De Vijfhoek juni 2020

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

PB- PP B- 06386 BELGIE(N) - BELGIQUE

MAANDBLAD > JAARGANG 44 > NUMMER 6> JUNI 2020 (verschijnt niet in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN>P6 >BEN DE RAES BRUSSELSE ARCHITECTUUR>P8 >CORONA CITY DROOGSTOPPEL>P9 >OPEN BRIEF AAN GERMAINE VAN PARIJS

Kleur van de maand: bruin © ARNOUT WILLEMS

JUNI-JULI-AUGUSTUS IN DE MARKTEN

© VESPA ROUS

We eindigen het seizoen met weer een gedrukte versie van De Vijfhoek. Stilletjes aan komt het gewone leven weer op gang.

De laatste kleur van het seizoen is bruin. Bruin straalt vertrouwen en neutraliteit uit.

Belangrijke eigenschappen van bruin zijn stabiliteit, natuurlijkheid, alledaagsheid en betrouwbaarheid. Bruin kan ook als wat oubollig en conservatief worden gezien.

In deze editie hebben we het over de alledaagse moeilijkheden die de voetgangers in het stadscentrum steeds meer en meer ondervinden.

We weten ook allemaal dat kinderen groene, veilige ruimtes nodig hebben om zich te bewegen. Dat zijn hun dromen voor na de coronatijden. Maar om dit in de vijfhoek mogelijk te maken is veel nodig.

Buur van de Markten is Ben De Raes, artdirector van dagvorm_cinema, een kleinschalige bioscoop vlak aan het Beursgebouw.

In de rubriek Brusselse architectuur heeft de auteur het erover dat Brussel centrum één groot woonerf geworden is. Maar wat met de “nieuwe” sociale leefbaarheid van de straten en pleinen?

We hopen jullie zo snel mogelijk weer in De Markten te ontvangen.

Tot dan blijven wij telefonisch (02 512 34 25) en per mail (demarkten@demarkten. be) bereikbaar voor al jullie vragen.

2

CORONA KRIJGT DE MARKTEN NIET KLEIN 12 weken duurt het ondertussen al, dat onze poorten en rolluiken gesloten blijven. De Oude Graanmarkt voelt, zonder de typerende overbevolkte terrassen, spelende kinderen op de speeltuigen en flanerende toeristen, desolaat aan. Er wordt geen rendez-vous meer gegeven voor onze poort, er valt geen uitbundig weerzien te bespeuren, enkel sporadisch een ongemakkelijk tafereel met dank aan die, voor de joviale Brusselaar, moeilijk hanteerbare coronameter.

Ook in huis regeert de stilte: geen studenten van het CVO, geen sportlessen, geen theaterlessen, geen koor- en muziekrepetities, geen speelweken, geen lezingen, geen poëziefestival, geen concerten, geen zaalverhuur, …

Geen kat te bespeuren dus, het zijn de muizen die hier nu de plak zwaaien.

dagelijkse functioneren. Maar terwijl de coronamaatregelen stilaan versoepelen, valt aan de horizon nog niet meteen een heropeningsdatum van uw gemeenschapscentrum te bespeuren.

Op beleidsniveau wordt hard nagedacht over onze rol in ‘de nieuwe realiteit’ en hoe het veilig kan, dat heropenen. Wij zijn samen met u heel benieuwd naar wat het zal worden.

digitaal op ons YouTube-kanaal, werd kledij ingezameld voor Nasci vzw, cursusbrochures en De Vijfhoek kregen vorm, ondersteunen we scholen uit de buurt door het openstellen van onze ongebruikte ruimtes voor de noodopvang, … én werken we voorzichtig aan activiteiten voor wanneer we die poorten weer kunnen opengooien en het volgende culturele seizoen.

De Markten is, sinds haar ontstaan 40 jaar geleden, nooit eerder zo lang gesloten geweest voor het publiek. Zoals overal en bij iedereen in Brussel, heeft COVID-19 een serieuze impact op het

Ondertussen blijft er achter onze gesloten poorten wel het een en ander bewegen, met dank aan geëngageerde vrijwilligers, lesgevers en personeel. Zo gingen een aantal van onze cursussen

Want, voor het geval het nog niet duidelijk was, wij tellen af naar het moment waarop we u weer kunnen ontvangen met open armen, op gepaste afstand weliswaar.

EEN DROOM VAN EEN VOETGANGER ligheidshalve verschans, ben ik niet veilig voor racende tweewielers. Er staat hier en daar wel bescheiden aangegeven dat voetgangers er prioriteit hebben, maar dat is geen beletsel voor fietsers, steppers en skaters om veel te snel en zonder omzien hun gang te gaan.

VOETGANGERSZONE

Dat ben ik niet. Ik durf wel eens 50 meter voorbij het zebrapad oversteken en zelfs, als het te lang duurt, bij rood licht voor voetgangers toch de straat op gaan. Maar alleen als er geen auto’s of erger in de buurt zijn. En nooit wanneer er kinderen zijn, het slechte voorbeeld geven wil ik echt niet.

Voetgangersverdriet Maar heb ik, voetganger, ook een droom? Ja, ik wil veilig de straat op kunnen. En dat is in het stadscentrum vaak problematisch. Midden in de voetgangerszone werd ik onlangs op een haar na aangereden door een achteruitrijdende bestelwagen, en dat in volle namiddag, dus buiten de leveringstijden. Op straat werd ik een dag later door een haastige leverancier zowat van mijn sokken gereden. Enzovoort.

Oversteekplaatsen voor voetgangers zijn voor veel fietsers alleen maar straatversiering, waar je uiteraard voorrang hebt op voetgangers of wat dacht je?

Groen licht voor voetgangers kan nooit een beletsel zijn voor fietsers om tussen de overstekende voetgangers heen te slalommen.

Voetgangerszone? Vergeet het. Zelfs op de resterende voetpaden waar ik mij vei-

Voetpadterroristen Agressief rinkelende fietsers die voetgangers van de stoep de straat op duwen, scheldpartij inbegrepen. Op voetpaden wordt steeds vaker voorrang opgeëist door fietsers. Een fietser bestond het mij te zeggen dat de gevolgen minder erg zijn wanneer een fietser een voetganger omverrijdt, dan wanneer een fietser door een wagen wordt aangereden. En dus is fietsen op het voetpad het nieuwe normaal geworden, zoals dat tegenwoordig heet.

