De Vijfhoek mei 2015

s é m u rés s i a ç n a en fr

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

PB- PP B- 06386 BELGIE(N) - BELGIQUE

MAANDBLAD > JAARGANG 39 > NUMMER5 > MEI 2015 (behalve in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN > P6 LEIDY JANETH RAMIREZ MEDINA, COLOMBIAANSE IN BRUSSEL

STADSCHAP VIJFHOEK > P8 LUXEMBURGWIJK

IN DE WEER VOOR BRUSSEL ©CHARLES SIX

Brusselse pleinen: Het Luxemburgplein

HANGJONGEREN VAN DE MAAND > P9 ASH, OMAR & SONIA, STEWARDS!

MEI IN DE MARKTEN

THEATER

D°EFFEKT SPEELT SPROOK

©CHARLES SIX

HET LUXEMBURGPLEIN Prise d'assaut par les européens, la place du Luxembourg a bien changé.

Les petits bistrots, qui s'y trouvaient il y a 20 ans, sont devenus des bars tendance occupés par des personnes qui œuvrent pour l'Europe.

Après leur labeur, elles viennent se détendre dehors jusque tard dans la nuit, sous l’œil bienveillant de la statue verte de John Cockerill.

La journée, les voyageurs boivent un dernier café avant de partir en train.

Aujourd'hui, la gare est en sous-sol. Mais la façade de l'ancienne gare est devenue un vestige de la toute première gare à Bruxelles.

Ingepalmd door de Europeanen is het Luxemburgplein sterk veranderd.

De kleine kroegen die er twintig jaar geleden nog waren, zijn trendy bars bezocht door mensen die voor Europa ijveren.

Na hun werk komen ze zich hier ontspannen tot in de kleine uurtjes van de nacht, onder het toeziend oog van het groene standbeeld van John Cockerill.

Overdag drinken de reizigers nog een laatste kopje koffie alvorens op de trein te stappen. Nu is er een ondergronds station. Maar de gevel van het oud station is een overblijfsel van het allereerste station van Brussel.

2

Ik heb ooit een oma opgegeten.

Helemaal. Rauw.

Ik heb ze niet eens uitgekleed. Ze was taai en absoluut niet lekker.

Ik heb huizen omvergeblazen en varkens de stuipen op het lijf gejaagd.

Ken je Roodkapje? De wolf? Sneeuwwitje?

Zeker? Ik denk van niet.

In een opgeblonken wereld wordt een kind geboren. Maar het kind is anders.

Het voldoet niet aan de voorgeschreven regels.

Wanneer het meisje bijna 12 is, laat haar wanhopige moeder haar achter in het bos.

Daar ontmoet het meisje Klein Duimpje, Roodkapje, Sneeuwwitje en de wolf.

Ook zij lijken anders. Anders dan in de sprookjes.

Spel: Christine Stoffen, Eva Verhaeghe, Geert Meersseman, Joeri Bruggeman, Joke Cant, Manuel Delafortrie, SarahTak. Regie: Nimfa Tegenbos

• Voorstellingen op 28, 29 en 30 mei om 20u en 31 mei om 15u.

Toegang: 10 euro

• Info en reservatie: demarkten@demarkten.be 02 512 34 25 Met de steun van: De Markten en De Kriekelaar www.deffekt.be

VOOR JONGEREN

IK JIJ WIJ Was je als baby al wie je nu bent? Hoe word je wie je bent? Laat je alles van jezelf zien aan de anderen? Waardoor voel je een band met iemand? Vanaf welk moment hoor je bij een groep?

Jongeren staan voor de opdracht hun identiteit te ontdekken en te ontwikkelen binnen de superdiverse samenleving van vandaag. Daarom wil RASA met hun nieuwe tentoonstelling 'Ik Jij Wij' de blik op eigen identiteit en die van anderen verruimen. Topwerken uit binnen- en buitenland van Francis Alÿs, Cindy Moorman, Rineke Dijkstra, Anthony Goicolea, Sofie Muller, Nick Cave, Shadi Ghadirian, Edith Ronse, Maen Florin en Koen Vanmechelen nodigen uit hierover na te denken.

Een plek waar iedereen vrij van gedachten kan wisselen over het thema.

Deze tentoonstelling maakt deel uit van de scholenwerking van De Mark-

WORKSHOP CALLIGRAFFITI

INSTALLATIE VAN MAEN FLORIN

ten. Maar wil je ze graag op eigen houtje komen ontdekken? Kom dan langs: alleen, met vrienden of met je ouders.

Atelier Atelier De Markten OPEN ATELIER Naar aanleiding van 'Ik Jij Wij' zet De Markten tot eind mei de deuren open voor jonge mensen (van 14 tot… jaar) die er hun werkplek willen installeren en binnen welke artistieke discipline ook willen experimenteren.

De laatste week van mei wordt wat in het atelier tot stand kwam gepresenteerd tijdens Et Voilà!

WORKSHOPS Tegelijk vinden er vier workshops plaats waarin de deelnemers de verhalende kracht van verschillende disciplines ervaren.

Calligraffiti Calligraffiti is een verbluffende mix van kalligrafie en graffiti. En een even verbluffende mix van vorm en inhoud.

Woensdag 6 mei om 15u Begeleiding: Ma Koto

Slam Slam is een manier om taal naar je mond te zetten, te spelen met klank, vorm en inhoud. Er zijn nauwelijks spelregels over wat kan of niet kan.

Zaterdag 16 mei om 15u Begeleiding: Manza

wie zich graag eens aan een wedstrijd wil wagen!

Woensdag 20 mei om 16u Begeleiding: Greg Lox en Oubaïda Azzouz i.s.m. Brussel Danst

Breakdance + Battle Camp Twee uur waarin je onder begeleiding van breakdance kan proeven. Of voor wie al een zeker niveau heeft: perfectioneer je techniek!

Quick Photography Leve de democratisering van de fotografie! Nooit circuleerden zoveel beelden zo snel als nu. Nooit circuleerde ook zoveel rommel. Ontdek hoe je je plaatjes kan optillen naar een boeiend, soms snijdend verhaal.

Woensdag 20 mei om 14u Begeleiding: Oubaïda Azzouz

Zaterdag 23 mei om 15u Begeleiding: Beam – JES

Daarna is er een trainingssessie met professionele coaching en tips & tricks voor

Alle workshops zijn gratis.

