De Vijfhoek oktober 2017

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

PB- PP B- 06386 BELGIE(N) - BELGIQUE

MAANDBLAD > JAARGANG 41 > NUMMER 8> OKTOBER 2017 (behalve in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN > P6 >MARIE-LOUISE BOGAERTS, BEWOONSTER VAN ÉÉN VAN DE 5 BLOKKEN BOUWEN EN BREKEN IN BRUSSEL > P8 >METAMORFOSEN DROOGSTOPPEL > P9 >OPEN BRIEF AAN … JACQUES BREL

Stadsbaken: Papenvest © CHARLES SIX

OKTOBER IN DE MARKTEN

© CHARLES SIX

SALON DANSANT 73

LOBSTAR Terwijl de nood aan betaalbare woningen hoog is, schrapt Brussel meer dan honderd sociale woningen in de Papenvestwijk, “de 5 blokken”, op een steenworp van de Markten.

Marie-Louise Bogaerts, bewoonster van één van deze 5 blokken kent iedereen op de Papenvest. “Velen wonen hier graag en hebben geen zin om te verhuizen.”

De 5 blokken zijn ook erg in trek bij lokale, sociale en culturele organisaties die er allerhande activiteiten organiseren. Ook het Brussels Brecht Eislerkoor wil er met de bewoners een project opzetten.

U leest het, het stadsbaken van dit nummer is de Papenvest.

Met stip te noteren in uw agenda: 29 oktober om 15u, de tweede Salon Dansant van het seizoen!

Op het programma? LOBSTAR, een eigenzinnige muziekgroep uit Sint-Pieters-Leeuw met een bijzonder gevarieerd repertoire.

Verwacht u aan gelobstariseerde versies van klassiekers van onder andere Edith Piaf, Francis Cabrel, Michel Fugain, Frank Sinatra, Elvis Presley, The Monkees, Buena Vista Social Club & Rocco Granata, maar ook covers van moderne nummers én eigen werk.

Afgelopen zomer brachten ze nog een gesmaakt concert bij de collega’s van De Koer en binnenkort dus te bewonderen in De Markten.

Niet te missen!

• Zondag 29 oktober om 15u (deuren open om 14u) Prijs: €7 of €2 Paspartoekansentarief

2

FERNANDO PESSOA

LEZING

POËZIECAFE

LORCA: LIEFDE, DOOD EN POËZIE

Ik ben Niets, de poëzie van Fernando Pessoa 'Ik ben Niets', dicht Fernando Pessoa, die meer dan wie ook verschillende persoonlijkheden wilde zijn en dat ook bewerkstelligde.

Wij maken kennis met zijn ­beroemdste heteroniemen Ricardo Reis, Alberto Caeiro, Alvaro de Campos, Bernardo Soares en Fernando Pessoa himself natuurlijk. Zijn merkwaardige levensloop en opvattingen tekenen een man die ons om meer dan één reden uitermate zal boeien. En uiteraard maken we uitvoerig kennis met zijn gedichten.

Vooraf luisteren we naar gedichten van K. Michel.

In oktober kan u twee lezingen over de Spaanse dichter Lorca bijwonen in De Markten. Beide lezingen worden gegeven door Bart Vonck (dichter, poëzie­ vertaler en criticus) die in 2009 de vertaling van Lorca’s volledige ­poëzie heeft gepubliceerd. Vonck werkt nu aan een nieuw boek over Lorca.

• Woensdag 11 oktober van 14u tot 16u Prijs: €6, €5 met BOp-kaart, €2 Paspartoekansentarief (koffie in­ begrepen) en gratis bij omruiling van 15 Paspartoepunten

DMITRI SJOSTAKOVITSJ ©DEUTSCHE FOTOTHEK

LORCA

LORCA EN DE FLAMENCO: De poëzie van de ‘Cante Jondo’ Met de componist Manuel de Falla zocht Lorca de zigeuners op die in de grotten van zijn geboortestad leefden.

Hij gaf gestalte aan hun leefwereld en aan hun muziekkunst, de flamenco.

Welke thema’s heeft hij daarbij ontwikkeld? En hoe deed hij dat? Via de lectuur van enkele sleutelteksten komen we dat op het spoor.

PROEVEN VAN KLASSIEKE MUZIEK

LORCA EN DE SPAANSE TRADITIE: Het ‘Zigeunerboek’ (1924-1927) Eén van Lorca’s bekendste bundels zorgde ook voor kritiek, onder meer van Salvador Dalí. Hoe was de verhouding tussen de latere surrealistische schilder en zijn studiegenoot Lorca?

Hoe heeft Lorca de Spaanse traditie van het liedboek als uitgangspunt genomen voor een bewust modern dichterschap? Waar staan de zigeuners voor? Hoe komt dat in de teksten ter sprake?

Wonderboy Sjostakovitsj Dmitri Sjostakovitsj werd geboren in 1906 en was een Russisch componist en pianist. Zijn composities ontstonden in het voormalige Sovjet-Rusland, in een tijd van strenge overheidscontrole en censuur. Zijn muziek is op een hechte maar ondoorgrondelijke manier verbonden met de gebeurtenissen in zijn leven. Het is een feit dat het ­oeuvre van Sjostakovitsj nog steeds populair is. Zelfs zijn donkerste werken roepen nu een positieve reactie op.

• Dinsdag 10 oktober en 24 oktober van 20u tot 21u30 in De Markten Prijs: €9 of €2 Paspartoekansentarief per lezing

Geert Boxstael overloopt leven en werk van de componist en probeert ook de tijdsgeest van toen te schetsen.

