FridaFliflet
Kanegsjåpå
Noveller
Samlaget
Oslo2025
©DetNorskeSamlaget2025 www.samlaget.no
Omslag:JulieK.Asplund
Førtrykk:Type-itAS,Trondheim
Skrift:10,7/14,6Sabon
Papir:70gHolmenBookCream2.0
Trykkeri:ScandBookAB,Falun
PrintedinSweden
ISBN978-82-340-1590-8
Dennebokaertryktpåmiljøvennlegpapir.
Materialetidenneutgivingaervernaetteråndsverklova.Deter derforikkjetillateåkopiera,avfotograferaellerpåandremåtar giattelleroverføraheileellerdelaravinnhaldetiutgivingautan atdeterheimlailovellerfølgjeravavtalemedKopinor.
Deterforbodeåbrukaheileellerdelaravutgivingasominndataellertreningskorpusigenerativemodellarsomkanskapa tekst,bilete,film,lydellerandretyparinnhaldoguttrykk,utan særskildavtalemedrettshavarane.
Brukavmaterialefråutgivingaistridmedlovelleravtalekan føratilinndraging,erstatningsansvarogstraffiformavbøter ellerfengsel.
Tilbestemorogbestefar
It’sjustsmoke floatingabovethevolcano carolinepolachek
Piensoentumirá rosalía
Innhald
Verdasminstefugl.. ....................
Verdasminstefugl
Åspyibunadereinkunst.Deterikkjenokåberre haldavekkehåret,nei,einmåbrukaandrehandatil åpressaskjortaogsilkenogsøljeneinnmotbrystet, dekkablingetsågodtdetgår,verkelegspreiautfingranesåingentingtrefferarvegodset.Ogolbogen,ein måforalldelpassapåolbogen,detkvitelinetkanlett bliråkaavnokredropar.Menegharfåtttreningetter kvart.Egskalklaradetidagòg.
Påtallerkenenframformegerhalvekakestykket igjen.Marsipanlokethareglirkaav,noliggdetklint inntilkanten.Egtargaffelenogpressarloketsaman tileibleikfeitlitapølse,gjerbokstavaneigrønglasurheiltuleselege,denfineløkkeskriftadruknariseg sjølv.
Skalduikkjehameir,spørtante.
Blikkarundtbordetvendersegimiretning.
Jodå,seiereg.
Hoerlagaheiltfråbotnenav.
Tantevipparliksom-omsorgsfulltpåhovudet.Ho serutsomeihøne.
Hovarveldiggod,seiereg.
MosterGerdasioppskrift,seiertanteogblunkar
liksominnforstått,sjølvomegaldriharmøttmoster Gerda.Egerikkjesikkerpåkvensimosterhoer,eingong.
Sådeterberreåeta,heldtantefram.
Egvipparpåhovudetireturogpressarsamanleppeneinokoeghåparliknareitvelvilligsmil.Sakte mosaregeinjordbærbittilhanblirflatoggrautete. Atfolkdrivogetjordbærsyltetøy,erheiltsjukt,det minnerberreoméinting,ogdeteroppkast.Egskyv littrundtpåbæraogmarsipanloket.Trikseteråsjå utsomdueropptattmedmaten,flyttaogstyrapå, dåtrurfolkatduet.Medgaffelengiregkakamasse småstikk.Gaffelenereitinsektmedbroddogkaka eitslemtlitedyr,ellerkanskjetante.Sekstenårog såbarnsleg,egergladtankanemineerinnesperraog heilttotaltusynlege.Idetegmosarendåeinbærbit, slimeteograudrosa,slåreibølgjeoppimagen.Egmå sjåvekk.Utavvindauget:bjørkene,vårensomhamrarpåandresidaavglaset.Isidesynetkjenneregtante sittblikk.Egsernedpåfatet.Kakaliggderogglorpå meg,denòg,eitoppspjåkakaos,skoreogskvisa,men framleisinsisterandepompøs,ogegtenkerpålikettil MarieAntoinette,nyleghalshoggenisinfinastestas. Påungdomsskulen,dåmehaddeomdenfranskerevolusjonen,vistelærarenSofiaCoppolasinfilm,egblei heiltforelskaideioverdådigekjolaneogparykkane, allsilkenogtyllenogpastellen.Dåegsågfilmenigjen ivår,klarteegikkjesjånokoannaennkakene.
