De vijfhoek maart 2018

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

PB- PP B- 06386 BELGIE(N) - BELGIQUE

MAANDBLAD > JAARGANG 42 > NUMMER 3> MAART 2018 (behalve in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN > P5 >JOS ARENDS BOUWEN EN BREKEN IN BRUSSEL > P7 >ZENNEPAD DROOGSTOPPEL > P8 >OPEN BRIEF AAN DE ZENNE

Stadsbaken: Zennepark © ARNOUT WILLEMS

MAART IN DE MARKTEN

© ARNOUT WILLEMS

Voor het maartnummer koos de redactie voor een park dat tegelijk een wandelpad is.

Het Zennepark/Zennepad wordt één groen lint en ligt op de oude gedempte Zennebedding ten noorden van de Noordwijk. Op vrijdag 30 maart gaan we met de auteur van “Bouwen en breken in Brussel” wandelen in het park en bezoeken we de Zinnekeateliers waar de voorbereidingen aan de gang zijn voor de Zinnekeparade die op 12 mei zal plaatsvinden.

We hadden een gesprek met een verbrusselde Nederlander die hier al 52 jaar woont en Droogstoppel schreef een open brief aan zijn geliefde maar ook betreurde Zenne.

Voor de tweede keer zal in Brussel het vrouwenlentefestival plaatsvinden.

Op 8 maart, internationale vrouwendag, vindt er een divers programma in De Markten plaats.

2

OPEN GEMEENSCHAPSRAAD Hans Vandecandelaere over Oud-Molenbeek De Markten stelt graag twee keer per jaar haar Algemene Vergadering open voor iedereen. Volgende keer is dat op 29 maart. Na het formele gedeelte geven we het woord aan Hans Vandecandelaere.

Auteur en historicus Hans Vandecandelaere dook drie jaar in de coulissen van een van de meest misbegrepen stadswijken van het land: Oud-Molenbeek. Zijn boek 'In Molenbeek' werd een reisverhaal over het mozaïek en de dynamiek van culturen, religies, veiligheid, trendy kanaalherbestemming, sluikstorten, onderwijs, pleinaanleg, ingenieuze nieuwbouw, nieuwe

Vlaamse migranten, armoede en gemondialiseerde rijkdomproductie. Een vierde druk actualiseert het boek met het relaas over de aanslagen in Parijs en Brussel en de link naar Molenbeek.

Met deze lezing – integraal gebaseerd op foto’s - brengt de auteur een stuk Oud-Molenbeek tot bij u.

De herziene versie van “In Molenbeek” met een voorwoord van Phara de Aguirre is verkrijgbaar in de boekhandel.

• Donderdag 29 maart om 20u, gratis toegang Reservaties: www.demarkten.be

Hans Vandecandelaere

In Molenbeek Met een voorwoord van Phara de Aguirre HERZIENE EDITIE

WISLAWA SZYMBORSKA © THE NEW YORK TIMES

SALON DANSANT 76

ETOILE MUSETTE Ga mee op ontdekkingsreis naar de oorsprong van de Musette.

Net zoals de tango uit Buenos Aires of de jazz uit New Orleans, is de Parijse musette een vorm van urban folk.

Iedereen beschouwt die musette als typisch Frans, maar is dat wel zo?

Wals, java, bourrée, mazurka, polka, tarentelle,... zelfs de meest weerbarstige benen komen vanzelf in beweging tijdens deze Salon Dansant!

POËZIECAFÉ

TENTOONSTELLING

TWEE OP DUIZEND

TRACKING THE SUBJECT Met: Raquel Gigot - accordeon Dick van der Harst - banjo en gitaar Arnaud Degimbe - doedelzak en percussie DJ Sven omkadert de hele middag met fijne dansmuziek.

Tracking the Subject is een kunstwerk van het Brusselse kunstenaarscollectief TRIPOT, bestaande uit een audiovisuele 360° installatie en een tekstuele publicatie, die de toeschouwer onderdompelt in de belevingswereld van vluchtelingen onderweg naar West-Europa.

• Zondag 11 maart om 15u (deuren: 14u) Toegang €7, Paspartoe aan kansentarief €2 of €2 in ruil voor 10 Paspartoepunten.

Reservaties: demarkten@demarkten.be, 02 512 34 25 of via het onthaal

Kunstenaars Aïlien Reyns en Marius Packbier laten de toeschouwers de barre en gevaarlijke tocht samen met de vluchtelingen mee beleven, gebaseerd op gesprekken die het duo met hen in Brussel voerde.

• De tentoonstelling loopt nog tot en met zondag 11 maart en is toegankelijk van dinsdag tot en met zondag van 12u tot 18u. Gratis toegang

Twee op duizend houden van poëzie, beweert Wisława Szymborska. De Poolse poëzie is onmiskenbaar van het beste dat de 20ste eeuw heeft voortgebracht. Gedichten van Toon Tellegen en Willem Jan Otten leiden deze lezing in.

• Woensdag 7 maart van 14u tot 16u, deelnameprijs 2 euro Paspartoe aan kansentarief (koffie inbegrepen)

Organisatie en info: De Markten, 02 512 34 25, www.demarkten.be, demarkten@demarkten.be 3 3

VROUWENLENTE IN BRUSSEL Voor de tweede keer zal in Brussel het festival Vrouwenlente plaatsvinden.

De hele maand maart kan je films, documentaires, theater, concerten en workshops meepikken, geselecteerd en geprogrammeerd door inspirerende vrouwen uit Brussel. Deze editie van het festival gaat voor verbinding en ontmoeting, uitwisseling en begrip en dat is in het hele festivalprogramma terug te vinden.