Na de voordracht zorgen studenten van het Koninklijk Conservatorium voor een muzikale proeverij met werk van deze wonderboy.

Nadien volgt een tweegangenmenu in restaurant Harvest, Zaterdagplein 14, te reserveren bij inschrijving.

• Donderdag 5 oktober van 9u tot 11u30 in De Markten Prijs: €12, €10 met BOp-kaart, €2 Paspartoekansentarief (koffie voordracht en concert inbegrepen) en €16 toeslag voor de middaglunch (vooraf bij inschrijving te reserveren).

Organisatie en info: De Markten, 02 512 34 25, www.demarkten.be, demarkten@demarkten.be 3 3

> OPROEP

FOTOWEDSTRIJD - WIN JE FOTO OP GIGANTISCH FORMAAT

GEEF UW OUDE INSTRUMENTEN EEN TWEEDE LEVEN!

Hoe zie jij Brussel?

Ons sociaal-artistieke huisgezelschap Forsiti’A begint in oktober aan een nieuw project en dat wordt alweer het achtste op de teller. Dit jaar wordt er gewerkt aan een voorstelling met dat andere ­huis­gezelschap van De Markten dat u nauw aan het hart ligt: ons orkest Café Marché.

Voor deze samenwerking zijn we op zoek naar verschillende instrumenten, in álle mogelijke vormen en maten. Groot, klein, mooi, lelijk, geblutst, verroest, in stukken, … ze krijgen allemaal een plaats

De opdracht is simpel: maak een foto over hoe jij Brussel beleeft en wie weet komt jouw foto in gigantisch formaat op onze binnenkoer te hangen!

Nadien krijg je de banner mee naar huis.

Let op! Je foto mag nog niet eerder gepubliceerd of tentoongesteld zijn.

Tot en met 30 november 2017 kan je een eigen foto insturen. Het wedstrijd­­­ reglement en meer info kan je vinden op

4

onze website: www.demarkten.be WAT MOET JE DOEN? Mail je foto naar hanne.denil@vgc. be met als vermelding ‘fotowedstrijd’. Zet in de mail je voor- en achternaam, je mailadres en je telefoonnummer. Voeg bij de e-mail een beschrijving van maximaal 100 woorden, waarin je beschrijft hoe in de foto het thema tot uitdrukking komt.

in de voorstelling.

Heeft u op zolder, in de kelder of achteraan in uw ‘rommelkast’ nog een instrument dat u niet meer bespeelt maar waar u nooit helemaal afstand van kon doen?

Laat het ons weten!

Te leen of te geef, we ontvangen het met veel liefde, zullen het koesteren en een tweede leven geven op de scène. In ruil eeuwige dank én een plaats op de eerste rij voor één van de voorstellingen in het voorjaar van 2018.

Contacteer ons via theaterforsitia@gmail.com of via 02 512 34 25 en vraag naar Hilde.

Meer informatie over het project vind je op forsitia.org en je kan onze vorderingen volgen op de facebookpagina Gezelschap Forsiti’A.

TER PLEKKE >PAPENVESTBLUES

Het wijkcontract ‘Bloemenhof’ pakt ook de wijk rond de Papenvest aan, van de Dansaertstraat tot de Fabriekstraat. De contrasten zijn er voor het grijpen. De trendy Bar Beton en de nieuwe MAD- tempel zijn op maat van branché-Brussel, maar even verder staan vijf verloederde woontorens te kreunen onder hun s­ ociaal gewicht. In de O.L.V. van Vaakstraat herrijst al een nieuwe woonwijk en vanaf 2018 zouden ook de woontorens plaats maken voor nieuwe woongelegenheid.

We ontmoeten er Matthieu, sociaal werker die vanuit zijn kantoortje onderaan één van de blokken de sociale cohesie tracht te bewerkstelligen, Mimoun die bezig is in zijn tuinbak van de collectieve tuin aan de rugzijde van het Rijksarchief, en vier jonge muurschilders die op de achtermuur van dat gebouw een indrukwekkend fresco aanbrengen.

400m² Isabelle, Francesca, Sybille en ­Stéphane (41, 30, 38, 28) lunchen aan de pick­nick­ tafel van de collectieve tuin in de aarzelende septemberzon. Hun kleren dragen de sporen van hun activiteit: ze brengen een gigantische muurschildering aan in de hoekruimte van het archiefgebouw.

De steigers en beschermzeilen onthullen spaarzaam de florale pracht van het ontwerp van Brecht Evens, illustrator en striptekenaar. Het werk van deze kunstenaar is ook te zien in het Mima.

De vier werken hier al twee maanden en zullen nog eens vier weken bezig zijn op hun stellingen. Isabelle en ­Francesca ­specialiseerden zich aan het Van Der Keleninstituut in Sint-Gillis, een referentie op gebied van de opleiding tot schilder-decorateur. Stéphane studeert nog aan La Cambre, Sybille is gespecialiseerd in florale kunst. Zij participeerden eerder al aan de creatie van ‘Les Géants ­d’Anderlecht’ op de tien pijlers van de Grote Ring in Neerpede. Zij werken voor ‘Urbana’ dat gespecialiseerd is in street

­artprojecten, zoals het reusachtige ‘The future is Europe’ aan de Wetstraat. Ook de 40 portretten op de palissade rond het oude Fortisgebouw in de Ravensteinstraat zijn een project van Urbana.

De schilders vinden het fijn dat de bewoners van de lelijke torens iets moois zullen te zien krijgen als ze uit hun raam kijken.

