De Vijfhoek september 2015

s é m u rés s i a ç n a en fr

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

PB- PP B- 06386 BELGIE(N) - BELGIQUE

MAANDBLAD > JAARGANG 39 > NUMMER7> SEPTEMBER 2015 (behalve in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN > P6 JASMIN GONG

STADSCHAP VIJFHOEK > P9 OPEN SCHOOL

Thema van de maand: Onderwijs in Brussel ©ARNOUT WILLEMS

DE OPROEP VAN DE MAAND > P10 SCHOOLFOBIE

SEPTEMBER EN OKTOBER IN DE MARKTEN

TENTOONSTELLING

IN RIOTOUS PROFUSION. Inkt in de hedendaagse Chinese kunst.

©ARNOUT WILLEMS

Beste lezer, Dit seizoen gooit de redactie het over een nieuwe boeg.

Na de voorbije jaren wijken, grensgebieden en pleinen als uitvalsbasis genomen te hebben voor verkenningen in en schrijven over de stad, kozen we voor het nieuwe seizoen tien thema’s. Deze thema’s zijn het vertrekpunt om binnen de Brusselse vijfhoek op zoek te gaan naar personen die het thema toelichten, maar ook naar organisaties en gebeurtenissen die er mee te maken hebben.

In september, start van het nieuwe schooljaar, kozen we onderwijs als thema.

In oktober hebben we het over” solidariteit en armoede”, voor november staat “afscheid en gemis” op het programma en in de decembereditie schrijven we, naar aanleiding van de wereldklimaatconferentie in Parijs, over “klimaat en gezondheid”.

Veel leesplezier!

2

De redactie

In 2008, bij de start van het project In Riotous Profusion in het Beijing Museum voor Hedendaagse Kunst, was hedendaagse ink art nog vrijwel onbekend. Zeven jaar later heeft de hedendaagse inktkunst in China aanzienlijk aan invloed gewonnen. Het resultaat is een totaal nieuwe aanblik van dit cultureel genre dat de diepgaande veranderingen in de moderne Chinese samenleving onder invloed van de globalisering weerspiegelt.

Deze tentoonstelling wil bruggen bouwen tussen de antieke en moderne cultuur, tussen de Aziatische en Westerse visie op artistieke expressie. Ze wordt achtereenvolgens getoond in Beijing, Brussel, Chicago en Taiwan.

Deelnemende kunstenaars: Qiu Deshu, Qin Feng, Liu Zijian, Li Gang, Lan Zhenghui, Sang Huoyao,Yuan Shun en Zhang Zhaohui.

Curatoren: Ping Jie, Dr. Jasmin Gong • De tentoonstelling loopt van 11 september tot 18 oktober, dinsdag tot zondag van 12u tot 18u, op donderdag van 12u tot 20u. Gratis toegang. Vernissage op donderdag 10 september om 19u. ©ZHANG ZHAOHUI “LIGHT INK ON PAPER”

Aansluitende activiteiten: Curator Ping Jie geeft een lezing over “The origin and development of contemporary ink art-The reform of ink art in 1980s and Present“ en Pierre-Yves Desaive, curator voor Digital Media & Contemporary Art of Royal Museums of Fine Arts of Belgium over "After Synthe-

tic Times: New Media Art in China“. Gevolgd door gesprek met de aanwezigen en een aperitiefje aangeboden door De Markten. Lezingen in het Engels.

• Zaterdag 12 september, 10u - 12u.

Inkom gratis maar inschrijven noodzakelijk.

SALON DANSANT 60

THEATER

KOEN DE CAUTER QUARTET HOMMAGE AAN BRASSENS Voor kinderen is er het project: “You & Me” – ink art ontdekken Kinderen van 7 tot 12 jaar zullen samen met kunstenaar YUAN SHUN (China, 1961) met inkt en borstel schilderen op Chinees Xuan-papier. Het werk zal door de kunstenaar afgewerkt worden. Yuan Shun heeft dit project eerder gerealiseerd in China, Chili en Marokko.

Multi-instrumentalist Koen De Cauter is al 40 jaar bezig als muzikant: het begon met het Waso Quartet en er volgden projecten en opnames rond Guido Gezelle, Sydney Bechet, de Manouche zigeuners, Wannes Van de Velde, NewOrleans Jazz, musette, Hongaarse zigeunermuziek, Zuid-Amerikaanse muziek… en Georges Brassens.

• Zaterdag 12 september 14u – 17 u op de binnenkoer van De Markten. Deelnemen is gratis maar inschrijven noodzakelijk.

Koen De Cauter over Brassens: " Welk een wonderbaarlijke wereld, die van Brassens! Tot in zijn wortels doordrongen van mededogen, overgoten met humor, altijd helder, opstandig en nederig, vol spot en vol begrip, genereus maar altijd in evenwicht; vol erotiek maar altijd sober, diep religieus van natuur maar wars van kerk of overheid, gedisciplineerd maar tegen elke vorm van autoriteit – Poëet tot in zijn diepste vezels met een heel eigen taaluniversum.

Groepen en scholen zijn welkom, ook buiten de openingsuren, na afspraak per telefoon 02 512 34 25 of per mail: demarkten@demarkten.be Op vraag en na afspraak begeleidt curator Jasmin Gong rondleidingen in de tentoonstelling (uitsluitend in het Engels)

En dan die muziek! Hoewel Brassens zelf zei dat zijn petites musiques moesten dienen als achtergrond voor zijn teksten en nooit mochten storen, blijken ze toch van een dusdanige intuïtieve verfijning en intelligentie dat wij dikwijls ook het omgekeerde zouden durven zeggen – een stroom van prachtige melodieën, ingenieuze ritmes met oneindige harmonische mogelijkheden."

Met: Koen De Cauter: vocalen, gitaar, sax - Waso De Cauter: gitaar - Dajo De Cauter: contrabas - Myrddin De Cauter: klarinet, gitaar • Zondag 27 september om 15u (deuren: 14u) Gratis toegang Voor groepen vanaf 5 personen reserveren we 1 of meer tafeltjes. Anders is op tijd komen de boodschap.

Organisatie en info: De Markten, 02 512 34 25, www.demarkten.be, demarkten@demarkten.be

TG WON SPEELT WANKELMOED Een eigentijdse bewerking van De Drie Zusters van Tsjechov.