Misschien moeten de verzamelde schepenen en ministers bevoegd voor fietserswelzijn beslissen dat vanaf heden voetgangers verplicht een fietshelm moeten dragen. Fietsers doen dat zelf zelden, zelfs wanneer ze op televisie het goede voorbeeld horen te geven.

Kapselstress? Misschien moeten ze hun helm dan maar cadeau doen aan de voetgangers.

Nee, ik heb helemaal niks tegen fietsers die zich aan de verkeersregels houden. Ik waardeer fietsers die correct de wegcode volgen en solidair zijn met de andere zwakke weggebruikers, fietsers die terecht hun plaats innemen op de weg. Die zijn er gelukkig ook en veel.

Zelf heb ik sinds 15 jaar geen wagen meer.

Ik koos voor wandelen en openbaar vervoer en ben zeker niet de enige. Maar misschien was dat wel een foute keuze.

Nora De Kempeneer

KINDERDROMEN VAN NA CORONA De vijfhoek, in normale tijden geprezen als het meest bruisende deel, het kloppend hart van Brussel, zag er in de lockdown periode wel iets anders uit.

Op wandelafstand geen cafés meer, geen restaurants, cinema’s, cultuurhuizen, scholen, crèches, bibliotheken, sportzalen of winkels, ... Ons dichtbebouwd en dichtbevolkt centrum werd stil.

In normale tijden is er in de vijfhoek één minpuntje: er is wat weinig groen in vergelijking met de rest van Brussel; dat was dan wel het enige wat ook in de coronatijden een groot minpunt bleef. Hoe meer de mensen met hun kinderen hun appartementen en huizen zonder tuin uitkwamen om toch wat te bewegen, hoe meer de gemeenschapswachten en de fietsende politieagenten hun werk hadden om ze van ‘samenscholing’ te weerhouden in dat karige groen.

Ik had het geluk om regelmatig in het bloemrijke Fontainasparkje te kunnen gaan voetballen, fietsen en brandweerman spelen met mijn dochter en vierjarige kleinzoon. We kwamen er vriendjes van op school tegen, kindjes uit de buurt.

Maar leg het maar eens uit aan een kleuter: je mag niet op de schommel, je mag niet op de glijbaan, je mag niet te dicht bij de andere kindjes komen, niet samen spelen, en als je voetbalt, mag je niet op dezelfde plaats blijven staan. Ook niet op het gras zitten. Maar als er geen politie of gemeenschapswacht te zien is, is de speeltuin overvol, net als de tafeltjes, de banken en de fitnesstoestellen... en het grasplein. Moeilijk uit te leggen, maar kan je het de mensen kwalijk nemen?

Toch werd de ruimte ook heel anders gebruikt: het grasheuveltje bleek ideaal voor kinderen om met de fiets van af te bollen, of zelf af te rollen, en steen-

FONTAINASPARK

tjes van op het pad werden ingrediënten voor pizzadeeg.

Het zet wel aan tot dromen voor na corona.

We weten allemaal dat kinderen groene, veilige ruimten nodig hebben om zich te bewegen. Ze moeten kunnen fietsen, lopen, met een bal spelen, in en over bomen klimmen, zich verstoppen en creatief zijn, ook los van de school of de jeugdbeweging.

Maar om dit in onze vijfhoek mogelijk te maken… … Is om te beginnen meer respect nodig voor het weinige groen dat er maar is.

Er wordt moeite gedaan om een beetje groene ruimte te creëren in het centrum. Maar op sommige plekken, aan de banken of rond de tafels, zie je door de peuken het gras niet meer en moet je zien waar je je voeten zet of je trapt in een hondendrol... om nog te zwijgen over glasscherven en een verloren gebruikte naald die ik zelf aantrof. Er zijn

nochtans vuilbakken voorzien en hondentoiletten op nog geen 20 meter afstand. … Zou een permanent ‘woonerf’ een oplossing kunnen zijn.

Dat de volledige vijfhoek een woonerf geworden is, hebben noch de voetgangers of fietsers, noch de automobilisten blijkbaar zo begrepen. Erg duidelijk is het ook niet aangeduid, vooral niet op en rond de ‘miniring’. Maar een woonerf, waar kinderen leren omgaan met anderen in de buurt, nieuwe spelletjes ontdekken en groeien door zich te bewegen, waar ze de kans hebben om het hele jaar door buiten te spelen in een veilige ruimte... is wel een droom waard!

Maar de grootste droom, als ik de kleuters waarmee ik de eer had samen te mogen voetballen, aan het woord laat: een héééle grote speeltuin die altijd open is, met hééééél veel schommels en een hééééle grote glijbaan. Liefst met water.

Greet Callaerts

3

> VERGEZICHT

De lockdown heeft ons bijna doen vergeten hoe te flaneren. Wat is er symbolischer dan u te laten kennismaken met het eerste openbare park in Brussel? Het Koninklijk Park! Vandaag worden de coronamaatregelen alsmaar versoepeld.

Het park zal dus niet lang meer leeg blijven.

Le confinement nous avait fait presque oublier qu’il est possible de se promener en flânant. Quoi de plus symbolique que de vous présenter le premier parc public de Bruxelles ? Le Parc Royal. Aujourd’hui, nous sommes en phase de déconfinement et le parc ne restera plus vide encore longtemps.

Charles Six

4

© CHARLES SIX

> OP DE BANK

Het is een mooie lentedag, de mensen zitten iets te drinken op het terras van De Markten. De Oude Graanmarkt is zoals gewoonlijk gezellig druk, er stroomt een golf van geroezemoes en gelach over het plein. Niets is minder waar in deze nare coronatijden. Het park ligt er doods bij en wordt enkel nog gebruikt als passage. Eén van die passanten is Hanne, gehaast komt ze toe bij de fietsenstalling aan het begin van het plein.

