De vijfhoek januari 2014

s é m u rés s i a ç n a en fr

P 3A 9110 afgiftekantoor Brussel X Oude Graanmarkt 5 1000 Brussel

BElgIË-BElgIQUE P.B. BRUSSEL X BC 6386

MAANDBLAD > JAARGANG 38 > NUMMER 1 > JANUARI 2014 (behalve in juli en augustus)

BUREN VAN DE MARKTEN > P4 JO BREDA

STADSCHAP VIJFHOEK > P6 ARCHITECTUUR ANNEESSENS

IN DE WEER VOOR BRUSSEL © CHARLES SIX

Brusselse pleinen: Het Anneessensplein

HET UITHANGBORD > P9 ClUB BElgo ESPA�ol FEDErICo CArCIA lorCA

JANUARI IN DE MARKTEN SALON DANSANT 50

NIEUWJAARSFEEST DE MARKTEN

CONCERT DANS DANS

© CHARLES SIX

HET ANNEESSENSPLEIN

De laatste vrijdag van januari, dit jaar ook de laatste dag van januari, is het “d’office” nieuwjaarsfeest in Markten.

Het is het moment om volk tegen te komen dat je al lang niet meer gezien hebt, of volk dat je nog nooit zag.

Er zal drank zijn, iets om te eten en een paar (niet meer dan dat) toespraken.

In het laat, vanaf 22u, is er muziek. Dans Dans speelt wonderschone stadsmuziek. Waar staat dat begot voor? Het

wordt ook wel garagejazz, psychedelische blues en extatische noir soundtracks of spacy rock-‘n-roll genoemd.

Alsof je daar meer mee bent. Vergewis uzelf en google Dans Dans of kom en dans.

• De Markten Vrijdag 31 januari vanaf 20u – concert: 22u © PHILIPPE WERKERS

Samen met de zeven straten die er op uitkomen werd het plein in 1639 aangelegd op de “Voldersbempt”, een vrijliggend stuk weiland. Het werd begrensd door de Anderlechstraat, de Zenne en de Kleine Zenne. Tot de overwelving van de Zenne was het de plaats van de vlooienmarkt of oude markt. Door de aanleg van de grote lanen, die een meer welvarend publiek aantrokken, en klachten van de omwonenden over rottigheid en vlooien, werden de kraampjes van lompen en diverse voorwerpen in 1873 verhuisd naar het Vossenplein in de Marollen. In 1870 kreeg het plein de naam van de liberale politicus Joseph Lebeau. In 1889 werd het plein hernoemd naar Frans Anneessens (1660-1719), deken van het ambacht van de vier kronen, die in 1719 werd onthoofd omdat hij de gemeentelijke vrijheden had verdedigd tegenover de overheden van de Oostenrijkse Nederlanden. Een standbeeld van Thomas Vinçotte uit 1889 werd ter zijner herinnering opgericht. Het plein wordt beheerst door de opvallende gebouwen van de oude gemeenteschool die nu worden gebruikt door het Instituut Lucien Cooremans en de hogeschool Francisco Ferrer. De buurt staat ook bekend als een transitzone voor asielzoekers, mensen zonder papieren en mensen aan de rand van de maatschappij. Iets verder, in de Buurtwinkel kunnen deze personen terecht voor een koffie, een gesprek en waar nodig hulp met hun administratieve rompslomp.

Ze vinden er de warmte die ze nodig hebben.

2

CURSUSSEN

FEESTEDITIE: RAYMOND VAN HET GROENEWOUD. EINDELIJK VOLWASSEN Hoeft hij nog voorgesteld het gevoeligste en virtuoze feestbeest van Vlaanderen? Raymond ziet al 40 jaar zalen vollopen en leeglopen en dat (en vele andere dingen) lieten hem al die tijd niet onberoerd. Dit jaar trekt hij langs schouwburgen en de Spiegelzaal om er te grasduinen in zijn quasi eindeloos uitdeinende repertoire van meer of minder uitbundige songs. Dat zal bij deze feestelijke Salon Dansant editie niet anders zijn.

Feestelijk is ze om twee redenen: het is voor de tweeduizendenveertiende keer nieuwjaar en het is het vijftigste Salon Dansant.

Een grote naam op de affiche is dus meer dan gepast, een taart op tafel zal ook niet misstaan, noch de beste wensen van uw schepen.

Klein probleempje: de Spiegelzaal is al vol gereserveerd….

Het cursus- en atelierprogramma voorjaar 2014 ziet er een beetje magerder uit dan u het de laatste jaren van ons gewoon was. Geen reden tot paniek.

De Markten komt terug en hopelijk zal u in september van dit jaar aangenaam verrast zijn.

We permitteren ons immers een halfjaar zoek-, denk- en incubatietijd, om geïnspireerd door gesprekken, ontmoetingen, uitwisselingen met een nieuwsoortig en nog relevanter programma naar buiten te komen.

Ondertussen kan u zich echter nog steeds uitleven of laven aan een fijn aanbod sportlessen en Brusselwandelingen. Hiervoor kan u zich inschrijven vanaf zaterdag 11 januari tussen 14 en 16u en daarna tijdens de openingsuren van het huis.