Egdelerjordbærbitaneoppiendåmindrebitar. Hovudoppgåvaeråunngåbrekningar.Detskjeddei konfentilSigurd,egjobbasåhardtforåhaldadet inne,mentantemerkadet,tanteburdehattmeirenn
nokmedåverakakeansvarlegogvertinne,menhoer einhauk,hosågmeg,hoblikkameg.
Idetegløftaransiktet,erhoderframleis.Egskyflar einstorkladaskakemasseoppågaffelenoginnimunnen.Nullstress.Eintil.Trassigmøteregaugahennar, egkanògverahauk.
Jordbærfrøaknasarmellomjekslane,menegheld ansiktetiro.Littmeirsukkerbrødforådøyvadet svulmandesyltetøyet.Mensukkerkornaløyserseg opppåtunga,deigenveksmellomtennene.Egkjennerkorleiseghevar.Egkjennerkorleisegveksutover someinbolledeig,korleiskremenogsukkerbrødetog syltetøyetleggsegunderhudamiogeserut,feittvevet somdannarsegpåmagen,armane,låra.Detgåreit gysnedoverryggen.
Egleggnedgaffelenoggløttaropppåslektamisom klirrarogpratarmedkvarandre.Egharplassertmeg strategisk,påhjørnetinnmotvindauget.Mammaog pappasitvedbordendenlangtborte,brørneminei andreendenavhesteskoen.Tantehaddegløymtbordkort,hounnskyldasegsånn,tusentingåhugsapå, blablabla.Noogdågløttarmammaogpappamot meg,pappasmiler,mammaòg,menberrefort,såkjem rynkamellomaugebrynatilbake.Skuldermotskulder medSigurdsitbestemorogskrattler.Bestemorsitder oglerogskinibunadenhofekktil sin konfirmasjon, framleiserbringeklutenflatoverbrystet.Tallerkenen hennarertom,mensmulete.Hoharete.Vilbestemor nokongongkallamegtynn,detnektaregåtru,då måegjobbahardareenndette.Bestemorvilleberre bruktordettynnommenneskeihungersnød.Ellerom segsjølvogvennegjengendåhovarung. Kroppane
våresågheiltannleisut–å,ja–duskullesettmidja mi,bestemorsomheldopphendeneiluftaogviser denfantastiskemidjahohadde, egvartemmelegflott, omegskalseiadetsjølv. Instinktivtgripegrundtmi eigamidje,menlegghendenefortifanget,egerikkje aleineno.PåandresidaavbordethivSjurinnpåmed marsipankake.Dåhanerferdig,begynnerhanpåein haugaveitsjokoladekakestykke.Skuldrenehanser smaleoghengsleteunderdennyedressen,hanliknar einkleshengar.Eghatardet.Eghatarallesometkakestykkehaugarogliknarkleshengarar.
OnkelstrekkerutarmenogdyttarbrystettilSjur forsiktigbakover.Etordentleg,seierhan.Sjurhimlar medauga.Nokostrykseglangsbeinamine,egløftar pådukenogserrettinnibørstehalentilTutankhamon.Psspss,seiereg,kom,Tutti.Egkikkaroppmot tante,menhoserikkjeimiretning.Sakteskyvegein sværbitavkakafråfatetogoveriservietten,tarserviettenihandaogliksommistarkakebiten,hanmåikkje treffadetkviteforkleet,hanlandarrettpåparketten. Tutankhamonrykkermedhovudetmenshansmattar isegklisset,krementytutideismåmunnvikene.Takk forhjelpa,kviskraregogtenkerateinaldrimålafemåringarginamntilkattar.Sjurvarheiltoppsluktialt somhaddemeddetgamleEgyptågjera,eghugsardet godt,ognosithanogskalliksominnideivaksnesrekker,høgogtynnogglefsandepåkakestykkehaugar. Tantesvosjarrundtogfyllerpå,fleireteskeier,meir Farris,rykandebollar,innogutavkjøkkenet.No stopparhovedbordendenogseiernokotilmamma, hogestikulererogleroverdrive.Armanedissarinni bunadsskjorta,egveitdetnok.Eglurarpåkormange
gongerdenbunadenersyddut.Tantehareinkakekropp.Egskalaldrifåkakekropp.Egkanståimot,eg hardisiplin.Egmåberrekommameggjennomakkuratdette,berrenettgjennomkakekrattetogoverpå andresida,såkanegblireinoglettoglyspåny.Med gaffeltuppenskyveglittavkrementilsidesoginni servietten,ops,detvardumt,dåkanegikkjeetaden kremklatten.Tørtsukkerbrød,einbittil.Igjenkjenner egfeittetleggasegsomeitulmandelagoveraltdet andrefeittetpåkroppen.Egprøveråknipamegihofta understakken,mendeterformykjeull,formange lag,egnårikkjeinn.Bølgjaimagenkjemtilbake.Eg måpusta.Sjåut,sjåpåpoppelenihagen,sporvane, bladasomsølvmedaljongarikveldssola.Snartkandu tømmadeg.Ihovudetsvirrardensistesongenme song,mumlandemednaseniheftet: Ogveslelerkaho hevdetslik,atfinnhoeinsolstrålesoverthorik.Vesle lerkaersåfakehumble.Hokanvelberrefølgjaetter sola,flydithovil.Hotrengikkjeleita.
