Leeuwarder Seniorenkrant 16

Ext

r

OPL a hoge 59.0AGE!

ZOMER 2022 | EDITIE 16

00

FOEKE BOOY:

“ DE PASSIE VOOR CAMBUUR ZIT DIEP”

MUZIEK

LEEUWARDEN

WONEN

VRIJE TIJD

MANTELZORG

02

SENIORENkrant

WONEN MET ZO’N UITZICHT?

D i t i s u w ka ns !

Al een tijd aan het dromen van een mooi en bijzonder appartement?

Dan is dit uw kans! Er zijn namelijk nog enkele nieuwbouw appartementen

beschikbaar in het unieke woonconcept Mipatio in de wijk Nylân, Leeuwarden.

Mipatio is meer dan alleen wonen!

• Mipatio beschikt over een eigen overdekte en verwarmde mediterrane binnentuin van circa 2000m2 waardoor u niet gebonden bent aan de verschillende seizoenen; • Een modern ingerichte sportruimte met de allernieuwste apparatuur van Technogym, waar u op elk moment van de dag kunt werken aan uw actieve levensstijl; • Krijgt u familie of vrienden over de vloer die meerdere dagen komen verblijven? Dan is het gastenverblijf een fantastische plek waar uw gasten volledig tot rust kunnen komen; • Zin in een hapje of drankje? Hiervoor kunt u terecht bij de brasserie, gelegen aan de binnentuin van Mipatio. Hier kunt u genieten van een overheerlijke lunch, diner of borrel(hap).

Het appartement beschikt over de volgende voorzieningen; • Royaal opgezet appartement van 100m2 met een terras van 18m2 of een balkon van 12m2; • Binnenbalkon met uitzicht op het vele groen; • Alle wanden zijn voorzien van glasvliesbehang en zijn geschilderd; • Luxe keuken met kookeiland en bar (inclusief vaatwasser, inbouw koelvriescombinatie, combi-oven en inductie kookplaat met ingebouwde afzuiging); • Voorzien van een PVC licht eiken vloer; • Luxe sanitair, tegelwerk en inloopdouche met regendouche;

Van wa chten k ri jgt u spij t !

• Twee toiletten; • Vloerverwarming en vloerkoeling met eigen individuele bodembron; • Ruime bijkeuken; • 6 eigen PV-zonnepanelen waardoor u een geschat energieverbruik heeft van ca. €50,- per maand; Kortom; u hoeft alleen nog gordijnen op te hangen.

Droomt u ervan om in een nieuwbouw appartement

te wonen met alle voorzieningen binnen handbereik?

Dan hoeft u niet langer te zoeken. Dit luxe woonconcept voldoet aan al uw wensen en u kunt bij wijze van spreken morgen de sleutel al in ontvangst nemen.

De verkoopprijs is €

449.900 v.o.n.

Kom kijken en overtuig uzelf van dit prachtige woonconcept. Een bezichtiging aanvragen kan via

085 773 4151 of mail naar info@mipatio.nl.

De koffie staat voor u klaar!

Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar:

www.mipatio.nl

SENIORENkrant | INHOUD + COLOFON

03

13

INDISCHE CULTUUR IN DE ANNIE WESTLANDSTRAAT

05

Na acht woonadressen die mijn vader had geregeld, ging ik in 1970 naar een zelfgekozen onderkomen: de Indische familie de Wolf. Mijn vriend Freek woonde in de Annie Westlandstraat. Dit gezin was voor mij een onderdompeling in dezelfde Indische cultuur als die van mijn overleden moeder.

Het plezier van samen muziek maken Het Orkest foar Elkenien is een project van Kunst in je Buurt, een samenwerking tussen Het Generatiehuis en welzijnsorganisatie Amaryllis. Jeltsje trok de stoute schoenen aan, stofte haar keyboard af en deed mee.

Beste lezers, Met veel plezier bieden we jullie de zomereditie van de Leeuwarder Seniorenkrant aan. We hopen dat we deze gratis krant op deze schaal kunnen blijven uitgeven. Niet alleen de energie­ prijzen en de kosten voor het levensonderhoud zijn gestegen, maar ook de papierprijzen rijzen

EIGENHEID IN GEZAMENLIJKHEID

de pan uit. Dat heeft natuurlijk grote gevolgen bij een oplage van 59.000 exemplaren. Hoe de

In de jaren tachtig van de vorige eeuw plaatste een echtpaar een oproep in een huis-aan-huiskrant om te peilen of er belangstellenden waren voor een te vormen woongroep. Maar liefst tachtig gezinnen voelden zich aangesproken. Na een periode van verkennen, elkaar beter leren kennen en zoeken naar een geschikte plek, bleven vier jonge gezinnen over. Ze kwamen terecht in Huizum. Leidend was en is het principe dat iedereen zijn eigenheid in gezamenlijkheid blijft ervaren.

toekomst eruit ziet weten we dan ook nog niet.

Maar we zullen er alles aan doen om deze mooie krant te kunnen blijven maken in deze hoge oplage. Een krant voor ouderen, maar ook

09

voor zorgmedewerkers en kinderen waarvan de ouders op leeftijd zijn. Met artikelen die raken, herinneren, blij maken en informeren.

FOEKE BOOY:

06 “DE PASSIE VOOR CAMBUUR ZIT DIEP”

Ritsko van Vliet

Plaatst het Leeuwarden van de jaren 50 en 60 in een persoonlijk perspectief.

Riemie van Dijk

Altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.

zijn vrouw met dementie. Ritsko schreef zijn laatste verhaal in de serie jeugdverhalen, maar is nog lang niet uitgeschreven. Verder bezocht Riemie een woongroep in Huizum en maakte Jeltsje muziek. En natuurlijk ontbreken de boekenrubriek ook niet.

Ik wens jullie veel leesplezier. Schroom vooral niet om ons te laten weten wat je van de krant vindt!

08

Doede Vellema PS: de volgende krant komt uit op 5 oktober

Coverfoto Dijks Media Druk Mediahuis Noord Grafisch Bedrijf Advertenties Doede Vellema | 06 15 37 22 55 | info@seniorenkrant.nl Website www.seniorenkrant.nl E-mailadres info@seniorenkrant.nl Facebook www.facebook.com/LeeuwarderSeniorenkrant Disclaimer Ondanks alle zorg die aan deze uitgave is besteed blijven vergissingen mogelijk.

Wij kunnen daar echter geen aansprakelijkheid voor aanvaarden.

Auteursrecht voorbehouden. ©2022

Koesma Basdew

Boukje Wiersma

Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd, schrijft daarover op prikkelende wijze.

Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering, eindredacteur.

Annette Bons Peter Teeuwen Puzzelkoning.

Verzot op lezen; schrijft blogs en recensies over boeken.

COLOFON

EN VERDER....

DE REDACTIE

Op pad in je eigen stad ........................................................................................................................ 11 Boekbespreking De eenzame schaatser – Willem Brouwer ................................. 12 Kom binnen bij de Friese adel........................................................................................................ 15 De wereld van Koesma ....................................................................................................................... 15 Puzzels ............................................................................................................................................................ 16 Thuiszorg Patyna/Thuiszorg Het Friese Land .................................................................. 17 Oplossing puzzels/prijswinnaar .................................................................................................. 18

Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.

gynaecoloog Willem Brouwer over de zorg voor

column van Koesma, de puzzels en de

Tineke en Willem Brouwer leerden elkaar in 1963 kennen tijdens hun studie. Ze werden verliefd, trouwden en kregen twee zonen. Zij werd anesthesist en hij gynaecoloog. Het leven was goed en het huwelijk gelukkig. Tineke ging op haar zestigste met pensioen. Er was een kleinzoon geboren en ze wilde graag de tijd hebben om op te passen. Achteraf gezien een goede keuze, want tien jaar later, in 2012, werden bij Tineke de eerste tekenen van dementie zichtbaar. Haar man Willem zorgde tot aan haar overlijden in 2020 thuis voor haar en schreef daar twee ontroerende boeken over.

Jeltsje de Boer

onderwerpen. We interviewden Cambuurman Foeke Booy en hadden een gesprek met oud-

Wie Leeuwarden zegt, zegt SC Cambuur.

En wie Cambuur zegt, zegt Foeke Booy.

Als zeventienjarige begon hij als speler bij de club, inmiddels is hij er technisch manager. "De passie zit diep."

GOOI ME NIET WEG

Ook deze keer hebben we weer mooie

Een uitgave van: Devea www.devea.nl

04

SENIORENkrant

Langer thuis en meer aandacht door Volledig Pakket Thuis Thuiszorg is voor veel mensen belangrijk. Het geeft de mogelijkheid om zelfstandig te kunnen blijven wonen. Maar niet voor iedereen is de reguliere thuiszorg voldoende. Soms hebben cliënten ook behoefte aan aandacht, begeleiding en ondersteuning in het dagelijks leven. Dat kan nu met VPT, het Volledig Pakket Thuis van Palet. De naam zegt het al, u ontvangt thuis de meest passende zorg en ondersteuning.

Een enthousiast team zorgprofessionals is onlangs in de gemeente Leeuwarden van start gegaan met VPT. Het is voor mensen die een Wet Langdurige Zorg indicatie hebben gekregen, maar nog niet naar een verpleeghuis willen of kunnen. De cliëntcoaches en cliëntondersteuners van het VPT-team sluiten aan bij wat iemand nog goed kan en fijn vindt om te doen. Ook bieden ze hulp bij het huishouden en welzijnsactiviteiten. Hierdoor kan de cliënt langer veilig en verantwoord thuis blijven wonen. Door met een klein team te werken, raken de zorgprofessionals en de cliënten goed vertrouwd met elkaar.

“Wij hebben meer tijd en aandacht voor de cliënt dan de reguliere thuiszorg.”

Tijd en aandacht Het Volledig Pakket Thuis is een succes, vertelt cliëntondersteuner Klaske “Wij hebben meer tijd en aandacht voor de cliënt dan de reguliere thuiszorg, omdat we langer bij iemand zijn. We zorgen voor structuur en als dat nodig is, komen we een paar keer per dag langs.”

Volgens cliëntondersteuner Sieta heeft zij de leukste baan die er is. “Als ik bij mevrouw Minnema kom, maken we eerst samen haar ontbijt klaar. Terwijl zij eet, check ik het sanitair, maak ik het bed op en zet de wasmachine aan. Dan gaan we samen een wandeling maken of we doen een boodschap. Daarna drinken we nog samen een bakje koffie. Mevrouw Minnema geniet hier zichtbaar van!”

