγη­ ρα τη λύση με το audio book - mp3. ση του συγγραφέα σε διάφορες στιγ­ Οι εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρη­ μές και φάσεις της καθημερινής του σαν τα δυο πρώτα ηχογραφημένα βι­ ζωής: Στα μέσα μαζικής μεταφοράς, βλία γραμμένα από την πένα δημοφι­ κατά τη διάρκεια ταξιδιών, στον πε­ λών συγγραφέων, του Μάνου Ελευ­ ρίπατο στην πόλη, στην εξοχή ή στο θερίου {Η μελαγχολία της πατρίδας πάρκο, το βράδυ στο κρεβάτι, κατά μετά τις ειδήσεις των οκτώ) και του Πέτρου Το Διαβάζω προσφέρει δωρεάν Τατσόπουλου (Η καλο­ audio books στους πρώτους σύνη των ξένων).

200 αναγνώστες που Τα audio books των εκ­ θα τηλεφωνήσουν στο 210-3388008. δόσεων Μεταίχμιο πωλούνται σε όλα τα βι­ βλιοπωλεία, αυτόνομα σε καλαίσθη­ την αναμονή του σε προθαλάμους τη κασετίνα, αλλά και συνοδεύοντας και «ουρές», ενώ μαγειρεύει, συγυρί­ τα ομότιτλα βιβλία. Σύμφωνα με τη ζει ή καθαρίζει το σπίτι, στο γυμνα­ διεθνή εμπειρία και πρακτική, το στήριο, στην παραλία, στο μπαλκόνι audio book μεταφέρεται ως αρχείο ή τον κήπο, ακόμα και στην μπανιέ­ σε συσκευή mp3, μέσω της οποίας ρα του! ■

Α

MUZINE#01 «Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρά» όπως είπε ο Ιπποκρά­ της και το απόφθεγμα του δεν βρίσκει εφαρμογή μόνο στην ιατρική τέχνη. Αλλα είδη τέ­ M u a ia iE w χνης διεκδικούν τον ελεύθερο χρόνο μας και η επιλογή ανά­ μεσα στις αμέτρητες δυνατότητες είναι πλέον χρονοβόρα και συχνά αδιέξοδη. Μια λύση για τη γνωριμία λιγότερο γνωστών συγκροτημάτων με alternative pop/rock προσανατολισμό είναι το διμηνιαίο περιο­ δικό Muzine (ετεροσυνθετική λέξη των music και mag­ azine, μουσική και περιοδικό). Η άρτια εμφάνιση και

το έγχρωμο σκληρό χαρτί είναι το πρώτο χαρακτη­ ριστικό του περιοδικού που ελκύει την προσοχή. «Ίσως να μην έχετε καν την υπόνοια της ύπαρξής τους», γράφουν κάπου για τους δίσκους που παρου­ σιάζουν και μάλλον δεν έχουν άδικο. Η έκπληξη εί­ ναι όμως τα δύο cd-sampler με τα τριάντα συγκροτή­ ματα, πολλά εκ των οποίων καλύπτονται στην ύλη του περιοδικού. Πέρα από την ενδιαφέρουσα επιλογή των κομματιών, η ακρόασή τους παράλληλα με την ανά­ γνωση επιτρέπει στον αναγνώστη μια πρώτη επαφή με τα νέα γί αυτόν συγκροτήματα. Το περιοδικό δέχε­ ται συνεργασίες και η ύλη του περιλαμβάνει συνεντεύ­ ξεις, δισκοκριτικές, κόμικς και διήγημα. alex basco

Βιβλία λογοτεχνία που ανοίγονται otis προκλήσειε i n s o iJ Y X p o v n s K o iv c o v ia s

Αρχείο Κ. Μεγαλοκονόμου

Η άλλη Ε λ λ ά δ α 1950 - 1965 Εισαγωγή, Σχόλια, Χρονολόγιο

Apns Μαραγκόπουλοε

1950-1965: Από ιον Πλαστήρα, τον Παπάγο και τον Καραμανλή ins οκταετίαε, έωε τον Μπελογιάννη, τον Πλουμπίδη, τονΛαμπράκη και τον Πέτρουλα.Ένα οδοιπορικό στην πρόσφατη

ελληνική ιστορία βασισμένο eras σπάνιεε φωτογραφίεε του αρχείου Κ. Μεγαλοκονόμου. Ν\ \ ' / / \ \ |///

;:| τ θ Π Ο Σ

Ό ΊΛ '

Γ — Πλαηούτα 2 & Καλλιδρομίου 11473, Τηλ.: 210 8222835, Fax: 210 8222684 e-mail: info@motibo.com · www.toposbooks.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι 2 Το ταξίδι που λέγαμε 3 Μια ζωή δυο ζωές 4 Το φιλί του δράκου 5 Γιούγκερμαν 6 7 8 9

Το 10 Το ταγκό της Δανάης Μύκονος μπλουζ Το τέλος της μικρής μας πόλης

10 Εν αρχή ην ο Καζαντζίδης

Γενικός πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Ψυχογιός Καλέντης

Λένα Μαντά Αλκυόνη Παπαδάκη Νίκος θέμελης

Κέδρος Λιβάνης Εστία

Χρύσα Δημουλίδου Μ. Καραγάτσης Μ. Καραγάτσης Μαρίνα Πετροπούλου Παυλίνα Νάσιουτζικ Δημήτρης Χατζής

Εστία Λιβάνης Λιβάνης

Λευτέρης Παπαδΰπουλος

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι Το ταξίδι που λέγαμε Μια ζωή δυο ζωές Γιούγκερμαν Το φιλί του δράκου Το ταγκό της Δανάης Μύκονος μπλουζ Το 10 Εν αρχή ην ο Καζαντζίδης 10 Ελ Γκρέκο - Ο ζωγράφος του θεού

Λένα Μαντά Αλκυόνη Παπαδάκη

Ψυχογιός Καλέντης

Νίκος θέμελης Μ. Καραγάτσης Χρύσα Δημουλίδου Μαρίνα Πετροπούλου Παυλίνα Νάσιουτζικ Μ. Καραγάτσης Λευτέρης Παπαδόπουλος

Κέδρος Εστία Λιβάνης Λιβάνης Λιβάνης Εστία Καστανιώτης Καστανιώτης

Δημήτρης Σιατόπουλος

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι Το 10 Το ταξίδι που λέγαμε Μια ζωή δυο ζωές Γιούγκερμαν Εν αρχή ην ο Καζαντζίδης Φέιγ βολάν της Κατοχής Το τέλος της μικρής μας πόλης Το φιλί του δράκου Ελ Γκρέκο - Ο ζωγράφος του θεού

Το Ροδακιό Καστανιώτης

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Λένα Μαντά Μ. Καραγάτσης Αλκυόνη Παπαδάκη

Ψυχογιός Εστία Καλέντης Κέδρος Εστία Καστανιώτης Καστανιώτης

Νίκος θέμελης Μ. Καραγάτσης Λευτέρης Παπαδόπουλος Κώστας Βάρναλης Δημήτρης Χατζής Χρύσα Δημουλίδου

Το Ροδακιό Λιβάνης

Δημήτρης Σιατόπουλος

Καστανιώτης

Σημειώσεις: 1. Στην Ελληνική Πεζογραφία, στο γενικό πίνακα, μετά τους 10 πρώτους ακολουθούν οι κάτωθι τίτλοι: Φέιγ βολάν της Κατοχής, Κώστας Βάρναλης, (Καστανιώτης) - Ελ Γκρέκο - Ο ζωγράφος του Θεού, Δημήτρης Σιατόπουλος, (Καστανιώτης) - Κινέζικα κουτιά, Σώτη Τριανταφύλλου , (Πατάκης) - Η πλωτή πόλη, Μάρω Δούκα, (Πατάκης) - Θεανώ, η λύκαινα της πόλης, Λένα Μαντά, (Ψυχογιός) - Μ’ άλλα λόγια σ’ αγαπώ, Ευαγγελία Ευσταθίου, (Λιβάνης) - Βαλς με δώδεκα θεούς, Λένα Μαντά, (Ψυχογιός) - Θερμοκρασία δωματίου, Δήμητρα Κολλιάκου, (Πατάκης) - Έγκλημα στην αρχαία Ολυμπία, θάνος Κονδύλης, (Ψυχογιός) - Στη σκιά της πεταλούδας, Ισίδωρος Ζουργός, (Πατάκης) - Η Μεγάλη Άμμος, Βαγγέλης Ραπτόπουλος, (Κέδρος) - Ζωή εκτός ωραριού, Γιάννης ι=>

Οκτωβρίου 2007 ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Γενικός Πίνακας

α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4

Το νησί Σαν τη βροχή πριν πέσει Το σμήνος

Η μάγισσα του Πορτομπέλο 5 Στην ακτή 6 Το μπάσταρδο της Κωνσταντινούπολης 7 Η μάνα και το νόημα της ζωής 8 Το Μέγαρο Γιακουμπιάν 9 Το καλοκαίρι πριν από το σκοτάδι 10 Νορβηγικό δάσος

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Victoria Hislop Τζόναθαν Κόου Φρανκ Σέτσινγκ

Διόπτρα Πόλις Καστανιώτης Λιβάνης Πατάκης Λιβάνης

Paulo Coelho Ίαν Μακ Γιούαν Elif Shafak Ίρβιν Γιάλομ Αλάα Αλ-Ασουάνι Ντόρις Λέσινγκ Χαρούκι Μουρακάμι

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων

ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

1 Το νησί 2 Σαν τη βροχή πριν πέσει

Victoria Hislop Τζόναθαν Κόου

3 4 5 6 7 8

Paulo Coelho Φρανκ Σέτσινγκ Ίαν Μακ Γιούαν Elif Shafak Αλάα Αλ-Ασουάνι

Η μάγισσα του Πορτομπέλο Το σμήνος Στην ακτή Το μπάσταρδο της Κωνσταντινούπολης Το Μέγαρο Γιακουμπιάν

Το καλοκαίρι πριν από το σκοτάδι 9 Η κόρη του φύλακα της μνήμης 10 Η μάνα και το νόημα της ζωής

Ντόρις Λέσινγκ Kim Edwards Ίρβιν Γιάλομ

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Το νησί Σαν τη βροχή πριν πέσει Στην ακτή Το σμήνος Η μάνα και το νόημα της ζωής Η μάγισσα του Πορτομπέλο Χιόνι Το τριανταφυλλάκι Η βρώμικη τριλογία της Αβάνας 0 ζωγράφος των μαχών

Άγρα Πόλις Καστανιώτης Ωκεανίδα

Διόπτρα Πόλις Λιβάνης Καστανιώτης Πατάκης Λιβάνης Πόλις Καστανιώτης Λιβάνης Άγρα

ΞΕΝΗ λ ο γ ο τ ε χ ν ί α Victoria Hislop Τζόναθαν Κόου Ίαν Μακ Γιούαν Φρανκ Σέτσινγκ Ίρβιν Γιάλομ Paulo Coelho Ορχάν Παμούκ Τζ. Ντόνελι Χουάν-Πέδρο Γκουτιέρες Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε

Διόπτρα Πόλις Πατάκης Καστανιώτης Αγρα Λιβάνης Ωκεανίδα Ωκεανίδα Μεταίχμιο Πατάκης

Πάοχος, (Μελάνι) - Ηλεκτρα, Βίκυ Στούφη, (Λιβάνης) -Αγέρας σκόρπισε τα όνειρά μας, Σάσα Βόρρη, (Ωκεανός) Η κόρη του φεγγαριού, Άννα Νικόλ Μανιάτη, (Ωκεανίδα).

2. Η λίστα των βιβλιοπωλείων από τα οποία αντλούνται τα στοιχεία είναι «ανοιχτή».

3. Τα στοιχεία για τα «Ευπώλητα - Οκτώβριος 2007» προέρχονται από 26 βιβλιοπωλεία που έδωσαν ακριβή αριθμό πωληθέντων αντιτύπων.

4. Δημοσιεύονται σε κάθε κατηγορία τα 10 πρώτα σε πωλήσεις. ο

Οκτωβρίου 2007 Γενικός πίνακας

π ο ίη σ η

α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

1 Το Μονόγραμμα ~2~ Αντίνοος

Οδ. Ελύτης Fernando Pessoa Fernando Pessoa Οδυσσέας Ελύτης Γκαίηλ Χολστ Νίκος Καββαδίας Ντίνος Χριστιανόπουλος

Ίκαρος Αρμός Printa Ίκαρος Cosmos publishing

3 4 5 6 7 8

Ποιήματα Προσανατολισμοί Penelopes confession (Δίγλωσσο) Μαραμπού Εντευκτήριο II

Πούσι 9 0 αγαπημένος 10 Τα ρω του έρωτα

Νίκος Καββαδίας Rumi Jalaluddin

Αρμός Ύψιλον

Οδυσσέας Ελύτης

ΠΟΙΗΣΗ 1 2 3 4 5 6 7 8

Αντίνοος Penelopes confession (Δίγλωσσο) Ποιήματα Το Μονόγραμμα Εντευκτήριο II 0 αγαπημένος Πούσι Τα ρω του έρωτα 9 Μαραμπού 10 Στον κήπο του αγαπημένου

ΠΟΙΗΣΗ 1 Προσανατολισμοί Το Μονόγραμμα Ποιητές της Πάτρας στις γλώσσες της Ευρώπης

2 3 4 5 6

Όλα τα τραγούδια Ποιήματα Ποιήματα

7 Ξένη ποίηση του 20ου αιώνα 8 Τα ποιήματα (Α+Β) 9 Μαραμπού 10 Ερωτόκριτος

Άγρα Ιανός Άγρα

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων Fernando Pessoa Γκαίηλ Χολστ Fernando Pessoa Οδυσσέας Ελύτης Ντίνος Χριστιανόπουλος Rumi Jalaluddin Νίκος Καββαδίας Οδυσσέας Ελύτης Νίκος Καββαδίας Rumi Jalaluddin

Αρμός Cosmos publishing Printa Ίκαρος Ιανός Αρμός Άγρα Ύψιλον Άγρα Αρμός

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Οδυσσέας Ελύτης Οδυσσέας Ελύτης Συλλογικό Νίκος Γκότσος Fernando Pessoa Γιώργος Σεφέρης Ανθολογία Κ.Π. Καβάφης Νίκος Καββαδίας επιμέλεια: Στ. Αλεξίου

Ίκαρος Ίκαρος Πολύεδρο Πατάκης Printa Ίκαρος Ελληνικά Γράμματα Ίκαρος Άγρα Εστία

5. Συνολικά δόθηκαν από τα βιβλιοπωλεία 81 τίτλοι για την ελληνική πεζογραφία, 61 για την ξένη, 87 για την ποίηση, 69 για τα δοκίμια, 95 για την παιδική & εφηβική λογοτεχνία και 86 για τα διάφορα.

6. Στην κατηγορία Δοκίμια περιλαμβάνονται: λογοτεχνικά δοκίμια, μελέτες, (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, ιστορικό βιβλίο).

7. Στην κατηγορία Διάφορα περιλαμβάνονται: λευκώματα, μαγειρική, ταξίδια, μαρτυρίες, τεχνικά κ.λπ. c£>

Ο Μάρκος, σαραντάρης κοινωνιολόγος με ακαδημαϊκή καριέρα και συγγραφική δράση, νυμφευμένος στο Παρίσι με δύο παιδιά, συναντά την 28χρονη Όλγα, ανερχόμενη ηθοποιό που, ύστερα από έναν αποτυχημένο γάμο, ζει μόνη στην Αθήνα, και περνούν μαζί ένα αλησμόνητο δεκαήμερο. Έκτοτε, οι δύο ήρωες αρχίζουν να ακροβατούν επικίνδυνα στα σχοινιά της επιθυμίας που οι ίδιοι τεντώνουν: εκείνος πάντα με δίχΐσ ασφαλείας, εκείνη αδιάκοπα φλερτάροντας με τη σκοτεινή γοητεία το® κενού. Η απόσταση αναδεικνύεται |τσε πρωταγωνιστή του έρωτα, αλλά και r σε πολύτιμο άλλοθι για τη φθορά του.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ Τ ΙΣ ΕΚΔΟ ΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ gjji

Οκτωβρίου 2007 Δ Ο Κ ΙΜ ΙΑ

Γενικός Πίνακας

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

1 Το μυστικό 2 Η περί θεού αυταπάτη

Μπερν Ρόντα Richard Dawkins

3 Η ελληνική ιδιαιτερότητα 4 Η τέχνη της γραφής 5 Η βλακεία ως παράγοντας του ανθρώπινου βίου 6 Μικρή ιστορία του κόσμου 7 0 παλιάτσος και η Άνιμα

Κορνήλιος Καστοριάδης Άντον Τσέχοφ Θόδωρος Καρζής Ερνστ Γκόμπριχ Μάρω Βαμβουνάκη Λεωνίδας Κύρκος Κώστας Ζουράρις Πατρίτσια Χάισμιθ

Λιβάνης Κάτοπτρο Κριτική Πατάκης Καστανιώτης Πατάκης

α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

8 Στιγμές από την προσωπική μου διαδρομή 9 Βέβηλα κίβδηλα σκύβαλα 10 Πώς να γράψετε ένα μυθιστόρημα

Ψυχογιός Εστία Αρμός Πατάκης

αγωνίας και δράσης

Δ Ο ΚΙΜ ΙΑ 1 Το μυστικό 2 Έπαινος ψήφου τιμωρητικής 3 The reconnection (επανασύνδεση) 4 Η ελληνική ιδιαιτερότητα 5 Η περί θεού αυταπάτη 6 Η βλακεία ως παράγοντας του ανθρώπινου βίου 7 στορία της ασχήμιας 8 Πολιτισμός και ελληνισμός (προσεγγίσεις) 9 0 μύθος του Σίσυφου 10 Η ανατομία της μελαγχολίας

Δ Ο ΚΙΜ ΙΑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Το μυστικό Η περί θεού αυταπάτη Η ελληνική ιδιαιτερότητα Η τέχνη της γραφής 0 παλιάτσος και η Άνιμα Μικρή ιστορία του κόσμου Στιγμές από την προσωπική μου διαδρομή Η βλακεία ως παράγοντας του ανθρώπινου βίου Βέβηλα κίβδηλα σκύβαλα Πώς να γράψετε ένα μυθιστόρημα αγωνίας και δράσης

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων Μπερν Ρόντα Χρήστος Γιανναράς Έρικ Περλ Κορνήλιος Καστοριάδης Richard Dawkins

Λιβάνης

Θόδωρος Καρζής Ουμπέρτο Έκο Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ Ρόμπερτ Μπέρτον

Ιανός Κρύων Κριτική Κάτοπτρο Καστανιώτης Καστανιώτης Καστανιώτης Καστανιώτης

Ρόμπερτ Μπέρτον

Ηριδανός

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Μπερν Ρόντα Richard Dawkins Κορνήλιος Καστοριάδης Άντον Τσέχοφ Μάρω Βαμβουνάκη Ερνστ Γκόμπριχ Λεωνίδας Κύρκος Θόδωρος Καρζής Κώστας Ζουράρις Πατρίτσια Χάισμιθ

Λιβάνης Κάτοπτρο Κριτική Πατάκης Ψυχογιός Πατάκης Εστία Καστανιώτης Αρμός Πατάκης

8. Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοιχεία είναι: LEADER BOOKS, Αλυσίδα, 210 6466156- ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάννινα, 26510 34911 - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα, 210 3615077 - ΒΙΒΛΙΟΣΗΜΟ, Αθήνα, 210 7470050- ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ, Χαλκίδα, 22210 21796 - ΕΚΦΡΑΣΗ, Άνω Γλυφάδα, 210 9603817- ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χαλάνδρι, 210 6800644 - ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Αθήνα, 210 2618156 - ΙΑΝΟΣ, Αλυσίδα, 2310 276447 - ΛΕΜΟΝΙ, Αθήνα, 210 3451910 - ΜΕ0ΕΝΙΤΗ, Πάτρα, 2610 274147 - ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη,

1 Δ I A B A Ζ Ω 1 E Y Π Ω Λ Η T A J

Οκτωβρίου 2007 Γενικός πίνακας

π α ιδ ικ ή

& ε φ η β ικ η λ ο γ ο τ ε χ ν ί α

ππ 1 0 ψεύτης παππούς 2 0 Χάρι Πότερ και οι κλήροι του θανάτου

Άλκη Ζέη J.K.Rowling

3 4 5 6

Ντέιζι Μέντοους Συλλογικό Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Μαρία Παπαγιάννη

Ψυχογιός Κέδρος Ελληνικά Γράμματα Πατάκης Πατάκης

Σάρα Γουίλσον Μαρτίν Αγκάσι Βαγγέλης Ηλιόπουλος

Μίνωας Μεταίχμιο Πατάκης

Αγγελική Βαρελλά

Πατάκης

Σειρά Ουράνιο τόξο 0 Ρατατούης (μαγικός κόσμος) 0 Μικρός Πρίγκιπας Ως διά μαγείας 7 Το σακίδιο της Ντόρας 8 Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε 9 0 Τριγωνοψαρούλης, ο Μαυρολέπιας και ο τελευταίος ιππόκαμπος 10 Με το χαμόγελο στα χείλη

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων 1 Παραμύθια του Κάτω Κόσμου 2 0 ψεύτης παππούς 3 Νεράίδότοπος: ένα ημερολόγιο για τις νεράιδες των λουλουδιών 4 0 Ρατατούης 5 6 7 8

Η μαμά είναι έγκυος Ντόρα-Χρωματίζω με αυτοκόλλητα 2 Το νησί των πειρατών 0 γαργαληστής 9 Παραμυθένιος γάμος με νεράίδοπριγκίπισσες 10 0 Ρατατούης (μαγικός κόσμος)

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία 1 0 ψεύτης παππούς 2 0 Χάρι Πότερ και οι κλήροι του θανάτου 3 Σειρά Ουράνιο τόξο 4 0 Ρατατούης (μαγικός κόσμος) 5 0 Μικρός Πρίγκιπας 6 Ως διά μαγείας 7 Το σακίδιο της Ντόρας 8 Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε 9 0 Τριγωνοψαρούλης, ο Μαυρολέπιας και ο τελευταίος ιππόκαμπος 10 Με το χαμόγελο στα χείλη

Κέδρος

ΠΑΙΔΙΚΗ & ΕΦΗΒΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Συλλογικό Άλκη Ζέη Cicely Μ. Barker

Απόπειρα Κέδρος Modern Times

Συλλογικό Όλγα Ιωαννίδου Συλλογικό Τίσα Χάμιλτον

Ελληνικά Γράμματα Μίλητος Μίνωας Ψυχογιός Επόμενος Σταθμός Ψυχογιός Ελληνικά Γράμματα

Δημήτρης Μπασλάμ Maggie Bateson Συλλογικό

ΠΑΙΔΙΚΗ & ΕΦΗΒΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Άλκη Ζέη J.K.Rowling Ντέιζι Μέντοους Συλλογικό Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Μαρία Παπαγιάννη

Κέδρος Ψυχογιός Κέδρος Ελληνικά Γράμματα Πατάκης Πατάκης

Σάρα Γουίλσον Μαρτίν Αγκάσι Βαγγέλης Ηλιόπουλος

Μίνωας Μεταίχμιο Πατάκης

Αγγελική Βαρελλά

Πατάκης

23510 36024 - ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 22310 67276 - ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 210 3650000 - ΠΟΛΥΕΔΡΟ, Πάτρα, 2610 277342 - Ρ0ΚΚΑΣ, Μεταμόρφωση, 210 2812946 - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ, Λιβαδειά, 22610 23136 ,=>

δ ι α β α ζ ω Ι Ε Υ Π Ω Λ Η Τ A

[

Οκτωβρίου 2007 Γενικός πίνακας

ΔΙΑΦΟΡΑ

α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 θεός είναι καλός άνθρωπος Στο δρόμο για την Ελλάδα Από τη ζωή των λέξεων 0 Φρόυντ με απλά λόγια Η σοφία της Χιλιετίας Φωνές υδάτων πολλές Παν-γαία Πώς θα γίνεις πλούσιος (και σε χρόνο) Φοιτητής στην κουζίνα Να ζεις, ν’ αγαπάς, να μαθαίνεις

Αρκάς Robert A. McCabe

Γράμματα Πατάκης

Μενέλαος Παρλαμάς Jean-Claude Liaudet Χέλεν Έξλεϋ Κώστας Σταμάτης Σπύρος Παυλίδης Στάθης Παπαγιαννίδης Βίκυ Σμυρλή Leo Buscaglia

Δομός Πατάκης Πατάκης Πατάκης Leader Books Α.Ε. Πατάκης Ελληνικά Γράμματα

ΔΙΑΦΟΡΑ 1 Σχέδια από τη Θεσσαλονίκη 2 0 θεός είναι καλός άνθρωπος 3 Inside Cuba 4 Θεσσαλονίκη Πόλη των Φαντασμάτων 5 Περσέπολις 1 6 Guinness World Records 2008 7 Παν-γαία 8 Εδώ είναι του Ρασούλη 9 Salonica City of Ghosts 10 Η σκέψη των παιδιών

9 Να ζεις, ν’ αγαπάς, να μαθαίνεις 10 Το απόλυτο βιβλίο για τη γλώσσα του σώματος

Γλάρος

Αλυσίδες Βιβλιοπωλείων Γιάννης Παπαραλλής

Ιανός Γράμματα Taschen Αλεξάνδρεια Ηλίβατον

Αρκάς Συλλογικό Μαρκ Μαζάουερ Marjane Satrapi

Χρυσή Πέννα Leader Books

Σπύρος Παυλίδης Μανώλης Ρασούλης Μαρκ Μαζάουερ Donaldosn

ΔΙΑΦΟΡΑ 1 0 θεός είναι καλός άνθρωπος 2 Στο δρόμο για την Ελλάδα 3 Από τη ζωή των λέξεων 4 0 Φρόυντ με απλά λόγια 5 Η σοφία της Χιλιετίας 6 Φωνές υδάτων πολλές 7 Πώς θα γίνεις πλούσιος (και σε χρόνο) 8 Φοιτητής σπιν κουζίνα

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ιανός Harper Collins Δαρδανός

Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία Αρκάς Μακ Κέιμπ Μενέλαος Παρλαμάς Jean-Claude Liaudet Χέλεν Έξλεϋ

Γράμματα Πατάκης Δομός Πατάκης Πατάκης

Κώστας Σταμάτης

Πατάκης Πατάκης

Στάθης Παπαγιαννίδης Βίκυ Σμυρλή Leo Buscaglia Allan Pease, Barbara Pease

Ελληνικά Γράμματα Γλάρος Έσοπτρον

ΣΧΗΜΑ, Χανιά, 2810 56937 - ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ, Ηράκλειο, 2810 341158 - ΠΑΠΥΡΟΣ-ΑΙΓΕΑΣ, Χίος, 22710-21550 ΑΒΑΚΙ0, Θεσσαλονίκη, 2310-410520 -ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ, Κοζάνη, 24610-26463 -ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, Αλυσίδα, 210-3258445 -ΤΟ ΣΤΑΧΥ, Πειραιάς, 210-4134644 -ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ, Πειραιάς, 210-4138114 -ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610-223688 9. Στον πίνακα «Αλυσίδες βιβλιοπωλείων» περιλαμβάνονται: ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, ΙΑΝ0Σ, LEADER BOOKS. Στον πίνακα «Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία» όλα τα υπόλοιπα.

)δνσσεας

www.odisseas.gr

Τρία πανόδετα βιβλία, σε πολυτελή κασετίνα μόνο 54 €

Β. ΓΟΥΛΦ Το δωμάτιο του Τζάκομπ · Μέχρι το φάρο · Ένα δικό σου δωμάτιο X. Μ. Ε Ν Τ Σ Ε Ν Σ Μ Π Ε Ρ Γ Κ Ε Ρ Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας A. Ζ ΙΝ Τ Τα υπόγεια του Βατικανού N T . Λ Ε Σ Ι Ν Γ Κ Η καλή τρομοκράτισσα Τ. MAN Οι Μπούντενμπροκ ΓκΥΝΤΕΡ ΓκΡΑΣ • Οι εξομολογήσεις του απατεώνα Φέλιξ

Τ. Μ Ο Ρ Ι Σ Ο Ν Το τραγούδι του Σόλομον Ρ. Μ Ο Υ Ζ ΙΛ Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες Λ. Μ Π Ο Υ Ν ΙΟ Υ Ε Λ Η τελευταία πνοή Α. Ν Τ Ε Μ Π Λ ΙΝ Βερολίνο Αλεξάντερπλατς Π. Π. ΠΑΖ Ο Λ ΙΝ Ι Τα παιδιά της ζωής Γ. Ρ Ο Τ Ο βουβός προφήτης Γ. Σ Τ Α ΪΝ Η αυτοβιογραφία της Αλις Τόκλας Ρ. Λ. Σ Τ Η Β Ε Ν Σ Ο Ν Οι περιπέ­ Κρουλ

Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι

τειες του Ντέιβιντ Μπάλφουρ (Απαγωγή · Κατριόνα)

Γ. Φ Λ Ο Μ Π Ε Ρ

Η αισθηματική αγωγή

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

του Αλέξη Ζήρα

Φθόνος για τα ευπώλητα; εν είναι λίγες οι φορές που έχω αισθανθεί δυσφορία όταν σε δημόσιες ή ιδιωτικές συζη­ τήσεις ξεπηδάει πολύ συχνά το ερώ­ τημα: τι είναι εκείνο που δημιουργεί και με ποιον τρόπο δημιουργεί το εί­ δος των ευπώλητων βιβλίων. Δυ­ σφορία αισθάνομαι επειδή δεν μπο­ ρεί να υπάρξει μια επαρκής γενική απάντηση, σε ένα ερώτημα που θί­ γει τον πιο αστάθμητο από τους πα­ ράγοντες που καθορίζουν την συ­ μπάθεια και την έλξη του ανθρώ­ που. Το γούστο. Εδώ, ο κάθε νουνε­ χής σηκώνει τα χέρια ψηλά. Περί ορέξεως ουδείς λόγος! Και μάλιστα να διευκρινίσω: δεν αναφέρομαι στο καλλιεργημένο και επιβεβλημένο από τα κοινωνικά ήθη γούστο, σ' εκείνο που μας κάνει να διαλέγουμε σύμ­ φωνα με ορισμένους μεταβλητούς αισθητικούς κανόνες, μα στο γούστο που ορίζει τα πράγματα γενετικά, με τον δικό του μυστήριο τρόπο. Στο γούστο που όπως μια μουσική, μια εικόνα ή μια εντύπωση οι οποίες έρ­ χονται από το πουθενά μουδιάζουν με τρόπο ανεξήγητο τη φαντασία και τις βουλήσεις και αποδυναμώ­ νουν κάθε διάθεση για προσεκτική επιλογή. Γιατί μας επιβάλλονται ως αρχέγονες ανάγκες! Προσπάθησα να καταλάβω τους λό­ γους για τους οποίους ένα από τα λε­ γάμενα ευπώλητα μυθιστορήματα, αυτά ας πούμε που τα θεωρούμε αγοραίου γούστου, διαθέτει τέτοια κατακλυσμική απήχηση, έτσι ώστε να πολλαπλασιάζει τους αναγνώ­ στες του με ρυθμούς ανάλογους του θαύματος με το κρασί και τον άρτο στην Κανά της Γαλιλαίας! Φαντάζο­ μαι ότι ήδη οι αυστηροί μοντερνιστές

Δ

30

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

θα έχουν συνοφρυωθεί, θεωρώντας ότι «κάνω πλάτες» σε μια λογοτεχνία που, μέσες-άκρες, μιμείται εδώ και πολλές δεκαετίες τον εαυτό της. Μια λογοτεχνία, φερ' ειπείν, όπως της νεόκοπης Λένας Μαντά, που δεν εξε­ λίσσεται μορφολογι κά, αλλά αφηγείται πάλι και πάλι, με ελαφρώς διαφο­ ροποιημένη γλώσσα, τα μελοδράμα­ τα των Μυστηρίων των Παρισίων, του Κατσαντώνη, αλλά και (γιατί όχι;) του Δόκτορος Ζιβάγκο, ενίοτε χωρίς να τα έχει καν υπόψη της. Κι όμως, περί αυτού ακριβώς πρόκειται. Δεν είναι δυνατόν να σταματήσουμε την ανάγκη του καθημερινού ανθρώπου να καταφεύγει στην ασφάλεια του απλού ή και απλοϊκού παραμυθιού, στο άπιαστο όραμα της ευτυχίας και του μεγάλου έρωτα, στις ορμέμφυ­ τες αιώνιες επιστροφές, στη θεο­ ποίηση του ηρωικού μεγαλείου. Και παρά το ότι η γνωστή θεωρία του Πιερ Μπουρντιέ για το «λογοτεχνικό πεδίο» θα μπορούσε να μας δώσει εύλογες εξηγήσεις, καθώς αναλύει με καρτεσιανή σαφήνεια τη συμβολή της κοινωνικής παραγωγής και τον τρόπο διαμόρφωσης της δημιουργι­ κής συνείδησης, κλίνω προς την άπο­ ψη ότι, σε γενικές γραμμές, οι κανό­ νες της σύγχρονης πολιτισμικής αγο­ ράς δεν έχουν εξελιχθεί και πολύ -και μάλιστα όχι μόνο στα καθ' ημάς- συγκρινόμενοι με τους κανόνες που ίσχυαν στην πολιτισμική αγορά κατά τον 17ο και τον 18ο αιώνα. Και ίσως δεν έχουν εξελιχθεί επειδή ακριβώς η διαμόρφωση και η διαφοροποίησή τους εξαρτώνται έμμεσα ή άμεσα από τις ανάγκες που απαρίθμησα προηγουμένως, πηγαίνοντας χέρι-χέρι μαζί τους. ■

Γιώργου =ενάριου

Η υποδοχή του Άλλου ελληνική λογοτεχνία, ο παρακολουθηματικός χαρακτήρας της οποίας είναι ένα από τα πιο έκτυπα χαρακτηριστικά της, έχει σημαδευτεί από την, σχετικώς, περι­ θωριακή θέση και την, απολύτως, πε­ ριφερειακή συγκρότηση της ελληνικής κοινωνίας. Ο δορυφορικός προσδιορι­ σμός της σε σχέση με τα μεγάλα κέ­ ντρα παραγωγής ιδεών που έχουν την έδρα τους στα Δυτικά της δεν εί­ ναι η μόνη αιτία. Ούτε η αδυναμία της να συστήσει ένα άξιο λόγου αυτόχθον σύστημα, οπότε η αναφορά στα εν λόγω κέντρα θα ήταν λιγότερο πιεστι­ κή. Κατά τρόπο παράδοξο, η σημα­ ντικότερη αιτία γι' αυτόν τον παρακολουθηματικό χαρακτήρα είναι ακρι­ βώς η άρνησή της (ένας συνδυασμός απροθυμίας και αδυναμίας) να παρα­ κολουθήσει αυτά τα κέντρα στις πρό­ σφατες εξελίξεις που έχουν σημειω­ θεί, ιδίως στο μυθιστόρημα. Το φαινόμενο είναι διπλά περίεργο, καθότι διπλά αντιφατικό: Η πρώτη αντίφαση είναι ιστορικής υφής: στην κρίσιμη απ' όλες τις από­ ψεις δεκαετία του '30 η επικοινωνία με τα κέντρα αυτά όχι μόνο ήταν πυ­ κνή και ουσιαστική, αλλά υπαγόρευε κιόλας, λιγότερο ή περισσότερο φανε­ ρά, τις εσωτερικές εξελίξεις. Αν ο Σεφέρης π.χ., για να μιλήσουμε για την ηγετική μορφή του όλου εγχειρήμα­ τος, ακολουθεί και εφαρμόζει το εν γένει πολιτισμικό πρόγραμμά του, το κάνει γιατί θέλει να εισαγάγει τον μο­ ντερνισμό -το πιο σημαίνον, τότε, νεωτερικό στοιχείο- στην εγχώρια ποίηση, στον πολιτισμό μας. Μάλι­ στα, είναι αξιοσημείωτο ότι, μολονότι το συγκεκριμένο ρεύμα ιδεών προέρ­

Η

32

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

χεται από μια κουλτούρα-πηγή με προφανή πολιτισμική υπεροχή, ο Σεφέρης προβαίνει στο εγχείρημά του με μια αντίληψη ισότητας, το αντι­ λαμβάνεται σαν έναν δανεισμό εν ισο­ τιμία - κι αυτό για πρώτη φορά στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής λο­ γοτεχνίας, στην οποία ως τότε ήταν εδραία η πεποίθηση για την «ένδεια» και την «ελλειμματικότητα» του εγχώ­ ριου συστήματος. Σε μια εποχή λοι­ πόν όπου η, τεχνικά νοούμενη, επι­ κοινωνία ήταν δυσχερής, η ουσιαστι­ κά νοούμενη πνευματική ανταλλαγή ήταν γόνιμη και ευχερής, σ' ένα σχή­ μα όπου το υπερεθνικό κέντρο τρο­ φοδοτούσε τις εθνικές κουλτούρες και λογοτεχνίες, χωρίς οι τελευταίες να χάνουν -όχι εντελώς τουλάχιστοντην αυτονομία τους. Και εδώ βρίσκεται η δεύτερη αντίφα­ ση: σε μιαν εποχή σαν τη δική μας, όπου το politically correct αίτημα για «υποδοχή του Αλλου» έχει πάρει δια­ στάσεις παράνοιας, το ελληνικό λογο­ τεχνικό σύστημα όχι απλώς αδυνατεί να υποδεχτεί αυτόν τον Αλλο, αλλά και παραμένει καθηλωμένο σε αρχαϊ­ κές αντιλήψεις για το μυθιστόρημα, μακριά από τον σύγχρονο θεωρητικό προβληματισμό γύρω από αυτό. Η ελληνική πεζογραφία δεν έχει κατορ­ θώσει να περάσει από την επαρχιακή χειροτεχνία του μονοκεντρικού, συ­ ναισθηματικού τύπου, «διηγήματος» στο πολυκεντρικό, οργανωμένα πολυφωνικό και ουσιαστικά «αλλόφω­ νο» «μυθιστόρημα». Τα χαρακτηριστι­ κά αυτής της υστέρησης θα προσπα­ θήσουμε να δείξουμε, χωρίς να κοινωνιολογήσουμε, σε προσεχές σημείωμά μας. ■

«Δε Θα 'θελα να είμαι γνωστή για τίποτα. Το να είσαι γνωστός σημαίνει ότι δε Θα μπορέσεις ξανά να γράψεις άλλο ένα Βιβλίο σωστά. Ο εαυτός Θα μπει εμπόδιο στο Βιβλίο» Συνέντευξη στην Νικόλ Λαφ αζάνη

ΠΝΕΝΤΕΪίΗ 'Αλι Σμιθ έχ ε ι κερδίσ ει ένα μεγάλο στοίχημα: Κατάφερε όχι μόνο να κρατά

η

αμείω το το ενδιαφ έρον τω ν αναγνωστών από το πρώτο τη ς κιόλας βιβλίο, δώ δεκα χρόνια πριν, αλλά και να προχωρά με το κάθε καινούργιο πιο βα­

θιά στο αχανές δάσος τη ς λογοτεχνία ς, εφ ευρίσκοντας συνεχώς ν έους δρόμους, τό ­ σο στην ίδια τη γλώσσα όσο και στη φόρμα.

Είναι η συγγραφέας τω ν πολλαπλών αντανακλάσεων και τω ν πολλών φωνών. Γι’ αυτήν δ εν υπάρχει π οτέ μόνο μια αλήθεια, μια ιστορία, μια αρχή, ένα ς άνθρωπος, ένα τέλ ο ς . Αντίθετα, το κάθε τι π ερ ικλ είει από μόνο του ένα σύμπαν από χιλιά δες διαφ ορετικές εκ δ ο χές και αντιφάσεις και εκείνη αποπειράται να φωτίσει όλα τα σημεία. Στο ελληνικό κοινό έγ ιν ε γνωστή μ ε την Τυχαία (2006), το καθρέφτισμα μιας κατακερ­ ματισμένης μεσοαστικής αγγλικής ο ικογένειας. Μ ε το Hotel Cosmos, που μόλις κυ­ κλοφόρησε, η Σμιθ γράφει μια ελ ε γ ε ία για το χρόνο, τις χ αρές τη ς ζωής και το νόημα τη ς στιγμής. Στο ξενο δ ο χ είο του μυθιστορήματος, σύμβολο του προσωρινού χαρακτή­ ρα τη ς επίσκεψής μας στον κόσμο, όπου καταφεύγουν μια νύχτα π έν τε άγνω στες μ ε­ τα ξύ το υ ς γυ ναίκες - η μία μ ε τη μορφή π ν εύ μ α το ς - βλέπουμε ηρω ίδες που, ενώ δι­ ψούν για ζωή, ξεχνούν, με εξα ίρεσ η το πνεύμα, να χαρούν το παρόν τους και η κάθε μια ζει σ’ έναν άλλο χρόνο, την ώρα που η παρούσα φάση τους μοιάζει ήδη ετοιμόρ­ ροπη. Η επαναλαμβανόμενη επ ω δός του βιβλίου άλλω στε «Να θυμάσαι, πρέπει να ζήσεις» μοιάζει ω ς η υπόμνηση τη ς συγγραφέως για το νόημα τη ς ζωής: τίποτα παρα­ πάνω από την κάθε παροντική στιγμή.

Η ζωή σας μοιάζει σαν μια αντίσταση σχη μοί­ ρα. Σ ε αντίθεση με την Ιβ της Τυχαίας, εσείς φαίνεται να επιλέξατε τον εαυτό σας όταν απο­ φασίσατε ν' ασχοληθείτε αποκλειστικά με τη συγγραφή. Πόσο δύσκολη ήταν η απόφαση αυ­ τή για σας; Δεν ήταν δύσκολη και δεν ήταν καν επιλογή. Δούλευα σε έναν τομέα, τον ακαδημαϊκό, ο οποίος με έκανε όλο και πιο δυστυχισμένη. Τελικά αρρώστησα, όπως συμβαίνει όταν εναντιωνόμαστε στα ένστικτά μας και σ' αυτό το οποίο είμαστε στην πραγματικότητα. Έτσι, σταμάτησα για λίγο να δουλεύω και εκείνη την περί­ οδο άρχισα να γράφω λογοτεχνία. Μοιάζει πάρα πο­ λύ σαν να με περίμενε εκεί να ξυπνήσω.

Τι πράγματα ανακαλύψατε για τον εαυτό σας γράφοντας; Ότι το γράψιμο έχει πολύ λίγο να κάνει με τον εαυ-

Παλιότερα είχατε δηλώσει ότι εκδοθήκατε για­ τί γίνατε μόδα εξαιτίας της ομοφυλοφιλίας σας και της σκωτσέζικης καταγωγής σας. Εξακολου­ θείτε να το πιστεύετε αυτό; Ναι. Αν είχα αρχίσει να γράφω μια δεκαετία νωρί­ τερα, δεν θα είχα την ιλιγγιώδη ανοιχτή επιρροή αλη­ θινά μεγάλων συγγραφέων που τυχαίνει να είναι και Σκωτσέζοι, όπως ο Alasdair Gray, η Liz Lochhead και ο Tom Leonard, οι οποίοι με μάθανε ότι η φόρμα

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

35

ΠΝΕΝΠΪί» μπορούσε να κάνει τα πάντα, ότι η φωνή ήταν δια­ πραγματεύσιμη, ότι η κοινωνία είχε μια ρευστή αλ­ λά βαριά ζυγισμένη εξουσιαστική δομή, η οποία ήταν, όμως, κι αυτή διαπραγματεύσιμη. Αν είχα γεν­ νηθεί οπουδήποτε αλλού δεν θα είχα την ευκαιρία να γνωρίζω τι σήμαινε το να προέρχεσαι από γεω­ γραφικό περιθώριο -και όλο το καλό, ακριβές και συναρπαστικό γράψιμο έρχεται από μέρη όπου η φωνή ή έχει περιθωριοποιηθεί ή προκληθεί ή δεν έχει ακουστεί. Και όταν άρχισαν τα βιβλία μου να εκδίδονται, το gay γράψιμο μόλις ξεκινούσε να γίνεται αποδεκτό από τους εκδότες σαν κάτι που θα μπο­ ρούσε να είναι επικερδές. Ξέρω ότι αυτό με βοήθη­ σε να κάνω ένα ελαφρώς αλαζονικό, μάλλον πολύ λο­ γοτεχνικό βιβλίο με ιστορίες, το πρώτο μου, αποδε-

Έχετε πει ότι οι ιστορίες μπορεί ν' αλλάξουν τη ζωή των ανθρώπων. Τη δική σας ζωή ποιες ιστο­ ρίες την άλλαξαν; Κάθε καλή ιστορία που έχω ακούσει (και πολλές απ' τις κακές). Οι ιστορίες μάς επηρεάζουν καθημερινά, μέσω των έντυπων ειδήσεων, της τηλεόρασης, του κι­ νηματογράφου, των διαφημιστικών πλαισίων, κι ας μην πιάσουμε τη λογοτεχνία. Η πληροφορία είναι από μό­ νη της το αρχικό μωσαϊκό πάνω στο οποίο χτίζεται η πεζογραφία. Για ποιον γράφετε ή, αν θέλετε, ποιος αναγνώ­ στης φαντάζει στα μάτια σας ιδανικός; Στην πρώτη πράξη το γράψιμο είναι απλώς να πετύχεις τη φωνή σωστά, να ακούς τη φωνή του χαρακτή­ ρα και να τη συντονίζεις σωστά λέξη-λέξη, ελέγχοντας παλμό και ρυθμό. Μετά, είναι η ελπίδα ότι αυτά τα πράγματα θα λειτουργήσουν μέσα απ' τα μάτια και τα αυτιά ενός καλού αναγνώστη. Ο ιδανικός μου αναγνώ­ στης δεν είναι εγωιστής, του αρέσουν τα βιβλία, ξέ­ ρει ότι είναι ένα μέρος όπου ανθοφορούν η καλύτε­ ρη μουσική και η σκέψη μιας γλώσσας, εξίσου με τη συνάντηση του κόσμου και της φαντασίας, και δεν κα­ ταφεύγει σ' ένα βιβλίο για παρηγοριά (αν και ένα απ' τα υπέροχα πράγματα που ένα βιβλίο μας δίνει πολύ καλά είναι η παρηγοριά) αλλά μπορεί ακόμα να θέσει στον εαυτό του ερωτήματα και να συμμετάσχει, να εμπλακεί στην εμπειρία τόσο συναισθηματικά όσο και νοηματικά Έχοντας γευτεί όλες τις μορφές της επιτυχίας (εμπορική -το Hotel Cosmos ξεπέρασε τα 100

30

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

χιλιάδες αντίτυπα- αλλά και λογοτεχνική κατα­ ξίωση) πού συνοψίζετε το νόημά της; Επιτυχία είναι να σηκώνεσαι απ' το γραφείο αργά το απόγευμα ή το βράδυ, γνωρίζοντας ότι εκείνο το οποίο μόλις δούλευες πήγε καλά. Πόσο αντιφατικό είναι να είσαι μέρος ενός συ­ στήματος -του σύγχρονου εκδοτικού κόσμου που κυριαρχείται απ' το μάρκετινγκ- με το οποίο βρίσκεσαι σε μόνιμη αντιδικία; Η τέχνη και το εμπόριο ποτέ δεν πήγαζαν απ' την ίδια πηγή. Συγγραφείς και εκδότες είναι μια παλιά ανήσυ­ χη συμμαχία. Εγώ γράφω βιβλία. Οι εκδότες πουλά­ νε αυτά τα βιβλία. Μπορώ να διακρίνω την πίεση των εκδοτών, ειδικά όσον αφορά τους νέους συγγραφείς, να «παράγουν» το σωστό τύπο βιβλίου, και προπα­ ντός το είδος εκείνο του βιβλίου που μοιάζει μ' όλα τα άλλα βιβλία, που μπορούν να κατηγοριοποιηθούν και να πουληθούν (σαν μια προσβολή στους αναγνώ­ στες) ανά κατηγορία. Ξέρω ότι είναι το είδος της πίε­ σης που θα πετάξει έναν συγγραφέα που αναζητά κά­ τι, οτιδήποτε άλλο, στη θάλασσα. Αλλά εγώ (πολύ αντισυμβατικά) εμπιστεύομαι την εξυπνάδα και την ιδιοσυγκρασία και το καλό αναγνωστικό κοινό. Υπάρχει κάποιο συνδετικό στοιχείο τέτοιο που να μας επιτρέπει να μιλάμε για σύγχρονη σκωτσέζικη λογοτεχνική σκηνή; Κι αν ναι, πού δια­ φοροποιείται απ' την αγγλική; Υπάρχει μια μακρά, μακρά παράδοση σκωτσέζικης γραφής και γλώσσας και φιλοσοφίας και μεταφυσικής, που διαφέρει σημαντικά απ' τα αγγλικά τους αντίστοι­ χα. Αλλά και ξέχωρα απ' αυτήν την παραδοχή η σύγ­ χρονη σκωτσέζικη λογοτεχνική σκηνή είναι λαμπερή. Αυτό που έκαναν οι συγγραφείς που εκδίδονταν όταν ήμουν στην εφηβεία ή μετά τα είκοσι, όπως προανέφερα, είναι ότι άνοιξαν όλες τις προοπτικές. Ένα βι­ βλίο μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, μια φωνή μπορεί να έρθει απ' οπουδήποτε, μια εξουσία βρίσκεται εκεί τουλάχιστον για να αμφισβητηθεί. Αυτό που είδε ο ει­ κοστός αιώνας, προπαντός στο δεύτερο μέρος του, στη σκωτσέζικη γραφή, ήταν η απελευθέρωση μιας ισχυρής δημιουργικής επιθυμίας για δημοκρατία, συ­ νταιριασμένη με μια δυνατή αίσθηση του χιούμορ και συνδυασμένη, και πάλι, με μια γνήσια, χαρούμενη διά­ θεση πειραματισμού. Όλα αυτά συνάντησαν τον πρε­ σβυτεριανό σκοταδισμό, τη χριστιανική αδιαλλαξία, τη μικροαστική πίκρα, την πολιτική περιθωριοποίηση και τα γεωγραφικά άκρα με μια γελαστή ευχαρίστη-

ΠΝέΝΠΪΪΙ ση. Το σκωτσέζικο γράψιμο ακόμα δρέπει τους καρ­ πούς απ' όλες τις πρόσφατα νομιμοποιημένες φωνές, που εξακολουθούν να βρίσκονται σε διαφωνία με το σύστημα. Είναι υπέροχο, είμαι τυχερή. Σ ε σύνθετα μυθιστορήματα, όπως τα δικά σας, πόσο σημαντική είναι η δομή; Πολύ, πολύ σημαντική. Με μια σταθερή δομή μπορείς να κάνεις τα πάντα. Είναι το ίδιο σημαντικό όσο για ένα βιολί το να μπορεί να παίζει μια νότα. Το βιολί παραμένει σταθερό, οι νότες όμως που βγάζει ποικίλ­ λουν. Φαντάζεστε τον εαυτό σας να γράφει ποτέ ένα μονοφωνικό μυθιστόρημα; Ναι, αλλά ακόμα κι εκεί η μια φωνή περιέχει τόσες φωνές. Έτσι είναι. Όπως και το κάθε άτομο είναι ταυ­ τόχρονα πολλοί άνθρωποι μαζί. Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των βιβλίων σας; Εγώ. Και όταν έχω τελειώσει η φίλη και σύντροφός μου Σάρα Γουντ. Είναι πολύ καλή στη λογομαχία. Έχουμε καλό διάλογο κι αυτό είναι πολύ χρήσιμο.

Στην πρώτη πράξη το γράψιμο είναι απλώς να πετύχεις τη φωνή σωστά, να ακούς τη φωνή του χαρακτήρα και να τη συντονίζεις σωστά λέξη-λέξη, ελέγχοντας παλμό και ρυθμό. Μετά, είναι η ελπίδα ότι αυτά τα πράγματα θα λειτουργήσουν μέσα απ’ τα μάτια και τα αυτιά ενός καλού αναγνώστη.

To Hotel Cosmos ξεκινά μ1έναν παράδοξο τρό­ πο: την ανάλαφρη φωνή του πνεύματος μιας νε­ κρής κοπέλας, τη στιγμή που ο θάνατος τις πε­ ρισσότερες φορές εμφανίζεται ως καταληκτικό γεγονός. Τολμηρό εγχείρημα... Απλά έτυχε έτσι. Είναι μια απ' αυτές τις περιπτώσεις που η φωνή και η δομή λειτουργούν μ' έναν τρόπο που σε εκπλήσσει ως συγγραφέα και τελικά αποκα­ λύπτεται σαν το απόλυτα σωστό πράγμα. Είχα αρχί­ σει με την έννοια ενός θηρίου, μιας γερής δομής, ένα ξενοδοχείο στο οποίο θα μπαινόβγαιναν διάφορες κοινωνικές τάξεις. Σαφώς, το ξενοδοχείο είναι μια έξοχη μεταφορά της βραχύτητας. Πρέπει να εμπι­ στεύεσαι το ένστικτό σου αν γράφεις. Αν ένα νεκρό άτομο αρχίζει ξαφνικά και μιλάει, τότε το βιβλίο θα αρχίσει να μιλάει για τον υλισμό μ' έναν ακόμα πιο πι­ στευτό τρόπο απ' ό,τι θα μπορούσε διαφορετικά κα­ νείς να φανταστεί. Οι ηρωίδες του Hotel Cosmos έχουν η κάθε μια τη δική της γλωσσική ιδιαιτερότητα, η Σάρα χά­ νει τις λέξεις, η Άλις κόβει τα φωνήεντα κ.ο.κ., όπως και η Άστριντ της Τυχαίας. Πρόκειται για βαθύτερη εμμονή σας με τη γλώσσα ή απλώς έ-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

37

ΙΪΝΕΝΠΠΙ χσι επιτυγχάνεται καλύτερα ο διαχωρισμός των αφηγηματικών φωνών; Δεν πρόκειται στ' αλήθεια για επιλογή ή τεχνική. Εί­ ναι απλώς ο τρόπος που συμβαίνει. Μια λέξη προτεί­ νει μια άλλη λέξη, που προτείνει μια άλλη λέξη, που προτείνει μια επιμέλεια, που προτείνει μια άλλη λέξη. Αν το κρατήσεις αυτό για την κάθε λέξη, τότε όλες οι λέξεις θα έχουν μεταφερθεί αληθινά. Ζητά από τον αναγνώστη πολή συγκέντρωση σαν τελικό αποτέλε­ σμα -προσωπικά είμαι μια αναγνώστρια που αρέσκεται στο να αναρωτιέται μέσα από βιβλία και γνωρίζω ότι δεν είμαι η μόνη. Σ' όλο το βιβλίο γίνεται καθοριστική αναφορά στο χρόνο και στο πώς τον διαχειριζόμαστε ή θα μπορούσαμε να τον διαχειριστούμε. Αλήθεια, πότε πιστεύετε ότι ζούμε πραγματικά και πότε απλά αφήνουμε το χρόνο να μας παρασύρει; Έ χετε καμιά φορά την εντύπωση πως γύρω σας κυκλοφορούν νεκροί; Το να παριστάνεις ότι έχεις πεθάνει είναι ένας τρό­ πος να επιβιώνεις στην ένταση, την αγριότητα και την ομορφιά της ζωής. Το να επιβιώνεις απέναντι σ' όλα αυτά έχει ρίσκο, αλλά είναι το παν. Είναι το άλμα της πίστης. Ζούμε πραγματικά όταν συμμετέχουμε στην κάθε φορά παρούσα ύπαρξή μας, τώρα, αυτή τη στιγ­ μή. Ο αέρας στη μύτη μας και η αίσθηση πως ό,τι αγ­ γίζουμε, ό,τι μόλις γευτήκαμε, ο καθορισμός των διαβαθμίσεων των λεπτών που περνάς κοντά σ' έναν άλ­ λο άνθρωπο δεν είναι εξουσία ή λεφτά ή τα μελλού­ μενα ή τα παρελθοντικά, είναι το τώρα. Χωρίς το τώ­ ρα δεν υπάρχουμε στην πραγματικότητα. Οι αναγνώστες σας στο εξωτερικό σάς μαθαί­ νουν κυρίως, για να μην πω αποκλειστικά, ως μυθιστοριογράφο. Πώς αισθάνεστε γι' αυτό; Δε θα 'θελα να είμαι γνωστή για τίποτα. Το να είσαι γνωστός σημαίνει ότι δεν θα μπορέσεις ξανά να γρά­ ψεις άλλο βιβλίο σωστά. Ο εαυτός θα μπει εμπόδιο στο βιβλίο. Έτσι ανακουφίζομαι απ' το γεγονός ότι οι άνθρωποι που νομίζουν ότι γνωρίζουν τους συγγρα­ φείς γνωρίζουν έναν μόνο από τους πολλούς-πολλούς ανθρώπους, από τις πολυάριθμες ανθρώπινες ατομι­ κές υπάρξεις που είμαστε... Υπάρχει κάτι που ετοιμάζετε αυτόν τον καιρό και θα θέλατε να το μοιραστείτε μαζί μας; Έχω ένα νέο βιβλίο, ένα μικρό μυθιστόρημα, που βγαίνει το Νοέμβριο στην Αγγλία. Λέγεται Το κορίτσι

33

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Μ ι Σμιθ

Hotel Cosmos Μετάφραση: Άρτεμις Λόη θεώρηση μετάφρασης-επιμέλεια: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Επίμετρο: Αργυρώ Μαντόγλου Ελληνικά Γράμματα, 2007 σελ. 318, τιμή: 16,00 ευρώ

συναντά το αγόρι και πρόκειται για το ξαναγράψιμο της ιστορίας εκείνης του Οβίδιου για τον κρητικό μύθο της Ίφιδας. Είναι μια περίπτωση τύπου η «Σκωτία συ­ ναντά την Κρήτη», η παλιά ιστορία στην καινούργια, για έναν εκδότη που έχει μια σειρά όπου συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους για τον σύγχρονο κόσμο. Μ' αρέσει να σκέφτομαι ότι είναι πολύ ελληνικό. Το ελπίζω. Κι ακόμα, μεγάλο μέρος του το έγραψα στα Χανιά. Αλλά μόλις τώρα, σήμερα, την προηγούμενη βδομάδα, αύριο -δουλεύω πάνω σ' ένα project που με κάνει πολύ ευτυχισμένη- γράφω στίχους για ορ­ χηστική μουσική φόντου, για να δημιουργήσω μια ρα­ διοφωνική εκπομπή (κάτι σαν τις Ομπρέλες του Χερβούργου). Νιώθω σαν να είμαι διακοπές (κάτι που για μένα είναι σπάνιο, πράγμα που είναι επίσης εξίσου ελ­ ληνικό). Καλή επιτυχία στα σχέδιά σας. Σας ευχαριστώ

ΜΠΑΥΡΟΝ

ΛΟΡΔΟΣ ΜΠΑΫΡΟΝ Αριστοκράτης και επαναστάτης, μεγάλος εραστής και μονήρης, ονειροπόλος και ρεαλιστής σφράγισε με την προσωπικότητα, το έργο και τη δράση του μια ολόκληρη εποχή και ενέπνευσε έργα τέχνης, πολλά από τα οποία παρουσιάζονται πρώτη φορά σε αυτή τη βιογραφία.

2 πανόδετοι έγχρωμοι τόμοι 30x30 εκ., πολυτελής έκδοση σε κασετίνα, τιμή 95 €.

ΤΑ ΓΙΑ Ν Ν ΕΝ Α ΤΟ Υ 19ου Α ΙΩ Ν Α όπως τα περιέγραψαν και τα αποθανάτισαν οι ξένοι περιηγητές σε 193 εικόνες (χαρακτικά, υδατογραφίες και ελαιογραφίες). Πανόδετο, έγχρωμο, 35x25 εκ., τιμή 70 €.

αδνσσέας

Α. ΜΩΡΑΪΤΗ 3 —114 71 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 210 36 24 326, 210 36 25 575 · FAX 210 36 48 030 ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: ΣΤΟΑΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖ0ΓΛ0Υ 5 · ΤΗΛ. 210 32 12 111

www.odisseas.gr · e-mail: info@odisseas.gr

Π Ν ΕΝ Π Ϊϋ

Ο

Γιάννης Κιουρτσάκης ολοκληρώ νει με Το βιβλίο του έργου και του χρόνου τη ν τριλογία τη ς ζω ής του. Μία τριλογία ζωής και αυτογνωσίας που μετουσιώ νεται σε έργο αισθητικής. Τρία βιβλία σ’ ένα και αντίστροφα. Η

εξήγηση α κολουθεί στη συνέντευ ξη που μας έδω σε.

Κάνατε τη ζωή σας έργο, πράγμα που, όπως λέ­ τε, το συνειδητοποιήσατε με το τελευταίο σας βιβλίο, Το βιβλίο του έργου και του χρόνου. Η συνειδητοποίηση αυτή σήμαινε και μια διαφο­ ροποίηση ως προς το πώς αισθάνεστε ως συγ­ γραφέας; Ναι, με αυτήν την τριλογία, όπως τη βλέπω αναδρομι­ κά από τη σκοπιά του Βιβλίου του έργου και του χρόνου, αισθάνομαι πως η συγγραφική φωνή μου βρήκε, ύστε­ ρα από δεκαετίες αναζητήσεων, το δικό της τόνο. Ίσως γιατί, μέσα από τις διαδοχικές διυλίσεις του υλι­ κού μου, ξεπέρασα -όσο ξεπέρασα- τον εγγενή ναρ­ κισσισμό του αυτοβιογραφού μενού συγγραφέα, για να εξερευνήσω μέσω της προσωπικής μου εμπειρίας την ανθρώπινη κατάσταση, όπως εγώ μπορώ να τη συλλάβω με τη γλώσσα που μου δόθηκε, σ' αυτόν τον τόπο και σ' αυτήν την εποχή. Αυτό εννοώ όταν λέω πως έκα­ να τη ζωή μου έργο: κάτι πολύ διαφορετικό τόσο από την τυπική αυτοβιογραφία όσο και από τις αναρίθμη­ τες «αυτομυθοπλασίες» των καιρών μας. Πώς ξεκίνησε αυτή η ιστορία της τριλογίας; Στο Σαν μυθιστόρημα καταδύθηκα στο παρελθόν μου: στη ζωή μιας μεσοαστικής αθηναϊκής οικογένειας, στις δεκαετίες του '40 και του '50, με επίκεντρο την τραγική ιστορία του μεγάλου μου αδερφού, που αυ-

τοκτόνησε στα 26 του χρόνια. Η αφήγηση αυτής της νέκυιας μ' έκανε να ανακαλύψω πάμπολλα πράγματα που ούτε υποψιαζόμουν, με αποτέλεσμα να είμαι ο πρώτος αναγνώστης μιας άγνωστής μου μυθιστορη­ ματικής περιπέτειας -μ ' αυτή την έννοια το βιβλίο εκείνο έγινε μυθιστόρημα. Προσέγγισα έκτων ένδον, αλλά ταυτόχρονα από απόσταση, με μιαν ανθρωπολογική ματιά, τις αντιλήψεις, τις προκαταλήψεις, τις νοοτροπίες, τις ιδεολογίες μιας κοινωνικής τάξης -και, πίσω από εκείνην, του νεοελληνικού κόσμου- που μου φανέρωσαν πόσο εξωτικό είναι ό,τι μας φαίνεται πιο οικείο. Συνειδητοποίησα πόσο το ατομικό πρό­ σωπο του καθενός μας είναι ζυμωμένο με το συλλο­ γικό είναι. Κι έτσι είδα λίγο πιο καθαρά ποιος ήταν ο αδερφός μου, ποια ήταν αυτή η οικογένεια, ποιοι ήμα­ σταν -είμαστε- εμείς οι σημερινοί Έλληνες και ποια η αντιφατική μας σχέση με τους Ευρωπαίους· ποιος ήμουν -είμαι- τελικά εγώ. Το επόμενο βιβλίο σας, το Εμείς οι άλλοι, προε­ κτείνεται όμως στο συλλογικό... Πράγματι, αυτό το μάθημα αυτογνωσίας μου επέτρε­ ψε να προχωρήσω στο δεύτερο βιβλίο, το Εμείς οι άλ­ λοι, που, όπως δηλώνει και ο τίτλος του, βυθομετρεί συλλογικές ταυτότητες: ένα μυθιστόρημα μαθητείας, ο κεντρικός ήρωας του οποίου -εγώ, στα νεανικά μου

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

4-1

ΠΝΕΝΠΪίΗ χρόνια- περιπλανιέται επί δυόμισι δεκαετίες ανάμε­ σα στην Ελλάδα και την Ευρώπη και μέσα στους προ­ σωπικούς του μύθους, αναζητώντας επίμονα την «ελ­ ληνικότητα», για να οδηγηθεί στο επώδυνο αλλά και λυτρωτικό γι' αυτόν συμπέρασμα ότι μέσα σε κάθε «εμείς» φωλιάζουν πάντα οι «άλλοι» -ακόμα και εκεί­ νοι που θεωρούμε εχθρούς μας και στους οποίους φορτώνουμε συνήθως τα δεινά μας. Και σίγουρα δεν θα έφτανα, είτε ως ήρωας αυτού του βιβλίου είτε ως συγγραφέας του, σ' αυτό το βιωμένο «εμείς οι άλλοι» αν δεν είχε προϋπάρξει το «εγώ ο άλλος» του Σαν μυ­ θιστόρημα -αυτή η αρχική συνάντησή μου με το νε­ κρό μου αδερφό σ' ένα μεταφορικό, μυθικό σώμα: το «Δίκωλον» που έρχεται από τα ποντιακά δρώμενα του Δωδεκαημέρου και που γύριζε συνεχώς στη σκέψη μου -όχι, βέβαια, τυχαία- όταν μελετούσα το καρνα­ βάλι. Το τρίτο σας βιβλίο μοιάζει με τα προηγούμενα, αλλά διαφέρει κιόλας. Συμφωνείτε; Ένιωσα ώριμος για Το βιβλίο του έργου και του χρόνου, που άλλωστε γραφόταν και ξαναγραφόταν όλη την τε­ λευταία εικοσαετία· που θα πει, όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, ότι γραφόταν ταυτόχρονα και πριν και με­ τά από τα άλλα δύο. Ένα ημερολόγιο που μετατρέπεται καθ' οδόν σε μυθιστορηματική απόπειρα να φω­ τίσω το μυστήριο της δημιουργίας: αυτού του συγκε­ κριμένου έργου, αλλά και της δημιουργίας γενικά, το σπέρμα της οποίας υπάρχει σε κάθε καλλιτεχνική χει­ ρονομία. Αλλά και μια αδιάκοπη εξερεύνηση του κοι­ νού μας κόσμου εδώ και τώρα, καθώς ετούτο το βι­ βλίο ανοίγεται όλο και πιο θαρρετά στον αναγνώστη, ο οποίος είναι όχι απλώς ο αποδέκτης αλλά το τελι­ κό πρόσωπο του έργου: εκείνος που θα έρθει να ολοκληρώσει αυτό που ξεκίνησα εγώ. Πάντα το «εγώ ο άλλος»... Με τη διαφορά ότι τώρα ο άλλος δεν έρ­ χεται από το παρελθόν, αλλά από το μέλλον. Γράφετε, θα έλεγα, μια στοχαστική πεζογραφία. Ταλαντευτήκατε κάποια στιγμή να γράψετε απλώς ένα δοκίμιο; Μα το δοκίμιο υπήρξε η αφετηρία μου. Θυμίζω τα θέ­ ματα της παλαιότερης δουλειάς μου: Σεφέρης, προ­ φορική παράδοση, ομαδική δημιουργία, λαϊκός πολι­ τισμός, Καραγκιόζης, καρναβάλι. Κάποια στιγμή, ωστόσο, συναισθάνθηκα ότι ο αναλυτικός, αποδεικτι­ κός λόγος του δοκιμίου, όσο προσωπικός κι αν ήταν, δεν αρκούσε για να πω όσα σκιρτούσαν μέσα μου. Ένιωθα όλο και πιο δυνατά την ανάγκη ενός λόγου

4-2

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

που θα βυθιζόταν στα μύχια του εαυτού μου, προκειμένου να αγγίξω τις ρίζες της ίδιας μου της σκέψης· να γίνω πιο υποκειμενικός, για να γίνω λίγο πιο αλη­ θινός. Αυτό το νόημα είχε αρχικά στα μάτια μου η φράση εις εαυτόν «Να πεις τα ίδια πράγματα με άλ­ λον τρόπο», χωρίς τότε να υποψιάζομαι πως θα γινό­ ταν το κεντρικό θέμα μιας τριλογίας και πόσες και­ νούργιες μορφές θα έφερνε στο φως. Έτσι γεννήθη­ κε το ιδιόρρυθμο είδος δοκιμιακού μυθιστορήμα­ τος που καλλιεργώ και που μου επιβλήθηκε δίχως να το έχω προσχεδιάσει, μήτε καν διαλέξει. Πώς συνταιριάσατε το υλικό σας με τη θεωρία; Για μένα, η καθαρή θεωρία δεν έχει πια νόημα, αν δεν περνάει από τη δοκιμασία μιας ζωής. Γι' αυτό εκείνο που επιχείρησα σε τούτο το βιβλίο ήταν κάτι διαφο­ ρετικό: να φτάσω στο βαθύτερο δυνατό εσωτερικό χώνεμα βιώματος, συναισθήματος και σκέψης, μυθι­ στορηματικής αφήγησης και δοκιμιακού στοχασμού, βίου και γραφής. Εκείνο που τώρα μ' ενδιέφερε δεν ήταν να διατυπώσω τις ιδέες μου, αλλά να δείξω -και να δω εγώ ο ίδιος- πώς οι όποιες ιδέες ενσαρκώνο­ νται σε ένα πρόσωπο. Θα μιλούσα για «μυθιστορηματοποίηση» -ή, αν προτιμάτε, για «υπαρξιοποίηση»της σκέψης· κι αυτό σχετίζεται στενά με τον τόνο φω­ νής για τον οποίο μιλούσα στην αρχή και που, όπως είπα, καταστάλαξε μόνο χάρη σε απανωτές διυλίσεις, δηλαδή με μακροχρόνια κι επίπονη δουλειά. Τώρα, το αν και κατά πόσο τα πέτυχα όλα αυτά, ας το κρίνει ο επαρκής αναγνώστης. Λέτε ότι γράφετε και ταυτόχρονα διαμορφώνε­ τε μια στάση ζωής. Τώρα που τελείωσε, έχετε αλλάξει, ποιο είναι το στίγμα σας; Απλώς αισθάνομαι λίγο περισσότερο συμφιλιωμένος με την τραγωδία του κόσμου, είτε αυτή είναι η τρα­ γωδία της φθοράς και του θανάτου είτε εκείνη της Ιστορίας, όπως τη ζούμε πολύ οδυνηρά σ' αυτήν την εποχή, όσο και αν πολλοί από εμάς δεν θέλουν να τη βλέπουν. Προσοχή: συμφιλιωμένος δεν θα πει, με κανέναν τρόπο, συμβιβασμένος· αντίθετα, σημαίνει σταθερά αγωνιζόμενος σ' έναν αγώνα χωρίς τέλος, για την έκβαση του οποίου δεν μπορούμε καν να αισιοδοξούμε. Εδώ ακριβώς έγκειται το τραγικό. Αλλά εδώ βρίσκεται και η βαθύτατη χαρά που μας δίνει η δη­ μιουργία ενός νοήματος ζωής ή, πιο απλά, η δημιουρ­ γία, που δεν είναι παρά το άλλο όνομα αυτού του αγώνα και που μπορεί να χαρίζει στον άνθρωπο την αιωνιότητα μέσα στην εφήμερη στιγμή.

Μ ΤΕΪΙΙ Και ότι, αντίθετα, αγαπώ την ελλη­ νική γλώσσα με τον απίστευτο πλούτο πρωτόφαντων σημασιών που μπορούμε να αντλήσουμε από τα πανάρχαια κοιτάσματά της, για να φωτίσουμε τη σημερι­ νή μας ύπαρξη· τη λαϊκή μας πα­ ράδοση ή μάλλον τα λίγα που επιζούν από αυτήν, δροσίζοντας τη ζωή μας μ' ένα ανέλπιστο αεράκι γενναιοδωρίας και αδελφοσύνης· το ελληνικό τοπίο- την παρέα της ταβέρνας· τα πρόσωπα των φίλων την ευλογία της συντροφιάς με κάποιους αλαφροΐσκιωτους που εξακολουθεί να γεννάει αυτή η

Ηθική δεν σημαίνει διόλου, μα διόλου ηθικολογία, αλλά μια στάση ζωής διαμορφωμένη στα έγκατα του εαυτού μας και που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε «ανήθικες» συμπεριφορές ή αντιλήψεις. Σκεφθείτε, λ.χ., μ ε πόσα πυρακτωμένα βιώματα και μ ε πόση υπαρξιακή οδύνη έχει ζυμωθεί το έργο ενός Σελίν, ο παρανοϊκός αντισημιτισμός του οποίου προκαλεί τον δίκαιο αποτροπιασμό μας. Το βιβλίο σας είναι και μια αφορμή να κρίνετε τη σημερινή Ελλάδα, πολλές φορές με οξύτητα. Από την άλλη βλέπω να την αγαπάτε. Τι μισείτε σε αυτή την χώρα και τι αγαπάτε; Θα ήταν εύκολο να σας πω ότι μισώ τον κούφιο λό­ γο της κάθε είδους εξουσίας, τη χυδαιότητα της τη­ λεόρασης και του life style, όπως διαχέεται στην κα­ θημερινή ζωή μας, το κιτς που θεριεύει ανεμπόδιστα σε πόλεις και χωριά ρημάζοντας κάθε τοπίο, την πε­ ριφρόνηση του νεοέλληνα για τον διπλανό του, τον εμφύλιο πόλεμο που ενδημεί σε κάθε ελληνική ομά­ δα ή συντεχνία, το κατάντημα της παιδείας μας, το γε­ νικό ξεχαρβάλωμα ενός τόπου που δεν παύει να τρώει ή να διώχνει τα παιδιά το· τόσα και τόσα ακό­ μα, άλλα διαχρονικά και άλλα ολωσδιόλου σημερινά.

Όμως, το άσχημο είναι πως αυτά που μισούμε βρίσκονται πολύ συ­ χνά μέσα σ' αυτά που αγαπούμε, και αντίστροφα. Έχει κυλήσει πο­ λύ νερό στο αυλάκι από τον και­ ρό που συμμεριζόμουν ολόψυχα την άποψη του Σεφέρη για τους «πραγματικούς άρχοντες» που συναντάει κανείς μέσα στον «ασπούδαχτο» λαό. Όχι πως δεν υπάρχουν, ίσως, ακόμα τέτοιες περιπτώσεις (δυστυχώς ελάχι­ στες). Αλλά τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά από τα χρόνια του Σεφέρη.

Και οι συλλογικότητες, τα οράματα, υπάρχουν για σας σήμερα; Σήμερα ξέρω ότι εξιδανίκευσα υπερβολικά στη νιότη μου μια συλλογική ζωή που είχε ανέκαθεν πολλές σκοτεινές όψεις, ακόμα και στις πιο «κοινοτικές» και «συμβιωτικές» στιγμές της -θυμηθείτε τον κόσμο του Παπαδιαμάντη. Και η αρρώστια έχει τρομακτικά επι­ δεινωθεί στα χρόνια μας. Πάρτε για παράδειγμα όσα αποκαλύπτονται τούτες τις μέρες στα Ζωνιανά. Θα κρυβόμασταν πίσω από το δάχτυλό μας αν αρνούμασταν να δούμε ότι η αποκρουστική ανομία που ξε­ διπλώνεται μπροστά μας έχει ρίζες στην παράδοση της Κρήτης -την παράδοση της οπλοχρησίας, της ζωοκλοπής, της βεντέτας και της «λεβεντιάς»- όσο κι αν ετούτη έχει βαθιά διαστρεβλωθεί και εκφυλιστεί από τη βίαιη εισβολή του μαζικού τουρισμού, του κα-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

43

Π Ν ΕΝ Π ΪΙΙ ταναλωτισμού και του άγριου, παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού σε μιαν αρχαϊκή κοινωνία, που δεν ήταν διόλου έτοιμη να τους υποδεχτεί. Πώς να ξεχωρίσου­ με, λοιπόν, εδώ το «καλό» από το «κακό»; Πώς να κρατήσουμε το πρώτο και να πετάξουμε το δεύτερο; Κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό μόνο ως άσκηση επί χάρΝα γιατί είναι υπερφίαλο να παριστάνουμε σήμερα τους δασκάλους του Γένους, είτε κηρύσσουμε έναν πάση θυσία εκσυγχρονισμό, που αποδεικνύεται όλο και πιο απλησίαστος (χωρίς εξάλλου να προσέχουμε ότι θα σήμαινε τελικά την προσαρμογή σ' έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο αρπακτικός, όλο και λιγότε­ ρο φιλάνθρωπος), είτε ζητούμε, ακόμα πιο χιμαιρικά, την αναβάπτιση στο «γνήσιο, παραδοσιακό ήθος του λαού μας». Θα άξιζε, άλλωστε, να αναρωτηθούμε πού βρίσκεται σήμερα ο «λαός» και ποιο είναι το «Γένος». Εκείνο που, θαρρώ, χρειάζεται επειγόντως σε όλους μας, όπου κι αν είμαστε, είναι μια γερή και γενναία αυ­ τοκριτική και, αχώριστα, η ακάματη προσπάθεια να κάνουμε όσο γίνεται πιο έντιμα, σωστά και αποτελε­ σματικά τη δουλειά μας -καθείς εφ' ω ετάχθη. Έτσι μόνο θα «σηκωθούμε λίγο ψηλότερα» -αν και όσο μπορούμε.

44-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Αγαπάτε τη μουσική, αυτό φαίνεται σε αυτό το έργο σας. Αν το ντύνατε με μια μουσική ποια θα ήταν αυτή; Μπορώ να πω μόνο ποια μουσική με συντροφεύει στη δουλειά μου: Μπαχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Σούμαν και πάλι Μπαχ -εκείνος προπαντός με δίδαξε την τέχνη των παραλλαγών στο ίδιο θέμα. Αλλά δεν θα τολ­ μούσα να «ντύσω» τον λόγο μου με τέτοιους υπερ­ κόσμιους ήχους. Ωστόσο, η λογοτεχνία έχει τη δική της μουσική, που πηγάζει από τη βαθιά φωνή του έρ­ γου και της οποίας ο συγγραφέας δεν είναι παρά ο ερμηνευτής ή, ίσως, το όργανο που την ερμηνεύει. Το ανακάλυψα ξανά προσωπικά, όταν κάποιοι φίλοι στους οποίους διάβασα πρόσφατα αποσπάσματα του βιβλίου μού είπαν ότι τα ένιωσαν βαθύτερα απ' ό,τι στη σιωπηλή ανάγνωση -κι ας τους ξέφευγαν κάμπο­ σο νοήματα. Τι δείχνει αυτό αν όχι πως άκουσαν πιο καλά τη μουσική του κειμένου; Η αισθητική, λέτε κάπου, είναι ηθική. Μήπως έτσι «στριμώχνουμε» την τέχνη στα καλούπια της ηθι­ κής, που συνήθως έχει άλλα περιεχόμενα; Μόλις πριν από λίγες μέρες διαπίστωσα με μεγάλη ικανοποίηση πως τούτη η φράση δεν είναι πρωτότυ­ πη: «Ηθική και αισθητική είναι ένα και το αυτό» γρά­ φει ο Βιτγκενστάιν στους Στοχασμούς του, που κυκλο­ φόρησαν τον περασμένο μήνα σε ελληνική μετάφρα­ ση. Ας προσθέσω πως, για μένα, ηθική δεν σημαίνει διόλου, μα διόλου ηθικολογία, αλλά μια στάση ζωής διαμορφωμένη στα έγκατα του εαυτού μας και που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε «ανήθικες» συμπε­ ριφορές ή αντιλήψεις. Σκεφθείτε, λ.χ., με πόσα πυρα­ κτωμένα βιώματα και με πόση υπαρξιακή οδύνη έχει ζυμωθεί το έργο ενός Σελίν, ο παρανοϊκός αντισημι­ τισμός του οποίου προκαλεί τον δίκαιο αποτροπια­ σμό μας. Γι' αυτό σημειώνω κάπου, στο Βιβλίο του έρ­ γου και του χρόνου, ότι επιβάλλεται να διακρίνουμε τον υπαρξιακό πυρήνα των ιδεών μας -που κρύβει μια προσωπική «αλήθεια»- από την ανεξέλεγκτη πορεία τους που μπορεί να εγκυμονεί τον όλεθρο -το είδα­ με επανειλημμένα στον φονικό 20ό αιώνα. Εξάλλου, η φράση που παραθέσατε αναφέρεται στην ανώνυμη λαϊκή αρχιτεκτονική, η αισθητική της οποίας απέρρεε πάνω απ' όλα από τον σεβασμό προς το φυ­ σικό περιβάλλον, με άλλα λόγια από μια ηθική στάση ταπεινότητας απέναντι στον «κόσμο του Θεού», υπα­ γορευμένη ασφαλώς και από αντικειμενικές συνθήκες, χωρίς όμως αυτό να της στερεί την αξία της. Ό σο για Το βιβλίο του έργου και του χρόνου, η θεμε-

Π Ν έΝϊίϊϋ λιώδης ηθική που βλέπω να αναδύεται από αυτό είναι το αίτημα να κρατήσουμε ζωντανή και να γονιμοποιήσουμε ξανά στο σήμερα την προσωπική και συλλογι­ κή μας μνήμη -μνήμη των νεκρών μας, της γλώσσας μας, του πολιτισμού μας, του φυσικού και κτισμένου κόσμου που μας παραδόθηκε και που θα παραδώ­ σουμε στους επιγενόμενους- και όχι για άλλον λόγο, παρά γιατί έτσι η ζωή μπορεί να γίνει περισσότερο πλούσια και ωραία, περισσότερο «ζωή», πάει να πει πιο έτοιμη να ανοιχτεί στην ελπίδα για ένα βιώσιμο μέλλον. Να με ποιον τρόπο η αισθητική μου είναι και μια ηθική· και πώς, αντίστροφα, η στοιχειώδης δεο­ ντολογία μου -αυτό το «πρέπει να διαφυλαχτούν κά­ ποια πράγματα» που ακούω μέσα μου- δεν είναι πα­ ρά ο καρπός μιας οντολογίας. Τίποτε άλλο: ούτε κή­ ρυγμα, ούτε δόγμα, ούτε καν διατύπωση συγκεκριμέ­ νων κανόνων συμπεριφοράς. Διατυπώνετε με πίκρα ότι τα έργα σας για την προφορική παράδοση δεν βρήκαν συνομιλητές. Μήπως η προφορική παράδοση δεν απασχολεί πια κανέναν και μιλάμε για ένα είδος που μόνον οι ερευνητές στα μουσεία θα ασχολούνται μαζί του; Μα, προφορική παράδοση δεν είναι μόνο ο Καρα­ γκιόζης, τα παραμύθια ή το δημοτικό τραγούδι -το οποίο, άλλωστε, κάθε άλλο παρά έχει καταντήσει μου­ σειακό αντικείμενο, τουλάχιστον ως τραγούδι και χο­ ρός, σε αρκετές ελληνικές περιοχές. Είναι πρωταρχι­ κά η γλώσσα που μιλάμε, η ζωντανή λαλιά μας, ο τρό­ πος που ζούμε και προσλαμβάνουμε τον κόσμο. Από αυτή την αστείρευτη άλλοτε πηγή τράφηκε όλη η με­ γάλη επώνυμη τέχνη, από τον Όμηρο έως τον Σολω­ μό, περνώντας από τον Δάντη, τον Ραμπελαί, τον Σαίξπηρ και τον Γκαίτε. Κι αν η πηγή αυτή στερέψει εντελώς, τούτο δεν μπορεί παρά να σημαίνει -ίσως όχι και τόσο μακροπρόθεσμα- το στέρεμα της τέ­ χνης, το στέρεμα του ίδιου του ανθρώπου. Έτσι, όταν έγραφα για τον Καραγκιόζη (ο altra cosa) ως ομαδικό έργο τέχνης, μιλούσα κατά βάθος για τη γλώσσα (όλες τις γλώσσες των ανθρώπων): αυτή ήταν και μένει το πιο σημαντικό προφορικό - ομαδικό έρ­ γο όλων μας, όποια παράσιτα κι αν παρεμβάλλει στη δημιουργία της ή κάλπικη «νεογλώσσα» που παρά­ γουν όσοι εξουσιάζουν τη μαζική επικοινωνία. Σαν συγγραφέας με ποιον συνομιλείτε; Ποια εί­ ναι τα φαντάσματα σας; Μνημονεύω πάντα τρεις δασκάλους που με σημάδε-

Γιάννης Κιουρτοάκης

Το βιβλίο του έργου και του χρόνου Εκδόσεις Κέδρος, 2007 σελ. 534, τιμή: 19,00 ευρώ ψαν -καθένας με τον τρόπο του: τον Σεφέρη, τον Προυστ και τον Μπαχτίν. Έναν ποιητή, έναν μυθιστοριογράφο και έναν στοχαστή -κι αυτό δεν είναι, ίσως, τυχαίο. Ας αναφέρω ακόμα τον Ντοστογιέσφκι και τον Ρίλκε, που με θρέφουν από την εφηβεία μου. Αλ­ λά θα έπρεπε σίγουρα να μιλήσω για πολλούς, πάρα πολλούς άλλους, λογοτέχνες, μουσικούς και ζωγρά­ φους, επώνυμους και ανώνυμους, φίλους, παλιούς και νέους., χωρίς άλλο και για κάποιους με τους οποίους συναναστράφηκα στο παρελθόν, χωρίς να τους πολυσυλλογιέμαι σήμερα. Τις προάλλες, λ,χ., γνωστός συγγραφέας μου είπε πως διακρίνει στο τελευταίο μου βιβλίο την επίδραση του Ζιντ άλλος αναφέρει τον Σαρτρ των Λέξεων ένας τρίτος τον Ελύτη -πράγ­ ματι θήτευσα και στους τρεις στα νιάτα μου. Τέλος, «συνομιλώ» οπωσδήποτε με κάποιους που μου είναι τελείως άγνωστοι. Ίσως αυτοί να είναι τα «φαντάσματά» μου. Να γιατί λέω και ξαναλέω μέσα μου έναν από τους πιο αγαπημένους μου στίχους: Είναι παιδιά πολ­ λών ανθρώπων τα λόγια μας. Σας ευχαριστώ πολύ. ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

45

μελέτες | ξένη π ε ζ ο γ ρ α φ ί α

I LAN PAPPEI

Η Ι ΣΤ ΟΡ Ι Α Τ

Η

Σ

Μ

Ι Η

ΣΥΓΧ Ο Ν ΠΑΛΑΙΣΤΙ

ΗΣ

—

g Ο Ισραηλινόε ιστορικόε llan Pappe επιχειρεί μια ιστορική αφήγηση που να μην επαναλαμβάνει tis γνωστέε εκδοχέε των δύο συγκρουόμενων πλευρών. Ένα ριζοσπαστικό έργο που θα συζητηθεί.

Μπορείε να προσεγγίσειε την επικαιρότητα μέσα από τα μαθηματικά; Και με ποιο τρόπο; Ο διάσημοε μαθηματικόε και συγγραφέαε Ντενί Γκετζ αποκαλύπτει την αθέατη πλευρά των γεγονότων σε μια σειρά πρωτότυπων μαθηματικών χρονικών που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Liberation.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ERNEST ZEBROWSKI, JR. Ένα απρόβλεπτο ταξίδι σε δύο κόσμουε. Χρησιμοποιώνταε ωε υπόδειγμα τον κύκλο, οΈρνεστ Ζεμπρόφσκι φωτίζει ένα γοητευτικό αίνιγμα: πώε τα φυσικά φαινόμενα λειτουργούν με τρόπουε που μαε επιτρέπουν να συνδέσουμε το παρελθόν με το μέλλον.

3 ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΝΙΤΣΕ Μια επιλογή από τιε σημειώσειε που κρατούσε ο Νίτσε κατά τα τελευταία παραγωγικά του χρόνια. Πολλέε από τιε σημειώσειε αυτέε βλέπουν για πρώτη φορά το φωε τηε δημοσιότηταε και δίνουν μια αντιπροσωπευτική εικόνα των όψιμων σκέψεων του κορυφαίου φιλοσόφου.

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ

♦ κέδρο ς

ΣΑΧΑΡ ΧΑΛΙΦΑ Δυτική όχθη. Η πραγματικότητα ins ισραηλινήδ κατοχής. 0 νεαρός Παλαιστίνιος Ουσάμα επιστρέφει στη γενέτειρά του Ναμπλούς με μια μυστική αποστολή. Ένα αποκαλυπτικό, αιχμηρό μυθιστόρημα από μια σημαντική συγγραφέα του αραβικού κόσμου.

2 ΚΟΣΜΟΣ Α.Ε. ΜΟΡΙΣ Ζ. ΝΤΑΜΤΕΚ Μεγάλη Ένωση, 2030 μ.Χ. Η τελευταία Ελεύθερη Πόλη. Άνθρωποι και ψηφιακές οντότητες στην εποχή ins navioKpaiopias ίων μηχανών. Ένα αιχμηρό πολιτικό-φιλοσοφικό σχόλιο για τον 21ο αιώνα.

Το πιο σουρεαλιστικό σενάριο για την ημέρα του τέλους του κόσμου. Ο γκουρού ins αμερικανικής λογοτεχνίας Κερί Βόνεγκατ σ' ένα ευφυές, καυστικό μυθιστόρημα που σατιρίζει σχεδόν τα πάντα: την επιστήμη, την πολιτική, τη θρησκεία, τον πατριωτισμό, το σεξ.

2 ΟΥΤΕ ΑΓΙΟΙ, ΟΥΤΕ ΑΓΓΕΛΟΙ ΙΒΑΝ ΚΛΙΜΑ Πράγα, μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Τρεις άνθρωποι, τρεις εκδοχές ms κοινής tous περιπέτειας. Μια οξυδερκήs ανατομία των ανθρώπινων σχέσεων από έναν σημαντικό σύγχρονο Τσέχο συγγραφέα.

Κώστας Κατσουλάρης «Στην πόλη μου τίποτα δε μένει ίδιο» Συνέντευξη στην Ό λγα Σελλά

ΠΝΕΝΠΪΪΗ

π

ού αλλού θα μπορούσε να γ ίνει η συνάντηση μ’ έναν συγγραφέα που στο τελ ευ τα ίο του βιβλίο περιλαμβάνει ό λ ες τις διαδρομές του down tow n της π ρω τεύουσας; Σ ’ ένα από τα πιο cult καφέ του κέντρου. Εκεί συναντήσαμε

τον Κώστα Κατσουλάρη, λίγ ες μ έρ ες προοτού κυκλοφορήσει η συλλογή διηγημάτων του

Μικρός δακτύλιος (Ελληνικά Γράμματα) -τ ίτ λ ο ς που ορίζει ακριβώς την περιοχή που δρουν οι ήρω ές του. Όλοι αυτοί κινούνται στα γνωστά καφέ, στους γνωστούς δρόμους,

τα πρόσωπα που κάνουν ένα πέρασμα είναι επώνυμα. Η ζωή στη σύγχρονη πόλη που πάει να γ ίνει μητροπολιτική και οι συγγραφικές του αναζητήσεις ήταν το θέμα της συζήτησης.

Γιατί επιλέγεις διήγημα και γιατί τα επικεντρώ­ νεις σ' αυτό το τρίγωνο της πόλης; Κι εγώ το θεωρώ δύσκολο, γι' αυτό το έκανα στο πέ­ μπτο μου βιβλίο. Παρότι περιλαμβάνει δύο παλαιότερα διηγήματα, ουσιαστικά η μεγάλη πλειονότητα γρά­ φτηκαν τώρα και επί τούτου. Και πράγματι με δυσκό­ λεψαν περισσότερο απ' ό,τι τα μεγάλα πεζά, και κά­ ποια τα έχω παιδέψει πιο πολύ. Το κέντρο της Αθή­ νας ως χώρος δράσης είναι για μένα αυτονόητο, όλα μου τα βιβλία, λίγο-πολύ, εκεί εκτυλίσσονται. Εδώ ή­ ταν μέρος της σύλληψης, ώστε να αποκτήσει η συλ­ λογή έναν συνεκτικό ιστό, που νομίζω ότι το χρειά­ ζονται οι συλλογές διηγημάτων.

Η Αθήνα είναι ο τόπος που κινείσαι, που ζεις. Σ ε τροφοδοτεί πλήρως; Λεν έχει κι άλλες παραμέ­ τρους αυτή η Αθήνα; Έχει κι άλλες παραμέτρους και σε προηγούμενα βι­ βλία μου έχω ασχοληθεί. Για μένα το σημαντικό δεν είναι ποια πλευρά της πόλης θα σε τροφοδοτήσει στο ένα ή το άλλο βιβλίο. Το σημαντικό είναι ότι ο αστι­ κός χώρος με τροφοδοτεί και παράγει τη σημερινή λογοτεχνία που έχει κάποια πνοή και, δεύτερον, θέ­ λω να δω κατά πόσον η σημερινή Αθήνα, μια πόλη που αλλάζει συνέχεια, μπορεί να φτιάξει μύθους και μυθικούς χώρους. Η Αθήνα είναι μια πόλη που τίπο­ τε δεν μένει το ίδιο, γι' αυτό και είναι δύσκολη πόλη για να την κάνεις λογοτεχνία. Γιατί η λογοτεχνία θέ­

λει σταθερές αναφορές, πράγματα που να διαχέονται στο χρόνο, να πηγαίνεις προς τα πίσω. Εμείς σήμερα γκρεμίζουμε αύριο χτίζουμε. Και θεωρώ ότι αναπτύσ­ σεται μια μητροπολιτική κουλτούρα στην Αθήνα, κι αυτή την ατμόσφαιρα προσπάθησα με πολύ έμμεσους τρόπους να την έχω στο βιβλίο, γιατί δεν είναι ακό­ μα υπαρκτή. Είναι εν τη γενέσει της. Παρατήρησα έντονη την παρουσία της μοναξιάς στη μητροπολιτική Αθήνα. Υπάρχουν παρέες και ο καθένας είναι λίγο μόνος του. Ο αστικός χώρος, η μεγάλη πόλη, δεν είναι ιδανικός χώρος. Είναι μια αναγκαστική κατάσταση μέσα στην οποία πρέπει να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε κοι­ νότητες και να ζούμε πιο συνεκτικά. Προσωπικά το βιώνω αυτό εν μέρει τραυματικά, γιατί έχω εμπειρίες ή μνήμες από την αγροτική ζωή, αφού προέρχομαι από επαρχία και η πόλη με δυσκολεύει. Αυτή η δυ­ σκολία νομίζω εγγράφεται στα κείμενα. Θέλησα το βι­ βλίο να έχει πολλές διαθέσεις μέσα, να έχει λίγο πλά­ κα, λίγο χρονογράφημα, έχει και διηγήματα απιστίας και διηγήματα εσωτερικά ή κλειστοφοβικά. Τα διηγήματα συνοδεύονται από φωτογραφίες του Καμίλλο Νόλλα και μάλιστα με κινητό. Γιατί χρησιμοποιείς και τη φωτογραφία; Ήθελα αυτό το βιβλίο να έχει χαρακτήρα ανοιχτής συνομιλίας με ανθρώπους συνομήλικους με μένα. Και απευθύνθηκα στον Καμίλλο. Του άρεσε πολύ η ιδέα

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Α θ

ΙΪΝΕΝ ΤΕΪΪΙ και δική του ήταν η ιδέα να τραβηχτούν από κινητό τηλέφωνο. Κάπου στην πορεία μού γεννήθηκε, στο πλαίσιο αυτής της συνομιλίας, η ιδέα να φιλοξενήσω το διήγημα ενός άλλου, που δεν ήθελα να είναι ένας γνωστός συγγραφέας. Έτσι μετέχει μ' ένα διήγημά του ο Σπύρος Κρίμπαλης, που ενώ γράφει και έχει βραβευτεί για κείμενά του δεν έχει δημοσιεύσει. Εί­ ναι η ιδέα των τυχαίων ή οργανωμένων συναντήσεων σ' αυτήν την πόλη. Βάζεις πολλούς χώρους υπαρκτούς της πόλης, που πράγματι δημιουργούν κοινότητες. Λει­ τουργούν τα στέκια στη σημερινή Αθήνα; Ναι, λειτουργούν. Παρότι είμαστε σε μια εποχή που δεν υπάρχουν πια οι μεγάλες παρέες, τα στέκια λει­ τουργούν. Εγώ έζησα τη δύση αυτής της κατάστασης και το αγγίζω κάπως στο πρώτο μου βιβλίο Ιστορίες οπό τον αφρό. Ωστόσο η ανάγκη είναι τόσο μεγάλη και οι νέοι δημιουργούν στέκια. Οι παρέες είναι λίγο πιο χα­ λαρές πια, αλλά τα στέκια είναι ο τρόπος που δημιουρ­ γείς κοινότητες στην πόλη. Δημιουργούνται αυτοί οι πολυχώροι που φιλοξενούν πολλά είδη τέχνης. Κι αυ­ τά στέκια είναι και ατμόσφαιρες που είναι στο ψάξιμο. Η αίσθησή μου είναι ότι, αν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο σ' όλα αυτά, είναι η απόγνωση που έχει ο νέος της Αθή­ νας. Ζει σε μια πόλη, δεν θα επιστρέφει σε κανένα χω­ ριό και πρέπει να την αγαπήσει. Βγαίνει μια απόγνωση έντονη και μια λαχτάρα διαφορετική από το πώς είναι τα πράγματα στο Παρίσι, π.χ. Όλα αναζητούνται όπως και στη λογοτεχνία. Είναι σαφές ότι υπάρχει μια ζύμω­ ση, αλλά δεν έχουν έρθει τα έργα. Έχεις νιώσει ποτέ να θέλεις να φύγεις από την Αθήνα; Προς δύο κατευθύνσεις θα μπορούσε να συμβεί αυ­ τό. Η μία αφορά τη νεότητά μου, όταν έφυγα για τη Γαλλία. Τότε η ψυχολογία μου ήταν να μείνω έξω. Αν είχα τις οικονομικές ή άλλες ευκαιρίες, πιστεύω ότι θα είχα μείνει στο Παρίσι. Τότε πίστευα ότι πρέπει να φύγω από δω. Τώρα πια, που έχω και παιδιά και έχω δεθεί αλλιώς με τη ζωή εδώ, δεν κάνω τέτοιου τύπου φαντασιώσεις. Μπορώ όμως να φανταστώ τον εαυτό μου να μένει στην Αίγινα, που μένω πια το μεγαλύτε­ ρο μέρος του καλοκαιριού. Υπάρχει μέσα μου η φα­ ντασίωση μιας φυγής σε μια πιο αγροτική ζωή, που έχει να κάνει με την καταγωγή μου. Πάντα σκέφτο­ μαι ότι υπάρχει και μια άλλη ζωή, που δεν μου είναι ξένη.

