De Vijfhoek november 2015

s é m u rés s i a ç n a en fr

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

PB- PP B- 06386 BELGIE(N) - BELGIQUE

MAANDBLAD > JAARGANG 39 > NUMMER9> NOVEMBER 2015 (behalve in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN > P6 WIM DISTELMANS

STADSCHAP VIJFHOEK > P8 DE ZENNE IS ONDER ONS

Afscheid en gemis in Brussel © ARNOUT WILLEMS

DE OPROEP VAN DE MAAND > P9 STUUR ONS UW NOSTALGISCHE HERINNERINGEN!

NOVEMBER EN DECEMBER IN DE MARKTEN WERK VAN YOUNES BABA-ALI

GEMEENSCHAPSFORUM Welkom op de algemene vergadering van De Markten: 'Superdiversiteit in Vlaanderen en Brussel'.

© ARNOUT WILLEMS

AFSCHEID EN GEMIS IN BRUSSEL Dit nummer van De Vijfhoek heeft als thema afscheid en gemis. Een bezoek aan het kerkhof van Brussel kan dan natuurlijk niet ontbreken. We nodigen u daarom graag uit voor een rondleiding. Stadschap handelt over hoe erg we water en meer bepaald de Zenne missen in Brussel. Met Wim Distelmans spraken we over zorg, steun en levenseinde. Daar maken we op 3 december een mooi programma over, met film en informatie. En in dit themanummer mag nostalgie uiteraard niet ontbreken: een oproep! Lees toch ook de reportage over Forsiti'A: een mooi verhaal.

We nodigen graag af en toe alle geïnteresseerden uit om mee te denken over actuele thema’s in Brussel. Het onderwerp van de volgende algemene vergadering is 'Superdiversiteit in Vlaanderen en Brussel'.

We leven hoe langer hoe meer in een super diverse samenleving. Dit zal alleen maar toenemen.

Tegelijk zijn er in Vlaanderen en Brussel ruim 1.500 plaatselijke zelforganisaties op basis van etnisch-culturele identiteit.

Welke rol kunnen deze organisaties spelen in de samenleving van morgen.

Hoe kunnen ze bruggen bouwen en hoe kunnen ze zorgen voor meer kansen

TENTOONSTELLING

voor nieuwkomers?

Bert Anciaux, senator, fractievoorzitter en voorzitter van Actiris, schreef het boek 'Zelforganisaties in Vlaanderen.

Een maatschappelijke en agogische verkenning van voorwaarden en kansen, beperkingen en uitdagingen'. Hij komt op 10 november hierover spreken en gaat graag met de toehoorders in debat.

Welkom aan alle leden, aan de Brusselse zelforganisaties en verenigingen, aan studenten… De voordracht is in het Nederlands maar er is simultaanvertaling naar het Frans.

• Dinsdag 10 november, 20u in de Spiegelzaal van De Markten. Iedereen welkom! Inkom gratis maar reserveren aanbevolen: demarkten@demarkten.be of 02 512 34 25

ART’CONTEST 2015 Art’contest is een jaarlijkse wedstrijd voor jonge kunstenaars die in België wonen of verblijven en maximaal 35 jaar oud zijn. De wedstrijd heeft tot doel het werk van jonge, hedendaagse kunstenaars te promoten en hen ook op langere termijn te begeleiden en te ondersteunen. De jury heeft voor deze editie tien kandidaten geselecteerd, wiens werk getoond wordt in De Markten: Christian Bors & Marius Ritiu, Nicolas Bourthoumieux, Pieter De Clercq, Sarah De Vos, Rein Dufait, Clara Fanise, Ariane Loze, Oriol Vilanova, Collectif VOID en Marie-Louise Wasiela.

• Tijdens de vernissage op 12 november, van 18u30 tot 21u., worden de winnaars van deze editie bekendgemaakt.

Tentoonstelling van 13 november tot 13 december 2015. Open dagelijks (behalve maandag) van 12u tot 18u, op donderdag van 12u tot 20u.

Toegang gratis.

Organisatie en info: www.artcontest.be, www.demarkten.be

2

© Fzovl

© PHOTOS DÉRIVES

FILM EN INFORMATIE

ACTIE

BEFORE WE GO, JORGE LÉON Topaz is een huiselijk dagcentrum en centrum voor palliatieve zorgen waar ernstig zieken en mensen met een ongeneeslijke aandoening terecht kunnen voor contact en activiteiten. Het is als een tweede thuis voor hen. Noël en Lidia zijn er kind aan huis. Lidia lijdt aan vergevorderde Parkinson en Noël is terminale kankerpatiënt. Michel die tengevolge van een verkeersongeluk een been en een oog verloor en een hele tijd als dakloze op Brusselse pleinen leefde, verblijft in het Pacheco-instituut. Alle drie zijn ze erg beperkt in hun mobiliteit en onderworpen aan zware medicatie.

Noël, Lidia en Michel ontmoeten in 2012 de Brusselse regisseur Jorge Leon die hen voorstelt mee te werken aan een film. Daarvoor gaan ze naar de Muntschouwburg, dé plek waar tragiek een hoofdrol speelt. Ze maken er kennis met choreografen, acteurs en muzikanten. Samen maken ze een uniek experiment mee waarin muziek, dans

en stilte zich vermengen.

“Before we go” is een mooie, fragiele film waarin de deelnemers hun relatie met hun komende dood onderzoeken.

De film is een hommage aan de menselijke fragiliteit.

De film werd verschillende keren bekroond.

Na de film geeft Wim Distelmans informatie over patiëntenrechten, palliatieve zorg en beslissingen bij het levenseinde, inclusief euthanasie. Er is ook informatie toelichting over de werking van TOPAZ en Omega en LEIF • Donderdag 3 december Het programma wordt twee keer georganiseerd: om 15u en om 20u.

Organisatie: TOPAZ en De Markten.

Iedereen welkom, gratis toegang maar reserveren noodzakelijk: demarkten@demarkten.be, 02 512 34 25

11 11 11-campagne 2015: Sociale bescherming voor iedereen Waar je ook woont, zonder sociale bescherming is het leven als het ware een loterij. Elk jaar komen 100 miljoen mensen in armoede terecht als gevolg van kosten die ze moeten maken voor gezondheidszorg. Sociale bescherming is erkend als een mensenrecht, gegarandeerd in artikel 25 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948). Alle landen zijn al meer dan zestig jaar verplicht om de realisatie van dit recht te verzekeren.

Recente voorbeelden uit ontwikkelingslanden als Indonesië, Bolivia of Brazilië tonen aan dat het mogelijk is om belangrijke stappen te zetten in de uitbouw van een stelsel van sociale bescherming, wat ook het economische ontwikkelingsniveau is. Het is dus in de eerste plaats een kwestie van politieke wil.

Door de ongelijkheid te verminderen, de koopkracht te versterken en de toegang tot gezondheidszorg te verzekeren wordt het voor iedereen mogelijk gemaakt deel te nemen aan het economische en sociale leven, waardoor de hele samenleving er op vooruit gaat.

Fototentoonstelling Van 1 tot 30 november kan je in traphal 2 van De Markten de Fototentoonstelling ‘Sociale bescherming wereldwijd’ bekijken: tien sterke beelden die de verschillende aspecten van sociale bescherming – of het gebrek eraan – wereldwijd, tonen.