Uit het uitgebreide programma pikken we graag twee activiteiten die allebei op donderdag 8 maart, in De Markten plaatsvinden. 8 maart is internationale vrouwendag, dit jaar in het teken van verbondenheid.

Hobo en Link=Brussel organiseren van 9 tot 12u workshops en debatten over het thema “verbondenheid”.

Bedoeling is mensen samen te brengen en bij te dragen aan een positieve,

4

STILL UIT DE FILM "IN THE FUTURE" VAN LARISSA SANSOUR DIE TIJDENS AWAN VERTOOND EN BESPROKEN ZAL WORDEN

warme leefomgeving. ’s Middags eten we gezellig samen van het divers buffet waarvoor iedereen een gerecht meebrengt. De activiteit is gratis, iedereen welkom.

• Donderdag 8 maart om 14u3o en 19u30, Tickets: €10/€8, Paspartoe aan kansentarief €2 www.demarkten.be

Awan (Arab Women Artists Now) is een platform dat in Londen werd opgestart om vrouwelijke kunstenaars uit de Arabische wereld en de diaspora bij een breder publiek te introduceren. Dit is de eerste editie in Brussel, met een divers programma van showcases in verschillende disciplies en gesprekken met de kunstenaars.

Het festival Vrouwenlente vindt plaats van 1 tot 30 maart en wordt georganiseerd door heel wat partners.

Alle info: www.vrouwenlente.brussels

Met: Saddie Choua - video / literatuur Razan Hassan - performance Yousra Dahry – slam Larissa Sansour - film Yuma - concert

ZINNEKEPARADE Collectief moment Zinnode van het Centrum << CRICHMUR >> De ploeg achter de Zinnode van het centrum, CRICHMUR genaamd (een samentrekking van crier en murmurer), benadert ‘illegal’ – het centrale thema van de Zinnekeparade – vanuit de natuur. Iedereen die graag eens een kijkje wil nemen achter de schermen van onze Zinnode of het voelt kriebelen om mee te lopen tijdens de Zinnekeparade van zaterdag 12 mei is op zaterdag 10

maart welkom in De Markten tijdens het ontmoetingsmoment. Je kan die middag vrij kiezen uit workshops scenografie, beweging, kostuums, dans en theater of gewoon genieten van een lekkere kop koffie of thee.

• Zaterdag 10 maart, van 12u tot 18u in De Markten

WERKEN AAN DE LEEFBARE STAD. Vrijdagavond 9 februari viel de politie binnen bij onze partner, Globe Aroma.

Globe Aroma is een open kunstenhuis.

Zowel Globe Aroma als De Markten werken aan een leefbare stad. Voor beiden is gemeenschapsvormend werken, mensen een veilige plek bieden waar ze zich kunnen ontplooien, erg belangrijk.

Dat doet Globe Aroma door mensen ruimte te bieden om hun artistiek werk te maken, hen te laten openbloeien, hun kwaliteiten te laten (h)erkennen.

Het kost tijd om zo'n plek te creëren waar iedereen met z'n artistieke dromen terecht kan; waar mensen naar waarde worden geschat; waar iemand op basis van talenten, interesses en kwaliteiten beoordeeld wordt, niet op basis van papieren.

In De Markten voelen wij dagelijks de uitdagingen en kansen van het superdiverse Brussel. In de dagelijkse werking en in de vele projecten die hier ontwikkeld worden, geven we mensen van waar ze ook komen, graag veel kansen.

Daarom betreuren wij, de leden van de Raad van Bestuur en de staf van De Markten, wat op 9 februari bij onze collega’s is gebeurd.

Heel veel kunstorganisaties, culturele centra, theaters, jeugdorganisaties enzovoort werken permanent of projectmatig met vluchtelingen, mensen zonder papieren en mensen in kwetsbare situaties. Die ontmoeting moet kunnen blijven plaatsvinden, dat is de enige weg vooruit.

EN ATTENDANT LA NEIGE Tachtig stokken van 2 meter hoog in essenhout en een sneeuwschop: een hommage aan en “un clin d’oeil d’après Niele Toroni”.

Wie het binnenplein van De Markten betrad de laatste weken, keek allicht vreemd op. Wat betekenen die stokken met papieren vlagjes en die sneeuwschop, wachtend op sneeuw?

Een tipje van de sluier werd alvast tijdens het nieuwjaarsfeest van De Markten opgelicht, met een brief van Roel en Frank Kerkhofs aan kunstenaar Niele Toroni die het patroon van de gekleurde granietvloer van het binnenplein ontwierp. Tachtig stokken die op de gekleurde stenen staan.

Als het erover gaat de vloer van het binnenplein opnieuw zichtbaar te maken, dan is het opzet in ieder geval geslaagd. Maar het gaat wellicht om meer…

5

BUREN VAN DE MARKTEN Jos Arends van Studio Tecnic Had je dat verwacht?

Nee, helemaal niet! Het beeld dat ik toen van mijn omgeving meekreeg van Brussel en bij uitbreiding België, was helemaal niet positief. De familie vindt mij nu nog altijd een landverrader. Ik ben getrouwd met een Belgische en werd Belg. Indertijd was er een overeenkomst tussen Nederland en België die dubbele nationaliteit verhinderde.

”

In België zijn de mensen opener, ze ‘zeiken’ minder.

©ALEX DEYAERT

Wie via de Paleizenstraat het Masuiplein passeert kent wellicht Studio Tecnic – vroeger Photo Tecnic. Jos Arends, een in Nederland geboren Brusselaar in hart en nieren, is er sinds 1983 zaakvoerder. Eerst in nummer 27 aan de overkant van het plein, nu in nummer drie. Jos is geworteld in de buurt en vertelt met veel passie over Brussel en fotografie.