50

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Κώστας Κατσουλάρης

Μικρός δακτύλιος Ελληνικά Γράμματα, 2007 σελ. 184 Υπάρχει κάποιο θέμα που θα ήθελες να γράψεις, σε απασχολεί χρόνια και ακόμα δεν έχεις βρει τον τρόπο να το προσεγγίσεις; Θα έλεγα ότι υπάρχει μια συνεχής αναζήτηση για το ποιο είναι το θέμα μου. Τα πρώτα βιβλία γράφονται πιο εύκολα. Στη συνέχεια έχεις μια ανάγκη να πας όλο και πιο πολύ σ' αυτόν τον πυρήνα και ν' αναζητήσεις το δικό σου θέμα. Είμαι στο ψάξιμο. Μπορώ να βρω κοινά μοτίβα να διατρέχουν τα βιβλία μου, αλλά δεν νομίζω ότι έχω πιάσει ακόμα τον πυρήνα αυτού που είμαι εγώ μέσα στη γραφή. Την απόλυτα δική μου φω­ νή, αν υπάρχει. Η ζωή της πόλης είναι σίγουρα μέρος αυτού που είμαι σαν συγγραφέας. Αλλά δεν είμαι αθηναιογράφος, με την παλαιότερη έννοια, γιατί δεν έχω αυτή τη σχέση με τη ζωή της πόλης. Κοίταξε, δεν κά­ νω λογοτεχνία του φανταστικού, το υλικό μου είναι η πραγματική ζωή γύρω μου, χωρίς να είμαι νατουραλιστής ή ηθογράφος. Μ' αρέσει η μικρή φόρμα, με γοη­ τεύει το αποσπασματικό, αλλά μπορεί να είναι και ένα κουσούρι αυτό. Μια αδυναμία να πλάσω πιο συνολι­ κές μορφές. Δεν ξέρω. Σ ε ευχαριστώ πολύ. ■

UmBCRtO

Eco

Αναμνήσεις επί χάρτου Κείμενα για τη βιβλιοφιλία Τι είναι σι’ αλήθεια η «φυτική μνήμη»; Ποιο είναι το στοιχείο που διαχωρίζει τον αναγνώστη από τον βιβλιόφιλο; Ο Σαίξπηρ ήταν κατά τύχη ο Σαίξπηρ; Αυτά και άλλα ερωτήματα οδηγούν τον συγγραφέα σε μία πολύπλευρη αναζήτηση, αλλά και στην πεποίθηση ότι το βιβλίο, με τη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα, θα συνεχίσει να υπάρχει για πολλούς ακόμη αιώνες.

~

γράμματα

ι

ε

Ο Λ Α

Τ Α

ΒΙ ΒΛΙ ΟΠΩΛΕΙ Α

ϊϊνεντεϊϊη

σ

ε κάποιους ίσως φ ανεί προκλητικό το νέο μυθιστόρημα του Κώστα Ακριβού, αφού αποφάσισε ν ’ ανα μ ετρη θ εί με πολλά, «με τα ιερά και τα όσια», όπως λ έ ε ι κι ο ίδιος. Τα πολλά και τα απροσδόκητα που συμβαίνουν στο Πανδαι­ μόνιο (Μ εταίχμιο) διαδραματίζονται στο Άγιον Ό ρος. Ή ρω ές του είναι οι μοναχοί που ζουν ε κ ε ί και όσοι το ύ ς συναναστρέφονται. Και μια γυναίκα που παραβιάζει το άβατο...

Βέβαια δ εν του γεννή θ η κε εν αιθρία το θέμα, δηλαδή δ εν είναι έν α ς άνθρωπος ξ ε ­

κομμένος από το εκκλησιαστικό π εριβάλλον και την παράδοσή του. 0 Κώστας Ακριβός τελ είω σ ε το Γυμνάσιο στο Εκκλησιαστικό Οικοτροφείο στο Βόλο, που διοικούσε ο νυν αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος. Α νήκει στη συγγραφική γενιά του ’80, διδάσκει τα τ ε ­ λευταία 25 χρόνια στη Μέση Εκπαίδευση, και στα πολλά μέχρι σήμερα βιβλία του αντλεί τα θέμα τά του από το πρόσφατο ιστορικό π αρελθόν τη ς χώρας. Πώς καταφ έρνει να τα συνδυάζει όλα αυτά; Μ ειώ νο ντας τις ώ ρες του ύπνου, γράφοντας και σημειώνοντας διαρκώς. Ακόμα και όταν είναι επ ιτηρητής Πανελλαδικώ ν Εξετάσεω ν!

Γιαχί διάλεξες να βάλεις το Άγιον Όρος ως τόπο δράσης του βιβλίου; Επισκεπτόμουν συχνά το Όρος, κάθε 3-4 χρόνια, κι εκεί συνάντησα έναν άνθρωπο με την εξής ιδιαιτερό­ τητα: είναι 88 ετών και δεν έχει δει ποτέ στη ζωή του γυναίκα πραγματική, ούτε καν στην τηλεόραση. Μό­ νο η μορφή της Παναγίας τον παρέπεμπε στο γυναι­ κείο φύλο. Αυτός ο άνθρωπος με εντυπώσιασε και φώλιασε η περίπτωσή του στο μυαλό μου. Αρχισε να με τριβελίζει αυτή η ιδέα, σε συνδυασμό με το άβα­ το, κι έτσι γεννήθηκε ο καμβάς του μυθιστορήματος. Αυτό ήταν το αρχικό ερέθισμα. Η επιδίωξή σου μ' αυτό το βιβλίο, που πιάνει πάρα πολλά θέματα (η σύγκρουση ανάμεσα στον τύπο και την ουσία, στον εκσυγχρονισμό και το συντηρητισμό), ποια ήταν; Ήθελα να δω ποιος είμαι εγώ μέσα στη χώρα, και ποια είναι η χώρα μέσα στο παγκόσμιο χωριό. Συνέ­ χεια είμαστε κολλημένοι σ' ένα παρελθόν. Σαν χώρα ξέρουμε ποιοι θέλουμε να είμαστε σ' αυτόν τον πα­ γκόσμιο χάρτη ή θα μείνουμε πάντα στις ιδεοληψίες μας; Δεν είμαι ενάντια στην παράδοση, ίσα-ίσα είμαι υπέρ. Το ζήτημα είναι η παράδοση να λειτουργεί σαν

κρησάρα, όπου να διηθίζονται όλα και να παίρνουμε τελικά τα καλύτερα στοιχεία. Δηλαδή να λέμε ότι εί­ μαστε απόγονοι του Περικλή, αλλά φτάνει αυτό; Χω­ ρίς παιδεία σήμερα κερδίζουμε τίποτα; Επειδή λοιπόν το Άγιον Όρος και ο τρόπος που είναι οργανωμένη η ζωή εκεί είναι μια ξεχωριστή περίπτωση, επιλέγω αυτό το χώρο δράσης. Μ' έναν τρόπο, εκεί γίνεται η μεγάλη δοκιμασία. Εκεί ζουν άνθρωποι με ακραία πά­ θη, θετικά και αρνητικά, και είναι δοσμένοι είτε σ' αυ­ τό που λέγεται πίστη είτε σ' αυτό που λέγεται ελλη­ νολατρία. Όλα αυτά δοκιμάζονται όταν μια γυναίκα καταπατεί το άβατο κι από κει ξεκινούν όλα... Έχεις προσωπική άποψη για το θέμα του άβατου; Είναι μπλεγμένο και σύνθετο το φαινόμενο. Αν όταν ξεκίνησα να γράφω είχα μια απορία, τώρα έχουν πολλαπλασιαστεί οι απορίες μου. Εγώ θα ήθελα να μην ποινικοποιείται η παραβίαση του άβατου, όπως συμ­ βαίνει σήμερα. Αν με ρωτούσαν, θα έλεγα ότι αυτό το θέμα να γίνει αντικείμενο ευρύτερου κοινωνικού θεολογικού διαλόγου. Δεν είναι κακό να συζητάμε για τέτοια ζητήματα, που αν το δούμε λίγο πιο στραβά μπορεί να εξάψουν το φανατισμό. Πιστεύω ότι σε τέ­ τοια ζητήματα πατάμε σε αχυρένια πόδια.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

53

[ΪΝ ίΝΪΠΙΙ Μία από τις απόψεις όσων διαφωνούν με την άρση του άβατου είναι το ενδεχόμενο της τουριστικοποίησης... Όταν πρωτοπήγα στο Άγιον Όρος, το 1985, είδα μια κατάσταση που όντως έμοιαζε με εικόνα εγκατάλει­ ψης. Μισογκρεμισμένα μοναστήρια, ζούσαν αρκετά δύσκολα, υπήρχε έντονη πνευματικότητα... Μετά ΙΟ­ Ι ! χρόνια έχουν αλλάξει τα πάντα. Έχουν μπει τόσα λεφτά από την Ε.Ε., έχουν ανακαινιστεί όλα τα μονα­ στήρια, εκτός από ένα-δυο που αρνούνται. Υπάρχουν μοναστήρια που έχουν μέχρι και ασανσέρ, τα καλύ­ τερα συστήματα πληροφορικής, δωμάτια που μοιά­ ζουν με σουίτες -τα θίγω αυτά στο μυθιστόρημα. Μπήκα μέσα στο θέμα μ' ένα δέος. Για πολλούς, και για μένα, κάτι λέει ο τόπος. Αλλά από την άλλη δεν μπορεί η λογοτεχνία να μην έχει κριτική διάθεση σ' ένα τέτοιο ζήτημα. Η λογοτεχνία είναι ο μεγεθυντι­ κός φακός. Δεν αφηγούμαστε απλώς μια ιστορία και τελείωσε το θέμα. Το ζήτημα είναι να εγκύψει η λο­ γοτεχνία πάνω από κρίσιμα θέματα και να δημιουρ­ γήσει τριβές, προβλήματα, να καταθέσει μαρτυρίες και να προκαλέσει συζήτηση. Αυτή τη λογοτεχνία θέ­ λω, αυτή διαβάζω και αυτή γράφω. Η σχέση σου με τη θρησκεία ποια είναι; Θα απαντήσω με το μότο του Αντόνιο Πόρτσια που έχω στο βιβλίο: «Θεέ μου, δεν πίστεψα σχεδόν πο-

Κώστας Ακριβός

πανδαιμόνιο ΜεταιχΜίο ©

Κώστας Ακριβός

Πανδαιμόνιο Μεταίχμιο, 2007 σελ. 391, τιμή: 17,00 ευρώ τέ σ' εσένα, μα πάντα σ' αγαπούσα». Η δική μου η γε­ νιά θέλει πάρα πολύ να δεθεί μ' αυτό που λέγεται πί­ στη, είμαστε κοντά στην παράδοση, κάποιες φορές αναζητώ ένα αποκούμπι κι εκεί μπαίνει η λογική κι αναρωτιέμαι: γίνεται τώρα αυτό ή είναι το πρώτο σκίρ­ τημα του παραλόγου; Είμαι σ' αυτό το μεταίχμιο και νομίζω ότι όλο αυτό το έχω περάσει στο βιβλίο. Σ ε όλα σου τα βιβλία γυρνάς προς τα πίσω. Για­ τί θέλεις να γυρνάς στο παρελθόν; Τι ρόλο παί­ ζει το παρελθόν για σένα; Γεννήθηκα το Ι958, και μεγάλωσα σ' ένα χωριό έξω από το Βόλο, τη δεκαετία του '60. Όταν μιλούσαν οι γονείς μου και οι παππούδες μου για τον πόλεμο και τον εμφύλιο (ο αδελφός της μητέρας μου ήταν στην Τασκένδη) νόμιζα ότι όλα αυτά συνέβαιναν στη μυ­ θολογία. Πήγα στο Οικοτροφείο, το Πολυτεχνείο το ζήσαμε ξώφαλτσα και μετά τη μεταπολίτευση άρχισα να καταλαβαίνω τα πίσω χρόνια. Σήμερα καταλαβαί­ νω ότι είμαστε μια γενιά στο μεταίχμιο, ανάμεσα σε μια Ελλάδα που έχει φύγει οριστικά και μια άλλη που έρχεται και είναι τελείως διαφορετική. Πώς ν' απαρνηθώ έναν κόσμο που είναι η νεότητά μου; Σ ε ευχαριστώ πολύ. ■

54

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Γ ΙΑ Ν Ν Η Ε A Α Η Ν Ι Κ Η

«Του φιδιού το γάϋα θα το χαρακτήριζα μυθιστόρημα θρίλερ, με βασικό "σίριαλ κίλερ" τα πληγωμένα μας αισθήματα, τα τραύματα της απόρριψης, αλλά και τη γοητεία της αυτοκαταστροφής, που ελλοχεύει μέσα μας περιμένοντας την ανάλογη "καλή" στιγμή για να εκδηλωθεί». χηνικάλ y g a p i p L αχα\

Κώστας Διακουμής

Ό λγα Μοσχοχωρίτου

Χρύσα Μπαχά

Γιώργος Παναγιωτίδης

πρωιοεμφανιζόμενοι Ι

στορίες με πρωταγωνιστές εκδαμΒωτικά σπορ αμαξάκια που σπέρνουν χίλιους πειρα­ σμούς, αλλά και σακαράκες που ξεμένουν σε άγνωστους τόπους, γεμάτους σκοτει­ νούς θρύλους και ύποπτους ψιδύρους. Ιστορίες για παράξενους κόσμους από οστά,

και πολιτείες που είναι αδύνατο να βρεις στο χάρτη και που κατοικούνται από συνηδισμένους ήρωες με ασυνήδιστες παραξενιές. Ιστορίες γεμάτες νεανική ανεμελιά, ανυποψίαστη για το χρόνο που τρέχει, και άλλες που κουβαλούν μέσα τους μικρές τραγωδίες, ανομο­ λόγητους έρωτες, ανατροπές και ματαιώσεις. Είναι οι ιστορίες δεκατεσσάρων, πρωτοεμφανιζόμενων στην πεζογραφία, συγγραφέων. Η δεματολογία τους φαίνεται να έχει κάποια σχέση με την ηλικία των ίδιων των συγγραφέων. Οι πιο νέοι ρίχνονται χωρίς δεύτερη σκέψη στα ανήσυχα νερά του μυστηρίου. Κάποιοι γρά­ φουν για την αγάπη στον ανοιχτό ορίζοντα, το ταξίδι, την περιπέτεια, την ακατανίκητη επιδυμία του να μην ανήκεις πουδενά. Οι υπόλοιποι, οι μεγαλύτεροι, σκάβουν Βαδιά στις μνή­ μες του παρελδόντος, για να ξετρυπώσουν παλιές γειτονιές και αγαπημένα πρόσωπα, αλ­ λά και για να φέρουν στο φως κρυφές γωνιές της ανδρώπινης ψυχής. Ανάμεσα σ' αυτά τα Βιβλία, μυδιστορήματα αλλά και συλλογές διηγημάτων, βρίσκονται και κάποια γραμμένα με τέτοια αυτοπεποίδηση και μαεστρία, που στέκονται σχεδόν με άνεση δί-

συγγραφείς

Κείμενα, επιμέλεια: Νίκη Ορφανού

Τ α ξ ι δ ε ύ ο ν τ α ς στο άγνωσ το πλα σε αυτά καταξιωμένων συγγραφέων. Είτε είναι π πολύ καλή χρήση της γλώσσας τους και ο δυναμισμός τους είτε η ποίηση των εικόνων τους, είναι αδύνατο να τους αντισταδείς. Σε κάποια άλλα, ωστόσο, διακρίνεται μια ανεπαίσδητη αβεβαιότητα, και κάποιες φορές και μια απειρία. Συχνά πυκνά ο διάλογος αντιμετωπίζεται σαν... αναγκαίο κακό. Μικρές δόσεις, εδώ κι εκεί, χωρίς ουσία. Τα σημαντικά αφήνονται στην αφήγηση, σ' ένα αργόσυρτο ξεδί­ πλωμα σκέψεων, προδέσεων, επιδυμιών. Με καχυποψία φαίνεται να αντιμετωπίζεται και η δράση. Λες και αυτή είναι σε μονομαχία με τους χαρακτήρες και μόνο η μία πλευρά μπο­ ρεί να νικήσει. Και το κυριότερο: κάποιοι απ' τους συγγραφείς σαν να φοβούνται να... ανακατέψουν τη συνταγή. Σαν να τους ξενίζει ο πειραματισμός και μένουν σε μονοπάτια γνώριμα, σε σί­ γουρες γειτονιές, τόσο στη δομή όσο και στους ήρωές τους -ήρωες διαφορετικών βι­ βλίων που μοιάζουν ίδιοι και απαράλλακτοι, σαν να μπαινοβγαίνουν αδιάκοπα από το ένα χειρόγραφο στο άλλο. Δεν είναι, ωστόσο, χρέος του νέου δημιουργού να φέρνει το και­ νούργιο; Όπως και να 'χει, όμως, ένα είναι σίγουρο. Όλες οι ιστορίες είναι γραμμένες με αγάπη και αφοσίωση. Και μπόλικη δουλειά. Και, προπάντων, ειλικρίνεια. (Οι συγγραφείς παρουσιάζονται με αλφαβητική σειρά)

Κώστας Διακουμής

Ο σχετικός χρόνος

Η κρυφή γοητεία της φυγής

Ο Κώστας Διακουμής γεννήθηκε στην Πύλο, σπούδασε στο τμή­ μα Φυσικής στην Πάτρα και σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει γράψει μια σειρά επιστημονικών συγγραμμάτων. Με το βιβλίο αυτό θέλησα να καταθέσω τη δική μου ματιά πάνω στην τελευταία 50ετία στη χώρα μας. Από τα χρόνια τα μετεμφυλιακά στη χούντα, που στο βιβλίο ονομάζω «εποχή του σιδήρου», έως τη με­ ταπολίτευση και το σήμερα, την «εποχή του πυριτί­ ου». Σ' όλα αυτά, μικρές και μεγάλες ανθρώπινες ιστο­ ρίες, νεανικοί, αιώνιοι έρωτες, πολιτικές ανησυχίες και... άδειες τσέπες. Στιγμές που μας θυμίζουν τα φρέσκα μας χρόνια, αυτά που απολαμβάναμε ανέμε­ λοι -και ελεύθεροι- ταξιδεύοντας πάνω σε μια μηχα­

58

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

16 μονόπρακτα μιας σύγχρονης τραγωδίας Εκδόσεις Περί Τεχνών, 2007 σελ. 224, τιμή: 15,00 ευρώ

νή. Και δύσκολες στιγμές, όταν η φυγή αποκτούσε όλο και περισσότερη γοητεία... Αν και έχει θεατρικότητα, το κείμενο δεν είναι θεατρικό. Με εξαίρεση το τελευταίο του μέρος, εκεί όπου... ο χρόνος αποκαλύπτεται σχετικός, και όπου δύο φιλόσοφοι ανοίγουν τα χαρτιά τους. Οι ήρωες του βιβλίου, όμως, έχουν ήδη κλείσει τους λο­ γαριασμούς τους και έτσι το επόμενο, που ήδη σχε­ διάζω, θα σχετίζεται με την εποχή του μεσοπολέ­ μου. ■

Φραντζέσκα Κολυβά

Ο κηδεμόνας Εκδόσεις Πατάκη, 2007 Σελ. 424 τιμή 17,50 ευρώ

Μαζί με τους ήρωές μου Η Φραντζέσκα Κολυβά ζει στην Αθήνα όπου και εργάζεται ως δικηγόρος -αν και, κ α τ’ ορολογία της ιδίας, νομική σημαίνει γι' αυτήν μόνο βιοπορισμό. Διαβάζει πολύ, ιδιαίτερα τους κλασικούς. Υπάρχει τίποτα πιο ενδιαφέρον από τη μελέτη της ανθρώπινης φύσης; Οπωσδήποτε όχι για μένα. Ο άνθρωπος και η φύση του -ή και η ψυχή του, αν το θέλετε- είναι αυτό που με απασχολεί επίμονα. Με την ίδια επιμονή προσπάθησα να φέρω τους ήρωές μου, μέσα από ένα κλίμα ψυχανάλυσης, να ανακαλύψουν στις αθέατες πλευρές τους. Να κοιτάξουν κα­ τάματα το σαθρό οικογενειακό τους υπόβαθρο, να εξετάσουν τις εύθραυστες προσωπικές τους σχέσεις, τις αλλότριες επιλογές τους. Να βρεθούν αντιμέτω­ ποι με θέματα δύσκολα, όπως η αιμομιξία. Να σκεφτούν ουσιαστικά για τη ζωή τους. Είναι η εποχή των μεγάλων αλλαγών, των αλμά­ των. Αρχές του 20ού αιώνα. Οι ήρωές καλούνται να αλλάξουν τον τροχό της μοίρας, να κάνουν αποφα­ σιστικές επεμβάσεις στη ζωή τους, από θάρρος ή από απελπισία, να αντιδράσουν αντί να υποταχθούν. Όχι αδικαιολόγητα, εκείνη η εποχή ήταν πολύ πιο πρόσφορη από τη δική μας για ανατροπές, για αντί­ δραση. Τότε υπήρχε ένας διανοητικός ίλιγγος, οι επι­ στήμες ωρίμαζαν. Παντού υπήρχαν νέες ιδέες, οι άν­ θρωποι ένιωθαν μικροί, προσπαθούσαν με κόπο να

κατακτήσουν την αυτογνωσία. Σήμερα φαίνεται τόσο δύσκολο να αντιδράσει κανείς. Οι νέες ιδέες περιο­ ρίζονται στην τεχνολογία και τα ιατρικά επιτεύγμαΕίναι μια τελείως ξεχωριστή αίσθηση να κουβαλάς μέσα σου τους ήρωές σου. Γιατί, όποιος γράφει, το γνωρίζει. Τους ήρωές σου, από τη στιγμή που θα γεν­ νηθούν, δεν μπορείς να τους ξεφορτωθείς με τίποτα. Σε συνοδεύουν στα ψώνια, περιμένουν μαζί σου στη στάση του λεωφορείου, ξεπηδούν απρόσκλητοι ενώ δουλεύεις στο γραφείο σου. Όλο το σκηνικό του έρ­ γου σου το φέρεις μέσα σου συνέχεια, ότι κι αν κά­ νεις -και είναι παρόν ακόμα και όταν νομίζεις ότι βρί­ σκεται σε λήθαργο! Γιατί οι ήρωές απαιτούν τη συνέχειά τους και την ορίζουν. Η γραφή, τελικά, δεν είναι άλλο παρά ένα ταξίδι της ψυχής. Μέσα από το γράψιμο παρακολουθώ διαρκώς τον εαυτό μου, γιατί παρακολουθώ τους άλ­ λους. Και όσο κι αν είμαστε διαφορετικοί, μέσα στους άλλους βρίσκουμε πάντα κομμάτια του εαυτού μας. Υπ' αυτήν την έννοια, το γράψιμο είναι μια καλή ψυ­ χοθεραπεία... ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

59

Βικτωρία Μακρή Προσωπική υπόθεση η ελευθερία Βικτώρια Μακρή

Η Βικτωρία Μακρή ασχολήθηκε για χρόνια μ ε την επιμέλεια λογοτεχνικών κειμένων, ενώ από νωρίς έγραφε διηγήματα και στίχους, πολλοί από τους οποίους έχουν μελοποιηθεί από τον Νίκο Μαμαγκάκη. Η ιδέα για τη συγγραφή των Ελεύθερων φυλα­ κισμένων προέκυψε από ένα άρθρο εφημερίδας που διάβασα πολλά χρόνια πριν, όταν ακόμα ήμουν φοιτήτρια στο Πολυτεχνείο. Γινόταν ανα­ φορά, με ψιλά γράμματα, στο θάνατο κάποιου πε­ ρίπτερά. Είχε βρεθεί νεκρός στο περίπτερό του, έχοντας ο ίδιος αφαιρέσει τη ζωή του. Οι γείτονες δεν είχαν άλλο να πουν γι' αυτόν παρά ότι ήταν πο­ λύ μοναχικός, ενώ οι μόνες κουβέντες που θυμούνταν να τον έχουν ποτέ ακούσει να λέει ήταν «τα ρέστα σας». Από τότε ήθελα να γράψω την ιστορία του. Το έκανα, αφού ταυτόχρονα έπλασα και έναν

<50

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ελεύθεροι φυλακισμένοι Εκδόσεις Ψυχογιός, 2007 σελ, 320, τιμή 15,00 ευρώ

δεύτερο κεντρικό χαρακτήρα, που θα στεκόταν στον αντίποδα του πρώτου: έναν φυλακισμένο που όμως, αν και στο κελί, νιώθει ελεύθερος. Αυτό που με απασχόλησε γράφοντάς το ήταν κυρίως το να μη δώσω την εικόνα του ήρωα σε κάποιον καταδικα­ σμένο για έγκλημα, αλλά να επικοινωνήσω το μήνυ­ μά μου. Ότι, δηλαδή, η ελευθερία είναι προσωπική υπόθεση του καθενός από μας, και ότι μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι ακόμα και περιορισμένοι σε ένα κλουβί -ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, σ' ένα μικροσκοπικό διαμέρισμα, όπως τόσοι άνθρωποι γύρω μας. ■

ΚΑΡΦΙΤΣΑ Μαρία Μαλανδρίνου

Μαρία Μαλανδρίνου

Η καρφίτσα Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007 σελ. 308, τιμή 16,72 ευρώ

Μαρία Μαλανδρίνου Μικρές και ανθρώπινες

Η Μαρία Μαλανδρίνου γεννήθηκε οτη Λάρισα και σπούδασε Νομική στην Αθήνα, όπου και εργάζεται. Η καρφίτσα είναι το πρώτο της έργο.

Είναι αλήθεια ότι το επάγγελμά μου του δικηγό­ ρου με έχει επηρεάσει στη συγγραφή. Αφήνει τη σφραγίδα του στα κείμενά μου, κυρίως ως προς την απαίτηση της δόμησης των χαρακτήρων ώστε να εί­ ναι πειστικοί, αλλά και ως προς μια αναλυτική διά­ θεση απέναντι' τους. Είναι οι χαρακτήρες που μ’ απα­ σχολούν πάνω απ' όλα. Γι' αυτό και οι ιστορίες μου είναι μικρής εμβέλειας, καθημερινές... Μικρές και ανθρώπινες χωρίς, ίσως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πέ­

ρα από το ότι αναδεικνύουν τους ήρωες. Στα γρα­ πτά μου δεν διστάζω να επιδίδομαι σ' ένα ασταμά­ τητο κυνήγι των χαρακτήρων, ακόμα και σε βάρος της πλοκής. Διαβάζω πολύ κι έχω σταθερές αναφορές για το έργο μου. Αγαπημένοι μου συγγραφείς η Μάρω Δού­ κα, ο Στρατής Τσίρκας, ο Νίκος Θέμελης αλλά και ο Μαρσέλ Προυστ, ο Τόμας Μαν και οι ρώσοι πεζογρά-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

01

Μαρία Μαρκουλή

Η Μαρία Μαρκουλή γεννήθηκε στην Αθήνα και εργάζεται ως δήμο-

Ν τ ρ ά ι β ιν

βιογράφος στην εφημερίδα Τα Νέα, καλύπτοπας το μουσικό ρετιορ-

Εκδόοεις Κέδρος 2007

τάζ. Έχει σπουδάσει Γιλλική Φιλολογία Το αυτοκίνητο υπήρχε στις ιστορίες μου πριν ακόμα τις αποτυπώσω στο χαρτί. Ήταν γιατί αυ­ τές προέκυπταν ενώ βρισκόμουν στο τιμόνι. Ιδέες σκόρπιες, που ξεπηδούσαν μέσα από ατέλειωτα χιλιό­ μετρα δρόμου, ιστορίες που άρχιζαν να παίρνουν σάρκα και οστά στο μυαλό μου πριν φτάσω στον προορισμό μου -ή πριν τελειώσει η βενζίνη. Έτσι πέ­ ρασαν τρία χρόνια, όσα χρειάστηκα για να γράψω τις ιστορίες του βιβλίου, ενώ το αυτοκίνητο κέρδισε από μόνο του τη θέση του σ' αυτές. Δικαίως, άλλωστε, κα­ θώς συμβολίζει όσα μ' ενδιαφέρουν: το άνοιγμα στο δρόμο, το ταξίδι, την περιπέτεια και βέβαια την ελευ­ θερία. Είναι ελκυστικός ο δρόμος γιατί είναι απρόβλε­ πτος, γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου συμβεί ή τι θα βρεις μπροστά σου μετά τη στροφή. Κι έτσι το αυ­ τοκίνητο είναι πάντα εκεί, κάποιες φορές ως ταλαιπω­ ρημένο μεταφορικό όχημα και άλλες ως το αρχέτυ­ πό του. Έχει μπόλικη λαμαρίνα το βιβλίο... Αυτό που φροντίζω πάντα να αποφεύγω στα κεί­ μενά μου είναι η γλώσσα η επιτηδευμένη, που δεν κολλάει στην ιστορία. Η ψεύτικη, η τελειοποιημένη.

<£>2 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

σελ. 2βο Μου αρέσει, αντίθετα, η φυσική γλώσσα, η γλώσσα της καθημερινής ζωής. Ίσως γιατί με παρόμοιο τρόπο βλέ­ πω και το γράψιμο. Όχι σαν μια δικαιολογία για να χτί­ σεις ένα φανταστικό μικρόκοσμο και να αποκλειστείς μέσα του αλλά σαν κάτι που προκύπτει μέσα από την ίδια τη ζωή. Θέλω να είμαι συνέχεια σε επαφή με τον κόσμο, να μη χάνω τίποτα, να μη χάνω τη ζωή για το γράψιμο. Πώς θα γράψεις αν δεν ζήσεις πρώτα; Πολλοί φαντάζονται ότι το να είσαι δημοσιογρά­ φος είναι ένα καλό εισιτήριο για τον κόσμο της λογοτεχνίας. Στην περίπτωσή μου συνέβη μάλλον το αντίθετο: μου πρότειναν, αρκετά χρόνια πριν, να μπω στη δημοσιογραφία αφού κέρδισα ένα λογοτεχνικό διαγωνισμό. Η δημοσιογραφική μου εμπειρία με έχει βοηθήσει, ωστόσο, πολύ και στο γράψιμο: ως δημο­ σιογράφος έχεις καλά αντανακλαστικά στο να πιάνεις γρήγορα μια ιδέα και να την απλώνεις στο χαρτί. Εξοι­ κειώνεσαι με το κείμενο. Μάλιστα, αν υποθέσουμε ότι το γράψιμο είναι κάτι σαν... αγώνας δρόμου, έχεις κα­ λή εκκίνηση και το όχημά σου δεν πρόκειται να σ' αφήσει στα μισά! ■

Μάριος Μιχαηλίδης Ανάμεσα στα όρια

Ο Μάριος Μιχαηλίδης είναι φιλόλογος. Έχει εκδώσει τέσσερις ποιητικές συλλογές, η τελευταία των οποίων, Σαν άλλοθι οι λ έ ξε ις (Μεταίχμιο, 2003) τιμήθηκε μ ε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου. Αν και γεννήθηκε στην Κύπρο, ζει από τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα.

Είναι ένας παράξενος μικρόκοσμος, αυτός της Οστεόπολης, που βρίσκεται στην καρδιά του μυ­ θιστορήματος. Σ' αυτό τον μικρόκοσμο, κεντρική φιγούρα είναι ο οστεοφύλαξ, ο οποίος δεν επιθυμεί άλλο παρά να ελέγχει και να κατευθύνει τη λειτουρ­ γία της Οστεόπολης. Μόνο που απρόβλεπτες κατα­ στάσεις ξεπερνούν τον ηρώα, τον ταλανίζουν και τον αναγκάζουν να βρίσκει τελικά καταφύγιο στο όνει­ ρο. Η ίδια η Οστεόπολη είναι σαν μια χοάνη για όλα αυτά που συμβαίνουν στον έξω κόσμο, στα Βαλκά­ νια. Ο μύθος δένει φανταστικούς ήρωες και κατα­ στάσεις με πραγματικά πρόσωπα και συμβάντα ιστο­ ρικά, που οδηγούν πίσω στην εποχή λησταρχιών του

71. Με γοητεύει να αφήνω τις πραγματικότητες να εισρέουν στο μύθο και να αμφισβητούν τα όρια ανάμεσα στα δύο. Άλλωστε είναι δύσκολο να μιλά­ με για το φανταστικό και το πραγματικό ως δύο διακριτές σφαίρες. Η καθημερινή μας εμπειρία μας βε­ βαιώνει ότι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα δύο είναι δυσδιάκριτη, ότι τα πράγματα δεν σταματούν

να μας κάνουν να αναρωτιόμαστε... Αυτό που με ευχαριστεί περισσότερο απ' όλα εί­ ναι να μου τηλεφωνούν αναγνώστες του βιβλίου μου για να μου μιλήσουν γι' αυτό. Ματαιοδοξία; Μπορεί. Η επιθυμία ανάδειξης στα γράμματα, ωστό­ σο, είναι σίγουρα η πιο αθώα ματαιοδοξία. Όταν ξε­ κίνησα να γράφω τον Οστεοφύλακα δεν είχα ιδέα πού θα πάει η ιστορία. Ξέρω ότι πολλοί σχεδιάζουν το σύνολο μιας ιστορίας πολύ πριν αγγίξουν το χαρτί. Σε μένα η ιστορία κυοφορείται την ώρα της γραφής, και ποτέ δεν ξέρω πώς ακριβώς θα εξελιχθεί ο... το­ κετός! Το μόνο που ήξερα ήταν ότι θα επέμενα σ' ένα λόγο ποιητικό και σε μια ιστορία με εκπλήξεις και ανατροπές, χωρίς μοτίβα. Το επόμενο βιβλίο μου είναι ήδη γραμμένο -στα μέτρα ενός κλασικού μυθιστορήματος αυτή τη φο­ ρά. Πρόκειται για την ιστορία μιας οικογένειας που περνά από τη Μικρασία, με την καταστροφή, στην Κύπρο. Είναι κάτι που από χρόνια είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου, δεν είμαι όμως σίγουρος αν υπάρ­ χει εκδοτικό ενδιαφέρον. ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

S3

H

€

%l

Κωνσταντίνος Μίσσιος

Η νύχτα της λευκής παπαρούνας Εκδόσεις Διόπτρα, 2007 σελ. 266, τιμή 15,00 ευρώ

Κωνσταντίνος Μίσσιος Παραμύθι για μεγάλους

Ο Κωνσταντίνος Μίσσιος είναι φανατικός αναγνώστης, λάτρης, παλαιότερα, του Στίβεν Κινγκ, ενώ, προσφάτως, οπαδός της πιο κλασικής λογοτεχνίας και του Κάζουο Ισιγκούρο. Είναι 31 χρόνων και ζει στην Αθήνα. Η αγάπη μου για τις ιστορίες μυστηρίου έχουν να κάνουν με τα αναγνώσματά μου, αλλά και την παιδική μου ηλικία, που ήταν γεμάτη από τρομα­ χτικά παραμύθια. Γράφω για θρύλους και μακάβριες ιστορίες που άκουσα μικρός, τις οποίες συμπληρώ­ νω με κάποιες δικές μου, εντελώς φανταστικές, πά­ ντα με την κατάλληλη δόση μυστηρίου και σασπένς. Ο στόχος μου, σ' αυτό το βιβλίο, ήταν κυρίως να μα­ γειρέψω ένα παραμύθι για μεγάλους, κάτι διασκεδαστικό και γαργαλιστικό, μια καλή παρέα για τα βρά­ δια. Δεν λείπει βέβαια και μια κριτική ματιά απέναντι

04

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

στις συνήθειες της μικροκοινωνίας απ' την οποία προέρχομαι, και την οποία περιγράφω στο βιβλίο μου. Δεδομένου ότι προέρχομαι από την Ήπειρο, δεν είναι τυχαίο που με κεντρίζει το μυστήριο. Το δη­ μιουργεί το ίδιο το τοπίο, παράξενο και άγριο τόσο που σου προκαλεί δέος -ό,τι χρειάζεσαι δηλαδή για να βρεθείς με ένα μάτσο καλές ιστορίες τρόμου. Γράφοντάς τις, διαπίστωσα με χαρά ότι οι μνήμες της παι­ δικής ηλικίας δεν μ' έχουν αφήσει, παρότι μένω στην Αθήνα εδώ και αρκετά χρόνια. ■

Μ Π Ο Ρ Ε ΙΣ * Ν' ΑΛΛΑΞΕΙΣ Μ Ο Ν Ο ΤΟ

ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΣΟΥ

Ολγα Μοοχοχωρίτου

Μ πορείς ν' αλλάξεις μόνο το παρελθόν σου Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007 σελ. 416, τιμή 18,81 ευρώ

Όλγα Μοσχοχωρίιου Η ζωή δεν έχει από μόνη της στόχο Η Όλγα Μοοχοχωρίτου γεννήθηκε στην Πάτρα και σπούδασε Νομικά στην Αθήνα, αλλά και Θεατρολο­ γία στην Κρήτη. Παράλληλα μ ε την άσκηση της δικηγορίας, εκπονεί τη διδακτορική της διατριβή στον τομέα της Θεατρολογίας στην Αθήνα, όπου μένει μόνιμα. Μου πήρε πέντε χρόνια για να γράψω το μυθιστό­ ρημά μου, και άλλα δύο για να αποφασίσω να το βγάλω από το συρτάρι μου και να το δείξω σε φί­ λους. Ήταν η επιμονή αυτών που με οδήγησε στην αναζήτηση εκδότη. Δεν ήταν εύκολη απόφαση. Γιατί το να γράφεις μυθιστόρημα ισοδυναμεί με μια ολο­ κληρωτική ίσως έκθεση του εαυτού σου και του ψυ­ χικού σου κόσμου. Μέχρι τότε, στα δοκιμιακά μου κείμενα για το θέατρο ή τα... παραμυθάκια που έγρα­ φα για τα ανιψάκια μου, έβγαζα μόνο αυτά που ήξε­ ρα ότι μπορούσα να ελέγξω. Το μυθιστόρημα ήταν μια υπόθεση ελαφρώς τρομακτική. Ούτε καν ήξερα πού θα πάει ή τι ακριβώς ήθελα να πω μ' αυτό. Το μό­ νο που είχα ήταν τρεις φράσεις της γιαγιάς μου, που για κάποιο λόγο είχαν μεγάλη σημασία για μένα, και έναν αυξανόμενο έρωτα -που έχει πλέον καταλήξει σε κανονικό ειδύλλιο- για το γράψιμο. Το βιβλίο ξεδιπλώνει ένα ταξίδι από την εφηβεία στην ενηλικίωση, και από την Πάτρα στην Αθή­ να. Η ηρωίδα μου, όπως και εγώ, ανήκει στη γενιά που ερχόταν βιαστικά πίσω απ' αυτήν του Πολυτεχνείου.

Μεγαλώσαμε απότομα, δανειζόμενοι το όραμα αυτό του Πολυτεχνείου. Καταλάβαμε αργά όμως ότι προ­ οριζόμασταν για τη λάντζα... Πολιτικά, μας εκμεταλ­ λεύτηκαν. Είμαστε η γενιά που χάθηκε, που δεν απέ­ κτησε ποτέ ουσιαστικά πολιτικό λόγο. Και, επιπλέον, αργήσαμε να καταλάβουμε ότι για οράματα μιλούν μόνο οι φασίστες και οι θρησκόληπτοι και ότι το ιδα­ νικό διαφέρει από το ιδεώδες, το όραμα. Όμως η μα­ ταίωση και η απώλεια, που βιώνει και η ηρωίδα του βιβλίου, δεν αφορούσαν τελικά μόνο το πολιτικό επί­ πεδο αλλά και στο προσωπικό. Στις ανθρώπινες σχέ­ σεις. Στο τι σημαίνει να είσαι γυναίκα. Ηθικό δίδαγμα; Η ζωή δεν έχει από μόνη της στό­ χο, εμείς προσδιορίζουμε αυτόν το στόχο για να της δώσουμε νόημα. Η ζωή είναι αυτοσκοπός. Στην αρι­ στερό της γενιάς μου υπήρχε μόνο το μέλλον. Χανό­ ταν το παρόν. Δεν σταθήκαμε καλύτερα από τις γυ­ ναίκες της προηγούμενης γενιάς, που κοιτούσαμε τό­ τε με την αλαζονεία του επαναστάτη. Αν εκείνες εί­ χαν στενοχώριες, η δική μας γενιά βγήκε με ψυχολο­ γικά προβλήματα. ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

05

Τηλέμαχος ΙΙΙουδατσάκις

Άμφ ια εταίρας Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007 σελ. 408, τιμή 18,81 ευρώ

Η εξέλιξη μέσα στο χρόνο Ο Τηλέμαχος Μουδατσάκις είναι σκηνοθέτης και κατέχει τη θέση του τακτικού καθηγητή Θεωρίας και Πρακτικής του Θεάτρου στο Τμήμα των Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τριάμισι χρόνια σχεδιασμού και πέντε μήνες συγ­ γραφής χρειάστηκαν για να ολοκληρώσω αυτό το μυθιστόρημα. Η υπόθεσή χου διαδραματίζεται στο Ηράκλειο της Κρήτης, στις αρχές του 20ού αιώνα. Χωρίς να είναι ιστορικό μυθιστόρημα, πλέκεται πάνω σ' ένα ιστορικό φόντο, το οποίο ήθελα να είναι εντε­ λώς τεκμηριωμένο. Στόχος μου ήταν να δείξω την εξέλιξη μιας μικροκοινωνίας στο χρόνο, μέσα από το θάνατο, τον έρωτα και τον πόλεμο. Ιδιαίτερη προσο­ χή έδωσα στους χαρακτήρες, οι οποίοι, αν και πολλαπλασιάζονται κατά το ξεδίπλωμα του μύθου, είναι ωστόσο πάντα δεμένοι με το πριν και το μετά. Δεν υπάρχει βιωματικό στοιχείο στο έργο. Οπωσ­ δήποτε, όμως, κάποιοι από τους χαρακτήρες έχουν πλαστεί από μνήμες πραγματικές, από ανθρώπους που υπήρξαν την εποχή των παιδικών μου χρόνων. Η Μεγάλη Μαχλάς, η επικίνδυνη ηρωίδα του βιβλίου, εί­ ναι μία εξ αυτών: την εμπνεύστηκα από μια εταίρα που ζούσε στη γειτονιά μας, περιβαλλόμενη από ένα σκο­ τεινό μύθο. Ο αιμοσταγής τοκογλύφος είναι ένα άλ­ λο καλό παράδειγμα, ενώ ο Τίτος, το αγοράκι που κά­ ηκε σε μια πυρκαγιά, αποτελεί μια από τις πιο τραυ­

&

0

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ματικές μου μνήμες. Ο Τίτος ήταν παιδικός μου φί­ λος, όταν ήμουν πέντε χρόνων. Παίζαμε μαζί στη γει­ τονιά, και είχε τον τραγικό θάνατο που έχει και στο βιβλίο. Το παιδί αυτό ήταν, μάλιστα, και ένας από τους λόγους που έγραψα αυτό το μυθιστόρημα. Ένιωθα ότι, κατά κάποιο τρόπο, έπρεπε να δικαιωθεί. Είχα, όμως, κι άλλους λόγους για να γράψω αυτό το βιβλίο. Ο τόπος ο ίδιος, οι γειτονιές του Ηρα­ κλείου. Το κτίριο της Ακαδημίας, όπου πήγαινα σχο­ λείο, και για μένα ήταν πάντα κάτι πολύ περισσότε­ ρο από ένα εκπαιδευτικό οίκημα. Ήταν ένα πραγμα­ τικό ενεργειακό πεδίο. Σ' όλα αυτά θα προσθέσω κι ένα ιστορικό γεγονός: τη σφαγή του '98 από τους Τούρκους, που ήταν ένα από τα συγκλονιστικότερα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. Το ζω κάθε μέ­ ρα που περνώ από το δρόμο 25ης Αυγούστου στο Ηράκλειο. Ένα δεύτερο βιβλίο βρίσκεται ήδη στα σκαριά. Περιμένω, όμως, την αντίδραση των αναγνωστών στο πρώτο. Η γνώμη του κοινού μού είναι σημαντική -χω­ ρίς αυτό να σημαίνει ότι θα προσάρμοζα ποτέ ένα βι­ βλίο στις απαιτήσεις του μέσου αναγνώστη... ■

Χρυσά Μπαχά

Το μονοπάτι προς την κρυπτή Εκδόσεις Οξύ, 2007 σελ. 250, τιμή 14,90 ευρώ

Χρύσα Μπαχά Όλοι έχουμε μια κρύπτη

Η Χρύσα Μπαχά γράφει από τη Β' Δημοτικού -α ν και η θεματολογία της έχ ει μ ε τα χρόνια αλλάξει. Ανήκει στη συντακτική ομάδα του περιοδικού Φουαγιέ.

Οι πρώτοι συγγραφείς που λάτρεψα ήταν ο Ιού­ λιος Βερν και ο Βίκτωρ Ουγκώ. Και η γιαγιά μου, που αγαπούσε τα γράμματα και, παρά το ότι οι συν­ θήκες της εποχής δεν της επέτρεψαν να τελειώσει το σχολείο, κατέγραφε πάντα τις εμπειρίες της και τα συναισθήματά της. Συνεχίζω να διαβάζω με πάθος όσους συγγραφείς μπορούν να κρατήσουν το ενδια­ φέρον και τη φαντασία μου σε εγρήγορση και, κυ­ ρίως, να με εκπλήξουν. Πιστεύω ότι όλοι μέσα μας έχουμε μια κρύπτη ή αλλιώς μια σκοτεινή πλευρά. Πολλοί την ανακαλύ­

πτουν και το μεγαλύτερο μέρος από αυτούς την εκ­ φράζουν έμμεσα, δηλαδή με τη φαντασία, και κάποιοι λίγοι άμεσα. Απλά δείτε τις ειδήσεις. Αρα, θέλουμε δεν θέλουμε, το «σκοτάδι» είναι μέρος της καθημε­ ρινότητας, παρόλο που ηθελημένα το αγνοούμε. Δεν είναι απαραίτητες οι ιστορίες μυστηρίου για να το δούμε, από παντού βομβαρδιζόμαστε με τέτοια στοι­ χεία. Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που επέλεξα αυ­ τό το είδος, πρώτον, για καλή σας τύχη, ως έκφραση της σκοτεινής μου πλευράς και, δεύτερον, γιατί πολύ απλά στη ζωή δεν υπάρχουν μόνο τα happy end... ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

3 7

Γιώργος Παναγιωτίδης

Ο Γιώργος Παναγιωτίδης γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, αλλά ζει στην Αθήνα, όπου εργάζεται ως δάσκαλος. Έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Μανδραγόρας δύο του ποιητικές συλλογές.

Στην ψυχή του έργου βρίσκεται ένα μακρύ, πα­ ράξενο ταξίδι. Οι χαρακτήρες είναι αινιγματικοί, γε­ μάτοι πάθη, εγκλωβισμένοι σε μια κατάσταση που δεν έχει αρχή ή τέλος, που φαίνεται να συνεχίζεται σαν ένας αέναος κύκλος. Ένας κύκλος - παγίδα, που μοιά­ ζει να κοροϊδεύει το πραγματικό και το φανταστικό, να τα πλέκει μεταξύ τους, με φόντο τον θάνατο. Και είναι μόνο ο θάνατος που τραβά μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσά τους, αναιρώντας το ποθητό θαύμα. Στο βιβλίο, που είναι γραμμένο σε γλώσσα έντο­ να ποιητική, ο αναγνώστης θα βρει κείμενα από την Παλαιό Λιαθήκη. Χωρίς να μπορώ να ισχυριστώ

β β

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ερώτων και αοράτων Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2007 σελ. 265, τιμή 14,63 ευρώ

ότι είμαι μελετητής της Αγίας Γραφής, είναι κάτι που μ' ενδιαφέρει και εκεί επιστρέφω συχνά στα γραπτά μου. Διαβάζω επίσης κοινωνιολογικές μελέτες, ιδίως αυτές που αφορούν την επαρχία. Η εξέλιξη του μύ­ θου στο βιβλίο μου αποκαλύπτει ταυτόχρονα και μια κριτική απέναντι στην ίδια την κοινωνία, αλλά και στην αφελή πολεμική ενάντια στη θρησκεία ή ακόμα και σε φαινόμενα όπως η αγιοποίηση ανθρώπων που δεν εί­ χαν ίχνος αγιοσύνης μέσα τους -κάτι που ήταν συνη­ θισμένο στην ελληνική επαρχία. Πάνω απ' όλα, όμως, μ' ενδιαφέρει το θέμα του θανάτου, στο οποίο σκο­ πεύω να επιστρέψω και στο επόμενο βιβλίο μου. ■

Αννίτα Παναρέτου

Η παρηγοριά των επιστολών σου... Ευανθία Καΐρη, Ελισάβετ ΜουτζάνΜαρτινέγκου: Αλληλογραφώντας, όπως θα ήθελαν Εκδόσεις Ωκεανίδα, 2007 σελ. 312, τιμή 14,00 ευρώ

Να διορθώσω μια αδικία Η Αννίτα Παναρέτου έχ ει γράψει μια σειρά μελετώ ν για την ταξιδιωτική λογοτεχνία, ένα πάθος που ξεκίνησε μ ε την εκπόνηση της διδακτορικής της διατριβής στο θέμα αυτό. Ακόμα, έχ ει δημοσιεύσει μεταφράσεις αλλά και ένα παιδικό βιβλίο. Οπωσδήποτε, δεν ανακάλυψα την Αμερική. Τα κοι­ νά στοιχεία ανάμεσα στις δύο γυναίκες, την Ευανθία Καΐρη και την Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου είχαν ήδη επισημανθεί από πολλούς μελετητές, την εποχή που ξεκινούσα το βιβλίο μου. Ο στόχος ο δικός μου ήταν, κυρίως, να διορθώσω, τρόπον τινά, μια «αδικία»; το γεγονός ότι δεν συναντήθηκαν ποτέ. Ήθελα να τους προσφέρω, έστω μετά θάνατον, αυτή την παραμυθία. Αυτή ήταν η φιλοδοξία μου, όσο και αν ακούγεται πα­ ράξενο. Ένιωθα τόσο τρυφερά γί αυτές, που αυτό το βιβλίο ήταν σαν κάτι που τους χρώσταγα. Το βιβλίο βασίστηκε σε έρευνα 3-4 χρόνων. Συ­ γκεκριμένα, για να το γράψω έκανα εκτενή έρευνα στην ελληνική ιστορία αλλά και την μικροϊστορία της Ανδρου, της Σύρου και της Ζακύνθου. Μελέτησα πρα­ κτικά για την Καΐρη και τις επιστολές της, που περιεί­ χαν πλήθος ιστορικών γεγονότων, αλλά και την αυτο­ βιογραφία της Μουτζάν-Μαρτινέγκου. Το υλικό ήταν πλούσιο και στόχος μου ήταν να μην αυθαιρετήσω. Πέρα από την ίδια τη συνθήκη της αλληλογραφίας,

που είναι φανταστική, ό,τι άλλο αναφέρεται στο βιβλίο είναι πραγματικό. Αυτό που με γοήτευσε περισσότερο στις ηρωίδες είναι το ελεύθερο πνεύμα τους, που είχε καταπιε­ στεί. Δεν είμαι φεμινίστρια, πιστεύω στους διακριτούς ρόλους ανάμεσα στα δύο φύλα. Ήταν όμως αυ­ τή η ελεύθερη ψυχή, το πολυτιμότερο πράγμα που έχει ένας άνθρωπος, που με μάγεψε. Οι ίδιες δεν εί­ χαν τη δυνατότητα να βγάλουν αυτό το ελεύθερο πνεύμα στην επιφάνεια, δεδομένων των συνθηκών της εποχής. Αυτό με έφερε κοντά τους. Τόσο, που μετά την ολοκλήρωση του βιβλίου αναρωτιόμουν: και τώ­ ρα τι θα κάνω χωρίς αυτές; Το μόνο που με απασχόλησε ήταν η γλώσσα του βιβλίου. Έμεινα πιστή στην γλώσσα της εποχής, μη γνωρίζοντας με σιγουριά αν θα είναι προσιτή στον κό­ σμο. Ακόμα και τα παιδιά μου, όμως, που βρίσκονται στην εφηβεία, δήλωσαν ότι ήταν παραπάνω από... οκέι! Και, ευτυχώς, την άποψή τους φαίνεται ότι συμ­ μερίζονται και οι αναγνώστες. ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

<Ε>3>

ιερώνυμος πολλάτος Με μία δόση ωμότητας Ιερώνυμος Πολλάτος

Ο Ιερώνυμος Πολλάτος είναι συγγραφέας ενός ταξιδιωτικού

Συνεχόμενοι λυγμοί

οδηγού και εργάζεται ως δημόσιος υπάλληλος στην Αθήνα. Οι Συνεχόμενοι λυγμοί είναι το πρώτο του λογοτεχνικό έργο.

Εκδόσεις Το Ροδακιό 2007

Το βιβλίο αποχελείται από μια σειρά ιστοριών, πολ­ λές εκ των οποίων αληθινές, λίγο παραλλαγμένες. Κοινό σημείο τους το νησιώτικο περιβάλλον και η έμ­ φαση στους χαρακτήρες. Χαρακτήρες σχεδόν της δι­ πλανής πόρτας... Σχεδόν, γιατί αργά ή γρήγορα βρίσκο­ νται να βαδίζουν σε απαγορευμένες περιοχές. Οι ήρωες των ιστοριών αυτών -ακραίων και αιμάτινων ιστοριών- ακροβατούν ανάμεσα στο θεμιτό και το αθέ­ μιτο, αγγίζοντας και θέματα ενοχλητικά, ή και ταμπού. Αυτή ήταν και η επιδίωξή μου, καθώς έγραφα τις ιστο­ ρίες αυτές: να πω τα πράγματα με τ' όνομά τους, με

70

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ΐελ. 216 τιμή 2ο,οο ευρώ

μια δόση ωμότητας ίσως, χωρίς να κρύβομαι πίσω από συμβάσεις. Γιατί πολλές φορές στη λογοτεχνία τα πράγματα της αληθινής ζωής περνάνε σε δεύτερη μοί­ ρα, θύματα της κυριαρχίας του αφηρημένου... Η ιστορία μιας κλεμμένης σελίδας και η πορεία της στο χρόνο είναι το θέμα της επόμενης λογο­ τεχνικής μου δουλειάς, μιας νουβέλας. Συμπτωματικά, η σελίδα αυτή θα έχει κάποια σχέση με την επέ­ τειο των 150 χρόνων από τον θάνατο του Σολωμού -αλλά αυτό είναι το μόνο που μπορώ να αποκαλύψω τώρα. ■

Μαρία Φακίνου

Το καπρίτσιο της κυρίας Ν. Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007 σελ. 252, τιμή 15,00 ευρώ

Μαρία Φακίνου 0 αποδιοπομπαίος τράγος Η Μαρία Φακίνου μεγάλωσε μ ε γονείς συγγραφείς: τον Μιχάλη και την Ευγενία Φακίνου. Δούλεψε πολλά χρόνια στον εκδοτικό χώρο και κάνει μεταφράσεις, ανάμεσα στις οποίες και την αυτοβιογραφία της ερωμένης του άγγλου ποιητή ΤεντΧιουζ, ΆσιαΓουέβιλ, που θα κυκλοφορήσει σύντομα. Αν και έγραφα εδώ και πολλά χρόνια, δεν θεω­ ρούσα απαραίτητο να εκδώσω κάτι. Ήταν μια δι­ κή μου στάση, που ίσως να είχε και κάποια σχέση με το γεγονός ότι οι γονείς μου είναι συγγραφείς. Όχι ότι με απασχολούσε η σύγκριση. Ήταν, μάλλον, το ότι ο «μύθος του συγγραφέα» και το δέος που τον συ­ νοδεύει, από την πλευρά των αναγνωστών, μου ήταν κάτι ξένο. Μη έχοντας το μύθο, αφού μεγάλωνα κο­ ντά στη συγγραφική διαδικασία, έβλεπα το γράψιμο ως μια υπόθεση προσωπική. Το Καπρίτσιο της κυρίας Ν. προέκυψε τελικά γιατί αναγνώρισα ότι η επαφή με το κοινό είναι σημαντική, είναι μέρος της διαδικασίας της συγγραφικής. Το να τρως μόνος σου αυτό που φτιά­ χνεις είναι μάλλον συντηρητικό: μένεις πάντα στην ασφάλεια της δικής σου άποψης. Η μυστηριώδης κυρία Ν. είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος. Σ' αυτήν θα ρίξουν όλοι οι υπόλοιποι χαρα­ κτήρες του βιβλίου τις ευθύνες αν πάει κάτι στραβά. Είναι, με δυο λόγια, η αιτία για το καλό και το κακό, όχι για κανένα άλλο λόγο παρά γιατί συνηθίζουμε να

μετατοπίζουμε τις ευθύνες μας και τα άγχη μας σε κά­ ποιον άλλο άνθρωπο, σε μια κατάσταση έξω από μας. Οι ήρωες του βιβλίου καλούνται τελικά να βρουν το δι­ κό τους λόγο ύπαρξης -καλούνται δηλαδή να ευτυχή­ σουν. Κάτι που μας τρομάζει. Γιατί η ευτυχία συνο­ δεύεται στο μυαλό μας από μια κατάσταση ηρεμίας... Μας τρομάζει η στατικότητά της, κάτι μας φταίει και προσπαθούμε να εφευρίσκουμε διαρκώς προβλήματα, για να κρατάμε το μυαλό μας απασχολημένο. Και να καμουφλάρουμε τις αληθινές μας επιθυμίες. Είναι οι χαρακτήρες που με κεντρίζουν, και από αυτούς ξεκινώ πάντα όταν γράφω μια ιστορία. Με απασχολούν οι μικρές ή μεγάλες τους παραξενιές, και οι ανατροπές που θα συμβούν στη ζωή τους. Αντίθε­ τα, βαριέμαι αφάνταστα τις περιγραφές, και η πλοκή, ως τέτοια, δεν με αφορά. Πιστεύω, όμως, ότι ένας συγγραφέας πρέπει να είναι ενημερωμένος, να διαβά­ ζει οτιδήποτε κυκλοφορεί, ανεξάρτητα από το αν βρί­ σκει όλα τα είδη και τα στυλ της αρεσκείας του. Εί­ ναι η δουλειά του να διαβάζει. ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

71

Β ιβ ία ΧΩΡΙΣ ΠΑΡΑΛΗΠΤΗ Βαγγέλης Κούτας

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΟΠΗ

Δώδεκα διηγήσεις κι ένα στοργικό άγγιγμα στις ψυχές ανθρώπων που pas ροιάζουν!

Χωρίς nflpaJ-ftntn

p a

ΚΟΙΜΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ, ΜΑΜΑ; Βασίλης Χατζηβασιλείου Ένα εξαιρετικό ερωτικό θρίλερ που ξεναγεί τον αναγνώστη στο παρασκήνιο m s π ιο λαρπερής γιορτής!

S3 U w U i . l 1 Μ 1 " 1111

Η ΣΤΑΥΡΩΜΕΝΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ

ΣΤΗΝ ΚΟΨΗ ΤΟΥ ΨΑΛΙΔΙΟΥ

Ζιλμπερ Σινουέ

Μαρκ Χάντον

Ο βραβευρένος Ζιλμπέρ Σινουέ ραγεύει τους αναγνώστες ρ ε την αφήγηση ενός ρεγάλου έρωτα στη σκιά pias αδυσώπητης Ιστορίας...

Έ ν α β ιβ λ ίο π ο υ ε ξυ ρ νεί τη ν α ξιο πρ έπεια, ρ ε το ρ ο ν α δ ικ ό σ τιλ του σ υ γ γ ρ α φ έ α τού ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΟ ΣΚΥΛΟ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ.

ΞΕΝΟΦΩΝ Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΜΥΡΙΩΝ Robin Waterfield Ένα ε μ π ερ ισ τα τω μ έ ν ο χρονικό και μια πολύπλευρη οπτική m s θρυλικής εκστρατείας!

g^g Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ Γ α αναγνώστες με απαιτήσεις

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΣΑΡΑΣ Τατιάνα ντε Ροσνέ Ένα συγκλονιστικό έργο που βά ζει το δικό του λιθαράκι σ ε ό σ α δ εν πρέπει να ξεχάσει η ανθρωπότητα.

Χ ρ ό ν ια

Π ο^ ά ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΙ Βικτωρία Μακρή

Θάνος Κονδύλης

Ένα συγκινητικό μυθιστόρημα για u s διαφορετικέ* όψει* in s ελευθερία* αλλά και m s έλλειψή* in s που θ’ αγγίξει n s ευαίσθητε* χορδέβ κάθε ψυχή*!

Ένα συγκλονιστικό θρίλερ για μια μεγάλη συνωμοσία που ξεπερνά τα όρια ins αρχαία* Ελλάδα*...

1η ΑΝΑΤΥΠΩΣΗ

1η ΑΝΑΤΥΠΩΣΗ

Η ΦΥΓΗ ΤΩΝ ΡΟΜΑΝΟΦ

ΖΕΥΣ Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι

Jonh Curtis Perry & Constantine Pleshakov

Ένα διαχρονικό έργο με ιη ν απαράμιλλη αφηγηματική ικανότητα του συγγραφέα!

Μηχανορραφίες, απαγωγές, δολοφονίε* και φ υ λα κ ίσ ει παρελαύνουν σε μια ιστορία πιο συγκλονιστική και από μυθιστόρημα.

ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΣΙ

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΜΥΘΩΝ

Τζόναδαν Ρέι Πω* αποκιάει ιην ιδιαίτερη γεύση του το κρασί; Ποια είναι τα mo σημαντικά είδη σταφυλιού και ποια διάσημα κρασιά παράγοντα! από αυτά;

Μια πανοραμική εικόνα των προσώπων και των θρύλων ins κλασική* μυθολογία*, όπω* αγκαλιάστηκαν ανά ions αιώνες από u s οππκέ* τέχνε*. Η α π α ρ α ίτη τη σ υ ν έ χ ε ια σ το ΜΙΚΡΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΖΩΓΡΑΦΩΝ!

Ένα β ιβ λ ίο π ο υ θ α o a s βοηθήσει να γίνετε ειδικό*!

www.psichogios.gr Θέλετε να σας στείλουμε τον κατάλογό μας και να συμμετέχετε σε κλήρωση με δώρα βιβλία; Γραφτείτε στη ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ των Εκδόσεων ΨΥΧΟΓΙΟΣ! Στείλτε sms στο 4222: ΕΑ (κενό) ΔΙΑ και το ονοματεπώνυμο και τη διεύθυνσή σας. (Κόστος αποστολής μηνύματος: 0,25 ευρά +19% ΦΠΑ)

ΚΟΝΤΡΑ

δ ιά β α σ μ α

από τον Κώστα Κατσουλάρη

ΣτρατΑςΧαβιαράς

1

Πορφυρό και μαύρο νήμα

Στρατής χαβιαράς Πορφυρό και μαύρο νήμα Μετάφραση: Ρένα Χατχούτ Εκδόσεις Κέδρος, σελ. 327, τιμή: 16,00ευρώ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ 24 χρόνια απουσίας από την πεζογραφία δεν είναι λίγα, ειδικά από κάποιον που έχει κάνει τη διδαχή της γραφής της μια από τις κεντρικές του ενασχολήσεις. Ακόμη περισσότερο καιρός έχει περάσει από τα δύο προηγούμενα μυθιστορήματά του με τα οποία συνομιλεί σήμερα ο Χαβιαράς, τα Όταν τρα­ γουδούσαν τα δέντρα και Τα ηρωικά χρόνια. Οι χρονολογίες, οι απολογισμοί, οι συσχετίσεις, έχουν κι αυ­ τά τη σημασία τους στην κριτική ανάγνωση ενός λογοτεχνικού έργου, ωστόσο αποδυναμώνονται, σχετικοποιούνται και τελικά υποχωρούν μπροστά στο ίδιο το έργο, που επιβάλλει το δικό του χωροχρόνο. «ΠΟΡΦΥΡΟ και μαύρο νήμα / Στην ανέμη και στο ρήμα / Δωσ' τους κλώτσο να γυρίσουν / Παραμύθι ν' αρχινήσουν». Αυτό είναι το ένα από τα δύο μότο που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας ως κλειδιά στην ανάγνω­ ση του μυθιστορήματός του, προσδιορίζοντας εξαρχής το πλαίσιο αναφορών και κοσμοειδώλων στο οποίο θα βασιστεί. Παραμυθία, προφορική παράδοση, έμφαση στην πλοκή... ΧΡΟΝΟΣ Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής τοποθετείται η δράση του μυθιστορήματος, και συγκεκριμένα στα 1942, έτος πείνας και τρόμου στην κατεχόμενη χώρα. Η χρονική διάρκεια των γεγονότων στο παρόν είναι απροσδιόριστη, από μερικούς μήνες μέχρι ένα χρόνο το πολύ. Ωστόσο η αφήγηση εξακτινώνεται πολλούς αιώνες πριν στο παρελθόν, στα χρόνια του Βυζαντίου, χάρη στην πολυμήχανη θεία Μάρθα και τις ιστορίες της, μείγμα μυθικών και ιστορικών αφηγήσεων, που συνεχίζονται από τη μια βραδιά στην άλλη, ατελείωτα. ΤΟΠΟΣ Το φανταστικό νησάκι Αιγίλειψος, απέναντι από τη Σαλαμίνα, στο οποίο κατέφυγαν μερικά χρόνια πριν οι γονείς του 11χρονου σήμερα Βασίλη, ερχόμενοι από τη Μικρά Ασία. Εκεί θα αφήσουν τελικά και τα κόκαλά τους, όταν με τον ερχομό των «Φρίτσηδων» αρνούνται να γίνουν δεύτερη φορά πρόσφυγες. 0 Βα­ σίλης, μόνος με τη θεία Μάρθα, παλεύει να επιβιώσει, με τα φαντάσματα των αγαπημένων νεκρών να επι­ στρέφουν ως, δήθεν, αντάρτες από τα βουνά του νησιού, μορφές «νερένιες» και παρηγορητικές μπροστά στο φάσμα του θανάτου. ΧΡΟΝΟΣ + ΤΟΠΟΣ Η διαστολή του ιστορικού χρόνου στο απώτατο παρελθόν με όχημα την παραμυθία, σε συνδυασμό με τη συμπύκνωση του ελλαδικού χώρου σε ένα μικρό νησάκι του Σαρωνικού, προσδίδουν στην ιστορία συμβολική δύναμη και άμεσο συγκινησιακό αποτέλεσμα. Ο Χαβιαράς, επιτυγχάνοντας τη μέγιστη οικονομία μέσων, γελοιοποιεί τις πολυσέλιδες ιστορικές «τοιχογραφίες» του κοινότοπου ρεαλισμού, δίνοντας ένα αληθινό μάθημα δημιουργικής γραφής. «ΘΑ ΣΑΣ ΔΙΗΓΗΘΩ μια ιστορία που κάποιος άλλος μου είπε κάποτε, όταν κι εγώ ήμουνα κάποιος άλλος». Με αυτή τη φράοη ξεκινούν τα περισσότερα από τα δεκαπέντε κεφάλαια του βιβλίου, δίνοντας το βαθύτερο στίγμα του αφηγηματικού σχήματος: ακούγοντας ιστορίες, όπως και πολύ περισσότερο διηγούμενος, έχω τη δεύτερη ευκαιρία που χρειάζομαι για να ξαναδώ το παρελθόν μου: να γίνω κάποιος άλλος. Αυτός ο άλ­ λος, ο «συγγραφέας», πολύ περισσότερο από ιδιότητα, είναι μια δυνατότητα. Μια δυνατότητα να ξαναρχί­ σουν όλα από το μηδέν, να βρουν οι νεκροί φωνή και οι ζωντανοί διέξοδο διαφυγής από το ζόφο. ΧΡΟΝΟΣ II Βιβλία σαν κι αυτό χρειάζονται καμιά φορά χρόνια να γραφτούν, όπως είναι κατά δήλωση του συγγραφέα η περίπτωση, θα μπορούσαν ωστόσο να γραφτούν και μέσα σε ένα μήνα. Χρειάζεται πάντως χρόνια για να εκκολαφθούν, να ωριμάσουν, να πάρουν την οριστική μορφή τους. Το Πορφυρό και μαύρο νήμα γράφτηκε στα αγγλικά, όπως όλα τα βιβλία του Χαβιαρά, πράγμα από μόνο του αρκετά παράδοξο. Στην ελληνική απόδοσή του, στην οποία πλην της δόκιμης μεταφράστριας αυνεισέφεραν πολλοί, τίποτε δεν σου υπενθυμίζει ότι διαβάζεις μεταφρασμένο κείμενο. ■

74- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ΧΩΡΙΣ προϋπηρεσία από τον Γιώργο Ξενόριο

Μαρία X. ΜαΑανδρίνου Η κ α ρ φ ίτσ α Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007

ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ της Μαρίας Μαλανδρίνου έχει, σχεδόν, απ' όλα: μίση, έρωτες, πάθη, κοινωνικές αναρ­ ριχήσεις, ιστορικό φόντο, ίντριγκες. Είναι, επίσης, «καλοδουλεμένο» και «καλογραμμένο». Χωρίς ακρό­ τητες και υπερβολές, με μια «σφιχτή πλοκή», με «αδρούς χαρακτήρες» και «ανθρώπινα πάθη», με δέση, λύση, κάθαρση, με «αρχή, μέση και τέλος», με σωστές δόσεις «κοινωνικού προβληματισμού», αντανα­ κλώντας την «κοινωνική πραγματικότητα» των δεκαετιών που διατρέχει και, τέλος, με μια «στρωτή», «ρέουσα» γλώσσα. Η ΠΕΡΙΣΣΕΙΑ των εισαγωγικών της προηγούμενης παραγράφου μάς αναγκάζει να τοποθετήσουμε ξανά, σε αυτήν εδώ την παράγραφο, τη λέξη «μυθιστόρημα» σε εισαγωγικά. Υπάρχει μια αντίληψη στο ευρύ­ τερο κοινό που διαβάζει (: καταναλώνει) μυθιστορήματα -αντίληψη που δεν στερείται ιστορικής βάσεως, καθώς μια μεγάλη μερίδα αυτού του κοινού ταυτίζει, ακόμη, τον όρο «μυθιστόρημα» με τις με­ γάλες ρεαλιστικές συνθέσεις του 19ου αιώνα- η οποία βλέπει το μυθιστόρημα σαν ιστορία των ηθών, ακριβώς όπως το έβλεπε πριν από ενάμιση περίπου αιώνα ο Μπαλζάκ. Στο πλαίσιο μάλιστα μιας αδύ­ ναμης λογοτεχνίας όπως η ελληνική, είναι μοιραίο σε αυτή την αντίληψη να στοιχίζονται όχι μόνο πολ­ λοί πρωτοεμφανιζόμενοι, όπως η συγγραφέας της Καρφίτσας, αλλά και πολλοί «δόκιμοι» συγγραφείς, άλλοτε εξ επιλογής, άλλοτε εξ αδυναμίας. Η ΚΑΡΦΙΤΣΑ διεκπεραιώνεται αφηγηματικά σε Α' και Γ πρόσωπο. Πραγματολογικά διακρίνονται τρεις επιμέρους δομές: «Γιαγιά», «Μητέρα», «Εγγονή». Στην πραγματολογική οργάνωση αντιστοιχούν και οι τρεις αφηγηματικοί χρόνοι του βιβλίου: απώτερο παρελθόν (μικρασιατική καταστροφή και τα παρεπόμενά της σε ελληνικό πια έδαφος), κοντινό παρελθόν (δεκαετίες '60, 7 0 και '80) και παρόν. Μέσα από μια δια­ πλοκή οικογενειακών σχέσεων, αρκετά ευανάγνωστη ψυχαναλυτικά, παρακολουθούμε έναν θίασο προ­ σώπων, που κινούνται κυρίως στις δυο μεγάλες θεσσαλικές πόλεις και στην Αθήνα, να μπλέκονται σ' ένα γαϊτανάκι ερωτικών σχέσεων, με ψυχολογικού κυρίως τύπου αναφορές και επίκεντρο την καρφίτσα, ένα κόσμημα-κειμήλιο, που φέρει όλο το σχετικό συμβολικό βάρος. Η ΚΑΡΦΙΤΣΑ δεν στερείται πολλών από τα παραδοσιακά προτερήματα με τα οποία έκρινε κάποτε η κρι­ τική τα μυθιστορήματα: δεν του λείπει το αναγνωστικό ενδιαφέρον ως προς την εξέλιξη του μύθου- οι ήρωες αναδύονται πειστικοί και αληθοφανείς μέσ' από τους μυθοπλαστικούς χειρισμούς- ακόμη, η πλο­ κή είναι συνεκτική, ερεθίζοντας τον αναγνώστη να αναζητήσει τη συνέχεια. ΩΣΤΟΣΟ το μυθιστόρημα πάσχει από τη χαμηλή του στόχευση τόσο στο πραγματολογικό όσο και στο αφηγηματικό-αφηγηματολογικό επίπεδο. Αυτό που θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε μια ελεγεία της καθημε­ ρινότητας καθηλώνεται στους χαμηλούς ορίζοντες μιας πιστής αναπαράστασης. Κυρίως όμως βαρύνεται με έναν παλιομοδίτικο ψυχολογισμό, στο πλαίσιο του οποίου όλα επιχειρείται να εξηγηθούν με προφανείς ψυχολογικούς συσχετισμούς και ακόμη πιο προφανείς ψυχαναλυτικού τύπου προσεγγίσεις. ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

75

ριρίίι diiv ώμο Όχι

στην αποκωδικοποίηση είμενα φλέγόμενα, σελίδες που λαμπαδιάζουν, βιβλία απαγορευμένα, σ' έναν κόσμο φουτουριστικό -τόσο όμως επίκαι­ ρο! Διαβάζοντας τη συνέντευξη του Ρέι Μπράντμπερι στη Le Monde, θυ­ μόμουν την ταινία, το Fahrenheit 451, που γυρίστηκε στηριγμένη στο βι­ βλίο του, και πόσο μου είχε αρέσει. Οι 451 βαθμοί Φαρενάιτ είναι η θερ­ μοκρασία στην οποία καίγεται το χαρτί. Στη συνέντευξή του, ο Μπράντμπερι εξηγεί ότι στο συγκεκριμένο έργο του δεν θέλησε να μιλήσει για λογοκρισία, ούτε και να προβλέψει

Κ

Το Βιβλίο του Ρέι Μπράντμπερι Fahrenheit 4 5 1

το μέλλον, αλλά μάλλον «να το προ­ λάβει». Ήθελε, αναφέρει, να μιλήσει για την εκπαίδευση που τόσο χρειά­ ζεται ο κόσμος. Για άλλη μια φορά, όμως, σκέφτομαι πόσο αντιπαθές μου είναι το περίφημο ερώτημα του τι ήθελε να πει ο ποιητής. Και, συ­ χνά, πόσο απογοητευτική η απάντη­ ση. Αφού, ως γνωστόν, εκείνο που έχει σημασία δεν είναι το τι θέλει να πει εκείνος που συνέγραψε ένα κεί­ μενο όσο το τι ανακάλυψαν στη συ­ νέχεια οι αναγνώστες -μακριά από τον γεννήτορά του, το κείμενο συνε­ χίζει να ζει τη δική του ζωή και να συνάπτει τις δικές του σχέσεις. Τι ήθελε λοιπόν να πει ο ποιητής; Μα, φυσικά, να κάψουμε την αποκωδικο­ ποίηση! Η άλλη ...λογοτεχνία

FAHRENHEIT

70

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Διαβάζοντας το βιβλίο της Τζέιν Γκριν Η άλλη γυναίκα, αναρωτήθηκα τι είναι αυτό που χωρίζει την «υψη­ λή λογοτεχνία» από τη λεγάμενη παραλογοτεχνία, και τι σκοπούς εξυπη­ ρετεί η κάθε κατηγορία... Το γεγονός ότι η δεύτερη βγάζει μπεστ σέλερ που ούτε στο όνειρό τους δεν βλέ­ πουν τα βιβλία της «βαριάς λογοτε­ χνίας», παρά μόνο, ίσως, όταν έχουν περάσει τα χρόνια, έχουν καταξιω­ θεί και μπορεί κανείς να τα αγορά­ σει... εγγυημένα και άφοβα, δεν είναι, προφανώς, κριτήριο απαξίωσης των ευπώλητων. Κάπου εκεί προκύπτει εξάλλου και το γνωστό ερώτημα αν η λογοτεχνία πρέπει να απευθύνεται μόνο στους «λίγους και εκλεκτούς» και ποιος είναι, στην πραγματικότη­ τα, αρμόδιος να κρίνει. ■

Διαπολιτισμική

επικοινωνία το πλαίσιο των εκδηλώσεων που οργανώθηκαν από το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτού­ το Αθηνών με αφορμή την «Εβδομά­ δα της ιταλικής γλώσσας στον κό­ σμο», στα τέλη Οκτωβρίου παρου­ σιάστηκε στο κοινό ένα πολύ ενδια­ φέρον Manuale di comunicazione interculturale tra italiani e greci («Εγχει­ ρίδιο διαπολιτισμικής επικοινωνίας μεταξύ Ιταλών και Ελλήνων», εκδό­ σεις Guerra, τηλ. 0039.075.5289090). Συγγραφείς είναι ο Φαμπρίτσιο Λομπάσο (τέως πρόξενος της Ιταλίας στην Αθήνα), η Ελιζαμπέτα Πάβαν (διδάσκει Θεωρία και τεχνικές των

Σ

ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο της Βενε- Μ π ο λ ω ν ια τίας) και ο Φάμπιο Κάον (εργάζεται στο γλωσσικό εργαστήριο ITALS του Πανεπιστημίου της Βενετίας), οι οποίοι, αξιοποιώντας τα δεδομένα της επιστημονικής έρευνας αλλά και την άμεση επαφή με τους άνθρωπους, έγραψαν ένα βιβλίο συναρπα- Maurizio De Rosa στικό σαν μυθιστορήμα, με ήρωεςτις (ανταπόκριση) χίλιες παγίδες στις οποίες συχνά π έ­ φτουν οι εκπρόσωποι διαφορετικών πολιτισμών όταν πρόκειται να έρ­ θουν σε επαφή και να καταστήσουν αποτελεσματική τη γραπτή, προφο­ ρική αλλά και σωματική μεταξύ τους επικοινωνία. Έτσι οι συγγραφείς του

Μ ε τ α ιχ Μ ίο Ο ρ ισ μ έν ο ι διεκ δ ίκ π σ α ν α ποκλειστικά τα δεκα πέντε λεπτά δ π μο -

([)

βι βλί α ai xpns

σιότπταε που θα α ν α λ ο γ ο ύ ν μελλοντικά στ ο ν κ α θ ένα μαε. Κ άποιοι άλλο ι εξα σ φ ά λ ισ α ν α σ ύ γ κ ρ ιτ ο ι μ εγ αλύ τερο μερ ίδ ιο , α ν και όχι πάντοτε με θεμιτά μ έσ α . Σ τη ν π ινα κ οθή κ η του Πέτρου Τ α τ σ ό π ο υ λ ο υ οι α μ π ά ρ εε έ χ ο υ ν σ η κ ω θ εί. Οι ευτελείε εκτί­ θενται σ τη ν ίδια α ίθ ο υ σ α με t o u s α ν ε­ Πέτρος Τατσόπουλος

κ τ ίμ η τ ο ι και π ρ ο σ π α θ ο ύ ν να καταπο­ λ εμ ή σ ο υ ν την α μ ο ιβ α ία t o u s α πέχθεια. Μ ε ένα τρυ φ ερ ό β λ έμ μ α , υ π ο ν ο μ ευ μ έ­ ν ο α π ό ένα ειρ ω νικό μειδία μα , κ α λο ύ ­ μα στε να t o u s δ εχ τ ο ύ μ ε ό λ ο υ 5 σ α ν εκφ ά νσ ειε p ia s και μ ό ν η ε ιδ ιο συ γκ ρα o ia s, ό σ ο εξω φ ρ εν ική ε ή π α ρ ά δ ο ξη ε.

T n s 6 ik 0 s p a s. Ζ Η Τ Η Σ ΤΕ Τ Ο Σ Ε Ο ΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟ Π Ω ΛΕΙΑ

w w w . m e t a i x m i o . g r

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ]

[

Β Ι Β Λ Ι Α

ΣΤΟΝ

Κ Ο Σ Μ Ο

εγχειριδίου καλούν τον αναγνώστη να προβλη­ ματιστεί πάνω στις επιμέρους παραμέτρους που συνιστουν την αν­ θρώπινη επικοινωνία και να συνειδητοποιήσει τη σημασία της διαφοράς των πολιτισμικών γνωρι­ σμάτων. Κατά συνέπεια, ο Ιταλός που πρόκειται να ταξιδέψει ή να εγκα­ τασταθεί στην Ελλάδα ανακαλύπτει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ότι η παλάμη ανοικτή δεν αποτελεί χαιρετισμό αλ­ λά είναι η γνωστή μας μούντζα. Επί­ σης, ο αναγνώστης θα πληροφορηθεί ότι οι Έλληνες (αλλά και οι Ιταλοί

του Νότου) λένε «όχι» με μία χειρονο­ μία του κεφαλιού που μοιάζει πολύ με την αντίστοιχη χειρονομία που σημαίνει «ναι» για τους κατοίκους της κεντρικής και της βόρειας Ιτα­ λίας. Και φυσικά, θα μυηθεί στο μά­ τιασμα και στη συνήθεια οι έλληνες γονείς να φτύνουν ασταμάτητα τα μικρά παιδιά προκειμένου να τα προστατέψουν από το κακό μάτι. Προς το παρόν η έκδοση είναι μόνο στα ιταλικά, αλλά όσοι Έλληνες γνω­ ρίζουν τη γλώσσα του Δάντη καλά θα κάνουν να το φυλλομετρήσουν, διότι τίποτα δεν μας βοηθάει να γνω­ ρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας όσο η αποστασιοποιημένη και «ψυ­ χρή» ματιά των ανθρώπων που μας αγαπάνε. ■

Απρόβλεπτη παράσταση

στο θερινό φεστιβάλ Μ π ε ρ μ ιν γ κ χ α μ

Christopher Lees (ανταπόκριση)

7

8)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

συγγραφέας Kate Atkinson έχει γίνει πλέον γνωστή στους λογοτεχνικούς κύ­ κλους της Βρετανίας για τον τρόπο με τον οποίο συνδυάζει τη σύνεση με το δράμα στη γραφή της. Το καινούργιο της μυθιστόρημα One Good Turn («Μια καλή πράξη») ανα­ μένεται να ενθουσιάσει τους πιστούς της αναγνώστες, καθώς και να προσελκύσει καινούργιους «θαυμαστές». Πρόκειται για μια μυστηριώδη δολο­ φονία, η οποία διαπράττεται κατά τη διάρκεια του διεθνούς φεστιβάλ του Εδιμβούργου. Η σύνθετη αλλά και ταυτόχρονα

Η

ελαφριά πλοκή του βιβλίου ξεκινάει ύστερα από έναν καβγά μεταξύ δυο οδηγών σ' ένα δρόμο της σκωτσέζικης πρωτεύουσας, ο οποίος γίνε­ ται αντιληπτός από διάφορους περαστικούς που βρίσκονται στο Εδιμβούργο για το θερινό φεστιβάλ.

To One Good Turn είναι ουσιαστικά η συνέχεια του βιβλίου Case Histories («Ιστορίες υποθέσεων»), το οποίο γράφτηκε το 2004. Βλέπουμε την «αναγέννηση» γνωστών χαρα­ κτήρων, όπως ο πρώην αστυνόμος/ντετέκτιβ Jackson Brodie, ο οποίος, εδώ, επανεμφανίζεται ως ύποπτος δολοφονίας. Στο Case

Β Ι Β Λ Ι Α

Histories η Atkinson έδειξε πόσο απο­ τελεσματικά καταφέρνει να εξερευνήσει το εγκληματικό είδος της λογο­ τεχνίας και να το κάνει δικό της. Εντούτοις, στο βιβλίο One Good Turn εξερευνά ακόμα πιο πολύ τα όρια του προαναφερθέντος είδους λογο­ τεχνίας. Η χάρη του βιβλίου είναι τα αλληλένδετα στοιχεία της αφήγησης, τα οποία δεν μοιάζουν να καταλήγουν σε κανένα λογικό τέλος. Είναι ακρι­ βώς αυτά τα στοιχεία, όμως, που καθιστούν το μυθιστόρημά της ένα από εκείνα τα βιβλία που ο αναγνώ­ στης δεν μπορεί να αφήσει από τα χέρια του. Επιπροσθέτως, το δη­ μιουργικό πνεύμα της Atkinson εμπλουτίζει την ανάγνωση του βι­

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ΣΤΟΝ Κ Ο Σ Μ Ο Ι

βλίου, αλλά χωρίς να δη­ μιουργεί καμία δυσκολία για τον αναγνώ­ στη. Εδώ κυρί­ ως οφείλεται το γεγονός ότι το βιβλίο της είναι βατό για όλους. Εν ολίγοις, συΜια καλή πράξη νιστά ένα χιου­ μοριστικό, συ­ ναρπαστικό μυθιστόρημα, το οποίο καταφέρνει να δώσει λίγη ένταση στη ρουτινιέρικη διοργάνωση του ετησίου φεστιβάλ της σκωτσέζικης πρωτεύουσας. ■

ΜεταιχΜίο (!)

'E v a s S ia a n p o s συ γγρ α φ έα $, στα εβ δ ο μ ή ντ α του, καλείται να σ υ νεισ φ έρ ει σ ε έν α ν συ λ λ ογ ικ ό τόμο δ ο κιμ ίω ν με τίτλο

απόψε/s. Έτσι

ανα π τύσσει tis

σκέψείΒ του

βιβλία aixpns

Σκληρέ$

για τον α ν α ρ χ ισ μ ό και την τρομοκρατία, για την Α λ

Κάιντα, για τη σ χ έσ η πολίτη και κ ρ ά τ ο υ ς για τον Μ ακιαΒέλι, για την κ ρίση των πανεπιστημίω ν, για τη θεω ρία

I

Tns εξέλ ιξ η ς

για την π ο ρ ­

νο γ ρα φ ία , για τον Μ παχ, τον Τολστόι ΤΖ. Μ. ΚΟΥΤΣΙ f

Ημερολόγιο μιας κακής χρονιάς

και τον Ν τοστογιέΒσκι α λλά και για τον

Τζ. Μ. Κούτσι Ημερολόγιο pias KdKiis xp ovias ΝΟΜΠΕΛ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2003

ι

Τό νι Μ πλερ και τον Χ ά ρ ο λντ Πίντερ... Η τυχαία γνω ρ ιμία του με μια νέα και ελκυστική γ υ να ίκ α , που θα τον σ υ γκ ινή σει ερω τικά, θ α τον φ έρει σ ε ά μ εσ η επ α φ ή

με τον τ ρό π ο σ κ έψ η $ και τη

σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ά των νεό τερ ω ν γενεώ ν. Ζ Η Τ Η Σ ΤΕ ΤΟ Σ Ε Ο ΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛΕΙΑ

w w w . m e t a i x m i o . g r

Γ δ ι αβαζ ω ] Ι Β Ι Β Λ Ι Α

ΣΤΟΝ

Κ Ο Σ Μ Ο

Η κατάρρευση

των μύθων Μ ό σχα

Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

< 3 0 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

• Αλλος ένας μύθος της λογοτεχνι­ κής ιστορίας της Ρωσίας του 20ού αιώνα κατέρρευσε. Πριν ακόμη κυ­ κλοφορήσει το βιβλίο του Βλαντιμήρ Σολοούχιν Αλμυρή Λίμνη σά­ λος έχει ξεσκάσει στα λογοτεχνικά σαλόνια της χώρας του Πούσκιν, αφού η εττανέκδοση αυτού του βι­ βλίου θα συνοδεύεται από πλού­ σιο αρχειακό υλικό, μέσα από το οποίο ο αναγνώστης μαθαίνει ότι ο αγαπημένος συγγραφέας των π α ιδ ιώ ν Α ρ κά ντι Γ καϊντάρ ήταν ένας στυγνός εκτελε­ στής στα χρόνια της κόκκι­ νης τρομο κρα τίας. Η προσωπι­ κότητα του Αρκάντι Γκάίντάρ πα­ ραμένει μυστηριώδης για την πλειονότητα των αναγνωστών. Εξαιρετικός συγγραφέας παιδικών βιβλίων ο Γκάίντάρ, σε ηλικία 14 ετών στρατεύτηκε στον Κόκκινο Στρατό. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα και σε νεαρή ηλικία τέθη­ κε επικεφαλής του 58ου επίλεκτου συντάγματος, το οποίο έπνιξε, κυ­ ριολεκτικά, στο αίμα την αγροτική εξέγερση στην περιοχή του Ταμπόφ, ενώ λίγο αργότερα ως διοι­ κητής του συντάγματος ειδικών αποστολών εξόντωσε μέχρι ενός το στράτευμα του λευκού Ιβάν Σολοβιόφ στο Χακάσι. Μετά από αυ­

τό, λόγω νευρικής κατάρρευσης, αποστρατεύεται και γίνεται συγ­ γραφέας παιδικών βιβλίων.

• Μπορεί φέτος να είναι η χρονιά «Καραγάτση» για την ελληνική τη­ λεόραση, η ρ ωσ ι κ ή όμως, με τη μακρά παρά­ δοση στη με­ ταφορά λο­ γοτεχνικώ ν έργων στη μικρή οθόνη, ετοιμάζεται για το δικό της Πόλεμο και ειρήνη. Η νέα τηλε­ οπτική σειρά που προβλήθηκε τον προηγούμενο μήνα στη ρωσική τη­ λεόραση προκάλεσε τη οργή κριτι­ κών και κοινού, οι οποίοι δεν είδαν «ούτε τον πόλεμο, αλλά ούτε και την ειρήνη» του Λέοντα Τολστόι. Καμιά φορά οι παραδόσεις αποδεικνύονται πολύ βαριές για τους επι­ γόνους.

• Μια αχτίδα φωτός διαπέρασε το σιδηρούν παραπέτασμα που επέ­ βαλε το Κρεμλίνο σε ό,τι αφορά τον βόρειο Καύκασο. Στο Σπίτι του Λογοτέχνη, στη Μόσχα, πραγ­ ματοποιήθηκε η παρουσίαση μιας συλλογής έργων συγγραφέων και

Β Ι Β Λ Ι Α

ποιητών από την πολύπαθη αυτή περιοχή με τον εύγλωττο τίτλο «Ο πόλεμος κρατάει μια ζωή». Εντυ­ πωσιακό δεν είναι μόνο το γεγονός της ε'κδοσης ενός τε'τοιου βιβλίου αλλά και το περιεχόμενό του, αφού αποτελείται από τα καλύτε­ ρα δείγματα δουλειάς πολλών νέων αλλά και παλαιότερων λογο­ τεχνών της περιοχής.

• Ανακοινώθηκαν οι «short list» του λογοτεχνικού βραβείου «Αντρέι Μπέλι» για το 2007. Οι υποψηφιό­ τητες καλύπτουν όλο το γεωγρα­ φικό εύρος της Ρωσίας, αλλά φέ­ τος περιλαμβάνουν και έργα που γράφτηκαν και εκδόθηκαν στο εξωτερικό από ρωσόφωνους συγ­

[ δ ι α β α ζ ω ΣΤΟΝ Κ Ο Σ Μ Ο

]

γραφείς. Η έκδοση των αποτελε­ σμάτων αναμένεται με ενδιαφέ­ ρον, αφού ο συγκεκριμένος διαγω­ νισμός ενθαρ­ ρύνει τους συγγραφείς οι οποίοι δοκιμά­ ζουν τις δυνά­ μεις τους σε νέα λογοτεχνι­ κά ρεύματα και είδη, απο­ τελώντας, τρό­ πον τινά, την αβανγκάρντ της ρωσικής λογοτεχνικής ζωής. ■

ΜεταιχΜίο ([) Ο Ο .-Τζέι Σ ίμ π σ ο ν , ο π ρ ώ η ν σταρ του α μ ερ ικά νικ ου φούτμπολ,

Βι βλί α αι χμής

α να δ είχ θ η κε σ ε μια α να γ νω ρ ίσ ιμ η π ερ σό να της σ ύ γ χρ ο νη ς Αμερ ική ς ύστερα α πό την α θ ώ ω σ ή του για τους φ ό νο υ ς της π ρ ώ η ν γυνα ίκα ς του και του ερ α ­ στή της στη ν π λέο ν π ρ ο β εβ λ η μ έν η δίκη της δεκαετίας του '90. Αυτή είναι η α υτοβιογραφική μαρτυρία του που ξεσ ή κ ω σ ε θύελλα α ντιδ ρ ά σ εω ν α π ό τους σ υ γγενείς των

Ε Γ Ω τ ο -Ε 8 § Ν Ά .

θυμάτω ν.

ΑΝ ΕΓΩ ΤΟ ΕΚΑΝΑ

Έ ν α Βιβλίο-ντοκουμέντο που σ υ γκ λ ό ­ νισ ε ο λ ό κ λ η ρ ο τον κό σ μο .

Η εξομολόγηση του δολοφόνου

Ζ Η Τ Η ΣΤΕ ΤΟ Σ Ε Ο ΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠ ΩΛΕΙΑ

w w w . m e t a i x m i o . g r

[

] ΣΤΟΝ

δ ι α β α ζ ω

Β Ι Β Λ Ι Α

Κ Ο Σ Μ Ο

Κ γενιά των εγγονιών ή

Τι έκανες στον πόλεμο, παππού; α ανοιχτά ερωτήματα από το βίωμα του Δευτέρου Παγκο­

πολέμου δεν έχουν -δι­ Τκαίως-Ισμίου τελειωμό. Αυτό ισχύει βέβαια

Έλενα Παλλαντζά (ανταπόκριση)

82

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

και για τη γερμανόφωνη λογοτεχνία. Μετά τις προσεγγίσεις της «γενιάς των παιδιών», που υπήρξαν συχνά αμείλικτες, έρχεται η «γενιά των εγγονών» - συγγραφέων, που αισθάνε­ ται εξίσου και εκ νέου την ανάγκη να ανασυστήσει την εποχή, την ατμό­ σφαιρα, να ξαναζωντανέψει εκεί­ νους τους παππούδες και τις γιαγιά­ δες που απέφευγαν πάντα να μιλή­ σουν για τα παλιά, να τους φαντα­ στεί νέους, να εξηγήσει τα κίνητρα, τη συμπεριφορά, την άγνοια ή την επίγνωσή τους, να κατανοήσει το ακατανόητο. Παράδειγμα το βρα­ βευμένο και πολυσυζητημένο μυθι­ στόρημα της Πούλια Φρανκ Η γυναί­ κα του μεσημεριού, αλλά και δυο ακόμα βιβλία: του Peter Henisch, Eine sehr kleine Frau («Μια πολύ μικροσκοπική γυναί­ κα») εκδ. Deuticke 2007, και του Harald M artenstein, Heimweg («Ο δρόμος για το σπίτι»), εκδ.

Bertelsmann 2007. Η πολύ μικροσκοπική γυναίκα είναι η γιαγιά του Πάουλ Σπίλμαν, καθηγητή Δημιουργικής Γρα­ φής σε κάποιο αμερι­ κανικό πανεπιστήμιο και πρώην συγγρα­ φέα, που όμως δεν γράφει πια και που επιστρέφει μετά

από χρόνια στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Βιέννη, όπου βυθίζεται στη νοσταλγία και τις αναμνήσεις. Ανα­ μνήσεις που στρέφονται κυρίως γύ­ ρω από την εν λόγω γιαγιά, της οποίας η επίδραση στον μικρό Πά­ ουλ είναι αντιστρόφους ανάλογη του ύψους της. Γιατί η γιαγιά αυτή, που επιβίωσε δύο πολέμων παρά την εβραϊκή καταγωγή της, περνάει ατε­ λείωτες ώρες με τον αγαπημένο της εγγονό, παίζοντας πιάνο και διηγού­ μενη ιστορίες: δικές της ή από τα βι­ βλία που διαβάζει, ακόμη κι από τις ταινίες της εποχής. Κάτω από το βά­ ρος αυτού του υλικού, που αναμει­ γνύεται με γράμματα και αποσπά­ σματα βιβλίων, ο Πάουλ Σπίλμαν αρ­ χίζει να γράφει ξανά. Ο πολυβρα­ βευμένος αυστριακός συγγραφέας Ρ.

Henisch συνθέτει ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα για την ανθρώπινη μοί­ ρα με φόντο τη δραματική εκείνη πε­ ρίοδο. Ο 52χρονος Martenstein είναι χρονι­ κογράφος. Ο «δρόμος για το σπίτι» (η λέξη Heimweg συγγενεύει ηχητικά με το Heimweh που σημαίνει νο­ σταλγία) είναι το πρώτο του μυθι­ στόρημα. Πρόκειται ένα ζευγάρι, του οποίου τα μικρά ή και μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου στοιχειώνουν τη ζωή του στη μεταπολεμική περίοδο. Ιδωμένο από την οπτική γωνία ενός εκπροσώπου της γενιάς των εγγονών, το βιβλίο θέτει με χιούμορ και τρυφερότητα τα μεγάλα ζητήματα της ενοχής και της ευθύνης, χωρίς να παραβλέπει ωστόσο ότι μέσα στον παραλογισμό τέτοιων συμβάντων μπορεί κανείς να αγαπά ακόμη και κάποιον που εγκλημάτησε. ■

- ΧΡΙΣΤΊΝΑ Μ Π ΑΧΟ

mmm

Ο κήπος με τα δηλητήρια

.