Pannenkoekennamiddag Op zondag 15 november van 15 tot 18 uur organiseert de Wereldwerkgroep 11.11.11 Brussel-Centrum de 16de pannenkoekennamiddag met Oxfampannenkoeken, Wereldpannenkoeken en Noord-Zuidpannenkoeken. Info via 11brussel@gmail.com of bij De Markten: 02 512 34 25 Recyclage atelier met versleten kledingstukken Altijd al een jeans fetish gehad of heb je het moeilijk om afscheid te nemen van die versleten T-shirt ? Leer hoe je een tweede (of derde of vierde) leven kan geven aan je oude kledingstukken...

Breng dus zeker je oude jeans, en versleten T-shirts mee, dan kan je meteen aan de slag! En eet daarna een lekkere pannenkoek!

• Atelier op 15 november van 15u tot 18u begeleid door Larut – La Transformathèque voor jongeren en volwassenen.

Inschrijven:demarkten@demarkten.be, 02 512 34 25. Organisatie : De Markten en De Pianofabriek.

Fair Kids Fair Kids is een internationaal filmproject over eerlijke handel waarbij kinderen uit België, Burkina Faso, Brazilië, Mexico, Canada en Taiwan op zoek gingen naar een artistieke vertaling van eerlijke handel in animatiefilm. Tijdens het eerste deel van de middag kan je de Fair Kids filmpjes bekijken in onze cinema. Met de hulp van de kunstenaars uit het KidsCam-team kan je daarna zelf aan de slag in het animatiefilm atelier.

Aan het eind van de workshop tonen we jouw eigen film op het grote scherm!

• KIDSCAM - films+atelier, op zaterdag 14 november van 14 tot 17 in De Markten. Voor kinderen van 8 tot 12. Deelnemen kost 5 euro, reserveren noodzakelijk: demarkten@demarkten.be, 02 512 34 25 Organisatie : De Markten in samenwerking met De Pianofabriek.

Organisatie en info: De Markten, 02 512 34 25, www.demarkten.be, demarkten@demarkten.be 3

SALON DANSANT 61 femimain On Tour In november zet De Markten in op Fair Trade en bieden we tijdelijk onderdak aan femimain, een collectie hedendaagse artisanale producten gemaakt door vrouwencoöperatieven en -ateliers uit Marokko en hier verkocht door een tewerkstellingsproject van de Pianofabriek.

De Pianofabriek ging voor femimain een samenwerking aan met 8 Marokkaanse vrouwencoöperatieven en -ateliers die zich vooral in het Zuiden van Marokko situeren.

Met femimain wil de Pianofabriek sensibiliseren voor Eerlijke Handel en duurzaam ondernemen. femimain wil een positief beeld creëren van “de vrouw als onderneemster” en met uitbreiding een weerwoord bieden aan het dominante beeld in onze samenleving over “moslimvrouwen”. femimain geeft ook hier mensen de eerste kansen op werk. Dankzij de erkenning als sociaal economie-project zorgen “femimain ambassadeurs” voor de verkoop van de collectie aan winkels en individuele klanten.

• www.femimain.org femimain@femimain.org met de steun van de stad Brussel 4

femimain Souk: handmade & fairtrade by women from Morroco Maak kennis met de warme en (h) eerlijke femimaincollectie van handgemaakte producten. Het gamma is uitgebreid: juwelen, theeglaasjes, lederen babouches, met de hand geborduurde donsovertrekken, het is maar een greep uit het kleurige aanbod van femimain.

• Zaterdag 14 en zondag 15 november, telkens van 14 tot 18u Organisatie: De Markten in samenwerking met De Pianofabriek

THEATER

DE VALSE TEEFJES

DE WIJNGAARD SPEELT

IMPROVISATIETHEATER

De Valse Teefjes zijn een cabareteske vrouwenzanggroep van ruim twintig flamboyante madammen. Ze brengen ludieke meerstemmige liedjes en worden daarbij begeleid door drie ijzersterke muzikantes op tuba, accordeon en viool. Ze brengen hun jongste voorstelling “Konteverkiert!”

The Rose Garden Madame Rose heeft de teugels van haar nieuwe huisje van plezier langsheen de chaussée d’amour, in goede, stevige handen. Om de mannen te plezieren heeft Madame Rose drie heel aantrekkelijke, karaktervolle meisjes in dienst genomen: Ursula, Nathalie en Nina.

Wanneer Jacques, na een fikse rel met zijn vrouw Rita eigenlijk toevallig in “The Rose Garden” terecht komt, heeft hij – naar hij meent – de hemel op aarde gevonden. Paniekerige reacties alom.

Humor, snedige dialogen, onverwachte situaties en beslissingen die iedereen in “The Rose Garden”, personeel inbegrepen, tevreden zouden moeten stellen

Borrris treedt op!

Kom op zaterdag 28 november genieten van een heerlijk stuk improvisatietheater. U zorgt voor de suggesties, de spelers van Borrris puren er een mooi en uniek verhaal uit. Niets is voorbereid, niets ligt vast, de verrassing is dus even groot voor het publiek als voor de spelers!

Regie: Peter Vercauteren.

Choreografe : Marie Rondot, productieleider : Stefan Desseaux, kledij: Els Cuppens.

Spel:FienCuppens,RuthMuyle,JustineVerstraeten, Anouk Maessen, Esther Matton, Bart Deceuninck en Ivan Vankerckhoven.

• Zaterdag 28 november – 20u (deuren: 19u30) De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel Toegang: 8 euro Info en reservatie: 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be

De Valse Teefjes werpen zich op Pop en Rock, Schlager en Opera, Soul, Blues en Jazz, Strijdlied, Aria, Varia et cetera. De songs zijn een mix van de muzikale herkenbaarheid van covers en de eigenzinnigheid van zelfgeschreven teksten in diverse Vlaamse dialecten.

Het resultaat is een repertoire vol charme en variatie: bruisend, ontroerend, meeslepend, ondeugend en bovenal grappig (www.devalseteefjes.be) Na het concert draait DJ Oxana vrolijk verder.

• Zondag 22 november om 15u (deuren open om 14u) Toegang gratis Vanaf 5 personen reserveren we een tafeltje. Ben je met minder dan 5, kom dan goed op tijd!

• Première op zaterdag 14 november om 20u30 in De Markten.

Tickets: 11 euro. Info en reservatie: www.wijngaardtheater.be/Reservatie

Borrris is het enige Nederlandstalige improvisatiegezelschap in Brussel. De groep gaat niet voor scoren op een podium, maar voor het vertellen van verhalen via doordachte scènes en geloofwaardige personages, geïnspireerd op suggesties uit het publiek.

TER PLEKKE > TROOST VOOR VERGANKELIJKHEID © ARNOUT WILLEMS

De herfst is in de weer met geel, rood en bruin, de bomen staan er gelaten bij.

De begraafplaats in Evere is een weids park waar levende en dode zielen rust en harmonie vinden. De herfst verzacht de roekeloosheid van het leven. Op het mos dat de oude grafmonumenten bedekt, blijven ook de dode bladeren ongestoord liggen. Wat een goed idee van Jules Anspach om dit kerkhof te laten ontwerpen als een landschapspark. Nu, 140 jaar later, komen mensen hier op zomerse middagen hun boterhammen opeten. Een oase van 40 ha, ver van het raaskallende leven.

Hier heerst een ander soort leven, in perfecte harmonie met de rustende dood.

