De Vijfhoek april 2021

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

PB- PP B- 06386 BELGIE(N) - BELGIQUE

MAANDBLAD > JAARGANG 45 > NUMMER 4> APRIL 2021 (verschijnt niet in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN>P6 >CATHERINE DEMOL, GIDS OP DE WATERBUS BRUSSELSE ARCHITECTUUR>P8 >WATERBUS HALTE VAN DE MAAND>P9 >LUNA PARK

Halte van de maand: Waterbushalte Sainctelette © LUC AUWAERTS@STADSBIOGRAFIE

APRIL IN DE MARKTEN

© LUC AUWAERTS@STADSBIOGRAFIE

VOOR KINDEREN

De Waterbushalte Sainctelette is één van de zeven haltes op het traject Brussel-Vilvoorde. Sinds 2013 verzorgt Brussels by Water een regelmatige passagiersdienst tussen beide plaatsen. We hadden een gesprek met Catherine Demol, één van de gidsen op de Waterbus.

Nog in dit ‘kanaalnummer’ vernemen we in de rubriek Brusselse architectuur meer over de geschiedenis en de hedendaagse functie van het schip.

Het kanaal in Brussel centrum heeft te maken met een afvalprobleem, natuurarmoede en een slechte waterkwaliteit. In de rubriek Stadsberichtjes hebben we het over Canal It Up, een actiegroep die ijvert voor een schoon kanaal.

Wist je trouwens dat in de omgeving van de halte, er 108 jaar geleden een attractiepark stond dat Luna Park heette. Op pagina 9 verneem je er alles over.

2

Start van de inschrijvingen van de speelweken en creatieve stages tijdens de zomer.

Ook dit jaar staan er in de maand augustus heel wat speelweken en creatieve stages op het programma in De Markten. Je kan kiezen uit verschillende maffe thema’s en dat voor kinderen van 2,5 tot 16 jaar. Het volledige programma vind je op onze website www.demarkten.be.

• Zin in een speelweek of creatieve stage bij ons? Noteer dan zaterdag 24 april in je agenda. Dan starten de inschrijvingen online om 10u. Je kan die dag ook inschrijven in De Markten van 10 tot 12u.

Info: www.demarkten.be

LEZING - ONLINE

INZAMELACTIE

POËZIECAFÉ

DONEER MAANDVERBAND

I celebrate myself (ik bejubel mijzelf)

“Doorbreek de taboes. Laten we de regels veranderen!” Dat is BruZelle.

Deze Brusselse vzw gaat de strijd aan tegen ‘menstruatie-armoede’ door maandverband in te zamelen en deze gratis en discreet te bezorgen aan personen in een moeilijke leefsituatie. Wij helpen hen graag bij het inzamelen en vanaf nu kan je maandverband doneren in de verzameldoos in het onthaal van De Markten. Ook in alle vrouwenwc’s vind je inzameldoosjes waar je donaties kan achterlaten. Het moet wel individueel verpakt maandverband zijn en tampons worden niet aanvaard.

BruZelle zorgt ervoor dat het bij mensen in nood terechtkomt.

LOUISE GLÜCK© THE GUARDIAN

Nu de Amerikaanse verkiezingsstorm voorbij is, kunnen we bij enkele monumenten uit de Amerikaanse poëzie op de koffie. Edgar Allen Poe, Walt Whitman en Emily Dickinson zetten de poëzie van de Nieuwe Wereld helemaal op de kaart. William Carlos Williams, Edna St. Vincent Millay, Robert Frost en anderen volgden de voetsporen van hun illustere voorgangers. Vergeten we niet de recentste Nobelprijswinnaar Louise Glück! Wat een overheerlijke gedichten schrijft zij. We maken uitgebreid kennis. Erwin Mortier is onze Nederlandstalige gast.

• Meer info over BruZelle op www.bruzelle.be

OPROEP

TENTOONSTELLING

RESIDENTIES IN DE MARKTEN

NEUF De tentoonstelling Neuf toont werken van pas afgestudeerde studenten schilderkunst (2020) van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Brussel (ArBA-EsA).

Ben jij een jonge kunstenaar, op zoek naar een plek om te creëren?

We stellen onze Witte Zolder ter beschikking aan jonge Brusselse makers voor een artistieke residentie. Gedurende zes tot maximaal acht weken kunnen (podium-)kunstenaars de ruimte overdag gebruiken voor de realisatie van een artistiek project. Zowel individuele kunstenaars als groepen zijn welkom. Het maakt niet uit in welke fase van de creatie je zit. De Witte Zolder leent zich vooral voor podiumkunsten, maar geen avontuur is ons vreemd.

Een selectiecomité samengesteld uit mensen ‘uit het veld’ beoordeelt vier keer per jaar de aanvragen en zal zo geleidelijk een werking uitbouwen.

Heb jij een straf idee met een duidelijk artistiek kader en een maatschappelijke relevantie? Welkom!

• Info: residenties@demarkten.be Aanvraag kan je indienen via www.demarkten.be Indiendata: 1 april 2021 - residentie mei en juni 2021 1 september 2021 – residentie oktober en november 2021

Deelnemende kunstenaars: Elisabeth Cols, Sarah Defat, Louis Everaert, Barbara Iperciel, Clément Poplineau, Besnike Saraishta, Akiko Ueda, Hadrien Verlinden en Lionel Verraleweck.

Curatoren: Gauthier Hubert & Florian Kiniques.

• De tentoonstelling is open tijdens Art Brussels van donderdag 22 tot en met zondag 25 april van 12 tot 18u. Gratis toegang.