'Ik denk dat het bijna zover is dat we zullen ontdekken waarvoor we leven, waarvoor we verdriet hebben. Als we eens wisten, als we dat eens wisten.’

'Elf jaar geleden zijn we met ons vader naar Congo verhuisd. Ik, ons Marie en onzen Didier. Dat was drie jaar na de dood van ons mama. Ons vader kon niet meer aarden in België. Hij had daarvoor ook al lang in Congo gezeten. In de mijnbouw. En hij wou zijn bedrijf verder zetten. Dus hup, wij mee. Alle drie ergens midden de twintig. Ik ben hier beginnen lesgeven, dat wou ik sowieso heel graag doen. Ons Marie is getrouwd met een zakenpartner van ons vader, die nu ook het bedrijf runt. En onzen Didier heeft zich op een ontwikkelingsproject gestort. Iets met waterputten enzo. En toen stierf ons vader. We hadden juist alle drie onzen draai gevonden. Wij bleven achter. Samen alleen in het huis…'

tg WON: Sabine Goossens, Eva Heuts, Peter Heyvaert, Sam Mampaey, Lieve Vanachter, Tom Vanquaethem - Coach: Annelore Stubbe - Tekst: tg WON naar Anton P. Tsjechov (vertaald door Yolanda Bloemen en Marja Wiebes) - Met vrijwillige en logistieke steun van de WISPER-gemeenschap.

• Vrijdag 18 september om 20u.

Zaterdag 19 september om 20u.

De voorstelling duurt anderhalf uur.

Tickets: voorverkoop: 8 euro, kassa: 10 euro Info en reserveren:info.tgwon@gmail. com (Vermeld uw naam, datum en plaats van de voorstelling, en het aantal personen.)

3

EVENEMENT

UIT KLEI GETROKKEN Autoloze zondag is het hoogtepunt van de Week van de Vervoering. Een zondag kuieren, luieren en genieten van wat de stad te bieden heeft (zonder motorengebrul, noch uitlaatgas) De Oude Graanmarkt is die dag voor velen een pleisterplek, een plek om te blijven plakken. Dit jaar zal het niet anders zijn. Bovendien maken we het de kinderen extra aangenaam met een open workshop waar ze naar believen kunnen in- en uitstappen.

Op het geometrische patroon van de binnenkoer verrijzen grillige en ronde vormen die je stilaan herkent als een dorp of toch een nederzetting waar nog nooit een auto kwam, waar auto's niet kunnen komen, omdat er geen straat naar toe leidt. Wie woont hier in hemelsnaam? En hoe komt het dat deze plek nu pas onthuld wordt? En zal ze tijd en weer doorstaan?.

• zondag 20 september van 13u tot 18u 4

CURSUSSEN

OPEN MONUMENTENDAGEN Dit jaar staan de Open Monumentendagen in het teken van ateliers, fabrieken en kantoren. Naast heel veel andere opengestelde plaatsen, neemt ook De Markten deel. Hier was voorheen het verkoopspunt van de Cristalleries du Val Saint-Lambert voor Brussel en omgeving gevestigd. Daar is nog veel van te zien: de spiegelzaal was de toonzaal en is mooi gerestaureerd. De tentoonstellingszalen waren vroeger de opslagplaatsen van het kristal en hebben hun industrieel karakter behouden.

Tijdens Open Monumentendagen kan u de spiegelzaal komen bewonderen en in de tentoonstellingszalen meteen genieten van In Riotous Profusion, de tentoonstelling van hedendaagse kunst uit China.

Samen met Culturama worden er ook wandelingen georganiseerd: na een kort bezoek aan de expo- en vergaderruimten van De Markten, zullen de

gebouwen in de omgeving (Dansaertwijk) verkend worden. We staan onder meer stil bij opvallende gebouwen, waarvan de nog aanwezige versieringen verwijzen naar de vroegere bestemming als opslagplaats van exotisch fruit en bezoeken het industrieel gebouw, in de Anneessensstraat, waar Walter Vanhaerents zijn privémuseum heeft in ondergebracht.

Begeleide wandelingen in het Nederlands op zaterdag 19 september om 11u, 13u30 en 15u30. Op zondag 20 september om 11u, 13u30, 14u30 en 15u30. In het Frans op zaterdag en zondag enkel om 14u30.

• Info: 0475 77 28 83 www.culturamavzw.be Tijdens de Open Monumentendagen zijn de Sint-Gorikshallen op het Sint-Goriksplein het centrale infopunt waar u van 9 tot 17u terecht kan voor de gratis programmabrochure en informatie over de opengestelde plaatsen.

• 19 en 20 september, van 10 tot 18u

Inschrijven voor de cursussen en kinderateliers van De Markten kan dit jaar voor het eerst online van aan uw keukentafel. We starten ermee op zaterdag 12 september om 10u. Neem best vooraf een kijkje op www.demarkten.be om te zien wat er je op het moment van inschrijving te doen staat, of om alvast je profiel aan te maken zodat je op het moment zelf geen tijd verliest.

Gedaan dus met die ellendige wachtrijen en volgnummerkes. U krijgt er iets anders voor in de plaats...

Een greep uit het aanbod De Naam van de straat Dit najaar staan vier wandelingen op het programma waarin je de geschiedenis van de buurt leert kennen aan de hand van de straatnamen. De gids, Roel Jacobs, drukt je met je neus op de geschiedenis die haast aan elke straatsteen van Brussel vasthangt.

Voor wie haar of zijn wijk beter wil leren kennen of begrijpen.

8 oktober: Rond de Beurs 22 oktober: Op en rond de Kolenmarkt 19 november: Het Oud Korenhuis 3 december: Het Sint-Jansplein

Proeven van Klassieke muziek Het Brussels Ouderenplatform en De Markten organiseren dit najaar een reeks lezingen met concert en voor wie wil aansluitend een middagmaal.

Letterlijk een totaalaanbod, zeker als je weet dat de lezingen en het concert bovendien op een betekenisvolle plek plaatsvinden. De reeks gaat op maandag 14 september van start in het Erasmushuis Anderlecht met een programma over De Europese polyfonie rond Erasmus.

Later dit najaar: De Hoge en late gotiek, 21 oktober Sint Michiels en Sint Goedelekathedraal – Het Classicisme, 13 november, Koninklijke kapel.

