De Standaard

EDITIE VLAAMS­BRABANT 93STE JAARGANG, NR.248 BELGIE €3,60 NEDERLAND €3,75 LUXEMBURG €3,75

NOODKREET UIT DE AUTOPSIEKAMER ‘De helft van de vastgestelde doodsoorzaken is fout’ 2­3, weekblad

Roekeloos populisme of hoopgevend verzet?

Hoe Magnette de EU te kijk zet 2, 6­9

De Verdeelde Staten van Amerika Hoe de elite een verscheurd land baarde, verteerd door haat en woede

Waar de ziekenhuisdirecteur wakker van ligt ‘Ik weet niet hoe we straks nog uit de rode cijfers kunnen blijven’

Smartphones en relaties?

Best complex ‘Op Facebook oude foto’s liken, is het equivalent van een liefdesbrief’

extra bijlage

18­20

ds weekblad

5ELNGFR*cadggg+[O\C

D A G B L A D. WW W. S T AN DA AR D . B E ZA T E R D A G 2 2 E N ZO N D A G 2 3 O K T O B E R 2 0 1 6

EEN BURGERINFILTRANT SPREEKT: ‘WAT IK DOE, KAN GEEN ENKELE FLIK’ 12­13

Laatste dagen!

-50

%

op alle brillen

*

Wist je dat... de meeste van onze 205 Spar-winkels

(montuur + Basic glazen)

op * Geldig tot 31/10/2016. Voorwaarden: pearle.be

ZONDAG OPEN zijn?

Je vindt ze op sparretail.be

2 vooraan COMMENTAAR KA R EL V E R H O E VE N

GEKNELD TUSSEN TE VEEL EN TE WEINIG DEMOCRATIE De Canadese minister van Handel liet de kans op hoog drama niet liggen. ‘Blijkbaar is de EU niet in staat om internationale akkoorden te sluiten’, zei ze met een snik. ‘Zelfs niet met een land dat zo vriendelijk en geduldig is als Canada.’ De Europese regeringsleiders zaten toen al op het vliegtuig naar huis. Een terugtocht in doodse stilte. Dat de Unie, die voor vrije handel in het leven geroepen is, blokkeert over handel, is zelfs voor een politiek gezelschap dat existentiële crisissen gewend is te veel van het goede.

Supporters van de Brexit honen dat de Unie een machteloos janboeltje is. Maar wat de Walen en andere tegenstanders van het handelsakkoord met Canada drijft, verschilt niet zo veel van wat de Britten motiveert: ze wensen meer zeggenschap over belangrijke beslissingen. Ze Stuitend is voelen achterdocht tegenover een opnieuw hoe Brusselse de politieke elite bureaucratie die handel voorrang zou met contestatie geven op de burger omgaat aan wie ze geen verantwoording verschuldigd is. Weinig burgers geloven nog dat globalisering alleen goeds brengt. We verliezen te veel macht over onszelf.

De Unie zit in de tang. Technisch heeft de Commissie de bevoegdheid om zelf over handelsakkoorden te beslissen. Terecht, zulke akkoorden moet je op hoog niveau afsluiten. Maar ze beseft dat ze in democratische ademnood komt.

Ceta is veel ingrijpender dan douanetarieven en heeft verregaande maatschappelijke impact. Dus schakelde de Commissie nationale parlementen in om de PR te doen. Nu een piepklein deelparlement echt inspraak eist, reageert ze als door een wesp gestoken. Stuitend is opnieuw hoe de politieke elite met contestatie omgaat. Betuttelend, met holle frasen sussend en dreigend. Topcommissaris Margrethe Vestager had woensdag op een debat in Bozar een groot Belgisch publiek voor zich, maar wist niets dan clichés op te diepen over Ceta. Alsof wie vragen heeft over soevereiniteit en controle het niet goed begrepen heeft.

Natuurlijk kan Wallonië lastig doen omdat amper Waalse belangen op het spel staan. En de zucht naar zelfbeschikking levert onzalige vrienden op. Viktor Orban spreekt graag zijn steun uit voor de Walen. Europa bevrijdt ons, al zeventig jaar lang, van enge nationale belangen waar zovelen heimwee naar voelen. De politieke elite was daar leidend in. Maar dat tijdperk is voorbij. De globalisering groeit die elite zelf boven het hoofd.

Ze moet terug naar de burger. Als de Commissie grote beslissingen over ons leven wil nemen, en dat moet ze kunnen doen, dat ze zich dan begint met zich te laten verkiezen.

Lectrr

België weigert te leren uit zijn doden De basis van onze gezondheidszorg is volgens experts drijfzand. De reden? 30 tot 50 procent van de vastgestelde doodsoorzaken is fout.

ANN­SOFIE DEKEYSER

Het kan niet langer dat in ons land het deskundige onderzoek naar over­ lijdens niet is geregeld, stellen voor­ aanstaande pathologen­anatomen.

De Belgische wet voor het vaststellen van een overlijden is nagenoeg on­ veranderd sinds de Code Napoléon uit 1804. Eender welke arts mag een doodsoorzaak invullen op het over­ lijdensattest. ‘Niet gehinderd door enige kennis ter zake en met drama­ tische vergissingen tot gevolg’, stelt forensisch patholoog Wim Van de Voorde (UZ Leuven).

Samen met enkele collega’s dringt hij bij de minister van Volksgezond­ heid, Maggie De Block (Open VLD), en die van Justitie, Koen Geens (CD&V), aan op een systematische aanpak. ‘Het volstaat niet om alleen die dode lichamen te onderzoeken die uiterlijke tekenen van geweld vertonen.’ De experts pleiten voor een autopsie bij alle verkeersdoden, alle suïcides en alle plotse en onver­ wachte overlijdens.

Tot 200 onontdekte moorden per jaar De lijkschouwing mag voor hen niet langer door ‘een gewone’ arts ge­ beuren, maar moet worden uitge­ voerd door een forensisch patholoog.

Bij voorkeur in gespecialiseerde cen­ tra. ‘Wij zijn het enige land in Europa waar slachtoffers van moord en doodslag nog in de verkeerde handen terechtkomen’, stelt Van de Voorde.

‘Wanneer het parket een wetsdokter aanstelt, kan dat eender welke arts zijn. Daardoor kampt ons land naar schatting met 150 à 200 onontdekte moorden.’

Ook de basis van ons gezond­ heidsbeleid is volgens experts ‘drijf­ zand’. 30 tot 50 procent van de vast­ gestelde doodsoorzaken is fout – ge­ gevens op basis waarvan ministers van Volksgezondheid verkeerde pri­ oriteiten stellen. Hartinfarcten blij­ ken eigenlijk maagbloedingen. Een hersenbloeding is een longontste­ king. Een darmkanker is griep of een verkeersdode blijkt niet zomaar de controle over het stuur verloren te

Kabinet­De Block: ‘Beschikbare tools meer gebruiken’ ‘De statistieken van doodsoor­ zaken zijn een belangrijke para­ meter in het gezondheidsbeleid van minister De Block’, zegt pers­ attaché Tijs Ruysschaert in een eerste reactie. ‘De minister beseft heel goed dat het vaststellen van een juiste doodsoorzaak belang­ rijk is, vandaar dat het Riziv klini­ sche autopsies terugbetaalt. De tools zijn dus voorhanden, we moeten er wel nog meer gebruik van maken.’

Op het kabinet­Geens klinkt het dat vorig jaar 681 inwendige fo­ rensische lijkschouwingen plaats­ vonden voor een totaal van 930.472 euro. ‘Meer dan in Ne­ derland, waar de cijfers tussen 400 en 450 fluctueren.’ (De ex­ perts noemen Nederland een rampland op dit gebied.) ‘Minis­ ter Geens zal binnenkort samen­ zitten met het college van procu­ reurs­generaal om deze kwestie te bespreken.’ (asd)

‘Wij zijn het enige land in Europa waar slachtoffers van moord en doodslag nog in de verkeerde handen terechtkomen’ WIM VAN DE VOORDE Forensisch patholoog UZ Leuven

zijn, maar zijn longkanker is hem fa­ taal geworden.

Voor de doden zelf maakt het niet veel meer uit, maar uit de ware toe­ dracht van hun overlijden valt veel te leren dat de levenden kan redden.

‘Autopsies waren dé kwaliteitscon­ trole op het medische handelen in ziekenhuizen’, legt patholoog­ana­ toom Werner Jacobs (UZ Antwer­ pen) uit. ‘En zouden dat nog altijd moeten zijn. Op die manier kun je nagaan of de juiste diagnose is ge­ steld, de behandeling correct is ver­ lopen en er niets over het hoofd is gezien.’

Buiten het ziekenhuis?

Pech, geen autopsie Van de Voorde zegt ook ongerust te zijn over de manier waarop nieu­ we medicatie op mensen wordt ge­ test. ‘Bij grote klinische studies in ge­ renommeerde ziekenhuizen sterven altijd mensen. Dat kan allerlei oorza­ ken hebben. Maar er volgt haast nooit een autopsie die zou kunnen uitwijzen of de dood het gevolg is van een nevenwerking van de medicatie.’

Om een goede zorggarantie te bie­ den, zou minstens 10 procent van wie overlijdt in een ziekenhuis post­mor­ tem moeten worden onderzocht. De meest recente cijfers (van 2014) to­ nen dat het in ons land slechts in 2,9 procent van de gevallen gebeurt – bij­ na een halvering in zes jaar tijd.

Een klinische autopsie – puur om medische redenen – kan momenteel alleen worden aangevraagd door een arts van het ziekenhuis waar de pati­ ent is overleden.

‘Voor wie doodvalt buiten het zie­ kenhuis, is geen medisch post­mor­ temonderzoek mogelijk’, stelt Van de Voorde. ‘Alle doden buiten het zie­ kenhuis komen ofwel nergens ofwel bij justitie terecht. Maar justitie is niet geïnteresseerd in de doodsoor­ zaak, alleen in de vraag of er kwaad opzet in het spel was. Joggers die neerzijgen of jonge voetballers die op het veld sterven, worden niet onder­ zocht.’ b

dSWeekblad Blz. 14 berichtgeving.

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

3

‘Wij pleiten voor een autopsie bij alle suïcides, alle verkeersdoden, en alle plotse en onverwachte overlijdens’ WIM VAN DE VOORDE

Om een goede zorggarantie te bieden, zou minstens 10 procent van wie overlijdt in een ziekenhuis post­mortem moeten worden onderzocht. Een cij­ fer dat ons land helemaal niet haalt. © Dries Luyten

OPINIE WOUTER DEPREZ

BEVLEKTE BEWONDERING De bewondering van Phil Collins voor Paul McCartney vertoont vlek­ ken die er nooit meer uit gaan. In 2002 gaf McCartney denigrerend commentaar op Collins toen die een handtekening vroeg. Veertien jaar later herkauwt Collins de situ­ atie nog steeds, en telkens als hij het doorslikt, proeft het weer bit­ ter.

Phil Collins heeft op het eigen­ ste moment niet gereageerd. Hij onderging de belediging in stilte.

Het was het minderwaardigheids­ complex van de volksjongen die hem deed slikken en zwijgen.

Daardoor ligt de belediging veer­ tien jaar later nog steeds te gisten.

Wat ik Phil zou aanraden bij een volgende belediging: hij moet reageren met die andere mogelijk­ heid die de opvoeding van volks­ jongen biedt. Hij moet McCartney dadelijk en eerlijk op zijn bek slaan. Ergens boven op de wang, ver genoeg van de tanden, zodat hij wel die prachtige muziek kan blijven zingen.

Phil Collins raadde op het top­ punt van zijn populariteit zijn pu­ bliek af om T­shirts van Phil Col­ lins te kopen. Ik ben meer dan rijk genoeg, zei hij, geef je geld liever aan daklozen. In tegen­ stelling tot zijn muzi­ kale held is Collins wel een held op het gebied van menselijkheid.

Alleen spijtig van zijn muziek.

34

Jonathan Holslag en de nieuwe Russische stijl ‘Laten we hen vooral niet onderschatten’

BUITENLAND

24

Hoe Turkije het Westen de les leest De propaganda rond de mislukte staatsgreep

OP SCHERP

28

Hef een CO2­taks op elke biefstuk En hoe je zonder vlees een triatlon loopt

“

IK TRAKTEER JE PPERS! OP HEERLIJKE HERFSTTO

“Als Spar-ondernemer wil ik mijn klanten continu nieuwe smaken doen ontdekken.

Kom naar onze degustatiedag op 22 oktober en proef wat ik voor jullie geselecteerd heb!”

———————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————— ——

Maxime van Spar Petit-Rechain en alle andere Spar-ondernemers.

sparretail.be

„

4 vooraan

Vluchteling Muhammad Jarkas was arbiter in de Syrische eerste klasse.

Vanaf zondag probeert hij zich ook in België een weg naar de top te fluiten.

‘Mijn droom blijft de beste scheidsrechter worden’ Al zwemmend naar Europa

‘Ik wilde geen smokkelaar be­ talen om me in een bootje naar Griekenland te brengen’, zegt Muhammad Jarkas. ‘Die maffia geeft niet om het leven van vluchtelingen. Ik waagde het er liever zelf op: al zwemmend van Turkije naar Griekenland.

Op Google Maps heb ik ge­ zocht naar de beste plaats om over te steken. Dat bleek Kas, vlak bij Antalya. Het Griekse ei­ land Kastellorizo ligt er maar enkele kilometers vandaan. We waren met z’n drieën. Om vier uur ’s nachts zijn we de zee in­ gegaan. Ik had een zwempak en zwemvliezen gekocht. Mijn grootste angst was niet de af­ stand – 4 à 5 kilometer – maar dat een schip me in het donker zou overvaren. Na meer dan twee uur bereikten we het ei­ land. Het was levensgevaarlijk, maar ik zag geen andere ma­ nier.’

