SENIOREN Extra
ZOMER 2020 | EDITIE 8
hoge
OPLA GE!
64.00
0
Het leven van Jan is verweven met Cambuur
COLUMN
GEZONDHEID
KUNST&CULTUUR
VEILIGHEID
ZORG
02
SENIORENkrant
SENIORENkrant
03
07
Het leven van Jan is verweven met Cambuur Jan Fontein (78) is Cambuurfan van het eerste uur. Letterlijk. Hij voetbalde van 1964, het jaar waarin Cambuur werd opgericht, tot en met 1966 bij de club. Blessures maakten vroegtijdig een einde aan zijn professionele voetbalcarrière, maar de liefde voor de club bleef.
Beste lezers,
KEUZES IN CORONATIJD
11
Begin februari bereikten ons berichten dat er een nieuw virus was uitgebroken in Wuhan, China. Niet veel later had het virus ook NoordItalië en Tirol in Oostenrijk bereikt. Op dat moment was de algemene gedachte nog dat het zo’n vaart niet zou lopen.
Saar aan Huis geeft mantelzorgers lucht Een beetje meer persoonlijke aandacht geven. Samen in beweging blijven. Zorg voor gezonde voeding. Plezier in het leven (terug)geven. Dat is wat een Saar, genoemd naar juffrouw Saartje uit de TV serie Swiebertje, doet. Saar aan Huis is een landelijke organisatie voor professionele mantelzorgondersteuning en al een aantal jaren actief in Fryslân.
13 Stoereloer verbindt ouderen en kinderen
08
Kunst kan een prachtige manier zijn om mensen te verbinden. Zeker in onzekere tijden. Kunstenaarscollectief Stoereloer uit Leeuwarden bedacht een project waar ouderen en kinderen samen aan konden werken. Op afstand natuurlijk, maar dat maakte het misschien nog wel specialer.
We kunnen natuurlijk niet om de coronacrisis heen. De zorg voor onze ouderen, het ondersteunen van mantelzorgers, mooie creatieve initiatieven en gezond blijven door bewegen; het komt allemaal voorbij in deze krant. Leest u vooral ook het interview met professor dr. Erik Scherder op pagina 8. Ten slotte wil ik u het volgende nog meegeven: veel bedrijven, waaronder winkeliers, hebben het in deze tijd moeilijk. Maar we kunnen ze absoluut niet missen. Zij zijn het die onze verenigingen sponsoren, de Sinterklaasoptocht betalen, het draaiorgel mogelijk maken en zo kan ik nog wel even doorgaan. Laten we de lokale winkeliers steunen door zoveel mogelijk boodschappen in onze eigen buurt te doen. De diversiteit van de lokale ondernemers houdt onze mooie gemeente leuk en leefbaar. Je mist ze pas als ze er niet meer zijn. Ik wens u veel leesplezier en blijf gezond!
De pandemie van het stilzitten
15
In de vorige editie beweerde ik zeker te weten dat Cambuur dit jaar zou promoveren. Maar liefst elf punten stonden ze voor. Kat in ’t bakkie, zou je denken. Helaas besloot de KNVB om de competitie te laten vervallen. Weg promotie, weg Eredivisie. Veel mensen, waaronder ik, waren enorm teleurgesteld. Maar Cambuur heeft geweldige supporters en komt zeker terug. In deze krant leest u het verhaal van Jan Fontein, die al sinds 1964 een echte Cambuurman is.
Professor dr. Erik Scherder (68) luidt de noodklok. Hij maakt zich ernstige zorgen, want we bewegen in Nederland veel te weinig. Die inactiviteit is alleen maar toegenomen doordat we meer thuis zitten, terwijl het juist nu zo nodig is om actief te zijn. Iedereen heeft het over de coronapandemie, maar er is veel te weinig oog voor de pandemie van het stilzitten, aldus Scherder.
EN VERDER.... E-bike kopen voor dummies
05
Ook voor hulp op de computer naar dbieb
10
Thuiszorg Patyna
13
Thuiszorg Het Friese Land
14
Cybercriminelen misbruiken het coronavirus
17
Column Peter weet het beter
19
Martines dagboek
21
Puzzelpagina 22 Oog in oog met oorlog
23
Vriendschap zaaien met een bakfiets
23
Sara schrijft erop los
25
LOS, een vereniging voor u...
25
Oplossing puzzels
27
Uitgever Devea www.devea.nl Redactieleden Sara Kroos, Martin van Mourik, Peter Teeuwen (Eind)redactie Meraki Tekst & Zo Foto's Cambuur, Saar aan Huis en Stoereloer Simon van der Woude Oplage 64.000 Druk NDC Print Verspreiding Ingestoken in de huis aan huis plus 3.000 exemplaren op meer dan 50 distributiepunten in de gemeente Leeuwarden Advertenties Doede Vellema /06 15 37 22 55 E-mailadres info@leeuwarderseniorenkrant.nl Facebook www.facebook.com/Leeuwarder-Seniorenkrant Disclaimer Ondanks alle zorg die aan deze uitgave is besteed blijven vergissingen mogelijk. Wij kunnen daar echter geen aansprakelijkheid voor aanvaarden. Auteursrecht voorbehouden. ©2020
Doede Vellema Vanaf vandaag kunt u onze artikelen ook online lezen! U vindt ons op www.seniorenkrant.nl
Saar aan Huis: Voor uw persoonlijke ondersteuning, aanvullende mantelzorg en zorg thuis.
www.saaraanhuis.nl
04
SENIORENkrant
Foto Jeannette de Groot
Wijke en Meint: klanten waar we trots op zijn.
Oogmode Cocon Wirdumerdijk 33 8911 CC Leeuwarden 058 215 13 53 info@oogmodecocon.nl
DE GROOTSTE COLLECTIE KAMPEERARTIKELEN, TUINMEUBELEN EN LOUNGESETS VAN FRIESLAND
M A Z Z E L S H O P. N L
/
MAZZ.NL
Planetenlaan 2 - 8938 AL Leeuwarden - Tel. 058 2150773
SENIORENkrant | REDACTIE
Tekst: Martin van Mourik Financieel specialist, raadslid, onderzoekt ouderenvraagstukken
05
E-bike kopen voor Dummies
Al een aantal jaren heeft mijn vrouw een oude elektrische fiets. Als we op vrijdag samen naar de markt in Leeuwarden gingen, dan fietste ze honderd meter voor me uit omdat ze sneller was. Net of we ruzie hadden of niet als stel bij elkaar hoorden. In het begin zei ik er wat van, maar ze kwam altijd met het argument dat het niet anders kon. Een gewone fiets en een E-bike, dat zijn twee verschillende dingen. Ik moest er ook maar eentje aanschaffen.
Om ons huwelijk te redden ben ik
De
motoren
van
Bosch,
Brose,
uiteindelijk maar gezwicht en heb
Panasonic, Bafang en ION scoorden
me verdiept in een goede veilige
prima en hoger dan een zeven. Keuze
elektrische fiets. Samen met de fiets
zat dus. Wel even letten op de sterkte
erop uit, in hetzelfde tempo, dat
van de motor. Hier in Friesland is alles
zou een positieve impuls aan onze
vlak en speelt sterkte veel minder. Maar
relatie geven. Ik raadpleegde de
neem je de fiets straks mee naar de
Consumentenbond en de ANWB, vroeg
heuvels en bergen van Zuid-Limburg
vrienden om advies en zocht naar
of Zwitserland, ga dan voor het zekere
onafhankelijke tests op het internet.
en kies een zwaardere motor.
Maar daar werd ik niet vrolijk van. Het frame Bij mezelf te rade gaan
Dan
De hamvraag was: wat wilde ik nu zelf?
stang, lage instap damesfiets of een
Ik wilde een fiets waarop ik ook gewoon
genderneutrale mengvorm: dat waren
kon fietsen, zodat ik mijn dagelijkse
de opties. En omdat regeren vooruit
portie beweging kreeg. Rust roest
zien is en toekomstige lichamelijke
en daar moet je nooit aan toegeven.
kwalen
Mijn nieuwe fiets moest zowel veilig
beperken, viel de fiets met een stang af.
als sportief zijn. Plezierig zitten en
Het werd uiteindelijk de genderversie.
het
frame.
mij
Herenfiets
later
niet
met
mochten
makkelijk op- en afstappen was een voorwaarde, ook in de toekomst.
De versnelling en de remmen
Eerder was ik van mijn herenfiets
Mijn
gevallen omdat ik mijn been niet goed
entwintig versnellingen. Wel stoer,
meer over de stang kon gooien.
maar achteraf bekeken veel te veel.
gewone
fiets heeft zeven-
Dus minder versnellingen is prima. De motor
Ook de keuze tussen een versnelling
Motor in het voorwiel of achterwiel?
ingebouwd
Of eentje tussen de trappers? Dat was
Wie betaalt, die bepaalt
Gelukkig lukte het bij een andere
vaak voorzien van een gesloten
Ik wist na mijn onderzoek precies
winkel wel. Daar stond een paar dagen
de eerste keuze die ik moest maken.
kettingkast, of een derailleur met
welke fiets ik wilde hebben, dus
later mijn nieuwe fiets al op me te
Mijn vrouw was al een keer de bocht
meestal een open kettingkast, is van
kat in het bakkie dacht ik. We gaan
wachten. Deze zomer fietsen mijn vrouw
uitgevlogen doordat ze na een feestje,
belang. Heb je vaak broeken met
gewoon naar de fietsenwinkel en van
en ik weer gezellig naast elkaar! ■
met drie witte wijn op, overmoedig
wijde pijpen aan, dan is een gesloten
tevoren mail ik even welke fiets ik
was geworden. Ze had een motor in het
kettingkast veiliger. Het onderdeel
wil hebben. Maar dat viel tegen.
voorwiel en dat bleek niet zo stabiel.
remmen was niet zo spannend. Welk
Want door de 1,5 meter maatschap-
Dus het werd een middenmotor. Maar
systeem je ook kiest, ze moeten
pij kochten veel mensen ineens een
welke motor? De Consumentengids
gewoon goed remmen en dat doen ze
E-bike
van mei 2019 gaf goede informatie.
bijna allemaal.
beperkt. De fiets die ik wilde hebben
in
het
achterwiel,
en
was
het
assortiment
was er niet en de levertijd was lang.
'Mijn vrouw was al een keer de bocht uitgevlogen doordat ze na een feestje, met drie witte wijn op, overmoedig was geworden'
De verkoper speelde daar handig op in en uiteindelijk stond ik voor een totaal andere fiets, die maar liefst zevenhonderd euro duurder was. Op zulke momenten hoor ik altijd mijn vaders woorden “wie betaalt, die bepaalt.”
TIP
Op ww
w.fiets ersbon kun je d.nl gratis D e Grote E-bike test 20 20 dow met m nloade aar lief n, st 63 p agina’s uitgeb reide t ips en heel veel te stresul taten.