Dit poëziecafé wordt wegens corona ook weer via Zoom georganiseerd.

Het enige wat je hiervoor nodig hebt, is een computer met camera, microfoon en internet. Het Brussels Ouderenplatform bezorgt de deelnemers die inschrijven een link. Als je daarop klikt op de dag en uur van de voordracht zit je als het ware in de zaal en kan je zelfs vragen stellen en participeren. Deelnemen via Zoom is momenteel nog gratis.

• Woensdag 21 april van 14 tot 16u.

Inschrijvingen en info: 02 210 04 60, info@bop.brussels, www.bop.brussels 3

> VERGEZICHT

Het héél diverse Brussel: de industrie en de haven, de wijken rond de Antwerpsesteenweg, het Koninklijk Park, de kerk van Laken en het zicht vanop Up-site, de hoogste woontoren van Brussel.

Luc Auwaerts

4

> OP DE BANK

Als ik uit de metro stap, op weg naar de halte van de maand op het Saincteletteplein, waai ik zowat omver.

Het is zaterdagmiddag en met windkracht 8 is de eerste voorjaarsstorm van 2021 een feit. Op het plein is het zoals altijd erg druk, en maar weinig mensen die ik zie lijken aandacht te hebben voor hun omgeving. Tot ik twee vrolijke dames met elkaar hoor babbelen. Eentje heeft duidelijk een Nederlandse tongval. Benieuwd wat een Nederlandse naar Brussel brengt in deze tijden, spreek ik hen aan.

Sophie is 26 en komt uit Arnhem. Ze vertelt me dat ze in 2019 naar Brussel is gekomen voor een stage bij de Europese Commissie. Na een tijdje terug in Nederland tijdens corona is ze nu weer definitief terug in onze hoofdstad.

Laurence is ook 26 en een echte Brusselse, “geboren en getogen”. Ze is vorig jaar afgestudeerd en is nu fulltime kinesist. Samen hebben ze net een expositie van moderne kunst bezocht in Kanal. “Dat is weer eens wat anders”, zegt Sophie. “Ja, we moesten af en toe wel een beetje nadenken”, vult Laurence lachend aan.

Sophie vertelt me dat ze elkaar kennen via hockey. Ondanks het feit dat ze maar vijf keer hadden gespeeld voordat de eerste lockdown kwam, zijn ze toch direct bevriend geraakt. Ze zijn allebei erg blij dat ze nu weer mogen trainen, al zitten wedstrijden er helaas nog niet in.

Als ik vraag hoe ze de coronatijd hebben ervaren, krijg ik twee heel verschillende reacties. Sophie moest in het begin alleen thuiswerken. “Dat was wel echt zwaar. Ik merkte dat mijn productiviteit enorm daalde. Telkens maar in dezelfde ruimte zijn is toch maar niks voor mij… Uiteindelijk heb ik gevraagd of ik toch echt niet op kantoor mocht komen. Nu mag ik gelukkig één dag in de week op kantoor werken, maar nog altijd veel thuis.” Voor Laurence was het helemaal anders. “Als kinesist mocht ik de eerste twee maanden helemaal niet werken, maar sindsdien is alles weer normaal. Ja, behalve die mondmaskers dan…”

Ondanks corona voelt Sophie zich toch erg thuis in Brussel. Ze is voorlopig ook niet van plan om terug te verhuizen naar Nederland. Natuurlijk gaat ze nog

regelmatig terug voor familie en vrienden, maar een reden om hier weg te gaan ziet ze niet. “Brussel is gewoon een superleuke stad, zelfs in deze tijd.

En ik heb natuurlijk ook mijn werk en vrienden hier.”

Wat het plan voor de rest van de dag is?

“Even wat leuke winkeltjes bezoeken in de Dansaertbuurt”, zegt Laurence enthousiast. Het lijkt mij de perfecte invulling voor een dag als deze.

Jelle D’hondt Student journalistiek Erasmushogeschool Brussel

Elke maand strijkt een reporter van De Vijfhoek neer aan de halte en vraagt aan een buurtbewoner of passant hoe het met hem of haar gaat en wat er zich in zijn of haar leven afspeelt. Deze maand ontmoeten we Sophie en Laurence.

© JELLE D’HONDT

5

BUREN VAN DE MARKTEN Catherine Demol, gids op de Waterbus leven. Ik weet niet hoe dat komt, het is zo. Ik ga ook steeds wandelen langs het kanaal. Heel bijzonder.

Hoe ben je bij Brussels by Water verzeild geraakt?

Onze organisatie biedt met gegidste boottochten een originele en leerrijke manier aan om Brussel te verkennen.

Ontdek Brussel met de Waterbus! Gidsen doe ik al langer dan tien jaar als hobby. Ondertussen werkte ik bij een advocatenkantoor. En sinds zes jaar werk ik 4/5e als gids en administratief medewerker. Er kwam een plaats vrij, ik zegde mijn werk op en werd door Brussels by Water vast aangenomen. © LUC AUWAERTS@STADSBIOGRAFIE

Catherine Demol is één van de gidsen op de Waterbus. Op die boot kan je op een aangename en comfortabele manier het traject Brussel-Vilvoorde afleggen. Catherine heeft heel haar leven iets met water gehad, we hadden onder meer daarover een aangenaam en leuk gesprek met haar.

De Vijfhoek: Heeft water je altijd aangetrokken?

Catherine Demol: Inderdaad en wel omwille van verschillende redenen, ik heb altijd langs het water gewoond.