Geschiedenis Het was lang de gewoonte om doden rond de kerken te begraven. Zo bleef de fysische en spirituele verbondenheid tussen levenden en doden zichtbaar.

Kerkhoven behoorden toe aan de kerk, het waren gewijde plaatsen waar enkel gelovigen terecht konden. Jozef II decreteerde in 1784 dat mensen buiten de stadswallen begraven moesten worden en niet meer binnenin of rond kerken of kapellen: dat vond hij een ‘schadelijk gebruik’. Voorheen werd enkel tijdens pestepidemieën buiten de woonzone begraven. Door de nieuwe regeling ontstonden drie grote begraafplaatsen aan de stadspoorten: St.-Gillis, St.-Jans-Molenbeek, St.-Joost. In 1864 kwam er een einde aan een 5 jaar aanslepend juridisch proces en een veel langer conflict tussen kerk en staat, over het beheer van de begraafplaatsen. Kerkhoven werden geseculariseerd, een zaak van publieke orde. Op een begraafplaats kon voortaan iedereen een laatste rustplaats vinden en vrij een religieus of seculier ritueel kiezen. Er was protest vanuit de kerkelijke instanties, die zich niet wilden neerleggen bij het feit dat ze enkel het perceeltje waar het graf van een katholiek gedolven

werd, mochten wijden. Maar het Brussels stadsbestuur hield voet bij stuk.

Nieuw dodenveld De drie grote kerkhoven geraakten stilaan vol en werden beschouwd als een gevaar voor de volksgezondheid. Men debatteerde 30 jaar over de aanleg van één grote begraafplaats. Het werd het toen landelijke Evere, op 5 km van het Brusselse stadhuis. Ook over de omvang werd heftig gediscussieerd. Men beriep zich op voorbeelden uit Italië, Cincinnati en Parijs. Een voorstel om een crematorium te voorzien werd afgewezen, crematie was toen nauwelijks aan de orde. Men koos voor 30 ha die later uitgroeiden tot de huidige oppervlakte. Er werd een muur gebouwd van 2,5 km zoals Jozef II had gewild. Een stoomtram verbond de stad met de nieuwe begraafplaats en een nieuwe laan maakte de aansluiting met de Leuvensesteenweg.

Groen Louis Fuchs tekende een plattegrond met enkele rechte lanen, ronde punten en vooral veel gebogen wegen. Het biedt de bezoeker een verrassend perspectief achter elke bocht. Strakheid is vermeden.

Van meet af aan werd veel groen voorzien: grasvelden, bloembedden, struiken en heel veel bomen. Men meende dat boomwortels de ontbinding bespoedigden en de bodem zuiverden. De groenpartijen zouden ook de hardheid van de stenen grafmonumenten verzachten.

Een begraafplaats binnenkomen via een weg met aan weerszijde twee lange rijen lindebomen, grenst paradoxaal genoeg aan het romantische. Er zijn percelen waar de natuur het heeft overgenomen en bomen en ondergroei vrij spel hebben. De variatie aan bomen evenaart de mooiste parken. Een boomgaard werd recent aangelegd, met bijenkorven en bloemenweiden. De taxushagen die de grafperken omgeven, suggereren eeuwig leven. De bloempartijen zijn zelfs mooi half oktober met kille regen. Konijnen, eekhoorntjes, vossen en vogels gaan ongestoord hun gang. 15 tuinmannen/grafdelvers onderhouden het park en assisteren bij teraardebestellingen.

Vandaag worden ongeveer 250 à 300 mensen per jaar aan deze begraafplaats toevertrouwd. Volgens de oude registers in het bureel waren het er vroeger 700.

Vip’s Uiteraard zijn er ook de grafmonumenten. Kort na de ingebruikname van het nieuwe kerkhof werden 900 graven met eeuwigdurende concessie van de drie stadskerkhoven overgebracht naar Evere. Er werden bepaalde hiërarchieën en criteria in acht genomen bij het plaatsen en herplaatsen van graven. Belangrijke personen kregen een ‘mooiere’ plaats.

Zo ontstond ‘het ronde punt van de burgemeesters’, met Adolf Max op de ereplaats, midden op de rotonde. Het graf van Jules Anspach is een monument in sarcofaagvorm met het embleem van Brussel ( St. Michiel die de draak doodt) en vrijmetselaarssymbolen. Gesneuvelde soldaten van verschillende oorlogen en verschillende nationaliteiten kregen aparte perken en gedenktekens, net als slachtoffers van calamiteiten zoals de brand in de Innovation. Ook artiesten en geleerden rusten er tussen het groen: architect Beyaert, de schilders Louis David en Henri Evenepoel, de wetenschapper Lambert Quetelet en de poolreiziger Adrien de Gerlache.

Kritiek Niet iedereen is tevreden met de stand van zaken op de Brusselse begraafplaats.

Sommige mensen vinden het allemaal wat te rommelig. Zeer oude, niet onderhouden grafmonumenten lijken meer op ruïnes. Er zouden te veel bladeren op de grond liggen in de herfst. Bomen zijn toch maar lastig: er zitten vogels in die de graven bevuilen. ’s Nachts klimmen dieven over de muur die bronzen versieringen stelen. Zo verdween het borstbeeld van César de Paepe, een werk van Jef Lambeaux. En waarom mogen er geen fietsen in het kerkhof? Pro Velo mocht bij uitzondering door de site fietsen, maar onder begeleiding en na het sluitingsuur.

Natuurlijk zijn er mensen voor wie deze plek zeer belangrijk is. Een oud dametje maakt elke dag 2x de toer van het kerkhof met 2 wandelstokken. En een Chi-

nese heer brengt letterlijk elke dag een rode roos naar het graf van zijn overleden echtgenote.

Marleen Janssens Voor de lezers van De Vijfhoek organiseren we een bezoek aan het kerkhof. Een gids van de vzw Epitaaf (vereniging voor funeraire grafkunst) gaat met ons dieper in op de art nouveau in de funeraire cultuur. Twintig lezers kunnen het twee uur durend begeleid bezoek meemaken op dinsdag 17 november. Afspraak om 13u45 aan de ingang van het kerkhof ( te bereiken met bus 63, eindhalte), Kerkhof van Brussellaan, 1140 in Evere.

Reservaties (maximaal 2 personen per reservatie)demarkten@demarkten.be 02 512 34 25 Résumé en français

Le cimetière de Bruxelles à Evere a été mis en service en 1877 lorsque Jules Anspach était bourgmestre. Il a été dessiné comme un parc paysager pourvu de beaucoup de verdure. Les gens viennent y chercher une oase de calme et de délassement dans cette vie agitée et occupée. Le cimetière couvre 40 hectares et accueille chaque année 250 à 300 enterrements ou placements dans un colombarium.

Autrefois il y en avait deux fois plus.

Certains monuments funéraires ont plus de 200 ans et proviennent d’anciens cimetières. Un vieux monsieur dépose chaque jour une rose rouge sur la tombe de son épouse décédée.

5

BUREN VAN DE MARKTEN Wim Distelmans De Vijfhoek: Hoe ben jij in Brussel beland?

Wim Distelmans: In fasen en via omwegen! Ik kom oorspronkelijk uit Antwerpen, wat nog goed te horen is trouwens.