06
SENIORENkrant
met oorlog
boek nu: friesmuseum.nl/tickets
SENIORENkrant | GEZONDHEID
07
Begin februari bereikten ons berichten dat er een nieuw virus was uitgebroken in Wuhan, China. Niet veel later had het virus ook Noord-Italië en Tirol in Oostenrijk bereikt. Tekst: Peter Teeuwen Schrijft over maatschappelijke ouderenvraagstukken, puzzelkoning
Op dat moment was de algemene gedachte nog dat het zo’n vaart niet zou lopen.
theorie en praktijk? Het was duidelijk dat de thuiszorg en de mantelzorg het slechtst bedeeld werden, gevolgd door verpleeghuizen en de gehandicaptenzorg. De ziekenhuizen kwamen over het algemeen niets tekort. Er was zelfs sprake van dat er wel voldoende beschermingsmiddelen waren, maar dat het distributiesysteem niet goed
Keuzes in
geregeld was. Daardoor werd een netwerk met goede connecties cruciaal. Ook hier waren de ziekenhuizen mijns inziens in het voordeel. Ik hoorde een
CORONATIJD
medisch specialist zeggen dat hij iemand kende in de toeleveringsketen die weer iemand kende in China in de productie. Voor een gemiddeld verpleeghuis was dat een onhaalbare route. Ik denk dat medewerkers zich daar vaak gevoeld hebben alsof ze met
Achteraf gezien hadden we toen met-
allemaal logisch is en dat het OMT niet
Ik ben van mening dat de impact
een plantenspuit een brand moes-
een moeten handelen. Er had een ne-
gek is. Dat wil ik ook niet beweren.
van het feit dat veel mensen hun
ten blussen, terwijl ze in de verte de
gatief reisadvies naar China, maar ook
Maar feit is wel dat zij vanwege hun
geliefden niet meer konden zien
brandweerauto’s een andere richting
zeker naar Italië en Oostenrijk uit-
achtergrond meer oog hadden voor de
en niet op een menselijke manier
op hoorden rijden.
gevaardigd moeten worden. Sterker
belangen van ziekenhuizen dan voor
afscheid hebben kunnen nemen,
nog: niet alleen een advies, maar een
de belangen van verzorgingshuizen,
niet
meegewogen
Persoonlijk vind ik dat het niet
keihard verbod. Wellicht was het zelfs
thuiszorg en ondernemers.
in de beslissingen. Als de samen-
de schoonheidsprijs verdient hoe
verstandig geweest om een wereldwijd
stelling van het OMT anders was
we onze senioren in de steek hebben
reisverbod in te stellen. Maar dat is al-
geweest, dan waren er wellicht
gelaten
ook andere keuzes gemaakt.
geschikt hebben gemaakt aan in elk
lemaal niet gebeurd. Niet in Nederland en niet in andere landen. Ook hadden
'de keuzes die we nu hebben gemaakt waren duidelijk niet altijd in het voordeel van onze ouderen'
voldoende
is
en
hun
belang
onder-
geval het medisch belang. Laat ik Het ondernemersbelang heeft he-
duidelijk zijn: ik weet ook niet wat er
lemáál het onderspit gedolven. Wel-
gebeurd zou zijn als we andere keu-
zijn zit nog enigszins in de buurt van
zes hadden gemaakt, maar de keu-
gezondheid, maar economie staat
zes die we nu hebben gemaakt waren
daar een stuk verder van af. Wat is
duidelijk niet altijd in het voordeel
de economische schade op langere
van onze ouderen. Ik denk dat velen
termijn? Wat is als gevolg daarvan
liever aan corona waren gestorven
Eind februari was het dan zover. Het
de psychische schade? En misschien
met hun naasten in de buurt, dan
eerste, althans bekende, coronageval
wel de medische schade? Niemand
gevrijwaard van het virus maar wel eenzaam.
we onmiddellijk een gigantische hoeveelheid beschermende hulpmiddelen zoals mondkapjes, handschoenen en schorten moeten bestellen. En beademingsapparatuur en testen. Maar ook dat is niet gebeurd.
in Nederland. Als een razende werd er
Laten we bijvoorbeeld eens naar de
kan daar nu iets zinnigs over zeggen.
een Outbreak Management Team uit
senioren kijken. Die willen natuur-
Opvallend was dat de tandarts eerder
de grond gestampt dat vooral bestond
lijk niet ziek worden, maar ze willen
open mocht dan de kapper. Toch ver-
Ik hoop dat we, wanneer de crisis
uit hoog geschoold medisch perso-
ook niet eenzaam zijn en zeker niet
gelijkbare beroepen in mijn ogen.
voorbij is, nog eens goed nadenken
neel, veelal gekoppeld aan ziekenhui-
in eenzaamheid sterven. Het blijkt
zen. Zij waren klip en klaar: we waren
dat veel ouderen liever corona krij-
Oké, er was schaarste en dan moet
vaders en moeders die dit land heb-
te laat om het virus nu nog in te dam-
gen met het risico daaraan te over-
je keuzes maken. Maar was de
ben opgebouwd om moeten gaan.
men. Er waren te weinig testen, er was
lijden, dan dat ze hun kinderen en
verdeelsleutel wel helemaal eer-
Dat er veel te verbeteren valt, is de
te weinig capaciteit op de IC’s, er wa-
kleinkinderen niet meer kunnen zien.
lijk? En wat was het verschil tussen
afgelopen tijd wel gebleken. ■
ren te weinig beademingsapparaten, te weinig hulpmiddelen. En bovenal was er te weinig kennis van het virus. Na twee weken brak de paniek echt uit: de IC’s in de ziekenhuizen dreigden te bezwijken onder de enorme aanvoer van patiënten. De intelligente lockdown was een feit. Tot zover allemaal heel begrijpelijk, maar het was wel duidelijk dat bepaalde groepen prioriteit kregen. Alles was erop gericht om ervoor te zorgen dat de IC’s niet overspoeld zouden raken. Daar moesten andere belangen voor wijken. De economie stond vrijwel stil; dat moest dan maar. Ouderen raakten steeds meer geïsoleerd; jammer dan. Nu denk je misschien dat dat
over hoe we in de toekomst met onze
08
INTERVIEW | SENIORENkrant
Tekst: Boukje Wiersma Meraki Tekst & Zo Fotografie: Keke Keukelaar
O
ndanks
zijn
drukke
schema
was
Scherder,
op
Erik afstand,
te gast in de online
talkshow van UP!, die vorige week in Leeuwarden plaatsvond. Na afloop maakte hij tijd vrij voor een telefonisch interview met onze krant. Stilzitten is het nieuwe roken Scherder
is
hoogleraar
Klinische
Neuropsychologie. Hij vindt dat er meer aandacht moet komen voor bewegen, tijdens de hele levensloop. Dus van gymnastiek op scholen tot sporten voor ouderen. De professor zegt al jaren dat bewegen goed is voor de hersenen en het afweersysteem. “Maar we doen het gewoon niet.” Al acht jaar geleden benoemde de Wereldgezondheidsorganisatie fysieke inactivititeit als een officiële pandemie. Feitelijk is stilzitten het nieuwe roken, aangezien er wereldwijd meer mensen overlijden aan ziektes die gerelateerd zijn aan zitten, zoals diabetes type 2, obesitas en hart- en vaatziektes, dan aan de gevolgen van
De pandemie van het stilzitten
roken. Overigens gaat het hier zeker niet om ‘eigen schuld, dikke bult’. Maar dat er een relatie is tussen teveel
Professor dr. Erik Scherder (68) luidt de noodklok. Hij maakt zich ernstige
zitten en genoemde ziektes is volgens
zorgen, want we bewegen in Nederland veel te weinig. Die inactiviteit is alleen
Scherder helder. En het is precies deze groep die ook kwetsbaar is als
maar toegenomen doordat we meer thuis zitten, terwijl het juist nu zo nodig is
het om het coronavirus gaat. Juist in
om actief te zijn. Iedereen heeft het over de coronapandemie, maar er is veel te
deze tijd is in beweging blijven met lichaam en geest belangrijker dan ooit. Iedereen
heeft
het
over
weinig oog voor de pandemie van het stilzitten, aldus Scherder.
handen
wassen en niezen in de elleboog. Maar dat beweging beschermt tegen
bijvoorbeeld dijbeen- en bilspieren
ommetje deelt Scherder een interes-
de druk in de zorg is dat niet altijd
de mentale en fysieke gevolgen van het
neemt af. Verder zijn balans en even-
sant hersenfeitje. Waarom hebben we
voldoende haalbaar. “Je wilt er eigen-
coronavirus en een positieve invloed
wicht enorm belangrijk. Scherder doet
eigenlijk stimulans van buitenaf nodig,
lijk met je handen op je rug bij staan
heeft op ons immuunsysteem, wordt
thuis twee keer per week een kracht-
in dit geval een app, om in beweging te
en zeggen: ik blijf bij u, maar u moet
te weinig benoemd.
circuitje. Ook fietst hij iedere dag
komen? “Het is niet zo dat je hersenen
het doen. Als je alles overneemt,
anderhalf uur samen met zijn vrouw.
je van huis uit altijd maar stimuleren”,
doe je iemand daar in principe geen
Kom uit die stoel
Met fietsen train je het uithoudings-
legt de professor uit. “Motivatie vanuit
plezier mee. Aan de andere kant
Scherder zijn advies is dan ook:
vermogen. Wandel je liever, dan is dat
jezelf is lastig. Je moet al een flink
is daar de tijdsdruk. Dat is precies
kom uit die stoel. Eén van de dingen
ook prima. De Ommetje app, waar
niveau van activiteit in je hersenen heb-
waar het wringt en ik heb daar helaas
die je zou moeten trainen is spier-
de hoogleraar aan meewerkte, is een
ben om uit jezelf in beweging te komen.
geen oplossing voor. Het is de balans
kracht. Bij het ouder worden verlies
mooie aanmoediging om elke dag een
Door minder actief te zijn zak je een
zoeken tussen de beschikbare tijd en
je knijpkracht en ook de kracht van
stukje te lopen. Na afloop van ieder
beetje in en dan merk je dat je eigenlijk
iemand zoveel mogelijk activeren.”
nergens zin in hebt. Dan heb je externe
'Je moet al een flink niveau van activiteit in je hersenen hebben om uit jezelf in beweging te komen'
stimulans nodig, iemand die zegt: kom
“Een gewone dag is een
op, je gaat mee. Als je dat een aantal ke-
slechte dag”
ren doet, krijg je er zelf ook weer zin in.”
In de online talkshow van UP! ging het vooral over mentale beweging.
“Dat is waar het wringt”
Hoofdgast was skûtsjeschipper Douwe
Voor kwetsbare ouderen is beweging
Visser. Die vertelde dat hij een aan-
ook enorm belangrijk. Maar door
tal jaren geleden een coach in de arm
SENIORENkrant | INTERVIEW
09
had genomen. Hij leerde luisteren, kreeg een spiegel voorgehouden en ging echt naar andere mensen kijken. Op dit moment volgt Visser een cursus filosofie. Scherder juicht beide acties toe. “Met een coach voer je diepgaande gesprekken en bedenk je oplossingen. Het is iets waar je je toe moet zetten, waar je moeite voor moet doen. En juist dat is goed voor je hersenen.” De activiteiten van UP!, zoals themagesprekken en talkshows, sluiten daar helemaal bij aan. “Door Up! word je van buitenaf uitgedaagd. Ouder worden gaat vaak gepaard met minder initiatief. Misschien kijk je er tegenop
'Maar als je geestelijk actief bent, denk je: hé, dat was leuk, dat ga ik vaker doen. Er ontstaat een behoefte om cognitief uitgedaagd te worden'
om met wildvreemden in gesprek te gaan en iets over jezelf te vertellen. Maar als je geestelijk actief bent,
Dat geldt ook voor fysieke beweging.
denk je: hé, dat was leuk, dat ga ik
Als je nooit beweegt en vervolgens be-
vaker doen. Er ontstaat een behoefte
denkt dat je volgend jaar de marathon
om cognitief uitgedaagd te worden.”
gaat lopen, dan denk ik: is dat nou wel
Volgens Scherder is een gewone,
zo’n goed idee. Dan zou ik eerst wat
lekkere
dag.
kleiner beginnen met iets dat haalbaar
“Dan denk ik: hoezo een lekkere dag?
is. Dat lukt dan, dat is leuk en dan heb
Doe een beetje moeite!”
je ook zin in de volgende stap. Doe het
dag
een
slechte
binnen je mogelijkheden, maar zoek Sociale contacten zijn
wel de grens op.”
goed voor het brein Door de coronacrisis heeft de digita-
Angst om ziek te worden
lisering onder ouderen een enorme
Beweging is niet alleen goed voor
vlucht
volgens
het immuunsysteem, het dempt ook
Scherder iets om toe te juichen.
angst. De angst om ziek te worden
“Vooral ook omdat sociale contacten
bijvoorbeeld, iets dat veel mensen
daardoor worden versterkt. Er is
in
natuurlijk veel eenzaamheid onder
“Je
ouderen. Bij omroep Max zijn we op
hersengebieden die controle hebben
dit moment bezig om mensen ken-
op de angst. Bijvoorbeeld door een
nis te laten maken met alle mogelijk-
puzzel, een gesprek, een spannen-
heden van WhatsApp*. Daar zitten
de film of door fysieke beweging.”
veel dingen tussen die ik zelf ook nog
Is Scherder eigenlijk zelf bang om
niet kende. Sociale contacten zijn ook
ziek te worden? “Ik ben een beetje
goed voor het brein, dus het gaat dub-
een angstige man, dat helpt niet echt.
bel op. Je leert nieuwe dingen en bent
Je denkt toch ‘jeetjemina’ als je dat
sociaal actief.”
allemaal hoort. Wat ik eraan doe?
genomen.
