De Vijfhoek januari 2020

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

PB- PP B- 06386 BELGIE(N) - BELGIQUE

MAANDBLAD > JAARGANG 44 > NUMMER 1> JANUARI 2020 (verschijnt niet in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN>P6 >LUC SURDIACOURT BRUSSELSE ARCHITECTUUR>P8 >GARE MARITIME DROOGSTOPPEL>P9 >OPEN BRIEF AAN AKAROVA

Kleur van de maand: groen © CHARLES SIX

JANUARI IN DE MARKTEN

AFTERWORK HAPPY HOUR CONCERT THE MATES

NIEUWJAARSFEEST

We openen 2020 met groen.

De kleur van de natuur ontspant het zenuwstelsel en onderdrukt honger. Groen verlaagt de bloeddruk en is rustgevend. Groen is de kleur van verse producten, van vruchtbaarheid, voorjaar en nieuw leven.

In de rubriek Vergezicht leidt het groen onze blik naar de verte.

Buur van De Markten is Luc Surdiacourt van de gidsenvereniging Bruniek, die afgebakende historische facetten van onze hoofdstad in een uniek daglicht plaatst.

Vrijdag 31 januari is het weer zo ver: het legendarische nieuwjaarsfeest van De Markten!

DE MARKTEN

31 AF T

ERW

20:00

IN HUIS SPEECH

2020 OR

21:30

TOMMY GREEN & THE BLUES MACHINE

K

22:30

DJ OSWALD MORIS

Oude Graanmarkt 5 · 1000 Brussel · www.demarkten.be DeMarkten.Brussel I N S TAG R A M # DeMarkten

FAC E BO O K

Oude Graanmarkt 5 · 1000 Brussel · www.demarkten.be FACEBOOK DeMarkten.Brussel IN S TAGRAM # DeMarkten 2

v.u.: Isolde Boutsen, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel ◼ 0448 654 692 ◼ Rpr Brussel

17:00

v.u.: Isolde Boutsen, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel ◼ 0448 654 692 ◼ Rpr Brussel

© CHARLES SIX

WEEK VAN DE KLANK

De Week van de Klank vindt plaats in Brussel van 27 januari tem 2 februari 2020, en van 31 januari tem zondag 9 februari in Vlaanderen en Wallonië.

De Week van de Klank werd dit jaar erkend door de Unesco en maakt deel uit van een internationale beweging die ernaar streeft geluid in al zijn aspecten aan bod te laten komen en alle actoren in de samenleving bewust te maken van het belang van een goede geluidsomgeving.

Op het programma: klankinstallaties, geluid in film & beeld, Fieldrecording, de

gevaren van geluidsoverlast,... Alle activiteiten zijn GRATIS. Zo ook de muzikale siësta in de Markten.

Op dinsdag 28 januari om 12u30 en om 18u30 ben je welkom in de mooie Spiegelzaal om je op de golven van muziek te laten wegdommelen, met Marc Galo en zijn gasten (guitaar, zang, ukelele, electro, sax, contrabas,…)

• Inschrijvingen: www.deweekvandeklank.be / www.lasemaineduson.be

DANS

DE MARKTEN PRESENTEERT RECEPTION Ieder beeld en monument behelst een poging om onze overtuigingen naar de eeuwigheid te vertalen. En toch is zelfs steen vergankelijk.

ren op de choreografie, die zich zacht en precies ontvouwt en creëren samen een hypnotiserende dialoog tussen immobiliteit en beweging.

In het duet RECEPTION zoeken Jeanne Colin en Killian Madeleine ondersteuning – in zichzelf en bij elkaar – en brengen zij een ode aan de kracht en de kwetsbaarheid van het lichaam.

In deze (intiemere) versie van hun werk bundelen de twee dansers-choreografen de krachten met de tekenaars van de cursus ‘Modeltekenen’ van De Markten, om zo het publiek door middel van tekeningen inzicht te bieden in hun gevoelige universum.

Niet te missen!

Terwijl tekenaars en mensen bij het publiek die dat wensen de dansers als model nemen, worden de tekeningen zichtbaar gemaakt in de tentoonstellingsruimte van De Markten. Ze reage-

Met: Dans - Jeanne Colin & Killian Madeleine Muziek - Ruben Orio Tekenaars - Annemie Van Eeden, Benjamin Vandewalle, Bo Cao, Chris Chiau, Guido De Bruyn, Jan Clement, Kristien Hubrechts, Marijke Van Neyghem, Maud Goossens, Tom De Jaeger, Wim Jacobs • Donderdag 23 januari 2020 om 20u in de expozaal van De Markten (ingang 3 - 1e verdieping) Tickets: € 10, € 6 (-25/ +65/ werkzoekenden), € 2 (Paspartoe Kansentarief)

Organisatie en info: De Markten, 02 512 34 25, www.demarkten.be, demarkten@demarkten.be

MUZIEKTHEATER

Melancholie aan de 5 blokken (waarom revolteren ze niet?) Een triptiek van het Brussels Brecht-Eislerkoor In het centrum van Brussel staat een rij verwaarloosde en ongezonde sociale woontorens die binnenkort tegen de grond gaan. Het zijn de vijf blokken van de Papenvest. De huidige bewoners moeten plaatsmaken voor een koopkrachtiger publiek.

Het Brussels Brecht-Eislerkoor vertolkt de verwarring en de verwachtingen van de bewoners. Tenminste, dat is onze betrachting. Het vroeg drie jaar onderzoek om deze kritieke situatie te begrijpen en om te peilen naar wat de bewoners denken en doen.

wij onder melancholie? Geen verslagenheid in ieder geval, wel een opstap naar verzet. Zodat wij de stad opnieuw in handen krijgen.

• Info: www.bbek.be

© JENNA BASCOM

VOOR DE LEZERS VAN DE VIJFHOEK BEZOEK AAN DE EXPO PUNK GRAPHICS, TOO FAST TO LIVE, TOO YOUNG TO DIE In het Brussels Design Museum loopt de expo "Punk Graphics, Too Fast To Live, Too Young To Die". Een tentoonstelling die vooral de unieke visuele taal uit de punkperiode laat zien. Een aanrader voor wie met veel nostalgie terugdenkt aan de punkperiode uit de jaren 70 en een stuk van de jaren 80.