De lezingen starten om 9u30 • Info: BOP, 02 210 04 60, info@bop.brussels

PROJECT

NUIT BLANCHE

CIE LA BANDE PASSANTE: FORSITI'A STAD VAN PAPIER

Nuit Blanche is een artistiek en cultureel project dat mensen aanspoort de stedelijke omgeving vanuit een nieuwe invalshoek te (her)ontdekken of te (her)overen. Nuit Blanche wil een nacht organiseren waarin mensen samenkomen en het ongewone en de hedendaagse kunst ontdekken. Nuit Blanche wil de stad openstellen voor de wereld van de nacht. Daarom worden op vele plekken in de binnenstad wonderlijke artistieke projecten georganiseerd. Zo ook in De Markten, waar Cie La Bande Passante haar Stad van papier voorstelt.

Het gezelschap huldigt nostalgie en amateurisme als een daad van poëzie. Hun Ville de papier / Stad van papier brengt het Brussel van vroeger in herinnering aan de hand van oude postkaarten. Uitgeknipt, geplooid, ontdubbeld en verlijmd vormen ze een maquette waarbinnen de camera dwaalt om rechtstreeks verslag uit te brengen van de bijzondere geschiedenis van de stad en haar architectuur. Met beeldend kunstenaars Tommy Laszlo en Benoit Faivre en videast Francis Ramm.

• Zaterdag 3 oktober, vanaf 19u, elk uur, in de spiegelzaal van De Markten. Volledig programma:www.nuitblanchebrussels.be

Er waait dit najaar een frisse wind door De Markten, geurend naar forsythia’s.

Want jawel, ons (vernieuwde & verbeterde) huisgezelschap Forsiti’A hervatte afgelopen maand alweer de werkzaamheden aan haar nieuwe voorstelling, waarvan de werktitel ‘VUUR!’ is.

Op 27 juni kreeg een select publiek een voorproefje van die voorstelling in De Markten en de reacties waren laaiend enthousiast. Met aanstekelijke melodieën en ontroerende teksten, kregen de spelers het publiek moeiteloos op hun hand. Het smaakte naar meer…

Dus zwoegen regisseur/ muzikant Hans Van Cauwenberghe en zijn spelers nog even verder aan het cabareteske

TE GAST

geheel en ze raden u aan om alvast de week 23 tot en met 29 november met stip in uw agenda aan te duiden.

U wordt dan verwacht voor een spetterende en ontroerende voorstelling op een locatie die we nog even geheim houden. Tot dan kunt u de avonturen van Forsiti’A volgen in dit maandblad, op de website van De Markten en de Facebookpagina van Forsiti’A. Forsiti’A is een sociaal-artistieke samenwerking van vzw Hobo, vzw Link=Brussel en De Markten. Het is een groep van 40 Brusselaars met uiteenlopende achtergronden en leeftijden, maar verbonden door een passie om “op de planken te staan”.

De beweging Omnya werd opgericht in 2011 op intitatief van mensen afkomstig uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Omnya komt op voor de verdediging van mensenrechten, in het bijzonder van Lesbiennes, Gays, Bisexuelen en Transgenders (LGTB).

Omnya organiseert binnenkort de SACH, actieweek tegen Lesbo-Gay-Bi&Transfobie, met als bedoeling te ageren tegen discriminatie en racisme. De campagne Neen tegen Lesbo-Gay-Bi&Transfobie en Neen tegen racisme ! wil verduidelijken dat discriminatie om ethnoculturele redenen even erg is als discriminatie op grond van sexuele geaardheid of genderidentiteit.

Er zijn activiteiten gepland op verschillende plaatsen in het stadscentrum.

Van 19 tot 25 september is er in De Markten (traphal 2) een artistieke tentoonstelling met als thema: Hoop, realiteit en utopie met werk van de fo-

tograaf Daniel Botelho en kunstenaar Ricardo Fontes de Jesus. Op 19 september wordt er in de namiddag een informatie- en sensibiliseringsstand geïnstalleerd op de Kolenmarkt. Op 20 september om 19u is er in het Regenbooghuis Lemat Al Ahbab een ontmoeting voor LGTB en hun familie uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Op 20 september: workshop over het belang van interculurele dialoog en op 24 september debat over de dagelijkse strijd tegen discriminatie en racisme, beide om 19u in het Regenbooghuis.

Tenslotte, op 25 september van 13u30 tot 16u30 is er in De Markten een conferentie, ingeleid door twee buitenlandse intervenanten, over de plaats van sexuele identiteit en gender in de geschiedenis en de arabisch-islamitische cultuur.

Alle activiteiten zijn gratis toegankelijk.

• Info : www.omnya.org

5

BUREN VAN DE MARKTEN curator Jasmin Gong andere werelden waren. Wat mij het meeste imponeerde was het absolute gevoel van vrijheid, en dan vooral op vlak van sociale controle: die was er vrijwel niet. Dat viel mij bijzonder mee!

In China moest ik mij altijd ‘gedragen’, hier kan ik bij wijze van spreken in pyjama naar de bakker.

© ARNOUT WILLEMS

Jasmin is een Chinese die vele plekken van de wereld kent. Nu woont ze in Brussel en werkt als zelfstandig curator. Een gesprek in vele talen…

DV: Jasmin, jij bent ver van hier geboren, weet ik.

JG: Ver, dat mag je wel zeggen! Het was in Beijing, hoofdstad van China.

DV: Wie of wat leidde je naar Brussel?

JG: Mijn man, via vele omwegen trouwens. Hij is Duitser en werkte in Beijing, toen ik hem daar 27 jaar geleden ontmoette. We zijn dan in Bonn gaan wonen, een heel fijne stad trouwens. Ik studeerde er informatica en sinologie.

Vanuit Bonn zijn we naar Nigeria vertrokken.

DV: Een heel andere wereld…

JG: Zeg dat wel! Het was ook niet zo eenvoudig. We zijn er twee en een half 6

jaar gebleven. Mijn echtgenoot werkte er op de ambassade en ik gaf er les en beviel er van mijn twee zonen, Richi en Kai. Een hectische tijd in een heel nieuwe omgeving. Het was best wel eens zwaar. Maar in 1995 verhuisden we alweer en kwamen in Tervuren terecht.

Een paradijs, zo leek het mij.

Paradijs Tervuren DV: Vertel!