OPROEP

Om een goede werking te garanderen is De Markten steeds op zoek naar gemotiveerde vrijwilligers. Wil jij graag helpen met verzendingen, de verspreiding van drukwerk en promotiemateriaal. Of eventueel je Nederlands oefenen aan het onthaal van tentoonstellingen of theatervoorstellingen.

Neem dan contact op met ons via daan.dessers@demarkten.be.

• De Markten Zondag 2 februari om 15u

Organisatie en info: De Markten, 02 512 34 25, www.demarkten.be, demarkten@demarkten.be

©ARNOUT WILLEMS

VOOR DE LEZERS VAN DE VIJFHOEK Bezoek aan de Zeepziederij Heymans Het woningbouwproject Zeepziederij Heymans combineert sociale huurwoningen en appartementen die vrij te huur zijn. Het toont hoe de stad kan veranderen door dichtheid te koppelen aan openheid. De herstructurering van de voormalige industriële site aan de Anderlechtsesteenweg brengt de compacte stad in beeld. De Zeepziederij wil een centrale plaats innemen in de gemeenschap. Die link ontstaat door wijkvoorzieningen op te nemen in het project zoals een kinderdagver-

blijf, een wasserette en publieke ruimtes. Zo veranderd een fabriek in een sociaal dorp in de stad. De gids plaats het gebouw in de context van zijn omgeving, legt uit waarom het OCMW van de stad Brussel het heeft laten bouwen en toont het gebouw zelf.

Met buitengangen, binnenkoeren, speelruimte, composthoop en tuintjes. De Vijfhoek nodigt 20 lezers uit om deze rondleiding mee te maken.

Afspraak op woensdag 22 januari om 14u aan de overkant van het gebouwencomplex, Anderlechtsesteenweg 144.

• Reservatie: 02 512 34 25 demarkten@demarkten.be (slechts 2 personen per reservatie) 3

BUREN VAN DE MARKTEN Jo Breda JB: Eerst twee jaar in de Zuidstraat.

Verbouwingen van de huisbaas verjaagden ons daar. We vonden een leuk en mooi huis in de Artesiëstraat. Daar wonen we nog steeds, intussen met twee kindjes: Hannelore van vijf en Lucebert van drie.

© ARNOUT WILLEMS

De Vijfhoek: Hoe ben jij in Brussel beland?

Jo Breda: Ik ben geboren en getogen in Borgerhout maar ben dan in Leuven gaan studeren. Mijn vriend en ik vonden Leuven een beetje ‘klein’ en besloten daarom of naar Antwerpen of naar Brussel te verhuizen. Het lot, in dit geval: wie als eerste een job vond, zou beslissen. Alhoewel ikzelf een voorkeur had voor Antwerpen, vond ik als eerste een job… in Brussel… en dat werd het dus. Dat was in 2000.

DV: Intussen werk je als stafmedewerker onderwijsbeleid bij de Vlaamse Interuniversitaire Raad, de VLIR. Wat moet ik me daarbij voorstellen?

JB: Als ik het aan mijn kindjes uitleg, vertel ik hen dat ik ‘brieven schrijf aan

4

de minister’. En dat is ook zo, ik doe onder meer beleidsvoorbereidend werk.

Er zijn verschillende thema’s. Eén ervan is de zorg voor doorstroming van leerlingen van middelbaar naar universitair onderwijs, een breed maatschappelijk en belangrijk thema dat echt wel verschil maakt voor de betrokken studenten. Maar wij werken ook bijvoorbeeld rond internationalisering en het onderling afstemmen van initiatieven van universiteiten. Participatief werken is hier erg belangrijk. En studenten worden betrokken in voorbereidende werkgroepen: de universiteit als gemeenschap dus. Het is een boeiende job!

DV: Je bent in 2000 meteen in de Anneessenswijk komen wonen?

DV: We kennen je als een vurig pleitbezorger van het Fontainaspark in je buurt.

JB: Voor mij en mijn kinderen is dat park een tuin, waar we dagelijks, behalve als het slecht weer is natuurlijk, van vier tot zes in de namiddag vertoeven. De kinderen leven er zich uit, in de zandbak en op de klimtoestellen, waarop ze reizen rond de wereld organiseren. Spelen is ontzettend belangrijk voor kinderen, een heel belangrijk aspect van groot worden. Doorheen hun spel gaan ze de wereld verkennen.

Daar hebben kinderen plek voor nodig en dat kan niet alleen het beton van de speelplaats zijn, dat is hier dat park dus.

In deze buurt wonen heel veel mensen en heel veel kinderen, maar er is weinig speelruimte.

DV: Jullie genieten van dat park maar je hebt er ook bedenkingen bij.

JB: Ik vind inderdaad dat het zowel fysiek als sociaal slecht onderhouden wordt. Het park wordt heel intens gebruikt waardoor de verschillende gebruikers al eens in elkaars vaarwater komen. Door meer activiteiten te organiseren, zou er meer structuur in ko-

men en minder het recht van de sterkste heersen. Er zijn wel activiteiten, het is een veelheid van kleine afzonderlijke initiatieven. Wat mij opvalt is dat er veel enthousiasme is. Reden te meer dat het zo spijtig is dat het park eerder een ‘wasteland’ is, en ook niet al te proper. Er is vernieuwing gepland.

DV: Je stond ook erg kritisch tegenover de plannen.