De Markten nodigt 10 lezers uit voor een vrij bezoek aan de expo op vrijdag 24 januari. Afspraak om 14u45 aan de ingang van ADAM, Belgiëplein, 1020 Brussel.

• Reservaties: demarkten@demarkten.be 02 512 34 25 (maximum 2 personen per reservatie)

We verzamelden veel informatie. Die delen we nu (eind 2019-begin 2020) via drie kanalen: ons muziektheaterstuk, vier lezingen (bij Muntpunt) en een brochure. Deze brochure bevat informatie over de 5 blokken, fragmenten uit de tekst van het muziektheaterstuk en duiding bij de titel. Want wat verstaan 3

> VERGEZICHT

In het Dudenpark in Vorst bevindt zich het hoogste punt van Brussel. Je hebt er een prachtig en wijds zicht op de hoofdstad. Het groen leidt je blik naar de verte waar het Justitiepaleis ligt. Het is een plek die uitnodigt om even stil te staan en vanuit een ander perspectief

naar de stad en de dingen te kijken.

Wanneer ik mijn wandeling hervat, geniet ik van de rust in dit schilderachtige park, een park dat wel een bos lijkt.

Vespa Rous

Š CVESPA ROUS

4

> OP DE BANK

Aan de mutsen, sjaals en handschoenen te zien, is het koud in Brussel. Met het hoofd gebogen wandelen enkele mensen haastig het plein over, vermoedelijk op zoek naar warmte. Het is opvallend kalm, op een paar toeristen en studenten na. Het seizoen van de terrasjes is duidelijk voorbij.

Eén van de weinige passanten op het plein is Christel De Moor. Ze zit verscholen in haar gekleurde sjaal.

'Ik was van het treinstation naar mijn werk aan het wandelen. Ik ben van Kapellen, boven Antwerpen.' Christel vertelt me dat ze ook van Brussel houdt, omwille van de diversiteit en de mooie gebouwen. En voor mensen met vooroordelen over Brussel, heeft ze één raad: 'Kom vooral zelf eens kijken!'

'Ik werk al vijftien jaar voor het RITCS, hier vlakbij. Ik doe er de administratie en coördinatie. Het leuke aan mijn job is werken met studenten, dat houdt me jong (lacht). Ik wil dit zeker nog doen tot mijn pensioen, dat is niet meer zo lang.'

'Ik heb zelf ook aan het RITCS gestudeerd. Na mijn studies was ik een jaar lang werkloos, ik moest dan gaan ‘stempelen’. Daarna vond ik toch een

betaalde stage bij de VRT. Achteraf kon ik er aan de slag met losse contracten.

Die duurden soms een dag, een week of een maand. Tussen de contracten door moest ik gaan stempelen. Dat waren zeven onzekere jaren omdat ik niet wist of er nog een contract kwam.'

je op televisie brengt, moet de moeite zijn om naar te kijken. Het negatieve aan de sector is de stress en dat alles goedkoper en sneller moet.'

Bijna nostalgisch vertelt ze verder: 'Daarna ben ik bij D&D Productions begonnen, een productiehuis dat opdrachten uitvoerde voor VTM. Daar heb ik achter de schermen gewerkt voor onder andere Tien Om Te Zien, Het Gouden Oog en Wittekerke.'

Charlotte Missotten

'Of je een foto mag nemen? Tuurlijk, maar dan doe ik wel mijn muts af, hoor!'

Studente journalistiek Erasmushogeschool Brussel

Elke maand strijkt een reporter van De Vijfhoek neer op de bank op de Oude Graanmarkt en vraagt aan een buurtbewoner of passant hoe het met hem of haar gaat en wat er zich in zijn of haar leven afspeelt. Deze maand ontmoeten we Christel De Moor.

Haar enthousiasme vermindert een beetje. 'Maar dan ging het slecht bij het productiehuis. Er kwam een collectief ontslag bij D&D Productions omdat ze minder opdrachten kregen van VTM. Enkelen werden opnieuw aangenomen, ik niet. Gelukkig had ik opnieuw contacten met het RITCS omdat ik stagiairs opleidde. Er was een vacature en ik kon er fulltime aan de slag.'

Wanneer Christel vertelt over haar vorige jobs, fonkelen haar ogen. Ze vertelt met een glimlach. 'Ik mis de tv-sector.

Het is een andere manier van werken.

Met een ploeg aan een programma werken is zeer intensief, maar geeft veel voldoening als het goed loopt. Wat

© CHARLOTTE MISSOTTEN

5

BUREN VAN DE MARKTEN Stadsgids, schrijver en bezieler van de gidsenvereniging Bruniek Luc Surdiacourt

Luc Surdiacourt, woont boven het kantoorgedeelte van de gidsenvereniging Bruniek vzw, die in 2018 opgericht werd. Bruniek is een samentrekking van ‘Brussel’ en ‘Uniek’. Bruniek wil afgebakende historische facetten van onze hoofdstad in een uniek daglicht plaatsen. De vereniging organiseert ook wandelingen en brengt die op een zo goed mogelijke en toegankelijke manier.

In het kantoor annex winkelruimte van Bruniek treffen we onder meer talloze reproducties van eeuwenoude Brusselse stadskaarten aan die de bezoeker kan bewonderen en consulteren.

Na je humaniora ben je in Leuven gaan studeren.

Mijn ouders gaven mij toestemming en ik was daar heel blij mee. Ik ging namelijk op kot. Ik had grote belangstelling voor geschiedenis en sociologie, maar uiteindelijk werd het Toegepaste Economie. Ik kreeg nog les van Mark Eyskens en van de vader van de broers Van Rompuy.

De geest van mei ’68 zwierf daar rond, ikzelf ben in september 1969 in Leuven aangekomen. Ik had toen de gewoonte om de pamfletten en flyers die in de studentenrestaurants lagen bij te houden en verzamelde die dan in mappen. Zowel politiek geïnspireerde stukken van het toenmalige Amada en de Revolutionaire Arbeidersliga (Ral) als publiciteit voor concerten e.a. interesseerden mij.