JG: Wel, het was er zeer mooi, een heel groene omgeving. Het is er ook zeer internationaal, mijn buren waren aardig en kwamen van overal. Het was een prima tijd, ik woonde er echt graag.

Wat mij wel erg opviel toen ik hier aankwam was dat China en Europa totaal

DV: Na vijf jaar vertrokken jullie alweer…

JG: Ja, deze keer naar Berlijn, ook een schitterende stad. Daar ben ik begonnen met artistiek werk: Chinese artiesten, muzikanten en beeldende kunstenaars proberen kansen te geven in Europa. In 2004 ging het dan richting New York, waar ik verder ging met mijn artistieke activiteiten. Ik gaf er ook Chinese les. In 2006 verhuisden we opnieuw: terug naar Beijing.

En nu zijn we sinds 2014 weer hier in Brussel DV: Was het een jeugddroom om China te verlaten?

JG: Nee, eigenlijk niet, ik had er nooit over nagedacht. Maar zo gaat het leven. Mijn echtgenoot overtuigde me en ik heb het me niet beklaagd.

Chinese keuken DV: Mis je China?

JG: Ja, zeker in het begin was het moeilijk omdat je in die tijd niet zo makkelijk over en weer kon reizen. Nu is het dat wel: tickets zijn veel goedkoper dan toen en je bent er ook sneller dan vroe-

ger. Ik mis mijn familie natuurlijk, al is er nu wel Skype waardoor je heel veel contact kan blijven houden.

DV: En het eten?

JG: Ik mis het Chinese eten ontzettend!

Chinees eten is zeer verfijnd, zeer gesofisticeerd en heel gevarieerd. Dat vind je hier niet. Hier bestaan geen ‘elegante’ restaurants zoals je die in China hebt. Nochtans is Brussel de beste plek

”

Wat mij hier het meeste imponeerde was het absolute gevoel van vrijheid, en dan vooral op vlak van sociale controle: die is er vrijwel niet. in Europa om te eten. Brusselaars weten van het leven te genieten, vind ik, ze zijn erg relaxed.

DV: Pardon?

JG: Ja toch wel, hoor! Vroeger leefden we in China ook meer relaxed, maar dat is nu erg veranderd. Er moet harder gewerkt worden, de prijzen stijgen, er is veel stress.

DV: Wat waardeer je nog aan deze stad?

JG: De mooie architectuur. Ik hou vooral van art deco en jugendstil. En ik vind dat de oude middeleeuwse straten mooi onderhouden worden.

DV: Daar zal niet iedereen het over eens zijn…

JG: Maar toch! Rond het stadscentrum vind je dan ook nog eens veel groen. Je hebt hier alles, of toch heel veel.

DV: Brussel zal voor jou toch wel een kleine stad zijn in vergelijking met Beijing dat 15 miljoen inwoners telt.

JG: En Shanghai: meer dan 20 miljoen!

Maar ook dat kleine maakt deel uit van de charme van Brussel.

DV: Wil je in Brussel blijven?

JG: Ja, minstens enkele jaren, al zal het ook van het werk van mijn echtgenoot afhangen. Maar ik woon hier heel graag in deze internationale omgeving. Ontmoeting en uitwisseling met mensen van zeer verscheiden horizonten zijn heel belangrijk in mijn leven. Bovendien geniet ik van het ruime en kwaliteitsvolle culturele aanbod! Maar wellicht ga ik ooit wel definitief terug naar China om daar te werken.

Naar school DV: Dit nummer van De Vijfhoek gaat over onderwijs. En dus vraag ik jou graag: hoe heb jij dat aangepakt met je kinderen?

JG: Mijn kinderen zijn tweetalig opgevoed: Chinees - Duits. Maar eerst gingen ze naar de Duitse Kindergarten en lagere school in Wezembeek-Oppem: daar was Duits de voertaal. In de New York International school later leerden ze ook Engels. Nu studeren ze aan de universiteit in Berlijn.

DV: Leerden ze ook Nederlands?

JG: Nee, dat is heel spijtig. Toen we in Tervuren woonden, speelden ze daar in de plaatselijke voetbalploeg en leerden ze Nederlands spreken en begrijpen.

Gelukkig zijn ze vaak hier en komen ze hier in contact met Nederlandstalige jongeren. Mijn echtgenoot heeft wel Nederlands geleerd.

DV: Hoe moeten we ons het onderwijs in China voorstellen?

JG: Het is heel zwaar! De kinderen hebben heel veel huiswerk en zeer weinig echt vrije tijd om te spelen. De hobby’s die ze beoefenen, moeten extra punten opbrengen op school, dus moeten ze ook daar voor studeren. © ARNOUT WILLEMS

DV: Niet meteen wat wij onder hobby verstaan! Leerden je kinderen op school ook Chinees?

JG: Te weinig, en ook dat vind ik spijtig, gezien hoe belangrijk de kennis van het Chinees geworden is, ook hier.

DV: Je werkt hier als zelfstandig curator. Wat kan ik me daarbij voorstellen?

JG: Ik heb stilaan het vak geleerd. Na

mijn opleiding heb ik een eerste keer meegewerkt aan een artistiek programma, later ging ik kunstenaars helpen en nog later werd ik curator.

Voor mij is uitwisseling heel belangrijk, buitenlandse kunstenaars naar China brengen, Chinese kunstenaars kansen bieden in Europa en elders. Ook hier staan ontmoeting en uitwisseling voorop, hier heb ik in het bijzonder belangstelling voor. Zo was ik in 2014 cocurator voor het Chinese paviljoen in de biënnale van Marrakesh, het thema was milieu.

DV: In De Markten begint binnenkort de tentoonstelling “In Riotous Profusion“ waar jij co-curator van bent. Leg eens uit.

JG: De tentoonstelling brengt een bijzonder interessante combinatie van traditionele Chinese inktkunst en hedendaagse kunst. Ink Art was in China een aloude kunstvorm en werd zeer intellectueel benaderd. In deze tentoonstelling tonen kunstenaars van vandaag hun hedendaagse invulling ervan. Het zijn stuk voor stuk sterke kunstenaars. Ze studeerden allen in het buitenland en beheersen zeer goed de techniek. De tentoonstelling is een unieke kans voor het Belgische publiek om dit te zien. Ik hoop tegelijk dat er ontmoeting en kennismaking zal zijn met Belgische artiesten, om verschillen en overeenkomsten te leren kennen. En het zou mooi zijn mochten ook de vele Chinezen van hier in de buurt

de stap naar de tentoonstelling in De Markten zetten. Het is het goede moment: de Belgisch-Chinese coöperatie bestaat 45 jaar!