J.B: Dat hangt er mee samen. Er moet veeleer in mensen dan in beton geïnvesteerd worden, je moet de straaltjes zon die er komen zorgvuldig koesteren, dichtbouwen heeft geen enkele zin.

Daarom heb ik gepleit voor grote open toegangen, dat geeft een heel ander gevoel dan wanneer je via een smalle doorgang moet. Nu al vinden mensen het wel eens moeilijk het park binnen te stappen, dat wordt er heus niet beter op wanneer het via een gang en allerlei hoekjes en kantjes moet.

DV: Er is buiten het park ook andere openbare ruimte in de wijk.

JB: Ja! Maar, ik kan behoorlijk verontwaardigd zijn wanneer ik zie hoe de beperkte openbare ruimte ingenomen wordt voor het louter bewaren van privé-eigendommen. Ik bedoel: hoeveel openbare ruimte wordt ingepalmd als parkeerplaats?

DV: Op het Anneessensplein bijvoorbeeld.

Dat is echt wel heel erg. De Voldersstraat, heel smal en druk bewoond, is een sluipweg voor zij die de kleine ring willen vermijden. Gevolg: bussen en camions en veel te snel verkeer daar doorheen. Kortgeleden kreeg mijn dochtertje een hoop getoeter achter zich aan omdat ze volgens een chauffeur zogezegd niet snel genoeg liep, stel je voor! Dat gewoon buitenkomen meteen tot stress moet leiden, ben ik echt wel beu. Politiek gebeurt hier veel te weinig aan. Gelukkig is het ook vaak een leuke buurt: ’s avonds en tijdens het weekend is er veel minder verkeer en kan je hier fijn op straat wandelen.

© ARNOUT WILLEMS

JB: Bijvoorbeeld, daar mag je niet parkeren, maar dan zie ik dat daar auto’s staan van politiemensen, MIVB-medewerkers, stadspersoneel… en dus vindt natuurlijk iedereen dat zij het ook mogen. Wanneer ik eens tegen zo’n politieman zei dat op deze manier de kinderen er niet meer kunnen spelen, kreeg ik als laconiek commentaar: “Dit is geen goeie buurt voor kinderen…”

Tja, zo schieten we niks op natuurlijk!

”

DV: Binnenkort heeft de Stad Brussel een nieuwe burgemeester. Wat zou jij hem willen meegeven als superurgent actiepunt?

JB: Het verkeer! Dat is veel te druk en veel te snel en leidt tot hele ongezonde toestanden. Het stinkt hier echt, en het is geen neutrale stank. Mijn zoontje heeft vorig jaar drie keer bronchitis gehad, de dokter weet dat rechtstreeks aan de ongezonde Brusselse lucht.

En eens je kinderen hebt, zijn diezelfde jongeren heel behulpzaam, bijvoorbeeld wanneer je met de koets een kapotte roltrap van de metro op moet.

DV: Een tijd geleden kwam deze omgeving negatief in het nieuws met de reportage “Femme de la rue”. Heb jij daar last van?

JB: Niet echt. Als vrouw alleen wordt je

hier inderdaad wel aangesproken door rondhangende jongeren. Eens je er woont en ze leren je kennen, verandert dat en word je respectvoller behandeld. En eens je kinderen hebt, zijn diezelfde jongeren heel behulpzaam, bijvoorbeeld wanneer je met de koets een kapotte roltrap van de metro op moet.

DV: Jij geniet ook graag van het stadsleven.

JB: Ja hoor, deze stad biedt eindeloos veel mogelijkheden. Door al die verschillende gemeenschappen hier, krijg je een ander gevoel, er is een andere, rijkere context. Dat is heel leuk. Die verschillende gemeenschappen leven vaak naast mekaar - taal heeft daar veel mee te maken - maar dat zorgt ook voor een boeiende verscheidenheid. Ik heb begrip voor wie de toestand problematiseert, maar ik zie toch heel veel kansen.

Het is hier ook heel levendig en jong, op sociaal en cultureel vlak kan je hier veel meemaken. Er is grote Kunst en er is ambiance, veel verschillende sferen en groepen. Ik heb een abonnement bij het Kaaitheater maar je vind mij ook vaak in De Markten. Dat is fijn, De Markten is zo’n beetje een Vlaamse kerktoren, een ankerpunt in de grote stad waar taal wel eens een drempel kan zijn. Je hebt hier een thuisgevoel, terwijl toch hard geprobeerd wordt buiten de eigen cirkel te treden. Mooi is dat.

Résumé en français

Jo Breda habite depuis l’an 2000 dans le quartier Anneessens . Avec sa fille Hannelore, cinq ans et son fils lucebert, trois ans, elle adore passer quotidiennement, excepté quand le temps est trop mauvais, quelques heures au parc Fontainas.

Dans ce quartier très peuplé, le parc est indispensable, dit-elle. Il donne l’occasion aux enfants de jouer, ce qui est à peu près impossible dans la rue ou dans les espaces publics.

La place Anneessens, par exemple, est bourrée de voitures: elle n’est piétonnière qu’en théorie. le trafic est assurément le problème le plus important de la ville.

Jo adore Bruxelles, ville pluriculturelle, bénéficiant d’une foule de possibilités en matière de rencontres, d’art, de culture ou de créativité.