Muhammad Jarkas in het stadion van KV Mechelen: ‘Ik leer volop Nederlands.’ © Sebastian Steveniers YVES DELEPELEIRE M E C H E L E N | Hij heeft er maan­ den op moeten wachten, maar Muhammad Jarkas (32), erkend vluchteling uit Syrië, mag zich sinds kort eindelijk scheidsrech­ ter in het Belgische voetbal noe­ men. ‘Ik heb mijn logo, fluitje en gele en rode kaarten gekregen’, vertelt hij trots, in het Engels.

Dit weekend mag hij zijn eerste officiële optreden maken, als lijn­ rechter tijdens Leest United­Hin­ gene, in 4de provinciale Antwer­ pen. ‘Ik ben niet zenuwachtig, eer­

der opgewonden. Voor mij voelt het als een comeback.’

Arbitreren zit Jarkas dan ook in het bloed. Zijn vader was lang internationaal scheidsrechter.

‘Hij heeft een carrière van zestien jaar gehad en heeft zelfs nog enke­ le WK­kwalificatiewedstrijden in Azië gefloten’, zegt Jarkas.

Zelf floot hij sinds 2008 in de Syrische eerste klasse. ‘Ik heb mooie herinneringen aan een wed­ strijd van Al Ittihad, de grootste club in Aleppo, waarvan ik afkom­ stig ben. Er zat 60 à 70.000 man in het stadion. Daar houd ik van.’ commerciële bijlage

Vandaag in uw krant dossier “Nieuwbouw”

Jarkas was goed op weg in de voetsporen van zijn vader te tre­ den. ‘In 2011 heb ik nog een week een Fifa­cursus gevolgd in Jorda­ nië. Ik deed het goed.’ Maar de oorlog fnuikte zijn steile ambities.

Fluiten in de oorlog Jarkas: ‘Oorlog of niet, de voet­ balcompetitie ging door. Met min­ der clubs. Veel sterspelers zijn de voorbije jaren naar het buiten­ land vertrokken of omgekomen.

Het niveau daalde, net als het aan­ tal toeschouwers. Maar ik had een droom: de beste scheidsrechter in Azië worden en ooit naar de We­ reldbeker gaan. Daarom ben ik al­ tijd blijven fluiten, zelfs als elke verplaatsing gevaarlijk was.’

‘Vóór de oorlog reisde ik in drie, vier uur met de bus van Alep­ po naar Damascus. Op het laatst duurde die reis twaalf, dertien uur. Ik wist nooit wat er onderweg kon gebeuren. Ik denk dat ik wel twee of drie keer aan een bomaan­ slag ben ontsnapt.’

Pas vorig jaar hield hij het in Syrië voor bekeken. ‘Ik werd opge­ roepen om te gaan vechten. Dat wilde ik helemaal niet.’

‘In Syrië wist ik nooit wat er onderweg naar een match kon gebeuren’ MUHAMMAD JARKAS

Jarkas vluchtte naar Turkije, zijn familie achterna. Hij probeer­ de het in Ankara en Istanbul, maar vond er geen toekomst. ‘Om­ dat andere Golfstaten de deur voor ons gesloten houden, zag ik maar één uitweg: Europa.’

Koele kikker Na een verblijf in een asielcen­ trum in Sint­Niklaas, verhuisde Jarkas naar Mechelen. Daar sloot hij zich aan bij een voetbalploeg en bij de Koninklijke Mechelse Scheidsrechtersvereniging.

Bavo Verstraeten, zelf scheids­ rechter, nam hem onder zijn hoe­ de. ‘Muhammad is een koele kik­ ker, met het hart op de juiste plaats’, zegt hij. ‘Hij moet nog en­ kele opfrissingscursussen volgen, maar dat zal geen probleem zijn.

Hij is geen beginneling. Enkele maanden geleden heeft hij al eens in een vriendschappelijke wed­ strijd gevlagd. Je zag meteen dat hij het spel door en door kent. Hij is zeer actief binnen onze vereni­ ging, traint veel en kent de nieuwe regels voor dit seizoen.’

‘Hij heeft zeker het talent om het ver te schoppen. Alles zal af­ hangen hoe snel hij Nederlands leert. Om op een hoger niveau te fluiten, is dat zeer belangrijk.’

‘Ik ben hoopvol’, zegt Jarkas. ‘Ik weet dat ik stap voor stap moet gaan. Het is onmogelijk om nu al in de eerste klasse te fluiten. Ik moet mezelf eerst bewijzen. Maar mijn droom is nog altijd dezelfde.

Ik train vier keer per week om mijn prestaties te verbeteren. En ik leer volop Nederlands.’

Of hij al enkele vuile woorden kent die scheidsrechters naar hun hoofd geslingerd krijgen? Jarkas lacht. ‘Neen. Misschien is het ook beter van niet. Het maakt me niet uit wat de mensen roepen. Ik was in Syrië ook wel wat gewoon. Geen enkele scheidsrechter is zonder fouten. Het belangrijkste is dat je zeker van je beslissing moet zijn.’

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

5

Schattig zijn levert geen rechten op

De wasbeer komt (en hij moet dood)

Een waargenomen wasbeer, is meestal een dode wasbeer. © René Janssen

Het Natuurhulpcentrum in Opglabbeek heeft sinds maandag een vette wasbeer in de diepvriezer zitten. En hij zit daar goed, luidt de consensus.

B R U S S E L | Een pendelaar zag

maandagochtend langs de E314­ snelweg in Opgrimbie een dood dier met een geringde staart langs de weg liggen en stuurde een be­ richtje naar een bevriende bio­ loog, René Janssen uit Nederlands Limburg. Janssen sprong in zijn auto en stak de Maas over om het kadaver te zien, in de hoop dat het

een Europese wilde kat was.

‘Het is dubbel’, erkent Janssen.

‘Het is niet leuk dat beesten sneu­ velen in het verkeer, maar als je een dode wilde kat vindt in Opgrimbie, is dat een teken dat het ermee vooruitgaat, wat wel leuk is.’

Uiteindelijk bleek het geen wil­ de kat, maar een wasbeer. Voor hen geldt maar de helft van die re­ denering. Dat er een wordt dood­ gereden, is net zo zielig, maar dat ze vooruitgaan, vindt Janssen juist vervelend, want de wasbeer is een exoot.

Wasberen eten amfibieën en vogels (ook zeldzame) en becon­

curreren inheemse bunzingen, die het al moeilijk hebben. Boven­ dien veroorzaken ze overlast, wat uitvoerig vastgesteld wordt in Wallonië en de Voerstreek, waar ze niet meer terug te dringen zijn.

Bestrijden, luidt de consensus. De stemmen die vinden dat exoten gelijke rechten hebben, zijn fel in de minderheid.

‘Het is niet leuk dat beesten doodgaan in het verkeer, maar als je een vindt, is dat soms een goed teken’ RENÉ JANSSEN Bioloog

Spoelworm Het kadaver langs de E314 bleek een verse, uiterlijk onge­ schonden wasbeer te zijn. Janssen fotografeerde hem, deed hem in een zak (zonder hem aan te raken,

anders kun je spoelworm krijgen) en bracht hem naar Opglabbeek, waar hij ingevroren ligt te wach­ ten tot iemand van het Instituut voor Natuur­ en Bosonderzoek (Inbo) hem komt halen.

Het Inbo probeert om ‘een indi­ viduele waarneming te vertalen naar een populatietoestand’, zegt onderzoeker Koen Van Den Berge: ‘Is het dier ontsnapt, verdwaald, of een aanwijzing dat de soort zich in Vlaanderen heeft gevestigd?

Dat laatste kun je niet uit één lijk­ je afleiden. Je kunt wel aan de maaginhoud zien waar het beest zijn eten heeft gehaald. Als het een vrouwtje is, kun je zien of het onlangs gejongd heeft.’

Koen Van Den Berge vermoedt dat de wasbeer zich al in Vlaande­ ren gevestigd heeft, hoewel het bewijs niet sluitend is. Diemer Vercayie, zoogdierenspecialist bij Natuurpunt, denkt van niet.

De moeilijkheid is dat elke waarneming meestal de laatste is van dat specifieke exemplaar. Dat geldt voor verkeersslachtoffers maar ook voor levende dieren, die gevangen en gedood worden om verspreiding te voorkomen. Zo werden er vorig jaar nog vier te grazen genomen in Schepdaal (Dilbeek): twee vrouwtjes die alle­ bei al gejongd hadden en twee jon­ gen die nog gezoogd werden. (wwo)

www.volkswagen.be

Uw Polo aan een vriendenprijs.

De

* € 0 9 8 .

9 f repen.

Polo vana mie inbeg

clagepre elijke recy Voorwaard

Exclusieve condities op het hele gamma tot 27 oktober.

Meer info bij uw Volkswagen-concessiehouder.

3,4 - 5,0 L/100 KM • 88 - 114 G CO2/KM.

Volkswagen

Milieu-informatie (KB 19/03/2004): www.volkswagen.be *Prijsvoorbeeld Polo Trendline 60pk 5v 3 deurs = 14.390 € incl. BTW (Aanbevolen catalogusprijs) - 3.000 € incl. BTW (Commerciële korting) = 11.390 € incl. BTW (Nettoprijs) - 1.500 € incl. BTW (Voorwaardelijke recyclagepremie) = 9.890 € incl.

BTW. De recyclagepremie is een aan voorwaarden onderworpen overnamepremie. Als uw oude wagen (ongeacht het merk) buiten gebruik is, verbinden wij ons ertoe hem te recycleren en over te nemen voor de vermelde prijs bij de aankoop van de nieuwe Polo. De overgenomen wagen moet volledig zijn en sinds minstens 6 maanden ingeschreven zijn op naam van de koper. Aanbiedingen bestemd voor particulieren van 1 tot 27 oktober 2016 bij de deelnemende in België erkende Volkswagen-verdelers. De nieuwe wagen moet ingeschreven zijn vóór 31/12/2016. Getoond model uitgerust met betalende opties. Meer informatie bij uw concessiehouder of op volkswagen.be.

binnenland CETA CRISIS

Ontgoocheld en in tranen > > >

Canadese minister blaast gesprekken Ceta op Magnette spreekt van ‘een onderbreking’ Vlaamse kritiek klinkt alsmaar luider

Chrystia Freeland, Canadees minister van Handel, toonde zich ontgoocheld over het uitblijven van een akkoord. © rtr

PETER DE LOBEL N A M E N | ‘Ik was ook wat ver­

baasd toen ze plots vertrok’, geeft Waals minister­president Paul Magnette (PS) toe. ‘De Canadezen kwamen zelf met het voorstel om elkaar rechtstreeks te spreken.

Dat liep heel constructief, we spraken over alle punten waar we het moeilijk mee hebben. Vaak staan we dichter bij Canada dan bij sommige Europese landen.’

Maar toch vertrok ze, de Cana­ dese minister van Internationale Handel, Chrystia Freeland. Don­ derdagavond had ze telefonisch al lang met Magnette overlegd, gis­ teren zaten de twee ’s morgens al vroeg samen in het Elysette, de ambtswoning van de Waalse MP.

Vriendelijk Canada Toen Magnette op de middag de Maas overstak, om in het Waals parlement uitleg te geven, sprak hij van ‘une volonté constructive om stappen in onze richting te zet­ ten’. Hij las een brief voor van Eu­ ropees Commissievoorzitter Jean­ Claude Juncker die geruststellen­ de taal bevatte. Inzake landbouw bevatte de brief de nodige garan­ ties, stelde hij coalitiepartner CDH gerust – geen hormoonvlees en een bescherming van de Euro­ pese markt voor rundsvlees. Al­ leen de ‘arbitrage’, de manier om geschillen te regelen tussen (gro­ te) bedrijven en de betrokken lan­ den, bleef gevoelig. De Walen zijn bang dat multinationals via Cana­ da reusachtige schadevergoedin­ gen kunnen eisen van de overheid als ze deals mislopen.

Maar alle toegevingen en ver­ duidelijkingen ten spijt wilde Freeland niet laten tornen aan de timing. Normaal komt de Canade­ se premier Justin Trudeau don­ derdag naar Brussel om het ak­ koord met de nodige luister te on­ dertekenen. Met tranen in de ogen liep Freeland ’s namiddags weg uit het overleg met Magnette. ‘Het is duidelijk dat de Europese Unie niet in staat is een internationaal akkoord te sluiten. Zelfs niet met een vriendelijk en geduldig land als Canada, dat zulke Europese waarden heeft. Canada is ontgoo­ cheld, en ik ben ontgoocheld. Ik denk dat het onmogelijk is.’

Magnette bleef er kalm onder.

In het parlement had hij eerder al

de stapel papier getoond van alle gesprekken over Ceta. Wij werken hier ook hard, was de boodschap.

Hij hield het dan ook op ‘een on­ derbreking’ in de gesprekken. De timing van Trudeau zal hem worst wezen. ‘We moeten nog enorm veel tekst schrijven. Er is nu een heel patchwork van verduidelij­ kingen, mondelinge toezeggin­ gen, brieven... Dat moeten we in­ tegreren in dat akkoord van 1.600 pagina’s. We vragen geen drie maanden, maar het kan ook niet op drie dagen.’

Commissievoorzitter Juncker was er als de kippen bij om te mel­ den dat hij ‘dit niet als het einde ziet van het proces naar de onder­ tekening van het handelsakkoord’.

‘He’s mad!’