DV: Er zal een kinderprogramma zijn.

JG: Ja, en dat wordt zonder meer heel bijzonder. De kinderen, van 7 tot 12 jaar, zullen samen met kunstenaar Yuan Shun kunstwerken maken met inkt, naar aloude Chinese traditie en met hun eigen invulling.

DV: Ziet er prima uit! Wanneer is dat?

JG: Op zaterdag 12 september, om 14u op de binnenkoer van De Markten en de kinderen kunnen gratis deelnemen.

Voor de volwassenen zijn er diezelfde dag in de voormiddag om 10u twee lezingen over Chinese hedendaagse kunst.

DV: Om naar uit te kijken! Dank voor de samenwerking!

Résumé en français

Jasmin Gong est née à Pekin. Elle a vécu dans plusieurs villes mondiales avant d’arriver ici à Bruxelles. Elle travaille à présent comme curateur indépendant. Elle trouve important de donner leur chance à des jeunes artistes chinois en Europe et de permettre ainsi des rencontres et des collaborations.

7

TER PLEKKE > APPRENDRE DUTCH BIJ HET HUIS VAN HET NEDERLANDS Achter de schitterende art nouveau- gevel van het pand aan de Philippe de Champagnestraat ontplooit zich een zakelijk kantoren- en leslokalencomplex. Dit jaar werd een nieuwe achterbouw voltooid want het Huis van het Nederlands, 12 jaar actief intussen, moest zijn succes de nodige ruimte geven. In 2014 werden zo’n 20.600 gesprekken gevoerd over (beter) Nederlands leren. Zowel individuen als bedrijven, ziekenhuizen en tewerkstellingsorganisaties doen een beroep op het Huis. De 60 personeelsleden beijveren zich om het Nederlands binnen handbereik te brengen van het diverse Brusselse publiek. Realistisch, praktisch en op maat.

Voordelen Aan de onthaalbalie ontvangt Sayed twee gesluierde dames. Het gesprek, in het Arabisch, verloopt hartelijk.

Beide dames willen Nederlands leren omdat ze een Nederlandstalige school wensen voor hun kinderen (en voor inschrijving is kennis van het Nederlands bij een van de ouders een pluspunt).

Maar waarom een Nederlandstalige school? “Apprendre Dutch est important” zeggen ze, licht verontwaardigd bij zo’n overbodige vraag. Voor hen is het Nederlands “de basis van België”.

Lauriane, coördinator van de cel Taalpromotie en Oefenkansen, bevestigt deze tendens. Men wil Nederlands leren om economisch sterker te staan.

Nederlands als tweede, derde of vierde taal verhoogt de kans op tewerkstelling of promotie. Betere meertaligheid in bedrijven en organisaties verbetert de efficiëntie. Het Huis heeft een brede actieradius. In de Brusselse woonzorgcentra waar traditioneel Frans wordt gesproken, verblijven ook Nederlandstalige Brusselaars. Er werden lessen Nederlands georganiseerd voor het personeel, en de residenten 8

en hun familie waarderen die verworven tweetaligheid.

Maatwerk Het Huis van het Nederlands geeft zelf geen lessen Nederlands. De medewerkers screenen en oriënteren mensen die de taal willen leren naar de meest geschikte cursus en het best passend traject. Op basis van testresultaten, voorkeuren, de reden waarom ze Nederlands willen leren en de beschikbare tijd stellen zij een cursus voor bij organisaties als het CVO (Centrum voor Volwassenenonderwijs), het CBE (Centrum voor Basiseducatie) of de VDAB. Zij zoeken dus naar een match tussen behoefte en aanbod.

Sommige mensen willen overdag les volgen omdat zij ’s avonds voor hun kinderen zorgen. Of ’s avonds omdat ze overdag werken. Ook het niveau verschilt. Je kan een module snel afwerken in 80 uur of het rustig aan doen in 240 uur. Je kan er ook voor kiezen een beroepsgerichte opleiding in het Nederlands te volgen (bij Syntra bijvoorbeeld) en zo twee vliegen in een klap te slaan. Het Huis van het Nederlands

helpt de vakdocenten (van de keukenopleidingen van Elishout bijvoorbeeld) om hun cursussen te herwerken in duidelijke taal, toegankelijk voor studenten die nog niet zoveel Nederlands kennen. Er werd nagegaan welk niveau Nederlands kandidaat-cursisten nodig hebben om een bepaalde opleiding te volgen.

Praten Op de eerste verdieping van het huis is ABC gevestigd, een leuk café dat voor iedereen toegankelijk is en waar je ’s middags op het terras kan lunchen.

Ook daar werken mensen die een horeca opleiding combineren met een taalbad. Het Huis probeert trouwens zoveel mogelijk oefenkansen te creëren voor mensen die Nederlands leren.

Cursisten kunnen als vrijwilliger aan de slag in een Nederlandstalige organisatie (zoals Muntpunt) en er zijn de Babbelut-conversatietafels. Hierbij modereren en entertainen Nederlandstalige vrijwilligers gesprekken met anderstaligen. Elke donderdagnamiddag is er zo’n conversatietafel in De Markten.

Het Huis zet ook logopedisten in die tips en vorming leveren aan de taaldocenten om de Nederlandse uitspraak van de cursisten zo verstaanbaar mogelijk te maken.

Divers Het type cursist Nederlands beantwoordt aan een doorsnede van de Brusselse bevolking. In 2013 passeer-

© ARNOUT WILLEMS

den 148 verschillende nationaliteiten met 110 verschillende moedertalen bij het Huis. Een kwart is Franstalig, één op vijf spreekt thuis Arabisch. Twee derde heeft geen werk en hoopt dat Nederlands leren meer kansen schept bij sollicitaties. De meesten zijn tussen de 20 en de 45 jaar oud. Opvallend is het hoge aantal studenten: het zijn jonge Brusselaars die hun Nederlands willen verbeteren.