Dat
is
deze
tijd
activeert
zullen door
herkennen. afleiding
de
Ik rook niet, ik drink niet en ik Zoek binnen je mogelijkheden
probeer goed te slapen. En natuur-
de grens op
lijk beweeg ik zo maximaal mogelijk,
We moeten onszelf uitdagen dus,
zowel mentaal als fysiek. Het zou
zowel
cognitief.
flauw zijn om iedereen op te roepen
Maar hoever moet je daar in gaan?
lichamelijk
als
om te bewegen en het dan vervolgens
“Uit studies blijkt dat als je iets eigen-
zelf niet te doen”, zegt hij lachend.
TE KOOP Tweekamer appartementen: 112, 409, 415, 417 Driekamer appartementen: 119, 420 Huur appartementen: 21, 321
lijk wel kunt maar het lukt net niet, dan is dat zeer motiverend. Blijf niet
UP! Is onderdeel van de landelijke
hangen in de drie sterren kruiswoord-
coalitie Eén tegen eenzaamheid van het
raadsels, maar probeer die met vijf.
ministerie van VWS. UP! wil mensen
Anders is het verloren tijd. Maar als je
op
het gevoel hebt dat iets echt niet reëel
manier
is, dat je er ver af zit, dan demotiveert
brengen over belangrijke en zin-
het. Je moet jezelf dus niet iets ten
gevende thema’s die ertoe doen als
doel stellen dat bijna onmogelijk is.
je ouder wordt. ■
een
persoonlijke, met
elkaar
realistische in
gesprek
* Scherder heeft het over Knap WhatsApp, een initiatief van Hou Ritme tegen Corona. Je leert door de app slimme trucs en communicatietips, waardoor je nog beter (en leuker) contact kunt onderhouden met anderen. Meer informatie vind je op www.houritmetegencorona.info
Serviceflat Nijlânstate is zelfstandig wonen met calamiteitenzorg en sociale activiteiten. Maakt u gerust een afspraak voor een vrijblijvende bezichtiging. Kijk voor meer informatie op www.nijlanstate.nl of neem telefonisch contact op: 058 288 4488.
10 | advertorial
KUNST & CULTUUR | SENIORENkrant
Ook voor hulp op de computer naar dbieb
een cursus ‘Werken met DigiD’ en
Bankzaken via de computer regelen, een afspraak maken bij de gemeente,
smartphone.
of een zorgnota declareren. Tegenwoordig regel je steeds meer online.
inloopspreekuren
(de
digi-dinsdag)
voor de meest uiteenlopende vragen over het gebruik van computer, tablet of
Inloopspreekuren
Als je niet bent opgegroeid met de computer kan dat een flinke uitdaging
De digi-dinsdag, het inloopspreekuur
zijn. Voor iedereen die een digitaal steuntje in de rug kan gebruiken
dat wordt bemand door vrijwilligers
organiseert dbieb gratis cursussen en handige inloopspreekuren.
van dbieb, is elke dinsdagmiddag in dbieb in de Blokhuispoort. Hier kan
De cijfers van mensen die moeite hebben
Appen met de kleinkinderen
iedereen terecht. Of het nu gaat om
met de computer, tablet of smartphone
Renate Cazemier van dbieb heeft het
het downloaden van apps, verbinding
stapsgewijs de mogelijkheden van de
liegen er niet om. Maar liefst 11% in de
digitale aanbod onder haar hoede. ‘Als
maken met een nieuw aangeschafte
computer kennen. Deze cursussen
leeftijd van 16 tot 65 jaar is niet digitaal
we horen hoe blij mensen worden als
telefoon of hoe je een bijlage in een mail
worden ook in de wijkcentra in
vaardig. In de groep boven de 55 jaar is
ze zelf hun bankzaken kunnen regelen
voegt, op alle vragen is een antwoord
Heechterp/Schieringen en Bilgaard en
dit aantal zelfs 20%. Deelnemers aan
of met de kleinkinderen kunnen appen,
te vinden. Jong en oud kan er zonder
in dbieb Grou en Burgum gegeven.
de cursus hoeven zich dan ook beslist
is onze missie geslaagd. Jezelf kunnen
afspraak van half twee tot vier uur
niet te schamen. In de praktijk leren
redden, dat willen de meeste mensen
terecht. Ook in dbieb Stiens, Burgum
Meer info bij dbieb
de cursisten niet alleen van de docent,
toch graag...’ Het aanbod van dbieb is
en Oentsjerk is er een digi-dinsdag.
De computer is zo langzamerhand een
maar ook van elkaar.
breed. Oefengroepen op de computer,
In Stiens kun je van 22 juni tot 28 juli
onmisbaar apparaat geworden om je te
tussen 13.30 - 15.30u terecht. Vanaf
kunnen voortbewegen in de moderne
september zijn Burgum en Oentsjerk
maatschappij. Op de website van dbieb
ook weer geopend.
wordt regelmatig informatie toegevoegd die nuttig is voor een breed publiek.
Gratis cursus Werken
Wie liever wil bellen, kan terecht bij de
met de computer
klantenservice van dbieb, op werkdagen
Na de zomer start de bibliotheek ook
tussen 9.00-17.00 uur. ■
weer met cursussen waarin het werken met de computer en tablet wordt geoefend. Elke deelnemers stapt in op het eigen niveau. Van de basis, het aan- en uitzetten van de computer,
www.dbieb.nl
tot wat meer gevorderd. Je leert steeds
058 - 234 77 77
Wij bezorgen nu ook thuis
Download de app en bestel
Jumbo, Leeuwarden, Snekertrekweg 23
SENIORENkrant | INTERVIEW
11
Het leven van Jan is verweven met Cambuur Jan Fontein (78) is Cambuurfan van het eerste uur. Letterlijk. Hij voetbalde van 1964, het jaar waarin Cambuur werd opgericht, tot en met 1966 bij de club. Blessures maakten vroegtijdig een einde aan zijn professionele voetbalcarrière, maar de liefde voor de club bleef.
J
an is een echte Liwwadder,
van hen was Jan, destijds 22 jaar oud.
die hem vanwege zijn slechte knieën
timmerman en zei dat ik bouwkundig
ook
sinds
“In die tijd was je semiprof. Per jaar
aanraadde om te gaan fietsen. Henk:
ingenieur
decennia in Stiens. Geboren
kreeg ik drieduizend gulden. Twee
“Ik heb ook nog eens de Alpe d’Huez
geschiedde.
en getogen in de volksbuurt
keer per week trainen en dan nog een
beklommen. Ongetraind, ik was veel
Jan de hts en ging hij aan de slag bij
de
wedstrijd spelen.” Blessures maakten
te zwaar. Eenmaal bovenaan zag ik wat
ingenieursbureau Het Noorden, dat al
kinderrijke gezinnen woonden, was
dat hij niet veel aan voetballen
geel om de neus.”
snel groeide van vijf naar vijfhonderd
hij het nakomertje in een gezin met vijf
toekwam en dat hij na drie jaar op
kinderen. Jans vader was opperman
moest houden. De klap kwam hard
Of Jan tevreden is met het voetbal dat
in de bouw en sjouwde de hele dag
aan: “Ik vond het heel erg.”
Cambuur laat zien, vraagt Henk. Er
De band met Cambuur bleef. Zo was
volgt een aarzelende ‘ja’. “We proberen
hij jarenlang zakenclublid en hij was
aanvallend te voetballen. Dat de bal bij
als projectleider betrokken bij de bouw
het
al
woont
IJsbaankwartier,
hij
waar
ladders op en af om metselaars van
moest
worden.”
Na de
Aldus
ulo voltooide
man.
stenen en cement te voorzien.
Veertig jaar bewaard
De liefde voor voetbal zat er al vroeg
Cambuurtrainer
Jong
de middenvelders blijft en niet naar
van het huidige stadion. Samen met
in. “In die tijd mocht je niet op straat
schuift ook even aan. Jan laat hem het
de backs gaat. De diepte in, niet de
zijn zoon en een oude kennis bezoekt
voetballen. De politie controleerde
krantenartikel zien. Al snel vliegen
breedte. Opportunistisch voetballen”,
hij alle wedstrijden. Als fan van het
regelmatig en als je werd gesnapt,
de namen van de andere spelers over
zegt Henk.
eerste uur heeft Jan alles meegemaakt.
dan werd je bal ingenomen. Die
en weer. Frans de Munck, Jan van
kon je dan op woensdagmiddag
der Meer van PSV, Gerard Lippold
Sport is gevoel
Kistemaker: Cambuur werd laatste van
weer ophalen, nadat je strafregels
– “die stond bij mijn ouders op
Ook het leven van Henk lijkt verweven
de Eerste Divisie. Fritz Korbach, zijn
had geschreven”, vertelt Jan. Hij
de camping”, vertelt Henk – Johan
met dat van Cambuur. Hij werd
portret hangt toevallig naast dat van
ging bij Rood Geel voetballen, net
Wieringa van Ajax en Appie Alberda,
geboren in dezelfde periode waarin
Kistemaker in de persruimte, was een
als zijn vrienden. De voetbalclub
die net als Henk in Drachten woont.
Cambuur het levenslicht zag: augustus
van de hoogtepunten. “Een sensatie,
VV Leeuwarden speelde op de plek
Het tweede krantenartikel gaat over
1964. In 2011 kwam hij in dienst van
die man. Een flapuit.”
van het huidige Cambuurstadion en
een reünie van het elftal, veertig jaar
Cambuur, om in 2016 zijn functie
om die wedstrijden te kunnen zien
later. “Arend van der Wel kwam met
neer te leggen. In 2018 was hij weer
Jan hing overigens na Cambuur zijn
klommen Jan en zijn vrienden stiekem
een ingedeukte bal aanzetten. Het
terug. Cambuur stevende af op een
voetbalschoenen niet aan de wilgen.
over de hekken. Daar kwam een einde
was de bal die was gebruikt tijdens
prachtig seizoen. Promotie naar de
In 1975 verhuisde hij naar Stiens. Daar
aan toen op de hekken niet-drogende
de wedstrijd Heerenveen-Cambuur.
Eredivisie leek in de pocket, maar het
voetbalde hij vijftien jaar lang met veel
verf werd aangebracht.