Maar ze krijgen ook kritiek uit die hoek: ‘daar is geld voor, maar intussen geraken de liften in het gebouw niet hersteld en hangen de deuren uit hun hengsels’. Of ze geen last hebben van vandalisme? Dat valt goed mee, hun werk wordt gerespecteerd. Bengels uit de buurt kropen wel via hun stellages het archiefgebouw binnen, maar aan de muurschildering zelf hadden ze niet geknoeid… Tot hiertoe werkten de muurschilders vooral in Brussel, maar Urbana liet weten dat er veel interesse is vanuit Vlaanderen.

Mimoun Hij heeft een fietskader op een van de groentenbakken geplaatst en probeert het lakwerk schoon te krijgen. Het tuin-

werk loopt op zijn laatste benen, in de bakken groeien nog wat spruitkolen, maïs, peterselie en wortelen. Een goed initiatief, vindt Mimoun, zelf heeft hij twee bakken in cultuur. Hij woont hier al 20 jaar en deze collectieve tuin werd in 2011 aangelegd op (vervuilde) grond van het Rijksarchief, dat het perceeltje verkocht aan de stad. Maar de tuin zou groter moeten zijn, er is te weinig groen in de buurt. Niet simpel, deze wijk, verzucht hij. Problemen met jongeren, met versleten infrastructuur, met lawaai. De vestiging van de Okay vindt hij een ­goede zaak, het geeft de wijk meer glans en een winkel voor de deur is gemakkelijk.

En het is geen winkel voor paupers, stipt hij nadrukkelijk aan, iedereen komt hier langs, arm en rijk. ‘Maar ze verkopen toch veel Cara pils…’

Matthieu Sociaal werk in de woontorens: deze ­jonge kerel met vermoeide ogen moet een idealist zijn. Zijn jihadibaard ­waaiert uit maar geeft hem een ­zekere maturiteit. De jongeren in het sjofel ­ontvangstlokaaltje vertrouwen hem. Hij vertelt over de projecten voor sociale ­cohesie die hij mee begeleidt. Ook de collectieve tuin wil mensen samenbrengen.

Maar de tuiniers willen toch liefst een eigen bak en niet zozeer een gemeenschappelijk perceeltje. De bedoeling is om zowel de bewoners van de blokken als de omwonenden aan het tuinieren te zetten. Er is tuinmateriaal ter beschikking en zaden worden collectief aangekocht.

De stad zou de bodem laten saneren zodat er meer ruimte vrijkomt en men niet meer beperkt is tot bakken. Er zal ook watervoorziening zijn via de regen­ pijpen van het Rijksarchief. Maar het zijn niet allemaal groene succeswolkjes. De mensen tonen zich aanvankelijk wel enthousiast maar geven vlug op. Zeker na tegenslagen als diefstal en vernieling. De groene ruimte wordt soms ingepalmd door daklozen en dealers en men laat er afval achter. Matthieu heeft het allemaal op zich af zien komen. De vervallen toestand van de woontorens zelf zorgt ook voor conflicten en m’en foutisme. Er zullen vanaf 2018 nieuwe wooneenheden komen voor zowel ­lagere als middenklasse, maar Matthieu ziet dan het probleem opduiken van krakers, die meteen de verlaten appartementen zullen bezetten en voor overlast zorgen.

Rozentuinen zijn er niet in dit deel van de Papenvestwijk, hoewel de vier muur-

schilders 400m² vullen met bloeiende en kleurrijke landschappen …

Marleen Janssens Résumé

Le contrat de quartier «Jardin aux Fleurs» englobe la rue du Rempart des Moines et va de la rue Dansaert à la rue des Fabriques. Un quartier avec de fameux contrastes. Le Bar Beton à la mode et le nouveau temple MAD sont du sur-mesure pour un Bruxelles branché. Mais derrière ceux-ci, on retrouve 5 grands blocs d’appartements à raison sociale. Nous rencontrons, depuis son bureau au bas de l'un des blocs, Matthieu, employé qui veille à la cohésion sociale. Mimoun en charge de sa partie dans le jardin potager collectif situé à l'arrière des Archives nationales. Enfin, quatre jeunes peintres s’expriment sur la fresque impressionnante qu’ils sont en train de peindre à l’arrière d’un bloc.

5

BUREN VAN DE MARKTEN Marie-Louise Bogaerts, bewoonster van één van “de 5 blokken” om boodschappen te doen, alles was hier voorhanden: bakker, beenhouwer, groentewinkel, kapper, zelfs een speelgoedwinkel.

Hoe is het zo kunnen veranderen?

Ach, de warenhuizen in de omgeving verjoegen de kleinhandel. Spijtig, want het leefde hier echt, de mensen kenden elkaar. Bij mooi weer of ’s avonds na een warme dag zaten we buiten tussen de bloemen gezellig te praten, terwijl de kinderen buiten speelden.

Dat klinkt wel heel idyllisch. Is dat allemaal voorbij?

Niet alles is voorbij! Het is heel erg veranderd en er zijn veel problemen maar ik woon hier nog altijd graag! Ik ken hier veel mensen en er is ook veel buurtgevoel.

©ARNOUT WILLEMS

Marie-Louise Bogaerts, fiere moeder van 2 dochters, grootmoeder van 8 kleinkinderen en overgrootmoeder van 11 achterkleinkinderen en nog ééntje onderweg, is in 1968 op de Papenvest komen wonen. Sindsdien is er veel veranderd, vertelt ze. De Vijfhoek sprak met haar en met Damienne, centrumleider van het lokaal Dienstencentrum Forum.