Niet echt vlak ernaast maar wel altijd in de onmiddellijke omgeving. Ik ben opgegroeid in Neder-Over-Heembeek en woon momenteel op 5 minuten van het kanaal. Mijn twee grootvaders hebben allebei langs het kanaal gewerkt. De ene voor de Molens Ceres, één van de belangrijkste spelers op de markt van 6

kwaliteitsbloem, zowel nationaal als internationaal. De andere grootvader voor de Cokeries de Marly, aan de Budabrug in Vilvoorde. Daarnaast heb ik met mijn familie veel zeilboottochten tijdens de vakantie gemaakt. Die vonden plaats in Turkije, Italië en Griekenland. En tenslotte: tijdens de weekends roei ik, ik ben lid van een roeiclub en roei toch al bijna vijftien jaar. Dus ben ik bijna altijd op het kanaal: voor het werk en voor de sport. Water interesseert me en speelt een belangrijke rol in mijn

Je was snel geïnteresseerd om te gidsen op een kanaalboottocht?

In de lokalen van mijn roeiclub merkte ik een advertentie op, waarin men vormingen voor kanaalgidsen organiseerde. Ik dacht mij mezelf: ik ben zo dikwijls aan het kanaal dus waarom zou ik het niet eens proberen. Mijn vorming bestond uit 15 halve dagen en ik was geboeid door de manier van lesgeven. Ik vond de sfeer onder de cursisten aangenaam en tijdens de laatste les vroeg de cursusverantwoordelijke wie er van ons nu echt wou gidsen? Diegenen die wilden, moesten hun hand opsteken. Ik zat daar naast een meneer, die ondertussen mijn collega geworden is, hij nam mijn hand en stak die samen met die van hem omhoog. Hij zei: ‘We gaan dat met z’n tweeën samen doen’. (lacht)

Hoe verliep je eerste gidstocht?

Die eerste keer op het traject Brussel-Vilvoorde vond ik heel speciaal, ik was wel erg zenuwachtig om de micro vast nemen en voor al die mensen te praten.

Er was iemand bij van Brussels by Water om te zien hoe alles verliep en of ik mijn plan kon trekken. Mijn man was ook aanwezig, maar dat was geen goed idee.

Hij fronste regelmatig zijn wenkbrauwen bij het horen van mijn uitleg. Het was echt wennen, bij Brussels by Water is het verplicht om de passagiers in het Nederlands en Frans toe te spreken. Niet zo evident natuurlijk. Je zegt een zin in het Frans, gevolgd door een zin in het Nederlands, ik sloeg de twee talen door elkaar. Nu heb ik daar helemaal geen problemen meer mee. Ik gidste vooral tijdens de weekends en mijn vrije dagen en regelmatig ook op de avondrondvaarten en de aperitiefcruises.

Wat vind je leuk aan het gidsen?

Vooral het contact met de mensen aan boord en de waardering van de passagiers over de uitleg van de gids. Ook het gegeven dat je als gids altijd bijleert en op de hoogte moet blijven van de actualiteiten rond het kanaal en de kanaalzone. We hebben met de gidsen een Google Groep opgericht en de verantwoordelijke bezorgt ons alle nieuws en veranderingen wat de kanaalsite betreft. Je moet steeds up-to-date blijven en kunnen vertellen over de nieuwe parken en bedrijven die er bijkomen rond het kanaal.

Hebben er tijdens de coronacrisis tochten met de Waterbus plaatsgevonden?

Tijdens een normaal seizoen vaart de Waterbus van 1 mei tot en met 31 oktober.

De toeristische tochten en het huren van een schip voor een speciaal event gebeurt het hele jaar door, ook in de

”

Ontdek Brussel met de waterbus

winter met uitschieters rond de kersten nieuwjaarsperiode.

In 2020 hadden we toch nog de toelating om van 10 mei tot 21 oktober uit varen. De tochten zijn dus later begonnen en vroeger gestopt. Ze verliepen wel onder strikte covid-maatregelen: de capaciteit viel terug op 50%.

Je bent nu zelf verantwoordelijk voor de gidsen en hun opleiding?

Ik ben ondertussen verantwoordelijk voor de gidsen en gids zelf toch ook nog. De kandidaturen komen bij mij terecht. Ik geef een korte opleiding aan de belangstellenden, gevolgd door een interview om de tweetaligheid te beoordelen en ook om te zien dat ze geen schrik hebben van water. (lacht) De meeste kandidaten slagen?

Als ze aan al die criteria voldoen en er wel degelijk echte interesse is, vaart de kandidaat mee op een tocht om te kij-

”

Ik hou zowel van water als van aarde

© LUC AUWAERTS@STADSBIOGRAFIE

ken en vooral om te luisteren hoe het gidsen verloopt. Wanneer dan de persoon akkoord gaat om gids zijn, geef ik alvast educatief materiaal mee. We hebben fiches met daarop uitleg over de trajectbeschrijvingen, goed gedocumenteerd met foto’s. De persoon kan beginnen met het bestuderen van het materiaal. Wanneer de kandidaat denkt dat hij of zij er klaar voor is, doen we een test en ga ik mee op de eerste gidstocht. Daarna volgt de evaluatie.

Zowat iedereen slaagt.

Over hoeveel boten beschikt Brussels

by Water?

De vijf schepen, we gebruiken liever dat woord, huren we van Rivertours.