ANNITA Π. ΠΑΝΑΡΕΤΟΥ «Η παρηγοριά των επιστολών σου...» ΕυανθίαΚαΤρη- ΕλισάβετΜουτζάν-Μαρτινέγκου α νέα γυναίκα ανακαλύπτει ν κρυφή προσωπικότητα ι ζωή ms μητέραε ms.

Τα τρία κείμενα του Πλάτωνα για τον Σωκράτη (Ευθύφρων - Απολογία - Κρίτων) με το αρχαίο κείμενο απ' τη στερεότυπη έκδοση των Belles Lettres και απόδοση στα Νέα Ελληνικά από τον Τάκη θεοδωρόπουλο.

Οι παράλληλεε ζωέε ms πρώτηε ελληνίδαε πεζογράφου Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου και ms πρώτηε πραγματικήε λογίαε, Ευανθίαε Καΐρη.

άγνωστηε ιστορικήε πρόσωπικότηταε, του θεμελιωτή m s Βυζαντινήε Αυτοκρατορίαε.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Μια κοπέλα πληρώνει με το ίδιο νόμισμα ooous δηλητήριασαν τη ζωή ms.

η ζωή ms Avvas του Βυζαντίου, μΐα5 βασίλισσα5 μεταξύ Ανατολή5 και AOons.

ΩΚΕΑΝΙΔΑ

w w w .o c e a n id a .g r

Το γλωσσικό ζήτημα

στο Internet Παναγιώτης Ιτ . ΑνΒριανέσης pandrianfflgmail.com

<34- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ερισσότερες από 6.700 γλώσσες μιλιούνται σήμερα διεθνώς. Κι όμως, στο τέλος του 21ου αιώνα κάτι λιγότερες από 2.000 θα έχουν καταφέρει να επιζήσουν. Οι γλωσσολόγοι ανησυχούν και πολλοί από αυτούς αρχίζουν να χρη­ σιμοποιούν το Internet ως την τελευ­ ταία σανίδα σωτηρίας! Έως σήμερα η αγγλική γλώσσα, έχο­ ντας γίνει ανεπίσημα δεκτή ως η γλώσσα της επικοινωνίας αλλά και των συναλλαγών μεταξύ ανθρώπων από διαφορετικά κράτη, έχει κατα­ κτήσει και τον χώρο του Διαδικτύου. Αυτό, μαζί με τις προφανείς ευκολίες, σηματοδοτεί ταυτόχρονα και μία επι­ κίνδυνη προοπτική: αυτή της εξαφά­ νισης κάθε τοπικού και εθνικού πολι­ τισμού στο όνομα μιας παγκόσμιας κουλτούρας, με αγγλόγλωσση χροιά και χαρακτηριστικά. To Internet έχει τη δύναμη και είναι σε θέση να δώσει σάρκα και οστά σε μία τέτοια προο­ πτική και, συνεπώς, κάθε προσπά­ θεια που θα έχει ως στόχο τη διατή­ ρηση των εθνικών πολιτισμών και κυ­ ρίως των εθνικών γλωσσών είναι κα­ λοδεχούμενη απ' όλους. Παλιότερα, η αμερικανική Compu­ Serve, η πρώην μεγάλη εταιρεία στο χώρο της παροχής online υπηρεσιών και πρόσβασης στο Internet, είχε πρωτοτυπήσει, παρουσιάζοντας μία ιαπωνική έκδοση των υπηρεσιών της και προσθέτοντας, τα αμέσως επό­ μενα χρόνια, αρκετές ακόμη βασικές γλώσσες στο περιβάλλον εργασίας της. Επίσης, το Microsoft Network (MSN), το online δίκτυο της εταιρείας Microsoft, το οποίο ξεκίνησε φιλόδο­ ξα την πορεία του στις 24 Αυγού-

Π

στου 1995, ταυτόχρονα με την εμφά­ νιση στην αγορά των Windows 95, προσπάθησε να εξαπλωθεί σε ολό­ κληρο τον κόσμο και να προσελκύσει τις τοπικές αγορές προσφέροντας υπηρεσίες στη γλώσσα των κατοί­ κων των εκάστοτε χωρών. Ακολού­ θησε το Hotmail, που σήμερα ανήκει κι αυτό στη Microsoft, και πολλές άλ­ λες προσπάθειες -άλλες περισσότε­ ρο κι άλλες λιγότερο επιτυχημένες. Τεχνικά, δεν υπάρχει πια πρόβλημα. Τα λεγάμενα πρότυπα χαρακτήρων (character sets) που χρησιμοποιού­ νταν από τα υπολογιστικά συστήμα­ τα που συνδέονται στο Διαδίκτυο ορίζονταν από το Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (International Standardi­ sation Organisation, ISO) και τη Διε­ θνή Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή (Inter­ national Electrotechnical Commission, IEC). To σημερινό ASCII standard είναι η αριστερή πλευρά του ISO/IEC 88591, γνωστή και ως Latin 1, ενώ στη δε­ ξιά πλευρά του ίδιου προτύπου περιέχονται πρόσθετοι χαρακτήρες, συμπληρωματικοί για ορισμένες, μη αγγλόγλωσσες, χώρες της Ευρώπης. Επιπλέον, με τη χρήση του Unicode δεν τίθεται πια περιορισμός στους χαρακτήρες που μπορούν να εντα­ χθούν στο πρωτόκολλο αυτό, γεγο­ νός που διευκολύνει αφάνταστα την εξάπλωση γλωσσών με μη λατινικό αλφάβητο (π.χ. ελληνικά). Με τη συνεχή εξέλιξη της τεχνολογί­ ας, τα πάντα θα μπορούν να μεταφέρονται μέσω του Διαδικτύου γρή­ γορα και εύκολα και δεν θα είναι απαραίτητο να είναι στα αγγλικά: μπορεί να είναι στα φιλανδικά, τα ελ­ ληνικά ή τα σουαχίλι! ■

ΒΙΒΛΙΑ για τα Χριστούγεννα

Πατάκης, 2007______________ σελ. 2.500, τιμή: 100,00 ευρώ

___________________ Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας Συλλογικό

(Πρόσωπα, έργα, ρεύματα, όροι) ρόκειται αναμφίβολα για το εκδοτικό γενονός του φθινοπώρου, μα και της χρονιάς. Δεκαεννιά συναπτά έτη χρειάστηκαν για την ολοκλήρωσή του, ενώ δεκάδες ήταν εκείνοι, κριτικοί, δημοσιογράφοι, λεξικογράφοι, μελετητές, ειδικοί επιστήμονες, κ.ά, που συνεισέφεραν στη σύντα­ ξή του. Όπως μαρτυρά και ο υπότιτλός του, το ΛΝ Λ είναι πολλά περισσότερα από ένα απλό λεξικό ονομά­ των και έργων. Επιχειρεί να καλύψει, όχι δίχως κάποια μεθοδολογική ασάφεια, οτιδήποτε θα μπορούσε να συνδεθεί με τον οιονδήποτε τρόπο με ό,τι εννοείται ως

Π

Νένη Ευθυμιάδη

________________

Ο γιος του Μττίλυ Μττλου ωδέκατο μυθιστόρημα της Νένης Ευθυμιάδη, ο Γιος του Μπίλυ Μπλου φλερτάρει με τις αστυνομικής πλοκής αφηγήσεις, οι στοχεύσεις του ωστόσο είναι σα­ φώς ευρύτερες. Η ιστορία, σχετικά απλή αρχικά, απο­ κτά όλο και περισσότερες συνδηλώσεις, καθώς τα διά­ φορα νήματα της πλοκής εξακτινώνονται σε ποικίλες κατευθύνσεις. Το μυθιστόρημα ξεκινά με την εισβολή ενός νεαρού στην ήσυχη ζωή ενός ηλικιωμένου, του Μπίλυ Μπλου, πρώην ακροβάτη και θεατρίνου, που ζει σε κάποιο απομακρυσμένο προάστιο της Αττικής. Ο νεαρός ισχυρίζεται ότι είναι ο νόθος γιος του κι ότι ήρ­ θε να τον βρει αφότου η μητέρα του, μόλις την προηγουμένη, πέθανε από καρκίνο. Ο παρηκμασμένος θεα­ τρίνος, παρότι δεν πείθεται εντελώς, αφήνει τον νεαρό να παραμείνει στο αχανές κτήμα του, περισσότερο από

Δ

& Ξ>

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

νεοελληνική λογοτεχνία στη διαχρονία της. Έτσι, εκτός από συγγραφείς (έλληνες αλλά και ξένους), έργα (παλιότερα αλλά και σύγχρονα), ρεύματα και όρους (που καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο, και με ιδιαίτερα αναλυτικούς ορισμούς και περιγραφές), το λεξικό καλύπτει ακόμη και γενικότερες έννοιες (π.χ. θάνατος). Το αντικείμενό του δεν περιορίζεται στην νεοελληνική λογοτεχνία, αλ­ λά ξανοίγεται στο φαινόμενο της λογοτεχνίας γενικό­ τερα, μέσα από την περιγραφή σημαντικών εννοιών της θεωρίας και της κριτικής. Ο καιρός θα δείξει αν τελικά το σημαντικό αυτό εγχείρημα έχει πετύχει τους πολλα­ πλούς και εξαιρετικά φιλόδοξους στόχους του. Σε κά­ θε περίπτωση έχουμε να κάνουμε με ένα σημαντικό εκ­ δοτικό επίτευγμα. [ΚΟΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ]

________ Ελληνικά Γράμματα, 2007 σελ. 290, τιμή: 15,00 ευρώ

αδράνεια και περιέργεια. Στο μεταξύ, παρακολουθούμε τις ζωές δύο ακόμη σπιτιών της περιοχής που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, επηρεάζονται από την άφιξη του ιδιόρρυθμου εισβολέα, ο οποίος κυκλοφορεί αναζη­ τώντας δουλειά ως κηπου­ ρός. Στο μεταξύ, διάφορα παράξενα γεγονότα λαμβά­ νουν χώρα στην περιοχή, μπερδεύοντας ακόμη περισ­ σότερο το κουβάρι των γεγονότων, ενώ στην υπόθεση μπλέκεται όλο και βαθύτερα ένας έμπιστος του μονα­ χικού γέρου. [ΚΟΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ]

Κώστας Βούλγαρης

__________

Καοτανιώτης, 2007 σελ. 192, τιμή: 10,45 ευρώ

Η μέρα με τις δεκατέσσερις νύχτες Κώστας Βούλγαρης, πεζογράφος και κριτικός λο­ γοτεχνίας, έκανε το ντεμπούτο του στον πεζό λό­ γο με το θαυμάσιο Στο όνειρο πάντα η Πελοπόννησο, το οποίο ακολούθησαν, με πνοή και ποιητικό οίστρο, Τα άλογα της Αρκαδίας. Στη συνέχεια, παραμένοντας στη μή­ τρα της έμπνευσής του, την Αρκαδία, έδωσε δύο ακό­ μη πεζογραφήματα, στα οποία η ρητορική διάθεση υπο­ νόμευε τη μυθοπλαστική ένταση των πρώτων έργων του. Τώρα, με το Η μέρα με τις δεκατέσσερις νύχτες, φαίνεται να ξαναχτυπά νέα φλέβα, συνδυάζοντας περί­ τεχνα τους προβληματισμούς του για τον λαϊκό πολι­ τισμό, τους ανθρώπους του μόχθου και της εργασίας, με τις μεταμοντέρνες φορμαλιστικά επινοήσεις του. Εδώ βάζει στο μικροσκόπιο τη «χαμένη», από πολλές απόψεις, δεκαετία του '20, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Είναι η εποχή όπου ανά την Ευρώ­ πη αναπτύσσεται ραγδαία η μαζική πεζογραφία των λαϊ-

Ο

κών μυθιστορημάτων, με επίκεντρο την Ιταλία και τη Γαλλία. Επινοεί (;) έναν συγ­ γραφέα και άνθρωπο των γραμμάτων, τον Γιώργο Τσουκαλά, μέσω του οποίου φτάνει στα χέρια του αφηγητή το ημιτελές χειρόγραφο ενός άλλου (;) συγγραφέα, που έγινε γνωστός στη Δύση με ψευδώνυ­ μο. Το ημιτελές αυτό μυθιστόρημα, μια αφήγηση μόλις 48 ωρών από τη ζωή του συγγραφέα του το 1923, δί­ νει την ευκαιρία στον Βούλγαρη να υπογράψει ένα βι­ βλίο φρέσκο και ευρηματικό, αποδίδοντας ταυτόχρο­ να φόρο τιμής στον «άγνωστο συγγραφέα». [ΚΟΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ]

Η ΙΔΙΟΦΠΠΣ KINQ 3 .0 0 0 ΧΡΟΝΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΩΝ & ΕΦΕΥΡΕΣΕΩΝ

ΚΙΝΑ <ζζζ

*21

Πολυτελής-ει κονογραφημέ νη έκδοση πολυβραβευμένου μπεστ-σέλερ που έχει εκδοθεί παγκόσμια» σε περισσότερε? από 40 γλώσσες. Βασισμένο στην επιστημονική αυθεντία του μεγαλύτερου στον κόσμο μελετητή Tns κι νεζικής επιστήμης, του Δρα Τζόζεφ Νήντχαμ - Η Ιδιοφυής Κίνα αποτελεί μία συναρπαστική εισαγωγή στην εκπληκτική και ανεπανάληπτη ιστορία των επιστημονικών επιτευγμάτων της αρχαίας Κίνας. Η έκδοση τελεί υπό την αιγίδα της: UNESCO.

Συγγραφέας; Robert Temple Σελίδες: 288 Διαστάσεις: 19,4x26,0 cm Εξώφυλλο: Σκληρόδετο Τιμή πώλησης: 35 € ISBN: 978-960-7560-70-4

ΚΑΣΤΑΛΙΑ Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Σταδίου 33.105 59. Αθήνα, Τ. 2103215 280, F. 210 3215 281, E-maibinfo@kastalia.gr,www.kastalia.gr

δ ι α β α ζ ω

[

]

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Μεταίχμιο, 2007_______ σελ. 240, τιμή 14,00 ευρώ

___________________________________ Μόνος Ελευθερίου

Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ

λ ράματα βλέπουν οι \ \ V . / διωγμένοι». Με αυτά τα λόγια ξεκινάει η νουβέλα «Γλυκό κυδώνι», το μεγαλύ­ τερο αφήγημα αυτής της συλλογής: Οραματικό, απο­ καλυπτικό, ονειρικό και στιγμές-στιγμές δυσβάστακτα πι­ κρό, συμπυκνώνει μια μεγάλη γκάμα από τεχνοτροπί­ ες, εμμονές, ενοράσεις της ποιητικής του Μάνου Ελευ­ θερίου. Εικόνες θρησκευτικής, κοσμογονικής καμιά φο­ ρά, έντασης, χωρούν στο χρόνο ενός τσιγάρου ή όσο διαρκεί ένας καφές σε κάποιο επαρχιακό καφενείο. Γραμμένα από τη δεκαετία του '60 μέχρι πρόσφατα, κά­ ποια ήδη δημοσιευμένα, ορισμένα από τα διηγήματα δί­ νουν την εντύπωση του ανολοκλήρωτου, ακόμη και του

άτεχνου. Ωστόσο, παραδόξως, όλα μαζί στη σειρά διακρίνονται από θαυμαστή συνοχή και συνομιλούν μετα­ ξύ τους συνθέτοντας ένα ποιητικό σύμπαν στα σπαράγ­ ματα του οποίου βλέπει κανείς εικόνες της σημερινής ή πρόσφατης Ελλάδας. Η αφηγηματική φωνή ποικίλλει, διατηρώντας ωστόσο έναν ήσυχο εξομολογητικό τόνο, και δεν χάνει το βήμα της ακόμη και όταν -πολύ συ­ χνά- φλερτάρει με το παράδοξο και το ανοίκειο. Η ηλι­ κιωμένη κυρία με τις γάτες στον Εθνικό κήπο, εμμονή του αφηγητή που τον οδηγεί στα όρια της πραγματικό­ τητάς του στο διήγημα που έδωσε τον τίτλο του στη συλλογή· τα αλλόκοτα υπέροχα αδέλφια στον «Ολό­ χρυσο κύκλο», ο σατυρικός τόνος στο «Ο παιδεύων και πάλι ιώμενος»... Ο ποιητής ανοίγεται στον κόσμο, με τη μέριμνα να διασωθεί κάτι από το μυστήριο. [ΚΟΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ]

Καστανιώτης, 2007 σελ. 208, τιμή: 12,00 ευρώ

Παύλος Μάτεσις

Αλδεβαράν Αλδεβαράν του Παύλου Μάτεσι κινείται στον γνώ­ ριμο, στιλπνό, φαντασιακό κόσμο του συγγραφέα. Μια κηδεία (ο Μάτεσις έχει ειδική λογοτεχνική σχέση με τις τελετές) γίνεται η αφορμή για τη συνάντηση δύο αντρών. Ακολουθώντας μια παράδοξη «διαδρομή», που εκτείνεται σε όλο το μήκος του βιβλίου, και περνώντας από «φάρους», «φαροφύλακες», νησιά, γυναίκες και μπαλκονόπορτες αστικών διαμερισμάτων, φτάνουν -και με τη συνδρομή του ονείρου- στο τέλος της, που δεν θα το αποκαλύψουμε. Όπως πάντα, ο Μάτεσις τεντώ­ νει τους ήρωές του, παρουσιάζοντας, φρικτά ή γελοία,

Ο

Η

Β

Ι

Β

Λ

Ι

Ο

Π

Α

Ρ

Παύλος Μάτεσις Α λδ εβ α ρ ά ν

παραμορφωμένα τα πρόσω­ πά τους. Μπαινοβγάζοντας και εδώ, κατά την προσφιλή του τακτική, πρόσωπα από τα άλλα βιβλία του, αναδημιουρ­ γεί τη γνώριμη μπαρόκ ατμό­ σφαιρα - σήμα κατατεθέν του, αποθεώνοντας το γκροτέσκο, του οποίου είναι ο γνησιότερος εκφραστής στα γράμματά μας. [ΓΙΟΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ]

Α

Γ

Ω

Γ

Η ©

Ο κ τ ω β ρ ί ο υ

2 0 0 7

^ Β ΙΒ Λ ΙΟ Μ ΞΤ

α π ό τ η ν 1 η Δ εκ ε μ β ρ ίο υ 2 0 0 7 , β ρ ίσ κετα ι σ τ ο Δ ια δ ίκτ υ ο στη δ ιε ύ θ υ ν σ η w w w .b ib l io n e t .g r

m m

και π ρ ο σ ε χ ώ ς στη δ ιε ύ θ υ ν σ η w w w , d ia v a z o .g r

Μι

α

σ υ ν ε ρ γ α σ ί α

του

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω

με

το

Ε Κ Ε Β Ι

M/

%PjSa£zT O °μ α υ ρ μ * 0

π * Μ _ * -ι ΐ Τ 0 Ρ ΐ Α ί

U ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΕΗΙΑΣ ΠΟΎ ΑΗΑΤΕΤΡΗΟΗΓΕ TIE TO ΠΑΡΕΑΟΟΗ ΤΗΣ ΓΙΑ HA AHΑΓΑ AYΉEl TO TEAAOH ΤΗΣ

Ένα μυστηριώδες χειρόγραφο, από τη δεκαετία του '20, μας αφηγείται το δράμα ενός νεαρού άνδρα που βρίσκε­ ται στην κόψη του ξυραφιού: Θα προσπαθήσει να ξαναβρεί τις χαμένες ψηφίδες της μνήμης του ή θα ξεκινήσει μια νέα ζωή; Θα παραμείνει στη μίζερη Ελλάδα της επο­ χής ή θα ανοίξει τα φτερά του, αναζητώντας την τύχη του στην Ευρώπη; Η Λάγνα πριγκηπέσα και άλλα τέσσε­ ρα λαϊκά μυθιστορήματα, που εκδόθηκαν στην Ιταλία και τη Γαλλία, είναι δικά του έργα; Γιατί χάνονται τα ίχνη

Ένιωθε την ανάγκη να γυρίσει πίσω. Να γυρίσει σπίτι. Να χωθεί μες στη μυρωδιά της ναφθαλίνης, να μυρίσει τα συρτάρια, να ψαχουλέψει τα άλμπουμ, ν’ αγγίξει το λεύκωμα των γυμνασιακών της χρόνων. Να προσπα­

του μετά το 1930; Έρωτες, πόλεμοι, θάνατοι, όπιο, ακο­ λασίες, αδιέξοδα, συνθέτουν ένα σκηνικό μυστηρίου και περιπέτειας, που μας ξαναγυρνά στις σελίδες της Μαύρης Μάσκας και του Πιτιγκρίλι, στα καταγώγια των Αθηνών και των Παρισίων, στην εποχή όπου οι πόλεις γέμιζαν με νεαρούς άνδρες που δεν είχαν να χάσουν τί­ ποτα και αλώνιζαν την Ευρώπη απ’ άκρη σ’ άκρη, ανα­ ζητώντας μια καλύτερη τύχη ή απλώς έναν θάνατο με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, εκτός από ανία και πλήξη.

να, σε φωτεινά και σκοτεινά δρομολόγια. Ταξίδια από την παιδική ηλικία στην εφηβεία, από την εφηβεία στην ενηλικίωση. Καλοκαίρια που άλλοτε μυρίζουν φλού­ δα από καρπούζι κι άλλοτε πνίγονται στις χαλασμένες

?*>

Κ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΠΤΗ w w w.kastaniotis.com

θήσει ν’ απαντήσει ξανά: «Τι εατί έρως;» Μια γυναίκα ταξιδεύει στο χρόνο, από τη δεκαετία του ’60 μέχρι τα τέλη του αιώνα, στην Ελλάδα που αλ­ λάζει ξέφρενα σαν τη δική της ζωή. Διαδρομές με τρέ­

εξατμίσεις. Παρέες που φτιάχνουν ιστορίες και αρνούνται πεισματικά να τις εγκαταλείψουν. Έρωτες κι αγάπες ανάμεσα σε προκηρύξεις, καταλήψεις και δια­ δηλώσεις. Μυρωδιές που αλλάζουν μαζί με τις πό­ λεις, τις γειτονιές Kat τις ανθρώπινες μνήμες.

[

δ ι α β α ζ ω

]

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Καστανιώτης, 2007_______________ σελ. 441, τιμή: 18,81 ευρώ λοι οι Έλληνες -ελπίζω!γνωρίζουν το όνομα Ελ Γκρέκο, και πολλοί έχουν δει κάποια από τα έργα του, είτε σε εκθέσεις είτε σε φωτογραφίες. Λίγοι όμως γνωρίζουν λεπτομέ­ ρειες από την πολυτάραχη ζωή του, που τον έφερε από τη συνεχώς επαναστάτημένη Κρήτη, τότε εναντίον των Βενετών που την κατείχαν από το 1204-7 ως μερίδιό τους στην Δ' Σταυροφορία, στη Βενετία ως μαθητή του Τισιανού και στην Ισπανία

Ο

Η μεγάλη άμμος ο νέο βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου σηματοδο­ τεί τη στροφή του που άρχισε με το προηγούμενο βιβλίο του Οι φίλοι και που εκφράζεται με την ενασχό­ ληση θεματολογικά με το μικρόκοσμο των διαπροσω­ πικών σχέσεων. Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα υποθε­ τικό νησί του Αιγαίου Πελάγους, ένα νησί με αρκετά χα­ ρακτηριστικά των ανθρώπων της ορεινής επαρχίας. Οι δύο κεντρικοί ήρωες, ο Νίκος και η Αμαλία, ζευγάρι με πολλά προβλήματα, πηγαίνουν για φεβρουαριανές δια­ κοπές στο νησί και τυχαίνει να γίνουν μάρτυρες ενός φόνου. Εκείνος, που είναι συγγραφέας παιδικών βι­ βλίων, αποφασίζει να γράψει ένα βιβλίο για ενήλικους με αφορμή το γεγονός. Παράλληλα, η σχέση τους περ­ νάει κρίση. Εκείνη τον εγκαταλείπει πρόσκαιρα για χά­

Τ

Εμπειρία Εκδοτική, 2007____________ σελ. 187, τιμή: 15,00 ευρώ εν πρόκειται για μια αυτο­ βιογραφία αλλά για νουβέλα γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο, ισοδύναμο με το τρίτο «υποθε­ τικό» πρόσωπο μιας αφήγησης. Αρχικά προοριζόταν για πρόλο­ γος στο ομώνυμο βιβλίο, όμως, όπως λέει ο Β. Βασιλικός, δεν ήθελε την εποχή εκείνη (τέλος του Ι966) το «φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος» να επηρεαστεί από μια «ντοκουμενταρι-

Δ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Δημήτρης Σιατόττοπουλος

Ελ Γκρέκο και στο Τολέδο, όπου έγινε ο πρώτος μεγάλος «Ισπα­ νός» ζωγράφος, πριν από τους Βελάσκεθ, Μουρίλο, Γκόγια, Πικάσο, Νταλί κ.λπ. Και δεν δίστασε να συγκρουσθεί με τη φοβερή και παντοδύναμη τότε Ιερά Εξέταση. Η βιογραφία του Δ. Σιατόπουλου καλύπτει αυ­ τό το κενό, με τρόπο προσιτό και ευανάγνωστο, και έτσι αποτελεί πραγματική συνεισφορά. Όπως αναφέρει στον πρόλογό του ο σκηνοθέτης Γ. Σμαράγδης, το βι­ βλίο αυτό ήταν βασική έμπνευση για το ομώνυμο κινη­ ματογραφικό έργο που σκηνοθέτησε ο ίδιος. [ΝΙΚΟΣ Κ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ] _________Κέδρος, 2007 σελ. 421, τιμή: 17,00 ευρώ

Βαγγέλης Ραπτόπουλος

90

____________

ρη του γιου του θύματος κι επιστρέφει αργότερα για να τον παντρευτεί. Ο Β. Ραπτό­ πουλος δεν επιλέγει τη γραμ­ Η Μεγάλη μική αφήγηση -χρησιμοποιεί Άμμοε πολλά στοιχεία της «νουβέλ 1 βαγκ», αλλά και γενικότερα την κινηματογραφική εικόνα για να εισάγει τον αναγνώστη «σε αυτό που βλέπει». Η Μεγάλη άμμος είναι η άμμος των σχέσεων που μέσα τους βουλιάζουν οι ήρωες καθημερινά. Πιο στοχαστι­ κός πια, ο Β. Ραπτόπουλος αλλάζει θέματα και όσο γρά­ φει αλλάζει και ο ίδιος. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

________________

Βασίλης Βασιλικός

Η απολογία

too

Ζ

σμένη φαντασία». Έτσι, μετά από χρόνια, ο συγγρα­ φέας παραδίδει το συμπληρωματικό αυτό ημερολόγιο εν είδει «κλειδιού ανάγνωσης» του πραγματικού Ζ. Στο κείμενο ο αφηγητής μάς γνωρίζει με τους δικούς του, την Άννα, τον πατέρα του, τους φίλους του. Στην ου­ σία σχολιάζει την εποχή του και τον ίδιο. Το πιο ωραίο: τον ίδιο τον Λαμπράκη δεν τον ήξερε, δεν αισθανόταν καμιά συγγένεια μαζί του. Υπήρχε μόνον ένας συναι­ σθηματικός λόγος να ασχοληθεί με αυτόν: ο λόγος του θανάτου. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Ε ΛΛ ΗΝΙ ΚΗ

_____________

Θανάσης Σκρουμπέλος Μ π λ ε καστόρινα παπούτσια

ια ιστορία από τη δεκαετία του '60 που ανασυνθέτει όχι μόνον τα υπαρκτά γεγονότα της εποχής αλ­ λά και την αίσθηση του καιρού εκείνου: τα αισθήματα, τη μουσική, τις συνήθειες, ακόμα και τα χρώματα. Η ιστορία ξετυλίγεται στο κέντρο της Αθήνας, Κολωνό, Ακαδημία Πλάτωνος, Σεπόλια. Έχει επίκεντρο τους πα­ ρακρατικούς και τους περιθωριακούς της εποχής, που μπλέκουν αξεδιάλυτα με τους Λαμπράκηδες και τους συνετούς νοικοκυραίους. Η ιστορία καταλήγει στην προβοκάτσια στον Γοργοπόταμο αλλά μέχρι να φτάσει σε εκείνο το σημείο υπάρχει μια κουρτίνα που τραβιέ-

Μ

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ I A

!

J

αελ. 310, τιμή: 15,90 ευρώ

ται για να διακρίνουμε το back­ ground της ιστορίας, όπως τόσο άτσαλα γράφτηκε στην δεκαετία του '60 από το παρακράτος και τους ξένους. Ορισμένοι χαρα­ κτήρες είναι ολοκληρωμένοι, όπως ο Γαζούρης, ο κυρ-Χρήστος, ενώ άλλοι είναι «τύποι» χαρακτηριστικοί της επο­ χής. Γλώσσα προσεγμένη, κοντά στους μεγάλους της πεζογραφίας μας, βαθύ βλέμμα και ύφος με άποψη. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

£ ΚΑΣΤΑΛΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ κλασική λογοτεχνία Λουίτζι Πιρανιέλλο

Ίταλο ΣΒέΒο

Η αποκλεισμένη

Σύντομο αισθηματικό

σελίδες 266, τιμή 14€

ταξίδι

Δυνατή και Βαθιά ψυχολογική διείσδυση,

σελίδες 224, τιμή 12€ Αυτό το σύντομο

έντονη δραματικότητα

αισθηματικό ταξίδι,

αλλά και σαρκασμός

ταξίδι στο τοπίο της Βόρειας

της οπισθοδρομικής

Ιταλίας αλλά και στο υποσυνείδητο του ήρωα,

κοινωνίας και των

διακωμωδεί με τρόπο

στην αποτύπωση

ανθρώπινων συμπεριφορών.

ανελέητο το μικροαστικό

Ένα αριστούργημα του

ψευδή συνείδηση

ιταλού Νομπελίστα.

που διαμορφώνει.

καθωσπρεπισμό και την

Σταδίου 33, Αθήνα, Τ Κ : 105 59, τηλ: 210 3215 280, fax: 210 3215 281 e-m aiUnfo@ kastalia.g r. http://www.kastalia.gr

[

δ ι α β α ζ ω

]

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Ελληνικά Γράμματα, 2007___________ σελ. 454, τιμή: 20,00 ευρώ Γιάννης Ξανθούλης βρίσκε­ ται σε μεγάλα κέφια, αν και το θέμα του θα μπορούσε να χα­ ρακτηριστεί «καταθλιπτικό». Όπως ο ίδιος λέει, αυτό που τον απασχολεί είναι η φθορά της μνήμης. Όχι η νόσος Αλτσχάιμερ αλλά η διαδικασία της «επιλεκτικής» μνήμης που ξε­ θωριάζει μαζί με την «ηχητική» της μπάντα και την «αι­ σθηματική της βαρύτητα». Ο ήρωάς του, ο Ανέστης Κομνηνός, ιδιοκτήτης μικρού εκδοτικού οίκου, μετά το θά­ νατο της γυναίκας του λαβαίνει ένα μυθιστόρημα με τί-

Ο

Μιχάλης Γκανάς

________________

Μ η τρ ιά π α τ ρ ίδ α

Τ

Ανατολικός, 2007_____ σελ. 64, τιμή: 10,00 ευρώ ' I I το αντιλαμβάνεσαι ότι \ \ Π δεν έχεις να πεις τίπο­ τα σε ολόκληρη τη ζωή σου ή ...γράφεις ποίηση ακόμη και στους εφιάλτες σου!», γράφει κάπου η Α Χ . (ή αλλιώς lady D(elear). Έμπλεος αισθημάτων, η συγγραφέας καταγράφει σε posts στο Διαδίκτυο τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο που αρχίζει τον Φε­ βρουάριο και καταλήγει τον Σεπτέμβριο του 2007 για να βρει την έντυπη μορφή του. Ένα ημερολόγιο εξαι>2

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Γιάννης Ξανθούλης «Του φ ιδιού το γάλα»

τλο Του φιδιού το γάλα, χωρίς όνομα συγγραφέα. Πα­ ρακολουθώντας την πλοκή, θα επαναφορτίσει τη μνήμη του, ανακαλύπτοντας γεγονότα που τα έχει απωθήσει. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα εγκιβωτισμένο σε ένα άλλο, που αναπτύσσεται στη δεκαετία του '60 με φόντο τους χώρους της παλιάς Αθήνας, το Μεταξουργείο, το Παγκράτι, το κέντρο της πόλης. Εκεί κυκλοφορούν οι ήρωες του βιβλίου, αλλά και τα προσωπικά φαντάσματα του συγγραφέα: ερωτισμός, φίλοι, κόσμος που χάνεται, ο ηθοποιός Χορστ Μπούχολτς, παλιά σπίτια, παλιές ται­ νίες, κήποι, μουσικές αλλοτινές... Ο Γιάννης Ξανθούλης που αγαπάμε. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ] Μελάνι, 2007 σελ. 63, τιμή: 8,00 ευρώ [

ο βιβλίο αυτό εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1981 από τα «Κείμενα» του Φιλιππόβλαχου και το 1996 από τον Θανάση Καστανιώτη. Παραμένει εμβληματικό κείμενο της ποίησης (αν και πεζό) του ποιητή Μιχάλη Γκανά. Είναι ένα αφήγημα με ήρωα ένα παιδί στη διάρ­ κεια του εμφυλίου πολέμου και λίγο μετά. Γραμμένο ασθματικά, εμπύρετα, αποτελεί κορυφαίο έργο του ποιητή. Ο συγγραφέας ανήκει στη γενιά του 70 και θεωρείται από τους καλύτερους εκπροσώπους της. Ο λόγος του πολύπλευρος (άλλοτε λακωνικός, σχεδόν επιγραμματικός, άλλοτε χειμαρρώδης) και η ποίησή του

5

_______________

Μητριάπατρίδα

πολύτροπη (από τον δεκαπε­ ντασύλλαβο και τα χαϊκού ώς τον δραματικό μονόλογο και τον ελεύθερο στίχο). Στο έργο του αυτό, όπως και στα υπόλοι­ πα, συμβαδίζουν η προσωπική μοίρα του «εξόριστου» ποιητή με αυτή του γενέθλιου τόπου τοιι -ονειρικού αλλά και πραγματικού. Η μνήμη και η γλώσσα είναι ο καμβάς των εργαλείων του και της αισθητικής του. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ] Αοημίνα Χασάνδρα Δ ιψ ά ς, α γ ά π η μου; ρετικών αισθημάτων, αγωνιών, εφιαλτών, αποδοχών και απορρίψεων, παθών και ερώτων. Αλλά ταυτόχρονα εί­ ναι κι ένας διάλογος της συγγραφέως με την παιδική και εφηβική ηλικία, τους φανταστικούς ή πραγματικούς έρωτές της, τα φαντάσματα των ποιητών που την κατα­ κυριεύουν, τα λεκτικά φετίχ και τους ποιητικούς δασκά­ λους της. Έχουν έναν αυθορμητισμό αυτά τα posts, αλ­ λά και μια ποιητική ενατένιση, μια τρέλα και μια σύνε­ ση. Ένας λόγος-φόρος τιμής στους υπερρεαλιστές αλ­ λά και στους ανήλικους του Διαδικτύου. Μια προσωπι­ κή ελεγεία. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

Σιέφανος Δάνδολος

ΤΟ ΑΓΟΡΙ ΣΤΗΝ ΑΠΟΒΑΘ ΡΑ

§

I

ι §

nATl μ £ ^ ^ β £lf\/Al Γ£Α/ΟΥ^O A A Y^ O Y; Μπορεί μια γυναίκα να τιμωρήσει τον άντρα της ζωής της; Αρκεί η εκδίκηση για να τον αφανίσει από τη σκέ­ ψη της; Ποιες δυνάμεις καταλύουν τη λογική και την οδηγούν στην τρέλα; Ποια μοίρα υπαγορεύει τις βου­ λές της; Μια άγρια νύχτα μπορεί να είναι τρυφερή; Τα ερωτήματα ζώνουν σαν φίδια την Ερμιόνη από την παιδική της ηλικία. Από τον αγνοούμενο πατέρα ως τον παράνομο εραστή, οι άντρες χάνονται διαρκώς απ' τη ζωή της, αφήνοντας πίσω τους τον πόνο, την απορία, το μυστήριο. Παγιδευμένη από μικρή στη γοητεία του Αρη, θα χαράξει την πορεία της στα ίχνη του, χωρίς παρακάμψεις, χωρίς παρεκκλίσεις και, κυρίως, χωρίς αναστολές.Όταν όμως έρθει η ώρα να αναμετρηθεί με την αλήθεια και να απαλλαγεί από τη μάσκα της άγνοι­ ας, τότε θα σχεδιάσει το τέλος, τυφλωμένη πια από το ασίγαστο πάθος της...

KA/V£/VAZ ΟΑΑίΑΤΟΖ Α£Α/ ΑΟΠΟΡ£Ι ΑίΑ Ζ £ Ζ Κ 0 Τ & Ζ £ 1 Αμα δε μ' είχανε φέρει εδώ πέρα, θα σου 'λεγα ότι αυ­ τή η ιστορία μιλάει για την τρέλα. Γιατί έτσι ξεκίνησε. Εγώ νόμιζα ότι ήμουνα αόρατος κι όλα γύρω μου γίνο­ νταν στάχτη. Κι η Ιντιφάντα που ηεριμένανε νόμιζα ότι ήτανε κορίτσι. Τέτοια νόμιζα και βρέθηκα στο στόμα του λύκου. Τώρα, για τον κύριο Άκερμαν, τι να σου λέω. Όλοι στο «Σεν Τροπέ» τον είχαμε για φάντασμα. Παλιά ήτανε και στο Αουσβιτς. Ήξερα απ’ αυτά επειδή οχτώ μήνες ήμουνα και γαμώ τους Εβραίους. Του θα­ νατά, δηλαδή. Βέβαια, είχα γίνει και μουσουλμάνος. Αλλά και χριστιανός είχα γίνει κι αυτό με τσάκισε. Λό­ γω ενοχών, βασικά. Τέλος πάντων. Το θέμα είναι ότι κάποια στιγμή πλάκωσε κι ο κύριος Μέρνακ κι η ιστο­ ρία έγινε ακόμα πιο τρελή. Αλλά δε μιλάει για την τρέ­ λα. Α, όχι.Όσο σκέφτομαι, μάλιστα, το αγόρι στην απο­ βάθρα, νομίζω ότι μιλάει για την τρυφερότητα. Επειδή αυτό περιμένουμε πάντα. Κάποιον να μας ψιθυρίσει: «Είμαι εδώ... Είμαι εδώ...»Όσο τρελό κι αν είναι.

i

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

____________

Δημήτρης Γ. Στεφανάκης

Μέρες Αλεξάνδρειας την Αλεξάνδρεια των αρ­ χών του εικοστού αιώνα μια οικογένεια καπνοβιομηχάνων ζει το θαύμα του κοσμο­ πολιτισμού πλαισιωμένη από έναν πολυφυλετικό θίασο χα­ ρακτήρων. Η ιστορία τους εί­ ναι η ιστορία του εικοστού αιώνα με φόντο τις μητροπόλεις της Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Πά­ νω απ' όλα όμως είναι η ιστορία της ίδιας της Αλεξάν­ δρειας, μιας «πόλης μαγικής», όπου κυριαρχεί ο έρω-

Σ

Γιώργος Χρονάς

________________

Το μονόπρακτο της Σεβάς Χάνοομ είμενα του ποιητή Γιώργου Χρονά για γυναικεία πρόσωπα που αγάπησε κι έγραψε κατά καιρούς γι' αυτά. Τα κείμενα εδώ έχουν μια θεατρικοποιημένη μορ­ φή, κάτι μεταξύ θεατρικού αναλογίου και θεατρικού μο­ νολόγου. Η Λούλα Αναγνωστάκη, η Μαλβίνα, η Πανω­ ραία, η Σεβάς Χανούμ, η Γιώτα Γιάννα, η Λένα Πλάτω­ νος. Γυναίκες - αρχαίες θεές με ιστορίες αλλόκοτες, άλ­ λες στη λάσπη κι άλλες στο σταριλίκι, υπόφεραν πολύ στη ζωή τους. Ο Γ. Χρονάς ξέρει να τις μεταμορφώνει σε λαϊκές αγίες. Οι περισσότερες μιλούν ενώ περιμέ­ νουν το τέλος. Η αναγκαία ανακεφαλαίωση της ζωής τις

Κ

τας, η πολιτική και το εμπόριο, καθώς και τα πάθη των ανθρώπων της, που μολονότι απέχουν χρονικά, φαντά­ ζουν απόλυτα σύγχρονοί μας. Στο περιθώριο της καθη­ μερινότητας τους εκτυλίσσονται δύο παγκόσμιοι πόλε­ μοι, η παρακμή των ναυτικών αυτοκρατοριών, η άνοδος του αιγυπτιακού εθνικισμού και ο μαρασμός της κοσμο­ πολίτικης Αλεξάνδρειας. Από τα μεγάλα γεγονότα, τις ρήξεις, τις αντιθέσεις και το αναπόφευκτο τέλος μένει μονάχα η νοσταλγία και το άρωμα του μύθου μιας πό­ λης που το όνομά της αντηχεί ακόμα και σήμερα στις τέσσερις άκρες της Μεσογείου. [Γ. Ν.]

______________ Οδός Πανός, 2007 σελ. 158, τιμή: 10,00 ευρώ

κάνει να ανακαλούν ανάμικτα διαμάντια και σκατά που τις καθόρισαν. Το πιο όμορφο που κατάφερε ο ποιητής είναι ότι μπόρεσε να δώσει μέσα από τη γλώσσα των προσώ­ πων που αγάπησε την πραγμα­ τική προσωπικότητα αυτών των γυναικών. Να τις εξυψώσει και να μετατρέψει τη ζωή τους σε αισθητική. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

___________

Δημήτρης Τριανταφυλλίδης

Πλανόδιος έρωτας ■στορίες για πόλεις και ανI θρώπους. Οι άνθρωποι χά­ νονται σα σκόνη μέσα στην πόλη. Κάποτε λούζονται από φωτεινά αστέρια που καταυ­ γάζουν για ένα σύντομο διά­ στημα τη ζωή τους και καθα­ γιάζουν την απρόσωπη πόλη που τους επέτρεψε να υπάρχουν και να συναντηθούν. Κάθε διήγημα έχει άξο-

2>Α-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

να μια πόλη και τον έρωτα. Τη μάχη του έρωτα, την απώλεια, το πάθος, το ανεκπλήρωτο. Στη Φλωρεντία, στη Μόσχα, στο Λονδίνο, τη Λισσαβώνα, τη Βιέννη... παντού υπάρχουν δύο άνθρωποι που ο έρωτας καρα­ δοκεί να τους χτυπήσει. Μερικές ιστορίες είναι τυπικές, ξέρεις ότι θα συμβούν, άλλες αναπάντεχες, θέλεις να συμβούν. Η παθολογία του έρωτα είναι ένα βιβλίο που γράφεται συνεχώς και στο οποίο συμμετέχει και ο συγ­ γραφέας. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Επιπόλαιος επί πόλεως

Π

σύναψις

]

University Studio Press, 2007 σελ. 434, τιμή: 17,00 ευρώ

Αλμπέρτος Ναρ _______________________________

εζά κείμενα του γνωστού εκ Θεσσαλονίκης συγ­ γραφέα που δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες Μα­ κεδονία και Θεσσαλονίκη το διάστημα 1998-2003. Το βι­ βλίο αυτό αποτελεί ένα φόρο τιμής στη μνήμη του συγ­ γραφέα, ο οποίος πέθανε τον Μάρτιο του 2005. Μέσα από τα κείμενα αυτά ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με δύο εποχές: αυτή που κάθε φορά ανακαλείται, ανασύρεται, αναβιώνει και καλύπτει κυρίως τα χρόνια της δεκαετίας του '60 και αυτή που συνδέεται με την πρό­ σφατη συγκυρία (1998-2003), όταν ο Αλμέρτος Ναρ

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

διακόνησε το δύσκολο είδος του χρονογραφήματος. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αυ­ τού ο Αλμπέρτος Ναρ ανοίγει παράθυρα με θαυμαστή θέα στο ιστορικό και πολιτιστικό υπόβα­ θρο της Θεσσαλονίκης και πα­ ράλληλα παρέχει γόνιμα ερεθίσματα για έρευνα και συ­ ζήτηση. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ1

ο6

Ε π ιθ ε ώ ρ η σ η Ψ υ χ ια τ ρ ικ ή ς ,Ν ευ ρ ο ε π ισ τ η μ ώ ν & Επ ισ τ η μ ώ ν του Α νθρ ώ π ου • Η προσωπικότητα κατά τον Αριστοτέλη • Τα δικαιώματα του “πάθους" στο φαναριώτικο τραγούδι (18ος αιώνας) • Ο εγκέφαλος των γυναικών Ψυχιατρική & Νευρολογική Επιθεώρησις 1907

• Νευροψυχολογία της χωρικής παραμέλησης [η περίπτωση του Φελλίνι] • Ο εγκέφαλος στη γυάλα II • Για την ελεύθερη βούληση • Υποκείμενο και ψυχανάλυση • Η πολιτική της ψυχικής υγείας • Ψυχαναλυτική προσέγγιση της κατάθλιψης • Η σημασία του πλαισίου κατά την επεξεργασία των πληροφοριών στην ψύχωση ΣΕ

ΟΛΑ

ΤΑ

ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΑ

Τ α ζ ιδ β ιπ ή ς

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

Ιπποκράτους 34, Τηλ.: 210-3628852, Fax: 210-3628862, e-mail: info@taxideftis.gr

Πληροφορίες - Συνδρομές - Παλιά τεύχη Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου, e-mail: sinapsis@otenet.gr Τηλ.: 210 3839020, Fax: 210 3839047

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Φανταστικός Ορίζοντας, 2007________ σελ. 579, τιμή: 22,00 ευρώ

___________________________ Κώστας Βουλαζέρης Χαλκοττρόσωττος

ο δεύτερο βιβλίο της τριλο­ γίας του φανταστικού Οι Εξόριστοι της Σερανβέλ συνεχίζει την ιστορία του πρώτου βιβλίου, Πτεράργυροι. Ο Χανμάρο Πτεράργυρος ερευνά την εξαφάνι­ ση της ερωμένης του στη Σε­ ρανβέλ. Δεν είναι ο μόνος ο οποίος την ψάχνει όμως, καθώς ένας πράκτορας του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Λανκόρο Θαλασσινός, έχει τον ίδιο σκοπό. Η συνερ­ γασία τους είναι ο μόνος τρόπος για να μάθουν την τύ-

χη της, αλλά ο Πτεράργυρος αρνείται να συμμαχήσει μαζί του. Παράλληλα, η Θήρνα Πτεράργυρη, γνωρίζο­ ντας μέρος της αλήθειας για τα καταστροφικά προβλή­ ματα που έχουν πλήξει την οικογένειά της, δοκιμάζει να επιστρέφει στη Σερανβέλ και να αποκαλύψει τη συνω­ μοσία κατά των εμπόρων της πόλης. Ο αλχημιστής Χαλκοπρόσωπος θα δοκιμάσει να εμποδίσει το καραβάνι της Θήρνας, έργο που διευκολύνει η καχυποψία της απέναντι σε έναν πρώην μισθοφόρο του πατέρα της, ο οποίος συμπορεύεται μαζί της ως επιζών ενός άλλου καραβανιού.

[ALEX BASKO]

Τ

Κάλλια Καμάρη σελ. 95, τιμή: 5,20 ευρώ

Escape Κάλλια Καμάρη στο συγγραφικό της ντεμπούτο συνθέτει τέσσερις μικρές ιστορίες με ήρωες καθη­ μερινούς ανθρώπους που προσπαθούν να ρυθμίσουν τη ζωή τους όπως αυτοί θέλουν, ή όπως νομίζουν ότι θέλουν. Ένας επίδοξος συγγραφέας επιχειρεί να γρά­ ψει χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα, μία κοπέλα αναζητά την απόλυτη αγάπη, ένας επιτυχημένος διαφημιστής και σύγχρονος τεχνοκράτης με μια ήρεμη και απόλυτα προγραμματισμένη ζωή βλέπει τα πάντα να καταρρέουν από τη μια μέρα στην άλλη. Τι είναι αυτό που εμποδί-

Η

ζει τους ήρωες να φτιάξουν τη ζωή τους όπως αυτοί θέλουν; Μήπως είναι κάποια ανώτερη δύναμη που παρεμβαίνει; Μή­ πως τελικά όλα γίνονται για κά­ ποιον λόγο; Escape, δηλαδή ξε­ φεύγω. Πόσο εύκολο είναι να ξεφύγει κάποιος από την πορεία που έχει προδιαγρά­ φει το τέλεια φτιαγμένο σύμπαν γι' αυτόν; [Κ. Π.]

Κασταλία, 2007__________________ _______________________Αγγελική Π. Νικολοπούλου σελ. 424, τιμή: 17,50 ευρώ Δαχτυλίδι σε μαύρο βελούδο ους πρωταγωνιστικούς ρό­ λους στο ιστορικό μυθιστό­ ρημα της Αγγελικής Νικολοπούλου Δαχτυλίδι σε μαύρο βελούδο κρατούν τα μέλη μιας χιώτικης οικογένειας, που περνά αμέρι­ μνα τον καιρό της στο νησί, χω­ ρίς να υποψιάζεται τη θύελλα η οποία πλησιάζει. Τα γε­ γονότα, παρόλα αυτά, θα επηρεάσουν άμεσα τις εθνό­ τητες που ζουν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και ανάμεσά τους και τις ελληνικές. Η συγγραφέας παρακο-

Τ

9<Ε>

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

λουθεί τις πολιτικές και τις ερωτικές ίντριγκες της Πό­ λης και παρακάθεται σε βεγγέρες και προξενιά, για να αποκαλύψει την καθημερινότητα των υπόδουλων πλη­ θυσμών, όπως και τη δεινή θέση της γυναίκας σε ένα κοινωνικό σύστημα το οποίο αγνοεί ως εξ ορισμού την προσωπικότητά της. Οι απαγορευμένοι έρωτες, τα πο­ λιτικά παιχνίδια, ο αγώνας για επαγγελματική επιτυχία, αλλά και η ανάγκη για ατομική και συλλογική ελευθερία αποτελούν τα κεντρικά θέματα του μυθιστορήματος. Ένα βιβλίο γραμμένο με έμπνευση και φαντασία, βασι­ σμένο σε ιστορικές πηγές. [Κ. Π.]

T O A / V IE R O Τ Ρ Α Γ Ο Υ Δ Ι

rOIAZ *ZZIPU/VAZ* τ α

ο η ζ ιρ α

το υζ

Τον ήρωά μου και φίλο μου Αχιλλέα Μανωλόπουλο είχα στο νου μου όταν έγραψα πως ο Έλληνας για ν’ ανέβει σ' ένα βουνό ψάχνει να βρει κατήφορο. Τον εί­ πα ονειροπόλο γιατί έζησε στη σκοτεινή περίοδο της Κατοχής, τότε που μόνο μέσα στα όνειρά του μπορού­ σε να βρει κανείς λίγο κατήφορο. Η σύντομη ζωή του δεν είχε επεισόδια. Τα επεισόδια και τις περιπέτειες τα πέρασε όλα μέσα του. Έμοιαζε άνθρωπος που κοιμά­ ται και ονειρεύεται, με τη διαφορά ότι αυτός ο ίδιος επέλεγε τα όνειρό του. Τι μπορεί να περιμένει κανείς από έναν άνθρωπο που συνεχώς ονειρεύεται; Άνθρω­ πο που βιώνει στο περιθώριο, στερημένος και καταφρονεμένος. Ι ε μια κρίσιμη ώρα, ωστόοο, ο Αχιλλέας, σαν να ξύπνησε ξαφνικά, επαναστάτησε κι έκανε το ό­ νειρο πράξη, μια ηρωική πράξη, την πρώτη και μονα­ δική στη ζωή του. Είχε αλλάξει το χαρακτήρα του, με συνέπεια ν’ αλλάξει και τη μοίρα του. Ακόμα κι ο βιο­ γράφος του έμεινε έκπληκτος για κείνο που έπραξε...

Τ Ο Υ Υ Π Ο Γ ,Ο Ζ Μ Ο Υ Μεγάλο Κάστρο, 1919: Μια επικίνδυνη πόρνη.Ένα στοιχειωμένο σπίτι από αίμα προγονικό. Μια σειρά από ε­ γκλήματα, που κρύβονται περίτεχνα στις ενδότερες ραφές του μύθου. Ο υπόκοσμος. Ένας αιμοδιψής το­ κογλύφος, ένα συμβόλαιο απελπισίας, μια άγνωστη επιστολή. Ένα γεωγραφικό και ιστορικό περιβάλλον, όπου εκτυλίσσεται σαν τραγωδία μια ιστορία παθών, που εκτείνεται μέχρι τα μέσα του αιώνα. Στις παλιές στιγματισμένες συνοικίες του Ηρακλείου, όπου παρε­ πιδημούσε το μιαρό και φώλιαζε το έκφυλο, ο Τηλέ­ μαχος Μουδατσάκις υφαίνει τα Άμφια εταίρας, συνθέ­ τοντας μια πολυπρόσωπη τοιχογραφία εποχής. Τα πρόσωπα αυτής της τοιχογραφίας συναντιόνται σε υ­ πόγειες διαδρομές άλλοτε ως δράστες ανίερων πρά­ ξεων και άλλοτε ως άμαχοι που θυσιάζονται στην αι­ ώνια διαπάλη μεταξύ του βέβηλου και του αθώου, σε ένα βιβλίο που παρασύρει τον αναγνώστη όπως η κε­ ντρική ηρωίδα του τα θύματά της.

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Κ. Μ.Ζαχαράκης, 2007_____________ _______________________________Τάκης Γεωργίου σελ. 367, τιμή: 16,20 ευρώ Σ το φτερό του δελφινιού νας πετυχημένος τριαντά­ χρονος γυναικολόγος ταξι­ δεύει στο Τόκιο, προκειμένου να παραστεί σε ένα παγκόσμιο γυναικολογικό συνέδριο και να παρουσιάσει την πρωτότυπη ερευνητική του εργασία. Το αεροπλάνο όπου επέβαινε πέφτει και συνθλίβεται, ο ίδιος όμως πέφτει στη θάλασσα πριν από την πτώση, οπότε και ξεβράζεται σε ένα μικρό έρημο νησί, έπειτα από τρία μερόνυχτα μέσα στη θάλασσα. Στο νησί βρί-

Ε

Κώστας Ε. Σκανδαλίδης

Ο πρίγκιπας της Ρόδου

σκεται μία ακόμη επιζήσασα από το τραγικό δυστύχη­ μα, η εντεκάχρονη Μαρία. Μία νέα ζωή ξεκινά για τους δύο ναυαγούς, που προσπαθούν να αρχίσουν ξανά. Το νησί αρχικά φαίνεται έρημο, στην πορεία όμως ανακα­ λύπτουν ότι υπάρχει ένας εγκαταλελειμμένος οικισμός με σκόρπια πτώματα τριγύρω. Μια πιο διεξοδική εξέ­ ταση επιβεβαιώνει ότι πρόκειται για ομαδική δολοφο­ νία. Τελικά, το νησί δεν είναι τόσο έρημο όσο φαινό­ ταν. Θα καταφέρουν να επιβιώσουν και να επιστρέφουν πίσω; [Κ. Π.]

Άγκυρα, 2007 σελ. 272

ύο τόποι, δύο ιστορίες. Η Δωδεκάνησος, σκλαβω­ μένη υπό την κατοχή των Ιταλών από το 19 12, και το Ιράκ, η παλιά Μεσοποταμία, να παλεύει να ορθοπο­ δήσει και να απαλλαγεί από τους ευρωπαίους κατακτητές. Ρόδος, Ι935. Το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς, η όμορφη πριγκίπισσα του Ιράκ Άτζα θα φτάσει με την αδελφή της Ρατζιχά και τη βασιλική ακολουθία τους στο πιο ξακουστό ξενοδοχείο της Μεσογείου, το Grande Albergo delle Rose, σε ένα ταξίδι αναψυχής, προκειμέ­ νου να ξεχαστούν και να συνέλθουν από το θάνατο του πατέρα τους, βασιλιά Φεϊζάλ, και της μητέρας τους βα­

σίλισσας, Σαρκρά Χουσαΐμα. Ο Τάσος Χαραλάμπης, ένας νεαρός και όμορφος Ροδίτης, εργάζεται στο μπαρ του ξενο­ δοχείου. Η συνάντηση των δύο νέων θα αποβεί μοιραία. Ο έρω­ τας φωλιάζει αμέσως στην καρ­ διά τους, ξεπερνώντας κοινωνικές τάξεις και θρησκευ­ τικές πεποιθήσεις, δημιουργώντας όμως πολλά και αξε­ πέραστα προβλήματα. [Κ. Π.]

Περίπλους Διονίσης Βίτσος, 2007_____ σελ. 190, τιμή: 13,50 ευρώ

__________________________________ Ερση Λάγκε Σρι Λάνκα Η Κεϋλάνη του Βούδα

βραβευμένη με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας Έρση Λάγκε περιγράφει τη Σρι Λάνκα, μέσα από ένα πνευματικό οδοι­ πορικό. Δύο ταξίδια, δύο διαφο­ ρετικές όψεις του ίδιου κόσμου. Στο πρώτο της ταξίδι μένει εκ­ στασιασμένη από την πρωτόγονη ομορφιά του νησιού, την υπερβολική βλάστηση που καλύπτει τον τόπο, τους επιβλητικούς ναούς, τα προαιώνια μνημεία βουδισμού, τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Όταν επιστρέφει, I I

χρόνια μετά, όλα έχουν αλλάξει. Το «παραδεισένιο» νη­ σί δεν μοιάζει καθόλου με την εικόνα που είχε χαραγ­ μένη στο μυαλό της. Το νησί βρίσκεται υπό στρατιωτι­ κό καθεστώς και το μόνο που βλέπει κανείς είναι ορ­ γισμένους στρατιώτες, αναχώματα, φυλάκια, διάχυτο φόβο και ανασφάλεια. Σημείο των καιρών; Ίσως. Μήπως όμως τα σημάδια υπήρχαν από πριν αλλά δεν ήταν αντι­ ληπτά; Μήπως δεν πρέπει ποτέ να γυρίζουμε ξανά σε μέρη ευτυχίας, σε μέρη που μας συγκίνησαν και αγα­ πήσαμε; [Κ. Π.]

Δ

Η

93

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

]

Καλέντης, 2007 σελ. 140, τιμή: 9,00 ευρώ

Λάζαρος Κουτούβαλης__________________________

Αφρισμένοι δρόμοι S/T Hydroussa ι—| άω στην πρύμνη μόνος και πριν κοιτάξω τον \ \ I I Πειραιά, ρίχνω μια ματιά στη θάλασσα. Αυτή τη φορά την βλέπω όμορφη, μα όσο όμορφη και αν είναι εγώ θέλω να της πω πως δεν την αγαπώ, αλλά πως από ανάγκη έχω ακουμπήσει επάνω της τα νιάτα μου, γι' αυ­ τό θέλω να με ανταμείψει και ας μην την αγαπάω». Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ένας νέος άνθρωπος που αναγκάζεται να μπαρκάρει σε ηλικία δεκαοχτώ ετών, προκειμένου να βοηθήσει την οικογένειά του να επιβιώσει, ύστερα από το χαμό του πατέρα του. Δεν είναι επιλογή του η θάλασσα. Δεν έχει όμως κι άλλη

επιλογή. Προορισμός του η Ια­ πωνία και συγκεκριμένα το πε­ τρελαιοφόρο Hydroussa, όπου θα εργαστεί ως μηχανικός. Ένα δυνατό, συγκινητικό μυθι­ στόρημα, που περιγράφει πό­ σο διαφορετικός είναι ο κό­ σμος της θάλασσας από αυτόν της στεριάς, πόσο αλ­ λοιώνει και αλλάζει τους ανθρώπους.

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Ε Δ ια μ α ντή Α να γνω σ τοπ οΰλ ου Θ α νά σ η ς Τ ζα β ά ρ α ς

Ψυχαναλυτικές αναψηλαφήσεις στο έργο του

Ανδρέα Εμπειρικού ένας Κ Ο ίν ό ς Τ Ο Π Ο ς για τη λογοτεχνική κριτική, την ψυχαναλυτική θεωρία και την ιστορία Από τη σειρά συνάψεις της εταιρείας “Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημών και Επιστημών του Ανθρώπου”

Διανομή:

Τα^ιδθυιής

Ιπποκράτους 34, Τηλ.: 210-3628852, Fax: 210-3628862 e-mail: info@taxideftis.gr

[Κ. Π.]

δ

ι α

β

α

ζ

[

ω

]

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η

Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Διόπτρα, 2007 σελ. 342, τιμή: 15,00 ευρώ

στορία - παραμύθι ή ένα πα­ ραμύθι για όλους είναι το μυ­ θιστόρημα του Νικόλα Κολοκοτρώνη. Ο Γιάννης Φίλος είναι ο έφηβος ήρωάς του που ένα πρωί μέσα στο όνειρό του συ­ ναντά έναν σοφό γέροντα, τον Ευθύμιο Γελαστό, άρχοντα του Ευτυχοχωριού. Ο ήρωας θα ακολουθήσει τον Γελαστό για να γνωρίσει τη

Ι

_________________________ Νικόλας Κολοκοτρώνης Το μαγικό ταξίδι ζωή και την κοινωνία του Ευτυχοχωριού. Θα ζήσει μια ζωή πολύ διαφορετική από αυτήν που ο ίδιος μέχρι τό­ τε ζούσε. Χωρίς άγχος και προβλήματα. Στο Ευτυχοχώρι κάθε ημέρα είναι αφιερωμένη σε κάτι: στο τραγού­ δι, την αγάπη, το γέλιο, την αλληλεγγύη κ.λπ. Έτσι ο Γιάννης Φίλος θα μυηθεί σε μια σειρά αξίες που ομορ­ φαίνουν τη ζωή και την κάνουν περισσότερο ευτυχισμέ­ νη. [Ο. Λ.]

Περικλής Κοροβέσης ___________________________ __________________ Ηλεκτρα, 2007 σελ. 201, τιμή: 16,50 ευρώ Α νεπίδοτοι έρω τες Περικλής Κοροβέσης δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις στον έλληνα αναγνώστη. Συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ακτιβιστής και, τελευταία, βουλευτής, του ελληνικού Κοινοβουλίου, διακρίθηκε πάντοτε για την αιρετική του σκέψη, την ταύτιση λόγων και έργων και την ανθρωπιστική του προσέγγιση. Στους Ανεπίδο­ τους έρωτες ο έρωτας, η δημιουργία και η εξέγερση, ταυτίζονται με την αναζήτηση της προσωπικής αλή­ θειας, η οποία είναι, εντέλει, η απελευθέρωση από ένα επιβεβλημένο υπερεγώ. Η πλοκή διαδραματίζεται σε διαφορετικές πόλεις, όπως η Μόσχα, το Ταλίν, η Στοκ­ χόλμη, οι Συρακούσες. Στο φόντο της ιστορίας ο ανα-

Ο

γνώστης βλέπει ακραίες κατα­ στάσεις, όπως τράφικιν γυναι­ κών, ναζί, μπάτσους, διεφθαρ­ μένους συνδικαλιστές, αλλά και τη σικελική Μαφία, οι οποίες δημιουργούν ένα νοσογόνο πε­ ριβάλλον για τη ζωή των δύο πρωταγωνιστών, του ερωτευμένου ζευγαριού, ενός επι­ τυχημένου εμπορικού συγγραφέα, πρώην μαοϊκού και νυν αλκοολικού, και της παραδουλεύτρας του, μιας γυ­ ναίκας από την Εσθονία. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Ψυχογιός, 2007_______ __________ _____________________________ Βαγγέλης Κούτας σελ. 244, τιμή: 13,30 ευρώ Χ ω ρίς π α ρ α λ ή π τη έσα από το μυθιστόρημα αυτό ο Βαγγέλης Κούτας επιχειρεί ένα στοργικό άγγιγμα στις ψυχές ανθρώπων που ζουν δίπλα μας και μας μοιάζουν. Αν­ θρωποι που ερωτεύονται, μι­ σούν, αγαπούν, θυμώνουν και,

Μ

10 Ο

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

προσπαθώντας να αλλάξουν τη μοίρα τους, ξεπερνούν τα όρια, τα όρια μιας λογικής πέρα από τους θεσμούς της κοινωνίας. Ο Βαγγέλης Κούτας αποτυπώνει τις ζωές των ανθρώπων με σκοτεινά χρώματα σε στιγμές ανυ­ ποψίαστες κι έτσι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πό­ τε μπορεί να ξεσπάσει η θύελλα. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Ν ε ν η Ε υ β υ μ ι α δ η Ε α α η ν ι κ η

Λ ο γ ο τ ε χ ν ί α

Ο yios του Λ Μπίλυ Μπλου Η μ ο ν ό το ν η ζ ω ή του Μ πίλυ Μ π λο υ , π ρ ώ η ν α κρ ο β ά τη , θα α να σ τα τω θ εί με τη ν έλε υ σ η εν08 νε α ρ ο ύ πο υ ισ χ υ ρ ίζε τα ι na)s ε ίν α ι y io s το υ ...

Ένα μυθιστόρημα που, συχνά με μαύρο χιούμορ, διακινμινδεί και εξουσία.

^ ά μ .μ .α τ α .

|

E tu i

r n m m ______ Κωμικές ιστορίες Μετάφραση: Δέσπω Παπαγρηγοράκη, Κατερίνα Παπαδημάταυ, Μάρω Ταυρπ, Μαίρη Σαρατοιώτη σελ. 500, τιμή: 24,00 ευρώ

Μια ανθολογία της σύγχρονης κωμικής λογοτεχνίας

ο χιούμορ είναι, ως γνω­ χώτης από τη Μάντσα του Μιγκέλ ντε Θερβάντες- γεν­ στόν, μια ιδιαιτέρως σοβαρή νήθηκε μέσα στο απολαυστικό πνεύμα της κωμωδίας». υπόθεση. Στη λογοτεχνία, όπωςΣτο ίδιο κωμικό πνεύμα, θα προσθέταμε, είχε γραφτεί και στη ζωή. Αλλωστε, όπως ση­έναν αιώνα νωρίτερα ( 1534) και ο Γαργαντοΰας του Ραμειώνει στην εισαγωγή της πα­μπελέ -ενώ η φάρσα και η σάτιρα είναι γνωστό ότι απο­ ρούσας ανθολογίας ο Μάλκολμτελούν τα πλέον ανατρεπτικά και «επικίνδυνα» είδη... Στηπου συλλογή αυτή περιλαμβάνονται 29 διηγήματα σύγ­ Μπράντμπερι, «το μυθιστόρημα, στις αρχές του χρονων από τους Ναμπόκοφ και Χάξλεϋ, 17ου αιώνα άρχισε να αναπτύσσεται ωςσυγγραφέων, μια σημαντική Μπόρχεςότι καιηΚούντερα, μορφή λογοτεχνίας -γενικώς εκτιμάται αρχή του μέχρι Γούντι Άλεν και Μάργκα[ΕΛΕΝΗ KAPPA] ρετ Άτγουντ. ιδαλγός Δον Κισημειώνεται με το βιβλίο 0 πολυμήχανος

Τ

Εουχένια Αλμέιδα _____________________________ ____________________ Opera, 2007 Μετάφραοη: Τζίνα Σερέτη Το λεωφορείο σελ. 140, τιμή: 9,41 ευρώ να απομονωμένο χωριό της Αργεντινής εξέρχεται Αλμέιδα μας μιλά για τον τρόπο από τη μονοτονία και τη χαύνωση όταν, χωρίς εμ­ λειτουργίας των αυταρχικών κα­ φανή αιτία, το λεωφορείο που πραγματοποιεί το καθη­θεστώτων και την «καφκική» θέ­ μερινό δρομολόγιο και το συνδέει με τον «κόσμο» αρ­ση του ανθρώπου μέσα σε αυτά. χίζει να προσπερνά χωρίς να κάνει στάση. Την πρώτη Βουτώντας όμως και στον πρω­ φορά όλοι πιστεύουν σε ένα τυχαίο γεγονός. Όσο ταρχικό κρίκο στην αλυσίδα των όμως οι μέρες περνάνε και το λεωφορείο συνεχίζει να κοινωνικών συμβάσεων, στην περνά με τα φώτα σβηστά, η μικρή κοινωνία βλέπει τηνιστορία του γάμου του δόκτορα καθημερινότητά της να σπάει, τις ισορροπίες να διατα- Πόνσε, ζωγραφίζει συγχρόνως τα «μαύρα φεγγάρια» ράσσονται. Απομονώνοντας έτσι τον μικρόκοσμό της, πάνω στα οποία στηρίζεται το όλο οικοδόμημα. [ΕΛΕΝΗ KAPPA] η γεννημένη το 1972 αργεντινή συγγραφέας Εουχένια

Ε

______________________________ Κόρλος Σαμπάγιο Μετάφραση: Αγγελική Βασιλάκου σελ. 323, τιμή: 16,00 ευρώ

ιοντάρι δραπέτευσε από \ \ / \ τ ο τσίρκο»: με σημείο εκκίνησης έναν από τους πηχυαίους τίτλους στους οποίους αρέσκονται οι εφημερίδες για να δημιουργούν πανικό στο αναγνωστικό κοινό τους, ο Κάρλος Σαμπάγιο ανοίγει ένα παράθυρο στο Μπουένος Αιρες του Ι953, για να υπονομεύσει με μαύρο χιούμορ και υπό τη μορφή πολιτικού νουάρ την είδηση του τί­ τλου. Διότι, πράγματι, ο θάνατος ελλοχεύει σε κάθε γωλ

102

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Τη χρονιά ττου δραπέτευσε το λιοντάρι νιά -όχι όμως από το λιοντάρι που τριγυρνά τρομαγ­ μένο σ' αυτήν την άγρια, ανθρώπινη ζούγκλα, ούτε από τον παράνομο κεντρικό ήρωα της ιστορίας, τον πορτο­ φολά Λεόν (δηλαδή λιοντάρι), αλλά από το τσίρκο της κοινωνίας που τους περιβάλλει, το αποτελούμενο από διεστραμμένους αστυνομικούς, ελεύθερους σκοπευτές και ξένους πράκτορες. Ο Σαμπάγιο, γεννημένος στην Αργεντινή, έχει πλούσιο έργο ως σεναριογράφος, κρι­ τικός μουσικής (συγγραφέας μελετών για την τζαζ), κομικογράφος και ποιητής. [ΕΛΕΝΗ KAPPA]

Τζην Ρυς ____________________________________ ___________________ Μελάνι, 2007 Μετάφραση: Αργυρώ Μαντάγλου Η πλατιά θάλασσα των Σαργασσών σελ. 224, τιμή: 15,00 ευρώ νειρικά άνθη και ένας ουρανός απέραντος που θα αγνοήθηκε, φωνή και πρωταγω­ άνθιζαν σε μαγεμένο παραμύθι μετατρέπονται στο νιστικό ρόλο σε γυναίκες «τρε­ λές», απόκληρες, σε γυναίκες βαρύ φόντο ενός εφιάλτη, που πολλαπλασιάζεται στον που αναζήτησαν μιαν απαγορευ­ σπασμένο καθρέφτη της γραφής μιας πραγματικά με­ μένη ταυτότητα. Στην Πλατιά θά­ γάλης μυθιστοριογράφου. Η Τζην Ρυς, με εκπληκτική λασσα των Σαργασσών παρακο­ δεξιοτεχνία, ζωντανεύει μιαν από τις δευτερεύουσες λουθούμε την ιστορία μιας ξε­ και άχαρες φιγούρες της βικτωριανής λογοτεχνίας, την «τρελή» Μπέρθα Μέισον από την Τζέυν Έυρ της Σαρπεσμένης λευκής κρεολής κλη­ ρονόμου στο τροπικό κλίμα των νήσων της Καραϊβικής, λότ Μπροντέ, προσδίδοντάς της όλη την τραγικότητα από τα παιδικά, μοναχικά της χρόνια, μέχρι τον γάμο αλλά και την ποιητικά εφιαλτική ελαφρότητα που της εί­ της με έναν βρετανό «τζέντλεμαν» και την «διά της χε στερήσει ο 19ος αιώνας. Η Ρυς, γεννημένη η ίδια στον Αγιο Δομίνικο από ουαλό πατέρα και λευκή κρεο- βίας» μεταφορά της στον κόσμο της Αγγλίας, και της λή μητέρα, δίνει, σε μια εποχή όπου κάτι τέτοιο δεν παραφροσύνης. [ΕΛΕΝΗ KAPPA] αποτελούσε ακόμα μόδα και γι' αυτό και εν πολλοίς

Ο

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Ε Jacq u y C h em o u n i

Ο Λένιν και

η Ψυχανάλυση ο Λένιν ένας Κ Ο ί ν ό ς Τ Ο Π Ο ς για την ψυχανάλυση, τη σεξουαλικότητα και τις φοβίες της πολιτικής

και

π Ψυχανάλυση

Από τη σειρά συνάψεις της εταιρείας “Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημών και Επκπημών του Ανθρώπου”

Διανομή:

Ταζιδβυεής

Ιπποκράτους 34, Τηλ.: 210-3628852, Fax: 210-3628862 e-mail: info@taxideftis.gr

] Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

δ ι α β α ζ ω

ΞΕΝΗ

θεμέλιο, 2007____________________ Μετάφραση: Παναγιώτης Αμπατζης σελίδες 567, τιμή 22,99 ευρώ

________________________________ Κεμάλ Αναντόλ

Ο μεγάλος χωρισμός

ο ιστορικό μυθιστόρημα του ση Ανατολή και αραβική χερσόνησο, και καταλήγει στη Αναντόλ, συγγραφέα και πολι­ σχεδόν μόνο τουρκική Μικρά Ασία και ανατολική Θρά­ τικού, αφιερωμένο στην Διδώ Σω­κη. Οι ήρωες του βιβλίου είναι Τούρκοι και Έλληνες, τηρίου, έχει ως ιστορικό βάθοςαπλοί άνθρωποι αλλά και πολιτικοί, γυναίκες και άνδρες. την περίοδο 1904-1922, την πιοΑν τα βιβλία της Σωτηρίου δίνουν την ιστορία κυρίως ταραγμένη για την Ελλάδα (όπωςαπό την ελληνική πλευρά, ο Μεγάλος χωρισμός μπορεί καλά το γνωρίζουμε) και για τηννα χαρακτηρισθεί για μας ως η «άλλη πλευρά του λό­ Τουρκία (όπως μάλλον το γνωρίζουμε Η να χώ­συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσου­ φου».λιγότερο). Μπορούμε ρα που περιγράφει ο συγγραφέας με ξεκινά ως μεγάλη πο­του μυθιστορήματος. Για το λόγο με αρκετά σημεία λυεθνική Οθωμανική Αυτοκρατορία πουόμως καλύπτει αυτόν είναιτμή­ για μας ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. [ΝΙΚΟΙ Κ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ] μα των Βαλκανίων, τη Μικρά Ασία και τη σημερινή Μέ-

Τ Ο Τ

Τζέι Παρίνι__________________________________

Ο τελευταίος σταθμός

Τόπος, 2007 Μετάφραση: Μαρίνα Τουλγαρίδου σελ. 383, τιμή: 18,90 ευρώ

ι βιογραφίες, είδος που αναπτύχθηκε τα τελευταία των μαθητών, της κόρης του, χρόνια στην Αμερική, κερδίζει πια το εκδοτικό του γιου του κ.ά. Πρόκειται στοίχημα σε όλο τον κόσμο. Ο Τζέι Παρίνι βιογραφεί για ένα ιστορικό μυθιστόρημα έναν ογκόλιθο της πεζογραφίας και της σκέψης, τον που ξεπερνάει τη βιογραφία Λέοντα Τολστόι. Έχουμε ήδη τη σημαντική βιογραφία και αναπτύσσεται σε πολλά του Τολστόι από τον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο. Του επίπεδα αισθητικής και ύφους. Παρίνι η βιογραφία διαφέρει γιατί η εποχή και η ζωή Παράλληλα παρουσιάζει μια του Τολστόι παρουσιάζεται από τη σκοπιά των μελών εκπληκτική τοιχογραφία της της οικογένειάς του και του φιλικού του περίγυρου. εποχής και των ιδεών που την διαμόρφωσαν. Στηρίζεται μάλιστα στα ημερολόγια της γυναίκας του,

Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2007

[Γ. Ν.]

_______________________________ Ισμαήλ Κανταρέ

Ο στρατηγός της νεκρής στρατιάς

ο παρόν μυθιστόρημα γρά­ βανία δύο Ιταλών, ενός στρατιωτικού κι ενός ιερωμέ­ φτηκε μεταξύ του Ι956 και νου, οι οποίοι 15 χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου ανα­ του Ι962 και βασίζεται σε έναζητούν τους τάφους των νεκρών ιταλών στρατιωτών. Οι πραγματικό γεγονός: την εκτα­ξένοι συγχρωτίζονται με τον ντόπιο πληθυσμό, συμμε­ φή των οστών των ξένων στρα­τέχουν σε εκδηλώσεις, ενώ ο συγγραφέας βρίσκει την τιωτών που σκοτώθηκαν στηνευκαιρία να στοχαστεί πάνω στην ιστορία και τη λογο­ Αλβανία στη διάρκεια του Β'τεχνία. Ο Κανταρέ (γεννήθηκε στο Αργυρόκαστρο το Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν το Ι969έγραψε μεταφράστηκε Ι936), το μυθιστόρημά του μετά από μια επί­ στα γαλλικά, η γαλλική λογοτεχνική ενθουσιά­ σκεψήκριτική του στη Μόσχα, όπου δεν έμεινε ικανοποιημέ­ στηκε και ανήγγειλε την εμφάνιση ενόςταμεγάλου συγ­ μοντέλα των σοβιετικών συνα­ νος από λογοτεχνικά γραφέα. Στο βιβλίο εξιστορείταιδέλφων η παραμονή του. στην Αλ[ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

1 0 4 - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΑΜΟΥΗΛ

ΙΔΑΛΓΟΣ ΤΗΣ ΙΔΕΑΣ στην ελληνική λογοτεχνία

ΠΟΛΙΣ

Μ :

ε κ δ ό σ ε ις

ΠΟΛΙΣ

[Βιβλιοπωλείο: ΑΙΟ ΛΟ Υ 33 « τηλ.:210 36 43 382|

Γ

Δ Ι Α Β Α Ζ ϋ ] L Ξ Ε ΝΗ ΠΕ ΖΟΓΡΑΦΙ Α

Καοτανιώτης, 2007

_____________________________________________Τζων Απνταϊκ

Ο τρομοκράτης

Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ σελ. 374, τιμή: 20,90 ευρώ

Τζων Άπνταϊκ, ο πλέον πο­ αδιάφορη μητέρα και περικυκλωμένο από την ασχήμια λυβραβευμένος συγγραφέ­ του κόσμου. Ο νεαρός, υπό την επιρροή και τις διδα­ χές του ιμάμη, βρίσκει καταφύγιο στον πύρινο λόγο του ας του αγγλόφωνου κόσμου, Προφήτη και τις υποσχέσεις για αιώνια ζωή. Προκειμέσπουδαίος και χαρισματικός μυνου όμως να την κατακτήσει, πρέπει να περάσει από τις θιστοριογράφος, επιχειρεί με συμπληγάδες της τζιχάντ, από το θάνατο. Ωστόσο, ο μια συναρπαστική περιπέτεια εξηντάχρονος σύμβουλος επαγγελματικού προσανατο­ αλλά κι ένα βαθιά πολιτικό βι­ στο σχολείο βλίο να διερευνήσει ουσιαστικάλισμού τις βαθύτερες ρίζες του του Τζακ Λίβαϊ, τυπικό δείγμα μα­ ταιωμένου, άθεου Εβραίου, θρησκευτικού φανατισμού, ψυχογραφώντας έναν δια- είναι η μόνη ελπίδα αποτρο­ πής της αλληλοεξόντωσης ψευσμένο έφηβο της φτωχολογιάς του Νιου Τζέρσι, και της καταστροφής. τον Άχμαντ, εγκαταλελειμμένο από τον αιγύπτιο πατέ­ [ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ] ρα του σε τρυφερή ηλικία, μεγαλωμένο από μια μάλλον

Ο Μ Ο

Πόλις, 2007 ____________________________ ________________ Μετάφραση: Κίκα Κραμβουσάνου Μακριά, πολύ μακριά

Sebastian Barry

σελ. 412, τιμή: 20,00 ευρώ

ε μια γλώσσα όπου η ωμότητα, η βία και η από­ στην πείνα, στην παγωνιά, στην γνωση αμιλλώνται έναν τρυφερά ποιητικό λόγο και αναμονή, στο φόβο από την επί­ θεση με αέριο μουστάρδας, θα ο παραλογισμός του πολέμου αναδύεται ανάγλυφα, με φόντο πραγματικά γεγονότα του Α' Παγκοσμίου Πολέ­ βρεθεί αργότερα στη δίνη του εμφυλίου πολέμου, παγιδευμέμου, ο Σεμπάστιαν Μπάρυ αποτίει φόρο τιμής στους «στρατιώτες χωρίς πατρίδα», τα φαντάσματα μιας δι­ νος ανάμεσα στο χρέος να υπη­ πλά τραγικής ιστορίας. Το 1914, την ώρα που η Ιρλαν­ ρετήσει το βρετανικό στρατό δία διεκδικεί την αυτοδιάθεσή της, ο δεκαοχτάχρονος και τον οίκτο που νιώθει για τους εξεγερμένους που κα-. Γουίλι Νταν κατατάσσεται εθελοντικά στον βρετανικό ταδιώκονται στο Δουβλίνο από αυτόν τον ίδιο στρατό. στρατό για να πολεμήσει στα χαρακώματα του Α 1 Πα­ [ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ] γκοσμίου Πολέμου. Κι ενώ μαθητεύει στον πόλεμο,

Ψυχογιός, 2007_________________

Μετάφραση: Άννα Παπασταύρου σελ. 544, τιμή: 19,90 ευρώ

_________________________________ Μαρκ Χάντον Στην κόψη του ψαλιδιού

ποιος διάβασε το πολυ­ ει ότι το μυστικό της πραγματικής ικανοποίησης βρί­ βραβευμένο μεταμοντέρ­ σκεται στην ολοκληρωτική άγνοια πολλών πραγμάτων. νο μυθιστόρημα Ποιος σκότωσε Συμβιβασμένος με μια βολική σύνταξη, χτίζει ένα στού­ το σκύλο τα μεσάνυχτα, όπου ντιο ο στον κήπο του και ακούει λίγη ελαφριά τζαζ. συγγραφέας χαρτογραφεί μονα­ Ώσπου η Κέιτι, η φασαριόζα κόρη του, αναγγέλλει ότι δικά τον εγκέφαλο ενός αυτιστιξαναπαντρεύεται. Η οικογένειά της δε χαίρεται με την κού παιδιού με λαμπρές επιδό­ είδηση, ακολουθεί γενική αναμπουμπούλα, ενώ ο ίδιος, σεις στα μαθηματικά, θα απολαύσει και το θαυμάσιο μυ­ ανακαλύπτοντας μια παράξενη κηλίδα στο γοφό του, θιστόρημα Στην κόψη του ψαλιδιού. Εδώ, πενηνταεπτάαρχίζει ναοχάνει σιωπηρά τα λογικά του και παλεύει να χρονος Τζορτζ Χολ δεν καταλαβαίνει την εμμονή του παραφρονήσει ευπρεπώς. σύγχρονου ανθρώπου να μιλάει για τα πάντα και πιστεύ- [ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ]

10 < Ο

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ΞΕΝΗ

[ δ ι α β α ζ ω Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

]

Γόμας Σαντέλ _________________________ ____________________Μίνωας, 2007 Μετάφραση: Φανή Πανταζή Φ ίλ ιπ π ος ο Μακεδόνας

σελ. 536, τιμή: 20,00 ευρώ

Φίλιππος είχε την «ατυχία» να επισκιασθεί στην πο που διαβάζεται ευχάριστα, αλλά και βασίζεται σε σημαντική ιστορία από τον λαμπρό γιο του Αλέξανδρο. έρευνα, ώστε να είναι γενικά Ωστόσο ήταν και ο ίδιος μια μεγάλη προσωπικότητα, ιστορικά σωστό. Δεν μπορώ να εξαιρετικός στρατηγός, διπλωμάτης, αλλά και «οικονο­ μολόγος», γιατί η καλή οικονομική του διαχείριση (καιμην αναρωτηθώ, ξανά, γιατί έλληνες συγγραφείς δεν έχουν γρά­ η τύχη να ανακαλυφθούν στην εποχή του οι πλούσιες ψει (απ' όσο γνωρίζω) μυθιστό­ φλέβες χρυσού στην Μαρώνεια της Χαλκιδικής) του ρημα για τον Φίλιππο. Πάντως το βιβλίο του Τ. Σαντέλ έδωσε τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσει την πολιτική καλύπτει ένα κενό και έμμεσα είναι και μία συνεισφο­ και τις εκστρατείες του. Ο Φίλιππος παράλαβε μία μι­ ρά στη διπλωματική συζήτηση για την δήθεν Μακεδο­ κρή και αδύναμη Μακεδονία και την μετέβαλε στην νία των Σκοπιών... που πράγματι τότε αποτελούσε πε­ ισχυρότερη δύναμη των Βαλκανίων. Με τις καινοτομίες του δημιούργησε τον νέο μακεδονικό στρατό που νί­ ριοχή του μακεδονικού κράτους, που είχε προσαρτήκησε τους γείτονες της Μακεδονίας, επεξέτεινε τα σύ­ σει ο Φίλιππος. Και μια παρατήρηση για τους ειδικούς: νορά της και κατατρόπωσε τους Θηβαίους και Αθη­ Το εξώφυλλο του βιβλίου παρουσιάζει περικεφαλαία κορινθιακού τύπου (του 5ου κυρίως αιώνα) που δεν ναίους στη Χαιρώνεια, προετοιμάζοντας την ελληνική συμμαχία εναντίον της περσικής αυτοκρατορίας. Έχου­ χρησιμοποιούσαν οι Μακεδόνες! [ΝΙΚΟΣ Κ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ] με από τον Τ . Σαντέλ ένα μυθιστόρημα για τον Φίλιπ-

Ο Κώστας Ι.Ι

ΐΒΙΑΘΑΝ

δ

ι α

β

ΞΕ ΝΗ

[

α

ζ

ω

]

ΠΕ ΖΟΓΡΑΦΙ Α

Πόλις, 2007____________________ ___________________________________________ Τζόναθαν Κόου Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Σαν τη βροχή πριν πέσει σελ. 280, τιμή: 15,00 ευρώ

Τζόναθαν Κόου εγκαταλεί­ Ρόζαμοντ περιγράφει είκοσι φωτογραφίες για την τυ­ πει το πολιτικό υπόβαθρο φλή Ίμοτζεν. Ο αναγνώστης μαθαίνει μαζί με την οικο­ των δύο προηγούμενων του βι­ γένεια τις ιστορίες που κρύβονται πίσω από τις φωτο­ βλίων και επικεντρώνεται στις γραφίες και τα πρόσωπα της ζωής της Ρόζαμοντ, καθώς ανθρώπινες σχέσεις. Μετά την αναπτύσσεται η ιστορία και, παράλληλα με την περιέρ­ αυτοκτονία της Ρόζαμοντ, σε γεια για την αναζήτηση του κοριτσιού, δημιουργείται προχωρημένη ηλικία, ανακαλύ­ συναισθηματικό διακύβευμα. Η γραφή του Κόου είναι πτονται τέσσερις κασέτες, οι οποίες στην αυτή τηπεριέρχονται φορά πιο νωχελική και ευτυχώς ξεφεύγει από κατοχή της ανιψιός της, με την να τις δώσει τοπροτροπή κάπως επίπεδο ύφος του βιβλίου Ο κλειστός κύκλος, σε ένα κορίτσι που έχει συναντήσει μία φορά,οι την ειδικάμόλις καθώς κυλούν σελίδες και το βιβλίο βελτιώνε­ Ίμοτζεν. Αποτυγχάνοντας να ται τη σε βρει, η ανιψιό και οι αφηγηματικό επίπεδο. δύο κόρες της αρχίζουν να ακούν τις κασέτες, όπου η [ALEX BASC0]

Ο

Οσίπ Ελίλιεβιτς Μαντελστάμ _____________________ __________________ Ίνδικτος, 2007 Μετάφραοη: Γιώργος Χαβούταας Ταξίδι στην Αρμενία σελ. 237, τιμή: 16,00 ευρώ ξαιρετικό βιβλίο, σε μετάφραση του Γιώργου ΧαΜαντελστάμ είναι ένα ταξιδιωτι­ βούτσα, το οποίο φέρνει σε επαφή τον έλληνα ανα­ κό αφήγημα, ένα αλληγορικό τα­ γνώστη με το πιο ελλειπτικό έργο σε πρόζα του μεγά­ξίδι, ένα καυστικό σχόλιο πάνω λου και αδικοχαμένου ρώσου ποιητή Οσίπ Μαντελ­στην οικοδόμηση του σοβιετι­ στάμ. Το Ταξίδι στην Αρμενία μεταφράζεται για πρώτη κού κράτους, μια ουμανιστική φορά στα ελληνικά και αποτελεί μια ποιητική ματιά στηφιλοσοφία της ζωής και μια φυσική πατρίδα του Μαντελστάμ. Το Ταξίδι στην Αρμε­προφητεία ανάστασης. Ένα βι­ νία, μαζί με το ποιητικό του έργο, αποτέλεσαν ένα ισχυ­βλίο για εκείνους που επιμένουν να ονειρεύονται ακό­ ρότατο πολιτικό και αντικαθεστωτικό σχόλιο κατά του μη κι όταν βρίσκονται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. σταλινικού ολοκληρωτισμού. Αυτό ειδικά το έργο του [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. TP IΑΝΤΑΦΥΛΑ ΙΔΗΣ]

Ε

Ψυχογιός, 2067

_______ _____________________________ Τατιάνα ντε Ροσνέ

Μετάφραση: Κώστιο Κοντολέων σελ. 433, τιμή: 17,00 ευρώ

Το κλειδί της Σάρας

υγκλονιστικό μυθιστόρημα στάση 60 χρόνων του ενός από τον άλλο. To Ι942 η για τα εκατομμύρια ανθρώ­ γαλλική αστυνομία εισβάλλει στο σπίτι μιας οικογένειας. πων που θυσιάστηκαν στον Μο-Ο μικρός Μισέλ, τρομαγμένος, κρύβεται σε μια ντου­ λώχ της παραφροσύνης σταλάπα. Η μεγάλη του αδελφή για να τον προστατέψει τον στρατόπεδα εξόντωσης του να­κλειδώνει μέσα και του δίνει την υπόσχεση ότι θα γυ­ ζισμού. Ένα βιβλίο που σήμερα,ρίσει να τον πάρει. Εξήντα χρόνια αργότερα η Τζούλια την εποχή της «αναθεωρητικήςΤζάρμοντ, αμερικανίδα δημοσιογράφος, ανακαλύπτει ιστοριογραφίας», βάζει το δικόμετου λιθαράκι σε όσαπου έζησαν οι Εβραίοι και απο­ τρόμο το Γολγοθά δεν πρέπει να ξεχάσει η ανθρωπότητα. του μυ­ φασίζειΗναπλοκή ερευνήσει την υπόθεση μέχρι τέλους. θιστορήματος εκτυλίσσεται σε δύο χρόνους, με από[ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

10 8 >

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Σ

CfeCILE M O R R IS SO N

■ Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ

ΨΗΦΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ

ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΝΝΑΜΑΤΘΑΙΟΥ*ΣΤΡΑΤΗΣΜΠΟΥΡΝΛΖΟΣ*ΠΟΠΗΠΟΛΕΜΗ

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (330-641)

ΠΟΛΙΣ Π Ο Λ ΙΣ

I d

ε κ δ ό σ ε ις

ΠΟΛΙΣ

τηλ.: 210 36 43 382

] Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

δ ι α β α ζ ω

ΞΕΝΗ

Ψυχογιός, 2007_________________ Μετάφραση: Χαίτη Οικονόμου σελ. 519, τιμή: 18,80 ευρώ

______________________________________________ Τζοάν Χάρις

Ο διάβολος δεν έχει φύλο

συγγραφέας του Καυτή σο­ προσωπικό όσο και για τους μαθητές, φυσάει ένας άνε­ μος ανεπιθύμητων αλλαγών. Πίσω από τις αψιμαχίες και κολάτα, γνωστού ευπώλητου βιβλίου, επανέρχεται στατις μικροδιαφορές της καθημερινότητας του σχολείου εκδοτικά πράγματα με το νέουπάρχει κάτι βαθύτερο. Το παρελθόν, καλά κρυμμένο της βιβλίο Ο διάβολος δεν έχειγια δεκατρία χρόνια, επανέρχεται και στοιχειώνει την φύλο. Η πλοκή τού μυθιστορή­καθημερινότητα των ηρώων, επιμένοντας να αποκαλυ­ ματος διαδραματίζεται στο Σεντφθεί. Βιβλίο ευχάριστο και ενδιαφέρον, κρατά τον ανα­ Όσβαλντς, ένα φημισμένο σχολείο στηαιχμάλωτο βόρεια Αγγλία. γνώστη με την πλοκή του, μέχρι την τελευ­ Μια καινούργια χρονιά έχει αρχίσει και, τόσο για [ΔΗΜΗΤΡΗΣ το ταία σελίδα. Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Η Ο Ο

Ούβε Τ ιμ ____________________________________

Παραδείγματος χάριν: Ο Ναζί αδελφός μου

αδερφός του Ούβε Τιμ κατατάχθηκε εθελοντικά αδερφό του, βασικότερο εκ των στα δεκαοχτώ του χρόνια στα Βάφεν Ες-Ες και πέ- οποίων είναι αν το τάγμα του θανε στην Ουκρανία ένα χρόνο αργότερα. Μετά το θά­ συμμετείχε στη θανάτωση αμά­ νατο των επιζόντων μελών της οικογένειας του, ο συγ­ χων, Εβραίων και αιχμαλώτων. γραφέας διαβάζει το ημερολόγιο και τα γράμματα του Παράλληλα προσεγγίζει θέματα αδερφού του, ανακαλώντας τις εμπειρίες του από εκεί­ που αφορούν την αντίληψη που ΠΜΆΔΒΓΜΑΤΟΣΧΑΡΙΝ: ΟΝΑΖΙΑΔΕΛΦΟΣΜΟΥ_ νη την εποχή και δοκιμάζοντας να την κατανοήσει. Οι έχουμε σήμερα για τον πόλεμο, γονείς του, το κλίμα στη Γερμανία του Β' Παγκοσμίου τα στερεότυπα γύρω από τον Πολέμου και τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου παί­ πόλεμο, αλλά και την ενοχή της αποσιώπησης. Το βι­ ζουν βασικό ρόλο στην αφήγηση. Ο Ούβε Τιμ δοκιμά­ βλίο περιέχει ακόμη το ταξίδι του συγγραφέα στην Ου­ ζει να καλύψει τα κενά των γνώσεων που έχει για τον κρανία.

[ALEX BASC01

Πατάκης, 2007__________________

Μετάφραση: Δημήτρης Δημουλας σελ. 336, τιμή: 14,00 ευρώ

_________________________Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε

Ο ζωγράφος των μαχών

Αντρές Φάουκλες, γνω­ ζε επί τριάντα χρόνια με το ιδιότυπο βλέμμα και το φα­ στός φωτογράφος, ζει μό­ κό του ως φωτογράφος, συνθέτοντας όλες τις μάχες, νος του σε έναν πύργο-παρατηαπό τις πιο παλιές μέχρι τις πιο πρόσφατες, σε μια ρητήριο κάπου στη Μεσόγειο, απροσδιόριστη τοιχογραφία μαχών. Η παρουσία ενός πλήρως αφοσιωμένος στη διανεαρού άνδρα από το παρελθόν, πρώην στρατιώτη στην κόσμηση του εσωτερικού του Κροατία, που τον εντοπίζει προκειμένου να τον σκο­ πύργου με μια τεράστια τοιχο­ τώσει, και η σκιά μιας γυναίκας που έχει πεθάνει δέκα γραφία. Το έργο που επιθυμείχρόνια να δημιουργήσει αφορά πριν θα αναστατώσουν τη ζωή του. Ένα δυνα­ μόνο τον εαυτό του, έχει ελάχιστη σχέση μεμυθιστόρημα, το ζωγρα­ που πραγματεύεται την πα­ τό, φιλόδοξο φικό του ταλέντο και πολλή περισσότερη τη μνήμηκαι των αδιάλλακτων κανόνων θολογία τουμεπολέμου του: ο Φάουκλες ζωγραφίζει τις μάχες που απαθανάτιτου. [Κ. Π.]

110

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ΞΕΝΗ

[ Δ IA BA Z Q I Π Ε Ζ Ο Γ Ρ Α Φ I A J

Γκρέγκορι Ντέιβιντ Ρόμπερτς ____________________

Σανταράμ ο Σανταράμ είναι ένα ημιαυτοβιογραφικό μυθιστό­ που έχασε την ψυχή του σε ρημα του παραπέμπει σε αντίστοιχα επικά έργα των φυλακή υψίστης ασφαλείας, έναν | Λόρενς Ντάρελ, Χέρμαν Μέλβιλ κ.ά. Η διεθνής κριτι­από τους πλέον καταζητούμε­ κή το θεώρησε λογοτεχνικό αριστούργημα ανεκτίμητηςνους ανθρώπους στην Αυστρα­ ομορφιάς. Το Σανταράμ, πέρα από μεγαλειώδης σάγκα,λία. Δραπετεύει και καταφεύγει | είναι ένα από εκείνα τα σπάνια μυθιστορήματα σταστη Βομβάη με ξένο διαβατήριο, οποία η ασίγαστη αναζήτηση του καλού αγγίζει το νουόπου θα αποκτήσει καινούργιο * και το συναίσθημα. Ο αφηγητής είναι φυγάς. Μετά τοόνομα, θα ανοίξει ένα νοσοκομείο για τους κατοίκους χωρισμό του από τη γυναίκα του και την αδυναμία επα­των παραγκουπόλεων, θα παίξει σε ταινίες του Μπόλιφής με την κόρη του, η ζωή του μεταμορφώθηκε σε μιαγουντ, θα δημιουργήσει επικίνδυνες σχέσεις με την ιν­ σκοτεινή άβυσσο. Ήταν νεαρός ερευνητής της φιλοσο­δική μαφία και θα πολεμήσει στις τάξεις των μαχητών φίας και εξαιρετικός πολιτικός ακτιβιστής στο πανεπι­ του Ισλάμ στο Αφγανιστάν. Ένα βιβλίο που κρατάει αιχ­ μάλωτο τον αναγνώστη από την πρώτη μέχρι την τελευ­ στήμιο, μετατρέπεται όμως σε έναν επαναστάτη που έπνιξε τα ιδανικά του στην ηρωίνη, έναν φιλόσοφο που ταία σελίδα. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ] έχασε την ακεραιότητά του στο έγκλημα, έναν ποιητή

Τ

ΕΙΚ ΟΝΟΓΡΑΦ ΗΜ ΕΝΗ ΚΛΑΣΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Εικόνες που αφηγούνται... Ιστορίες που σε ταξιδεύουν... Η συναρ παστική ζωή και τα κατορθώματα του θρυλικού πτιτότη Ροδρίγο Ντίαζ ντε Βιβάρ, γνωστού ως Ελ Σιντ, που έζησε στη μεσαιωνική Ισπανία και κέρδισε το σεβασμό τόσο των χριστιανών όσο και των μουσουλμάνων, παρουσιάζεται μια διασκευή που θα εντυπωσιάσει μικρούς και μεγάλους.