Het verschil maken Cliëntcoaches Corine en Karin maken voor elke cliënt een plan op maat. Familie en mantelzorgers geven regelmatig aan dat de zorg voor hun naaste zwaar wordt en dat zij behoefte aan ondersteuning hebben.

Soms voelt de cliënt zich ook eenzaam. “Het is fijn dat er binnen het VPT-team ruimte is om extra aandacht te schenken aan de cliënt door bijvoorbeeld een gesprek, boodschappen of een spelletje doen,

samen eten of wandelen. Zo kunnen we het verschil voor iemand maken.”

Eigen dingen blijven doen Mevrouw Bakker is altijd onafhankelijk geweest. Ze had een goede baan als leidinggevende en vindt het lastig om dingen uit handen te geven. Nu ze vertrouwd is met de professionals van het VPTteam, gaat het beter zegt ze. “Ze helpen mij met het schoonmaken. Ik wil het liefste alles zelf doen, maar de grotere klussen zoals de badkamer en de plinten schoonmaken, dat lukt mij gewoonweg niet meer.

Elke dag schrijven de cliëntondersteuners op een bord wie er wanneer komt. Tussendoor ga ik mijn eigen gang en als de cliëntondersteuner er is, dan bepaal ik wat we gaan doen. Soms is dat een bakje thee in de tuin, maar we lopen ook wel eens naar de viskraam.

Maar net waar ik behoefte aan heb!”

Voor VPT hebben cliënten een WLZ-indicatie nodig en ze betalen een eigen bijdrage. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het Klant Advies Centrum van KwadrantGroep via 088 – 5127000 of het VPT team via 088 – 5129280. www.paletgroep.nl

Humanitas Leeuwarden zoekt gezinsmaatjes!

Ben je ouder of opvoeder en wil je een gezin ondersteunen bij de opvoeding, dan zoeken wij jou!

Ouders willen het beste voor hun kinderen en proberen zo goed mogelijk voor ze te zorgen. In de praktijk verloopt dit niet altijd vlekkeloos, dat weet elke ouder en is het fijn om je ervaring te delen met een andere ouder/opvoeder. Niet iedereen heeft een netwerk waarin dat kan en daarom zoeken we jou.

Een gezinsmaatje bezoekt wekelijks een gezin. De ouders geven zelf aan waarbij ze steun willen en vragen vaak een luisterend oor, samen aandacht geven aan de kinderen, meedenken bij opvoedvragen of meehelpen met praktische zaken.

Je ondersteunt op basis van je eigen ervaring als ouder/opvoeder en het contact is gelijkwaardig. Gezinsmaatjes krijgen een training en begeleiding.

Humanitas Leeuwarden ondersteunt gezinnen met lichte opvoedvragen én gezinnen bij wie ook professionele hulpverlening betrokken is.

Zoek jij interessant en zinvol vrijwilligerswerk? Ben je zelf ouder/opvoeder en een jaar lang enkele uren per week beschikbaar, dan komen wij graag met jou in contact. Ook 60 plussers, vrouwen én mannen zijn van harte welkom.

Belangstelling? Mail dan naar home-start.leeuwarden@humanitas.nl en wij nemen contact met je op.

Humanitas zoekt ook vrijwilligers voor de activiteiten: .

• bezoeken van gedetineerden in de gevagenis in Leeuwarden • ondersteunen van kinderen bij taal en huiswerk Bekijk voor meer informatie de website van Humanitas Leeuwarden.

Humanitas Leeuwarden | Blokhuisplein 40 | 8911 LJ Leeuwarden | www.humanitas.nl

Voor meer informatie scan de code

Foto: collectie HCL

SENIORENkrant | LEEUWARDEN 05 De moeder van Ritsko van Vliet overleed toen hij twee jaar was. Door het artiestenleven van zijn vader verbleef hij tijdens zijn jeugd bij meer dan tien pleeggezinnen in Leeuwarden. In persoonlijke verhalen vertelt Ritsko over zijn jeugdervaringen en de buurten waar hij toen woonde. Dit keer het achtste en laatste deel in deze serie. In september begint Ritsko met een nieuw thema. De eerste zeven delen kun je teruglezen op www.seniorenkrant.nl

Na acht woonadressen die mijn vader had geregeld, ging ik in 1970 naar een zelfgekozen onderkomen: de Indische familie de Wolf. Mijn vriend Freek woonde met zijn ouders en drie broers en een zus in de Annie Westlandstraat. Het grote gebouw met split-level woningen stond in de nieuwe wijk Lekkumerend, die tegenwoordig Vrijheidswijk heet. Dit gezin was voor mij een onderdompeling in dezelfde Indische cultuur als die van mijn overleden moeder. Zij zou ongetwijfeld net zo lief en zorgzaam zijn geweest als de moeder van Freek. Hét moment van de week was op zondagmorgen: na een avond stappen wakker worden van de geur van heerlijke sateh.

D

De Annie Westlandstraat met linksonder de portiek van Ritsko zijn gastgezin.

INDISCHE CULTUUR IN DE ANNIE WESTLANDSTRAAT

Tekst: Ritsko van Vliet

e vader van Freek had

OPGEVOERD VEHIKEL

loop stond een voorraadkast met een

nog te jong. Alleen op zondagmiddag

een goede baan als ver-

Freek had een Puch, zoals iedere leef-

stevig slot. Naast alle ingrediënten

mochten wij, soulkikkers met getou-

warmingsmonteur. Totaal

tijdsgenoot een brommer had. Ik niet,

voor een overheerlijk Indisch maal

peerd haar, bij dancing De Passage

anders dan zijn aanspre-

ik zat altijd bij vriend Eduard Ehr-

lag daarin ook het snoep. Moeders

naar binnen. Daar zagen we Tjeerd

kende functie als eerste machinist bij

hardt achterop. Soms helemaal naar

was elke week weer verbaasd hoe

Velstra platen draaien en dat wilden

een suikerrietplantage op Java, maar

Sneek, zodat ik met een zere kont

al dat lekkers zo snel op was. We

wij ook. Eduard, Freek en ik besloten

toch. In de avonduren verdiende hij

een plaatselijke schone probeerde te

konden een greep doen door beide

mee te doen aan een dj-concours in

nog heel wat bij met onderhouds-

versieren. Dankzij een vakantiebaan

deuren tegelijk uit de scharnieren te

Vat ’69. Tot mijn grote verbazing werd

werk bij particulieren in de buurt. Pa

bij Grand Hotel Rembrandt in Noord-

halen. Kwajongenswerk, maar wel

ik vijfde. Ik had mijn roeping gevon-

de Wolf was klein van stuk, stug en

wijk aan Zee, waar mijn vader chef

erg ondankbaar richting een vrouw

den. Een paar maanden later won ik

gesloten. Je voelde dat hij het nodige

de reception was, kon ik eindelijk ook

die mij met heel veel liefde opving.

in de Hof van Holland in Bolsward en

had meegemaakt tijdens de laatste

een Puch aanschaffen. Het verdiende

kreeg ik mijn eerste baan als ‘ouwe-

jaren in zijn vaderland. Hij bracht

geld was grotendeels opgegaan aan

hoer aan een stuk snoer’. In plaats

de jongens met straffe hand disci-

het uitgaan in deze badplaats vol met

pline bij. Op een zomeravond keek ik

Duitse meisjes, dus een gloednieuwe

met hem en schoolvriend (dammer)

brommer zat er niet in. Het was lang

Harm Wiersma naar het WK voet-

zoeken naar een goedkope tweede-

bal. Midden in de openingswedstrijd

hands, maar uiteindelijk bemachtigde

Mexico-België stond De Wolf op, deed

ik er eentje. Trots scheurde ik met het

de teevee en de lampen uit en liep

opgevoerde vehikel door de buurt.

zonder iets te zeggen de kamer uit.

Met zoveel lawaai, dat omwonenden

Het was kennelijk bedtijd. Het einde

de politie belden. Bij de aanhouding

van de wedstrijd hebben we zachtjes

sloeg de agent achterover van verba-

in de portiek op een transistorradio

zing. Het bleek dat de Puch in elkaar

beluisterd.

gezet was met onderdelen van vijf

Oost-Friese Löningen. Ik kreeg daar

verschillende, waarschijnlijk gesto-

een contract als diskjockey omdat ik

“ALLEEN OP ZONDAGMIDDAG MOCHTEN WIJ, SOULKIKKERS MET GETOUPEERD HAAR, BIJ DANCING DE PASSAGE NAAR BINNEN.”

in de weekenden. Wel ging dit ten koste van mijn school. Om te slagen moest ik het herexamen van Engels of Duits halen. Met een klein zesje voor Engels kreeg ik met minimale inspanningen toch mijn HAVOdiploma. Mijn leraar Duits vroeg zich met een diepe zucht af wat er van mij zou worden. Een jaar later stuurde ik hem een ansichtkaart vanuit het

len, brommers. Ik kreeg wonder boven

Dat ze om mij gaf merkte ik al na een

wonder slechts een waarschuwing en

paar dagen. Ik zei heel netjes “dag”

de tip om niet weer zo hard te rijden.

toen ik in de avond naar buiten ging.

EVERYDAY PEOPLE

Moeder de Wolf keek mij verschrikt

Met deze stap naar het buitenland

VOORRAADKAST

aan en vroeg waarom ik afscheid

had ik mijn jeugdjaren voorgoed

MET EEN STEVIG SLOT

nam. Ze was niet gewend dat haar

achter mij gelaten. Het leven in alle

Ik heb trouwens nooit geweten dat

kinderen even groetten als ze de

gastgezinnen gaf me iets bijzon-

ik een gestolen brommer bezat. Het

woning verlieten.

ders mee: een goed ontwikkeld inle-

zo grappig gebroken Duits sprak.

vingsvermogen om te overleven. Een

grijze circuit had ik, dankzij een

Ritsko met getoupeerd haar op stap met Harm Wiersma.

van geld uitgeven, verdiende ik nu

meisje waar ik verliefd op was, al

DJ-CONCOURS IN VAT '69

eigenschap die mij als diskjockey

een tijd achter mij gelaten. Ondeu-

Ons leven speelde zich vooral bui-

goed van pas kwam bij het scheppen

gend bleven we wel. In huize De

tenshuis af. Niet meer op straat,

van de juiste sfeer. Geen wonder dat

Wolf zat, heel terecht, veel achter slot

maar in Koffiebar 172, jongerencen-

“(I am) everyday people” van Sly and

en grendel. Op de telefoon zat een

trum De Stins en poppodium ’t JOC.

the Family Stone één van mijn favo-

slotje om de kiesschijf. Op de over-

Voor discotheek La Bella waren wij

riete platen was. ■

06

INTERVIEW | SENIORENkrant onbespreekbaar. “Omdat ze er niets

Tekst: Boukje Wiersma

GOOI ME NIET WEG Tineke en Willem Brouwer leerden elkaar in 1963 kennen tijdens hun studie.