Rivertours is ook het platform voor de reservaties en is ook verantwoordelijk voor de logistiek. Brussels by Water organiseert samen met Kanaaltochten Brabant de boottochten en de vormingen van de gidsen. Twee schepen, de Verdi en de Mozart blijven steeds aangemeerd in Temse en Antwerpen. Voor een groot event zoals de havenfeesten

of een trouwfeest varen ze uit naar Brussel. Voor de tochten op de Waterbus hebben we de Ark en de Vivaldi. Er is ook de Katima, een milieuboot waar er educatieve uitstappen voor scholen mee georganiseerd worden. Daarvoor werken we samen met Coördinatie Zenne.

Kan je het verloop van een boottocht met de Waterbus beschrijven?

De gids is als eerste aan boord, onthaalt de reizigers en controleert de tickets.

De boottocht kan starten. Op de Waterbus heeft de gids een andere rol dan op een schip dat door derden gehuurd is. Je geeft commentaar op één traject.

Is het een groep die een heen- en terugreis geboekt heeft, dan vragen we aan de groep wat ze het liefste hebben: gidsen op de heenreis en genieten van de tocht op de terugreis. We houden altijd een vijftiental minuten vrij indien de passagiers nog bijkomende vragen willen stellen.

Hoelang duurt het traject?

De Waterbus vaart altijd op hetzelfde

traject: van Sainctelette tot Vilvoorde Steenkaai en terug. Er zijn 7 haltes: Sainctelette, Akenkaai, Van Praetbrug aan de Docks Shopping, Heembeekkaai, Cruise Terminal, Park Drie Fonteinen en Vilvoorde Centrum. De reis duurt 55 minuten. Heen en terug is dat ongeveer twee uur. Er zijn haltes waar er minder personen opstappen. Halte Park Drie Fonteinen is wel druk, hele families vertoeven er de ganse dag in het prachtige park met speeltuin en picknickgelegenheid, in de zomer is dat een ideale en leuke daguitstap voor het ganse gezin. De Waterbus vaart uit van 9 tot 17u. In september en oktober was er een experiment gepland om het schip van 7 tot 19u30 te laten varen. Zo konden meer mensen het schip als transportmiddel gebruiken om op hun werk te geraken, maar door het verplichte telewerk is dat niet doorgegaan. We hopen dat we dit jaar in die maanden de test kunnen hernemen.

Hoeveel personen werken er bij Brussels by Water?

We zijn met drie dames op kantoor, waaronder ikzelf. Op het schip zijn er altijd twee schippers en een gids. We zoeken regelmatig schippers en gidsen om met ons samen te werken. Aan de lezers een oproep: Brussels by Water zoekt gidsen en schippers!

Op dit moment spring ik veel in als er een gids niet aanwezig kan zijn. In deze covid-periode zijn ook vele gepensi-

oneerde gidsen niet happig om op de Waterbus te gidsen.

Zou je graag op een boot of een schip willen wonen?

Mijn man zou dat graag willen, ikzelf hoogstens enkele maanden. Maar op een boot wonen en niet varen vind ik niet leuk. Ook beschik ik thuis over een moestuin en heb groene vingers. Ik hou zowel van water als van aarde.

Is het niet spijtig dat er geen grote rivier door Brussel stroomt in plaats van een kanaal?

Helemaal niet, voor mij is water water of het nu een kanaal is of een rivier.

Dankzij het Kanaalplan wordt het kanaal steeds mooier en evolueert de kanaalzone elke dag: de Bécokaai met de mooie appartementen, het park met een link naar Tour & Taxis. Het bouwmaterialendorp aan het Vergotedok, de aanleg van de voet- en fietspaden aan de Heembeekkaai tot de Budabrug, een splinternieuw skatepark.

Men is goed bezig met de metamorfose van de kanaalzone en het gaat goed vooruit. Het kanaal speelt ook een grote rol in de biodiversiteit: het zorgt voor water voor de vogels en de planten. Bij hevige regenval komt het overtollige water van de rioleringen in het kanaal terecht en beschikt het over overstromingsbuffers.

Hoe dikwijls neem je de Waterbus aan de halte Sainctelette?

Onze kantoren bevinden zich aan de Akenkaai en in de Ieperlaan. Als ik alleen maar op kantoor hoef te zijn fiets ik ’s ochtends van thuis tot aan de Heembeekkaai en neem ik mijn elektrische fiets mee aan boord tot in Brussel. ’s Avonds stap ik aan de halte Sainctelette terug op de Waterbus om naar huis te gaan. Tijdens een normaal seizoen neem ik de Waterbus twee keer per week aan de halte Sainctelette om te gidsen en ook omwille van het contact met de gidsen en de schippers.

Vriendelijk bedankt voor dit heel interessante gesprek, Catherine. www.waterbus.eu www.brusselsbywater.eu www.rivertours.be

Résumé

Catherine Demol travaille pour "Brussels by water", elle y est guide du Waterbus. Ce bateau permet de naviguer entre Bruxelles-Vilvorde de manière agréable et confortable. Toute sa vie, Catherine a eu une relation particulière avec l'eau. Ses deux grands-pères ont tous les deux travaillé le long du canal. Elle a elle-même effectué de nombreuses sorties en voilier et est membre d'un club d'aviron.

7

BRUSSELSE ARCHITECTUUR >WATERBUS

Bij het plechtig in gebruik nemen van het kanaal in 1561 verkreeg de stad Brussel het recht om passagiersscheepvaart te organiseren tussen Brussel en Antwerpen, volgens sommige bronnen een wereldprimeur. De door paarden getrokken trekschuiten vertrokken aan het Veerhuis bij de Varkensmarkt, de tocht duurde 8 uur. Aan elke sluis, oorspronkelijk waren er vier, werd er van span en van schuit gewisseld. Vanaf Klein Willebroek werd de reis verdergezet met zeilschepen op de Rupel en de Schelde. Deze passagiersdiensten gecombineerd met diligences werden verzekerd tot de komst van de trein.