Κυκλοφορούν στην ίδια σειρά: ΟΕυτυχισμένοςΠμίγκηκας · ΓουλιέλμοςΤέλος

ΕΡΕΥΝΗ ΤΕΣ' Φαδιού 18, 106-78 Αθήνα τηλ,ι 210 5234415

Δ I A B A Ζ Ο ] ΠΕΖΟΓΡΑΦΙ Α

[ ΞΕΝΗ

Κονιδάρης, 2007___________________ Μετάφραση: Ιωάννα Λεμπέση-Μουζακίτη σελ. 159, τιμή: 8,50 ευρώ ^ Ε. W . Heine περιγράφει με W γλαφυρό τρόπο την ιστο­ ρία ενός ηλικιωμένου ισοβίτη μέσα στη φυλακή και την ιδιαί­ τερη σχέση που έχει αναπτύξει με έναν από τους φύλακες. Οι δύο άντρες συζητούν με αφορ­ μή καθημερινά γεγονότα για το τι σημαίνει ελευθερία, τι την περιορίζει, τι την καταπιέζει και τελικά την αφαιρεί. Ο ηλικιωμένος ισοβίτης φαίνεται να γνωρίζει καλά

■

______________ Ε. W. Heine Ελεύθερος είναι μόνο αυτός που ονειρεύεται

τη σημασία της, καθώς πιστεύει ότι η ελευθερία και η ευτυχία του ανθρώπου δεν εξαρτώνται από το πού ζει, αλλά από το πώς ζει, σε αντίθεση με το φύλακα, που θεωρεί ότι ελεύθερος είναι απλό και μόνο όποιος δεν είναι φυλακισμένος σε ένα κελί. Ένα αλληγορικό διήγη­ μα που σκοπό έχει να αποδείξει ότι ελευθερία και άρα ευτυχία είναι να ξεπερνά κανείς το χώρο και το χρόνο με παιχνιδιάρικη διάθεση, να έχει ανοιχτό το μυαλό και τη σκέψη του και πάνω απ’ όλα να μπορεί να ονειρεύ­ εται με τα μάτια ανοιχτά. [Κ. Π.]

______ Το τραγούδι της Καχούνσχα

Anosh Irani

ι / άθε πρωί όλα τα παιδιά συγκεντρώνονται στο \ \ Ι \ . δωμάτιο προσευχής κι αντί να προσεύχονται, κλείνουν τα μάτια και ζητούν. Αυτό δεν είναι πραγμα­ τική προσευχή για τον Καμντί. Πραγματική προσευχή γι' αυτόν σημαίνει να στέλνεις στον ουρανό μια φωτει­ νή σκέψη, όπως Γ ευχαριστώ ή Γ αγαπώ. Αυτό είναι προ­ σευχή.» Ο δεκάχρονος Καμντί ζει σε ορφανοτροφείο στη Βομ­ βάη. Δεν έχει βγει ποτέ έξω. Γ ί αυτό και έχει στο μυα­ λό του μια φανταστική και ιδανική εικόνα γι' αυτήν. Ό ­ ταν το σκάει από το ορφανοτροφείο για να βρει τον πα­

Καστανιώτης, 2007 Μετάφραση: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου σελ. 382, τιμή: 18,00 ευρώ

τέρα του, διαπιστώνει πως τίπο­ τα δεν είναι έτσι όπως το περίμενε. Η πόλη είναι άγρια και σκληρή. Στις περιπλανήσεις του συναντά δυο συνομήλικα παι­ διά, τον Σουμντί και την Γκούντι, που από εδώ και στο εξής τον ακολουθούν και γίνονται πιστοί του φίλοι. Ένα δυνατό μυθιστόρημα που περι­ γράφει τη βίαιη μοίρα των εγκαταλελειμμένων παιδιών της Βομβάης. [Κ. Π.]

_______________________________ Τσέσλαβ Μίλος Η κοιλάδα του Ίσσα

το αυτοβιογραφικό του αυτό ιστορία αναφέρεται σε ένα αγόρι που μεγαλώνει σε ένα μυθιστόρημα, ο Τσέσλαβ Μί- λιθουανικό χωριό στα σύνορα με την Πολωνία. Γνωρί­ λος, ο οποίος τιμήθηκε με τοζει τον κόσμο μέσα από τα παιχνίδια στη φύση και κα­ Βραβείο Νόμπελ το 1980, εκφρά­ταλαβαίνει την αγριότητα της ζωής μέσα από τις ιστο­ ζει την απέραντη νοσταλγία του ρίες του έρωτα και του θανάτου των ανθρώπων του χω­ για τα ονειρεμένα παιδικά του ριού. Ονειρεύεται να ζήσει όλη του τη ζωή στο δάσος, χρόνια στη Λιθουανία, αναβιώνο­κυνηγώντας, αλλά τελικά θα αναγκαστεί να φύγει για να ντας με το μοναδικό του ύφος μια γωνιά της πάειμακρινή στο σχολείο στην Πολωνία. βόρειας Ευρώπης των αρχών του εικοστού αιώνα. Η[ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

112 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Σ

ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΞΕΝΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ , HILARY M AN TEL

i Π ΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΥΡΟ σελ. 504 Το μυθιστόρημα της πολυβραβευμένης Αγγλίδας Χίλαρυ Μαντέλ πραγματεύεται το θέμα του αποκρυφισμού, αποτυπώνοντας παράλληλα με χιούμορ τη θλιβερή καθημερινότητα της μικροαστικής Αγγλίας του Μπλερ. Αποτελεί επίσης ένα εύστοχο σχόλιο για τους τρόπους με τους οποίους τα τραύματα της παιδικής ηλικίας μπορεί να στοιχειώσουν τις ζωές όλων μας.

JU S T IN C A R T W R IG H T .

ΤΟ ΤΡΑΓΟ ΥΔΙ ΠΟΥ Δ ΕΝ ψ Α Κ Ο Υ Σ Τ Η Κ Ε ΠΟΤΕ σελ 304 Με αφορμή το γεγονός της απόπειρας δολοφονίας του Χίτλερ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Τζάστιν Καρτράιτ γράφει ένα συναρπαστικό ψυχολογικό θρίλερ. που κινεί­ ται αδιάκοπα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν.

ΤΘ Τ Ρ Α Γ Ο Υ Δ Ι

Β |

π ο υ δ η ν α κ ο υ >:τ ιικ ι ;

ΠΟΤΕ

Κώστας Καναβούρης

πανόραμα

άθε ανθολογία είναι μια τερά­ στια τοιχογραφία της εποχής της. Κάθε ανθολογία μεταφρα­ σμένης ποίησης είναι μια τεράστια τοι­ χογραφία τόπων, χρόνου και γλωσ­ σών. Τόσο των γλωσσών στις οποίες ανήκει το πρωτότυπο όσο και της γλώσσας στην οποία μεταφράζε­ ται. Όσο λοιπόν με­ γαλύτερη είναι η τοιχογραφία τόσο περισσότερες χά­ ρες οφείλουμε στον μεταφραστή ή στον ανθολόγο, ιδιότητες που δεν είναι απα­ ραίτητο να συμπί­ πτουν, όπως συμ­ βαίνει με την περί­ πτωση της ποιήτριας Μαρίας ΛαιΜαρία Αοίνά νά που μας παρέ­ Ξένη ποίηση δωσε τη μνημειακή του 20ου αιώνα ανθολογία Ξένη Επιλογή από ελληνικές ποίηση του εικο­ μεταφράσεις στού αιώνα με υπό­ τιτλο Επιλογή από Ελληνικά Γράμματα, 2007 ελληνικές μεταφρά­ σεις, εκδ. Ελληνικά Γράμματα. Αν μέ­ τρησα σωστά, 110 ποιητές περιλαμ­ βάνονται στις περίπου 500 σελίδες του βιβλίου. Ένα αληθινό πανόραμα, μια γλωσσική πανδαισία πάνω στα όρια και τις δυνατότητες της γλώσσας αποτελεί αυτή η εργασία. Ποιητές πα­ σίγνωστοι και ποιητές άγνωστοι. Με­ ταφραστές κορυφαία ονόματα της ελ­ ληνικής ποίησης και άλλοι που δεν εί­ ναι τόσο γνωστοί, καταθέτουν (στη διάρκεια ενός ολόκληρου αιώνα) ο κα­ θένας τη δική του συμβολή στην ιχνη-

Κ

114- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

λασία του α π έρ α ν τ ο υ γλωσσικού κό­ σμου μας. Για όποιον αγαπά την ποίηση, θαμβωτικό το αποτέλεσμα. Επίσης θαμ­ βωτικό είναι το αποτέλε­ σμα και στην ανθολογία πε­ Στρατής Πασχάλης ζού ποιήμα­ Όταν οι άγγελοι τος που επιπερπατούν μελήθηκε ο ποιητής και Μεταίχμιο, 2007 μεταφραστής Στρατής Πασχάλης υπό τον τίτλο Όταν οι άγγελοι περπατούν και η οποία περιλαμβάνει τόσο ξένους όσο και έλληνες ποιητές. Έμπειρος ήδη ανθολόγος με τρεις ακό­ μη ανθολογίες στο ενεργητικό του ο Στρατής Πασχάλης, αντιμετώπισε με γνώση και επίγνωση αλλά και με τόλμη το υλικό του. Ένα ποιητικό είδος δηλα­ δή που τόποις έχει γεννήτορά του τον Μπωντλαίρ στον δέκατο ένατο αιώνα και που με στενά φιλολογικούς όρους δεν μπορούμε να πούμε ότι στην Ελλά­ δα γνώρισε μεγάλη άνθηση. Ο ανθολό­ γος ωστόσο, γνωρίζοντας τις εκλεκτικές συγγένειες μεταξύ πεζού και ποιη­ τικού λόγου, περιέλαβε και τους προ­ πάτορες του είδους. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε τον Μπλέηκ από τους ξένους και τον Διονύσιο Σολωμό από τους έλληνες. Συμπερασματικά, μια ανθολογία που εκτός από τη γλωσσική ευφορία των μεταφράσεων, προσφέ­ ρει κι ένα αίσθημα ελευθερίας από

τους στεγνούς μορφολογι κους κανόνες που συχνά εμποδίζουν την απόλαυση, άρα και την κατανόηση της ποιητικής εμπειρίας. Μια ποιητική εμπειρία που βεβαίως γνωρίζει πολύ καλά ο Γιάννης Βαρβέρης, τόσο ως ποιητής όσο και ως μετα­ φραστής. Η ανθολογία που μας παραδίδει τώρα αφορά ένα ποιητικό τοπίο το οποίο κατέχει άριστα, το τοπίο της γαλλικής ποίησης. Τίτλος της ανθολο­ γίας του είναι το πρώτο ημιστίχιο από τον τελευταίο στίχο του καβαφικού ποιήματος «Φωνές»: Σα μουσική, την νύχτα... και υπότιτλο Γαλλικά ποιήμα­ τα αποχαιρετισμού, εκδ. Κέδρος. Πρό­ κειται για μεταφράσεις του σε γαλλικά ποιήματα 36 ποιητών που γράφτηκαν από τον δέκατο πέμπτο έως και τον δέκατο ένατο αιώνα, πλην τεσσάρων

ποι ημάτων-τραγουδιών του Ζωρζ Μπρασένς. Όλα τα ποιήματα που μετέ­ φρασε ο Γιάννης Βαρβέρης σταδιακά δημοσιεύονταν από το 1993 έως το 2003 υπό τον τίτλο «Μι­ κρή γαλλική ανθολο­ γία θανάτου». Μετα­ φραστικό κόσμημα που, εκτός των άλ­ λων, υποστηρίζει (αφού δεν περιλαμ­ βάνει μείζονες αλλά ποιητές «άδοξοι που 'ναι») με το δικό του επιχείρημα εκείνο που λέει ο Γιάννης

«Σά μουσική, την ν ύχτα ...»

*

Γιάννης Βαρβέρης

«Σά μουσική, τη νύχτα...» Κέδρος, 2007

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ

Η ΡΙΔ Α Ν Ο Σ

"Αν τά τρία άπό τά τέσσερα βιβλία πού πρέπει νά διαθέτει ένα5"Αγγλθ5 είναι ή Βίβλοέ, ό Σαίξπηρ καί ό Τσώσερ, τδ τέταρτο είναι άηαραιτήτακ Ή 'Ανατομία tns MePayxoflias. Ή περιβόητη πραγματεία πού έγραψε στά τέλη tns Αναγέννησή ό θεολόγοε Robert Burton (1577-1640) είναι άφενόε μία σπουδή πάνω στή σκοτεινή άρρώστια πού σήμερα όνομάζουμε κατάθλιψη, άφετέρου μία μνημειώδη5 άφήγηση tns άνθρώπινηε συνθήκη. Παράλληλα συνιστα καί ένα άπολαυστικό, ψυχαγωγικό άνάγνωσμα, άντίδοτο στήν άρρώστια. Είναι, άκόμη, ή γραφή έν05 ισόβιου άναγνώστη, βιβλίο καμωμέ­ νο άπό βιβλία' τράπεζα tns πνευματικλ5 pvnpns, δεξαμενή γνωμών καί φθεγμάτων, άνοίγεται έγκυκλοπαιδικό σέ κάθε περιοχή του έπιστητοϋ, ύcpaivovtas έναν γιγάντιο ιστό άπό άναφορέε καί παραθέματα (1.598 συγγραφεϊε δανείζουν τή φωνή tous στό κείμενο). Ή Ανατομία tns Μελαγχολ/as συγκέντρωσε ήδη άπό τήν έκδοσή tns ύπερθετικέε καί μόνον κρίσειε καί άπέκτησε φανατικό κοινό, άσκώνταε έξάλλου ισχυρή έπίδραση σέ κορυφαΤεε προσωηικότητεε των γραμμάτων (άπό τόν Μίλτωνα καί τόν Khts έο» τόν Μπέκετ καί τόν Μπόρχε5). Ζωοδόχου Πηγή5 79, 114 73 - Αθήνα Χρειάστηκε νά περάσουν σχεδόν τέσσερα αίώνεε μέχρι τό «άπόΤηλ./Fax: 210 38.47.660 κρυφο» αύτό αριστούργημα νά άποκαλυφθεί καί στόν μή άγγλόφωE-mail: heridanos_papakosta@yahoo.gr νο άναγνώστη. Στά έλληνικά παραδίδεται γιά πρώτη φορά.

δ

ι α

β

α

ζ

[

ω

]

Π Ο Ι Η Σ Η

Δάλλας. Ό τι δηλαδή το μόνο που χωρίζει τους μείζονες από τους ελασσόνες ποιη­ τές είναι η επιλογή του θέματος και τίποτε άλ­ λο που να αφορά την αξία τους. Αλλο ένα κέρδος από μια ανθο­ λογία που τόσο ως προς τον όγκο της όσο και ως προς τις επιλο­ γές της έρχεται να μας θυμίσει ότι το πιο Γιάννης Λειβαδάς ωραίο μάθημα μπορεί Ανθολογία και να είναι ένας ψίθυ­ αμερικανικής ρος μέσα στη νύχτα ποίησης του των πάσης φύσεως εικοστού αιώνα αποχαιρετισμών. Μπορεί πάλι όχι. Ηριδανός, 2007 Μπορεί ένα ακόμα ωραίο μάθημα να είναι η ορμή που σε αρπάζει από το πρόσωπο και σου δεί­ χνει αλλιώς τον κόσμο. Με άλλα λόγια, η Ανθολογία αμερικανικής ποίησης του εικοστού αιώνα, εκδ. Ηριδανός, με ει­ σαγωγή, επιλογή, μετάφραση του Γιάννη Λειβαδά. Ποιητής και μελετητής της νεότερης αμερικανικής ποίησης ο Γιάννης Λειβαδάς, μας παραδίδει μια πλειάδα ποιητών από την πρώτη δε­ καετία του εικοστού αιώνα έως τις αρ­ χές της δεκαετίας του '90 (πολλοί από αυτούς άγνωστοι), που έρχονται να διεκδικήσουν επαξίως μια θέση στα αναγνωστικά μας ενδιαφέροντα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η παρούσα ανθολογία είναι μια έκπληξη και ταυτοχρόνως μια επιβεβαίωση. Έκπληξη γιατί ερχόμαστε αντιμέτωποι με το ά­ γνωστο για μια ακόμη φορά και επιβε­ βαίωση του επιχειρήματος ότι ο δρό­ μος τέλος δεν έχει. Μπορεί σε κά­ ποιους το ποιητικό επιχείρημα το οποίο προκύπτει από αυτήν την ανθο­ λογία να αρέσει και σε κάποιους άλ­

110 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

g j

λους όχι. Σημασία έχει πως το επιχεί­ ρημα υπάρχει, άρα και η προσπάθεια να μετρηθούμε μαζί του. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Γιάννης Λειβαδάς μέσα στο 2007, πάντοτε από τις εκδόσεις Ηριδανός (οι οποίες εμφα­ νίζουν ευχάριστα μια αξιοσημείωτη ανάκαμψη), μας δίνει και τρεις ακόμη μεταφραστικές του δουλειές: Ε.Ε. Κάμινγκς, Ποιήματα, Τζακ Κέρουακ, Ποιή­ ματα, Ουίλλιαμ Κάρλος Ουίλλιαμς,

Ποιήματα. Και από τη μια άκρη του Ατλαντικού στην άλλη, τη δίκιά μας ας πούμε. Στην όχθη της Πορτογαλίας και στον εξαίσιο Φερνάντο Πεσσόα. Μιλάμε για το ποίημά του Αντίνοος, εκδ. Παρου­ σία, που κυκλοφόρησε υπό μορφή (δί­ γλωσση ελληνικά - αγγλικά) λευκώμα­ τος σε μετάφραση και εισαγωγή του Γιάννη Σουλιώτη και σχέδια του Ανδρέα Νικολάου. Το ποίημα γράφτηκε το 1915, εποχή που ο Πεσσόα πειρα­ ματιζόταν με θεατρικές φόρμες. Εδώ έ­ χουμε να κάνουμε με δραματικό μονό­ λογο, ένα θρήνο για την ομορφιά που χάνεται ώσπου στο τέλος αποθεώνε­ ται. Ποίημα λυρικού βά­ θους και υ­ παρξιακής α­ γωνίας, που Α Ν Τ ΙΝ Ο Ο Σ α π ο δ ίδ ετ α ι από τον Γιάν­ νη Σουλιώτη με προσοχή και ευαισθη­ σία, προσό­ ντα απαραί­ τητα για όποιον προ­ σεγγίζει την εύ θ ρυ π τη ποίηση του Φ ερ νά ντο Πεσσόα. ■

Φερνάντο Πεοοόα

Αντίνοος Παρουσία, 2007

NF.A FF.TPA ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ RF.NHF. ΑΟΓΟΤΓΧΝΙΑΣ . S T EF PENN EY < Η Τ ΡΥΦ ΕΡΟ ΤΗ ΤΑ ΤΩΝ ΛΥΚΩΝ σελ. 304

.

*■

ητρυφερότητα

«.λύκων

Νχαβ Ρίβερ. 1867. Ένα έγκλημα, μια εξαφά­ νιση και μυστηριώδη ίχνη οδηγούν προς την αφιλόξενη τούνδρα, που κστοικείται από φυγάδες και άγρια ζώα. Με φόντο τα παγωμένα δάση του Καναδά, η Στεφ Πένυ πλέκει με χιούμορ, το θρίλερ και το ιστορικό ρομάντζο σ' ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της χρονιάς.

O LGA GRUSHIN |

Η Ο Ν ΕΙΡΙΚΗ ΖΩΗ Τ 0 Υ ρ ΣΟΥΧΑΝΟΦ σελ. 408 0 Ανατόλι Σουχάνοφ λογοκρίνει καλλιτέχνες και προσανατολίζει τη σοβιετική τέχνη μακριά από τις επιδράσεις της Δύσης. Ωστόσο παλεύει χρόνια ν' απωθήσει και τα δικά του καλλιτεχνικά οράματα. Το σπάνιο ταλέντο της Γκρούσιν ζωντανεύει την άσβεστη φλόγα της ρωσικής λογοτεχνίας.

4 DANIEL ALARCON 1 ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΙ FM σελ. 376 Η εκπομπή «Αγνοούμενοι FM» βοηθά να ενωθούν οικογένειες που διαλύθηκαν εξαιτίας ενός εμφύλιου πολέμου. Από τα χωριά των ινδιάνων στη ζούγκλα ως τα μπάριος της αχανούς μεγαλούπολης, ο Αλαρκάν δημιουρ­ γεί μια φανταστική χώρα που συγκεντρώνει με μοναδική αληθοφάνεια όλα τα δεινά και τη γοητεία της Λατινικής Αμερικής. tom

M cC a r t h y ►

α π ο μ ε ι ν α ρ ια ' σελ. 304 Με αφορμή ένα μυστηριώδες ατύχημα που άφησε τον ανώνυμο ήρωα του βιβλίου πλου­ σιότερο κατά μερικά εκατομμύρια λίρες, ο πρωτοεμφανιζόμενος Αγγλος Τομ Μακάρθυ γράφει ένα από τα πιο ιδιαίτερα και ελπιδοφόρα κείμενα των τελευταίων χρόνων.

ΠΑΠΥΡΟΣ

Εκδοτικός οργανισμός ΠΑΠΥΡΟΣ, Βουκουρεστίου 18,10671 Αθήνα Τηλ: 210 3826813 www.papyrosonline.gr

Ψυχογιός, 2007___________________ σελ. 400, τιμή: 16,60 ευρώ

_____________________________ Γιώργος Παυλίδης

Η δέκατη φωτογραφία

Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, προσπαθεί να ξεδιαλύνει ίγους μήνες πριν από την το μυστήριο, το οποίο περιπλέκεται, καθώς στην υπό­ έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων κι ενώ η Αθήνα ετοιμάζε­θεση εμπλέκεται ένα ολυμπιακό στάδιο, ένα πλοιάριο ται να υποδεχτεί τους αθλητέςτων Βίκινγκς, ένα καζίνο, η Δίκη της Νυρεμβέργης, ένα και τους ξένους επισκέπτες, οποταμόπλοιο στον αμερικανικό Νότο, κάποιοι σκακι­ ανακριτής Γιάννης Δερμετζής αρ­στές. Πρωταγωνιστής είναι ένας πατέρας που η κόρη χίζει να παίρνει στον υπολογιστήτου πέθανε στη φυλακή. Ο Γιώργος Παυλίδης, πτυχιούχος Φυσικός, μπαίνει ορμητικά στο χώρο της αστυνο­ του περίεργες επιστολές. Κάθε επιστολή συνοδεύεται λογοτεχνίας, ωστόσο το μυθιστόρημά του έχει με μια φωτογραφία που έχει ένανμικής αριθμό και το μήνυ­ κάτι το μα: «Όταν καταλάβεις, θα είναι αργά». Ο παλιομοδίτικο. Δερμετζής με [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ] τη βοήθεια ενός παιδικού του φίλου, αξιωματικού στο

Νίκολας Ρέμιν

Λ

Έγκλημα στη Βενετία ενετία, Φεβρουάριος Ι862. Ενώ η πόλη βρίσκεται υπό αυστριακή κατοχή, οι ξεπεσμένοι αριστοκρά­ τες διασκεδάζουν τους φόβους τους οργανώνοντας εντυπωσιακούς χορούς μεταμφιεσμένων. Ξαφνικά, μια διπλή δολοφονία σε μια καμπίνα του ατμόπλοιου «Αρ­ χιδούκας Ζίγκμουντ» ταράζει την ηρεμία της πόλης, κα­ θώς τα θύματα είναι ο αυτοκρατορικός σύμβουλος της αυστριακής αυλής Χουμελχάουζερ, που μετέφερε την αλληλογραφία της αυτοκράτειρας Ελισάβετ, και μια νεα­ ρή γυναίκα αγνώστων στοιχείων. Η Ελισάβετ, η γνωστή

Β

Πατάκη, 2007__________________ Μετάφραση: Φωτεινή Ζερβού σελ. 336, τιμή: 11,50 ευρώ

Σίσυ, αποφασίζει να ασχοληθεί με την υπόθεση, αφού την ενδια­ φέρει άμεσα, και να βοηθήσει τον ιταλό κομισάριο Τρον στις έρευνες. Στην ιστορία πρωταγω­ νιστούν στρατηγοί, κόμισσες, πριγκίπισσες, αναπτύσσονται έρωτες. Ο συγγραφέας είναι Γερμανός και γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1948. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

______________________________ Αντρέα Καμιλέρι

"Ηλιος του Αύγουστού

λήδονος ύποπτος ταξιδεύει στην Ασία για να γευτεί τις αστυνόμος Μονταλμπάνο χαρές του πληρωμένου έρωτα. Είναι Αύγουστος και τα ξαναχτυπάει. Ο σικελός μεσόκοπος ήρωας, δημοφιλήςπάντα είναι χαλαρά, χαλαρός κι ο Μονταλμπάνο, ερωτευ­ στην Ιταλία μα και στην Ελλάδα,μένος πάντα με τη Λίβια, που ωστόσο, λόγω των καιρι­ εδώ αναλαμβάνει να εξιχνιάσεικών συνθηκών, μα και της ηλικίας του, πέφτει θύμα μιας το θάνατο μιας νεαρής γυναίκαςόμορφης νεαρής... Όλοι εκείνοι που περιφρονούν τα αστυνομικά μυθιστορήματα επειδή πιστεύουν πως πρό­ που βρέθηκε νεκρή στο υπό­ γειο μιας βίλας. Στην υπόθεσηκειται για μια αινιγματική διασκεδαστική απασχόληση και τίποτα παραπάνω, θα επι­ αλλάξουν γνώμη: το υπογράφει ο εμπλέκονται αστυνομικοί και μαφιόζοι, πολιτικοί και Καμιλέρι. Εκτός αυτών, χειρηματίες, τραπεζικοί και τοκογλύφοι. στην ιστορία πρωταγωνιστεί το σεξ, καθώς κάποιος φι-

V3

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ο

Ιμρε Κέρτες _________________________________ ______________ Κέδρος, 2007 Μετάφραση: Κατερίνα Τσόκα σελ. 105, τιμή: 8,50 ευρώ

Αστυνομική ιστορία

την κατ' ευφημισμόν Αστυνομική ιστορία του, γραμ­ μένη μεσούντος του γνωστού δημοκρατικού καθε­ στώτος που επικρατούσε στην Ουγγαρία -και στις άλ­ λες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης- το 1977, ο Κέρ­ τες θίγει το ζήτημα των ολοκληρωτικών καθεστώτων και του ρόλου της εξουσίας μέσα σε αυτά. Ο ούγγρος νομπελίστας επινοεί ένα χώρο, μια φανταστική χώρα κάπου στη Νότιο Αμερική, όπου τοποθετεί τη δράση του αφηγήματος του, για να αποφύγει τα δεσμά της ουγγρικής λογοκρισίας. Με πρόσχημα μια απόπειρα δολοφονίας και τα παρελκόμενά της, ο συγγραφέας συν­ θέτει μια παραβολή, μια αλληγορία για τις τεχνικές της

Σ

εξουσίας. Μολονότι γρά­ φτηκε, όπως μας λέει ο ίδιος ο Κέρτες, κάπως βεβιασμένα και εκβιαστι­ κά, η Αστυνομική ιστορία επιβεβαιώνει τη στόφα του συγγραφέα και μαρτυρά την κεντροευρωπαϊκή -πιο συγκεκριμένα: την καφκική- καταγωγή [ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ]

ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ28 ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΤΗΛ. 210 9536712 210 9512723 FAX: 210 9532907 www.lyhnari.gr e-mail:lyhnari@otenet.gr

δ ι α β α ζ ω ] Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ Ι Κ Α

Άγρα, 2007_____________________ Μετάφραση: Κρίτων Ηλιάπουλος σελ. 212, τιμή: 12 ευρώ ιδιωτικός ντετέκτιβ Έκτορ Μπελασκοαράν Σάυν, ο οποίος στην τελευταία σελίδα του μυθιστορήματος Χωρίς αίσιο τέλος πέθανε κάτω από μια βρο­ χή από σφαίρες, ξαναζωντανεύει! Ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο II, ο δη­ μιουργός του, τον ανέστησε για τις ανάγκες του καινούρ­ γιου του βιβλίου, επειδή το απαίτησαν οι αναγνώστες του στο Μεξικό. Έτσι, μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά,

Ο

Π. Ντ. Τζέιμς _________________________________

Ο φόρος ώρος δράσης είναι το φανταστικό νησί Κομπ στ' ανοιχτά της Κορνουάλης, τόπος απομόνωσης και γαλήνης επώνυμων επιστημόνων, καλλιτεχνών και πολι­ τικών και κεντρικός ήρωας ο αστυνόμος Άνταμ Νταλγκλίς, που θα αναλάβει την εξιχνίαση της δολοφονίας του διάσημου συγγραφέα Νέιθαν Όλιβερ, μόνιμου κα­ τοίκου του νησιού, που βρίσκεται στραγγαλισμένος στον παλιό φάρο. Γύρω από το θύμα κινούνται διάφορα πρό­ σωπα, τα οποία έχουν πολλούς λόγους να επιθυμούν την εξόντωσή του. Βεβαίως, πρωταγωνιστής της ιστορίας, όπως πάντα, είναι ο Νταλγκλίς, άνθρωπος έντιμος, ερω-

Χ

Ψυχογιός, 2007__________________ σελ. 488, τιμή: 17 ευρώ ρισκόμαστε στην Ελλάδα, τον 5ο αιώνα π.Χ., όπου ο Αλέξανδρος ο Αθηναίος, ευγενής και πρώην αξιωματούχος με ειδικότητα την εξιχνίαση εγκλη­ μάτων, φτάνει στην Ολυμπία για να παρακολουθήσει τους Ολυ­ μπιακούς Αγώνες, προσκεκλημένος του φίλου του Αγήνορα, αρχιερέα της περιοχής. Ξαφνικά, δολοφονείται ένας σπαρτιάτης αθλητής, κάτι που δημιουργεί οργισμέ­ νη ατμόσφαιρα στην περιοχή, καθώς η ομάδα της Σπάρ-

Β

120

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

__________________________ Paco Ignacio Taibo II

Στην ίδια πόλη υπό βροχή ο συγγραφέας τον βάζει να μπλέκει σε καινούργιες πε­ ριπέτειες. Εδώ, στη δεύτερη περιπέτεια του ήρωα, τον παρακολουθούμε να μπλέκει σε μια παράξενη ιστορία στην οποία πρωταγωνιστούν τα κομμένα χέρια του Ερνέστο Γκεβάρα και ένας περίεργος Κουβανός με πολλά ονόματα, προφανώς πράκτορας μυστικών υπηρεσιών. Όπως πάντα, χώρος δράσης του μυθιστορήματος είναι η Πόλη του Μεξικού, η αγαπημένη πόλη του συγγραφέα, ενώ στην πλοκή υπάρχουν ιστορικά, πολιτικά και κοινω­ νικά στοιχεία. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Καστανιώτης, 2007 Μετάφραση: Τούλα Τόλια σελ. 480, τιμή: 22 ευρώ τευ μένος με την Έμμα. Στην έρευνά του τον βοηθάει η ντετέκτιβ Κέιτ Μίσκιν, μια μοναχική γυναίκα, μονογαμική, που επιλέ­ γει με αυστηρά κριτήρια τους εραστές της, κι ο υπαστυνόμος Φράνσις Μπέντον-Σμιθ, μιγάς που βιώνει ενίοτε φυλετικές δια­ κρίσεις σε μια πόλη με ανθρώπους μεικτής φυλετικής, θρησκευτικής και εθνολογικής προέλευσης. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

______________________________ Θάνος Κονδύλης

Έγκλημα στην αρχαία Ολυμπία της κατηγορεί τους Αθηναίους για το έγκλημα και απει­ λεί να αποχωρήσει από τους αγώνες. Ως προσπάθεια συμφιλίωσης, ο Αλέξανδρος συνεργάζεται με έναν Σπαρτιάτη, το Λεωνίδα, για τη διαλεύκανση της υπόθε­ σης. Η συνεργασία αποδίδει καρπούς και οι δύο άνδρες ανακαλύπτουν την αρχή μιας συνωμοσίας. Ο συγγρα­ φέας, που έχει σπουδάσει Ιστορία και Αρχαιολογία, επι­ χειρεί να μιλήσει για τη συγκεκριμένη εποχή, γνωρίζει το αντικείμενό του, αλλά ίσως θα έπρεπε να ασχοληθεί με τη σημερινή εποχή. [Φ ΙΛ ΙΠ Π Ο Σ Φ ΙΛΙΠΠΟΥ]

Μ όλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Μ ΕΛΑ Ν Ι

Ε Λ ΙΑ K A Z A N

Ο συμβιβασμός Μ υθιστόρημα Ένα υπέροχο βιβλίο. Όταν το αγγίζεις, αγγίζεις έναν άνθρωπο.

ΧΕΝΡΙΜΙΛΕΡ Για να επιβιώσεις σε αυτό τον κόσμο, πρέπει να προσαρμοστείς, να κάνεις υποχωρήσεις - να κάνεις ένα συμβιβασμό. Για σεξουαλική και συναισθη­ ματική επιβίωση χρειάζεσαι ένα γάμο. Για οικονομική επιβίωση χρειάζε­ σαι μια δουλειά, καριέρα, επιτυχία. Αυτή είναι η εκπληκτική, αξέχαστη ιστορία ενός ανθρώπου που δραπε­ τεύει από τον συμβιβασμό του. 0 Έντι Άντερσον πνίγεται πίσω από τη μάσκα του «ανθρώπου που τα έχει όλα», είναι ένα δυναμικό στέλεχος, εξαιρετικός συγγραφέας, παντρεμένος με την υπομονετική Φλόρενς που τον αγαπάει, κολλημένος με τη συναρπαστική και όμορφη Γκουέν, που αποφασίζει να διαλύσει τις συμβάσεις. Πρόκειται για μια συγκλονιστική ιστορία. Μπορεί να σας κάνει να ξεχάσετε τους συμβιβασμούς σας.

Ν Τ Ε ΪΒ ΙΝ Τ Σ Ε Ν Τ Α Ρ ΙΣ

Γ υμνός ΝΟΥΜΕΡΟ 1 BESTSELLER ΤΩΝ NEW YORK TIMES 0 Ιεντάρις είναι ίσως ο πιο πνευματώδης Νεοϋορκέζος από την εποχή της Ντόροθι Πάρκερ.

Helen Eisenbach, New York Στις δεκαεφτά αυτοβιογραφικές ιστορίες του ο Ντέιβιντ Σεντάρις είναι ανυπόφορα λεπτολόγος, επικίνδυνα γοητευτικός, χαιρέκακα σνομπ, εξωφρενικά πνευματώδης, ασεβής, ψυχαναγκαστικός, εντελώς αδέξιος, μανιακός αλλά όχι καταθλιπτικός, με φαντασία που δουλεύει μονίμως στο φουλ και συμπεριφορά σχεδόν πάντα, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, ανάρ­ μοστη. Με άλλα λόγια, το Γυμνός είναι ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα.

Philip Gerard, Raleigh News & Observer Ιδιοφυές.. .Μια νέα κωμική φωνή.. .Κρύβεται σοφία σε αυτές τις ιστορίες.

Paula Chin, People ΣΚΟΥΦΑ 71α ΑΘΗΝΑ

| www.melanibooks.gr

δ ι α β α ζ ω ] Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ Ι Κ Α

[

____________________________ Λεονάρδο Παδούρα Μετάφραση: Κώστας Αθανασίου σελ.192, τιμή: 12 ευρώ

Κούβα, παρά τα ποικίλα προ­ βλήματα που αντιμετωπίζει, διαθέτει μια πλειάδα εξαιρετικών συγγραφέων, από τους οποίους αρ­ κετοί ζουν στο εξωτερικό, εξαιτίας της αντίθεσής τους προς το καθε­ στώς. Επομένως, στο νησί έχει ανα­ πτυχθεί και μια αξιόλογη αστυνομική λογοτεχνία, ένας από τους εκπροσώπους της οποίας είναι και ο Λεονάρ­ δο Παδούρα, τιμημένος κατ' επανάληψη με το Βραβείο Χάμετ για το καλύτερο αστυνομικό μυθιστόρημα. Το Αντιός, Χέμινγουεϊ είναι ένα άριστο δείγμα γραφής ενός

Η

Nick Drake ___________________________________

Νεφερτίτη, το βιβλίο των νεκρών ο παρόν είναι ακόμα ένα ιστορικό θρίλερ που δια­ δραματίζεται στην Αίγυπτο πριν από 3.500 χρόνια, όταν ο Ακενατόν κληρονόμησε μια αυτοκρατορία στην ακμή του πλούτου και της δύναμής της. Ήταν μια επο­ χή εκπληκτικής ομορφιάς και πολιτισμού, αλλά και μια εποχή ματαιοδοξίας και βαρβαρότητας. Ο Ακενατόν και η σύζυγός του, η περίφημη Νεφερτίτη, εισήγαγαν τη χώρα σε μια περίοδο θρησκευτικής και καλλιτεχνι­ κής επανάστασης. Οι δυο τους κατάργησαν τους πα­ λιούς θεούς και ίδρυσαν μια καινούργια θρησκεία, κα­ θώς και μια νέα πόλη, την Ακετατέν. Ο μοναδικός

Τ

Αντιός, Χέμινγουεϊ συγγραφέα που τολμάει να γράφει για τη σύγχρονη κα­ θημερινότητα με πρόσχημα την ανάπλαση της ζωής του Έρνεστ Χέμινγουεϊ στην Αβάνα κατά την προ Κάστρο εποχή. Ο πρώην αστυνομικός Μάριο Κόντε αναλαμβά­ νει να εξιχνιάσει καθυστερημένα μια σκοτεινή υπόθεση: το 2000 ένας τυφώνας ξεριζώνει ένα αιωνόβιο δέντρο στον κήπο του αγροκτήματος του Χέμινγουεϊ και φέρ­ νει στην επιφάνεια ένα πτώμα. Επίσης ένα σήμα του FBI. Ποιος είναι το θύμα και ποιος ο δράστης; Άραγε ο με­ γάλος αμερικανός συγγραφέας, διάσημος για τους έρω­ τες, τα διαζύγια, τα κυνήγια και τις περιπέτειές του, σκό­ τωσε άνθρωπο; [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

______________Ταξιδευτής, 2007 Μετάφραση: Ελισάβετ Παστρικού σελ. 422, τιμή: 22 ευρώ πλέον θεός ήταν ο Ατόν, σύμβο­ λο του οποίου ήταν ο ηλιακός δί­ σκος. Ξαφνικά, η Νεφερτίτη εξα­ φανίστηκε μυστηριωδώς το 12ο έτος της Ι7ούς βασιλείας του Ακετατόν. Τι απέγινε; Ακριβώς αυτήν την εξαφάνιση πραγμα­ τεύεται ο βρετανός συγγραφέας Νικ Ντρέικ, προσφέροντας στους αναγνώστες του είδους μια περιπέτεια με ιστορικά στοιχεία. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

__________________________________ Φρανκ Τάλις

Θανάσιμη ζαβολιά συγγραφέας είναι κλινικός ψυχολόγος και λέκτορας ψυχιατρικής στο Κινγκς Κόλετζ του Λονδίνου, οπότε του είναι εύκολο να μιλήσει για τα πρώτα βήματα της ψυχανάλυσης στην Ευρώπη. Το μυθιστόρημά του διαδραματίζεται στο Βιέννη το 1902, όταν το διάσημο μέντιουμ Λότε Λεβενστάιν βρίσκεται νεκρή στο σπίτι της. Ο αστυνομικός επιθεωρητής Όσκαρ Ράινχαρντ

122

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

απευθύνεται στο φίλο του, το νεαρό ψυχαναλυτή και ο­ παδό του Σίγκμουντ Φρόυντ, τον Μαξ Λίμπερμαν, για να τον βοηθήσει. Το θύμα βρέθηκε σ' ένα κλειδωμένο από μέσα δωμάτιο και έφερε σημάδι από σφαίρα στην καρ­ διά, χωρίς όμως να βρεθεί το όπλο του εγκλήματος και η σφαίρα. Αυτοκτονία, δολοφονία ή επέμβαση κάποιας υπερφυσικής δύναμης; Ο Λίμπερμαν θα επιχειρήσει να ξεδιαλύνει το μυστήριο με τη βοήθεια μιας νεαρι^ ασθε­ νούς, ενώ ο Τάλις με τη σειρά του επιχειρεί να ζωντα­ νέψει τη Βιέννη της εποχής. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

[ δ ι α β α ζ ω Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ Ι Κ Α .

Ο κύκλος των νεκρών rockers άγνωστη στην Ελλάδα ελληνοαγγλίδα Denice Danks, δημοσιογράφος και σεναριογράφος, είναι ένα ανερχόμενο αστέρι της αστυνομικής λογοτεχνίας. Το 1995 έγινε η πρώτη γυναίκα που κέρδισε το βρα­ βείο Ρέιμοντ Τσάντλερ, ενώ το 2002 της απονεμήθηκε το βραβείο Σέρλοκ Χολμς. Στο μυθιστόρημα Ο κύκλος των νεκρών rockers αφηγείται μια ιστορία στην οποία πρωταγωνιστεί η μόνιμη ηρωίδα της, η δημοσιογράφος Τζορτζίνα Πάουερς, η οποία αναλαμβάνει να εξιχνιά­ σει το θάνατο δύο αστέρων της ροκ μουσικής, του Τζόνι Ουέιτς και της Κάρλας Μπλου (πνίγηκε σε μια πισί­ να στην Ισπανία), η οποία υπήρξε στενή της φίλη. Στις έρευνες που κάνει αντιμετωπίζει τους ιδιοκτήτες δισκογραφικών εταιρειών και τα συμφέροντά τους. Το βιβλίο

Η

είναι καλογραμμένο, έχει στοι­ χεία από την παραδοσιακή αστυνομική λογοτεχνία, αλλά και τη σύγχρονη, καθώς ο ανα­ γνώστης, μαζί με τη δράση της ηρωίδας, παρακολουθεί και την προσωπική της ζωή στο Λονδί­ νο. Η βρετανική πρωτεύουσα παρουσιάζεται ως πόλη όπου c3 καθένας μπορεί να πραγματοποιήσει τα όνειρά του, κ 3ΐ ταυτόχρονα πόλη που τρώει τα παιδιά της, τα οποία προσπαθούν να επι­ βιώσουν κάνοντας έρωτα, ψάχνοντας για το νόημα της ζωής, πέφτοντας θύματα επιτήδειων. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Οι Εξόριστοι της Σερανβέλ Βιβλίο 2ο: Χαλκοττρόσωττος

Βιβλίο 1ο: Πτεράργυροι

Μ

JfepOpJMpOt

Δ ύ ο σ υ ν α ρ π α σ τ ικ ά βιβλία π ε ρ ιπ έ τ ε ια ς και φα ντα σίας. Κα ταδ υθείτε σ ε μια π ό λ η π ο υ κάτω α π ό το υ ς δ ρ ό μ ο υ ς της α π λώ ν ετα ι έ ν α ς σ κ οτειν ός λ αβ ύρ ιν θος. Μ ια π ό λ η γεμ άτη μ υ σ τή ρ ιο και ίντριγκες, α λχ ημιστές, μ ισ θ ο φ ό ρ ο υ ς, ε μ π ό ρ ο υ ς, α ρι­ σ το κ ρ ά τες και κ ατα σ κ ό π ο υ ς.

Φ Α Ν Τ Α Σ Τ Ι Κ Ο Σ Ο Ρ ΙΖ Ο Ν Τ Α Σ ΕΚΔΟΣΕΙΣ w w w .fa n ta s tik o s o riz o n ta s .g r

.

'

7 1 »

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ Ι Κ Α

Μελάνι, 2007_____________________ __________________ Τζον Ντάγκλας - Μαρκ Ολσεϊκερ Μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά Σπασμένα φτερά σελ. 526, τιμή: 20,90 ευρώ ο παρόν μυθιστόρημα είναι προϊόν συνεργασίας δύο αν­ θρώπων, του ειδικού πράκτορα του FBI Τζον Ντάγκλας και του μυθιστοριογράφου, σκηνοθέτη και παραγωγού Μαρκ Όλσεϊκερ, ο ο­ ποίος βοήθησε τον πρώτο να γρά­ ψει κι άλλα βιβλία, από τα οποία ξεχωρίζει το Στο μυαλό των σίριαλ κίλερ (Μελάνι, 2004). Εδώ το συγγραφικό δί­ δυμο ασχολείται με το θάνατο του διευθυντή του FBI που όλα δείχνουν πως αυτοκτόνησε εξαιτίας εκβιασμού. Την ιστορία αφηγείται ο Τζέικ Ντόνοβαν, ειδικός πρά­ κτορας, αποκαλούμενος και «σύγχρονος Σέρλοκ Χολ-

μς», που κατορθώνει να διαβάζει το μυαλό των δολοφό­ νων. Είναι ευνόητο πως ο Ντόνοβαν είναι το alter ego του Ντάγκλας, που αναφέρεται στα βιώματα που απέ­ κτησε στο Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών. Ο αναγνώ­ στης ας έχει υπόψη του ότι πέρα από τη χορταστική υπόθεση του μυθιστορήματος, ο Ντάγκλας είναι άκρως συντηρητικός. Όχι μόνο εκθειάζει το FBI αλλά κάπου στο βιβλίο εκφράζει την -επίσημη- άποψη ότι τη δολο­ φονία του προέδρου Τζον Κένεντι την έκανε μόνος του ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ, κάτι που πάει κόντρα στην κοι­ νή λογική, μα και στις ανεξάρτητες έρευνες που έγιναν για την υπόθεση. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Νίκολας Εβανς ________________________________

___________________ Ωκεανίδα, 2007 Μετάφραση: Πάλυ Μοσχοποάλου σελ. 532, τιμή: 18 ευρώ

Τ

Που κρυβόταν η αλήθεια; βρετανός συγγραφέας, που έγινε γνωστός με το μυθιστόρημα Ο γητευτής των αλόγων, το οποίο έγι­ νε ταινία από τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ, εδώ αφηγείται μια αστυνομική ιστορία, η οποία αρχίζει με την ανεύ­ ρεση από δυο σκιέρ, πατέρα και γιο, του πτώματος μιας κοπέλας θαμμένου στους πάγους της Μοντάνα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Το θύμα λέγεται Άμπι Κούπερ και την υπόθεση αναλαμβάνει ο σερίφης Τσαρλι Ριγκς. Μαθαίνουμε πως η κοπέλα ήταν έγκυος

Ο

Printa, 2007___________________ Μετάφραση: Βασίλης Παυλάκος σελ. 338, τιμή: 17,80 ευρώ ραβευμένο ως αστυνομικό μυθιστόρημα, η Πύρινη άμα­ ξα μας μεταφέρει στο Τόκιο, όπου ο Σούνσουκε Χόνμα, αστυνομικός επιθεωρητής σε αναρρωτική άδεια, αναλαμβά­ νει να βρει μια εξαφανισμένη γυναίκα, τη Σόκο, η οποία τυγ­ χάνει αρραβωνιαστικιά του ανιψιού του, του Τζουν. Μο­ λονότι η Σόκο είναι απλή και καθόλου πολυέξοδη -σύμ-

Β

124- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

και σε μια αναδρομή στο παρελ­ θόν πληροφορούμαστε ότι τη διεκδικούσαν τρεις άνδρες: ο Ρολφ, ο Τά ι και ο Τζος, οι οποίοι για χάρη της προσπαθούν να ξε­ σκίσουν ο ένας τον άλλο. Ποιος από τους τρεις τη σκότωσε; Ποια είναι η αλήθεια; Ή μήπως ο θάνατός της ήταν ατύχημα; [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

_____________________________ Μιγιούκι Μιγιάμπε

Πύρινη άμαξα φωνα με τον Τζουν- φαίνεται μπλεγμένη με κυκλώμα­ τα που εκδίδουν πιστωτικές κάρτες και καταναλωτικά δάνεια. Μέσω της αστυνομικής πλοκής η συγγραφέας επιχειρεί να μιλήσει για το σύγχρονο οικονομικό θαύ­ μα της Ιαπωνίας, αλλά και το κυνήγι του χρήματος, την τοκογλυφία, την έντεχνη απόκρυψη της ταυτότητας, μα και των συλλογικών και ατομικών ονείρων για μια καλύ­ τερη ζωή, που δεν είναι απαλλαγμένη από άγχος και κιν­ δύνους. [Φ ΙΛ ΙΠ Π Ο Σ Φ ΙΛΙΠΠ ΟΥ]

Α Γ Κ Υ Ρ Α

Ο ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ της ΚΩΣΤΑΣ Ε. ΣΚΑΝΔΑΛΙΔΗΣ

Μια αληθινή ιστορία Μοναδικό όπλο tns YijjnAns Εστεμμένα του Ιράκ ί και ίου νεαρού Ροδίτη Αναστάσιου Χαραλάμπη, ο opKOs που έδωσαν και στη Ρόδο και στη Βαγδάα|^ και στην Αθήνα: «ή μαζί στη ζωή ή μαζί στο m Po6os, 1935. Στο ιστορικό ξενοδοχείο Grande Albergo delle Rose, to

καλοκαίρι εκεή/ns tns xpovids, η όμορφη Πριγκίπισσα ίο υ Ιράκ

Άτζα, θα φτάσουν μετην αδελφή m s Ρατζιχά και τη Βασιλική ακολου­ θία tous . Και τότε ένα Ροδιτόπουλο, πανέμορφο, στα 23 του χρόνια, θα μπει για τα καλά στη ζωή του Βασιλικού Παλατιού Tns Β αγδάτη κι έναε μεγάλθ5 έρωτα5 θα συγκλονίσει m v παγκόσμια κοινή γνώμη και θα γκρεμίσει θρησκείες παλάτια και πατρίδεε. θε ο ί και δαίμονεε θα μπουν στη μέση για να σταματήσουν τον έρωτα.

L Το τραγούδι της Καχούνοχα ANOSH IRANI

; Συγκινητικό, σπαρακτικό και υπέροχα πλούσιο σε

Ia v o u 0 p io s του 1993 και η Β ομΒ άη Βρίσκεται στα πρόθυ ρα του διχασμού, συγκλονισμένη α πό ρατσιστικέ5 Βιαιότητεε. Ο δεκάχρονο5 Σ αμντί δεν έχει Βγει σχεδόν ποτέ α πό το ο ρ φ α ­ νοτροφείο και διατηρεί μια ειδυλλιακή, φανταστική εικόνα για την πόλη. Ό τα ν το σκάει ό μω ε από το ο ρφ ανοτροφ είο για να Βρει τον χαμένο πατέρα του, πέφτει στο χάοε τω ν δρό μω ν, με μονα δικ ό έναυσμα τον π όθο του να Βρει τον πατέρα του, και τ' όνειρο ncos η Β ομβ ά η θα γίνει μια μέρα η Καχούνσχα - ένα5 παράδεισοε που τον αποκαλεί «η πόλη xoopis λύπη».

ΣΕ

Ο Λ Α

ΤΑ

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Δ.Α. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟ Υ Α.Β.Ε.Ε. · Τηλ.: 210 2693800-4 Κεντρικό Κατάστημα: ΑΓΚΥΡΑ-ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ, Σόλωνος 124, Αθήνα · Τηλ.: 210 3837667, 210 3837540

w w w .agyra.gr

δ ι α β α ζ ω ] Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ Ι Κ Α

[

Πατάκης, 2007___________________ ____________________________ Τζορτζ Πελεκάνος Μετάφραση: Θανάσης Γιαννακάπαυλος Drama City σελ. 376, τιμή: 16,50 ευρώ

πως όλα τα βιβλία του Τζορτζ Πελεκάνος, έτσι και το παρόν διαδραματίζεται στην Ουάσιγκτον, και μάλιστα στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της, όπου λευκοί και μαύροι, άτομα του κοινωνικού περιθωρί­ ου, άνεργοι, αλκοολικοί, ναρκο­ μανείς, φυτοζωούν και προσπαθούν να επιβιώσουν. Κε­ ντρικοί ήρωες είναι δύο πρόσωπα, ο Λορέντζο Μπράουν και η Ρέιτσελ Λόπες: εκείνος υπάλληλος ενός

φιλοζωικού οργανισμού που περιπολεί στους δρόμους της πόλης για να εντοπίσει κακοποιημένα σκυλιά, εκεί­ νη αστυνομικός - επιτηρήτρια που βοηθάει άτομα με όχι λευκό ποινικό μητρώο, όπως ο Λορέντζο, να εγκλι­ ματιστούν στην κοινωνία. Η κοπέλα όμως έχει μιαν ιδιαιτερότητα: βγαίνει τις νύχτες και περιπλανιέται στα μπαρ, όπου καταναλώνει ποτά και άντρες, άρα είναι ανήμπορη να τον βοηθήσει. Πρόκειται για ένα εξαιρε­ τικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα του ελληνικής καταγω­ γής συγγραφέα. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Μαγκνταλέν Ναμπ _____________________________

_______________ Μεταίχμιο, 2007 Μετάφραση: Γωγώ Αρβανίτη σελ. 15, τιμή: 256

Ο

Οι αθώοι συγγραφέας γεννήθηκε στην Αγγλία και έζησε στη Φλωρεντία, όπου και πέθανε το 2007. Έχει γράψει μια σειρά αστυνομικά μυθιστορήματα με ήρωα τον αρχιφύλακα Σαλβατόρε Γκουαρνάτσια, ο οποίος βέβαια επιλύει αινίγματα στη συγκεκριμένη πόλη. Στο παρόν μυθιστόρημα ο αρχιφύλακας καλείται να εξιχνιάσει τη δολοφονία μιας νεαρής γυναίκας που βρίσκεται νεκρή σε μια στέρνα με νερό στους Κήπους Μπόμπολι. Στην υπόθεση εμπλέκονται αστυνομικοί, κηπουροί, ιδιοκτή­ τες εργαστηρίων χειροτεχνίας, γιαπωνέζοι φοιτητές και

Η

Αλεξάνδρεια, 2007 Μετάφραση: Βικτωρία Λέκκα σελ. 368, τιμή: 15,70 ευρώ Ρος Μακντόναλντ ( 19 151983) είναι από τους πρώτους αμερικανούς συγγραφείς που ασχολήθηκαν με το μαύρο και σκληρό αφήγημα, μολονότι εμφανίστηκε αργότερα από τον Ντάσιελ Χάμετ και τον Ρέιμοντ Τσάντλερ. Βασικός ήρωας των βιβλίων του είναι ο δικηγόρος Λου Αρτσερ, ο οποίος θυμίζει σε πολλά τον Φίλιπ Μάρλοου. Αναλαμβάνει διάφορες υποθέσεις, συνήθως εξα­ φανίσεις, και αφηγείται ο ίδιος τις περιπέτειές του. Εδώ

Ο

120

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

άλλοι περίεργοι. Ένα από τα πιο ενδιάφεροντα στοιχεία του βιβλίου είναι οι γειτονιές της Φλωρεντίας, της υπέρο­ χης πόλης, νομίζει κανείς πως περπατάει στους δρόμους της, πως επισκέπτεται τα μου­ σεία της, πως ακούει τις κα­ μπάνες των εκκλησιών της. [ΦΙΛΙΠΠΟΙ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

______________________________ Ross Macdonald

Η νεκροφόρα με τις ρίγες προσλαμβάνεται από τον εύπορο συνταγματάρχη Μπλάκσγουελ για να εμποδίσει το γάμο της Χάριετ, της κόρης του. Πρέπει να αποδείξει ότι ο υποψήφιος γα­ μπρός, ο μυστηριώδης Μπερκ Ντέιμις, που παρουσιά­ ζεται ως ζωγράφος, δεν είναι αυτός που δείχνει. Ψάχνο­ ντας το παρελθόν του νεαρού, ο Αρτσερ ανακαλύπτει ένα σωρό πτώματα, στην Καλιφόρνια και στο Μεξικό, κα­ θώς μια νεκροφόρα με ρίγες σαν ζέβρα στοιχειώνει τις έρευνές του. Πρόκειται για ένα πολύ καλό δείγμα νουάρ, με θέμα τα μυστικά που κρύβονται στις οικογένειες. [Φ ΙΛ ΙΠ Π Ο Σ Φ ΙΛΙΠΠΟΥ]

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Ι Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ I Κ A

J

Νεοκλής Γαλανόπουλος_________________________ ____________________ Τόπος, 2007 σελ. 216, τιμή: 11,40 ευρώ Η π αρα λλα γή του Γιώργου Δα ρσ ινοο Νεοκλής Γαλανόπουλος, πατώντας γερά πάνω στα χνάρια της Αγκαθα Κρίστι (την έχει μελετήσει σε βάθος, όπως επίσης και τους κλασικούς του είδους, από τον Χάμετ και τον Τσάντλερ έως τον Ελρόι, μα και τον Γιάννη Μαρή), εμφανίζεται μ' ένα μυθιστόρημα-γρίφο που προμηνύει μια ευδόκιμη θητεία στο χώρο. Ο Γιώργος Δαρσινός, γνωστός αστυνομικός συγγραφέας, βρίσκεται μαχαιρωμένος στο σπίτι του στη Νέα Κηφι­ σιά, αφήνοντας πίσω του ένα ημιτελές αστυνομικό μυ­ θιστόρημα. Ποιος τον σκότωσε; Οι ύποπτοι είναι πέ­ ντε τον αριθμό, τέσσερις άνδρες και μία γυναίκα, και όλοι είχαν λόγο να τον ξεκάνουν, επειδή κι οι πέντε εί­ ναι υποψήφιοι αστυνομικοί συγγραφείς που έχουν

Ο

απορριφθεί από τον εκδοτι­ κό οίκο του θύματος. Ο νεα­ ρός υπαστυνόμος Κοκκόσης αναλαμβάνει να εξιχνιάσει την υπόθεση και συγκεντρώ­ νει τους υπόπτους σ' ένα συμβολαιογραφείο για να τους ανακοινώσει διάφορα σενάρια για το έγκλημα. Μυθιστόρημα ενός διανοού­ μενου νέου συγγραφέα, με αναφορές σε ποικίλα πρό­ σωπα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ο οποίος απευθύ­ νεται σε διανοούμενους αναγνώστες. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Ε Κ Δ Ο Σ Ο Σ Κ .Μ .Ζ Α Χ Α Ρ Α Κ Η Σ www.zacharakis.gr

δ ι α β α ζ ω ] Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ Ι Κ Α

[

Λιβάνης, 2007 σελ. 730, τιμή: 20,00 ευρώ

_________________________________ Βίκυ Στουφή Ηλεκτρα

' ένα χωριό της Χαλκιδικής διαπράχτηκε ένα έγκλημα: κάποιος σκότωσε τη Σίλβια, μια ώριμη γυναίκα, της οποίας ο σύ­ ζυγος, ο άγγλος Κρίστιαν Πόρτερ, είχε σκοτωθεί σε ύποπτο τροχαίο λίγο καιρό πριν. Ύπο­ πτοι είναι η Ηλέκτρα, η κόρη της από τον πρώτο της γάμο, καθώς και κάποια άλλα πρόσωπα. Τα κίνητρα εί­ ναι οικονομικά ή σχετίζονται με πάθη; Στην υπόθεση εμπλέκονται δικηγόροι, δημοσιογράφοι, μοναχοί του

Αγίου Όρους, φωτογράφοι κι ο υπαστυνόμος Στέφα­ νος Κάραλης, ο οποίος επιχειρεί να εξιχνιάσει το φό­ νο και ερωτεύεται την Ηλέκτρα. Στην πορεία των ερευ­ νών του ανακαλύπτει μια μεγάλη υπόθεση αρχαιοκαπη­ λίας και βρίσκεται αντιμέτωπος με κάποιους που σχε­ διάζουν να κλέψουν ανεκτίμητα κειμήλια, ενώ βγαίνουν στην επιφάνεια σκοτεινά μυστικά από το παρελθόν και εμφανίζονται φαντάσματα που κάνουν κάποιους να χά­ σουν τον ύπνο τους.

Μαρτίν Καπαρρός_____________________________ Το άλλο π ρ ό σ ω π ο της Τζοκόντας

______________________ Πατάκης, 2007 Μετάφραση: Ιωάννα Συρίγου σελ. 416, τιμή: 17,00 ευρώ

Σ

άγνωστος στην Ελλάδα αργεντινός συγγραφέας καταπιάνεται με μια πραγματική ιστορία, την κλο­ πή της Τζοκόντας από το Μουσείο του Λούβρου στις 22 Αυγούστου 1911, που πραγματοποιήθηκε υπό μυ­ στηριώδεις συνθήκες από έναν ιταλό εργάτη, τον Βιτσέντζο Περούτζα, κάτοικο Παρισιού. Ο Καπαρρός, μο­ λονότι αφηγείται την ιστορία της κλοπής, που τάραξε την παγκόσμια κοινή γνώμη (η είδηση ήρθε και στην Ελ­ λάδα και πλείστες εφημερίδες ασχολήθηκαν με αυτήν), δεν μένει στα γεγονότα και τον θρασύ κλέφτη, αλλά αφηγείται με μυθιστορηματικό τρόπο και όχι ως δημο-

Ο

[Φ ΙΛΙΠ ΠΟΙ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

σιογραφικό ρεπορτάζ όσα προηγήθηκαν και όσα ακολούθησαν. Στην υπόθεση μπλέχτηκε μια μοι­ ραία γυναίκα, ένας αργεντινός τυ­ χοδιώκτης και διάφορα άλλα πρόσωπα, τα οποία αφηγούνται τη ζωή τους σε έναν αμερικανό δημοσιογράφο. Ασφαλώς, το τι ακριβώς έγινε δεν απο­ καλύφθηκε ποτέ κι επομένως η ιστορία προσφέρεται για λογοτεχνική εκμετάλλευση. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Λιβάνης, 2007_______________________ ___________________________ Arnaldur Indridason Μετάφραση: Έφη Τσιρώνη Φορμόλη σελ. 392, τιμή 8 ευρώ ρόκειται για ένα έγκλημα που συμβαίνει στο Ρέικιαβικ, την πρωτεύουσα της Ισλανδίας. Βρί­ σκεται ένα πτώμα με μια φωτο­ γραφία και το εξής σημείωμα: «Εγώ είμαι αυτός». Ο αστυνομι­ κός επιθεωρητής Έρλενδουρ ανα­ λαμβάνει να εξιχνιάσει την υπόθεση, αλλά θα πρέπει να πολεμήσει την αντίδραση των συναδέλφων του, τα φα­ ντάσματα του παρελθόντος και τη δική του προσωπι-

Π

128

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

κή ιστορία, η οποία είναι άκρως δραματική, καθώς η γυ­ ναίκα του τον έχει εγκαταλείψει και η κόρη του έχει πέ­ σει στα ναρκωτικά. Ο νεκρός είναι σεσημασμένος, έχει κατηγορηθεί για βιασμό και είναι μέλος κυκλώματος πε­ ριθωριακών. Ωστόσο, πέρα από την ανακάλυψη του δράστη αυτό που προέχει στο μυθιστόρημα είναι ο βίος και η πολιτεία του έντιμου επιθεωρητή, ο οποίος, περιπλανάται στη βροχερή πόλη, ανάμεσα σε ένα πλή­ θος μοναχικών ανθρώπων όπως ο ίδιος. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Κώστας Κοκκορόγιαννης (επιμέλεια)

ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2008 Οι πρωταγωνιστές είπαν... (Μ έρ ος 2ο)

Σε ανθρώπους που βίωσαν την καθημερινότητα, τη δράση ή το πνεύμα του στρατεύματος και στις περισσότερες των περιπτώσεων γνώρισαν τη φρικιαστική πραγματικότητα του πολέμου, είτε ως διοικητές μονάδων και ηγέτες είτε ως απλοί μαχητές, ανήκουν τα αποφθέγματα ή αποσπάσματα φράσεών τους, τα οποία καλύπτουν τις σελίδες του «Πολεμικού Ημερολογίου». Τιμή ΐ5,οο € ISBN 978-960-426-462-9

Γιάννης Κορίδης (επιμέλεια-ανθολόγησή)

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2008 Για ΐ 3π συνεχόμενη χρονιά. Κάθε μέρα περιέχει τις απαραίτητες ημερολογιακές πληροφορίες και ένα αντιπροσωπευτικό ποίημα. Ανθολογούνται ποιήματα από την αρχαιότητα έως τις ημέρες μας. από τον Ερύκιο στο Σεφέρη, από το Μαβίλη στον Καββαδία. Το καλύτερο δώρο για τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Τιμήΐ5,οθ€ ISBN 978-960-426-461-2

ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

ΑΝΔΡ ΜΕΤΑΞΑ 12 ΑΘΗΝΑ 106 81 Τ 21033041 112103618684 F 210330421 1 w w w . io lc o s .g r ■

IO LK O X ■

Πατάκης, 2007 Ο τά φ ος του Α γαμέμνονα Τάφος του Αγαμέμνονα είναι η ιστορία των Μυκηνών ως I αρχαιολογική ανακάλυψη, μία κα­ ί λογραμμένη αφήγηση της εκπληI κτικής ιστορίας των ερειπίων, από τη λατρεία του ήρωα που I εξύμνησε ο Όμηρος (τον 8ο αιώ­ να Π.Χ., όταν οι Μυκήνες και ο μυκηναϊκός πολιτισμός αποτελούσαν ήδη παρελθόν 5 αιώνων) μέχρι τις ανασκαφές του Σλήμαν στα μέσα του 19ου αιώνα (ο οποίος αναφώνησε όταν ανακάλυψε μια

)

από τις χρυσές βασιλικές μάσκες του ταφικού περιβό­ λου Α: «Είδα το πρόσωπο του Αγαμέμνονα». Στην πραγματικότητα, η μάσκα αυτή ανήκε σε βασιλιά περί­ που δύο αιώνες αρχαιότερο του Αγαμέμνονα). Το σχε­ τικά σύντομο αλλά πολύ ενδιαφέρον βιβλίο της Γκιρ εί­ ναι μια σύνθεση διεπιστημονικής προσέγγισης, αρχαιο­ λογικής έρευνας και βιογραφίας, αρχαίων ηρώων όπως ο Αγαμέμνονας, ο Αίγισθος και η Κλυταιμνήστρα, και συγχρόνων, όπως ο Σλήμαν, ο Δαιρπφέλντ και η Σοφία Σλήμαν. [ΝΙΚΟΣ Κ. ΚΥΡΙΑΖΗΣ]

Βασίλειος Σ. Ε. Τσίχλης _______________________________ Το κίνημα του Γουδή και ο Ελευθέριος Βενιζέλος - ι- ο κίνημα του Γουδή το 1909 θεωρείται σήμερα \ \ I η αφετηρία της ανορθώσεως του ελληνικού κρά­ τους. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική». Με αυτή την οπτική, ο συγγραφέας προσεγγίζει την εξαι­ ρετικά σύνθετη και κρίσιμη αυτή περίοδο της νεοελλη­ νικής ιστορίας, συνεισφέροντας σημαντικά στην κατα­ νόηση και ερμηνεία της με ένα έργο άρτιο, από μεθο­ δολογικής απόψεως, και ελκυστικό ως ανάγνωσμα. Ο Β. Τσίχλης επανατοποθετεί στο προσκήνιο την πολυτάρα­ χη περίοδο των πρώτων βημάτων οργάνωσης του νέου ελληνικού κράτους. Συνθέτει ένα διεξοδικό χρονικό της

σελ. 391, τιμή: 21,95 ευρώ

οργάνωσης και εξέλιξης τ< νήματος του Γουδή. Εγείρει επί­ καιρα ερωτήματα σχετικά με τη δομή και λειτουργία του νεοελ­ ληνικού κομματικού μηχανισμού. Ανιχνεύει τις ισορροπίες μεταξύ των κέντρων εξουσίας, συμπεριλαμβάνοντας, συγχρόνως, το ζήτημα της δυναμικής τής, υπό σύστασιν, ελληνικής αστικής τάξης, αλλά και εκεί­ νο της έκφρασης των ταξικών αντιθέσεων συνολικότε­ ρα. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

University Studio Press, 2007____________ _______________________________Andrew Gregory Μετάφραση: Αιμίλιος Α. Μαυρουδής σελ. 286, τιμή: 17,00 ευρώ κοπός του συγγραφέα δεν εί­ ναι η χρονολογική παρουσίαση των επιστημονικών ανακαλύψεων αλλά κυρίως η διαδικασία της με­ τάβασης από τις μεμονωμένες και εμπειρικές τεχνικές γνώσεις στη συγκροτημένη θεωρητική θεμελίωσή τους. Ο συγγραφέας προσπαθεί να εξηγήσει πώς ο άνθρωπος, ξεκινώντας από τις μυθολογικές εξηγήσεις διαφόρων συμβάντων ή από τις απλές και ασύνδετες

Σ

130

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Εύρηκα Η ανακάλυψη της επιστήμης στην αρχαία Ελλάδα παρατηρήσεις φυσικών φαινομένων, αποτόλμησε την αποσύνδεσή τους από μεταφυσικές εξηγήσεις και ακο­ λούθως προχώρησε στη φυσιοκρατική θεωρητική εξή­ γησή τους, άσχετα από το αν η εξήγηση αυτή ήταν ορ­ θή ή αν σήμερα δεν είναι πλέον αποδεκτή. Ευσύνοπτη εισαγωγή σε μια αντίληψη για τον κόσμο και πώς αυ­ τός διαμορφώθηκε. Ένας ύμνος, από την άλλη μεριά, στον ελληνικό λαό που ενέπνευσε αυτούς τους κατα­ πληκτικούς ανθρώπους να θεωρητικοποιήσουν την εμπειρία τους. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Επικαιρότητυ, 2007 Τόμοι 3, τιμή: 94,05 ευρώ

Σ έφ ης Αναστασάκος Ο Π λα σ τή ρα ς και η ε π οχή τοο

ργο ζωής, που διασώζει προσωπικές μαρτυρίες αν­ κοσαετία 1933-1953: νέο κί­ θρώπων που γνώρισαν τον «Μαύρο καβαλάρη», νημα Πλαστήρα, παλινόρθω­ όπως ήταν το παρατσούκλι του Ν. Πλαστήρα, ως στρα­ση, δικτατορία, πόλεμος, κα­ τιώτη, ως πολιτικό και άνθρωπο. Παράλληλα σκιαγρα-τοχή, εμφύλιος, εξορίες, με­ φείται μια ολόκληρη εποχή. Ο πρώτος τόμος καλύπτειτανάστευση. Ο Νικόλαος την περίοδο 1878-1922, από τη γέννηση του βιογρα­Πλαστήρας, σε ρόλο ειρηνοφούμενου μέχρι την Επανάσταση στο Γουδή και τοποιού, θα συγκρουστεί με την 1922. Ο δεύτερος τόμος (1922-1932) διατρέχει όλες ξενοκρατία, αλλά επί ματαίω. Τουλάχιστον θα πεθάνει τις κορυφαίες στιγμές, με πηδαλιούχο τον Πλαστήρα,όρθιος και απροσκύνητος.

Ε

έως την ανακήρυξη της Δημοκρατίας και την τετραετία Βενιζέλου ( 1928-1932). Ο τρίτος τόμος καλύπτει την ει­

Οδυσσέας, 2007____________________ Μετάφραση: Ελένη Αστεριού σελ. 284, τιμή: 17,77 ευρώ

[ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

___ ______________________ F. Donald Logan Ο ι Βίκινγκς

καετία και μια σημαντική πρωτογενής έρευνα γι’ αυτούς ια εμπεριστατωμένη μελέτη για τους Βίκινγκς και τη τους γοητευτικούς και περιπετειώδεις Σκανδιναβούς, που εξόρμησαν από τα φιόρδ για να κατακτήσουν τον συμβολή τους στην ιστορία είναι Ο συγγραφέας εστιάζει στην περίοδο 800 π.Χ. το βιβλίο του F. Donald Logan, κόσμο. ο - Ι50 μ.Χ. και χρησιμοποιεί αρχαιολογικά, λογοτεχνικά οποίος διδάσκει ιστορία στο και ιστορικά στοιχεία για να τεκμηριώσει τις υπερπό­ Emmanuel College στη Βοστώνη ντιες εκστρατείες των Βίκινγκς και τη μεταμόρφωσή και έχει γράψει τρία βιβλία για τους από λαό βίαιων επιδρομέων σε ειρηνικούς μέτοιτον Μεσαίωνα. Μέσα από τις σε­ λίδες του βιβλίου αυτού γίνεταικους. μια παρουσίαση όλων Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ] των αρχαιολογικών ευρημάτων μέχρι την τελευταία [ΔΗΜΗΤΡΗΣ δε-

Μ

ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΛΓλΠ Η lJ ) \ T 110 ΧΡΟΝΙΑ

1950-1959 ι ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ

ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΙΑ ΔΙΑΣΗΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ

δ ι α β α ζ ω ] Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Πρότυπες θεσσαλικές Εκδόσεις, 2006______ σελ. 128, τιμή: 8,36 ευρώ ν ξεχασμένο ήρωα της Εθνι- κής Αντίστασης Θωμά Πάλλα, γνωστό και ως καπετάν Κόζιακα, είναι αφιερωμένο το βιβλίο αυτό. Ο συγγραφέας θέτει ερωτήσεις και προσπαθεί να δώσει, και το κα­ ταφέρνει τελικά, απαντήσεις. Ερω­ τήσεις που αφορούν στο γιατί έπρεπε να γραφτεί ένα βιβλίο για τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Κόζιακα. Απαντώ­ ντας ο συγγραφέας με τόλμη διατυπώνει την άποψή του, σύμφωνα με την οποία οι απόγονοι έχουν χρέος να μάθουν για τον πρωτεργάτη της Εθνικής Αντίστασης

Κ α π ε τά ν Κ άζια κ α ς Θωμά Πάλλα. Γιατί ο καπετάν Κόζιακας συντέλεσε απο­ φασιστικά στη δημιουργία της ραχοκοκαλιάς του ΕΛΑΣ στην Πίνδο, γιατί αποτελεί την μοναδική ίσως περίπτω­ ση καπετάνιου του ΕΛΑΣ που βρέθηκε σε τρεις περιο­ χές της Ελλάδας (Θεσσαλία, Ήπειρο, Ανατολική Μακε­ δονία) και γιατί ήταν ένα από τα πρώτα θύματα της κα­ τάστασης που δημιουργήθηκε μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Το κυριότερο όμως είναι γιατί ξεχάστηκε γρήγορα από εχθρούς και φίλους. Και αυτό θα πρέπει να αποκατασταθεί. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Ν. Α. Κουν ________________________________________

Εκδόσεις Μακρή, 2007

Μ ο ρφ ές και θρύλοι της ελληνικής μυθολογίας το βιβλίο του αυτό ο καθηγητής Ν. Α. Κουν, ένας ελληνικοί μύθοι είναι αφηγή­ από τους πλέον γνωστούς ρώσους ιστορικούς του σεις γύρω από τις περιπέτειες ελληνικού πολιτισμού, παρουσιάζει με συστηματικόή τα ηρωικά κατορθώματα ορι­ τρόπο τους ελληνικούς μύθους, τους θρύλους δηλαδήσμένων θνητών ηρώων που για φανταστικά όντα όπως ήταν οι θεοί, οι ήρωες και οιήταν προικισμένοι με υπερφυ­ δράκοι που ζήσανε σε αμνημόνευτες εποχές στην Ελ­σική δύναμη, θάρρος και εξυ­ λάδα και σε άλλες γειτονικές περιοχές. Στο μυαλό τωνπνάδα. κατοίκων της αρχαίας Ελλάδας οι διάφορες φυσικές δυ­ νάμεις προσωποποιούνταν σε θρυλικές θεότητες. Οι [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Σ

ο παρόν βιβλίο η Μαριάννα _ Ιατροπούλου-Θεοχαρίδου, εμπειρογνώμων και πολιτιστική σύμβουλος του Υπουργείου Ε­ ξωτερικών, που υπηρέτησε στην ελληνική πρεσβεία της Τεχερά­ νης τη χρονική περίοδο του περσο-ιρακινού πολέμου, διερευνεί και μελετά τους τρόπους με τους οποίους το «Μυθιστόρημα του Με­ γάλου Αλεξάνδρου» πέρασε στην περσική επική ποίη­ ση του ΙΟου και Ι2ου αιώνα μ.Χ. Το «Μυθιστόρημα» θεωρείται ως το πιο πολυδιαβασμένο ανάγνωσα στον

132

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

________________________ Μαριάννα Ιατροπούλου-Θεοχαρίδου Ο Με'γας Α λέξανδρος στην π ερ σ ικ ή επ ικ ή π οίησ η χ-Ναμέ του φερντοσί και Εσκεντάρ-Ναμέ του Νιζαμί κόσμο μετά την Καινή Διαθήκη. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος ο αναγνώστης γνωρίζει την Περσία, τα ιστορικά και πολιτιστικά της δεδομένα, τους δύο μεγάλους πέρσες ποιητές, Φερντοσί και Νιζαμί, που έχουν αφιερώσει στα έργα τους, Σαχ-Ναμέ και Εσκεντάρ-Ναμέ, αντίστοιχα χιλιάδες στίχους στο μεγάλο στρατηλάτη, και στο δεύτερο μέρος παρατίθενται τα δύο αυτά έργα μεταφρασμένα. Συνολικά πρόκειται για ένα αξιόλογο και επιστημονικά τεκμηριωμένο κείμενο που αντικατοπτρίζει την ακτινοβολία του ελληνιστικού «μυθιστορήματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου» στον κό­ σμο της Ανατολής. [Κ. Π.]

T h o m a s E. R ic k s

FIASCO Ο αμερικανικός πόλεμος στο Ιράκ Πρόκειται για τη διεξοδική έρευνα-μελέτη του Αμερικανού πολεμικού ανταποκριτή και στρατιωτικού αναλυτή Thomas Ε. Ricks. Το έργο εξαιρετικά πλούσιο σε στοιχεία, πληροφορίες και γεγονότα, μας βοηθά καίρια να κατανοήσουμε τα εγκληματικά λάθη και τις παραλείψεις της αμερικανικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, σε ανώτατο επίπεδο, τα οποία προκάλεσαν τη συνεχιζόμενη ακατάπαυστα αιματοχυσία στο ερειπωμένο Ιράκ. Σελίδες 848 Τιμή 30,00 € ISBN 978-960-426-456-8

Lord R u s se ll of Liv e rp o o l

Η ΜΑΣΤΙΓΑ TOY ΝΑΖΙΣΜΟΥ Τα εγκλήματα πολέμου του Γ' Ράιχ 1939-1945 Ένα κυριολεκτικά συγκλονιστικό βιβλίο, με περιγραφές που εντυπώνονται για πάντα στη μνήμη του αναγνώστη.Ένα έργο που πλέον θεωρείται κλασικό στο είδος του και αποτελεί το πιο σφοδρό «κατηγορητήριο» ενάντια στο ιδεολόγημα του Ναζισμού και τις ασυγχώρητες εγκληματικές πράξεις των οπαδών του. Σελίδες 352 Τιμή 20,00 € ISBN 978-960-426-455-1

ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

ΑΝΔΡ ΜΕΤΑΞΑ 12 ΑΘΗΝΑ 106 81 Τ 21033041 1 12103618684 F 210 3 3 0 4 2 1 1 w w w .io l c o s .gr ■

O L ΟΧ ■

[

δ ι α β α ζ ω ] Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Gutenberg, 2007__________________________________ ________________ Απόστολος Β. Βετσόπουλος σελ. 408, τιμή: 24,00 ευρώ

Η Ελλάδα και το Σχέδιο Μ ά ρσ αλ Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας

1952, εκτιμώντας πως πρόκειται για την πρώτη «συστη­ ξήντα χρόνια μετά την εξαγγε­ ματική προσπάθεια να σταθεροποιηθεί η ελληνική οικο­ λία του, το Σχέδιο Μάρσαλ -με το οποίο επιδιωκόταν η ανοικοδό­νομία». Όμως η ελληνική οικονομία αποδείχθηκε πολύ μηση της μεταπολεμικής Ευρώπης,αδύναμη για να μπορέσει να απορροφήσει την τεράστια αλλά στην Ελλάδα συνδέθηκε άρ­οικονομική βοήθεια που της προσφερόταν, κυρίως εξαιρηκτα με την αποχώρηση των Βρε­τίας της υπονόμευσης της προσπάθειας από μια «κατ' τανών και την αμερικανική κηδεμο­επίφαση αστική τάξη», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο συγγραφέας. Μελέτη νία της ελληνικής πολιτικής και της οικονομίας, καθώς και βασισμένη σε πλούσιο αρχειακό υλικό, αμερικανικό και βρετανικό κυρίως, αποτελεί αναμ­ της στρατιωτικής προσπάθειας να κερδηθεί ο εμφύλιοςφίβολα στην οικονομική ιστοριο­ μπορεί να αποτελέσει πλέον αντικείμενο τηςπολύτιμη ιστορίαςσυνεισφορά και της δεκαετίας όχι της πολιτικής. Στη μελέτη του ο γραφία Α. Βετσόπουλος ανα­ του '40. [ΙΠ Υ ΡΟ Σ ΚΑΚΟΥΡΙΠΤΗΣ] λύει τις οικονομικές διαστάσεις του Σχεδίου μέχρι το

Ε Α Ε

Lord Russel of Liverpool ________________________ _______________________ Ιωλκός, 2007 Μετάφραση: Γεωργία Δημητροπούλου Η μάσ τιγα του να ζισ μού σελ. 352, τιμή: 20,00 ευρώ Τα εγκλήματα ττολέμου του Γ Ράιχ, 1939-45 ν και έχουν περάσει περισσότερα από 50 χρόνια τλερική «τελική λύση» των στρα­ από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε, το βιβλίο αυτό τοπέδων εξόντωσης. Είναι χαρα­ του Λόρδου Ράσελ αποτελεί μια από τις πλέον τεκμη­κτηριστικό πως όταν πρωτοεκδόριωμένες καταγραφές των ναζιστικών εγκλημάτων πο­θηκε, το βιβλίο είχε προκαλέσει λέμου. Κι αυτό χάρη στη θέση του συγγραφέα, οένα μικρό πολιτικό σκάνδαλο, οποίος υπήρξε βοηθός γενικός εισαγγελέας των βρετα­καθώς το Ι954, μεσούντος του νικών δυνάμεων κατοχής στη Γερμανία, και την πρόσβα­ψυχρού πολέμου, η Γερμανία ετοιμαζόταν για τον επαση που μπορούσε να έχει στα γερμανικά ντοκουμέντανεξοπλισμό της και η υπόμνηση οικείων κακών δεν συ­ της εποχής. Αναλύοντας τα βασικά εργαλεία της ναζιστι-νέφερε τους δυτικούς προστάτες της. Η ελληνική έκ­ κής κυριαρχίας (SS, Γκεστάπο κ.λπ.), τεκμηριώνει ταδοση συμπληρώνεται από ένα χρήσιμο βιβλιογραφικό εγκλήματα του γερμανικού στρατού και ναυτικού ενα­επίμετρο για τα εγκλήματα των κατοχικών στρατευμά­ [ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ] ντίον αμάχων ή αιχμαλώτων πολέμου, καθώς και την χι- των στην Ελλάδα.

Π. Πολέμη

Ψ ηφ ίδες ισ το ρία ς και π ολιτικ ή ς του 20ου α ιώ ν α

χοντας αφιερώσει τη ζωή του των καταλοίπων του μεγάλου αυτού ιστορικού και ιδρυ­ στο δίπολο αυτό, ο αείμνηστος τή των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, που Φίλιππος Ηλιού δίκαια μπορεί νασε μέγεθος υπερβαίνει κατά πολύ όσα ο ίδιος εξέδω­ χαρακτηριστεί ως κατεξοχήν «πο-σε εν ζωή. Στον παρόντα τόμο καταχωρίζονται αφενός λίτης-ιστορικός». Γύρω από αυτήνκείμενα που αντικατοπτρίζουν την πολιτική στράτευση >υ την ιδιότητα συναρθρώνονται του Φ. Ηλιού στο χώρο της ανανεωτικής Αριστερός, μια σειρά μαχητικά, και ταυτόχρο­ κείμενα παρέμβασης στην επικαιρότητα της εποχής του, αλλά και συναφείς καταθέσεις για την Επιθεώρηση να στοχαστικά, κείμενα, κατεσπαρμένα σε επιστημονι­ κά περιοδικά και αριστερά έντυπα, απομαγνητοφωνήΤέχνης, τις πνευματικές μορφές και την ιστοριογραφία του κομμουνισμού, τις ιδεολογικές χρήσεις σεις ομιλιών κ.λπ., που οι μαθητές τουελληνικού και επιμελητές του τόμου ανέλαβαν να συγκροτήσουν σήμερα σε της ιστορίας, τα μορ­ ανοιχτά αρχεία κ.λπ. [ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΟΤΗΣ] φή βιβλίου. Συμπληρώνεται έτσι σιγά-σιγά το corpus

134

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

[

Χρηστός Σαμουηλίδης___________________ Η Α υ το κρατορ ία τη ς Τραττεζουντας

δ ι α β α ζ ω Σ T Ο Ρ I A

I

J

Ελληνικά Γράμματα, 2007 σελ. 358, τιμή: 32,00 ευρώ

να πανόραμα της μεσαιωνικής «εποποιίας» της Αυ­ φωσαν την πολιτισμική ιδιοτοκρατορίας της Τραπεζούντας δίνει στο έργο του προσωπία του ποντιακού ο ερευνητής Χρ . Σαμουηλίδης. Παρουσιάζοντας αρχι­ελληνισμού, όπως η γλώσσα, κά τη φυσιογνωμία της πρωτεύουσας και της επικρά­η λογοτεχνία και η ανάπτυξη τειας της Αυτοκρατορίας, γεωφυσικά, οικονομικά, κοι­της επιστήμης, η θρησκευτι­ νωνικά, πολιτιστικά, εκκλησιαστικά κ.λπ., τις σχέσεις μεκή λατρεία και τα μοναστικά τους ανατολικούς της γείτονες, Γεωργιανούς και Αρμέ­της κέντρα, αλλά και οι θρύ­ νιους, η αφήγησή του στη συνέχεια εστιάζεται στη βα­λοι που συνοδέυσαν την κα­ σιλεία των 2 1 αυτοκρατόρων και τις πολιτικές, στρατιω­τάλυση της αυτοκρατορίας. Εξαιρετικά πλούσια σύνθε­ τικές κ,λπ. εξελίξεις που σφράγισαν αυτήν την περίο­ση πληροφοριών και γεγονότων, βασισμένη σε πρωτο­ δο -από τον Αλέξιο A' (1204-1222) μέχρι και τον τε­γενείς, ως επί το πλείστον, πηγές (βυζαντινούς χρονο­ λευταίο ηγεμόνα, τον Δαβίδ A' (1458-1461), ο οποίος γράφους κ.ά.), συμπληρώνεται με πλούσιο φωτογραφι­ παρέδωσε την πόλη και τον εαυτό του στους Οθωμα­ κό υλικό, καθώς και δύο χάρτες του βυζαντινού και του νούς. Από ένα παρόμοιο πανόραμα, ασφαλώς, δεν θα ιστορικού Πόντου. μπορούσαν να λείπουν τα στοιχεία εκείνα που διαμόρ­ [ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ)

Ε

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ

Π Ο ΙΟ Τ Η Τ Α Σ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ Δημοσιογράφος - συγγραφέας

ΛΕΞΙΚΟ 4.500

Μυκηναϊκές, Ομηρικές Βυζαντινές και Νεοελληνικές ρίζες στο Βλάχικο λόγο λ. 96. Το βιβλίο κυκλοφορεί στη σειρά Ελληνικός Πολιτισμός για μια έρευνα πολλών ετών που έκανε ο συγγραφέας και που εκπλήσσει με τις διαπιστώσεις και τις αποκαλύψεις της. Όλες οι αρχαιοελληνικές λέξεις που παρατίθενται στο βιβλίο αυτό συνοδεύονται από σχετικά σχόλια και τις αντίστοιχες πηγές, όπως Πινακίδες, στίχοι της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας» και άλλα αρχαία κείμενα, όπου εντοπίζονται οι αντίστοιχες ρίζες ταυ βλάχικου λόγου. Σημειώνεται ότι οι περισσότερες από της μυκηναϊκές ρίζες, που παρατίθενται στο Λεξικό αυτό, απαντιόνται και στα ομηρικά έπη. Εκπληκτική είναι και πάλι η διαπίστωση ότι στην ελληνοβλάχικη και, κυρίως, την κσυτσοβλάχικη υπάρχουν (δεκάδες) ομηρικές λέξεις που δεν υπάρχουν στη... νεο­ ελληνική!

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Δ. Ν. Π α π α δ η μ α Α π ό το I960

Π ρ ο σ φ ο ρ ά σ τ ο ν Π ο λ ιτ ισ μ ό κ α ι σ τ η ν Π α ιδ ε ία Ιπποκράτσυς 8 Αθήνα. Τηλ.: 210.36.27.318 www.papadimasbooks.gr · papadimas@atp.gr

δ ι α β α ζ ω

[

]

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Μετάφραοη - σχόλια: A. I. Γιαγκόπουλος - θ. Π. Τσιόγκας σελ. 493, τιμή: 25,08 ευρώ

_ Θουκυδίδης Ιστορίοι Πελοττοννησιακός -πόλεμος, Βιβλίο Ρ

ι εκδόσεις Ζήτρος συνεχί­ χαίο κείμενο. Εκείνο που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι ζουν την έκδοση εμβληματι- τα σχόλια των μεταφραστών, εκτός από ιστορικά, πραγ­ ιν κειμένων - πηγών της ιστορι­ ματολογικά και ερμηνευτικά, επεκτείνονται και σε ιδε­ ολογική ανάλυση, πράγμα που βοηθάει τον αναγνώστη κής επιστήμης με το τρίτο βιβλίο να προσεγγίσει το κείμενο καλύτερα. Το βιβλίο περι­ από τις Ιστορίες του Θουκυδίδη, τα γεγονότα από το θέρος του 428 έως το χει­ σε εξαιρετική μετάφραση των λαμβάνει Α. μώνα του 426/5 π.Χ., όπου η προσοχή επικεντρώνεται I. Γιαγκόπουλου και Θ. Π. Τσιόσε πέντε μεγάλα κέντρα: στο βορειοανατολικό Αιγαίο, γκα, οι οποίοι υπογράφουν και Βοιωτία, στη Δυτική Ελλάδα, Αιτωλία - Ακαρνανία, υ κειμένου. Το αρχαίο κείμενο στη βασί­ στην Κέρκυρα και στηα­Σικελία. ζεται στην έκδοση της Οξφόρδης, ενώ η μετάφραση [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ] ποδίδει το νόημα δίχως να απομακρύνεται από το αρ-

)

ιν σχολιασμό τ<

ΜπέτανυΧιουζ ______________

Ω ρ α ία Ελένη

_________________Πατάκης, 2007

ο βιβλίο καταπιάνεται με το μυθικό αλλά και συνά­ Ωραία Ελένη; Η ιστορικός μα πασίγνωστο πρόσωπο της Ωραίας Ελένης, η Μπέτανυ Χιουζ αναζητά ι οποία, σύμφωνα με το μύθο, προκάλεσε πολλά δεινάφυσικά, ιστορικά και πολιτιστι­ στους συγχρόνους της. Παρόλα αυτά μέχρι σήμερα δενκά ίχνη που άφησε περιοχές είχε ποτέ γραφτεί η ιστορία της, αν και υπήρξε ένα απότης Ελλάδας, της Βόρειας τα πλέον προσφιλή θέματα αφηγήσεων ερχόμενων απόΑφρικής και της Μικράς Ασίας, τα βάθη της ιστορίας. Ο Ησίοδος της απένειμε τον τί­ξεδιπλώνει μέσα από τις σελί­ τλο της ωραιότερης γυναίκας στον κόσμο και μέχρι σή­δες του βιβλίου τα γεγονότα μερα η μορφή αυτής της πριγκίπισσας της εποχής του και τους θρύλους που περιβάλλουν μία από τις πλέον χαλκού παραμένει το υπόδειγμα της αψεγάδιαστης γυ­αινιγματικές και διάσημες μορφές όλων των εποχών. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ] ναικείας ομορφιάς. Ποια όμως ήταν πραγματικά η

Τ

Δ. Ν. Παπαδήμας, 2007

___________________________________ Paul Faure Η καθημερινή ζωή στις ελληνικές αποικίες Από τη Μαύρη Θάλασσα ώς τον Ατλαντικό την εποχή του Πυθαγόρα, 6ος αι. π.Χ.

3 γνωστό βιβλίο του γάλλου δράσή τους στον τρόπο ζωής των ιθαγενών σε διάφορα ερευνητή της ελληνικής αρχαιό­ μέρη που αποικούσαν είχε πολύ περισσότερες θετικές τητας Paul Faure, που έχει διαβα-παρά αρνητικές συνέπειες και έτσι διαμορφώθηκε το κα­ :ί από πολλές εκατοντάδες χι- τάλληλο περιβάλλον που στη συνέχεια υποδέχθηκε και τα επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού Ι Ι Ι Ρ λιάδες ανθρώπους σε όλο αποδέχθηκε τον κό­ σμο, φέρνει κοντά στο σύγχρονοτης αρχαιότητας. Αυτό το συμπέρασμα αβίαστα βγάζει ο αναγνώστης πουαιώ­ μαθαίνει πολλές ιστορικές λεπτομέ­ άνθρωπο την αγωνία του ελληνισμού του 6ου π.Χ. ευχάριστο τρόπο που νομίζει ότι διαβά­ να να ξεφύγει από την αδυσώπητηρειες πίεσημε τηςτόσο πληθυσμιαζει ιστορικό και όχι επιστημονική μελέτη. κής ανάπτυξης σε ένα φυσικό περιβάλλον που μυθιστόρημα οι πλουαυτό οφείλεται στο λογοτεχνικό χάρισμα του συγ­ τοπαραγωγικοί του πόροι δεν ήτανΚαι αυξανόμενοι. Η εξάγραφέα, πλωση και ο αποικισμός των Ελλήνων στη συνδυασμένο Μεσόγειο και με την επιστημονική συνέπεια των τον Εύξεινο Πόντο εξετάζεται για τις συγκεκριμένες αι­ στοιχείων που με πιστότητα χρησιμοποιεί. [ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Δ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ] τίες του και για το τι οι άποικοι έφεραν μαζί τους. Η επί-

Γ

136

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ΣΕΦΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΟΣ ΣΕΦΗΣΑΝΑΣΤΑΣΑΚΟΣ

ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ και η εποχή του 1878-1953 Μ ια πλήρης ιστορική και πολιτική βιογραφ ία 80 άγνωστα ντοκουμέντα 20 0 σπάνιες φω τογραφίες

«Έ να μεσημέρι τσυ Σεπτέμβρη 1922 έμπαινε ο Αρχηγός στην Αθήνα, επικεφαλής επαναστατημένων στρατιωτικών τμημάτων. Μαύρος, σκονισμένος, σκοτεινός, παλισντυμένος, αδύνατος, άγριος, με σφιγμένα τα δόντια και μάτια, που μέσα τους έβλεπες την απελπισία. Σε κείνους πσυ έκαναν να τον ζητωκραυγάσουν, φώναξε θυμωμένος: - Τι ζητωκραυγάζετε; επιστρέφουμε νικημένοι, καταστραμμένοι. Τσν είδα που πέρασε τη λεωφόρο Κηφισίας, μπαρουτοκαπνισμένο, τα μαύρα τσυ φρύδια, άσπρα από τη σκόνη, το πρόσωπό του αδύνατο σα ρέγκα καπνισμένη, αγέλαστο, αυστηρό».

«Έ θνος το οποίον εις κρίσιμους στιγμάς εμφανίζει τοιούτους άνδρας, δύναται να αποβλέπη μετ’ εμπιστοσύνης εις το μέλλον». Ελ. Βενιζέλος

«Ο Πλαστήρας είναι άξιος κάθε τιμής και εγώ ως εχθρός έχω καθήκον να ομολογήσω πρώτος, την μεγάλη αξία του αντιπάλου μου».