Cambuur won, ín Heerenveen, en
coronavirus gooide roet in het eten.
plezier bij de veteranen. ■
werd
in het allereerste
De KNVB besloot, tot grote woede van
Semiprof
jaar van haar bestaan kampioen en
Cambuur en alle supporters, dat alles
Het gesprek met Jan vindt, hoe
promoveerde van de Tweede naar
bleef zoals het was.
kan het ook anders, plaats in de
de Eerste Divisie. Arend had die bal
persruimte van het Cambuurstadion.
veertig jaar lang bewaard in zijn
Henk neemt afscheid. De volgende
Voor de gelegenheid heeft Jan twee
slaapkamer”, vertelt Jan.
afspraak wacht. Hij is een man naar
meteen
Henk
de
krantenartikelen meegenomen. Het
Dieptepunt was het seizoen met Simon
Jans hart: “Hij heeft een ziel, een visie.
eerste artikel betreft een foto van de
Alpe d’Huez
Zo moet het ook, je moet er gevoel bij
allereerste selectie van SC Cambuur,
Het gesprek komt op fietsen. “Anders
hebben. Sport is gevoel.”
genomen in augustus 1964. In 1954
had ik nu in Frankrijk gezeten”,
deed het betaald voetbal in Nederland
vertelt Jan. Maar de coronacrisis
Bouwkundig ingenieur
zijn intrede en tien jaar later werd
besloot anders. Jan heeft alle collen
Na het einde van zijn voetballoopbaan
Cambuur opgericht, dat voortkwam
beklommen. Hij heeft een gewone
concentreerde
uit de voetbalclub VV Leeuwarden.
fiets, een elektrische fiets (“voor als
maatschappelijke carrière. Hij kon
Sietse Westra kreeg de schone taak om
ik met de vrouw ga fietsen”) en een
goed leren. “Mijn oudste broer was
een elftal bij elkaar te scharrelen. Een
racefiets. Het was zijn fysiotherapeut
als een tweede vader voor me. Hij was
Jan
zich
op
zijn
12
SENIORENkrant
v
Vegro Expertisecentrum Hulpmiddelen staat altijd voor je klaar en biedt jou een steuntje in de rug als dat nodig is. We fleuren je op met persoonlijke serenades aan huis en leveren hulpmiddelen op het gebied van gezondheid, bewegen en langer thuis wonen. Zo verbeteren we de kwaliteit van jouw leven. In veel gevallen leen je hulpmiddelen gratis via jouw zorgverzekeraar. Vegro is gecontracteerd door alle zorgverzekeraars in Nederland. Kijk voor het kopen, huren of lenen van hulpmiddelen op vegro.nl. Of kom langs in één van onze winkels of uitleenpunten: Vegro Thuiszorgwinkel Leeuwarden Henri Dunantweg 2 (Medisch Centrum Leeuwarden)
Vegro Uitleenpunt Franeker Vijverstraat 14 (Quarré Zorgservice)
Vegro Verkooppunt Dokkum Zuiderschans 3b (Elektro World Talsma)
Vegro Uitleenpunt Oosterwolde Brinkstraat 5a (Hulpmiddelenwinkel)
Vegro. Aandacht voor jou. 51600001063_VEGRO_adv_266x398mm_v3.indd 1
12/06/2020 09:46:06
SENIORENkrant | ZORG
13
Saar aan Huis geeft mantelzorgers lucht
in de buurt wilden hebben die om het hoekje keek, boodschappen deed en luisterde naar wat hen bezighield. Saars zijn meestal boven de 45 jaar en hebben een opleiding of ervaring in de (mantel)zorg. Er zijn voor een ander is
Een beetje meer persoonlijke aandacht geven. Samen in beweging blijven. Zorg voor gezonde voeding. Plezier in het leven (terug)geven. Dat is wat een Saar, genoemd naar juffrouw Saartje uit de
voor hen vanzelfsprekend. Dat ook in Fryslân steeds meer mensen eerder de hulpvraag durven te stellen, juichen
TV serie Swiebertje, doet. Saar aan Huis is een landelijke organisatie voor professionele
Boukje en Simon toe. “Je merkt dat
mantelzorgondersteuning en al een aantal jaren actief in Fryslân.
het meer levenslust geeft, hoe lastig een situatie soms ook is. En net zo belangrijk: mantelzorgers houden het
Vandaag
treffen
Simon
naar een oudere dame wiens familie
bleven waar mogelijk naar hun cliënten
Adema en Boukje Wiersma, beide
ver weg woont. “Mevrouw vergat vaak
gaan. Er waren ook veel nieuwe
mantelzorgondersteuner bij Saar aan
te eten en miste daarnaast aanspraak.
aanvragen. Van mantelzorgers wiens
De informele mantelzorgondersteu-
Huis. De gepensioneerde Simon heeft
Er is een team gevormd van een aantal
partner ineens thuis was omdat de
ning van Saar aan Huis is aanvullend
ruime ervaring in de ouderenzorg
Saars en mantelzorgers. We zorgen
dagbesteding gesloten bleef. Ze konden
aan de thuiszorg en de huishoudelijke
en neemt regelmatig iemand met
tussen de middag voor een broodje en
door de inzet van een Saar af en toe even
hulp inzetbaar. Meer informatie is te
dementie
“We
’s avonds eten we om de beurt samen
op adem komen. Maar ook van mensen
vinden op www.saaraanhuis.nl of bel
bezoeken een museum of doen wat
met haar warm. Daardoor zijn haar
met een klein netwerk die graag iemand
058-20 37 058. ■
praktische klusjes in en om huis. Het
eetmomenten weer gezellig en eet en
is mooi om te merken dat we hiermee
drinkt ze beter. Dat is voor de kinderen
de mantelzorger verlichting kunnen
een fijn gevoel. Mevrouw woont nog
geven. Vaak is deze overbelast en het uit
zelfstandig
handen geven van de zorg is een hele
op haar vleugel. Ze was vroeger
stap. Maar als men eenmaal gewend is,
beroepsmusicus. We genieten enorm
ontstaat er een band voor het leven”,
van haar prachtige pianospel en zijn
voegt hij er lachend aan toe.
blij dat ze dat nog kan doen.”
Boukje, redacteur bij deze krant maar
De afgelopen periode liep zo’n beetje
ook Saar, gaat een paar keer per week
alles anders dan anders, maar de Saars
onder
we
zijn
hoede.
en
speelt
langer vol.”
regelmatig
“Als het MCL 's middags doorgeeft dat iemand naar huis mag, dan hebben wij dezelfde avond de zorg geregeld” tijd en bieden oprechte zorg, zonder
medewerkers. En doordat we een klein
op de klok te kijken.” Grytsje en haar
team zijn, kunnen we snel handelen.
collega’s dragen niet uit voorzorg
Als het MCL op vrijdagmiddag doorgeeft
mondkapjes. “We willen geen schijn-
dat iemand naar huis mag, dan hebben
veiligheid creëren. Want als je ze niet
wij dezelfde avond de zorg geregeld.”
op de juiste manier gebruikt, heeft
Thuiszorg
Patyna
biedt
in
Leeuwarden
en
omgeving
ondersteuning bij dagelijkse verzorging, verpleegkundige
het echt geen zin. Als iemand geen
Grytsje
ziekteverschijnselen heeft willen we
andere thuiszorgorganisaties, (huis)
vindt
samenwerking
met
de situatie liever zo gewoon mogelijk
artsen en partners zoals Saar aan Huis
houden. Dat geeft rust. Natuurlijk met
enorm belangrijk. “Onze slogan is niet
inachtneming van strikte hygiëne-
voor niets ‘Mei elkoar’. We hebben
maatregelen. Mocht een cliënt besmet
tenslotte hetzelfde doel: zorgen dat
zijn met corona, dan ligt er een goed
onze cliënten er toe doen door hen
plan klaar.”
zoveel mogelijk zelf de regie te laten houden over hun eigen leven. Wij
handelingen en medicatie. Verpleegkundige Grytsje van der
Patyna is dan wel een grote organisatie,
ondersteunen daar bij, allemaal op
Steege vertelt onder andere hoe zij en haar collega’s vorm
maar
onze eigen manier. Met elkaar.” ■
hebben gegeven aan de zorg in coronatijd.
vormen een klein zelforganiserend
Grytsje
en
haar
collega’s
team. Ze kunnen gebruik maken van de expertise van bijvoorbeeld de
“De afgelopen maanden waren voor
mochten komen, hebben wij buiten
specialisten
veel mensen erg moeilijk. Gelukkig
de kaders ondersteuning geboden
waardoor het zorgniveau hoog is.
konden wij echt iets betekenen voor
door ook andere taken op te pakken.
Maar de kracht ligt vooral in de
onze cliënten. Doordat familieleden
Overigens doen we dat altijd, goed
persoonlijke aandacht. “Bij ons geen
en
kijken wat nodig is. We nemen de
wisselende gezichten, maar vertrouwde
andere
bezoekers
niet meer
ouderengeneeskunde,
www.patyna.nl
14 | advertorial
SENIORENkrant
Thuiszorg Het Friese Land
Aandacht voor elkaar is juist nu zo belangrijk Het coronavirus raakt steeds meer op de achtergrond. Toch blijven veel ouderen waakzaam. Dat merken we ook bij Thuiszorg Het Friese Land. De afgelopen maanden hebben we ons best gedaan de zorg aan onze cliënten zo normaal mogelijk door te laten gaan. Toch besloot een aantal cliënten tijdelijk de thuiszorg of huishoudelijke ondersteuning stop te zetten. We verliezen deze ouderen natuurlijk niet uit het oog. Want juist in deze tijd is omzien naar elkaar zo belangrijk.
Afzeggen van de thuiszorg uit angst
huishoudelijke
te
of hovenier, een kapper of een
Ineke Wonder is één van de
voor
nodig,
doen. Daarvoor hebben we alle
pedicure. Bovendien zet Thuisleven u
verpleegkundigen uit het
gaf Thuiszorg Het Friese Land de
besmetting
is
niet
ondersteuning
begrip. We bekijken samen met deze
met allerlei activiteiten in beweging,
coronateam van Thuiszorg
afgelopen maanden aan. We zetten
cliënten wat er nog wél mogelijk is.
zodat u fit en vitaal ouder wordt.
Het Friese Land. Dit team werd
een speciaal coronateam in, om
Zo bellen onze (wijk)verpleegkundigen
Zo kunt u zo lang mogelijk, comfor-
onlangs ontbonden, maar staat
verspreiding van het coronavirus te
regelmatig om te horen hoe het gaat,
tabel en gezond, zelfstandig in uw
weer klaar zodra het aantal corona-
voorkomen. De verpleegkundigen van
geven zij tips en adviezen of maken
eigen woning blijven wonen.
besmettingen opnieuw toeneemt.
dit team reden aparte routes langs
gewoon een gezellig praatje. Want
cliënten die (mogelijk) besmet waren
contact houden met de buitenwereld
Meer informatie
met het coronavirus. Inmiddels is het
is juist nu van belang voor iedereen.
Heeft u vragen over thuiszorg en
team ontbonden, maar zodra er sprake
het coronavirus, bezoek dan onze
is van nieuwe coronabesmettingen,
Thuisleven
website, www.thfl.nl of bel met de
staat het team weer klaar.
Daarnaast wijzen we onze cliënten
zorgcentrale van Thuiszorg Het Friese
én hun mantelzorgers, regelmatig op
Land via 0900-8864.
Zorg op afstand
onze service-organisatie, Thuisleven.
Ondanks de voorzorgsmaatregelen,
Thuisleven biedt allerlei praktische
Meer weten over Thuisleven?
gaf een aantal cliënten aan het
diensten aan huis. Denk bijvoorbeeld
Kijk dan op www.thuisleven.nl
voorlopig
aan een maaltijdenservice, klusjesman
of bel naar 0900 - 8864. ■
even
zonder
zorg
of
N E T R O O S 400 NAAT EN I M A L N E R E O L V C V P R E P O K D OE G S N E G NER
GRATIS PLINTEN EN ONDERVLOER BIJ LAMINAAT
VOORBEELD: 7 MM TOPLAAG WOONKAMER GEBRUIK NATUURKLEUR MATTE UITSTRALING 4 VOUDIGE V-GROEF VAN 19,95 VOOR
50% KORTING
9,
WWW.LAMINAATOUTLETFRIESLAND.NL
95M2
Tijnjedijk 81 Leeuwarden 058-2896800 Turfschip 7 Heerenveen 0513-785347
ADVIES - SERVICE - GARANTIE - LEGSERVICE & BEZORGEN IN HEEL NEDERLAND MOGELIJK
SENIORENkrant | KUNST & CULTUUR
15
Kunst kan een prachtige manier zijn om mensen te verbinden. Zeker in onzekere tijden. Kunstenaarscollectief Stoereloer uit Leeuwarden bedacht een project waar ouderen en kinderen samen aan konden werken. Op afstand natuurlijk, maar dat maakte het misschien nog wel specialer. Het resultaat is een miniatuurhuis dat vanaf 6 juli online te zien is. En zodra het kan zal dit huis vol verhalen ergens in Leeuwarden te bewonderen zijn. Tekst: Boukje Wiersma Meraki Tekst & Zo
Dan kunnen alle deelnemers elkaar alsnog ontmoeten.