DV: Dag Jos, je vertelde me al dat je niet in Brussel geboren bent, maar dat je de stad wel een warm hart toedraagt. Hoe ben je hier terechtgekomen?

JA: Ik ben opgegroeid in Eindhoven in 6

een katholieke familie. In zulke families kon je alleen weg door te trouwen of naar het buitenland te vertrekken. Het buitenland was in dit geval niet zo ver, dus besloot ik een paar maanden naar

Brussel te gaan want ik wilde graag Frans leren. Toen ik via een vriendin hoorde dat ze een boekhouder zochten bij Canon, was de keuze snel gemaakt.

Ik begon op 1 januari 1966 in Brussel te werken.

Was het voor jou, als Nederlander, makkelijk om hier te aarden?

Ik vond het heerlijk, en voel me hier nog steeds thuis!

Toen ik een paar jaar Belg was ging ik mijn Nederlands paspoort vernieuwen.

Ik kreeg toen de vraag: ‘Mijnheer, heeft u een andere nationaliteit aangenomen?’. Toen was het kwaad al geschied: ik was al enkele jaren mijn Nederlandse nationaliteit kwijt zonder het zelf te weten.

Voel je jezelf Brusselaar?

Ik woon hier ondertussen 52 jaar en voel mij op en top Brusselaar! Ik merk ook geen onderscheid tussen Vlamingen en Franstaligen, voor mij is de mentaliteit overal hetzelfde! Ik heb ook nog een tijdje in Wallonië gewoond, ik hou echt van België. In België zijn de mensen opener, ze ‘zeiken’ minder. Ik merk aan Nederlanders dat ze, eens ze hier zijn geweest, altijd weer terugkeren.

Laat ons even stilstaan bij Studio Tecnic. Wanneer is de zaak hier ontstaan?

Wij zitten hier met Studio Tecnic op het Masuiplein nummer drie sinds 1979.

Maar de zaak waar ik werkte, toen nog ‘Photo Tecnic’, en die ik overnam in 1983, is opgestart in de Beliardstraat.

Via een tussenstop in de Edmond Parmentierlaan is de zaak op het Masuiplein, toen nog aan de overkant in nummer 27, terechtgekomen.

Hoe ben jij indertijd bij Photo Tecnic begonnen?

Na 10 jaar Canon ben ik in 1976 naar Zuid-Frankrijk vertrokken. Daar had ik een bar en een klein hotel. De vrouw van de eigenaar van Photo Tecnic was een collega van mij bij Canon en zij kwam met de familie op vakantie in mijn hotel. Zij vroegen mij ‘Jos, wat zit gij hier te doen?’. Ik antwoordde: ‘Ik zit hier te wachten tot mijn tomaten rijp zijn’, want verder deed ik daar werkelijk niks. De eigenaar vertelde mij toen dat hij een paar jaar later met pensioen wou gaan, en vroeg me of ik het niet zag zitten om voor hen te komen werken. Ik moest daar niet lang over nadenken, de dag nadien zat ik al in de auto richting Brussel.

Wat vind je het leukste aan de winkel?

De mensen die hier over de vloer komen zijn zeer gepassioneerd door waar ze mee bezig zijn. We werken hier bijna altijd met mensen die geschoold zijn in de fotografie, die gereisd hebben en

allemaal met materiaal van bij ons.

©ALEX DEYAERT

de wereld kennen. Steeds mensen die artistiek bezig zijn, voortdurend dingen uitvinden en fotografie ademen. Dat enthousiasme werkt zeer aanstekelijk voor mij.

Hoe ziet het cliënteel van Studio Tecnic er uit?

Dat is zeer breed, voornamelijk vakfotografen, maar ook studenten. Iedereen is hier welkom. Soms passeren fotografieleerkrachten hier met hun studenten om hen wat bij te leren over studiotechnieken. Op school leren de meeste studenten heel wat over fotografie, maar het echte studiowerk moeten ze later meestal nog leren bij een fotograaf. Als ze hier komen, zijn wij er uren mee bezig om hen alles te laten zien, en moeten ze vaak nog een andere keer terugkomen. Ik vind het ook belangrijk om te beseffen dat met alle technische mogelijkheden het niet per se zo is dat je met veel en goed materiaal automatisch mooie foto’s maakt. Dat is net zoals met autorijden: het is niet omdat je een mooie auto hebt dat je goed kan rijden hé.

Jij verkoopt fotomateriaal, ben jij zelf ook fotograaf?

Vroeger moest je als invoerder van fotomateriaal, als je dit in een winkel wou verkopen, ook een diploma fotografie hebben. Nu kan iedereen zich fotograaf noemen, want het is geen beschermd beroep meer. Je moet nu je zaak enkel registreren in het handelsregister, een BTW nummer aanvragen en je kan beginnen. Toen ik plande om de zaak over te nemen begin jaren ’80 heb ik in de Ecole de Photographie in de Claessensstraat twee jaar avondonderwijs gevolgd.

Praat je ook vaak met klanten over de projecten waarmee ze bezig zijn?

Absoluut! Neem nu bijvoorbeeld Hans Roels (lesgever fotografie voor CVO COOVI in De Markten op zaterdagvoormiddag, nvdr). Hij brengt de oorsprong van zijde in India in kaart. Hans is een bijzonder intelligente vent, en heeft ook oog voor de sociale context waarbinnen hij fotografeert. Hij maakte ook de foto van de vluchtelingen die je aan het Klein Kasteeltje ziet en dat

Is er bij al het materiaal dat jullie verkopen, daar iets wat jou erg interesseert?