Πηνελόπη Δέλτα

Κεμάλ Ατατσύρκ

Ο ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ*

«Πες του κυρίου (Πιουριφόι) ότι το σπίτι αυτό έχει νοικοκύρη και δεν χρειάζεται δεύτερον». Νικ. Πλαστήρας

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Μαυρομιχάλη 42,106 80 ΑΘΗΝΑ, Τηλ./Fax: 210 3636083 -2103607382

3 ΤΟΜΟΙ

ί οκί ρι ι - μεΐΕΐΕΐ; - ε ί Μ ΐ ί μ ε ι : ____________Γιώργος Αράγης Για τον Γιώ ργο Ιωάννου

ια προσωπική ματιά στον πεζογράφο Γιώργο Ιωάννου από έναν κριτικό που τον γνώρισε από κοντά. Ιδιότυπο βιβλιαράκι, που πε­ ριλαμβάνει οξυδερκείς παρατηρή­ σεις για την προσωπικότητα του πεζογράφου, αλλά και του ίδιου ως χαρακτήρα. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς τη σκέ­ ψη του συγγραφέα Ιωάννου, γιατί έτσι έχει την ευκαι­ ρία να κατανοήσει και την αισθητική, τη συγγραφική με­ θοδολογία και την αντίληψή του για το εργαλείο της

γλώσσας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν ορισμένα στοι­ χεία, κομβικά σημεία στην ιδιοσυγκρασία του συγγρα­ φέα Ιωάννου. Τέτοια ήταν η ύπαρξη έντονης εσωτερι­ κής ζωής ως απαραίτητο στοιχείο για μια δόκιμη λογο­ τεχνική πράξη, η σχέση προφορικού και λόγιου ύφους στη χρήση της λογοτεχνικής γλώσσας, η αξία της κοι­ νωνικής παρατήρησης κ. ά. Ο Γ. Αράγης κρίνει με δη­ μιουργικό τρόπο, χωρίς προκαταλήψεις και αγιοποιήσεις, τον πεζογράφο Ιωάννου, δίνοντάς μας όχι τόσο πολύ γνωστές οπτικές γωνίες του συγγραφέα. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

Μ O Ο

W.K.C. Guthrie ________________ Ο ι έλληνες φ ιλόσοφοι

Από τον Θαλή ώς τον Αριστοτέλη

ΦΙ ΛΟΣ ΟΦΙ Α Μετάφραση: Αντ. Η. Σακελλαρίου Παπαδήμα, 2007 σελ. 180, τιμή: 20,90 ευρώ

W .K .C . Guthrie, καθηγητής της Αρχαίας Φιλοσο­ Αριστοτέλη και προσεγγίζει τα φίας στο πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, γνωστός χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ελληνικού τρόπου σκέψης από την εξάτομη Ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας, στην παρούσα μελέτη του κάνει την επισκόπηση της σημα­ και της θεώρησης του κόσμου. ντικότερης εποχής της ελληνικής φιλοσοφίας, από τον Γιατί «ζωή είναι η ενέργεια του Θαλή έως τον Αριστοτέλη, με τρόπο περιεκτικό. Στο­ νου», όπως είχε πει και ο Αρι­ στοτέλης. χεύει στην ερμηνεία των απόψεων του Πλάτωνα και του

Μετάφραση: Μιχάλης Πάγκαλος Εστία, 2007 σελ. 101, τιμή: 10,00 ευρώ

[ΞΕΝΗ Δ. ΜΠΑΛΟΤΗ]

______ Εμμανουήλ Λεβινάς Ελευθερία και εντολή

Ε. Λεβινάς (Ι9 06-Ι995), δεσμούς ανάμεσα στην Αθήνα και την Ιερουσαλήμ, τη καθηγητής της Φιλοσοφίας φιλοσοφία και την πίστη, το λόγο και την ηθική. Η ηθι­ στη Γαλλία, ξεχώριζε για τη σκέ­ κή του άλλου ανθρώπου που εισηγείται ο Λεβινάς είναι ψη του τη διαμορφωμένη τόσο μία ηθική της ανιδιοτέλειας και της θυσίας, στην πρό­ από τα μεγάλα φιλοσοφικά κεί­ σωπο με πρόσωπο σχέση με τον συνάνθρωπο, αλλά κα­ μενα όσο και από τη Βίβλο, θώς έχει ως πυρήνα της τη δικαιοσύνη, αποτελεί ταυ­ όπως την ερμήνευσε η ραββινική παράδοση. τόχρονα όρο της πολιτικής πράξης, αρχή οργάνωσης Μ' αυτό το δοκίμιο προσεγγίζει τις πολλαπλές όψεις της της φιλελεύθερης πολιτείας και ιδανικό της δημοκρατι­ ανθρώπινης πράξης και αναδεικνύει τους υπάρχοντες κής παιδείας. [ΞΕΝΗ Δ. ΜΠΑΛΟΤΗ]

f

133

t

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ν εοφ ιλελευθερισμός Ιστορία και παρόν

Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου, πρόλογος: Νίκος Κοτζιάς Καστανιώτης, 2007 σελ. 304, τιμή: 25,00 ευρώ

λευθερισμός δεν πρέπει να Ντ. Χάρβεϊ είναι ο καθηγητής Ανθρωπολογίας που ταυτίζεται απαραίτητα με τους μάλλον έχει αναλάβει το δύσκολο ρόλο να εκλαϊ­ Ρέιγκαν και Θάτσερ, καθώς κεύει τις δύσκολες έννοιες της πολιτικής οικονομίας ποικίλες δυνάμεις, από τη Χ ι­ της παγκοσμιοποίησης. Έτσι μπορεί να εξηγηθεί πώς λή μέχρι την Κίνα και από την το παρόν ανάγνωσμα, που στην πραγματικότητα αναπόλη της Νέας Υόρκης μέχρι φέρεται στους δυσνόητους για τους μη ειδικούς μηχα­ αυτήν του Μεξικού, έπαιξαν νισμούς της ιδιωτικοποίησης, στη χρηματοοικονομία επίσης το ρόλο τους. Με την ανάλυσή του ο Χάρβεϊ δη­ και στις διαδικασίες της αγοράς, γίνεται τόσο ευανά­ γνωστο και ταυτόχρονα αμιγώς επιστημονικό. Ο Χάρ-μιουργεί το πλαίσιο προβληματισμού για την εκπόνη­ βεϊ εξιστορεί την προέλευση του νεοφιλελευθερισμούση δίκαιων εναλλακτικών προτάσεων προς τον νεοφι­ λελευθερισμό. και τη διαδικασία της παγκόσμιας κυριαρχίας του από [ΞΕΝΗ Δ. ΜΠΑΛΟΤΗ] τη δεκαετία του 1970, ξεκαθαρίζοντας πως ο νεοφιλε­

Ο

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ

ΙΙΟ ΙΟ Τ Η Τ Α Σ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ A. Ε. ΚΑΛΟΣΠΥΡΟΣ Φιλόλογος - συγγραφέας

Η ΑΝΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΕΡΩΤΗΣΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ Σχ. 8°, σελ 287, πλούσια ελληνική και ξένη Βιβλιογραφία και Ευρετήρια Χωρίων, Κυριοτέρων Προσώπων, Πραγμάτων και Όρων

για μια εμπεριστατωμένη μελέτη στην οποία ο συγγραφέας καταπιάνεται με το πρόβλημα του είδους και της φύσεως των ερωτήσεων που υποβάλλονται στους μαθη­ τές τόσο κατά την καθημερινή σχολική εκπαιδευτική δια­ δικασία ερμηνείας των κλασικών κειμένων, όσο και κατά τις εξετάσεις: γιατί ρωτάμε, πότε πρέπει να ρωτάμε, τι ρωτούσαν άλλοτε οι διδάσκοντες, πώς ρωτάμε όταν αποσκοπσύμε στην ενεργοποίηση της κριτικής σκέψης, και κυρίως, ποια ερωτήματα γεννούν και προκαλούν τα ίδια τα κλασικά κείμενα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ A . Ν . ΠΑΠΑΔΗΜ Α Α π ό το 1960

Π ρ ο σ φ ο ρ ά σ τ ο ν Π ο λ ιτ ισ μ ό κ α ι σ τ η ν Π α ιδ ε ία Ιπποκράτους 8 Αθήνα. Τηλ.: 210.36.27.318 www.papadimasbooks.gr · papadimas@atp.gr

[

Δ IA B A Ζ Ω ] Δ Ο Κ Ι Μ Ι Α - Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ - Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ε Σ

_______________________________ Πάολα Μοντζίνι Μετάφραση: Φωτεινή Ζερβού Μελάνι, 2007 σελ. 231, τιμή: 15,68 ευρώ

Εμπόριο γυ να ικ ώ ν Πορνεία, μαστροπεία και εκμετάλλευση

ο φαινόμενο της πορνείας λίας», όπως καταγγέλλει, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό σήμερα, οι αλλαγές που για την έλλειψη συγκρότησης μιας αποτελεσματικής πο­ έχουν επιφέρει οι κοινωνικοπο-λιτικής αντιμετώπισης του προβλήματος. Η βιομηχανία λιτικές αλλαγές στην κερδοφό-που χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη τα όνειρα κοριτσιών ρο αγορά του σύγχρονου δου­και γυναικών απ' όλον τον κόσμο για μια καλύτερη ζωή, λεμπορίου, η γυναίκα ως εμπό­και η οποία είναι πλέον άρτια δομημένη με στόχο τη ρευμα και θύμα, αποτελούν το μεγιστοποίηση αντικείμενο τηςτου ιδιαιτέ­ κέρδους από την υπερεκμετάλλευρως ενδιαφέρουσας αυτής έρευνας. Η Πάολα Μοντζί- του «εμπορεύματος», είναι, ση έως και εξόντωση νι, διδάκτωρ του European University Institute, επιχει­ απλώς, απάνθρωπη. Και είναι δίπλα μας -γ ί αυτό και το ρεί με το ερευνητικό της έργο συγκεκριμένο να καλύψει τοβιβλίο κενό το αξίζει να διαβαστεί απ' όλους... οποίο, λόγω προκαταλήψεων και «διπλωματικής ευκο[ΕΛΕΝΗ KAPPA]

Τ Ο Ο

Terry Eagleton _____ Μ ε τ ά τη θεω ρία

Μετάφραση: Πέγκυ Καρπούζου Μεταίχμιο, 2007 σελ. 329, τιμή: 24,00 ευρώ

Eagleton διδάσκει πολιτισμική θεωρία στο Πανε­ της θεωρίας και φυσικά του με­ πιστήμιο του Μάντσεστερ. Θεωρείται ένας από τά μοντερνισμού. Οπλισμένος τους πιο ριζοσπαστικούς και μαχητικούς συγχρόνους με εξαιρετικό χιούμορ, αλλά στοχαστές. Γνωστός και στο ελληνικό κοινό, αφού από χρησιμοποιώντας και την ειρω­ το Ι98Ι έως σήμερα έχουν εκδοθεί αρκετές μελέτες νεία και τη σάτιρα και, φυσικά, του. Η σημαντικότερη ίσως, η Εισαγωγή στη θεωρία της επιχειρήματα, προσπαθεί να λογοτεχνίας, αποτελεί βιβλίο αναφοράς στη σύγχρονη εδραιώσει την πεποίθησή του πως πρέπει να επιστρέπολιτισμική θεωρία. Η παρούσα μελέτη αποτελεί ένα ψουμε στη θεωρία. Το βιβλίο είναι άκρως απολαυστι­ εγκώμιο στη θεωρία όπως αναπτύχθηκε στις δεκαετίες κό αναγνωστικά και αξιανάγνωστο ακόμη και σε όσους '50-'80 κι έναν λίβελλο στους σημερινούς πολιτισμούς διαφωνούν με τις θέσεις του. [Κ. Ξ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ]

Μετάφραση: Δημήτρης Φιλιππουπολίτης Πατάκης, 2007 σελ. 164, τιμή: 10,50 ευρώ

ΒΙΤΤΓΚΕΝΣΤΑΪΝ

140

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

______ Ray Monk Βιττγκενστάιν

Λουδοβίκος Βιττγκενστάμεγαλοφυΐας. Ο ίδιος συνέγραψε και τη συγκλονιστική ιν θεωρείται σήμερα ένας βιογραφία του. Είναι σαφώς αδύνατο εδώ σε δυο γραμ­ από τους μεγαλύτερους και μές να πούμε το παραμικρό για την ουσία του φιλοσο­ καθοριστικούς φιλόσοφους φικού έργου αυτού του σκοτεινού φιλόσοφου, αλλά ας του 20ού αιώνα, αλλά είναι πο­ σημειώσουμε μόνο ότι αντιλαμβανόταν την φιλοσοφία λύ δύσκολος στην προσέγγιση όχι ως σώμα δογμάτων αλλά δραστηριοτήτων. Ο τόμος, και μερικά έργα του σχεδόν α­ πρώτος της σειράς «Αναγνώσεις», περιέχει και αποσπά­ πρόσιτα στους μη ειδικούς. Παρόλα αυτάτοο Tractatus συγγραφέ­ σματα από Logico-Philosophicus και άλλα ση­ ας αυτής της εισαγωγής καταφέρνει σετου 150Λουδοβίκου περίπου σε­ Βιττγκενστάιν. μαντικά λίδες να μας αποσαφηνίσει πολλές πλευρές αυτής της [Κ. Ξ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ]

[

Δ IA B A Ζ Ο ] Δ Ο Κ I Μ IA - Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ - Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ε Ι

Μ Ε Λ Ε Τ Η _____________________ ________________________ Robert Muchembled Μετάφραση: Πελαγία Μαρκέτου Ο οργασ μός και η Δόση Μεταίχμιο, 2007 σελ. 388, τιμή: 20,00 ευρώ ο βιβλίο του R. Muchembled λα για τον δυτικό κόσμο ο κρυφός κινητήρας του μέ­ αποτελεί απόσταγμα συναρ­ χρι τη δεκαετία του I960. Για το συγγραφέα, αν η Αγ­ παστικών ιστορικών πηγών πουγλία και η Γαλλία ακολούθησαν παράλληλες διαδρομές μας καλούν να δούμε με νέα μα­στο ζήτημα της ηδονής, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατη­ τιά ένα παρελθόν το οποίο συ­ρούν τη βαθιά σφραγίδα αυτού του κοινού καταπιεστι­ χνό παρουσιάζεται αποστεωμέ-κού προτύπου, το οποίο στα πρόσφατα χρόνια η ηδο­ νιστική Ευρώπη εγκατέλειψε προς όφελος μιας πιο εύνο από τις επιλεκτικές σεμνοπρεπείς προσεγγίσεις του, πλαστης«πίσω σεξουαλικότητας, από την οποία επωφελού­ ώστε να ανακαλύψουμε τι συνέβαινε από τον νται πρωτίστως οι ότι γυναίκες. σκηνικό διάκοσμο» και να συνειδητοποιήσουμε η [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ] μετουσίωση των ερωτικών επιθυμιών υπήρξε αναμφίβο-

Τ Σ Ο

Δημήτρης Καλοκύρης_________________ Μ π εθ , ένα αρ χείο για τον Μ π ό ρ χ ες

υγγραφέας ο ίδιος αλλά και μεταφραστής του ιδιαίτερη σελιδοποίησή της. Μπόρχες, ο Δημήτρης Καλοκύρης, στο βιβλίο του Εξαιρετικό ενδιαφέρουν πα­ αυτό, που ευτύχησε να γνωρίσει την δεύτερη, εκ βα-ρουσιάζουν τα κείμενα, από­ θέων, ανακύκλωσή του, όπως σημειώνει, περιλαμβάνεισταγμα μια πολύχρονης μελέ­ κείμενα, μεταφράσεις, φωτογραφίες και κριτικές για τοτης από τον Καλοκύρη των έρ­ έργο του μεγάλου λατινοαμερικανού συγγραφέα. Πέ­γων του Μπόρχες, αλλά και ραν της εγνωσμένης αξίας του Δημήτρη Καλοκύρη ωςαπόδειξη της βιωματικής σχέ­ μεταφραστή και μελετητή του έργου του Μπόρχες, ησης που έχει ο ερευνητής με τον ίδιο το συγγραφέα. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ] έκδοση παρουσιάζει και εικαστικό ενδιαφέρον, με την

Πρότυπες θεσσαλικές Εκδόσεις, 2007 σελ. 182, τιμή: 19,66 ευρώ

Γεώργιος Αποστολάκης Ακίνητη π ερ ιο υ σ ία τω ν Ο ρθόδοξω ν Εκκλησιών στην Ελλάδα

Γεώργιος Αποστολάκης, καθεστώτων, προηγείται ανάλυση θεμάτων κοινών για εφέτης, επιχειρεί μια συ­ όλες, όπως η νομική κατάσταση των αρχαίων εκκλησια­ στικών ακινήτων ενόψει των ρυθμίσεων του νέου αρ­ στηματική ανάπτυξη των ζητη­ χαιολογικού νόμου, η διάκριση των εκτός συναλλαγής μάτων που αφορούν την ακί­ εκκλησιαστικών ακινήτων, το κατασχετό αυτών και η νητη περιουσία όχι μόνον της δυνατότητα ή μη χρησικτισίας επ' αυτών. Τέλος, ανα­ Εκκλησίας της Ελλάδος αλλά λύεται το κρίσιμο ζήτημα κατά πόσον η εκκλησιαστική όλων ανεξαιρέτως των ορθό­ περιουσία κάθε είναι δημόσια δοξων εκκλησιαστικών σχηματισμών κλίματος.ή ιδιωτική περιουσία. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ] Πριν από κάθε ανάπτυξη των σχετικών εμπράγματων

14-2

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Δ Ο Κ Ι Μ Ι Α - Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ - Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ε Σ

Ζωρζ Μ ινουά_____________________________ Μετάφραση: Βόλια Σερέτη Νάρκισσος, 2007 σελ. 820, τιμή: 42,50 ευρώ

Η ισ τορία της α θ εΐα ς

Ζωρζ Μινουά, καθηγητής Ιστορίας και ιστορικός αθεΐα από την αρχαιότητα της θρησκευτικής συμπεριφοράς, συγγραφέας μέχρι σήμερα: ο ελληνικός πολλών έργων σχετικών με τον δυτικό πνευματικό πο­κόσμος απεικονίζει το φαινό­ λιτισμό, στο βιβλίο του Η ιστορία της αθεΐας πραγματεύ­μενο της αθεΐας σε όλη την εται την ιστορία της απιστίας και της αθεΐας στον δυ­ ποικιλία του. Οι αρχαίοι έλτικό κόσμο. Όπως σημειώνει στην εισαγωγή του, εντο­ ληνες φιλόσοφοι, από την πίζεται ένα ιστοριογραφικό κενό, το οποίο προσπάθη­ εποχή του Σωκράτη, του σε να καλύψει, εξετάζοντας όλες τις πτυχές του θέμα­ Πλάτωνα, του Διαγόρα, του Πρωταγόρα, του Επίκου­ τος. Έτσι, μιλάει για το πλήθος αποχρώσεων του άθε­ ρου, μελετούσαν το φαινόμενο της πίστης, αμφισβη­ ου, που εκτείνεται από τον απόλυτο άθεο υλιστή, περ­ τούσαν τη θρησκεία ή ζητούσαν την τιμωρία των αθέων. νάει από τον αγνωστικιστή, τον σκεπτικιστή, τον θρη­ Στο επίμετρό του ο συγγραφέας εκτιμά ότι στο τέλος σκευτικά αδιάφορο και τον πανθεϊστή. Το βιβλίο, που του εικοστού αιώνα οι θρησκείες, χωρίς να είναι νεκρές -ορισμένες μάλιστα ξαναβρήκαν την επιθετικότητά αρχίζει με τη γνωστή φράση του Νίτσε «Ο Θεός είναι τους- έχουν εκκοσμικευθεί και η απιστία έχει εισχω­ νεκρός! Ο Θεός κείτεται νεκρός! Εμείς τον σκοτώσα­ με!», αποτελείται από έξι μέρη στα οποία εξετάζεται η ρήσει στην κοινωνία. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Ο

E k 6 o O £1 S

Ε θνικού Ιδρύματος Ερευνών

_ Τεκμηριωμένη ανάγνωση

Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΟ -Ε Κ Λ Ο ΣΕ ΙΣ Τηλ.: 210 72 73 942, Fax: 2 10 72 46 618 · e-mail: books@eie.gr · htttp://www.eie.gr

\

, ,

ΕΓΓΡΑΦΑ ΠΑΤΜΟΥ

δ ι α β α ζ ω ] Δ Ο Κ Ι Μ Ι Α - Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ -

[

Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ε Σ

Μετάφραση: Ευγενία Γραμματικοπαϋλου Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2006 σελ. 67, τιμή: 20,00 ευρώ ο μικρό αυτό βιβλιαράI κι περιέχει τις βασικές γνώσεις για τη θεωρία της ειδικής και γενικής σχετικό­ τητας και είναι γραμμένο από τον ίδιο τον Αϊνστάιν. Και οι δύο θεωρίες, μαζί με τη θεωρία της κβαντομηχανικής, χαρακτήρισαν τη Φυ­ σική του 20ού αιώνα. Οι θεωρίες αυτές θεωρούνται πο­ λύ σπουδαίες γιατί μπόρεσαν και ενοποίησαν έννοιες

Η θεω ρία της ειδικής και γενικής σ χετικ ό τητας

και φαινόμενα που μέχρι τότε θεωρούσαμε ό τι δεν εί χαν μεταξύ τους σχέση (χώρος, χρόνος, μάζα). Στην Ελ­ λάδα είχε πρωτοκυκλοφορήσει το 1926. Σήμερα επα­ νακυκλοφορεί από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και απο­ τελεί σημαντικό βοήθημα για οποιονδήποτε θα θελήσει με απλά λόγια να μάθει για τη θεωρία που μας εισήγαγε στη σύγχρονη εποχή. Το βιβλίο περιέχει και το CD με τίτλο «Φυσικής περίπλους», μια εισαγωγή στη σύγ­ χρονη Φυσική. [ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΔΑΣ]

Ουμπέρτο Ε κ ο ____________ Ιστορία της α σ χή μ ια ς

Μετάφραση: Δήμητρα Δάτση, Ανταίος Χρυσοστομίδης Καστανιώτης, 2007 σελ. 450, τιμή: 41,80 ευρώ

Ιστορία της ασχήμιας του Ουμπέρτο Έκο μπορεί να ειδωθεί ως το συμπλήρωμα της Ιστορίας της ομορ­ φιάς που κυκλοφόρησε το 2004. Ενώ υπάρχουν αρκε­ τά θεωρητικά έργα και πραγματείες που ασχολούνται με την ομορφιά και τα ιδεώδη της, ανάλογα με την πε­ ρίοδο, η ασχήμια συνήθως ορίζεται κατ' αντιπαράθεση με την ομορφιά. Συνεπώς δεν μπορούμε να κρίνουμε την ασχήμια μόνο με βάση τις καλλιτεχνικές της απει­ κονίσεις, χωρίς να γνωρίζουμε κατά πόσον τα γούστα των κοινών ανθρώπων αντιστοιχούν στην αντίληψη των καλλιτεχνών για την ασχήμια σε οποιαδήποτε δεδομέ­

Η

GOMBRICH

& ΜΙΚΡΗ

Ε Π I I Τ Η Μ Ε I________

_______________ Ε. Η. Gombrich

Μετάφραση: Ελένη Καμηλάρη Πατάκης, 2007 σελ. 349, τιμή 17,50 ευρώ

Μ ικρή ιστο ρία του κόσμου

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ε. Η. Gombrich, γνωστός και ως συγγραφέας του Χρονικού της τέχνης, έγραψε τη Μικρή ιο ρία του κόσμου σε σχετικά νεαρή ηλικία, το 1936. Το βιβλίο ξανακυκλοφόρησε το 2001 με προσθή­ κες και διορθώσεις που έκανε ο συγγραφέας τα τελευ­ ταία χρόνια πριν τον θάνατό του. Ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου ήταν Μικρή ιστορία του κόσμου για νεαρούς ανα­ γνώστες, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζεται στον εύλη­ πτο και απλό τρόπο γραφής, στην αρκετά συχνή χρήση ΤΟΥ

ΚΟΣΜΟΥ

144-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

νη χρονική περίοδο. Καθώς I όμως οι απεικονίσεις του άσχη- ϊ μου ποτέ δεν έλειψαν, η Ιστορία 1 της ασχήμιας, πέρα από το κυ­ ρίως κείμενο, περιλαμβάνει υπε- ] ραρκετά αποσπάσματα κειμέ­ νων για την ασχήμια και εικόνες. Εξετάζονται, μεταξύ άλλων, το άσχημο στον κλασικό κόσμο, τα τέρατα, η γυναικεία ασχήμια, ο σατανισμός, το ανοίκειο, η πρω­ τοπορία, το κιτς, και το βιβλίο κλείνει εξετάζοντας τη διαχρονική σχετικότητα της ασχήμιας. [ALEX BASKO]

)

του δευτέρου προσώπου και σε κάποια τάση διδακτισμού σε ορισμένα σημεία. Παρά το όνομα του βιβλίου, δεν πρόκειται για μια πραγματικά παγκόσμια ιστορία, κα­ θώς, πέρα από παγκόσμια γεγονότα με ευρωπαϊκό ενδια­ φέρον -ανακαλύψεις, δεύτερη «σμίκρυνση» του κόσμου από τη βιομηχανική επανάσταση, αποικίες- η εξιστόρηση επικεντρώνεται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσο­ γείου και στη Β. Ευρώπη, με αρκετές αναφορές στην Ιν­ δία και την Κίνα. Το διάστημα που καλύπτει ο Gombrich αρχίζει με την προϊστορία και φτάνει μέχρι το τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου.

[ALEX BASKO]

Προτάσεις από τις εκδόσεις Μ Ι Ν Ω Α Σ

Να με θυμάσαι Λέσλι Πηρς Το Να Με Θυμάσαι αφηγείται την αλη­ θινή περιπέτεια της Μαίρη Μπρούαντ: μια συναρπαστική ιστορία για την από­ γνωση, το θάρρος και τη δύναμη μιας γυναίκας να διεκδικήσει αυτό που η συντηρητική κοινωνία τής στέρησε μια ελεύθερη ζωή.

EiV rti· r?\Utd)

Αυτό που σου ξεφεύγει Πολυχρόνης Κουτσάκης Μια γυναίκα που ισορροπεί επικίνδυνα ανάμεσα στοπάθος και τη φιλία, ανάμεσα στον έρωτα της ζωής της και τον αδελφι­ κό της φίλο, ανάμεσα στο καθήκον κοι την προδοσία. Για να σώσει τον ένα πρέ­ πει να καταστρέψει τον άλλο. Το δίλημμα είναι ισχυρό και το τίμημα σκληρό.

Με Την αγορά καθενός απότο τρία βιβλία ενισχύεται το σημαντικό έργο του

VW Πρθογέ££4$. ■■

Το Πάθος ΤζουντΜόργκαν Λόρδος Μπάιρον, Σέλλευ, Κητς. Τρεις ρομαντικοί ποιητές, ερωτευμένοι με την ποίηση, την ιστορία, την ίδια τη ζωή. Ένα συγκλονιστικό ιστορικό μυθιστό­ ρημα για τη δύναμη του έρωτα και τη

Σιωπηλή πέτρα Ευριδίκη Αμανστίδου Ένας έρωτας που δεν τελειώνει. Μια εκ­ δίκηση που δε λυτρώνει. Μια ιστορία που δεν ξεχάστηκε στοιχειώνει μια νεα­ ρή φωτογράφο που αποβιβάζεται σ' ένα μικρό νησί του Αιγαίου, αποφασισμένη να ανακαλύψει τα λάθη του παρελθόν­ τος και τα μυστικά του παρόντος.

άλμα

ΥΜ λ

^ /ω η ς

Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού - Άλμα Ζωής.

Κυκλάδης Στελ Παύλου Δύο άνδρες. Ένα μυστικό. 3.000 χρόνια μετά. Τι μπορεί να συνδέει δύο άγνω­ στους μεταξύ τους άνδρες; Ένα κοινό παρελθόν μέσα απ'τους αιώνες και μια ' ία κατάρα που τους ακολουθεί προαιώνια κα αδυσώπητη.

Φίλιππος ο Μακεδόνας ΤόμαςΣάντελ συνομωσίες και ή ανελέητη μάχη για την εξουσία, σ' ένα μοναδικό ιστορικό μυθι­ στόρημα που διηγείται τη ζωή του Φί­ λιππου, ενός άνδρα που αγωνίστηκε με πάθος για το λαό και τη γη του. Υποψήφιο για το βραβείο:

[ w w w . m i n o a s .g r j Τ.Θ.504 88,141 IΟΝ. Ηράκλειο, ΑΘΗΝΑχηλ.: 210 2711222 - fax: 210 27 76 818, e-mail: info@minoas.gr

I Ι

δ ι α β α ζ δ ο κ ι μ ι α

ω ] - μ ε λ ε τ ε ς - ε π ι ς τ η μ ε ς

Μ Ε Λ Ε Τ Η _____________________ ______________________ Δημήτρης Β. Παπούλιας Εστία, 2007 Χρυσάφ ι είναι το Δημόσιο σελ. 309, τιμή 19,00 ευρώ ε βάση τις εμπειρίες του την περίοδο 1981-2004, ο συγ­ γραφέας επιχειρεί να παρουσιά­ σει το δημόσιο τομέα, πολιτικές που πέτυχαν και άλλες οι οποίες δεν απέφεραν τα επιθυμητά απο­ τελέσματα. Ο Δημήτρης Παπούλιας χαρακτηρίζει το έργο του υπερασπιστικό, υποστη­ ρίζοντας πως η αδιαφορία, η ανικανότητα και η διαφθο­ ρά δεν εμφανίζονται σε τέτοια έκταση και μπορούν να αντιμετωπιστούν με μηχανισμούς επίβλεψης και μέτρη­ σης αποτελεσμάτων. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η κα-

τάσταση στο Δημόσιο βελτιώθηκε μεν, αλλά οι νέες απαι­ τήσεις εμφανίζονταν ταχύτερα από τις δυνατότητες κά­ λυψής τους. Η παρουσίαση αντανακλά την εμπειρία του ως ειδικού σύμβουλου του τότε υπουργού Γεωργίας Κ. Σημίτη, γ.γ. των Δ ΕΚΟ στο υπουργείο Εθνικής Οικονο­ μίας, υποδιοικητή της ΕΤΒΑ, πρόεδρου του Δ.Σ. του Ο ΤΕ και έπειτα της ΔΕΗ. Το βιβλίο καλύπτει τις αγροτι­ κές επιδοτήσεις, το πρόγραμμα σταθεροποίησης της ελ­ ληνικής οικονομίας, το παράδειγμα προς αποφυγή της ΕΤΒΑ, το «μάνατζμεντ των αλλαγών» του Ο ΤΕ και πε­ ριέχει μια αναλυτική παρουσίαση της προσπάθειας με­ ταρρύθμισης στη ΔΕΗ.

[ALEX BASKO]

Constance R e id ____________________________ _______________Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ε Σ Μετάφραση: Ανδρέας Σοκοδηρος Ο π ροκλητικός κος Χ ίλμπερτ Τραυλός, 2007 σελ. 394, τιμή 20,00 ευρώ τον τάφο του μαθηματικού Ντάβιντ Χίλμπερτ είναι μπεργκ, όπου το έργο του αποργραμμένη η φράση «Πρέπει να μάθουμε. Θα μάθου­ ρίφθηκε ως «θεολογικό», μέχρι με». Πολλά από τα 23 προβλήματα που είχε θέσει κα­την εποχή της ακμής του στο μα­ τά τη διάρκεια του δεύτερου Παγκοσμίου Μαθηματικούθηματικό κέντρο του Γκέτινγκεν Συνεδρίου στο Παρίσι λύθηκαν, εκπληρώνοντας τηνπριν την άνοδο του Χίτλερ στην επιταγή του για γνώση, αλλά η απόδειξη του Γκέντελ πε­εξουσία και τον επακόλουθο ρί μη πληρότητας είχε σημαντικές επιπτώσεις για το έρ­διωγμό των περισσότερων συνεργατών του. Η Con­ γο του Χίλμπερτ. Η βιογραφία αυτή παρουσιάζει την επι­stance Reid έγραψε το βιβλίο το 1965, ως μη μαθηματι­ στημονική και κοινωνική ζωή του Χίλμπερτ, από την αρ­κός, για αναγνώστες που τους ενδιαφέρουν τα μαθημα­ χή της μαθηματικής του σταδιοδρομίας στο Κένιγκσ-τικά αλλά χωρίς μαθηματική παιδεία.

[ALEX BASKO]

Σ

______________________________ Gerald Corey Μετάφραση: Μαρία Μπαρπάτση Έλλην, 2005 σελ. 639, τιμή: 50,00 ευρώ

θ ε ω ρ ία και π ρ α κ τικ ή της σ υμβουλευτικής και της ψ υ χο θ ερ α π εία ς

καθηγητής Ανθρώπινων στη φύση της σχέσης του με τον θεραπευόμενο. Έχο­ Υπηρεσιών και Συμβουλευ­ ντας λοιπόν κατανοήσει ο αναγνώστης/φοιτητής τη φύ­ τικής Gerald Corey συνέγραψε ση της εργασίας του, εκτίθεται στο θεωρητικό υπόβαθρό αυτό το εγχειρίδιο συμβουλευτι­ της και καλείται να επιλέξει την κατεύθυνση την οποία κής και ψυχοθεραπείας για να θα ακολουθήσει. Ο ίδιος ο συγγραφέας προτρέπει τους βοηθήσει όσους εισέρχονται στον τομέα αυτόν της ψυ­ αναγνώστες και μελλοντικούς θεραπευτές να χρησιμο­ χολογίας. Πέρα από τις θεμελιώδεις θεωρίες ψυχοθερα­ ποιήσουν την κριτική τους ικανότητα και να θέσουν υπό πείας που παρουσιάζονται, αναλύονται οι διαφορές τους δοκιμή όλες τις παρουσιαζόμενες θεραπευτικές τεχνικές τόσο στο θεωρητικό όσο καικαι στο επίπεδο. να πρακτικό σχηματίσουν μια δική τους, προσωπική σύνθετη Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στο προσέγγιση. ρόλο του θεραπευτή και [ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ]

1445 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ο

[ δ ι α β α ζ ω ] Δ Ο Κ Ι Μ Ι Α - Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ - Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ε Σ Λ

Peter H obson_________ To λίκνο της σκέψ ης

Μετάφροση: Μαρία Σάλραν Παπαζήσης, 2006 σελ. 322, τιμή: 18,81 ευρώ

φάση δίνεται στα παιδιά με αυ­ Peter Hobson, καθηγητής Αναπτυξιακής Ψυχοπα­ τισμό, θέτοντας έτσι εν μέρει θολογίας του University College of London, δια­ υπό αμφισβήτηση την κυρίαρχη τύπωσε την υπόθεση πως η συνειδητότητα αναπτύσσε­ ται μέσα από την κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ τουάποψη ότι ο αυτισμός είναι εγ­ γενής και τα αίτιά του δεν πρέ­ βρέφους και των κηδεμόνων του, ενώ εξελίσσεται πα­ ράλληλα με τη γλώσσα. Ο συγγραφέας ανατρέχει στοπει να αναζητώνται στο περιβάλ­ «λίκνο» της συνειδητότητάς του ατόμου, για να εξετά­λον του ατόμου με αυτισμό. Ορίζοντας τη γλώσσα ως σει την εγκυρότητα της θεωρίας του. Θέλοντας ναμέσο επικοινωνίας αλλά και μέσο ανάπτυξης της συνειερευνήσει βαθύτερα τις κοινωνικές αυτές απαρχές τηςδητότητας του ανθρώπου, ο Hobson επαυξάνει τη ρή­ ση του Wittgenstein «τα όρια της γλώσσας μου σημαί­ συνειδητότητάς, μελετά περιπτώσεις όπου γενετικοί ή νουν τα όρια του κόσμου μου». περιβαλλοντικοί παράγοντες δυσχεραίνουν ή και ανα­ [ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ] στέλλουν κάθε κοινωνική αλληλεπίδραση. Ιδιαίτερη έμ-

Ο

Η διαφήμιση είναι πλέον αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης ζωής - στο ράδιο, στην τηλεόραση, στις εφημερίδες και ετα περιοδικά, στους δρόμους της πόλης και sxo μετρό, ακόμα και στις οθόνες των υπολογιστών μας. Το βιβλίο αυτό παρουσιάζει μια ευρεία θεώρηση του τρόπου με τον οποίο η διαφήμιση, ταυτόχρονα αντανακλά μια κοινωνία και δημιουργεί μια κοινωνία. Η μοντέρνα διαφήμιση δε θα μπορούσε να αναπτυχθεί χωρίς τις τυπογραφικές πρέσες, τη Βιομηχανική Επανάσταση, την αστικοποίηση και όλα τα άλλα εργαλεία της κοινωνικής ο ρ γ ά ν ω σ η ς και τη ς μ αζικής επικ οινω νίας, που αναπτύχθηκαν κατά το πέρασμα των αιώνων. Οι δυνάμεις αυτές οδήγησαν τελικά στην εμφάνιση των αρχικών διαφημιστικών πρακτορείων πριν περίπου εκατό χρόνια, συντελώντας ακόμα περισσότερο στην ανάπτυξη της διαφήμισης. Ως στοιχείο της καταναλωτικής κουλτούρας, οι κοινωνικές τάσεις άλλαξαν τις αγοραστικές συνήθειες των ανθρώπων και η διαφήμιση αποκρίθηκε αλλάζοντας τα μηνύματα της, προκειμένου να προσεγγίσει το νέο κοινό.

>ΕΚΟΟΤΙΚΟΣ ΟΜΙΠΟΣ ΙΩΝ

δ ι α β α ζ ω ] Δ Ο Κ Ι Μ Ι Α - Μ Ε Λ Ε Τ Ε Σ - Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ε Σ

[

_____________________________ Μετάφραση: Στέλλα Μπεκιάρη Κονιδάρης, 2006 σελ. 316, τιμή: 17,50 ευρώ

Robert Zim m er

Η π ύ λη τω ν φ ιλοσόφω ν Ένα επιμορφωτικό ταξίδι στον κόσμο της φιλοσοφίας

α κλασικά έργα της φιλοσο­ ντας με την Πολιτεία του Πλάτωνα και καταλήγοντας στο φίας, όπως είναι Το Κεφάλαιο έργο Μια θεωρία περί δικαιοσύνης του Τζον Ρόουλς. Α ­ του Καρλ Μάρξ ή η Κριτική τουναλύει τις βασικές ιδέες που επικρατούν στο κάθε έρ­ Καθαρού Λόγου του Εμμάνουελγο, περιγράφει το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήΚαντ, είναι έργα ακουστά, όχιθηκε το έργο αυτό, τον τρόπο με τον οποίο επηρέασε όμως και γνωστά στον περισσό­τη ζωή του συγγραφέα, αποφεύγοντας πάντα τις διεξο­ εμβαθύνσεις που τερο κόσμο. Στο παρόν βιβλίοδικές ο πανεπιστημιακός φι­αποτρέπουν τον αναγνώστη και καθιστούν το έργοτους στεγνό και απρόσιτο. λόσοφος Robert Zimmer επιχειρεί να ξεναγήσει Η επιλογή των συγκεκριμένων φιλοσόφων έγινε με βά­ αναγνώστες και να τους φέρει σε επαφή με τους μεγά­ ση την επιρροή δεκαέξι που αυτοί άσκησαν σε έναν ευρύτερο λους κλασικούς φιλοσόφους, παρουσιάζοντας κύκλο ανθρώπων. [Κ. Π.] βασικά έργα της ιστορίας και της φιλοσοφίας, αρχίζο-

Τ Ο Ο Η ιδιοφ υής Κίνα

3000 χρόνια επιστημών, c

χι εφ ε υ ρ έ σ ε ω ν

Μετάφραση: Ιωάννης Νάκος Κασταλία, 2007 σελ. 288, τιμή: 35,00 ευρώ

ΚΙΝ Α

ι αρχαίοι Κινέζοι είναι αυτοί που πρώτοι ανακάλυ­ πεδίο, ανακάλυψη και εφεύρεση, ψαν τον ηλιακό άνεμο, την κυκλοφορία του αίμα­ όλα τα επιστημονικά επιτεύγμα­ τος, το σεισμογράφο, το αλεξίπτωτο και ενέπνευσαν με τα της Κίνας, με απώτερο σκοπό I να δημιουργηθεί μια γέφυρα τα έργα τους την Αγροτική και Βιομηχανική Επανάστα­ ση που ακολούθησαν στην Ευρώπη. αμοιβαίας επικοινωνίας και κατα- ! Η ιδιοφυής Κίνα του Ρόμπερτ Τεμπλ είναι βασισμένη στην νόησης των δύο μεγάλων συστη­ μάτων, του ανατολικού και του δυτικού. Το παρόν βιβλίο επιστημονική αυθεντία του εκλιπόντος δρα Τζόζεφ Νίνταχαμ, του μεγαλύτερου μελετητή της κινέζικης επιστή­ έχει τιμηθεί με πέντε φιλολογικά βραβεία στην Αμερική, μης και δημιουργού του πολύτομου έργου Science and διακινείται από την Unesco και έχει εκδοθεί σε 43 γλώσ­ Civilisation in China, και αποτελεί μια συναρπαστική εικο­ σες σε όλο τον κόσμο. νογραφημένη έκδοση, στην οποία καταγράφονται ανά [Κ. Π.] Μ Ε Λ Ε Τ Η ________________________ Ελίζαμπετ Χάιντενραϊχ, Σω τήρης Χτούρης, Ν τέτλ εφ Ίψ εν Μετάφραση: Γιώργος Σαγκριώτης Αθήνα Κριτική, 2007 Η κοινωνική δημιουργία μιας μεσογειακής μητρόπολης σελ. 295, τιμή: 27,00 ευρώ ι συγγραφείς του βιβλίου, κοι­ να σκιαγραφήσουν την οικονομική κατάσταση της μη­ νωνιολόγοι της πόλης και πα­ τρόπολης και της περιφέρειας και να διερευνήσουν τα νεπιστημιακοί καθηγητές, ξεκινώ­ νέα στοιχεία που υπάρχουν στην οικονομία, στο πολιτι­ ντας μια περιήγηση στα αθηναϊκά κό σύστημα, στην καθημερινή κουλτούρα της σύγχρο­ περίχωρα και το κέντρο της πόλης, νης ζωής, που επηρεάζουν το περιφερειακό πρότυπο αναγνωρίζουν και ερμηνεύουν ένααστικής πρότυπο αστικής ανά­ ανάπτυξης. Ακολουθώντας μια πορεία από την πτυξης σύμφωνα με το οποίο εξελίσσεται Αθήνα ερμηνευτικήη της γης,και περνώντας από το μικρό σπίτι στις το οποίο διαφέρει ριζικά από τα αντίστοιχα πρότυπα παρυφές της πόληςτης και φτάνοντας μέχρι την κρατική δυτικής Ευρώπης και βόρειας Αμερικής. τους εί­ ρύθμιση,Στόχος μας προσκαλούν να παρακολουθήσουμε την ναι να εξηγήσουν τις διαδικασίεςκοινωνική ανάπτυξηςδημιουργία της Αθήνας, της Αθήνας. [Κ. Π.]

143

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ξεχώρισαν από ιον πρώτο μήνα κυκήοφορίικ tous Ζ Η Τ Η Σ Τ Ε

1

Τ Α

Σ Ε

Ο Λ Α

Τ Α

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

DANIEL WALLACE Q KOp105

^ Ψ ^ ΐΐίΐγ

Ο κύριος Σεμπάστιαν και ο Νέγρος Ταχυδακτυλουργός Όλα ξεκίνησαν όταν ο μικρός Χένρι συνάντησε το Διάβολο. Μπορεί να του δίδαξε την τέχνη ms μαγείας του έκλεψε όμως 6,τι πιο πολύτιμο είχε στη ζωή του... Ένα μυθιστόρημα που θα oas μαγέψει...

Δέκα συγγραφείς γράφουν για το Λιμάνι ms Ζωής tous. Ένα βιβλίο που θα oas ταξιδέψει σε λιμάνια αλλόκοτα, πραγματικά ή φανταστικά, σε ανθρώπους-λιμάνια, σηγμέ5-λιμάνια, αναμνήσεις-λιμάνια, λιμάνια ζωή5...

ΒΑΣΙΛΗΣ

RAVIAIkm

Ένα καθηλωπκό, αναιδές ίσα» κι αστείο αντιπολεμικό μυθιστι και ταυτόχρονα μία ενδιαφέρουσα και συναρπαστική ιστορία για τον απελπισμένο έρωτα ενός ιδεαλιστή νεαρού Γερμανού με μία Ιταλίδα πόρνη.

Η απολογία του Ζ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ Γραμμένη από το μεγόλοΈλληνα συγγραφέα, «Η απολογία του Ζ» ενισχύει, βαθαίνει κι αποκαλύπτει την υποκειμενική ερμηνεία μιας αντικειμενικής πραγματικότητας. Για τον Βασίλη Βασιλικό αποτελεί το απαραίτητο συμπλήρωμα του «Ζ».

Ε Μ Π Ε ΙΡ ΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ...Βιβλία που διαβάζονται! w w w . e m p i ria.gr

Εμπειρία Εκδοτική, 2007__________ ______________________________Σιρίν Εμτταντί Μετάφραση: Βάνια Λαμπρινίδου σελ. 285, τιμή: 17,50 ευρώ

Το ξύ π νη μ α του Ιράν

Σιρίν Εμτταντί, σε συνερ­ ζει, αλλά και να γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώμα­ γασία, με την Αζαντίχ τα από το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, να μας παρου­ Μοαβενί επιχειρούν μέσασιάσουν τον τιτάνιο αγώνα που διεξάγουν, αλλά και τα εμπόδια που συναντούν στο δρόμο τους. Γραμμένο με από την συγκλονιστική αφή­ πάθος και αγάπη για τον άνθρωπο, το βιβλίο ισορροπεί γηση της πρώτης, της γυναί­ ανάμεσα στη λύπη και τη χαρά, στη νοσταλγία και την κας που παλεύει με κάθε ελπίδα. Μια ζωή μοναδική από μια αξιόλογη γυναίκα που τρόπο να αλλάξει η θέση των αγωνίζεται για την ψυχή ενός ολόκληρου λαού. γυναικών μέσα στην άκρως [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ] συντηρητική κοινωνία όπου

Η Ο Ο

Ευάγγελος Β ε ν ιζ ε λ ο ς ________________________ Το «ανοιχτό» κόμμα

Επίκεντρο, 2007 (γ’ έκδοση) σελ. 133, τιμή: 8,84 ευρώ

I I

ΕυάγγελοςΒενιζέλος

Το «ανοιχτό» κόμμα

Ευάγγελος Βενιζέλος, όταν έγραφε το 2000 αυτό κοινωνίας). Προτείνει λοιπόν το βιβλίο, είχε ήδη καταλήξει πως τα κόμματα της ένα «ανοιχτό» κόμμα, με άλλη, εκλεκτική οργανωτική διάρ­ βιομηχανικής εποχής δεν μπορούσαν να ανταποκριθρωση, εξωστρεφή προσανα­ θούν πια στο σύγχρονο μοντέλο της μεταβιομηχανικής τολισμό, με στελέχη νέου τύ­ κοινωνίας. Το κύριο ερώτημα ήταν αν ένα άλλο κόμμα που, αποκεντρωμένο, κοινωνι­ θα μπορεί να αντιπροσωπεύσει τις νέες κοινωνικές ανά­ κό και... ψηφιακό. Παραθέτει γκες, αλλά και να δημιουργήσει τους όρους για μια νέα λοιπόν τις προτάσεις όπως πολιτική που θα εμπνέει τους πολίτες να ασχοληθούν σύντομα τις επανέλαβε και με αυτήν. Είχε ήδη εκτιμήσει ότι οι σύγχρονες πολυ­ μορφικές και πολυσυλλεκτικές κοινωνίες χρειάζονταιστην πρόσφατη ομιλία του ( 15-10-2007), η οποία κλεί­ νει ως επίμετρο το βιβλίο. ένα άλλο κόμμα που το ονομάζει «ανοιχτό» (όρος που [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ] προέρχεται από το κατά Πόπερ πρότυπο της ανοιχτής

I(ολκός, 2007__________ _________ _____________________________Ted Honderich Μ ε τ ά τον τρόμο Μετάφραση: Μιχάλης Κόκκορης σελ. 281, τιμή: 18,00 ευρώ Η πολιτική βία με πρόσχημα τον ανθρωπισμό Ted Honderich, ο ριζο­ κτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον η προσέγγισή των γεγονότων σπαστικός σύγχρονος μέσα από το ερώτημα που ο ίδιος θέτει, προσπαθώντας φιλόσοφος της Βρετανίας να απαντήσει στο «κατά πόσον αυτός ο κόσμος άτυ­ στον τομέα της Φιλοσοφίας χων αθώων είναι το αποτέλεσμα δικών μας λαθών». Οι της Σκέψης και της Λογικής, απαντήσεις που δίνει, αν και δεν είναι πάντα πειστικές, ήταν αναμενόμενο ότι θα είχε είναι τουλάχιστον, όπως ισχυρίζεται ο Τσόμσκι, ένας τις δικές του προωθημένες «τρόπος σκέψης για προβλήματα τα οποία είναι πολύ­ αντιλήψεις για τα βαθύτερα αίτια καιοδυνηρά τις συνέπειες των πλοκα, και επείγοντα». επιθέσεων της I Ιης Σεπτεμβρίου 2001. Γι' αυτό απο[ΞΕΝΗ Δ. ΜΠΑΛΩΤΗ]

150

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Η .

Τι είναι ένας ελεύθερος λαός; Φιλελευθερισμός ή ρεττουμττλικανισμός Αλαίν Ρενώ, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπι­ μου και ο ρεπουμπλικανιστήμιο της Σορβόννης (Paris IV), στην παρούσα σμός ορίζει την ελευθερία ως μη κυριαρχία. Είναι αυ­ μελέτη του επιχειρεί να ανασυνθέσει την εσωτερική Τι είναι ένας τονόητο ότι αυτά τα δύο λογική του διαχωρισμού ρεπουμπλικανισμού-φιλεελεύθερος λαός; βιβλία διαβάζονται συ­ λευθερισμού, που στη σύγχρονη εποχή μας αντικατέ­ μπληρωματικά, οδηγώντας στησε την παλιά αντιπαράθεση φιλελευθερισμούτον αναγνώστη σε συναρ­ σοσιαλισμού. διαφορετικές A L A IN R E N A U T Ταυτόχρονα, ο Ρενώ, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα παστικές τις θέσεις του Φίλιπ Πέτιτ, του ιρλανδού καθηγητή προσεγγίσεις του αιώνιου φιλοσοφίας, πως το πολιτικό ιδεώδες της ελευθερίας ζητούμενου, που είναι η κατάκτηση της προσωπικής και -το ιδεώδες της ελευθερίας που θα πρέπει να προάγει συλλογικής ελευθερίας. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλο­ το κράτος- είναι το ιδεώδες της μη κυριαρχίας, αναζη­ φορεί το Θεωρία της ελευθερίας. Από την ψυχολογία στην τεί τα αίτια που ταύτισαν τον ρεπουμπλικανισμό με τον πολιτική της δράσης του Philip Pettit, σε μετάφραση του αντιφιλελευθερισμό την ίδια ώρα που για τον Φ. Πέτιτ Αλέξανδρου Κιουπκιόλη. [ΞΕΝΗ Δ. ΜΠΑΛΠΤΗ] φιλελευθερισμός σημαίνει ιδιωτική ελευθερία του ατό­

Ο

Δ. Τριανταφυλλόπουλος - Λαμπρινή Τριανταφυλλοπούλου «Ο π α ρ δ α λό ς συρ ικτή ς της Εμλίνης»

λ. 138, τιμή: 10,50 ευρώ

Για τον μεταφραστή Πατταδιαμάντη I Τ' γνωριμία μας με τον μεταΊ φ φραστή Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη οφείλει πολλά στους συγγραφείς, πατέρα και θυγα­ τέρα, αμφοτέρους με υποδειγ­ ματική αφοσίωση στην έρευνα σχετικά με τη μακρόχρονη με­ ταφραστική θητεία του σκιαθίτη λογοτέχνη σε περιοδικά και εφημερίδες. Στον Παρ­ δαλό συρικτή της Εμλίνης αναδημοσιεύονται (κατόπιν

Η

Uvo Hoelscher ____________________ Ο δύ σσ εια. Έ ν α έ π ο ς αν άμεσα στο π α ρ α μ ύ θ ι και το μυθιστόρημα

__________________________ Καρδαμίτσα, 2007 Μετάφραση: Αγγελική Στασινοπούλου-Σκιαδά σελ. 460, τιμή: 36,58 ευρώ

γερμανός ελληνιστής στο βιβλίο του προτείνει μία επιστημονική οπτική που θεωρεί το έπος του Οδυσσέα, το οποίο γαλούχησε λαούς και πολιτισμούς εδώ και αιώνες, ως προϊόν της μετάβασης από την προλογοτεχνική μορφή του παραμυθιού στην έντεχνη μορ­ φή της λογοτεχνίας. Με άλλα λόγια, χαρίζει στον ανα­ γνώστη τη δυνατότητα μύησης στις ιδιαιτερότητες αυτού του παγκόσμιου παραμυθιού και συγχρόνως αρι­ στουργήματος της αρχαίας ποίησης, κατά τρόπον ώστε να ζωντανεύουν ο μυθικός χώρος, οι διαστάσεις της αρ­ χαϊκής σκέψης και το ανθρώπινο περιβάλλον στον

Ο

προσθήκης ενημερωτικών υποσημειώσεων) μερικά από τα προϊόντα της συστηματικής έρευνας (1992-2006) των συγγραφέων στο πλήθος των άγνωστων παπαδιαμαντικών μεταφράσεων και προσφέρονται στον ανα­ γνώστη τα πρώτα προδρομικά συμπεράσματα για την κατανόηση της πρωτεϊκής και στοχαστικής εικόνας του κυρ-Αλέξανδρου των γραμμάτων μας ως μεταφραστού. Σημειωτέον πως η έρευνα του μεταφραστικού του έρ­ γου επιταχύνθηκε την τελευταία πενταετία. [ΝΙΚΟΛΑΟΣ A. Ε. ΚΑΛΟΣΠΥΡΟΣ]

μαγευτικό -και προς τούτο εξόχως διδακτικό- κόσμο των θεών και των ηρώων. Επιπλέον, οι «απλές ιστορίες» που ανα­ σύρει ο συγγραφέας από τις οδυσσειακές περιπέτειες των ομηρικών ηρώων, το καθι­ στούν πρωτότυπο βοήθημα για την εκπαιδευτική κοινό­ τητα, στο πλαίσιο της αναζήτησης νέων τρόπων διδα­ κτικής προσέγγισης στην επική μυθολογία. [ΝΙΚΟΛΑΟΣ A. Ε. ΚΑΛΟΣΠΥΡΟΣ]

Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη), 2007 σελ. 286, τιμή: 18,80 ευρώ

_ Δ. Ν. Μαρωνίτης - Λ. Πόλκας Αρχα ϊκή επ ικ ή π οίησ η

ε τον εν λόγω τόμο, που πλαίσιο της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, την ποιητική μυ­ συμπληρώνει το πρωτότυ­ θοπλασία της ομηρικής αφήγησης και την ομηρική αρε­ πο ερευνητικό πρόγραμμα «Αρ­ τή ως κλέος ανδρών (που καθορίζει κώδικα συστημα­ χαιογνωσία και αρχαιογλωσσία τικής ηθικής αλλά και δραματικό μετασχηματιστή κα­ στη Μέση Εκπαίδευση» του ΙΝΣ τεύθυνσης από την πολεμική Ιλιάδα στη μεταπολεμική (Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Οδύσσεια). Οι διδάσκοντες το μάθημα καλούνται να Θεσσαλονίκης) για την ουσια­ ωφεληθούν από το χρηστικό πόνημα των δύο συγγρα­ στική υποστήριξη της διδασκα­ φέων, φιλολόγων με ιδιαίτερη θητεία στην ερμηνευτι­ λίας στο Γυμνάσιο, οι συγγραφείς εισάγουν τον αναγνώ­ κή του ομηρικού κειμένου. στη σε βασικά ζητήματα ιστορικών και φιλολογικών δε­ δομένων για την ομηρική ποίηση, το αφηγηματολογικό[ΝΙΚΟΛΑΟΣ A. Ε. ΚΑΛΟΣΠΥΡΟΣ]

152

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Μ

Με τον τόμο ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΙΔ' συνεχίζεται η έκδοση των Απάντων του Γιάννη Ρίτσου. Οι έντεκα συλλογές που τον αποτελούν καλύπτουν την περίοδο 18/9/1977 jc 15/7/1880.

■από αιρές είναι ίς φι π^^υσιάζδνται ι για πρώτη φορ^ν*

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ Στον τέταρτοτόμο της σειράς των Απάντων του Τίτου Πατρικίου περιέχονται οι συλλογές Αντικριστοίκαθρέφτες, Η ηδονή τωνπαρατάσεων, Η αντίσταση των γεγονότων, Η πύλη τωνλεόντων.

Π Ο ΙΗ Μ Α ΤΑ |

Ηλέκτρα, 2007 σελ. 71, τιμή: 12,50 ευρώ

__________________________ Λήδα Καζαντζάκη Γιαννοΰλης Χ α λ ε π ό ς

ικρό σε έκταση αλλά άκρως ενδιαφέρον το πόνημα της Λήδας Καζαντζάκη για τον «σμιλευτή της αγω­ νίας». Μέσα στις σελίδες του βιβλίου περιλαμβάνεται η ιστορία του Χαλεπά και ο εγκλωβισμός του σε μια κοι­ νωνία όπου η μοίρα του έχει οριστεί εκ των προτέρων από τους δικούς του. Περιλαμβάνει την προσπάθειά του να

Μ

αντιταχτεί στο πεπρωμένο του, να κλονίσει με την εκ­ φραστική του τέχνη την κυρίαρχη τάξη του νεοελληνι­ κού καλλιτεχνικού κατεστημένου και να πληρώσει την απείθειά του με τα δεινά του αποκλεισμού και της πε­ ριφρόνησης, που θα τον οδηγήσουν στη σύγχυση του ψυχικού του κόσμου. Ένα βιβλίο πολλαπλώς χρήσιμο για την εποχή μας, ένα βιβλίο που πρέπει να το διαβά­ σουν και να το μελετήσουν πολλοί, κυρίως εκείνοι που σήμερα παλεύουν με τα ίδια στοιχειά που κατέστρεψαν τη ζωή του Γιαννούλη Χαλεπά. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Νύνικα Γαληνέα Ιανός, 2007 σελ. 300, τιμή: 22,00 ευρώ

Εττεστρεφε

γνωστή μεγάλη κυρία του ελληνικού θεάτρου «επι­ ως ηθοποιό και εντέλει ως στρέφει» στην εξιστόρηση των γεγονότων της άνθρωπο. Μέσα από τις σε­ ζωής της, σ' αυτή τη δεύτερη συμπληρωμένη έκδοσηλίδες του βιβλίου ο ανα­ των απομνημονευμάτων της. Η Νόνικα Γαληνέα αφηγεί-γνώστης βλέπει να παρε­ ται την πορεία της στη ζωή και στην τέχνη. Πρόκειταιλαύνουν πρόσωπα που ση­ για μια εκ βαθέων εξομολόγηση, όπου η ηθοποιόςμάδεψαν την σύγχρονη απευθύνεται στον αναγνώστη με τον τρόπο του θεά­ιστορία του νεοελληνικού τρου. Με πάθος και ειλικρίνεια αναφέρεται σε πρόσω­θεάτρου. πα και γεγονότα, τα οποία την καθόρισαν ως γυναίκα, [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Η Η ΒΙ ΟΓΡΑΦΙ Α

Μετάφραση: Κατερίνα Χαλμαύκου Γκοβόστης, 2007 σελ. 171, τιμή: 10,00 ευρώ

_ Κάρολος Δαρβίνος Α υ το βιογραφ ία

ιστορία της ζωής του με­ νες των επιφανών επιστημόνων που τον περιέβαλλαν. γάλου φυσιοδίφη γραμ­ Η αυτοπροσωπογραφία του Δαρβίνου μας δίνει τη δυ­ μένη από τον ίδιο για τα παι­νατότητα να γνωρίσουμε από πρώτο χέρι τις πεποιθή­ διά του. Χωρίς να προορίζε­σεις και τις αρχές ενός ενάρετου ανθρώπου, η θεωρία ται να δει κάποτε το φως τηςτου οποίου για την εξέλιξη όχι μόνο συντάραξε τα θε­ δημοσιότητας, το κείμενο αυ­μέλια της παραδοσιακής θρησκείας αλλά και άλλαξε τον τό αποκαλύπτει έναν άνθρω­τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος βλέπει τον κόσμο και πο μετριόφρονα, ο οποίος προτιμούσε τησ'συντροφικό­ τη θέση του αυτόν. τητα και τις συμβουλές της οικογένειάς του και όχι[ΔΗΜΗΤΡΗΣ εκείΒ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

154 -

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Λεωνίδας Κύρκος___________________________ Στιγμ ές α π ό την π ρ ο σ ω π ικ ή μου διαδρομή Λεωνίδας Κύρκος, παλαιό στέλεχος της ελληνικής Αριστερός, που ξεχώρισε κυρίως ως εκφραστής της ανανεωτικής της συνιστώσας, με όσα ονόματα αυτή εμφανίστηκε τα τελευταία σαράντα χρόνια στο πολιτικό στερέωμα (ΚΚΕ Εσωτερικού, ΕΑΡ, Συνασπισμός της Αρι­ στερός και της Προόδου), στο παρόν βιβλίο καταθέτει τη μαρτυρία του για πρόσωπα που ο ίδιος γνώρισε, κα­ θώς και καταστάσεις στις οποίες υπήρξε πρωταγωνιστής. Η Κατοχή, τα φοιτητικά συσσίτια, η Αντίσταση, ο Εμφύ­ λιος, οι φυλακίσεις των αριστερών, η ΕΔΑ, οι εκλογές βίας και νοθείας του 1961, η απριλιανή δικτατορία, η με­ ταπολίτευση, ο ευρωκομμουνισμός, η δημιουργία του Συνασπισμού είναι μερικά ιστορικά θέματα που θίγονται στο βιβλίο, ενώ από τις σελίδες του περνάνε προσωπι­ κότητες όπως ο Μιχάλης Κύρκος, ο πατέρας του συγ­ γραφέα, ο Ιωάννης Ράλλης, ο Γεώργιος και ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Χαρίλαος Φλωρά-

Ο

Εκδόσεις Εστία, 2007 σελ. 172, τιμή: 13 ευρώ κης κ.ά. Μολονότι τα κείμενα είναι αυτοβιογραφικά, μικρές στιγμές από τη ζωή του, πάντα σε σχέση με την Αριστερά, ο συγγραφέας στο τελευταίο από αυτά, το «Κεντροαριστε­ ρά: μια δύναμη έμπνευσης που διασύρθηκε», προβαίνει σε μια κριτική προς τους συντρόφους του, του Συνασπι­ σμού, κατηγορώντας τους για μυωπία, για δογματισμό και άλλα τινά, επειδή δεν δέχονται τη συνεργασία με το Π ΑΣΟΚ «στη βάση ενός προγράμματος επεξεργασμέ­ νου». Ο Λεωνίδας Κύρκος, ο αγωνιστής, ο κάποτε πρω­ τοπόρος σε ιδέες, ο δεινός ρήτορας που γοήτευε ακρο­ ατήρια σε κάθε γωνιά του πολιτικού στερεώματος, στη δύση του βίου του δεν φαίνεται να έχει διδαχτεί από τα όποια λάθη του, τακτικής και στρατηγικής... [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

Η δικτατορία του Μεταξά, η κατοχή, ο εμφύλιος πόλεμος και το ανατολικό μπλοκ, μέσα από μια αληθινή ιστορία, όπως δεν τα διαβάσατε ποτέ! Ιστορικό Μυθιστόρημα

Επίκεντρο, 2007_________________ ______________________Δημήτρης Παπαγεωργίου οελ, 182, τιμή: 16,72 ευρώ Μ ια «άλλη» Κ υριακή «Τρέλα» και «αρρώστια» στα ελληνικά γήπεδα εύτερη έκδοση του πο­ λύτιμου αυτού βιβλίου μέσα από το οποίο ο αναγνώ­ στης μαθαίνει τον τρόπο λει­ τουργίας των σύγχρονων πο­ δοσφαιρικών Α.Ε., τη διαπλο­ κή τους με τα ΜΜΕ, τον τρό­ πο που τα τελευταία αντι­ δρούν στα διάφορα «επεισόδια» ή συγκρούσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Η «έκπληξη» που «βιώνουν» τα ΜΜΕ κάθε φο­ ρά που αποκαλύπτονται διαστάσεις και παράμετροι του παράλληλου αυτού κόσμου, αγνοούνται ή υποφώσκουν,

Δ

«σπιλώνοντας» τη δημόσια εικόνα των οργανωμένων αθλημάτων. Στην πραγματικότητα τα πράγματα αντιμε­ τωπίζονται αποσπασματικά και ευκαιριακά, με ευχολό­ για και διακηρύξεις, μέχρι να θρηνήσουμε το επόμενο θύμα της βίας. Το συγκεκριμένο βιβλίο δεν επιδιώκει να προσφέρει λύσεις για το σύνολο των προβληματι­ σμών αλλά αποτελεί μια προσπάθεια καταγραφής και ανάλυσης των διαδικασιών και των πρακτικών που κα­ θορίζουν τη συμμετοχή των θεατών και των οπαδών στα αθλητικά δρώμενα, στο πλαίσιο των αλλαγών που συμβαίνουν στη σύγχρονη πραγματικότητα. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Χρηστός Φαοούλας, Δομήνικος Κοντολέω ν_________ Ο κιτρινόμαυ ρος δικέφ αλος

Παπαδόπουλος, 2007 σελ. 95, τιμή: 7,80 ευρώ

ε σκίτσα του Στάθη κοσμείται η έκδοση αυτή για την ΑΕΚ. Μέσα από τη γλαφυρή και τεκμηριωμέ­ νη καταγραφή των μεγάλων στιγμών της ΑΕΚ, οι συγ­ γραφείς παρουσιάζουν την ιστορία του μεγάλου αυτού αθλητικού σωματείου. Ο αναγνώστης μέσα από τις σε­ λίδες του βιβλίου αυτού θα θυμηθεί, ο παλαιότερος, και θα μάθει, ο νεότερος, τις μεγάλες αθλητικές επιτυχίες αλλά και θα γνωρίσει τα πρόσωπα που σημάδεψαν την

πορεία της ομάδας που ξε­ κίνησε από τις αλάνες της Νέας Φιλαδέλφειας για να κατακτήσει τα μεγάλα ποδο­ σφαιρικά σαλόνια της Ευρώ­ πης. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Μ

Ίαμβος, 2007___________________ _________________________Σταύρος Πετρακίδης σελ. 253, τιμή: 14,00 ευρώ Έ τ σ ι, λόγος να γίνεται ο βιβλίο αυτό αποτελείται από εννέα διηγήματα, εν­ νέα διαφορετικές ιστορίες για τη συμπεριφορά απλών αν­ θρώπων που βρίσκονται αντι­ μέτωποι με δύσκολες, περίερ­ γες, ακόμα και ακραίες κατα­ στάσεις. Ανάμεσά τους ένα περιθωριακός άστεγος που λαμβάνει μια πρόσκληση για τον επίσημο χορό του δη­ μάρχου, ένας ηλικιωμένος άνδρας που ζει ξεχασμένος από όλους με μόνη επιθυμία να συναντήσει το εγγόνι

Τ

150

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

του, τρεις νέοι άνθρωποι που μπλέκονται άθελά τους σε ένα φόνο, μια γυναίκα που γίνεται μάρτυρας δολο­ φονίας, δύο παλαίμαχοι πολεμιστές που ξαναβρίσκο­ νται έπειτα από πολλά χρόνια. Ο Σταύρος Πετρακίδης έχει εργαστεί πολλά χρόνια ως σύμβουλος επικοινωνίας σε μεγάλες επιχειρήσεις και εί­ ναι ειδικός στη βελτίωση της εικόνας προσωπικοτήτων. Όσοι προμηθευτούν το βιβλίο μπορούν να δηλώσουν συμμετοχή στο δωρεάν σεμινάριο που πραγματοποιεί ο συγγραφέας με θέμα «Πώς να αποκτήσετε μια λαμπε­ ρή προσωπικότητα», διάρκειας 5 ωρών. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

:ιωσε ποτέ μ α ν ιν Α

ουμ πουλακη

Μίααγιογάάφος, μία Βουλγάρα μπαργούμαν, δύο άντρες που κάνουν δουλειέοτης νύχτας... Τέσσερεις^ losers rw j είναι ταυτόχρονα νικηκς. Κα νένα; τους δεν ψάχνει «διέξοδο» και «αρτηρία» (θα το θεωρούσα/ χαμένη υπόθεση) και όλοι ψάχνουν τον μεγάλο έρωτα. Αλλά ακόμα κι όταν τον βρίσκουν, δεν είναι σίγουροι... και ρερνάνε πολλά χρόνια μφ<ρι να καταλάβουν τι έχει σημασία,τελικά στη ζωή και τι όχι.

•ωτικό μυθιστόρημα που ξεκινάει από κάποιο Μεγάλο Καλοκαίρι στη τι τελειώνει, , σ ’ ένα άλλο Καλοκαίρι, σε ένα ελληνικό - στην άκρη του κόσμου.

ΜουσικάΌργανα

Παπαγρηγορίου-Νάκας, σελ. 626, τιμή: 40,00 ευρώ

ι μουσικολογικές εκδόσεις του εκδοτικού οίκου Παπαγρηγορίου-Νάκας εκπλήσ­ σουν ευχάριστα για άλλη μία φορά τον αναγνώστη, προσφέροντάς του έναν τίτλο που σί­ γουρα δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένος. Μία τεκμηριωμένη περιήγηση στα βυζαντι­ νά μουσικά όργανα σίγουρα δεν μπορεί να είναι μία απλή υπόθεση. Πρόκειται για ένα ξεκάθαρα επιστημο­ νικό σύγγραμμα, που όμως δύναται να ενδιαφέρει τον

Ο

Ηλίας Βολιώτης-Καπετανάκης__________________ Μ ο ύ σ α π ο λύ τρ ο π ο ς ο ρεμπέτικο, η προϊστορία αλλά και η απήχησή του αποτελούσαν πάντοτε ένα σημείο τριβής μεταξύ των ειδικών. Πολλά τέτοια περιστατικά αναφέρει και στο βιβλίο του ο δημοσιογράφος Ηλίας Βολιώτης-Κα­ πετανάκης, ο οποίος έχει, καθώς φαίνεται, ασχοληθεί αρκετά με αυτό το ζήτημα. Ο ογκώδης τόμος, που όμως διαβάζεται δίχως να κουράσει, περιλαμβάνει μία ουσιαστική περιήγηση στην ιστορία του ρεμπέτικου σε συνάρτηση της σχέσης του με το δημοτικό τραγούδι.

Τ

Νίκος Μαλιάρας Βυ ζα ντινά μουσικά όργανα ιστοριοδίφη αλλά και τον φιλέρευνο αναγνώστη, διότι περιέχει πλήθος πληροφοριών για την κοινωνική χρή­ ση των μουσικών οργάνων αλλά και γιατί σκιαγραφεί με σαφήνεια τις τελετουργίες (θρησκευτικές, στρατιωτικές κ.ά.) όπου αυτά χρησιμοποιούνταν. Ο Μαλιάρας, με ξε­ κάθαρο λόγο αλλά και σαφήνεια περιεχομένου, κατα­ φέρνει να πληροφορήσει αλλά και να διηγηθεί με γλα­ φυρό και ζωντανό τρόπο, δίχως να παγιδεύεται σε ιστορικισμούς και ανούσιες πληροφορίες. [ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΧΑΡΚΙΟΛΑΚΗΣ]

λ. 566, τιμή: 32,40 ευρώ

Ο συγγραφέας, με γλαφυρό λό­ γο, παίρνει ουσιαστική θέση γύ­ ρω από τα ζητήματα που ταλά­ νισαν το ρεμπέτικο και δεν πε­ ριορίζεται στην απλή παράθεση γεγονότων. Το ενδιαφέρον κεί­ μενο διανθίζεται από αρκετές φωτογραφίες που βοηθούν στην κατανόηση. [ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΧΑΡΚΙΟΛΑΚΗΣ]

Ελληνικά Γράμματα, 2007____________ _______________________ Γιώργος Αρχιμανδρίτης σελ. 391, τιμή: 21,95 ευρώ Μ ίκ ης Θ εο δω ρά κ η ς Σε πρώτο πρόσωπο Μίκης Θεοδωράκης, σε συνεργασία με τον δημο­ σιογράφο Γιώργο Αρχιμανδρίτη, αποφασίζει να υιοθετήσει ένα διαφορετικό λόγο σε σχέση με παλαιότερα βιβλία του. Η επιλο­ γή της πρωτοπρόσωπης αφήγη­ σης προσδίδει μία μεγαλύτερη αμεσότητα στον γραπτό του λόγο. Ο Θεοδωράκης βέβαια υπήρξε πάντοτε άμε­ σος και στις απόψεις του αλλά και στη μουσική του. Τα τραγούδια του παραμένουν δημοφιλή μέχρι και σήμε-

Ο

158

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ρα, ενώ όλο και περισσότερος κόσμος έχει αρχίσει να ανακαλύπτει τη συμφωνική του μουσική. Το βιβλίο κα­ λύπτει χρονικές περιόδους απ' όλη τη διάρκεια της ζωής του συνθέτη, ενώ κυρίαρχο ρόλο, εκτός από τη μουσική, παίζουν και τα περιστατικά που σχετίζονται με τον άλλο σημαντικό ρόλο του Θεοδωράκη, αυτόν του πολιτικού άνδρα, όχι με την έννοια του επαγγελματία πολιτικού αλλά του ανθρώπου που ασχολείται, παρεμ­ βαίνει και αρθρώνει εμπεριστατωμένο πολιτικό λόγο. [ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΧΑΡΚΙΟΛΑΚΗΣ]

Rene Leibowitz __________________________________ __________________ Πατάκης, 2007 Μετάφραση: θωμάς Σλιώμης Σένμττεργκ σελ. 229, τιμή: 15,50 ευρώ γενναία απόφαση του εκδοτικού οίκου Πατάκη να συμπεριλάβει στον κατάλογο των εκδόσεών του ένα κλασικό πόνημα όπως είναι αυτό του Leibowitz για τον Σαίνμπεργκ (διατηρώ τη συνηθέστερη ορθογραφία του ονόματος του συνθέτη) αξίζει να λάβει την απαραί­ τητη δημοσιότητα. Ο λόγος είναι ότι τέτοιου μεγέθους αναγνώσματα για τη μουσική απλούστατα δεν υπάρ­ χουν μεταφρασμένα στη γλώσσα μας, ενώ κάποια που έχουν μεταφραστεί δεν βρίσκονται σε τόσο υψηλό επί­ πεδο από μεταφραστικής πλευράς. Το βιβλίο του Lei­ bowitz αποτελεί βασική πηγή για το έργο του Σαίνμπεργκ, αλλά και του κινήματος της δωδεκαφθογγικής μουσικής, το οποίο ως φαινόμενο σήμερα απασχολεί περισσότερο τους ιστορικούς μουσικολόγους, μιας και μάλλον οι συνθέτες που παρουσιάζουν έργα χρησιμο-

Η

Ren£ Leibowitz

ΣΕΝ Μ Π ΕΡΓΚ

ποιώντας αυτό το μουσικό ιδίω­ μα έχουν, εν πολλοίς, εκλείψει. Δεν πρέπει φυσικά να ξεχνάμε ότι ο Σαίνμπεργκ υπήρξε ένας από τους τρεις πόλους της περί­ φημης «Δεύτερης Σχολής της Βιέννης» (οι άλλοι δύο ήταν ο Μπεργκ και ο Βέμπερν) ενώ ήταν δάσκαλος ενός εκ των κορυφαίων ελλήνων συνθετών του 20ού αιώνα, του Νί­ κου Σκαλκώτα, τον οποίο και μύησε στον δωδεκαφθογγισμό. Ο Σκαλκώτας χρησιμοποίησε αυτή τη συνθετι­ κή γλώσσα σε αρκετά από τα έργα του, προχωρώντας όμως ακόμα περισσότερο, δημιουργώντας ένα δωδεκαφθογγικό και ταυτόχρονα πολυεπίπεδο άκουσμα. [ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΧΑΡΚΙΟΛΑΚΗΣ]

COMPACT εικονογραφημένων Πεζικών ( ελληνοαγγλικό - αγγλοελληνικό ( ελληνογαλλικό - γαλλοελληνικό c ελληνοϊταλικό - ιταλοελληνικό < ελληνογερμανικό - γερμανοελληνικό < ελληνοϊσττανικό - ισττανοελληνικό < ελληνοτουρκικό - τουρκοελληνικό < ελληνορω σικό - ρω σοελληνικό

ε

Γ

κ δ ο ς ε ι ς κα γ κa ς

F C A S

k afkas pu blica tio n s

Μεσογείων 215, 115 25 Αθήνα Τηλ.: 210 67 77 590, Fax: 210 67 56 352 E-mail: kafkas@otenet.gr www.kafkas-dictionaries.com

Γ

δ

ι α

β

α

ζ

ω

]

L Μ Ο Υ Σ I Κ Η

ΤΕ&Κ Ν. Ημαθίας, 2007

______________________________ Θωμάς Γαβριηλίδης Ανθολογία ελληνικών δημοτικών τραγουδιών ρίδα Λαός. Ο πλούτος του δημοτικού τραγουδιού, κα­ θώς και της λαογραφικής παράδοσης, ξεδιπλώνεται μέ­ σα από την παράθεση των στίχων, των σχολίων του συγγραφέα, αλλά και των πληροφοριών που αφορούν το κάθε ένα τραγούδι ξεχωριστά. Η προσπάθεια που έχει καταβάλει ο συγγραφέας έχει ως αποτέλεσμα να σταχυολογούνται περίπου 200 τραγούδια από την πε­ ριοχή της Βέροιας και της Νάουσας. Αυτό το βιβλίο μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο εργαλείο, τόσο για τον ερευνητή όσο και για τον αναγνώστη που έλκεται από την λαϊκή μας παράδοση. [ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΧΑΡΚΙΟΛΑΚΗΣ]

ερικά βιβλία μπορεί αι­ σθητικά να μην είναι ό,τι καλύτερο, δυστυχώς ζούμε στην εποχή του «φαίνεσθαι», αλλά να περιέχουν τέτοιον όγκο πολύτιμων πληροφο­ ριών που να τα καταξιώνει άμεσα στη συνείδηση του αναγνώστη. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι και αυτό που εκδόθηκε από την Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Ημαθίας, όπου περιλαμβάνονται τα κείμενα του Θωμά Γαβριηλίδη που έχουν δημοσιευτεί στην εφημε-

Μ

Michael Heatley_________________________________

Rock & Pop Όλη η ιστορία

Ψυχογιός, 2007 Μετάφραση: Ανδρέας Σακοδήμος σελ. 528, τιμή: 19,90 ευρώ

λη η ιστορία είναι μια μικρή εγκυκλοπαίδεια για τα διαφορετικά είδη της pop και rock, από μια σειρά συγγραφέων υπό την επιμέλεια του Michael Heatley. Η κάθε κατηγορία -pop και rock- χωρίζεται σε στυλ μου­ σικής. Υπάρχουν τρία άρθρα για κάθε στυλ, δηλώσεις καλλιτεχνών και κυρίως μια λίστα κομματιών, η οποία, ειδικά στην εποχή του Internet και του iPod, βοηθά σε μια σύντομη επισκόπηση των μουσικών στυλ. Δίπλα από τα άρθρα της αριστερής σελίδας υπάρχουν φωτο­ γραφίες, ασπρόμαυρες ή έγχρωμες, ανάλογα με την εποχή, σημαντικών συγκροτημάτων. Τα άρθρα για την

Ο

Rock &Pop Όλη η ιστορία

pop αρχίζουν από την pop του Ι950 και καταλήγουν στη νέα γενιά της jazz, ενώ η rock αρχίζει από τη blues rock και φτάνει μέ­ χρι τη «νέα rock επανά­ σταση» των συγκροτημάτων των τελευταίων χρόνων. Υπάρχει μεν κάποια επικάλυψη μεταξύ pop και rock, ιδίως κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, αλλά είναι μάλλον αναμενόμενη.

[ALEX BASKO]

καστανιώτης, 2007_________________________________________Λεύτερης Παπαδόπουλος σελ. 247, τιμή: 16,72 ευρώ Εν αρχή ην ο Καζαντζΐδης να γλυκό και τρυφερό βι­ βλίο για την ιστορία του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού, γραμμένο από έναν μεγάλο τεχνίτη του λόγου, τον Λευτέρη Παπαδόπουλο. Είκοσι πέντε χρόνια τα φύλαγε στο συρτάρι του τα κείμενα αυτά,

Ε

1<30

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

εξομολογείται ο συγγραφέας. Ευτυχώς που αποφάσισε να τα εκδώσει, θα συμπληρώσουμε εμείς και, παράλλη­ λα, θα τον ευχαριστήσουμε που τα μοιράστηκε μαζί μας. Γιατί ο Λευτέρης Παπαδόπουλος μοιράζεται γεν­ ναιόδωρα με τον αναγνώστη τις μεγάλες στιγμές του ελ­ ληνικού λαϊκού τραγουδιού, έτσι όπως τις έχει ζήσει ως αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Ε Λ ΙΑ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝΟΣ ΔΕΝΤΡΟΥ Τατιάνα Σταύρου

Φυτά σε αρχαία ελληνικά νομίσματα

Έλμουτ Μπάουμαν

Οικολογία & Εκκλησία ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Οικολογία .Εκκλησία

Εκδόσεις για την οικολογία, το περιβάλλον και τον πολιτισμό Βακτριανής 43, 157 72 Ζωγράφου, τηλ.& fax: 210 77 70 249, e-mail: elevatonpublications@yahoo.gr

University Studio Press, 2007

Παναγιώτης Κ. Οικονομίδης

Μετάφραση: Βάνια Λαμπρινίδου σελ. 168, τιμή: 28,00 ευρώ

Δύσεις στο Θερμαϊκό

να λεύκωμα ιδιαίτερα ποιητικής πνοής από έναν ερασιτέχνη του είδους. Ο φωτογράφος είναι αναπληρωτής καθη­ γητής Οφθαλμολογίας στο ΑΠ Θ κι έχει εκδώσει τρία ακόμη βιβλία φωτογραφίας. Το αποτέλεσμα δεν είναι ερασιτεχνικό. Αλλά πέραν αυτού έχει ένα μόνο θέμα, τα ηλιοβασιλέματα στο Θερμαϊκό, όπου η δύση δεν

Ε

«έχει πάντα την ιδία φωτεινή και χρωματική ένταση και ατμόσφαιρα», όπως σημειώνει ο Χρ. Ζαφείρης στον πρόλογό του. Γι' αυτό βλέπουμε, αναλόγως και την επο­ χή που τραβήχτηκαν οι φωτογραφίες, τόσο διαφορετι­ κά χρώματα, εντάσεις, φωτοσκιάσεις. Εκπληκτικά κάδρα αυτά τα λευκόφωτα, πολλές φορές νομίζεις πως βρίσκε­ σαι μπροστά σε ζωγραφικούς πίνακες. Το λεύκωμα συ­ μπληρώνουν στίχοι θεσσαλονικιών ποιητών. [Κ. Ξ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ]

Σώτη Τριανταφύλλου ____________________

Λος Αντζελες (Κείμενα από τα βιβλία: Το εναέριο τρένο στο Στίλγουελ, και Άλφαμπετ Σίτο) ο βιβλίο αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας συνεργα­ σίας της συγγραφέως Σώτης Τριανταφύλλου και του φωτογράφου Πέτρου Νικόλτσου. Η συγγραφέας επι­ στρέφει στο γνώριμο γϊ αυτήν Λος Αντζελες και ο νεα­ ρός φωτογράφος πλαισιώνει τις σκέψεις και το λόγο της με φωτογραφίες που απογυμνώνουν το μύθο του «αμε­ ρικανικού ονείρου», αποτυπώνουν ό,τι κενότυπο και κοινότοπο μας πληγώνει, καταγράφουν την ασχήμια και αποκαλύπτουν έντονα το συναίσθημα της μοναξιάς και της αποξένωσης που είναι πανταχού παρόν σε αυτή την πόλη. Δεν πρόκειται για ένα φωτογραφικό λεύκωμα με

Τ

συνοδευτικές λεζάντες και σίγουρα δεν είναι ένας εικονογραφημέ­ νος ταξιδιωτικός οδη­ γός, που απλά παρέχει εντυπώσεις και νες. Είναι οι διαφορετικές ματιές δύο ανθρώπων που γνώρισαν και έζησαν σε μια σύγχρονη μητρόπολη, η οποία τελικά μπορεί να μην διαφέρει και τόσο πολύ από τη δική μας. [Κ. Π.]

Νόηση, 2007________________ ____________________________ Δημήτρης Λαμπρέλλης Μετάφραση: Μιχάλης Κάκκορης αελ. 252, τιμή: 60,00 ευρώ ο παρόν βιβλίο αποτε­ λεί ένα ιδιαίτερα πρω­ τότυπο και προσεγμένο δί­ γλωσσο φωτογραφικό λεύ­ κωμα που απεικονίζει τα πουλιά που ζουν στους υδροβιότοπους και σε πολ­ λά άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως στην Κερκίνη και το Νέστο, στο Πόρτο Λάγος και τον Έβρο, στις Πρέσπες και τον Αξιό, στον Αμβρακικό και το Μεσολόγγι, στη Γιάλοβα και τη Στροφυλιά, στον Καλαμά και την Καλ-

Τ

1 0 2 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ελλάδα - Γράφοντας τα ττοολιά στο φως Photographing birds in Greece λονή της Λέσβου. Κυρίαρχο θέμα του λευκώματος είναι τα πουλιά τη στιγ­ μή που πετούν ή ερωτοτροπούν, τη στιγμή που κινού­ νται πάνω στα νερά μιας λίμνης ή που ετοιμάζονται να πετάξουν, συμβολίζοντας με την κίνησή τους αυτή την ελευθερία. Όλες οι φωτογραφίες παρουσιάζουν μια σπάνια και σχεδόν άγνωστη πλευρά της ομορφιάς της ελληνικής φύσης, προκειμένου να αφυπνιστεί η συνεί­ δηση των ανθρώπων όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος από τους πολλούς και σοβαρούς κινδύ­ νους που το απειλούν σήμερα. [Κ. Π.]

Χάρης Βλαβιανός

Καστανιώτης - Διόπων, 2007

Η επιφάνεια των πραγμάτων αλλιτεχνική έκδοση με την μέθοδο της παλιάς τυ­ πογραφίας, στοιχειοθετημένη με το χέρι από τον Νίκο Βοζίκη, σε χαρτί Velin Arches, 100% βαμβάκι και βαλμένη σε χειροποίητη θήκη. Περιλαμβάνονται δύο έγχρωμες μεταξοτυπίες του Γιάννη Ψυχοπαίδη υπογε­ γραμμένες από τον ίδιο. Το ποίημα «Η επιφάνεια των πραγμάτων» είναι μια ιμπρεσιονιστική ματιά σε ένα βραζιλιάνικο ανθρώπινο τοπίο, εμπνευσμένο από το ταξίδι του ποιητή στο Σάο Πάολο, το 2005. Πρόκειται για ένα ποίημα - ύμνο στις αισθήσεις και την ομορφιά. Χαρακτηριστικό το μότο

Κ

της αρχής «οι πολύ άσχημες ας με συγχωρήσουν / Αλλά η ομορφιά είναι θεμελιώδης». Ο εξωτισμός του, επιφα­ νειακά αντιληπτός, κρύβει αδιόρατες σκιές πίκρας. Ο ποιητής δεν παύει να είναι προϊόν του δυτικού ευρωπαϊκού κόσμου. Η ομορφιά στην οποία προσωρινά μετέχει είναι ένα ουράνιο δώ­ ρο, με εισιτήριο oneway, κι αυτό το ξέρει. [ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ]

Το 1998 ενώσαμε τις δυνάμεις μας με τον φιλόδοξο στόχο, να δημιουργήσουμε μία εταιρεία ΠΡΟΤΥΠΟ στο χώρο του χαρτιού! Σήμερα η ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ - ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ καθιερώνεται σε ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗ στην κατηγορία της, με σημαντικά μεγέθη πωλήσεων, πρότυπες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις και εξειδικευμένα συστήματα logistics - μηχανογράφησης. Είμαστε περήφανοι για τους ανθρώπους και την οργάνωσή μας, που μας βοήθησαν να πετύχουμε όλα αυτά. Με μεθοδικά βήματα κατακτάμετο στόχο μας, δηλαδή να προσφέρουμε σε εσάς, τους πελάτες μας, προϊόντα και υπηρεσίες που ικανοποιούν απόλυτα τις ανάγκες σας. Για μας καταξίωση είναι να παραμείνουμε η πρώτη σας επιλογή... σε φύλλο και ρολό χαρτί!

ϋίρρο Θ Ε Α Τ Ρ Ο ____________________ ______________________________ Δημήτρη Δημητριάδη Επίμετρο: Δήμητρα Κονδυλάκη Ίνδικτος, 2007 σελ. 56, τιμή: 10 ευρώ ο παρόν θεατρικό έργο, μο­ νόλογος στην πραγματικό­ τητα, αποτελεί θεατρική δια­ σκευή της νουβέλας του Καμίλο Μπόιτο Senso (σημαίνει αί­ σθημα), από τον Δημήτρη Δημητριάδη, ο οποίος άντλησε την έμπνευσή του από αυ­ τήν και από την ομώνυμη ταινία του Λουκίνο Βισκόντι. Σε αυτό, η βενετσιάνα κόμισσα Λίβια Σερπιέρι προδί­ δει τον εραστή της, τον αυστριακό υπαξιωματικό Φρα-

Τ

Insenso

ντς Μάλερ, στα στρατεύματα κατοχής, επειδή έχει προδώσει τον έρωτά της. Ο Μάλερ εκτελείται ως λιποτά­ κτης, μα η Σερπιέρι δεν μετανιώνει, λυπάται γιατί δεν τον σκότωσε η ίδια, ώστε να ενωθεί ολοκληρωτικά μα­ ζί του. Αυτή την ιστορία ο Δημητριάδης την αναπλάθει και δημιουργεί ένα καινούργιο ποιητικό κείμενο με θέ­ μα όχι μόνο τον έρωτα και την προδοσία μα και την ταυτότητα, το σώμα, τη χώρα, το λόγο, τη θνητότητα, που θυμίζει το αριστούργημά του Πεθαίνω σαν χώρα. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Π. Κ. Ενεπεκίδης__________________________________ Ωκεανίδα, 2007 σελ. 549, τιμή: 25,00 ευρώ

Γράμματα προς τη Βιέννη 1824-1843 Αϊτό την αλληλογραφία του πρώτου Αυστριακού πρεσβευτή στην Αθήνα Αντον φον Πρόκες Όστεν υτό το βιβλίο παρουσιάζει μία ιδιαίτερη δυσκολία. Δεν ξέρεις ποιος προσέφερε περισσότερο στην ιστορία, ο Π. Ενεπεκίδης ή ο φον Όστεν; Ο πρώτος αποτελεί την εγγύηση της ιστορικής έρευνας, ενώ ο δεύτερος μία σεβαστή ματιά της ελληνικής κοινωνίας των αρχών του 19ου αι. μέσα από την ιδιότητα του αυ­ στριακού διπλωμάτη που δεν είναι υποχρεωμένος να γράφει με ρεαλιστικούς όρους για να συμβάλει στη χά­ ραξη της πολιτικής της χώρας του. Γιατί τα γράμματα που δημοσιεύονται αποτελούν μέρος της ιδιωτικής αλ-

Α

ληλογραφίας του φον Όστεν, μέσα από την οποία αναδεικνύεται η επιθυμία του να γνω­ ρίσει τη διαχρονική Ελλάδα από την αρχαιότητα έως τις ημέρες του, να την καταλάβει και έτσι αποδεκτός από όλους να αναγάγει το σαλόνι του, στο κέντρο της Αθήνας, σε περιζήτητο πολιτιστι­ κό κέντρο της νέας πρωτεύουσας της Ελλάδας. [ΞΕΝΗ Δ. ΜΠΑΛΩΤΗ]

Μετάφραση: Ειρήνη Δανιήλ - Ντούτσουλη Κυβέλη, 2007 σελ. 232 ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος ασκού­ σε και ασκούνταν στη φιλοσο­ φία καθημερινά. Τις εμπειρίες και σκέψεις του κατέγραψε σε ένα βιβλίο εν είδει «πνευματι­ κών ασκήσεων». Αν και έχουν περάσει 2.000 χρόνια από τότε, πολλές από τις συμβουλές του φαίνονται να ισχύουν και επιπλέον να μπορούν και να εφαρμοστούν.

Ο

1 6 4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Οι πνευματικές διδασκαλίες του Μάρκου Αυρήλιου

Στο πρώτο μέρος αυτού του βιβλίου ο συγγραφέας ει­ σάγει τον αναγνώστη στη βασική αξία της φιλοσοφίας και τις γενικές αρχές που τήρησε στη ζωή του ο Μάρ­ κος Αυρήλιος. Στο δεύτερο μέρος κατατίθενται ο σκέ­ ψεις του ίδιου του αυτοκράτορα με τη μορφή προτρο­ πών. Η βασική του ιδέα είναι πως δεν μπορείς να ζήσεις δεύτερη ζωή, ότι οι ζωές όλων είναι ίδιες και οφεί­ λεις προς τον εαυτό σου αλλά και προς τους άλλους να την καλυτερέψεις. [κ. Π.]

Ο βίος και η πολιτεία των ελλήνων πρωθυπουργών ί σχολιασμένα σαρκαστικά από τον Κιτσάρα Λαό, πάνω στην παράδοση του Τσιφόρου.

Μυθιστόρημα Ο έρωτας ενός γερμανού για μια κοπέλα της Κρήτης στην Κατοχή, που φτάνει στις μέρες μας. Λ

Ευαίσθητο κείμενο για μεγάλα παιδιά, με θέμα τον αναπόφευκτο στη ζωή πόνο. Τα έσοδα του βιβλίου θα ■. διατεθούν στο φορέα κατά του πάγου και της μοναξιάς ■"«Είμαι Εδώ». ύ

Αρχαίοι ελληνικοί μύθοι διηγημένοι ξανά με φίνο σατιρικό τρόπο και αναχρονισμούς εποχής ...Παγκοσμιοποίησης.

Δύο ταξίδια στους ιερούς τόπους του Βουδισμού, της βραβευμένης λογοτέχνιδας, όπου η έκσταση στο πρώτο ανατρέπεται από τους σπαραγμούς της πολιτικής στο δεύτερο.

Στα βιβλιοπωλεία. Και με αντικαταβολή, τηλ.: 210 3307001-4, e-mail: ekdoseis.periplous@gmail.<

δ ι α β α ζ ω ] Δ Ι Α Φ Ο Ρ Α

[

_____________________________________ Βάσω Κοσμά Παπαζήσης, 2007 σελ. 139, τιμή: 14,63 ευρώ

Ιωάννης Αποκαλυτττής - Χάκερ Μια εικαστική -προσέγγιση

ια εξαιρετικά ενδιαφέ­ ρουσα εικαστική προ­ σέγγιση ενός αμφιλεγόμενου θεολογικού κειμένου, της Αποκάλυψης του Ιωάννη, επι­ χειρεί η γνωστή εικαστική καλλιτέχνιδα Βάσω Κοσμά. Μέσα από τα κείμενα αλλά και την εικαστική εικόνα η Βάσω Κοσμά επιχειρεί να συνδέσει τη δοκιμιογραφία με την ποίηση και τον λόγο με την εικόνα. Δεν είναι στις

Μ

Μανόλης Β. Μαρμαράς _____ ______________________

Ταξίδια σε τόπους των Βίκινγκς

τις χώρες των βόρειων παγωμένων θαλασσών ταξί­ δεψε ο συγγραφέας από τον Φεβρουάριο του 2003 έως τον Μάιο του 2006 αναζητώντας τις αρχικές κοιτί­ δες και τα αγκυροβόλια των Βίκινγκς, καθώς μετακινού­ νταν από τη σκανδιναβική χερσόνησο προς τα δυτικά. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται οκτώ αυτοτελή κείμενα με ταξιδιωτικές εντυπώσεις από επισκέψεις σε περιοχές της Δανίας, της Σουηδίας, της Νορβηγίας, του Ηνωμέ­ νου Βασιλείου, της Ισλανδίας και της Γροιλανδίας. Σύμ­ φωνα με τον συγγραφέα, ο σύγχρονος επισκέπτης των τόπων όπου εγκαταστάθηκαν ή έδρασαν οι Βίκινγκς στο

Σ

προθέσεις της να ερμηνεύσει το κείμενο, αλλά υπο­ γραμμίζει τις σκέψεις που της γεννά σε μια παράλληλη σχέση με το σήμερα. Περιγράφει με κριτικό πνεύμα τη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας, της παγκοσμιο­ ποίησης, των «ανθρωπιστικών βομβαρδισμών», της οι­ κολογικής καταστροφής, της εξαφάνισης του ήθους, των αξιών και των ιδανικών στο όνομα των στυγερών συμφερόντων και του χρήματος. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ)

τ a ; ι δ ι ο τ ι κ A Παπαζήσης, 2007 σελ. 231, τιμή: 19,86 ευρώ

παρελθόν δεν θα συναντήσει επιβλητικά μνημεία, γιατί αυ­ τά δεν κατασκευάστηκαν πο­ τέ. Αντίθετα, θα έρθει σε ε­ παφή με το σκληρό περιβάλ­ λον στο οποίο έζησαν και θα νιώσει τις δυσκολίες που α­ ντιμετώπισαν για να δαμά­ σουν τις αντιξοότητες της φύσης και να επιβιώσουν. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

______ Ηλίας Ταμπουράκης Ροές, 2007 σελ. 185, τιμή: 15,68 ευρώ

■στορικά γεγονότα της ΛαI τινικής Αμερικής ξεδιπλώ­ νονται μέσα από τη σύγχρο­ νη, αληθινή ιστορία μιας οι­ κογένειας από την Κόστα Ρίκα. Επηρεασμένος από τη μεγάλη λατινοαμερικανική σχολή του μαγικού ρεαλι­

1 β β

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Ημερολόγια ταξιδίων σε φύλλα μπανανιάς σμού, ο Ηλίας Ταμπουράκης ξεδιπλώνει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του τα πραγματικά βιώματα ενός Έλληνα στη Λατινική Αμερική. Γοητευτικό αφήγημα τα Ημερολόγια, μεταφέρουν τον αναγνώστη σε μαγικές δια­ στάσεις με μια ειλικρίνεια που μπορεί να έχει μόνο εκείνος που έχει όντως παρεπιδημήσει σε αυτές. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Δ

I

Α

Φ

Ο

Ρ

A

1 J

Μαργιάν Σατραπί Μετάφραση: Γεωργία Τσάκωνα, Μελίττσ Γκουρτσογιάννη Ηλίβατον, 2007 σελ. 158 και 194

Περσεττολις, Περσέπολις 2

Περσέπολ/ς εξιστορεί τη ζωή της Μαργιάν Σατρα­ γάμου και την οριστική πί στο Ιράν και στην Ευρώπη με τη μορφή κόμικς. της μετανάστευση στη Η δημιουργός ζει μόνιμα πλέον στη Γαλλία, αλλά γεν­Γαλλία. Οι προσωπικές νήθηκε στο Ιράν μερικά χρόνια πριν την επανάσταση.ιστορίες της Σατραπί, Παρότι η ίδια και η εύπορη αριστερή οικογένειά τηςστο πρώτο βιβλίο μέσα είναι υπέρ της ανατροπής του Σάχη, εκπλήσσονται μεαπό τα μάτια του μι­ το αυστηρό ισλαμικό καθεστώς που εγκαθιδύεται καικρού κοριτσιού/έφηβης την επακόλουθη υποβάθμιση των ατομικών δικαιωμά-και στο δεύτερο ως ε­ των.Οι γονείς της Μαργιάν τη στέλνουν, μόνη στα δε-νήλικας πλέον, διαπλέκατέσσερά της χρόνια, στην Αυστρία, όπου η φύση τωνκονται με την κοινωνική κατάσταση και τις αντιλήψεις προβλημάτων της αλλάζει: Ζητήματα ταυτότητας, μονα­ στο Ιράν και στην Αυστρία. Το σχέδιο, λιτό και ασπρό­ ξιά, ναρκωτικά, σχέσεις. Ο δεύτερος τόμος περιγράφει μαυρο, υπηρετεί και προάγει αποτελεσματικά την αφή­ την επιστροφή της Σατραπί στο Ιράν. Εκεί θα ζήσει την γηση. Οί δύο τόμοι περιέχουν το σύνολο της γαλλικής αυξημένη παράνοια του καθεστώτος, τη διαφορά νοο­ έκδοσης. Πρόσφατα κυκλοφόρησε η ομότιτλη ταινία τροπίας και τις μικρές πράξεις αντίστασης των Ιρανών. βασισμένη στο κόμικς. Η ιστορία τελειώνει με τη λύση του αποτυχημένου της [ALEX BASKO]

Η

Μ ε β ί ψ ) 6ο ς

Το Σύθαμπο

Νέοι &'ElXnvesσυγγραφε'κ

«Το Σύθαμπο»

«Ο Μάντηδ»

«Δεν υπάρχει επαρκή? ορισμό? ins ηθική?, και σ’ to γράφω εγώ, που ιην έχω ορίσει επαρ­ κώ?... Ανέκαθεν μ’ ενοχλούσε ο ορυμαγδό? γύρω μου και μου αρκούσε να βρω ένα σπίιι χωρί? θορύβου?. Ή μια γυναίκα. Τελικά, βρήκα μια γυναίκα χωρί? θορύβου?, ιη μητέ­ ρα σου...».

