PO Geschiedenis:

Ru誰nes van de zuilen

Pascal Gerritsen Docent: G.J. van Vliet Profiel: Economie & Maatschappij

“Maar lid blijf ik gewoon, tot het einde.” - H. Schimmel “Nee, dat heb ik niet gekend, nee.” - N. Gerritsen-Schimmel

RUÏNES VAN DE ZUILEN Pascal Gerritsen © 2010 Pascal Gerritsen

-2-

Inhoud

Inleiding 4 Essay 5 Bijlagen 9

-3-

Inleiding Is er sprake van verzuiling binnen mijn familie? Ik ben me er zelf in ieder geval nooit bewust van geweest. Waarom zou ik er niets van gemerkt hebben? Was mijn familie zo opstandig vroeger?

Of is het beeld dat momenteel wordt geschetst over de verzuiling van 50 jaar geleden simpelweg overdreven?

In dit essay laat ik de verzuiling aan bod komen aan de hand van interview-vragen aan mijn opa, mijn moeder, maar ook aan mijzelf. Vragen over opvoeding, school en werk, wat meer diepgang op het gebied van geloof.

Het doel van dit essay is erachter zien te komen of verzuiling in de levens van mijn opa en moeder een rol heeft gespeeld en wat dat voor invloed heeft gehad op keuzes die zij hebben moeten maken in hun leven.

-4-

Essay Mijn opa Mijn opa, Hendrikus Schimmel, is geboren op 27 september 1926. Zijn vader overleed plotseling toen mijn opa nog erg jong was. Toen hij negen was, kon zijn moeder niet meer voor hem en zijn broer zorgen. Een opvoeding in het Nieuwe Weeshuis te Arnhem was het gevolg. Iedere zondag gingen ze naar de protestantse kerk. Geen enkel probleem, want er was ook een katholiek weeshuis in Arnhem.

Dit is één van de weinige voorbeelden van verzuiling in het leven van mijn opa. Ook het begrip verzuiling had hij nog nooit gehoord.

Tijdens de oorlog heeft er een noodpost van het Rode Kruis in het weeshuis gezeten, die noodpost is de redding geweest van mijn opa. Het weeshuis werd, in tegenstelling tot de omgeving, niet geraakt door de Engelse bommen.[1] De omgeving van het weeshuis was echter zo ernstig verwoest dat het weeshuis toch moest verhuizen.

Een tijdelijk onderkomen in Arnhem-Noord had ook geen toekomst. Het dak werd al in één van de eerste weken geraakt door Duits artillerie, dat van vlak achter het schooltje werd afgeschoten.

Er werd besloten dat mijn opa en zijn broer terug moesten naar hun moeder. Ze verhuisden naar Hoenderloo waar opoe woonde. Daar hebben ze de laatste paar maanden van de oorlog, tussen september ‘44 en april ‘45 gewoond.

Na de bevrijding terug in Arnhem ontmoette hij mijn oma. Mooi meegenomen was dat zij ook protestants was, van verzuilde uitgaansgelegenheden hebben ze in ieder geval weinig gemerkt.

-5-

Binnen twee jaar waren ze verloofd en gingen ze over op brieven schrijven.

Mijn opa werd in 1947 namelijk naar Indië uitgezonden. Over die periode heeft mijn opa een aantal opmerkingen uitspraken. Er waren in Indië namelijk een dominee en een aalmoezenier, maar dan maakte eigenlijk allemaal niet zo heel veel uit. “Dat maakt allemaal niet uit, dan drijft het allemaal zo’n beetje bij elkaar in oorlogstijd, daat maakt het niet zo veel” Terug in Nederland trouwen mijn opa en oma voor de protestantse kerk, terwijl mijn oma als zwanger is. Mocht dat wel in 1949? “Dat deden heel veel mensen. Daar vroeg ook eigenlijk niemand naar.”

Mijn opa en oma hebben altijd op de Partij van de Arbeid gestemd. Zowel mijn opa als mijn oma hebben hun hele leven gewerkt. Mijn opa als bijzonder schilder van restauraties en reclameborden met een eigen attelier, mijn oma als winkeljuffrouw.

PvdA, een partij die opkomt voor de arbeider. Voortgevloeid uit de sdap, de sdap waar de ouders van mijn oma ook al op stemden. Maar waar is dan de verzuiling gebleven. Mijn oma was protestants, maar voornamelijk ook socialistisch? Mijn opa protestants, maar had eigenlijk niet zoveel met de kerk?

Is het de doorbraak-gedachte van net na de Tweede Wereldoorlog die de relatie tussen mijn opa en oma mogelijk heeft gemaakt. Ze stemmen immers op de pvda, een in de kern echte doorbraakpartij.[2]

Mijn moeder Mijn moeder, Nancy Gerritsen, is geboren op 29 september 1966. Als laatkomertje zat er 17 jaar tussen haar en haar oudste zus. Ook is mijn moeder als baby niet gedoopt. Haar zussen nog wel. Het definitieve einde van de protestantse zuil wordt met dit besluit bevestigd.

Dit einde is ook terug te zien aan het tv kijken. Mijn moeder keek naar allerlei omroepen; tros, vara, ncrv, eo, kro en avro. Mijn opa en oma waren altijd bij het socialistische vara gebleven.