Hanne is een 27-jarige jongedame die opgroeide in Halle, tijdens haar jeugd kwam ze geregeld in contact met de hoofdstad. Haar papa is afkomstig uit Brussel en haar grootmoeder heeft hier altijd gewoond. Ze kwam dus veel in Brussel en van het één kwam het ander, zegt ze zelf. Ze koos doelbewust voor een leven in Brussel. “Ik hou van deze stad, hier is zoveel te doen en de anonimiteit van een grootstad is voor mij een enorme meerwaarde”, vertelt ze met fonkelende ogen.

Hanne verhuisde onlangs van Schaarbeek naar Laken. Samen met haar vriend kocht ze een appartement dichter bij het centrum van Brussel. In Schaarbeek konden ze moeilijk hun fietsen opbergen, waardoor ze dagelijks het openbaar vervoer moesten gebruiken. Sinds de verhuis heeft ze de mogelijkheid om naar haar werk te gaan met de fiets. Zeker in een wereld na corona vormt dit een groot voordeel.

Hoewel ze Pedagogische Wetenschappen studeerde aan de Universiteit van Gent, koos ze ervoor om stage te lopen bij de het Onderwijscentrum van Brussel. Via deze stage vond ze een job bij de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Normaal werkt Hanne tijdens de lockdown van thuis uit, maar om een bepaalde tijd moet ze toch afzakken naar de Marcqstraat. Ze komt wel vaker op de Oude Graanmarkt omdat het dicht bij haar werk is, maar op deze warme en vreemde lentedag is het spijtig genoeg alleen om bij de bank langs te gaan.

omgeving van de Zavel of het Sint-Gillisvoorplein. “Mijn vrienden wonen ook allemaal in Brussel en op die plekken spreken wij geregeld af”, voegt ze daaraan toe.

Jammer genoeg kan ze momenteel niet afspreken met haar vrienden in De Markten of aan de Zavel. Snel als ze hier kwam aangefietst, snel als het interview verliep, zo snel was Hanne gezond en veilig terug op weg naar haar eigen kot.

Jaani De Koker

Zelf vindt ze het heel beangstigend welk effect de coronamaatregelen hebben op gezellige plaatsen zoals deze in de grootstad. Ze vindt dat er weinig rekening wordt gehouden met de mensen die in een stad wonen. “Er komt veel commentaar op het naleven van de maatregelen door de Brusselse inwoners, maar ik denk dat dat logisch is omdat we hier met zoveel dicht opeen wonen”, verdedigt ze haar lotgenoten.

Zelf heeft ze wel een klein terras, maar dan nog is het volgens haar leuk om een keer echt buiten te komen in het groen of op pleinen zoals de Oude Graanmarkt.

Ze komt hier dus wel vaker, maar voegt eraan toe dat het niet haar favoriete plek is in Brussel. Op de vraag waar ze dan wel het liefst tijd doorbrengt kan ze moeilijk antwoorden. Uiteindelijk zegt ze dat haar voorkeur uitgaat naar de

Student journalistiek Erasmushogeschool Brussel

Elke maand strijkt een reporter van De Vijfhoek neer op de Oude Graanmarkt en vraagt aan een buurtbewoner of passant hoe het met hem of haar gaat en wat er zich in zijn of haar leven afspeelt. Deze maand ontmoeten we Hanne. ©JAANI DE KOKER

5

BUREN VAN DE MARKTEN Ben De Raes, van dagvorm_cinema, gepassioneerd door film en ik al diverse films voor medestudenten en daar hoorde vaak ook een maaltijd en pintjes bij. Toen we naar Brussel verhuisden, leek het ons ideaal om dat verder te zetten. We vonden een 20-tal cinemazetels op een tweedehandswebsite en die hebben we voor een projectiescherm geïnstalleerd. Het is een simpele maar comfortabele opstelling.

Na Maud Boutsen en Bes Van den Abbeele, Jo Huygh, David Russon, Jawad Hamoudane, Luc Surdiacourt, Gorik Vanderperren, Caitlin De Muer, Chloé Van Soest en Mattias Staelens is de laatste buur van het seizoen Ben De Raes van dagvorm_ cinema. Deze kleinschalige bioscoop bevindt zich, voorlopig nog, vlak in het centrum aan het Beursgebouw. De cinema is ondertussen overgeschakeld naar onlinevertoningen van kortfilms. Onder de naam Lockdown Festival plaatsen de organisatoren van dagvorm_cinema er dagelijks een nieuwe kortfilm online, die 24 uur lang beschikbaar blijft voor het publiek.

De Vijfhoek: Ben, wat is dagvorm_cinema en hoe is het concept ontstaan?

Ben De Raes: dagvorm_cinema is een mini-cinema waar films gecombineerd worden met een maaltijd. Na de film bieden we een gerecht aan dat bij de film past, aan een grote tafel waar alle bezoekers samen aanschuiven. Met die formule proberen we de cinemabezoekers met 6

elkaar in contact te brengen en willen we het sociale aspect van filmkijken meer aandacht geven. We tonen graag erg lange films, zoals de Dekaloog (10 uur) of Satantango (6 uur): een maaltijd hoort daar nu eenmaal bij, want zonder haalt niemand het einde.

Tijdens onze filmstudie programmeerden David (Slotema, medeorganisator)

Je bent documentairemaker en medestichter van dagvorm_cinema?

Ja. Met dagvorm produceren we films in eigen beheer. We zijn een filmmaker-owned productieplatform. Op termijn willen we onze structuur ombouwen naar een echte coöperatie, zodat het concept van winst voor de producent of filmmaker kan verdwijnen uit onze producties. Film maken is immers een proces dat vele handen en samenwerking vereist, naar ons gevoel zijn technici en acteurs even belangrijk voor het eindresultaat als de producent of de regisseur. Ik droom eigenlijk van een productiehuis waarin filmmaken een niet-economische activiteit wordt.

Je bent filmregisseur, waar heb je gestudeerd en wat ben je nu aan het realiseren?