Sommige Europese leiders hebben het intussen wel gehad met Magnette. Op de EU­top zou ‘minstens één’ regeringsleider ge­ zegd hebben: ‘He’s mad!’ Ook Eu­ ropees president Donald Tusk was kwaad. ‘Dit gaat meer over interne Belgische politiek dan over inter­ nationaal beleid.’ Ook vanuit Vlaanderen klinkt de kritiek steeds luider. ‘Magnette probeert zieltjes terug te winnen door als een rode ridder op zijn paard het imago van België te besmeuren’, zei Europarlementslid Ivo Belet (CD&V) gisteren in Terzake.

‘Ik koop geen kat in een zak’, houdt Magnette vol. ‘De democra­ tie is een gevecht waard. De Euro­ pese instellingen zijn in crisis, net nu is er nood aan een goed ak­ koord, dat je ook kan gaan verde­ digen bij de mensen. Dit legt een nieuwe standaard vast voor alle toekomstige handelsverdragen.’

Blz. 32 opinie

‘Ik koop geen kat in een zak. De democratie is een gevecht waard’ PAUL MAGNETTE (PS) Waals minister­president

Ceta­akkoord blijft uit

Hoe Magnette de EU, De harde opstelling van Paul Magnette (PS) over Ceta zorgt voor collateral damage. Noch de Europese Unie, noch België noch de sociaaldemocraten komen hier ongeschonden uit.

BART BEIRLANT

1. De EU loopt zich vast ‘Dit gaat om de geloofwaardig­ heid van de Europese Unie’, viel de jongste dagen herhaaldelijk te ho­ ren. ‘Is de Europese Unie nog wel in staat om onderhandelingen af te ronden? Wat als we binnenkort met Groot­Brittannië een handelsak­ koord moeten afsluiten?’, vroeg de Belgische premier Charles Michel (MR) zich gisteren na de Europese top af. De Canadese minister van Handel gaf hem kort nadien een antwoord vanuit Namen: ‘De EU is nu niet in staat om internationale akkoorden te sluiten, zelfs niet met een land als Canada.’

De huidige crisis hebben de Eu­ ropese leiders deels over zichzelf af­ geroepen. Volgens de juridische diensten van de Europese Commis­ sie volstond het om Ceta te laten goedkeuren door de 28 EU­minis­ ters van Handel én het Europees Parlement. Jean­Claude Juncker verdedigde dat standpunt aanvan­ kelijk.

Maar onder meer Frankrijk en Oostenrijk protesteerden: omwille van de democratische legitimering moesten ook de nationale en regio­ nale parlementen zich kunnen uit­ spreken. Juncker bezweek in juli voor die politieke druk, hoewel hij de risico’s op een blokkering kende.

De EU staat voor een cruciaal di­ lemma. Om de ‘kloof met de burger’ te verkleinen en onder druk van eu­ rosceptische partijen, wordt ge­ pleit voor een grotere rol van natio­ nale (en regionale) parlementen bij de besluitvorming in handelsdos­ siers. Maar die ‘hernationalisering’

vertraagt de besluitvorming en ver­ groot het risico dat de Europese Unie zich vastloopt.

2. Charles Michel deelt in de brokken ‘De discussie over Ceta heeft meer te maken met interne politiek in België dan met internationale zaken.’ Na afloop van de Europese top, schreef Donald Tusk als voor­ zitter van de Europese Raad de har­ de opstelling van de Waalse minis­ ter­president meer toe aan politie­ ke spelletjes dan aan ‘technische di­ lemma’s’.

Donderdag had Tusk nog gezegd dat hij veel verwachtte van het Bel­ gische politieke talent om snel een compromis te vinden. Niet dus.

Premier Charles Michel deed sa­ men met minister van Handel Di­ dier Reynders (MR) alle moeite om te bemiddelen tussen Wallonië en Canada, en deelt onvermijdelijk in de brokken. ‘Dit is bijzonder com­ plex en delicaat voor de geloofwaar­ digheid van mijn land. Voor veel van mijn collega’s is deze situatie moeilijk te begrijpen’, gaf Michel toe.

Hoe groot is het verschil met een half jaar geleden, toen Michel zich profileerde als ‘Mr. Europe’ bij de onderhandelingen over de toezeg­ gingen die de EU kon doen aan Groot­Brittannië voor het Brexit­ referendum. Michel glorieerde on­

‘Dit is bijzonder complex en delicaat voor de geloofwaardigheid van mijn land’ PREMIER CHARLES MICHEL

der de belangstelling van de inter­ nationale pers: na de inzinking on­ der Elio Di Rupo (PS), die nooit warmliep voor de EU, zette hij Bel­ gië weer op de kaart.

Net als toen kregen Belgische journalisten nu opnieuw veel vra­ gen van buitenlandse collega’s.

Maar dit keer wilden ze weten hoe het kan dat Wallonië een beslissing blokkeert. Wie is die Magnette? En vanwaar dat hardnekkige verzet te­ gen een handelsverdrag waar ze – volgens een Spaanse collega – in Spanje niet eens over schrijven of praten?

3. De sociaaldemocraten zijn verdeeld Magnette legt ook de onenigheid bloot binnen de Europese sociaal­ democraten. Het was op deze top Magnette tegen alle 28 EU­leiders, van wie er een zevental tot zijn poli­ tieke familie behoren.

Martin Schulz, de voorzitter van het Europees Parlement, verdedig­ de Ceta als een ‘goed akkoord’ dat jobs zal opleveren. ‘Handel kan wel­ vaart scheppen’, verklaarde de Duitse sociaaldemocraat, die uitge­ sproken linkse ideeën heeft. Met een werkloosheidspercentage van 8,6 procent in de EU, kan men elke arbeidsplaats gebruiken. Export is volgens cijfers goed voor 31 miljoen jobs in de EU of 1 op 7. Volgens Schulz is er in het Europees Parle­ ment een ruime meerderheid van christendemocraten, socialisten, li­ beralen en conservatieven die voor Ceta zouden stemmen.

Maar op een petitie waarmee 88 Europarlementsleden (op 751) hun steun uitspreken voor Magnette, staan ook de namen van een twin­ tigtal socialisten. Onder hen de PS­ Europarlementsleden en Kathleen Van Brempt (SP.A), die vicevoorzit­ ter is van haar fractie in het Euro­ pees Parlement. De andere handte­ keningen komen van radicaal­links en de groenen, onder wie Bart Staes.

r

‘Kanker maakt jammer genoeg reclame voor zichzelf.

Iedereen wordt ermee geconfronteerd’ Weerman F R A N K D E B O O S E R E is al dertien jaar het gezicht van Kom op Tegen Kanker en moet weinig moeite doen om het publiek te sensibiliseren (in Het Nieuwsblad).

‘Wie is die Paul Magnette?’,vroeg de internationale pers zich af. © rtr

7

Premier Charles Michel deed tevergeefse moeite om te bemiddelen. © belga

Michel en de socialisten te kijk zet

DE NIEUWE MINI JOHN COOPER WORKS CLUBMAN. Je bent nooit overdressed en zeker niet op het circuit. Dat geldt ook voor de winter ! Daarom krijg je nu bij elke nieuwe MINI aangepast winterschoeisel voor de helft van de prijs* ! * Winterwielen (winterbanden op lichtmetalen velg) aan de helft van de prijs van 22 oktober tot 22 november bij aankoop van een nieuwe MINI. Niet combineerbaar met andere acties of promoties. Info en voorwaarden op mini.be.

MINI gamma : CO2 89 - 175 g/km 3,4 - 7,5 l /100km Milieu-informatie : mini.be

MINI Belux - BMW Belgium Luxembourg NV/SA - BE 0413533863 - mini.be

8 binnenland

CETA CRISIS

Is het Waalse verzet tegen Ceta een geval van roekeloos populisme of een hoopgevend teken van groeiend verzet tegen het dictaat van de globalisering ? © zuma press

RUBEN MOOIJMAN

Zou Harvard­econoom Dani Rodrik het Waalse verzet tegen het Europees­Canadese handels­ akkoord Ceta volgen? Het lijkt een perfect voorbeeld van het door hem ontwikkelde concept dat be­ kendstaat als het ‘globaliserings­ trilemma’. ‘Als we meer globalise­ ring willen, zullen we ofwel aan democratie, ofwel aan soevereini­ teit moeten inboeten’, schreef hij jaren geleden. De drie maximaal combineren is onmogelijk.

De gebeurtenissen van afgelo­ pen week bewijzen hoe actueel het concept is. Wallonië besliste als soevereine deelstaat op demo­ cratische wijze over hoe het deel wil nemen aan de globalisering, maar botst daarbij op de grenzen van het mogelijke.

Is het verzet van de Walen te­ gen Ceta een geval van roekeloos populisme (zoals het financieel persagentschap Bloomberg schreef ), of een hoopgevend teken van groeiend verzet tegen het dic­ taat van de globalisering (zoals veel Europeanen aan de linkerzij­ de vinden)? Feit is dat het Waalse verzet niet het enige teken is van groeiende spanningen binnen Ro­ drik’s trilemma. In de Verenigde Staten sprak zowel Hillary Clin­ ton als Donald Trump zich uit te­ gen het Trans­Pacific Partnership tussen twaalf landen rond de Gro­ te Oceaan. De Nederlanders stem­ den in hun eentje tegen het met bloed bevochten akkoord met de Oekraïne. De Britten trekken zich

DE PRIJS VAN GLOBALISERING

Opstand der protectionisten Overal ter wereld neemt het verzet tegen globalisering toe.

Populistisch protectionisme, of is er meer aan de hand?

terug uit de EU. En zelfs binnen de Europese eenheidsmarkt werden onlangs grenzen gesloten – dat had een paar jaar geleden nie­ mand voor mogelijk gehouden.

Gigantische stap ‘Dat soort protectionistische reflexen zie je telkens de kop op­ steken als het economisch even te­ genzit’, sust Renato Antonini, een advocaat in handelsrecht die werkt voor de Brusselse vestiging van het internationale kantoor Jo­ nes Day. ‘Het verzet heeft te ma­ ken met gevoelens van onrust over de risico’s die globalisering met zich mee kan brengen. Toen de Europese eenheidsmarkt in het leven werd geroepen, was er ook onzekerheid en protest. Maar we gaan nu eenmaal in de richting van meer internationale handel.’

Het is het klassieke discours van veel economen. Internationa­ le handel zorgt voor welvaart en economische groei. De Europese eenheidsmarkt is er het beste be­ wijs van. Niemand is van mening dat het opnieuw sluiten van de grenzen binnen de EU goed zou zijn. En net zoals binnen Europa de handelsbelemmeringen opge­ ruimd zijn, moet dat op meer plaatsen ter wereld gebeuren, vin­ den mensen als Cecilia Malm­ ström en Chrystia Freeland, de be­ windsvrouwen die Ceta met hand en tand verdedigd hebben. Zij wil­ len de handel tussen de EU en Ca­ nada optimaal stimuleren. De ar­ gumenten zijn bekend: meer jobs,

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

meer groei, meer welvaart.

Maar het woord ‘minder’ hoor je zelden. Nochtans is er ook heel wat waar we na zo’n akkoord min­ der van hebben. Soevereiniteit om te beginnen, zoals Rodrik al aan­ gaf, en soms ook een zekere mate van democratie. Maar daarnaast groeit ook de zorg dat meer han­ del zou leiden tot minder sociale bescherming, minder zorg voor het leefmilieu, en minder moge­ lijkheden om de klimaatopwar­ ming een halt toe te roepen.

Te ver doorgevoerd ‘Met handelsakkoorden geef je altijd een beetje controle uit han­ den’, legt de Gentse docent Han­ delsbeleid Ferdi De Ville uit. ‘De vrijheid om te discrimineren in je handelsbetrekkingen, geef je op’.

Argumenten tegen een te ver doorgevoerde globalisering ko­ men niet alleen van linkse activis­ ten. Verscheidene doorgewinter­ de vrijemarkteconomen denken er ook zo over. Larry Summers bij­ voorbeeld, de vroegere minister van Financiën onder Bill Clinton en ex­raadgever van Barack Oba­ ma. ‘De kern van het verzet tegen wereldwijde integratie is een ge­

voel dat het een project is van eli­ tes voor elites. Er wordt te weinig rekening gehouden met gewone mensen, die het gevoel hebben dat multinationals landen tegen el­ kaar uitspelen. En dat gevoel is niet helemaal onterecht’, schreef hij op zijn blog.

Of Simon Lester van de conser­ vatieve denktank Cato Institute.

Hij noemt de arbitragemechanis­ mes die in de handelsakkoorden als Ceta zijn opgenomen, verou­ derd. Als we daarmee doorgaan, ‘ondermijnen we de autonomie in eigen land op een manier die veel mensen bezwaarlijk vinden’. Ook de Amerikaanse econoom Jeffrey Sachs is kritisch. ‘Ik ben niet tegen globalisering. Maar ik ben wel he­ lemaal tegen de manier waarop we het nu regelen’, tekende de Huffington Post op uit zijn mond.

De Ville: ‘Handelsakkoorden versterken de concurrentie door handel te vergemakkelijken. Maar zonder daarin milieuregels of so­ ciale normen op te nemen, hol je voor overheden de mogelijkheid uit om op die vlakken een ambiti­ eus beleid te voeren’.

In het Ceta­akkoord staat wel­ iswaar dat het ‘right to regulate’

voor overheden niet in gevaar komt. ‘Juridisch klopt dat, zegt De Ville. ‘Maar de facto worden over­ heden wel beperkt in hun moge­ lijkheden, omdat ze zichzelf an­ ders uit de markt prijzen.’

Noodzakelijker dan ooit Pleitbezorgers van vrijhandel zeggen dat akkoorden als Ceta nu noodzakelijker zijn dan ooit. De wereldhandel groeit immers steeds trager. Dat komt doordat er steeds meer protectionistische maatregelen worden genomen, valt te lezen op een website als Global Trade Alert, die alle han­ delsmaatregelen die overheden nemen, nauwkeurig bijhoudt. Bel­ gië nam bijvoorbeeld 262 protec­ tionistische maatregelen en maar 75 liberaliserende maatregelen, stelt de site vast.