Miniatuurhuis van Stoereloer
verbindt ouderen en kinderen Stoereloer, bestaande uit de kunste-
compleet met prijslijst, een keurig
slaapkamer na en ik heb mijn atelier
werk, maar zo leuk! Ik heb dingen uit
naars Marjan Beuker, Marsja van der
opgemaakt bed, een stoeltje van een
nagebouwd. We hadden er via de tele-
het poppenhuis van mijn kinderen
Ven en Reina Visser, is naar eigen
boomstammetje, echte miniplantjes,
foon en app contact over. Dat zorgde
gebruikt en in het atelier staan
zeggen ‘een grote, creatieve familie
een klein boekenkastje; echt ongeloof-
ervoor dat we ook in deze rare tijd
ieniemienie houten beeldjes.” Marie-
die kunst, ambacht en techniek op
lijk knap!”
op een leuke manier in verbinding
Louise heeft een uitgesproken mening
konden blijven. Zodra het miniatuur-
als het om activiteiten voor ouderen
een eigentijdse en speelse manier bundelt’. Bijvoorbeeld in de jaarlijkse
Samen met oma of pake
huis ergens tentoongesteld wordt
gaat. “Ouder zijn is puur een getal.
zomerweek voor kinderen, vol leuke
Van alle geknutselde kamers wordt
gaan we er samen naartoe.”
Verder ben je gewoon mens. Wat leuk
workshops. De coronacrisis zette een
op dit moment in de Floris Verster
streep door de vele activiteiten die
ateliers een groot huis gemaakt.
“Je bent gewoon mens”
deren. Dat hebben de kunstenaars van
gepland stonden. Maar met de crea-
Waarschijnlijk zelfs meerdere huizen,
Marie Louise is al jaren als vrijwil-
Stoereloer goed aangevoeld.”
tiviteit die kunstenaars eigen is,
nu er zoveel mensen hebben meege-
liger betrokken bij de Stoereloer zo-
bedachten ze een geweldig alternatief.
daan. Drie inzendingen vormen samen
merweek. Ze is in het bezit van een
Marjan, Marsja, Reina en Mariese heb-
Een communityproject waarbij ou-
één kamer. De kunstenaars hebben de
‘nijverheidsakte’ zoals dat destijds
ben een bijzonder project neergezet,
deren en kinderen samen op afstand
delen op gevoel bij elkaar gezocht en
heette en heeft altijd les in handen-
waar ze zelf met heel veel plezier aan
een miniatuurhuis konden bouwen.
het resultaat is meer dan geweldig.
arbeid gegeven. De omgang met
gewerkt hebben. Ook Mariese was
“Het was ons antwoord op de veran-
De mix van jong en oud is goed te
kinderen vindt ze mooi. “Ze hebben
regelmatig in het atelier in de oude
derde wereld die vooral deze twee
zien in het kunstwerk. Een deel van
zoveel fantasie en zijn zo heer-
ambachtschool te vinden. “We hebben
groepen hard trof”, zegt projectleider
de kinderen is samen met opa, oma,
lijk spontaan. Daar blijf je jong bij.
er van genoten. Veel andere projecten
Mariese Schuurman. “Hun wereld
pake of beppe aan het knutselen
Ik heb geen kleinkinderen, maar de
konden niet doorgaan en het mini-
werd ineens heel klein. Daarom wilden
geslagen.
kinderen uit mijn straat komen vaak
atuurhuis gaf ons de kans om toch
even kijken als ik in mijn werkplaats
samen bezig te zijn. Natuurlijk wel
we iets doen met dat kleine wereldje,
is voor kinderen, is ook leuk voor ou-
het eigen huis. Maar dan door er een
Marie Louise Scheffers (75) deed mee
bezig ben. De deur staat meestal
op 1,5 meter afstand. Gelukkig is het
positieve draai aan te geven.” Het
met de vijfjarige Abdu. “Ik help Abdu
open. Ze mogen dan iets noemen
atelier daar groot genoeg voor.” ■
aantal reacties was overweldigend.
al een tijdje met de Nederlandse taal.
wat ze leuk vinden, bijvoorbeeld een
“We hoopten op ongeveer 50 deel-
Door
dolfijn. En daar maak ik dan een
Vanaf 6 juli kun je een digitaal
nemers. Uiteindelijk stond de teller
ik ineens niet meer naar hem toe.
houten beeldje van.”
kijkje nemen in het miniatuurhuis
op 500. Echt geweldig!”
Het project van Stoereloer kwam
Een houten snoepkraampje, compleet met prijslijst Wie zich aanmeldde kreeg een bouwpakket en wat basisknutselmateriaal thuis. Marjan maakte er een heel leuk instructiefilmpje bij. Zo kon men goed voorbereid aan de slag om een kamer te maken met daarin dingen om blij van te worden. En blij word je er zeker van! Iedere kamer is een kunstwerkje op zich. Je komt ogen tekort om alle details in je op te kunnen nemen. De creativiteit van de deelnemers heeft de dames verrast. “Het niveau is hoog”, vindt Marsja. “Echt inspirerend om te zien hoe iedereen er iets bijzonders van heeft weten te maken. Gordijntjes van stof, een klokje van klei,
een
houten
snoepkraampje,
de
coronamaatregelen
kon
op www.stoereloer.nl. Daar zijn
precies op het goede moment. Abdu
Ze heeft veel plezier beleefd aan
ook alle zomerse activiteiten van
maakte met hulp van zijn zus zijn
het miniatuurhuis. “Het was pruts-
Stoereloer te vinden.
16
SENIORENkrant
SENIORENkrant | VEILIGHEID
17
Cybercriminelen misbruiken het coronavirus Het landelijk meldpunt internetoplichting ziet de laatste tijd dat meer mensen worden opgelicht door malafide webshops, die coronagerelateerde producten zoals mondkapjes aanbieden. Deze producten worden wel betaald, maar niet geleverd. Je herkent deze nep-webshops vaak aan het feit dat ze alleen een betaalmogelijkheid via een link aanbieden, in plaats van reguliere mogelijkheden zoals iDeal.
Phishing rondom corona
2. Gebruik verschillende
3. Voer software-updates
5. Maak regelmatig een
Een e-mail, tekstbericht of betaal-
sterke wachtwoorden
altijd direct uit
back-up
verzoek met een foute link erin is een
Wachtwoorden zijn je eerste verdedi-
Een software-update installeert een
Een back-up is een kopie van je
veelgebruikte manier om je gegevens
ging tegen internetcriminelen. Ge-
nieuwe versie van het besturings-
gegevens
te achterhalen of je over te halen om
bruik daarom sterke en unieke wacht-
systeem van je apparaat. Software-
Zo voorkom je dat je foto’s, werk-
geld over te maken. Dit heet phishing.
woorden
zijn
updates bevatten vaak beveiligings-
stukken en alle andere bestanden op
De politie meldt dat er onder andere
moeilijker te kraken en mocht er ooit
updates waardoor je gegevens beter
je computer kwijt bent als je computer
e-mails en sms’jes rondgaan die zo-
iemand achter je wachtwoord van een
beschermd blijven. Installeer daarom
bijvoorbeeld besmet raakt met een
genaamd vanuit overheidsinstanties,
bepaalde dienst komen, dan hoef je
altijd direct alle software- en app-
virus. En vergeet ook de bestanden op
(nep)bedrijven of werkgevers worden
alleen dat wachtwoord te veranderen.
updates op je computer, tablet en
je mobiele telefoon en tablet niet.
verstuurd. Bij deze vorm van phishing
Om jezelf nog beter te beschermen,
mobiele telefoon.
wordt ook misbruik gemaakt van
kun
de situatie rondom het coronavirus.
tweestapsverificatie of vingerafdruk-
Tips voor software-updates:
Het is belangrijk om niet op de links
beveiliging. Bij tweestapsverificatie
• Controleer of je de laatste update
in deze berichten te klikken en de
voeg je naast een wachtwoord een ex-
berichten
verwijderen.
tra check toe, bijvoorbeeld doordat je
• Stel je computer, telefoon en tablet
Er zijn bijvoorbeeld mails rond-
ook een code moet invoeren die je
in op ‘automatisch updaten’. Zo weet
gestuurd
ontvangt in een sms.
je dat je altijd de laatste versie
direct met
te
neplinks
om
een
je
per
dienst.
soms
ook
Deze
kiezen
Hoe maak ik een sterk wachtwoord?
een nieuw wachtwoord moet instel-
• Hoe langer je wachtwoord, hoe
len,
omdat
je
nu
thuis
werkt.
Let daarom goed op de betrouwbaarheid van de afzender als je een e-mail van een onbekende krijgt.
sterker. Liefst langer dan acht tekens. • Gebruik ook cijfers en speciale tekens (zoals ! $ ^ & #). • Zorg dat je kleine letters én hoofdletters gebruikt.
Vijf tips om jezelf te
• Gebruik een wachtzin, zoals:
geïnstalleerd hebt.
4. Gebruik altijd een Met virussen of programma’s willen internetcriminelen je persoonlijke gegevens misbruiken of je apparaten beschadigen. Een virusscanner beschermt je daartegen en scant je computer op virussen en andere
internetcriminelen
Die zijn makkelijker te onthouden
schadelijke bestanden. Daarmee is
E-mails, tekstberichten en betaal-
en lang.
het een belangrijk onderdeel van de
verzoeken, ze kunnen zomaar foute
• Gebruik een wachtwoordmanager
links bevatten. We noemen deze vorm
om je wachtwoorden te kunnen
Je kunt
van internetcriminaliteit phishing.
onthouden, of schrijf deze op in
virusscanners installeren. Een be-
Het zijn veelgebruikte manieren om
een boekje.
taalde virusscanner heeft vaak meer functies
van
je
computer.
betaalde
of
onbetaalde
dan
een
gratis
versie.
gegevens kunnen internetcriminelen
Wat is geen sterk wachtwoord?
Toch is het beter om een gratis virus-
jou geld afhandig maken, of ervan-
123456
scanner te hebben dan helemáál
door gaan met je identiteit. Als je
!@#$%^
geen virusscanner.
phishing kunt herkennen, en niet op
Johan1994
linkjes en bijlagen klikt, snijd je inter-
Iloveyou
Virusscanners voor tablets en smart-
netcriminelen flink de pas af.
qwerty
phones zijn bij appstores verkrijg-
admin
baar. Een virusscanner checkt elke
wachtwoord123
app die je installeert en geeft je een
dan klikken
om
je
internetveiligheid
vergroten. ■
checkt elke app
virusscanner
bescherming
tips
'Een virusscanner
MijnHondHeeft4PotenEn1Staart!
1. E erst checken,
plek.
Kijk op veiliginternetten.nl voor meer
beschermen tegen
jouw gegevens te ontfutselen. Met die
veilige
up op een veilige plek bewaart.
geïnstalleerd hebt.
bestellen. Of er wordt gezegd dat je
een
Zorg er tot slot voor dat je een back-
voor
gedesinfecteerde nieuwe pinpas te
op
waarschuwing als de app kwaadaar-
Klik niet zomaar op iedere link of
Om te checken hoe sterk jouw
dig is. Wel geldt bij het gebruik van
bijlage, maar controleer de echtheid
wachtwoord is, surf je naar
een virusscanner nog steeds dat je
van een e-mail, appje of betaal-
https://veiliginternetten.nl/
zelf moet blijven opletten bij het
verzoek om phishing te voorkomen.
wachtwoordkraak-test/
downloaden van apps.
die je installeert en geeft je een waarschuwing als de app kwaadaardig is'
te
18
SENIORENkrant
ER WE “Het hoeft niet meer zo goed als toen, want ons gehoor is ook niet meer wat het geweest is. Maar het spul is bijna 30 jaar oud en begint steeds meer te storen. En nu kunnen we ook al niet meer FM op onze tuner krijgen.“ “Hoe is het met zin in muziek? En verstaanbare TV?“ “Ja , dat is het nou net. Daarom komen we hier."
OM TE BEGINNEN: KWALITEIT EN SERVICE
ER IS HEEL WAT VERANDERD. EN VERBETERD.