Een seintje vooraf is welkom.

Organisatie en info: De Markten, 02 512 34 25, www.demarkten.be, demarkten@demarkten.be 3

Et Voilà !

HOEK ECLIPSSTRAAT EN GROOT EILAND (AQUAREL JACQUES CARABAIN)

WANDELINGEN

Een reeks presentaties van dingen die in en buiten Atelier De Markten tot stand kwamen.

Bxl, Te Koop?

15 Jongeren, gecoacht door Jovial Mbenga maakten een vibrerende voorstelling. Hun ervaring, hun verhaal waren hiervoor het vertrekpunt.

Het resultaat? Een geheel van bij momenten ontroerende, andere keer hilarische verhalen en getuigenissen.

Maar vooral: haal opgelucht adem, de toekomst van Brussel is in goede, nu nog jonge, handen.

Zaterdag 16 mei om 20u

Open atelier Het werk van jonge mensen dat in het open atelier (en daarbuiten) tot stand kwam wordt een week lang bijeengebracht in een tentoonstelling.

Vrijdag 22 mei om 20u 4

LEZING

DE NAAM VAN DE STRAAT

Concert Manza Manza ontdekt in '89 rapmuziek als jonge gast. Sindsdien bouwde hij mee aan een Brusselse rap- en slamscene en legde daarbij zelf een breed uitwaaierend parcours af. Daarbij ging hij samenwerkingen aan met dichters, muzikanten en dansers.

Manza legt in zijn teksten en muziek een grote gevoeligheid en een engagement dat getuigt van optimisme. Dat levert een rijk geschakeerde performance op, ver voorbij de clichématige uiterlijkheden van rap.

Open Mic n° 2 De jongeren van JC Chicago vullen voor de tweede keer het podium in/en café De Markten. Verbaas en amuseer je over zoveel branie en speelplezier!

ONDERSCHRIFT SINT-KATELIJNESTRAAT GEZIEN VAN OP DE OUDE GRAANMARKT

Zaterdag 23 mei om 20u Zondag 24 mei om 15u

Vrijdag 22 mei om 19u Daarna: elke dag tot 31 mei van 12 tot 18u

In een reeks van 33 wandelvoordrachten wordt de Brusselse vijfhoek uitgekamd op zoek naar geschiedenis. Elke wandeling is een op zich staand verhaal.

POËZIECAFÉ hoofdrol in de ontstaansgeschiedenis van de stad.

• Donderdag 7 mei van 19u tot 21u30 Deelnameprijs: 8/7 euro

Het Groot Eiland De Katelijnestraat en omgeving Vroeger lag het Sint-Goriksplein centraal op een “Groot Eiland” in de Zenne.

Het plein werd toen ingenomen door een kerk, toegewijd aan Sint-Goriks.

Oude kronieken beweren dat een Franse prins zich hier kwam vestigen nog voor het jaar duizend en dat hij er zo de stichter van geworden is. Rond het eiland lagen vier hertogelijke banmolens, zonder overdrijven de elektriciteitscentrales van de middeleeuwen.

Het debat over de oorsprong van Brussel geeft nog steeds aanleiding tot grote meningsverschillen, naargelang men de voorkeur geeft aan politieke of economische argumenten. Maar welke stelling men ook verdedigt, steeds spelen dit eiland en zijn omgeving een

Sint-Katelijne, dat zijn twee halve straten voor de prijs van één. De ene straatkant heeft een geschiedenis die opklimt tot in de middeleeuwen, de andere dateert helemaal uit de negentiende eeuw. Ten noorden van de Katelijnestraat, in de Zwarte Lievevrouwstraat en omgeving, ligt de oudste havenwijk van de stad. Ten zuiden wordt de oude visverkoperswijk doorsneden door de moderne as die het Beursplein verbindt met Molenbeek.

Niet meer dan een paar straten, maar wat een historische densiteit!

• Donderdag 28 mei van 19u tot 21u30 Deelnameprijs: 8/7 euro

De vermoorde onschuld… deel 2 We blijven nog even in Zweden waar Edith Södergran, Karl Vennberg en Werner Aspenström ons verrassen met enkele loepzuivere gedichten. Daarna steken we resoluut de oceaan over en worden opgewacht door the Belle of Amherst, Emily Dickinson. De spitsvondigheid en veelzijdigheid van dit Amerikaanse fenomeen slaat nu nog iedereen met verbazing. Tijd voor een grondige lezing van haar bijzondere oeuvre. En nu we toch in Amerika zijn, wie weet mengt ook Walt Whitman zich in het gesprek?

• Brussels Ouderenplatform (Bop) Zaterdagplein 6, 1000 Brussel Woensdag 13 mei van 14u tot 16u Toegang: 5/4,50 euro Organisatie ism Bop 02 210 04 60, info@bop.brussels

TER PLEKKE > MARCEL HASTIR, OF "VAN OUDE MENSEN EN DE DINGEN, DIE VOORBIJ GAAN..."

In 2011, op de gezegende leeftijd van 105 jaar, stierf Marcel Hastir vreedzaam in zijn huis aan de Handelsstraat 51( tussen Belliard en Montoyer). De laatste 40 jaar van zijn leven had hij strijd gevoerd tegen de nieuwbouwhonger van vastgoedgiganten. Zij probeerden het huis te verwerven dat hij sinds 1935 huurde van de ‘Société Théosophique Belge’. Marcel Hastir, zelf schilder en culturele duizendpoot, creëerde er een druk bezochte artistieke ontmoetingsplaats. Tijdens WO II diende het pand ook als toevluchtsoord voor iedereen die de bezetter stokken in de wielen stak en/of door het naziregime geviseerd werd. Tot vandaag worden in het ‘Atelier Marcel Hastir ‘ optredens, tentoonstellingen, voordrachten en lessen georganiseerd, net zoals de voorbije 75 jaar.

In april liep er een tentoonstelling met tekeningen die Georges Despaux maakte van zijn medegevangenen in Buchenwald. Dit uitroeiingkamp werd 70 jaar geleden bevrijd en de vernissage vond plaats op exact dezelfde dag (11/04/1945-2015).

Het huis staat er wat slonzig bij tussen de cleane, stuurse kantoorgebouwen.