Toch is protectionisme niet de enige oorzaak van de stagnerende groei van de wereldhandel. Zo stelde de ECB onlangs vast dat an­ dere elementen een rol spelen.

Een groter gewicht in de wereld­ economie van de groeilanden bij­ voorbeeld, die nu eenmaal wat minder handel drijven met elkaar.

Daarnaast neemt de populariteit

‘De kern van het verzet tegen wereld­ wijde integratie is een gevoel dat het een project is van elites voor elites. (...)

En dat gevoel is niet helemaal onterecht’ LARRY SUMMERS ex­raadgever Barack Obama

‘De laatste 50 jaar is de globalisering enorm toegenomen, maar hebben we daar sociale verworvenheden of vrijheid voor moeten inleveren?’

RENATO ANTONINI advocaat in handelsrecht

9

van zogenaamde internationale waardeketens af. Daarbij worden producten samengesteld uit on­ derdelen uit alle hoeken van de wereld. En dan is er ook het ver­ schijnsel dat diensten steeds be­ langrijker worden in de wereld­ wijde economie, en diensten wor­ den nu eenmaal minder internati­ onaal verhandeld dan goederen.

Het zou best kunnen, zegt De Ville, dat de groei van de wereld­ handel zijn plafond heeft bereikt.

‘Ik denk echt dat we een kantel­ punt meemaken. Er was natuur­ lijk al wel eerder protest tegen de globalisering, denk maar aan de Battle of Seattle, maar toen werd het protest niet politiek vertaald.

Het was de periode waarin de Der­ de Weg hoogtij vierde, toen soci­ aal­democraten als Blair en Schröder de vrije markt omarm­ den. Nu zitten we in een andere context, met mensen als Sanders en Corbyn, en ook Trump. Het is goed dat er eindelijk een debat is over de grenzen van de globalise­ ring. Er worden nu op veel grotere schaal vragen gesteld bij de onge­ breidelde handelsgroei. Niet al­ leen door activisten, maar ook door mainstream academici’. b

Lees verder op blz. 10

Ontdek Payconiq, de handige app voor mobiele betalingen Een innovatieve oplossing voor de handelaar en zijn klanten.

Als klant betaalt u gemakkelijk en veilig via uw smartphone. Als handelaar ontvangt u uw betalingen en volgt u direct uw verrichtingen op.

Uw tablet of computer en een internetverbinding zijn het enige wat u nodig hebt.

Meer info op ing.be/payconiq

Het aanbod Payconiq is geldig onder voorbehoud van aanvaarding door ING België nv en Payconiq nv en mits wederzijds akkoord. De voorwaarden en modaliteiten (algemene voorwaarden, tarieven en andere aanvullende informatie) zijn beschikbaar in alle ING-kantoren of op ing.be. De diensten ‘Payconiq’ worden geleverd door ING Bank nv (Vennootschapszetel: Bijlmerplein 888, 1102 MG Amsterdam, Handelsregister Amsterdam nr. 33031431) en aangeboden via ING België nv (Partner van Payconiq nv). ING België nv • Bank/Kredietgever • Marnixlaan 24, B-1000 Brussel • RPR Brussel • Btw: BE 0403.200.393 • BIC: BBRUBEBB • IBAN: BE45 3109 1560 2789. Verzekeringsmakelaar ingeschreven bij de FSMA onder het nummer 12381A • www.ing.be • Verantwoordelijke uitgever: Inge Ampe • Sint-Michielswarande 60, B-1040 Brussel © Editing Team & Graphic Studio • Marketing ING Belgium • COXS160466N • 10/16

10 binnenland

b

Vervolg van blz. 9

Apple Topadvocaat Antonini van Jo­ nes Day gelooft er niet in. ‘Het is heel simpel. Je moet alleen maar kijken naar de economische ont­ wikkeling in de laatste vijftig jaar.

In die periode is de globalisering enorm toegenomen, maar hebben we daar veel sociale verworvenhe­ den of vrijheid voor moeten inle­ veren? We zijn hoe dan ook veel beter af dan vijftig jaar geleden’.

In plaats van handelsakkoor­ den tegen te werken, moeten we juist de verstorende elementen opruimen, vindt hij. Bedrijven moeten op gelijke voet met elkaar kunnen concurreren, en daar zor­ gen die akkoorden nu net voor.

‘Want het zijn juist die verstoren­ de beschermingsmaatregelen die worden misbruikt door grote on­ dernemingen. Neem de belasting­ ontwijking door Apple. Dat was mogelijk door het Ierse belasting­ regime, een goed voorbeeld van een concurrentieverstorende maatregel. Die wordt nu aange­ pakt door de Europese Commis­ sie, dezelfde instelling die Ceta heeft onderhandeld. Globalise­ ring is niet negatief. Een gebrek aan eerlijke regels, dat is negatief.’

De Ville pleit voor een nieuw evenwicht tussen het vergemak­ kelijken van de handel en vol­ doende beslissingsruimte voor de overheden. ‘En nu is het juiste mo­ ment om dat debat te houden, om te voorkomen dat we met nieuwe Brexit­toestanden te maken krij­ gen. We moeten in het globalisa­ tie­trilemma een positie in het midden vinden, in plaats van steeds verder door te schuiven naar meer globalisering.’

Fiscaal beleid Dat kan, als landen niet alleen afspreken om hun handelsbelem­ meringen te schrappen, maar ook afspraken maken om hun milieu­ regels, sociale bescherming en fis­ caal beleid te harmoniseren. ‘Als je een globale economie wilt, heb je bijna een globale regering no­ dig’, zegt De VilleEr worden mo­ menteel stapjes gezet in die rich­ ting. De Oeso, die de rijke, ontwik­ kelde landen verenigt, werkt bij­ voorbeeld aan het wegwerken van fiscale achterpoortjes waar be­ drijven als Apple misbruik van maken. De Ville: ‘Je zou nog ver­ der kunnen gaan, en bijvoorbeeld afspreken dat je onderling een mi­ nimumloon vastlegt op 50 pro­ cent van het mediane loon.’ Ceta bevat weliswaar drie korte hoofd­ stukken over dergelijke onder­ werpen. Maar de afspraken daar­ in zijn niet afdwingbaar. Terwijl dat voor de afspraken over intel­ lectuele eigendom, overheidsaan­ bestedingen en het liberaliseren van diensten wel het geval is.

Een maand geleden schreef Da­ ni Rodrik in de New York Times: ‘We moeten de globalisering niet alleen redden van de populisten, maar ook van de cheerleaders. Als ik dat vertel aan voorstanders van globalisering, zeggen ze dat we dan naar protectionisme afglij­ den. Maar de risico’s aan de ande­ re kant zijn groter: dat we een po­ pulistische terugslag krijgen die niet alleen de globalisering onder­ mijnt, maar ook de democratie.’

Belgische gevechtsvliegtuigen spelen een belangrijke rol in de krachtmeting tussen de Navo en Rusland. © belga

Gesprek met ambassadeur heeft niets opgeleverd

Rusland gelooft niet in Belgische bewijzen De Russische regering blijft ervan overtuigd dat de Belgische F­16’s verantwoordelijk zijn voor de dodelijke aanval op Hassadjek.

VAN ONZE CORRESPONDENTE ‘TERUG NAAR RUSLAND’

CORRY HANCKÉ M O S K O U | De Russische rege­

ring heeft waarschijnlijk gelijk als ze beweert dat vliegtuigen van de coalitie bij een aanval op het Syri­ sche dorp Hassadjek burger­ slachtoffers hebben gemaakt.

Maar volgens de Belgische re­ gering heeft ze het compleet mis als ze de verantwoordelijkheid voor de aanval bij de Belgen legt.

Minister van Defensie Steven Van­ deput (N­VA) zegt te kunnen be­ wijzen dat de Belgische F­16’s op dat moment niet op die plek wa­ ren. Maar in het gesprek dat de Belgische ambassadeur – het was zijn laatste dag op deze post – met het Russische ministerie heeft ge­ voerd, heeft hij de Russen niet kunnen overtuigen. Zij blijven ge­ loven dat hun documenten de Bel­ gische betrokkenheid bewijzen.

‘We hebben zwijgplicht’, zegt een bron bij de Navo, ‘maar er zijn wel veel landen die Syrische doel­

witten aanvallen.’ Ook Turkije heeft F­16’s ingezet boven Syrië.

Zij willen niet alleen de president verdrijven, ze willen ook een reke­ ning vereffenen met de Koerden die in Syrië verblijven. Ook een land als Jordanië of Israël heeft F­16’s naar Syrië gestuurd.

Zou het mogelijk zijn dat Rus­ land zich van land vergist? Zou het mogelijk zijn dat Rusland de lijnen met Turkije wil openhou­ den, aangezien de liefde van Tur­ kije voor de Navo bekoeld is?

Bewuste strategie Zowel bij de Navo als in Belgi­ sche diplomatieke kringen vraagt men zich af waarom de Belgische gevechtsvliegtuigen met de vinger worden gewezen. ‘De bilaterale relaties tussen België en Rusland zijn zeer goed’, zegt een Belgische diplomaat. ‘Wij begrijpen niet

Is het toeval dat Rusland uithaalt naar een Navo­land op het moment dat de VN­mensen­ rechtenraad een onderzoek eist naar de bombarde­ menten op Aleppo?

waarom de Russen zo halsstarrig vasthouden aan hun beschuldi­ ging.’

Een bron bij de Navo denkt dat dit een Russische geplande, geor­ kestreerde campagne is. Is het toeval dat Rusland snoeihard uit­ haalt naar een Navo­land op het moment dat de VN­mensenrech­ tenraad een onderzoek eist naar de bombardementen op Aleppo?

Rusland wordt niet met naam ge­ noemd, maar een goede verstaan­ der weet dat de Russen dan in een lastig parket zullen komen (Rus­ land en China hebben tegen de re­ solutie gestemd). Mogelijk dacht Rusland: als wij geviseerd wor­ den, dan komen we met bewijzen dat de internationale coalitie, on­ der leiding van de VS, ook bloed aan haar handen heeft.

België is een kleine, maar stoe­ re partner van de Navo. Het land

Misschien denken de Russen echt dat Belgische piloten verantwoordelijk zijn voor de schade in Hassadjek

heeft als eerste F­16’s geleverd die boven de Baltische staten pa­ trouilleerden om Russische ge­ vechtsvliegtuigen te onderschep­ pen.

De Belgische gevechtsvliegtui­ gen spelen dus een belangrijke rol in de krachtmeting tussen de Na­ vo en Rusland. Ons land zou een mooie schietschijf kunnen zijn om de Navo te treffen.

Draagvlak Mocht blijken dat de Belgische F­16’s de aanval op Hassadjek echt hebben uitgevoerd, dan zou het draagvlak voor onze deelname aan de internationale coalitie on­ middellijk afkalven. De beslissing om nieuwe F’­16’s aan te kopen, zou dan misschien ook niet zo vlot verlopen.

Maar misschien zoeken we het te ver. Misschien denken de Rus­ sen echt dat Belgische piloten ver­ antwoordelijk zijn voor de schade die de internationale coalitie in Hassadjek heeft aangericht.

Iedereen hoopt dat de crisis in de relaties tussen België en Rus­ land niet uit de hand zal lopen.

Mocht Rusland beseffen dat het zijn gegevens mogelijk verkeerd heeft geïnterpreteerd, dan zal dit incident een stille dood sterven.

Maar als Rusland een strategie heeft om België en de Navo te be­ schadigen, dan staan we nog maar aan het begin van de ellende.

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

11

Vlaamse Regionale Indicatoren

Vlaming gaat vaker in appartement wonen Wie bombardeerde Hassadjek?

SYLVIE VAN GINNEKEN

Als België effectief niets te maken heeft met het bom­ bardement op het Syrische dorp Hassadjek, wie was het dan wel? Volgens bronnen bij de Navo en binnen de Belgische regering is er wel degelijk schade vastgesteld op de locatie, die wijst op een luchtaanval.

Wie ervan uitgaat dat de vliegtuigen afkomstig waren van het al­Salti­vliegveld in Jordanië – zoals de Russi­ sche ‘bewijzen’ stellen – komt al snel bij Belgen, Amerikanen of Jordaniërs zelf uit. Dat de Jordaniërs weleens oude Belgische F­16’s kopen, pleit niet in hun voordeel. Volgens mili­ taire bronnen zijn er echter soms ‘andere landen’ aanwe­ zig op de basis en vallen vluchtgegevens ‘in geen tijd na te maken’.

B R U S S E L | Vlamingen wonen kleiner én dichter op elkaar. Dat blijkt uit de Vlaamse Regionale Indicatoren, kortweg Vrind, die vrijdag werden voorgesteld door de Vlaam­ se minister­president, Geert Bourgeois (N­VA).

De gemiddelde woonoppervlakte voor nieuwbouw is sinds 2000 afgenomen van 125 vierkante meter tot 97 vierkante meter vandaag. Bovendien daalt het aantal bouw­ vergunningen voor gezinswoningen met 14 procent en stijgt het aantal vergunningen

voor appartementsgebouwen licht. En 22 procent van de Belgische bevolking woont in een appartement.

‘Een goede zaak’, vindt Vlaams Bouw­ meester Leo Van Broeck. ‘Hoe dichter de mensen op elkaar gaan wonen in dorps­ of stadskernen, hoe meer plaats er vrijkomt voor natuur’, klinkt het.