Ik was bij de eerste generatie bewoners en erg blij hier te kunnen komen wonen.

De woningen waren toen nog nieuw en modern voor die tijd. Het was hier erg 6

mooi, heel proper en overal bloemen.

Ik herinner mij dat het huidige sportterrein vol tulpen stond. Het was ook bijna een dorp. We hoefden niet ver te gaan

Is dat zo?

Er is nog steeds veel buurtcontact. Het Forum speelt een belangrijke rol: hier komen de mensen elkaar tegen. Er zijn trouwens nogal wat sociale diensten op deze site. Die zitten nu waar vroeger de winkels gevestigd waren. Nu is er dat Forum natuurlijk, maar ook onder meer Bravvo en Entr’aide.

Daar was je vroeger ook vrijwilliger, met mevrouw Stockmans.

Maar die is er nu nog! En ze is al in de 80! We hebben indertijd 8 jaar samengewerkt, vooral voor de huiswerkbegeleiding van de kinderen. Dat was een

leuke tijd, maar sinds mijn gezondheid het wat laat afweten, kan ik minder doen.

Damienne: Maar wel nog heel veel!

Ja, ik ben hier vrijwilliger en bij het Leger des Heils. Tot voor kort ging ik ook nog naar het Anker. En ik ben nog steeds actief lid van de Adviesraad Derde Leeftijd bij de stad Brussel.

En de Mignonettes? (°) Dat was mijn groot plezier. Mijn kinderen en kleinkinderen waren er ook bij en ik ging mee op alle uitstappen. Alleen, dat kan ik sinds 2007 niet meer. Maar ik volg nog wat ze doen: wekelijks repeteren en veel wedstrijden en uitstappen.

Ze kunnen er niet mee stoppen en nu zijn er ook mamy’s en minimamy’s!

Dat zijn majorettes die ouder zijn dan 60! Die gaan ook nog 5 à 6 keer per jaar uit! Ikzelf ben er in 2007 mee gestopt.

Daardoor heb ik meer tijd voor hier.

Je vertelt het zeer positief. Maar als het over de 5 blokken gaat, wordt er veel negatiefs gezegd.

Er zijn ook wel problemen. Maar dat zegden we 20 jaar geleden ook al. Ik ben nooit gestopt met brieven schrijven aan de Brusselse Haard en de burgemeester om dit aan te klagen. Maar er is altijd veel beloofd en nooit iets gedaan. Het gevolg is dat ze nu de blokken willen afbreken. Hadden ze 20 jaar geleden het nodige gedaan dan was dat niet nodig geweest.

Je zal zelf ook moeten verhuizen.

En daar heb ik geen goesting in! Ik ben hier goed, ik wil hier blijven. Velen hier willen niet verhuizen. Ze durven ons hier wel eens bekijken als de vierde wereld, ze nemen ons voor achterlijk, maar dat is niet zo!

Damienne: Marie-Louise heeft gelijk, de blokken hadden al veel eerder moeten gerenoveerd worden. Ze zijn er heel slecht aan toe. Ik heb lang in een sociale organisatie gewerkt in Gent en ik dacht dat de toestand daar erg was.

Maar toen ik hier kwam, kon ik mijn ogen niet geloven: veel en veel erger dan daar. Ze hebben nu zelfs hekkens rond alle blokken gezet omdat de brokstukken er af vallen. De blokken zijn totaal uitgewoond. Enkel glas in de ramen, collectieve verwarming, de liften om de haverklap stuk. Zeker ouderen geraken daardoor geïsoleerd en kunnen niet meer buiten. Maar de bewoners betalen wel hoge lasten!

Wie woont hier nog?

Damienne: 320 gezinnen. Bij benadering zo’n 20% ouderen en dat zijn zowel Belgen als allochtonen. En dan 80% gezinnen met kinderen, vaak veel kinderen, in kleine slecht geïsoleerde appartementen. Burenoverlast inbegrepen natuurlijk. En er komen nog steeds nieuwe mensen wonen, terwijl er toch beslist werd dat de blokken binnenkort afgebroken worden. De verhuizingen,

menselijke manier zal gebeuren. Maar we zijn er voor de bewoners en kunnen hen wel steunen en begeleiding geven.

Met onze projecten bieden we de mensen een fijne tijd en comfort én remedie tegen vereenzaming. Bij onze sociale dienst kunnen mensen ook met heel wat vragen terecht.

©ARNOUT WILLEMS

zo wordt gezegd, zijn voorzien vanaf eind volgend jaar.

braak niet kunnen tegenhouden, dat is duidelijk. Ik hoop alleen dat het op een

Komen alle bewoners hier langs?

Niet allemaal natuurlijk, maar we hebben wel een divers publiek. Er is bijvoorbeeld een goedlopend kookproject met allochtone én Belgische vrouwen. Op vrouwendag hadden we een fantastische dag met 60 vrouwen van heel gemengde afkomst, met een lekker ontbijt, een busrit doorheen de

Maar precieze data zijn nog niet gekend?

Nee, er is nog heel veel onbekend en dat brengt heel veel stress, angst en psychische problemen mee voor de mensen. Iedereen is van slag. Er is nauwelijks informatie. Nadat het bericht eerst in de krant had gestaan en voor paniek had gezorgd, werd er dan toch in de rapte een infovergadering georganiseerd. Alsof het daarmee opgelost was. Ironisch is ook dat er nu pas speelpleintjes en wat vergroening werden voorzien. Tof, maar ook dat is voor afbraak bestemd.