Ik heb lang getwijfeld over wat mijn toekomst zou worden: geneeskunde of film. Ik heb drie jaar in Antwerpen gestudeerd en wilde toen aan het Ritcs in Brussel beginnen, maar toen bleek dat ik geen enkele vrijstelling kreeg. Ik hield het meteen voor gezien en nam een sabbatjaar.

Wim Distelmans is oncoloog en mede-oprichter van Omega en TOPAZ. Hij bekommert zich om het kwalitatief levenseinde voor terminale patiënten en ijverde voor de euthanasiewet, de wet op palliatieve zorg en de wet over patiëntenrechten.

Grace Kelly en de schapen DV: Wat was het plan?

WD: Ik vertrok naar Zuid-Frankrijk en ging er schapen hoeden. Heerlijk. Maar na een tijdje moest ik natuurlijk ook weer werken en dat werd een chique zwembad in Monaco, alwaar ook onder meer Grace Kelly baantjes kwam trekken. Dat was een heel contrast.

DV: Maar het sabbatjaar vloog voorbij…

WD: En ik moest beslissen. Het werd dus geneeskunde. Alleen wilde ik niet meer naar Antwerpen en kwam ik dus aan de VUB studeren. Dat was ronduit één van de beste beslissingen die ik ooit genomen heb. Na Frankrijk gaf Brussel een gevoel van thuiskomen, weg van ‘La Flandre profonde’. Ik vond een kot in de Marollen, de VUB bevond zich in die tijd vlakbij het Justitiepaleis, dus dat kwam goed uit. Zo heb ik Brussel leren kennen en meteen waarderen. Terug naar Antwerpen betekende een kater voor jaren.

6

Ook in die tijd al werd geschermd met termen als multiculturaliteit enzovoort in Antwerpen. Alleen was het daar theorie en hier realiteit.

Daardoor raak ik wel gefrustreerd. Ik zou ze allemaal willen uitproberen maar realiseer mij dat ik daar niet in zal slagen…

DV: Je kwam hier midden jaren ’80 terecht.

WD: Deze buurt was toen braak. Hier was niks, behalve de Trapkes Op en Frituur Henri waar ze trouwens de beste mosselen van de stad hadden, en de levende kreeftenbak vlak naast de wc.

De buurt is heel erg veranderd, overwegend positief. Er woont steeds meer volk, divers, gekleurd, van overal, ook veel Nederlandstaligen. Je merkt ook dat de verbetering opschuift: de kanaalbuurt verandert ook heel snel. Zoals Arno zegt: Brussels rocks.

DV: Terug naar de geneeskunde dan maar…

WD: Na mijn afstuderen als arts, wilde ik gaan specialiseren maar ik wist niet goed waarin. Ik voelde geen enkele affiniteit met nieren, noch met longen. Ik ben letterlijk zes keer van Antwerpen naar Brus-

Brussel moet niet onderdoen voor New York DV: Is alles hier rozengeur?

WD: Wel, er bestaan properder steden, zullen we maar zeggen. Maar het rockgevoel is van hier. Het fietsen is hier ook zalig, ondanks de luchtvervuiling. Je bent overal vlakbij. Ik woon midden in de stad, ik hoef geen trein of auto om naar een vergadering te rijden.

DV: En op cultureel vlak?

WD: Hier is een ongelooflijk aanbod.

Brussel moet heus niet onderdoen voor New York, ook op vlak van eten en restaurants: New York heeft er 12000, Brussel 3000, dat is in verhouding veel meer en bovendien van veel betere kwaliteit.

”

Er bestaan properder steden maar het rockgevoel is van hier. sel gereden en terug om erover na te denken en toen wist ik het nog niet. Dus werd ik huisarts in Hoboken, waar ook de groepspraktijk van Kris Merckx en Geneeskunde voor het Volk was gevestigd.

Stevig hoor: het was de periode van de loodverontreiniging van Union Minière daar. Maar ik wilde meer van de wereld kennen en ging opnieuw studeren: tropische geneeskunde in Antwerpen. Dat leidde ertoe dat ik enkele jaren ging meewerken aan een slaapziekteproject in Nigeria. Daarna keerde ik terug naar Antwerpen, deed wetenschappelijk onderzoek naar kanker en schreef er mijn doctoraat over. Dat was in Turnhout, bij Janssen Farmaceutica.

DV: Maar…

WD: Turnhout is Brussel niet en ik miste door mijn werk met ratten en muizen het contact met mensen. Dus kwam ik terug naar Brussel en specialiseerde uiteindelijk in de oncologie.

Focus op leven DV: En daar begon het?

WD: Midden jaren 80 was meer dan de helft van de kankers ongeneeslijk. Deze patiënten liet men vaak links liggen in de ziekenhuizen. Er was een Engelse dame die palliatieve zorg zocht voor haar man, iets wat in Engeland al sinds de jaren 50 bestond, maar hier niet. Zo is de palliatieve zorg aan de VUB begonnen, als eerste initiatief in Brussel.

Veel mensen denken dat Zuster Leontien daarmee gestart is in de Brusselse Sint-Janskliniek, maar dat was dus niet zo, dat was aan de VUB. Ook Omega, de allereerste thuiséquipe voor palliatieve zorg is gestart in Jette in 1988 en dat is het model geworden voor alle palliatieve thuiszorgéquipes. En daarna kwam, ook als eerste in zijn soort, TOPAZ als supportief dagcentrum voor ongeneeslijk zieken. Wanneer men mij dus in de pers benoemt als euthanasiedokter, dan is dat niet correct. Ik heb, samen met anderen, vooral de initiatieven palliatieve zorg opgericht. Ik ben daar als Brusselaar en als VUB’er erg fier op. Wat niet veel mensen weten is dat alleen aan de VUB het vak ‘sterven’ verplicht is in de basisopleiding voor artsen, niet facultatief zoals aan alle andere universiteiten.

In dat vak zijn belangrijke studiepunten palliatieve zorg, psychosociale zorg, pijncontrole en alle beslissingsfacetten van het levenseinde. Heel belangrijk, zo dunkt me. Het is dankzij het vrije denkklimaat aan de VUB dat we daar een aantal dingen kunnen verwezenlijken die elders niet kunnen, ik vind dat schitterend. Naast TOPAZ en Omega was ik ook als voorzitter zeer betrokken bij de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen, maar ben een andere weg ingeslagen toen ik me mee inzette voor de euthanasiewet. Palliatieve zorg wordt trouwens niet enkel aan kankerpatiënten geboden, ook ALS of terminale MS-patiënten worden begeleid.

DV: In 2002 werd, na lang ijveren, de euthanasiewet gestemd.

WD: Dat was inderdaad 14 jaar nadat Omega werd opgericht en 5 jaar na TOPAZ. De euthanasiewet is er voor wie niet meer geholpen kan worden en voor wie meent dat “het voor mij mag stoppen”. In 2002 werden drie belangrijke wetten in deze sfeer gemaakt: palliatieve zorg, euthanasie en patiëntenrechten. Bij palliatieve zorg wordt vaak meteen gedacht aan levenseinde of terminale zorg. Terwijl het dat helemaal niet is. Daarom noemen we TOPAZ een supportief dagcentrum, gefocust op leven. In TOPAZ gaan we met de mensen om alsof ze nog eeuwig zullen leven.

Het resterend stuk van het leven van de patiënten willen we samen met hen zo goed mogelijk invullen. Vandaar de link

met de cultuur die we heel bewust leggen, via ateliers onder meer. Ons nieuw cultureel project is daar ook op gericht, het heet niet voor niks ‘In/finiti’.