Belichting. Dat vind ik erg apart en zeer mooi. Belichting, licht, dat is het leven.

Wij verkopen hier leven. Licht is iets prachtigs, licht leeft. Het verandert de hele dag door. Je ziet de kleurtemperatuur veranderen, de intensiteit van het licht, maar ook de manier waarop je zelf de dingen ziet en observeert. Je

”

Het is niet per sé zo dat je met veel en goed materiaal automatisch mooie foto’s maakt.

moet daar maar eens op letten wanneer je ’s ochtends opstaat. Licht is prachtig! In de studio imiteren we het daglicht, en dat moet natuurlijk vertaald worden in de technische fotografie. Toen de digitale fotografie begon door te breken betekende dat een hele omwenteling. De natuurwetten veranderden natuurlijk niet, maar de manier waarop licht digitaal geïnterpreteerd werd is heel anders natuurlijk. Het is nu veel makkelijker dan vroeger om goede foto’s te nemen, maar het artistieke is toch iets dat blijft.

Wat zijn zo de grootste veranderingen die je meemaakte sinds je de zaak overnam?

In het begin werkten wij hier met acht mensen, nu nog met twee. Ik heb tijdens mijn carrière heel wat technologische veranderingen meegemaakt.

Toen ik nog bij Canon werkte zag ik de eerste elektronische telmachines, die waren zo groot als een bureaukast op wieltjes! Mensen vinden nu al hun informatie terug op het internet. Vroeger kwamen ze hier en moesten we hen alles uitleggen. Klanten zijn nu beter geïnformeerd over hoe alles werkt en wat ze precies willen. Voor ons is dat makkelijker, maar het betekent ook dat wij goed moeten weten waar we mee bezig zijn: goede service en advies is alles.

Maar ik vind dat niet erg, als je niet van je wieg tot het graf hebt geleerd, dan heb je niet écht geleefd. Die uitspraak heb ik trouwens niet zelf uitgevonden, dat heeft de Profeet gedaan.

Heb je hier in de buurt veel zien veranderen tijdens de periode waarin je op het Masuiplein werkte?

Voor de Tweede Wereldoorlog was dit een buurt waarin veel joden leefden.

De Duitsers hebben hier alles platgebombardeerd: van het Masuiplein tot in Schaarbeek, er vielen zeker 300 doden. Ons huis is zogezegd gebouwd in 1956, maar als je de structuur van onze gevel bekijkt, dan zie je daar duidelijk een groot gat van een bomkrater in.

Dat is dus eigenlijk iets wat niet volle-

dig logisch is. Deze buurt is altijd een buurt geweest met heel wat industrie en nijverheid. Toen onze zaak nog aan de overkant gevestigd was, hadden wij onder andere een wijnhandelaar, een fabrikant van medicijnen en ook het muziekinstrumentenmuseum als buren. Het museum is hier weggetrokken omdat er asbest in het gebouw zat. In het gebouw op de hoek, waar nu Zinneke haar hoofdkwartier heeft, drukte de BTW-controle haar takszegels. Boven onze oude fotowinkel in nummer 27 zat vroeger ‘Hall au Fourrure’, een bedrijf dat bontmantels schoonmaakte. Nu is het een kerk en is de bontjasschoonmakerij vertrokken. Wanneer wij vroeger post kregen die verkeerd geleverd was, zei ik lachend tegen de postbode dat wij ‘Studio Tragic – hall aux ordures’ waren.

Dank je Jos, na deze grappige noot bedanken we je graag voor het interview.

Résumé

En 1966, Jos Arends a commencé à travailler à Bruxelles comme comptable pour Canon. Après un passage par le sud de la France, il est devenu en 1983 le directeur de Studio Tecnic, un magasin situé à la Place Masui, spécialisé en matériel photographique. Jos aime profondément Bruxelles et est passionné par la lumière.

7

BOUWEN EN BREKEN IN BRUSSEL >ZENNEPAD

Het Maximiliaanpark, dat stukje restgroen, overschot van onbezonnen zestigerjaren stadsontwikkeling en inmiddels wereldberoemd door de solidariteitsacties voor vluchtelingen, krijgt er binnenkort een staartje bij: het Zennepark.

Zennepad is een betere naam want het wordt een groen lint van min of meer 15 meter breed, één kilometer en half lang, één hectare (10.000 m2) groot. Het ligt op de oude gedempte Zennebedding ten noorden van de Noordwijk. Het maakt deel uit van de Zennemythes die vandaag rond onze verdrongen rivier gesponnen worden.

Gaande van het idiote 'terug opgraven' van een stukje ingekokerde rivier in datzelfde Maximilaanpark tot een park dat een pad is, over allerlei melancholische bespiegelingen en dromerijen. Brussel heeft het trauma van het levend begraven van de Zenne nog steeds niet verwerkt. In plaats van een visie te ontwikkelen rond water in de stad en de mogelijkheden om van het Zennekanaal, de grote afwezige in alle kanaalplannen, onze nieuwe rivier te maken blijft men aanmodderen met goedkope populistische projectjes.

Kwalitatief vakmanschap Soit. Laat ons even flaneren langs de beloofde wandelweg. We vertrekken in de buurt van het Gaucheretpark, ook een gelukkig overschotje van niet gerealiseerde Manhattan dromen, aan de uitloper van de Albert II laan. Het pad wordt in vier fasen gerealiseerd. Het eerste gerealiseerde deel loopt tussen Helihavenlaan en Masuistraat en is in 8

de herfst van 2017 opengesteld. Het was ook al even open dertig jaar geleden maar toen wegens onbezonnen beleid en ongewenste trafiek onmiddellijk weer gesloten. Vandaag ziet het er veel beter uit, een mooie wandelfietsweg in sierbeton, aangename en diverse beplanting met respect voor enkele oude bomen. Langsheen het parcours voldoende rustpunten, zit- en ligbanken, mooie toegangspoort, alles getuigend van zeer kwalitatief vakmanschap.