Jullie als Forum zijn dan heel belangrijk.

Ja, dat is zo. Maar tegelijk kunnen we weinig en veel doen. We gaan de af-

stad, bloemen en taart voor iedereen.

Het kan dus echt wel! Ik heb wel geleerd dat werken met brugfiguren erg belangrijk is om contact te krijgen met veel bewoners.

En daar ben jij er één van Marie-Louise?

Ah ja! Ik ken hier iedereen! En ik kan je zeggen: hier is nog solidariteit, de mensen helpen elkaar. Het blijft hier een beetje een eiland, mensen voelen zich een stuk van de buurt. Velen wonen hier graag.

Dank jullie wel voor het gesprek. (°) Majorettenvereniging Les Mignonnettes van de Marollen Résumé

Marie-Louise Bogaerts a de quoi être fière : mère de 2 filles, grand-mère de 8 petits-enfants et arrière-grand-mère de 11 enfants, le 12ème est en route. Elle s’est installée au Papenvest en 1968. Elle a vécu toutes les transformations du quartier et y vit encore. Bientôt, les blocs seront démolis. Marie-Louise est alors obligée de déménager même si elle n’en a aucune envie. A l’instar de la plupart des résidents de la rue du Rempart des Moines. ©ARNOUT WILLEMS

VAN PAPENVEST NAAR HEEMBEEK OF HAREN? Aan het verhaal van de sociale woningen aan de Papenvest wordt door de stad Brussel een nieuw hoofdstuk gebreid. Alhoewel? Nieuw? Jaren geleden werd al eens geopperd dat de bewoners zouden moeten verhuizen naar Haren, wat toen tot heel wat protest leidde.

Bij de nieuwbouw wil de stad kiezen voor sociale mix met 140 woningen voor middeninkomens. Daartoe moeten 104 sociale woningen verdwijnen. Tijdens de eerste gemeenteraad van het nieuwe werkjaar werd bekendgemaakt dat die zouden vervangen worden door sociale woningen in Heembeek en Haren.

In ieder geval moeten alle bewoners tijdelijk verhuizen wanneer de huidige 5 blokken afgebroken worden. De bewoners van 104 woningen zullen echter nooit meer kunnen terugkeren. Maar de bewoners houden aan hun omgeving, die willen niet zomaar weg uit het stadscentrum. Haren en Heembeek zijn voor hen, zeker de ouderen, heel erg ver van hun vertrouwde omgeving, dicht bij winkels en openbaar vervoer.

Het is duidelijk dat de plannen, nog erg vaag, opnieuw heel wat zorgen en stress zullen meebrengen voor de bewoners.

Zij willen, ondanks veel zorgen, graag in hun buurt blijven. Dat blijkt ook uit de andere verhalen hierover in dit nummer van De Vijfhoek.

7

BOUWEN EN BREKEN IN BRUSSEL >METAMORFOSEN

gen), Canal Wharf (270 woningen), Canal District (205 woningen). Samen goed voor meer dan 700 woningen.

de rechtlijnige regels van de CIAM3 .

Een groot deel van de wijk werd gesloopt met nogal wat 'collateral damage': halve huizenblokken bleven braak.

Waar deze radicale veranderingen nog enigszins gedreven waren door sociale en caritatieve4 motieven, de oude stad werd platgelegd om sociale woningen te bouwen. Maar van de 21ste eeuwse metamorfose kan men dat erchter niet zeggen.

De metamorfose1 van de Papenvest.

De naam verwijst naar een oorspronkelijk stukje stadsvest (13de eeuw) dat de eigendommen van de Witte Nonnen van Jericho westwaarts afsloot, een buitenrand van de stad tot de 18de eeuw, waarachter tuinen en velden zich bevonden.

De eerste metamorfose heeft plaats in de loop van de 19de eeuw, wanneer deze tuinen en velden volgestouwd worden met kleine ambachtelijke bedrijven met werkmanshuisjes op de tussenliggende en achtergelegen terreinen. Zo ontstaat onder meer in 1855 onder speculatief impuls van de familie Vandenbranden de Vandenbrandenstraat. Verder ontstaan de talloze gangen, steegjes en impasses met al dan niet romantische namen als ”Impasse de la Perle d’Amour” (frivole verbruxelling van Paarlemoergang) of Caracollegang, 8

Azijngang, Kaysergang, Nachtegaalstraatje, Cité Apollon en veel meer. Later werd dit conglomeraat de Duivelshoek.

Als deze eerste metamorfose tot stand kwam onder impuls van het kleine gewin, dan heeft de volgende plaats onder de dwang van het grote geweld. In de late jaren 50 van vorige eeuw was stadssanering synoniem met krotopruiming. De Papenvest met al zijn pittoreske aspecten werd afgebroken en er verschenen 5 Blokken, vijf blokken met 320 sociale woningen gebouwd volgens

Rond de 20/21ste eeuwwisseling zien we de nog resterende leegstaande ateliers en bedrijfspanden in enkele jaren tijd omgebouwd tot woningen. De laatste jaren schakelt men een versnelling hoger en na de Clos des Chartreux (+/-100 woningen) ontwikkelt men nog grotere luxe projecten zoals in de Onze-Lieve -Vrouw-van-Vaak straat met meer dan 200 woningen.