Samen met de twee buurhuizen houdt het moedig stand tussen het vooruitgangsgeweld. Het was de bedoeling de drie panden te slopen zodat de hele straat vol zou komen te staan met administratief beton. Nu zijn deze huizen verweesde relicten van wat vroeger de welgestelde Leopoldwijk was. Het huis werd trouwens in 1860 gebouwd voor een officier van Leopold I. Architecturaal kan men het neoclassicistisch pand niet meteen uitzonderlijk noemen, maar de waarde van dit huis heeft alles te maken met de beroemde bewoner en het indrukwekkend stukje geschiedenis dat ermee verbonden is. Met de steun van vrienden, bezoekers en stedelijke actiegroepen werd het atelier van Marcel Hastir, waar nu nog altijd evenementen plaatsvinden, geklasseerd als kunsthistorisch erfgoed in 2006. Dat verminderde de vastgoedwaarde van het huis, zodat de stad Brussel het kon aankopen

en in erfpacht geven aan de ‘Stichting atelier Marcel Hastir’. Deze vzw bestaat uit vrijwilligers, grotendeels mensen die professionele banden hebben met de EU-administratie.

Verzet In 1940 richtte Hastir in zijn huis een teken- en schilderschool op. Op deze wijze ontsnapten een 30-tal jongeren aan verplichte tewerkstelling in naziDuitsland. Joden, verzetsstrijders, communisten: Handelsstraat 51 was een veilig adres voor iedereen die zich bezig hield met zaken die niet conform de Duitse verordeningen waren. Marcel Hastir verborg zelfs wapens van het verzet in de dakgoot van zijn buur, een berucht rexist. Daar waren nooit Duitse huiszoekingen. De drukpers waarop antinazipamfletten en valse identiteitspapieren werden gedrukt, verstopte hij onder een verzameling afgedankt ijzer op de koer van een oude man, enkele huizen verder. Voorts slaagde hij

erin om als kunstenaar enkele gecultiveerde, Franssprekende nazi-officieren welwillend te stemmen. In 1943 werd in zijn huis de overmoedige aanslag voorbereid op het 20ste konvooi, dat Joden deporteerde vanuit Mechelen naar Auschwitz. In Boortmeerbeek werd toen een trein tot stilstand gebracht en 240 gevangenen konden ontsnappen.

Koninklijke sympathie Na de oorlog bouwde Hastir samen met zijn vrouw zijn culturele activiteiten verder uit. Zijn atelier werd een baken van het artistiek leven en van het humanistisch gedachtegoed. Aan grote namen geen gebrek: Magritte, Delvaux, Barbara (1ste optreden!), Brel, Lola Bobesco, François Glorieux, abbé Pierre, Alexandra David-Neel, Daniël Blumenthal… Koningin Elisabeth, altijd geïnteresseerd in kunst, bezocht zijn atelier.

Hastir portretteerde haar zelfs en organiseerde haar concerten op kasteel Stuyvenberg. Zij zou hem financieel steunen toen hij een belangrijke oogoperatie moest ondergaan. Hastir frequenteerde iedereen die op gebied van kunst wat te bieden had. Zo ontdekte hij Maurice Béjart, een jonge choreograaf die hij onder de aandacht bracht van de directeur van de Munt en vanaf dan een grote carrière opbouwde.

Avec le temps va, tout s'en va…

Marcel Hastir werd stokoud en stierf 4 jaar geleden in een huis dat ook een beetje weggleed in de tijd. De vzw be-

© FOLKERT HERLYN

schikt nu wel over het gebouw maar moet zelf instaan voor het onderhoud.

Alles aan en in het huis kreunt onder de ouderdom. De dakkoepels van het atelier zijn dichtgetimmerd omdat er water binnensijpelde. De plafonds verzakken en bladderen af, de houten vloeren zijn versleten en de binnenkoer oogt deerniswekkend. Het appartement van het echtpaar Hastir op de 2e verdieping werd bewaard met de oorspronkelijke schilderijen en meubilering. Maar de kleuren verbleken en ook het binnenvallend licht lijkt de adem in te houden. Beneden, waar Hastir zijn laatste levensjaren doorbracht, lijkt niets te zijn aangeroerd sinds hij stierf. Op de krakkemikkige keukentafel zijn laatste, wanhopig aandoende krabbels met houtskoolstift. De eretitels en de trotse memoratie van een eeuw geëngageerd kunstenaarschap worden overschaduwd door de weemoed van het verval.

Een oude man alleen in zijn bouwvallig huis, bedreigd met expulsie, in een wijk waar alles naar een eenzijdig ideaal van grootschalige vooruitgang geforceerd wordt. Maar gelukkig kan hij verder leven in de vele culturele evenementen

die zijn kosmopolitische erfenis bewaren.

Marleen Janssens

Résumé en français

Marcel Hastir était peintre et vivait dans une maison de maître dans la rue du Commerce, jusqu'à sa mort en 2011. La maison, qui avait servi de foyer de résistance durant la Seconde Guerre mondiale, faisait fonction de centre d'art et de culture.

Beaucoup d'artistes débutants y sont passés avant de devenir des artistes de renommée mondiale. Marcel Hastir organisait également le festival de Stavelot et des concerts pour la reine Elisabeth. A partir des années septante, menacé d’expropriation, il a dû se battre contre des géants immobiliers pour la conserver. Mais la maison fut sauvée grâce au classement. L'asbl qui gère ce monument protégé y organise encore des événements culturels.

5

BUREN VAN DE MARKTEN Leidy Janeth Ramirez Medina, Colombiaanse in Brussel Leidy is Colombiaanse. Ze emigreerde na haar studies naar Spanje. De economische crisis daar stak haar echter stokken in de wielen: geen jobs, geen perspectief. Vandaar dat ze in 2012 naar Brussel kwam om hier opnieuw te beginnen.

De Vijfhoek: Jij komt van ver, helemaal uit Bogota!

Leidy: Ja, de hoofdstad van de republiek Colombia, in het Noordwesten van Zuid-Amerika.

DV: Je kwam hier aan via een grote omweg: vertel eens?

L: Ik vertrok uit Colombia nadat ik mijn studies architectuur had afgerond, ik was toen 21. Ik vertrok naar Spanje waar familie van mij woont. Ik bleef daar van 2001 tot 2012, waarvan ruim drie jaar in Madrid en verder in La Coruna in Galicië.