-6-

Mijn moeder zat op een openbare basisschool, een openbare scholengemeenschap en een openbare vervolgopleiding. Er was geen spoor van verzuiling meer te bekennen in haar leven. Mijn moeder heeft niet meegekregen dat er verzuilde verenigingen bestonden en er waren ook geen beperkingen mee voor haar.

Mijn moeder stemt, net als mijn opa en oma, overwegend pvda. Maar sp, christenunie en groenlinks worden door mijn moeder ook niet gemeden.

Bij de keuze van een basisschool voor mij en mijn zusje wordt mijn moeder eigenlijk voor het eerst geconfronteerd met geloof. Een openbare basisschool of de rooms-katholieke? Mijn moeder koos voor een basisschool met een christelijke achtergrond, “Omdat ze daar nooit slechter van kunnen worden.”.

De keuze voor een basisschool heeft voor mijn moeder wel een proces in gang gezet, langzamerhand ging ze op zoek naar geloof. Toen ze dat vond bij een baptistengemeente, verdween ook het gevoel van een eenling zijn.

Conclusie Van de verzuiling, zoals die tegenwoordig algemeen bekend is, hebben mijn opa en oma erg weinig gemerkt, laat staan dat mijn moeder er iets van heeft gemerkt.

Trouw aan de eigen zuil is niet aan de orde geweest. Mijn opa en oma zuhb immers van de protestantse naar de socialistische zuil overgestapt, terwijl ze met één been voor de plechtigheden in de protestantse zijn blijven staan.

-7-

Ook het klakkeloos volgen van de ouders was er niet bij. Misschien heeft dit er bij mijn opa mee te maken, dat zijn vader als op jonge leeftijd is overleden en dat dat stukje sociale controle is weggevallen.

Maar de pasie en het vuur waarmee mijn opa over de pvda praat maken het ook moeilijk te geloven dat dit alleen maar komt omdat de ouders van mijn oma op de sdap stemden.

Al met al is het plausibel om te zeggen dat de ontzuiling in de levens van mijn opa en oma al van voor de oorlog is.

Die verzuiling, die over het algemeen als heel vast en dwingend wordt gezien. Is er voor mijn opa, oma en moeder nooit geweest. Er was wel iets van te merken, maar dat geldt voor mijn leven ook.

Kinderen uit een katholiek gezin, gaan niet naar een openbare basisschool, andersom is wel mogelijk.

De grenzen die met verzuiling gepaard gaan blijken dus helemaal niet zo duidelijk als verondersteld.

Dat mijn moeder uiteindelijk terug is gekomen in de protestantse zuil, voor zover zuilen tegenwoordig nog erkend kunnen worden, is dus puur toeval.

Terugkomend op de vraag uit de inleiding, of de verzuiling invloed heeft gehad op keuzes in de levens van mijn opa en moeder, kan ik zeggen: weinig. Ik denk niet dat de verzuiling actief invloed heeft gehad op het wel of niet maken van keuzes.

-8-

Bijlagen Plan van aanpak Onderzoekvragen Situatieschets verzuiling – kloppend met geschiedenisboek?

“Wat is verzuiling?”

Persoonlijke vragen “Ben je gedoopt?”

“Op welke scholen heb je gezeten?”

“Waar woonde je tijdens je jeugd?”

“Ging je naar de kerk?” Zoja: “Welke kerk?”

“Welke normen en waarden hebben je ouders je bijgebracht?”

“Mocht je met iedereen uit je buurt spelen?”

“Tot welke zuil behoorde je?”

“Was je lid van een politieke partij of een vakbond?”

“Wat heb je meegekregen van andere zuilen?”

“Wat vond je goede punten uit jouw zuil en wat uit andere zuilen?”

“Luisterden jullie naar alle radiozenders?”

“Keken jullie thuis naar alle zenders op tv?”

-9-

Planning Toen ik dit Plan van Aanpak schreef had ik de onderzoeksvragen reeds bedacht.

Kaft maken en inleiding schrijven – Donderdag 21 oktober Interview moeder en opa – Willekeurige dag in de herfstvakantie Voorlopig essay en conclusie schrijven – Tussen 25 oktober en 7 november Eventuele extra bronnen raadplegen – 5-7 november Feedback leraar voorlopig PO vragen – Maandag 8 november Aanpassingen tot definitief PO (feedback, logboek en inhoud) – Zaterdag en zondag 13 en 14 november Inleveren zondag 14 november digitaal en maandag 15 november op papier

Bronnenlijst 1.Gelders Archief, http://www.archieven.nl/nl/zoeken?miadt=37&mizig=210&miview=inv2&mila ng=nl&micols=1&mires=0&micode=2210&mizk_alle=noodpost of http://www.archieven.nl/nl/db ?miview=inv2&mivast=0&mizig=210&miadt=37&miaet=1&micode=2210&minr=1178463&mila ng=nl 2.http://nl.wikipedia.org/wiki/Verzuiling en http://nl.wikipedia.org/wiki/Doorbraak_(politiek)

- 10 -

Logboek

- 11 -