Skjerdetnokospanandeutanfor,Laura,spørtante.
Ansiktarundtbordetsnursegmotmeg.Tantestår medhandapåhoftaogskakkarpåhovudet.Hosnakkarhøgtmedvilje,egveitdet.
Nokoduvildelamedoss?
Absoluttikkje.
Fjesethennardetteianingnedover.Hohaddevel tenktategskullebeklaga.
Sjåkorsporvanekosarseg,seieronkelogsmiler motvindauget.
Foreinboringfugl,klagarSjur.
Egsersurtpåhan.Sjølvikkjeeinsporvkanhandela merksemdmedpåkonfedagen.
Kvafuglsynestduerspennande,då,spøronkel.
Ingen,bjeffarSjur.
Hanerferdigmedsjokoladekakehaugen,nostrekkerhansegetterbollefatet.Detblirhanssjettebolle.
Egheldteljinga.Eghatarallesomkanetaseksbollarutanåtenkaoverdet.Sjurheisarpåskuldreneinni dressen,medmunnenfullavbolleseierhan:
Gribb,kanskje.Ellerørn.Mendeierikkje spennande,deierberreikkjeaktivtboring.
Onkelflirer.Ogduskalverasonaveinornitolog.
Sjurtrekkerpåskuldreneigjen.
Kvameddeg,Laura,spøronkelogserpåmeg. Kvadå?
Hardueinyndlingsfugl?
Egseierja,bikolibrien. Kvafaenerdet,seierSjur.
Ikkjebann,seieronkel.
Verdasminstefugl,seiereg.Hanvegberretogram.
Jaså,bikolibri,du,seieronkel.Detvarhakketmeir fuglekjennskapenndennekråkaher.
HannikkarmedhovudetmotSjur.Egmåsmila. Hanerveldigrask,seiereg.Ogveldiglett.
Vanvitiglett,seieronkel.Menhanereinstoretar. Bikolibrienethalvpartenavvektasikvardag.Kvar dag!
Detkunneveldutenktdeg,seierSjurogboksar farenimagen.
Dethaddevorenoko,ja,flireronkel.
Halvevektasikvardag.Egkunnehaetetjuefem kilokvardag.Detsvimlarihovudet.
Veitdekvabikolibriheiterpåspansk,heldonkel fram.Zunzuncito!Erikkjedeteitartigord?Prøvå
seiadetfortmangegongeretterkvarandre.Zunzuncitozunzuncitozun–
Sjurlegghandaframformunnenpåfaren. HanfinstberrepåCuba,seieronkeldåhankjem segfri.Duveiteghargjortfeltstudiarder?Hankan flyframlengs,baklengs,sidelengs,oppned–Kandusluttaåsnakkaomdeifeltstudiane,stønnar Sjur.Detteerkonfenmin.
Detstemmer,seieronkelmenshanrettarpådressjakkatilsonen.Menvissteduatandrekolibriartar kaneta åttegonger sieigakroppsvektdagleg?
Lifegoals,roparSjur.
Åh,seiereg,deteraltegkjempå.
Sjurraparogtørkarhendenemotkvarandre.Eg kjennerkakakommakrypandeoppoverihalsen.Eg svelgjerogblunkarhardtideteinhøgskrapelydfår summingairommettilåstoppaopp.Sigurdharskove segutfråbordet,nostirarhannedmotgolvet. Tutankhamon!Helvete,roparhan.