Wij waren mei 68ers zonder dat we het zelf wisten. Ik heb zelfs een paar weken in de Alma in de keuken van het universitair restaurant gewerkt. Zo behoorde je toch een beetje tot de arbeidersklasse (lacht)

geving rond de Denderstreek?

Ja, er kwamen zich daar meer en meer anderskleurige Brusselaars vestigen.

De goede spoorverbinding heeft daar veel mee te maken. Op een klein halfuurtje ben je van Denderleeuw in Brussel en de huur- en koopprijs van de huizen en appartementen zijn daar nog goedkoop. Mijn 93-jarige moeder woont er nog steeds en heeft het regelmatig over haar gesprekken met de lieve Afrikaanse pastoor (lacht).

En na je studies?

Dan heb ik mijn legerdienst vervuld in de buurt waar ik woonde. Omdat ik al getrouwd was, had ik het geluk om mijn dienstplicht in België te doen en niet in het toenmalige West-Duitsland gekazerneerd te zijn. In de kazerne zag ik aan het prikbord een vacature voor de toenmalige BRT hangen. Ik solliciteerde en kon er aan de slag als cultureel bestuurssecretaris, wat in mijn kennissenkring de wenkbrauwen deed fronsen.

LUC SURDIACOURT © PIM NOTEBAERT

De Vijfhoek: Luc, je bent één van de vele Nederlandstalige aangespoelde Brusselaars.

Luc Surdiacourt: Inderdaad, na een paar omzwervingen in Brussel heb ik me in de Vlaamsesteenweg gevestigd. Ik ben afkomstig van Denderleeuw, waar ik een groot stuk van mijn jeugd doorbracht.

Naar school ging, in de jeugdbeweging zat en voetbal speelde.

Er is de laatste tijd veel negatieve bericht6

Je heb op verschillende plaatsen in Brussel gewoond?

Mijn eerste Brussels adres was in Schaarbeek in de omgeving van het Weldoenersplein en de Wijnheuvelenstraat, niet ver van mijn vroeger werk bij de VRT. Toen ik met pensioen ging ben ik het centrum komen wonen. Eerst in de Begijnhofstraat, waar ik als buren boekhandel “Het Ivoren Aapje “ en het Trefpunt La Tentation had. En nu boven de vzw op de Vlaamsesteenweg. Mijn twee zonen wonen ook in het Gewest, in Watermaal-Bosvoorde en in Jette. Brussel heeft de familie Surdiacourt herenigd. (lacht)

We discuteerden in die tijd hoofdzakelijk over politiek en voetbal.

Van waar komt je niet-alledaagse familienaam eigenlijk?

De naam Surdiacourt wordt oorspronkelijk in verband gebracht met Elzele, Ellezelles in Henegouwen. In 1275 was daar een gehucht dat Sourdiacourt heette. Surdiac was destijds ook een bekend kachelmerk. Vader zaliger zei altijd als hij zich voorstelde en een ambtenaar vroeg weer eens om die rare naam te spellen ‘stoven Surdiac met ourt'.

Ondertussen volgde je cursussen geschiedenis en kunstgeschiedenis?

De lessen volgde ik ’s avonds na mijn werkuren, vier keer per week en dat gedurende twee jaar aan een stuk, wat vrij intensief was. Het eerste jaar gingen we, de eerstejaarsstudenten, elke zaterdag op bezoek per bus naar een stad in Vlaanderen, dat kon Antwerpen, Gent of Brugge zijn. En zo konden we meelopen en vooral veel luisteren naar de gids. Als gids moeten de relevante details je altijd bijblijven, een goede gids moet oog hebben voor het juiste detail. Dus het eerste jaar ben je toehoorder en in het tweede jaar volgen dan de praktijkuitstappen 'extra muros' waar je er dan alleen voor staat.

Ik kwam je af en toe tegen in de Brusselse bruine kroegen.

Na mijn werkuren bezocht ik het legendarische jazzcafé Kafka in de Zwarte Lievevrouwstraat en het cultcafé Dada aan de Wolvengracht (moest onteigend worden, maar is ondertussen een stadskanker geworden en staat al langer dan tien jaar leeg nvdr).

En je maakte carrière bij de BRT? Ik was er faciliteitenmanager.

Ik werkte heel graag met creatievelingen zoals de mensen van de grimage, kleedsters, opnameleiders en machinisten (ander woord voor decorbouwers nvdr)

”

Wij waren mei 68ers zonder dat we het zelf wisten

Kan je voorbeelden geven voor je oog voor details?

Wanneer het op details aankomt is mijn

DE KONING VAN SPANJE

stokpaardje het beschrijven van de taverne “den Coninck van Spaignien” op de Grote Markt. Het gebouw was het Gildenhuis van de bakkers. Brussel werd in 1695 gebombardeerd door de Fransen en ook de Grote Markt werd grotendeels vernietigd, maar op de gebouwen staat 1697, 98 en 99 als bouwjaar. Op een viertal jaren werden de gebouwen dus heropgebouwd! De bakkersgilde bestond uit rijke katholieken en die wilden hun patroonheiligen en machthebber eren. Boven de boogvormige ingang van het gebouw zien we een borstbeeld van de patroonheilige Sint-Aubertus van Kamerijk.

Als we inderdaad goed kijken met oog voor detail…

We bemerken op de eerste verdieping in het midden Karel II, koning van Spanje. Links van hem zien we een Indiaan en rechts een Turk. Eigenlijk vertellen de bakkers ons: “Koning Karel, wat bent u een machtige vorst. Je hebt zowel de Turken kunnen stoppen in Boedapest als de Indianen bedwongen in Zuid-Amerika”.

Boven op het dak staan beelden van zes Romeinse en Griekse goden waarin we in elk beeld een symbool herkennen die verwijzen naar het beroep bakker. Daar zijn dan de details die we ons goed kunnen memoriseren.

Op een binnenplaats van de Vlaamsesteenweg staat het Bellonehuis van dezelfde bouwmeester Jan Cosijn, een té weinig bekend Brussels juweeltje.

”

Een goede gids moet oog hebben voor het juiste detail

In je beginjaren gidste je sporadisch.