De "belendende percelen"1 echter keren nog steeds de rug naar de site en vormen een gesloten muur, een staalkaart van industriële archeologie. Toen de Zenne hier nog vloeide en in de staat waarin zij toen was, hadden de aangrenzende delen er duidelijk geen boodschap aan. Vandaag is het spijtig dat ook een grote stadsschool zich nog steeds hermetisch afkeert van de nieuwe openbare ruimte.

Integratie van levende plekken In het tweede deel dat vandaag in uitvoering is wordt er meer aandacht besteed aan de integratie van levende plekken in het parcours. Ingang Masuistraat bouwde de stad een opmerkelijk 'poort'gebouw met tien woningen en winkelruimte. Verderop wordt er ook een verbinding gemaakt met de Bloe-

menkranscité en in de Sluismeester Coggestraat sluit de mooi gerenoveerde en uitgebreide lagere stadsschool samen met een nieuw jeugdhuis en nieuwe woningen aan op het park. Onderweg worden op verschillende plaatsen ook groentetuintjes voorzien.

Het derde deel tussen Koninginnelaan en Paleizenstraat is amper begonnen, hier bestaat de mogelijkheid om de nieuwe Lidl op het park aan te sluiten en men plant er ook sportveldjes.

Dit deel omvat ook de heraanleg van het Masuiplein en sluit aan op de te vernieuwen Paleizenstraat.2 Over het vierde deel kunnen we kort zijn, het gaat in een grote bocht rond de Sibelga-site, hoewel de originele Zenne hier dwars door liep. Het vierde segment volgt de vandaag afgesloten Verlengde Masuistraat om achter Sibelga door te

kunnen. Het is een rare chicane maar de stiekeme bedoeling lijkt meer dan lovenswaardig want aan het einde belanden we via een nieuwe brug over het kanaal aan de poort van de Koninklijke Hof, het Park van Laken (meer dan 1 km2 1.000.000 m2 100 ha zo beschikbaar).

En dat willen we toch allemaal openstellen als één Groooot! Openbaaaar!

Park! Met dit Zennepad is dat “weldra” bereikbaar op een klein half uur wandelen, een dik kwartier joggen en minder dan tien minuten fietsen vanop de Grote Markt.

On verra, me zeile zien zee den blinne.

Marcel Rijdams Foto’s: Marcel Rijdams

Naar « De Brandmeester » uit Kopstukken van Godfried Bomans 2 https://mobilite-mobiliteit.brussels/ nl/paleizenstraat-herinrichting-van-gevel-tot-gevel 1

Résumé

Le Parc Maximilien est mondialement connu pour les actions de solidarité en faveur des réfugiés. Il aura bientôt une queue : le parc de la Seine. Nous devrions plutôt parler du chemin de la Seine. Il s’agit d’une bande végétale de 15 mètres de large sur une ­distance d’1,5 km de long. Elle est située sur l'ancienne « Zennebedding » au nord du Quartier Nord. Il appartient aux mythes liées à la Senne , tristement refoulée dans le sous-sols aujourd'hui.

DROOGSTOPPEL >DROOGSTOPPELS OPEN BRIEF AAN … DE ZENNE

Geliefde maar ook diep betreurde Zenne, Ik wil niet dat deze open brief klinkt als een droevige klaagzang, maar wie ooit het genoegen heeft gehad om uw glinsterende en grillige bochten in de vallei ten Zuiden van de hoofdstad te bewonderen, en wie ooit, zoals ik, het genoegen had om als pagadder nog te kunnen ploeteren in het Zennebekkentje bij de Nieuwmolen niet ver van het Zuidstation, die kan niet anders dan het lot betreuren dat zo’n schone rivier in de hoofdstad moest ondergaan. Ge zijt dan wel de bakermat van Brussel, de Brusselaars hadden er geen boodschap aan en hebben u verstopt als betrof het een ondergeschoven kind waarover men zich moet schamen.

Wat moesten Brusselaars uit de XIXde eeuw, met hun praktisch ingestelde en mercantiele geest en met hun verafgoding van Parijs met u aanvangen?

Uw meanders pasten niet in de strenge logica van toen, uw vaart paste gewoon niet in de vaart der volkeren.

Anspach en zijn trawanten hebben u dan maar rechtgetrokken en ingekluisterd in de diepe ondergrond.

Hun volgelingen hebben u nog geen eeuw later omgeleid om u tenslotte te versmachten in betonnen kokers.

Ze hebben uw beemden kaalgeschoren en afgegraven, uw water zou zich voortaan vermengen met afval- en latrinesop. Uw naam werd weggemoffeld, uw oude bedding omgevormd tot premetrosleuf. Ge werd voor goed ver-

Droogstoppel is een Brusselse eeuweling die zijn stad enorm heeft zien veranderen, soms ten goede maar vaak ook ten kwade. In zijn open brieven gaat hij een openhartig gesprek aan met beroemde of minder beroemde Brusselaars. Droogstoppel kan wel eens zeuren of doordrammen, maar in de grond is Droogstoppel een wijs man met het hart op de juiste plaats.

bannen naar de wereld van de ratten en riolen.