Ik studeerde in Gent aan het KASK. Momenteel maak ik een film over goudproductie: For What it’s Worth. Het wordt een experimentele documentaire waarin we verschillende luiken van de geglobaliseerde economie met elkaar verbinden en waarin we spelen met de vorm van

documentaire en fictie. Het levert vaak een boeiend beeld van de werkelijkheid op wanneer we die niet strak tegenover elkaar zetten maar net met elkaar vermengen. Zo is in deze film veel ruimte voor enkele oude mythes over goud en rijk worden.

De naam dagvorm verwijst naar een quote uit een kortfilm van de Nederlandse regisseur Johan van der Keuken (19382001). Vanwaar die keuze?

Het verwijst naar het slot van Herman Slobbe/ Blind Kind II waarin de regisseur op ontroerende wijze afscheid neemt van het personage van de film. Johan van der Keuken is een absoluut genie.

Hij is een filmmaker die ik leerde kennen door een docent aan het KASK en die veel voor me heeft betekend. Van der Keuken is een meester in montage en daardoor in het samenbrengen van verschillende werelden in één film. Zijn films gaan over grootse onderwerpen maar zijn vaak met lichtheid en humor gemaakt. Zijn oeuvre valt niet te vergelijken met andere regisseurs.

Het is trouwens opvallend dat de meeste van zijn toch licht experimentele werken, gewoon op de Nederlandse televisie werden vertoond. Dat lijkt vandaag niet meer mogelijk. Artistieke werken zijn toch een uitzondering bij de openbare omroep én de commerciële zenders.

Zit er een filosofie achter het project?

Film en cinema als gemeenschapsvormende praktijk, film maken en tonen uit

liefde. We willen mensen samenbrengen om te praten, te kijken, te luisteren en te eten. We zijn vooral níet bezig met geld verdienen. Dat staat in fel contrast tot de wereldwijde tendens waarin spelers als Netflix, Disney of Kinepolis steeds groter worden en niet meer uit liefde voor film bestaan maar om de winst van de aandeelhouders. Zij creëren een soort monocultuur waaruit geen nieuwe, frisse of uitdagende cinema kan ontstaan.

Komt er ondanks de beperkte zaalcapaciteit veel volk naar jullie voorstellingen?

Soms wel, soms niet. We verkopen regelmatig alle zitjes uit. We zijn nu op zoek naar een nieuwe locatie die toegankelijker is voor onze bezoekers. Dan hopen we nog vaker de voorstelling uit te verkopen.

”

Op termijn willen we de structuur van dagvorm_cinema ombouwen naar een echte coöperatie

Je hebt ook met MO* en Hart Boven Hard samengewerkt?

Ik heb een reportagereeks gemaakt in opdracht van Hart Boven Hard, die we dan mochten verspreiden via de website en social media van MO*. Daarin deed ik onderzoek naar burgerinitiatieven.

Er zijn zoveel fantastische projecten die

”

STILL UIT THE POTATO EATERS

de economische en maatschappelijke transitie naar een eerlijkere, duurzame samenleving vormgeven en die gedragen worden door burgers die, al dan niet als vrijwilliger, het heft zelf in handen nemen. Politici kunnen wat leren van de ondernemingszin van bezorgde burgers.

Specialiseert dagvorm zich alleen in experimentele kortfilms?

Nee, momenteel werk ik aan een lange film. Kortfilms kan je maken met een beperkt budget. Onze films zijn vaak wat uitdagender, maar dat is niet iets waar we ons persé mee willen onderscheiden.

Het zijn eerder toevallig ook het soort films die we zelf graag zien en ze daarom zelf maken. In de toekomst plannen we ook wel een klassieke fictiefilm over arbeiders in Brussel.

Hoe hebben jullie de huidige locatie (deel van de gebouwen van het vroegere Actiris) kunnen bekomen?

Dat doen we via een tussenpartij die leegstand beheert. Dat klinkt fijn, maar eigenlijk betalen we best veel voor een ruimte die niet in orde is, en tegelijk zijn we zo een speelbal van de projectontwikkelaars en de investeerders die eerst leegstand creëren, om dan te speculeren op stijgende vastgoedprijzen. We vertrekken liefst zo snel mogelijk uit dit gebouw en deze tussenpartij.

Hebben jullie concurrentie en/of samen-

werking met cinema RITCS en Argos?

We willen vooral samenwerkingen realiseren, maar door de huidige lockdown gingen concrete gesprekken daarover verloren. In de toekomst pikken we dat weer op.

Sinds de lockdown zet dagvorm_cinema gratis films online?

We leiden mensen naar films die we zelf online vinden. Soms staan die eigenlijk illegaal online, maar we willen mensen een alternatief bieden voor de films op Netflix en dergelijke.

De films waarnaar we een hyperlink delen op onze Facebookpagina zijn vaak uitdagende films maar het zijn tegelijk ook gewoon klassiekers.

Wat betekent rave_cinema?

Met rave_cinema tonen we films over dansen en muziek, waarna we een feestje organiseren. Feesten met dezelfde mensen als waarmee je net naar films hebt gekeken, creëert een speciale band.

Kan je onze lezers wat vertellen over je kortfilm The Potato Eaters uit 2016 die geselecteerd werd voor verschillende filmfestivals in binnen- en buitenland?

In die kortfilm legde ik een visueel verband tussen arbeiders in de Antwerpse haven en het het bekende gelijknamige schilderij ‘De aardappeleters’ van Vincent Van Gogh. Van Gogh heeft mooie brieven geschreven tijdens het schilde-

We willen mensen samenbrengen om te praten, te kijken, te luisteren en te eten

ren van dat werk en in The Potato Eaters vroeg ik aan arbeiders uit de haven van Antwerpen die brieven voor te lezen.

Wie zijn je favoriete regisseurs en welke zijn je lievelingsfilms?

De Thaise realisator, scenarist, producer en hedendaags kunstenaar Apichatpong Weerasethakul: Uncle Boonmee is de beste film van de voorbije 10 jaar!

De Amerikaanse Kelly Reichardt, gespecialiseerd in het maken van vooral minimalistische films en Charlie Chaplin.

Certain Women van Reichardt is voor mij de beste film van de voorbij 5 jaar.