5

STADSCHAP VIJFHOEK > ARCHITECTUUR ANNEESSENS

Wat twintig jaar wijkcontracten met het sociaal weefsel van een wijk doet is moeilijk vast te stellen. Temeer omdat de sociale luiken van wijkcontracten helemaal geen sociale plannen zijn. Indien elk stedenbouwkundig plan gepaard zou gaan met een sociaal plan zouden we van werkelijke duurzame sociale stedelijke ontwikkeling kunnen spreken. En zouden we ook de sociale balans kunnen opmaken. Een sociaal plan waarin de emancipatie van de lokale bewoners voorop moet staan in plaats van enkel de oppervlakkige ‘sociale mixiteit’ na te streven.

Wijkcontracten Het effect van twee wijkcontracten (1994-1998 en 2003-2007) op het stadschap in de ruime buurt rond het Anneessensplein is wel zichtbaar. In vele straten zien we mooi opgefriste gevels (waarvoor men subsidies krijgt) en nieuw aangelegde trottoirs en wegbekleding (waarvan het onderhoud niet altijd volgt). Een aantal stadskankers zijn weggewerkt (hoewel het hier en daar nog ontiegelijk traag gaat en sommige projecten langer dan tien jaar aanslepen).

aan de pleinzijde is nogal droog en de franke roestrijke gevelpartij is ronduit irritant. En een gratuite architectengeste die niet kan verantwoord worden door te verwijzen naar bestaande contrasten op het plein.

Aan de overzijde aan de hoek met de Maagdenstraat hebben we te maken met een privé-promotieproject, deels nieuwbouw, deels renovatie. Het com-

Op het Anneessensplein zelf en in de onmiddellijke omgeving zijn zowel publiek als privaat een aantal nieuwe gebouwen gerealiseerd. Hoe dragen zij architecturaal bij tot de ‘heropleving-revitalisation’ van de buurt?

Vormen zij een meerwaarde? Op het plein zelf hebben we twee belangrijke projecten: Damstraat 5 en Loofstraat 17-19.

Het eerste was jarenlang een droevige stadskanker. Een privé verwaarlozing van een mooie 19de eeuwse gevel, een aantasting van de integriteit van het plein. De Stad heeft hier in het kader van het wijkcontract OLV ten Rode in 2010 zestien grote energiezuinige woningen gebouwd rond een ruim binnenplein. De volumetrie van het gebouw sluit goed aan bij de bestaande gevels en bebouwing. De architectuur 6

FOTO’S © MARCEL RIJDAMS

plex bevat niet minder dan 61 wooneenheden waarvan de helft studio’s en de rest grotendeels éénkamer-appartementen.

In tegenstelling tot zijn overbuur is hier het hele perceel dichtgebouwd met een massief en volumineus blok, optimale exploitatie van de ruimte – maximaal rendement, zo redeneert de speculant. De gevel langs de Maagdenstraat doet eerder denken aan een

banaal kantoorgebouw. En de oppervlakkige spielereien in de gevel aan de pleinzijde overtuigen niet. Men heeft hier duidelijk een kans gemist om volwaardige stedelijke woningen te realiseren. Op deze zuidgevel ontbreken leefbare terrassen. De kleine ‘vuilbakken’ balkonnetjes her en der en het spel met wit en grijs vormt een mager inhoudsloos decorum. Dat het gelijkvloers volledig ingenomen wordt door één functie (Maison médical) met

blinde vitrines is zeker ook geen bijdrage aan een levend plein.

Levendig buurtcentrum?

In de Kazernestraat vinden we het nieuwe hoofdkwartier van Brussel Bravvo, de stadsvzw die actief is in het kader van de Veiligheids- en Preventiecontracten. Beter bekend door de Stadswachten die in verschillende wijken ingezet worden. Het gebouw was ooit een meubelfabriek, later een onderkomen voor de Beursschouwburg in verbouwing en nog later het hart en de ateliers van de Zinneke Parade.

Het werd door het OCMW voor de stad omgebouwd tot vergaderruimten en kantoren rond een centraal atrium dat

ook openstaat voor tentoonstellingen en andere activiteiten. De verbouwing is gebeurd met behoud van daken en gevels. Hoewel het er daardoor van buiten nogal als gesloten aandoet, vinden we binnen een mooie open ruimte waarrond de verschillende lokalen gegroepeerd zijn met een openlucht

terras aan de achterzijde. Het oude sheddak laat overvloedig licht binnen en creëert een aangename ruimte, eenvoudig en smaakvol. Hopelijk kan het uitgroeien tot een levendig buurtcentrum.

à basse consommation d’énergie. De l’autre côté un projet immobilier privé. Il comprend pas moins de 61 studios. Tout bon rendement pour le spéculateur.

Une occasion manquée pour construire des habitations dignes de ce nom. Rue de la Caserne 37 le quartier général de

Bravvo Bruxelles. Immeuble transformé en bureaux et locaux de réunion autour d’un atrium central. Le toit en dents de scie laisse entrer abondamment la lumière.