Spanje DV: Was je graag in Spanje?

L: In het begin viel het erg tegen. In Latijns-Amerika zijn mensen meer open en joviaal en hartelijk, dacht ik.

Ik vond de Spanjaarden maar koel en afstandelijk. Maar dat veranderde al gauw. Snel bleek dat naarmate ik mensen leerde kennen, ze net zo hartelijk en joviaal zijn als in Zuid-Amerika.

Trouwens, in België heb ik precies hetzelfde meegemaakt. Waarmee nogmaals duidelijk is dat een eerste indruk best fout kan zijn en dat je mensen moet leren kennen vooraleer je weet hoe ze zijn. © CHARLES SIX

6

DV: Ben je in Spanje meteen aan het

werk gegaan?

L: Ik heb er eerst nog gestudeerd en mijn doctoraat burgerlijk ingenieur afgewerkt. Werken bleek echter helemaal niet evident. De crisis sloeg vijf jaar geleden in Spanje, heel hard toe.

We hebben er hier eigenlijk geen idee van hoe erg het daar is. Zeker in mijn branche, de bouw, was er geen werk te vinden. Het was echt quasi onmogelijk, niets lukte. Mijn laatste job daar was als serveerster in een restaurant,

”

"Ik kan best leven zonder Colombia. Ik mis Spanje veel meer, en dan vooral: het licht daar" geen probleem voor mij, maar zelfs dat werd steeds moeilijker. Spanje is zeer hard. Weet je, één van mijn broers is er soldaat: dat is een meevaller, daardoor is hij tenminste zeker van een baan.

De andere studeert nog: hem wachten nog harde tijden. Hij zal wellicht ook weg moeten uit Spanje wil hij zijn weg maken.

DV: Ben je daarom dan naar hier gekomen?

L: Ja. Ik heb ook familie in Canada, dus ik twijfelde eerst of ik niet daar naartoe zou trekken. Maar uiteindelijk is het België geworden. Ik kwam hier aan in de zomer van 2012.

Regen en mist DV: Dit grauwe grijze land vol regen en mist…

L: Ho, maar in La Coruna is het weer gelijkaardig hoor! Ook veel grijze dagen en regen, dus dat maakte uiteindelijk voor mij niet zoveel uit. Het ging mij om werk en toekomst.

DV: Ben je meteen hier komen wonen?

L: Nee, een eerste periode van 5 maanden woonde ik in Anderlecht, niet ver van Sint-Guido. Dat viel toch wel tegen. Ik ben een zelfstandige, onafhankelijke vrouw, ik ben single en wat mij betreft is die omgeving niet erg aangenaam voor vrouwen als ik. Ik werd er vaak lastiggevallen en had er zelfs wel eens last van agressie. Ik ben er dus vertrokken Daarna ben ik in de buurt van het Jubelpark gaan wonen, maar daar botste ik op al te luidruchtige buren en ik heb het er evenmin volgehouden. Nu woon ik in de Montoyerstraat.

DV: En? L: Heerlijk is het hier! Kalm, en ik denk dat het zowat de meest veilige omgeving van Brussel is. Dat heeft niet zozeer met mij te maken, hoor, wel met

© CHARLES SIX

de aanwezigheid van het Europees Parlement en al wie daarbij hoort.

Daarom wordt hier extra op veiligheid ingezet. Mij komt dat zeer goed uit.

DV: Een rustige omgeving, zeg je?

L: Ja, maar dat heeft ook met mijn werk te maken. Ik werk in Hoeilaart en

vertrek dus naar buiten de stad op het moment dat iedereen hier aankomt. ’s Avonds is het omgekeerd: wanneer ik thuiskom is iedereen vertrokken en is het hier heerlijk rustig. Ik hoor zelfs de vogels fluiten in de tuin achteraan.

DV: Wablief?

L: Ja hoor, zo ver is dat niet, 15 kilometer, 2 keer per dag, dat valt best mee.

De helft is bovendien doorheen het bos: mooi en gezond. Ik doe dat zo’n 3 à 4 keer per week.

DV: Was het moeilijk settelen in Brussel?

L: Het was opnieuw beginnen, zoals toen ik in Spanje aankwam vanuit Colombia. Ik kende hier niemand en moest mijn leven opnieuw opbouwen vanaf nul: mensen leren kennen, vrienden maken, de taal leren, werk zoeken…Maar het lukte en daar ben ik erg blij om. Ik ging meteen naar de avondschool om Frans te leren: noodzakelijk maar zwaar, iedere maandag na het werk! In de avondschool leerde ik mensen kennen die later vrienden werden. Het hielp dat de meesten van hen in dezelfde situatie als ik vertoefden: nieuwkomers hier. Dan ga je mekaar makkelijker helpen en bouw je vriendschapsbanden op. Via die nieuwe vrienden, leer je dan opnieuw mensen kennen enzovoort. Ook op mijn werk, een Amerikaans bedrijf, leerde ik veel mensen kennen.

DV: Kan fietsen wel in Brussel?

L: Wel, ik moet zeggen dat autobestuurders hier inderdaad niet steeds rekening houden met zwakke weggebruikers, daar valt nog heel wat werk te leveren. Je moet echt wel voorzichtig zijn. Maar ik fiets graag en doe veel aan sport. Vroeger jogde ik, maar door een kwetsuur kan dat nu niet meer. Behalve fietsen ga ik ook naar de gym.

DV: Leerde je ook Nederlands?

L: Euh, dat komt nog!

Fietsen DV: Je werkt in Hoeilaart, dat betekent heel wat verplaatsingstijd.

L: Weet je: ik doe dat vaak per fiets.

DV: Geniet je in je vrije tijd ook van Brussel?

L: Ik ga graag naar musea en naar de film. Ik volg ook programma’s in het Goethe-instituut. En met vrienden een terrasje meepikken is ook altijd meegenomen. Hier op het Luxemburgplein kan dat prima! Een leuk plein is het hier en altijd sfeer! Ik heb hier op vrij korte tijd een fijn leven opgebouwd.

DV: Een totaal ander leven dan in Colombia?