En dan is er nog de Franse Claire Dennis, die onder andere met Wim Wenders en Jim Jarmusch samenwerkte en bij het grote publiek bekend raakte met de film Chocolat. En uiteraard de reeds vermelde Nederlandse regisseur Johan van der Keuken.

Iets anders: vanwaar ben jij afkomstig en hoe lang woon je reeds in Brussel?

Ik ben geboren in Merksem, dicht bij de Antwerpse haven. Ik groeide op in de Kempen en via een omweg langs Gent ben ik nu blij een viertal jaar in Brussel te wonen.

In welk Brussels stadsdeel woon je en hoe is de levenskwaliteit daar?

Ik woon aan het Bloemenhofplein, best

centraal. Het is een fantastische, erg rustige en gezellige wijk. Al kijk ik uit naar het nieuwe circulatieplan, want onze wijk is niet gemaakt voor het aantal auto’s die er dagelijks doorrijden. Blijkbaar is die grote hoeveelheid passerende wagens een negatief gevolg van de voetgangerszone. Doordat die hoofdbaan is afgelost, is er veel meer sluikverkeer in de smalle, rustige straten daarrond. Zo voelt die voetgangerszone toch eerder aan als een commercieel project dan als een manier om de levenskwaliteit van de centraal wonende Brusselaars te verbeteren.

Maar ik klaag niet echt, het is hier erg fijn.

Heb je nog op andere plaatsen in Brussel gewoond? Hoe ervaar je het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in het algemeen?

Ik woonde eerst in de Kaaienwijk, wat ook fijn was. Ik ben blij in het Hoofdstedelijk Gewest te wonen. Het is een bruisende stad waar veel mensen een solidaire band met hun medestedelingen voelen. Dat vind ik erg aantrekkelijk en dat lijkt wel tegengesteld aan het Vlaanderen van vandaag. Het zou goed zijn als we de komende jaren de grote kloof tussen rijk en arm kunnen verkleinen en de stad nog meer op maat van de inwoners kunnen inrichten. De enorme leegstand in deze stad en het probleem van dakloosheid zouden samen opgelost kunnen worden. Een beetje politieke vernieuwing is daarom welgekomen.

Vriendelijk bedankt voor dit aangename en leerrijke gesprek, Ben.

Dagvorm_cinema, Paul Devauxstraat 3, 1000 Brussel, ben@dagvorm.be Facebook: dagvorminicinema Instagram: dagvorm_cinema_bxl

Résumé

Ben De Raes est le dernier voisin de la saison. Il est le directeur artistique du dagvorm_cinéma. Ce petit cinéma est en plein centre près du Beursgebouw Entre-temps, le cinéma est passé à la projection en ligne de courts métrages. Sous le nom de "Lockdown Festival", les organisateurs de dagvorm mettent en ligne chaque jour un nouveau court-métrage accessible au public durant 24 heures. Ben est connu pour son court-métrage "The Potatoe Eaters" en 2016 qui a été sélectionné par plusieurs festivals de cinéma nationaux et internationaux. Dans ce film, il établit un lien visuel entre les travailleurs du port d'Anvers et le célèbre tableau de Vincent Van Gogh.

7

BRUSSELSE ARCHITECTUUR >CORONA CITY

Het is vandaag de eerste dag van de negende week dat we allen opgehokt dienen te blijven.

Het regime wordt versoepeld, de winkels mogen terug open, we flaneren over de kaaien, we nemen de 1 richting zuid van de Nieuwstraat en lummelen wat rond over de piétonnier.

De stad komt terug tot leven, meer auto’s, terug lawaai, ook meer volk op straat.

Na acht weken stilstand met vijf man en een paardenkop op de Grote Markt en de eenzaamheid van Manneken Pis wordt de stad langzaam wakker. De vijfhoek is nu één groot woonerf, voetgangers aan de macht, het Gewest levert met grote ijver kilometers nieuwe royale fietsfaciliteiten, de nieuwe mobiliteit.

Maar wat met de “nieuwe” sociale leefbaarheid van onze straten en pleinen?

Een woonerf is meer dan de 20 km per uur waartoe de wegcode zich beperkt.

Een woonerf¹ is een straat of plein waarbij de nadruk zeer sterk ligt op de verblijfsfunctie: wonen, spelen, wandelen, enzovoort. Een woonerf gaat over sociale ontmoeting en daar blokkeert corona ons. Blijf in uw kot is wel bijzonder frustrerend voor stedelingen die al te klein wonen en waarvoor er veel te weinig bruikbare buitenruimte is, te weinig buurtparkjes, te weinig speelpleinen, te weinig rustplekken, te weinig groen.

Het wordt een opgave om bij deze gelegenheid ook hieraan te werken, hoe 8

MARGUERITE DURASSQUARE 1971

pakken we dat aan, hoe vermijden we dat de auto terug alle plaats inneemt?

Hoe kunnen we de fysieke nabijheid2 op een veilige manier herstellen, en van straten en pleinen (terug) leefbare plekken maken?

De stad organiseert dezer dagen een wijkenquête rond de aanleg van de Marguerite Duras- square (ex-Pantsertroepen). Het zou een eerste praktijkoefening kunnen zijn.

Deze kan je hier invullen: www.brussel.be/uw-mening-over-de-marguerite-durassquare.

Tot eind jaren zeventig was het plein gedurende meer dan vijftig jaar³ een saai plantsoen, rond 1980 werd het heraangelegd en eind jaren negentig was het al zwaar verwaarloosd. In de slipstream van de bezettingsacties van Hotel Central werd er gemobiliseerd. Onder de gietende regen ruimden buurtbewoners gedurende een weekend, gesteund door de stadsdiensten het parkje gron-

dig op, containers vuilnis werden opgeladen, wegen werden terug wat proper en begaanbaar gemaakt. Het was een hartverwarmende actie: mensen leerden elkaar kennen en er kwamen later buurtfeesten van.