«Λιώνε? πριν υπήρξα μάντη?. Έβλε­ πα το μέλλον, θεράπευα το παρόν. Ο Απόλλωνα? μου χάρισε και την αθανασία. Με έναν όρο... Οι θεοί ξέρουν να κάνουν σκληρά παζάρια. Έζησα και γνώρισα πολλά. Ήθελα να γίνω ισόθεο?. Ποιο? θνητό? όμω? μπορεί να γίνει θεό?:».

Ο Διογένης διηγείται στον αγέννητο γιο του την ιστορία pias ιδιόρρυθμοί oneipas που πολεμάει το σύστημα. Κάποιος χτυπάει την πόρτα και π ιστορία μένει στη μέση. Σήμερα, ο Φλεξισέξουαλ 13 ψάχνει να μάθει τη συνέχεια.

Ένα μ υθιστόρημα για τη θεία βού­ ληση, as ανθρώπινες επιλογές, την αθανασία m s ζωής και το πραγματικό νόημα της διαιώνισής ins.

[

Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω Δ

I

Α

Φ

Ο

Ρ

Συλλογικό Μετάφραση: Κατερίνα Σπετσιώτου Τζίνα Τασιοπούλου Πολύτροπον, 2006 σελ. 400, τιμή: 31,35 ευρώ

Περί του συναισθηματικού δεσμού

θεωρία του συναισθηματι­ τέτοια είναι η σπουδαιότητά τους που οποιοδήποτε έλ­ κού δεσμού δημιουργήθη- λειμμα δημιουργείται στα πρώιμα χρόνια της ζωής μας κε από το βρετανό ψυχαναλυτήμάς ακολουθεί ώς το θάνατο. Στη διαμόρφωση του ατό­ John Bowlby, ο οποίος, βασι­μου, όμως, έμμεσο αλλά σημαντικό ρόλο παίζει και η σμένος στην ψυχαναλυτική τουκοινωνική πολιτική του κράτους, όπως αυτή εκφράζε­ παιδεία και εμπλουτίζοντας τηνται στις κοινωνικές και εργασιακές δομές. Πολύ συχνά οι κοινωνικές προστριβές με στοιχεία από άλλες ψυχολογικές, κοινωνικές και βιο­ και το δυναστικό εργασιακό λογικές επιστήμες, τόνισε τη σπουδαιότητα των συναι­τους γονείς να εκφράσουν την περιβάλλον εμποδίζουν σθηματικών δεσμών που αναπτύσσονται των που αναμένεται από αυτούς, τρυφερότηταμεταξύ και φροντίδα νεαρών ατόμων και των σημαντικών άλλων. Οι τη δεσμοί γεγονός που με βοήθεια των πολιτικών αποφάσεων, αυτοί συμβάλλουν τα μέγιστα όπως στην υποστηρίζουν ανάπτυξη της οι ικα­ συγγραφείς, μπορεί να εκλείψει. [ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ] νότητας για ενδο- και δια- προσωπική επικοινωνία και

Η Π Μ

George Yule _____________________________________________ γ α ο ι ι ο α ρ γ ι α Πραγματολογία Μετάφραση: Α. Αλβανούδη - X. Καπελλίδη Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη), 2007 σελ. 147, τιμή: 16,00 ευρώ ρόκειται για εισαγωγικό εγχειρίδιο στο χώρο της νοούν οι χρήστες της επικοινω­ πραγματολογικής γλωσσολογίας και στη διδασκα­ νίας με τα εκφωνήματά τους, λία της, το οποίο συνιστά μία πρόκληση για τον μυούπαρά για την απλή υπόδειξη μενο στο ειδικό αντικείμενο: πώς δηλαδή στη γλωσσι­ της σημασίας των λέξεων ή εκ­ κή επικοινωνία το νόημα συνήθως υπερβαίνει ό,τι οι λέ­ φράσεων στα συγκεκριμένα ξεις και οι πιθανοί συνδυασμοί τους σημαίνουν. Καθώς εκφωνήματα, ο αναγνώστης η πραγματολογία ως γλωσσολογικός όρος ασχολείται προσκαλείται να ανακαλύψει με τη μελέτη της σημασίας όπως αυτή μεταδίδεται στην ακόμη και τις πολιτιστικές δια­ επικοινωνία από ένα άτομο που μιλάει ή γράφει και ερ­ στάσεις γλωσσικών πράξεων και γεγονότων, πέρα από μηνεύεται από ένα άλλο άτομο που ακούει ή διαβάζει, τυπικές συμβάσεις συντακτικών δομών και σημασιολοκαι επομένως ενδιαφέρεται κατεξοχήν γί αυτό που ενγικής ανάλυσης. [ΝΙΚΟΛΑΟΣ A. Ε. ΚΑΛΟΣΠΥΡΟΣ]

ΑΛΕΞ

ΗΙΣΤΟΡΙΑΜΙΑΣΕΞΑΦΑΝΙΣΗΣ

ra w

1 0 8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ί Π Ι Κ Α Ι Ρ Ο Τ Η Τ Α ________ ____________________________ Χριστίνα Αντωνοπούλου

Μετάφραση: Γιώργος Κουλαουζίδης Παπαζήσης, 2007 σελ. 278, τιμή: 14,63 ευρώ

Άλεξ, η ιστορία μιας εξαφάνισης

αρτυρία για την πολύκροτη Φίλιας στον πρόλογό του, «το βιβλίο της X. Αντωνο­ υπόθεση που συντάραξε το πούλου ρίχνει φως σ' αυτό το σκοτάδι κι αυτό συνιστά πανελλήνιο. Κατά τη συγγραφέα, τη μεγάλη αξία του. Ανοίγει δρόμους και εξετάζει πα­ η υπόθεση του Άλεξ δεν είναι ραμέτρους που εσκεμμένα δεν εξετάστηκαν. Θα πονέ­ μόνο η ιστορία μιας τραγικής σει πολλούς και θα θίξει ακόμα περισσότερους. Η αλή­ εξαφάνισης αλλά και η ιστορία θεια, όμως, πρέπει να λέγεται, οσοδήποτε σκληρή και μιας περίεργης συγκάλυψης. Όπως σημειώνει και ο Β. να είναι...». [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ

Χ Ρ ΙΣΤ ΙΝ Α Α Ν Τ Ω Ν Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗΣ Υπάρχουν στιγμές που, ενώ πρέπει να μιλήσουμε, επιλέγουμε τη σιωπή. Υπάρχουν γεγονότα που δε συμβαίνουν σ\εμάς, αλλά μας αφ ορούν περισσότερο απ’ όσο φανταζόμαστε. Η υπόθεση Αλεξ δεν είναι μόνο η ιστορία μιας τραγικής εξαφάνισης, αλλά και η ιστορία μιας περίεργης συγκάλυψης. Αραγε οι ένοχοι είναι τα πέντε παιδιά που κατηγορήθηκαν, ή μήπως κάποιοι άλλοι κρύβονται από πίσω; Αραγε η ενοχή βαραίνει περισσότερο ανθρώπους με εξουσία, οι οποίοι χαίρουν κοινωνικής εκτίμησης, ή μήπως συνένοχη είναι μια ολόκληρη εθελοτυφλούσα κοινωνία; Το Βιβλίο αυτό καταγράφει μικρές και μεγάλες αλήθειες, αλήθειες οδυνηρές και ανείπωτες, που πρέπει να κατατεθούν ευθαρσώς προς κρίση όλων. Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να φωτίσει άπλετα μυστικά και ψέματα που δηλητηριάζουν τη ζωή μας. ΓΓ αυτό και μας αφορά όλους.

ΒΕΙ Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ

Π ΑΠΑΖΗΣΗ

Ν ικηταρά 2 ΐ μ μ . Μ πενάκη, 106 78 Α θήνα Τηλ.: 210 3818020, 210 3822496, Fax: 210 3809150 site: www.papazisi.gr · email: papazisi@ otenet.gr

δ ι α β α ζ ω ] Δ Ι Α Φ Ο Ρ Α

[

_______ Jack Mezirow και συνεργάτες Μετάφραση: Γιώργος Κουλααυζίδης Μεταίχμιο, 2007 σελ. 351, τιμή: 27,00 ευρώ

Η μετασχηματίζουσα μάθηση

ο πεδίο της εκπαίδευσης οποίων αντιλαμβάνονται και κατανοούν το περιβάλλον ενηλίκων, η ανδραγωγική, τους. Καθώς όμως τα σχήματα και οι δομές αυτές δια­ όπως την ονόμασε ο Malcomμορφώνονται μέσα από τη μίμηση και την κοινωνικοποί­ Knowles, αναπτύσσεται μόλις τιςηση, συχνά είναι λανθασμένες. Βασικό λοιπόν στοιχείο τελευταίες δεκαετίες. Μέχρι τό­της θεωρίας της μετασχηματίζουσας μάθησης είναι ο τε στην εκπαίδευση ενηλίκωνστοχασμός, μέσω του οποίου μετασχηματίζονται οι εφαρμόζονταν οι κανόνες της παιδαγωγικής, καθώς είχε υπάρχουσες νοητικές δομές ώστε να γίνουν πιο ακριβείς γίνει η παραδοχή πως η μάθησηκαι είναι μια διαδικασία συ­ το βιβλίο αποτελεί προϊόν στο­ πραγματικές. Το ίδιο γκεκριμένη, ανεξάρτητη από τηνχασμού, ηλικία. Ο Jackπλήθος Mezirow αφού συγγραφέων αναλύουν κριτικά τις τη δεκαετία του 1970 παρατήρησε πως οιαπόψεις ενήλικεςκαιφέ­ διάφορες εφαρμογές της θεωρίας στην εκ­ ρουν στο μυαλό τους σχήματα και δομές μέσω των [ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ] παίδευση ενηλίκων.

Τ Η Δ

Συλλογικό_______________________________________

Μακροζωία και ευζωία

Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2007 σελ. 103, τιμή: 10,00 ευρώ

αθανασία ήταν ανέκαθεν μια χίμαιρα για την πλειο­ βάλλουν στη μακροζωία. Πέρα νότητα των πολιτισμών, καθώς ο άνθρωπος πάντα όμως από την ιατρική προσέγγι­ επεδίωκε με κάθε τρόπο να ξεγελάσει το θάνατο. Η μα­ση του θέματος, επιχειρείται και κροζωία είναι περισσότερο από επιθυμητή και για το σύγ­μια κοινωνική, καθώς η αύξηση χρονο άνθρωπο, που αναζητά στη διατροφή, τη φυσικήτου προσδόκιμου ζωής έχει κατάσταση και το περιβάλλον την επιμήκυνση της ζωήςαναμφισβήτητες επιπτώσεις στην του. Στο βιβλίο αυτό πλήθος πανεπιστημιακών εκθέτουνεργασία, στις παροχές του κρά­ τις ποικίλες θεωρίες για τη γήρανση και τα αίτιά της. Στιςτους πρόνοιας, αλλά και στην πεζή απόφαση των ασφα­ ομιλίες τους στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών που παρουσιά­λιστικών φορέων σχετικά με το ποιος έχει προσδόκιμο ζονται μελετούν τη γήρανση σε επίπεδο κυττάρου, αλλάζωής ικανό να του δώσει εισιτήριο στη μονάδα εντατικής και οργανισμού, ενώ ερευνώνται οι παράγοντες που συμ-θεραπείας. [ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ]

Καυκάς, 2007 σελ. 598, τιμή: 15, 00 ευρώ

Ελληνο-ρωσικό λεξικό Ελληνο-τουρκικό λεξικό

ύο νέα λεξικά προστίθενται σα λεξικά, με πλούσια εικονογράφηση, σχεδιασμένα για στη σειρά των Compact Ει­ το ευρύ κοινό, σε μικρό σχήμα ώστε να είναι εύκολα κονογραφημένων Λεξικών τωνστη χρήση και στη μεταφορά, αποτελούν απαραίτητα εκδόσεων Καυκάς, το ελληνο­εγχειρίδια για όλους όσοι επιθυμούν να τα χρησιμοποι­ τουρκικό και το ελληνο-ρωσικό.ήσουν ως συμπληρωματικό διδακτικό υλικό, να αναζη­ Τα λεξικά αυτά καταγράφουν τοτήσουν ακριβείς όρους για επαγγελματική ή προσωπι­ φυσικό περιβάλλον ενός ατόμου που αποτελεί μέροςτη σημασία λέξεων ή να εξηγή­ κή χρήση, να ελέγξουν της τεχνολογικής εποχής του σήμερα και που χρησιμο­ σουν άγνωστες λέξεις. Στη σειρά περιλαμβάνονται ακό­ ποιεί έναν μεγάλο αριθμό εξειδικευμένων τεχνικών ό­ μα: ελληνο-αγγλικό, ελληνο-γαλλικό, ελληνο-ιταλικό, ελρων σε πολλούς διαφορετικούςληνο-ισπανικό, τομείς δράσης. ελληνο-γερμανικό Δίγλωσ· λεξικό. [Κ. Π.]

1 7 0 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

[ Δ IA BA Ζ Ω Δ

Dr. James A. Duke ______________________ e n a λ λ a k

Βοτανοθεραπείες

I

Α

Φ

Ο

Ρ

A

1

J

ΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙ ΕΣ Μετάφραση: Ζωη Ζγουλέτα Ψύχαλος, 2007 σελ. 603, τιμή: 26.00 ευρώ

o επιστημονικό πεδίο της εθνοβοτανολογίας πραγ­ χνά οδηγούνται σε ανάκληση ματεύεται τη χρήση των βοτάνων ως τροφής, αλλά και επανονομασία των σκευα­ και ως μέσου ίασης σε διάφορους πολιτισμούς. Τριά­σμάτων τους, αλλά κυρίως ντα πέντε χρόνια καριέρας σε αυτό το πεδίο επέτρε­στη συμβολή των βοτάνων ψαν στον Dr. James Duke να συλλέξει πολύτιμη καιόχι μόνο στην αντιμετώπιση αναντικατάστατη πείρα στη βοτανική ιατρική. Καθώς οιτων ασθενειών αλλά και στην δυτικές κοινωνίες στρέφονται προς εναλλακτικές θερα­ισορροπημένη λειτουργία πείες, ο Dr. Duke θεώρησε σκόπιμο να μοιραστεί μετου οργανισμού. Πέρα από τους αναγνώστες του τη γνώση του. Σύμφωνα με τοτον ενδελεχή κατάλογο των βοτάνων και των θεραπευ­ συγγραφέα, η στροφή προς τη βοτανική ιατρική οφεί­τικών τους ιδιοτήτων, οδηγίες για την εύρεση, φροντί­ λεται στην τοξικότητα και τις ανεπιθύμητες παρενέρ­δα και καλλιέργεια των βοτάνων δίνονται στους αποξε­ γειες των μονοχημικών φαρμάκων, στην αυξανόμενη νωμένους από τη φύση κατοίκους των πόλεων. [ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ] δυσπιστία προς τις φαρμακευτικές εταιρείες, που συ-

T

JS Te R n a ik a M

Ρα&βλιοοωλείο ειδικευμένο σε θέματα: A

ik u y t a n s jf M m n c m s ^ π ισ π ίμ τ κ

οινυνικού ροβΗπμαιισμού

K thnzoh

[

δ ι α β α ζ ω ] Δ Ι Α Φ Ο Ρ Α

Θ Ε Ο Λ Ο Γ Ι Α ______________ _____________________________________Π. Β. Πάσχου Αποστολική Διακονία, 2007 σελ.160

Εξήνθησεν η έρημος

ρόκειται για «θαυμαστές συμβεί κάτι δεν τρέχουν στην οικογένεια, στον αδελ­ ιστορίες των μεγάλων φό, στην πόλη ή το χωριό, αλλά οπλίζονται με θέληση ασκητών της Αιγύπτου». Είναι και πίστη για να ξεπεράσουν το πρόβλημα. Ο συγγρα­ ιστορίες ασκητών στις ερή­ φέας καταγράφει τις ιστορίες των απομακρυσμένων μους της Αιγύπτου, γραμμένες από τον κόσμο ασκητών που είναι το παράδειγμα για με την απλή γλώσσα ενός αφη­ όλους αλλά και τις ιστορίες ασκητών που βρίσκονται γητή που τους πλησιάζει με πιο κοντά στον κόσμο και νιώθουν την «πίεσή» του, πι­ αγάπη για να τους γνωρίσει. Οι ασκητές αυτοί είναι αναστεύοντας ότι δίνει παραδείγματα που μπορούν να λει­ χωρητές που ζουν μακριά από τις οργανωμένες κοινω­ των αναλογιών- και σήμερα. τουργήσουν -τηρουμένων νίες, με αντιμέτωπο τον ίδιο τον εαυτό τους. Όταν τους [Κ. Π.]

Π

Παναγιώτης I. Μπούμης __________________________

Η ένωση (όχι σύνθεση) με τους μονοφυσίτες

________________ Θ Ε Ο Λ Ο Γ Ι Α Αρμός, 2007 σελ. 145, τιμή: 10,00 ευρώ

υλλογή άρθρων που γράφτηκαν με αφορμή ορισμέ­ νες προτάσεις για το ζήτημα της νες άστοχες, κατά τη γνώμη του συγγραφέα, θέσεις ένταξης των μονοφυσιτών στην ή αδόκιμες εκφράσεις σχετικά με το θέμα των δύο φύ­Μία, Αγία, Καθολική και Απο­ σεων του Ιησού Χριστού, οι οποίες είδαν το φως τηςστολική Εκκλησία, θεωρώντας δημοσιότητας σε θεολογικά περιοδικά. Ο συγγραφέαςτην ένωση αυτή ως τον απώτε­ ασκεί πολεμική στις απόψεις εκείνες που θέτουν εμπό­ρο σκοπό και πόθο της καταδια στη συνεννόηση και την ενότητα μεταξύ των ορθο­βληθείσας κοπιώδους προσπάθειας στο μεγάλο ζήτη­ δόξων και των μονοφυσιτών. Υποστηρίζοντας τις θέ­μα της ενότητας των χριστιανών. σεις του ο συγγραφέας θέτει προς συζήτηση ορισμέ[ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Σ

Ελσα H iiH ·

172 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

_____ Didier Levy, Catherine Meurise

Απόδοση: Σέτη Λεπίδα Οιωνός, Λαμία, 2007 σελ. 52, τιμή: 12,00 ευρώ

Έλσα, στον κόσμο των μεγάλων

Έλσα Δεμίαφού όταν ερωτεύομαι γίνομαι εντελώς χαζή;». Η Έ λ­ κρη είναι σα περιγράφει τα προεφηβικά κορίτσια που βιάζονται ένα σκίτσο κορι­ να μεγαλώσουν και να μπουν σε έναν κόσμο που τα διατσιού. Ένα κόμικ παιδαγωγεί, έτσι ώστε να μπουν όσο πιο γρήγορα γί­ που θυμίζει στη νονται σαν γυναίκες-καταναλώτριες-ερωμένες-νοικογραμμή το μικρόκυρές Νικόλα SempeΛιτή αλλάγραμμή, είναι κορίτσι, καιτου σύζυγοι. λιτός λόγος, σκέψεις δηλαδή έχει διαφορετική ψυχολογία. και Αισθάνεται άσχη­ που εικονοποιούνται σε κάνουν να χαμογελάς, για­ μη, δεν έχει στήθος καιβάθος δεν αρέσει σταπρόκειται αγόρια. Είναι τί κατά ξέρεις ότι για μια πικρή πραγ­ συνεχώς ερωτευμένη, αλλά χωρίς ανταπόκριση ή, όπως ματικότητα. λέει, «τι να το κάνω που βγάζω 19,5 στα μαθήματα, [Κ. Π.]

Η

ΝΑΝΑ ΚΡΙΕΚΟΥΚΗ | Η ΕΛΣΑ ΝΑΚΟΥ ένα μουσικό εκπαιδευτικό

r fo k m

παραμύθι όπου τα παιδιά

(0

συμμετέχουν τραγουδώντας και ζωγραφίζοντας

Τραγουδούν

Λυδία Αγγελοπούλου Μαρία Μαυρομμάτη

Μ

Ε κ δ ό σ ε ι ς Καλέντης

Μαυρομιχάλη n , ιο6 79 Αθήνα · τηλ.: 2ΐο 3601.551,2ΐο 3390.028 · fax: 210 3623.553 · e-mail: kalendis@ath.forthnet.gr · www.kalendis.gr

Ελληνικά Γράμματα, 2007

_____________________________ Χρηστοί, Μπουλώτης

ας σελ. 34, τιμή: 16,00 ευρώ

Ο γάτος Λεοττάλδος στη Σχολή Καλών Τεχνών

άθε βιβλίο του συγγραφέα το δίλημμα για έναν πραγματικό καλλιτέχνη. Πώς να κα­ δεν μπορείς να μην το δεις ταστρέψει το έργο του; Μάταια παρακαλούσε τα ποντί­ παρά με περισσό ενδιαφέρον,κια να επιστρέψουν σ' αυτό. Ξεκαρδιστικά στιγμιότυπα αφού ο ίδιος έχει κομίσει στηνκαι ανατροπές. Η εικονογράφηση θελκτική και ενδιαφέ­ ρουσα. Ο εικονογράφος σε κάθε ζωγραφιά παραθέτει παιδική λογοτεχνία ένα ιδιαίτε­ ρο ύφος που διαπνέεται απόαποσπάσματα έργων ζωγράφων (Πικάσο, Γκόγια, Μιρό κ.ά.), ανοίγοντας έναν ιδιότυπο διάλογο που απο­ συναίσθημα, δημιουργική νοσταλγία, ευφυές καιέτσι απλό τελεί ένα «άλλο» ενδιαφέρον κείμενο. Στην ίδια σειρά χιούμορ, ευαισθησία και ποίηση. Ο γάτος Λεοπόλδος, κυκλοφορούν: Ο Μητσόγατος στη λαϊκή αγορά, Ο Γάτος λοιπόν, είναι ζωγράφος. Χιλιάδες ποντίκια ζωγράφισε κι της να οδού (Για αναγνώστες από 7 ετών) εκείνα ζωντάνεψαν. Και τώρα πώς τα Σμολένσκη. εξολοθρεύσει; [ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ] Η διαταγή του πρωθυπουργού ήταν ξεκάθαρη. Και ιδού

Κ Β

Βούλα Μάστορη______________________

Ελληνικά Γράμματα, 2007

Απορίες παιδιών για τη Γη

ιβλίο της επιτυχημένης σειράς «Απορίες παιδιών», χάριστη δημιουργική μάθηση. που έρχεται από τα παλιά σε μια αναπλασμένη Θέματά του: η τροχιά της I έκδοση. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση διάφορων ηρώωνΓης, ο ήλιος, η μέρα κα μέσα από διάλογους με χιουμοριστικά στιγμιότυπα καινύχτα, η βαρύτητα, το κι διάφορα τεχνάσματα «εκμεταλλεύεται» εύστοχα διάφο­κ.ά. Στο τέλος του βιβλίου | ρες αντιλήψεις, εικόνες από τη μυθολογία αλλά και τιςυπάρχουν ερωτήσεις εμπέ­ ατελείς γνώσεις και την εμπειρία των παιδιών-ηρώων, με-δωσης, καθώς και οι απαντήσεις τους. Στην ίδια σειρά κυ­ ταδίδοντάς τους δημιουργικά τη γνώση. Ένα βιβλίο πουκλοφορούν βιβλία για τη θάλασσα, το φως και τον ηλε­ θα μπορούσε κάλλιστα να «κατοικεί» σε όλες τις σχο­κτρισμό. (Για αναγνώστες από 8 ετών) [ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ] λικές βιβλιοθήκες, γιατί συμβάλλει στην αβίαστη και ευ­

, πό τα ελάχιστα εικονο\ βιβλία που κυκλοφοI ρούν στην ελληνική πραγI ματικότητα. Η συγκεκριμέI νη μορφή βιβλίων είναι από χρόνια ευρέως διαδεδομέ­ νη στο διεθνή χώρο. Πρόκειται για βιβλία που παραθέ­ τουν μόνο εικόνες, περιέχοντας έτσι εν δυνάμει πολ­ λαπλές ερμηνείες και αφηγήσεις. Τα εικονοβιβλία πα­ ρέχουν τη δυνατότητα στο παιδί να φανταστεί, να ανα­ καλέσει εμπειρίες, να εμπνευστεί, ώστε να δημιουργή­ σει τη δική του ή τις δικές του ιστορίες. Δεδομένου ό-

174- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Το κόκκινο βιβλίο τι ο λόγος της εικόνας, ως άτυπος «προφορικός λόγος», προηγείται του γραπτού λόγου σε ένα νήπιο, φανταζό­ μαστε την αξία τέτοιων βιβλίων που προάγουν την πα­ ρατηρητικότητα, τη δημιουργική σκέψη και συνάμα τον προφορικό λόγο. Οι ενδιαφέρουσες δημιουργικές δραστηριότητες που προτείνονται νομίζω ότι θα επιτελούσαν καλύτερα το ρόλο τους αν περιέχονταν σε ένα μικρό συνοδευτικό ένθετο. Και τούτο γιατί, όπως πα­ ρατίθενται στο τέλος του βιβλίου, μοιάζουν να «υπο­ νομεύουν» την έννοια του εικονοβιβλίου. (Για δημιουρ­ γούς «αναγνώστες»-αφηγητές από 4 ετών) [ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ]

Συγγραφείς του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου

Ήρωες της Ελλάδας ατά καιρούς ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βι­ αυτών των δύο περιόδων της βλίου εκδίδει συλλογικούς τόμους με διηγήματα κυ­ ιστορίας μας, αποτυπώνουν ρίως μελών του. Πρόσφατα βιβλία έχουν θέματα τουςπράξεις που καταυγάζουν την Ολυμπιακούς Αγώνες, τα επαγγέλματα που χάνονται,ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δίνο­ τον πόλεμο και την ειρήνη. Αξιολογότατες προσπά­ντας ουσιαστικό νόημα στην θειες, που δίνουν κάθε φορά τη δυνατότητα στον ανα­έννοια της ελευθερίας. Γράφουν γνώστη, πέρα από την αισθητική απόλαυση, να κάνει συ­οι συγγραφείς του Κύκλου: γκρίσεις θεμάτων, ύφους κ.λπ. μέσα από την εικόνα τηςΑντωνάκου, Βαρελλά, Γκρέκου, Δελώνης, Διακαινισάκη, συγγραφικής παραγωγής σε μια δεδομένη περίοδο. ΤοΚαλαμάρα, Καμαράτου-Γιαλλούση, Κατσούλη-Συμεώνοβιβλίο που παρουσιάζουμε περιέχει φυσιογνωμίες τωνγλου, Μερίκα-Θεοδωρακάκου, Μπούτσικας, Νικολοεθνικών αγώνων του 1821 και του 1940. Ανάγλυφες ει­πούλου, Πατεράκη, Ρεμούνδος, Σταθάτου. (Για αναγνώ­ [ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ] κονογραφίες γνωστών αγωνιστών αλλά και άγνωστων, στες από 9-10 ετών)

Κ ρ

/

I B o b c is - Π ώ 5 ν ο $ ν ο *% ιε

- Το ό ν ο ρ ο - T o K o v p S a sp a - Τί ε ίν α ι ο ήt o ν ά τ |ΐο ι xmΤ

mo m m

mo

δ

ι α

β

α

ζ

[

ω

Π Α Ι Δ Ι Κ Η

m:r.

] Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

________________________________ Μόνος Κοντολέων Έ ξι φίλοι κι ένα δώρο

·

j tt! pVl Κί

Μ

να ενδιαφέρον από την εγχείρημα, για τους ενήλικες αναγνώστες του έργου του πλευρά της αφήγησης βιβλίο. συγγραφέα, μοιάζει με νοσταλγικό ταξίδι φαντασίας Με αφορμή τα γενέθλια του που δίνει μια διαφορετική όψη σε μια επιτυχημένη συγ­ συγγραφέα, έξι «φίλοι» τον επι­γραφική πορεία και πράξη. Δηλαδή ως μια λειτουργία σκέπτονται και με τη σειρά του η οποία, μέσα από την αυτοπεποίθηση και μια μορφή ο καθένας αφηγείται από μιααυτοαναφορικότητας, επανέρχεται ανανεωμένη στα ιστορία. Οι έξι ιστορίες συνολι­έργα του ίδιου συγγραφέα και προσφέρεται στους νεό­ κά προέρχονται από το βιβλίο του συγγραφέα 0 χιονάν­ τερους αναγνώστες σαν μια «δοκιμή» ή μάλλον σαν βέ­ βαιο πείραμα λειτουργικά θρωπος που δεν ήθελε να λιώσει. Εγκιβωτίζονται στην ενσωματωμένο στο ενιαίο έρ­ γο του. (Για αναγνώστες ιστορία των γενεθλίων, της οποίας οι αφηγητές έχουν, από 7 ετών) [ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ] ως ονόματα, τα έξι γράμματα της λέξης «βιβλίο»... Το

Ε

Κωστούλα Τωμαδάκη_____________________________

Κλεμμένες καρδιές

α τελευταία χρόνια όλο και πληθαίνουν βιβλία, κυρί­ ως μυθιστορήματα, που αποτυπώνουν θέματα τα ο­ ποία απασχολούν τα παιδιά της εφηβικής ηλικίας. Ήδη έχει δημιουργηθεί ένα ικανό σώμα, πρόσφορο για μελέ­ τη και για έρευνα. Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα πρω­ ταγωνιστεί ένα κορίτσι κι η μητέρα του. Ο πατέρας α­ πουσιάζει. Η νεαρή κοπέλα έχει συνεχείς προστριβές με τη μητέρα της. Όταν δε η μητέρα της συνάπτει σχέσεις με έναν ροκ τραγουδιστή, ίνδαλμα παλαιότερων εποχών, η νεαρή κοπέλα νιώθει χαμένη. Αναζητήσεις στο παρελ-

Τ

σελ. 248, τιμή: 10,00 ευρώ

θόν, γράμματα παλιά, ταξίδια στο πατρικό σπίτι της μητέρας της και άλλα απρόοπτα και εκ­ πλήξεις ώς την επίλυση των προβλημάτων, τη συμφιλίωση και τελικά την αυτεπίγνωση, συνθέτουν ένα περιβάλλον πρόσφορο στην αγωνία, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέ­ ρον του αναγνώστη. (Για αναγνώστες από 13 ετών) [ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ]

Άνκιιππ 2007 Εικονογράφηση: Janosch Απόδοση: Μαρία Αγγελίδου σελ. 48, τιμή: 4,00 ευρώ

Ο τόπος των ονείρων μας

σειρά των εκδόσεων Αγκυ­ ένας αρκούδος κι ένας τίγρης, ζούνε μαζί στις όχθες ρα «Διαβάζω μόνος μου» ενός ποταμού. Περνάνε καλά, αλλά έλα όμως που θέ­ αποτελείται από ολιγοσέλιδα βι­λουνε και περιπέτεια! Αποφασίζουν λοιπόν να πάνε βλία, μικρά στο μέγεθος, με ζω­στον τόπο των ονείρων τους, που είναι ο Παναμάς. Έτσι γραφιές και μεγάλα γράμματααρχίζει η περιπέτεια, μια που κανείς δεν ξέρει κατά πού για να διαβάζονται εύκολα απόπέφτει ο Παναμάς. Μόνο το κοράκι γνωρίζει. Οι λίγες παιδιά μικρών ηλικιών. Το συγκεκριμένο βιβλίο περιέ­ σελίδες του βιβλίου είναι γεμάτες από εικόνες φιλίας, χει ένα παραμύθι για την άδολησυνεργασίας, και ειλικρινή προσαρμογής φιλία. Συ­ στο περιβάλλον, εμπειρίας, νάμα δε, αποτελεί και μια πορεία των ηρώων του προς εντέλει αυτογνωσίας. (Για αναγνώστες από 7 ετών) την πολυπολιτισμική επίγνωση. Η υπόθεση: δυο φίλοι, [ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ]

1 7 6 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Η

flllO C T O fllK H

JU A K O M U

TIC 011110110 TU0 0111100 Η Β ίβ λ ο ς

Z.i Kardft

TO nr

λλψ Α ΒΚΤ A PI Χ ϊ Ρ Ι λ Χ ΚΓ

£ r M m Wm

Κ Ε Ν Τ Ρ ΙΚ Η Δ ΙΑ Θ Ε Σ Η : Ία σ ίο υ 1, 11521 Αθήνα, Τηλ. 210-7272.381, F a x 210-7272.380 Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΑ ΑΘΗΝΩΝ: 1. Δραγατσανίου 2 - Πλ. Κλαυθμώ νος, Τηλ. 210-3310.977, 210-3228.637 (κα ί F a x ) 2. Θ εολο (Ε .Κ .Π .Α .) Πανεπιστημιούπολη, Τηλ. 210-7275.853 Θ ΕΣ ΣΑ Λ Ο Ν ΙΚ Η Σ : Έθ νικ ήςΆ μ ό νη ς 9α καί Τσ ιμ ισ κή, Τηλ. 2310-275.126, F a x 2310-278.559 ΠΑΤΡΩ Ν: Ρήγα Φεραίου 143 καί Φ ιλοπ οίμενος 24, Τηλ. κα ί F a x 2610-223.110 E-mai I: apostolIkl-diakonia@ath.forthnet.gr

δ

ι α

β

α

[

ζ

ΠΑΙ ΔΙΚΗ

ω

]

ΛΟΓΟΤΕ ΧΝΙ Α

Introbooks, 2007_______________ Εικονογράφηση: Γιώργος Σγουρός σελ.: 48, τιμή: 20,00 ευρώ

λοι γνωρίζουν ότι το γοβάκι του γνω­ στού παραμυθιού ανή­ κει στη μία και μοναδι­ κή Σταχτοπούτα. Αυτό όμως που δεν γνωρί­ ζουν οι περισσότεροι είναι ότι δεν υπάρχει μόνο μία Σταχτοπούτα, αλλά πολλές. Οι τόσες πολλές εκδοχές του παραμυθιού έχουν διαμορφωθεί από τις πολιτιστικές παραδόσεις, τις πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, τις κοινωνικές δομές, ακόμα και τις κλιμα-

Ο

_________________ Χριστίνα Μανιά Σταχτοπούτες του κόσμου

τολογικές συνθήκες του εκάστοτε τόπου. Η Χριστίνα Μανιά δημιούργησε, σε αυτή την πρωτότυ­ πη έκδοση με την ιδιαίτερα ελκυστική εικονογράφηση, εννέα μοναδικές ιστορίες - παραλλαγές του παραμυθιού της Σταχτοπούτας ταξιδεύοντας τους μικρούς, αλλά και τους μεγάλους αναγνώστες, στη βόρεια Αμερική, στην Πορτογαλία, στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο, στην παγωμέ­ νη Ρωσία, στη μακρινή Κίνα, στα Ιμαλάια, στην εξωτική Ινδία και στην Ινδονησία, προσφέροντας παράλληλα ορι­ σμένα χρήσιμα στοιχεία για τον τρόπο ζωής και τις συ­ νήθειες αυτών των λαών. [Κ. Π.]

Παναγιώτα Σωτηρακοπούλου ___________________________________ Καυκάς, 2007 Ο πονετικός άνεμος Εικονογράφηση: Τζένη Δρόσου σελ. 32, τιμή: 11,00 ευρώ ια δροσερή μέρα του Απρίλη ο άνεμος φόρτωσε τους ασκούς του με τους αέρηδες και ξεκίνησε για δουλειά. Στην πορεία του όμως συνάντησε πολλά εμπό­ δια. Ο μικρός μαθητής που δεν θέλει να αρρωστήσει, ο ψαράς που έχει απλώσει τα δίχτυα του, ο αγρότης που θέλει να σπείρει το χωράφι του, η νοικοκυρά που έχει ανάψει φωτιά για να μαγειρέψει στην οικογένειά της, τον αναγκάζουν να αναβάλει τη σπουδαία δουλειά του. Ο άνεμος πρέπει να δείξει κατανόηση απέναντι σε όλους αυτούς που παιδεύονται και προσπαθούν, αλλά πρέπει

Μ

Αποστολική Διακονία, 2007

Αλέξης είνο μικρό αγόρι τ 'U ζει με τη θεία και το θείο του. Η μητέρα του δεν ζει πια και ο πατέρας του είναι ναυτικός. Περνά τις μέρες του αναμένοντας την επιστροφή του πατέρα του Το ξύλινο άλογο είναι το αγαπημένο του παιχνίδι, αυτό γιατί στην ουσία δεν

Ο

Τ7<3

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

με κάποιο τρόπο να εκτελέσει το έργο του. Ένα συμβολικό παρα­ μύθι, για το μέτρο και την υπερβολή, το δίκαιο και το άδικο, που διδά­ σκει στους μικρούς α­ ναγνώστες ότι όλα τα πράγματα στη ζωή δεν είναι ίδια, αλλά υπάρχουν κανόνες και προτεραιότητες. [Κ. Π.]

______ Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη Ο Αλεξης με το ξύλινο άλογο

πρόκειται για ένα απλό παιχνίδι αλλά για έναν στοργικό και πιστό φίλο που του μιλάει και τον συμβουλεύει σε ό,τι κι αν κάνει. Ένα βιβλίο με Ι4 ευρηματικές και πρωτότυπες ιστορίες, που καθεμιά τους χωριστά έχει και ένα διαφορετικό μήνυμα για τους μικρούς αναγνώστες - τι είναι καλό και τι κακό, τι είναι δίκαιο και τι άδικο, πόσο μεγάλη σημασία έχει η αλήθεια στη ζωή μας κ.ά. Το βιβλίο έχει βραβευτεί με το βραβείο του Λήμου Αθηναίων και συνοδεύεται από cd που περιέχει τη θεατρική διασκευή του έργου. [Κ. Π.]

[ Δ IA BA Ζ

Π Α Ι Δ Ι Κ Η

Τα Χριστούγεννα του Αρκουδάκου

α τελευταία χρόνια, με το πλησίασμα των γιορτών, πολυάριθμα βιβλία, ελληνικά και μεταφρασμένα, με θέμα τις γιορτές του δωδεκαήμερου, κοσμούν τις προ­ θήκες των βιβλιοπωλείων. Εμείς διαλέξαμε ένα που δια­ φέρει και που προκαλεί τα παιδιά-αναγνώστες να συμμετάσχουν μέσα από ευχάριστες διαδρομές στην ολο­ κλήρωση της αισθητικής του. Είναι το ... «απόλυτο» βι­ βλίο των φετινών Χριστουγέννων. Περιέχει είκοσι τέσ­ σερις ιστορίες, μία για κάθε μέρα του Δεκέμβρη. Πρω­ ταγωνιστούν αγαπημένα ζώα των παιδιών σε έξυπνα και παιγνιώδη στιγμιότυπα. Ανάμεσα σε χαρούμενες ζω­ γραφιές υπάρχουν πρωτότυπα ένθετα «κουτάκια», από­

Τ

O

G

I

S

T

I

C

S

J

_________ Καστανιώτης, 2007 Εικονογράφηση: Τάμα Μπας Μετάφραση: Μαρία Τσαούση σελ. 32, τιμή: 19,00 ευρώ

Μπεατρίς Γκάρελ-Τόμα Μπας

L

Ω I

Λ Ο Γ Ο Τ Ε X Ν I A

Δ

Ι

Α

λυτα δεμένα με την όλη εικονογράφηση, που κρύβουν μέσα τους εκπλήξεις-μικρά δώρα. Πρόκει­ ται για στολίδια που «προσφέρουν» τα ζώα του δάσους, για ένα δέντρο που βρίσκεται στο βιβλίο. Μια έκπληξη για τους λιλιπούτειους αναγνώστες, που «μαζί» με το μικρό Αρκούδο καλούν τους φίλους τους για μια χριστουγεννιάτικη γιορτή. (Για ακροατές-αναγνώστες από 4 ετών) [ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ1

Θ

Ε

Σ

Η

Δ

Ι

Α

7

ί

Ν

Ο

Μ

Ε

Σ

Κ

ΕΡΜΗΣ

f L OGIS O G IS T IC S Δ ΙΑΘ ΕΣΗ ΔΙΑΝΟΜΕΣ

Για εσ ά ς το υ ς εκδότες α να λα μ βά νουμε την

^Αποθήκευση χ .

^

\

'λ Π ρ ο β ο λ ι

^Διανοι

Π. Ράλλη 18,177 78, Ταύρος · Τηλ.: 210-34 51 509, Fax: 210 34 56 639 · Email:ermis@ermisnetwork.gr

Κώστας Παπανικολαου

Βιβλίο

αναφοράς ρόκειται για ένα μνη­ μειώδες βιβλίο, για τη συγγραφή του οποίου οι τέσσερις πιο ση­ μαντικοί και με μεγαλύτερη επιρροή ιστορικοί της τέ­ χνης της εποχής μας ένωσαν τις δυνάμεις τους, για να δη­ μιουργήσουν την πιο κατα­ νοητή ιστορία της τέχνης που έχει δημοσιευτεί στον εικοστό και εικοστό πρώτο αιώνα. Το βιβλίο είναι πραγματικά ξεχωριστό και ιδιαίτερα χρή­ σιμο, με μεγάλο βαθμό πρω­ τοτυπίας, πρωτόγνωρης και συμπυκνωμένης γνώσης, τεκμηριωμένης και θεωρητι­ κά ενισχυμένης άποψης, με πλούσιο και σπάνιο εικονο-

Π

Hal Foster, Rosalind Krauss, Yve-Alain Bois, Benjamin H. D. Buchloh

Η τέχνη απ ό το 1900 Πρόλογος-επιμέλεια:

Μιλτιάδης Παπανικολαου Μετάφραση: Ιουλία Τσολακίδου

γραφικό υλικό, που κατανέμεται αξιολογικά και ταξινο­ μείται με περισσή τόλμη. Οι συγγραφείς, χρησιμοποιώντας τις θεωρίες και τις μεθόδους της τέχνης (από την ψυχανάλυση και την κοινω­ νιολογική προσέγγιση μέχρι το μεταστρουκτουραλισμό), με τον πλέον αρμόζοντα επιστημονικά τρόπο, επιχειρούν μια εξαιρετικά διεισδυτι­ κή ματιά σε βάθος χρόνου, μέσα από μία οπτική που είναι ιδιαίτερα οξεία, καθώς είναι γόνιμα εμπλουτισμένη από τη φιλοσοφία, την ιστορία και την κοινωνιολογία, χωρίς ωστόσο να παρακάμπτεται η χρονική αλληλου­ χία εξέλιξης των κινημάτων. Καθένας από τους συγγραφείς συ­ νεισφέρει με μια εισαγωγή που ερευ­ νά τη μεθοδολογία και τις θεωρητι­ κές μεθόδους πλαισίωσης της τέχνης

Εκδόσεις επίκεντρο, 2007 σελ. 700, τιμή: 95,00 ευρώ

130

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

του εικοστού και εικοστού πρώτου αιώνα. Το βιβλίο είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνει τους α­ ναγνώστες να παρακολουθήσουν την εξέλιξη της τέχνης καθόλη τη διάρκεια του προηγουμένου αιώνα και μέχρι σήμερα. Η ευέλικτη δομή του και οι εκτεταμένες αναφορές τούς βοηθούν να ακολουθήσουν τη δική τους πορεία, καθώς η αφήγηση ακολουθεί τα γεγονότα ανά έτος. Τα κείμενα συνοδεύονται από εικό­ νες πάνω από εξακοσίων κοινώς αποδεκτών έργων. Δίνονται επιπλέ­ ον πληροφορίες σχετικά με βασικά γεγονότα, μέρη και ανθρώπους, σε προσεκτικά τοποθετημένα πλαίσια κειμένου, και παράλληλα ένα κατα­ νοητό γλωσσάρι και μια πλήρης βι­ βλιογραφία προσθέτουν στην αξία αναφοράς αυτού του εξαιρετικού τόμου. Προορισμένο να αποτελέσει σημείο αναφοράς στον τομέα της ιστορίας της τέχνης, το βιβλίο αυτό αποτελεί βασικό ανάγνωσμα για οποιονδήποτε αναζητά τρόπους να κατανοήσει την πολυπλοκότητα της τέχνης στη σύγχρονη εποχή. Πρόκειται για την τελική ιστορία της τέχνης του εικοστού αιώνα, θεαματι­ κή και επιμελώς δοσμένη. ■ 0 Hal Foster είναι καθηγητής στο ΤμήμαΤέχνης και Αρχαιολογίας στο Townsed Martin στο Princepton University. ΗRosalind Krauss είναι καθηγήτριαστο ΤμήμαΜοντέρνας Τέχνης και θεωρίας του Meyer Schapiro στο Columbia University.

0 Yve-Alain Bois είναι καθηγητής στηΣχολή Ιστορικών Μελετών στο Ινστιτούτο Προηγμένης Μελέτης στο Princepton.

0 Benjamin Η. D. Buchloh είναι καθηγητής στην έδρα σύγχρονης Τέχνης D. Franklin και Florence Rosenblatt του Πανεπιστημίουτου Harvard.

ΜΟΛΙ Σ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

^

ΑΠΟ Τ Ι Σ

B iP rU o x d o p o s Ο ιω ν ό ε 2 _< - ό> « * *

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΟΙ ΩΝΟΣ

1 εκδόσε|5/

Lyicorot^ Κολοκοτρώνη 1 1. 35 100 Λαμία ΤηΟ.: 22310 67276 Fax: 22310 6 6 U 4 e-mail: info@oionos.com www.oionos.com

δ

ι α

β

α

ζ

ω

]

Β I Β Λ I Ο Κ Ρ I Τ

Κ Η

Διονύσης Ν. Μουσμούτης

Σολωμός

μονοτονικός αρά το μόνιμο ερευνητι­ μια καινούργια πλήρης έκδοση και με­ κό φιλολογικό ενδιαφέ- τάφραση των ιταλικών ποιημάτων. ρον στην αποκατάστα­ Το σύνολο της ποιητικής προσπά­ ση και τακτοποίηση του σολω­ θειας του Σολωμού που έχουμε στη μικού έργου, τούτο ως φαίνε­ διάθεσή μας είναι αυτό της υπό τον ται -όσο κι αν μοιάζει υπερβο­ τίτλο Αοτόγραφα έργα έκδοσης του λικό- εκατόν πενήντα χρόνια Πολίτη (1969), η οποία υπήρξε και μετά τον θάνατό του, δεν θεω­ κορυφαία φιλολογική συνεισφορά ρείται ότι έχει οριστικά εκκα- στη βελτίωση της εκδοτικής ανάγνω­ θαρισθεί. Η καθυστέρηση δεν σης. Ο Δημηρούλης στήριξε την έκ­ πρέπει να χρεωθεί σε αδυναμί­ δοσή του στα Αοτόγραφα έργα, χω­ ες ή ολιγωρίες της επιστήμης, ρίς όμως να δίδεται η εντύπωση ότι Διονύσιος Σολωμός ούτε βέβαια σε «διαφωνίες» προτείνεται μια νέα σολωμική έκδο­ Έργα ποιήματα των σολωμιστών. Ως κυρία αι­ ση. Επιδίωξή του ήταν να προσφέρει και πεζά τία μπορεί να θεωρηθεί η ιδιο­ μια έκδοση χρηστική, που να απευ­ μορφία της παράδοσης του ί­ θύνεται σε ένα ευρύτερο κοινό, χω­ Εισαγωγή-επιμέλεια-σχόλια: διου του έργου. Το δυσανά­ ρίς βέβαια να αμελείται η φιλολογική Δημήτρης Δημηρούλης γνωστο των χειρογράφων, σε φροντίδα. Συγκεκριμένα, σε ορισμέ­ Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2007 μια κατάσταση παραλλαγών, νες περιπτώσεις -«Η Φαρμακωμένη σελ. 536, τιμή: 35,00 ευρώ προσχεδίων, σημειώσεων και στον Αδη», «Πορφύρας», «Carmen αλλεπάλληλων αλλά ανολοκλή­ Seculare»- προσφέρει στον αναγνώ­ ρωτων δοκιμών, δημιουργεί εκδοτικές στη τις διαφορετικές εκδοτικές προ­ δυσκολίες, σε τρόπο ώστε η δραστική τάσεις ώστε, προσλαμβάνοντας το παρέμβαση του εκδότη να κρίνεται μέγεθος του σολωμικού προβλήμα­ αναγκαία, αρκεί το αποτέλεσμα που τος, να του παρέχεται η δυνατότητα θα προτείνει να διαθέτει τα εχέγγυα της επιλογής. Στη χρηστικότητα της έκδοσης συμ­ της αξιοπιστίας. Ο Δημήτρης Δημηρούλης, μετά το με­ βάλλει η πλήρης προσαρμογή του σο­ λέτη μά του Φάκελος «Διονύσιος Σο­ λωμικού έργου στο μονοτονικό σύ­ λωμός» (Μεταίχμιο, 2003), όπου έδω­ στημα, με σχολιασμό όλων των κειμέ­ σε πληροφορίες στοιχειοθέτησης της νων και λεξιλόγιο, καθώς και με χωρι­ σολωμικής γραφής, επανέρχεται με στή παράθεση των παραλλαγών. Με μια έκδοση του ποιητικού και πεζού τον Ιάκωβο Πολυλά στο κέντρο, εν­ έργου του ποιητή. Πρέπει να διευκρι- σωματώνονται όσες προτάσεις εκδο­ νισθεί ότι η έκδοση περιορίζεται στο τών και μελετητών κρίθηκαν εύλογες ελληνόγλωσσο έργο του, κάτι που στην τελική μορφή κάθε έργου. Σε διευκρινίζεται και από τον επιμελητή, επίμετρο παρατίθενται τα σημαντικά ο οποίος σχολιάζοντας το ιταλό- «Προλεγόμενα» του Πολυλά, ενώ η γλωσσο έργο κρίνει την έκδοση του έκδοση συμπληρώνεται από ένα συ­ Λίνου Πολίτη (Ίκαρος, 1955) ξεπερα­ νοπτικό αλλά χρηστικό χρονολόγιο. σμένη και δύσχρηστη, επισημαίνο- Υποδειγματική στη σύνθεση και τεκ­ ντας παράλληλα ότι εκκρεμεί πλέον μηρίωση είναι η εισαγωγή. ■ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΟΜΟΣ

1 6 2 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Π

[ Δ IA BA Ζ Ω I Λ I Ο Κ Ρ I Τ I Κ Η

1

Σπύρος Κακουριώτης

Μυθιστορηματικό

ντοκουμέντο σύγχρονη ιστοριογραφία έχει φανεί σχετικά φειδωλή απέ­ ναντι στη βουλγαρική κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, μολονότι υπήρξε μάλλον η σκληρότερη της τριπλής κατοχής που γνώρισε η χώρα μας στα 194144. Σε αυτήν την περίοδο, με τις προ­ εκτάσεις της τόσο στο παρελθόν όσο και στα κατοπινότερα χρόνια, μέχρι τις μέρες μας σχεδόν, αναφέρεται ο Δημήτρης Μπατσιούλας στο μυθι­ στόρημά του Ο διστιχηζμένος κομονιστής (είχε προηγηθεί, το 2006, το επί­ σης ιστορικό μυθιστόρημα Τα ντουρντουβάκια, που είχε και αυτό ως θέμα του τη βουλγαρική κατοχή της περιο­ χής των Σερρών). Χώρος που εκτυ­ λίσσεται η πλοκή του μυθιστορήμα­ τος τα χωριά στους πρόποδες του Μπόζνταγ, του Μενοίκιου όρους, στις ανατολικές παρυφές της πεδιά­ δας των Σερρών. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, πρώτη ύλη για το νέο του μυθιστόρημα υπήρξε η αυτοβιογραφική μαρτυρία του θείου του, πολίτικου πρόσφυγα στη Βουλγαρία, που ανακάλυψε ερευνώντας τα ιστορικά στοιχεία για Τα ντουρντουβάκια -μάλιστα απο­ σπάσματα αυτού του χειρογράφου παρεμβάλλονται στην αφήγηση ατό­ φια, με την φτωχή τους ορθογρα­ φία, εξού και ο τίτλος του μυθιστο­ ρήματος. Ο πρωταγωνιστής της πρωτοπρόσωπης αφήγησης γίνεται μέλος του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια του μεσοπολέ­ μου, χωρίς να γνωρίσει όμως τις διώ­ ξεις του μεταξικου καθεστώτος, αφού υπογράφει δήλωση μετανοίας. Στη διάρκεια της κατοχής κατορθώ­

Η

νει να αποφύγει τα ανελέητα αντίποινα του βουλγαρικού στρατού μετά την εξέγερση της Δράμας (μια πρώιμη αντι­ στασιακή εκδήλωση, για την οποία οι γνώμες των ιστορι­ κών διίστανται, την οποία όμως ο συγγραφέας θεωρεί βουλγαρική προβοκάτσια). Με την απελευθέρωση γίνε­ ται μέρος του μηχανισμού της ΕΑΜοκρατίας, της πρόσκαι­ Δημήτρης Μπατσιούλας ρης δηλαδή εξουσίας της Αρι­ Ο διστιχηζμένος στερός στις πόλεις και τα χω­ κομονιστής ριά πέρα από την Αθήνα μέ­ χρι Τη συμφωνία της Βάρκι- ι:κοοαειι; iv.az. mnutoiuuAai;, euu/ ζας. Για να ακολουθήσει στη σελ. 720, τιμή: 23,00 ευρώ συνέχεια τη διαδρομή τόσων και τόσων αγωνιστών: δεύτερο αντάρτικο, εμφύλιος πόλεμος κι ύστε­ ρα, μετά την ήττα, πέρασμα στην προσφυγιά. Εκεί, τη σταδιακή απογο­ ήτευση από το σοσιαλιστικό κράτος, το κράτος που πολλοί οραματίζο­ νταν, έρχεται μετά από χρόνια να συ­ ναντήσει η απογοήτευση από τη χώ­ ρα στην οποία καλούνται να επιστρέ­ φουν όταν οι συνθήκες το επιτρέ­ πουν: την πατρίδα τους... Μυθιστόρημα που επιχειρεί να συνο­ ψίσει την περιπέτεια μιας ολόκληρης γενιάς και μιας ευαίσθητης περιοχής, εντυπωσιάζει πολλές φορές με τη χρήση του βορειοελλαδικού ιδιώμα­ τος και πληθώρας ντόπιων λέξεων και εκφράσεων. Αναμφίβολα, μεγαλύ­ τερη οικονομία στην αφήγηση θα προσέθετε στα θετικά του, καθώς και η μεγαλύτερη προσοχή σε ορισμένες ιστορικές λεπτομέρειες (π.χ. η Γυά­ ρος δεν χρησιμοποιούνταν ως τόπος εξορίας κατά το μεσοπόλεμο). ■

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007 1(33

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Δημήτρης ΤριανχαφυλλίΒης

Μια ελληνική

ιστορία α μπορούσε να χαρακτηρισθεί η εκδοτική έκ­ πληξη της χρονιάς. Επι­ τυχία πρώτου μεγέθους στον αγγλοσαξωνικό κόσμο, επιτυχία και στην Ελλάδα. Το νησί, της πρωτοεμφανιζόμενης Victoria Hislop, ή­ ταν μεταξύ εκείνων των βιβλίων που συζητήθη­ καν έντονα φέτος και Victoria Hislop εκείνων που προτίμη­ Το νησί σαν και οι έλληνες ανα­ γνώστες, αφού ήδη βρί­ σκεται στην 21η έκδοσή Μετάφραση: Μιχάλης Δελέγκος του. Εκδόσεις Διόπτρα, 2007 Στο βιβλίο η μυθοπλα­ σελ: 500, τιμή: 17,00 ευρώ σία στηρίζεται στην ιστορία και αξιοποιεί θαυμάσια το φόντο της Σπιναλόγκας για τη διατύπωση ερωτημά­ των που αφορούν τη σύγχρονη πραγματικότητά μας. Η ηρωίδα του βιβλίου Αλέξις έχει τον διακαή πόθο να μάθει το παρελθόν της μη­ τέρας της, Σοφίας, που παρέμενε κρυφό και μυστηριώδες. Το μόνο που γνωρίζει είναι ότι η μητέρα της μεγάλωσε σ' ένα μικρό χωριό της Κρήτης προτού φύγει οριστικά στο Λονδίνο. Ό ταν η Αλέξις αποφασί­ ζει να επισκεφθεί την Κρήτη, η Σο­ φία της δίνει ένα γράμμα για μια παλιά της φίλη και της υπόσχεται πως απ' αυτή θα μάθει την αλή­ θεια. Έκπληκτη η Αλέξις ανακαλύ­ πτει πως η ζωή της οικογένειάς της συνδέεται άμεσα με το μικρό

Θ

184- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

και εγκαταλελειμμένο νησί της Σπιναλόγκας, την πρώην αποικία των λεπρών. Έτσι μαθαίνει την ιστορία της γιαγιάς της και της μητέρας της, όπως και τη διάλυση της οικογένειάς της από την τραγωδία, τον πόλεμο και τα πάθη. Η ίδια η συγγραφέας δηλώνει πως, επισκεπτόμενη την Κρήτη με την οικογένειά της, βρέθηκε στη Σπιναλόγκα και ένιωσε την αύρα του π α­ ρελθόντος να την φέρνει σε ένα μέ­ ρος οικείο και προσφιλές. Το θέμα του βιβλίου, παρότι απέχει πολύ από τη σύγχρονη πραγματικότητα, εντούτοις δημιουργεί συνειρμούς στον αναγνώστη για το πώς η ση­ μερινή κοινωνία αντιμετωπίζει άλ­ λους ανίατους ασθενείς, τις προκα­ ταλήψεις, τα ρατσιστικά φαινόμε­ να, αλλά και τη δίψα για ζωή που έχουν άνθρωποι τους οποίους οι υπόλοιποι έχουν εξοστρακίσει και αποβάλει από τον κοινωνικό ιστό. Ο τρόπος με τον οποίο η συγγρα­ φέας προσεγγίζει την αποικία των λεπρών διακρίνεται από ευαισθη­ σία και τρυφερότητα. Είναι μακριά από ψεύτικους συναισθηματι­ σμούς αλλά και εντυπωσιασμούς, πράγμα που, όπως φαίνεται, εκτί­ μησαν και οι αναγνώστες. Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε πως πρόκειται για ένα βαθιά αισιόδοξο βιβλίο, για ένα βιβλίο ύμνο στη ζωή, στην προσπάθεια του ανθρώ­ που για μια καλύτερη αυριανή μέ­ ρα, ένα ύμνος στην αγάπη, τη δύ­ ναμη του ανθρώπου και την ομορ­ φιά της ζωής. ■

Ο ήλιος το χειμώνα ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ... Σταμάτης Κ. Χονδρογιάννης στους πολυάριθμους συγγενείς του γέρο-Μ αν θεωρήσουμε ως πρώτο «στεφάνι» ντράκα -είδου ς καπετάν Μιχάλη της Εύ­ κάθε νόμιμο αστικό γάμο σ’ ένα μυ­ βοιας. Ο «ασύρματος» λειτουργεί μέσω του θιστόρημα, ως δεύτερο «στεφάνι» το μοναδικού μίνι μάρκετ. Και στο σημείο αυ­ Δεύτερο Φύλο της Σιμόν ντε Μ ποβουάρ και τό ακριβώς, της «φελινικής» εισόδου της νύ­ «τρίτο στεφάνι» το ομώνυμο μυθιστόρημα φης με το τρακτέρ μεσολαβεί η αυτοκτονία του Κώστα Ταχτσή, θα τολμούσα να πω ότι της φίλης της στον Κολωνό (που τη βλέπει η το μυθιστόρημα του Σταμάτη Χ ονδρογιάννη Ό λ ι-Ό λγ α α πό την τηλεόρασ η)- ενώ γνωρί­ Ο ήλιος το χειμώνα ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ είναι το τέταρ­ ζει τον Κολωνό από το σχολείο της μόνο ως το «στεφάνι». Γιατί; Ό χ ι γιατί α ρχίζει με ένα συνώνυμο του αρχαίου δράματος. γά μο -του Μαντράκα στο Βίταλο, έξω από Αυτή είναι η αρχή , ενώ στο τέ­ την Κόμη με μια Ρουμάνα κατά λος επέρχεται η αναγκαία κά­ 55 χρόνια νεότερη τ ο υ- αλλά θαρση. Λειτουργώντας πάντα γιατί εισάγει το μείζον πρόβλη­ πάνω στο αρχέτυπο της α ρ­ μα της εκπόρνευσης των γυναι­ χαίας τραγωδίας, ο Χονδροκών και των ανδρών α πό τα γιάννης, άνθρω πος του θεά ­ πρώην κράτη του υπαρκτού σο­ τρου και της τηλεόρασης, χρ η­ σιαλισμού στη χώρα μας, σε έ­ σ ιμοποιεί το «μέσον» σαν τον να συνταρακτικό μυθιστόρημα «από μηχανής θεό». Η Τιβί 666 σελίδων (καμιά σχέση με παρεμβαίνει, όχι για να λύσει τις παραθρησκευτικές οργανώ­ το μυστήριο αλλά για να πλη­ σεις) με έναν τρόπο σύνδεσης ρο φ ο ρ ή σει τους πρωταγω νι­ (μοντάζ και αφήγησης) μοναδι­ στές για το τι συμβαίνει. κό. Πρόκειται για ένα πολύ δυνα­ Αλλά για τι πρόκειται ακριβώς; τό, ωραίο μυθιστόρημα από Τ ο να προσπαθήσεις να συ­ αυτά που δεν έχουμε συχνά την μπυκνώσεις ένα μυθιστόρημα τύχη να διαβάζουμε στον τόπο 666 πυκνοτυπωμένων σελίδων μας, αλλά και στο εξωτερικό. σε 666 γράμματα του αλφαβή­ 0 ήλιος το χειμώνα Επειδή δεν π ρέπει να περάσει του είναι ένα εγχείρημα που ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ... απαρατήρητο αυτό το σημα­ δεν θα το αποτολμήσω. Για χά ­ ντικό πεζογράφ ημα, λόγω της ρη όμως του υποψήφιου ανα ­ Εκδόσεις Πάροδος μη τόσο γνωστής ιδιότητας του γνώστη θα ήθελα να πω δυο λό­ Σελ.: 666 Σταμάτη Χ ονδρ ογιά ννη ως για σχετικά. Τιμή: 25 ευρώ συγγραφέα και του -άγνω στου Τρεις Ρουμάνες μορφω μένες κι ως τώ ρ α - εκδοτικού του οίκου, σπεύδω να έξυπνες μεταναστεύουν στην Αθήνα, τη «Νέ­ σας το επισημάνω, διότι λίγα κείμενα με α Υόρκη» -όπ ω ς φ α ντά ζομα ι- των Βαλκανί­ συγκλόνισαν τον τελευταίο καιρό όσο το Ο ων. Αλλά μαζί με αυτές κι ένας συμπατριώ­ ήλιος το χειμώνα ΕΚΔΙΔΕΤΑΙ - μελοδραματι­ της τους, ο Εμίλ ή Μάριο, με τον οποίο είναι κός τίτλος, άσχετος εν πολλοίς με το π εριε­ θανάσιμα ερωτευμένη η μία από τις τρεις, η Ό λ ι-Ό λγα . (Τα διπλά ονόματα των πρωτα­ χόμενο, που ωστόσο ένας Ζολά θα έστεργε γωνιστών βοηθούν πολύ στο σασπένς του βι­ νομίζω να τον προσυπογράψ ει.

Α

βλίου.) Η ιστορία αρχίζει με την είσοδο του τρακτέρ στο χωριό της Εύβοιας, με την π ανέμορφη νύφη δίπλα στον γέρο σύζυγό της. (Έ νας χ α ­ ρακτήρας που πλάθεται σε όλο το μήκος της αφήγησης σαν «αντι-Γκοριό» του Μ παλζάκ). Στο μικρό χωριό επικρατεί αναστάτωση

Β ασίλης Β ασιλικός

Ζ Η Τ Η Σ Τ Ε ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

[

Κώστας Παπσνικολάου

Για την

αριστερά

Marta Harnecker εί­ ναι γνωστή κοινω­ νιολόγος, πολιτικός επιστήμονας, δημοσιογρά­ φος και ακτιβίστρια με δρά­ ση σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική... Γεννήθηκε στη Χι­ λή και σπούδασε Ψυχολογία στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Χιλής. Η ολοκλήρωση των σπουδών της συνέπεσε με το ξέσπασμα της ΚουβαMarta Harnecker νικής Επανάστασης. Μέσα Πραγματοποιώ ντας από την υπεράσπισή της, συγκρουστηκε με το περι­ το αδύνατο Η Αριστερά στο κατώφλι βάλλον της και αποστασιοποιήθηκε από τον καθολικι­ του 21ου αιώνα σμό (ως φοιτήτρια υπήρξε μέλος της Accion Catolica). Μετάφραση: Δημήτρης Κουφοντίνας To 1962, μετά από μια επί­ Επιμέλεια: σκεψή της στην Κούβα, πη­ Βαγγέλης Πισσίας γαίνει με υποτροφία στο Παρίσι και σπουδάζει δίπλα Εκδόσεις Οδυσσέας σελ. 416,τιμή: 24,00 ευρώ στον Λουί Αλτουσέρ (19631968). Επιστρέφοντας στη Χιλή, πήρε μέρος στις εξε­ γέρσεις από το 1970 έως το 1973. Την περίοδο της κυβέρνησης Αλιέντε διηύθυνε το εβδομαδιαίο πο­ λιτικό περιοδικό Chile hoy, στηρίζο­ ντας τις προσπάθειές της. Μετά το πραξικόπημα κατέφυγε εξόριστη στην Κούβα. Έχει σημαντικό συγγρα­ φικό και μεταφραστικό έργο. Σήμερα η Harnecker ζει στο Καράκας και εί­ ναι σύμβουλος της κυβέρνησης της Βενεζουέλας, του προέδρου Ούγκο Τσάβες. Το βιβλίο της Πραγματοποιώντας το αδύνατο. Η Αριστερά στο κατώφλι του 21ου αιώνα είναι δομημένο σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος, Τα

1 8 0 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Η

ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την Αριστερά, παραθέτει τα σημα­ ντικότερα, κατά τη γνώμη της, γεγο­ νότα που έχουν επηρεάσει την Αρι­ στερά τα τελευταία 40 χρόνια και ει­ δικότερα από τη νίκη της Κουβανικής Επανάστασης μέχρι σήμερα. Στο δεύτερο μέρος, Ο κόσμος σήμερα, αναφέρεται στον κόσμο, όπως αυ­ τός διαμορφώθηκε στα τέλη του 20ού αιώνα, έναν κόσμο ριζικά δια­ φορετικό από αυτόν της δεκαετίας του '60, κάτω από την επίδραση της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης, των χρηματιστηριακών κρίσεων, της ανάπτυξης των ΜΜΕ, αλλά και της ήττας του σοσιαλισμού στην Ανατο­ λική Ευρώπη και την ΕΣΣΔ. Στο τρί­ το μέρος, Η κατάσταση της Αριστεράς, αναφέρεται στη σημερινή θεω­ ρητική, προγραμματική και οργανική κρίση της Αριστερός και διαπραγμα­ τεύεται τη δική της αντίληψη, με τη συμβολή του Μαρξ, για την οικοδό­ μηση μιας αντισυστημικής πολιτικής ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό, την αναγκαιότητα ύπαρξης μιας πολιτι­ κής οργάνωσης για τη μεταμόρφωση της κοινωνίας που δεν θα αντιγρά­ φει άκριτα το μπολσεβίκικο μοντέλο κόμματος, αξιολογεί τους κοινωνι­ κούς πειραματισμούς μερίδων της Αριστερός στην κατεύθυνση της αξιοποίησης των εμπειριών τους για την οικοδόμηση ενός κοινωνικού σχε­ δίου εναλλακτικού στον καπιταλι­ σμό. Το Πραγματοποιώντας το αδύνατο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1999. Γνώρισε μεγάλη επιτυχία στη Λατινι­ κή Αμερική, αλλά και στον κόσμο ολόκληρο. Πραγματοποίησε μια δεύ­

[ δ ι α β α ζ ω Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η .

τερη ε'κδοση το 2000 και στη συνέ­ χεια (στις αρχές του 2007 στα αγγλι­ κά) μια τρίτη, ουσιαστικά αναμορ­ φωμένη σε σχέση με το περιεχόμενο της πρώτης. Σε αυτή την τρίτη έκδο­ ση η συγγραφέας άλλαξε τον τίτλο σε Ξαναχτίζοντας την Αριστερά, παρέλειψε το πρώτο μέρος, μείωσε το δεύτερο και εμπλούτισε το τρίτο με νεότερα πολιτικά συμπεράσματα από την υλοποίηση του πειράματος Ουγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα. Η ελληνική έκδοση, σε συνεννόηση με τη συγγραφέα,περιλαμβάνει την αρ­ χική πρώτη έκδοση, με προσθήκη όμως των αλλαγών που περιλαμβά­ νονται στην τρίτη και με ένα παράρ­ τημα με τίτλο Η Μπολιβαριανή επα­ νάσταση είναι επανάσταση; με το

ί

οποίο αναλύει την εμπειρία της Βε­ νεζουέλας. Εκείνο που δείχνει να απασχολεί πε­ ρισσότερο τη συγγραφέα, αυτό που θέλει περισσότερο να αναδείξει, π έ­ ρα από την αξιολόγηση των συνε­ πειών των πιο σημαντικών ιστορι­ κών γεγονότων, την ανάλυση των αι­ τιών των μεγάλων νικών αλλά και των μεγάλων ηττών της Αριστερός και την κριτική όλων των σημερινών εκδοχών του νεοφιλελεύθερου μο­ ντέλου και της ιμπεριαλιστικής πα­ γκοσμιοποίησης, είναι «η αναγκαιό­ τητα μελέτης των εναλλακτικών εμπειριών που άρχισαν να αναδύο­ νται σε διάφορα μέρη του πλανήτη, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι εί­ ναι δυνατός ένας άλλος κόσμος». ■

το βιβλιοπωλείο των βιβλιοπωλείων στο internet!

150.000 βιβλία

20 βιβλιοπωλεία

www.bazaarbooks.gr

[

Δ IA B A Ζ Ο ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Η νοσταλγική

Κέρκυρα ι αναμνήσεις είναι αυτές που οδη­ γουν τα βήματά μας. Και πώς θα ήταν αλ­ λιώς χωρίς τη μνήμη και το βάρος τους που μας κάνει πιο σοφούς; Ο συγ­ γραφέας, γέννημα θρέμμα Κερκυραίος, νιώθει πως ο τόπος του είναι το έρμα του. Είναι αυτός που τον Αντώνης Δεσύλλας οδηγεί και τον συντρο­ φεύει. Αλλά νιώθει επίσης Βόλτα στη ότι ο τόπος του είναι και ο Σπιανάδα κερδισμένος χρόνος του. Και η Κέρκυρα δεν είναι έ­ Εκδόσεις ΑΛΔΕ Κέρκυρα νας τυχαίος τόπος. Πολυ­ σελ. 174, τιμή: 15,00 ευρώ θρύλητη από την εποχή του Ομήρου, ενσαρκώνει ένα πλούσιο διαχρονικό πολιτισμό, με φυσιογνωμία και χαρακτήρα. Όμως ο συγγραφέας δεν στέκεται τόσο στο βάρος αυτού του παλιού πολιτισμού όσο στο νεότερο, όπως εκφράστηκε στην περίοδο 19551965. Ήταν ακόμα η αθώα εποχή του νησιού, χωρίς στολίδια και μαλά­ ματα, προτού η φυσιογνωμία του αλλοιωθεί από τον τουρισμό. Η αφήγηση χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, όσες είναι και οι εποχές του χρόνου, και αφορά τις συνήθειες και τις ιδιαιτερότητες που χαρακτήρι­ ζαν την κάθε εποχή. Ο συγγραφέας καταπιάνεται και περιγράφει με πα­ ραστατικό τρόπο και μοναδικές λε­ πτομέρειες πληθώρα θεμάτων, όπως είναι οι καθημερινές ασχολίες των κατοίκων, οι δουλειές, οι τρόποι μεταφοράς, οι εθνικές και τοπικές γιορτές, τα παιχνίδια των παιδιών, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις κ.ά.

Ο

133

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Σημείο αναφοράς σε όλη την αφήγη­ ση είναι η Σπιανάδα, η μεγάλη πλα­ τεία του νησιού, η ωραιότερη πλα­ τεία των Βαλκανίων, όπως χαρακτη­ ρίζεται. Ο συγγραφέας δεν ανήκει στα πλού­ σια τζάκια του νησιού. Ζει και δρα­ στηριοποιείται ανάμεσα στα φτωχά στρώματα, στους εργατικούς της εποχής. Περιγράφει μια ζωή όπου η τεχνολογία ήταν ακόμα μακρινό όνει­ ρο. Είναι οι μέρες που όταν ήθελες να μάθεις «τι ώρα είναι» έπρεπε να έχεις το νου σου στην καμπάνα του Αγίου ή να το συμπεράνεις από το πρόγραμμα των φαντάρων, που υπηρετούσαν τότε στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Νεοσύλλεκτων Κερκύρας. Πέρα από τη γλαφυρότητα των α­ ναμνήσεων του Αντώνη Δεσύλλα, εί­ ναι αξιομνημόνευτο το πολιτιστικό υλικό που διασώζει και σίγουρα μπο­ ρεί να αξιοποιηθεί και από άλλους δημιουργικά. Ανάμεσα σε αυτά και γλωσσικές ιδιαιτερότητες της ντο­ πιολαλιάς που χαρακτηρίζεται από πολλά μικτά στοιχεία, με έντονη την ιταλική προέλευση. Εάν κάποτε κάποιος συνέλεγε όλα τα αντίστοιχα βιβλία που περιγρά­ φουν και καταγράφουν πολιτιστικά τόπους της Ελλάδας σε άλλες επο­ χές, θα μπορούσε να γράψει μια δια­ φορετική πολιτιστική ιστορία. Η έκδοση συνοδεύεται από πλούσιο ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό που απεικονίζει στιγμές της καθημερινό­ τητας του νησιού στις αναφερόμενες δεκαετίες. Το βιβλίο έχει βραβευθεί με έπαινο από τη Διεθνή Ένωση Ελ­ λήνων Λογοτεχνών. ■

Μπορεί η σημερινή Αθήνα να γεννή σει τις δικές της αλληγορίες; Τι ανατρεπτικό μπορεί άραγε να συμβεί μερικές δεκάδες μέτρα από το σ π ίτι του Σημίτη; Υπάρχει πραγματικά συνοικία ονόματι «Κολωνάκι»; Έ χει σωσία ο Κωνσταντίνος Τζούμας; Ποιος είναι ο «ιδανικός θεατής»;

11 νέες αθηναϊκές ιστορίες. Άνθρωποι που ζουν κι αναπνέουν κάπου στον «μικρό δακτύλιο» της καθημερινότητας ή κόντρα σε αυτήν.

0 καθένας με τη δική του απορία...

Σταυρούλα Τσου’ηρου Γράφουν οι: **ΐ§6Μ Σταυρούλα Γ. Ταούπρου, Σ. ΙΜ. ^Φιλιππίδης, ΣονουΒάκηΕ-Σανούδος, Χριστίνα Αργυροπο Ελπινίκη Νικολουδάκη-Σουρή

Γ. Μερακλής, Αντώνης υ, Θανάσης Αγάθος,

Το χιούμορ στον

Καζαντζάκη Μ

ια «ανάποδη» ματιά στον Νίκο Καζαντζάκη. Ένας συγγραφέας, που η φιλοσοφική βαρύτητα δέσποζε στο έργο του, επιχειρείται να ειδωδεί από άλλες, «αντίνομες» πλευρές. Εξ αυτών μία απρόσμενη* το χιούμορ και η στάση του

απέναντι του.

ορηγός αφιερώματος

EC

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΓΑΝ1ΩΤΉ α,ε.

Οι φωτογρφίες του αφιερώματος είναι ευγενική προσφορά: Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη

w w.kazantzakis-museum.gr

Μυρτιά(Βαρβάροι), 70100Ηράκλειο, τηλ.: 2 10741689, fax: 2810742232

[

Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Η ...άλλη πλευρά

του Νίκου Καζαντζάκη

Ο

λη η σοβαρότητα της ζωής προέρχεται από την ελευθερία μας. [...] Τι θα χρειαζόταν για να το μετατρέψουμε όλο αυτό σε κωμωδία; Θα χρειαζόταν να φανταστούμε ότι η φαινομενική

ελευθερία καλύπτει ένα παιχνίδι με σπάγκους και ότι, όπως λέει ο ποιητής, είμαστε εδώ κάτω "...απλές μαριονέτες, που ο σπάγκος τους βρίσκεται στα χέρια της Αναγκαιότητας". Δεν υπάρχει λοιπόν σκηνή πραγματική, σοβαρή, δραματική, που να μην μπορεί η φαντασία να την ωθήσει στο κωμικό με την επίκληση της απλής αυτής εικόνας. Δεν υπάρχει παιχνίδι στο οποίο να ανοίγεται ευρύτερο πεδίο»'

ο 1915 ο Νίκος Καζαντζάκης μετα­ φράζει Το γέλιο. Δοκίμιο για τη ση­ μασία του κωμικού, του μεγάλου δασκάλου του Henri Bergson. Να τον επηρέασε ο αδιαμφισβήτητος σεβασμός τού Bergson απέναντι σε κάτι που σαρ­ κώνει και χαρακτηρίζει τόσο αποφασιστι-

Τ

φοιίητής o^rta^oi''’ 1 908

1S>2

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

κά την ανθΡώπινη ύπαρξη (έναν απρόσμενο και γι' αυτό ακόμη πιο ενδιαφέρο­ ντα ουσχετισμό κάνει η κ. ΝικολόυδάκηΣουρή στο κείμενό της) ή το γεγονός πως ο Καζαντζάκης συμπεριέλαβε το κω­ μικό, μ' έναν, μάλι­ στα, ιδιαίτερα ηχηρό τρόπο, στην πλειονό­ τητα των μυθιστορη­ μάτων του οφείλεται απλώς στην ιδιοσυ­ γκρασία του, στο ότι, δηλαδή, ήταν και ο ίδιος «εύχαρις» ως σύντροφος στις πα­ ρέες, όπως αναφέρει και ο Αντώνης Σανουδάκης στο κείμενό του; Γιατί πρέπει να

ληφθεί υπ' όψιν ότι, σύμφωνα και με τον Bergson, «το γέλιο μας είναι πάντα το γέ­ λιο μιας ομάδας»2. Για το εν λόγω γνώρισμα της κοινωνικής παρουσίας του Καζαντζάκη προκύπτει, εξάλλου, ότι μπορούν να συγκεντρω­ θούν αρκετές αξιόπιστες μαρτυρίες. Έτσι, ο πιανίστας, μουσικολόγος και αρ­ χιτέκτονας Γιάννης Παπαϊωάννου αναφέ­ ρει σε συνέντευξή του ότι όταν ο Καζα­ ντζάκης «βρισκόταν παρέα με φίλους του, και ιδίως με φίλους του Κρητικούς, μπορούσε να είναι ο πιο ευχάριστος χω­ ρατατζής, νά γελάει και να λέει αστειάκια, ανέκδοτα και ιστορίες. Είχε μια τρο­ μακτική ικανότητα να αφηγείται ιστορίες με τον πιο διασκεδαστικό τρόπο»3. Ο Γιώργος Φτέρης, αντίστοιχα, σχολιάζει ότι ο Καζαντζάκης «εγελούσε με τον παι­ δικότερο, με τον πιο καλόβολο τρόπο», ενώ και ο Ροζέ Μιλλιέξ μιλά για «το πλούσιο, σχεδόν παιδικό του γέλιο» και τη στάση του σαν παιδιού έτοιμου να κά­ νει κάποια αταξία, όταν επρόκειτο να πει κάτι αστείο4. Η Άννα Σικελιανού, μάλιστα, περιγράφει με πολύ συγκεκριμένο τρόπο το «ωραίο» γέλιο του, «δυνατό και εγκάρ­ διο, μόνο που σαν να γκρεμιζόταν στα­ ματούσε απότομα, και ξαφνιαζόσουν λι-

[ Δ ΙΑ Β Α ΖΩ

I

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α !

γάκι που το κυριαρχούσε τόσο πολύ»5. Αυτό το τελευταίο ίσως να φωτίζεται από ένα απόσπασμα του Bergson: «ίτο γέλιο! είναι κάτι που θα ήθελε να επιμη­ κυνθεί αντηχώντας σιγά-σιγά, κάτι που αρχίζει με λάμψη και συνεχίζεται με κατρακυλίοματα, όπως η βροντή οτο βου­ νό. Κι ωστόσο η αντήχηοη αυτή δεν πρέ­ πει να συνεχίζεται επ' άπειρον»6. Και από την άλλη, ίσως αυτή η ουνήθεια να απο­ τελούσε και μία επαναλαμβανόμενη σε όλη του τη ζωή άσκηση «γελωτοθερα­ πείας», σύμφωνα με όσα μας λέει σχετι­ κά η Έλλη Αλεξίου: «Γελούσε πολύ. Εύ­ κολα, ξεκαρδιστικά, συχνά. Μα είχε και τη θεωρία πως το γέλιο είναι εξυγιαντι­ κό. θυμούμαι [...] πως κάθε μέρα, καθ' υπόδειξή του, εκείνος έδινε το σύνθημα, εφαρμόζαμε τη "γελωτοθεραπεία". Το τι γινότανε την ώρα του φαγητού· κοντεύα­ με να πνιγούμε. Και ποιο ήταν το πρόχειρο μέοο αφορμής για γέλια; Μας έβαζε ένα στοίχημα: Ποιος μπορεί, καθώς θα γελά, να αταματάει απότομα, και να δίνει στη μορφή του περίλυπη έκφραση; Ακολου­ θούσε πανδαιμόνιο. Η περίλυπη έκφραση μετά το ξεκάρδισμα ήταν τόσο κωμική, που γινόταν αιτία για πιότερα γέλια. Τα χά­ χανά μας αναστάτωναν τόσο το χωριό, που τα παιδιά μαζεύονταν οτην πόρτα και ατα παράθυρα, για να μας κάνουν χάζι, ή τρύπωναν μέσα και κουκούβιζαν χάμω». Τα παραπάνω προέρχονται από το βιβλίο της Έλλης Αλεξίου Για να γίνει μεγάλος (Καστανιώτης), όπου καί μόνο κάποιοι από τους τίτλους των κεφαλαίων θα προκαλούσαν έκπληξη σε όσους έχουν συνδέσει τον Καζαντζάκη και το έργο του με τη σοβαρή μόνο πλευρά της ζωής (μια διαφωτιοτική ως προς αυτό ερμη­ νεία του γέλιου προσφέρει το κείμενο του καθηγητή Μιχάλη Μερακλή). Η Έλλη Αλεξίου, λοιπόν, θέτει τίτλους όπως: «Τα αστεία του» (εκεί διαβάζουμε ότι Ο Καζαντζάκης επιατρέφοντας από τα ταξίδια του κουβαλούσε κάθε φορά και τα απα­

ραίτητα ανέκδοτα -αυτό επιβεβαιώνεται, για παράδειγμα, και από το γράμμα αρ.

164 στον Π. Πρεβελάκη- «όλα νοστιμισμένα με το πιπεροκίμινο το δικό του» και, επιπλέον, ότι «πολύ ευχαριστιότανε διηγούμενος σόκιν ανέκδοτα» (από τα οποία, μάλιστα, παρατίθενται μερικά), «Έχει το στοιχείο του παιδιού», «Στις φω­ τογραφίες δεν ποζάρει· παίζει» (όπου η Αλεξίου σχολιάζει: «Τι φρεσκάδα ανεπα­ νάληπτη! Τι παιδιάτικη διάθεση, ανάμικτη με σοφία, γέμιζε την ατμόσφαιρα στην πάσα του παρουσία! Όσοι δεν ευτύχησαν να τον γνωρίσουν, χάσανε ένα από τα καλύτερα έργα του...»), «Τα απαραίτητα ατομικά του ανέκδοτα». Είναι, δε, σημα­ ντικό ότι η Αλεξίου κατατάσσει το ανέκ­ δοτο, όπως και το λογοπαίγνιο, μεταξύ των «απαραίτητων στοιχείων της τεχνι­ κής» του Καζαντζάκη: «στοιχείο πολύ πιο έντονο στις επιμέρους αρετές του Καζα­ ντζάκη, που τραβάει ίσως περισσότερο από τις αντιθέσεις και τις παρομοιώσεις... (...) Πλείστα ανέκδοτα, που συναντούμε στα μυθιστορήματά,ΐρύ, εμείς, που.τον κάμαμε παρέα για πολύν καιρό, τα ανα­ γνωρίζομε», Έτσι, για τά έργα του η Αλε­ ξίου καταλήγει πώς ο Καζαντζάκης συμπεριφερόταν στη Μούσα του ως δυνά­ στης: «Τη διατάόσει πότε και πόσο πρέ­ πει να γελάσει. ΊΤότε και πόσο να σοβα­ ρευτεί, πότε, πώς και πόσο να ερωτευ­ τεί, να κλάψει, να εξαγριωθεί, να σωπάσει,.. Είναι ο επιστήμονας δημιουργός. Δεν την αφήνει ποτέ να κάμει του κεφα­ λιού τής. Της κρατάει γερά τα γκέμια» (σ.

336). ' Μια ΐέΐο ια «επιστημονική» απόφαση πή­ ρε,· όπως μαρτυρεί το κείμενο με τον τί­ τλο'«Χαζάιν πιρΟύιτ», οτο οποίο αναφέρεται ρ καθηγητής Σταμάτης Φιλιππίδης, και ξεκίνησε ο Καζαντζάκης να γράφει μυθιστορήματα· στη,συνύπαρξη σε αυτά «υψηλού» και «χυδαίου» βλέπει ο καθη­ γητής Φιλιππίδης την «αντιπαραθετική σύσταση», «το ρήμα κατατεθέν» του ΚαΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007 1 0 3

[

Δ ΙΑ Β Α ΖΩ Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

ζαντζάκη. Από την άλλη, ο Peter Bien γράφοντας για την ειδολογική σύγχυση του Κοπετόν Μιχάλη φαίνεται να κρίνει ότι το σατιρικό στοιχείο ήταν από εκείνα που κυρίως εμπόδισαν την αισθητική ολοκλήρωση του έργου ως επικού μυθι­ στορήματος, θεωρώντας, προφανώς, εδώ την πρακτική του Καζαντζάκη ως εφαρμογή της «αντικορύφωσης» (anticli­ max), στην εκδοχή εκείνη όπου, αντί να έχει τη μειωτική σημασία του «βάθους» (bathos), δηλώνει την εσκεμμένη μετά­ πτωση ενός συγγραφέα από το σοβαρό και υψηλό ύφος στο ευτελές και χαμηλό, για την επίτευξη ενός κωμικού ή σατιρι­ κού αποτελέσματος. Χωρίς να υποστηρί­ ζουμε, βέβαια (πώς θα μπορούσαμε, άλ­ λωστε, μετά και από όσα είδαμε νωρίτε­ ρα), ότι το κωμικό αποτέλεσμα ήταν έξω από τις επιδιώξεις του συγγραφέα (ας μην ξεχνάμε ότι ο ίδιος έφερνε μαζί του και μέσα του μία μακρόχρονη παράδοση, όπου τα μοιρολόγια για τον νεκρό δια­ σταυρώνονταν με εντεψίζίκα νάκλια (= αδιάντροπες ιστορίες], δηλαδή μία, υπα­ γορευμένη από την καθημερινή ζωή, εφαρμογή του «βάθους» στη λαϊκή λογο­ τεχνία), οφείλουμε, πάντως, να υποστη­ ρίξουμε ότι η πρόθεση του Καζαντζάκη υπήρξε σαφώς περισσότερο συνθετική. Οι συνεργάτες του παρόντος αφιερώμα­ τος θεωρώ πως αποδεικνύουν (κάποτε με σχολαστική έρευνα και καταγραφή: Χριστίνα Αργυροπούλου, Θανάσης Αγάθος) πως αυτή η πρόθεση έγινε πράξη, στα εξεταζόμενα από αυτούς έργα.

Τύ ο,γέλιο.Δοκίμιογιατη σημαοίατουκω μικο

' Βλ. Henri Bergson,

Μετάφραση: Βασίλης Τομανάς, Εξάντας, 1998, σσ. 68-9 -στην έκδοση γίνεται μνεία της πρώτης μετάφρασης από τον Νίκο Καζαντζάκη.

2Ό.π., σ. 13.

3Βλ. στο ένθετο "Βιβλιοθήκη", τ. 462, Παρασκευή 20 Ιουλίου 2007, Αφιέρωμα, πρώτο μέρος: «Νίκος Καζαντζάκης... όπως τον γνωρίσαμε», σ. 22. * Βλ. στο ένθετο «Βιβλιοθήκη», τ. 463,

Ελευθεροτυπία,

194

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Έτσι, έχοντας στο παρελθόν τουλάχι­ στον δύο ακόμα αφιερωματικά τεύχη (190, 377) του Διαβάζω για τον Καζα­ ντζάκη, και εν μέσω συνεδρίων και εκδη­ λώσεων, από την Κρήτη και την Αθήνα έως τη Θεσσαλονίκη και τη Νάπολη της Ιταλίας ακόμα, επικεντρώνουμε εδώ την ερευνητική ματιά σε μία από τις παραλεί­ ψεις που... παραλείφθηκε από το Διεθνές Συνέδριο του Πανεπιστημίου Αθηνών {Νί­ κος Καζαντζάκης 1957-2007, Παραμορ­ φώσεις, παραλείψεις, μυθοποιήσεις): στην άλλη πλευρά του Καζαντζάκη, το χιούμορ. Ο Luigi Pirandello (πολύ γνω­ στός στον Κρητικό -ο Καζαντζάκης είχε μεταφράσει το Απόψε αυτοσχεδιάζουμε και είχε εμπνευστεί από τούτο και μια δι­ κή του κωμωδία: Ο Οθέλλος ξαναγυρίζει) έγραφε σχετικά: «Για μένα το χιούμορ, υπό οποίοδήποτε πρίσμα και αν τεθεί, αποτελεί πάντοτε μια μορφή συναισθη­ ματισμού. Ή σωστότερα [...] είναι ο ίδιος ο συναισθηματισμός του οποίου το ένα πρόσωπο γελάει και το άλλο κλαίει. Γε­ λάει με τα δάκρυά του, με τα χαμένα ή μάταια όνειρά του, με τις δυσανάλογες, ως προς τη δυνατότητα της ίδιας της θέ­ λησης, επιθυμίες. Είναι σίγουρα μια υπέρβαση που απαντάει σε μια άλλη υπέρβαση»7. Όσο για το ότι εδώ συνεξετάζεται ο άν­ θρωπος και ο συγγραφέας Καζαντζάκης, αυτό θα πρέπει να αποδοθεί και στον δι­ φορούμενο χαρακτήρα του κωμικού, το οποίο «δεν ανήκει ούτε τελείως στην τέ­ χνη, ούτε τελείως στη ζωή»8. ■

Ελευθεροτυπία,

Παρασκευή 27 Ιουλίου 2007, Αφιέρωμα, δεύτερο μέρος: «0 “άγνωστος" Καζαντζάκης. Μαρτυρίες και κείμενα που φωτίζουν πι ζωή του», σσ. 17 και 18 αντίστοιχα.

5Βλ. στη διήγησή της, στο αφιέρωμα της «Βιβλιοθήκης» (πρώτο μέρος), ό.π., σ. 24.

'Bergson, ό.π.,σσ. 12-13.

7Luigi Pirandello, μετάφραση - επιμέλεια: Ελίνα Νταρακλίτσα, Πολύτροπον, 2005, σσ. 31-2.

8Bergson, ό.π., σ. 111.

Ηαισθητικήτουχιούμορ,

[ Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α .

Σ. Ν. Φιλιππίδης

Το κωμικό ως σημειωτικός συντελεστής

στη μυθιστοριογραφία του Καζαντζάκη ίναι πασίγνωστο το απόσπασμα που ακολουθεί από ένα κείμενο του Καζαντζάκη, που προοριζόταν για πρόλογος στο Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, το «Χαζάιν πιρούιτ» (Νοέμβριος 1948): ...μ' έπιασαν ξαφνικά τα μεράκια, το 'ριξα στο γλέντι- άρχισα να γράφω μυθι­ στορήματα. 0 Αλέξης Ζορρπάς, Ο Χρι­ στός ξανασταυρώνεται κι άλλα που θα γράφω, αν θέλει ο «Θεός», δηλ. ο και­ ρός, είναι τα δικά μου τα γλέντια· βρήκα κάτι παλιούς φίλους ρεμπέτες, του σκοινιού και του παλουκιού, κάτι άλ­ λους καλούς ανθρώπους που αναπώ, και διασκεδάζω μαζί τους... (Πρεβελάκης 1958: 318) Οι «άνθρωποι που διασκεδάζει μαζί τους» είναι οι χαρακτήρες των μυθιστο­ ρημάτων του. Η διασκεδαστική αυτή διάθεση επιβεβαιώνεται και στο παρακά­ τω απόσπασμα από γράμμα του Καζα­ ντζάκη της ίδιας εποχής στον Πρεβελάκη (27/8/1948): ...Φυσικά δεν ξέρω αν είναι καλό (το Ο Χριστός ξανασταυρώνεταιI, μα το γρά­

Ε

_

'

φω με κέφι. Το μυθιστόρημα έγινε για μένα ένα d6bouch6 (μια διέξοδος] ό­ που μπορώ να χρησιμοποιήσω μερικές ανθρώπινες ιδιότητάς μου, που δεν μπαίνουν, με τη μορφήν αυτή, στην ποίηση ή στην τραγωδία. Κέφι, χιού­ μορ, ανθρώπινες καθημερινές κουβέ­ ντες, γέλιο, αλατισμένα χωρατά, έν­ νοιες δύσκολες διατυπωμένες με χω­ ριάτικη απλότητα -όλα αυτά ήταν μέ­ σα μου και μονάχα στο μυθιστόρημα μπορούσα να τα βάλω και ν' αλαφρώσω (Πρεβελάκης 1984: 592). Πράγματι, τα μυθιστορήματα του Καζα­ ντζάκη βρίθουν από ανεκδοτολογικές έν­ θετες μικροϊστορίες, κατά κανόνα κωμικές. Στον Ζορρπά ο επώνυμος ήρωας διηγείται στον αφηγητή ιστορίες που αναφέρονται σε συγγενείς του ή στον ίδιο, και μύθουςπαραβολές, ώστε το μυθιστόρημα μοιάζει συχνά με συρραφή ιστοριών του Αλέξη Ζορμπά (βλ. Φιλιππίδης 2005: 161 κ.ε.). Στον Χριστό ξανασταυρώνεται οι μικροαφηγήσεις που αναφέρονται στους κατοί­ κους της Λυκόβρυσης είναι αστείρευτες. Ο Κοπετόν Μιχάλης έχει περίπου 180 ονομα-

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ

ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ™ /

/

Γη

ιΤ ΊΓ Ο*

~ Γ Ή * .'