Begin twintigste eeuw verzekerden stoomboten pleziervaart vanuit Brussel naar Antwerpen, meer dan vijf speciale toeristenboten werden ingezet, deze dienst ging ergens tussen de twee oorlogen verloren. Sinds 2013 verzorgt Brussels by Water een regelmatige passagiersdienst tussen Brussel en Vilvoorde.

Van mei tot oktober vaart er een schip van Vilvoorde naar Brussel, en terug tussen 9 en 17u1.

Eén boot die van Vilvoorde tot Brussel ongeveer een uur onderweg is, vijf tussenstops inbegrepen, is natuurlijk geen luxe. Er wordt dan ook gestreefd, eens de coronatijden verteerd zijn, om twee schepen te kunnen inzetten waardoor de frequentie verdubbelt. Om dit vervoermiddel voor pendelaars en toeristen nog aantrekkelijker te maken kunnen we ons nog wel meer verbeteringen inbeelden.

Het is evenwel verbazend vast te stellen dat deze aantrekkelijke formule nog onvoldoende geïntegreerd is in het denken over een andere manier om water bij de stad te betrekken.

Zo zien we dat bij de conceptie van voetgangersbruggen in het stadscen8

trum (metro Graaf van Vlaanderen en Mima museum), er nergens gedacht werd om op deze plekken die interessante aanknooppunten tussen kanaal en stad kunnen bieden, overstap mogelijkheden te integreren.

Aan het aansluiten van de Waterbus op het MIVB-net wordt blijkbaar gewerkt.

Als dat ook nog zou kunnen via een gemeenschappelijk ticket en het opnemen van de Waterbus in de MIVB app, zouden we al een paar stappen vooruit zijn. Richting Vilvoorde moet er gewerkt worden aan betere aansluitingen met bestaande netwerken zoals de goed uitgewerkte fietsknooppunten in Brabant.

Maar keren we terug naar het plezier van het bootje varen en de verborgen charmes van het Zennekanaal. Vanop de wal gezien is er langs het traject Brussel Vilvoorde niet veel te beleven dan weinig aantrekkelijke industriële sites of lokale duinlandschappen die dan uit aangevoerd bouwzand blijken te bestaan.

Maar wie kent het verhaal van de Koninklijke Reigerkolonie of het Ooievaarplan? Het verhaal van de symbiose tussen Zenne en Kanaal? De geschiedenis

achter Docks en de Familistère Godin?

En zo valt er nog veel meer al varend te ontdekken. Elke boot heeft een gids aan boord die nog vele andere verhalen naargelang de belangstelling kan vertellen. Er wordt gewerkt aan een app die via keuzes op je smartphone vele specifieke verhalen toegankelijk en zichtbaar maakt ver over en achter kaaimuren en jaagpaden.

Kijk al eens op www.zennekanaal.be voor boeiende verhalen over water en natuur.

Marcel Rijdams 1

Vaarschema te raadplegen op website: www.waterbus.eu

Foto’s: Brussels by Water - Oude postkaarten – Hymans Bruxelles à travers les âges.

Résumé

Au début du vingtième siècle, les bateaux à vapeur assuraient des voyages d'agrément entre Bruxelles et Anvers.

Ce service a disparu entre les deux guerres. Depuis 2013, Brussels by Water assure une navette fluviale pour les passagers avec des aller-retours entre Vilvorde et Bruxelles de mai à octobre. Ce trajet, qui n’est pas du luxe, dure environ une heure. L'objectif est de pouvoir déployer deux navires quand le contexte le permettra.

HALTE VAN DE MAAND >LUNA PARK

We kunnen er in deze vermaledijde coronatijd alleen maar jaloers van worden maar in 1913 bestond er in Brussel een plek waar er alle avonden een bal doorging mét orkest. Op het perceel dat nu wordt ingenomen door het Kanal Centre Pompidou en het Lunatheater bevond zich 108 jaar geleden een attractiepark: Luna Park. Dat ging open op woensdag 30 april 1913. Een paginagrote advertentie van toen prees het park aan als het “schoonste park van het vasteland”. We lezen mee met een journalist van Het Laatste Nieuws die het volgende verslag maakte van deze nieuwe attractie: “De muziekkorpsen die de opening zouden opluisteren, begaven zich stoetsgewijs van de Rouppeplaats naar de Noordlaan, gevolgd door tienduizend man. Langs de verlichte Antwerpselaan bereikten zij het Luna Park. Wanneer zij daar aankwamen was het uitgestrekte park reeds door duizenden en duizenden bezoekers ingenomen. Er heerschte aan den ingang een onbeschrijflijk gedrang.