Kort daarna werd een opdracht uitgeschreven om de square opnieuw aan te leggen. Het werd een totaal andere benadering met blauwe lichtjes ingewerkt in de paden en een combinatie van zwierige en strakke lijnen. Een kunstwerk waardig, maar blauwe lichtjes doofden al na enkele maanden en de strakke looplijnen kwamen duidelijk niet overeen met de spontane looplijnen van de gebruikers. Resultaat: de indruk van een versleten publieke ruimte. Dat er na 40 jaar een derde heraanleg nodig is doet vragen rijzen. Klaarblijkelijk beantwoordden de vorige versies niet aan de noden van de wijk en waren ze niet ontworpen op maat van en met de gebruikers. Natuurlijk speelt het gebrek aan parken in deze wijken ook een rol en is

MARGUERITE DURASSQUARE 1996

de druk op een te kleine ruimte te zwaar.

Soit, vandaag roept de Dienst Groene Ruimten de bevolking op om deel te nemen aan een wijkenquête. Een lamentabel formulier dat overgemaakt zal worden aan een studiebureau die dan in september met een voorstel zal komen.

Dit lijkt ons niet de goede methode om de après-corona stad vorm te geven.

Trek lessen uit het recente verleden, schaf de hondenweide⁴ af in dit veel te kleine park, maak gebruik van de sociale dynamiek die er in de Begijnhof en de Dansaertwijk leeft, betrek de vele verenigingen erbij, maak er een feest van.

En neem de mensen au sérieux.

Marcel Rijdams Foto’s: Hemels Brussel, 1 www.wegenwiki.nl/Woonerf 2 ≠ social distancing 3 zie Hemels Brussel/Bruciel http://bruciel.brussels/# 4 aan de Ninoofsepoort is er 2,5 ha hondenweide genoeg

MARGUERITE DURASSQUARE 2004

Résumé

Après huit semaines d'inactivité, la ville se réveille lentement. Le Pentagone est désormais une grande zone résidentielle, les piétons au pouvoir et les nouvelles installations cyclistes généreuses. Une zone résidentielle est une rue ou une place où l'accent est mis sur ces fonctions : vivre, jouer, se promener, ... Une zone résidentielle est un lieu de rencontre sociale et c'est là que le COVID-19 nous bloque.

Rester dans sa chambre est particulièrement frustrant pour les citadins qui vivent dans des lieux exigus et pour qui il y a beaucoup trop peu d'espace extérieur utilisable, trop peu de parcs de quartier, trop peu d'aires de jeux, trop peu d'aires de repos et trop peu de verdure.

>DROOGSTOPPELS OPEN BRIEF AAN GERMAINE VAN PARIJS (1893-1983) Geachte mevrouw van Parijs, U heeft in uw lange leven heel wat meegemaakt: twee wereldoorlogen, de crisis van de jaren dertig, de Koningskwestie, de dolle jaren zestig,…

En u heeft het niet alleen meegemaakt, u heeft dat alles ook nog eens prachtig gefotografeerd. Zowel de grootse gebeurtenissen als de kleine dagdagelijkse taferelen. U had de gave om foto’s te nemen die bleven hangen. Net zoals de beroemde Franse fotograaf Cartier-Bresson slaagde u erin om af te drukken op het juiste moment, het zogenaamde ‘moment décisif’.

U werd geboren in Sint-Gillis als Germaine Eberg op 18 april 1893. Uw ouders ontdekten al vroeg uw kunstzinnige talent en namen de wijze beslissing om u naar de Ecole des Arts et Métiers in Brussel te sturen. Op achttienjarige leeftijd trouwt u met de persfotograaf Félix van Parijs en dankzij hem kan u zelf ook persfotografe worden.

Op het einde van de Eerste Wereldoorlog had u al een zekere faam en in 1925 staat u als eerste professionele fotojournaliste aan de wieg van de Association des Reporters photographes de Belgique. Weliswaar niet als voorzitster, maar als ondervoorzitster want een vrouw aan het hoofd zou de reputatie van zo’n eerbiedwaardige organisatie kunnen besmeuren. Een vrouw die werkte met zware apparatuur en gevaarlijke chemi-

Droogstoppel is een Brusselse eeuweling die zijn stad enorm heeft zien veranderen, soms ten goede maar vaak ook ten kwade. Vroeger nam hij iedereen en alles wat hem dwarsligt op de korrel. De laatste tijd wil Droogstoppel meer energie steken in blijken van appreciatie en bewondering. In de grond is Droogstoppel een wijs man met het hart op de juiste plaats.

GERMAINE VAN PARIJS

caliën, dat moest vroeg of laat verkeerd aflopen, zo dacht men in de jaren twintig. En een vrouw die gescheiden was, samenleefde met een journalist en geen interesse had in het moederschap, dat was toch wel heel raar in die tijd.

U moest in die mannenwereld zwaar met de ellenbogen werken, of in uw geval met de hielen want naar het schijnt waren de meest opdringerige persfotografen als voor de dood voor uw ‘coup de talon’ waarmee u meesterlijk kon uithalen.

Een van uw eerste reportages is de blijde intrede van Koning Albert in november 1918. Naar het schijnt kwamen toen een miljoen Belgen naar Brussel om te kijken naar de Koning-Soldaat op zijn

wit paard. Van rond die tijd dateert ook uw warme band met het koningshuis in het bijzonder met een andere uitzonderlijke vrouw: Koningin Elisabeth. U wordt de officieuze hoffotografe. U mag zelfs een foto nemen van de verongelukte koning Albert I op zijn doodsbed met twee nonnen die bij zijn stoffelijk overschot bidden. De foto zou pas veel later worden vrijgegeven.

Tijdens de Tweede wereldoorlog weigert u te werken voor kranten die onder de Duitse censuur staan. Op het einde van de oorlog trekt u een battledress aan en brengt u voor United Press verslag uit over de bevrijding van Brussel in september 1944 en enkele maanden later over het Ardennenoffensief.