Sjursprettoppogpressarsegborttilstorebroren. Åfyyyyfaen,seierSjur.Tutankhamonkastaropp! Åfyfaen,seierhanigjen,hanstikktungautoglagar einbrekningslyd.
Sluttåtulla,seiertantemenshokavarsegmotdei. Vedbordendenstrekkerbrørneminepåhovudetforå fåmedsegkvasomskjer.Detlydereitspakt,litemjau. Neimenherregud,seiertante,ogsåakkuratidag,ho løftarforkleetogbøyersegned,men,seierho,kvaer dethanharete?
Æsj,mamma,ikkjestuderdet,seierSigurd.
HanløftaroppTutankhamonogberdetpjuskete dyretmothagedøra.Deisomsitnærmast,harbegynt
åhaldasegfornasen.Tantesinkroppforsvinnbak bordeteinaugneblink,sådukkarhooppigjen,raudi fjeset.
Erdet–harnokongittTutankhamonkake?
Alleflakkarmedblikket.Egmøterforskjelligeaugepar,mammaogpappa,prøveråsjålikeoverraskamen-tolmodigutsomdei.PlutseligbegynnerSjuråle.
SeffmåTuttifåkake,seierhan,Tutserdelavfamilien!
Tantespøromdeter han somharmataTutankhamon,ogSjurstønnarogspøromhoerheiltidiot.Eg sitdønniro.Samvitetstikktil,stakkarsTutti.Han stoltepåmeg.Sigurdkjemtilbakeogtørkarhendene påbuksebeina.
Tørkopp,då,seierhan.
Ikkjemeg,determinkonfirmasjon,seierSjur.
Tanteslepperuteithøgtsukkogtramparmotkjøkkenet.
Egharaldriliktkattar,erklærerbestemor.
Gjesteneflyttarlittpåsegogkremtardåtantekjem medtørkepapirogbøtteogvaskespray,pånyforsvinn hobakbordet.Onkelforeslåratunganekanstrekka påbeina.Småpratetlausnar,detskraparistolar,så baksartantesegoppigjen,bustetepåhåret.Egklarar ikkjehaldatilbakeeitsmil.Sukkettiltanteerdemonstrativt,hogirbøttatilonkelmedeihardrørsle,han tarimotogforsvinnutpåkjøkkenet.Såsethoblikketimeg.Hokjemimiretning.Homåklemmaseg forbilangsbordet,detertrongtforkakekroppen.Idet hosetsegnedpåhuk,luktardetsvaktavoppkast.Eg måpustamedmunnen.
Korleisgårdether,spørho.
Bra.
Ja?
Tantekvilerblikketpåtallerkenenmin,jordbærgrauten,denbleikemarsipanpølsa.
Kvaerdet,spøreg.
Laura,seierholågt.Vardetdu? Kvameg.
GavduTutankhamonkake?
KorforihelveteskulleeggiTutankhamonkake. Tantesvararikkje.Kjevanehennarrørersegsåvidt. Laura,seierhoigjen,hokviskrarnesten,egserkva someriferdmedåskjeher.Duskjønarateggjer det?
Egseieringenting.
KjæreLaura,seiertante,noskalhosmiska,bli manipulerande.Holurarikkjemeg.
Duvilikkjedette,seierho.Duvilikkjedet.
Hoprøveråliksomgjerafjesetsniltogmildt,men haukeaugaspiddarmeg,egleggarmaneikorsover magen.
Egsnakkaraverfaring,Laura.
Hoflyttarpåseg,ogeitblaffavsyrlegoppkastluktnårnasen.Føregveitordetavdet,haregbrekt meg,kroppenerforraskforhjernen.Tantevipparpå hovudetigjen.Dendummehønerørsla.
Uff,seierho.
Horeisersegoggjerryggenrak.Egsvelgjer. Hokviskrar:Tenkdeggodtomno.Såpressarhoseg tilbakemellomstolane.
Duharfåttspypåforkleet,seiereghøgt. Hovudairommetvenderseg,tantesittòg.Einliten rosaflekkharbreiddsegutoverlangsidaavforkleet.
Tanteløftarpådetblendakvitetøyet.Detvarsomi helsike,seierho.