En ook louter toevallig. Op het einde van het eerste jaar Toeristische Gids vroeg een vriend mij om te gidsen in het Atomium. Ik heb daar dan een tiental keer gegidst, tot ik het beu begon te worden.

Na een tijdje is het toch maar altijd hetzelfde.

Je tekende zelf ook wandelingen uit.

Dat was in 2010 en ik kon er mijn eigen ideeën inbrengen. Voor de Broodje Brussel middagen ging het thema over de 38 kloosters in de vijfhoek van voor de Franse Revolutie.

Er waren acht verschillende wandelingen, elke maand één.

Er zijn er weinigen die weten dat waar nu Muntpunt is er een Dominicanenklooster gevestigd was, de Fransen ontmantelden het en trokken er de 'rue de la démolisation' (sic) door, nu nog de Predikherenstraat. Eén van de eerste wandelingen in die reeks ging over de Marollenwijk. En wat begon als een eenvoudige voorbereiding van een wandeling mondde uit in zeven jaar archiefonderzoek.

Gevolgd door mijn boek, de Marollen een eeuwenoud misverstand. Het boek kreeg toch wat aandacht in de pers en is ondertussen toe aan de 2de editie.

En was is dat misverstand dan?

Bondig uitgelegd: het eeuwenoude misverstand. De naam Marollen komt helemaal niet van de devote vrouwenorde Maricolen, zoals dat reeds 300 jaar geschreven wordt. Die orde wordt soms

verward met de Apostelinnen, maar uit oude documenten bleek dat ook deze niet in de Marollen verbleven maar aan de huidige Vismarkt. De Maricolen hadden helemaal geen verblijfplaats in Brussel, maar wel onder meer in Leuven, Brugge en Deinze. De naam kon dus nooit van hen afkomstig zijn. Ik ben op zoek gegaan naar wie daar wel woonde en dan bleek uit tal van bevindingen dat de buurt een bijzonder zondig verleden had, een rosse buurt zeg maar. Geen nonnen, maar hoeren, zoals Het Nieuwsblad het fijntjes formuleerde. De historische kern van de Marollen heeft ook niks vandoen met het bekende Vossenplein, maar met vijf straten achter het Justitiepaleis.

Nog twee halve waarheden gaan over Pieter Bruegel en Vesalius.

We weten niet waar en wanneer Bruegel geboren is. We weten wel dat hij in 1569 gestorven is en begraven ligt in de Kapellekerk. Hij zou afkomstig zijn uit de streek van Breda, er is daar een dorp dat Son en Breugel heet. In elk geval heeft hij niet gewoond in het huis in de Hoogstraat, met een foute herdenkingsplaat. Recent onderzoek situeert hem in de buurt van Manneken Pis. Ook de geboortedatum van de schilder is slechts bij benadering gekend. Bruegel sloot zich in 1551 aan bij de Sint-Lucasgilde van Antwerpen, toen de belangrijkste groep van kunstenaars en ambachtslieden ter wereld. Men schreef zich toen gemiddeld tussen 25 en 30 jaar in. Vesalius, de hofarts van Keizer

Karel V, en de grondlegger van de huidige geneeskunde woonde in de omgeving van de Minimenkerk. Volgens de overlevering ging hij met zijn knechten lijken stelen op de Galgenberg om ze open te snijden om na te gaan hoe het menselijk organisme in mekaar zat. Maar dat is eenvoudigweg een mythe. In de jaren 1200 de tijd van Vesalius was de Galgenberg namelijk verplaatst naar Hoogte 100 in Vorst.

Waaruit bestaan de Bruniekwandelingen?

Concreet hebben we een vijftal gespecialiseerde wandelingen: ‘Geschiedenis van de Geuzen in Brussel, ‘Joodse wandeling, vertrekkend bij de valse beschuldiging van 1370, de verrassende buren van de Zenne destijds, een selectie van kloosters met de boeiendste geschiedenis. Een verrassende Bruegelwandeling en een Marollenwandeling uiteraard. We spitten het onderwerp tot op het bot uit, maar brengen het op een toegankelijke manier, dat is het uitgangspunt. Daarnaast hebben we een 'gewone' wandeling in de Beneden of Bovenstad, maar vanuit hetzelfde principe.

Het spreekt de mensen wel aan, deze manier van gidsen. Persoonlijk probeer ik altijd de gids te zijn, maar het liefst van al doe ik opzoekings- en researchwerk.

Tot slot iets anders, ik heb je altijd gekend als een hevige Anderlechtsupporter in goede en barre tijden. Nog steeds?

Ondanks alle perikelen en de negatieve

sfeer die rond de club hangen, blijf ik het voor paars-wit opnemen. Ik heb na al die jaren nog steeds een abonnement en ben een supporter in hart en nieren. Samen met mijn oudste zoon probeer ik zoveel mogelijk thuismatchen te volgen.

Vriendelijk bedankt voor het gesprek, Luc. In de lente organiseren we zeker met jullie een wandeling voor onze lezers.

Bruniek vzw, Vlaamsesteenweg 77, 0478 88 37 16 (Luc), www.bruniek.be, info@bruniek.be

Résumé

Luc Surdiacourt vit au-dessus du bureau de l'association de guides Bruniek vzw, fondée en 2018. Bruniek est une combinaison de 'Brussel' et 'Uniek'. Bruniek veut mettre en lumière les facettes historiques de notre capitale sous un jour unique. L'association organise également des promenades qui se veulent les plus accessibles possible. Au départ, ce devait être une simple préparation à une promenade. A l’arrivée, suite à sept années de recherches dans les archives, c’est un livre 'Les Marolles, un malentendu vieux de plusieurs siècles'. Aujourd'hui, le livre en est à sa deuxième édition..

7

BRUSSELSE ARCHITECTUUR >GARE MARITIME

Er gebeuren dezer dagen mooie dingen op Tour & Taxis, meer bepaald in de Gare Maritime, het majestueuze goederenstation dat twintig jaar stond te roesten alvorens men er een nieuwe bestemming voor vond.