Baudelaire Charles Baudelaire, die Franse Belgiëbasher par excellence, moest al niet van u hebben toen hij zich op de vlucht voor zijn schuldeisers terugtrok in Brussel. Ge waart toen nog niet ingekokerd en dus stond er op uw stank limiet noch grens. Karkassen dreven mee op uw stroom en als er geen stroom was bleven de krengen wekenlang rotten aan de pijler van een of andere nog uit de middeleeuwen daterende molen. “La Senne est une scène obscène”, was Baudelaire’s verdict. ”.

Vandaag staan de weekendmensjes in de Nationale Plantentuin aan te schuiven om de stank op te snuiven van de reuzenaronskelk. Vroeger volstond eventjes langs de Zenne te lopen.

Cholera “Les excuses sont faites pour s’en servir”, en dus waart ge voor Anspach en zijn bende het ideale alibi voor een haussmanisation à la bruxelloise. In Parijs probeerde préfet Haussman nog om de Seine op te waarderen en op te nemen in het stadslandschap, in Brussel daarentegen was er geen plaats voor water: de fonteinen en pompen moesten weg. Iedereen verplicht abonné op de Compagnie Intercommunale des Eaux. Niemand had uw water nog

DE ZENNE IN MARMER-VAN-CARRARAVERSIE ZOALS AFGEBEELD OP HET ANSPACHMONUMENT. .

nodig. Een magere troost: in het Anspachmonument kreeg de dame die u moest symboliseren nog het duurste Carraramarmer. En de huidige burgemeesters zijn gedoemd om zolang hun mandaat duurt in hun kabinet te kijken naar de Brusselse stadsgezichten van een Venetiaanse schoonheid.

Fantoompijn Maar het tij is aan het keren, mijn beste rivière. Water mag terug vrijelijk door de steden stromen. Waterzuiveringsstations mogen wat kosten. Elke zichzelf respecterende student stedenbouw maakt plannen waarbij uw water weer het zonlicht mag zien. Architecten tekenen appartementsblokken aan de

waterkant en het Zennewater glinstert kobaltblauw op de glanzende voorontwerpen. Mercantiele immothekers voorzien hun blinkende prospectussen van Riversides en Water Projects.

Résumé Maar hoed u voor onbezonnen optimisme: denk maar niet te vroeg dat ge zo snel zult mogen buitenkomen: het einDroogstoppel a commencé une série de van uw ondergrondse ballingschap de lettres ouvertes à des ­personnes is nog niet voor morgen. Uw oude bedcélèbres de Bruxelles. Ce mois-ci: dingen worden herontdekt als groenLa Senne. Une exception, donc. trajecten en Zennepaadjes, uw water ­L'histoire de la Senne est bien triste. zal daarentegen nog even in de kokers Elle évoluait à l'air libre. Aujourd'hui, moeten blijven. Maar ik weet dat gij elle est dissimulée dans des tubes geduldig zijt, zoals alle rivieren. en béton. Il reste que ses anciens lits

commencent à être redécouverts Droogstoppel comme des sentiers verts.

9

> KIES VOOR ERFGOED TIJDENS ERFGOEDDAG

Dit jaar vindt Erfgoeddag plaats op zondag 22 april met als thema Kiezen. In het jaar van de lokale verkiezingen roept Erfgoeddag op om te kiezen voor erfgoed. Hoe werden lokale verkiezingen vroeger georganiseerd? Hoe bepalen erfgoedinstellingen wat wordt bijgehouden? Welke beslissingen brengt het digitale tijdperk?

Welke keuzes maken jongeren? U leest het: Erfgoeddag stemt zoals steeds graag tot nadenken.

Tal van organisaties gaan op een originele manier aan de slag met het thema Kiezen om tijdens Erfgoeddag een diverse waaier aan activiteiten aan te bieden. Want Erfgoeddag blijft een mooi moment om het publiek te tonen hoe rijk ons cultureel erfgoed is.

Soms is cultureel erfgoed zichtbaar én tastbaar, soms vind je het in verhalen en tradities.

Het aanbod in Brussel is ruim: kiezen voor tradities op een lentefestival, de begankenis (een parcours langs verrassende locaties) kiest voor Molenbeek, het AMVB kiest voor erfgoed op de fiets, kiezen voor de verrassing tijdens mystery tours, de Centrale en Argos helpen de leerlingen van het Imelda-instituut met hun kiespijn,…

Dit jaar kiest Brussel ook voor Elsschot – of Elsschot voor Brussel, zo u wil. Auteur Lucas Catherine geeft een woordje uitleg.

10

Lijmen/ Het Been of Toen Elsschot nog in Brussel woonde Willem Elsschot heeft tussen 1911 en 1914 in Brussel op nogal wat adressen gewoond in Sint-Gillis, Oudergem en Laken. Je mag ook niet vergeten dat het tijdschrift dat model stond voor het Algemeen Wereldtijdschrift voor Handel en Financiën, La Revue Continentale Illustrée, waarmee hij zoveel firma’s kon lijmen, hier in Brussel op meerdere adressen gevestigd was, o.a. de Koolmijnenkaai in Molenbeek en de Brandhoutkaai, de Vismet, waar nu Citadinnes gevestigd is. Wat ook nogal eens vergeten wordt is dat hij een reclamebureau bezat: La Propagande Commerciale met een kantoor in Antwerpen, maar ook in de Pippelingstraat 11, bij de Naamse Poort en later in de Koningstraat 83.

Het pseudoniem dat Alfons De Ridder koos, Willem Elsschot verwijst eigenlijk naar een dorp in Limburg van waar zijn moeder afkomstig was, maar hij heeft het wel in Brussel gelanceerd.