Zullen we dan maar weer, net zoals toen, beginnen met wat u graag wilt? En dan weer in de luisterkamers gaan uitproberen hoe dat klinkt? Dan gaan wij er weer apparatuur bij zoeken. Net als toen. Apparatuur die past bij de stand van uw huidige gehoor. Die past in uw huidige thuisinterieur. En die past in uw portemonnee. Kiezen met uw gezonde verstand. Waarom zou u daar niet op vertrouwen? U weet best wat voor u goed klinkt als u een tijdje goed hebt kunnen vergelijken. En ons mag u vertrouwen. Al bijna 50 jaar doen we niks anders en niks liever dan het u naar de zin maken. Vanaf concurrerende basiskwaliteit tot de betere combinaties. Zodat u weer kunt genieten van goed geluid en prachtig beeld. Hoezo, het hoeft niet meer zo goed als toen? Mens, durf te leven!
Met name in de luidsprekertechniek is veel veranderd. Speakers van nu klinken veel beter en zijn veel beter inpasbaar. Een soundbar zorgt voor beter tv-geluid. Maar combineer het met hifi speakers en het resultaat is een klasse meer. Bovendien is dan ook de muziekweergave op orde. Iedere betere luidsprekerfabrikant heeft speakers in maten en soorten: vloerstaand, compact, satelliet, draadloos, bijna onzichtbaar aan de wand. We hebben het allemaal demonstratieklaar en u kunt er op uw gemak een uurtje of meer naar luisteren. Daarna komen we bij u thuis voor een proefplaatsing. Want thuis klinkt altijd anders dan bij ons. Over de kosten hoeft u zich geen zorgen te maken. Wij zijn net zo prijsbewust als iedereen. Tegenwoordig zijn internetprijzen de maat der dingen. Prijsverschillen zijn alleen aanvaardbaar als er kwaliteit en serviceverschillen zijn. Wij garanderen u correcte prijs/kwaliteitverhoudingen en service waar u iets aan hebt. Apparatuur zullen we altijd op zinnige wijze toepassen: niet ‘wat hebt u te besteden’, maar wat is nodig om tot een verstandig geheel te komen: ‘wat is aan u besteed‘.
Verrijk uw leven met goed geluid en prachtig beeld. Alles klinkt beter op een goede geluidsinstallatie. En wat is mooier dan diep zwart en natuurlijke tinten bij TV en filmbeelden? Rijkdom in details en rust in geluid en beeld. Verdeeld over vier prijsklassen vinden we – samen met u – de optimale oplossing. Alles hangt met alles samen: welke versterker, welke bekabeling, welk bronmateriaal? TV, Vinyl-de draaitafel herontdekt-, de trouwe CD speler Of internet en de computer? Graag helpen we u ook met alle kleinere technische problemen. Kom langs, we laten u graag kennismaken met de “Eringa Methode in Beeld en Geluid." Voor verdere informatie, bezoek onze website. Openingstijden maandag: op afspraak dinsdag: 13:00 - 17:30 uur woensdag: 13:00 - 17:30 uur donderdag: 13:00 - 21:00 uur vrijdag: 10:00 - 17:30 uur zaterdag: 10:00 - 17:00 uur
Vanwege corona: voor het geval u langs wilt komen of hulp nodig heeft, bel ons of stuur een e-mail. Dan regelen wij een 1-1 service. Wij zijn er helemaal op ingericht om u strikt volgens de voorschriften van dienst te zijn.
VAN HARTE WELKOM!
Oostergrachtswal 125a Leeuwarden (achter de Blokhuispoort) T. 058 213 87 87 | info@eringa.eu | www.eringa.eu
Eringa Geluid adviseert, verkoopt en geeft service aan Advance Accoustic, Anthem, Arcam, Atoll, Bluesound, Cambridge Audio, Hegel, Lyngdorf, Van Medevoort, Musical Fidelity, Onkyo, Quad, Rotel, Sonos, Teac, Yamaha, Bloomline, Bowers&Wilkins, DALI, Dynaudio, Indiana Line, Kef, Magnepan, Martin Logan, Monitor Audio, Paradyne, Piéga, PMC Audio, Adio Technica, Denon, Grado, Ortofon, Shure, Tonar, Sennheister, Elac, Project, Thorens, Optoma, JVC D-ILA. Zie ook www.eringa.eu
SENIORENkrant | COLUMN
19
Peter weet het beter Tekst: Peter Teeuwen Schrijft over maatschappelijke ouderenvraagstukken, puzzelkoning
column COLUMN
RARE TIJDen
We leven in een rare tijd. Enkele
We gaan weer massaal de terrassen
maanden geleden kregen we te
op en de caféhouders schreeuwen
maken met een nieuw fenomeen.
moord en brand dat de bezoekers
Een virus. En niet zomaar een virus,
zich niet aan de afspraken houden,
nee, een virus dat de hele wereld tot
vooral als ze een paar biertjes op
stilstand heeft gebracht. Voor een
hebben. De klanten boeit het niet,
tijdje dan. In veel landen kwamen
maar hen boeit het wél. Want zij
lockdowns. En waar dat niet ge-
riskeren een boete van vierduizend
beurde waren de sterftecijfers hoog.
euro.
Zo’n virus verspreidt zich exponen-
heden besluiten daarom maar om
tieel. Ik zal jullie niet vermoeien met
weer dicht te gaan. Anderen verkon-
de wiskunde die daar achter zit,
digen dat de 1.5 meter niet te hand-
maar het gaat erg snel, zoals we
haven is en afgeschaft moet worden.
Sommige
horecagelegen-
hebben kunnen zien. Het trekt zich niks aan van wat wij afspreken,
Er mag ook weer gevlogen worden,
van wie we zijn, wat onze politieke
de vliegtuigen mogen zelfs helemaal
voorkeur is of waar we voor staan.
vol. Dit in tegenstelling tot bijvoor-
Het virus gaat gewoon zijn gang.
beeld bussen. De verklaring is dat
Het trekt zich ook niks aan van het
er een veel beter luchtverversings-
feit dat er in sommige delen van
systeem is in een vliegtuig. Maar
de wereld al andere rampen zijn,
een ander aspect wordt niet aan-
zoals
heide-
geroerd: als iemand een vliegreis
en bosbranden, droogtes, of juist
heeft geboekt en hij of zij wordt
overstromingen.
onverhoopt toch een beetje ziek,
sprinkhanenplagen,
dan zal diegene echt niet bij lichte klachten thuis blijven. Hoe houden ze
'Met name de jongeren vinden
zo iemand dan tegen? We zullen zien wat de gevolgen zijn
strijden tegen
van de nonchalante houding die er
racisme belangrijker
is er en dat trekt zich heus niet terug
dan je beschermen
hebben’. We hebben de natuur erg
steeds meer insluipt. Want dat virus omdat ‘wij er even geen zin meer in
tegen zo’n
boos gemaakt met ons hoogmoe-
dodelijk virus'
steeds maar beter. We zijn niets ver-
dige gedrag: steeds maar meer en geleken met de kracht van de natuur. Daarom raad ik alle ouderen en men-
Veel mensen vinden dat het nu
sen in de risicogroep aan: doe niet
maar eens afgelopen moet zijn.
mee aan die gekte. Trek je terug, ga
We hebben een tijd ‘virusje gespeeld’
zo min mogelijk de straat op. Alleen
en nu gaan we weer normaal doen.
als het echt niet anders kan. Geniet
Als er dan in Amerika iets vrese-
van je kleinkinderen, maar wel door
lijks gebeurt, een zwarte man wordt
je verstand te gebruiken en door af-
vermoord door een blanke poli-
stand te houden, zoveel als moge-
tieagent, rennen we met zijn allen
lijk. We zijn niet veilig zolang er geen
de
demonstraties
vaccin is. Laat de jeugd maar los als
verspreiden zich net als het virus
ze zo nodig moeten. Laat ze maar
over de hele wereld. Het lijkt wel
uitgaan, in een vliegtuig stappen en
of iedereen zijn verstand heeft ver-
demonstreren. Maar wij doen dat al-
loren. Met name de jongeren vinden
lemaal niet, want wij zijn niet gek. Dat
strijden tegen racisme belangrijker
virus is er en dat gaat nog lang niet
dan je beschermen tegen zo’n
weg. Wees voorzichtig en pas goed
dodelijk virus.
op jezelf. ■
straat
op.
De
advertentie
20
SENIORENkrant
WEIDEVOGEL PARELS Op een aantal plaatsen in Friesland vind je ze nog: weidevogelparels. Het zijn plekken waar een boerenbedrijf en weidevogels nog goed samengaan. De parels zijn voor velen een bron van inspiratie. Hoe het was, maar vooral, hoe het óók kan. Een voorbeeld is boer Murk Nijdam in Wommels. Hij wil zijn grutto eldorado verder verbeteren en bewaren voor volgende generaties. Daarom werkt hij samen met stichting Agrarisch Natuurfonds Fryslân om zijn bedrijf op termijn over te dragen. Met verschillende publieksacties en schenkingen is al geld ingezameld. Een stuk grond van 3,2 hectare wordt overgenomen door ANF en bevat een plasdras, 4 vogelkijkhutten en een informatiecentrum.
GRUTTOLAND MIDDEN IN FRIESLAND ANF gaat er alles aan doen om er voor te zorgen dat volgende generaties Friezen de grutto niet alleen uit de verhalen van pake en beppe kennen, maar dat ze deze trots ook daadwerkelijk tot in lengte van jaren kunnen zien leven in het Friese landschap. Daarom werken we aan de ontwikkeling van een stuk land midden in Friesland tot een gruttoland met maximale overlevings-
Een Fries landschap zonder weidevogels... Dat is toch niet wat we willen nalaten?
kansen voor de grutto.
HELP MEE OM DE WEIDEVOGELS TE REDDEN We kunnen uw hulp goed gebruiken. Met een legaat of een schenking draagt u bij om te voorkomen onze prachtige weidevogel popluatie nog verder terugloopt. Stichting Agrarisch Natuurfonds Fryslân nodigt u graag uit voor een kennismaking. U kunt discreet en vrijblijvend met ons in gesprek gaan.
U herinnert zich vast nog wel hoe het agrarische landschap er vroeger uitzag. In het voorjaar groeide en bloeide er van alles. Weidevogels vormden in het voorjaar een orkest van geluid. Helaas is dat nu op vele plaatsen in Nederland slechts een warme herinnering.
Labadistendyk 2, 8637 VJ Wiuwert | Tel. (058) 250 43 88. IBAN NL72RABO 0330 313 053.
RUIM APPARTEMENT NU TE HUUR De Malus 105 in Leeuwarden Bel ons op
088 456 24 08 voor een afspraak
• ruim appartement (ca. 92 m2 )
• keuken met inbouwapparatuur
• eigen parkeerplaats op het
• 2 slaapkamers
• badkamer met douche, ligbad,
afgesloten parkeerterrein
• loggia op het zonnige zuiden
Voor meer informatie kijk op:
www.vesteda.com
dubbele wastafel en 2e toilet
PER DIRECT TE HUUR € 965,- per maand, exclusief € 30,- servicekosten p.m.