Ze werden verliefd, trouwden en kregen twee zonen. Zij werd anesthesist en hij gynaecoloog. Het leven was goed en het huwelijk gelukkig. Tineke ging op haar zestigste met pensioen. Er was een kleinzoon geboren en ze wilde graag de tijd hebben om op te passen. Achteraf gezien een goede keuze, want tien jaar later, in 2012, werden bij Tineke de eerste tekenen van dementie zichtbaar. Haar man Willem zorgde tot aan haar overlijden in 2020 thuis voor haar en schreef daar twee ontroerende boeken over.

van wilde weten heb ik haar met een smoesje meegenomen naar de huisarts. Ik ben dan wel arts, maar het was niet aan mij om een diagnose te stellen. Stel dat het iets anders was, een hersentumor of zo. Voor de huisarts was het echter ook meteen duidelijk. Hij stelde een bezoek aan een geriater voor en wellicht medicatie. Maar Tineke wilde zich niet laten onderzoeken en ik wilde haar er niet mee lastig vallen. Er zijn geen medicijnen waarmee je het ziekteproces kunt stilleggen, anders had ik echt wel actie ondernomen.” Voor een arts die gewend is mensen beter te maken, was het geen makkelijke opgave om het los te laten. “Je staat machteloos. Het is een onmenselijke ziekte, waar geen kruid tegen gewassen is. Eerlijk gezegd verwacht ik ook niet dat er op korte termijn een oplossing gevonden wordt.”

Tijdens de eerste jaren van het ziekteproces hebben Willem en Tineke nog veel fijne momenten samen. Ze gaan vaak met de sloep varen en drinken dan na afloop een glaasje wijn op een terras. Ook ondernemen ze leuke dingen met de kinderen en kleinkinderen. “Omdat het voor Tineke steeds lastiger werd om alleen te zijn, nam ik haar regelmatig mee als ik zelf iets op het programma had en meestal ging dat goed. Aan al die momenten denk ik met heel veel plezier terug. We heb-

I

ben eruit gehaald wat erin zat.” k zoek Brouwer op in zijn

toen vrienden mij vertelden dat ze

ZE BEGREEP HET

OP DE LOGEERKAMER SLAPEN

huis in Goutum, waar hij me

zich zorgen over Tineke maakten,

ALLEMAAL NIET MEER

Dan ontstaat er in mei 2015 een erg

verwelkomt met een kopje

was het mij ook wel al duidelijk dat er

Begin 2015 gaan Willem en Tineke

pijnlijke situatie. “Tineke functio-

thee en een taartje. “Dat heb

wat aan de hand was. En dan komen

nog twee keer samen met vakantie.

neerde nog vrij normaal, maar van

ik van mijn vrouw, die wilde er

de vragen. Tineke heeft alzheimer,

Daarvoor maakten ze grote reizen

het ene op het andere moment her-

altijd iets lekkers bij”, zegt hij bijna

hoe moet dit verder? Wat staat ons

naar landen als Thailand en Viet-

kende ze me totaal niet meer. Ze zei

verontschuldigend. Op tafel liggen

te wachten? Ik was er eigenlijk altijd

nam. “Tineke was erg reislustig.

dat ik Wim niet was en dat ze hem op

allemaal fotoboeken, aan de muur

mee bezig. Ging ermee naar bed

Zij was de reisleidster en ik volgde

ging bellen. We voerden daardoor een

hangen foto’s van Tineke en in een

en werd ermee wakker. Eigenlijk

haar met plezier. Dit keer regelde ik

bizar telefoongesprek met elkaar ter-

hoekje van de kamer is een gedenk-

is dat nog steeds zo, ook al is ze er

alles. We maakten een cruise langs

wijl we samen op de bank zaten. Daar

plek. Haar aanwezigheid is ander-

niet meer. Ik denk veel na over hoe

de Noorse kust, maar het enthousi-

raakte Tineke nog verwarder door.

half jaar na haar overlijden nog

het allemaal gegaan is, vooral als ik

asme van mijn vrouw was geheel

Ook mijn zoon kon haar er niet van

duidelijk voelbaar.

alleen ben.”

verdwenen. Ik kreeg haar zelfs de

overtuigen dat ik echt haar man was.”

hut niet uit om het noorderlicht te

Willem blijft een onbekende voor

WAT STAAT ONS TE WACHTEN?

Als ik vraag wat Tineke voor vrouw

zien. Ze was erg onrustig; weg zijn

Tine­ke en moet in de logeerkamer

De ziekte alzheimer sloop heel lang-

was, begint Brouwer te lachen. “Toen

van huis maakte haar onzeker.” Wil-

slapen. De volgende ochtend dringt

zaam het leven binnen van het art-

ze nog gezond was, was het een heel

lem probeert het nog een laatste keer

het tot haar door wat er gebeurd is en

senechtpaar. “In het begin waren het

pittig ding hoor. Ze was soms behoor-

als ze uitgenodigd worden bij familie

ze is volledig overstuur. Wel is ze dan

kleine dingen: verwarring, iets niet

lijk lastig. Maar ik kon er heel goed

in een Grieks vakantiehuis. “Ik bleef

bereid om naar een geriater te gaan en

herkennen. Als ik foto’s terugkijk uit

mee overweg.” Toen ze dementie kreeg,

permanent bij haar, als een soort

er komt een casemanager dementie.

die eerste tijd zie ik soms een vage

werd Tineke liever, aanhankelijk. “Ik

bodyguard. Tijdens het autorijden

“Daar heb ik heel veel aan gehad.”

blik in haar ogen. Maar die momen-

vond dat eigenlijk wel prettig, ze hing

hield Tineke de routekaart op de kop.

ten waren ook snel weer voorbij. Ach-

heel erg aan mij. Ze wist op het laatst

Vroeger was zij mijn gids, nu begreep

De pijnlijke momenten van niet her-

teraf bleek dat onze zonen in 2010

niet meer dat we getrouwd waren,

ze het allemaal niet meer.”

kennen blijven komen. “Ik heb heel

contact met elkaar hebben gehad

maar had kennelijk wel het idee dat ik

na ons verblijf bij de jongste, die in

bij haar hoorde. Je hoort ook wel eens

ONMENSELIJKE ZIEKTE

haar naam erin. De laatste jaren wist

Frankrijk woonde. Tineke kon er de

dat het andersom is, dat iemand van

Het is iedereen in haar omgeving

ze helemaal niet meer wie ik was.

weg niet meer vinden, terwijl ze er

lief naar bozig gaat. Dan wordt het alle-

dan wel duidelijk dat Tineke alzhei-

Maar ik weet zeker dat ze voelde dat

regelmatig logeerde. Twee jaar later,

maal een stuk moeilijker.”

mer heeft, maar het onderwerp is

ik bij haar hoorde. Ik was 24 uur per

vaak mijn trouwring laten zien met

SENIORENkrant | INTERVIEW 07 dag aanwezig en vormde haar hou-

MEEST VERSCHRIKKELIJKE DAG

vast.” Een ander moeilijk punt is de

UIT MIJN LEVEN

incontinentie. “Tineke vond dat vre-

Brouwer geeft regelmatig lezingen in

selijk; ze keek me zo ongelukkig aan

alzheimercafé’s. “Van de aanwezigen

als ik haar moest verschonen. Maar

hoor ik veel persoonlijke verhalen.

dan zei ik: het kan me niks schelen,

Vaak vertellen ze dat ze hun partner

ik hou toch van je?”

naar een verpleeghuis moesten brengen en dat dat de meest verschrik-

GOOI ME NIET WEG

kelijke dag uit hun leven was. Mijn

De titel van Brouwer zijn eerste boek

verhaal is confronterend, dat merk

Gooi me niet weg verwijst naar een

ik wel. Ik probeer mensen dan gerust

letterlijk verzoek van Tineke aan

te stellen. Slechts een klein percen-

haar man om bij haar te blijven. Wil-

tage van de dementiepatiënten door-

lem houdt woord; zelfs als zijn vrouw

loopt alle fases die ik met mijn vrouw

diep dement is blijft hij thuis voor

heb meegemaakt. Zij was nog geen

haar zorgen. Ze slapen tot de aller-

zeventig toen de ziekte haar trof.

laatste nacht naast elkaar. “Maar ook

Meestal begint het op latere leeftijd;

als Tineke dat niet had gevraagd, had

1 op de 7 overlijdt echt aan demen-

ik dezelfde keuze gemaakt. Ik wilde

tie. Lang niet iedereen krijgt dus te

haar beslist thuis houden en heb

maken met dingen als incontinentie

daar nooit spijt van gehad. Volgens

en het niet meer herkennen van de

mij is Tineke tot het laatst wel een

eigen partner.”

beetje happy geweest met hoe het ging. Alles was goed geregeld en er

Aan het eind van ons gesprek vraag

was continu zorg. Als ze naar een

ik aan de heer Brouwer hoe het nu

zorginstelling was gegaan weet ik

met hem gaat. “Tja, hoe gaat het met

zeker dat ik nu een geweldig spijt-

mij? Mijn vader is 89 geworden en

gevoel had gehad. Ik kon het aan en

mijn moeder heeft daarna nog tien

voelde me belangrijker dan in de tijd

jaar geleefd. Na zijn dood zei mijn

dat ik als specialist in het zieken-

moeder altijd dat de lol eraf was. Ik

huis rondliep.” Brouwer zou iedere

begrijp nu precies wat ze bedoelde:

partner aanraden het te proberen.

voor mij is de lol er eigenlijk ook wel

Wel is hij zo eerlijk om toe te geven

af. Natuurlijk probeer ik me daar

dat het vaak niet haalbaar is. Bijvoor-

tegen te verzetten. Ik ben nog fit, kan

beeld omdat de patiënt agressief is,

doen wat ik wil en zou de mooiste

maar ook vanwege het financiële

reizen kunnen maken. Maar ik heb er

plaatje. “Ik had de laatste jaren een

totaal geen behoefte aan. Mijn geluk

particulier zorgteam om me heen

haal ik uit het fijne contact dat ik met

en daarvoor was het pgb niet toerei-

mijn twee zonen heb en ik amuseer

kend. Je gunt mensen de keuze om

me kostelijk met de kleinkinderen.

hun partner thuis te houden, maar de

Ik ga regelmatig naar hun sportwed-

realiteit is dat niet iedereen dat kan

strijden kijken. Maar je komt altijd

betalen. Dat is niet eerlijk; je bespaart

weer alleen thuis hè?”