Κ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

[

Δ ΙΑ Β Α ΖΩ Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

τισμένους χαρακτήρες και ο καθένας τους είναι μια μικρή ιστορία (βλ. Φιλιππίδης 1997: 209-30). Ακόμα και στον Τελευταίο πειρασμό οι ιστορίες που αναφέρονται σε δευτερεύοντες χαρακτήρες είναι συχνά αστείες. Ωστόσο, υπάρχει ένα μείζον πρόβλημα για τον αναγνώστη των μυθιστορημάτων του Καζαντζάκη. Πώς θα αφομοιώσει ο αναγνώστης ανεκδοτολογικές κωμικές ή σατιρικές ιστορίες μέσα σε μυθιστορήμα­ τα των οποίων η βασική θεματική είναι κάθε άλλο παρά κωμική; Πώς ο αναγνώ­ στης πρέπει να καταλάβει την ακόλουθη μικροαφήγηση: Θυμήθηκε ίο κουτσοΣτεφανής] στερνά και τον ανιψιό του το Θωμά, το φούρ­ ναρη, που πούντιασε πέρυσι τις Απόκριες και πέθανε. Είχε μπει, μαθές, σ' ένα αραμπά, γυμνός, τσίτσιδο το απανωκόρμι, κι είχε ανοιχτά τα μπράτσα του, καρφωμένα, λέει, σ' ένα βράχο- κι είχε ακουμπήσει ένα ψόφιο διάνο απά­ νω στο στήθος του, που του 'τρωε, λέει, το συκώτι... Ο σερσέμης ο Τίτυρος ίο δάσκαλος] τον είχε πάρει στο λαιμό του- τον έβαλε να παραστήσει, τις Απόκριες, δεν ξέρω ποιον οξωαποδώ αρχαίον ήρωα. Κι έκανε κρύο διαολεμένο, πούντιασε ο κακομοίρης ο Θωμάς και σε τρεις μέρες κακάρωσε (Ο Καπετάν Μιχάλης 1953: 180) Σε ένα μυθιστόρημα που το κύριο θέμα του είναι ο ηρωικός χαρακτήρας και ο ηρωικός θάνατος του επώνυμου ήρωα; Απαντήσεις στο πρόβλημα αυτό έχουν δοθεί πολλές. Ο ίδιος ο Καζαντζάκης υποβαθμίζει τα μυθιστορήματα, όταν λέει πως τάχα τα έγραψε για τη διασκέ­ δασή του και πως τάχα τα μεγαλεπήβολα έργα του είναι η ποίηση και οι τραγωδίες του. Αλλά αυτό βέβαια είναι ώς ένα βαθ­ μό μια πόζα- τα μυθιστορήματά του ασφαλώς δεν τα έγραψε για να αποτε­ λούν διασκεδαστική ανάγνωση. Ο στόχος τους είναι υψηλός: στοχεύουν στο να

100

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

εμπλακούν σε ερωτήματα που αφορούν το νόημα της ζωής, την εσωτερική πάλη του ανθρώπου να ξεπεράσει τον εαυτό του ή την πάλη του με το Θεό. Εξάλλου, όπως έγραψε ο D. Η. Lawrence (1986: 8), «Never trust the artist. Trust the tale». Μια άλλη απάντηση στο πρόβλημα είναι ότι οι «υπερβολές» δεν είναι υπερβολές, αλλά αποτελούν απεικόνιση μιας υπερ­ βολικής πραγματικότητας. Την εξήγηση αυτή δίνει η Ελένη Καζαντζάκη αναφερόμενη στον Γυψοφά-Ιούδα που στο μυθι­ στόρημα Ο Χριστός ξανασταυρώνεται παρουσιάζεται να έχει αποκτήσει το πα­ ρατσούκλι επειδή κάποτε έφαγε γύψινα αγαλματάκια. Η Καζαντζάκη πιστοποιεί (1983: 397) ότι ένας Κρητικός, ο Κουκής, αφού έφαγε τα αυγά με τα τσόφλια, έσπασε το πιάτο κι έφαγε και το πιάτο. Μια τέτοια εξήγηση όχι μόνο δεν εξηγεί όλες τις εμβόλιμες κωμικοσατιρικές μικροαφηγήσεις αλλά κυρίως απομυθο­ ποιεί το βασικό χαρακτήρα του μυθιστο­ ρήματος, την πλασματικότητα. Έχω αναπτύξει αλλού (Φιλιππίδης 1997: 209-30) ότι οι ιστορίες αυτές είναι λαϊκό­ τροπες και κατά κανόνα βασίζονται σε λα­ ϊκές παραδόσεις. Αυτό σημαίνει ότι παραλ­ λαγές από πολλές από αυτές τις ιστορίες τις είχε ακούσει ο Καζαντζάκης. Τεκμήριο ώς ένα βαθμό είναι και το γεγονός ότι, κά­ ποιες από αυτές τις μικροαφηγήσεις, που του έκαναν τη μεγαλύτερη εντύπωση, επαναλαμβάνονται σε περισσότερα του ενός από τα κείμενά του. Ωστόσο, η εξή­ γηση που θα πρέπει να δώσουμε είναι ότι ο συγγραφέας θέλει να κάνει συνειδητά μια πεζογραφία που ως πρότυπό της έχει τη λαϊκή αφήγηση. Στο παραπάνω παρά­ θεμα για τον Θωμά το φούρναρη είναι χα­ ρακτηριστική η προσπάθεια του συγγρα­ φέα να αποδώσει με πλάγιο λόγο την ομι­ λία του καπετάν Στεφάνή προς τους φί­ λους του: άγνοια τάχα του ονόματος και του πάθους του Προμηθέα, μίμηση του λεξιλογίου του αγράμματου ομιλητή, πα-

Ι δ ι α β α ζ ω I Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A J

ρεμβολή των φατικών «μα­ θές», «λέει» κ,λπ. Έχω επιχειρηματολογήσει (Φιλιππίδης 2005: 155-85) ότι ο Ζορμπάς απεικονίζει το λύσιμο μια αντίθεσης μεταξύ μιας λόγιας συγ­ γραφικής πράξης που αντιπροσωπεύεται από τον αφηγητή, αφενός, και της λαϊκής προφορικής αφηγηματικής πράξης του επώνυμου ήρωα, αφετέ­ ρου, με την επικράτηση της δεύτερης, αφού το ίδιο το μυθιστόρημα «κα­ ταγράφει» κατά το μεγαλύτερο τμήμα του τις ιστορίες του λαϊκού αφηγητή. Σε άλλο κείμενό μου (Φιλιππίδης 1997: 20950) έχω υποστηρίξει ότι οι ένθετες μικροϊστορίες στον Ζορμηά, τον Χριστό ξανασταυρώνεται και τον Κοπετόν Μιχάόη αποτελούν ένα ιδιαίτερα δυναμικό υλικό των μυθιστορημάτων του Καζαντζάκη, που τα ουνδέει με την πρωτογενή αφη­ γηματική πράξη. Μια σαφής πρόθεση του κειμένου να κατανοηθεί ως λαϊκό και αντιλόγιο, «αυθεντικό» δημιούργημα. Ωστόσο, εάν η εξήγηση της λαϊκότροπης δημιουργίας ερμηνεύει ίσως τις ένθετες ιστορίες ως αφηγήσεις καθαυτές, δεν απαντά στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο αναγνώστης στη διαδικασία της οικειοποίησης των κωμικοσατιρικών ιστοριών σε συμφραζόμενα υψηλής θεματικής. Για παράδειγμα, το επεισόδιο (0 Κοπετόν Μιχάλης, κεφ. 6) όπου οι μεθυσμένοι φίλοι του νεκρού αρχίζουν να πηδούν πάνω από την κάσα, ώσπου τη ρίχνουν κάτω και μαζί το πτώμα2, όχι μόνο ενσωματώ­ νεται στα άμεσα ευρύτερα συμφραζόμε­ να του ηρωικού θανάτου του Μανούσακα και του πένθους της κηδείας του αλλά και στα ευρύτερα συμφραζόμενα των ηρωικών αγώνων των Κρητικών για την ελευθερία, και ειδικότερα του αδερφού

του νεκρού, του Καπετάν Μιχάλη: η μο­ νομαχία και η ζημιά που προκάλεσε ο Μανούσακας στον Νουρή προοιωνίζεται την τελική απελπισμένη αλλά ένδοξη μάχη του Καπετάν Μιχάλη, η θυσία του «ευνουχίζει» την τουρκική υπερδύναμη. Να επαναλάβω εδώ ότι θα πρέπει να αφήσουμε τον αφηγητή και να στραφού­ με στα ίδια τα μυθιστορήματα, όπως συνιστά ο Lawrence. Ή, καλύτερα, όπως προ­ τείνει ο Eco, αντί να αναζητούμε την αδιάγνωστη και μάλλον συσκοτίζουσα, όταν υπάρχει, τον επαρκή αναγνώστη «πρόθε­ ση του αφηγητή», να ανασυστήσουμε την «πρόθεση του κειμένου», δηλαδή το σύ­ νολο των κειμενικών στρατηγικών, των σημασιακών και αφηγηματικών οργανώ­ σεων και πλαισίων, αλλά και των παραλεί­ ψεων του κειμένου, που περιγράφουν το νοηματικό και ιδεολογικό του στόχο3. Να παρατηρήσουμε δηλαδή από κοντά το πώς είναι φτιαγμένο το καζαντζακικό πε­ ζογράφημα: η μορφή στο λογοτεχνικό κείμενο είναι νόημα. Σε προηγούμενες δημοσιεύσεις μου έχω επανειλημμένα υποστηρίξει και -ελπίζωεπαρκώς στοιχειοθετήσει ότι αυτό που χα­ ρακτηρίζει το αφηγηματικό ιδιόλεκτο του Καζαντζάκη είναι η αντιπαραθετική διάτα­ ξη. Η αντιπαράθεση ως αρχή οργάνωσης

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007 137

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

[

tou αφηγηματικού λόγου του διαπιστώνε­ ται στην άρθρωση των φράσεων, των πα­ ραγράφων, των υποκεφαλαίων, αλλά και του περιεχομένου των χαρακτήρων4 και της άρθρωσης της πλοκής5 (Φιλιππίδης 1997: 36-58). Ακόμα και το μικροσκοπικό υφολογικό «τικ» του ασύνδετου εντάσσε­ ται στη συνολική αντιπαραθετική τακτική (Φιλιππίδης 1997: 43). Η αντιπαράθεση επεκτείνεται και στο μακροσκοπικό ύφος της αφήγησης, όπου το ταπεινόν παρατί­ θεται δίπλα στο υψηλόν (Φιλιππίδης 1997: 210). Αυτή η αντιπαραθετική συνύπαρξη είναι που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα ως αναγνώστες στη διαδικασία της αφομοίω­ σης των κωμικών και σατιρικών στοιχείων σε ένα περιβάλλον υψηλής θεματικής. Το υβριδικό μάλιστα αυτό ύφος συνιστά τη σταθερά του ιδιόλεκτου της αφηγηματι­ κής τέχνης του Καζαντζάκη. Η αντιπαραθετική διάταξη υπόκειται και στον ιδεολογικό κόσμο και στο κοσμοεί­ δωλο των μυθιστορημάτων του και αντιστοίχως προβάλλεται στο νου του ανα­ γνώστη, έπειτα από την ανάγνωσή τους (Φιλιππίδης 1997: 32-43). 0 Καζαντζάκης είχε διαβάσει πολύ κείμενα του Νίτσε, είτε από γαλλικές μεταφράσεις είτε από το γερμανικό πρωτότυπο, και μάλιστα είχε μεταφράσει την Γέννηση της τραγωδίας και τον Ζαρατούστρα. Οι ιδέες ωστόσο του Νίτσε πρέπει να βρήκαν γόνιμο έδαφος στο νου του Καζαντζάκη: είχε προετοιμα­ στεί για την αποδοχή του διχασμού του υποκειμένου από το έργο του Παλαμά. Η «διπλή ψυχή» του Παλαμά, το εγώ και το εμείς, το ηρωικό τυρταϊκό και το πεσιμιστικό κασσιανικό, τα φτερά του πνεύματος και ο βούρκος της σάρκας αποτελούν θε­ μελιώδεις θεματικές του παλαμικού έργου (βλ. Φιλιππίδης 2005: 185-209). Το αντιπαραθετικό σε όλα τα επίπεδα αφηγηματικό ύφος του Καζαντζάκη, και ειδικότερα η συνύπαρξη υψηλού και χυ­ δαίου, αποτελεί το ερμηνευτικό κλειδί με το οποίο θα πρέπει να προσεγγίσει ο

13>&

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

αναγνώστης τις εμβόλιμες κωμικές ιστο­ ρίες: αποτελούν την άλλη όψη του τρα­ γικού, και το νόημα των μυθιστορημάτων συντίθεται και από τους δύο συντελε­ στές. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ο αναγνώ­ στης θα πρέπει να έχει συνέχεια στο νου του ότι η άλλη όψη του κωμικού που δια­ βάζει αυτή τη στιγμή είναι το τραγικό, και τανάπαλιν. Εάν μια τέτοια κειμενική στρατηγική απο­ τελεί αυτομάτως και την υπονόμευση (ή ακριβέστερα, το θέτειν εν αμφιβάλω) κά­ θε νοήματος, τραγικού ή κωμικού, θα ήθελα να επιμείνω στο βαθύτερο σχήμα της αντιπαράθεσης, το οποίο υπόκειται στο μυθιστορηματικό του έργο. Πρέπει δηλαδή να δούμε πώς η συγγένεια του Καζαντζάκη με τους Ντοστογιέβσκι και Νίτσε -και έμμεσα με τον Φρόυντ- τον κάνει και αυτόν σύγχρονό μας, συγγενικό με τον σύγχρονο προβληματισμό. Το στοιχείο αυτό είναι η διάλυση της ταυτό­ τητας του υποκειμένου και η αναπαρά­ σταση της συγκρουσιακός δομής του υποκειμένου, η αποδοχή πως είμαστε πολλοί ο καθένας μας και μάλιστα γεμά­ τοι αντιθέσεις, και πως η ενότητά μας δεν είναι παρά μια πλαστή κατασκευή. Έπειτα από τις ανατροπές που διέρρηξαν το μύθο του δυτικού πολιτισμού, τον Νί­ τσε και τον Φρόυντ, η αντιπαραθετική σύσταση -το σήμα κατατεθέν του Καζα­ ντζάκη- είναι αυτό που μας τον κάνει σύγχρονο και ενδιαφέροντα σήμερα. ■ Ο Σ. Ν. Φιλιππίδης είναι ομότιμος καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης * Το παραπάνω κείμενο είναι μερικώς βασισμένο στην ομιλία «Η αισθητική και ιδεολογική καταγωγή της μορφικής οργάνωσης της μυθιστοριογραφίας του Κα­ ζαντζάκη», η οποία πρόκειται να εκδοθεί στα Πρακτι­ κά του Διεθνούς Συνεδρίου για τον Καζαντζάκη, που έγινε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης τον Μάιο του 2007. Στην ομιλία αυτή γίνεται σύνδεση του έργου του Κα­ ζαντζάκη με τα κείμενα των Ντοστογιέβσκι και Παλα­ μά κυρίως.

[ Δ IA B A Ζ Ω 1 Α Φ I Ε Ρ Ω Μ AJ

10 πυρήνας του κειμένου αυτού του 1948 βρίσκε­ ται ήδη σε επιστολή της 3/3/1940, την οποία έ­ στειλε ο Καζαντζάκης στον Στάμο Διαμαντάρα (βλ. Ε. Καζαντζάκη 1983:458-59).

2Το επεισόδιο αυτό ο Καζαντζάκης το επαναλαμ­ βάνει ως λαϊκή κρητική ιστορία στην Αναφορά οτονΓκρέκο.

3Δυστυχώς, τα δύο πιο πρόσφατα βιβλία του Um­ berto Eco, που αναφέρονται στα προβλήματα ερ­ μηνείας του αφηγηματικού κειμένου, Έξι περι­ πλανήσεις στο δάσος της αφήγησης και Ερμηνεία και υπερερρηνεία, είναι τόσο κακομεταφρασμένα, ώστε είναι για τα σκουπίδια. Παραπέμπω τον αναγνώστη στο πρώτο κεφάλαιο, «Σημειώσεις για τη σημειωτική της πρόσληψης» (1986), του βιβλί­ ου Τα όρια της ερμηνείας.

1Πβ. Ζορμπάς/Αφηγητής ή Ορτάνς/χήρα, Μανο-

λιός-Χριστός/Παναγιώταρος-Ιούδας ή Λενιώ/χήρα, Καπετάν Μιχάλης/Νουρή μπέης ή Κοπετόν Μιχάλης/Καπετάν Πολυξίγκης, Ιησούς/Ιούδας ή μάνα του Ζηλωτή/μάνα του Ιησού κ.λπ. Κάποτε η αντιπαραθετική οργάνωση αντί να παίρνει τη μορ­ φή δύο χαρακτήρων παρουσιάζεται ως εσωτερική σύγκρουση στην ψυχή ενός χαρακτήρα.

5Πρβλ. την ιστορία του Ζορμπά με την Σοφίνκα και εν συνεχεία την ιστορία του Ζορμπά με την Νούσα ή την ιστορία της γριάς Κωνσταντινιάς και εν συνεχεία την ιστορία της γριάς Κουμπελίνας (Ο Χριστός ξαναστασρώνεται) ή τη σκηνή με τον Πολυξίγκη και την Εμινέ και εν συνεχεία τη σκηνή με τον Πολυξίγκη και την Χρυσάνθη (Καπετάν Μιχάλης) ή τη συνομιλία του Ιησού με τον ραββίνο Συ­ μεών και εν συνεχεία τη συνομιλία του Ιησού με τον Ιούδα (Τελευταίος πειρασμός) κ.λπ.

Βιβλιογραφία Έκο, Ουμπέρχο. 1993. Τα όρια τιτς ερμηνείας. Μτφρ. Μαριάννα Κονδύλπ. Αθήνα Καζαντζάκη, Ελένη. 21983. Νίκος Καζαντζάκης: Ο ασυμβίβαστος: Βιογραφία βασισμένη σε ανέκδοτα γράμματα και κείμενά του. Αθήνα Πρεβελάκης, Παντελής. 1958. Ο ποιητής και το ποίημα της Οδύσσειας. Αθήνα Πρεβελάκης, Παντελής (εκδ.). 21984. Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη. Αθήνα Φιλιππίδης, Σ. Ν. 1997. Τόποι: Μελετήματα για τον αφηγηματικό λόγο επτά νεοελλήνων πεζογράφων (Παπαδιαμάντης, Κονδυλάκης, Θεοτόκης, Χατζόπουλος, Καζαντζάκης, Βενέζης, Καραγάτσης). Αθήνα Φιλιππίδης, Σ. Ν. 2005. Αμφισημίες: Μελετήματα για τον αφηγηματικό λόγο έξι νεοελλήνων συγγραφέων (Παπαδιαμάντης, Βλαχογιάννης, Μυριβήλης, Τερζάκης, Καζαντζάκης, Παλαμάς). Αθήνα Lawrence, D. Η. 1986. Studies in Classic American Literature. Harmondsworth, Middlesex [19231

Β ΙΒ Λ ΙΑ Γ ΙΑ TO N Ν ΙΚ Ο Κ Α Ζ Α Ν Τ Ζ Α Κ Η Σ Τ ΙΣ

ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ EMM. ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ EC

[

δ ι α β ά ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Μ. Γ. Μερακλής

Χιούμορ

οτον Καζαντζάκη; χει ίσως ενδιαφέρον να θέτουμε πότε-πότε κάποιες διλπμματικές ερωτήσεις, για τις οποίες εντού­ τοις η αναμενόμενη απάντηση είναι λογι­ κά μία (σαν, δηλαδή, δίλημμα να μην υπάρχει). Το ενδιαφέρον εν προκειμένω έγκειται, ίσως, στην αφορμή που δίνεται να μελετηθεί σχολαστικότερα μια εκδο­ χή που θεωρείται ήδη παγιωμένη και αδιαμφισβήτητη. Μια τέτοια λοιπόν ερώ­ τηση μπορεί να είναι: υπάρχει χιούμορ στο έργο του Καζαντζάκη; (Την έννοια του χιούμορ ας τη δεχθούμε διεσταλμένη, ώστε να περιλαμβάνονται διάφορες αποχρώσεις του αστείου και του κωμι­ κού.) Γενικά το σύνολο του καζαντζακικού έρ­ γου διαδηλώνει μια δραματική έως τρα­ γική στάση και βίωση ζωής. Όλα στο συγ­ γραφικό του σύμπαν συνάπτονται και διασυνδέονται με δύο αντινομικά ζεύγη, που ο Καζαντζάκης τα έζησε, θα έλεγα, σε διάζευξη, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ολιγόστιγμες και αυτές, συγκερασμού και εναρμόνισής τους: σάρκα και πνεύμα, συμπάθεια και διάθεση συνδρομής προς τους ανθρώπους, από τη μια, απογοή­ τευση και απαξίωση της ύπαρξης του αν­ θρώπου, από την άλλη. Το μυθιστόρημα Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά πίστεψα ότι προσφέρεται για μια τέτοια ζήτηση· κανονικά από τον πληθωρικόν αυτόν ήρωα δεν θα έπρεπε να απουσιάζει το χιούμορ, η γελαστική διάθεση. Αυτό δεν σημαίνει διόλου, βέ­ βαια, ότι δεν είναι παρούσες, και στο βι­ βλίο αυτό, οι καζαντζακικές αντινομίες, και το κύριο ψυχικό και ιδεολογικό κλίμα. Αναφέρω τις δύο κορυφαίες περιπτώσεις τραγικότητας του βιβλίου. Είναι η απο­ τρόπαιη θανάτωση της χήρας και ο αλ­

Ε

2 0 0

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

λιώς τραγικός θάνατος της μαντάμ Ορτάνς. Κυρίαρχες φυσικά και οι αντινομίες, Το ερωτικό πάθος του πρωτοπρόσωπου ήρωα και η αγωνία του, μέσα στη γραφή του Βούδα, να διαλύσει τη σάρκα του διαχυμένη επιτέλους στα κοσμικά στοι­ χεία. Και από την άλλη, η ανθρώπινη σκληρότητα, μικρότητα, ουτιδανότητα, αλλά και η μεγαλοσύνη του «δασκάλου» και «νεοφώτιστου μαθητή» του, που σώ­ ζει με σκληρή προσπάθεια 500.000 ψυ­ χές, οι οποίες κινδυνεύουν θανάσιμα στη Νότια Ρωσία και τον Αντικαύκασο. Και αντίθετα πάλι, η απαίσια σκύλευση της νεκρής μαντάμ Ορτάνς από τις γυναίκες που πάνε να τη μοιρολογήσουν, εξευτε­ λίζοντας έτσι μια πανάρχαια συμβολική κίνηση συντροφικότητας και αφοσίωσης ανάμεσα στα μέλη της ομάδας. Εδώ, μά­ λιστα, φτάνουμε στα όρια όχι, βέβαια, ενός καθαρού χιούμορ -κάτι τέτοιο όμως λανθάνει μέσα σ' ένα κλίμα γκροτέσκο. Η μία από τις δύο μοιρολογίστρες που φτά­ νουν πρώτες επίτιμό την άλλη, που βιά­ ζεται να κλάψει τη γυναίκα ζωντανή. Ωστόσο, σε σύμπνοια και οι δύο θα αρχί­ σουν να ξεφωνίζουν. 0 Ζορμπάς θα πετάξει πίσω τις «βρωμοκαρακάξες», θα σκύψει με τη δική του άγρια τρυφερότη­ τα πάνω απ' την γυναίκα που ψελλίζει «ντεν τέλω να πετάνω». Όμως ευθύς μό­ λις της κλείσει τα μάτια, οι μοιρολογί­ στρες θα χυθούν στο κρεβάτι στριγγλίζο­ ντας και χτυπώντας τα στήθη τους και θ' αρχίσουν το μοιρολόι, ενώ θα τρέξουν κι άλλες και το διαγούμισμα θ' αρχίσει συγ­ χρόνως. Τα λόγια του θρήνου πάνω από το σκληρά ασχημισμένο απ' τη φθορά του χρόνου και του ελευθέριου βίου πρόσωπο και σώμα της νεκρής φέρνουν τη δείνωση του κωμικοτραγικού- τα κρε-

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α .

μεζογαρούφαλα τριγύρα στο λαιμό σου... Υπάρχει κι αλλιώς ένας κλαυσίγελως. Η ξενόφερτη μαντάμ Ορτάνς μιλούσε στις αφηγήσεις της τα ελληνικά «τσότρα Πά­ τρα», ήθελε να πει ναύαρχος κι έλεγε νάβρακος, αντί για επανάσταση έλεγε ανά­ σταση. «Όμως, ας είναι καλά το κρασί, τέλεια την καταλαβαίναμε, και πότε με βίας κρατούσαμε τα γέλια, πότε πάλι, -το 'χαμέ κιόλας τσούξει καμπόσο- μας έπαιρναν τα κλάματα». Αυτά βέβαια στις ημέρες του μεγάλου έρωτά της με το Ζορμπά. Οι «νάβρακοι», η «ναβρακίδα», η «ανάσταση» επαναλαμβανόμενα με δε­ ξιότητα στις αναπολήσεις της μαντάμ Ορτάνς, σίγουρα προκαλούν ευθυμία στον αναγνώστη. 0 Καζαντζάκης εντού­ τοις επιφυλάσσει στον εαυτό του το μελάγχολικό απόσταγμα των λόγων της: «Και μονομιάς ξεπετάχτη μέσα μου, με όλες τις τραγικές, κωμικές της περιπέ­ τειες [...!. Μυρωδιές ξεθυμασμένης βιο­ λέτας -βιολέτας, κολόνιας, μόσκου και πατσουλί- κι ένας παπαγάλος, μια αν­ θρώπινη ψυχή που 'γίνε παπαγάλος και μια γριά μαούνα που 'χε απομείνει από ολόκληρο στόλο κι αναθίβανε πα­ μπάλαιες ναυμαχίες». Οπωσδήποτε συναντάμε αμιγέστερο το γέλιο, ένα αστείο, ένα χιουμοριστικό ανέκδοτο, όταν ο Καζαντζάκης το τοπο­ θετεί απέναντι του, χωρίς και να το σχο­ λιάζει με τον τρόπο του (μολονότι αυτό το κάνει πολύ συχνά). Παραδείγματα τέ­ τοια μας δίνει ο Ζορμπάς, όπως και άλ­ λοι, πολλές φορές. Θα έλεγα, με κά­ ποιαν υπερβολή, ότι το μυθιστόρημα του Ζορμπά είναι και ένα «διπλό» βιβλίο, σαν να εμπεριέχει κι ένα florilegium από μικροαφηγήσεις συμβάντων, μύθων, ονεί­ ρων, θυμοσοφικών ρήσεων, όπου και οι λαϊκές παροιμίες έχουν τη συμβολή τους (τις ξέρει και τις λέει, συνήθως, ο Ζορ­ μπάς: Ο Θεός να σε φυλάει, αφεντικό, από τα πισινά του μουλαριού κι από τα

μπροστινά του καλογέρου· ο ίδιος ται­ ριάζει και την «ξετσίπωτη μαντινάδα»: χαρώ το το κορμάκι σου απ' τα μισό και κά­ τω / βάνει το χέλι ζωντανό, και μονομιάς ψοφά το!). Και στα όνειρα του Ζορμπά εί­ ναι το χιούμορ παρόν. Ονειρεύτηκε πως βρισκόταν σ' ένα λιμάνι, ένα μεγάλο βα­ πόρι σφύριζε, έτοιμο να φύγει. Πρόφτασε ν' ανεβεί επάνω, ο καπετάνιος του ζή­ τησε να βγάλει εισιτήριο. «Χίλιες δραχ­ μές. -Βρε αμάν, δεν κάνει οχτακόσιες; του κάνω. -Χίλιες, μήτε πεντάρα παρα­ κάτω. Αλλιώς τράβα έξω· γρήγορα! Θύ­ μωσα τότε κι εγώ: -Ακούσε, καπετάνιο, του λέω, το καλό που σου θέλω, πάρε τις οχτακόσιες που σου δίνω, αλλιώς θα _ , Στο ναό ξυπνήσω, κακομοίρη, και θα τις χάσεις κι Της Αβηνάς Αφαίας αυτές! 0 Ζορμπάς έσπασε στα γέλια». στην Αίγινα, 1927

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

.201

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Δεν ξέρω μήπως η σκηνοθεσία από τον Καζαντζάκη αυτής της, όπως θα την έλ ε­ γαν οι παραμυθιολόγοι, επί σκηνής δρώσας δυάδας, Ζορμπά «αφεντικού», πέρα από τα άμεσα ανα­ γνωρίσιμα στοιχεία αντίθεσης (απόλαυση της υλικής ζωής - φυ­ γή στην πνευματική, ασκητική ζωή κ.λπ.), υποβάλλει ακόμα ένα: την κωμωδία (που εί­ ναι και δυνάμει τρα­ γωδία) και την τραγω­ δία (που είναι και δυ­ νάμει κωμωδία). Οπωσδήποτε υπάρ­ χουν κι άλλοι, λαϊκοί αφηγητές, που φαι­ δρύνουν την ατμό­ σφαιρα, με καθαρό, άπεφθο το χιούμορ αυτοί -σαν αντισώ­ ματα στο κορμί τού όλου έργου. 0 γερο­ προεστός μπαρμπα-Αναγνώστης, περιγράφοντας το «θάμα» της γέννησής του, δίνει πράγματι ένα γνήσια λαϊκό religious tale, που είναι μαζί και μια κωμική παραλ­ λαγή τής αρχής do ut des, η οποία χαρα­ κτηρίζει τη σχέση του λαϊκού ανθρώπου με το θείο. 0 ίδιος πάλι, με αφορμή το σερβίρισμα από τη γυναίκα του στο Ζορ­ μπά και το «αφεντικό» των «αμολόητων» απ' το μουνούχισμα του χοίρου τους, θυ­ μάται μιαν ιστορία με τον πρίγκιπα Γεώρ­ γιο- του πρόσφεραν κάποτε οι καλόγεροι ενός μοναστηριού σούπα με «φασόλες», όπως νόμισε, που τις βρήκε νόστιμες («μυαλός!»), τις έφαγε γλείφοντας τα χείλια του ενώ, όπως του αποκάλυψε στο τέλος ο ηγούμενος, οι καλόγεροι εί­ χαν, για να τον περιποιηθούν, μουνουχίσει όλους τους πετεινούς της επαρχίας.

202

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Άκρως ξεκαρδιστική είναι και η εξιστόρηση μιας εμπειρίας που είχε ο Σφακιανονικολής («άγριος βοσκάνθρωπος») μια φο­ ρά στο Κάστρο, όταν πήγε και είδε θέα­ τρο, την Κοτοπούλη. Δίπλα πάντως στα λεγάμενα που ο Καζαντζάκπς σχολιάζει ή τα δίνει καθαρά στην κωμική διάστασή τους, σκηνοθετεί και αυτοτελείς σκηνές, παραστάσεις του κω­ μικού, που όμως τις διαμορφώνει μέσα από τους διχασμούς και τις αντινομίες του. Έδωσα (τηλεγραφικά) πιο πάνω tnv επιθανάτια σκηνή της μαντάμ Ορτάνς. Δί­ νω ακόμα ένα, ιδιαίτερα χαρακτηριστικό, δείγμα. Την τελετή των εγκαινίων και τον αγιαομό του εναέριου, που κατασκεύασε ο Ζορμπάς με τους εργάτες, για να διευ­ κολύνεται το κατέβασμα μεγάλων κορ­ μών δέντρων στο εργοτάξιο. Το κωμικό στην όλη σκηνή -όπου συμμετέχουν προύχοντες, καλόγεροι, χωριάτες, εργά­ τες, με αναρτημένη την ελληνική ση­ μαία, στημένη την εικόνα της Παναγίας της Εγδικήτρας- δίνεται με το γεγονός ότι σε κάθε επίκληση της τριαδικής θεό­ τητας (έχει προστεθεί, τέταρτη, και η Πα­ ναγία) ακολουθεί, από την πρώτη στιγμή, κι ένας φρικτά δυσοίωνος για την αντοχή τού εναέριου τρανταγμός, ώσπου, με την επίκληση του ονόματος της Παναγί­ ας, ΰ τέταρτος τεράστιος κορμός πεύκου επιφέρει την πλήρη καταστροφή- «κι όλοι οι στύλοι γκρεμίστηκαν, ο ένας πίσω από τον άλλο, σαν τραπουλόχαρτα. ".Κύ­ ριε, ελέησον! Κύριε, ελέησον!". φώναζαν οι εργάτες, χωριάτες, καλόγεροι, και πού φύγει φύγει». Αυτό σήμαινε και οικονομι­ κή καταστροφή. Το έργο, η επιχείρηση θα σταματούσε πριν καλά-καλά αρχίσει. Εντούτοις ο Καζαντζάκης, αφού με έξοχο τρόπο έδωσε το γκροτέσκα κωμικό της όλης σκηνής, θα οδηγήσει τελικά τον αναγνώστη στην αίσθηση του κωμικο­ τραγικού. «Στάθηκε (ο Ζορμπάς). Κοίταξε σωρούς σωρούς τον γκρεμισμένο εναέ­ ριο [...]■ γούρλωσε τα μάτια, σα να θυμή-

[ δ ι α β α ζ ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α .

θηκε ξαφνικά. Στράφηκε, με κοίταξεέβαλε, ως συνηθούσε, την απαλάμη του κι έφραξε το στόμα. -Πω, πω, αφεντικό! έκαμε- είδες τι σπίθες πετούοε ο αφιλό­ τιμος; Σπάσαμε κι οι δυο στα γέλια. Ο Ζορμπάς χύθηκε απάνω μου, με άρπαξε στην αγκαλιά του κι άρχισε να με φιλάει.

-Γελάς και του λόγου σου; μου φώναξε με τρυφερότητα- γελάς και του λόγου σου αφεντικό; [...]. Σκούσαμε στα γέλια κι οι δυο και παλεύαμε απάνω στα χοχλάδια ώρα πολλή- κι απότομα σωρια­ στήκαμε κι οι δυο χάμω, ξαπλώσαμε στα βότσαλα του γιαλού και κοιμηθήκαμε αγκαλιασμένοι». Όπως και να 'χει το πράγμα, ο Καζαντζάκης εκτιμά τη σημασία του γέλιου, το θεωρεί θετική αξία. Διαβάζουμε κάπου: «Πεινούσα- έφαγα λίγες σταφίδες και μύ­ γδαλα κι ένα κομμάτι ψωμί. Περίμενα το Ζορμπά να 'ρθει και να φέρει όλα τ' αγα­ θά που φραίνουν τον άνθρωπο -το γάρ­ γαρο γέλιο, την καλή κουβέντα, το νόστι­ μο φαί». Αλλ' αν αυτό είναι μια κατάφα­ ση του γέλιου που αφορά την καθημερι­ νότητα του ανθρώπου, ο Καζαντζάκης, με την τάση του να βλέπει τα πράγματα και με μια βαθύτερη σοβαρότητα, ανα­ βαθμίζει το γέλιο, πώς να το πω, ηρωικά ή, καλύτερα ίσως, οντολογικά, μέσα σε μια κοσμολογικά θεωρημένη ανθρωπό­

τητα- δεν ξέρω πώς αλλιώς να εξηγήσω τον τρόπο του θανάτου του Ζορμπά. Τον περιέγραψε, ύστερα από επιθυμία του ίδιου, μ' ένα γράμμα του ο δάσκαλος ενός χωριού «κοντά στα Σκόπια της Σερ­ βίας», όπου είχε καταλήξει -και παντρευ­ τεί άλλη μια φορά- ο Ζορμπάς, μετά το χωρισμό του από το «αφεντικό» κι αφού έκανε έναν ακόμα γύρο σε διάφορα μέ­ ρη: «[...] ανασηκώθηκε στα μαξιλάρια, πέταξε τα σεντόνια, έκαμε να τιναχτεί απάνω. Τρέξαμε να τον κρατήσουμε, η Λιούμπα, η γυναίκα του, εγώ και μερικοί χεροδύναμοι γειτόνοι- μα αυτός μας πέ­ ταξε πέρα, κατέβηκε από το κρεβάτι, πή­ γε ώς το παράθυρο. Κι εκεί πιάστηκε από το περβάζι, κοίταξε πέρα, κατά τα βουνά, γούρλωσε τα μάτια κι άρχισε να γελάει κι ύστερα να χλιμιντρίζει σαν άλογο. Έτσι ολόρθο, με τα νύχια καρφωμένα στο πα­ ράθυρο, τον βρήκε ο θάνατος». Αυτό το γέλιο μου θύμισε, ως μια αντήχηση ή αντιφώνηση μέσα απ' τους αιώ­ νες, το κοσμικό γέλιο του απέραντου πόντου, όπως το αντίκριζε και το άκόυγε ο καρφωμένος στο βράχο του Προμη­ θέας: ώδϊος αιθήρ καί ταχύπτεροι πνοαί, ποταμών τε πηγαί ποντίων τε κυμάτων άνήριθμον γέλασμα... ■

δ ι α β α ζ ω ] . Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

Αντώνης Σανουθάκης-Σανούδος

Σατιρικά έμμετρα και παροιμίες

οιον Καπειάν ΜιχάΠπ ίου Ν. Καζανιζάκπ ο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη 0 Καπετάν Μιχάλης (Ελευτερία ή Θάνατος) είναι, αφενός, ένα εξαιρετικό χρονικό του Μεγάλου Κά­ στρου (Ηρακλείου) της εποχής του, όπως το βίωσε ο ίδιος κατά τα παιδικά του χρόνια, αλλά, παραλλήλως, είναι γε­ μάτο με φυτά και ζώα, καπεταναίους η­ ρακλειώτες γνωστούς (Πολυξίγκης, Κό­ ρακας, Καγιαμπής κ.ά.), με γεύσεις, ο­ σμές και εικόνες όλων των αισθήσεων. Είναι ακόμη κοσμημένο όχι μόνο με λ έ­ ξεις αλλά και με ολόκληρες παροιμίες, παροιμιακές εκφράσεις, παροιμιακούς τύπους και λόγια παροιμιακά κατάλοιπα (δεν τα αποκαλούμε απολιθώματα), κα­ θώς και κρητικά στιχουργήματα, από τα οποία βρίθει το μυθιστόρημα. Κατά την έρευνά μας ανευρέθησαν 248 παροιμίες, κοινωνικές, διδακτικές, σατιρι­ κές, όρκου-ευχής και κατάρας, καθώς

Τ

Ομιλία σε ραδιοφωνική εκμπομπή του BBC, Λονδίνο, 1946

204-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

επίσης και έξι κρητικά παραδοσιακά έμ­ μετρα. Από αυτά αποθησαυρίζουμε εδώ μόνο τα σατιρικά έμμετρα και τις σατιρι­ κές παροιμίες και παροιμιακές εκφρά­ σεις. Σημειωτέον ότι ο Καζαντζάκης χρησιμο­ ποιούσε το χιούμορ στην καθημερινή του ζωή, ήταν εύχαρις ως άνθρωπος. Στο ίδιο, μάλιστα, το έργο 0 Καπετάν Μιχά­ λης πλάθει ήρωες που προξενούν το γέ­ λιο, όπως είναι η Εφεντίνα Καβαλίνα, κα­ θώς και σκηνές είτε καθαρώς σατιρικές είτε που προκαλούν κλαυσίγελω (μεθυ­ σμένους που πηδούν πάνω από νεκρό ή γλεντοκοπούν μέσα στα μνήματα). Επανερχόμενοι στο θέμα μας, διαπιστώ­ νουμε ότι από το σύνολο των παροιμιών οι 25 είναι σατιρικές και από τα κρητικά έμμετρα τα τρία είναι σατιρικά. 0 τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται οι παροι­ μίες έχει ως ακολούθως: Κάθε παροιμία καταχωρίζεται σε πεντάστηλη μορφή, με αύξοντα αριθμό, τη σελίδα του βιβλίου (εκδόσεις Καζαντζάκη, Αθήνα, 2Q05), τη στήλη με τη «μεταγλωττισμένη» μορφή στη δημοτική γλώσσα ορισμένων παροι­ μιών, τη στήλη με την παραδοσιακή φόρμα της παροιμίας και, τέλος, στην πέμπτη στήλη, καταβάλλεται προσπά­ θεια ερμηνευτικής απόδοσης. Στις περι­ πτώσεις που ο Καζαντζάκης «μεταγλωτ­ τίζει» ο ίδιος τις παροιμίες στην κοινή νεοελληνική διάλεκτο το επιχειρεί, κατά την άποψή μας, διότι δεν θέλει το μυθι­ στόρημά του να χαρακτηρισθεί ως ηθο­ γραφικό ή λαογραφικό. Όσο για τα κρητι­ κά σατιρικά έμμετρα, παρατίθενται και αυτά σε δυο στήλες, στη μία με τη μορ­ φή που έχουν στο μυθιστόρημα και στην άλλη με την παραδοσιακή φόρμα, εάν διαφέρει ή σε ό,τι διαφέρει.

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Φ I Ε Ρ Ω Μ A

]

Α' ΣΑΤΙΡΙΚΕΣ - ΕΙΡΩΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ α/α Σεϋ.

παροιμία καζαντζάκη

Κρητική φόρμα

Σημασία

1

68

Της έβαλαν νέφτι στον πισινό

Της έβαλαν νέφτι στον κώλο

Τρέχει γρήγορα

2

84

Κρίμας τις μουστάκες του

Η ίδια

Είναιψευτονταής

3

130

Με τη φωνή κι ο γάιδαρος

Κατά φωνή κι ο γάιδαρος

Συζητώντας για κάποιον που εμφανίστηκε απρόσμενα

4

132

Τον κακό μου τον καιρό!

Η ίδια

Αυτοσαρκασμός, γιατί δεν πέτυχα τίποτα

5

138

Όξω νου

Η ίδια

Μη σκέφτεσαι

6

149

Ας πάει και το παλιάμπελο

Η ίδια

θα τα ξοδέψουμε όλα στο γλέντι

7

174

Εβδομήντα εφτά λογιώ είναι η κουζουλάδα

Η ίδια

Υπάρχουν πολλοί τρελοί

8

176

Τον πήραν στο μεζέ

Η ίδια

Τον κοροϊδεύουν

9

256

Έκαμε κι η μύγα πισινό και λέρωσε Έκαμε κι η μάγια κώλο κι έχεσε τον κόσμο-ν- όλο τον κόσμο όλο.

10

258

Σου 'δωκε ία παπούτσια σιο χέρι

Η ίδια

Σε έδιωξε η ερωτική σύντροφος

11

258

Αέρα στα μπατζάκια σου

Φωθιά στα μπατζάκια σου

Ειρωνική φοβέρα

12

268

Στην ανυδριά, καλή 'ναι κι η γριά

Η ίδια

Παρά το τίποτα, καλό είναι και το λίγο

13

310

Τα 'χει κάμει απάνω της

Η ίδια

Κατουρήθηκε από φόβο

14

327

Έχεις ανεμογκάστρι

Η ίδια

Ψεύδεσαι

15

383

Έκαμε τα πικρά γλυκά

Η ίδια

Αναγκάστηκε να κάμει κάτι που δεν ήθελε

16

393

Πέντε κι ένα με πήγαινε

Η ίδια

Φοβούμουν

17

414

Πολλά μπαμπακόκωλος είναι

Η ίδια

Είναι βουτυρόπαιδο

18

414

Χρωστάει της Μιχαλούς

Χρωστεί τση Μιχαλούς

Είναι παλαβός

19

419

Δεν πήρες πρέφα

Η ίδια

Δεν πήρες είδηση

20

424

Πόδια μου, βοηθάτε μου!

Η ίδια

Τρέχω να σωθώ!

21

464

Αέρα στα πανιά σου

Ώρα καλή στην πρύμνη σου κι Στο καλό και να μας γράφεις! αέρα στα πανιά σου!

22

480

Μάλλιασε η γλώσσα μου

Η ίδια

Τα είπα πολλές φορές και δεν το κατάλαβες ακόμη

23

487

Μήτε ο διάολος δεν τον γλυτώνει!

Μήτε ο διάολος δεν τον εγλυτώνει!

Αναφέρεται για το αναπόφευκτο τέλος του αντιπάλου

24

498

Κουκιά έφαε, κουκιά μολογάει

Κουκιά έφαε, κουκιά μολογά

Τόσα ξέρει τόσα λέει

25

499

Στραβός γεννήθηκες, στραβός θα πεθάνεις!

Η ίδια

Το ίδιο βλάκας θα είσαι πάντα

Αναφέρεται στον εγωιστή νεόπλουτο

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

205

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Β ΚΡΗΤΙΚΑ ΣΑΤΙΡΙΚΑ ΕΜΜΕΤΡΑ α/α

ΣεΒ.

παραδοσιακή φόρμα

ΙΜ. καζαντζάκη

236

Όλα τα ξαλησμόνησες, μα μιας αυγής θυμήσου... ...όντας σε φιλούν κι έλεγες, νύχτα'ναι και κοιμήσου!

2

480

Με τη θεία μου τη Θοδώρα εηηγαίναμε στη χώρα κι έλεγε μου κι έλεγά της κι άγγιζέ μου κι άγγιζα τής. Είδε ο θιος και πέφτει η θεία μου, ωχ, τ' ανάσκελα μπροστά μου. Αχού, θεία μου, τέτοια κάλλη! Άχου, θεία μου, να 'σουν άλλη! Κάμε, γιε μου, τη δουλειά σου κι ύστερά 'μαι πάλι θεία σου!

Με τη θεία μου τη Θοδώρα εηηγαίναμε στη χώρα κι ήλεγέ μου κι ήλεγά τση κι ήπιανέ μου κι ήπιανά τση. Και ατον Καρτερό στα βούρλα ξεφορτώνετ' η σακούλα πάω να τση τη φορτώσω δε μπορώ να την-ε-σκώσω. Δίνει ο Θιος και πέφτει η θεία μου, ολανάσκελα μπροστά μου. Άχι, θεία μου, τέθοια κάλλη! Άχι, θεία μου, να 'σουν άλλη!

-Κάμε, γιε μου, τη δουλειά σου κι ύστερά 'μαι πάλι θεία σου! Ντάκα-ντούκα τη μαχαίρα, να κι ο μπάρμπας από πέρα.

-Ίντα κάνεις, μπρε, τση θείας σου, ω, χαρά στην αθρωπιά σου!

-Αφαλόπονος την πιάνει και την τρίβγω για να γειάνει.

-Τρίβγιε την εκειά, παιδί μου, απού να 'χεις την ευκή μου.

3

488

Στους κορδαλλούς τα σκόρπισα τα μπαρουτόσκαγά μου, τώρα θωρώ σε, πέρδικα, και καίγεται η καρδιά μου!

Στα' ασκορδαλλούς κατάλυσα τα μπαρουτόσκαγά μου κι εδά θωρώ τσι πέρδικες και καίγετ' η καρδιά μου.

Μετά από μία πρώτη ανάγνωση των πα­ ραπάνω διαπιστώνεται πως: α) Τόσο τα κρητικά σατιρικά έμμετρα όσο και οι παροιμίες ενσωματώνονται φυ­ σιολογικά στο κείμενο και λειτουρ­ γούν ως οργανικά μέλη του μυθιστο­ ρήματος β) Από τα σατιρικά έμμετρα, το πρώτο παρατίθεται ως έχει, ενώ τα άλλα δύο έχουν τροποποιηθεί γλωσσικά από τον Καζαντζάκη, για τις ανάγκες της αφήγησης και της μορφής τού μυθι­ στορήματος, γραμμένου στη δημοτι­ κή, την νεοελληνική, κοινή διάλεκτο.

206

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Το πρώτο δίστιχο έχει όλα τα χαρακτηρι­ στικά γνωρίσματα της ολοκληρωμένης σατιρικής μαντινάδας, τον ιαμβικό, ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο και λειτουργεί άψογα στον κειμενικό του πε­ ρίγυρο. Συγκεκριμένα: Τρεις συγγενείς και φίλοι του σκοτωμένου Μανούοακα, ο Στρατής, ο Παταομός ή Βελζεβούλης και ο Φανούριος, τον ξενυχτούν, πίνοντας και τρώγοντας στο κελάρι του νεκρού. Πάνω στο κέφι, ο Παταομός, κάνοντας πως παίζει στον αέρα ανύπαρκτο δοξάρι ανύπαρκτης λύρας, αρχίζει να σιγοτραγουδά τη μαντινάδα που ταίριαζε για τη

. Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Ρ I Ε Ρ Ω Μ A .

χήρα τού νεκρού: «-Όλα τα ξαλησμόνησες, μα μιας αυνής θυμήσου... Κι οι άλλοι πήραν το τσάκισμα -άιντες, άιντες, μα μιας αυγής θυμήσου!

■- ... όντας σε φιλούν κι έλεγες, νύχτα 'ναι και κοιμήσου!·/· (0 χρονικός σύνδεσμος «όντας» πολλές φορές αποδίδεται και «άντε» στην Κρητι­ κή διάλεκτο.) Το δεύτερο σατιρικό, τολμηρό για την ε ­ ποχή του, στιχούργημα, διαθέτει δέκα ο­ κτασύλλαβους τροχαϊκούς, ομοιοκατά­ ληκτους, ζευγαρωτούς στίχους και απο­ τελεί πιθανόν απόσπασμα μεγαλύτερου λαϊκού στιχουργήματος της επαρχίας Πεδιάδος, αλλά και άλλων επαρχιών του Η­ ρακλείου, με παραλλαγές του τόπου που συμβαίνει το επεισόδιο. Στο παράπλευρα παρατιθέμενο όμοιο του πρόκειται για ε ­ κτενέστερη παραλλαγή της Χερσονήσου Πεδιάδος, όπως το άκουγε ο γράφων στα παιδικά του χρόνια, τη δεκαετία 1950-1960, σε συζητήσεις μόνο μεταξύ γυναικών. Ανάμεσά τους ήταν και η μητέ­ ρα του Ειρήνη Δ. Φιλιππάκη-Σανουδάκη, οι αδελφές της Αγγελική, Ευδοξία, Ελένη και άλλες γυναίκες του χωριού. Ορισμέ­ νοι στίχοι του είχαν ξεχασθεί και συμπλη­ ρώθηκαν (6-9-2007) από τον επίσης χερσονιώτη Αριστείδη Γ. Παπουτσάκη, όπως

Ο Νίκος και η Ελένη Καζαντζάκη με τον Jorge Zalamea κατά την απονομή του βραβείου Ειρήνης στη Βιέννη, 28 Ιουνίου 1956 παραδόθηκαν και σε εκείνον από το συγ­ γενικό του περιβάλλον. 0 στίχος, μάλι­ στα, «ω, χαρά στην αθρωπιά σου!» παραδίδεται κατά τον Αρ. Παπουτσάκη και ως: «κι είν' τα πόδια τζη στ' αυθιά σου!». Στα κειμενικά συμφραζόμενα, τώρα, ο ανιψιός του Καπετάν Μιχάλη, ο Κοσμάς, μαζί με τον Κωνσταντή, πορευόμενοι να συναντήσουν τον Καπετάν Μιχάλη στο λημέρι της Σελένας, συναντούν μια φα­ φούτα γριά, την Κουμπελίνα, στην οποία ο Κωνσταντής τραγούδησε, ανάμεσα στα άλλα, το τραγούδι «Με τή θεία μου τη Θοδώρα», επιβεβαιώνοντας έτσι ότι λε-

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ΦωτοφραφΙα από τις πρόβες της παράστασης του «Καποδίστρια», στο Εβνικό Θέατρο, 1946. Μαζί με τον Καζαντζάκη είναι οι Τζόγιας, Καρούσος Καραντινός.

203

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

γόταν ως «νάκλι» μεταξύ των γυναικών, ανάμεσα σ ε άλλα τολμηρά που λέγο­ νταν σε παρέες γυναικών. Του ίδιου στιχουργήματος ο Καζαντζάκης κάνει μνεία στο μυθιστόρημα Βίος και πο­ λιτεία του Αλέξη Ζορμπά (εκδόσεις Καζα­ ντζάκη, Αθήνα, 2005), όταν, ευρισκόμε­ νοι σε μοναστήρι του Αγίου Όρους, ο συγγραφέας - αφηγητής και ο Ζορμπάς συζητούν για τις δουλειές τους: «-Δε μου αρέσουν αυτά, Ζορμπά.

-Αυτό είναι άλλο ζήτημα, αφεντικό. Ας γλυτώσουμε εμείς τις εφτά χιλιαδούλες κι ύστερα συζητούμε. "Κάμε, γιε μου, τη δουλειά σου, -κι ύστερά 'μαι πάλι θεία σου". Ξέρεις το τραγούδι;» (σ. 209). Ίσως να είναι υπερβολικό το ίδιο το τρα­ γούδι να αποδοθεί σε εκτεταμένες αιμο­ μιξίες της εποχής, χωρίς, βέβαια, να απο­ κλείεται ορισμένα περιστατικά να συνέβαιναν στις τότε κλειστές κοινωνίες, όπως συμβαίνει, άλλωστε, και σήμερα,

παρά τη σεξουαλική απελευθέρωση. Προσωπική μας άποψη είναι ότι τα σκωπτικά και σατιρικά στιχουργήματα, βωμο­ λοχίες και «νάκλια», ελέγοντο μεταξύ πα­ ντρεμένων γυναικών, είτε για να περάσει η ώρα τους είτε για να μυήσουν, θεωρη­ τικά, τις ανύπαντρες κοπέλες στον κόσμο του έρωτα και του σεξ· ήταν, δηλαδή, έ ­ να είδος σεξουαλικής αγωγής των κοριτσιών. Το τρίτο στιχούργημα είναι γνωστή αλληγορική σατιρική μαντινάδα, επίσης, «με­ ταγλωττισμένη» από τον Καζαντζάκη. Αναφέρεται σε ερωτύλο γέρο, που κατα­ σπατάλησε τις ερωτικές του δυνάμεις κατά τη νεότητά του και τώρα αρκείται στο «οράν». Πρόκειται για το, προσφιλές και σήμερα, θέμα του γερο-ερωτύλου, όπως πρωτοδίδεται στη λυρική ποίηση του 6ου π.Χ. αιώνα. Ένας γέρος επιθυμεί να ήταν πουλί, να τον έπαιρναν στα φτερά τους τα κορίτσια - πουλιά για να τον μεταφέ­ ρουν παντού, αφού δεν μπορεί πια να πέσει στις αγκάλες τους. Στον Κοπετόν Μιχάλη, ο γερο-λυράρης δάσκαλος, με βουρκωμένα μάτια, τραγουδεί στον ετοι­ μοθάνατο καπεταν-Σήφακα, επαναλαμ­ βάνοντας πολλές φορές τον καημό του, την ίδια μαντινάδα. Μπορούμε, λοιπόν, να συναγάγουμε ότι ο Καζαντζάκης στο μυθιστόρημά του Ο Κοπετόν Μιχάήης, μέσα στο πλήθος των παροιμιακών και στιχουργικών στοιχείων, παραθέτει και αρκετές σατιρικές παροι­ μίες, παροιμιακές εκφράσεις και ορισμέ­ να λαϊκά, σατιρικά, κρητικά έμμετρα, όχι μόνο γιατί θέλει έτσι να αναστήσει το Μεγάλο Κάστρο και τους ανθρώπους του που «είχαν γίνει Καστρινό χώμα και χαμο­ μήλι». Το πράττει, χρησιμοποιώντας τα με φειδώ και εντάσσοντάς τα αρμονικά στο έργο του, γιατί και ο ίδιος στη ζωή του εί­ χε την αίσθηση του χιούμορ, του αστείου, και σκόρπιζε πλούσιο το γέλιο στις καθη­ μερινές συναναστροφές του. ■

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A

Χριστίνα Αργυροπούλου

Το σκωπτικό στοιχείο μέσα από τις μικροϊστορίες

οιον Καπειάν ΜιχαΠπ ίου Νίκου Καζανιζάκη ο σκωπτικό στοιχείο στον Καπετάν Μιχάλη του Νίκου Καζαντζάκη μπο­ ρεί να διερευνηθεί μέσα από τις μικροϊστορίες, ως γέλιο του κειμενικού ήρωα, ως ειρωνεία φανερή ή ανιχνεύσι­ μη, ως παρωδία, ως καρναβαλικό στοι­ χείο και ως ιδιότυπο χιούμορ, στις παρο­ νομασίες. Οι ρητορικοί τρόποι με τους οποίους διατυπώνεται το σκωπτικό, κω­ μικό και ειρωνικό στοιχείο καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος γλωσσικών και υφολογικών επιλογών (μεταφορά, αντίθεση, πα­ ρομοίωση, αλληγορία, παρονομασία στη βάση της ομοιότητας κ.ά.), οπότε απαι­ τείται μία δεύτερη ανάγνωση. Η δυσκολία εντοπισμού της ειρωνείας, γενικότερα, οδήγησε μερικούς μελετη­ τές1να διατυπώσουν την άποψη ότι κάθε λογοτεχνικό κείμενο είναι ειρωνικό, λό­ γω της βαρύτητας και της ποιότητας της λέξης, που σημαίνει ότι ο αναγνώστης ει­ σάγει νοήματα που απορρέουν από τη γενική αίσθηση του κειμένου, αλλά και από την ειρωνική πρόθεση μέσα από την ανακατασκευή του κειμένου. Η ειρωνεία, επισημαίνει ο Βαγενάς", «είναι μια αντίθε­ ση ανάμεσα σ' ένα φαινόμενο και σε μια πραγματικότητα [...]». Στον Καζαντζάκη δεν υπάρχει διδαχή (Οράτιος111) ούτε ηθι­ κή πρόθεση (Ροΐδης), αλλά η ειρωνεία «έχει σχέοη περισσότερο με τη φαρσο­ κωμωδία [...]» και τον ανατρεπτικό λόγο, επισημαίνει ο Δερτιλής\ 0 Βαλαωρίτης’ αναφέρεται στο χιούμορ στον Ζορμπά του Καζαντζάκη. Σε πολλά έργα του Καζαντζάκη ενυπάρ­ χει το κωμικό και ειρωνικό στοιχείο, ακό­ μα και στον Καπετάν Μιχάλη, όπου, αν και κυριαρχεί το ηρωικό στοιχείο, ακούγεται το γέλιο, εντοπίζονται εμφανής και υπονοούμενη ειρωνεία'", παρωδία με τον

Τ

παιγνιώδη τρόπο των παιδιών (λεονταρι­ σμοί παιδιών) και κωμικό στοιχείο, κυρί­ ως, στις παρονομασίες, όπως το «Ούτις» του Οδυσσέα. Το σκωπτικό στοιχείο, γε­ νικά, στον Καζαντζάκη μπορεί να ξεκινάει ως γέλιο, ως χιούμορ, που, κατά τον Βαλαωρίτη”", οδηγεί σε μια παραδεισιακή α­ θωότητα, και να φτάνει στο καρναβαλικό και παράλογο στοιχείο. Η μαθητεία του Καζαντζάκη στους Δάντη και Βοκκάκιο και στην αρχαία παρωδία και κωμωδία (Βατραχομυομαχία, Αριστοφάνης, Μέναν­ δρος) έχει αφήσει τα ίχνη της στον Καπε­ τάν Μιχάλη (επεισόδια με λεπρούς, λου­ κούλλεια δείπνα, ηρωικές και αστείες περσόνες). Το γέλιο και το κωμικό στοιχείο. Αυτά ε ­ ντοπίζονται στις παρονομασίες και σε πολλές μικροϊστορίες, όπως του Τίτυρου, όπου υπάρχει λεκτικό και ειρωνικό γέλιο: «έτρωγαν τα στερνά παξιμαδάκια της Λαμπρής και γελούσαν. [...) Κοίταξε ο αδερφός την αδερφή, έπαιξαν το μάτι κι έπιασαν πάλι τα γέλια. L.1 -Τι γελάτε; φώναξε [...] έβαλε την απαλάμη της στο στόμα να πνίξει το γέλιο [...) -Απαγορεύ­ εται λοιπόν το γέλιο, δάσκαλε; -Τι γελάς, ξεδιάντροπη; [...] (η Βαγγελιώ) Χτενίζουνταν κι έβλεπε κι άκουγε και γελούσε [...)». (0 Καπετάν Μιχάλης, s 2005, σσ.

255-257). Στη μικροϊστορία του Νουρήμπεη η ειρωνεία είναι αμφίδρομη, από τον Νουρή στον Μανούσακα και το αντί­ στροφο, όπως και στα λόγια της Εμινέ: «-Ώρα καλή, καπετάν Μανούσακα! -Κα­ λώς τον καπετάν Νουρήμπεη· για πού με το καλό; -Για τη μάντρα τού καπετάν Μα­ νούσακα τ-τον έχεις ακουστά; έκαμε ο Νουρής και γέλασε» (ό.π., σ. 222). 0 τραυματισμένος Νουρής γίνεται αντικεί­ μενο σκώμματος (Νουρίνα), γέλιου και

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

209

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ειρωνείας: «[...] Η Εμινέ δεν κρατήθηκε, γέλασε. "Μπορεί (...) και να κρεμάσει με τον καιρό βυζιά; -Μπορεί, αποκρίθηκε ο γέρος που απόρησε γρικώντας τη γυναί­ κα να γελάει L.1 -Κακόμοιρε Νουρήμπεη, ασικλή, γυναικά, λιοντάρι της Τουρκιάς, πού κατάντησες! έκαμε η Εμι­ νέ· L .) μήτε θα γκαστρώνει μήτε θα γκα­ στρώνεται- μουλάρι!". Γέλασε πάλι» (ό.π., σ. 250). Στη μικροϊστορία τού καπετάν Μιχάλη υπάρχουν πολλά επεισόδια που ενέχουν γέλιο, ειρωνεία και καρναβαλικό στοι­ χείο. Ακόμα και το παρατσούκλι του, Κά­ προς, προκαλεί γέλιο: «με τα στρογγυλά καταοκότεινα μάτια του, με τον κοντό αλύγιστο σβέρκο, με τη βαριά χοντροκόκαλη δύναμή του και το σκυλόδοντο που ξεπρόβαινε, έμοιαζε αληθινά με κάπρο, που είδε ανθρώπους κι αντιστυλώθηκε στα πισινά του να χιμήξει» (ό.π., σ. 15). Οι τρεις γεροντοκόρες, οι Φουκαροπούλες, είχαν παρανομιάσει τον δάσκαλο «Τίτυρο» «γιατί μια φορά που του 'φερε ο πατέρας του από το χωριό ένα μεγάλο τυρί, ο καλαμαράς ο γιος του ξεφώνισε: "Τι τυρός είναι αυτός, πάτερ;"» (ό.π., σ.

24). 0 Μπαρμπαγιάννης δημιουργεί με τη δράση του γέλιο, που εξελίσσεται σε ει­ ρωνεία για τον ειρωνιστή πασά: «ένα γε­ ροντάκι εφταμηνίτικο, κοντό, με φτενό πατικωτό κεφάλι, με στρογγυλά ματάκια σταχτιά και γοργοκίνητα, μ' ένα λαιμό μακρύ σαν πελαργού (...) ο Μπαρμπαγιάννης όλο και αγρίευε (...) να ζυγώνει τον πασά, να του γουρλώνει τα μάτια και να τον φοβερίζει· κι άξαφνα (...) άρχισε να τραγουδάει: Ώ λιγυρόν και κοπτερόν σπαθί μου... εσείς τον Τούρκον σφάξα­ τε..." (...) ο πασάς, ξέσπασε σ' ένα γέλιο τρανταχτό, πολλά καραγκιοζίστικο του φάνηκε» (ό.π., σσ. 174-75). Έτσι, ο Καζαντζάκης «παίζει» και μας κλείνει πονηρά το μάτι μέσα από τα λόγια και την εμφά­ νιση των ηρώων του. Επίσης, γέλιο και παρωδία συγκροτούν

210

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

τα επεισόδια με ήρωα το θρασάκι, όπως η αποτυχημένη επιχείρηση κατά των Τούρκων του Μοχού, γιατί τα παιδιά δεν είχαν προμήθειες ψωμιού και νερού. Συ­ ναντώντας τα τυχαία ο Χαρίδημος τα ει­ ρωνεύεται και τους δίνει κραοί να ξεδι­ ψάσουν: «-Τρέμε, Τουρκιά! είπε· το Θρα­ σάκι κίνησε να σε φάει! -Μη γελάς, γεροΧαρίδημε (...) -Βρε Θρασάκι, φώναξε, πό­ σων χρονών είσαι -δε μου λές; -Εκατό χρονών (...) χιλιών χρονών -τι σε νοιά­ ζει;» (ό.π., σσ. 424-425). Η ειρωνεία. Στη μικροϊστορία του νιόπα­ ντρου Καγιαμπή η ειρωνεία είναι λεκτική: «περνούσαν, όπως έλεγε ο Βεντούζος, το σωλήνα του μέλιτος» (ό.π., σ. 55). Το ίδιο και σε εκείνη του μουεζίνη (: «βρέθη­ κε δεμένος στο Μεγάλο Πλάτανο, τσίτσι­ δος, ξεπαγιασμένος και κατάμπλαβος, ο μουεζίνης· του 'χαν βγάλει τα ρούχα και του 'χαν αφήσει μονάχα τα γένια, για να ζεσταίνεται, λέει», ό.π., σ. 270) και σε εκείνη του Διαμαντή (: «δεν κατάφερε ακόμα να μάθει ν' αναγνώθει τις ώρες, κι οι φίλοι του τον πείραζαν: "Τι ώρα κάνεις, Διαμαντή;" τον ρωτούσαν· κι αυτός δαιμονίζουνταν, έβγαζε τη ρολόγα, τους την έβαζε κάτω από τη μύτη: "Στραβωθή­ κατε, τους έκανε, δε θωράτε;"», ό.π., σ.

211). Ο γερο-Σήφακας, όταν οι Τούρκοι έκαψαν τον Αφέντη Χριστό, θυμωμένος, ειρω­ νεύεται τους γιους του: «Οι γιοι μου είναι μικροί ακόμα, πενήντα, εξήντα χρονών, δεν έχει πήξει ακόμα το μυαλό τους, τι μπορούν να καταλάβουν;» (ό.π., σ. 490). Αλλού ζητάει από τον μαραγκό να του πάρει καλά μέτρα για την ταφόκασά του: «το νου σου, κακομοίρη, τη θέλω από καλό ξύλο. Έχεις καρυδιά; (...) Στράφηκε στο Θρασάκι: (...) -Έ χε το λοιπόν το νου σου, μη μας γελάσει!» (ό.π., σσ. 484-5). Στις μικροϊστορίες του Τίτυρου ακούγονται ειρωνικά σχόλια (π.χ.: «Θα καταντή­ σει κι ετούτος σαν τον μπάρμπα του τον Τίτυρο, δάσκαλος! Ψαλιδόκωλος, μπου-

[ δ ι α β α ζ ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α .

μπουνοκέφαλος, με γυαλάκια. Καλός κα­ λός ο χοίρος μας, μα βγήκε χαλαζάρης! Φτου!», ό.π., σ. 15), αλλά η εικόνα αυτή ανατρέπεται αργότερα με τη δράση του, με την κρητική φορεσιά του και με την α­ ναγνώρισή του από όλους. Έτσι και ο πα­ τέρας του. τον αποκαλεί με το όνομά του: «-Μωρέ, εσύ 'σαι, Γιαννακό; έκαμε ο γέρος και τέντωσε το λαιμό να ξεκρίνει καλύτερα, μωρέ, εσύ άλλαξες, δόξα να 'χει ο Θεός· δεν είσαι πια δάσκαλος; Έμπα μέσα» (ό.π., σ. 409). Οι μικροϊστορίες με το Θρασάκι έχουν κωμικό και ειρωνικό περιεχόμενο. Π.χ. βάζει φωτιά να κάψει τον πραγματικό Ιούδα, τον Εβραίο χαχάμη και, στη συνέ­ χεια, κουβαλάει μαζί με τους γείτονες νερό και ο χαχάμης τον ευχαριστεί: «-Να σε χαίρουνται οι γονέοι σου, παιδί μου, είπε, εσύ μ' έσωσες. [...) -Πάρε το τρια­ ντάφυλλο αυτό [...) και να θυμάσαι, παι­ δί μου, την καλή πράξη που έκανες από­ ψε» (ό.π., σ. 190). Στη μικροϊστορία του Μανούσακα προέ- ο γάμος με τη Χριστινιά, που ενέχει κω­ μικό στοιχείο, - το επεισόδιο με τον γάιδαρο, κωμικό, ειρωνικό και τραγικό συγχρόνως, καθώς στις 25 Μαρτίου πήρε στην πλάτη ο Μανούσακας τον γάιδαρο και τον πήγε στο

τζαμί να προσκυνήσει, ρεζιλεύοντας την Τουρκιά, - το πήδημα του νεκρού Μανούσακα από τους τρεις φίλους του, οι οποίοι μετά το μοιρολόγι πείνασαν, έφαγαν, ήπιαν, μέ­ θυσαν και άρχισαν τις ευχές, τους αστεϊ­ σμούς έως και το πήδημα τού νεκρού (α­ σύμβατες για την περίσταση ενέργειες, κωμικό και ειρωνικό στοιχείο): «-Εβίβα,· παιδιά, και στα δικά μας! έκαμε ο Πατασμός [...)». «-Βρε παιδιά, είπε δείχνοντας με το μάτι του το νεκρό- πηδούμεν τον; -Αμ δεν τον πηδούμε; ανάκραξαν με μια φωνή ο Στρατής κι ο Πατασμός. Ανασή­ κωσαν τις φουφούλες να μην μπερδεύουνται στα πόδια τους [...) μετατόπισαν το λείψανο στην πόρτα της αυλής, για να 'χουν τόπο να πάρουν φόρα. [...] μπερ­ δεύτηκαν και τα δυο του πόδια στα στρί­ ποδα, αναποδογυρίστηκε το λείψανο, κύ­ λησε χάμω [...) -Άιντε, αδέρφι, και πεθα­ μένος είσαι, δεν πειράζει, δεν πόνεσες [...] έγειραν το κεφάλι απάνω στα στήθια και τους πήρε ο ύπνος» (ό.π., σσ. 235, 236-238). Παρωδία. Κάθε Κυριακή το Θρασάκι με τους φίλους, στον στάβλο του Κρασογιώργη, κάνουν τη δική τους λειτουργία, αναπαριστώντας, ο Νικόλας, με περικε­ φαλαία χάρτινη και μουτσούνα τον Μη­ τροπολίτη, το Θρασάκι διαβάζοντας αντί

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Αθήνα, 1928, Φωτογραφία Στούντιο Ευαγγελίδη,

για Ευαγγέλιο τον Ροβινσώνα και ο Αντρι­ κός, ως διάκος, θυμιατίζοντας το παχνί του γαϊδάρου, τον γάιδαρο και τους πι­ στούς. Αντί για ψαλμωδίες τραγουδού­

' Booth W.C., A Rhetoric of Irony, University of Chicago Press, U.S.A., 1975, oo. 7,19.

11 Βαγενάς N„ Η ειρωνική γ\ώοοα, εκδ. Στιγμή, Αθήνα, 2004, σο. 92, 99, Pollard Arthur, Σάτιρα, μτφρ. θ. Παπαμάργαρης., εκδ. Ερμής, Αθήνα, σ. 113.

212

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

σαν αμανέδες, μαντινάδες, σχολικά τρα­ γούδια και το Χριστός Ανέστη. Όταν ξυ­ πνούσε ο Κρασογιώργης, όλοι έφευγαν γρήγορα «σα να 'ταν κι η φυγή μέρος της λειτουργίας, και γύριζαν λαχανιασμένοι στα σπίτια τους» (ό.π., σ. 297). Έτσι, μέ­ σα από την παρωδία των παιδιών, ο Καζαντζάκης μας κλείνει πονηρά το μάτι για την αποκαθήλωση της λειτουργίας. Το καρναβαλικό στοιχείο υπάρχει σε αρ­ κετά επεισόδια, όπως είναι τα γλέντια του κοπετόν Μιχάλη κάθε έξι μήνες με ταπεινούς συνδαιτυμόνες - μαριονέτες, τους αποκαλούμενους καραγκιόζηδες: «Ωστόσο το γλέντι είχε κορώσει κάτω στο υπόγειο. Η Ρηνιώ L.1 έσκυψε L.1 από το φεγγίτη, να δει σε τι νερά αρμενί­ ζουν οι καραγκιόζηδες του κυρού της. Ο Φουρόγατος είχε πετάξει τα στιβάνια του [...] και χόρευε μοναχός του [...) Η Εφεντίνα είχε ξεδιαντραπεί και βγάλει το σα­ ρίκι της ί.,.1 Κι ο καημένος ο Μπερτόδουλος είχε σταθεί .στη γωνιά L.1 κι έκανε εμετό «-Αφεντικό, φώναξε αυτός (η Εφεντίνα) τρομαγμένος, μη μου ζητήξεις να κάμω τούμπες και ν' αρχίοω να βλαστημώ τον Προφήτη- φοβέρισέ με πρώτα- βάλε με με το ζόρι να φάω και να πιω, να κάμω κουράγιο!» (ό.π., σσ. 120121, 113). Είναι φανερό πως τα παραπάνω ενδεικτι­ κά παραδείγματα καταδεικνύουν μία άλ­ λη οπτική ανάγνωσης του έργου του Καζαντζάκη. ■ Η Χριστίνα Αργυροπούλου είναι επίτιμη σύμβουλος υ Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

" Δερτιλής Γ. Β., Ειρωνεία και σάτιρα, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1998, οο. 32, 33, 40.

•Βαλαωρίτης Ν, Για ρια θεωρία της γραφής, εκδ. Εξάντας, 1990, σσ. 184,192-3. " Booth W.C., ό.ττ,σσ. 7,11,228. * Βαλαωρίτης Ν., ό.π., σ. 212.

LΔ I A B A Ζ Ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α . Θανάσης Αγαθός

Η χιουμοριστική διάσταση του μυθιστορήματος

0 Χριστός ξσνσστουρώνετσι ο πολυσυζητημένο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη Ο Χριστός ξανασταυρώνεται έχει αναγνωσθεί ως μία αλληγορία για τον εμφύλιο πόλε­ μο της περιόδου 1946-19491, ως μία απόπειρα ενσωμάτωσης των πολιτικών εμπειριών τού συγγραφέα του2, ως μία αφηγηματική σύνθεση με έντονα μοραλιστικές γραμμές, που αντλεί από την παράδοση του επικού μυθιστορήματος5, ως «όρθια πίστη που εγγίζει με ευλαβικά δάχτυλα τις αμόλυντες πηγές της διδα­ σκαλίας του Χριστού»4 και έχει επαινεθεί για την ακρίβεια των λαογραφικών ανα­ φορών του5. Ελάχιστα, όμως, έχει μελε­ τηθεί, από όσο τουλάχιστον γνωρίζω, η κωμική και σατιρική πλευρά του μυθιστο­ ρήματος, τα χιουμοριστικά στοιχεία που διανθίζουν ακόμη και τα πλέον δραματι­ κά επεισόδια. Τα πρόσωπα που χαρακτηρίζονται από το κωμικό στοιχείο ανήκουν, ως επί το πλείστον, στους «κακούς»6 της ιστορίας: ο χα­ ρακτήρας του γερο-Λαδά είναι ολοκλη­ ρωτικά δομημένος γύρω από την κεντρι­ κή ιδέα της τσιγγουνιάς του, που παρέχει υλικό για πλήθος κωμικών (και κωμικο­ τραγικών) καταστάσεων (με αποκορύ­ φωμα το γεγονός ότι όταν το σπίτι του παίρνει φωτιά, εκείνος τρέχει να σώσει όχι τη γυναίκα του αλλά το σεντούκι με τις λίρες, σ. 4377)· ο Πατριαρχέας είναι εξαιρετικά λαίμαργος (δηλώνει ότι τρώει τόσο πολύ που μερικές φορές χρησιμο­ ποιεί γαργάρες για να κάνει εμετό και να ξαναρχίσει το φαγητό, σ. 261)· ο Αγάς παρουσιάζεται παραδομένος στις υλικές απολαύσεις και αμετανόητος παιδερα­ στής· ο παπα-Γρηγόρης χαρακτηρίζεται συχνά διαολόπαπας (σ. 12) ή τραγόπαπας (σ. 393). Επιβεβαιώνεται έτσι η πα­

Τ

ρατήρηση του Jean Sareil8 ότι ένα μείζσν γνώρισμα του κωμικού είναι ο αρνητικός χαρακτήρας του, η διάθεση εναντίωσης απέναντι σε πρόσωπα και πράγματα. Οι ιδεολογίες των σχετικών προσώπων, επίσης, χρησιμεύουν ως πρόσχημα για γέλια9 και ο Καζαντζάκης δεν επιθυμεί να τις υπερασπιστεί, αλλά να επιτεθεί σε αυτές μέσα από το χιούμορ: οι απόψεις του γερο-Λαδά για τους συχωριανούς του που είναι φαντασμένοι και αγορά­ ζουν κάθε χρόνο καινούργια ρούχα και παπούτσια (σ. 372)· οι κατηγορίες του παπα-Γρηγόρη εναντίον των προσφύγων και ειδικά εναντίον του Μανολιού και του παπα-Φώτη, τους οποίους θεωρεί μπολ­ σεβίκους (σ. 354)· η άποψη του Πατριαρχέα για το πώς πρέπει να ζει ένας άρχο­ ντας κ.λπ. Αντίθετα, στη σκιαγράφηση των καθαρά θετικών χαρακτήρων (Μανολιός, Μιχελής, παπα-Φώτης, Μαριορή, Κατερίνα), που αποτελούν οχήματα ιδε­ ών τις οποίες ενστερνίζεται ο συγγραφέ­ ας και εξιδανικευμένα πρότυπα, δεν εντοπίζεται ίχνος χιούμορ. Σε ένα ευρύ­ τερο πλαίσιο, τα χιουμοριστικά και σατι­ ρικά βέλη της τριτοπρόσωπης αφήγησης και των χαρακτήρων έχουν συχνά στόχο τούς καλοζωισμένους και εφησυχασμένους κατοίκους τής Λυκόβρυσης και όχι τους αγνούς και πολύπαθους πρόσφυγες της Σαρακήνας. Επιπλέον, στις -συχνότατες στο συγκε­ κριμένο μυθιστόρημα- περιπτώσεις όπου ο λόγος της αφήγησης διαποτίζεται από τον λόγο των χαρακτήρων, το κωμικό σατιρικό στοιχείο ενισχύεται. Αυτό το εί­ δος έμμεσου παραθέματος, κατά τον Frank Stanzel, έχει ως αποτέλεσμα μία ελαφρά γελοιοποίηση της μορφής την οποία μιμείται10, με χαρακτηριστικό παρά-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

213

Δ I A B A Z Q ]

[ΑΦΙ ΕΡΩΜΑ

δείγμα την παράγραφο που αναφέρεται στα έξοδα του γάμου από τα οποία γλί­ τωσε ο γερο-Λαδάς, όταν άφησε την κό­ ρη του να πεθάνει, χωρίς να καλέσει για­ τρό: «Μια μέρα, λίγους μήνες μετά το Θά­ νατό της, κάθισε κάι τα λογάριασε: Προίκα τόσο απάνω κάτω, ρουχισμός, τραπέζια, καρέκλες, τόαα, θ' αναγκάζουνταν να καλέσει στο γάμο τους συγγενείς, κι αυτοί θένε να φάνε τον περίδρομο, βάλε κρέα­ τα, ψωμιά, κρασιά, τόσα... Έκαμε τη σούμα, πάρα πολλά έξοδα, θα τον ξετίναζε η θυγατέρα του, δεν πειράζει το λοιπόν, όλοι θα πεθάνουμε...» (σ. 13). Προεκτείνοντας τη σκέψη αυτή, θα μπο­ ρούσε κάποιος να διακρίνει στο Ο Χρι­ στός ξανασταυρώνετάι στοιχεία που χα­ ρακτηρίζουν τα αγγλικά χιουμοριστικά μυθιστορήματα των Fielding, Stern, Diokens, Thackeray, τα οποία ο Bakhtin θεωρεί ως τη χαρακτηριστικότερη και

214-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

σημαντικότερη ιστορικά έκφραση του πολυγλωσσισμού στο μυθιστόρη­ μα11. Όπως συμβαίνει στα παραπάνω έργα, έτσι και στο καζαντζακικό μυθι­ στόρημα εντοπίζεται μία παρωδιακή «υφοποίηση»» της γλώσσας, που προσι­ διάζει στα είδη, στις κοι­ νωνικές τάξεις, στα επαγ­ γέλματα, στο φύλο και ά λλες διαστρώσεις της γλώσσας: ο λόγος του Αγά, αγαθού εκπροσώ­ που της τουρκικής εξου σίας, ο λόγος του παπα Γρηγόρη, αλαζονικού εκ προσώπου της θρησκευ­ τικής εξουσίας, ο λόγος του καπεταν-Φουρτούνα Γαλλία) το (με το σκαμπρόζικο ύφος ηΜα και τα χοντροκομμένα αστεία εξαιτίας τού ναυτι­ κού παρελθόντος του), ο λόγος του τοκογλύφου εξηνταβελόνη γερο-Λαδά, ο λόγος του πραματευτή (και μικροαπατεώνα πριν από τη σταδιακή ταύτισή του με τον απόστολο Πέτρο) Γιαννακού, ο λόγος του δασκάλου, με την εμμονή στο προγονικό παρελθόν, ο λόγος της Μάρθας, υποταγμένης μα τε­ τραπέρατης υπηρέτριας του Ανά, ο λό­ γος της Μανταλένιας, εκπροσώπου της «πρακτικής ιατρικής», συχνά διακόπτονται από τον ευθύ λόγο της τριτοπρόσωπης αφήνησης, που αποδίδει την κοσμοθεώ­ ρηση και τις αξιολογικές κρίσεις του συγ­ γραφέα12. Ταυτόχρονα, είναι ορατή και εδώ η προσφυγή στην «κοινή γλώσσα», που, κατά τον Bakhtin, αποτελεί θεμέλιο του χιουμοριστικού μυθιστορήματος: η «τρέχουσα» γλώσσα, που ομιλείται από το μέσο όρο των χωρικών της Λυκόβρυσης, με την έντονη θυμοσοφία και την 'περιπαικτική διάθεση απέναντι στα πράγ­

[

δ ι α β α ζ ω Φ I Ε Ρ Ω Μ A .

ματα (που ενι'οτε αγγίζει ία όρια της χαιρεκακίας), χρησιμοποιείται από τον συγ­ γραφέα ως η κοινή γνώμη, από την οποία η αφήγηση άλλοτε αποστασιοποιείται έντονα, παρωδώντας την, και άλλοτε απομακρύνεται ελάχιστα, συγχέοντας τη φωνή της με αυτήν. Ιδιαίτερα αισθητό στο καζαντζακικό μυθι­ στόρημα είναι και το γκροτέσκο μαύρο χιούμορ, που δίνει έμφαση στον τρόμο, εκμεταλλευόμενο θεματικά και εικαστικά το ανθρώπινο σώμα13. Τα φυσικά ελατ­ τώματα διαφόρων χαρακτήρων σχολιά­ ζονται με σατιρική διάθεση απο τον τριτοπρόσωπο ετεροδιηγητικό αφηγητή, αλλά και από άλλους χαρακτήρες: ο καπεταν-Φουρτούνας αποκαλείται συχνά «Σπανομαρία» από τον Αγά (σσ. 37, 150, 151), αλλά και «μουστακαλής» (σ. 131) λόγω της έλλειψης τριχοφυΐας, η κα­ μπούρα της Μάρθας γίνεται αντικείμενο χλευασμού από τον Παναγιώταρο («στάσου, μωρή, να πάρω μέτρο της καμπού­ ρας σου, να σου φτιάξω ένα σαμάρι, να μη σε κόβει, στρίγγλα!», σ. 244) καί το Μπραϊμάκι (την αποκαλεί περιφρονητικά «καμήλα», σ. 325), ενώ το «βλογιοκομμένο» πρόσωπο και τα κόκκινα γένια του Παναγιώταρου συντελούν στην ταύτισή του με τον Ιούδα (σ. 18). Στην κατηγορία του μαύρου χιούμορ μπορεί να ενταχθεί

και η περιγραφή της πορείας του καπετάν Φουρτούνα προς τον θάνατο, η οποία, εν μέρει, παρουσιάζεται με έντονα κωμικό τρόπο, κυρίως μέσα από τα λόγια της κυρα-Μανταλένιας (η ηλικιωμένη ξεματιάστρα, απαντώντας σε ερώτηση του Μιχελή για την κατάσταση του καπετάνιου, του λέει το αμίμητο: «Βαστάει ακόμα, εφτάψυχος είναι ο μακαρίτης», σ. 153) και τον διάλογο μεταξύ Αγά και ετοιμο­ θάνατου καπετάνιου: «-Καλό σου καταβόδιο. Σπανομαρία! -Και τα δικά σου. Αγά μου!» (σ. 151). Μία από τις βασικές διαστάσεις του έρ­ γου είναι και η σάτιρα μερίδας του κλή­ ρου. Αν δεχτούμε ότι βασικό χαρακτηρι­ στικό της σάτιρας είναι ο ηθικός στόχος της και η διορθωτική της πρόθεση14, τότε όλα τα αποσπάσματα του μυθιστορήμα­ τος όπου στηλιτεύεται ο φαρισαϊσμός, η εγωπάθεια και η φιλοχρήματη διάθεση του παπα-Γρηγόρη (το μαντζούνι, «μακρύ σα σουντζούκι», που έχει δήθεν βρει ο παπα-Γρηγόρης για τις στείρες γυναίκες και το πουλάει με τον πήχη, σ. 132, οι αναφορές στην ταρίφα του ιερέα για τα διάφορα μυστήρια, σσ. 225-226) και η κοινωνική αναλγησία του Δεσπότη (σσ.

382-384) αποτελούν δείγματα «έμμεσης σάτιρας»13, που προκαλούν όχι μόνο το πικρό γέλιο αλλά και έναν ειλικρινή προ-

Β ΙΒ Λ ΙΑ Γ ΙΑ ΤΟ Ν Ν ΙΚ Ο Κ Α Ζ Α Ν Τ Ζ Α Κ Η Σ Τ ΙΣ

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Κ Α Σ Τ Α Ν I ΩΤΗ

ΓΙΩΡΓΟΣ Π. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

I δ ι α β α ζ ω ] L A Φ I E P Ω M A

210

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

βληματιαμό σχετικά με τη νόθευση της χριστιανικής διδασκαλίας από κάποιους λειτουργούς του χριστιανισμού. Τέλος, εάν ασπασθούμε την κυρίαρχη άποψη της κριτικής ότι το μυθιστόρημα αποτυπώνει αλληγορικά τον εμφύλιο σπαραγμό, οι πλέον καίριοι υπαινιγμοί γι' αυτό το θέμα δίνονται και πάλι με κωμικό τρόπο, διαμέσου του χιουμοριστικού και δηκτικού λόγου του Αγά: η συζήτηση ανάμεσα στον Αγά και το Μπραϊμάκι, όπου σχολιάζεται η «κόντρα» ανάμεσα στους κατοίκους της Λυκόβρυσης και τους ρακένδυτους πρόσφυγες που κα­ τοικούν στη Σαρακήνα («-Μωρέ, μην μπαίνεις στον κόπο, σου λέω, κι αυτοί

σκοτώνουνται αναμεταξύ τους», σ. 435) και το θυμόσοφο σχόλιο του Τούρκου άρχοντα, όταν το φρενιασμένο πλήθος φωνάζει «θάνατος στον Μανολιό» («Κό­ ρακας κοράκου μάτι δε βγάνει -Ρωμιός όμως Ρωμιού, και μάτια και φρύδια και μύτες και μασέλες!», σ. 452) υπογραμμί­ ζουν την τραγωδία που βιώνει η Ελλάδα την περίοδο ουνγραφής του έργου αμε­ σότερα, ίοως, από οποιοδήποτε αμιγώς δραματικό επεισόδιό του. ■

’ Peter Bien, Nikos Kazantzakis - Novelist, Bristol Classical Press, Bristol, 1989, σ. 31, Roderick Beaton, Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτε­ χνία, μτφρ. Ευαγγελία Ζούργου - Μαριάννα Σπανάκη, Νεφέλη, Αθήνα, 1996, σ. 308, Αγγέλα Καατρινάκη, «0 Χριστός ξανασταυρώνεται στα χρόνια του Εμφυλίου», Νέα Εστία, τχ. 1.743, Μάρτιος 2002, σσ. 348-366.

2Bien, ό.ττ., σσ. 34-43.

3Αλέξης Ζήρας, «Νίκος Καζαντζάκης» (παρουσία­ ση - ανθολόγηση), στο: Η μεσοπολεμική πεζο­ γραφία. Από τον πρώτο ώς τον δεύτερο παγκό­ σμιο πόλεμο (1914-1939), τόμος Δ', Σοκόλης, Αθήνα, 1992, σ. 135.

4Αιμίλιος Χουρμούζιος, Νίκος Καζαντζάκης, Οι Εκδόσεις των φίλων, Αθήνα 1977, σ. 233.

5Μ. Γ. Μερακλής, «φιλοσοφική ηθογραφία και ανθρωπολογία του Νίκου Καζαντζάκη», Λαογραφία, τ. 33,1985, σσ. 360-366. ! Συμφωνώ με την παρατήρηση του Bien (ό.π., σ. 29) ότι κακό οτα μυθιστορήματα του Καζαντζά­ κη μπορεί να θεωρηθεί οτιδήποτε αντιτίθεται στη μεταμόρφωση της σάρκας σε πνεύμα.

1Για όλες τις παραπομπές σε συγκεκριμένες σελί­ δες του μυθιστορήματος, βλ. Νίκος Καζαντζάκης, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, 10η έκδοση, εκδ. Ελ. Καζαντζάκη, Αθήνα 1974 (1η έκδοση: 1954).

3Jean Sareil, L’ ecriture comique, PUF, Paris 1984, σ. 31.

9Στο ίδιο, σ. 32. " Frank Κ. Stanzel, Θεωρία της αφήγησης (Theorie

des Erzaehlens), μετάφραση Κυριακή Χρυσομάλλη-Henrich, University Studio Press, Θεσσαλονί­ κη, 1999, σσ. 293-296.

11Μιχαήλ Μπαχτίν, Προβλήματα λογοτεχνίας και αισθητικής, μτφρ. Γιώργος Σπανός, Πλέθρον, Αθήνα, 1980 (1η έκδοση: Μόσχα 1975), σσ. 158-160.

12Για παράδειγμα, ανάμεσα στα λόγια του Αγά που αναφέρονται στην ευστροφία του Αλλάχ (:«-Μεγάλος μάστορας είναι ο Αλλάχ [...] μεγάλος μάστορας, μερακλής· κόβει το μυαλό του· πώς του ήρθε τώρα κι έκαμε τη ρακή και το Γιουσουφάκι!», σ. 7) παρεμβάλλεται το σχόλιο «μουρμούρισε συγκινημένος» και ακολουθεί μία κρίση με σαφή ειρωνική χροιά: «Βουρκώνουν τα μάτια του Αγά από τη θρησκευτική κατάνυξη κι από το πολύ ρακοπότι»), 13Βλ. Κατερίνα Κωστίου, Εισαγωγή στην ποιητική της ανατροπής. Σάτιρα - ειρωνεία - παρωδία χιούμορ, Νεφέλη, Αθήνα, 2005, Β’ έκδοση ανα­ θεωρημένη, σ. 273 και Mathew Winston, «Humour noir and Black Humor», στο: Harry Levin (ed.), Veins of Humor, Harvard University Press, Cambridge 1972, σσ. 269-285.

14J. A. Cuddon, A Dictionary of Literary Terms, Pen­ guin Books, London, 1979, σσ. 598-599. Για μία διεξοδική προσέγγιση της σάτιρας, βλ. Κωστίου, ό.π., σσ. 37-111.

19Για τον όρο, βλ. Chris Baldick, The Concise Ox­ ford Dictionary of Literary Terms, Oxford Universi­ ty Press, Oxford & New York, 1990.

Ο Θανάσης Αγάθος είναι διδάκτωρ Φιλολογίας, Διδασκαλείο Νέας Ελληνικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Ι Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A J

Ελπινίκη ΙΜικολουδάκη-Σουρή

Όψεις του χιούμορ στο αναγνωστικό

της Γαλάτειας και ίου Νίκου Η ενασχόληση της Γαλάτειας και του Νί­ κου Καζαντζάκη με τη συγγραφή ανα­ γνωστικών βιβλίων του Δημοτικού Σχο­ λείου συνδέεται με μια από τις πιο μαχη­ τικές και γόνιμες εποχές της ιστορίας της νεοελληνικής εκπαίδευσης· γι' αυτό θεωρώ απαραίτητες ορισμένες εισαγω­ γικές πληροφορίες που συνδέονται έμ­ μεσα με τη σύντομη αυτή εργασία. Τον Ιανουάριο του 1912, το Υπουργείο Παιδείας ζήτησε τη συνδρομή των επι­ στημονικών οργανισμών για τη μεταρ­ ρύθμιση των προγραμμάτων του Δημοτι­ κού Σχολείου, του Ανώτερου Παρθενα­ γωγείου και του Διδασκαλείου Θηλέων. 0 Εκπαιδευτικός Όμιλος ανταποκρίθηκε α­ μέσως και ανέθεσε στην ειδική για τα θέ­ ματα αυτά επιτροπή να μελετήσει την υπάρχουσα κατάσταση και να υποβάλει τις ανάλογες προτάσεις. Τον Μάιο της ίδιας χρονιάς υποβλήθηκε η σχετική μελέτη στο Κεντρικό Εποπτικό Συμβούλιο Δημο­ τικής Εκπαιδεύσεως, η οποία περιελάμβανε το οργανόγραμμα των εκπαιδευτι­ κών ιδρυμάτων και αναλυτικό υπόμνημα για το περιεχόμενο των σπουδών. Σήμε­ ρα, την πολυσέλιδη αυτή επιστημονική έκθεση, που δεν έχει χάσει την παιδαγω­ γική της αξία, μπορούμε να τη διαβάσου­ με στα Άπαντα του Δημήτρη Γληνού1. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν το προτεινόμενο αναλυτικό πρόγραμμα για το Δημοτικό Σχολείο, η καθιέρωση της δημοτικής, τουλάχιστον στις τρεις πρώ­ τες τάξεις, και η «ύλη της αναγνώσεως» που προτείνεται για τη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος σε κάθε τάξη. Την επόμενη χρονιά, η κοινοβουλευτική επιτροπή που εξέτασε την προηγούμενη εκπαιδευτική νομοθεσία έκρινε ότι τα ι-

Οι τρεις φίλοι

σχύοντα σχολικά βιβλία δεν ανταποκρίνονταν στις σύγχρονες ανάγκες και, πα­ ράλληλα με την αντικατάσταση της κα­ θαρεύουσας, πρότεινε την προκήρυξη διαγωνισμού για τη συγγραφή νέων βι­ βλίων για όλες τις τάξεις του Δημοτικού Σχολείου. Οι προτάσεις του Δημήτρη Γληνού για την ύλη, που θα βοηθούσε το παιδί να καλλιεργήσει την τέχνη της ανά­ γνωσης, υιοθετήθηκαν και πέρασαν ως υποδείξεις στην προκήρυξη. Το ζεύγος Καζαντζάκη έγραψε τότε πέντε αναγνωστικά2, συνεπή προς το πνεύμα του Γληνού, τα υπέβαλε στην αρμόδια υ­ πηρεσία του Υπουργείου Παιδείας με το ό­ νομα της Γαλάτειας5 και αυτά εγκρίθηκαν και βραβεύτηκαν. Δυστυχώς, οι αντιδρά­ σεις της Φιλοσοφικής Σχολής εμπόδισαν την εφαρμογή της μεταρρύθμισης και την καθιέρωση της δημοτικής- έτσι, η κριτική Μεξ^καζα^ζάκη «επιτροπεία», μέλη της οποίας ήταν γνω- στην Αθήνα, 19 15

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

217

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

[

στοί καθηγητές, όπως ο Νικόλαος Πολίτης και ο Νικόλαος Χατζηδάκης, έδωσε μεν την έγκριση να κυκλοφορήσουν τα ανα­ γνωστικά, αλλά με την προϋπόθεση ότι θα προσαρμόζονταν σε μια καθαρεύουσα «απλή, ομαλή, ωραία, ορθή και ευγενική, χωρίς τους ξενισμούς που παρουσιάζει η νεωτερική γλώσσα της κ. Καζαντζάκη»4.

Το αναγνωστικό της Δευτέρας τάξης του Δημοτικού Σχολείου

Οι τρ εις φίλοι

Η στιγμή του ενταφιασμού, Ηράκλειο 5 Νοεμβρίου 1957

218

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Θα παρακάμψουμε σημαντικές πληροφο­ ρίες για το ιστορικό, το περιεχόμενο και τα υφολογικά χαρακτηριστικά των βι­ βλίων και θα εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στο αναγνωστικό Οι τρεις φίλοι, όπου κάνει την εμφάνισή του ένα από τα προσφιλέστερα θέματα της προσωπικής μυθολογίας του Νίκου Καζαντζάκη, το παράδειγμα του ήρωα πρόμαχου5. Ο αφηγητής και πρωταγωνιστής της κύριας ιστορίας δίνει προτεραιότητα στις αξίες της ζωής ως συλλογικού αγαθού, το οποι° υπερασπίζεται με αυτοθυσία- δεν παύει, όμως, να είναι ένα παιδί και η καρ­ διά του «καταχτυπά» κάθε φο­ ρά που αντιμετωπίζει κινδύ­ νους και πρέπει να φανεί παλι­ κάρι! Η πλοκή εκτυλίσσεται στις αρ­ χές του εικοστού αιώνα και τη διακρίνει η επιδέξια σύζευξη του ρεαλιστικού και του φα­ νταστικού στοιχείου, του ελ ­ ληνικού και του εξωτικού, της εγκυκλοπαιδικής γνώσης και της παράτολμης δράσης. Ένα νεαρό αγόρι συνοδεύει τον θείο του, παλιό μετανάστη, στο υπερπόντιο ταξίδι της επι­ στροφής στον τόπο εργασίας. Το πλοίο ναυαγεί και οι μόνοι ταξιδιώτες που σώζονται είναι αυτός και τα δύο παιδιά του

καπετάνιου. Εξαντλημένα φτάνουν σ' ένα άγνωστο νησί όπου κατορθώνουν να επιβιώσουν, αν και αντιμετωπίζουν ποικί­ λες συνθήκες προσαρμογής. Τρεις καταστάσεις κλιμακώνουν τις δοκι­ μασίες του ήρωα και των φίλων του- το πρόβλημα της επιβίωσης, ο φόβος εξαιτίας της απειλής της ζωής τους από τους «άγριους ανθρωποφάγους» και η αγιά­ τρευτη νοσταλγία για την πατρίδα. Οι συγγραφείς ανατρέπουν συχνά τα αδιέ­ ξοδα, εισάγοντας το κωμικό στοιχείο που ειρωνεύεται και τελικά καταργεί το φόβο και την απόγνωση των προσώπων της ιστορίας. Γιατί, όχι σπάνια, ο αναγνώστης αισθάνεται ότι αναδύεται ένα λεπτό χιούμορ που άλλοτε χαλαρώνει την ένταση των παθημάτων και της συμπά­ θειας και άλλοτε ελαφρύνει την ατμό­ σφαιρα του διδακτισμού. Στο αναγνωστικό αυτό, που θα μπορού­ σε κάλλιστα να ονομαστεί και μυθιστό­ ρημα ροβινσωνιάδτ?, το χιούμορ, εν μέρει, φαίνεται να πηγάζει από τη δομή των κωμικών καταστάσεων που ο Bergson παρομοιάζει με τα παιδικά παι­ χνίδια ο διάβολος με το ελατήριο και η μπάλα του χ ιο ν ιο ύ Οι συγγραφείς όμως δίνουν την.προσωπική τους τροπή σ' αυ­ τά τα σχήματα- και θα δώσουμε δύο πα­ ραδείγματα: α) 0 παπαγάλος που ανακαλύπτουν τα παιδιά στο «σπίτι» τους στο νησί, μόλις έχουν αρχίσει να ξεπερνούν τις ανασφάλειές τους και τις αρρώστιες, λειτουργεί όπως ο «παρείσακτος» μηχανισμός8, που κατά τον Bergson «παρεμβαίνει στη ζω­ ντανή αλληλουχίά των ανθρωπίνων πραγμάτων» και επιδεινώνει κωμικοτρα­ γικά τις καταστάσεις. Έτσι ο αναγνώστης μειδιά με τα περίεργα συμβάντα: [...] Γυρνούμε και βλέπομε έναν πα­ παγάλο δεμένο στα χείλη του πηγα­ διού. Φώναζε και χτυπούσε τα φτερά του, σα να ήθελε να φύγει. Όλοι πα­ γώσαμε από το φόβο.