TOPAZ is een succesverhaal WD: Inderdaad! TOPAZ staat voor een veelkleurige edelsteen, met heel veel facetten, en dat is het ook: licht, open, welkom… De Brusselse antenne die onlangs werd opgericht in het huisvandeMens in het stadscentrum groeit erg snel. De meeste patiënten zijn Brusselaars. Dankzij Margriet De Maegd is het ook een veelkleurig, multicultureel verhaal. Respect is de basis. Er zijn ook heel veel moslims, ook in het UZ Brussel. Ze komen vaak voor pijnbestrijding, ook al is dat niet altijd mogelijk wegens hun geloof. Maar intussen heeft de problematiek een heel breed draagvlak, bij alle segmenten van de bevolking. Er zijn slechts enkele ‘diehards’ die achterhoedegevechten blijven leveren, ook tegen de mogelijke uitbreiding van de euthanasiewet, terwijl daar heel veel mensen positief tegenover staan.

DV: Je houdt ook veel voordrachten hierover.

WD: Ja, en het is daar dat ik merk dat dit alles een ongelooflijk breed draagvlak heeft. Door die voeling met de praktijk leer ik dat de huidige wet niet ver genoeg gaat, dat hoor ik bijzonder vaak.

Zo is de problematiek van de wilsverklaring van dementerenden iets waar veel mensen wakker van liggen. De uitbrei-

ding van de euthanasiewet moet hierin voorzien.

LEIF WD: Vanuit deze hele problematiek is ook LEIF opgericht, wat staat voor LevensEinde InformatieForum. Dat heb ik opgericht in 2003 vanuit de vaststelling dat collega’s in medische zorg en hulpverlening vaak niet weten waar het allemaal over gaat. LEIF is een open initiatief van mensen en verenigingen die streven naar een waardig levenseinde voor iedereen, waarbij respect voor de wil van de patiënt voorop staat.

Met LEIF gaan we nu volop inzetten op Brussel, samen met het Huis van Gezondheid. Het belangrijkste is mensen informeren. Op 27 november starten we formeel BR.E.L op: BRusselse Expertise Levenseinde.

DV: Hoe hou je dit vol? Dit is toch allemaal heel zwaar om dragen?

WD: Relativeren en humor zijn erg belangrijk. Je leert het om de problemen niet mee naar huis te nemen. En mooie dingen helpen dan: film, theater… Trouwens, heel veel in dit werk gaat over leven, veel minder over dood.

DV: Dankjewel voor dit gesprek.

- ateliers Topaz, Saincteletteplein 17: zingen, foto en cinema, tekenen en schilderen, Qi Gong info:02 456 82 02 - supportief dagcentrum TOPAZ: info: 02 456 82 02; topazvub@skynet.be;

www.dagcentrum-topaz.be - palliatieve thuisequipe Omega: info: 02 456 82 03, info@vzwomega.be; www.vzwomega.be - Forum Palliatieve Zorgen: info: 02 457 82 07, info@forumpalliatievezorg.be; www.forumpalliatieve zorg.be - LEIF: info:078 15 11 55; info@leif.be; wwwleif.be - film “Before you go” van Jorge Leon met inleiding door Jorge Leon en toelichting over levenseinde door Wim Distelmans op donderdag 3 december om 15u en om 20 u in De Markten - lezing over “Een waardig levenseinde”door Wim Distelmans in het kader van “Ooit. Een vrijzinnige verkenning van de dood.” op 10 november om 20u in het huisvandeMens.

Info: info@osb.be

Résumé en français

Wim Distelmans est un oncologue et le cofondateur de Omega et TOPAZ. Il est en faveur d’une fin de vie de qualité pour les patients terminaux et s’est engagé pour des lois relatives à l’euthaneusie, aux soins palliatifs et aux droits des patients. Il a fondé LEIF en 2003. Il s’agit d’une initiative ouverte aux personnes et organisations oeuvrant pour une fin de vie dans la dignité pour tous, où le respect pour la volonté du patient prédomine.

7

STADSCHAP VIJFHOEK >DE ZENNE IS ONDER ONS

We hebben haar overwelfd, ingekokerd, dichtgegooid, uit de stad verbannen, uit het beeld verdrongen. Toch blijft de Zenne aanwezig in ons collectief geheugen. Sinds we haar levend hebben begraven, spookt ze door de straten, blijft ze halsstarrig terugkomen in onze dromen, leeft ze in ons onderbewustzijn en knaagt ze aan ons geweten.

Gemis We worden er zot van, we zijn Zot van de Zenne, zot maar niet onnozel, we willen haar tegen beter weten in terug opgraven, open leggen en door Brussel laten stromen. Brussel Stad aan de Stroom, hoewel de Zenne nooit de Seine was.

Maar telkens missen we open kansen om terug Water in de Stad te brengen.

Stedenbouw- en andere deskundigen steken de loftrompet over de weldaden

de beste plekjes weg dikwijls voor de neus van nahollende besturen.

Maar hoeveel kansen heeft men al niet laten liggen en laat men liggen om water en Zenne terug bij de stad te brengen, om het Zennekanaal op te waarderen als waterrecreatie-as van het Nieuwe Brussel.

De saga van de heraanleg van de Ninoofsepoort gaat ook plomp voorbij aan de mogelijkheden die water in de stad zouden kunnen bieden. Hier is ruimte en vormt de ondergrond geen hinder voor een verbreding van het wateroppervlak en de aanleg van een aanlegsteiger voor de waterbus en voor pleziervaart. De sluis van Molenbeek zou zo kunnen ingeschakeld worden in het park en in een educatief parcours rond integraal waterbeheer.

Wanneer men in Brussel over water in de stad spreekt denkt men, godbetert, aan kunstmatige ondiepe levenloze bassins (Vismet, Plassenplein, Hooi- Arduinkaai) of over praal- en pisfonteinen (de drinkbakken met de “breugelbeeldjes, het beekje op de Oude Graanmarkt) Goed, men doet een inspanning langs

open lucht op de grens van Anderlecht en Vorst en tussen Drogenbos en de Midi (waar de Zenne onderduikt). En gelukkig wordt dit stukje natuur de laatste tijd steeds respectvoller gesoigneerd door Brussel Leefmilieu en worden er wandelwegen aangelegd en geïntegreerd in de Groene Wandeling.1 Marcel Rijdams Surf naar Coordinatie Zenne: http:// www.gs-esf.be/downloads/topoguides/ Anderlecht_NL_PRINT_online.pdf 1

8

van dit water op de beleefbaarheid van steden en wijken. De “waterfronten” en “watersites” worden alom gewaardeerd, geprezen en ontwikkeld. In Brussel kapen speculanten en promotoren

de Akenkaai (Brussel Bad) en aan het Becodok- Materialenkaai, waar men tussen kanaal en Tour en Taxis een park plant, wel redelijk ver van bewoonde wijken.

Gemist Recent bij de aanleg van de Westelijke Kleine Ring: technisch bestond de mogelijkheid om hier deels verlaagde kaaien aan te leggen bovenop de sarcofaag van de Zenne die hier inderdaad en stoemelings onder de kleine ring loopt. Het was zogezegd niet mogelijk omwille van dezelfde Zennekoker die mankementen vertoonde. Indien men een beetje zou nagedacht hebben en de programma’s van de verschillende diensten op elkaar afgestemd zou hebben, dan had men de renovatie van de Zennekoker (waaraan Hydrobru vandaag werkt) kunnen combineren met de heraanleg van de laan en het water dichter bij de stad kunnen brengen.