Gespecialiseerd in familie- en erfrecht, mediation en estateplanning

Stationsweg 1 | 9001 ED Grou 0566 - 60 14 04 | www.notarismirjam.nl

tenslotte een plek in een zorginstelling. Eigenlijk run je zelf een kleine

Het hele verhaal over het ziektepro-

zorginstelling. Ik zat heel vaak op het

ces van Tineke Brouwer lees je in de

zorgkantoor en moest veel regelen.

boeken Gooi me niet weg en Ken je

Dat had ik redelijk goed onder con-

me nog? Ze zijn verkrijgbaar via uit-

trole, maar je moet het wel kunnen

geverij de Brouwerij of de plaatselijke

behappen.”

boekhandel. ■

Thuiszorg van Palet Altijd in de buurt Palet biedt zorg, verpleging en ondersteuning bij u thuis, zodat u zo lang mogelijk thuis kunt blijven wonen. Ook als u tijdelijk of voor langere tijd zorg nodig heeft. Onze thuiszorgteams werken vanuit thuiszorgkantoren in dorpen en wijken. Daardoor zijn ze altijd dichtbij. Onze zorgprofessionals kennen de mogelijkheden in de regio en zijn expert als het gaat om preventie en gezondheid. Op basis van uw zorgbehoefte en persoonlijke omstandigheden adviseren zij over geschikte hulpmiddelen en de meest passende zorg en ondersteuning zoals bijvoorbeeld helpen bij het opstaan en naar bed gaan, wassen, aan- en uitkleden, het geven van medicijnen en injecties, wondverzorging en zorg in de laatste levensfase. Door in kleine teams te werken, kent u onze medewerkers en zij u. Wel zo prettig!

Kijk voor meer informatie over de thuiszorg van Palet op www.paletgroep.nl/thuiszorg of bel met het Klant Advies Centrum: 088 – 512 7000. www.paletgroep.nl

08

COVERITEM | SENIORENkrant

Foto: Dijks Media

senafdeling werkte, haalde Foeke

maakte een einde aan zijn voetbal-

hem na zijn nachtdienst wel eens op

carrière en Foeke stortte zich op ‘het

en dan liet zijn vader hem zien hoe

een na leukste’: het trainerschap. Hij

de afdeling draaide. Foeke was een

haalde diploma’s en werd jeugdtrai-

nakomertje. “Ik was niet gepland,

ner. Net zoals hij in zijn tijd als voet-

maar volgens mij waren ze er niet

baller had gedaan, klom Booy

ongelukkig mee”, lacht hij. Hij heeft

langzaam op en werkte hij bij ver-

twee oudere broers en een zus. Zijn

schillende clubs, in verschillende

broers konden al net zo goed voet-

functies als coach en technisch

ballen. Broer Jacob speelde ook voor

directeur, in Nederland en het bui-

Cambuur, maar brak twee keer zijn

tenland. Bij FC Utrecht won hij twee

been. Het betekende het einde van

keer de beker en één keer de Johan

zijn profcarrière. “Jacob was bikkel-

Cruijff Schaal. Eind 2017 begon hij

hard. Hij schuwde de duels niet en

als technisch manager bij Cambuur.

dat ging dus ten koste van hemzelf.”

Dit tot grote vreugde van zijn ouders,

Zijn andere broer Fedde, ‘snel en

broers en zus. “Mijn vader is inmid-

technisch’, was ook een talent, maar

dels overleden, maar de rest heeft

had veel blessures. “Mijn zus had het

allemaal een seizoenkaart. Ze zijn

niet bepaald gemakkelijk tussen al

keihard supporter. Heel betrokken,

die voetballende mannen.”

maar ook kritisch, hoewel altijd positief. ‘Niet best’ appen ze dan bij-

FOEKE BOOY:

“DE PASSIE VOOR CAMBUUR ZIT DIEP”

DROOMDEBUUT

voorbeeld. ‘Geduld hebben’, zeg ik

Op zijn zeventiende werd Booy voor

dan altijd.” Ze vinden het niet leuk

SC Cambuur gescout. Ook Feyenoord

wanneer hij kritiek krijgt, maar dan

en Go Ahead Eagles hadden inte-

probeert hij ze gerust te stellen.

resse. Hij koos echter voor Cambuur.

“Trek het je niet aan, dat hoort erbij.”

“Ik wilde mijn school afmaken, een basis hebben. Ik was in die tijd erg

Zijn vrouw Wendy was er vanaf het

geïnteresseerd in vliegtuigbouwkun-

begin bij. Als dochter van oud-voet-

de en goed in wis-, natuur- en schei-

baller en trainer Nol de Ruiter kent

kunde.” Foeke maakte een droomde-

ze het klappen van de zweep. Ze

buut: hij scoorde de winnende goal,

leerden elkaar kennen toen hij

waardoor de club nacompetitie kon

zeventien was en Wendy vijftien.

spelen.

Een jaar later woonden ze samen.

Vader de Ruiter verhuisde voor zijn

Vanaf dat moment vertoont de

werk naar Wageningen en Wendy

voetbalcarrière van Booy een stij-

wilde niet mee. “We hadden geen

gende lijn: na vier jaar verliet hij

nagel om onze kont mee te krabben.

Cambuur en ging hij voor De Graaf-

In die tijd was je semiprof. Ik kreeg

schap spelen. Hij koos niet voor het

vijfhonderd gulden in de maand.”

begon hij als speler bij de club, inmiddels is hij

geld; twee andere clubs boden meer,

Wendy ging aan het werk, Foeke

er technisch manager. "De passie zit diep."

maar Foeke was op zoek naar de

ook. “Ik heb gewerkt als tegelzetter

club die hem verder kon helpen in

en bij de Postbank op de afdeling

zijn ambities. Met de trainer had hij

reisverzekeringen.”

Wie Leeuwarden zegt, zegt SC Cambuur. En wie Cambuur zegt, zegt Foeke Booy. Als zeventienjarige

H

een klik. Van De Graafschap ging et

interview

vindt

verhuisden we naar een flat aan

hij naar PEC Zwolle, van PEC Zwolle

VEEL GELUK GEHAD

plaats op vrijdagmid-

de Pieter Stuyvesantweg. Ik ging

naar FC Groningen, van FC Gro-

Wendy was ook degene die adequaat

dag om vier uur. Voor de

naar de Van Sytzamaschool. Er

ningen naar Club Brugge, van Club

reageerde toen Foeke een jaar gele-

meeste mensen begint

was een groot schoolplein, waar we

Brugge naar KAA Gent. “Het was een

den werd getroffen door een hersen-

dan het weekend. Voor Foeke Booy

veel voetbalden.” Ook een nabijge-

fantastische tijd. Ik werd fulltime

infarct. Ze belde 112 en binnen

niet. “Weekenden bestaan voor mij

legen kaatsveld was voor Booy en

prof, heb kampioenschappen en be-

twintig minuten was Booy in het zie-

niet. In het weekend wordt er natuur-

zijn vrienden een populaire plek.

kers gewonnen, Europees voetbal

kenhuis waar hij de juiste medicij-

lijk voetbal gespeeld.” Dat begon voor

"Het kaatsveld was ideaal om te

waaronder Champions League ge-

nen kreeg en ergere schade werd

Booy al op jonge leeftijd. “Ik voetbalde

voetballen, maar we mochten daar

speeld en veel gescoord”, memoreert

voorkomen. “Ik heb heel veel geluk

zelf op zaterdag en op zondag ging ik

eigenlijk niet komen." Was hij niet

hij zijn verleden.

gehad. Uit onderzoek bleek dat er

bij mijn broers kijken.” Voetbal werd

aan het voetballen, dan ging hij

verder geen schade was. Ik moest

hem met de paplepel ingegoten. Zijn

met zijn vrienden pijltjes schieten

herstellen en weer vertrouwen krij-

vader was jeugdtrainer bij VV Leeu-

met een pvc-buis in de Potmarge.

warden. “Als vijfjarige ging ik dan

Of ze pakten de polsstok om kievit-

met hem mee, beetje met de bal pie-

seieren te gaan zoeken, en gingen

len.” Toen hij zeven was, mocht hij

met warm weer zwemmen in het

los bij de pupillen.

Van Harinxmakanaal. “We waren altijd buiten”, herinnert hij zich.

VOETBALLEN

“Een groot avontuur.”

“WE HADDEN GEEN NAGEL OM ONZE KONT MEE TE KRABBEN"

OP HET SCHOOLPLEIN

gen in mijn lichaam.” Een hartritmestoornis bleek de oorzaak. “Ik sport nog wel, maar een tandje minder.”

Ook besloot hij zijn tijd anders in te delen door zijn agenda effectiever te beheren. “Ik ging maar door en door.

Dacht dat het niet anders kon. Dat kan dus wel. Ik kreeg nog een kaartje

Ook naast die ‘officiële momenten’

Zijn vader werkte bij de CCF. Eerst

was Booij veel aan het voetballen.

als chef van de flessenafdeling, later

'HET EEN NA LEUKSTE'

Van Sytzamaschool. Dat waardeer ik

“Ik ben geboren op de Ypeijstraat

op kantoor, waar hij anderen opleid-

Een zware knieblessure - hij speelde

zeer.” Inmiddels is Booy weer hele-

in Leeuwarden. Toen ik twee was,

de. Toen Booy senior nog op de fles-

op dat moment bij FC Utrecht -

maal terug. Gas gevuuuh! ■

van mijn oud-klasgenoten van de

SENIORENkrant | BIJZONDER WONEN 09 Er komen meer woonvormen voor ouderen die tussen zelfstandig wonen en een zorginstelling in zitten. Soms geboren uit noodzaak, Foto: Simon steeds van der Woude maar er zijn ook mensen die heel bewust kiezen voor een woongroep, tiny house of kangoeroewoning. Riemie was benieuwd naar hun verhaal en maakte daarom de serie Bijzonder Wonen. Deel 2 gaat over Woongroep Huizum Dorp.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw plaatste een echtpaar een oproep in een huis-aan-huiskrant om te peilen of er belangstellenden waren voor een te vormen woongroep. Maar liefst tachtig gezinnen voelden zich aangesproken.