Ooo,mammabannar,roparSjur. Jaja,seieronkel.Sliktkanskjedenbeste.
Hanklappartantepåskuldraogsetsegvedbordet igjen.Tantesleppertaketiforkleetogstirarpåmeg. Munnenhennarpeikernedover,menegsmilertotalt harmonisk,egtareinkakebitfrådetsnarttommefatet ogtvingarhaninn.Tyggogsvelg,ihalsenliggein litenslimålaveinjordbærbitsomikkjeharkomme seglangtnokned,menegsvelgjerhardt,eingongtil, fullkontrollpåfjeset,egsamlarkremogsukkerbrød, comeatme,tante,mosterGerdasijævlaoppskrift, egheldpustenogmokarinneitsistetårnpågaffelen,ikkjetenkberretygg,egsvelgjerogsvelgjerigjen forsikkerheitsskuld.Berremarsipanloketliggattpå tallerkenen.Egløftarsåvidtpåaugebrynamottante. Gåogvaskforkleet,mimaregoghåparholespå leppene,idetegkjennerslimejordbæretkommaopp igjen.Plutselegliggdetogbrennimunnhola,instinktivttareghandaformunnen.Egskliravstolenog pressarmegut.
Kjemduforbi,seieronkelogheldinnmagen,eggår sidelengssomeinkrabbemensegsvelgjerogsvelgjer. Klarthokjemforbi,hoerikkjenokodrog,bjeffar bestemorfråandresidaavbordet.Egelskarbestemor kvargonghoseiernokoslikt,nokosomhintaromat egikkjeerdirekte tjukk ,somhintaromategereisom jobbar,eisomkanståimot,mensåstikkdetibrystet, kvabetyrdetatonkel lurtepå omegkomforbi,sereg utsomegikkjekjemforbi?Synestonkelegertjukk? Detgyngarimagen.Skalduut,Laura,spørmamma
dåegpasserer,ogegnikkar,kjennerdetpressapå,men eggårmedhevahovud.Einblirrakryggaibunad,det erpraktisknåreinskalutforåspy.Ingenmedrak ryggblirmistenkteforågåutogspy.Igangenflyreg opptrappene,eglåserbadedøraogsamlarhåretiein topppåhovudet,setspringenpåfullt.Mansjettknappaneernokrejævlar,egrekkikkjeløysadei,egsetmeg påkneaoglenermeglangtframoverdoen,venstre handpåbringa,trengikkjeeingonghøgrehandihalsenforataltsomtynger,skalkommaopp,kremkakekaos,syltetøyslim,MarieAntoinettesittlik,alt splæsjarnedidoskålaogsprutaropplangskantane. Egspyttar.Egkjemmegopp,lukkarloketogspyler nedtogonger.Løftarloket,sjekkaratdetertomt,spylernedeingongtil.Skylmunnenmedvatnogspyttarivasken,rettiryggenseregresultatetispegelen: einflekkfribunad.Skjortaharfåtteinkrøllpåhøgre skulder,egerlittraudrundtmunnen,ellesfinstingen synlegespor.Halsensvir,menegkjennermegsomei perlemorsky.Ibadehyllaståreiflaskemunnskyl,eg hellerimegogspyttarigjen.
Utanforvindaugetseregbjørketreaglitraihagen, fjellskrentenrettbak.Egløyserbarnesikringaogdyttarglasetopp,leneroverkroppensålangtutegklarar.Gåsehudanupparsegoppoverarmane,egerkald igjen.Deterbra.Detereitgodtteikn.Haddeegvore varm,haddekroppenhattformykjematåjobbamed, matsomvilleblitttileitekkeltgulkvittlagunder huda,estmeguttileindissandekakekropp.
Egopnarkjeftenogtrekkerinnlufta.Egerreinog lettoglys.Einsporvseglarframtileiavbjørkeneog setsegpåeigrein,hanvipparpåhovudetogliknarlitt
påtante.EgtenkerpåbikolibriensomburpåCubaog slårmedvengenetohundregongerisekundet.Haner sålett,såkjapp,nestenumoglegåfåaugepå,sjølvom hanerblå.Ikkjebrunsomsporven,ikkjesomhauken, menblå,glitrandemetalliskblå,likmaihimmeleneller silkebandetpåbunadenmin.