Op de Centrale Lanen, de nieuwe wandelboulevard door het hart van de stad zal men blijkbaar ook de boot (of trein of tram) missen. Als we zien welke flauwe prentjes men ons voorspiegelt tegenover de Beurs: een dertig meter lange en vijf meter brede betonblok-bank met in het midden een flutstreepje water. Op het de Brouckèreplein durft men dan toch water laten dansen, niet echt denderend en intussen al lang in alle plaatsen van het land te bewonderen, Elsene, Oostende, Mons, om er maar enkele te citeren. Hier op deze Nieuwe Wandeling waar weleer de Zenne in al zijn glorie stroomde mochten we wel wat meer verwacht hebben.

Gelukkig Gelukkig hebben we nog vier en een halve kilometer Zenne, vrij en vrolijk in

Résumé en français

La Senne a été voutée, tubée, recouverte et banie de la ville et de la vue des passants. Elle reste pourtant présente dans notre mémoire collective.

Lorsque l’on parle de l’eau dans la ville de Bruxelles, on pense plutôt à des bassins artificiels, peu profonds et sans vie ou à des fontaines pipi ou d’apparat, et non, comme dans beaucoup de grandes villes européennes, à une rivière traversant la ville.

DE OPROEP VAN DE MAAND >STUUR ONS UW NOSTALGISCHE HERINNERINGEN!

Dit is het eerste wat ik doe wanneer ik volgende zomer aan zal komen in Bangkok: ik bestel een taxi of een tuk-tuk en ik vraag de chauffeur om me even over de Thai-Belgian Bridge te voeren. Ik laat de boeddhistische pagodes en drijvende markten even voor wat ze zijn, want het eerste dat ik in de ‘stad der Engelen’ wil zien, is een betonnen viaduct. Waarom? Uit nostalgie, vermoed ik.

Veertig jaar geleden reed ik immers ook over die brug, als kleine jongen op de achterbank van papa’s Ford Anglia.

Toen de brug nog een expresverbinding was tussen het centrum van Brussel en Koekelberg. Ik keek vanachter het raam en zag de indrukwekkende Citroëngarage passeren met achter de ramen de als Dinky Toys gerangschikte wagens.

En voorbij het kanaal kon je binnenkijken in de huiskamers van de toen al niet meer zo statige herenhuizen. Maar in de jaren 1980 vond men de brug niet mooi meer en een tunnel kwam in de plaats. En met het verdwijnen van de brug, verdwenen ook de kinderjaren.

En brak het tijdstip van de nostalgie aan …

Ik vermoed dat veel Brusselaars met dergelijke herinneringen rondlopen.

Dat valt me bijvoorbeeld op als ik een rondleiding volg in een of ander gebouw tijdens de Open Monumentendagen. Dan is er altijd wel iemand in het publiek die herinneringen boven haalt aan de “chocolatten tram” of die komt vertellen dat zijn of haar papa in dit of dat atelier nog heeft gewerkt of dat hij/zij zich nog goed herinnerde hoe de gasfitter in de vroege morgen

de straatlantaarns aanstak. Of de scharensliep die zich met zijn karretjes vol bengelende messen en slijpstenen liet opmerken.

Brussel is een stad van onverbeterlijke nostalgici. Doet u zelf maar de test en laat in een gezelschap van middelbare leeftijd het magische woordcombinatie ‘expo 58’ vallen en u bent vertrokken voor een rits sepiakleurige herinneringen. Ik ken zelfs sehnsüchtige Brusselaars die nostalgisch zijn naar periodes die ze zelf nooit hebben gekend. Vaak zijn het verzamelaars van oude postkaarten. Dan zie ik ze met waterige ogen kijken naar een vergeelde foto van het de Brouckèreplein met in het midden de majestatische Anspachfontein.

Ze nemen er dan een vergrootglas bij en zoomen in op een groepje mannen met bolhoeden die duidelijk in de lens van de fotograaf turen. Ze kijken vervolgens naar de vrouwen in crinoline die met rasse schreden het plein oversteken. Maar hoe hevig de nostalgicus zich ook inspant, hoeveel oude postkaarten hij ook verzamelt en met millimeterprecisie bestudeert, hij slaagt er niet in om met een van die voorouderlijke Brusselaars in contact te komen. En de nostalgie wordt er alleen maar groter van…

En dan zijn er nog de zotten van de Zenne. Zij lijden aan waterwee: een combinatie van heimwee en nostalgie naar verdwenen water. Mocht nostalgie een vuur zijn dan waren zij zeker tot in de derde graad verbrand… Ze kijken niet alleen naar oude foto’s van glinsterend Brussels water dat langs vermolmde kaden en middeleeuwse molens door het oude centrum stroomt: het ergst is dat zij zich niet tevreden stellen met gemijmer over vervlogen tijden. Zij willen het verleden terug naar het heden brengen want zij zouden niks liever willen dan dat het brakke water van dit Brabants riviertje terug door het hart van de stad kabbelt. Zij zullen pas

op beide oren kunnen slapen wanneer de Zenne schaamteloos open en bloot terug door het centrum loopt. La Senne, waarvan Baudelaire zei dat het een “scène obscène” was en waarvoor Nerval alleen minachting koesterde omdat ze te ondiep was en dus oninteressant voor zelfmoordenaars …

Omdat de beoefening van nostalgie een ongeneeslijke ziekte is die iedereen kan treffen en omdat er in De Markten geen budget is voor een zelfhulpgroep voor onverbeterlijke nostalgici lanceren we deze maand de volgende therapeutische oproep: stuur uw zeemzoete herinneringen op een gele (of vergeelde?) briefkaart of per e-mail naar de

redactie van uw lijfblad en maak ons deelachtig aan uw goudgele herinneringen. Vertel wat over de Brusselse Milk Bars met de sympathieke serveuses in hagelwitte outfit, vertel ons over de tijd dat de Grote Markt nog de mooiste parking van het land was, vertel ons verhalen over het lavendelezeltje dat in de drukke winkelstraten stond opgesteld en zo droevig kon kijken. En wij gaan geen Maurice Dewilde-achtige vragen stellen als u haarscherpe herinneringen heeft aan de tijd dat de trams nog door paarden werden getrokken of als u begint over soldaten met punthelmen die marsliederen zingen terwijl ze kordaat over de centrale lanen marcheren. Het belangrijkste is dat u weet dat u uw herinneringen met ons in alle openheid kan delen. Baat het niet dan schaadt het niet.

Stefan Moens

Résumé en français

Bruxelles est une ville pour des nostalgiques incorrigibles. Il suffit de fréquenter des gens d’âge mûr et de prononcer les mots “expo 58” pour entendre raconter des souvenirs d’antan. Nous lançons ce mois un appel pour nous envoyer vos vieux souvenirs, même si ce sont des souvenirs des temps anciens que vous n’avez jamais connus. On ne vous en tiendra pas rigueur.