Na een periode van verkennen, elkaar beter leren kennen en zoeken naar een geschikte plek, bleven vier jonge gezinnen over. Ze kwamen terecht in Huizum. De invulling van de woongroep groeide mee met de leeftijd en de behoeften van de bewoners. Leidend was en is het principe dat iedereen zijn eigenheid in gezamenlijkheid blijft ervaren.

Tekst: Riemie van Dijk | Foto: Simon van der Woude

EIGENHEID IN GEZAMENLIJKHEID

E

de lijsten als ze samen eten. Peter is een denker en een pietje precies, hij is op dit moment de penningmeester. Ernst is de bestuurder en de voorzitter van de woongroep.”

Daarnaast moet je de anderen ook nemen zoals ze zijn. “Neem het schilderen van het huis. De ene is van ‘lange halen, snel thuis’, de ander werkt mi-

en foto in de gezamenlijke ruimte laat

Er is een gemeenschappelijke wasmachine, dat is

nutieus. Dan kom je elkaar tegen, maar aan het

de bouwval zien die de initiatiefnemers

iets wat gemakkelijk kan. Het is ook nog beter voor

eind vieren we het met een glas champagne. Je

van toen kochten. Alleen het dak en de

het milieu. In het begin hebben we ook een auto

moet ook kunnen láten, hoeft niet over alles te

muren waren nog goed. Met behulp van

gedeeld. Vroeger aten we één keer in de twee weken

filosoferen.”

een aannemer en veel zelfwerkzaamheid bouwden

met elkaar in de gezamenlijke ruimte; nu is dat

ze er vier appartementen in. Het merendeel van

één keer per maand vanwege ieders volle agenda.”

hun kinderen werd hier geboren en dat schiep een

HEALTHY AGING In de gezamenlijke ruimte hangt een foto van

band. Die kinderen wonen inmiddels verspreid over

ZORGEN DAT HET KAN BLIJVEN DOORGAAN

alle kinderen in verpleeguniformen. Gekregen ter

Nederland, maar als ze samen komen in Huizum

Onderdeel zijn van een woongroep vraagt dat je

ere van het 25-jarig jubileum van de woongroep,

Dorp is het weer ‘dikke mik’. De gemiddelde leeftijd

attent blijft op ieders individuele behoeften. Eltje:

met daarbij de knipoog: wij gaan later voor jullie

van de huidige bewoners Bokko en Margreet, Eltje

“Vanwege corona was iedereen meer thuis. Dat

zorgen. Dat gaat vast niet gebeuren, maar maakt

en Peter en Ernst en Hetty ligt rond de 70 jaar.

betekende dat de tuin minder beschikbaar was als

wel nieuwsgierig naar hoe de leden van de woon-

je even alleen wilde zitten. Peter en ik hadden die

groep denken over healthy aging. Alles wat je kunt

APARTE VOORDEUREN

behoefte. Toen hebben we met elkaar gezocht naar

doen om gezond, fit, zelfstandig en met kwaliteit

De huidige drie stellen hebben een eigen voor-

een oplossing. Bij ons huis hebben we een plaatsje

van leven ouder te worden. Dat wordt nu vaak

deur. Eltje: “Die voordeur, die staat ergens voor.

gecreëerd waar we ons even terug konden trekken.

besproken in de vorm van een grap. “Maar wel

Die vertelt dat we niet alleen de gezamenlijkheid

Je voelt je zo gesteund als je daarvoor samen met

met een kern van waarheid. Iedereen weet dat

opzoeken, maar ook onze eigenheid hebben. Dat

de anderen een gat aan het graven bent. Dan ben

de zorg niet meer te betalen is. Daarin kunnen

zie je als je bijvoorbeeld de inrichting van onze

je met je individuele behoefte toch een wij.”

wij een voorziening treffen. In het geval dat we

drie huizen bekijkt. Het ene stel gaat voor strak en

allemaal zwak, ziek en misselijk worden, zijn wij

design, het andere voor balkenplafonds. Je moet

Wat ook belangrijk is, is het zien en waarderen van

in staat om met elkaar een verpleger in huis te ne-

je thuis voelen in je eigen huis. Als je je teveel

elkaars kwaliteiten. Eltje: “Bokko en Ernst durven

men. Dat is gemakkelijker voor ons, dan voor wie

moet aanpassen, dan wil je weg. Dan kun je niet

de ladder nog op. Anderen zijn daar angstig voor.

individueel woont. De extra kamer die nu onder

zijn wie je wilt zijn.”

Bokko: “Ik durf in de goot te schilderen, zolang ik me

andere, met toestemming van iedereen, gebruikt

maar met één hand kan vasthouden. Anders moeten

wordt voor gasten van ‘Vrienden op de fiets’, wordt

Wat is er dan gezamenlijk? “We hebben een ge-

we daar iemand voor inhuren. De anderen kunnen

dan de zit-slaapkamer voor de verpleger.“

meenschappelijke tuin. Dat is maar goed ook, want

dan op een goede manier beneden aan de gang.“

dan kunnen we ‘m ook samen onderhouden: de

De leden van de woongroep stimuleren elkaar in

tuin is 15 x 15 meter. Twee jaar geleden, in de eerste

Voorbeelden van kwaliteiten van enkele bewoners:

vele opzichten. Bokko: “Sommigen sporten, roeien,

coronaperiode, hebben we het huis met zijn allen

Bokko is de doener en vaak de initiatiefnemer.

schaken of wandelen met elkaar. Begin deze zo-

van boven tot beneden van buiten geschilderd.

Eltje is meer van het ‘hoe’, zij maakt bijvoorbeeld

mer fiets ik samen met Ernst en een vriend naar Santiago. We zijn nu op een leeftijd gekomen dat je meer tijd hebt en je afvraagt hoe je die tijd wilt doorbrengen. Eltje zit tot over haar oren in het vrijwilligerswerk bij de Dorpskerk Huizum. Daar sluiten de anderen ook af en toe bij aan.” Eltje: “We houden allemaal van theater en hebben onze tuin een keer beschikbaar gesteld voor een voorstelling voor een kleine groep mensen. En we hebben ons nu opgegeven voor een project van Arcadia, het vervolg op CH2018. Het wandelende bos is daar onderdeel van. Soms heb je zelf weinig energie, maar word je door een ander gestimuleerd. Daar lift je dan op mee. Je blijft er wakkerder van.

Oftewel 1+1 = 3!” ■ Van links naar rechts: Peter, Bokko, Margreet, Ernst, Eltje, Hetty.

10

SENIORENkrant

UW OPTICIEN AAN HUIS

AIXAM CROSSOVER PREMIUM

Blijf mobiel, ook zonder autorijbewijs*

Saffier blauw al vanaf €16.299 *Voor het rijden in een brommobiel is een AM rijbewijs benodigd

• • • •

Voor een afspraak of meer informatie belt u met 0518 - 850125 of kijk op onze website: www.thuisopticiensfriesland.nl

Standaard met ABS • Kunstlederen interieur met veiligheidskooi Achteruitrijcamera • Connect 6,2” bluetooth multimedia systeem 15” lichtmetalen velgen • Ruime bagageruimte van 1.100 liter Airconditioning, Alarm, Apple carplay... beschikbaar als optie

Zelf uitproberen?

Maak vrijblijvend een afspraak!

Minicars van der Ploeg Haadwei 47 9104 BB, Damwald www.minicarsvanderploeg.nl

Uw brommobiel specialist!

Proefactie

Loss maalt e ijd € 7

incl. b ,95 ezorg ing/ BTW

3 maaltijden voor slechts € 15,-

Iedereen die gezond en lekker wil eten, kan bij ons terecht. Dus niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen. Elke dag koken wij een gezonde, lekkere en gevarieerde maaltijd voor u.

Traditionele Fryske stamppotten, gerechten met rijst en pasta... er is teveel om op te noemen.

Ook vegetarische gerechten en dieetmaaltijden bereiden wij graag, zonder meerprijs.

Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl

✃ www.maaltijdserviceaanhuis.nl Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend 3 maaltijden voor slechts € 15,- .

Normaliter kost een maaltijd € 7,95. Een maaltijd incl. nagerecht en 1x per week een voorgerecht kost € 8,50.

Postzegel niet nodig

* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de drie maaltijden.

✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 3 maaltijden voor slechts € 15,-

Naam: Adres: Woonplaats: Telefoon: E-mail:

Maaltijdservice aan Huis Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert

Gewoon goed en dichtbij.

Voor iedereen, ook als uw uitvaartverzekering bij een andere partij afgesloten is.

Jelsumerhof Uitvaartzorg Sem Dresdenstraat 6, 8915 BZ Leeuwarden info@jelsumerhof.nl

24/7 bereikbaar op 058-212 39 39

SENIORENkrant 11

OP PAD

in je eigen stad!

DORPSTUIN SNAKKERBUREN Net buiten de stad ligt de dorpstuin van Snakkerburen. Een prachtige plek, waar je niet alleen biologisch geteelde groente, fruit en bloemen kunt kopen, maar waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en waar culturele activiteiten plaatsvinden.

Vanaf 29 juni tot en met 9 juli speelt in de dorpstuin de openluchtvoorstelling Nei Man van Raymond Muller. Een tragiekomedie die speciaal voor Snakkerburen is geschreven. De voorstelling gaat over een man die altijd volgens de regels geleefd heeft. Als hij te horen krijgt dat hij ongeneeslijk ziek is, begint zijn wereld te wankelen. Was dit het nu?

Hij gaat op zoek naar de zin van zijn leven. >>> www.iepenloftspulsnakkerbuorren.nl

MUUR VAN VERBINDING Bij het Historisch Centrum Leeu-

project hebben er iets ingestopt

warden aan de Groeneweg staat

dat paste bij hun persoonlijke ver-

de Muur van Verbinding, gevuld

haal. Haren van de hond, strijk-

met duizenden reageerbuisjes. In

kralen, een foto van het ouderlijk

2018, toen Leeuwarden Culturele

huis, een sticker van Cambuur of

Hoofdstad was, waren deze buis-

een mooi gedicht. De buisjes zit-

jes te bewonderen in een kubus in

ten met een foto in een database

de hal van het stadskantoor, maar

en de bijbehorende verhalen zijn

inmiddels hebben ze een nieuwe

allemaal te lezen. Neem eens een

plek gevonden. De buisjes zijn

kijkje bij dit bijzondere kunstwerk!

gevuld met het DNA van Leeuwarden. Alle deelnemers aan het

>>> www.dnaleeuwarden.nl

WELKOM IN HEECHTERP De wijk Heechterp in Leeuwarden is gebouwd tussen 1958 en 1963.