Marcel Rijdams

Résumé en français

l’effet de deux contrats de quartiers est nettement visible tout autour de la place Anneessens. Dans un grand nombre de rues, nous pouvons admirer des façades joliment rafraîchies. Rue du Dam 16, la Ville a construit autour d’une cour intérieure 16 grands logements

7

SPEAKERS’ CORNER > KHALID ASLAM

Khalid Aslam never thought of living in Belgium. But the quest for adventure and seeing the world outside of Pakistan, made him come to Brussels…and more than seven years have passed since. Back home he worked as a journalist, today he works seven days a week at the Anneessens square in a 1 euro-shop.

I am a curious person, interested in what is happening outside the society I grew up in, outside my country. I am a wanderer, always planning to go somewhere else, looking for opportunities and appealed by an international environment. That way of thinking brought me to Brussels some years ago. In Pakistan Brussels is a big thing.

The symbol of Europe, with all the European institutions. That attracts people. But I was not planning to stay, I just wanted to visit Brussels. I ended up falling in love with the multicultural city but also with a beautiful lady. We got married and we now have a wonderful daughter.

I always thought life was an adventure.

However when I started to settle down in Brussels, I had the feeling I needed to start from zero. It is a question of survival. You need to learn the languages, build a network of like-minded 8

people around you…In Brussels you have so many people, so many different cultures, different ideas. That is something you have to learn to deal with, to live with so many people who might think totally different than you.

That is what I also find really interesting in the 1 euro-shop where I work. People in Brussels are extremely different for me. On the one hand you have people who enter smiling, asking how you are, people with whom you can have good and interesting conversations. On the other hand you have people who just don’t care. People who barely seem to be aware of social norms, who are not participating in society and who do not have a clue about what is happening around them.

I sometimes have the feeling people care less over here. And at the same time that is what can be so liberating.

People let you be who you are without

judging too much. There is sense of freedom in the Brussels’ air what makes that there is a lot going on. I don’t know where I will be living in the future.

I do not see myself getting old in Brussels. That is what makes me sometimes doubt about Brussels. As time passes by your goals in life change. Perhaps my longing for different adventures will take me to other places. I really like Brussels, but since I am working seven days a week, I don’t have the time to enjoy all the great things Brussels has to offer. The routine of daily working live doesn’t give you many options to discover the city.

”

I want to keep moving

I really enjoyed Anneessens Palace (the project of BBOT/BNA) though, the people and the ambiance where great! It was also quite convenient, because it was next to my door. I miss those things sometimes.

In Pakistan I was working as a journalist and I was very much aware of what was happening around me. I studied political science and English literature.

Unfortunately here I do not have a lot of time to do things outside my job. It is very interesting to see that once you are out of that day to day survival mode,

you start looking for other things. First I wanted to learn the languages, look for a stable life, a good job. Now that I have that I want to realise other dreams and look around and talk with and meet with likeminded people. For example I would love to work in the field of education again. I also want to invest my time in social projects. Before, I was active in “life for all”, an international Ngo that also works in Pakistan.

But most of all I want to keep moving!

Inside my own life, inside my own city, inside the world.

In Speakers’ Corner laten we elke maand een wijkbewoner met migratieachtergrond aan het woord over straat, wijk en stad. De Nederlandstalige versie vindt u op www.demarkten.be

HET UITHANGBORD > CLUB BELGO ESPAÑOL FEDERICO GARCIA LORCA

De talloze winkelpuien in deVoldersstraat verraden dat hier generaties geleden heel wat winkels en cafés moeten zijn geweest. Vandaag is het aantal bakkers en kruideniers hier sterk teruggedrongen en heeft de straat een stil en residentieel karakter.

Toch vinden we nog enkele uithangborden terug die verwijzen naar een ver verleden.

Er is het oude café ‘In de rotte planchei’ dat sinds kort een Portugees-Braziliaanse relance kent. Er is het supporterscafé van de voetbalclub La Renaissance Bruxelloise.

En er is een gevel versierd met in grote zwarte letters ‘Club Belgo Español Federico García Lorca’.

De titel op het gevelbrede bord dat de nummers 47 en 48 van de Voldersstraat bestrijkt, verwijst naar de Spaanse dichter en toneelschrijver die een van de eerste slachtoffers was van de Spaanse burgeroorlog. Hij werd wegens zijn linkse sympathieën door Spaanse nationalisten vermoord. Zijn lichaam werd nooit teruggevonden. Maar in de nadagen van de Spaanse burgeroorlog groeide hij uit tot de icoon van de linkse republikeinen. De titel bevat nog het woord ‘club belgo-español’ wat verwijst naar de vereniging die opgericht werd door Spaanse migranten die het Franco-regime waren ontvlucht in de jaren 1950. Vandaag bestaat die ‘club’ niet meer, maar de huidige coöperatie die het gebouw beheert en de lokalen verhuurt, heeft de naam met een lichte aanpassing overgenomen. Officieel heet zij “Collectivo Garcia Lorca Collectif”.

© STEFAN MOENS

Tony Musu, de voorzitter van de Raad van Bestuur van Italiaans-Sardische origine, geeft ons wat meer duiding over het ontstaan van deze organisatie. We vragen waarom García Lorca hier in deze straat op zo’n opvallende manier wordt geëerd.

Tony Musu: Eigenlijk dekt de naam van onze organisatie de lading niet meer. Maar we hebben de naam behouden uit respect voor het verleden en uit eerbetoon voor die Spaanse immigranten die de Spaanse dictatuur waren ontvlucht en hier in de Voldersstraat een culturele organisatie hebben opgericht waar ze gelijkgestemde migranten konden ontmoeten.