Lauriane wijst naar de stoelen die op de binnenplaats worden gezet: vanaf volgende week loopt het Huis weer vol met groeiende wachtrijen. Voor haar is hier werken een 100% verrijkende ervaring. Zij vindt het hartverwarmend hoe positief deze mensen zijn. Zij komen hier overleggen hoe ze de kennis van een landstaal kunnen verwerven of verbeteren. En ze passen een nieuw stukje in de puzzel van hun leven.

Marleen Janssens

Résumé en français

La Maison du Néerlandais (Huis van het Nederlands) existe depuis 12 ans déjà. Tout qui veut apprendre le néerlandais peut y trouver les informations nécessaires. Tant les individus que les entreprises, les hôpitaux et les organismes d'emploi et de mise au travail font appel à la Maison du Néerlandais. Elle occupe 60 personnes qui œuvrent pour mettre les connaissances du néerlandais à la dispostion d'un large public bruxellois. Les collaborateurs orientent les personnes vers les cours de néerlandais les plus appropriés à leur trajet.

STADSCHAP VIJFHOEK >OPEN SCHOOL

In het kader van de thematische benadering van de stedelijke ontwikkeling willen we dit seizoen nagaan wat de publieke gebouwen in de stad betekenen of zouden moeten betekenen, wat van publieke architectuur mag en moet verwacht worden.

Vandaag reflecteren over onze scholen De Stad Brussel heeft een lange traditie en doorgaans een degelijke reputatie als het op onderwijs aankomt. Al vanaf midden van de 19de eeuw heeft de Stad resoluut ingezet op het bouwen van eigen scholen. We denken aan de lagere school Charles Buls hoek Nieuwland en Zuidlaan gebouwd door Poelaert in 1852, aan de school op het Anneessensplein, aan de school Baron Steens in de Hoogstraat, en veel veel meer.

Deze stadsscholen van de negentiende

eeuw en tot een stuk in de twintigste eeuw waren architecturaal-stedenbouwkundig erg “in zichzelf gekeerd”, naar buiten toe dikwijls erg discreet maar binnenin van een schitterende architectuur. Ze waren gericht op concentratie, op leren zonder afgeleid te worden van de wereld. Vandaag spreekt men van open scholen en zet men in op de relatie van de school met de maatschappij. Er wordt ook nagedacht over de functie van een school in zijn onmiddellijke buurt.

In het recent Masterplan Scholenbouw Vlaanderen zegt men “Het is

GEVEL VAN DE SCHOOL BARON STEENS IN DE HOOGSTRAAT.

van groot belang dat schoolgebouwen multifunctioneel gebruikt worden. Na de schooltijd of in het weekend biedt dat mogelijkheden”. In de praktijk is dit “multifunctioneel” gebruik nog erg beperkt. Uit studies blijkt dat 60 % van de scholen zich voor “buitenschoolse activiteiten” open stellen maar dikwijls gaat dat over onderwijs gerelateerde activiteiten zoals voor een vzw die huiswerkklasjes organiseert of “buitenschoolse opvang”.

De maatschappelijke rol van de school moet veel verder durven gaan, het is al te gek dat schitterende speelruimten niet mogen gebruikt worden door de buurt daar waar er dikwijls een nijpend tekort aan is. Het is onbegrijpelijk dat ontmoetingsruimten alleen voor schoolfeesten beschikbaar zijn.

Durven “out of the school” denken!

Het loont de moeite van eens over het muurtje te durven kijken naar Kopenhagen bijvoorbeeld waar de stad met de Sydhavnen Skolen 1 een schitterend statement heeft neergezet.

BINNENKOER INSTITUT DIDEROT IN DE KAPUCIJNENSTRAAT MAROLLEN

School als stad De school is opgebouwd als een stad met huizen, straten, open ruimten en

JJW ARKITEKTER FREDERIKSBERG DENEMARKEN

winkels. Gangen en circulatieruimte worden zithoeken en open klassen.

Het V-vormig plan omvat een groot plein en loopt uit in trappen. Ouders kunnen er ook gezellig kletsen en koffie drinken in plaats van wachten aan de poort. De speel- en sportpleinen in openlucht zijn toegankelijk voor de buurt, grote terrassen strekken zich uit tot aan het water. Het is de bedoeling dat de school zal fungeren als een ontmoetingscentrum voor de ruime buurt.

Op deze manier wordt de infrastructuur optimaal gebruikt. De wijk heeft er een dynamisch wijkcentrum bij.

De school participeert aan het maatschappelijke leven. Het kan de sociale samenhang alleen maar ten goede komen.

We kijken er al naar uit om de Arts et Metiers via de sportterreinen van Stade Vanderputten te zien overlopen in het nieuwe Kanaalpark aan de Ninoofse Poort.

1

http://www.jjw.dk/?projekt=sydhavnsskolen

Marcel Rijdams

Résumé en français

Dans le cadre de l’approche thématque du développement urbain, nous voulons examiner la signification que revêtent ou devraient revêter les bâtiments publics et ce qu’on est en droit d’attendre de l’architecture publique.

9

DE OPROEP VAN DE MAAND >SCHOOLFOBIE

Sinds kort bestaat er in Brussel een school die een speciaal programma heeft uitgewerkt voor kinderen met schoolfobie. Met deze term duiden kinderpsychiaters een irrationele en soms panische angst aan die schoolgaande kinderen en adolescenten hebben voor alles wat met school te maken heeft. Men kan de symptomen vergelijken met wat volwassen verstaan onder “burn out”. Volgens studies zouden 5% van de adolescenten die in therapie zijn, lijden aan schoolfobie en van alle schoolgaande kinderen tussen 0,3 en 2%. Schoolfobie is in opmars, maar het fenomeen is zeker niet nieuw. Wij snuffelden wat in de biografieën van een aantal iconische Brusselaars en ontdekten dat menig Brusselaar naar wie een plein of een station werd genoemd ook in zijn jonge jaren wel eens last had van schoolfobie …

Laten we beginnen bij Victor Horta, in Brussel goed voor een plein, een premetrostation, een museum en … een atheneum. Duizenden toeristen vergapen zich in Brussel jaarlijks aan zijn geniale erfgoedkrullen en zijn door UNESCO als werelderfgoed erkende zweepslaglijnen. Maar ooit was Victor Horta een Gents jongetje met serieuze schoolproblemen. Zijn middelbare studies verliepen niet rimpelloos: Horta vond de vakken die hij kreeg oersaai en werd na twee jaar wegens “indiscipline” uit het atheneum gegooid. Ook de lessen notenleer die hij als jonge adolescent volgde aan het Gentse conservatorium vond hij maar niets: Horta kon niet overweg met de nogal droge en autoritaire manier waarop men dit vak onderwees.