Van Broeck schrijft de evolutie onder meer toe aan het verkeer. ‘Mensen zijn het beu om elke dag in de file te staan, en gaan daarom ergens wonen waar het openbaar

vervoer makkelijk bereikbaar is, zodat ze hun auto minder nodig hebben.’ Maar ook de vergrijzing speelt een grote rol, denkt Van Broeck. ‘Veel ouderen merken dat hun huis buiten de stad te groot is geworden en willen ergens kleiner gaan wonen, waar er wel nog genoeg vertier, zoals horeca, in de buurt is. De stad is daar ideaal voor.’ (rvl) b

ONLINE Meer cijfers uit de Vrind:

www.standaard.be/vrind

Onze eerste klanten hadden gelijk om er vroeg bij te zijn.

Turkije Met die gedachte is het ook mogelijk dat de luchtaanval vanop een andere basis is uitgevoerd. Wie die piste volgt, kan ook bij Turkije te­ rechtkomen. Tot 25 septem­ ber dit jaar was Hassadjek in handen van Islamitische Staat, dat toen werd verdre­ ven door een mengelmoes van de Syrische Democrati­ sche Strijdkrachten en de Koerdische militie YPG. Sindsdien zijn er in en rond Hassadjek geregeld Turkse luchtaanvallen waargeno­ men.

Volgens het onderzoekscol­ lectief Bellingcat, dat eerder al een succesvolle analyse maakte van de crash van vlucht MH17 boven Oost­Oe­ kraïne, voerde Turkije in de nacht van 19 op 20 oktober (24 uur na het door de Rus­ sen waargenomen bombar­ dement) drie aanvallen uit op minder dan 900 meter van de dorpskern van Has­ sadjek.

Zwijgen Of de waarheid ooit aan het licht komt, is onzeker. Het beschermingsmechanisme is intussen op gang getrapt, wat betekent dat alle landen van de internationale coalitie zwijgen over hun (on)schuld.

Als iedereen zijn onschuld uitroept, is de langste zwij­ ger immers kop van Jut.

Next Generation Portfolio Management

Bruto rendement sinds de lancering* :

5,03% Defensief

4,92%

6,36%

Gebalanceerd

Dynamisch

Over KEYPRIVATE kunnen we veel vertellen.

Zoals hoe innoverend onze online oplossing voor discretionair vermogensbeheer wel is. En hoeveel kostbare tijd u met KEYPRIVATE wint.

Maar soms zeggen cijfers meer dan woorden.

Daarom laten we het rendement even voor zich spreken. We zeggen enkel nog dit: het is niet te laat om er vroeg bij te zijn.

Meer info ? Surf naar keytradebank.be of bel een expert op 02 679 91 11 * In het verleden behaalde resultaten vormen geen betrouwbare indicator voor toekomstige prestaties. Het bruto rendement houdt geen rekening met beheerskosten en taksen. Het werd berekend over de periode van 04/01/2016 tot 29/08/2016 op basis van een initieel geïnvesteerd bedrag op 04/01/2016 voor 3 risicoprofi elen.

Deze publicatie bevat geen beleggingsadvies of aanbeveling, noch een financiële analyse.

Niets in dit document mag worden geïnterpreteerd als zijnde informatie met contractuele waarde van eender welke aard. Dit document is uitsluitend ter informatie bedoeld.

Keytrade Bank kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eender welke beslissing op basis van de informatie die dit document bevat, noch voor het gebruik ervan door derden.

12 binnenland

DE STANDAARD SPRAK MET EEN BURGERINFILTRANT

‘Wat ik doe, kan geen enkele flik’ ‘Een burgerinfiltrant is meer waard dan tien politiemannen. Een gangster herkent een flik vanop 100 meter. Maar ik zou zelf een gangster kunnen zijn. Of een moslim­ extremist. Niemand zal mij doorzien.’

De Standaard sprak met een man die een functie bekleedt die in ons land nog altijd niet is toegestaan. Al komt daar wellicht verandering in.

MARK EECKHAUT

VOORAF Burger doet politiewerk Agim* komt uit een Balkanland. De voorbije zeven jaar werkte hij als ‘Vertrauensperson’ (VP) of burgerinfiltrant bij het Duitse Landeskriminalamt (LKA).

De LKA is in Duitsland ge­ structureerd per deelstaat, maar doet in essentie hetzelf­ de werk als onze federale ge­ rechtelijke politie.

Agim doet in Duitsland als burger wat in België tot na­ der order alleen een politie­ man mag. Onder controle van een magistraat infiltreert hij in opdracht van de politie in drugsbendes en rondtrekken­ de dievenbendes, maar ook in het prostitutiemilieu en bij criminele wapenhandelaars.

Zolang het maar om zware, georganiseerde criminaliteit gaat. (me) (* Agim is een schuilnaam)

B R U S S E L | Agim vluchtte midden jaren 90 uit de Balkan naar Duitsland. Hij werkte als politieman onder het regime van de Ser­ vische dictator Slobodan Milosevic. Toen die zijn eigen agenten van Albanese af­ komst begon te wantrouwen, vluchtte Agim naar Duitsland.

‘Ik heb in Duitsland na een tijdje een buur gecontacteerd, omdat ik wist dat hij politieman was geweest. Ik heb hem ge­ vraagd of hij me geen baan kon bezorgen als agent. Dat kon niet, want dan moest ik de Duitse nationaliteit hebben en die had ik niet. Maar hij heeft me wel geïntroduceerd.

Sindsdien werk ik voor de politie. Al zeven jaar als VP, het Duitse equivalent van bur­ gerinfiltrant (zie Vooraf).’

LKA­afdelingen van over heel Duitsland doen een beroep op Agim. Hij brengt nooit zelf zaken aan. Dat verkleint de kans dat hij er zelf op een of andere manier bij betrok­ ken is of er belang bij heeft, een probleem dat zich al heeft voorgedaan in veel landen waar met burgerinfiltranten gewerkt wordt.

Dat risico wil het Duitse gerecht niet ne­ men. ‘Iedere VP heeft een profiel in de poli­ tiecomputer volgens zijn specialiteit: drugs, wapens, prostitutie, sociale fraude, noem maar op. Als het LKA in bijvoorbeeld Hamburg iemand nodig heeft, kijken ze in de computer en zien ze wie beantwoordt aan het profiel dat ze zoeken. Dan komen ze vaak bij uit. Alleen al door mijn talenken­ nis. Ik spreek Servo­Kroatisch, Turks, Alba­ nees en Russisch.’

Café en casino ‘Dan vragen ze aan mijn chef bij mijn LKA­afdeling of ik voor hen kan werken.

Als dat kan, kom ik naar Hamburg. Daar heb ik een ontmoeting met de case­officier en krijg ik het dossier van het target te zien.

Dat leer ik van buiten. Waar en wanneer

heeft die gast in de cel gezeten? In welk ca­ fé, restaurant, casino of speelzaal komt hij?’

Daarna zoekt Agim contact met zijn doelwit. ‘Om hem uit zijn tent te lokken.

Maar ik mag daartoe zelf niks strafbaars doen of voorstellen. Elke provocatie is strikt verboden. Vooraf moet ik ook iedere keer een papier ondertekenen dat ik geen strafbare feiten ga plegen. In Duitsland is dat allemaal heel strikt geregeld. Wie zich niet aan de regels houdt, vliegt eruit.’

‘Als politieman in een Albanese bende infil­ treren, is onmogelijk.

Je bent herkenbaar.

Je hebt een buitenlander nodig, geen blonde Duitser of Belg’

Tien gram cocaïne ‘De omkadering is strak. Stel: mijn doel­ wit geeft me om 2 uur ’s nachts een “proef­ dosis” van tien gram cocaïne in afwachting van een echte koop. Dan is er geen sprake van dat ik die tien gram naar huis meeneem en pas ’s anderendaags mijn chef bel. Nee, de chef komt altijd meteen. Hij neemt de coke mee en brengt die zo snel mogelijk naar het labo. Ik mag die coke niet langer dan nodig in mijn bezit hebben.’

Agim werkt vooral in het Oost­Europees milieu. Grootste specialiteit: het oprollen van Albanese bendes.

‘Ik ga naar het café of de speelhal waar de bende komt en daar speel ik mijn rol. Het is vooral belangrijk om geen angst uit te stralen in een café waar 20 Albanezen zit­ ten. Er bestaat natuurlijk altijd een risico dat je een kogel in de borst krijgt. Maar ik

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

tussen speel ik het spel gewoon door. Ik speel het hard tot op het einde.’

‘Bij een afspraak met een dealer vraag ik altijd eerst een staal van de drugs. Als het slechte kwaliteit is, zeg ik dat hij een smeer­ lap is en dat de deal niet doorgaat. Want als ik zeg dat het geen probleem is, ruiken ze dat ik geen crimineel ben.’

‘De tweede keer zal die dealer veel meer bijhebben en van betere kwaliteit. Zo gaat het altijd. Maar er is geen sprake van dat ik zelf bijvoorbeeld eerst 5 kilo koop om later een nog grotere hoeveelheid te kunnen pak­ ken. Het maakt niet uit of ze me 5 kilo leve­ ren of 500. We pakken ze meteen.’

Om zijn werk te doen, krijgt Agim tot 5.000 euro cash mee van de politie. Van al de biljetten waarmee hij betaalt, schrijft de politie de serienummers op. Een extra be­ wijs als het geld achteraf in de zakken van de criminelen wordt gevonden.

De Duitse VP’s worden goed betaald. ‘Ik krijg 70 euro per dag plus onkosten als ik werk’, zegt Agim. ‘En bij goed resultaat krijg ik achteraf een premie. Maar je mag die job niet alleen voor het geld doen. Het is een job die je met je gevoel moeten doen. Ik ben zelf ex­flik, dus het zit ergens wel in mijn bloed.

Een goeie VP heeft in Duitsland elke dag werk als hij dat wil. Ik heb de voorbije jaren tientallen zaken gedaan.’

‘Als ik niet werk voor het gerecht, doe ik dat voor de verzekeringssector, mijn twee­ de job. Dan zoek ik in de Balkanlanden naar gestolen wagens of speur ik naar bedrog met op bestelling gestolen leasingwagens.’

In cel na stommiteit

© Rhonald Blommestijn

weet uit het dossier op voorhand wie wie is en vooral wie gevaarlijk is. Daar in de hoek zit Bekhti, achter de bar staat Abdallah, daar is Ciku.’

‘Buiten staat een team van politieagen­ ten dat alles observeert en kan ingrijpen als het nodig is. De rest is feeling en techniek.

Het komt er altijd op neer dat je moet beko­ men dat ze geïnteresseerd raken. Ik maak dat ik veel cash op zak heb en dat ze dat ook heel goed kunnen zien.’

‘Ik zorg ervoor dat ze me horen telefone­ ren in het Albanees. Dat ze kunnen zien dat mijn Mercedes S­klasse voor de deur gepar­ keerd staat, dat ik een Rolex aan mijn pols heb en een gouden ketting rond mijn nek – die gadgets krijg ik van de politie, maar ik moet wel ondertekenen dat ik alles terug­ geef.’

Geduld is nodig ‘Op die manier wek ik hun interesse. Ik probeer het zover te krijgen dat het target

aan mij vraagt wat ik doe. Dan zeg ik: “Alles waar ik geld mee verdien.” Niemand vraagt ooit wie ik ben. Als ze het wel vragen, ant­ woord ik: “Ben jij een flik misschien, of een procureur?” Je moet hard zijn. “Ik wil niks van u, jij wil iets van mij”, dat is het gevoel dat ik probeer uit te stralen. Ze moeten mij interessant vinden.’

‘Soms moet je geduld hebben. Dan kom ik drie, tien of zelfs vijftien keer in die speel­ hal. Maar zelf vraag ik niks aan mijn target.

Dat is de regel. Al kan het soms drie maan­ den duren eer hij toehapt. Maar ik mag zelf niks vragen. Hij moet komen.’

Anonieme telefoon Zodra het contact gemaakt, is het moei­ lijkste voorbij voor de infiltrant. ‘Ik heb een anonieme telefoon. Die wordt getapt door de politie. Als het target telefoneert en me een deal voorstelt, is het werk al half ge­ daan. De politie luistert mee naar de con­ versatie en verzamelt bewijsmateriaal. In­

In sommige landen zijn er al problemen geweest met de inzet van burgerinfiltran­ ten. Maar in Duitsland zijn die altijd be­ perkt gebleven.

‘Er zijn VP’s die hun geld in casino’s heb­ ben verspeeld en er uit zijn proberen ko­ men door te knoeien. Anderen hebben drugs op zak gestoken. Die gasten zijn er uitgezet. Maar het systeem is niet in vraag gesteld.’

‘Wie dubbelagent probeert te spelen, heeft op voorhand verloren. Ooit komt het toch uit. Zelf ben ik in de eerste plaats poli­ tieman. Maar dan wel met een strafblad. Ik heb ooit een grote stommiteit gedaan waar­ bij een dode is gevallen. Toen was ik nog geen VP. Ik heb mijn straf uitgezeten en ben weer voor de politie gaan werken. Mijn er­ varing in de gevangenis heeft mij een betere VP gemaakt. Logisch.’

‘Je kan niet zomaar een normale persoon van straat halen om hem dat werk te laten doen. Dat werkt niet. Je moet ook de andere zijde kennen.’

Turk of Tsjetsjeen Volgens Agim kunnen politiemensen nooit dezelfde ‘kwaliteit’ bieden als burger­ infiltranten. ‘Ik zie niet in hoe ze dat zou­ den kunnen. Als politieman in een Albane­ se bende infiltreren, is onmogelijk. Je bent herkenbaar. Je hebt een buitenlander no­ dig, geen blonde Duitser of Belg. Ik kan een gangster spelen, of zelfs een moslimextre­ mist. Niemand gaat dat weten. Ik kan alles zijn wat ze vragen: Kosovaar, Turk, Alba­ nees of zelfs Tsjetsjeen. Daarom is een goeie VP meer waard dan tien politiemannen.’