SENIORENkrant 21 Het coronavirus heeft een enorme impact op ons leven. Vooral voor ouderen is er veel veranderd. Iedereen geeft op zijn eigen manier vorm aan de nieuwe werkelijkheid. Zo ook mijn vriendin Martine. Ze is tachtig jaar en woont in Erasmus. Martine staat volop in het leven. Natuurlijk zijn er wat ouderdomsperikelen en tobt ze wel eens met haar gezondheid. Maar ze is actief en heeft veel hobby’s. Ze was gewend om er elke dag op uit te gaan met de auto. Voor boodschappen, vrijwilligerswerk en bezoekjes aan de kinderen. En ineens was dat Tekst: Sara Kroos Verhalenschrijfster (www.saraschrijfteroplos.nl)
afgelopen. Voor de boodschappen werd ze afhankelijk van haar omgeving en haar contacten raakten beperkt. Haar dagelijks leven kreeg een totaal andere invulling.
prachtig lenteweer, de zon scheen, het
hoog hangt) heel vaak en het water
was bijna warm en dan zit je binnen.
liep steeds in mijn mouw. Plotseling
Dat kun je mensen en kinderen toch
bedacht ik dat ik de pannenlappen
niet aandoen? De hele week probeer
weg kon doen en daar de handdoek
je iedereen waar je van houdt te
kon hangen met de theedoek erboven.
beschermen tegen het coronavirus,
Ik wil met dit hele verhaal aangeven dat
maar als het zo geweldig buiten is
ik zulke onwaarschijnlijk suffe dingen
dan strijk je over je hart en dan ga
kan doen en dan opeens uit het niets
je. Stiekem dachten ouders vast wel
valt het kwartje en dan pas ik het aan.
even: dit hadden we misschien niet
Beter laat dan nooit natuurlijk, maar
moeten doen, maar genieten doen
ongelooflijk vind ik dat van mezelf.
we toch want we zijn nou eenmaal
Ik hoop zó dat iemand dat herkent!
hier. Maar wat nou als vanmorgen de zoon of dochter of een van de ouders
Dan nog even dit. Ik heb wel eens
opstaat en wat snotterig is en zich niet
gehoord dat als je iets nieuws begint en
helemaal jofel voelt? Wat dan? Hopen
je houdt dat minstens 14 dagen vol, dat
dat het gewoon een verkoudheidje
dat dan in je gewoonten of geheugen
is? Denk je dan niet diep in je hart:
of waar dan ook maar zit. Dat is even
stel nou toch?
een eyeopener. Dat zou dan betekenen dat ik veel vaker dan normaal mijn
Gister las ik een artikel over een
handen blijf wassen, dat ik mensen ga
man die zich zó alleen voelde dat hij
ontwijken, dat ik stukjes schrijf, dat ik
bij zijn eigen voordeur aanbelde, de
blokjes om loop, enzovoort. Dat is toch
deur dicht deed en riep: wie is daar?
even wat? Ik ga even bedenken wat
Dat deed me herinneren aan de begin-
ik mezelf nog meer in 14 dagen kan
tijd van mijn weduwschap waarin ik
aanleren.”
me op een moment ook zo voelde.
Martines
dagboek
Ik ging toen Mens Erger Je Niet spelen
Inmiddels zijn we een paar maanden
met twee personen. Ik aan de ene
verder en Martine is blijven schrijven.
kant en mijn andere ik aan de andere
De positieve manier waarop ze in het
kant van de tafel. Omdat ik het voor
leven staat maken haar beschouwingen
eventuele
binnen
een inspiratie voor anderen. Laten we
zouden kijken toch wel gênant vond,
net als Martine vooral niet vergeten
liep ik diep gebogen van de ene naar
om te kijken naar en te genieten van
de andere kant om de beurt van de
alle mooie dingen die er zijn:
passanten
die
overkant te spelen. Ik heb trouwens wel gewonnen! Dat is al heel lang
“Op de terugweg reed ik langs de
geleden en ik patience nu. Dat is beter
vliegbasis en daar staat een enorm
en leuker.
bord aan de weg met de tekst ‘The future is now’. En daar werd
Ik kan soms zo ontzettend suf doen.
ik zo blij van. Er gebeuren steeds van
Misschien herkent iemand dat. Dat had
die kleine dingen waar ik blij van word.
ik bijvoorbeeld met de handdoek en de
Ik denk dat veel mensen die er open voor
theedoek. Daar heb ik haakjes voor aan
staan, dat met mij hebben. Mensen die
liefhebber van vuurwerk niet naar
de kast met daaronder een haakje voor
onderweg zomaar de hand opsteken
vrouw, die het beste probeert te maken
buiten wil. Dat hoop ik dan. Want
de pannenlappen. Die gebruik ik nooit,
als groet bijvoorbeeld. Mensen die
van iedere situatie. Ze is gaan borduren,
er
slachtoffers.
maar de thee- en handdoek natuurlijk
daar voorheen waarschijnlijk niet aan
maakt wandelingen en houdt sinds dag
Jongelui met kapotte ledematen of
wel. Nu met al dat handen wassen
zouden hebben gedacht. Mooi is dat en
één van de uitbraak een dagboekje bij
ogen of hoofden en als ze niet naar
gebruikte ik de handdoek (die dus zo
ik geniet daar van.” ■
op haar Facebookpagina. Ik mag daar
buiten kunnen dan lopen ze toch
een stukje uit delen. Dit is geschreven
minder gevaar. Dat dacht ik ook op
in de mooie zonnige dagen voor Pasen:
Stille zaterdag. Ik hoopte dat het
vallen
natuurlijk
minder warme en minder zonnige “Oudejaarsdag denk ik altijd: ik hoop
weer een dag eerder kwam, zodat
dat het vanavond regent en hard
mensen zouden denken: het moet
waait, zodat zelfs de meest verwoede
toch maar niet vandaag. Maar het was
'Maar het was prachtig lenteweer, de zon scheen, het was bijna warm en dan zit je binnen. Dat kun je mensen en kinderen toch niet aandoen?'
Foto's: Jacob van Huizen
Martine is echter een optimistische
22 PUZZELPAGINA | SENIORENkrant
Win een mooie prijs! Dit keer maak je 3 x kans op 2 kaarten voor de tentoonstelling ‘Oog in oog met oorlog’. Stuur de oplossing in vóór 1 augustus naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. de Puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres en woonplaats en eventueel telefoonnummer. Vanaf 2 augustus is de oplossing te vinden op www.seniorenkrant.nl. De winnaar wordt bekend gemaakt in de volgende editie. De vorige keer was mevrouw Bep Zoutsma-Dijkstra uit Reduzum de gelukkige. Puzzels: Peter Teeuwen Schrijft over maatschappelijke ouderenvraagstukken, puzzelkoning.
Helaas kon de voorstelling van Hendrik Groen niet doorgaan. Daarom krijgt de winnares twee boeken uit de serie van Hendrik Groen.
5-letterwoorden
Ruitpuzzel
Zet de volgende 5-letterwoorden in het raster, zodat alle woorden geplaatst kunnen
Vul het schema hieronder in. Tot aan het woord van
worden. De laatste letter van het eerste woord is de beginletter van het tweede
10 letters komt er per regel een letter bij. Daarna gaat
woord. LEPEL, LOTUS, NAVEL, NOOIT, PACHT, RAKET, RAMEN, REKEL, ROVER,
er iedere keer weer een letter af. De volgorde van de
THUIS, TREIN, TROEP
letters kan veranderen.
Prijspuzzel Nu we waarschijnlijk niet in het buitenland op vakantie kunnen, stoppen we de vakantielanden maar in een puzzel. Maak van de volgende lettercombinaties steeds een land en vul dat in het diagram in. Begin met de eerste en zet die op plek 1 enzovoort. Houd dus dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult, verschijnt er op de gele balk een ander land waar je mogelijk wel op vakantie kunt. Dat is de oplossing. 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 a d d a e a a a a
2 d e e d e e a f a
3 e e e e g i j ij d
4 e i n e n i n k f
5 g i w e n l p k i
6 i n z k o t n i
7 k n
8 l o
9 n s
10 n
m o
n r
n w
r
r k
r r
u
z
11 r
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.
Persoonlijk voornaamwoord Bolgewas Vogeleigenschap Storing Hebben we last van Ooievaar (mv) Junk Presentje Uitvragen Duivensoort mv Recht overeind staand (haar/veren) Germaniseer Donker Stout en vermetel Mannelijk dier Sluiting Toer Muzieknoot Symbool voor temperatuur
SENIORENkrant | KUNST & CULTUUR
23
Oog in oog met oorlog ‘Nederland in oorlog met het Duitsche Rijk’ kopt de Leeuwarder Courant op 10 mei 1940. Van de ene op de andere dag is ons land bezet, en langzaam dringt de oorlog door in ons dagelijkse leven. In de tentoonstelling 'Oog in oog met oorlog' in het Fries Museum wandel je door de straten van Fryslân aan de hand van historische foto’s en filmbeelden, van de mobilisatie tot de bevrijding, nu 75 jaar geleden. De tentoonstelling geeft een indringend
Ook zijn er foto’s en filmbeelden van
Er is beeldmateriaal van de honger-
beeld van de oorlogsjaren, het verzet en
een nationaal-socialistische bijeen-
winter van 1944-1945. Circa 70.000
de Jodenvervolging in Fryslân. Bekende
komst op het Wilhelminaplein (dat
hongerevacués werden over Fryslân
en minder bekende verhalen passeren
door de bezetter ‘Het Plein’ werd
verspreid, waar de tekorten net iets
de revue. Zo zijn huiveringwekkende
genoemd). In Leeuwarden, maar ook
minder nijpend waren dan in de rest van
filmbeelden te zien van de deportatie
in andere steden, werd het straat-
Nederland. En van Schiermonnikoog,
van de familie De Jongh in 1942, stiekem
beeld overspoeld door Duitse beweg-
waar gesneuvelde Engelse vliegeniers
gemaakt door een overbuurman.
wijzering.
met militaire eer werden begraven door Duitse soldaten. Tot slot laten bijzondere filmbeelden je de eerste dagen na de bevrijding meebeleven. Je ziet een uitbarsting van vreugde in verschillende dorpen en steden in Fryslân, maar ook de schaduwkanten van de bevrijding, zoals arrestaties en afrekeningen. ■ 'Oog in oog met oorlog' is tot stand gekomen
in
samenwerking
met
Tresoar, het Fries Film Archief en Historisch Centrum Leeuwarden. De tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door Provinsje Fryslân, vfonds en Stichting Friesland 1940-1945.
Vriendschap zaaien met een bakfiets Simon
Vuyk
van
Podium
Harlingen
noemt
zichzelf
‘vriendschapszaaier’. Hij maakt dit jaar op zijn bakfiets een tour in en rond Leeuwarden, om samen met plaatselijke welzijnsorganisaties te zorgen voor verbinding en ontmoeting. Iedere etappe van zijn
" In bakfyts, in karavaan, ûnderweis Mei freonskip en blommen It selskip giet troch de buorren
Karavaan van Vriendschap is weer anders. De ene keer gaat er
Mei musyk, sang en poësy
een muzikant mee, de andere keer een dichter. De bakfiets staat
Op syk nei ferhalen
symbool voor het ouderwetse ontmoeten. Over de krakkemikkige
Fan minsken
remmen en banden maakt Simon zich geen zorgen. Een lekke band levert ook wel weer iets mooi op.
Dy’t wat te fertellen ha Net altyd sichtber binne
De start van dit mooie initiatief was op 3 januari jl. Vanaf toen stond er iedere eerste vrijdag van de maand een nieuwe route gepland. Maar
Mar wol graach heard wurde wolle Witte we elkoar te finen?"
corona strooide roet in het eten en de routes van april en mei gingen niet
Vrijdag 3 juli is Leeuwarden aan
door. Gelukkig kon de karavaan er
de beurt. Dus mocht je Simon met
in juni weer op uit trekken. Dit keer
zijn bakfiets die dag tegenkomen,
onder andere naar Grou. Daar lag de
dan weet je dat er vriendschap
bakfiets vol pioenrozen en met name
in de stad is! De Karavaan van de
de oudere inwoners werden verrast
Vriendschap is onderdeel van LF2028/
met een bezoek en een bloemetje.
Over de drempel, van de gemeente
Ondanks de stromende regen was
Leeuwarden. In Grou sloten Pleatslik
het een gezellig feestje. Zo konden de
Belang
bewoners van Roorda State genieten
Dorpenteam Zuid Amaryllis, Friesma
van mooie live muziek. ■
State en de Seniorenbond aan.