Op de façade hangt nog de oude naam: Club Belgo-español Federico García Lorca. Dat bord werd aangebracht in de jaren 1970. Vandaag heet de coöperatie ‘Collectivo Garcia Lorca Collectif’. Maar ondanks het feit dat we de naam van de illustere dichter hebben behouden, richt onze vereniging zich niet uitsluitend tot een Spaans publiek. Onze hoofdbedoeling is om alle mensen uit de wijk te bereiken en hen een zo laagdrempelig mogelijk cultuuraanbod aan te bieden.

Je mag niet vergeten dat in deze wijk de werkloosheid enorm hoog is en dat cultuurparticipatie voor deze mensen niet evident is want te prijzig. © STEFAN MOENS

De Vijfhoek: Wat organiseren jullie voor de mensen uit de buurt?

TM: We worden door de Cocof gesubsidieerd om drie soorten activiteiten te organiseren: concerten, theateren dansvoorstellingen. De concerten, meestal rockconcerten, vinden plaats op vrijdag- of zaterdagavond in onze zaal op de gelijkvloerse verdieping die daarvoor helemaal is uitgerust. De theatervoorstellingen die we programmeren hebben meestal een sociaal karakter: zo organiseerden we onlangs een theaterstuk over vluchtelingen. De dansvoorstellingen worden meestal verzorgd door de compagnie Espai. Daar bovenop organiseren we ook filmvoorstellingen die we laten voorafgaan door een goedkope lunch.

DV.: Ik zie dat het huis ook andere organisaties herbergt. Welke?

TM: De ene helft van het centrum, dat eigenlijk uit twee aangrenzende panden bestaat, herbergt appartementen die aan een sociaal tarief verhuurd worden. In de andere helft zitten een aantal organisatie die zich in de geest van García Lorca op sociaal en cultureel vlak nuttig willen maken. Zo zit op de eerste verdieping de Belgische afdeling van “Izquierda Unida”, de partij die in Spanje al sinds jaar en dag de uiterst linkse flank van het Spaanse politieke spectrum bezet. Er zit ook de “Entraide sans frontières”, een organisatie die micro-krediet promoot. Ook

DUNE heeft hier zijn permanentie. Dit letterwoord staat voor Dépannage d’Urgence de Nuit et d’Echange, een vzw waaraan drugsverslaafden hun injectienaalden kunnen omruilen op elk moment van de dag en de nacht en daarbij ook voorlichting krijgen.

Stefan Moens • http://www.garcialorca.be/spip/

Résumé en français

Sur les façades des numéros 47 et 49 de la rue des Foulons se trouve un grand paneau portant le nom “Club belgo español Frederico Garcia Lorca”. C’est le nom d’un club fondé à cet endroit par des dissidents espagnols du régime de Franco dans les anées cinquante. L’association n’existe plus en fait depuis 2000, mais la coopérative actuelle a repris le nom légèrement modifié: Collectif garcia lorca.

Cette coopérative organise diverses activités socioculturelles aisément accessibles et subsidiées par la Cocof.

In deze rubriek staan we even stil bij een opvallend uithangbord, boodschap, gedenkteken, opschrift of de naam van een winkel, een café waarvan we de achtergrond proberen te achterhalen.

9

> WAAR DE STER BLIJFT STILSTAAN

In de Bodegemstraat vlakbij het Anneessensplein is de Foyer Leger des Heils gevestigd. Thuisloze mannen kunnen hier al 30 jaar terecht voor opvang en begeleiding. Dat betekent een tafel, een bed en een team van hulpverleners die administratieve, sociale en psychologische knopen ontwarren. Het huis biedt momenteel een plaats aan 73 mensen. De werking ressorteert sinds 2000 onder het CAW Archipel en wordt bijgevolg gesubsidieerd door de Vlaamse overheid.

Het Leger des Heils roept de verwachting op aan heilssoldaten, evangelisatie en bekeringsijver. Maar de organisatie heeft een lange traditie van sociaal dienstbetoon, met alleen al in Brussel een zevental vestigingen. William Booth (°1829), richtte zijn Leger op als een groep christenen die ten strijde trok tegen ongeloof en onrecht. En dat betekende ook concrete liefdadigheid. In deze Foyer draait alles rond opvang, evangelisatie is duidelijk een ander luik.

Je valt hier letterlijk met de deur in huis: een sobere zit- en eetruimte met aan weerszijde stoelen en tafels en een keuken achterin. Wat dadelijk opvalt, is de geaccidenteerde kerstboom: enkel het onderste deel van een kunstspar heeft standgehouden en is overvloedig versierd, het bovenste deel (2/3) is verdwenen. Meteen is duidelijk dat het leven hier niet altijd eenvoudig is. Dat wordt niet ontkend door Piet, die hier al 23 jaar werkt. Maar hij wijst op de belangrijke verbeteringen van de laatste jaren.

Het opnamebeleid is strikter geworden waardoor er veel minder agressie is. Dat maakt het leefklimaat aangenamer.