L: Absoluut totaal verschillend. Colombia was zeker niet altijd fijn, er is een groot veiligheidsprobleem. Als vrouw is het moeilijk alleen op straat komen en zeker ’s avonds blijf je beter binnen.

Ik kan best leven zonder Colombia. Ik mis Spanje veel meer en dan vooral het

daglicht daar! Zeker de eerste winter in Brussel was akelig: om halfvijf wordt het hier al donker. Dat was heel erg, in het begin dacht ik dat ik het nooit zou volhouden.

DV: En nu?

L: Nu prima hoor! Ik ben hier heel graag. Fijne stad, fijne job bij een goed bedrijf: ik wil hier niet meer weg. Bovendien kan je vanuit Brussel ook overal snel geraken: Parijs, Londen, Berlijn, Amsterdam… Ik reis graag en trek er dan ook vaak op uit!

DV: Geniet ervan!

Résumé en français

Leidy vient de Colombie. Elle a émigré en Espagne après avoir terminé ses études. La crise économique n'arrangeait pas les choses: pas d'emplois ni de perspectives d'avenir. Leidy est donc partie à Bruxelles en 2012 pour y commencer une vie nouvelle. C'est ici qu'elle a trouvé l'endroit de ses rêves, à deux pas de la place du Luxembourg.

7

STADSCHAP VIJFHOEK >LUXEMBURGWIJK © M RIJDAMS

verkeer, uitgezonderd openbaar vervoer.

Wetstraat en Belliardstraat zijn ten onder gegaan aan deze kwalen. De Luxemburgstraat heeft vandaag nog een zeker charme. Architecturaal heeft het Luxemburgplein zijn eenheid kunnen bewaren, sierlijke lage gevels geritmeerd in harmonie met het station en dit ondanks de dominantie van het Europees Parlement.

OUDE PRENTKAART “MARCO"

Toen begin 19de eeuw de Brusselse Vijfhoek meer dan 100.000 inwoners 1 telde, de ruimte nijpender en epidemies bedreigender werden keek de aristocratie en de gegoede burgerij uit naar uitbreiding. Het plateau tussen Warandepark en Maelbeekvallei leek het meest voor de hand liggend, ver van de ongezonde laagstad die stilaan vol fabrieken en manufacturen raakte.

Ferdinand Meeûs (later comte de Meeûs) en consoorten richtTen in 1835 een immobiliënmaatschappij op en begonnen de landbouwgronden tussen Waverse steenweg en Leuvense steenweg (Naamse Poort en Leuvense Poort) op te kopen met als doel er een wijk te ontwikkelen voor gegoede burgers, met kerk en eigen station. De Luxemburgstraat was een van de laatst ontwikkelde oostwest georiënteerde straten in het dam8

bordpatroon 2 die niet toevallig koninklijk paleis met het station, macht en vooruitgang, verbond. De straat werd “opgeluisterd” met twee openbare pleinen: de Meeûssquare en het Luxemburgplein.

Luxemburgstraat Waarschijnlijk heeft de Luxemburgstraat het geluk gehad van op het station te eindigen waardoor ze vandaag gespaard is gebleven van grote speculatie en intens

Chaotisch verkeersknooppunt Het plein zelf is in aanleg ook nooit veranderd, het middenperk met John Cockerill, gedragen door zijn werkvolk, is op details na hetzelfde gebleven als op de oude prentkaarten. Alleen wat minder verzorgd met hier en daar een stuk uit de gietijzeren afboording en meer geanimeerd door de tientallen middag-zonnekloppers die, terecht oneerbiedig, de sokkel en het grasperk bevolken en de openbare ruimte voor zich opeisen.

Daarbuiten en afgezien van de brede trottoirs, grotendeels ingenomen door overbezette terrassen, blijft het plein een chaotisch verkeersknooppunt met vele af en aan rijdende bussen. Kriskras kruisende en kijvende taxi's, roterend en tripelparkerend rond het middenperk. Het plein dat voor de komst van Europa wat ingedommeld was kent de laatste jaren een ware revival: van centrum van protestbetogingen tot de berucht geworden donderdagavonden wanneer expats er feestelijk hun weekend inzetten. Dat er rond het plein nog mag geparkeerd worden en dat het onderhoud hier en daar beter zou kunnen doet vragen rijzen over

het enthousiasme waarmee de lokale autoriteiten (Elsene) met de nieuwe fenomenen omgaan.

De Meeûssquare In het midden van de Luxemburgstraat, een parkje, althans een tweelobbig groen plantsoen, de “de Meeûssquare”.

De stichter van de wijk en geldbaron ter ere, een tegengewicht voor de industriebaron hierboven? De statige herenhuizen hebben hier al vroeger veld moeten ruimen voor kantoren. Toen na de eerste wereldoorlog het onderhoud van de “maisons de maître” zonder lift en zonder goedkoop huispersoneel onbetaalbaar werd, ontwikkelde men ideeën rond luxe-appartementen ontwikkeld. De Eggerickxtorens zijn daarvan het mooie resultaat. Alhoewel slechts één van de twee uiteindelijk woningen werd, werd de andere onmiddellijk na de bouw als kantoorgebouw opgeëist door de bezetter en bleef het tot vandaag.

Vanaf de jaren vijftig versnelde de “bureaucratisering” van de Leopoldswijk en ook rond de De Meeûssquare werd er afgebroken en gebouwd. Wat uiteindelijk nog behoorlijk meeviel: de nieuwe gebouwen bleven evenwichtig en brachten de schaal van de publieke ruimte niet in gevaar dankzij de monumentale en merkwaardige bomen. Het plantsoen is intussen de geliefde picknickplaats voor al wie in de buurt werkt, streetfood carts inbegrepen.

Luxemburgstraat, de Meeûssquare,

Luxemburgplein en verder de Simone Veil agora vormen vandaag een suite van openbare ruimten die dankzij de aanwezigheid van Europa in Brussel nieuw leven kregen. Nu nog bewoners aantrekken en winkels zoals de stad Brussel zou willen om terug een evenwichtige woonwerkwijk te realiseren.

Marcel Rijdams Rond 1900 meer dan 150.000 en vandaag een goede 50.000.