δ ι α β ά ζ ω ] Φ I Ε Ρ Ω Μ A d

- Ποιος τον έφερε; Ποιος τον έδεοε Κοιτάξαμε τριγύρω μας τρομαγμένοι.

- 0 άγνωστος! 0 καλός μας προστά­ της, είπα εγώ και πλησίασα. Χάιδεψα τα ωραία πράοινα φτερά του παπαγάλου, τον ανέβασα στον ώμο μου, τον εφίλησα, κι άξαφνα μια φρά­ ση ξέφυγε από το βραχνό του λαρύγ­ γι.

- θάρρος, παιδιά μου! Τότε ο φόβος μας έγινε αφάνταστος.

- Είναι, λοιπόν, μαγεμένος ο τόπος αυτός! Πού βρισκόμαστε; Ποιος έμαθε τον παπαγάλο να μιλά;9 β) Το παραμύθι του φτωχού ψαρά, που χάρισε τη ζωή οτο μικρό χρυσόψαρο κι εκείνο ανταποδίδει τη χάρη με δωρεές όσων αγαθών απαιτεί η αχόρταγη γυναί­ κα του ώσπου η πλεονεξία της την τιμω­ ρεί, λειτουργεί στην αυτόνομη εκδοχή του όπως το παιχνίδι ο διάβολος με το ελατήριο, με το οποίο ο Bergson παρο­ μοιάζει την «ξεροκεφαλιά που αντιμάχε­ ται κάθε καλή δύναμη»10. Όταν, όμως, οι τρεις φίλοι ερμηνεύουν το περιεχόμενο του παραμυθιού ως παραβολή σχετική με τις στερήσεις που αντιμετωπίζουν, ο αυτοσαρκασμός τους μοιάζει με το ευ­ φυολόγημα του ανέκδοτου: Του ψαρά η γυναίκα ήταν αχόρταγη και όλο ήθελε να φέρνη ο άντρας της.

Εμείς οι καημένοι δεν είμαστε αχόρ­ ταγοι. Μήπως εμείς θέλομε να γίνωμε βασιλιάδες; Εμείς θέλομε ένα τσου­ κάλι. Ένα μοναχό τσουκάλι!11 Αλλά το παραμύθι δίνει την ιδέα στον Παύλο να φτιάξει σύνεργα και να απομο­ νωθεί στην παραλία για ψάρεμα. Καθώς περιμένει να τσιμπήσουν τα ψάρια, αναλογίζεται τα μειονεκτήματα και τα πλεο­ νεκτήματα της ζωής του στο έρημο νη­ σί12. Την ίδια ώρα εύχεται, με αφέλεια, να χωρέσει το παραμύθι του ψαρά στη ζωή του και να επαληθεύσει τη μαγική του δύναμη. Ο παρακάτω μονόλογος του Παύλου εκφράζει την επιθυμία του να βρεθεί τρόπος για να ξεφύγει από το νη­ σί και η μοναδική ελπίδα του είναι το χρυσόψαρο: Σιγά σιγά, με προσοχή, το σηκώνω [ενν. το καλάμι! και βλέπω στην άκρη να σπασταρά ένα μεγάλο χρυσοκόκκι­ νο ψάρι.

- Αχ! Να ήταν, είπα μέσα μου, το χρυ­ σόψαρο που μας έλεγε ο Νίκος. Αμέσως θα του έλεγα: μια χάρη μο­ νάχα σου ζητώ: Γύρισέ μας στην πα­ τρίδα μας στην Ελλάδα13. Ευνόητο είναι, βέβαια, ότι έξω από το παραμύθι το χρυσόψαρο δεν έχει το ρό­ λο του δωρητή και οι μαγικές του προ­ σφορές δεν ισχύουν. Στην επιστροφή, μετά τους πρώτους πανηγυρισμούς για

Β ΙΒ Λ ΙΑ Γ ΙΑ ΤΟ Ν Ν ΙΚ Ο Κ Α Ζ Α Ν Τ Ζ Α Κ Η Σ Τ ΙΣ

ΠΗΤΕΡ ΜΠΗΝ

•

Ε Κ^Ο Σ Ε I Σ ΚΑΣΤΑΝIΩΤΗ

1

ΟΚΤΩ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ Ε Π ΙΜ Ε Λ Ε ΙΑ Σ .

EC

Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ

[

220

δ ι α β ά ζ ω ] Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ιην καλή «ψαριά», το ακωπτικό αστείο του λογικού Νίκου «επιδεινώνει» την κα­ τάσταση, ενώ έμμεσα και ταυτόχρονα υ­ ποκινεί νέες προσπάθειες! Έτσι το χρυ­ σόψαρο, ακόμη και στα ρεαλιστικά «ει­ ρωνικά» του όρια, που υπονοούνται με χιούμορ, διατηρεί τον συμβολικό του υ­ ποστηρικτικό ρόλο: Στο σπίτι έγινε σωστό πανηγύρι, άμα με είδαν να γυρίζω με τα ψάρια στο χέρι: - Τ ο χρυσόψαρο όμως, δεν το βρί­ σκεις! είπε ο Νίκος για να με πειρά­ ξει. Αν το έβρισκες, θα είχαμε τώρα ένα ωραίο τσουκάλι, να κάμωμε βραστά τα ψάρια.

- Αύριο το βράδυ θα έχωμε τσουκάλι και βραστό φαγί, είπαμε η Ανθούλα κι εγώ με πεποίθηση. Ζητούμε προ­ θεσμία ίσαμε αύριο το βράδυ11. Τελειώνοντας, ας επισημάνουμε ότι η

χάρη του χιουμοριστικού λόγου πηγάζει από τους έξυπνους διαλόγους των προ­ σώπων· ο αφηγητής, ενήλικας πια, συμ­ βουλεύεται το ημερολόγιό του και γρά­ φει την περιπέτειά του εκ του ασφαλούς. Γι' αυτό έχει την άνεση να προβάλλει πά­ νω στα γεγονότα τον ειρωνικό του στο­ χασμό και να δίνει, όσο χρειάζεται για να χαλαρώσει τον κλοιό των ασφυκτικών καταοτάσεων, στη συντροφική περιπέ­ τεια κωμική τροπή. Και μολονότι ο Νίκος και η Γαλάτεια Καζαντζάκη παίρνουν πολλές ιδέες από τον Ροβινσώνα Κρούσο, το πρώτο μυθιστόρημα που ξαναμί­ λησε στα νεότερα χρόνια για περιπέτειες μετά από ένα ναυάγιο, ο τρόπος που τις μεταφέρουν στο μυθιστόρημά τους Οι τρεις φίλοι τις ανανεώνει. Ένα από τα μυστικά αυτής της ανανέωσης είναι η αυθεντική γοητεία του καλοπροαίρετου πειράγματος. ■

' Δημήτρης Γληνός, Άπαντα, τόμος β' (191 Ο­ Ι 914), εκδοτική φροντίδα, εισαγωγή, σημειώ­ σεις: Φίλιππος Ηλιού, εκδ. θεμέλιο, Αθήνα 1983, σσ. 107-108.

2Τα αναγνωστικά αυτά εγκρίθηκαν, επίσης, για τις περιόδους 1922-1927,1927-1927 και είναι τα εξής: Οι τρειι; φίλοι για τη δεύτερα τάξη, Τα δύο βασιλόπουλα, για την τρίτη, Ο νέος γεωργός για την τετάρτη, 0 στρατιώτης για την πέμπτη, Η με­ γάλη Ελλάς για την έκτη. ΑΠΘ, Ινστιτούτο Νεοελ­ ληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Άπαντα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τέταρτος τόμος, Θεσσαλονίκη 1963, σσ. 441-442.

3Ενδεικτικά βλ. Έλλη Αλεξίου, Για να γίνει μεγά­ λος. Βιογραφία του Νίκου Καζαντζάκη, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1978, σσ. 88-89.

1Η μαρτυρία βρίσκεται στα Άπαντα του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ό.π., σελ. 467.

3Για την κλιμάκωση των ενεργειών του ήρωα-πρόμαχου, βλ. Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος, Αναζη­ τώντας το χαμένο ευρωπαϊκό πολιτισμό Α, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2002, σσ. 14-15.

3Στην Έκθεσή του ο Δημήτρης Γληνός πρότεινε να γραφτεί για τη δευτέρα τάξη του δημοτικού «διήγημα ανάλογο του Ροβινσώνα». [Δημήτρης Γληνός] Άπαντα, τόμος ό.π., σ. 107. Για το είδος

των μυθιστορημάτων που είναι γνωστά με το όνομα ροβινσωνιάδα βλ. Αλεξάνδρα Ζερβού, «Η εκθήλυνση της (επαν)αφήγησης: γυναικεία φωνή και εσωτερική εστίαση» στο συλλογικό τόμο: Γιώργος Παπαντωνάκης (επιμέλεια), Πρό­ σωπα και προσωπεία του αφηγητή στην ελληνι­ κή παιδική και νεανική λογοτεχνία της τελευ­ ταίας τριακονταετίας, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2007, σ. 115. Αντικείμενο ξεχωριστής εργασίας θα είναι η παραβολή του μυθιστορήματος του 0. Defoe Ροβινσών Κρούσος και του μυθι­ στορήματος Οι τρεις φίλοι.

I Πόλυ Ζηνέλη, «0 Μπερξόν και το γέλιο», περ. Διαβάζω, τχ. 124, Αθήνα, 31 Ιουλίου 1985, σελ. 23.

3Πόλυ Ζηνέλη, ό. π., σελ. 23 3Γαλάτειας Καζαντζάκη, Οι τρεις φίλοι, αναγνω­ στικό β' δημοτικού, έκδοση 6η διορθωμένη, εκδ. Οίκος Δ. & Π. Δημητράκου, Αθήναι 1923, σελ. 67 13Πόλυ Ζηνέλη, ό.π., σελ. 23.

II Γαλάτειας Καζαντζάκη, ό.π., σ. 77.

12Ανάλογες σκέψεις κάνει και ο Ροβινσών Κρού­ σος στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Defoe.

13Γαλάτειας Καζαντζάκη, ό.π., σελ. 79.

14Γαλάτειας Καζαντζάκη, ό.π., σελ. 80.

Ζυλιεν Γκρακ

Ο ςιγι Ε μιλιεβιτς Μαντελςταμ

ΤΖΩΡΤΖ & ΓΟΥΙΝΤΟΝ ΓΚΡΟΣΜΙΘ

ΜΠΑΛΚΟΝΙ ΣΤΟ ΔΑΣΟΣ

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΡΜΕΝΙΑ

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΑΣΗΜΑΝΤΟΥ

Ν ικου Γαβριήλ Π εντζικη

Φ ιοντορ Ν τοςτογιεφςκι

H isham M atar

ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ

01 ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ

ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ

W alter Ε. Kaegi

E lisabeth R oudinesco

G iorgio Agamben

ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ

ΖΑΚ ΛΑΚΑΝ

Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ ---- w w w . i n d i k t o s . j

ΚΑΛΛΙΔΡΟΜΙΟΥ 64, 114 73 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210. 88.38.007 - 210.82.51.889, E-MAIL: indiktos@indiktos.gr ΕΞΑΔΑΚΤΥΛΟΥ 5, 546 35 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΤΗΛ.: 2310. 23.10.83, E-MAIL: indiktos-thess@indiktos.gr

© ΙΝ Δ ΙΚ Τ Ο Σ

ΒΙΒΛΙΑ

Επιμέλεια: 0ο6ωρής Πέρσης

ΔΕΛΤΙΟ ΚΡΙΤΙΚΟΓΡΑΦΙΑΣ

Μποζινάκης Περικλής: Ζώνη ερήμωσης (Μ. Πανώ­ ριος, Ε. Τύπος. 27.10)

ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007

Μπουραζοπούλου Ιωάννα: Τι είδε η γυναίκα του Αωτ; (Ν. Κουνενής, Αυγή, 7.10, Ν. Παναγιωτόπουλος, Ε. Τύπος, 7.10)

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αβραμίδης 0. - Γιοβάννα - Γιαννούσης Γ. - Κιοσονέργη Κ. - Λοπινό Ζ.- Σιάφκος X, - Σχαμάτης Α. - Στασινού Ε. - Τσαλίκογλου Φ. - Χειμώνας θ.: Το λιμάνι της ζωής μου (Ε. Γκίκα, Έθνος, 7.10) Αχζακάς Γιάννης: Διπλωμένα φτερά (Μ. θεοδοσο­ πούλου, Βήμα, 21.10, Σ. Σταυρακοπούλου, Αντί, 26.10) Βάρναλης Κώστας: Φέιγ βολάν της Κατοχής (Δ. Χουλιαράκης, Βήμα, 14.10, Κ. Παπαγεωργίου, Αυγή, 27.10, Π. Μπουκάλας, Καθημερινή, 30.10) Βασιλικός Βασίλης: Η απολογία του Ζ (Μ. Παπαγιαννίδου, Βήμα, 21.10) Γεωργουδάκη Αικατερίνη: Το κάλεσμα της θάλασ­ σας (Σ. Σταυρακοπούλου, Αντί, 12.10)

Ραπτόπουλος Βαγγέλης: Η μεγάλη άμμος (Ε. Γαραντούδης, Νέα, 13.10, Β. Ρούβαλης, Ελευθεροτυπία, 17.10, Μ. θεοδοσοπούλου, Βήμα, 27.10, Κ. Καρακώτιας, Ε. Τύπος, 27.10) Σουρούνης Αντώνης: Το μπαστούνι (Ε. Γκίκα, Έθνος, 14.10) Σπυροπούλου Χρύσα: Δίχως ίχνη (Φ. Φιλίππου, Δια­ βάζω, 10/07) Χρηστοβασίλης Χρήστος: Γιαννιώτικα διηγήματα. Ηρωικά διηγήματα, Περί Εβραίων (Μ. θεοδοσοπού­ λου, Βήμα, 7.10) ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Γρίβας Κωνσταντίνος: Η σάλπιγγα της Αποκάλυψης (Μ. Πανώριος, Καθημερινή, 2.10)

Άλλεν Κλαιρ: Η άνοιξη αργούσε νά ‘ρθει (Α. Μαντόγλου, Ελευθεροτυπία, 5.10)

Δεληγιώργη Αλεξάνδρα: Γυναίκες ή σκοτεινή ύλη (Ν. Σταμάτης, Διαβάζω. 10/07)

Γέλινεκ Ελφρίντε: Απληστία (Ε. Γιαννοπούλου, Κα­ θημερινή, 7.10)

Δούκα Μάρω: Καρέ φιξ και άλλα διηγήματα (Β. Χατζηβασιλείου. Ελευθεροτυπία, 19.10)

Γκριν Τξέιν: Η άλλη γυναίκα (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 14.10)

Ζαχαριάδου Ελένη: Ημαμά δε λέει ψέματα ποτέ (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 19.10, Ε. Κοτζιά, Καθη­ μερινή. 27.10)

Κινγκ Στίβεν: Η ιστορία της Λίσι (Α. Νταραδήμου, Ε Τύπος, 21.10)

Καραγιάννης Μάκης: 0 καθρέφτης και το πρίομα (Μ. θεοδοσοπούλου, Βήμα, 21.10) Κιουρτσάκης Γιάννης: Το βιβλίο του έργου και του χρόνου (Λ. Παπαστάθης, Νέα, 6.10, Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 21.10) Μαμαλούκας Δημήτρης: Η χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα (Δ. Κούρτοβικ, Νέα, 13.10, Τ. Μανδηλαρά, Θέμα, 14.10) Μάτεσις Παύλος: ΑλδεβαράνίΜ. Φάις, Ελευθεροτυ­ πία, 12.10) Μαυρόπουλος Λευτέρης: Το άλλο μιοό μου πορτσ κάλι (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 12.10) Μήτσορα Μαρία: Άννα να ένα άλλο (Ν. Κώτσιου, Αντί 26.10) Μάτσου Ανδρέας: ο κύριος Επιοκοπάκης (Ν. Κοκκινάκη, Καθημερινή, 16.10, θ. Κόππας, Καθημερινή, 21.10)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Πιτσιρίκος: Η ομορφιά θα σώσει αυτούς που μπο­ ρούν να τη δουν (Μ. Ανδριωτάκης, Ε. Τύπος, 21.10)

Γκουρογιάννης Βασίλης: Από την άλλη γωνία (Ε. Κοτζιά. Καθημερινή, 27.10)

Καραγιάννης Βασίλης: Αμαρτήματα κατά συρροήν στον Άθω (θ. Μαρκόπουλος, Διαβάζω, 10/07)

222

Παπανδρέου Νίκος: Ιστορίες της τσέπης (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 21.10)

Κόου Τζόναθαν: Σαν τη βροχή πριν πέσει (Γ. Καρουζάκης, Ufo, 4.10, Σ. Λούκα, Βραδυνή, 7.10, Λ, Κέξα, Βήμα, 7.10, Ε. Καρκίχη, Αγγελιοφόρος, 14.10, Ε. Πασαμιχάλη, Ε. Τύπος, 21.10) Λιόσα Μάριο Βάργκας: Το παλιοκόριτσο (Γ. ϊενάριος, Ελευθεροτυπία, 12.10) Μαχφούζ Ναγκίμπ: Η σοφία μιας ζωής (1. Μαυρομά­ της, Απογευματινή, 27.10) Μίλερ Χένρΐ: Μαύρη άνοιξη (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 13.10) Μπαρθέλο Ελι'α: Το μυστικό τουχρυσοχόου(Ν. Κου­ νενής, Ε. Τύπος, 7.10) Μπέλοου Σωλ: Το θύμα (X. Μαυρομάτης, Απογευ­ ματινή, 7.10) ' ;. Μπλακ Μπένξαμιν: 0 διπλός θάνατος της Κριστίν ΦολςΙΤ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 20.10) Μπολάνιο Ρομπέρτο: Μακρινό αστέρι (Ν. Σιώτης, Βήμα, 14.10) Ντυράς Μαργκερίτ: Τετράδια του πολέμου και άλλα

κείμενα (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 14.10) Ουελμπέκ Μισέλ: Η δυνατότητα ενός νησιού - Τα στοιχειώδη σωματίδια (Θ. Γρηγοριάδης, Νέα, 20.10) Παμούκ Ορχάν: Με λένε κόκκινο (X. Μαυρομάτης, Απογευματινή, 14.10) Παμούκ Ορχάν: Χιόνι (Ν. Κουνενής, Αυγή, 21.1.0) Πόλανικ Τσακ: Είμαστε όλοι στοιχειωμένοι (Π. Μποζινάκης, £ Τύπος, 21.10) Ρεβέρτε Αριούρο Πέρεθ: Ο ζωγράφος των μαχών (Μ. Στάικου, Κόσμος Επενδυτή, 20.10) Σαραμάγκου Ζοζέ: Περί θανάτου (Σ. Νικολαΐδου, Νέα, 20.10) Σβαν ΓιανΧένρικ: Οι περιπλανώμενοι (Α. Μαντΰγλου, Ελευθεροτυπία. 19.10) Σερζ Βικτόρ: Υπόθεση Τουλάγεφ (Κ. Βούλγαρης, Αυ­ γή, 7.10, Ε. Κριτσέφοκαγια, Αυγή, 14.10, Α. Ρήγος, Αυγά 21.10) Σέτοινγκ Φρανκ: Το σμήνος (X. Σπυροπούλου, Καθη­ μερινή, 27.10) Τέσλαβ Μι'λος: Η κοιλάδα του Ίσσα (Α. Βιστωνίχης, Βήμα, 14.10) Τζέιμς Π. Ντ.: Ο φάρος (Φ. Φιλίππου, Βήμα, 27.10) Φρις Μαξ: Ας με λένε Γκάντενμηαϊν (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 6.10) Χάντρα Γιασμίνα: Οι σειρήνες της Βαγδάτης (Π. Μάρκαρης, Νέα, 26.10, Σ. Λούκα, Βραδυνή, 27.10) Χάξλει Αλντους: 0 τυφλός λυτρωτής (X. Σπυροπού­ λου, Καθημερινή, 23.10) Χάρις Τζοάν: 0 διάβολος δεν έχει φύλο (Σ. Λούκα, Βραδυνή. 21.10) Byatt A. S.: Αιχμάλωτα πάθη (Ρ. Γεωργακοπούλου, Νέα, 26.10) Collins Wilkie: Η γυναίκα με τα άσπρα (Α. Μπακοδή­ μου, Ε. Τύπος, 7.10)

β ι β λ ί α

Grisham John: Η ιστορία ενός αθώου (Π. Τατσόπουλος, Νέα, 6.10) Hislop Victoria: Το νησί (Μ. Κοντολέων, £ Τύπος, 27.10) Indridason Arnaldur: Φορμόλη (Φ. Φιλίππου, Βήμα, 14.10) Morrison Toni: Αγάπη (Α. Μπιρμπίλη, Athens Voice, 11.10) Ogawa Yoto: Άρωμα πάγου (X. Σπυροπούλου, Καθη­ μερινή, 14.10) 0' Hagan Andrew: Να Όαι κοντά μου (Λ. Κονομάρΰ, Ε. Τύπος, 14.10) Pelecanos George: Drama City (Μ. Πιμπλής, Νέα, 13.10) Remin Nicolas: Έγκλημα στη Βενετία (Π. Μάρκαρης, Νέα, 6.10) Roth Philip: Καθένας (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 7.10) Safak Elif: Το μπάσταρδο της Κωνσταντινούπολης (Σ. Νικολαΐδου, Νέα, 13.10) Safak Elif: Μπονμπόν Παλάς (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 20.10) Smith Ali: Hotel Cosmos (Σ. Νικολαΐδου, Νέα, 20.10, Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 27.10) Tallis Frank: Θανάσιμη ζαβολιά (Π. Μάρκαρης, Νέα, 6.10) Vonnegut Kurt: Η φωλιά της γάτας (Π. Τατσόπουλος, Νέα, 21.10) Waters Sarah: Ξαγρυπνώντας (Σ. Νικολαΐδου, Νέα, 6.10) ΠΟΙΗΣΗ Βαρβιτσιώτης Τάκης: Οι δρόμοι του ουρανού - Με­ τατροπίες (Μ. Λαμπαδαρίδου - Πόθου, Καθημερινή, 9.10)

ε κ δ ό σ ε ι ς

τα Ο κ τ ω β ρ ι α ν ό Ο α ν τ ιπ ρ ό σ ω π ο ς το υ

Δ ια β ά ζ ω σ τ η ν Κ ύ π ρ ο

Π ω λ ή σ ε ις τ ε υ χ ώ ν και σ υ ν δ ρ ο μ έ ς γ ια τ ο

Δ ια β ά ζ ω κ α Θ έ κ λ α Κ ίτ τ ο υ

Ο μ ή ρ ο υ 3κ Λ ε υ κ ω σ ί α 1097, Κ ύ π ρ ο ς · τηλ.: 22 672801

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ,

Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Καψάλης Διονύσης: 0 κρότος του χρόνου (Τ. Δημηιρόύλια, Καθημερινή, 27.10) Κοντογεωργοπούλου Χρύσα: Τ' άχυρο χρυσάφι (X. Μαυρομάτης, Απογευματινή, 7.10) Λαμπαδαρίδου - Πόθου Μαρία: Μαζεύω τα υπάρχο­ ντά μου (Ε. Γκίκα, Έθνος, 21.10) Λειβαδάς Γιάννης: Οι κρεμαστοί στίχοι της Βαβυλώ­ νας (Γ.-Ι. Μπαμαπασάκης, Ufa. 18.10) Σιώτης Ντίνος: Αυτοβιογραφία ενός στόχου (Ε. Γκί­ κα, Έθνος, 27.10) Celan Paul: Μήκων και μνήμη (Γ. Λίλλης, Αυγή, 14.10) Jaccottet Philippe: Καπνόςκαι κρύσταλλο, Ποιήματα 1946-1967 (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 7.10)

κουριώτης, Διαβάζω, 10/07) Cook Andrew: Ποιος σκότωσε τον Γκριγκόρι Ραοπούτιν (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος, 7.10) Hastings Max: Αρμαγεδδών. Η μάχη για τη Γερμανία 1944-45 (Ν. Σιώτης, Βήμα, 7.10) Merridale Catherine: 0 πόλεμος του Ιβάν (Φ. Οικονομίδης, Ελευθεροτυπία, 12.10, Δ. Μουσμούτης, Ιστο­ ρία, 10/07) Pappe llan: Η ιστορία της σύγχρονης Παλαιστίνης (Μ. Παπαγιαννίδου, Βήμα, 21.10, Φ. Πανταζής, Αδέ­ σμευτος, 27.10) Ranzato Gabliele: 0 Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 10/07) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΔΟΚΙΜΙΑ Γιαννόπουλος Κώστας: Περικλής Γιαννόπουλος, ,ηορτραίτο που κάηκε στο φως (Κ. Λυμπέρη, Ελευ­ θεροτυπία, 12.10) Ζέρβας Αντώνης: Μεταθυμικά (Τ. Δημητρούλια, Κα­ θημερινή, 21.10)

224-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Δόικος Παύλος - Μαγκλάρα Ελένη: Πρακτικός οδη­ γός διαχείρισης ευρωπαϊκών προγραμμάτων (Γ. Μηασκόζος, Εξπρές, 27.10) Πολλάλης Γιάννης - Γιαννακόπουλος Διονύσης: Ηλε­ κτρονικό επιχειρείν (X. Νικόπουλος, Market Week, 29.10)

Καλβίνο Ίταλο: Η συλλογή της άμμου (Β. Αθανασόπουλος, Ελευθεροτυπία, 12.10)

ΠΑΙΔΙΚΑ

Κυριακίδης Αχιλλέας: Μικρή περιοχή (Τ, Γουδέλης, Ελευθεροτυπία, 5.10)

Κουαρό Κριστίν: Το μικρό βιβλίο των καλών τρόπων στο τραπέζι (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 5.10)

Μίχας Τάκης: Νόαμ Τσόμσκι και φιλελευθερισμός (Σ. Βανδώρος, £ Τύπος, 7.10)

Κουρετζής Λόκης: Στην αρχή, ένα ΓΡΑΜΜ... μόνο (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 14.10)

Buruma Ian - Margalit Avishai: Δυτικισμός, η Δύση σταμάτια των άλλων (Β. Πεομαζόγλου, Νέα, 15.10)

Λοίζου Μάρω: Το τσίμπημα της σφήκας (Μ. Κοντο­ λέων, £ Τύπος, 14.10)

Coetzee J, Μ.: Περί λογοκρισίας (Τ. θεοδωρόπουλος, Νέα, 15.10)

Μπουλώτης Χρήστος: 0 γάτος της οδού Σμολένσκη (Μ. Ντεκάστρο, Νέα, 26.10)

Eco Umberto (επιμ.): Ιστορία της ασχήμιας (Δ. Παπανικολάου, Νέα, 20.10, Κ. Δαφέρμου, Βήμα, 21.10, Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος, 27.10)

Όραμ Χιέουιν; Γράμματα και ξόρκια για μια μάγισσα που δεν ήθελε ναείναι μάγισσα (Ε. Σαραντίτη, Ελευ­ θεροτυπία, 12.10)

Postman Neil: Διασκέδαση μέχρι θανάτου (Σ. Βαν­ δώρος, £ Τύπος, 21.10)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ

Αναοτασάκος Σέφης: ο Πλαστήρας και η εποχή του (Γ. Μηασκόζος, Εξπρές, 7.10)

Κρεμμυδάς Βασίλης: Από τον Σπυρίδωνα Τρικούπη στο σήμερα (Δ. Αρβανιχάκης, Νέα, 6.10)

Καζαντζάκη Λήδα: Παννούλης Χαλεπός, ο σμιλευ­ τής της αγωνίας (Κ. Χριστόηουλος, Αυγή, 21.10)

Λάιου Αγγελική (επιμ.): Οικονομική ιστορία του Βυ­ ζαντίου από τον 70 έως τον 16ο αιώνα (Σ. Κούκας, Μακεδονία, 21.10)

Κατσίλα Δροσιά: 0 βίος και το έργο του Χρήστου Χρηστοβασίλη (Μ. θεοδοσοπούλου. Βήμα, 7.10) ΣιατόπουλοςΔημήτρης: ΕλΤκρέκο, ο ζωγράφος του Θεού (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος, 14.10, Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 20.10)

Περικλεούς Χρυσόστομος: Το δημοψήφισμα του 2004, το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον, η πρόσληψη της λύσης και η συγκυρία (Μ. Δρουσιώτης, Ελευθεροτυπία, 12.10)

Χατζιδάκις Μόνος: Μυθολογία και Μυθολογία δεύτε­ ρη (θ. Σταθόπουλος, Καθημερινή 27.10)

Σφέτας Σπυρίδων: Στη σκιά του Μακεδονικού (Σ, Κα-

Χριστοδούλου Χρήστος: Μουσταφά Κεμάλ, ο βίος

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Ι Ι

κ ρ ι τ ι κ ο γ ρ α φ ι α

και η πολιτεία του οτη Θεσσαλονίκη (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος, 21.10) Koren Υ. - Negev Ε.: Στη σκιά μιας άλλης (0. Γρηγοριάδης, Νέα, 26.10) Veloso Gaetano: Brasil, μια ιστορία μουσικής και επα-

Γαβριηλίδης Ακης: Η αθεράπευτη νεκροφιλία τουρι­ ζοσπαστικού πατριωτισμού (Ν. Κώισιου, Αντί, 12.10) Γεωργιάδου Αγάθη: Η ποιητική περιπέτεια (Σ. Κουτοούνης. Αυγή, 21.10) Λιάκος Ανιώνης: Πώς το παρελθόν γίνεται Ιστορία; (Α. Διάλλα, Ελευθεροτυπία, 19.10,Δ. Μουσμούιης, Ιστορία, 10/07)

ΜΕΛΕΤΕΣ Αλεξάκης Ελευθέριος; Ήπειρος, εθνογραφικό ημε­ ρολόγιο 1981-83 (Μ. Ανδρουλάκη, Αντί, 26.10) Αναγνωσιοπούλου Διαμαντή: Αναπαραστάσεις του γυναικείου στη λογοτεχνία (Γ, Παπαδάιος, Διαβάζω, 10/07) Αρισιηνός Γιώργος: Νάρκισσος και Ιανός, η νεωτερική πεζογραφία στην Ελλάδα (Ε. Κσΐζιά, Καθημερινή, 21.10)

Μικέ Μαίρη: Έρως (αντΙεθνικός (X. Γουνελάς, Μακε­ δονία, 27.10) Ντινόπουλος Αθανάσιος: Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, μια νευροβιολογική ανάγνωση (Μ. Παπαγιαννίδου. Βήμα, 14.10) Παπαλεοντίου Λευτέρης: Όφεις της ποιητικής του Κ. Μάντη (Ν. Μαυρέλος, Αυγή, 27.10) Παπούλιας Δημήτρης: Χρυσάφι είναι το Δημόσιο. Ρητορεία και πραγματικότητα των μεταρρυθμίσεων

Το ΔΙΑΒΑΖΩ

στην επαρχία

Οι φ ίλοι μ α ς σ τη ν επαρ χία μ π ο ρ ο ύ ν ν α β ρίσ κ ο υν τ ο Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω σ ε ό λ α τα Κ έ ντρ α Τύπου τα ο πο ία υ π ο σ τη ρ ίζο υ ν τη δ ιακ ίνη ση και τη ν προ β ο λή του. Αγρίνιο: Βότση 15 και Πλατεία Δημοκρατίας - Αίγινα: Σπύρου Ρόδη & Πηλέως - Ακρατα: Π.Ε.Ο. Αθηνών Πατρών ■ Αλεξανδρούπολη: Λεωφ. Δημοκρατίας 363 - Αλμυρός Βόλου: Ερμού 130 Αμφιλοχία: Νικολάου Στρατού 27 ■ Αρτα: Σκουφά 34 - Βόλος: Πολυμερή 124 & Λαρίσης 182 ■ & Ορμυλίου 23Α - 2ας Νοεμβρίου 123 - Βόλος-Ν. Ιωνία: Λεωφόρος Ειρήνης 16 ■ Βόνιτσα: Ελ. Βενιζέλου 63 ■ Ελευθερούπολη: Ιουστινιανού 8 - Ερέτρια: Φιλοσόφου Μεναδήμου 40 - Ζάκυνθος: Πλατεία Αγ. Μάρκου - Ηγουμενίτσα: Πλατεία Δ ημαρχείου 1 - Ιωάννινα: Γρ. Σακκά 13 - Ιστιαία - καβάλα: Ερυθρού Σταυρού 34 ■ Καλαμάτα: 23ης Μαρτίου 6 - Καλλονή Μυτιλήνης - Κατερίνη: Ειρήνης 2 ■ κάτω Αχα'ί'α: Αγ. Ιωάννου 74 - Κοζάνη: Γωνία Αριστοτέλους & Τζόνσον - Κομοτηνή: Πλατεία Ειρήνης 42 Κόρινθος: Εθν. Αντιστάσεως 12 - Κως: Βασ. Παύλου 2 - Λήμνος: Μύρινα - Λιβαδειά: Μπουφίδου 24 Λίμνη Εύβοιας: Αγγ. Γοβίου ■ Λουτρά Αιδηψού: Ερμού 68 - Λουτρά Ωραίας Ελένης: Λ. Επιδαύρου 256 - Λουτράκι: Πλ. 25ης Μαρτίου - Μάλια Κρήτης: Υπολοχαγού Ζαχαριάδη 1 - Μεσολόγγι: Χαριλάου Τρικούπη 26 - Μοίρες Κρήτης - Μύκονος: Αγ. Τριάδος 25 - Μύτικας: Αγ. Νικολάου - Ναύπακτος: Πλατεία Φαρμάκη (Λιμάνι) - Νέα Αγχίαλος Βόλου: Ελευθερίας 43 - Νεμέα: Λεωφ. Κωνσταντίνου 48 ■ Ξάνθη: Καραολή & Σμύρνης & Βασ. Κων/νου 80 - Ξυλόκαστρο: Ιωάννου Ιωάννου 123 - Ορεστιάδα: Βασιλέως Κων/νου 152 - Πάργα: Μπάγκα 16 - Πάτρα: Περιοχή Περίβολό - Πτολεμάίδα: Βασιλέως Κωνσταντίνου 2 ■ Πυργί Εύβοιας - Ρέθυμνο Κρήτης: Μ οάτσου 46 - Σάμος-Πυθαγόρειο: Λυκούργου Λογοθέτη - Σαμοθράκη: Λιμάνι Καμαριώτισα - Σελιανίτικα Αχαίας - Σκόπελος - Σκιάθος: Νυμφώνων & Παπαδιαμάντη - Σκύδρα-πέλλας: Πλατεία Ελευθερίας - Σπέτσες: Ντόπια - Τήνος: Βασ. Κωνσταντίνου 1 - Τρίπολη: Πλατεία Αγ. Βασιλείου 3 - Φλώρινα: Μ εγάλου Αλεξάνδρου 1 - Χαλκίδα: Φαρμακίδου 14 - Χίος: Ελ. Βενιζέλου 9 ■ Ψαχνά: Μ ητροπόλεως 4

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω

Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι

(Δ. Σωτηρόπουλος, Βήμα, 7.10) Παστουρώ Μιοέλ: Μπήε, η ιστορία ενός χρώματος (Ν. Λαφαζάνη, Διαβάζω, 10/07) Ροτζώκος Νίκος: Εθναφύηνιση και εθνογένεοη, Ορήωφικά και εήήηνική ιστοριογραφία (Σ. Παπαγεωργίου, £ Τύπος, 27.10) Σταυριανός Λεύτερης: Τα Βαήκάνια από το 1453 και μετά (Δ. Μπαχάρας, Αυγή, 7.10) χιουζ Μπέτανί: Ωραία Εήένή, θεά, ηριγκίηισοα, εταί­ ρα (Α. Παναγόπουλος, Καθημερινή, 2.10)

ΘΕΑΤΡΟ Παναγόπουλος Ανδρέας: Αριστοφάνους: Βάτραχοι (Μ. Μερακλής, Αντί, 12.10)

Coffman Erving: Ηπαρουσίαση του εαυτού οτην κα­ θημερινή ζωή (Γ. Πεφάνης, Εήευθεροτυπία, 5.10)

Πούχνερ Βάλτερ: Ανθοήόγιο νεοεήήηνικής δραμα­ τουργίας (Δ. Μουομούτης, Ιστορία, 10/07)

Holsher Uro: Οδύοοεια, ένα έπος ανάμεσα στο πα­ ραμύθι και το μυθιστόρημα (Ν. Μπεζαντάκος, Καθη­ μερινή, 16.10)

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

Malraux Andre: Το φανταστικό μουσείο (Γ. Βέης, Εήευθεροτυπία, 5.10)

Λαϊνά Μαρία: Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα (X, Μαυ­ ρομάτης, Απογευματινή, 27.10, Δ. Χουλιαράκης, Βή­ μα, 27.10)

Quinn Thomas: 0 εκσυγχρονισμός του Εργατικού κόμματος στη Μ. Βρετανία (Γ. Νέδας, Διαβάζω, 10/07)

Boschini Marco: Το Αρχιπέήαγος (Δ. Μουομούτης, Ιστορία, 10/07)

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

Κοστοριάδης Κορνήλιος: Η εήήηνική ιδιαιτερότητα (Γ. Οικονόμου, Καθημερινή 23.40).

Μάρκαρη Όλγα: Μύκονος, γεύση και παράδοση (Δ. Σαββοπούλου, Ε Τύπος, 7.10)

Ροζάνης Στέφανος (επιμ.): Τρία κείμενα για την Ουτοπία (Γ. Σιαυρακόκης, £. Τύπος, 27.10)

Φωτεινάτου - Καμπίτση Νιόβη: Κεφαήονίτικες ρε­ τσέτες (Δ. Σαββοπούλου, £ Τύπος, 7.10)

Taylor Charles: Πηγές του εαυτού (Β. Χατζηβαοιλείου, Εήευθεροτυπία, 12.10)

ΔΙΚΑΙΟ

Zizek Slavoj: Το υφηήό αντικείμενο της ιδεοήογίας (Γ. Σταυρακάκης, Νέα, 6.10)

Πουλαντζάς Νίκος: Το δίκαιο της θάήαοοας (Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 27.10)

ΛΕΥΚΩΜΑΤΑ

ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Εγγονόπουλος Νίκος: Μυθοήογία (Σ. Τοούπρου, Δια­ βάζω, 10/07)

Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου: Βίος και ήόγοι (Γ. Ζαχαρίου, Καθημερινή, 14.10)

Λαμπρέλλης Δημήτρης: Εήήάδα, γράφοντας τα πουήιά στο φως (Κ. Γεωργουσόπουλος, Νέα, 26.10)

Καλαιτζι'δης π. - Ντόνιος Ν.: Ορθοδοξία και νεωτερικότητα, προήεγόμενΟ (I. Βιβιλάκης, Καθημερινή, 7.10)

Ρέι Τζόναθαν: Όήα για το κρασί (Κ. Κουνινιώτη, Πεήοπόννησος, 27.10)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ΜΑΡΤΥΡΙΑ Καραβία Μαρία: Το ημεροήόγιο του Λονδίνου (Δ. Μουσμούιης, Ιστορία, 10/07)

Bolter Jay David: Οι μεταμορφώσεις της γραφής (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 14.10)

Φιώρου Ελεονόρα: Εγκήουβή Λευκάδας, ένα χωριό μια ιστορία (Π. Κοψιδά - Βρετΐού, Βραδυνή, 20.10)

226

Μώυσίδης Βλαδίμηρος: Κοινωνική αοφάήιση, γενι­ κές αρχές βασικοί κανόνες (Α. Κλειδαρά, Βραδυνή, 20.10)

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ

Ανδριόλας Γιάννης: Το «ημεροήόγιο» Αντωνίου Μεήιοσηνού Κεφαήήήνος (Α. Μπομηούλα, Βραδυνή, 20.10)

Μοντζίνι Πάολα: Εμπόριο γυναικών, πορνεία, μα­ στροπεία κι εκμετάήήευση (Δ. Χουλιαράκης, Βήμα, 7.10)

Παζολίνι Πιερ Πάολο: Το μακρύ ταξίδι της άμμου (Σ, Σκαλίδη, Βραδυνή, 6.10, Γ. Κορδομενίδης, Καθημε­ ρινή, 7.10)

Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΣΚΟΤΏΝΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ να

Προστατεύουμε το βιβλίο όταν δεν επιτρέπουμε σε φωτοτυπικά καταστήματα, σε Ιδρύματα Ανώτερης και Ανώτατης εκπαίδευσης, σε σχολεία, φροντιστήρια και βιβλιοθήκες αναπαράγουν -χω ρ ίςά δ εια το περιεχόμενο των n,D

ΦΟΤΟΤΥΠΗΣΗ-ΨΗΦΙΟΠΟΙΚΗ-ΑΠΟΘΗΜΥΣΗ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΓΟΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ www.osdei.gr, info@osdel.gr, Τηλ.: 210 3626056

Το βιβλιοπωλείο

«Δεσμός» Νόσος Χριστογισννόπουλος

228

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ρόσεξες ότι, στο τμήμα I I I κών σχετικά με την Ελ­ λάδα, η βιβλιοθήκη Φρανσουά Μιτεράν περιλαμβάνει τεύχη ενός περιο­ δικού με τίτλο Δεσμός; Περιοδικού τριμηνιαίου, αν δεν κάνω λάθος;» «Το πρόσεξα. Και απορώ, πώς δεν μου το είχες επισημάνει ακόμα για να κάνεις το απαραίτητο σχόλιό σου;» «Ο λόγος ήταν ότι ήθελα να το συν­ δυάσω με την παρουσίαση του βι­ βλιοπωλείου που φέρει το ίδιο όνο­ μα. Να γίνει το σχόλιο ζωντανά, "λάιβ" που λένε και στη σύγχρονη τη­ λεοπτική γλώσσα. Και να δεις πώς οι Έλληνες του εξωτερικού προσπα­ θούν -και κατορθώνουν- να συντη-

όρος Παρνασσός, το οποίο, ιδίως από την των εποχή της Αναγέννησης, βιβλίων και ττεριοδισυμβολίζει την κοιτίδα των γραμμά­ των, των μουσών και της ποίησης. Έτσι, πολύ λογικά, λίγα τετράγωνα πιο πέρα, στον αριθμό 14 της rue Vandame, μια περιορισμένης επιφά­ νειας πρόσοψη μας οδηγεί στον μι­ κρό, φιλόξενο και πλούσιο σε μυρου­ διά τυπωμένου χαρτιού χώρο που δημιούργησε στα 1983 ο Γιάννης Μαυροειδάκος. Το ελληνικό βιβλιο­ πωλείο «Δεσμός». Είναι γόνος μανιάτικης οικογένειας ο Γιάννης Μαυροειδάκος, από το Νύμφι της λακωνικής Μάνης. «Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας», διηγείται, «υπήρχε ένα μικρό βιβλιο­ πωλείο στο Παρίσι, το "Chouette".

ρούν αυτοί τον πραγματικό πλούτο της γλώσσας μας». Ο παραπάνω διάλογος γινόταν προ­ φανώς στο Παρίσι και, πιο συγκεκρι­ μένα, κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό Μονπαρνάς. Και ήταν φυσι­ κό να έχει προηγηθεί ο σχολιασμός και αυτού του ονόματος. Γραμμένη στα γαλλικά, η ονομασία του σταθ­ μού και του παρακείμενου πύργου (ουρανοξύστη) Mont Parnasse, δεν μπορεί παρά να παραπέμπει στο

Αυτό έκανε τον κύκλο του και έκλει­ σε το 1981. Είχε, όμως, ρίξει τον σπόρο του και είχε δημιουργηθεί μια παρέα Ελλήνων και Γάλλων που ήθε­ λαν κουλτούρα. Είχαν μπουχτίσει με τα ελληνικά εστιατόρια, τα "Zorba" και τα "Mykonos", και αποζητούσαν κάποιο στέκι για πνευματική επαφή με την Ελλάδα». «Αποζητούσαν, δηλαδή, ένα δεσμό με τη χώρα τους ή με τη χώρα που αγαπούσαν».

■

|

//

WI

ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΙΚΕΣ - ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «Ακριβώς. Η επιλογή της επωνυμίας ήταν έτσι αυτονόητη. Δεν θέλαμε, ωστόσο, να παραμε­ ρίσουμε τελείως και τα σωματικά κελευσματα. Οπότε, διαλέξαμε το χώρο μας απέναντι από ένα άλλο ελληνικό μαγαζί, το ουζερί "Η Ελιά"! Δεσμός και συνδυασμός. Μάλιστα στην αρχή, όταν το ουζερί ήταν κλειστό, διοργανώναμε και μικρές συναυλίες με ελληνικά τραγούδια». «Τώρα, απ' ό,τι φαίνεται, το ουζερί δεν υπάρχει». «Σωστά. Κι εμείς είμαστε πια αμιγώς βιβλιο­ πωλείο. Σε μας θα βρείτε όλους τους έλληνες συγγραφείς και όλα τα ελληνικά βιβλία που έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά». «Αρα, απευθύνεστε στο γαλλικό κοινό». «Κατά κύριο λόγο, ναι. Αν και υπάρχουν πολ­ λοί "Ελληνες που ζουν στο Παρίσι, στη Γαλλία γενικότερα, μα και στο γειτονικό Βέλγιο, που μας επισκέπτονται και αγοράζουν. Οπωσδή­ ποτε, το 95% των πελατών είναι Γάλλοι- Γάλ­ λοι που έχουν διαβάσει κάποιο έργο σε μετά­ φραση και επιθυμούν να δουν και το πρωτό­ τυπο». «Και είναι πολλοί αυτοί, κύριε Μαυροειδάκε;» «Αν και μου αρέσει η κλητική του επωνύμου μου όταν χρησιμοποιείται σωστά -γιατί τε­ λευταία, δυστυχώς, κακοποιείται- θα προτι­ μούσα το "Γιάννης". Απαντώντας τώρα στο ερώτημά σας, σας λέω ότι το πελατολόγιό μας αριθμεί περίπου πέντε χιλιάδες ονόμα­ τα!» «Εντυπωσιακός αριθμός. Θα μπορούσατε να συναγωνιστείτε τη FNAC!» «Εκμεταλλεύομαι το αστείο σας, για να τονίσω τη διαφορά μας από οποιοδήποτε μεγάλο βι­ βλιοπωλείο: εδώ λατρεύονται η προσωπική ε­ παφή, το ειλικρινές χαμόγελο, η γνωριμία». Εκείνη τη στιγμή φάνηκε στην είσοδο μια συ­ μπαθής κυρία. Χαιρέτησε χαρούμενα και ζήτη­ σε να μιλήσει με την Κλειώ. Ώσπου να ανταποκριθεί στο αίτημά της ο Γιάννης, άνοιξε εν­ διάμεση πόρτα και εμφανίστηκε μια νέα κοπέ­ λα, η οποία έτρεξε να προϋπαντήσει την π ε­ λάτισσα, φιλώντας την σταυρωτά. «Βλέπετε; Αυτό εννοώ. Και με συγχωρείτε που δεν σας είχα ήδη παρουσιάσει την κόρη μου. Η Κλειώ, απόφοιτος ελληνικής λογοτεχνίας της

1. Γαρίδης Μίλτος, Μεταβυζαντινή Ζω γραφική 1450-1600 70,00 € Δεμ ένο 90,00 € 2. Α λεξίου Γ.Κ. Σαββίδη, Τα Βυζαντινά Επτάνησα 15,00€ 3. Λάσκαρις Κων/νος, Γραμματική. Αναστασιακή έκδοση της πρωτότυπης (Μιλάνο 1476) αριθμημένη σε 530 αντίτυπα 50,00 € 4. Boschini Marco, L ’Arcipelago. Αναστασιακή έκδοση της πρωτότυπης (1658) αριθμημένη σε 365 αντίτυπα 5 0 ,0 0 € 5. Boschini Marco, Το Αρχιπέλαγος. Μ ετάφραση-σχόλια Κ. Τζαντάλιας, Πρόλογος Γ. Γιαγκάκης, εισαγωγή Θ. Κσυτσογιάννης 30,0 0 € 6. Π απαδόπουλος Θωμάς, Λέω ν Αλάτιος (1588-1669) - Σύμμικτα Αλλατιανά 30,00 € 7. Ο Χαράλαμπος I. Σ πανός και το Βιβλιοπωλείο των Βιβλιόφιλων 15,00 € 8. Παρθένης Ά γγελος, Σατιρικά Επιγράμματα. Αριθμημένη έκδοση σε 500 αντίτυπα 10,00€ 9. Ντελόπουλος Κυριάκος, Συμβολή στη Βιβλιογραφία του Α γ. Όρους. Αριθμημένη έκδοση σε 500 αντίτυπα 15,00 € ΙΟ.Κωνσταντινίδου Α λεξάνδρα, Η Εκδοση του Description de Τ Egypte 3,00 € ΙΙ.Ευθυμιάδης Μήτσος, Η Φυλλάδα Μ εγαλεξάνδρον 5,00 € 12. Η Μ άνα και το Π αιδί στη Νεοελλην Χαρακτική (Συλλογή X. Λεοντιάδη) 10,00€ 13. Ψαράκης Τάκης, Το Β το Καλό, το του Βιβλίου. Συλλεκτική έκδοση με δερμάτινη βιβλιοδεσία “Γυπαετός” σε 60 αριθμημένα αντίτυπα 50,0 0 € 14. Χαλκιοποΰλου Μαρία, Ο Κοσμάς ο Ινδικοπλεΰοτης και η Χριστιανική Τ οπογραφία 3,00 €

15. Τριαντάφυλλου Χλόη, Π έρα στο Σ ουδάν (Ιστορία) 15,00 € 16-Διονυσίου εκ Φουρνά, Ερμηνεία της Βυζαντινής Ζω γραφικής Τέχνης 15,00 € 17. Στέφανος Βοΰλγαρις, Χρονικό μιας Πολιορκίας 1798-1799 (Κέρκυρα) Αριθμημένο.

36,0 0 € Δεμ ένο 4 4 ,00€ 18.

Garidis Μ., L a Peinture Murale dans Monde Orthodoxe... (1450-1600). Δ εμένο 120,0 0 € ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΩΝ, ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 7 ,1 0 6 7 9 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ: 210/ 36.14Δ32, FAX! 210/ 89.53.076 E-mail: biblioph@otenet.gr

[

δ

ι α

β α

ζ ω

]

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Σορβόννης και συνεχιστής του έργου μου. Ελπίζω». Κατά τη διάρκεια της ολιγόλεπτης συζήτησης ανάμεσα στους τρεις, το βλέμμα σου έπεσε σε μια προθήκη όπου υπήρχαν δυο-τρία αντίτυπα του περιοδικού το οποίο αποτέλεσε την αφορμή για την επίσκεψή μας στο βιβλιοπωλείο. «Εκδίδετε και περιοδικό;» ακολούθη­ σε η επίπλαστη, αφελής απορία. «Εδώ και οκτώ χρόνια. Με μεγάλη επιτυχία. Και με πολλούς συνδρομη­ τές. Αυτή, βέβαια, είναι η τακτική μας έκδοση. Γιατί προβαίνουμε και σε έκτακτες». «Δηλαδή;» «Εια παράδειγμα, εκδώσαμε έναν οδηγό για την ελληνική λογοτεχνία, ποίηση και πεζογραφία, από το 1950 μέχρι το 1990. Οι ενδιαφερόμε­ νοι -δημοσιογράφοι, μελετητές, ερευνητές- βρίσκουν σ' αυτόν ένα εί­ δος who is who των ελλήνων συγγρα­ φέων. Μπορείτε να βρείτε, μάλιστα, τον οδηγό σε σαράντα πανεπιστη­ μιακές βιβλιοθήκες!» «Συγκεκριμένα, πώς γίνεται η πα­ ρουσίαση;» «Προφανώς αφορά τους μεταφρα­ σμένους συγγραφείς. Περί τα εκατόν σαράντα ονόματα, τα οποία παρου­ σιάζονται αναλυτικά και κάτω από κριτικό πρίσμα». Η συζήτησή μας διακόπτεται από την είσοδο άλλων τριών χαμογελα­ στών κυριών που κατευθύνονται στα ενδότερα. «Μα τι γίνεται εκεί πίσω; Συνωμοτι­ κή συνάντηση;» «Περίπου. Κρυφό σχολειό!» Ο Ειάννης Μαυροειδάκος μας αφήνει για λίγα δευτερόλεπτα με την έκπλη­ ξη ζωγραφισμένη στα μάτια, πριν διευκρινίσει: «Σας μίλησα προηγουμένως για αμι­ γές βιβλιοπωλείο, που δεν διοργανώ230

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

νει πια συναυλίες. Παραδίδονται, όμως, μαθήματα ελληνικής γλώσσας. Από το 1983. "Εχουμε σαράντα έως πενήντα μαθητές κατ' έτος». «Τόσους πολλούς; Και το κίνητρό τους;» «Μια κατηγορία αποτελούν οι γάλλοι αρχαιοελληνιστές που θέλουν να έρ­ θουν σε επαφή και με τη σύγχρονη ελληνική γλώσσα. Έπειτα, μην ξε­ χνάτε ότι έχουν δημιουργηθεί πολλά μικτά ζευγάρια- το γαλλικό μισό τους, συνήθως η γυναίκα, έχει τη διάθεση να διδαχθεί το ιδίωμα του συζύγου. Αντίστοιχο ενδιαφέρον έχουν και τα παιδιά Ελλήνων, δεύτε­ ρης και τρίτης γενιάς, τα οποία ζουν στη Γαλλία. Προσθέστε και μιαν ακό­ μη κατηγορία, μικρότερης χρονικής διάρκειας αυτή». Ένα πονηρό χαμόγελο διαγράφεται στο πρόσωπό του. «Πρόκειται για τις... καμακωμένες Γαλλίδες των διακοπών! Η νοσταλ­ γία των υφάλμυρων στιγμών του κα­ λοκαιριού τις οδηγεί σε ενθουσιώδες γλωσσικό μαθητικό ξεκίνημα. Με απώτερη ελπίδα την επιστροφή στη χώρα των θεών. Η συγκεκριμένη κα­ τηγορία έχει και τη μεγαλύτερη διαρ­ ροή. Κατανοητό, όχι;» «Απόλυτα». «Αλλά, για να ξανασοβαρευτούμε. Εκτός από την καθαυτό βιβλιοπωλική δραστηριότητα και το διδακτικό έργο, υπάρχει και ένας άλλος λόγος που μας κάνει περήφανους: το ότι είμαστε το τελευταίο ελληνικό στέκι στο Παρίσι. Ο χώρος όπου έρχονται να μας καλημερίσουν, να κουβεντιά­ σουν μαζί μας και αναμεταξύ τους ο Μανθούλης, ο Αξελός, ο Παπατάκης, ο Βασιλικός, ο Αλεξάκης, ο Γαβράς, ο Αλιάγας. Είναι αδικαιολόγητη η περη­ φάνια μας;» Πώς είναι δυνατόν να διαφωνήσει κανείς; ■

y^(f

ποίηση

πεζογραφία

πολυσήμαντος λόγος του,

σημαντικότερος

κ ε ν τ ρ ικ ό ς ,

Κερκυραίος ζωγράφος.

λ η γο ρ ι κό ς ,

Αποτυπώνει στο χαρτί

τονίζοντας την αντοχή των υλικών του σύμπαντος, δίνει (ϋ&μό και φρόνημα στηνύπαρξη. δ υνα τό ς,

σ κ έ ψ ε ι ς

και

συναισθήματα

64 ΣΕΛΙΔΕΣ - 10€

r64 ΣΕΛΙΔΕΣ - 12€

Θ εέ μου ! Αναζήτησε μ ε μ ε όλους τους τρόπους για να β ρ εθ ώ κ ά π ο τε στη σ κ ιά του δέντρου. Δ ε θέλω πολλά. Μια θέση για να ακουμπήσω τη γα λήνια σιω πή, πο υ είνα ι κ ρυ μμένη εντός μου.

Ζ η τ ά μ ε χειρόγραφα για συνεργασία Αποστολή σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή aldeker@gmail.com

Το

π ρ ώ το β ι β λ ί ο

του Α ν τ ώ ν η

Α εσ ύ λλα

επανακυκλοφορεί σε τρίτη βελτιωμένη-επετειακη έκδοση. 10 χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση το αναγνωστικό κοινό έχει την ευκαιρία να βρει ξανά στα βιβλιοπωλεία το βιβλίο του, που αγαπήθηκε περισσότερο από κάθε άλλο βιβλίο του.

Τ.Θ. 573 ,

ΚΕΡΚΥΡΑ

Τηλ./Fax : 2661042547

www.alde.com.gr

Τιμ Μακάρθι

«Μνήμη και αμνησία» Δημήχρης ΤριανχαφυΛΛίδης

Το βιβλίο του Τιμ Μακάρθι Απομεινάρια από τις Εκδόσεις Πάπυρος.

2 3 2 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

I I I Π^οτάβανη αίθουσα με τοιv L / χογραφίες άλλης εποχής να I θυμίζουν στον επισκέπτη ότι κάποτε στον τόπο αυτό υπήρ­ χαν άνθρωποι που έφτιαχναν κτίρια με μεράκι. Πολυθρόνες και καναπές που παραπέμπουν σε βρετανική λέ­ σχη του προηγουμένου αιώνα. Οι άνθρωποι του «Πάπυρου» φιλόξε­ νοι, υπογραμμίζοντας με τη διακριτι­ κή τους παρουσία ότι άλλο πράγμα η ευγένεια και άλλο οι δημόσιες σχέ­ σεις, ζήτημα που στις μέρες μας έχει παρεξηγηθεί μέχρι διαστροφής. Το ιδανικό περιβάλλον για να συζητήσει κανείς με ένα νέο, πολλά υποσχόμε­ νο και εν πολλοίς άκρως ενδιαφέρο­ ντα συγγραφέα του αγγλοσαξονι­ κού κόσμου, τον Τιμ Μακάρθι, το βι­ βλίο του οποίου Απομεινάρια, μετά από μια θριαμβευτική πορεία στην Εσπερία, εκδόθηκε από τον «Πάπυ­ ρο» και στα ελληνικά σε μετάφραση της Όλγας Γεράκη. Όπω ς ήταν φυσικό, η συζή­ τηση με τον συγγραφέα ξεκί­ νησε με το ερώτημα για το πώς εμπνεύστηκε το πολύ­ κροτο βιβλίο του. Η απάντη­ ση ήταν απρόσμενη, αφού ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι κατά τη διάρκεια ενός πάρτι παρατή­ ρησε μια ρωγμή στον τοίχο μιας τουαλέτας βιώνοντας ένα ισχυρό d£j& vu. Αυτό τον έκανε να συνειδητοποιήσει ό­ τι η «ανάμνηση» αυτή ίσως να μην ήταν πραγματική, αλλά ένα κολάζ αναμνήσεων, μια κατασκευή του ίδιου του μυα­ λού. Μια έρευνα που ακολού­ θησε για τις μετατραυματικές

εμπειρίες τού έδωσε άφθονο υλικό για τα Απομεινάρια. Στη συνέχεια ο Τιμ Μακάρθι αναφέρθηκε στις δυ­ σκολίες που συνάντησε επί τρία ολό­ κληρα χρόνια προκειμένου να εκδοθεί το βιβλίο και τις περιπέτειες που είχε μέχρι να το πιάσει στα χέρια του τυπωμένο, αφού περισσότεροι από είκοσι εκδότες το απέρριψαν. Όταν όμως από μια ευτυχή συγκυρία της μοίρας οι εκκεντρικοί γάλλοι εκδότες της Metronome Press το κυκλοφόρη­ σαν σε 750 αντίτυπα, το βιβλίο απέ­ σπασε ενθουσιώδεις κριτικές και σή­ μερα στο εξώφυλλό του φέρει τα ονόματα των μεγαλύτερων εκδοτι­ κών οίκων του κόσμου, όπως των Alma Books, Time Warenr, Vintage, Hachette και Mondatori. Επιστρέφοντας στο βιβλίο και στην ερώτηση σχετικά με τις σκηνές βίας που περιλαμβάνονται στην πλοκή του, ο Τιμ Μακάρθι δήλωσε πως η βία είναι μέσα στα άμεσα ενδιαφέροντά του. Η βία είναι ένα φαινόμενο πολιτικό όμως, αφού ο ήρωάς του αντιστέκεται στον έλεγχο. Ο Μακάρθι δεν εστιάζει τόσο στη βία καθεαυτή αλλά στα απομεινάρια της βίας στη ζωή του ήρωά του. Στο σημείο μάλιστα αυτό κάνει μια αναφορά στον γνωστό φιλόσοφο Εμμανουέλ Ααβινάς, για να εξηγήσει ότι ο ήρωας στα Απομεινάρια είναι συνάμα θύτης και θύμα της βίας. Σπεύδει όμως να εξηγήσει ότι δεν συμφωνεί καθόλου με ορισμένους κριτικούς των ΗΠΑ οι οποίοι διέκριναν μια σχέση του βιβλί­ ου με τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμ­ βρίου, δηλώνοντας πως ο ίδιος είχε γράψει το βιβλίο πολύ νωρίτερα από τη συγκεκριμένη ημερομηνία.

Σε επισήμανση ότι στο βιβλίο φαίνονται επιρ­ ροές από το έργο του Φ. Κάφκα, ο Τιμ Μακάρθι αναφέρθηκε σε ένα από τα κορυφαία ζητή­ ματα της λογοτεχνικής δραστηριότητας και συ­ γκεκριμένα στο αν το βιβλίο μεταφέρει κόιποιο μήνυμα στον αναγνώστη. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ως συγγραφέας δεν έχει κάποιο μήνυμα να μεταφέρει στον κόσμο. Από την άλλη πλευρά ό­ μως γνωρίζει πολύ καλά ότι το βιβλίο έχει τις δι­ κές του αλληγορικές επιπλοκές και επιδέχεται πλήθος ερμηνειών. Ο ίδιος όμως γράφει γιατί απλά θέλει να πει την ιστορία που έχει στο μυα­ λό του. Αν αυτό το βιβλίο προκάλεσε τόσες συ­ ζητήσεις δεν μπορεί παρά να κριθεί ως θετικό, αφού το ζήτημα της αγριότητας της Δόσης αλ­ λά και της ατομικής ευθύνης του πολίτη είναι ένα από τα πρωταρχικά ζητήματα συζητήσεων στην εποχή μας. Στη συνέχεια η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τον κεντρικό ήρωα του βιβλίου, ο οποίος χάνει τη μνήμη του. Στην ερώτηση αν το ίδιο συμβαίνει και με τον πολιτισμό ο Μακάρθι ση­ μείωσε με έμφαση ότι δεν συμφωνεί με πολλούς κριτικούς οι οποίοι θεώρησαν πως τα Απομεινάρια είναι ένα βιβλίο για την αμνησία. Ο ήρωας χάνει τη μνήμη του και την ξαναβρίσκει στα­ διακά σαν να βλέπει τηλεόραση. Το κυριότερο όμως είναι ότι το βιβλίο διαπραγματεύεται ένα άλλο κορυφαίο ζήτημα της εποχής μας, εκείνο της αυθεντικότητας. Ο ήρωας χάνει την αίσθη­ ση της αυθεντικότητας, είναι το ίδιο δηλαδή με εκείνον που δίνει ένα φιλμ για εμφάνιση και εκτύπωση φωτογραφιών και από το κατάστη­ μα του επιστρέφουν τις φωτογραφίες κάποιου άλλου. Ο Μακάρθι επιμένει ότι συνολικά ο δυτι­ κός πολιτισμός έχασε την αίσθηση της αυθεντι­ κότητας. Ο ήρωάς του παλεύει να αποκτήσει την αυθεντικότητά του και το πετυχαίνει μέσω μιας νέας καταστροφής, δηλαδή της βίας. Ση­ μειώνοντας πως υπάρχουν δύο είδη βίας, η ελεγχόμενη και η άναρχη, συνδέει τη βία με την αυθεντικότητα ως ιδεολόγημα, δηλώνοντας πως είναι γελοίο να προσπαθείς να γίνεις αυθε­ ντικός όταν κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα. Ο ίδιος όμως δεν απαι­ τεί καμιά ανοχή για τον ήρωά του. Δεν θεωρεί τον ήρωά του αξιαγάπητο, δεν θέλει να τον θε-

Βιβλία για Δώρα

Φωτεινή Κοψαλή Κείμενα Ζωή Φράγκου Εικονογράφηση ΕΝΑΧΤΑΠΟΔΙ ΜΥΩΠΑΣ ...και άλλες ιστορίες

Λαρέιν Έλλα - Ποντίκα Κείμενο Κάριν Μούσερ - Σπάσου Εικονογράφηση ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΤΟΥ ΑΪ-ΒΑΣΙΛΗ Τρίγλωσση έκδοση (Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά)

Νάνου Χατζή Κείμενα Ζωή Φράγκου Εικονογράφηση ΦΥΛΑΚΕΣ ΑΓΓΕΛΟΙ Περιπέτεια Πρώτη: Μαρίνα Κούτρα Αποστολή στο Κολέγιο ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Εί ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Αφθονία

Αλέξανδρος Τζιόλας Λιβιεράτος Ευάγ. ΟΡΟΣΗΜΑ ΕΝΑ ΠΡΩΤΟ ΤΑΞΙΔΙ Γεγονότα & Πρόσωπα ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΧΑΡΤΩΝ Ο πρώτος τόμος της σειράς Ταξίδια στα Γρεβενά και τη Δυτική Μακεδονία με χάρτες σε τόπους και ουτοπίες Δείτε στην ιστοσελίδα μας αναλυτικά όλες τις εκδόσεις

www.ziti.gr ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ: Αρμενοπούλου 27 · τηλ. 2310-203.720 ΑΠΟΘΗΚΗ ΑΘΗΝΩΝ: Ασκληπιού 60 · τηλ.-fax 210-3816.650 ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ: Πεσμαζόγλου 5 · Τηλ.-Fax 210-3211.097

δ ι α β α ζ ω ] . Π Ρ Ο Σ Ω Π Α

OTnouvdlmort του με τους δημοσιογράφους στην Αθήνα.

234 ·

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ωρούν ως τέτοιο. Προτιμά να τον βλέπουν ως έναν άνθρωπο που προσπαθεί να επανασυνδεθεί με την πραγματικότητα, τους ανθρώπους, τον κόσμο. Πιστεύει ότι είναι ο άν­ θρωπος της διπλανής πόρτας, ο οποίος έχει απλές ιδέες, που τον οδηγούν όμως στα άκρα. Στην επι­ σήμανση ότι αυτό μπορεί να ασκήσει «κακές» επιρροές στους αναγνώστες του, ο Μακάρθι χαμογέλασε πλατιά και μας είπε ότι «κάθε βιβλίο έχει κι έναν επικίνδυνο αναγνώστη». Το βιβλίο βρίθει λεπτομερειών και αυτό δεν μπορούσε να απουσιάζει από τη συζήτησή μας. Ο συγγραφέ­ ας, λέει ο Μακάρθι, είναι σαν τον αστυνομικό που δουλεύει στη Σή­ μανση της Εγκληματολογικής Υπηρε­ σίας. Ο ίδιος βρίσκει τη διαδικασία αυτή πολύ γοητευτική, αλλά και ε­ ξαιρετικά σημαντική για την ίδια την ιστορία. Έτσι κι αλλιώς οι εγκληματολογικές έρευνες γίνονται για τα σοβαΡά επεισόδια βίας. Η ίδια η έρευνα μετατρέπεται σε θρησκεία, οι δε ερευνητές σε διακόνους και ιερείς

της. Ο ίδιος έκανε προσωπικά άπει­ ρες έρευνες σχετικές με την πλοκή του βιβλίου. Επισκέφτηκε προσωπι­ κά όλες τις τοποθεσίες, έκανε τοπο­ γραφικές μελέτες, βρήκε το κτίριο, χρησιμοποίησε μαγνητόφωνο για να καταγράψει τις εντυπώσεις του. Κάθε βιβλίο αποκτά τη δική του ζωή από τη στιγμή που το διαβάσει έστω και ένας αναγνώστης. Μοιραία η συ­ ζήτησή μας πήρε την ατραπό της αποτίμησης των αντιδράσεων. Ο Τιμ Μακάρθι θεωρεί πως οι αντιδράσεις των αναγνωστών είναι πολύ πιο εν­ διαφέρουσες από εκείνες των κριτι­ κών και αυτό, κυρίως, όταν βάζουν το δικό τους τέλος στο βιβλίο. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε πως η πλοκή στα Απομεινάρια ολο­ κληρώνεται δίχως ο συγγραφέας να υποδεικνύει την μετέπειτα πορεία του ήρωά του και έτσι είναι στη φα­ ντασία του αναγνώστη να συμπλη­ ρώσει το παζλ. Αναπόφευκτη ήταν και η συζήτηση γύρω από τις επιρροές που δέχτηκε ο Τιμ Μακάρθι, ο οποίος με ένα πλα­ τύ χαμόγελο ανάφερε την αρχαία ελληνική τραγωδία, τον Δον Κιχώτη, τον Αμλετ, τον Φώκνερ, τον Μπέκετ αλλά και γάλλους συγγρα­ φείς όπως ο Ζορζ Μπατάιγ, τονίζοντας πως η τεχνική του Μπέκετ να εκτυλίσσει την πλοκή των έργων του με αφετηρία μια αποκάλυ­ ψη που έγινε πριν από αυ­ τήν τον έχει εμπνεύσει ιδιαί­ τερα, τονίζοντας όμως ότι ως συγγραφέας θεωρεί πως πρέπει να θέτει ερωτήματα, στα οποία ούτε κι ο ίδιος έχει τις απαντήσεις και συ­ νεπώς δεν είναι σε θέση να υποδείξει στον άλλον πώς θα ζήσει την ζωή του. ■

ΟΤΑΝ

..

A

λ

/\α ύ £ ΐ Α

Ο Δ Α Γ Ε .Ι Λ )£ T A N

Τ / Μ Π Ο Ρ Ε Ι f t Α Γ Ι/ΙΕ Ι O T A f t 0

Q A f tA T O Z

Δ ΙΑ Α Ε ΙΨ Ε ΙΖ

H A O A IftE I Κ Α Ι Κ Α Π Ο ΙΟ Ι

A f t O P S P O l M E f tO Y f t A O A f tA T O l ·, ΟΆξελ Βάντερ, φημισμένος ακαδημαϊκός και διανοού­ μενος, περνάει το λυκόφως της ζωής του στη δυτική ακτή της Αμερικής, όταν λαβαίνει ξαφνικά ένα γράμ­ μα. Η άγνωστη επιστολογράφος υπαινίσσεται ότι έχει στην κατοχή της μυστικά που ο Άξελ κρατούσε καλά κρυμμένα εδώ και πενήντα χρόνια. Προκειμένου να μάθει τι γνωρίζει η μυστηριώδης γυναίκα για το πα­ ρελθόν του, ο Βάντερ κανονίζει να τη συναντήσει στο Τορίνο. Η συνάντηση αποδεικνύεται μια τεράστια συ­ ναισθηματική δοκιμασία, αφού η Κας Κλιβ, μια κο­ πέλα με έντονα ψυχολογικά προβλήματα, ψάχνει ένα λόγο για να εξακολουθήσει να ζει. Η γνωριμία αυτή οδηγεί και τους δύο ήρωες, με μαθηματική ακρίβεια, προς την καταστροφή. Γραμμένο με την άψογη, σχε­ δόν επώδυνα θαυμαστή πρόζα του Μπάνβιλ, το Σάβα­ νο είναι ένα μυθιστόρημα που δεν διστάζει να θέσει βαθιά ερωτήματα και να δώσει ανεπιφύλακτες απα­ ντήσεις.

Κ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Am στο Περί τυφλότητος η τύφλωση ήταν καθολική, αν στο Περί φωτίσεως η φώτιση ήταν γενικευμένη, στο νέο μυθιστόρημα του Σαραμάγκου, ο θάνατος λει­ τουργεί με διαλείψεις σε μια μικρή χώρα 10.000.000 κατοίκων, φέρνοντας σε απόγνωση, μετά την αρχική ευφορία, ασφαλιστικές εταιρείες, εργολάβους κηδειών, οίκους ευγηρίας, νοσοκομεία, εκκλησία, κυβέρνηση, οικογένειες. Η μαφφία (με 2φ τη θέλει ο συγγραφέας) θα αναλάβει να δώσει λύσεις, αλλά ο θάνατος θα αντεπιτεθεί με τη μορφή μιας μυστηριώδους και γοη­ τευτικής γυναίκας... Το πιο πρόσφατο και εξαιρετικά ανθρώπινο μυθιστόρημα του μεγάλου νομπελίστα συγγραφέα.

Του δρόμου... # 2 3 Ομέγ@

* εν το κρύβω, αιφνιδιάστηκα. νομενικά ακατανίκητο, γράφοντας / \ Είναι το πρώτο σύνθημα που από μόνο του, με πεζά, το τι θα L 1 βλέπω γραμμένο σε τοίχο να πρωτοσώσουμε; και υπογράφο­ εκφράζει αμφιβολία για τη δυνατό­ ντας, αντί της αναμενόμενης σε αυ­ τητα αντιμετώπισης του κακού που τές τις περιπτώσεις υπογραφής (Α αναδεικνύει. Η αρχική μου αίσθηση σε κύκλο, αστεράκι σε κύκλο κ.λπ.), ήταν ότι πρόκειται για έμπνευση της με μια γραμμή τεθλασμένη, κατσαρή, στιγμής. Πιθα­ με κατάληξη καθοδική. ΚΑ1ΝΕ ΔΑΣΗ, ΚΑΙΝΕ ΜΥΑΛΑ νότατα να είχε Ωστόσο, όσο και αν είναι ανθρώπινο ΤΙ Θ Α ΠΡΩΤΟΣΩΣΟΥΜ Ε; σκεφτεί κάτι ακόμα και η πιο ασυμβίβαστη μαχη­ άλλο, πιο κα- τική συνείδηση κάποια στιγμή να αμ­ ταγγελτικό, πιο φιβάλλει, να αναρωτιέται, να έχει δυναμικό, για εσωτερικές αγωνίες και να κάνει δεύ­ να συμπληρώ­ τερες σκέψεις, θα ήταν άδικο να σει τη διαπί­ προσχωρήσουμε αβασάνιστα στην στωση που εκ­ πεποίθηση ότι το σύνθημα αυτό φράζουν οι τέσ­ αποτελεί μια στιγμιαία έστω εκδήλω­ σερεις πρώτες ση λιποψυχίας. λέξεις που είναι Μήπως το σύνθημα κρύβει μεγάλες γραμμένες με αλήθειες και αντανακλά το πραγμα­ κεφαλαία. Συ­ τικό μέγεθος ενός κινδύνου τον ν ε ιδ η τ ο π ο ιώ ­ οποίο οι προστατευτικοί μηχανισμοί ντας όμως, κα­ της αγοραίας πλευράς της συνείδη­ τά τη διαδικα­ σής μας αρνούνται να παραδεχθούν; σία της γραφής, Γιατί εδώ που έχουν φτάσει τα την έκταση, το πράγματα, αλήθεια, τι προλαβαί­ βάθος και την νουμε να πρωτοσώσουμε; Τα δικά ταχύτητα της ταυτόχρονα συντε- μας μυαλά που σιγοψήνονται ακόμη λούμενης καταστροφής -και στο πε­ και χωρίς τη θέλησή μας; Τα μυαλά ριβάλλον, και στην ανθρώπινη λογική των άλλων που έχουν καρβουνιάσει και συνείδηση- κάτι τον κέντρισε, μια και δεν το έχουν πάρει ακόμη είδηση; αναλαμπή αμφιβολίας ίσως, που τον Τα δάση που κατατρώγονται από έκανε να αναρωτηθεί αν μπορεί πια τις φλόγες σε απευθείας μετάδοση, να αντιμετωπιστεί αυτή η γενικευμέ- με υποκριτικό μάλιστα σχολιασμό α­ νη ερημοποίηση. Και όπως συμβαίνει πό όλους τους γνωστούς αγνώστους συνήθως σ' αυτές τις περιπτώσεις, ηθικούς αυτουργούς που οπλίζουν το χέρι, σαν προέκταση των συλλο­ τα χέρια των εμπρηστών; γισμών που κάνει ο εγκέφαλος, απει­ Επειδή, όμως, μέρες που 'ναι, το βα­ κόνισε αυτή τη στιγμιαία απελπισία, ρύναμε κάπως, θα κλείσουμε με μια τον εσωτερικό προάγγελο του πανι­ χαριτωμένη χριστουγεννιάτικη απει­ κού, την αστραπιαία υπερίσχυση λή τοίχου: «Φασίστες κουραμπιέδες, της ματαιότητας μπροστά στο φαι- έρχονται Χριστούγεννα». ■

230

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

EPA

£ > Ι£ > Α ΙΟ Γ Ι Α

T IL

A E -L IL

Π Ο Υ A V A L < P O £ > lL O Y P , Γ ΙΑ

TOYL

A P O P SP O Y L

L ADAAEYOYP

TU P

ΠΟΥ

17 A P T A

Οι δίδυμες Μυρσίνη και Αταλάντη Κορωναίου διαλέ­ γουν από μικρές τους ρόλους της καλής και της κα­ κής κόρης, αντίστοιχα, και θυσιάζουν στο βωμό του μίσους την αδελφική τους αγάπη. Καθώς μεγαλώ­ νουν, μπλέκονται σ’ έναν αγώνα αντιπαλότητας, ο ο­ ποίος θα τις οδηγήσει σε ακραίες επιλογές ζωής, μέ­ χρι να συμφιλιωθούν με τη σημασία των επικίνδυ­ νων λέξεων: οικογένεια, εξ αδιαιρέτου, ζήλια, γάμος, διαζύγιο, φυγή και συγγνώμη. Ένα μυθιστόρημα ζυμωμένο με πάθος, ήχους, φωνές και λέξεις. Η ιστορία μιας πλούσιας, σύγχρονης με­ γαλοαστικής οικογένειας, όπου το πεπρωμένο χαρί­ ζει τα πάντα, αλλά δεν την προφυλάσσει από τίποτα.

ECEI www.kastaniotis.com

L f^ O T E lP A

D Y L T I K .A

Ρ Α Ι A P O D O A O rU T A Ρ Ρ Υ & Ε Ι TO

T7A0U

D E P T Α Γ Ι Ο Ρ ·,

Y V A P -U

H A L . Γ Ι Α T I L Α 1 Ί ° φ Α Ζ ~£ΐ^ Λ Τ ΠΟΥ AA AALO YP TU L SU D A L Π Α

f /O L A

Τι έκρυβε και πώς βρέθηκε ξαφνικά στα χέρια της αυ­ τό το μενταγιόν; Ποιος ήταν ο νέος στη φωτογραφία του κοσμήματος, που έμοιαζε με αστέρα του βωβού κινηματογράφου; Πώς συνδέεται το μενταγιόν με τη γιαγιά της, η οποία στα χρόνια της Κατοχής είχε κάνει ένα έγκλημα στη Μυτιλήνη και πέρασε τη μισή της ζωή στη φυλακή; Και ο έρωτός της έως θανάτου, σ’ ε­ κείνα τα μαύρα χρόνια, πού θα κατέληγε; Τι σχέση μπορεί να υπάρχει ανάμεσα σ’ ένα νεαρό απόγονο πα­ λιάς οικογένειας, που διοικεί σήμερα έναν κολοσσό ναυτιλιακών επιχειρήσεων στον Πειραιά, με μια υ­ πάλληλο φοροτεχνικού γραφείου, στην κατοχή της ο­ ποίας βρέθηκε το μενταγιόν; Και ποια μοιραία συνά­ ντηση θα εξελισσόταν σε μια παράφορη και αμαρτωλή αγάπη; Επιτέλους, τι ήταν αυτό το μενταγιόν; Του έ­ ρωτα; Του πλούτου; Της ευτυχίας;Ή το μενταγιόν της συμφοράς και της απελπισίας;

Σπύρου Κακουριώτη ενέθλιον άγγελμα μιας πασχαλιάς μέσα στο χειμώνα... Ο χρόνος ετοιμάζεται

Γ

να πεβάνει για να ξαναγεννηδεί... Οπως η δύναμη της ζωής, κρυμμένη μέσα στο χώμα, κάτω από το χιόνι, λουσμένη στο ζείδωρον ύδωρ, έτοιμη να εκτιναχθεί μόλις η φύση ευαγγελισθεί...

γενέθλιον τεύχος, που σηματοδοτεί' την εικοσάχρονη παρουσία του θεσσαλονικιού ΕΝΤΕΥ­ ΚΤΗΡΙΟΥ οτα ελληνικά γράμματα, και μάλιστα 78ο... Σπεύδουν να ευχηθούν μακροημέρευση στην εκδοτική πανήγυρη που ετοίμασε ο Γιώργος Κορδομενίδης, με ανέκδοτα κείμενά τους, πεζά, ποιήματα και δοκίμια, καθώς και εικαστικές δημιουργίες, καμιά ογδονταριά παλιοί και νέοι συνεργάτες του καλού περιοδικού -μα πάνω απ' όλα φίλοι μιας προσπάθειας που επι­ μένει ακόμα, παρά τους δύσκολους καιρούς. «Δεν ήταν εύκολα τα είκοσι χρόνια που πέρα­ σαν από τότε», γράφει προλογίζοντας ο διευθυντής του περιοδικού, «και δυστυχώς τα χρό­ νια που ακολουθούν φαίνεται πως θα είναι ακόμη δυσκολότερα. Η αίσθηοή μου είναι ότι ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι χρειάζονται στη ζωή τους τα λογοτεχνικά περιοδικά», συ­ μπληρώνει με αρκετή δόση απαισιοδοξίας -ή ρεαλισμού... Μακάρι οι ευχές όλων μας για «χρόνια πολλά» πραγματικά να τον διαψεύσουν... [ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ, Τ.θ. 50.011, 540 13 Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310-279.607, www.translatio.gr/entefktirio_gr.html] γενέθλια γιόρτασε και πήρε το καλύτερο δώρο (τη νίκη της στις εκλογές) η Ν.Δ. τον Σε­ πτέμβριο -στην ανάλυση αυτής της νίκης, του εκλογικού αποτελέσματος δηλαδή, είναι αφιερωμένο ένα μέρος της ύλης του περιοδικού που εκδίδει το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής Φιλελεύθερη ΕΜΦΑΣΗ. Πέρα όμως από τα, καθόλα αξιόλογα, διαγράμματα, τους πίνακες και τους αριθμούς, σε αυτό το 32ο τεύχος αξίζει να προσεχθεί το αφιέρωμα στο αστικό τοπίο, με τον τίτλο «Τόποι και πόλεις». Διαπιστώνοντας πως «η αγω­ νία του σύγχρονου πολίτη για το περιβάλλον είναι αξεχώριστα δεμένη με την ποιότητα ζωής του στις πόλεις», οι συγγραφείς που με τα κείμενά τους συμβάλλουν οτο αφιέρωμα επιχειποΜς 1 ρούν να αναδείξουν τα στοιχεία που συνθέτουν την ταυτότητα(ες) των σύγχρονων πόλεων, — αναγνωρίζοντας πως «η ενεργός διαμόρφωση ποιοτικών αστικών τόπων είναι ζωτική ανάαπό κοινωνική και από οικονομική άποψη». Άραγε, ο κ. Σουφλιάς να είναι συνδρομητής του καλού πε-

ΕΜΦΑΣΗ

[φιλελεύθερη ΕΜΦΑΣΗ, Β. Σοφίας 10, 106 74 Αθήνα, τηλ.: 210-72.57.495, www.idkaramanlis.gr] γενέθλιος τόπος π Θεσσαλονίκη, πόλη περιτριγυρισμένη από την εύφορη μακεδονική ενδοχώρα, απ' όπου τόσες και τόσες ονομασίες προέλευσης εκλεκτού οίνου. Δεν μπορούσε λοι­ πόν η πόλη να μην διαθέτει κι ένα δικό της περιοδικό για το κρασί, που με το όνομα WINE PLUS βρίσκεται αισίως στο 21ο τεύχος του. Μην φανταστεί κανείς πως διακρίνεται από κανέναν τοπικισμό, αντιθέτως. Στις σελίδες του φιλοξενούνται άρθρα για την «δυναμικότερη οινοχώρα της Ελλάδας», τη Νεμέα, συνέντευξη με τον γνωστό οινοποιό Δημήτρη Χατζημιχάλη, καθώς και μια μικρή παρουσίαση της γκράπας κ.ΰ. πολλά. Όμως, πάνω απ' όλα, η γεύση εί­ ναι μνήμη. Κι εδώ μνήμη της πόλης: Στη Θεσσαλονίκη στις αρχές της δεκαετίας του '80, γρά­ φει η Ε. Καρκίτη, «η πόλη διασκέδαζε στα μπαρ, που τότε μπορούσε ακόμη κάποιος να τα μετρήσει, πίνοντας μπύρες από το μπουκάλι και όρθιος, έτρωγε σάντουιτς με γύρο τρίβοντας τα τζιν στα πε­ ζοδρόμια, μπλέκονταν σε συζητήσεις που κρατούσαν μέχρι το ξημέρωμα». Σήμερα άραγε; [WINE PLUS, Καρυωτάκη 5, 546 45 Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310-888.311, www.wineplus.gr]

2 3 5 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007

ο

8

8 ;?

:

I

U

Σ Υ Γ Κ Λ Ο Ν ΙΣ Τ ΙΚ Α Ο Μ Ο Λ Ο Γ ΙΑ

Α Ν & Ρ & Π Ο Υ Ν Α ΟΆκης ήταν γνωστός με το όνομα αυτό στους φίλους του πολύ πριν κυκλοφορήσει το βιβλίο αυτό. Μετά, έ­ γινε πιο γνωστό το βιβλίο γιατί διαβάστηκε πολύ και όσοι πια μιλούν για τον'Ακη εννοούν το βιβλίο. Μερι­ κοί υπέπεσαν στο βαρύ λάθος να προσπαθήσουν να εξιχνιάσουν αν είναι ένα βιβλίο για παιδιά ή για μεγά­ λους. Αυτό απασχόλησε τους μεγάλους που ήθελαν να έχει γραφτεί γι’ αυτούς, τόσο τους άρεσε. Τα παιδιά κατάλαβαν αμέσως ότι είναι ένα βιβλίο για όλους και πολύ διασκέδασαν με όσα είναι γραμμένα σ’ αυτό για τους μεγάλους. Οι βιβλιοκριτικοί ενθουσιάστηκαν πο­ λύ και συμφώνησαν ότι το βιβλίο αυτό σατιρίζει την προπολεμική κοινωνία των ενηλίκων με χιούμορ, ότι είναι μια συναρπαστική ακροβασία πάνω στην αόρα­ τη γραμμή του ρεαλισμού και του ονείρου, μια αιώ­ ρηση ανάμεσα στο αστείο και το πικρό, ότι είναι απο­ λαυστικό και χρήσιμο ανάγνωσμα για τους μεγάλους, ότι παρατηρεί την αστειότητα και την υποκρισία τους.

EC ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ www.kastaniotis.com

Π Ο Υ

Σ Ν Ο Σ Φ Ο & Α Ο Α Κ Σ

Σ Α Σ Σ Ι

Ο κύριος Επισκοπάκης ζει συμβατικά. Πανικόβλητος, στέκει πάντα απ’ έξω και από εκεί παρατηρεί, χωρίς να αποτολμά να μπει στη ζωή και να τη βιώσει. Στα πενήντα περίπου χρόνια του συναντά όμως τον έρω­ τα. Εμπλέκεται εκών άκων στο παιχνίδι, ερωτεύεται με πάθος, αλλά, εν τέλει, αποσύρεται. Προκρίνει την επιστροφή στην ασήμαντη καθημερινότητά του. Για να καλύψει την εμπλοκή του, να ξαναβρεί την πρότερη τάξη, δεν διστάζει να μεθοδεύσει και να οργανώ­ σει το θάνατο της γυναίκας που αγάπησε. Η τιμωρία του όμως θα είναι τρομακτική.

apiacEfE lou

Κώστα Καναβούρη

Τα σκοτεινά νερά α προσέρχεσαι διαρκώς σιο δρόμο της γραφόμενης ποίησης και να εισφέρεις. Να προσέρχεσαι δηλαδή από τον άλλο μεγάλο δρόμο: της πεπραγμένης ποίη­ σης, της ακατάγραπτης. Δεν είναι εύκολο, δεν είναι όμως και δύσκολο για όποιον τα βήματά τοα τον έφεραν έτσι, εδώ. Γιατί εδώ δεν υπάρχοαν διλήμματα. Απλώς το πράγμα έτσι έγινε. Και έτσι κατορθώθηκε και κατορθώνεται το σώμα της ποιήσεως. Με τον ηιρ πρόσφορο -κάθε φορά- τρόπο να ειπωθεί η αγωνία ώστε να κατανοηθούν τα άκρα που μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε τον εαυτό μας μέσα στα έκκεντρα και στις ετερότητες. Να βρούμε δηλαδή τη μέθοδο ώστε να κάνουμε να στάξουν δυο στάλες αίμα από το θάνατο και να πιστέψουμε ότι υπάρχει, οπότε με τη σειρά μας υπάρχουμε κι εμείς. Μετρώμενοι και αναμετρώμενοι με το ύψος ακρι­ βώς αυτού του ίδιου θανάτου και αναφλεγόμενοι διαρκώς στην προσπάθεια να βρε­ θεί ο ρυθμός: το μέτρον που δεν είναι μήκος αλλά διαχεόμενο βάθος. Η ποίηση δη­ λαδή να γίνεται ποίηση μέσα από μια διαδικασία ανακάλυψης του βάθους και του τρό­ μου. Ποίηση καθεαυτήν και αφεαυτής. Ποίηοη που αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ενόσω δημιουργείται και όοο δημιουργείται τόσο περισσότερο εκπλήσσεται βλέπο­ ντας να ανακαλύπτεται ο εαυτός της. Και έτσι ο ποιητής (ο προσερχόμενος οτο δρό­ μο της γραφής) προβιβάζεται διαρκώς και ενσαρκώνεται τη γλώσσα του όπως τη ζει! Ώστε πια δεν παρατηρεί, εισχωρεί. Και πια δεν θριαμβεύει, επωμίζεται τη λύπη. Και πια δεν έγκαταλείπεται στη χαρά, χαίρεται τους ίσκιους που ζητούν αποκρυπτογρά­ φηση και τα σώματα που το χιόνι τους είναι μόνο η αγρυπνία των ξεχασμένων θερ­ μών ονείρων. Θερμών ονείρων εκείνης της νεότητας που ήταν προορισμένη να παραμείνει ανεπίδοτη γιατί ήταν πιο μεγάλη κι από την πιο μεγάλη αφήγησή της. Ακρι­ βώς εκεί συμβαίνει η ποίηση. Που μπορεί και να είναι μια λύπη ενθουσιαζόμενη ολί­ γον κατ' ολίγον από τη λύπη της και μετατρέπεται σε ανάσα που ταξιδεύει. Όχι μόνο με τον καβαφικό εκείνο τρόπο, ούτε με τον άλλο -μόνο- του Καββαδία, ούτε επίσης με τον αγριότατα βαθύ του Καρυωτάκη, αλλά με τρόπο ιδιοπροσωπίας που γί­ νεται παλίμψηστο του ταξιδιού ώστε να ανακαλύπτει ταξίδι κι άλλο κι άλλο... Τέλος δεν υπάρχει. Υπάρχει μονάχα ο έλεος και ο φόβος που προκαλούν το ποίημα. Αγριο πράγμα. Γιατί είναι ακριβές. Κατορθωμένο σώμα. Αυτό. Κι από κάτω να τρέχουνε τα σκοτεινά νερά. ■

Ν

Στο επόμενο τεύχος του

Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω ;

Ιανουάριος 2008, αφιέρωμα:

Από τον Ελληνικό Παγανισμό στο Χριστιανισμό

mo ^ΟΜΟΡΦΟ*, mo 2 L A r U / V £ Y T I f ^ 0 io OYror?£p>To £

to TO

f^Of\lL· ΑΡΧΙΖΑΤσουνάμι καταστρέφει τις πόλεις της βόρειας Ευρώ­ πης, φονικές μέδουσες ερημώνουν τις παραλίες της Αυστραλίας, μολυσμένα καβούρια κατακλύζουν το υδροδοτικό σύστημα της Νέας Υόρκης αποδεκατίζοντας τον πληθυσμό, τερατώδη σκουλήκια αποσταθεροποιούν το βυθό στις ακτές της Νορβηγίας, φάλαινες επιτίθε­ νται σε πλοία και τα βυθίζουν. Η ανθρωπότητα δέχεται μια συντονισμένη επίθεση. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ ανθρώπων και ζώων έχει χαθεί: τα ζώα έχουν αποκτήσει ξαφνικά συνείδηση του εαυτού τους και στρέφονται εναντίον του ανθρώπινου είδους με σκοπό την εξόντωσή του. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Μή­ πως υπάρχει κάποιος σκοτεινός νους που οργανώνει και συντονίζει τον εφιάλτη; Οι επιστήμονες αναγκάζο­ νται να παραδεχτούν ότι ο άνθρωπος γνωρίζει τελικά για τον πλανήτη Γη πολύ λιγότερα πράγματα απ' όσα γνωρίζει για το Διάστημα. Ένα εκπληκτικό οικολογικό θρίλερ, που πούλησε στη Γερμανία μέσα σε τρία χρό­ νια πάνω από 2.000.000 αντίτυπα.

Κ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ www.kastaniotis.com

£ > i£ > o

t o y

k o

Η ομορφιά και η ασχήμια είναι φαινομενικά δύο έν­ νοιες αλληλένδετες· συνηθίζουμε, μάλιστα, να θεω­ ρούμε την ασχήμια ως το αντίθετο της ομορφιάς, σε σημείο που αρκεί να προσδιορίσουμε τη μία για να κατανοήσουμε την άλλη. Ωστόσο, στο πέρασμα των αιώνων, οι διαφορετικές εκφάνσεις του άσχημου εί­ ναι πιο πλούσιες και απρόβλεπτες απ’ ό,τι συνήθως πιστεύουμε. Τόσο τα κείμενα όσο και οι εκπληκτικές εικονογραφήσεις αυτού του βιβλίου μάς οδηγούν σ' ένα συναρπαστικό ταξίδι περίπου τριών χιλιάδων χρόνων, ανάμεσα σε εφιάλτες, συλλογικές φοβίες και έρωτες, όπου το αποκρουστικό συμβαδίζει συχνό με το συγκινητικό και το πονόψυχο, όπου η απόρρι­ ψη της δυσμορφίας συνοδεύεται από τη γοητεία που γεννά η παραβίαση κάθε κλασικού κανόνα ομορφιάς.

0 αναγνώστης που θα διαβάσει το βιβλίο αυτό θα α­ ναφωνήσει σίγουρα:«Πόσο όμορφη είναι η ασχή­ μια!» Το βιβλίο αυτό έρχεται να συμπληρώσει τον τό­ μο Ιστορία της ομορφιάς, που κυκλοφόρησε το 2004.

ε κ δ ο ς ε Τς

ΚΕΔΡΟ Σ

Φ

ελληνική πεζογραφία I νέες κυκλοφορίες

Πορφυρό και μαύρο νήμα

Ο Αναστάσηε, ο Χαράλαμπος ο Κίτσοε και ο Δημητρούληε, ήρωεε όλοι τουε ota ΜΗΧΑΝΑΚΙΑ ίου Κουμανταρέα, έχουν χώρα, 45 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση, άλλη μια ευκαιρία να κερδίσουν καινούριουε αναγνώστεε. ΐνα βιβλίο που σημάδεψε τη δεκαετία του '60.

Γερμανική κατοχή σ' ένα ξερονήσι του Σαρωνικού. Ο εντεκάχρονοε ήρωαε μυείται στη ζωή μέσα από τη λαϊκή αφήγηση των ιστοριών του Διγενή Ακρίτα και άλλων βυζαντινών ηρώων. Μια κατάφαση στη ζωή που αναζητεί τη σωτηρία τηε στη δημιουργική φαντασία και στο μύθο.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΤΣΕΤΙΔΗΣ

Λυσσασμένες αλεπούδες

*

* X / .

. ** »*

\ 2 ΛΥΣΣΑΣΜΕΝΕΣ ΑΛΕΠΟΥΔΕΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΤΣΕΤΙΔΗΣ Μετά τη συλλογή Τροπικοί του Δέοντος βιβλίο όπου διακωμωδούνται σχεδόν τα πάντα, ο Πετσετίδηε επανέρχεται στον οικείο χώρο του Εμφυλίου, για να μαε παραδώσει με τιε Λυσσασμένες αλεπούδες ένα σκοτεινό, σκληρό και ακατανόητο σήμερα τοπίο θανάτου.

§ NTPAlCIN^ 1

.J&

1

ώ g

ΝΤΡΑΪΒ IN ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΚΟΥΛΗ Ιστορίεε με δρόμο και χωρίε δρόμο, με γεμάτο ντεπόζιτο και πολλά αυτοκίνητα για να τιε οδηγήσουν. Με το πόδι στο γκάζι, το νου στα χιλιόμετρα και το βλέμμα κάθε τόσο στον καθρέφτη, γιατί ποτέ δεν ξέρειε τι μπορεί να ακολουθεί - Ντράιβ ιν και μην αφήσειε να σε προσπερόσουν.