Het geld bepaalt de trend en ook de overheid bezwijkt onder de druk. Sociale woningen, dat is toch een beetje gênant binnen zo’n ontwikkeling. Met allerlei valse argumenten5 wordt vandaag de afbraak van de 5 Blokken goedgepraat, 320 sociale woningen waarvan er in het beloofde nieuwe project slechts 200 overblijven. Het meest abjecte argument om deze afbraak goed te praten is wel dat van de sociale mix waarbij het steeds zo is dat minder gegoeden moeten wijken voor de 'betere' klasse.

Men spreekt nooit van sociale mix in de chique wijken van de Woluwes of de Ou-

Marcel RIJDAMS Foto’s Marcel RIJDAMS Naar Publius Ovidius Naso °43 BC +17 AD 2 De Popp kadasterplannen van de wijk vermelden er wel een 80 tal in de 3de Sectie 400 binnen de Vijfhoek 3 Congres Internationaux d’Architecture Moderne 4 Abbé Froidure en de strijd tegen onmenselijke woonomstandigheden in de Marollen.

5 Zie de Vijfhoek van september 2016 6 Stijn Oosterlynck stadssocioloog aan de Universiteit Antwerpen De Standaard 29 08 2017 7 Zonder de vele kleinere projecten of diegene die nog in planstadium zijn in rekening te brengen 1

dergemse Bosvoorden, oh wee als men daar sociale woningen wil bouwen.

Stijn Oosterlynck6 bestempelde recent sociale mix als een naïeve illusie. Zowel links als rechts maken hier misbruik van: links vanuit de multiculturele illusie en rechts als verdoken verantwoording voor het inpalmen van de meest rendabele plekken in de stad.

De stad blijft altijd een strijd om de ruimte.

Vandaag zien we dat niet alleen in de Papenvestbuurt maar, flagranter nog, in gans de kanaalzone waar dikwijls haaks op het “Kanaalplan” van de overheid de beste plekjes al lang ingepakt werden voor luxewoningen: Up site (251 wonin-

Résumé

Au cours des années, la rue du ­Rempart des Moines a subi de nombreuses métamorphoses. Bientôt celle-ci sera radicale. Avec toutes sortes de faux arguments, la démolition des 5 blocs est discutée. Pour les logements sociaux, on passe de 320 à … 200 dans le nouveau projet.

DROOGSTOPPEL

> DROOGSTOPPELS OPEN BRIEF AAN …

JACQUES BREL (1929-1978) Beste Jacques, Een rommelig pleintje met wat grillige rotsblokken en een hondentoilet, een park met een afzichtelijke buste en een lelijk metrostation. Dat is de manier waarop uw geboortestad u in zijn publieke wanorde herdenkt, mijn beste Jacques. Buitenlanders moeten op den duur beginnen denken dat Belgen in hun hoofdstad liever criminele kruisvaarders en ‘genocidaires’ een monumentje gunnen dan de grootste troubadour die ze ooit hebben mogen kennen. De Franstalige Belgen riepen u nochtans uit tot grootste Belg aller tijden, maar dat is ondertussen ook al 12 jaar geleden. Het zal u daar vanop uw hemelwolk niet verbazen dat de Vlamingen kozen voor een pater als grootste Belg …

Zou Brussel geen voorbeeld kunnen nemen aan Brugge? Dat katholieke stadje in het vlakke Vlaanderenland - avec des cathédrales pour uniques montagnes / Et de noirs clochers comme mâts de cocagne - heeft u toch maar geëerd met een prachtig standbeeldje van uw geliefde Marieke. Ik ben er zeker van dat ge het een mooi beeldje zou hebben gevonden: een dartel meisje met haar wapperende haren in de wind, haar korte rokje en pronte borstjes. En het staat op een mooi plekje, op een pleintje langs de waterkant, ver van het centrum waar de hordes verveelde toeristen zich in hun shorts te goed doen aan ijs, chocolade en valse kant.

© JAC. DE NIJS ANEFO

Maar er is beterschap in zicht. Volgend jaar, ter gelegenheid van de 40ste verjaardag van uw dood zoudt ge eindelijk een standbeeld krijgen in uw geboortestad, op het Oud Korenhuisplein, tegenover de stichting die uw naam draagt.

Ik ben benieuwd hoe de beeldhou-

wer u gestalte zal geven. ’t Zal een knap artiest moeten zijn. Een die er in slaagt om uw zweetdruppels weer te geven die zo overvloedig over uw gezicht gutsten wanneer ge uw ‘La Valse à mille temps’ ten uitvoer bracht. Of zouden we moeten kiezen om u af te beelden als de man van Mancha? Uw

tronie voorzien van een sikje en in uw rechterhand een lans? Geen goed idee: we hebben al een standbeeld van een windmolens bestrijdende Don Quijote in onze stad. Nee, dan toch liever in uw zwarte pakje en met een sigaret nonchalant tussen de lippen. Of met uw te lange armen wild gesticulerend en met getuite lippen zoals toen ge uw hit ‘Rosa’ bracht.

Ge had als adolescent complexen over uw uiterlijk. Juliette Gréco vond je, toen ze jou voor het eerst zag, een lange broodmagere slungel met te lange armen. Ge hebt daar nogal zwarte sneeuw gezien tijdens uw eerste jaren in Parijs op armzalige hotelkamertjes.

Ge moest oefenen om van uw Brusselse tongval af te geraken. Ge werd van het kastje naar de muur gestuurd. Maar ge vocht voor uw plaatske aan het firmament want alles was tenslotte beter dan terug te gaan naar de kartonfabriek van uw nonkel.