2 Geliefd patroon van kolonisatoren en origineel van Romeinse kampen.

1

Résumé en français

Au début du 19ème siècle, l'aristocratie et la bourgeoisie aisée cherchaient à s'étendre spatialement. Le plateau sis entre le parc de Bruxelles et la vallée du Maelbeek leur paraissait le plus approprié, loin de la ville basse malsaine qui s'emplissait progressivement d'usines et de manufactures. La rue du Luxembourg était une des dernières rues situées dans l'axe est-ouest reliant non pas par hasard le palais royal et la gare, le pouvoir et le progrès. La place du Luxembourg qui somnolait un peu avant l'implantation du Parlement européen, connaît un véritable renouveau ces dernières années: tantôt elle est le centre de manifestations de protestation, tantôt elle est le lieu des fameuses sorties du jeudi soir des expats anticipant leur week-end.

HANGJONGEREN VAN DE MAAND >ASH, OMAR & SONIA, STEWARDS!

© CHARLES SIX

Het is donderdagnamiddag op het Luxemburgplein en dan wordt in de cafés gelegen aan de noordzijde van het plein alles in gereedheid gebracht voor de wekelijke apéro urbain: obers brengen stoelen en tafels aan, de bartentjes worden opgepoetst, sponsorwimpels geïnstalleerd … Op de stoep staan zelfs al nadarafsluitingen klaar want de apéro urbain op het Luxemburgplein kent de laatste tijd zo’n succes dat door de toeloop men tot op de straat staat te drummen voor een drankje. Maar voor de apéro urbain begint, trekt een spontane betoging voor het oude Luxemburgstation alle aandacht naar zich toe.

Honderden Mauretaniërs scanderen er slogans tegen het regime in hun land.

Ze willen dat de slavernij in hun land wordt opgeheven en eisen de vrijlating van twee activisten. Ik laat het me allemaal gewillig uitleggen door een vriendelijke Mauretaniër die mij probeert in te wijden in de ingewikkelde binnenlandse aangelegenheden van zijn vaderland. Hij legt mij uit dat de Haratin een Arabisch sprekend volk is dat nog altijd onderdrukt wordt. En dat er ook volkeren zijn die luisteren naar de namen Peul en Wolf, maar dat zijn andere bevolkingsgroepen die niet in slaver-

nij leven…. En voor ik het goed besef, neemt de vriendelijke Mauretaniër het van mij over, ritst mijn notaboekje en pen uit de handen en begint voor mij allerlei obscure namen te noteren: namen van leiders die na een protestmars vorig jaar werden opgesloten, titels van websites die ik moet bezoeken, de naam van een regionale stad - die ik maar niet juist gespeld kreeg - waar opposanten worden opgesloten. Hij geeft tenslotte mijn notaboekje terug en ik bedank hem vriendelijk maar voor ik de Mauretaanse kwestie op een deskundige manier uit de doeken zal doen voor de

Vijfhoeklezer, zal ik toch nog wat meer research moeten doen …

perfect met het internationale publiek dat met deze maatschappij vliegt.”

Cockerill Ik wandel dan maar naar de andere kant van het plein, voor het standbeeld van Cockerill. De wereld op het gazon rond het standbeeld lijkt wel compleet schizofreen want terwijl aan de ene zijde Mauretaniërs zich de ziel uit het lijf schreeuwen tegen onderdrukking en slavernij, liggen op het gazon aan de zijde van de Luxemburgstraat jonge mensen gewoon te soezen, wat te luisteren naar muziek, te picknicken…

Ash, afkomstig uit het Australische stadje Perth, is de meest ervarene van de drie en zij voert duidelijk graag het hoge woord: zij mag al werken in Business Class terwijl de andere twee stewards zich voorlopig moeten tevreden stellen met het “gepeupel” in Economy Class.

“Ach,” maakt Ash duidelijk, “Business Class is gewoon leuker werken omdat het gaat over minder mensen. En meestal zijn het zakenmensen die rustig willen doorwerken tijdens de vlucht.”

Mijn aandacht gaat onmiddellijk uit naar een bont trio dat, zo blijkt uit talloze Duvelflesjes die rond hen liggen uitgestald, al serieus heeft kennis gemaakt met het betere Belgische bier. De jonge man in het gezelschap zet meteen de toon door ons te vragen of wij in België geen bier hebben met een hoger alcoholpercentage? Blijkbaar vindt hij die Duvel maar een slap drankje …

Djakarta Het Luxemburgplein is hun eerste kennismaking met België, maar dat is puur toeval want hun hotel ligt op enkele passen hiervandaan. En het is de vliegmaatschappij die het hotel heeft gekozen. Veel tijd om kennis te maken met Brussel zit er niet in want morgen rond halftwaalf moeten ze terug naar de luchthaven om zich klaar te maken voor de volgende vlucht richting Dubai. Vanavond gaan ze toch nog naar een party in het Jubelpark. Een feest dat hen werd aangeraden door een Belgische collega.

Het toeval wil dat ze morgen alle drie terug naar Dubai vliegen maar daarna gaan Ash, Sonia en Omar elk hun eigen weg: de een blijft nog een week ter plekke, de ander vliegt naar Frankfurt of misschien wordt het wel Djakarta.

Dubai Het jonge drietal is voor het eerst in Brussel voor een korte tussenstop na een lange vlucht uit Dubai. Ze heten Ash, Omar en Sonia en ze werken alle drie als cabin crew voor Emirates. Ash komt uit Australië, Omar uit Egypte en Sonia uit Polen: “Ja, het is een bewuste optie van Emirates om heel internationaal te rekruteren. Dat is ook logisch: het internationale profiel van het personeel correspondeert

En als je zo dag in dag uit vliegt van de

ene hoofdstad naar de andere, heb je dan nog een thuis? Dubai is voor hen toch altijd weer thuiskomen want sinds hun aanwerving wonen Ash, Sonia en Omar in deze stad. Vooral Sonia en Ash vinden het geweldig om in Dubai te wonen: “Dubai is een geweldige feeststad en zeker als vrouw: de cocktails en drankjes vliegen je gratis om de oren, fantastisch!”.

En terwijl het bonte trio zich klaarmaakt voor een stevig feestje in het Jubelpark, blijven de Mauretaniërs uit volle borst slogans tegen slavernij scanderen. Het Luxemburgplein: het meest schizofrene plein van Brussel? Er valt iets voor te zeggen...