Mensen die hun ‘onaangepast gedrag’ na vele bemiddelende gesprekken niet 10

kunnen veranderen, worden desnoods met politiehulp verwijderd. Dramatisch uiteraard, want waar moeten ze naartoe? Deze Foyer biedt volpension en begeleiding aan 15 euro/dag. Als je hier niet (meer) terecht kan rest enkel het nachtasiel, de ‘samusocial’ en de gratis voedselbedelingen. Dit is volgens Piet het trieste lot van de vele illegalen.

Zonder papieren kom je niet aan een uitkering. Als die mensen hier om hulp komen vragen, kan het personeel ze enkel doorsturen met een plannetje van opvangadressen. Het kerstverhaal kan zich pijnlijk vlakbij afspelen.

Hier in de Foyer verblijven 24 asielzoekers. Hun statuut is geregeld, zelfs de aard van hun slaapplaats is door Europese normen bepaald: zes bedden per kamer met sanitair. De overige bewoners zijn heel divers. Het zijn bijna altijd mensen die alles zijn kwijtgeraakt: woonst, relatie, werk, kinderen, zelfvertrouwen, autonomie… In principe verblijven ze hier slechts voor een beperkte periode. Het is de bedoeling dat ze aan oplossingen werken voor hun situatie. Ze kunnen beroep doen op andere Brusselse organisaties voor opleiding, juridische bijstand, tewerkstel-

ling, huisvesting… Vooral dat laatste is een gekend, torenhoog probleem: geen enkele privéverhuurder wil een OCMWklant over de vloer. En sociale woongelegenheid is uiterst schaars. Mensen zoals Jan bijvoorbeeld geraken hier nooit weg, omdat ze het alleenwonen niet aankunnen. Ze hebben de structuur, de begeleiding en het gezelschap van de Foyer nodig. Drie keer per dag je eten, ’s avonds veilig binnen om 22u, je medicatie elke dag: hoe kom je daar anders aan?

Eric zit naast de aparte kerstboom aan zijn middagmaal, een Metro bij het bord. Hij is 57 en verblijft hier anderhalf jaar. Eerst op de collectieve slaapzaal, nu in een chambrette op de vierde verdieping. “Het vreet aan je”, zegt hij in verzorgd Nederlands. “Je probeert je individualiteit intact te houden tussen het geraas overdag en het gesnurk ’s nachts”. Eric wil verhuizen naar het zuiden van het land omdat ruimere woonst daar goedkoper is. Hij heeft een woonoppervlakte van 130 m² nodig om zijn boeken te plaatsen en te schilderen.

Hij wil werken als vertaler, maar heeft zijn leeftijd tegen. In de foyer helpt hij medebewoners met schrijven “in Romeins schrift in plaats van Cyrillisch of Arabisch: dat is handiger in België”. of probeert hij contact te leggen met Abdul die enkel Pasjtoe spreekt.

Een Brussels foyer is een allegaartje van culturen die soms wel botsen. Piet

Résumé en français

benadrukt het belang om die culturele eigenheid te erkennen. Respect werkt helend bij mensen die vaak van de os naar de ezel worden gestuurd, afgeblaft worden en gewantrouwd. De huisregels zijn noodzakelijk voor het dag en nacht samenleven van 73 cliënten en 10 stafleden. Het personeel is tegelijk streng en begripvol. De orde moet gehandhaafd worden maar aanmoediging en steun kunnen nooit ontbreken. Er zijn relatief weinig conflicten omdat het personeel zich uitdrukkelijk bemiddelend opstelt.

Veeleisend werk dat massa’s energie opslorpt, maar het team overlegt veel en deelt alle verantwoordelijkheid. Het Leger des Heils neemt het onderhoud van het huis voor zijn rekening. Dat is een hele opdracht want met zo’n intensieve bewoning verslijt alles 10x zo snel.

Maar voor deze 73 mensen betekent dit huis hun heil in donkere tijden.

Marleen Janssens

Le Foyer de l’Armée du Salut se trouve à la rue de Bodeghem. Les hommes sans logis peuvent y trouver un accueil et un accompagnement. Le Foyer offre actuellement une place à 73 personnes dont 24 demandeurs d’asile et beaucoup de gens qui ont tout perdu. La vie n’est pas toujours simple au Foyer. “Cela te ronge de l’intérieur” déclare Eic qui ajoute: “J’essaie de garder mon individualité intacte au milieu du vacarme du jour et des ronflements de la nuit”. Mais pour ces 73 personnes ce foyer est un véritable salut dans des périodes de difficultés.

STADSBERICHTEN

STADSKANKER RUIMT DE BAAN

OPRUIMACTIE De actiegroep Picnic The Streets deed samen met de buurtbewoners een opruimactie aan de Ninoofsepoort.

De actie richttte zich tegen de stadskanker achter de Ninoofsepoort, een ongebruikte loods van Net Brussel. De buurtbewoners zijn het beu dat deze er al zolang staat zonder dat er een oplossing wordt gevonden. Tijdens de actie werd de hele loods van Net Brussel volledig opgekuisd.

De stadskanker aan de Onze-LieveVrouw-Van-Vaakstraat is geen nieuw feit. Er zijn al verschillende voorstellen geweest van invulling van deze plaats.