Ook zijn eerste roman, Villa des Roses, heeft hij hier uitgegeven. Het contract met de uitgever schreef hij neer op briefpapier van La Revue Continentale/ Het Algemeen Wereldtijdschrift.

Vooral Lijmen/Het Been is voor Brusselaars een speciaal boek, niet alleen omdat het zich grotendeels afspeelt op de Vlaamse Steenweg en in de oude havenwijk, de huidige Vismet, maar ook omdat het een inkijk geeft in

het Brussel van de Belle Epoque. Elsschot zei zelf: "Niet alleen walg ik van de reclame, maar ook van de commercie in het algemeen. En ik heb Lijmen geschreven omdat ik er op één of andere manier van af moest komen. De gebeurtenissen in de boeken hebben zich ook in de werkelijkheid voorgedaan. Ik heb feitelijk niets anders dan een dagboek bijgehouden."

Wat we op Erfgoeddag willen doen, is met Elsschots tekst in de hand het Brussel van toen bekijken.

Elsschot heeft nogal wat rondgehangen in onze stad. Zich verplaatsen was toen nog geen probleem. Brussel had net de paardentrams vervangen door elektrische trams en het centrum was prima verbonden met voorsteden als Ukkel, Sint-Gillis, Oudergem, Elsene of Laken.

Maar wij blijven hier rond de Vlaamse Steenweg, want schreef Elsschot niet: "Kent gij de Rue de Flandre? Bezoekt haar! En lezer, ook al had gij haar bestaan niet vermoed, en gij zijt ons dankbaar, niet? Want geen gids ter wereld, ook niet het reisbureau Orient, dat anders van aardige hoekjes afweet, had u er nooit heengebracht…"

Dankzij het boek kom je te weten waarom bananen toen het fruit van het welstellende volk waren, of hoe gekken werden behandeld in het Brugmann Ziekenhuis. Maar ook over de opkomst van de vakbonden en hoe

de oude havenwijk na de demping van de dokken evolueerde. Zelfs Leopold II en zijn Kongo duiken op in Boormans museum en dat had hij afgekeken van Delhaize. In dat museum vind je ook de eerste conserven. De founding father van de Belgische keuken Gaston Clément (1879-1973) die als kok voor Leopold II en Albert I werkte, was er toen de grote promotor van. Van hem zijn de legendarische woorden: "de beste asperges zijn de asperges uit blik".

In het totaal krijg je zo zicht op dertien aspecten van ons Brussel van toen.

In 2018 zal het tachtig jaar geleden zijn dat Lijmen/Het Been als één boek uitkwam.

En dat moet gevierd worden. Met een tentoonstelling, maar ook met festiviteiten in en rond de Vlaamse Steenweg.

Dit Elsschotfeest is een samenwerking tussen Erfgoedcel Brussel, Passa Porta, De Markten, BOP en Lucas Catherine.

Alle activiteiten op erfgoeddag zijn gratis.

Je kunt het programma vinden op www. erfgoedbrussel.be, www.erfgoeddag.be.

De brochure is vanaf 1 april beschikbaar bij de erfgoedcel Brussel en bij de deelnemende organisaties.

Chantal Brems en Lucas Catherine

©Collectie Letterenhuis Antwerpen WILLEM ELSSCHOT (ALFONS DE RIDDER) MET ZIJN VROUW FINE EN KINDEREN ANNA EN WILLEM OP STAP IN BRUSSEL, NAJAAR 1912

VOOR DE LEZERS VAN DE VIJFHOEK ENTER FESTIVAL FOCUST BRUSSEL BEWEEGT OP BRUSSELS TALENT Het ENTER festival is een kunstenfestival dat focust op participatieve kunstpraktijken. Na onder meer Gent en Antwerpen, is nu Brussel aan de beurt en wel van 26 tot 29 april in Haren, Laken, Sint-Pieters-Woluwe en het stadscentrum. In elk van die gemeenten zijn bewoners al een hele tijd aan de slag om een festivalprogramma op te zetten. Ook in het stadscentrum is dat het geval.

In de aanloop naar het festival zal Kito Sino in De Markten enkele ateliers organiseren. Met oude boeken zullen monumentale totempalen gebouwd worden die tijdens het festival worden tentoongesteld.

Meedoen? Dat kan! De ateliers worden georganiseerd op 1 en 25 maart en op 1 en 19 april. Breng je oude boeken mee!

• Info: www.demarkten.be

Brussel beweegt is een sportprogramma voor senioren dat wordt georganiseerd door de Sportdienst van de Vlaamse Gemeenschapscommissie in samenwerking met onder andere het Bop (Brussels Ouderenpunt). In De Markten vinden in dit verband heel wat sportcursussen plaats, allemaal 50+ cursussen. Zo is er onder meer Tai Chi, Tai Chi Bang en conditiegym. In het Bop kan je dan weer boksen, yoga doen enzovoort.

Om de zoveel tijd organiseren de VGC-Sportdienst en het Bop samen een speciale sportdag voor 50 plussers: Brussel beweegt.

De eerstvolgende vindt plaats op 19 maart en staat in het teken van water.

Je zal kunnen kiezen uit heel wat ‘natte’ activiteiten: aqua-zumba, aqua-bike, aqua-jogging, aqua-move, beweegfun, baantjes zwemmen, watergewenning en aquagym. In de sporthal kan je kiezen tussen oriëntaalse dans, drums alive of Qigong.

Brussel beweegt vindt plaats op 19 maart, om 13u30, in het zwembad en de sporthal, Lombardsijdestraat 120, 1120 Brussel.