Te 10 uur kon men in het park zelf op de koppen loopen. Zeer spijtig mag het heeten dat alles daar binnen nog niet in gereedheid is. Nochtans hebben de bezoekers zich kunnen overtuigen dat het eraan geen aantrekkelijkheden zal ontbreken. Opgemerkt nochtans werd, dat er binnen te weinig gelegenheid bestaat om den innerlijken man te voldoen. De twee drankhuizen en de Bodega zijn ontoereikend om den dorst der Brusselaars te lesschen. De bezoekers stonden in bewondering voor de kolossale afmetingen van den Scenic-Railway en de Water-Chute, die ongelukkiglijk nog niet konden werken. In de hovingen is een prachtige kiosk opgericht, waar kunstkoncerto’s zullen gegeven worden door een keurkorps muzikanten, onder lei-

ding van meester Michel Heirwegh. De groote aantrekkelijkheid van den avond was de opening van den music-hall in de diepte van het park gelegen. Deze muziekhall is een wonder van bouwkunst en beantwoordt ten volle aan de verwachtingen. Hij is omringd door breede galerijen waar allerlei aantrekkelijkheden zijn vereenigd. Deze schouwburg, die 1500 personen kan bevatten, had een puik programma opgemaakt. Noemen wij enkel de Rigoletto brothers, uitmuntende artisten in elk vak; het gezelschap Morris Cromin; de Spaansche danseres Argentina, de dwergen-boksers Max-Morits en Mumpitz, de danseressen van Volendam, de 3 Ernests, Criette Bressonval en de 14 American Kagtime, zonder de 16 Luna Park Girls te vergeten. Kortom er bestaat middel daar een aangenamen avond door te brengen. Het publiek bleef tot na middernacht in het park vertoeven, woonde het afsteken van een prachtig vuurwerk bij en vond ook dansgelegenheid. Op het bal traden 16 danseressen van den Parijzer Tabarin op, die de aanwezigen letterlijk verrukten door hun opgewektheid en hun aardig spel. Deze opening,

door een puik weder begunstigd, is eene Brusselsche gebeurtenis geweest. Vele zullen nog dikwijls naar Luna Park weerkeeren”.

De Brusselaars zullen echter niet vaak naar hun attracties kunnen weerkeren want een jaar later breekt de Eerste Wereldoorlog uit: Duitse troepen bezetten in augustus 1914 de hoofdstad en maken van het Luna Park een militaire opslagplaats. Na de oorlog sterft het park een stille dood: het terrein wordt nog gebruikt voor rondreizende circussen maar de stad Brussel heeft andere plannen. Aanvankelijk is er het idee om diagonaal over de gronden een brede laan te trekken (vergelijkbaar met de Ieperen Diksmuidelaan aan de overkant van de Sainctlettesquare) maar uiteindelijk besluit het stadsbestuur in 1926 om het terrein te verkavelen en te verkopen.

In 1929 wil een maatschappij met de naam Luna Park een theater oprichten op een van de percelen maar door de beurscrisis lopen die plannen wat vertraging op. Op 7 oktober 1932 wordt het Lunatheater dan toch geopend voor de productie van Vlaamse operettes maar in 1938 sluit het al zijn deuren. Het grootste deel van de site wordt echter gebruikt door een van de modernste garagegebouwen van Europa. In september 1993 heropent het theater opnieuw de deuren onder zijn oude naam: Lunatheater. De enige verwijzing nog naar “het schoonste attractiepark van het vasteland” …

Stefan Moens

© KBR

9

>STADSBERICHTJES PROPER KANAAL? De lente komt eraan en dan heb je zin om te zwemmen in openlucht. In Brussel kan dat niet, ondanks vele beloftes en toezeggingen voor beterschap. Dan toch maar het kanaal induiken? Twee keer nadenken lijkt aangewezen…

Zwemmen in het kanaal is op zich al erg gevaarlijk. Er zijn vaak ongelukken en verdrinkingen. Bovendien is de kwaliteit van het water echt niet goed. Dat er rioolwater in geloosd wordt, is daar niet vreemd aan uiteraard. Maar het kanaal wordt door onverlaten ook gebruikt als stortplaats. Oude fietsen (of nieuwe gestolen exemplaren), matrassen, vuilzakken… er wordt heel veel in gedumpt. Nochtans zijn er bewustmakingscampagnes die mensen hierover moeten doen nadenken. De affiches van de Haven van Brussel op de kades met de mededeling “Gooi me niet weg, Ik kan niet zwemmen!” is er daar eentje van. Het lijkt weinig zoden aan de dijk te brengen.

Ook wordt het kanaal regelmatig ‘schoongemaakt’. Het onderhoud van de kades en de oevers alsook het beheer van de bruggen en sluizen is een opdracht van de Kapiteinsdienst van de Haven. Met de twee schoonmaakboten, de Castor en de Botia, wordt jaarlijks 200 m3 afval verwijderd van het wateroppervlak. Inderdaad: 200 m3!

Er zijn ook gewoon mensen die het niet 10

meer kunnen aanzien en de handen uit de mouwen steken. Hiervoor gaan ze per kajak het kanaal op.

Kristin Smolders is zo iemand. Ze is één van de meer dan 600 new kids die met z’n allen intussen al meer dan 2273 kg afval verzameld hebben via Canal It Up. Voor Kristin begon het in augustus 2019, toen ze een boek zat te lezen aan het kanaal, ter hoogte van Jules De Trooz. In de verte zag ze iemand in een bootje peddelen. Hij kwam dichter en dichter, ze nam foto’s, maar begreep niet goed wat hij aan het doen was.

Enkele weken later las ze in Bruzz een

interview met Pieter Elsen, de Brusselaar die een kajak kocht om het afval in het kanaal te lijf te gaan. Ze contacteerde hem en stuurde de foto’s die ze gemaakt had. Sindsdien volgt ze Canal It Up en is ze al verschillende keren zelf gaan peddelen.

Ze vindt het een onbeschrijfelijk gevoel, om daar beneden, met hoge muren aan beide kanten, in een oase van rust het vuil op te vissen. Boven zie je kleine mensen die niet begrijpen wat je aan het doen bent. Het is bovendien heel apart om dat in Brussel te doen.