9

>NIEUWE PRACHTIGE PERFORMANCE VAN FORSITI'A

Van 25 tot 29 november presenteert theatergezelschap Forsiti'A haar nieuwste creatie aan het grote publiek. Het belooft een wondermooie show te worden, op een wel heel bijzondere locatie: de oude GB onder Parking 58. Laat deze unieke kans niet liggen en komt dat zien!

de stad in feite kennen. Het gaat over het leven, dat natuurlijk niet altijd rooskleurig is. Daarom is het logisch dat er heel wat pakkende elementen in vervat zitten, zeker in dit geval. Maar het is op

Forsiti'A is een Brussels theatergezelschap dat bestaat uit een kleurrijke groep stadsbewoners. Onder leiding van Hans Van Cauwenberghe en Ciska Thomas etaleren deze schitterende mensen dit jaar opnieuw hun kwaliteiten en talenten op het podium. Het is de passie voor de planken en het woord die hen samenbracht. Verschillende leefwerelden en persoonlijke verhalen werden artistiek vertaald naar pakkende monologen, melodieuze liedjes en een heus muziekspektakel. Volstrekt gegrepen uit het leven, compleet gepuurd uit de Brusselse realiteit. Een absolute must see.

Eind april begon het oefenen en repeteren voor dit nieuwe stuk, getiteld C'est pas parce que tu t'arrêtes de pédaler, que ton vélo va s'arrêter, een slagzin uit één van de zelfgeschreven nummers.

Tijdens de eerste bijeenkomsten werd voornamelijk gepraat en geluisterd naar elkaar. Waar kom je vandaan? Wat maakt jou gelukkig? Wat heeft een mens nodig in het leven? Dat soort vragen werd gesteld, antwoorden kwamen recht uit het hart en werden opgeschreven. Daarmee werd vervolgens aan de slag gegaan. Teksten werden zorgvuldig gepolijst en op muziek gezet. Ook de getalenteerde jonge muzikant Otto 10

oude GB optreden want De Markten zou te klein zijn.

Ciska: Inderdaad, ik vertel aan al mijn vrienden dat ze absoluut moeten komen kijken.

Hoe is het om dit gezelschap te leiden?

Ciska: Ik vind het enorm verrijkend om met dit gezelschap te werken. We zijn in feite buren hier in Brussel, maar krijgen nu de kans om elkaar te leren kennen en dat is bijzonder boeiend.

Hans: Dit project geeft mij enorm veel energie, het is fantastisch om te mogen doen. Ik vind het een edele taak om de stem van deze mensen te laten horen en er muziek voor te schrijven. Het maakt me dankbaar en nederig. Het is ook ongelofelijk hoeveel vooruitgang er wordt geboekt. Dit zijn ongeschoolde zangers en acteurs, maar ze barsten van het talent.

OTTO KINT, HANS VAN CAUWENBERGHE EN CISKA THOMAS FOTO: BERT JULIAAN

Kint vervoegde deze zomer de rangen en zorgt samen met Hans en Ciska voor de begeleiding.

geen enkele manier pessimistisch. In tegendeel, van deze voorstelling gaat een groot optimisme uit.

Hans en Ciska, wat mag het publiek verwachten van deze voorstelling?

Ciska: Het wordt een ongelofelijk feest, echt waar.

Hans: Inderdaad. Wie komt kijken, leert

Zijn jullie tot dusver verrast door het resultaat?

Hans: We zijn zeker verrast, het gaat alle verwachtingen te boven, het wordt geweldig. Het is daarom goed dat we in de

Een tipje van de sluier Het is zaterdag en er wordt gerepeteerd in de mooie spiegelzaal van De Markten. Ja, zelfs in het weekend wordt verzameld om te oefenen. In afwachting van de acteurs die nog onderweg zijn, worden instrumenten gestemd en stemmen gesmeerd.

Sommigen sleutelen nog wat aan hun tekst, anderen bediscussiëren de lay-out van de pas verschenen affiche. De sfeer is hartelijk en warm, de goesting duidelijk waarneembaar. Na een korte brie-

fing en het overlopen van het draaiboek, stelt iedereen zich op. Hans en Otto nemen hun gitaar, Ciska zit aan de piano. De eerste tonen en klanken zijn meteen raak, dit zijn artiesten, hier wordt kunst gemaakt.

Ieder nummer wordt gerepeteerd en geprobeerd tot het helemaal klopt. Zit deze begeleiding op de piano goed? Is dit te hoog of niet? Wacht, kom anders eens langs ginder het podium op.

Probeer eens e-mineur. Laisse la musique porter ton corps! Het enthousiasme druipt ervan af en het refrein wordt ingezet. De muziek grijpt je, het ritme werkt aanstekelijk en het gevoel giert door de zaal. Ik ben verbaasd en voel me vereerd om dit vanop de eerste rij te mogen meemaken.

Dan komen twee medewerkers van een bekend Vlaams productiehuis de repetitieruimte binnen. Zij werden getipt en spelen met het idee om iets te maken rond dit sociaal-artistiek project. Beiden nemen plaats en het nummer dat zojuist nog grondig werd gerepeteerd, La vie est belle, wordt nogmaals ingezet. Bij één van de televisiemakers springen de tranen van ontroering vrijwel meteen in de ogen. De mensen van Forsiti'A kijken enigszins verwonderd en verlegen toe, alsof ze dat nu ook weer niet verwacht hadden. Dit zijn misschien wel de meest waardevolle momenten voor een artiest. Als je een nummer ontelbare keren beluistert en herwerkt, raak je

EEN REPETITIE VAN FORSITI'A, MET ISABELLE EN SOPHIE AAN DE MICRO FOTO: BERT JULIAAN

er immers zo erg aan gewend dat je het eerste effect ervan niet meer zo goed kan inschatten.

Isabelle, wat vind je ervan om eind november op zo'n bijzondere locatie op te treden?

Isabelle: Voor mij is het eigenlijk niet zo speciaal. Ik heb in het verleden ook al in een garage en in een kerk opgetreden met Forsiti'A. Ben je nerveus voor een optreden?

Isabelle: Neen, ik hou van het publiek.

Theater is mijn hobby, ik doe het sinds 2008. Er zijn slechts twee dingen die ik niet zou kunnen missen in het leven:

mijn kinderen en het theater.

Verkies je zingen of acteren?

Isabelle: Eigenlijk verkies ik acteren, maar door deze voorstelling heb ik ontdekt dat ik ook kan zingen. Dat is een totaal nieuwe ervaring voor mij en een hele belevenis. Telkens mijn dochter me thuis hoort zingen, vertelt ze me hoe ik erop vooruitgegaan ben.

Hoe vaak oefen je per week?

Isabelle: Met de groep oefenen we momenteel een tweetal keer per week.

Maar thuis herhaal en oefen ik dus met mijn dochter, of schrijf ik mijn teksten nog eens helemaal uit.

Wat is jouw band met Brussel?

Isabelle: Wel, eigenlijk ben ik in Asse geboren en heb ik tot mijn achtste in Groot-Bijgaarden gewoond. Maar dan ben ik naar Brussel verhuisd en sindsdien woon ik hier. Ik voel me dus een echte Brusselse, hoewel ik via mijn vader de Luxemburgse nationaliteit heb. Binnenkort verhuis ik trouwens naar Molenbeek.

eind november?

Sophie: Momenteel nog niet nee, maar op de dag zelf zal ik waarschijnlijk wel gespannen zijn. (lacht)

Opvallend is dat bepaalde nummers werden geschreven door het ene lid van Forsiti'A, maar dat ze gebracht worden door een ander lid van het gezelschap of door de hele groep samen. Dat komt doordat de teksten soms zo gevoelig en persoonlijk zijn, dat het voor de schrijver ervan te moeilijk is om ze zelf te brengen.