Het was destijds een moderne wijk. Vanaf de jaren tachtig veranderde dat echter. Heechterp werd steeds vaker een ‘probleemwijk’ genoemd, maar dat beeld is veel te eenzijdig. Want het is ook een gastvrije en kleurrijke wijk, waar mensen uit veel verschillende culturen met elkaar samenleven.

Van 21 mei tot en met begin juli staan er op acht pleinen in de wijk grote fotopanelen. Die maken onderdeel uit van het fotoproject ‘Welkom in Heechterp’. De

foto’s zijn gemaakt door bewoners en professionele fotografen. Iedere zondag om 13.30 uur kun je vanaf het wijkcentrum aan de Egelantierstraat 5 aansluiten bij een rondleiding die gegeven wordt door mensen uit de wijk.

Zij leiden bezoekers langs de fototentoonstelling, maar brengen ze ook naar de bezienswaardigheden van Heechterp. De foto’s geven een mooie indruk van Heechterp en haar bewoners. Van hun dromen, wensen en gewoontes.

Zeker de moeite waard! >>> www.welkominheechterp.nl

BIJZONDERE

Street Art

Op verschillende plekken in Leeuwarden vind je prachtige muurschilderingen en er komen nog steeds nieuwe bij. Het kan zijn dat je er toevallig al een paar tegengekomen bent, maar je hebt vast ook een deel gemist.

Ga daarom eens met de gids van A Guide to Leeuwarden op pad.

De Street Art Free tour start iedere zondag om 14.00 uur vanaf het Oldehoofsterkerkhof, naast de ingang van Paviljoen Obe. Aan het einde van de rondleiding betaal je wat je de tour waard vindt. Je kunt de mooiste street art ook zelf ontdekken met de Street Art Map. >>> www.aguidetoleeuwarden.nl/streetarttour-nl Foto's: Welkom in Heechterp

12

BOEKBESPREKING | SENIORENkrant Tekst: Annette Brons

DE EENZAME SCHAATSER – WILLEM BROUWER

EENZAAM MAAR NIET ALLEEN

Op pagina 6 van deze krant staat een interview

RECENSIE

voor het schaatsen bracht Willem Brouwer over

met Willem Brouwer. Hij vertelt daarin over de

Willem Brouwer komt over als een zachtaardige

op zijn kinderen en kleinkinderen. Al met al is het

zorg voor zijn vrouw Tineke, die dementie had.

man, die goed weet wat hij wil. Dat blijkt ook wel

boek een aanrader, dat je kunt lezen onder iedere

Brouwer beschreef haar ziekteproces in twee

uit de vastberadenheid waarmee hij zich voor-

weersomstandigheid. ■■

boeken: Gooi mij niet weg en Ken je me nog? Na

beidt op de tocht. Als lezer schaats je de tocht

haar overlijden schreef hij nog een boek. Een

met hem mee, als hij vertelt over de mensen die

boek over zijn deelname aan de Elfstedentocht

hij tegenkomt en hoe hij het schaatsen onder de

van 1963. De tocht die ook wel bekend staat als

zware omstandigheden ervaart. Zijn gedachten

‘De hel van 1963’. De weersomstandigheden

gaan vaak terug in de tijd en ook daarin ga je met

waren bar en boos. Het vroor 18 graden en het ijs

hem mee.

was slecht. Er kwamen slechts 69 deelnemers over de finish, waaronder Brouwer.

Als Leeuwarder en Fries herkende ik natuurlijk de plaatsen langs de route van de Elfstedentocht.

HET VERHAAL

Maar ook buiten de route is er herkenning. Het

Het voelde eerst een beetje vreemd om in de fijne

overnachtingsadres bij de familie Heep bijvoor-

lentezon te lezen over de Elfstedentocht. Maar

beeld. Het huis met de naam ‘de Peppel’ aan de

lang duurde dat gevoel niet, want het verhaal is

Harlingerstraatweg. Maar ook als hij schrijft over

erg boeiend. In het boek beschrijft Brouwer hoe hij

medeschaatser George Schweigmann. En niet te

naar de tocht toeleeft. Hij doet ‘droogtrainingen’

vergeten het Diaconessenziekenhuis in Leeu-

en werkt aan zijn conditie. Tot het laatste moment

warden, waar Willem en Tineke later zullen gaan

is het onduidelijk of de tocht door kan gaan,

werken.

gezien de slechte weersvoorspellingen. Maar dan komt er toch groen licht. Tijdens de kilometers die

De eenzame schaatser is een mooi geschreven

Willem Brouwer aflegt, gaat hij in gedachten terug

verhaal, waarin de liefde voor het schaatsen en

naar het Drentse dorp Elim, waar hij opgroeide en

voor zijn Tineke uit alles blijkt. De wijze waarop hij

als klein jongetje leerde schaatsen op de Wieken.

beide liefdes beschrijft bracht bij mij een glimlach

Ook denkt hij terug aan zijn kennismaking met

op het gezicht. Het was bijzonder om te lezen hoe

medestudente Tineke. Zij heeft indruk op hem

de kennismaking met een medestudente leidde

gemaakt, maar de vraag is of zij ook van hem

tot een langdurende liefde. Met als gevolg een

onder de indruk is.

huwelijk en een leven in Leeuwarden. De liefde

ond Voor een heerlijke Griekse av ga je naar Rhodos Palace!

Ruiterskwartier 47 leeuwarden (t.o. de harmonie) Tel.: 058-2132001

www.rhodospalace.nl

Uitgeverij De Brouwerij | 9789083114576

Noorderhof onderscheidt zich door z’n bijzondere sfeer, rust en ruimtes en is voor een ieder beschikbaar.

Noorderhof Uitvaartcentrum Sem Dresdenstraat 6, 8915 BZ Leeuwarden post@noorderhofuitvaartcentrum.nl

058-212 39 39

SENIORENkrant | MUZIEK 13 Tekst: Jeltsje de Boer | Foto's: Simon van der Woude

voorspoedig. Annie woont sinds een

HET PLEZIER VAN SAMEN MUZIEK MAKEN

jaa r in Grou en is ook bij het orkest gegaan om meer Grousters te leren kennen. Anneke Koster (66) is dol op muziek en wilde naast de piano graag een blaasinstrument bespelen. Ze gaat voor de bariton en vindt het super: drie knopjes waar alle geluiden uit moeten komen. Drie knopjes, tsjonge, ….. ik heb er heel wat

Het Orkest foar Elkenien is een project van Kunst in je Buurt, een samenwerking tussen Het Generatiehuis en welzijnsorganisatie Amaryllis. Het gezamenlijk doel van beide organisaties is het laten meedoen van bewoners van 18 tot 108 jaar, het stimuleren van ontmoetingen en verbindingen tussen mensen en in het bijzonder tussen de verschillende generaties. Jeltsje trok de stoute schoenen aan,

benijd de blazers niet, hoe moeilijk is het om de lucht goed in het instrument te persen. Petje af.

NA VIJF LESSEN EN VEEL OEFENEN We spelen al drie liedjes! Ik kom er-

stofte haar keyboard af en deed mee.

E

meer te verwerken. Maar goed, ik

achter dat ik thuis heel veel moet oefenen. Dat is niet mijn sterkste

r zijn inmiddels wijkor-

djembés, een dwarsfluit, gitaar, alt-

sen al snel getemperd als de rechter-

punt. Maar doordat ik het leuk vind

kesten in Grou en Sneek

fluit, klarinet, bugel en een cajon. Ge-

en linkerhand tegelijkertijd verschil-

en dankzij goede instructievideo’s

en zelfs twee in Leeuwar-

lukkig zijn er meerdere keyboards.

lende noten moeten aanslaan. Mijn

en meespeeltracks, gaat het thuis

brein kan dit niet aan en slaat let-

steeds beter. Ja, je leest het goed:

den. In de wijkorkesten

draait alles om het plezier. Projectlei-

MAKKIE TOCH?

terlijk op slot. Ik vraag een privéles

thuis! Want als bij de repetitie het

der Annewiep Bloem en dirigent

Dirigent Guus begint meteen enthou-

aan bij Fokje, de accordeoniste die

orkest klaar is met het liedje, ben ik

Guus Pieksma stellen dat iedereen

siast stickertjes op het keyboard te

een straat verderop woont en die ik

nog halverwege. Buurvrouw Elly

muziek kan maken. “Daarom leren

plakken, zodat ik weet waar de

voor het orkest niet kende. Want het

Dijkstra (71) zit op hetzelfde niveau.

we volwassenen zonder muzikale

centrale C begint en de rest van het

gaat natuurlijk niet alleen om het

We begrijpen elkaar. Ook heel fijn is

ervaring om een instrument te be-

octaaf. Huh? Daar is het eerste strui-

met elkaar spelen, maar ook om het

de volumeknop op ons instrument.

spelen en samen muziek te maken”,

kelblok al: tot nu toe ben ik alleen

leggen van nieuwe contacten door

Forza! Met bravoure ga ik dit tot een

zegt Annewiep. “Met muziek brengen

bekend met do-re-mi. Maar it sil

een gezamenlijke passie. In het leven

goed einde brengen. En ik verwacht

we mensen in beweging. Er ontstaan

heve! We krijgen een map met oefe-

van Fokje de Jong (73) speelt muziek

dat het keyboard blijft.

nieuwe verbindingen, mooie inzich-

ningen en uitleg over hoog/laag spe-

een grote rol. Tijdens haar middel-

ten en de energie borrelt. Bij alles wat

len, kruisen en akkoorden. Op de

bare schooljaren speelde ze keyboard

Als je dit leest, dan zijn de lessen

we doen werken we steeds toe naar

notenbalk zie ik onder iedere noot de

in een heuse meisjesband en ze trad

voorbij en hebben we op 3 juni het

een hoogtepunt: het concert. De

letter staan die je moet aanslaan. En

op op bruiloften en partijen, semi ca-

resultaat in Grou ten gehore ge-

mooiste manier om samen het ple-

met welke hand en vinger; iedere

baretesk. Ook speelde ze in de pauze

bracht. Wat een ervaring om dit

zier in muziek maken te vieren!”

vinger heeft een cijfer. Goed bedacht

van voorstellingen van Tetman de

mee te mogen maken. Guus, be-

zeg, makkie toch? De eerste oefening

Vries en Rients Gratama. Fokje speelt

dankt voor je enthousiasme en ge-

IS HET VOOR MIJ WEGGELEGD?