Gebouwd tussen 1902 en 1910 door de architecten Constant Bosmans en Henri Vandeveld, was de Gare Maritime gedurende een kleine honderd jaar de draaischijf voor de aanvoer van goederen in Brussel. In de tweede helft van de 20ste eeuw kwam het goederenvervoer per spoor in de verdrukking door de opkomst van het baantransport, en in 1993 verliet de laatste trein Tour & Taxis. De ontwikkeling van de volledige site, die sinds begin 21ste eeuw in handen kwam van privépromotoren, kende heel wat omwentelingen van grotendeels kaalslag (Music City) tot meer stedelijke inzichten.1 De inzichten rond de patrimoniumwaarde van het geheel groeiden ook maar langzaam, maar uiteindelijk begon men toch in 2016 met de restauratie van de grote hallen van de Gare Maritime. De meer dan honderd jaar oude structuur bleek nog behoorlijk fit en moest maar matig bijgewerkt worden. Vandaag kan deze restauratie van de staal-, glas- en houtstructuur als voorbeeld gelden van duurzaam omgaan met oude gebouwen en is de Gare Maritime vertrokken voor een volgend leven van honderd jaar.

8

GUIDO VANDERHULST

Een stad in zichzelf Binnenin worden de drie hoge stationshallen en de vier verbindende tussenhallen omgebouwd tot wat de promotor bestempelt als 'een belevingsruimte'.2 Het geheel wordt geconcipieerd als 'een stad in zichzelf', een stad 'waar het nooit regent'. Ook de idiote vergelijking met de Ramblas duikt op. Een elitaire benadering die in de sociale Maritiemwijk zeker vragen oproept. Maar laat ons bij de architectuur blijven. De centrale hal blijft open als een plein, een expositieruimte, een 'stadsdeel met horecafaciliteiten, showrooms, promenades en kantoren'.

In de twee hallen rechts en links van de centrale hal en in de aangrenzende lagere tussenhallen worden paviljoenen ingebouwd waar men hoopt op het gelijkvloers horeca en luxewinkels te kunnen aantrekken en op de verdiepingen bedrijven die mee van de nieuwe uitstraling willen genieten.

teressante opbouw in 'kruislaaghout' (CLT voor de vakman). Grootschalige gelijmde en gelaagde houtplaten dienend als wanden en vloeren als een reuzemaquette aan elkaar 'gelijmd' om het eenvoudig te zeggen. Dit is niet alleen merkwaardig, ook de volledige afwerking van die box in the boxpaviljoenen is zeer geraffineerd en van een bewonderenswaardige architectuur. Ook de manier waarop ze schijnbaar los in de grote hallen staan getuigt van een mooie lichte ruimtelijke aanpak. Architecten Neutelings en Riedijck hebben hier, na het ietwat lompe Teirlinck gebouw, blijk gegeven van raffinement en een beter kunnen.

Het eerste paviljoen is ondertussen in gebruik en je kunt al een idee krijgen van wat het geheel zal worden in de meest westelijke grote hal. Loop er eens binnen. Voor het geheel zal het waarschijnlijk nog wachten zijn tot midden 2020.

Twaalf paviljoenen in het geheel zijn volledig gerealiseerd in duurzaam hout volgens de constructieve en ecologische in-

Guido Vanderhulst: 3 Gare Maritime is voor ons, (promotoren en prominenten blijken dit te negeren) te-

vens een hommage aan de onlangs overleden Guido Vanderhulst (1940-2019).

Vanaf eind jaren tachtig heeft Guido zich met hart en ziel ingezet voor ons industrieel patrimonium en voor Tour & Taxis in het bijzonder. Zonder zijn vastberadenheid, zijn sociaal engagement en zijn wervend enthousiasme zou de Gare Maritime waarschijnlijk een verloren droom geweest zijn.

Chapeau Guido!

Marcel Rijdams Foto’s: Marcel Rijdams, Bureau Bouwtechniek, Patrice Niset 1 Zie publicatie van Bral uit 2017 www. bral.brussels/sites/default/files/bijlagen/ Tour__Taxis_webversie.pdf 2 Neem het met drie korreltjes zout en wat scepsis 3 www.lafonderie.be/nl/onthaal/66-fr/ accueil/610-faire-part-deces-guido-vanderhulst

Résumé

La restauration des grands halls de la Gare Maritime, majestueuse gare de fret, se poursuit comme il se doit.

La structure plus que centenaire s'est avérée encore tout à fait conforme et n’a dû connaître qu’une adaptation.

Aujourd'hui, cette restauration de la structure en acier, en verre et en bois peut servir d'exemple d'utilisation durable des bâtiments anciens. A l'intérieur, les trois hauts halls de la gare et les quatre halls de liaison sont transformés en ce que le promoteur appelle 'un espace d'expérience'. Le premier pavillon est désormais en service et vous pouvez d'ores et déjà vous faire une idée de ce que sera l'ensemble dans la grande salle la plus à l'ouest, il suffit d'y entrer.

Pour l'ensemble, il faudra probablement attendre jusqu'à la mi-2020.

>DROOGSTOPPELS OPEN BRIEF AAN AKAROVA (1904-1999) Beste mevrouw Akarova, Als ik een foto van U zie dan brengt die mij meteen naar de dolle jaren twintig, de ‘roaring twenties’, de tijd van de musichalls, de opkomst van de jazz, reuzegrote cinemacomplexen – in de binnenstad met meer dan 3000 zitplaatsen, de inhuldiging van het hypermoderne Paleis voor Schone Kunsten, de eerste radioprogramma’s, de prachtige art déco villa’s en groen tuinwijken in de rand van de stad… Wat een prachtige tijd moet dat geweest zijn!

En als er een Brusselse kunstenares was die de avant-gardistische tijdsgeest van het interbellum prachtig gestalte gaf, dan was u het wel. Ik denk dan natuurlijk in het bijzonder aan zwart-witte kostuums met dat abstract-geometrische patroon die u droeg tijdens de succesvolle choreografieën. U trad op in Brussel, Parijs, in menig luxehotel en kustcasino van het land.

Eigenlijk heette u Marguerite Acarin, maar uw eerste man deed uw familienaam wat Russischer en rythmischer klinken en maakte er Akarova van. De Russen in de jaren 1920 dat was natuurlijk Stravinsky met zijn ‘Ballets Russes’.