EĂŠn van die nummers wordt op indrukwekkende wijze gezongen door Sophie.

Ook met haar spraken we kort.

Het parcours van Forsiti'A Twee jaar geleden, in 2013, ontstond Forsiti'A vanuit een reeds langer bestaande sociaal-artistieke samenwerking tussen De Markten en Hobo. Sinds dit jaar zet ook Link=Brussel haar schouders mee onder Forsiti'A. De naam van het Brusselse theatergezelschap verwijst natuurlijk naar de mooie bloemetjes van de forsythia, die ieder jaar de lente aankondigen en de tuinen en parken opfleuren.

Sophie, jij bent een geweldige zangeres.

Heb jij al vaker gezongen in je leven?

Sophie: Ja, toen ik jonger was vooral.

Ik heb toen in verschillende bands gezongen, gaande van blues en rock tot reggae. Maar dat is intussen al een hele tijd geleden.

Ligt jouw voorkeur dan eerder bij zingen dan bij acteren?

Sophie: Ja, toch wel. Pas op, ik hou van beide hoor. Maar als ik zing ben ik volledig in mijn element.

Voel je al zenuwen voor de première

Ben jij een echte Brusselse?

Sophie: Ja, honderd procent. Ik woon hier al mijn hele leven, afwisselend in verschillende Brusselse gemeenten.

Momenteel woon ik in Molenbeek.

De eerste productie die Forsiti'A op haar naam schreef, was Medea. Dit stuk werd gebaseerd op Mamma Medea van Tom Lanoye en stond onder leiding van regisseur Yves van den Boogaart. In 2014 werd vervolgens een bewerking van Goethes Faust opgevoerd, onder regie van Ivan Vrambout en met medewerking van dramaturg Marnick Bardyn.

De nieuwste creatie van Forsiti'A belooft een beklijvende show te worden en is van 25 tot en met 29 november te bekijken in de oude GB, onder de stilaan

mythische Parking 58. Omcirkel de data alvast in uw agenda en laat de kans om dit uitzonderlijk ensemble live aan het werk te zien niet aan u voorbijgaan. Een aanrader.

Hans Moyson

25, 26, 27 & 28 november 2015 om 20u30 29 november 2015 om 15u @ GB58, Kiekenmarkt 5, 1000 Brussel Tickets: 8 euro Reservaties: demarkten@demarkten.be 02 512 34 25 11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

COLOFON Werkten aan dit nummer mee: Nora De Kempeneer, Pol Vervaeke, Etienne Philips, Hilde Van Geel, Marcel Rijdams, Arnout Willems, Marleen Janssens, Stefan Moens, Hans Moyson, Werner De Bus en Charles Six.

TE GAST

KRISTAL KLAAR PIANO VEELHANDIG Van alle muziekinstrumenten is de piano misschien wel het veelzijdigst. De beroemdste componisten waren bijna allemaal pianisten, waardoor het repertoire voor dit instrument enorm groot, verscheiden en kwaliteitsvol is geworden.

Hiroko Fukushima, Barbara Baltussen en Ilse De Zutter, pianodocenten aan de Kunsthumaniora Brussel, presenteren samen met hun getalenteerde studenten Simon-Pierre Pollin, Séphora Pollin en Yentl Tijssens, een mooie bloemlezing uit dit repertoire.. Met ‘Ma Mère L’Oye’ van Maurice Ravel en de ontroerende ‘Fantasie’ van Franz Schubert maken we kennis met enkele pareltjes voor quatre-mains. Dat er achter het klavier zelfs plaats is voor 3 pianisten bewijzen de musici in de ‘Romances voor 6 handen’ van Sergei Rachmaninov.

Eén piano, zes pianisten, twaalf handen en vele bladzijden topmuziek: de garantie op een afwisselende, verrassende concertavond • De Markten, donderdag 27 november om 20u.

Info en reservatie: 02 474 06 41 res@brosella.be www.brosella.be 12

VERENIGINGEN EN ANDERE LEUKE ACTIVITEITEN Club Raval bezoekt op zondag 1 november het kerkhof van Laken. Afspraak om 14 uur, Kerkhof van Laken, Parvis Notre Dame 16, 1020 Brussel. En op zondag 22 november om 15u waagt de club zich aan een dansje op het Salon Dansant 61, met optreden van de Valse Teefjes in De Markten (inschrijven voor 16 november) • Info & inschrijvingen: detter.monika@skynet.be 02 465 98 40 0 De Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschap en Letteren organiseert in november, telkens op maandagavond om 19u45, lezingen in De Markten. Op 9 november brengt politiek filosoof en historicus Luuk van Middelaar een uiteenzetting over hoe de verhoudingen tussen Europa, Amerika en Rusland zullen moeten herzien worden.

Op 23 november bespreekt Frank Albers zijn tweede roman “Caravantis” waarin intellect, humor, talig vernuft, lyrische beschrijvingen en scherpe satire een grandioos verbond aangaan.

• Info: www.vlaamseclubbrussel.be info@vlaamseclubbrussel.be

Davidsfonds Laken brengt een bezoek aan de synagoge van Anderlecht. Afspraak op zondag 15 november om 11u aan de synagoge, Hoedstraat 40, 1070 Anderlecht. Vooraf inschrijven (ten laatste op 15 november) is noodzakelijk.

• Info & inschrijvingen: 0486 95 70 79 laken@davidsfonds.net www.laken.davidsfonds.be Doet "november" je denken aan kilte, regen, mist en nog ander negatiefs, weet dan dat daar alvast één kruidje zeker tegen gewassen is: een zangronde samen met de leden van de "Zingende Brug" op zondag 15 november van 15u tot 18u in De Markten. Kom in hun warm gezelschap wat Europese volksliederen zingen en al die somberheid valt zo van je af. En dit leuk gevoel blijft gewaarborgd nog dagen nawerken!

Deelnameprijs: 8 euro.

• Info: www.zingendebrug.be

VORMING Op donderdag 12 november van 9u30 tot 13u organiseert Het Punt de gratis vorming “Inclusie door vrijwilligerswerk”. De opleiding vindt plaats in ’t Lakenhuis, Lakensestraat 76, 1000 Brussel.

• Info en inschrijvingen: www.hetpuntbrussel.be Het Punt en Regionaal Integratiecentrum Foyer (Agentschap Integratie & Inburgering) organiseren een driedelige vormingsreeks over het werken met een etnisch-cultureel diverse groep van vrijwilligers. De introductiesessie is op donderdag 26 november van 9u30 tot 12u30 in Regionaal Integratiecentrum Foyer, Werkhuizenstraat 25, 1080 Brussel.

• Info en inschrijvingen: www.hetpuntbrussel.be

Foto’s: De Markten en ingezonden Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen Oplage: 6.350 Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van Cultuurcentrum Brussel.

Steun De Vijfhoek: uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62- 433-1147061-61 van De Markten met vermelding "steun De Vijfhoek".

Voor het decembernummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 9 november.

Openingsuren onthaal: Openingsuren onthaal: maandag tot donderdag van 9 tot 20u, vrijdag van 9 tot 17u en zaterdag van 9 tot 13u (behalve tijdens de schoolvakanties) De Markten is gesloten op 1,2 en 11 november.