En als uw bronzen gelijke dan uiteindelijk op het Oud Korenhuisplein zal prijken, moeten we misschien ook eens denken aan een nieuwe naam voor dat plein, niet? Wat denkt ge van Place Sainte-Justine, het onbestaande pleintje uit uw lied ‘Bruxelles’? Of laten we de Franse toeristen die wel eens weten waar dit pleintje ligt gewoon wat

doelloos rondlopen? Wat denkt ge, ­Jacques? En nog dit: Juliette Gréco doet u de groeten. Achteraf bekeken vond ze u toch ne knappe gast …

Droogstoppel Droogstoppel is een Brusselse eeuweling die zijn stad enorm heeft zien veranderen, soms ten goede maar vaak ook ten kwade. In deze kroniek neemt hij iedereen en alles wat hem dwarsligt op de korrel. Hij kan soms wel eens zeuren, doordrammen of bitter uit de hoek komen, maar in de grond is Droogstoppel een wijs man met het hart op de juiste plaats.

Résumé

Bientôt 40 ans que Jacques Brel est décédé. Le plus grand troubadour que la Belgique ait jamais produit, compte aujourd'hui une station de métro, une inélégante place et un buste isolé dans un parc à Forest. L'année prochaine, il aura probablement son buste sur la place de la Vieille Halle aux Blés. Droogstoppel s’interroge sur la manière dont le sculpteur façonnera Brel.

9

VOOR DE LEZERS VAN DE VIJFHOEK

BRUSSELS BRECHT EISLER GAAT ZINGEN OP DE PAPENVEST En dan dacht je aan een muziektheaterproductie?

Niet meteen. Ik ben ook journalist en heb ook andere plannen. Maar met het koor hebben we inderdaad besloten een muziektheaterproductie op te zetten.

Hoe pak je het aan?

Nu, in een eerste fase, doe ik vooral onderzoek en praat ik met bewoners. Deze buurt is een levend organisme met veel contradicties. Ik wil de emoties van de mensen naar boven halen en hun uitspraken en appreciaties vertolken in gezongen stukken. In een tweede fase gaan we dan teksten en muziek maken en ­repeteren. De derde fase is de realisatie.

BEZOEK MET RONDLEIDING AAN DE TENTOONSTELLING BAUDELAIRE> <BRUXELLES Op het einde van zijn leven bracht Charles Baudelaire (1821-1867) twee jaar door in Brussel, van 1864 tot 1866. Een periode van bitterheid, ziekte en berooidheid die de auteur van Les Fleurs du Mal ertoe bracht een virulent en brutaal pamflet te schrijven tegen België en vooral tegen Brussel, met als titel P ­ auvre Belgique!

Tussen twee vogelnamen of beledigingen door, nodigt de tentoonstelling de bezoeker uit om met ­Baudelaire als gids de Belgische hoofdstad van de ­jaren 1860 te komen ontdekken.

10

• Dinsdag 24 oktober om 15u30 Museum van de Stad Brussel, Grote Markt, 1000 Brussel De Markten nodigt 15 lezers uit voor dit geleid bezoek. Reservatie via www.demarkten.be is verplicht.

De “5 blokken” aan de Papenvest zijn erg in trek bij lokale, sociale en culturele organisaties die er allerhande activiteiten organiseren. Ook het Brussels Brecht Eislerkoor wil er met de bewoners een project opzetten. Bedoeling is om er in 2019 te staan met en heuse muziektheaterproductie. De Vijfhoek vroeg aan Raf Custers van het koor naar het hoe en waarom.

Vanwaar het idee?

Ik ben als journalist en wijkbewoner al lang betrokken bij wat er in de buurt gebeurt. Ik ken hier ook wat mensen op de site. Toen zo’n jaar geleden de

bewoners geïnformeerd werden (min of meer dan toch) over de afbraakplannen voor de blokken, voelde ik hier veel ongerustheid maar vooral ook gelatenheid. De ongerustheid had dan vooral met de beperkte informatie te maken: niemand wist precies wanneer het zou gebeuren en hoe.

Bovendien werd door de plannen ook duidelijk dat op korte termijn weinig zou gebeuren aan de slechte woonomstandigheden, en dat is natuurlijk de grote zorg van de mensen. Kapotte liften, ongedierte, slechte verwarming, nauwelijks isolatie, hier wonen is moeilijk.

Ik begrijp dat je ook graag bewoners wil laten meezingen?

Dat is inderdaad de bedoeling. Het zou heel fijn zijn om met hen te kunnen samenwerken.

Succes gewenst!

Wie graag wil meewerken aan het project, wil meezingen of op een of andere manier helpen, kan terecht bij Raf Custers via raf.custers@gmail.com.

Meer info over het koor kan je vinden op www.bbek.vgc.be of via hun facebookpagina.

DE MAALBEEK_KLEURENWIEZEN_ADVERTENTIE_12,5x17,8cm.pdf

> CAFE

1

13/06/17

17:28

C

M

Y

TE GAST

CM

CAFE DE MARKTEN IS WEER OPEN

MODE: POP & SHOP

MY

CY

CMY

Gedurende het eerste weekend van oktober krijgen designliefhebbers de kans om opvallende creaties te ontdekken tijdens de mode- en designmarkt Pop & Shop. 40 ontwerpers uit Oostenrijk, Tsjechië, Estland, Letland, de Faeröer, Hongarije, Polen en Roemenië laten hun werk zien. De organisatie is in handen van EUNIC, de overkoepelende organisatie van nationale culturele instituten in Brussel.

Het thema dit jaar is ‘slow-fashion en up-cycling’.