KONING ALBERT I OP ZIJN DOODSBED

Na de oorlog richt u uw eigen persagentschap op. Gekroonde hoofden maar ook beroemdheden zoals Churchill, Einstein, Horta en Paul-Henri Spaak poseren graag voor uw lens. Tot uw vijfenzeventigste blijft u onvermoeibaar foto’s nemen met uw Leica- of Rolleiflexcamera. U leidt ook uw nicht, Odette Dereze, op tot topfotografe en op het einde van uw leven maakte u een inventaris op van minstens 20.000 glasplaatnegatieven. Die vormen alle samen het geheugen van België, het België van voor de staatshervormingen, la Belgique à papa.

Waarvoor dank.

Hoogachtend, Droogstoppel

Résumé

Droogstoppel a écrit une lettre ouverte à Germaine van Parijs (18931983). Elle a été la première femme photographe de presse dans le pays.

Une femme forte qui a dû lutter contre de nombreux préjugés dans le monde très masculin de la photographie de presse. Elle se lie d'amitié avec la reine Élisabeth. Elle fait des reportages sur la libération de Bruxelles et l'offensive des Ardennes. Après la guerre, elle a créé sa propre agence de presse et a photographié de nombreuses célébrités.

9

>STADSBERICHTJES

FONTAINASPARK IN BLOEI

ALWEER BOMEN BEDREIGD

Zo mooi kan een klein park zijn, met groen dat alle ruimte krijgt en vrijelijk zijn gang kan gaan, met bloeiende bloemen en struiken. Dit parkje, waar je langs verschillende kanten in en uit kan, is zalig om te vertoeven. Het park bevindt zich in een dichtbebouwde omgeving waar heel veel klein behuisde Brusselaars wonen. Buurtbewoners maken er graag en veel gebruik van. Voor kinderen is het er heerlijk. Fijn zo’n plek in de buurt!

HET GEZELLIGE NINOOFSEPLEIN

HET FONTAINASPARK IS ZALIG OM TE VERTOEVEN

We moeten het alweer over dreigende bomenkap hebben. Deze keer op het Ninoofseplein. Dat gezellige pleintje met mooie Magrittefontein wordt binnenkort heraangelegd. Naar verluidt zouden de plannen gemaakt zijn in overleg met de buurtbewoners. Vraag is: wie zijn dat? Alleen de mensen die op het plein zelf wonen? Want een straat verder, die uitkomt op het plein, weet niemand ergens van.

In ieder geval moeten mooie oude linden op het plein eraan geloven. De bomen zouden te dicht bij elkaar staan, zo wordt beweerd. Dat is niet naar de zin van iedereen, getuige de oproep tot actie die aan een van de bomen hangt. De actie werd opgeschort wegens corona, maar zal in veiliger tijden wellicht hernomen worden, als het dan al niet te laat is.

Stadsberichtjes door Nora De Kempeneer

10

>GEMEENTERAAD: GEMEENTERAADSZITTING 11 MEI: MONDMASKERS EN FIETSNIETJES VIDEOCONFERENTIE Gemeenteraadslid Liesbet Temmerman (Ecolo-Groen) is afwezig en dus zit gemeenteraadslid Mohamed Ouriaghli (PS) de vergadering voor.

De aankoop van mondmaskers door burgemeester Philippe Close (PS) zorgt voor heel wat beroering bij een aantal gemeenteraadsleden van de oppositie: Waarom zo’n hoge aankooprijs? Werd er een openbare aanbestedingsprocedure gevolgd? Klopt het dat de stad maskers verkocht aan andere Brusselse gemeenten? Waarom werd de aankoop niet gecoördineerd door het gewest?

Burgemeester Close antwoordt: in het begin van de coronacrisis verkondigden virologen via verschillende media dat het gebruik van een mondmasker overbodig was. De burgemeester ging zijn licht opsteken bij virologen van het Sint-Pietersziekenhuis en zij raadden hem aan een voorraad maskers te bestellen. Er was weinig tijd, dus ging er geen openbare aanbesteding aan vooraf. Een verstandige beslissing, zo blijkt.

De eerste lading kwam toe eind april. De maskers besteld door de federale overheid, zullen pas eind mei beschikbaar zijn.

Deze eerste stadsmaskers werden uitgedeeld aan stadspersoneel, politie, gemeenschapswachten en personeel van de rusthuizen. Een tweede lading, 150.000 mondmaskers, zijn in de eerste plaats bedoeld voor senioren, vervolgens begunstigden van het OCMW en dan de overige stadsbevolking. Deze

maskers gaan minstens zes maanden mee en kunnen gewassen én gestreken worden.

De kers op de taart voor de modegevoeligen onder ons zijn de 75.000 maskers besteld bij River Woods: de beste kwaliteit met een gebruiksduur van 1 jaar.

Op 11 mei waren 7000 senioren in het bezit van een aan huis geleverd masker.

Dit betekent nog niet de helft van de 20.608 65-plussers op het grondgebied van de stad. Wanneer u als 65-plusser belt naar het gratis nummer 0800 35 550 krijgt u een masker aan huis bezorgd.

Alle andere inwoners bellen naar 0800 35 228 en kunnen vervolgens een mondmasker afhalen in één van de 17 buurthuizen van de stad. Door de aankoop van grote hoeveelheden heeft de stad ook enkele andere Brusselse gemeenten uit de nood kunnen helpen.

Gemeenteraadslid Geoffroy Coomans de Brachène meldt dat hij in een zijstraat van de Louizalaan woont en klaagt dat er zich op het nabijgelegen kleine kruispunt 18 fietsnietjes bevinden. Het zijn er veel te veel en ze worden niet gebruikt, deelt hij mee. Hij heeft de indruk dat ze geplaatst worden om het aantal parkeerplaatsen voor auto’s in te perken.

Zijn buurt heeft meer behoefte aan fietsboxen, aldus het gemeenteraadslid.

Bevoegd schepen Bart Dhondt (Ecolo-Groen) vindt de plaatsing van fietsnietjes, momenteel 1.000, belangrijk.

Ze beveiligen de kruispunten, waar nu meer zichtbaarheid is. Ze geven de ge-

legenheid aan huidige en toekomstige fietsers om hun vervoermiddel gedurende korte tijd te stallen. Verder belooft hij de plaatsing van 38 fietsboxen dit jaar, een verdubbeling van het huidige aantal.