Stefan Moens Résumé en français

La place du Luxembourg est en effervescence et se prépare à l'heure de l'apéro urbain. Une manifestation contre l'oppression et l'esclavage en Mauritanie attire toute l'attention.

Un Mauritanien aimable tente de nous initier à la politique intérieure de son pays. Un peu plus loin nous rencontrons des stewards de la compagnie aérienne Emirates. Ils habitent à Dubaï et font le tour du monde en avion. Ils font la connaissance de Bruxelles ce soir et cherchent comme à Dubaï des endroits où faire la fête jusqu'aux petites heures du matin.

9

STADSBERICHT

JUNI: START TESTFASE CIRCULATIEPLAN IN HET STADSCENTRUM Op korte termijn zal in het stadscenturm veel veranderen. Het lijkt allemaal veraf, maar in juni al zal het door de stad aangekondigde nieuwe circulatieplan uitgetest worden. En intussen worden stadsbezoekers en bewoners bedacht met infofolders over de stand van zaken van de herinrichting van de centrale lanen.

Dat is wat vanuit de stedelijke overheid gebeurt. Intussen zitten allerhande bewonersgroepen, actievoerders en buurtorganisaties niet stil. Zij geven de wijze waarop de participatie in beide dossiers werd georganiseerd een zware onvoldoende. Bovendien vinden ze dat de dossiers centrale lanen en mobiliteit niet kunnen gescheiden worden. Die hebben zeer veel invloed op elkaar en kunnen niet los van elkaar gezien worden. Maar zo ziet het stadsbestuur dat niet.

Mobiliteit In het dossier mobiliteit werd de participatie vooral verengd tot informatie op vreemde momenten: 23 december in de vooravond bijvoorbeeld, of maandag 27 april om 16u30 – welke werkende mens kan zich op zo’n moment vrijmaken – of ook nog maandag 11 mei om 15u (!!).

Op 29 juni start de testfase van het nieuwe circulatieplan dat 8 maanden zal duren. De voetgangerszone in het stadscentrum wordt vergroot en het verkeer wordt via een lus rond10

om dat hypercentrum naar openbare parkings geleid. Bedoeling van het stadsbestuur is dat “de Vijfhoek zo leefbaarder, aantrekkelijker en toegankelijker wordt voor bewoners en bezoekers”. Of dat ook lukt nu die verkeerslus staat voor een ‘miniring’ die al het verkeer rondom dat autovrije gedeelte zal leiden, is een vraag die velen zich stellen. Zal dat niet leiden tot eindeloze files waarbij bewoners ‘gesandwicht’ worden tussen kleine en miniring? En zullen diezelfde bewoners kunnen ‘genieten’ van massa’s meer fijn stof en vervuiling?

Zal de bouw van vier nieuwe parkings leiden tot een nog grotere toename van het autoverkeer? Vragen waar tot nu toe nooit een echt en duidelijk antwoord op kwam…

Centrale lanen In het participatietraject van de centrale lanen is de participatie al voorbij: daar worden de bewoners en de bezoekers nu geïnformeerd via folders aan infostandjes op strategische plekken: voor het administratief

BINNENKORT WORDT DIT HEEL ANDERS

centrum of ook nog op het Sint-Katelijneplein. Het stadsbestuur heeft met de reorganisatie van het stadscentrum tot voetgangerszone vooral de bedoeling een hypercentrum in te richten, gericht op shoppen en een groot aanbod van toeristische attracties en evenementen. Zo wordt luidop gedacht aan het vergroten, jawel!, van Winterpret, de zogeheten kerstmarkt waar de Brusselaar nu toch al

heel veel (over)last van ondergaat op vlak van verkeer, lawaai en vervuiling.

Er zitten in het plan voor de centrale lanen ook heel wat positieve voorstellen. Door alle commotie over de manier waarop de participatie georganiseerd werd en over het gebrek aan duidelijke informatie, raken die positieve elementen ondergesneeuwd. Spijtig is dat.

Binnen de voetgangerszone is het belangrijk dat de huisvesting betaalbaar blijft, dat er buurtwinkels blijven en bewonersvoorzieningen. Een voetgangerszone met nadruk op evenementen en toerisme, is ten nadele van de bewoners. Om een aantrekkelijk en levendig stadscentrum te hebben, zijn er bewoners nodig. Daarom moet in de eerste plaats met hen rekening gehouden worden.

Op 2 juni wordt Roger van de Velde herdacht in De Markten.

EE

E

EW

LV

EL

D

KI

JIJ?

ES

E

T, B

O

E

re

adventu

SP

OR

J T,

LE

LK

SP

G

NG

U IT !

T JE A AG &D T R

dio

stu

t

bivak

mini

-ketj

corn e

r

es

or

sp

cir

ta k sti k fa n

urban

trophy

Programma: - Erik Vlaminck: "het levensverhaal van een integer mens" - Voordracht van een kortverhaal van Roger van de Velde.

- Fons Lanslots: Roger van de Velde, Vrijzinnig Humanist, over zijn journalistiek werk.

- Receptie.

Op het Luxemburgplein treffen we het standbeeld aan van John Cockerill, een Brits industrieel, die de Industriële Revolutie naar het vasteland bracht en in België een imperium opbouwde. In welk jaar liet zijn vader William Cockerill zich en zijn familie tot de Franse nationaliteit naturaliseren?

VAN 11 U TOT 1 8 U

IN BRUSSEL

EL

De schrijver Roger van de Velde werd 90 jaar geleden in een burgerfamilie te Boom geboren en stierf 45 jaar later in een café in de Statiestraat te Antwerpen.

Van 1947 tot zijn dood, werkte hij als journalist bij De Nieuwe Gazet, maar zijn belangrijkste literair werk schreef hij tijdens de laatste vijf jaren van zijn leven in de vele gevangenissen, interneringscentra en psychiatrische instellingen, waarin hij, als steeds hervallende verslaafde, zat opgesloten.

Hij was een virtuoos woordkunstenaar en een bijzonder scherp waarnemer van mensen en feiten. Na al die jaren hebben zijn verhalen niets van hun letterkundige en menselijke waarden verloren. In 1970 ontving Van de Velde voor zijn werk de Arkprijs van het Vrije Woord.