is vier tonen aanslaan met de rech-

in het orkest accordeon en doet mee

duld bij mijn opmerkingen, uit wan-

Ik besluit mee te doen met het orkest

terhand, vier met de linkerhand.

omdat ze het zo gezellig vindt om

hoop en onzekerheid geplaatst.

in Grou. Dicht bij huis en tien gratis

Als dat is gelukt, voelt het magisch.

met een groep muziek te maken. Ron

Grote kans dat dit geslaagde project

lessen om uit te proberen of het key-

Ik speel! Om me heen is het een ka-

Schipper (65) vertelt dat hij ooit be-

een vervolg krijgt! ■

board blijft of het huis verlaat. En een

kofonie van geluiden, ieder speelt op

gon met vioolspelen en dat hij in en-

test of mijn seniorenbrein dit nog

zijn eigen manier, heel fortissimo.

sembles speelde, maar dat hij graag

aankan. Ik ben niet geheel a-muzi-

Probeer ook maar eens een goed ge-

saxofoon wil leren spelen. Uiteraard

kaal, maar ik kan geen noten lezen,

luid uit een trompet te krijgen, ik ben

heel wat anders: van strijken naar

heb geen idee of ik de juiste toetsen

blij dat ik dat niet hoef. Nee, dit is

blazen. Hij oefent iedere dag en is zo

kan vinden en hoe je een instrument

prettig, vier nootjes hier en vier noot-

enthousiast dat hij les gaat nemen

IN BEWEGING. ER

moet bespelen. Superspannend, maar

jes daar. De eerste twee lessen gaan

en in een groep wil spelen. Annie

ik hou van uitdagingen, dus met ge-

dan ook boven verwachting.

Bosma, ver in de zeventig, heeft viool

ONTSTAAN NIEUWE

voel voor dramatiek en dynamiek

“MET MUZIEK BRENGEN WE MENSEN

gespeeld, waaronder een gamba, een

VERBINDINGEN, MOOIE INZICHTEN EN DE

stap ik in de wereld van een orkest.

DE ANDERE ORKESTLEDEN

Afrikaanse strijkviool die tussen de

Met nog vierentwintig andere deelne-

LEREN KENNEN

knieën wordt geklemd. Maar nu

mers en een diversiteit aan instru-

Maar het energetische gevoel, het

komt haar lang gekoesterde wens uit

menten zoals saxofoons, trompetten,

fieramente, wordt in de volgende les-

om klarinet te spelen en dat gaat

ENERGIE BORRELT“

14

SENIORENkrant

U kunt nu uw energietoeslag aanvragen bij de gemeente Woont u in de gemeente Leeuwarden? Had u van 1 januari 2022 tot 1 april 2022 een inkomen lager dan 125% van de bijstandsnorm die op u van toepassing is? En geen bijstandsuitkering van de gemeente? Dan kunt u van 1 mei 2022 tot 1 september 2022 de energietoeslag zelf aanvragen.

Is aanvragen met DigiD niet mogelijk?

Dan kunt u de energietoeslag ook schriftelijk aanvragen.

Dit doet u door het formulier via www.leeuwarden.nl/ energietoeslag te downloaden en naar ons op te sturen. Houd er rekening mee dat schriftelijk energietoeslag aanvragen langer duurt dan digitaal aanvragen.

Wanneer krijgt u bericht?

Als we uw volledig ingevulde aanvraagformulier hebben ontvangen, gaan we ermee aan de slag. Misschien vragen we u nog om wat extra informatie. U krijgt zo snel mogelijk bericht of u recht heeft op energietoeslag. Uw aanvraag wordt sowieso binnen 8 weken afgehandeld.

Hulp nodig bij het aanvragen van energietoeslag?

Dan kunt u terecht bij een buurt- of dorpskamer. Kijk op www. lwdvoorelkaar.nl/buurtendorpskamers voor de locaties en openingstijden van de buurt- of dorpskamers. U kunt ook contact met de gemeente Leeuwarden opnemen via 14 058.

Hoe vraagt u energietoeslag aan?

Energietoeslag vraagt u aan door het aanvraagformulier in te vullen op www.leeuwarden.nl/energietoeslag. Dit staat onder het kopje 'Huishoudens zonder bijstandsuitkering maar met een laag inkomen'. Hier heeft u een DigiD voor nodig. Heeft u nog geen DigiD? Vraag deze dan aan via www.digid.nl/digid-aanvragenactiveren.

Let op! Voor de aanvraag energietoeslag hebben wij uw loonstroken en/of uitkeringsspecificaties nodig. Als u die niet heeft mag u ook een kopie bankafschrift meesturen waar de bijschrijving op staat.

Vragen of meer informatie? Kijk op www.leeuwarden.nl/energietoeslag.

DE MIX NEDERLAND

(1980)

Heleen Haijtema© 2022

Ger Dijs© 1988

WINDSTIL

GER DIJS (1925-2009) HELEEN HAIJTEMA

T/M 28 AUGUSTUS 2022

Friesscheepvaartmuseum.nl Fries scheepvaart museum

SENIORENkrant | COLUMN 15

COLUMN COLUMN

De wereld van Koesma

Een goede reputatie valt of staat tegenwoordig met de mening van de buitenwereld, met wat men in de media en online roept. Een overheersende meerderheid laat steeds vaker openlijk haar mening horen. Haalt anderen neer voor kijkcijfers en likes; dat is het tijdperk waar we in leven. We vinden het belangrijk dat iedereen alles van ons weet, inclusief onze vaak on­ genuanceerde mening. Daardoor kan alles wat iemand heeft opgebouwd in één klap verloren gaan.

De publieke opinie is zo veranderlijk als het weer en degene die het hardst schreeuwt krijgt de meeste aandacht. We zouden, net als de zwijgende minderheid, kunnen wachten met het geven van onze

mening tot er onderzoek is gedaan en de onderste steen boven ligt. Maar daar zijn we te ongeduldig voor. We gaan voor sensatie en roddel. Met als gevolg dat de betrokkenen niet meer van die smet af komen en daarmee getekend zijn voor het leven.

We staan er niet bij stil wat we kapot maken, hoe groot onze invloed wellicht is en dat we een voorbeeldfunctie hebben. We vergeten door te vragen of ons boeren­ verstand te gebruiken. We baseren onze mening op aannames, sterke verhalen en onvolledige informatie en nagelen anderen aan de schandpaal. De gevolgen daarvan zijn desastreus en onomkeerbaar.

We zijn een blame-, shame- en

cancelcultuur geworden, in plaats van een morele samenleving waarin mensen op een nette manier ter verantwoording worden geroepen.

En heel opvallend: waarom kun je in de politieke arena fout op fout maken en op je post blijven en moet bij een ander de kop eraf?

Waarom wordt de een harder afgestraft dan de ander?

tantieer je van zwart-wit denken en vaar je eigen koers. Ga uit van je eigen integere wijsheid. En wees respectvol naar anderen. Juist als je het niet met elkaar eens bent. ■

Obstakels zijn er niet om het leven moeilijker te maken; het zijn uitdagingen die je aansporen om te leren en niet op te geven. Geef de ander ook die ruimte. Je weet nooit wat zijn of haar draagkracht is. Denk goed na over wie je wilt zijn, wat je wilt uitstralen en hoe je wilt dat mensen je herinneren.

Loop niet mee met de meute, dis-

Foto: cottonbro via Pexels

Tekst: Koesma Basdew.

JE EIGEN INTEGERE WIJSHEID

KOM BINNEN BIJ DE FRIESE ADEL Ben je benieuwd hoe de Friese adel vroeger woonde en leefde? Kom dan binnen in het statige Huis Van Eysinga.

Het huis is gerestaureerd door Vereniging Hendrick de Keyser en nu ingericht als museumhuis.

spelletje te spelen. Probeer de pruik van de heer des huizes of geniet in de salon van blokfluitmuziek van Händel, Beethoven en Mozart.

Door de geheime deur in de eetkamer kom je in de personeelsvertrekken.

In de keuken en poetskamer lijkt het

Huis Van Eysinga is een 18de-eeuws

mannen van die tijd, Frans Julius

alsof je de boenwas nog ruikt en de

herenhuis. Enkele kelders met kruis-

Johan van Eysinga. Hij was grietman

bedienden hoort lopen.

ribgewelven dateren zelfs uit de late

van Doniawerstal en lid van de Friese

16e eeuw. Het huis is ingericht in de

Provinciale Staten.

neoclassicistische stijl van de Franse

Ook voor de (klein)kinderen is er van alles te doen: kom kleuren, knip sil-

koning Lodewijk XVI, en gebouwd

Het huis ademt adellijke grandeur.

houet portretjes of speel een spelle-

voor één van de meest aanzienlijke

Aan weerszijden van de marmeren

tje. Net zoals de kinderen Schelte en

gang vind je diverse chique stijl- en

Catharina van Eysinga deden. Als je

ontvangstkamers. Je bewondert er

geluk hebt komen er in de keuken net

prachtig origineel stucwerk, hout-

verse koekjes uit de oven.

snijwerk, met ornamenten versierde plafonds, met landschappen beschil-

OPENINGSTIJDEN

Leeuwarden en geopend op woens-

derde behangsels, marmeren vloeren,

Breng jij dit rijk gedecoreerde heren-

dag, donderdag, zaterdag en zondag.

en mooie portretten van de familie.

huis tot leven? Huis Van Eysinga is

Vanaf april is het huis ook op vrijdag

gelegen aan de Koningsstraat 25 in

open. Bel aan en voel je thuis. ■

Wandel met de audiotour het huis door, en ontdek de verhalen van de bewoners én het personeel. Uniek

KORTINGSCODE

is dat je zelf kunt ervaren hoe de

Kom op bezoek, en reserveer je ticket online. Lezers

familie Van Eysinga hier woonde.

van de Leeuwarder Seniorenkrant krijgen 25% kor-

Je waant je letterlijk één van hen.

ting met de code SENIOR. Alleen geldig bij online

Je mag de kasten openen en kij-

reserveringen t/m 30 juni 2022 via de website

ken wat erin zit, en net als de fami-

www.museumhuizen.nl/huis-van-eysinga

lie plaats nemen aan tafel om een

16

PUZZELS | SENIORENkrant

Win een mooie prijs!

Puzzels: Peter Teeuwen

Onder de goede inzendingen wordt weer een prijs verloot. Deze keer kun je een goedgevuld boodschappenpakket van de Jumbo winnen ter waarde van € 50,-. Stuur de oplossing in voor 11 juli 2022 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. de puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres en woonplaats, en eventueel telefoonnummer. Vanaf 12 juli 2022 is de oplossing te vinden op www.seniorenkrant.nl en op Facebook.