Pop & Shop presenteert dit jaar een eclectische mix van gevestigde en

jonge talentvolle ontwerpers. Je vindt er mode- en designobjecten, geïnspireerd door hun eigen unieke cultuur en afkomst.

Hou jij van kwaliteit, schoonheid, originaliteit en innovatief design? Dan is Pop & Shop iets voor jou!

• Vrijdag 6 oktober van 17u tot 21u Zaterdag 7 oktober van 12u tot 21u Zondag 8 oktober van 12u tot 18u Info: www.brussels.czechcentres.cz of www.facebook.com/popandshopbrussels

Café De Markten, met het mooiste terras van Brussel, is begin augustus weer open gegaan. Het café kreeg een grote opknapbeurt. De keuken is vernieuwd en er is een nieuw interieur. Uitbater ­Joris Lens wil er vers, lokaal en seizoensgericht koken. In het aanbod zijn er ook biologische wijnen en bieren. Lens wil van het café een ontmoetingsplek maken. Het café is elke dag open.

K

• Info: Joris Lens, 0485 74 70 57, info@ aub-svp.be

11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

COLOFON

VERENIGINGEN EN LEUKE ACTIVITEITEN DEBATAVOND: 500 JAAR ­M AARTEN LUTHER Duitsland viert dit jaar uitgebreid ‘500 jaar Luther’. De 16e-eeuwse Duitse theoloog stond mee aan de wieg van het protestantisme. 500-jaar geleden trok de Augustijner monnik Maarten Luther met zijn 95 stellingen van leer tegen de wantoestanden in de kerk, net zoals Erasmus. Luther ging tekeer tegen de praktijk van de aflaten, waardoor rijken de vergiffenis van hun zonden ­konden afkopen in plaats van boete te doen.

Het belang van Luther is enorm. Het in

de 16e eeuw compleet versnipperde gebied dat we vandaag Duitsland noemen, was een puzzel van kleine staten: graafschappen, prins- en hertogdommen, koninkrijkjes… Er werden heel verschillende Duitse dialecten gesproken. Luther is er met zijn bijbel in geslaagd om één standaardtaal te lanceren. Hij is ook de grondlegger van de religieuze muziek in de protestantse eredienst.

Een debatavond op maandag 2 oktober met Machteld de Schrijver, kunsthistorica, georganiseerd door de Vlaamse Club Brussel.

Noteer ook maandag 16 oktober in jullie agenda. Dan vindt de debatavond: Cultuur in Brussel, rijk en gevarieerd plaats.

• Maandag 2 oktober om 19u45 De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel Info: info@vlaamseclubbrussel.be

SCHOOLJAAR 2018 - 2019

OOK VOOR ALLE KINDEREN GEBOREN

IN 2016

EEN SCHOOL KIEZEN? Hoe kies ik een school? Wat is goed onderwijs? Hoe schrijf ik mijn kind in op een Nederlandstalige school in Brussel?

Kom naar een infomoment. Je krijgt er alle informatie.

Wanneer? n Infomoment 1: Dinsdag 24 oktober 2017 van 16 u. tot 18 u.

n Infomoment 2: Dinsdag 24 oktober 2017 van 19.30 u. tot 21.30 u.

n Infomoment 3: Woensdag 10 januari 2018 van 15 u. tot 17 u.

Waar?

n Infomoment 1 en 2: Administratiehuis van de Vlaamse Gemeenschapscommissie, Emile Jacqmainlaan 135, 1000 Brussel n Infomoment 3: Muntpunt, Munt 6, 1000 Brussel

Reserveer een plaats voor een infomoment via inschrijveninbrussel.be.

12

Foto’s: De Markten en ingezonden Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen

OXFAM VINTAGE ZOEKT Oxfam Vintage zoekt vrijwilligers met pit om mee in de winkel op de Vlaamsesteenweg 102-104 te helpen.

• Info: Katie Vanhemelrijck 02 522 40 70 0477 34 71 46 vintage.bruxelles@oxfamsol.be katie.van.hemelrijck@gmail.com

KLEUTEREN LAGER ONDERWIJS

Werkten aan dit nummer mee: Nora De Kempeneer, Seppe Van Buggenhout, Etienne Philips, ­Hilde Van Geel, Hanne De Nil, Marcel Rijdams, Arnout Willems, ­Marleen Janssens, Stefan Moens, Kris De Vroede en Charles Six.

Oplage: 6.100 Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be www.facebook.com/demarkten.brussel

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van Cultuurcentrum Brussel.

Steun De Vijfhoek: Uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62- 433-1147061-61 van De Markten met vermelding "steun De Vijfhoek".

Voor het novembernummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 11 oktober.

Artikelwerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Openingsuren onthaal: Maandag tot donderdag van 9 tot 20u, vrijdag van 9 tot 17u en zaterdag van 9 tot 13u (behalve tijdens de school­ vakanties).

Wie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont, kan De Vijfhoek gratis ontvangen.

Woont u buiten Brussel?

Dan krijgt u De Vijfhoek door € 12,50 over te schrijven op rekeningnummer 433-1147061-61 met de vermelding van 'Abonnement De Vijfhoek'.

De Vijfhoek niet meer ontvangen?

Wij denken aan het milieu. Wil je dit magazine liever niet meer ontvangen? Mail dan naar demarkten@demarkten.be of bel naar 02 512 34 25 om je uit te schrijven.

Wist je dat je al onze publicaties ook online kan bekijken?

Surf naar www.demarkten.be/publicaties.

Wil je onze e-nieuwsbrief ontvangen? Mail naar demarkten@demarkten.be of schrijf je in op www.demarkten.be