In België is er sprake van burgerinfil­ tranten in te gaan zetten in zaken van terro­ risme. Volgens Agim zal dat moeilijk zijn maar niet onmogelijk. ‘Ik ben er zeker van dat heel wat misdaden in Frankrijk en Bel­ gië nooit waren gebeurd als het burger­un­ dercover systeem had bestaan. Bij de Ame­ rikanen en de Duitsers bestaat het wel. Dat zijn toch niet allemaal domkoppen? Of wel?’

13

In Nederland en Duitsland mag het wel B R U S S E L | Het gebruik van

burgerinfiltranten is tot nader order nog altijd verboden in België, in tegenstelling tot bij­ voorbeeld Nederland en Duits­ land. Undercoveroperaties mo­ gen bij ons enkel en alleen door gespecialiseerde politie­ mensen worden uitgevoerd.

Maar ook in België staat de deur meer en meer op een kier voor het gebruik van VP’s naar Duits model, onder druk van de recente aanslagen.

De Brusselse procureur­gene­ raal Johan Demulle pleitte op 1 september bij de opening van het gerechtelijk jaar voor het gebruik van burgerinfiltranten in de strijd tegen het terroris­ me. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) pikte daar op in.

Hij wil ook laten onderzoeken of er een algemeen kader moet bestaan om burgerinfiltranten te kunnen inzetten, niet alleen in terreurzaken maar ook in andere takken van de crimi­ naliteit.

België heeft een ongemakkelij­ ke voorgeschiedenis met bur­ gerinfiltranten. In de jaren 70 en 80 liep het een paar keer helemaal fout, waarna het sys­ teem afgevoerd werd. Ook Ne­ derland had een reeks onaan­ gename ervaringen, maar daar is het systeem nu weer van kracht. ‘Dat is een goeie zaak’, zei criminoloog en hoogleraar Cyrille Fijnaut onlangs in deze krant (DS 17 september). ‘Het liep in het verleden uit de hand omdat er niets was geregeld, niet in België en niet in Neder­ land. Er is in Nederland nu – in tegenstelling tot vroeger – een strenge regeling op het sys­ teem met controle tot op mi­ nisterieel niveau.’ (me)

14 binnenland CD&V KRIJGT KLAPPEN NA KRISETTE

Alleen in het niemandsland Snoeiharde kritiek van de verwante vakbond, ergernis en vileine commentaar bij de eigen coalitie­ partners. CD&V oogst hoongelach na de Krisette. In een gepolariseerd politiek landschap komt de centrum­ partij onder kruisvuur te liggen.

WIM WINCKELMANS BRUSSEL

| ‘Deze regering maakt geen werk van eerlijke fis­ caliteit, ook al staat dat in het re­ geerakkoord. Wij zullen haar daarop blijven afrekenen.’ De ana­ lyse van ACV­voorzitter Marc Lee­ mans is beenhard, ook na een week hoog spel van CD&V, precies om die rechtvaardige fiscaliteit op de agenda te krijgen.

Leemans gelooft niet dat CD&V in haar missie zal slagen om ge­ loofwaardige centrumlinkse klemtonen te leggen in het beleid van de regering­Michel. Dit is een werkgeversregering waar werkne­ mers geen enkel heil van te ver­ wachten hebben. Als CD&V al eens probeert bij te sturen, moet ze telkens inbinden en blijft ze met lege handen achter. De ACV­ voorzitter kan het alleen maar vaststellen.

Bakens verzet Dat de zogenaamd bevriende vakbond daarom het regerings­ werk deze week een uur lang af­ brandde, steekt bij CD&V. ‘Als ik hierover zou zeggen wat ik echt denk, is het kot morgen te klein’, zucht een CD&V’er. Net nu CD&V een powerplay achter de rug heeft om in de regering moeizaam enke­ le armen om te wringen, is het zuur om onder vriendelijk vuur te liggen.

De partij trekt er zich net aan op dat ze de bakens heeft kunnen verzetten. De begrotingsbespre­ kingen waren zowat de laatste kans om het stokpaardje sinds het begin van de regeertermijn, een vermogenswinstbelasting in een of andere vorm, op de agenda te plaatsen. Dat is gelukt.

‘Onze druk om ook de grote vermogens meer te laten bijdra­ gen, levert nu misschien nog geen resultaat op, maar het dossier ligt intussen wel op tafel, gekoppeld aan de vennootschapsbelasting.

En we hebben ons voorstel ook al concreet gemaakt’, zegt federaal fractieleider Servais Verherstrae­ ten, zelf van ACW­signatuur. ‘Er zijn dus wel degelijk stappen vooruit gedaan.’

Fanfare Maar het heeft bloed, zweet en tranen gekost om zover te komen.

Eerst probeerde vicepremier Kris Peeters (CD&V) het met de fanfare op kop. Nog voor de onderhande­ lingen over de taxshift maakte hij duidelijk wat zijn voorwaarde was.

Toen Peeters vorig jaar het hoofd moest buigen en publiek er­ kende dat hij zijn vermogens­ winstbelasting niet had thuisge­ haald, werd het geweer van schou­ der veranderd. Peeters zei geleerd te hebben van de episode. De ver­ mogenswinstbelasting verdween uit het publieke discours van zijn partij. Hooguit wou Peeters nog benadrukken dat een rechtvaardi­ ge fiscaliteit voor zijn partij be­ langrijk is.

Even zag het er zelfs naar uit dat hij de steun van minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N­VA) zou krijgen, maar toen de meerwaardebelasting verdween uit de voorstellen voor de ven­ nootschapsbelasting, moest CD&V opnieuw de trompetten en trommels bovenhalen, ditmaal niet om met de fanfare voorop te lopen, maar om in extremis alarm te blazen.

CD&V heeft nu wel zijn koppe­ ling van de meerwaardebelasting aan de hervorming van de ven­ nootschapsbelasting, maar daar­ voor moesten de coalitiepartners gebruuskeerd worden. Een garan­ tie op succes is er bovendien aller­ minst. Bij CD&V beseffen ze maar al te goed dat Open VLD dwars zal blijven liggen. En intussen is vice­ premier Peeters nog maar eens als een ruziestoker weggezet, zelfs al dacht achter de schermen een he­ le denktank mee, met onder meer voorzitter Wouter Beke en Vlaams minister en ACW­verbindingsoffi­ cier Hilde Crevits.

Voorzitter Wouter Beke. © belga

Minister Hilde Crevits. © belga

Servais Verherstraeten. © belga

Walhalla Peeters kreeg de ondankbare taak om het hoge spel te spelen waarmee een koerscorrectie kwaadschiks werd afgedwongen van coalitiepartners die hadden gedacht in het liberale walhalla terecht te komen. Bij SP.A herken­ nen ze het gevoel. Voormalig vice­ minister­presidente Ingrid Lieten moest in de vorige Vlaamse rege­ ring ook voortdurend opboksen tegen coalitiepartners CD&V en N­VA, die ze tot haar grote frustra­

Kris Peeters moest het hoge spel spelen. © belga

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

tie niet uit elkaar kreeg gespeeld.

Wie als kleinere partij boven zijn stand wil spelen, moet zijn thema goed kiezen, bondgenoten en het juiste moment zoeken. Net zoals die andere SP.A’er Johan Vande Lanotte dat jarenlang heeft gedaan in de federale regering.

CD&V maakt hortend en stotend de omschakeling. Voor een ele­ gante bocht is de breuk met de staatsdragende traditie te groot.

De grootste bondgenoot die CD&V in deze coalitie had, pre­ mier Charles Michel (MR), is daardoor behoorlijk stevig tegen de schenen geschopt. De tandem Michel­Beke was een van de pila­ ren onder de coalitie. De Krisette beschadigde Michel. Geen won­ der dat CD&V tijdens de begro­ tingsdebatten in de Kamer de su­ perlatieven bovenhaalde om hem te verdedigen.

Net nu CD&V een powerplay achter de rug heeft, is het zuur om onder vriendelijk vuur te liggen

Trapezewerk Veel plezier heeft CD&V dus nog niet beleefd aan het hinken op twee benen als linkervleugel in deze centrumrechtse coalitie. Het enige resultaat is tot nu toe dat ze van twee kanten klappen krijgt, van rechts en van links.

De partij is veroordeeld tot risi­ covol trapezewerk zonder vang­ net, zoals de reactie van de ‘be­ vriende organisaties’ bewijzen. De stank voor dank kwam niet alleen van het ACV. Ook CM­voorzitter Luc Van Gorp waarschuwt voor de grootste sociale achteruitgang in de gezondheidszorg in tien jaar.

Voor de begrotingsbesprekin­ gen is er nochtans overleg geweest met Patrick Develtere, voorzitter van Beweging.net. Maar dat heeft ACV en CM niet tegengehouden.

Zeker sinds de ondergang van Ar­ co is er amper nog sprake van een gestroomlijnde beweging die re­ kent op de bevoorrechte banden met de partij. De grote takken van de beweging varen hun eigen koers. ‘Develtere heeft aan hen amper iets te zeggen’, wordt in de partij bitter opgemerkt.

In plaats van erkenning te krij­ gen ziet CD&V kiezers wegvloeien aan de linkerzijde, richting Groen.

In de jongste peiling van VRT/De Standaard heeft CD&V sinds de jongste verkiezingen 9 procent van zijn stemmen zien vertrekken naar Groen, omgekeerd is maar twee procent gerekruteerd bij de groenen. Het rampscenario waar­ bij CD&V eerst zijn rechtervleugel ziet vertrekken naar N­VA en nu ook zijn linkervleugel kwijtspeelt, is nog niet ontweken.

De inzet van de gemeente­ raadsverkiezingen wordt voor CD&V daardoor steeds groter. De partij heeft er alle belang bij om nog voor de verkiezingen waar mogelijk voorakkoorden te slui­ ten om deelname aan de macht te verzekeren. Uiteraard wordt daar nu al hard aan gewerkt.

www.proximus.be/tuttimus

Veel plezier heeft CD&V nog niet beleefd aan het hinken op twee benen als linkervleugel in deze centrumrechtse coalitie

15

16 binnenland ANTWERPSE EETHAL TESTLAB VOOR GEÏNSPIREERDE ONDERNEMERS

Je droomt van een restaurant en In het oude postgebouw op de Antwerpse Groenplaats is Mercado geopend, een eethal met in de zijbeuken de meest uiteenlopende kramen. Er zijn wafels, er is kaviaar, er zijn Libanese falafel en Maleisische curry.

Allemaal tijdelijk, en net daardoor zo goed.

‘Een uitstekende plek om een concept te testen.’

DORIEN KNOCKAERT FOTO’S SEBASTIAN STEVENIERS A N T W E R P E N | ‘Dat is hier precies zoals Harrod’s’, zegt een meisje dat met een groep vriendinnen Mercado betreedt. Over interi­ eurfinesses doet een Vlaams publiek niet snel moeilijk. Het oude postgebouw op de Groenplaats heeft een onverwoestbare grandeur en de centrale hal ziet er uitnodi­ gend uit, met elegante lange tafels en twee bars, maar heeft niet de gladde chic van een luxewinkel.

Door zijn initiatiefnemers wordt Merca­ do een food market genoemd, maar er staan geen typische marktkramen met groenten of vis, wel een dertiental stands waar vers eten wordt bereid, dat je kunt meenemen of ter plaatse opeten aan gedeelde tafels. Een formule die in Amerika en Azië is ingebur­ gerd als een food court, al is die dan door­ gaans in een shoppingcenter onderge­ bracht. Met zijn grandeur heeft Mercado meer weg van de oude Östermalmshallen in Stockholm, waar je inkopen kunt doen en aan deftige togen zalm kunt eten.

Lang niet zo avontuurlijk als de wereld­ keuken die in Antwerpen wordt aangebo­ den, en die veeleer doet denken aan de eet­ kraampjes met picknicktafels in Oost­Lon­ den. Maar daar zouden de nette dames die hier op verkenning komen, zich dan weer minder thuis voelen, zeker niet wanneer het regent. Kortom: Mercado is een markt zoals we die nog niet kenden. De nieuwsgie­ righeid bleek in de openingsweek dan ook groot. ‘Ik denk dat we onze investering in één weekend al bijna terugverdiend heb­ ben’, zegt een van de kraamhouders tevre­ den.

Mama springt bij

Mercado is een markt zoals we die nog niet kenden. De nieuwsgierigheid bleek dan ook groot.

‘Ik denk dat we onze investering in één weekend al bijna terugverdiend hebben’, zegt een van de kraamhouders.

Hoe weinig onderscheidend een Vlaams publiek dan mag zijn voor architectuur, met eten scoor je veel minder makkelijk.

Maar Mercado lukt het wel, met een aan­ bod dat boeit nog voor je iets geproefd hebt.

Ja, er zijn de wat voorspelbare wafels en ambachtelijke kroketten. Maar Maleisische specialiteiten kun je in ons land maar op heel weinig andere plekken eten, en voor authentieke Libanese falafel is in Antwer­ pen ook niet meteen een adres. Dimsum – gestoomde deegflapjes met een vlees­ of garnalenvulling – vind je weliswaar in de Chinese buurt, maar niet met de originele ingrediënten die er hier in verwerkt wor­ den. En waar at u al sushi­wraps? Sushirol­ len met uiteenlopende vullingen, die niet op z’n Japans in plakjes gesneden worden, maar die je eet als een opgerolde pannen­ koek.

Dat laatste is de specialiteit van Femke Draulants, die net een sollicitatiegesprek houdt wanneer ik haar opzoek in haar kraam Spoon & Co. ‘Het loopt hier zo’n vaart dat ik dringend iemand nodig heb om alles mee in goede banen te leiden’, zegt ze achteraf. ‘Momenteel springen mijn moe­

der en mijn tante bij.’