• Deelnemen kost 4 euro, ­professionele begeleiding, versnapering & verzekering inbegrepen. Paspartoe aan kansen­ tarief: 2 euro, gratis mits 10 Paspartoe omruilpunten. Organisaties met groepspaspartoe met kansen­ tarief ook welkom! Vanaf 5 ­personen is er ­gratis busvervoer vanaf een ­opstapplaats naar keuze in het Brussels gewest. Opstapplaats aan­ vragen of meer info en uitgebreide ­folder: tel. 02 210 04 65, Ingrid ­Peeters.

WANDELING IN HET ZENNEPARK EN BEZOEK AAN DE ZINNEKE-ATELIERS De auteur van de rubriek Bouwen en breken in Brussel, architect Marcel Rijdams, loodst ons langs het Zennepad dat in vier fasen gerealiseerd wordt en hij besteedt vooral aandacht aan de levende plekken in het parcours. © Charles Six

De wandeling sluit af met een bezoek aan de Zinneke-ateliers op het Masuiplein (die op dat ogenblik in volle voorbereiding zijn op de Zinneke Parade van 12 mei).

De Markten nodigt 15 lezers uit op deze publieksactiviteit.

• Afspraak op vrijdag 30 maart om 18u aan de gebouwen van ABC (Art Basics for Children) Gaucheretplein 13, 1030 Brussel.

Reservaties: www.demarkten.be. © Arnout Willems

11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

COLOFON

VERENIGINGEN EN LEUKE ACTIVITEITEN CURSUS Genealogie en internet voor beginners Wie zich als beginnend genealoog op het wereldwijde web waagt, ziet vaak door de bomen het bos niet meer. Bestuurslid Patrick Vanhoucke van Familiekunde Brussel helpt u tijdens deze workshop alvast op weg. Heeft u een laptop of een tablet? Breng deze mee naar de workshop.

• Zaterdag 24 maart van 14u tot 16u, Arduinkaai 28, 1000 Brussel Info & inschrijvingen: info@familiekunde-brussel.be www.familiekunde-brussel.be VERRASSEND GROEN BRUSSEL KWB Ganshoren en KWB Laken-Jette organiseren op zondag 25 maart wandelingen in en rond de groene long aan de Brusselse westkant. De afstanden bedragen 5, 10 en 15 kilometer.

De wandeldag maakt deel uit van het KWB-wandelcriterium 2018.

• Info & inschrijvingen: www.kwbganshoren.be kwb.ganshoren@gmail.com

Werkten aan dit nummer mee: Nora De Kempeneer, Etienne Philips, Hilde Van Geel, Hanne De Nil, Jef Deyaert, Gerd De Wilde, Marcel Rijdams, Arnout Willems, Stefan Moens, Kris De Vroede en Charles Six.

LEZING VLAAMSE CLUB Professor Ria Laenen geeft een inkijk in het denken en doen in Poetins Rusland. Zij vertelt over de speerpunten van Poetins buitenlands beleid met daarbij bijzondere aandacht voor de relatie met het Westen.

• De Markten, maandag 19 maart om 19u45 Info: www.vlaamseclubbrussel.be info@vlaamseclubbrussel.be DE ZINGENDE BRUG Neen, er is niets mis mee als je, met de lente in aantocht, plots een onbedwingbare drang voelt om net als de merels en de meesjes lustige deuntjes te kwelen. Zing samen met ons, de leden van de Zingende Brug: wij doen dit al jaren én in verschillende talen. We verwachten je op 18 maart!

• De Markten 18 maart, vanaf 13u30 Toegang: 8 euro Info: www.dezingendebrug.be

Foto’s: De Markten en ingezonden Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen Oplage: 6.000 ©Ken Van Cutsem

MUSEUM NIGHT FEVER Op zaterdag 3 maart vindt de 11e editie van Museum Night Fever, de jaarlijkse Brusselse Museumnacht, plaats.

Tijdens de Museum Night Fever ontdek je 27 Brusselse musea op een geheel andere manier, eigentijds en eigenzinnig. De deelnemende musea stellen een uitgebreid programma voor waarbij muzikanten, performers, dansers, acrobaten, videokunstenaars, ontwerpers, beeldend kunstenaars, DJ’s… een creatieve dialoog aangaan met de museumcollecties en tentoonstellingen.

Zaterdag 3 maart van 19u tot 2u.

Museum Night Fever wordt afgesloten met een grote after party in de Zodiak Club vanaf middernacht tot 7u.

• Info: www.museumnightfever.be

12

Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be www.facebook.com/demarkten.brussel

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van Cultuurcentrum Brussel.

Steun De Vijfhoek: Hartelijk dank aan Frank Foulon.

Uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62- 433-1147061-61 van De Markten met vermelding "steun De Vijfhoek".

Voor het aprilnummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 10 maart.

Artikelwerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Openingsuren onthaal: maandag tot donderdag van 9 tot 20u, vrijdag van 9 tot 17u en zaterdag van 9 tot 13u (behalve tijdens de schoolvakanties).

Wie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest woont, kan De Vijfhoek gratis ontvangen.

Woont u buiten Brussel?

Dan krijgt u De Vijfhoek door € 12,50 over te schrijven op rekeningnummer 433-1147061-61 met de vermelding van ­'Abonnement De Vijfhoek'.

De Vijfhoek niet meer ontvangen?

Wij denken aan het milieu. Wil je dit magazine liever niet meer ontvangen? Mail dan naar demarkten@demarkten.be of bel naar 02 512 34 25 om je uit te schrijven.

Wist je dat je al onze publicaties ook online kan bekijken?

Surf naar www.demarkten.be/publicaties.

Wil je onze e-nieuwsbrief ontvangen? Mail naar demarkten@demarkten.be of schrijf je in op www.demarkten.be