Je blijft ongeveer een uur in het wa-

KRISTIN EN MARLEEN © CANAL IT UP

ter, en elke keer opnieuw is het toch even een soort angst overwinnen om je langs het trapladdertje steil naar beneden te laten glijden om je dan in zo’n klein wiebelend bootje te installeren.

De laatste keren nam ze een vriendin mee, Marleen. Wie het best kan sturen, zit achteraan en in het midden staat een vuilbak. Zwemvest aan, en de pret kan beginnen, weer of geen weer. Al bij al valt het vissen naar afval goed mee omdat het kanaal stilstaand water is.

Maar een kajak heeft natuurlijk geen remmen, en spullen zoals plastic verpakkingen, blikjes, mondmaskers,…

blijven niet stil liggen als je ze probeert te vangen. Hilariteit verzekerd dus!

Veel van dat afval wordt trouwens niet rechtstreeks in het kanaal gegooid, maar komt erin terecht door de wind.

Gelukkig is er nog nooit een boot gepasseerd terwijl ze in hun kajak zaten…

Wie meer info wil of zelf ook eens vuilnis wil gaan vissen: www.canalitup.org Stadsberichtjes door Nora De Kempeneer en Greet Callaerts

>GEMEENTERAAD: EEN TOILETACTIEPLAN! De eerste pittige discussie tijdens de gemeenteraadszitting van 22 februari 2021 handelt over voormalige gerechtelijke boetes die zullen omgevormd worden tot gasboetes, en dit in de 19 Brusselse gemeenten. Naar aanleiding hiervan zegt gemeenteraadslid Didier Wauters (CDH) te vrezen dat vele Brusselaars deze discussie niet zullen begrijpen. Aan de gemeenteraadszitting gaat een commissie vooraf waarbij elk gemeenteraadslid aan de bevoegde schepen uitleg kan vragen over om het even welk agendapunt.

Daar vindt het debat plaats en niet in de gemeenteraad. Hij stelt voor om interessante politieke debatten voor iedereen toegankelijk te maken. Ik stem alvast voor. Er volgt enkel een reactie van gemeenteraadslid Mathilde El Bakri (PTB*PVDA) die meldt dat ze 100% akkoord gaat met dit voorstel en er fijntjes aan toevoegt dat haar partij dit idee al eerder had geïntroduceerd.

Er is een bijzonder bestemmingsplan (BBP) in de maak genaamd “Unesco” voor de omgeving van de Grote Markt.

Dit plan is een gemeentelijk instrument om op wijkniveau de ruimtelijke ordening aan te sturen. De regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dient dit goed te keuren en haar administratie volgt de uitvoering op. Schepen van stedenbouw Ans Persoons (SP.A) verklaart dat er weinig commerciële mix is in voornoemde zone. Zowat alle handelszaken zijn er afgestemd op toerisme. Een bijzonder bestemmingsplan kan ervoor zorgen dat de vestiging van

bijvoorbeeld geschenkenwinkels beperkt wordt. Verder gaat het over de bescherming en kwaliteit van woningen in het gebied, er is te veel leegstand op de verdiepingen boven de handelszaken.

Het huidige politiecommissariaat dat binnen de zone ligt, verhuist binnen afzienbare tijd. Dit gebouw kan een andere invulling krijgen. Er zal ook aandacht zijn voor extra groene ruimte. Gemeenteraadslid Mathias Vanden Borre (N-VA) gaat akkoord met deze voornemens, maar voegt eraan toe dat die al 10 jaar bestaan. Hij ziet weinig vooruitgang.

Wanneer hij verneemt dat de opmaak van een bijzonder bestemmingsplan 2 à 3 jaar duurt, dringt hij aan op mogelijke andere en snellere maatregelen, zoals gemeentelijke belastingen.

Kent u het voormalige RTT/Belgacom/ Proximus gebouw in de Lebeaustraat?

Er bestonden plannen voor afbraak en heropbouw. Een petitie van buurtbewoners tekent verzet aan. Gemeenteraadslid Didier Wauters preciseert dat het voorziene volume van het nieuwe gebouw te groot is voor deze omgeving, en dat bij afbraak/heropbouw de ecologische afdruk te groot zal zijn. Bovendien zouden de werken minstens 3 jaar in beslag nemen wat een ernstige impact zou hebben op deze buurt. Hij wenst onder meer de visie van het college van burgemeester en schepenen te kennen over dit project. Schepen Ans Persoons antwoordt dat de aanvrager na negatief advies van het hof van beroep een nieuw project moet indienen.

Ze voegt eraan toe dat ze zich niet uit-

spreekt over een advies vooraleer het nieuwe project is voorgesteld in de overlegcommissie.

Gemeenteraadslid Geoffroy Coomans de Brachène (MR) vraagt of voor het Atomium, gerenoveerd van 2004 tot 2006, een stedenbouwkundige vergunning bestaat. Schepen Ans Persoons vermoedt dat hij de enige persoon ter wereld is die zich dit afvraagt. Ze zegt dat deze vraag van het gemeenteraadslid, zelf schepen van stedenbouw tussen 2012 en 2018, getuigt van slechte wil.