U werd ooit de Belgische Isadora Duncan genoemd, maar zo’n internationale referentie klonk indertijd misschien goed, het doet toch een beetje afbreuk aan wie u was en waarvoor u stond: u had gewoon uw eigen, persoonlijke

stijl.

U was nog geen twintig jaar oud of u werd al uitgekozen als ‘ritmische danseres’ voor het pas opgerichte balletgezelschap van de Koninklijke Vlaamse Opera te Antwerpen. Daar moest u werken onder een Russische danseres, Sonia Korty, maar die samenwerking vlotte niet echt en zoals dat gaat waar twee koppige persoonlijkheden elkaar ontmoeten, moest er één opstappen en u trok terug naar uw geboortestad waar u optredens verzorgde in de salons van de hogere Brusselse bourgeoisie en de adellijke families. Dat ging soms niet zonder slag of stoot. Zo vertolkte u in de zomer van 1929 de rol van prinses in ‘L’Histoire du Soldat’ van Igor Stravinsky. Dat was een stuk waarvan de opbrengsten gingen naar de oorlogsinvaliden van die verschrikkelijke Groote Oorlog. Op een dag moest u optreden in het Koninklijk Paleis voor koning Albert en koningin Elisabeth. De protoco chef van het paleis maakte echter bezwaar: die vond dat u “niet voldoende bedekt was” en drong erop aan dat u maar een ander kostuum moest dragen. Maar gelukkig hield u voet bij stuk: het koningspaar had uw naaktheid maar te aanvaarden.

Op het einde van de jaren 1920 komt u ook in contact met de architecten van La Cambre: Henry Vande Velde en Jean-Jules Eggericx. Deze laatste zal voor u in de jaren dertig een apparte-

Droogstoppel is een Brusselse eeuweling die zijn stad enorm heeft zien veranderen, soms ten goede maar vaak ook ten kwade. In deze kroniek neemt hij iedereen en alles wat hem dwarsligt op de korrel. Hij kan soms wel eens zeuren, doordrammen of bitter uit de hoek komen, maar in de grond is Droogstoppel een wijs man met het hart op de juiste plaats. Dit jaar schrijft Droogstoppel een hele reeks brieven aan beroemde en minder beroemde vrouwen die iets hebben met Brussel.

Résumé

AKAROVA

ment bouwen met theaterzaal op de Renbaanlaan in Elsene. U zou er de volgende decennia optredens blijven verzorgen tot de buren het in 1957 welletjes vonden en u ermee moest ophouden. U bleef echter creatief in andere disciplines: u maakte prachtige sculpturen voor bevriende kunstenaars,

u schilderde doeken die trouwens doen denken aan uw eigen choreografieën…

U zou tenslotte op de gezegende leeftijd van 95 sterven in het appartement dat ondertussen gelukkig beschermd werd.

Droogstoppel écrit une lettre ouverte à Akarova (1904-1999), danseuse, sculptrice et peintre belge qui a donné forme à l'avant-garde durant l'entre-deux-guerres. Ses chorégraphies novatrices l'ont fait connaître en Belgique et à l'étranger. Dans les années 1930, elle fait construire son propre théâtre par l'architecte Jean-Jules Eggericx. Elle est décédée très âgée..

Droogstoppel 9

>STADSBERICHTJES

EEN NIEUW BOMENPLAN IN DE STAD Burgemeester Close en schepen van Groene Ruimten Zoubida Jellab gaven het startschot voor het nieuwe Bomenplan door alvast drie bomen te planten op het Rouppeplein. Het moeten er uiteindelijk 1500 tot 2000 worden. Het vergroeningsplan zal over tien jaar lopen, tot 2030.

DEZE MOOIE OUDE PLATANEN HOREN NIET IN HET NIEUWE BOMENPLAN. ZE WORDEN ALLEMAAL GEKAPT IN HET KADER VAN HET IMMO-BOUWPROJECT AAN HET RIJKSADMINISTRATIEF CENTRUM.

10

Bomen zijn een natuurlijke luchtfilter, ze koelen de lucht in de stad. Ze zijn noodzakelijk in de strijd tegen de klimaatverandering. Ze beperken het risico op hitte-eilanden, dat weten ook de bewoners in de omgeving van het geplande immo-project aan het Rijksadministratief centrum.

Bedoeling van het bomenplan is het groenbestand in de stad groter en diverser te maken. Er wordt gedacht aan stadstuinen en stadsbossen. Vogels en insecten zullen het daardoor ook makkelijker krijgen om te overleven.

In het plan is een heus 'bomencharter' voorzien met onder andere een overzicht van het bomenpatrimonium en ook plaats voor informatie- en bewustmakingsacties. Het is immers de bedoeling dat ook burgerinitiatieven en verenigingen kunnen meewerken aan de vergroening van hun straat of buurt.

Daartoe zullen subsidies en jonge boompjes ter beschikking worden gesteld. Een aan te stellen Boommeester van de stad moet alles in goede banen leiden.

LELIJK

BLIJVEN PLAKKEN

Behalve het klassieke en terechte gezeur over overlast, stank, geluidshinder en gebrek aan kwaliteit, werd de informatievergadering voor bewoners over Winterpret vooral gedomineerd door klachten over verkeersoverlast. Niet verwonderlijk voor wie de verkeersellende moet aanzien en als bewoner getrakteerd wordt op claxonconcerten en verregaande luchtvervuiling door aanschuivende auto’s. Het noopte de stad er zelfs toe snel tijdelijke aanpassingen te voorzien aan het circulatieplan, wat dan weer tot andere verkeersknopen leid-

de. Wanneer u dit leest is de ergste ellende alweer voor een jaar achter de rug…

Aansluitend en niet meteen ter zake in deze vergadering – maar ja, waar het hoofd vol van is loopt de mond van over – waren er nogal wat reacties over de nieuwe en blijkbaar inderhaast aangelegde zebrapaden in de straten rond de Begijnhofkerk. Het ging van lelijk tot overbodig, van beschamend tot slordig… En inderdaad, het had beter gekund.