Grou,
UVV
Grou,
PKN,
24
SENIORENkrant
SENIORENkrant | COLUMN
25
column COLUMN
Sara schrijft erop los Tekst: Sara Kroos Verhalenschrijfster (www.saraschrijfteroplos.nl)
De vogels blijven zingen
De zon had niet een beter tijdstip uit
kunnen slaan. We wandelen, tuinie-
kinderen op bezoek bij opa en oma.
voor straks, want je moet altijd blij-
kunnen kiezen om te gaan schijnen.
ren, lezen, doen de was, koken. Al die
Met de trein, in de bus. We zijn zo
ven dromen. Elkaar niet voeden met
Na een warme, natte winter heeft zij
gewone dingen. Een paar keer per
ontzettend voorzichtig nu. We zijn op
angst, maar met positiviteit en steun.
ons vaak verrast in deze lastige
dag kijken we naar het nieuws.
elkaar aangewezen, maar kunnen
Dat kunnen we allemaal. De vogels
periode waarin we in de ban zijn van
We appen, mailen, facebooken en
niet bij elkaar zijn. Dat is heel raar.
blijven zingen, de bloemen blijven
een virus. We kunnen heerlijk naar
bellen veel. Dat deden we alle-
We hebben elkaar nodig en kunnen
bloeien, de zon zal schijnen. Dat is
buiten. Overal wordt in de tuin
maal al, maar niet met de dreiging
elkaar niet opzoeken. Eenzaamheid,
een vast gegeven en een troost in
gewerkt en iedereen maakt, op
van een ziekte die ons zou kunnen
isolatie, vervreemding en ontwrich-
een onzeker bestaan. ■
gepaste afstand, een praatje met
treffen. Dat is het verschil. Die drei-
ting liggen op de loer.
elkaar.
ging is reëel. Je ziet hem niet, maar het maakt alles anders.
Wat gaan we nu doen? We kijken niet
Binnen ligt een stapeltje boeken op
te ver vooruit. Is dat een plan? Veel
tafel, naast de naaimachine die ik
Sommigen van ons worden onrustig,
appen, zwaaien, schrijven en hartjes
tevoorschijn heb gehaald. Een vrolijk
bang en onzeker. Want we weten het
en kusjes delen. Maar wat nog meer?
zomerse
wachten.
niet, we weten niet hoe het verder
Kijken naar wat er goed gaat, naar
We vermaken ons wel, ondanks alles.
gaat. Het is ongelooflijk nieuw wat
wat er mooi is. Genieten van de na-
Het lijkt stiekem een beetje vakantie.
ons nu overkomt en heel onwerke-
tuur, luisteren naar de vogels en naar
Het voelt goed zo, deze gedwongen
lijk. Veel vanzelfsprekendheden zijn
elkaar. Dat kunnen we zeker doen.
rust en onthaasting. We leven met
weggevallen. Even naar Albert Heijn
Veel praatjes maken op straat tijdens
de dag en maken een nieuw ritme
zonder de afstand tot anderen in te
de wandeling, en ja natuurlijk wel
om de dagen zinvol door te komen,
schatten. Naar de tandarts, naar de
een beetje afstand houden. Hopen
zodat verveling en angst niet toe
bioscoop, naar het museum. Klein-
op betere tijden en plannen maken
stof
ligt
te
advertorial
LOS, een VERENIGING voor u... LOS, de Leeuwarder Onafhankelijke Seniorenvereniging, richt zich voor de leden op drie onderdelen: informa-
Voor LOS is belangenbehartiging van de leden zeer belangrijk. Er wordt door de leden veel gebruik gemaakt van de belastingservice die LOS biedt, hulp bij het invullen van de jaarlijkse aangifte
tie, ontspanning en belangenbehartiging. De informatie komt via het mooie maandblad LosVast, waarin naast
inkomstenbelasting. Belangrijk is ook
artikelen over de stad - veelal vergezeld van prachtige foto’s – ook vaak jeugdherinneringen van leden zijn opge-
het WMO-ombudsteam. Wyb Feddema
nomen. En natuurlijk ook allerlei belangrijke actuele en interessante onderwerpen en nieuws van de vereniging.
en Jan van Olffen, beiden voormalig raadslid en heel goed ingevoerd in problemen rond de WMO, bieden raad
Ontspanning is voor de leden van LOS
de nodige gezellige middagen met
belang zijn. Alles vanzelfsprekend met
en hulp aan leden. U ziet, er is veel te
bijna de belangrijkste reden om lid
muziek
en
de nodige reserve, mocht het allemaal
doen. ■
te zijn. Dit voorjaar is tot onze spijt
klassieke muziekmiddagen zitten ook
niet door kunnen gaan. Dit jaar bestaat
door het Coronavirus alles afgelast.
weer in het programma. Op iedere
onze vereniging vijf jaar. Wij hadden
De activiteitencommissie had een mooi
eerste zondagmiddag van de maand is
het plan om hier feestelijk aandacht
programma in elkaar gezet. Iedere
er een Instuif, een leuke middag met
aan te geven en waren al druk aan het
maand een leuk en betaalbaar uitje met
tijd voor een praatje en een spelletje.
plannen maken. Wij hebben nu voor
boot of bus. Verschillende leden kijken
Er wordt ook nog koersbal gespeeld
de zekerheid besloten de feestelijke
hier echt naar uit. Er wordt wel gezegd,
op twee locaties. Geregeld worden
jubileumbijeenkomst door te schuiven
wij gaan niet meer met vakantie maar
er informatiemiddagen gepland met
naar volgend voorjaar. Ook onder
de uitstapjes van LOS, dat is onze
onderwerpen die voor ouderen van
voorbehoud.
en
zang.
Sliekerfilm
LOS, misschien iets voor u … ?
vakantie. Jeu de boules bij Le Biberon kan helaas op dit moment nog niet doorgaan, maar de eigen wandelclub op de dinsdagmiddag is weer begonnen, evenals de maandelijkse fietstochten. Ook staat er nog een stadswandeling o.l.v. een tweetal zeer deskundige
Ja, ik doe mee en word lid van LOS! Stuur mij een aanmeldingsformulier.
gidsen gepland. In september begint ons ‘winterprogramma’. Hiervoor is het programma al helemaal rond met interessante lezingen en natuurlijk
Leeuwarder Onafhankelijke Seniorenvereniging
Naam en voorletters: ....................................................................... Geboortedatum ..... - ..... - ............ Naam en vrl. partner: ....................................................................... Geboortedatum ..... - ..... - ............ Adres + postcode:
.................................................................................................................................................
Woonplaats
................................................................................................................................................. ..................................................... E-mail: .........................................................................
Telefoonnummer: Stuur deze bon op naar LOS - Sassingastins 50, 8925 JN Leeuwarden. E-mailen kan ook op: info@losleeuwarden.nl. Kijk voor meer informatie op onze website: www.losleeuwarden.nl
26
SENIORENkrant
ing
k Brea
S! W E N
Alex Lubbers Geniet van heerlijke vers gekookte maaltijden, persoonlijk bij u thuisbezorgd. Probeer nu 3 gerechten naar keuze voor maar € 15,-. Heeft u een dieet? Ook dan kunt u gewoon bij ons bestellen!
Proeven? 3 maaltijden
€15,-
Enkele voorbeelden uit ons ruime assortiment:
De Leeuwarder Seniorenkrant is nu ook online te lezen! Heeft u vorige edities gemist en wilt u ze graag nog lezen? Ga dan snel naar onze nieuwe website www.seniorenkrant.nl U vindt alle artikelen er ook los per onderwerp. Zoals alle columns van Sara, interviews met bekende Nederlanders en de puzzels van de puzzelkoning.
Runderlapje
Kipsaté
Pastaschotel
Babi ketjap
Rode groentecurry Spaghetti
Victoriabaars
Rundersaucijsje
Tongschar-zalm
Gehaktbal
Varkenshaasoester
Kip pilav
Bestellen? Bel Alex Lubbers: 0513-201 008 of via etenmetgemak.nl
Geniet weer van uw favoriete muziek met Lyric Vanwege Corona is het voorlopig niet mogelijk om naar een concert te gaan. Dan is het juist nu belangrijk om thuis van je favoriete muziek te kunnen genieten. Maar hoe doe je dat met een gehoorverlies, zonder hoortoestel? Gehoorverlies heeft een significante impact op ons sociaal leven.
✃
Op welke wijze u ook naar muziek luistert; Lyric brengt geluid rechtstreeks in de gehoorgang en u ervaart een natuurlijke geluidskwaliteit, die elke nuance in de muziek onvervormd overbrengt. Zo geniet u weer van uw favoriete Westersingel 4 te Leeuwarden
passages zoals je dat vroeger ook zo graag deed. Lyric wordt diep in uw oor geplaatst, waar het enkele maanden achtereen blijft zitten tot de batterij op is. Het is 100% onzichtbaar en behoeft geen onderhoud. Je vergeet dat je een hoorapparaat draagt waardoor je weer de dagelijkse gewoontes kunt oppakken. Maak een vrijblijvende afspraak bij Jerre Hoorzorg.
Tel. 058 727 11 11
www.jerrehoorzorg.nl
SENIORENkrant
27
Wat is Thuiszorg Patyna? Patyna is een gespecialiseerde organisatie voor zorg in Friesland. We bieden een breed scala aan zorg- en dienstverlening. Van thuiszorg tot en
met intensieve
verpleeghuiszorg en revalidatie.
Thuiszorg
Patyna
zorgorganisatie
is
die
een
thuis-
andere disciplines en streven naar de
Thuiszorg Patyna Team Leeuwarden
met
kleine
beste zorg voor de cliĂŤnt.
tel. 0515 - 72 97 60
teams, bestaande uit (wijk)verpleegkundigen
en
zorgkundigen,
zorg
Mocht u naar aanleiding van boven-
levert aan huis. Het gaat hierbij om
staand verhaal nog vragen hebben of
alle soorten thuiszorg. Wij verstaan
nieuwsgierig zijn geworden dan kunt
hieronder
verzorging,
u vrijblijvend contact opnemen met
nachtzorg,
vakantiezorg,
verpleging, hulp
www.patyna.nl
in
de huishouding en individuele begeleiding. We hebben een kantoor in Techum, maar leveren zorg in heel leeuwarden, Grou, Wergea, Wytgaard, Wirdum, Deinum. Wij zijn 24 uur, 7 dagen in de week bereikbaar. Wij hebben een nauwe samenwerking met huisartsen en
Oplossingen puzzels Stuur de oplossing van de prijspuzzel naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of per post naar: Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. De Puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden.
L
E
P
E
L E
E
V
K
A
E
N
R
A
M
E
I
E
E
V
R
O
T
R
A
K
E
O
T
U
S I U H
O
O
I
T H C A
R
O
E
P
02 28
SENIORENkrant
VerbandSchoenen
VERBANDSCHOENEN
VOOR THERAPIE EN COMFORT laat je inspirerene d door onz e er ouew uitgebreiide voordeel mee! collect
In store now!
podoloog michel visser Leeuwarden Verbandschoenen bieden u hulp en bevorderen de genezing aan uw voet bij bijvoorbeeld opgezwollen en ingezwachtelde voeten, oedemen, huiddefecten, huidontstekingen of circulatie stoornissen. Deze schoenen zijn ontwikkeld in samenwerking met podologen, met de volgende aspecten:
In diverse kleuren verkrijgbaar
• • • • •
GEMAAKT VAN COMFORTABEL STRETCHMATERIAAL RUIMTE VOOR DE TENEN GOEDE ADEMENDE ACTIVITEIT FLEXIBELE AANPASSING MOGELIJK BIJ BIJNA ALLE VOETVORMEN HOOGWAARDIGE, 2-VOUDIGE INLEGZOOL VOOR EEN ZACHT LOOPCOMFORT
Pijnlijke of vermoeide voeten, houdingsklachten of teenafwijkingen? Er zijn veel uiteenlopende voetklachten en -aandoeningen die verholpen, beperkt of verlicht kunnen worden. Op woensdagen vanaf 13.00 uur in de even weken is registerpodoloog Michel Visser bij ons aanwezig voor een gratis voetanalyse en het aanmeten van correctiezolen. Bel voor een afspraak naar 058 - 216 24 96 of mail naar: leeuwarden@kamsmaschoenen.nl.
In diverse kleuren verkrijgbaar
Maak je outfit af met de Sneakers EN instappers VAN VERBANDSCHOENEN! In diverse MODELLEN EN kleuren VERKRIJGBAAR te Ook ellen best via:
www.kamsmaschoenen.eu
Enige paren op zicht is altijd mogelijk! s
liteit kwa van zorg sma! Kam
Leeuwarden Nieuwe Oosterstraat 24, T. 058 – 216 24 96 www.kamsmaschoenen.nl
Uw schoenspecialist