Gemeenteraadslid David Weytsman (MR) wil weten wat de criteria zijn om ingegraven glasbollen te doen plaatsen. Schepen van openbare netheid Zoubidou Jellab (Ecolo-Groen) meldt dat dit in de eerste plaats afhangt van de vraag van bewoners. Ze voegt eraan toe dat handelaars en bewoners niet altijd blij zijn met ingegraven glasbollen. Zo is de plaatsing ervan op het Bloemenhofplein niet kunnen doorgaan wegens te veel protest.

Bij de stemming over de agendapunten merk ik dat gemeenteraadslid Els Ampe (Open VLD), sinds enige tijd niet meer aanwezig op de gemeenteraad, dit keer present is. Vanuit Brussel? Of Knokke?

Enkele schepenen geven vervolgens een stand van zaken in verband met het coronavirus/COVID-19.

Sinds 11 mei is de vijfhoek, het gebied binnen de kleine Brusselse ring, een woonerf. Voetgangers hebben er voorrang, vervolgens fietsers, openbaar vervoer en auto’s mogen er maximum 20 km per uur rijden. De beslissing is doordacht genomen, zal geëvalueerd worden en indien nodig aangepast.

Schepen van Franstalig onderwijs Faouzia Hariche (PS) verklaart dat alles in gereedheid wordt gebracht om de lessen te hervatten. Gemeenteraadslid Riet Dhont (PTB*PVDA) maakt zich zorgen omdat naar verluidt 30 à 40% van de leerlingen van het secundair onderwijs, zou afgehaakt hebben. Schepen Hariche bevestigt dat in sommige scholen 30% van de leerlingen niet gereageerd heeft op berichten vanuit de school.

OCMW-voorzitster Karine Lalieux preciseert dat op datum van 30 april exact 219 personen, omwille van financiële problemen gelinkt aan de coronacrisis,

OCMW-steun gevraagd hebben.

Ten slotte keurt de gemeenteraad een ontwerp van motie goed waarin de economische en sociale noodtoestand wordt uitgeroepen.

Opmerkelijk: gemeenteraadslid Bertin Mampaka (CDH) woont de zitting bij vanuit een vergaderzaal van het Brussels parlement. Hier zijn geen zetels met rugverstelling te bekennen, zodoende zit hij deze keer rechtop.

Mireille Willems

11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

COLOFON WAT KAN JE DOEN OM JE MEDE-BRUSSELAAR TE HELPEN? HEB JE ZELF HULP NODIG IN DEZE CRISIS?

STADSPIRATIE – DEEL JOUW IDEE VOOR BRUSSEL TOT 30 JUNI Het coronavirus stuurt ons leven behoorlijk in de war. Toch kijken we ook al naar de toekomst. Heb je grootse plannen of kleine ideeën voor onze stad? Wij hebben jouw idee nodig. De VGC stippelt haar plannen voor de komende jaren uit. Samen met jou. Dat is Stadspiratie.

Deel je idee over leren, opgroeien, meedoen, samen maken, ontmoeten of gezond leven in de stad. Deel het op www.stadspiratie.be.

Blijf je graag op de hoogte? Wil je reageren op ideeën van andere Brusselaars? Of mee nadenken over Stadspiratie? Dat kan allemaal tot 30 juni via www.stadspiratie.be

Niet iedereen kan in coronatijden naar de winkel of apotheek. Via de website Brussels Helps kunnen Brusselaars die vrijwillig hulp aanbieden en mensen die hulp nodig hebben elkaar makkelijk vinden. Registreer je via www.impactdays. be/brusselshelps. Je kan Brussels Helps

ook telefonisch bereiken via 0800 711 37.

De medewerkers van Muntpunt staan voor u klaar in het Nederlandstalige callcenter.

Werkten aan dit nummer mee: Grigore Ionita, Etienne Philips, Hilde Van Geel, Hanne De Nil, Jef Deyaert, Nora De Kempeneer, Marcel Rijdams, Arnout Willems, Vespa Rous, Stefan Moens, Kris De Vroede, Charles Six, Mireille Willems, Greet Callaerts en Jaani De Koker.

Foto’s: De Markten en ingezonden Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van N22, het netwerk van de 22 Brusselse gemeenschapscentra.

Steun De Vijfhoek: Hartelijk dank aan Lydia Deveen en Marie Bogaerts.

Uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62- 433-1147061-61 van De Markten met vermelding "steun De Vijfhoek".

Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be

Voor het septembernummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 12 augustus.

Artikelwerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be

Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen

De redactie behoudt zich het recht voor om teksten in te korten of aan te passen.

De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be www.facebook.com/demarkten.brussel 0448.654.692 RPR Brussel

Openingsuren onthaal: maandag tot donderdag van 9 tot 20u, vrijdag van 9 tot 17u en zaterdag van 9 tot 13u (behalve tijdens schoolvakanties). De Markten is gesloten op maandag 1 juni, en van zaterdag 18 juli tot en met zondag 2 augustus 2020.

Oplage: 5.200

Wie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont, kan De Vijfhoek gratis ontvangen.

Woont u buiten Brussel?

Dan krijgt u De Vijfhoek door € 12,50 over te schrijven op rekeningnummer BE62-433-1147061-61 met de vermelding van 'Abonnement De Vijfhoek'.

Wist je dat je al onze publicaties ook online kan bekijken?

Surf naar www.demarkten.be/publicaties. Wil je onze e-nieuwsbrief ontvangen? Mail naar demarkten@demarkten.be of schrijf je in op www.demarkten.be.

De Markten respecteert je privacy. Je contactgegevens gebruiken we uitsluitend om je De Vijfhoek toe te zenden en je op de hoogte te houden van eigen activiteiten van Gemeenschapscentrum De Markten en aanverwante organisaties in de Vlaamse gemeenschap te Brussel. Je kan op elk moment een adreswijziging doorgeven of aangeven dat je onze informatie niet langer wilt ontvangen via demarkten@demarkten.be of De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel. Voor meer informatie over je overige rechten conform de privacywetgeving, raadpleeg www.demarkten.be/uw-privacy.

12