Nadat ze twee universitaire diploma’s had gehaald, zou haar dochter haar wel niet meer nodig hebben, vertrouwt mama Drau­ lants me bij de kassa toe. ‘Maar dat was fout gedacht.’ Draulants studeerde communica­ tie en management, ‘en mijn moeder ziet het anders, maar dit ís communicatie én management’, zegt ze. Ze is nog maar 29, maar hoort hier al bij de ervaren onderne­ mers. ‘Ik heb twee foodtrucks waarmee ik op feesten en festivals sta. Ik denk dat ik te veel bindingsangst heb om een restaurant op een vaste plaats te openen. De mensen achter Mercado hadden me gevraagd of ik hier niets wou doen met gezonde snacks, want dat is mijn specialiteit. En aangezien dit maar tijdelijk is, zag ik het wel zitten.’

‘Ik denk dat ik te veel bindingsangst heb om een restaurant op een vaste plaats te openen’ FEMKE DRAULANTS Spoon & Co

De mensen achter Mercado, dat is de nv Congé, een bedrijfje dat zich toelegt op ori­ ginele concepten voor tijdelijke horeca­ plekken. Het huurt de hal van Flanders In­ vestment Company, de Oost­Vlaamse inves­ teerder die het postgebouw vorig jaar kocht. Die wil er appartementen in onder­ brengen, en op de benedenverdieping iets commercieels waarnaar het nog gissen is.

In afwachting van de verbouwing is er plaats voor Mercado.

Sepideh Sedaghatnia ‘Toen ons concept bekend werd, kregen we meteen veel vragen en voorstellen van ketens die hier een stand wilden openen’, zegt Jande Beyst van nv Congé. ‘Maar dat hadden we niet voor ogen. We wilden iets openen met divers eten, maar ook diverse types ondernemers. Er doen nu enkele er­ varen rotten mee, zoals Sepideh Sedaghat­ nia, die bekend is van haar wijnbar en haar medewerking aan tv­programma’s. Maar er is ook plaats voor beginnende ondernemers die iets nieuws willen lanceren.’

Zo’n avontuurlijke beginneling zou nor­ maal gezien zijn tanden stukbijten op de huurprijs voor een toplocatie als deze.

‘Maar wij hebben er nooit over nagedacht in termen van maximale huur’, zegt Jande Beyst. ‘Ook al omdat het in principe maar een tijdelijke plek is. Al onze huurcontrac­ ten lopen tot mei. Misschien kunnen we langer blijven, maar vroeg of laat moet de

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

17

je probeert het in Mercado markthal sluiten voor de renovatie. We ho­ pen natuurlijk dat ons idee in het definitie­ ve concept een doorstart krijgt, en dat het niet moet wijken voor nog maar eens een shoppingcenter.’

Straatsnacks met waardigheid

Gewikt en gewogen Geweldig: • Rijke keuze aan erg lekker, vers bereid voedsel, grotendeels zaken die je niet zo­ maar in elke stad vindt. Van de bereidin­

gen die we bij vier kramen proefden, werden we vier keer blij.

• Gemoedelijke sfeer, aan de gedeelde tafels leg je makkelijk contact.

• Weinig gebruik van wegwerpservies.

Minder: • Op drukke momenten is het niet van­ zelfsprekend een zitplaats te vinden.

• Het is wat zoeken naar groenten in het aanbod. De gastronomische toog van Kokkot scoort in dat opzicht het best.

Voor zo’n 850 euro per maand kun je al een stand huren in Mercado; dan is een klein horecapand in de rand van Antwer­ pen duurder. Farid Al Aflak vindt het alles­ zins prima. In zijn kraam BoxBird verkoopt hij gebakken scharrelkip met inspiratie uit diverse continenten. ‘We doen alles zelf: de kip versnijden, het vlees pekelen, de mari­ nades en bijgerechten maken... Straat­ snacks hebben ook hun waardigheid!’

Zijn onderneming is gelieerd aan Bia Mara, een fish­ en chipsrestaurant met ves­ tigingen in Brussel en Antwerpen. ‘Dit is een heel goede plek om een nieuw concept te testen. Als we hier een formule kunnen ontwikkelen die aanslaat, dan zoeken we een vast pand voor een kiprestaurant.’

Dezelfde droom speelt al in het hoofd van de 32­jarige Raphael Helsmoortel, die vier soorten dimsum verkoopt in dampen­ de stoommandjes van bamboe. ‘Ik heb vier­ enhalf jaar als staaltrader gewerkt. Een tof­ fe job, waarvoor ik veel naar Afrika en Azië reisde. Ik wou allang eens iets helemaal zelf ontwikkelen, maar ik dacht: je hebt aan de universiteit gestudeerd, je moet je op seri­ euze business toeleggen. Intussen bleef eten mijn grote fascinatie. Ik zag hoe sushi

‘We hopen dat Mercado een doorstart krijgt en niet moet wijken voor nog een shoppingcenter’ JANDE BEYST NV Congé

stilaan aansloeg in onze steden, en fancy hamburgers. Daar wou ik bij zijn. Ik denk dat dimsum even populair kan worden. Als alles goed gaat, wil ik er een heel restaurant rond bouwen.’

De sterkste all-in voor iedereen Ieder z’n eigen grote hoop mobiele data en onbeperkt internet thuis Ieder onbeperkt z’n favoriete app

Van tabak naar sambal Ook voor de 34­jarige Jochen Fries is Mercado een testfase. Zijn kraam heet Ma­ lar, de voornaam van zijn Maleisische ver­ loofde. ‘Ik heb negen jaar als aankoper ge­ werkt bij Philip Morris, de tabaksfabrikant.

Maar ik was het bedrijfsleven beu.’ Helpt zijn ervaring hem om nu een slim business­ plan te lanceren? Hij aarzelt. ‘We zullen zien hoe het loopt. Onze winstmarges zijn niet heel hoog, omdat we alles zelf maken: de typisch Maleisische broodjes, de marina­ de voor de kip, de sambal... Dat vind ik be­ langrijk en ik hoop dat we het volhouden, maar het drijft de kostprijs op en het is niet evident om dat door te rekenen.’

In de geschiedenis van de Antwerpse fastfood kun je Mercado gerust historisch noemen: zo’n feest was het nog nooit. Het is een plezier om gade te slaan hoe het publiek ervan geniet. Maar als de porte­ monnee open moet, is de toetssteen nog vaak een broodje Panos of Pizza Hut. Ook dat wordt een onderzoeksthema in dit test­ lab.

Mercado, dagelijks open vanaf 11 uur tot ’s avonds laat, dinsdag gesloten.

Ieder z’n favoriete tv-bundel en Netflix Ieder belt onbeperkt (mobiel en vast)

www.proximus.be/tuttimus Aan € 99,95/maand. Mobiele oproepen: onbeperkt. Vaste oproepen ’s avonds en tijdens het weekend: 1000 min. naar mobiele nummers (€ 0,74/oproep buiten bundel) en onbeperkt naar vaste lijnen.

Buiten deze uren: € 0,74/oproep. Tarieven incl. btw. Meer info en voorwaarden op www.proximus.be/tuttimus

18 binnenland

REPORTAGE WAAR DE ZIEKENHUISDIRECTEUR VAN WAKKER LIGT

‘De Block hakt erin met de botte bijl, tot we op sterven na dood zijn’ De ziekenhuizen slaan alarm. Vele staat het water aan de lippen. Met de nieuwe besparingen in de gezondheidszorg dreigen ze kopje­onder te gaan.

We laten ons rondleiden in het ziekenhuis van Deinze, om te begrijpen wat er op het spel staat.

INE RENSON FOTO’S FRED DEBROCK D E I N Z E | ‘Je kunt niet missen, er is maar één ziekenhuis in Deinze.’

Frank Lippens wacht ons op in de inkomhal. Al 37 jaar is hij hier directeur. Een unicum. Lippens beheert zijn ziekenhuis als een goede huisvader. Dat lukt, door bijna veertig jaar lang fragiele evenwichten in stand te houden.

Die dreigen te worden verstoord door de besparingen die minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) begin deze week aankondigde. Net als zijn collega­directeurs is hij veront­ waardigd. Voor het eerst in zijn lange loopbaan, zegt hij, ligt hij wakker van de vraag hoe hij dit ziekenhuis in leven kan houden.

We wandelen naar de spoed­ afdeling. ‘Onze slagader.’ De afde­ ling is vernieuwd, fris en modern.

Ze deelt de nieuwe vleugel met het dagziekenhuis, waar patiënten voor kleine chirurgische ingre­ pen, chemotherapie of darm­ onderzoeken langskomen. ‘Die spoed is cruciaal’, zegt hij. ‘Hier ga ik voor vechten. Als we dit verlie­ zen, moeten de mensen uit deze

regio – zo’n 70.000 – helemaal tot in Gent of andere steden rijden.

Bovendien is het een toegangs­ poort voor onze andere diensten.’

Dat laatste betekent niet dat ze patiënten hier zo veel mogelijk binnentrekken, voegt Lippens er gauw aan toe. ‘Als in de ambulan­ ce of PIT blijkt dat een hartpatiënt katheterisatie nodig heeft, rijden we door naar het AZ Maria Midde­ lares in Gent. We schrijven ons in in de netwerkgedachte van de overheid. We doen alleen waar we goed in zijn. Patiënten die hyper­ gespecialiseerde zorg nodig heb­ ben, sturen we door.’

Ook bij zijn collega’s daagt het besef dat de lange traditie waarbij ziekenhuizen elkaar kapot becon­ curreren, op de schop moet, zegt Lippens. ‘De gesprekken over sa­ menwerking lopen. Ze zijn deli­ caat, er staan grote belangen op het spel. Alleen: om het roer om te gooien, heb je vertrouwen nodig dat niemand de dupe wordt. Het moet duidelijk zijn wie wat mag doen, en hoe dat betaald zal wor­ den. Die duidelijkheid is er nu niet. We hebben geen idee waar de minister naartoe wil. De verbor­

gen agenda is ongetwijfeld de slui­ ting van diensten, campussen en ziekenhuizen. Is dat doorgepraat met de Vlaamse overheid die juist de kleine regionale ziekenhuizen een plaats wil blijven geven?’

Voortdurend marchanderen De financiering van de zieken­ huizen is het grote knelpunt. Van­ daag hebben we een scheefge­ groeid model dat aanzet tot over­ consumptie en voor de sociale ze­ kerheid onhoudbaar wordt. Niet­ temin heeft een op de drie Vlaam­ se ziekenhuizen rode cijfers.

Om duidelijk te maken hoe het werkt, neemt Frank Lippens ons mee naar een verpleegafdeling.

Op de gang van de pediatrie han­ gen tekeningen, een piano die om­ gebouwd werd tot balie probeert de sfeer er wat in te houden. ‘Hier maken we verlies. Dat kan ook niet anders. We betalen deze dienst uit het budget algemene middelen dat we krijgen van de overheid. Dat is structureel ontoe­ reikend. Hetzelfde geldt voor de spoed en de andere verpleegafde­ lingen zoals geriatrie, materniteit

of inwendige ziekten.’

Nog meer besparen is onmoge­ lijk. ‘De room is van de taart. We behandelen met dezelfde bedden­ capaciteit vijf keer meer patiënten dan 20 jaar geleden. Voor het per­ soneel is het net niet verzuipen – we doen het in België met veel minder verpleegkundigen dan de andere Europese landen.’

Toch blijven directies zoeken naar manieren om de efficiëntie te verhogen. ‘Daarom hebben we in­ gezet op dat nieuwe dagzieken­ huis. Dat wordt het model van de toekomst. Binnen en buiten op één dag. We hebben ondertussen al meer patiënten in dagkliniek dan in opname. Van wie toch wordt opgenomen, staat 75 pro­ cent binnen de drie dagen weer buiten. Maar dan nog. Op alle diensten samen blijven we met een verlies zitten van ongeveer 2 miljoen euro.’

Om te tonen hoe hij dat goed­ maakt, neemt Frank Lippens ons mee naar de afdeling radiologie.

Samen met het medisch lab en de farmacie is dit de cashmachine van het ziekenhuis. Er staan twee X­ray­apparaten van 450.000 eu­

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

19

‘We behandelen met dezelfde beddencapaciteit vijf keer meer patiënten dan 20 jaar geleden’, zegt Frank Lippens. ‘Voor het personeel is het net niet verzuipen.’

ro per stuk. Verder een CT­scan­ ner, twee echotoestellen, een toe­ stel voor botdensitometrie en een apparaat voor mammografieën.

Radiologen die met dit soort dure machines werken, verdienen goed hun boterham. Net zoals de nierspecialisten, klinisch biolo­ gen en disciplines die vooral tech­ nische prestaties leveren. Wie vooral tijd steekt in patiënten, wordt in verhouding slecht be­ taald.

Ook de ziekenhuizen romen hun deel van de artsenweddes af.

‘Stel dat we voor de prestaties van een radioloog 100 euro krijgen’, re­ kent Lippens voor. ‘Dan gaat daar­ van 30 euro naar de arts en hou­ den we 70 voor onszelf. Van die 70 gaat pakweg 50 naar het afbetalen van de toestellen, het onderhoud en het personeel op de dienst ra­ diologie. De 20 die overblijft, gaat in de algemene pot waarmee we het ziekenhuis in leven houden.’

Hoe royaler de artsenvergoe­ dingen, des te beter voor het zie­ kenhuis. Je krijgt een bondge­ nootschap tussen artsen en zie­ kenhuisdirecties om dat systeem te laten renderen. De neiging tot

‘Ik vrees dat artsen gaan kiezen voor villageneeskunde.