Zijn ouders stuurden hem ten langen leste maar naar de Nijverheidsschool zodat hij er zich kon bekwamen in de praktische weefkunde in de hoop voor hem een baantje te verkrijgen in de Gentse textielindustrie. Maar gelukkig voor hem bloeide hij pas echt open nadat hij zich had ingeschreven aan de architec10

©THE CONVERSATION

tuurafdeling van de Gentse Academie.

Horta zou trouwens zijn hele leven lang ijveren voor een modern en aangepast architectuuronderwijs dat zich zou bevrijden van het saai en gedachteloos kopiëren van oude modellen.

Geen gelukkige schooltijd Wie het liedje “Rosa” kent van Jacques Brel zal niet verbaasd opkijken dat deze legendarische chansonnier geen gelukkige schooltijd heeft gehad. Brel, in Brussel goed voor een metrostation, een bezoekerscentrum en een plein, rekent in dat lied immers af met de

geest- en droomdodende manie om Latijnse verbuigingen tot in den treure te herhalen: “C'est le tango des forts en rien / Qui déclinent de chagrin / Et qui seront pharmaciens / Parce que papa ne l'était pas …” De realiteit is dat Brel niet veel Latijn heeft geleerd in Brussel.

Toen hij naar de Clercs de Saint-Viateur in Molenbeek werd gestuurd, maakte hij op de eerste dag van het schooljaar zo’n scène dat zijn moeder besloot om hem meteen terug mee naar huis te nemen, waar hij wel werd getrakteerd op een serieus pak slaag. De rest van zijn korte schoolperiode hield Brel zich onledig met de productie van katapulten... Zelfs zijn leraar Frans slaagde er niet in om Brel wat interesse voor de taal van Voltaire bij te brengen.

Eddy Merckx Ook Eddy Merckx, die er als enige levende Brusselaar prat op kan gaan dat een metrostation naar hem werd genoemd, was niet erg gelukkig op de schoolbanken. Vooral de relatie met zijn leraar Frans verliep stroef en hij vond het veel leuker om dinsdagnamiddag door te brengen in het sportpaleis, want op die namiddag stond immers twee uur Frans op het lesrooster... Tenslotte maakte de moeder van Eddy een deal met haar schoolschuwe zoon: als hij de wielerwedstrijd van Halle zou winnen, dan mocht hij zijn boekentas definitief opbergen. Merckx won met 4 minuten voorsprong of hoe schoolfobie aan de grondslag ligt van een van de eerste be-

©THE CONVERSATION

palende successen van de grootste Belgische sportman aller tijden.

En zou zouden we nog een hele tijd kunnen doorgaan: de lijst van beroemde en minder beroemde Brusselaars die een ongelukkige schooltijd hebben gekend maar ondanks de zware schoolfobie later toch zouden doorbreken als arts-politicus (César de Paepe), als premier (Vanden Boeynants) of een andere topfunctie lijkt wel eindeloos lang …

En we twijfelen er niet aan dat er nog heel wat andere Brusselaars zijn die ondanks hun ongelukkige schooljaren kunnen terugblikken op een geslaagde carrière of momenteel een prestigieuze artistieke, politieke of andersoortige rol vervullen. Maar van velen weten we het gewoon niet en daarom volgt hier deze oproep. Aan alle geslaagde Brusselaars: stuur het verhaal van uw ongelukkige schooljeugd naar onze redactie op een gele briefkaart of e-mail (demarkten@ demarkten.be) en laat ons mee snotteren bij de meest droevige en mistroostige anekdotes van uw mislukte schoolcarrière. Uw happy ending is misschien

een magere troost voor de kinderen en adolescenten die vandaag lijden aan schoolfobie, maar baat het niet dan schaadt het niet …

Stefan Moens In deze nieuwe rubriek doen we naar aanleiding van een actueel feit een maandelijkse oproep naar alle (of een aantal) Brusselaars.

Dans cette nouvelle rubrique, nous lançons chaque mois un appel à tous les bruxellois (ou du moins à certains) à l’occasion d’un fait d’actualité.

Résumé en français

Une école de Laeken a pris l'initiative d'accompagner les élèves souffrant de phobie scolaire. A en croire les biographies de bruxellois célèbres, quelques unes de ces légendes souffraient de cette maladie. Mais nous voudrions vous présenter le récit de certains bruxellois encore vivants, exerçant une fonction politique ou artistique de haut niveau et ayant dû faire face à la phobie scolaire dans leur jeunesse.

ALTERNATIBA IN BRUSSEL Vind je het ook tijd om duidelijk te zeggen 'ja, er is een alternatief'?

Wil je alternatieven ontdekken, uitwisselen, debatteren en ook dansen? Dan ben je welkom op 12 en 13 september in de buurt van de Koolmijnkaai en Sint-Katelijne. Ook De Markten verwelkomt een aantal activiteiten.

Meer dan 70 verenigingen, vrijwilligers en groepen werken samen aan dit evenement met één doel: drie maanden voor de Klimaattop in Parijs willen ze aantonen dat een andere samenleving mogelijk is, eerlijker, vriendelijker en socialer voor mens en milieu. Een alternatief dat in het bereik van eenieder ligt.

Alternatiba ontstond in 2013 als burgerinitiatief in Bayonne, Frankrijk, als tegenzet voor de klimaattop in Parijs (COP 21) die zich aankondigt als laatste kans om de klimaatverandering te keren.

Het alternatieve dorp Alternatiba staat dit jaar op 80 verschillende plaatsen in België, Groot-Britannië en Frankrijk.

'We willen concrete oplossingen voorstellen om de gevolgen van de klimaatverandering en de sociale crisis op te vangen' zegt Arne Robbe, woordvoerder van het evenement in Brussel. 'Op gebied van energie, voeding, mobiliteit, economie en leefmilieu bestaan er alternatieven voor de grote problemen

VOOR DE LEZERS VAN DE VIJFHOEK

CONCERT MET VERGEZICHT die zich vandaag stellen. Oplossingen, waar we ook na de conferentie in Parijs mee aan de slag kunnen, ongeacht de uitkomst van die conferentie.'