Gemeenteraadslid Bianca Debaets (CD&V) klaagt het gebrek aan openbare toiletten aan. Het aanbod is te beperkt en het treft vrouwen harder dan mannen. Gemeenteraadslid Didier Wauters stelt voor om tijdelijke openbare toiletten te laten plaatsen in gebouwen van de stad en de grondregie. MR-gemeenteraadslid Céline Vivier is in de eerste plaats bekommerd om thuis- en daklozen. Schepen van openbare netheid Zoubida Jellab (Ecolo-Groen) verklaart dat er sinds 1 jaar aan een toiletactieplan wordt gewerkt. Alle toekomstige openbare toiletten zullen toegankelijk zijn voor vrouwen, mannen, mensen met beperkte mobiliteit en personen die op straat leven. Momenteel bestaan er 29 urinoirs en 13 toiletten (9 van de stad en 4 van de MIVB) op grondgebied van de stad. De schepen legt uit dat het plaatsen van openbare toiletten een parcours met hindernissen is: smalle voetpaden, klagende mensen die geen toiletten willen in hun buurt, de directie

© STAD BRUSSEL OPENBAAR TOILET OPGEFLEURD DOOR KUNSTENAAR OAKOAK AAN DE MARGUERITE DURASSQUARE

van monumenten en landschappen die medezeggenschap heeft over de gekozen plaatsen…In 2021 worden 2 nieuwe toiletten geïnstalleerd in de Putterij en de Zespenningenstraat, 2 droogtoiletten zijn voorzien voor de Prins Leopoldsquare en het Ter Kamerenbos. Een netwerk van “gastvrije toiletten” komt tot stand. Horecazaken, winkels, culturele instellingen worden uitgenodigd hun toiletten open te stellen voor iedereen.

De stad betaalt hiervoor een premie van 1000 euro.

Herinnert u zich dat er een geluidskunstwerk zou opgetrokken worden op het Fontainasplein? Gemeenteraadslid Bianca Debaets meldt dat de bewoners het toekomstige kunstwerk niet genegen zijn. Het zou hen worden opgedrongen. Mensen hebben geen nood aan extra geluidsprikkels. Schepen van openbare ruimte Ans Persoons preciseert dat er in oktober 2020 hierover een buurtver-

gadering plaats vond. Sommigen deden concrete voorstellen van kunstwerken die al af waren, zoals de raket van Kuifje, waterpartijen…Die werken waren niet geschikt voor het plein, de ondergrond legt er beperkingen op. Bovendien is het de bedoeling een kunstwerk te maken in samenspraak met de buurt en te kiezen voor een werk dat speciaal voor die plek ontwikkeld wordt. Een geluidskunstwerk beantwoordt aan de bestaande beperkingen van de ondergrond. Het is niet de bedoeling het geluid van het plein te overstemmen. Over de definitieve vorm is nog niet beslist. De vzw “transcultures” is in februari begonnen met de buurtbewoners te contacteren en zal ateliers en ontmoetingen organiseren.

Het blijkt een werk van lange adem. Elders in het centrum van de stad bevindt zich een geluidskunstwerk. De installatie ervan is, voor zover ik weet, snel en vlot verlopen.

Mireille Willems 11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

COLOFON

VERENIGINGEN EN ACTIVITEITEN

Werkten aan dit nummer mee: Grigore Ionita, Etienne Philips, Hanne De Nil, Jef Deyaert, Nora De Kempeneer, Marcel Rijdams, Stefan Moens, Luc Auwaerts, Charles Six, Mireille Willems, Greet Callaerts en Jelle D'hont.

Foto’s: De Markten en ingezonden Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen Wandelen, sport en muziek in het bos Promenades, sports et musique en forêt Walking, sports and music in the forest

Oplage: 4.500

ZONDAG

MET JE BUBBEL

18.04.21

START & INFO Delleurlaan 39 - 43 1170 Watermaal - Bosvoorde 02 675 40 10 - wabo@vgc.be

zonienmarsklanken www.zonienmarsklanken.be

12

Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be www.facebook.com/demarkten.brussel 0448.654.692 RPR Brussel

Steun De Vijfhoek: Uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62 4331 1470 6161 van De Markten met vermelding "steun De Vijfhoek".

Voor het meinummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 12 april Artikelwerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be De redactie behoudt zich het recht voor om teksten in te korten of aan te passen.

Openingsuren onthaal: Maandag tot vrijdag van 9 tot 17u.

Wie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont, kan De Vijfhoek gratis ontvangen.

Woont u buiten Brussel?

Dan krijgt u De Vijfhoek door € 12,50 over te schrijven op rekeningnummer BE62 4331 1470 6161 met de vermelding van 'Abonnement De Vijfhoek'.

Wist je dat je al onze publicaties ook online kan bekijken?

Surf naar www.demarkten.be/publicaties. Wil je onze e-nieuwsbrief ontvangen? Mail naar demarkten@demarkten.be of schrijf je in op www.demarkten.be.

www.zoniënwoud.be | v.u.: Thomas Hoevenaeghel, p/a Delleurlaan 39 – 43, 1170 Watermaal-Bosvoorde. 448.074.276-RPR Brussel.

Zoniënmars en Zoniënklanken 2021_Affiche_A4.indd 1

Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van N22, het netwerk van de 22 Brusselse gemeenschapscentra.

15/03/2021 10:31

De Markten respecteert je privacy. Je contactgegevens gebruiken we uitsluitend om je De Vijfhoek toe te zenden en je op de hoogte te houden van eigen activiteiten van Gemeenschapscentrum De Markten en aanverwante organisaties in de Vlaamse gemeenschap te Brussel. Je kan op elk moment een adreswijziging doorgeven of aangeven dat je onze informatie niet langer wilt ontvangen via demarkten@demarkten.be of De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel. Voor meer informatie over je overige rechten conform de privacywetgeving, raadpleeg www.demarkten.be/uw-privacy.