Voor wie even in nostalgie wil zwelgen, is een bezoekje aan de tentoonstelling 'Blijven plakken' een goed idee. Blijven plakken was een geliefde sport in Vlaams Brussel zoals dat vroeger heette, na bezoeken aan Mallemunt en andere spannende activiteiten. Het Archief en Museum van het Vlaams Leven in Brussel zocht in zijn uitgebreide archief mythische, mooie, bizarre affiches bij elkaar en maakte er een vrolijke tentoonstelling van: affiches in het Brusselse straatbeeld.

Er zijn heel veel affiches te zien over de zeer uiteenlopende activiteiten van het Nederlandstalig sociaal-cultureel leven in de stad. Naast affiches zijn er ook foto’s van beleidsmensen in hun jonge jaren, uitleg over ter ziele gegane instellingen als ANBJ en APSKW en zelfs verwijzingen naar de Reynaert en de Conscience, trefpunten voor jongeren in de Graaf van Egmont in de jaren '60 van vorige eeuw.

Nog tot 26 maart van 9 tot 16u in het AMVB, Arduinkaai 28, 1000 Brussel www.amvb.be Stadsberichtjes door Nora De Kempeneer

>GEMEENTERAAD: LUIDKEELSE MONOLOOG EN ONTBREKEND TWEELUIK Voorzitster Liesbet Temmerman (Ecolo-Groen) is verhinderd die maandag 18 november, gemeenteraadslid Mohamed Ouriaghli (PS) neemt de honneurs waar.

Het eerste punt op de agenda gaat over de interne audit of de controle over de goede werking van de stadsdiensten. Gemeenteraadslid Mathias Vanden Borre (N-VA) vraagt dat de vele vzw’s, verbonden aan de stad, ook onder deze verplichte controle zouden vallen. Burgemeester Philippe Close (PS) antwoordt dat de leden van de raad van beheer van deze vzw’s hierover beslissen.

Even later begint een ontevreden burger, ongevraagd, luidkeels aan een monoloog. Hij benadrukt dat hij gehoord wil worden door de gemeenteraad, over welk onderwerp is me niet duidelijk. De man wordt afgevoerd.

Gemeenteraadslid Geoffroy Coomans de Brachène (MR), voormalig schepen van stedenbouw en patrimonium (20122018) is verontwaardigd vanwege de beslissing om een dreef in het Thurn & Taxisgebied te vernoemen naar Anna Boch. Hij stelt dat de naam Thurn & Taxis voor deze dreef eerder werd gekozen, nadat een wedstrijd was uitgeschreven waarop inwoners van de stad 1400 namen hadden voorgesteld.

Gemeenteraadslid Bruno De Lille (Ecolo-Groen) is blij dat het schepencollege voor deze vrouwennaam heeft gekozen.

Schepen van stedenbouw en ruimtelijke ordening Ans Persoons (SP.a) meldt dat er amper 3% vrouwennamen terug te vinden zijn in de stad. De beslissing om de naam Anna Bochdreef toe te kennen is een politieke en sociale keuze, voegt ze eraan toe.

Gemeenteraadsleden Mohamed Ouriaghli (PS), Lotte Stoops (Ecolo-Groen), Didier Wauters (CDH), Bianca Debaets (CD&V) en Zahour Loulaji (onafhankelijke) stellen een motie voor tot ontwikkeling van een actieplan tegen racisme bij de stad. De motie wordt goedgekeurd en houdt onder meer in dat de stad zich aansluit bij de Europese Coalitie van Steden tegen Racisme.

Tijdens de gemeenteraadszitting van 13 mei 2019 had de fractie PTB*PVDA deze motie reeds ingediend. De meerderheid besliste toen om dit punt uit te stellen en een werkgroep op te richten.

De gemeenteraadsleden van PTB*PVDA keuren de motie goed, maar betreuren dat het verbod op het dragen van hoofddoeken, onder meer bij het personeel van de stad, niet wordt opgeheven.

Bruno De Lille (Ecolo-Groen) onthield zich bij de stemming en verduidelijkt nadien dat zijn fractie hoopt dat de hoofddoek ooit wordt toegelaten, maar dat de huidige meerderheid dit niet wenst.

Tijdens de gemeenteraadszitting van 2 december vraagt Bianca Debaets (CD&V) aandacht voor de betoging van 24 november tegen geweld op vrouwen,

© DAMON DE BACKER BEELDHOUWER TOM FRANTZEN MET DE DRIE ONTBREKENDE STUKKEN VAN HET BRUEGELBEELD

waar 10.000 mensen aanwezig waren.

In 2019 werden in België 21 vrouwen vermoord. Vele vrouwen zijn slachtoffer van partner- of intrafamiliaal geweld.

Vrouwen zijn ook vaak slachtoffer van seksueel geweld.

Sinds 1 november 2017 bestaat er een zorgcentrum na seksueel geweld in het Sint-Pietersziekenhuis in Brussel. Gemeenteraadslid Debaets wil onder meer weten hoeveel slachtoffers beroep deden op dit centrum. Gemeenteraadslid Mohamed Ouriaghli (PS), voorzitter van het zorgcentrum, antwoordt dat er zich tot nog toe 1061 personen hebben

aangemeld, waarvan 90% vrouwen. De gemiddelde leeftijd van de slachtoffers is 24 jaar. Slechts de helft van hen heeft klacht ingediend bij de politie.

Dit zijn cijfers, aldus gemeenteraadslid Debaets, waar we allemaal stil van worden.

U kent wellicht het beeld van Pieter Bruegel, dat naast de Kapellekerk staat. Het is een werk van Tom Frantzen, bekend van het Zinneke in de Kartuizersstraat, Madame Chapeau in de Zuidstraat en de Vaartkapoen op het Saincteletteplein. Gemeenteraadslid Mathias Van-

den Borre (N-VA) vraagt waarom het volledige drieluik dat betaald is door de Vlaamse Gemeenschapscommissie, niet opgesteld staat. De beelden bestaan al sinds 2003. Na weigering door een toenmalig Ecolo-schepen, duurde het tot 2015 voor het beeld naast de Kapellekerk terecht kwam, onder impuls van Geoffroy Coomans de Brachène (MR), toen schepen van stedenbouw en patrimonium, en Els Ampe (Open Vld), toen schepen van openbare werken.

Schepen van stedenbouw Ans Persoons (SP.a) antwoordt dat ze niet wist dat hierover nog discussie bestond.