De Vijfhoek trakteert deze maand voor de laatste keer twee personen op een gratis etentje in het AB Resto (´s middags of ´s avonds) via een prijsvraag:

T U S S E N VI S MAR K T & DAN S AE R T

SS

90 jaar Roger van de Velde (1925-1970) Een herdenking en evocatie van een groot schrijver.

SPORT & FEEST

BRU

MAAK KANS OP EEN ETENTJE VOOR 2 PERSONEN IN HET AB RESTO

WE

>TE GAST

Meer informatie binnenkort op de website en faceboekpagina van De Markten.

W W W. S TAD S K R I E B E L S . B E

• Dinsdag 2 juni om 19u30. Gratis toegang Organisatie: HVV Brussel i.s.m.

HuisvandeMensBrussel, Willemsfonds, Vermeylenfonds, UPV en De Markten

VOOR DE LEZERS VAN DE VIJFHOEK De Markten nodigt vijftien lezers uit voor een bezoek aan het atelier Marcel Hastir, gevolgd door een wandeling.

Afspraak op donderdag 21 mei om 18u aan het atelier Marcel Hastir, Handelsstraat 51, 1000 Brussel. Daarna wandelen we via de Meeûssquare naar het Luxemburgplein waar we u in één van de vele cafés een drankje zullen aanbieden.

• Reservatie: demarkten@demarkten.be 02 512 34 25

De Markten reserveert een tafel voor twee personen aan de eerste lezer die het juiste antwoord mailt naar demarkten@demarkten.be met als onderwerp prijsvraag Vijfhoek.

BON VOOR GRATIS KOFFIE OF THEE BON VOOR GRATIS KOFFIE OF THEE BROODJE SOEP // ENKEL BON BIJBIJBIJVOOR KOFFIE OF THEE BROODJE //GRATIS SOEP // LUNCHMENU LUNCHMENU ENKEL ’S ’S MIDDAGS MIDDAGS BROODJE / SOEP / LUNCHMENU / ENKEL ’S MIDDAGS Niet verenigbaar met andere promoties • één bon per persoon

Niet verenigbaar met andere promoties • één bon per persoon BIJ BROODJE / SOEP / LUNCHMENU / ENKEL ’S MIDDAGS Niet verenigbaar met andere promoties • één bon per persoon Niet verenigbaar met andere promoties • één bon per persoon

STEENSTRAAT STEENSTRAAT 23, 23, 1000 1000 BRUSSEL BRUSSEL •• OPENINGSUREN OPENINGSUREN OP OP WWW.ABCONCERTS.BE WWW.ABCONCERTS.BE STEENSTRAAT 23, 1000 BRUSSEL • OPENINGSUREN OP WWW.ABCONCERTS.BE STEENSTRAAT 23, 1000 BRUSSEL • OPENINGSUREN OP WWW.ABCONCERTS.BE

11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

ZOMER IN DE LUCHT

VERENIGINGEN EN ANDERE LEUKE ACTIVITEITEN De Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschap en Letteren organiseert in mei, telkens op maandagavond om 19u45, lezingen in De Markten. Op 4 mei brengt Ivan Van de Cloot, naar aanleiding van zijn nieuw boek ‘Roekeloos’ ,een kritische analyse van de grootste banken- en landencrisis ooit en op 18 mei bespreekt Dirk Verhofstadt zijn boek ‘250 jaar over misdaden en straffen’.

• Info: www.vlaamseclubbrussel.be, info@vlaamseclubbrussel.be De 18de culinaire kaas- & wijnavond van het Willemsfonds Laken en Willemsfonds Brussel-Centrum vindt dit jaar plaats op zaterdag 9 mei in de Kunsthumaniora van het GO! in Laken (ingang parking Karel Bogaerdstraat 4, 1020 Laken).Vanaf 18u is iedereen welkom. Je hebt de keuze uit een kaasof een Breughelbuffet. Kaarten zijn in voorverkoop verkrijgbaar aan 13 euro.

• Info: 02 549 65 22 laken@willemsfondsbrussel.be

12

Davidsfonds Brussel organiseert een wandeling rond Thurn & Taxis met culturele bezoeken.

Sinds enige tijd bruist de site van Thurn & Taxis. Wat ooit braakliggende grond was werd in een mum van tijd omgetoverd tot een prachtig park, waar culturele initiatieven uit de grond schieten.

Zaterdag 30 mei om 14u. Vertrekpunt aan de uitgang van metrohalte Belgica om 14u. De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur en is 2 km lang. Het eindpunt is voorzien in de Havenlaan.

• Info: brussel@davidsfonds.be www.brussel.davidsfonds.be Op zondag 31 mei, tussen 14u45 en 18u, verzamelen de leden van de Zingende Brug in De Markten voor hun maandelijkse zangronde. Op het programma meiliederen in allerlei talen over groene blaadjes en kleurige bloesems, vogelgezang en dartele diertjes in frisse weiden.

Graag nodigen ze je uit om samen het heerlijke lentegevoel uit te zingen.

• Info: www.zingendebrug.be

7

VERRASSENDE STADSFESTIVALS

WWW.ZOMERINDELUCHT.BE

VISUEEL FESTIVAL 29–30.05 St-Agatha Berchem

VOENK 31.05 Jette

O’DE MOLENBEEK 07.06 Molenbeek

SUPERVLIEG 14.06 Vorst / Sint-Gillis

PLAZEY 24–28.06 Koekelberg

TOURNEE GENERAL 27.06 Anderlecht

BROSELLA FOLK&JAZZ 11–12.07 Laken

COLOFON Werkten aan dit nummer mee: Nora De Kempeneer, Pol Vervaeke, Etienne Philips, Valérie Procès, Marieke Baele, Marcel Rijdams, Arnout Willems, Marleen Janssens, Stefan Moens, Werner De Bus en Charles Six.

Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be

Foto’s: De Markten en ingezonden

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van Cultuurcentrum Brussel.

Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen Oplage: 6.350 Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be

Steun De Vijfhoek: uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62- 433-1147061-61 van De Markten met vermelding "steun De Vijfhoek".

Voor het juni-julinummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 12 mei.

Openingsuren onthaal: Openingsuren onthaal: maandag tot donderdag van 9 tot 20u, vrijdag van 9 tot 17u en zaterdag van 9 tot 13u (behalve tijdens de schoolvakanties) De Markten is gesloten op 1, 14 en 25 mei..