Programma: Op vrijdag 11 september is het feest met Collectif El Pulpo, Chicos y Mendez en anderen in La Tentation. Op zaterdag trekt een heus Folkbal vanaf 17u30 door de Hooikaai naar La Tentation met aansluitend een aantal concerten. Het inhoudelijk luik op zondag

13 september omvat talrijke stands en animaties op de Hooikaai en openbare lezingen met vertaling naar het Nederlands in De Markten. In de 'Zaal van de Jeugd' kan je films gaan zien, het Collectif Krasnyi toont 'Tensions' in het waterbekken van Sint-Katelijne.

Voorstellingen op verschillende locaties maken van Alternatiba een niet te missen event.

We bieden 30 lezers van de Vijfhoek een exclusieve (voor)avond aan: op maandag 14 september om 19u zijn ze welkom voor een concert van The Early Byrdsconsort, een professioneel Nederlands blokfluittrio waarvan één van de leden, Gerrieke Van Dam, studeert aan het Koninklijk Conservatorium Brussel. Het trio speelt voor u de fijnste renaissancemuziek.

Het concert vindt plaats op het

dakrestaurant van de Erasmushogeschool Campus Dansaert-Bloemenhof van waar je een mooi Westerzicht hebt op de Brusselse benedenstad. Na het concert biedt De Vijfhoek u iets lekkers te drinken aan.

• Reservaties (maximaal 2 personen per reservatie): demarkten@demarkten. be 02 512 34 25

• Info: https://alternatiba.eu/ facebook: alternatibabrussels 11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

VERENIGINGEN EN ANDERE LEUKE ACTIVITEITEN De Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschappen en Letteren organiseert op maandag 7 september om 19u45 in De Markten een debatavond “Brussel, de herinrichting van de centrale lanen, de mobiliteit binnen de Vijfhoek “. Schepen van Mobiliteit en Openbare Werken Els Ampe gaat in gesprek met architecte Livia de Bethune. Moderator is Kris de Vroede, televisieprogrammamaker en journalist.

Op maandag 21 september om 19u45 is er in De Markten een lezing met hoogleraar Luc Resson, die het zal hebben over de politieke gevolgen van de literatuur naar aanleiding van de publicatie van het boek “Soumission” van de Franse schrijver Michel Houellebecq.

• Info: www.vlaamseclubbrussel.be, info@vlaamseclubbrussel.be

12

Na een zomer als nooit tevoren starten de leden van de Zingende Brug, met overvol geladen batterijen, op zondag 20 september in De Markten hun zoveelste werkjaar. Tussen 15u en 18u zingen ze, deskundig begeleid, vrolijke liederen uit hun uitgebreid repertorium van volksliederen in zowat alle Europese talen. Meteen nodigen ze iedereen uit om deel te nemen aan dit vrolijk gebeuren. Kom gewoon in de kring zitten (we stellen geen vragen over jouw kennis van notenleer of jouw zangervaring) en geniet volop mee. Deuren: 14u45, deel-

name 8 euro. Waarschuwing: once you go ZeeBee, you ever come back!

• Info: www.dezingendebrug.be Den Diepen Boomgaard biedt als maatwerkbedrijf kansen aan volwassenen voor wie het leven niet meezat. Ze worden klaargestoomd om op de reguliere arbeidsmarkt terug aan de slag te gaan.

Den Diepen Boomgaard is een volwaardig biologisch bedrijf dat in Grimbergen op 2 hectare landbouwgrond groenten teelt. Wil jij meegenieten van al dat lekkers? Dat kan, want Den Diepen Boomgaard levert wekelijks groente- en fruitpakketten aan verschillende afhaalpunten in en rond Brussel.

• Info: www.diepenboomgaard.be 02 270 00 35

OPROEP Brussels Ouderenplatform (BOp) op zoek naar talenten en dromen.

Ben je een oudere uit het Brussels Gewest of uit de Rand en heb je (te weinig gekend) talent op het gebied van zang, stand-up comedy, clownerie, mime, acrobatie, goochelen, dans of imitatie… dan is je moment aangebroken. Iedere kandidaat of groep zal uitgenodigd worden zijn act te presenteren. Info: rony. verhasselt@bop.brussels 02 210 04 62.

Met het project “Plant een droom” is het BOp op zoek naar wensen, ideeën en dromen van 55-plussers. Omschrijf je idee in enkele lijnen en stuur ze naar Brussels Ouderenplatform vzw, Zaterdagplein 6, 1000 Brussel of info@bop. brussels Alle dromers worden uitgenodigd om hun droom te komen toelichten en samen te kiezen voor de beste of mooiste droom.

COLOFON Werkten aan dit nummer mee: Nora De Kempeneer, Pol Vervaeke, Etienne Philips, Hilde Van Geel, Ruth Flikschuh, Marcel Rijdams, Arnout Willems, Marleen Janssens, Stefan Moens, Werner De Bus en Charles Six. Foto’s: De Markten en ingezonden

• De voorstellen worden ten laatste tegen 31 oktober verwacht.

Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen

BIJLEREN

Oplage: 6.350

Centrum Basiseducatie Brusselleer organiseert tablet- en computercursussen.

In de cursus “wegwijs op de tablet “ leer je de tablet opstarten, een spelletje spelen en een e-mail schrijven. Ook het installeren van allerlei apps hoort erbij.

De cursus “veilig werken op de PC” gaat over het installeren van een anti-virusprogramma op je pc.

De cursussen vinden in september overdag plaats. Inschrijven kan op donderdag 3 september van 10u tot 12u en van 13u tot 16u in het Huis van het Nederlands, Philippe de Champagnestraat 23, 1000 Brussel.

• Info: 02 223 20 45 www.brusselleer.be

Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van Cultuurcentrum Brussel.

Steun De Vijfhoek: uw steun blijft welkom op rekeningnummer BE62- 433-1147061-61 van De Markten met vermelding "steun De Vijfhoek".

Voor het oktobernummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 12 september.

Openingsuren onthaal: Openingsuren onthaal: maandag tot donderdag van 9 tot 20u, vrijdag van 9 tot 17u en zaterdag van 9 tot 13u (behalve tijdens de schoolvakanties)