Nu is een bouwaanvraag ingediend door Besix Red. Deze bouwpromotor wil een grotere sociale mix krijgen in de wijk en mikt daarom vooral op een jong middenklasse publiek. Het is nu afwachten of dit project goedgekeurd zal worden en of het effectief zijn doelstellingen zal bereiken.

Het Netheidscomité gaf in de nieuwsbrief van december meer uitleg over de jaarlijkse kerstboom ophaling. De kerstbomen worden via een huis aan huis ophaling voor groenafval opgehaald. Voor de Vijfhoek en oude Noordwijk zal op 5 en 12 januari vanaf 13u een specifieke ophaling worden voorzien.

Er wordt duidelijk aangegeven dat “de kerstbomen geen versiering, kruisen, potten of nagels mogen bevatten.”

Verder geeft het netheidscomité mee dat ook deze winter de voetpaden moeten worden onderhouden. Specifiek moeten ze sneeuw- en ijsvrij worden gehouden over een minimumbreedte van één en een halve meter. De ophaling van vuilnis blijft ongewijzigd. U bent gewaarschuwd!

11

BERICHTJES VAN HIER EN GINDER

BRUSSELAARS, GEEF UW MENING! Tot eind februari 2014 vindt er een grootschalig publieksonderzoek plaats in de Vlaamse bibliotheken, gemeenschapscentra en cultuurcentra.

Ook de Brusselse Nederlandstalige bibliotheken en gemeenschapscentra nemen hieraan deel en horen graag wat jij, of je nu een trouwe bezoeker bent of net niet, van hen vindt. Het doel is om via een vragenlijst te peilen naar de motieven en de verwachtingen van Brusselaars ten opzichte van de Brusselse Nederlandstalige bibliotheken en gemeenschapscentra.

Geef jouw mening via www.b2020.be en maak kans op een reis of een tablet pc.

Het onderzoek is een initiatief van de Universiteit Antwerpen en Lokaal Marktonderzoek Vlaanderen met ondersteuning van Locus, VVBAD en VVC vzw.

Voor elke ingevulde enquête wordt er 1m² bedreigd regenwoud gered.

VERENIGINGEN EN ANDERE LEUKE ACTIVITEITEN Wie bij de kerstboom of tijdens het oudejaarsavondfeest ontdekt heeft dat zingen echt leuk is kan daar een mooi (en nuchter) vervolg aan breien: op zondag 19 januari verzamelt de zanggroep de ‘Zingende Brug’ van 15u tot 18u in De Markten. Daar zullen heel wat volksliederen uit allerlei landen gezongen worden. Iedereen is van harte welkom!

• Info: www.dezingendebrug.be

De Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschap en Letteren organiseert op maandag 20 januari om 19u45 een lezing in de Markten met als titel ‘Islam in het heetst van de strijd’. Gie Goris, hoofdredacteur MO*magazine, zal het hebben over de achtergronden van de conflicten die de islam met zich meebrengt en de radicalisering ervan.

• Info: www.vlaamseclubbrussel.be info@vlaamseclubbrussel.be

12

DE REDACTIE VAN DE VIJFHOEK WENST AAN ALLE LEZERS EEN GELUKKIG EN VOORSPOEDIG

WEL EN GEZOND Vreemd gaan zit in de genen en cannabis in 1 op de 10 broekzakken. Met deze en andere slogans wil de Vlaamse overheid met een nieuwe campagne jongeren aan het denken zetten over cannabisgebruik. Zijn de stellingen juist of fout? Denk na en laat je vooral niet vangen. Want neen, cannabis gebruiken is niet normaal of wijdverspreid. En ja, het houdt wel degelijk gezondheidsrisico’s in. De campagne wil op die manier misverstanden ontkrachten, correct informeren en jongeren overtuigen te doen zoals de meeste van hun leeftijdsgenoten doen: cannabis links laten liggen. Via een interactieve website met een quiz, mikt de campagne op jongeren van 14 tot 17 jaar en op jongvolwassen van 18 tot 25 jaar.

• Info: www.laatjenietvangen.be

COLOFON Werkten aan dit nummer mee: Nora De Kempeneer, Pol Vervaeke, Etienne Philips, Hanne De Valck, Jan Op de Locht, Veronique Van Craen, Marcel Rijdams, Arnout Willems, Marleen Janssens, Stefan Moens, Niels Delbare, Daan Dessers, Eva van Velzen, Werner Debus en Charles Six. Foto’s: De Markten en ingezonden Lay-out en druk: Drukkerij Atlanta Schaffen Oplage: 7.000 Advertentiewerving: De Markten, 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be Verantwoordelijke uitgever: Isolde Boutsen De Vijfhoek is het maandblad van De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel 02 512 34 25, demarkten@demarkten.be, www.demarkten.be

Met de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

De Markten maakt deel uit van Cultuurcentrum Brussel.

Steun De Vijfhoek: uw steun blijft welkom op rekeningnummer 433-1147061-61 van De Markten met vermelding “steun De Vijfhoek”.

Voor het februarinummer van De Vijfhoek zijn teksten en aankondigingen welkom tot uiterlijk 12 januari.

Openingsuren onthaal: maandag tot donderdag van 9 tot 20u, vrijdag van 9 tot 17u en zaterdag van 9 tot 13u (behalve tijdens de schoolvakanties) De Markten is gesloten op 1 en 2 januari.