5-letterwoorden

Ruitpuzzel

Zet de volgende 5-letterwoorden in het raster, zodat alle woorden geplaatst kunnen worden.

Vul het schema hieronder in. Tot aan het woord

De laatste letter van het eerste woord is de beginletter van het tweede woord. LABEL,

van 10 letters komt er per regel een letter bij.

LEPEL, LOODS, NACHT, NOBEL, PEKEL, PRENT, SPOEL, TEKEN, TEPEL, TROEP, TROTS.

Daarna gaat er iedere keer weer een letter af.

De volgorde van de letters kan veranderen.

1.

2.

3.

4.

C

5.

P

6.

7.

8.

9.

10.

11.

Prijspuzzel

12.

13.

14.

BOSK In Leeuwarden hebben we tegenwoordig een echt BOSK. Daarom gaan we

15.

16.

bomen zoeken. Maak van de volgende lettercombinaties steeds een boom en

17.

vul dat in het diagram in. Begin met de eerste en zet die op plek 1 enzovoort.

18.

Houd dus dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult, verschijnt er op de gele

19.

balk een andere boom die je vast ook wel kent. Dat is de oplossing. Succes!

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1 E E A B D C A A E

2 I I A E E E A A I

3 G L E E E P A G K

4 L O J L E R E I K

5 R P K R G S H L K

6 R P N S G Y L M R

7 T R S S N

8 U U T T N

R N U

Z O

9 W

IJ O

10

11

R

U

AANDUIDING PARKEERPLAATS VOORZETSEL BOVENSTE PUNT DRANK ROMMEL ZWAAR ENGELS BIER SOORT CLOWN MAAK JE ALS JE EEN NIEUWE AUTO WIL KOPEN DEEL VAN EEN ERFENIS VOORDEEL TREKKEN AUTODEUREN EIWIT SLIM WORMEN HARD SCHIETEN PRIJZEN KIPPENHOK MUZIEKNOOT SYMBOOL VOOR WEERSTAND

SENIORENkrant | ZORG 17

Positieve Gezondheid: Houd zelf de regie op uw eigen leven Misschien overkomt het u ook wel eens. Ineens komt er regelmatig een term

EIGEN REGIE Bij Thuiszorg Het Friese Land vinden we het

voorbij die u nooit eerder hoorde. Zo was er plotseling Positieve Gezondheid.

belangrijk dat onze cliënten de regie zoveel moge-

Steeds meer huisartsen gaan er mee aan de slag en ook de media berichten er

lijk zelf in handen houden. Daarom gaan ook wij

regelmatig over. Wat is Positieve Gezondheid en waar komt dat ineens vandaan?

actief aan de slag met Positieve Gezondheid.

Steeds vaker zullen we een ‘ander gesprek’ met onze cliënten voeren en hen de vraag voorleg-

Ruim tien jaar geleden introduceerde voormalig

BREDE KIJK

gen: ‘wat wilt u, wat heeft u (aan zorg) nodig en

huisarts

onderzoeker

Die brede kijk op gezondheid werkte Machteld

wat kunnen wij daarbij voor u betekenen?’ We

Machteld Huber het concept Positieve Gezond-

Huber uit in zes onderdelen, ook wel domeinen

leggen daarbij de nadruk op uw eigen kracht,

heid. Positieve Gezondheid is veel meer dan het

genoemd:

wat er nog wél lukt. U voelt vaak zelf het best

en

wetenschappelijk

ontbreken van ziekte, stelt Machteld Huber.

wat er wel en wat er niet lukt. Uw wensen staan

Gezondheid gaat ook over goed in je vel zitten,

1. Lichamelijke functies

centraal. Zo kunt u, met hier en daar een beetje

fijne vrienden en familie om je heen hebben, zon-

Ik voel me gezond.

hulp, zo lang mogelijk veilig en zelfstandig in

der problemen je dagelijkse dingen kunnen doen en met vertrouwen de toekomst tegemoet gaan.

2. Meedoen

uw eigen woning blijven wonen.

Ik heb goed contact met andere mensen.

3. Kwaliteit van leven Ik geniet van mijn leven.

4. Zingeving Ik heb vertrouwen in de toekomst.

5. Mentaal welbevinden Ik voel me vrolijk.

6. Dagelijks functioneren

MEER INFORMATIE Meer weten over de zorg van Thuiszorg Het Friese Land of over Positieve Gezondheid?

Neem dan contact op met de Zorgcentrale van Thuiszorg Het Friese Land, via telefoonnummer 0900-8864. Of bezoek onze website www.thfl.nl. ■

Ik kan goed voor mezelf zorgen.

Hoe beter u scoort op elk van deze domeinen, hoe beter de gezondheid. Positieve Gezondheid Aan de hand van een vragenlijst en het zogenoemde Spinnenweb Positieve Gezondheid, voeren we ‘het andere gesprek’ met cliënten.

gaat over veerkracht en zelf de regie houden op uw eigen leven. Wat kunt u, wat zou u willen?

Wat lukt er ondanks een ziekte nog wel?

ACTIE

online en in de winkel

Planetenlaan 2 Leeuwarden ultiembuitenleven.com

OPLOSSING PUZZELS/PRIJSWINNAAR | SENIORENkrant

L

O

D

O

H

C

E

O

E

E

O

E

T

E

P

E

K

N

K

P

15 14

L

13

A E

L

11 10

P

P

P

I

P

8

R

O

P

7 6

I

E

T

5

R R

P

4

O T

3 2

R

O 1

E

I

E

N

I

O

E

O

R

R

T

E E

T

R

O

N

E

F

R

R

R

R

O

E

E

O

N

I

T

E

P

T

I

P

N E

E

I

F

E

N

T

N

R

T

F

R

R

E

R

N E

E

O

O

E

R

I

O

E E

E

R

R

9

E

P

P

P

12

B

R R

16

R

R

17

E

E

E

18

E E

R

19

P

R A

L E

O

O T

P

T

B N

S

18

In de Leeuwarder Seniorenkrant van maart stond weer een uitdagende prijspuzzel. De oplossing was LEEUWERIK. Anneke Kramer uit Stiens loste de puzzel helemaal goed op en was de winnaar van twee kaarten voor de muziektheatervoorstelling Smokkelbern. Gefeliciteerd!

N E

T T

R P

T P

P P

Stuur de oplossing van de prijspuzzel voor 11 juli 2022 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of per post naar: Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. De Puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden.

BESPAAR LAMINAAT COMPLEET TOT m V.A. 99 HONDERDEN LIGE TIS A R G T E M N E N E E D T R N I PL VOO E C ER I O L EURO’S LEG SERV V R E D ON

7.

Tijnjedijk 81 Leeuwarden 058-2896800

WWW.LAMINAATOUTLETFRIESLAND.NL WWW.LAMINAATOUTLETFRIESLAND.NL

2

Turfschip 7 Heerenveen 0513-785347

ADVIES--SERVICE SERVICE--GARANTIE GARANTIE -- LEGSERVICE LEGSERVICE & BEZORGEN IN ADVIES IN HEEL HEEL NEDERLAND NEDERLANDMOGELIJK MOGELIJK

SENIORENkrant | ZORG 19

PATYNA: FIJN WONEN, WELBEVINDEN EN GOEDE ZORG Woont u in Leeuwarden of omgeving?

En bent u op zoek naar deskundige zorg en hulp bij u thuis? De thuiszorgmedewerkers van team Leeuwarden staan voor u klaar!

PS De foto is gemaakt voor coronatijd.

Thuiszorg Patyna werkt met kleine

delen. Want samen maken we een

wijkteams. De teams zijn zelf-

thuis. We dogge it mei elkoar!

organiserend en worden onder-

Sophia Bruining | Wijkverpleegkundige E. sophia.bruining@patyna.nl | T. 06 57872989

steund door het wijkserviceteam.

Heeft u vragen of bent u zoek naar

Het wijkserviceteam zorgt voor

een passende oplossing, dan denken

de communicatie richting mede-

wij graag met u mee. Neem gerust

werkers, cliënten en hun familie.

contact met ons op

Naast Leeuwarden leveren we ook thuiszorg in:

Bij Patyna staan we voor fijn wo-

Thuiszorg Patyna Team Leeuwarden,

• Goutum

• Wirdum

nen, welbevinden en goede zorg

tel. 0515 - 72 97 60.

• Techum

• Swichum

voor onze cliënten. Centraal in ons

• Deinum

• Idaard

werken staat de unieke mens. Met

• Marsum

• Eagum

onze waarden aandacht, verbinding

• Blessum

• Warten

en vertrouwen zijn we verankerd

• Grou

• Jirnsum

in de gemeenschappen waar we

• Wergea

werken. We helpen elkaar en we

Ervaar nu bij Autobedrijf Pheifer: DE BROMMOBIEL Wij zijn naast uw specialist in auto’s nu ook uw adres voor Ligier en Microcar brommobielen!

De voordelen van een brommobiel?

• Geen wegenbelasting • Rijden vanaf 16 jaar • Laag brandstofverbruik

PRIVATE LEASE MOGELIJK

Microcar Dué

Microcar M.Go

De ideale stadsauto. Klein en compact.

Verkrijgbaar met onder andere stuurbekrachtiging, airco, achteruitrijcamera en Apple Carplay.

De allround SUV. Praktisch en comfort. De M.Go is de grote broer van de Dué en staat bekend om haar grote ruimte en hoge instap.

Ligier JS50C

Ligier JS60

Verleidend sportief. De Ligier JS50 is de meest sportieve brommobiel die er is.

Stijlvol afgewerkt en boordevol luxe.

De SUV met stijl. Een premium SUV met stijlvolle afwerking. Alle ruimte en toch compact.

Voorzien van een prachtig interieur én exterieur.

Vanaf € 9.995,-

Vanaf € 15.485,-

Alexanderstraat 12, Sneek www.pheifer.nl 0515 41 58 25

Vanaf € 10.990,-

Vanaf € 18.490,-

www.patyna.nl

20

SENIORENkrant

A

! e i t c A lle sneakers van Helioform nu:

€ 99,-

A

! e i t c A lle instappers van

shoes!

We love

Helioform nu:

€ 75,-

Maak je outfit compleet met onze uitgebreide collectie

to t zi en s

in onze winkel!

DRACHTEN - HEERENVEEN LEEUWARDEN - WOLVEGA

WWW.KAMSMASCHOENEN.NL