Ze meldt dat voor elk beeld dat aan de stad geschonken wordt, een comité van experten advies geeft. In het verleden was dit advies steeds negatief omdat er reeds veel werken van Tom Frantzen in de stad staan. Ze voegt eraan toe dat haar partij bereid is te luisteren naar experten, en dat de partij van gemeenteraadslid Vanden Borre communautaire keuzes maakt.

Opmerkelijk: wanneer voorzitster Liesbet Temmerman gemeenteraadslid Bertin Mampaka (CDH) erop attent maakt dat een bepaalde regel van het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad sinds één jaar gewijzigd is, komt hij uit de lucht vallen…

Mireille Willems

11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

COLOFON DE REDACTIE VAN DE VIJFHOEK WENST AAN ALLE LEZERS EEN GELUKKIG, VREDEVOL EN VOORSPOEDIG 2020

VERENIGINGEN EN LEUKE ACTIVITEITEN DRIEKONINGENTOCHT DOOR EEN VERGETEN STUKJE BRUSSEL De jaarlijkse Driekoningentocht van KWB, Davidsfonds, Voem en Masereelfonds legt dit jaar het accent op diversiteit, met oog voor sociale, culturele en interculturele initiatieven in de armste Belgische gemeente, Sint-Joost-tenNode. De wandeling is gegidst en duurt zo’n 2,5 uur.

• Zondag 5 januari, vertrek tussen 14u en 14u30 in de lokettenzaal van het Noordstation.

Info en inschrijven: www.kwb.be/driekoningentocht DE ZINGENDE BRUG Naar jaarlijkse gewoonte staan er op het programma van de eerste zangronde van het nieuwe jaar drie punten. Eerst een uitgebreid rondje uitwisselen van alle mogelijke wensen betreffende gezondheid, geluk en vrede, al dan niet aangevuld met passend gekus en geknuffel. Daarna wordt het nieuwe jaar ingezongen met hoopvolle en vrolijke liedjes. En belangrijk voor u als nieuw lid: je wordt met open armen ontvangen in onze warme familie!

Daar wil je toch bij zijn?

maandelijks poëzienamiddagen.

• Zondag 19 januari van 14 tot 17u. Prijs: € 8 (eerste deelname gratis) Info: www. zingendebrug.be

Het kleine Ierland is zonder meer een literaire reus. Na eerst te hebben kennisgemaakt met de verbazingwekkende vernieuwers James Joyce en Samuel Beckett, gaan we resoluut voor de poëzie van Patrick Kavanagh en die van de Nobelprijswinnnaars William Butler Yeats en Seamus Heaney. Maar eerst lezen we een paar gedichten van Adriaan Roland Holst die zich uitdrukkelijk een Ierse verwantschap aanmat.

EEN GROEN-BLAUW NETWERK IN HET ZUIDELIJK DEEL VAN DE VIJFHOEK Er is een nieuw project gestart rond productief groen (groenten, fruit, kruiden) en andere interventies die de biodiversiteit in de stad bevorderen. Doel van het project: een groene as uitwerken in het zuidelijk deel van de vijfhoek in de buurten Bloemenhofplein, Fontainas en Kapellekerk die de vele scholen, verenigingen en inwoners van de wijk verbindt. Partners in het project zijn de VGC, BSI-BCO, Atelier Groot Eiland, Architecture Workroom Brussels en BRAL.

• Woensdag 29 januari 2020 van 14 tot 16u in het Literair Salon van Muntpunt, Munt 6, 1000 Brussel Inschrijvingen en info: 02 210 04 60 info@bop.brussels, www.bop.brussels Prijs: € 6 met BOp-kaart, € 5 met Paspartoe kansentarief, gratis mits 15 omruilpunten Paspartoe.

Foto’s: De Markten en ingezonden Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen Oplage: 5.200 Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be www.facebook.com/demarkten.brussel 0448.654.692 RPR Brussel

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van N22, het netwerk van de 22 Brusselse gemeenschapscentra.

Steun De Vijfhoek: Uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62- 433-1147061-61 van De Markten met vermelding "steun De Vijfhoek".

Voor het februarinummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 12 januari.

Artikelwerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be De redactie behoudt zich het recht voor om teksten in te korten of aan te passen.

Openingsuren onthaal: maandag tot donderdag van 9 tot 20u, vrijdag van 9 tot 17u en zaterdag van 9 tot 13u (behalve tijdens de schoolvakanties) De Markten is gesloten op woensdag 1 januari 2020.

Wie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont, kan De Vijfhoek gratis ontvangen.

Woont u buiten Brussel?

Dan krijgt u De Vijfhoek door € 12,50 over te schrijven op rekeningnummer BE62-433-1147061-61 met de vermelding van 'Abonnement De Vijfhoek'.

Heb je ideeën, denk je graag mee of wil je meer info?

Contacteer lieselotte@bral.brussels

Wist je dat je al onze publicaties ook online kan bekijken?

Surf naar www.demarkten.be/publicaties. Wil je onze e-nieuwsbrief ontvangen? Mail naar demarkten@demarkten.be of schrijf je in op www.demarkten.be.

POËZIECAFÉ: GOUDEN APPELS UIT IERLAND De Markten brengt, in samenwerking met het Brussels Ouderenplatform

SEAMUS HEANEY © GETTY IMAGES

12

Werkten aan dit nummer mee: Grigore Ionita, Etienne Philips, Hilde Van Geel, Hanne De Nil, Jef Deyaert, Nora De Kempeneer, Marcel Rijdams, Arnout Willems, Vespa Rous, Stefan Moens, Kris De Vroede, Charles Six, Mireille Willems en Charlotte Missotten.

De Markten respecteert je privacy. Je contactgegevens gebruiken we uitsluitend om je De Vijfhoek toe te zenden en je op de hoogte te houden van eigen activiteiten van Gemeenschapscentrum De Markten en aanverwante organisaties in de Vlaamse gemeenschap te Brussel. Je kan op elk moment een adreswijziging doorgeven of aangeven dat je onze informatie niet langer wilt ontvangen via demarkten@demarkten.be of De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel. Voor meer informatie over je overige rechten conform de privacywetgeving, raadpleeg www.demarkten.be/uw-privacy.