Eigen praktijken, vaak in privéklinieken. Die rijzen als paddenstoelen uit de grond’ FRANK LIPPENS

overconsumptie is reëel. De keer­ zijde is dat artsen en ziekenhuis­ directies onophoudelijk moeten marchanderen. ‘We zijn verplicht voortdurend over centen te pra­ ten met onze dokters’, geeft Lip­ pens toe.

Geneeskunde met twee snelheden Maggie De Block wil op termijn af van dat systeem. Ze wil het liefst naar een transparante wed­ de met twee componenten: een in­ tellectuele vergoeding voor de me­ dische kennis van artsen, en een deel voor de kosten die ze maken door het gebruik van scanners, toestellen of personeel. ‘En wat

met het extra deel dat in de alge­ mene pot zou moeten gaan?’, vraagt Lippens. ‘Als dat wegvalt, valt heel ons systeem in duigen. Je kunt maar overstappen op trans­ parantere artsenweddes als je de ziekenhuizen meer algemene middelen geeft.’

Dat lijkt er niet in te zitten.

Meer, volgend jaar zet de minister de hakbijl in de ziekenhuisfinan­ ciering. Er gaat 92 miljoen euro af van het algemene budget en nog eens ruim 30 miljoen door bespa­ ringen op artsenhonoraria. Ieder­ een moet inleveren, ook wie zui­ nig was met onderzoeken.

‘Wraakroepend’, vindt Lippens.

‘Wij gaven aan labo, kine en medi­

sche beeldvorming ruim 125.000 euro minder uit dan de norm. We behoren tot de beste leerlingen van de klas. En nu worden wij ge­ straft voor de spilzucht van ande­ ren. Wie is hier naïef geweest?’

Frank Lippens haalt zijn finan­ cieel directeur Herbert Lecomte erbij. ‘We hebben eens snel gere­ kend met wat we nu weten’, zegt Lecomte. ‘Alleen al de knip op het algemene budget betekent dat we het met bijna 250.000 euro min­ der moeten doen. Dat is ongeveer de operationele winst die we dit jaar verwachten te maken. Nu houden we net het hoofd boven water. Maar door die besparing gaan we in 2017 kopje­onder.’

Daar stopt het niet. Ook de artsen moeten inleveren van de minister. Die dreigen nu de tarief­ akkoorden waaronder ze werken, op te blazen. Frank Lippens stapt met ons naar de polykliniek op de benedenverdieping, waar de art­ sen consultaties houden. ‘Wij houden al veertig jaar vast aan een systeem van tariefzekerheid’, vertelt hij. ‘Onze artsen vragen vaste tarieven voor consultaties en ingrepen. Alleen aan patiënten

die in een eenpersoonskamer ver­ blijven, mogen ze een supplement van 100 procent vragen. Dat vergt soms veel masseerwerk, maar het lukt. Ze staan ook allemaal een percentage af van wat ze verdie­ nen op hun consultaties, om de werking van het ziekenhuis te fi­ nancieren.’

Als de artsen die akkoorden op­ blazen, zullen de patiënten de dupe zijn, voorspelt Lippens. ‘Dan komt een einde aan decennia van toegankelijke geneeskunde. Ik vrees dat artsen gaan kiezen voor villageneeskunde. Eigen praktij­ ken, vaak in privéklinieken. Die rijzen als paddenstoelen uit de grond. Gespecialiseerde oogkli­ nieken bijvoorbeeld. Wie het zich kan permitteren, wordt er binnen de twee weken geholpen. Als we niet opletten, gaan we naar een geneeskunde met twee snelhe­ den.’

Kassa laten rinkelen We stappen opnieuw de lift in, helemaal naar boven. Hoe slaagt hij er al jaren in specialisten aan b

Lees verder op blz. 20

20 binnenland

b

Vervolg van blz. 19

zich te binden, zonder dat ze zware supplementen mogen aan­ rekenen? En meer: hoe houdt hij het hoofd boven water zonder scanners en labs meer dan nodig te doen draaien?

De directeur glimlacht. ‘Dat is puur ethiek.’ We volgen de pijlen richting ‘medisch labo’. Daar wijst hij op een toestel voor bloedanaly­ ses. ‘Laat op spoed een bloedstaal nemen en twaalf minuten later rollen je parameters er hier uit.

Maar wij kruisen niet standaard een hoop vakjes af op de brief voor het lab. ‘Nu we toch bezig zijn, kun je ook mijn cholesterol eens checken?’ Ik spoor mijn artsen aan daar niet op in te gaan. Dat zit diep in de cultuur van dit bedrijf.’

Het begint al bij sollicitaties, zegt Lippens. ‘Voor ik met een kandidaat de procedure doorloop, voeren we een lang gesprek. Over solidariteit tussen de artsen, supplementen, het voorschrijven van onderzoeken. Ik zeg dan: “Je moet niet in een basisziekenhuis komen werken als je extreme in­ komsten verwacht.”’ Hij glim­ lacht. ‘De helft houdt het daarna voor bekeken.’

Wie hier binnenkomt, is meest­ al overtuigd van die filosofie, zegt hij. En toch. Hij zag artsen weg­ gaan. ‘Er is die prikkel om elders nog meer te verdienen. Of ze kie­ zen voor een betere work­life­ balance. En velen willen zich superspecialiseren. Dan ben je soms beter af in een groot zieken­ huis.’

Een tijdje geleden had hij een gesprek met een specialist van een ander ziekenhuis. ‘Hij vertelde dat ze daar de patiënten meer laten rondgaan tussen de artsen. Zo krijgt ieder zijn deel. Ze doen dat bewust, dat gaf hij met zoveel woorden toe. Hier doen we dat niet. Als al die extra foto’s of ex­ pertises geen betere diagnose op­ leveren, ben je niet goed bezig.

Dan laat je vooral de kassa rinke­ len.’

Schrik voor artsenstakingen

Lippens maakt zich zorgen: ‘Hoogtechnologische zorg slorpt steeds meer geld op, terwijl de grote uitdaging in de vergrijzing zit.’

Maar Frank Lippens maakt zich zorgen. ‘Natuurlijk moeten ziekenhuizen samenwerken. Al­ leen: hoe vermijd je dat de grote spelers, die de dure en complexe ingrepen zullen uitvoeren, het la­ ken naar zich toetrekken? Zullen wij de financiële ademruimte heb­ ben om de noodzakelijke basis­ geneeskunde te beoefenen? Hoog­ technologische zorg slorpt steeds meer geld op, terwijl de grote uit­ daging in de vergrijzing zit. In langdurige zorg voor ouderen en chronisch zieken met meervoudi­ ge ziektebeelden. Dat zijn de men­ sen die wij hier als regionaal zie­ kenhuis vooral over de vloer krij­ gen.’

In de lange gang van de afde­ ling geriatrie lopen enkele men­ sen met een rollator ons voorbij.

Sommigen komen net van hun oefeningen. ‘We baten deze dienst uit samen met het UZ van Gent.

Dat is onze redding. We delen met hen drie geriaters.’ Zonder die associatie zou hij die dokters nooit vinden, zegt Lippens. Weini­ gen voelen zich nog geroepen om geriater worden. Ook kinderart­ sen, dermatologen, oncologen of psychiaters worden knelpuntbe­ roepen. Dat heeft opnieuw alles met die weddes te maken, zegt de directeur. ‘De loonspanning tus­ sen de best en minst verdienende specialisten is drie op één. Dat is onhoudbaar. Maar geen minister durft daaraan te raken, uit schrik voor artsenstakingen. Hier spelen grote belangen. De grootverdie­ ners hebben altijd sterk op tafel geklopt. Het zijn ook binnen de ziekenhuizen de grote persoon­ lijkheden die hun verworven rechten niet willen afstaan. De mindere verdieners zijn vaak

‘Een specialist van een ander ziekenhuis vertelde dat ze daar de patiënten laten rondgaan tussen de artsen. Zo krijgt ieder zijn deel’ mensen die niet zo hard met die centen bezig zijn.’

Lippens is blij met zijn samen­ werking met het universitaire zie­ kenhuis. ‘Onze patiënten worden door het team van het UZ holis­ tisch benaderd. Ze worden gemo­ biliseerd, ze krijgen kine en ergo­ therapie. Daardoor worden ze sneller beter. Toen ik hier begon in 1980, verbleven mensen door­ gaans drie maanden op deze afde­ ling. We hebben dat teruggedron­ gen tot 15 dagen. En nog straffer: hun overlevingskansen liggen hier twee keer zo hoog als gemid­ deld op een geriatrie.’

Ethiek of overleven?

Het is een precair evenwicht, zo’n ziekenhuis, zegt Lippens wanneer we helemaal rond zijn.

De directies beseffen dat er iets moet veranderen om het betaal­ baar houden. ‘Maar we voelen ons bekocht. De minister had beloofd het landschap te hertekenen en het gewonnen budget opnieuw te investeren in de gezondheidszorg.

Nu hakt ze erin met de botte bijl, tot we op sterven na dood zijn, om dan pas de organisatie te verande­ ren. Ik heb schrik dat de boel hier ondertussen ontploft. En dat we niet meer in staat zullen zijn onze filosofie van toegankelijke genees­ kunde voort te zetten. Als je moet kiezen tussen ethiek of overleven, wat doe je dan?’

De afdeling radiologie. Samen met het medisch lab en de farmacie is dit de cashmachine van het ziekenhuis.

Alfons. ‘t Is zomer. ‘t Is vakantie. We zijn gelukkig.

Hoera! Ik ben Alfons, acht jaar, en ik noteer alles in mijn schrijfboek. Alles wat ik zie en hoor op straat, hier in Aalst.

De mensen komen in groepjes op straat.

Ze spreken over oorlog.

Alfons, 8 jaar, Aalst, België

➽

TITus De VoogDT

is Alfons op

www.sintpietersabdijgent.be

Sint-pieterSabdij gent

14∙10∙2016 02∙04∙2017

rlog in korte 14 broek 18

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

Volksgezondheid

Twaalf dagen minder vakantie voor zorgsector De vakbonden reageren verbolgen op het voorstel van de regering om de twaalf extra vakantiedagen voor 45­plussers in de zorgsector af te schaffen.

Of, juister, de twaalf dagen pas toe te kennen aan 50­plussers.

Het gaat om mensen die wer­ ken in de thuisverpleging en de ziekenhuizen.

In het voorstel zouden ook alleen de mensen die echt zorg verrichten, recht hebben op de extra dagen, en niet meer dege­ nen die in de administratie werken. ‘De maatregel is inge­ voerd met de bedoeling dat mensen het werk langer zou­ den volhouden’, zegt Mark Sel­ leslach van LBC­NVK. ‘Uit de cijfers blijkt dat mensen langer aan het werk blijven. Het is on­ begrijpelijk dat nu jonge men­ sen tegen een langere loopbaan aankijken, de regering dit wil afschaffen.’ (ig)

21

Bijna helft van stad Antwerpen haalt norm stikstofdioxide niet

Tweede straat rechts om luchtpollutie te ontvluchten

Treinramp Wetteren

‘Een dode, miljoenen euro schade: niemand schuldig’ Het parket van Dendermon­ de heeft na drie en een half jaar het gerechtelijk onderzoek naar de treinramp in Wetteren afgerond. Bij de ramp kwam één bewoner om het leven. Nie­ mand wordt vervolgd: er komt geen strafzaak. De machinist die de ramp veroorzaakte, de enige die in verdenking werd gesteld, is overleden.

Het einde van het strafon­ derzoek betekent niet dat er niemand verantwoordelijk is voor de treinramp. Wellicht komt er straks een burgerlijke rechtszaak die beslist over de schadevergoedingen. Daarbij kijken de slachtoffers vooral naar Infrabel en naar DBSchen­ ker, het Duitse bedrijf dat de chemische stof vervoerde. Meer dan 2.000 mensen stelden zich al burgerlijke partij. Ze eisen in totaal meer dan twee miljoen euro. (cds)

Schulden

Evenveel wanbetalers in Knokke als in Molenbeek Knokke­Heist, de vijfde rijk­ ste gemeente van het land, en Sint­Jans­Molenbeek, de op één na armste gemeente, hebben procentueel evenveel gevallen van wanbetalingen: 10,5 dos­ siers per 100 inwoners. Dat be­ cijferde het incassobureau In­ trum Justitia.

Nochtans verdient de gemid­ delde inwoner van Knokke­ Heist tweeënhalf keer zoveel als een inwoner van Molen­ beek. De inwoners van de rijke gemeenten betalen door de bank genomen beter, maar de verschillen zijn niet al te groot.

‘We kunnen geen begrip op­ brengen voor mensen die het normaal vinden om hun leve­ rancier op zijn geld te laten wachten’, zegt Guy Colpaert van Intrum Justitia. Wanbetaling zou in een geval op de vier de oorzaak van een faillissement zijn. (krs, belga)

Straten die dichter bij de Ring en de Singel liggen, scoren slechter. © ID/photo agency

Bijna de helft van Antwerpen zit boven de norm voor stikstofdioxide, een indicator van de luchtkwaliteit. Maar de verschillen van straat tot straat zijn enorm.

STIJN COOLS A N T W E R P E N | Sommige straten

scoren bloedrood, anderen hou­ den het op een gezonder vaal­ groen. De luchtkwaliteit in Ant­ werpen is niet goed, maar waar je woont maakt een groot verschil.

Enkele honderden meters verder of een straat naar rechts en de lucht klaart er op.

Dat is een van de opvallende conclusies van de vrijdag voorge­ stelde CurieuzeNeuzen­studie, die een ongezien gedetailleerde kaart van stikstofdioxide in de Ant­ werpse straten heeft opgeleverd.

Eerst over de opzet, want een droog wetenschappelijk project is het niet. Integendeel, het zijn hoofdzakelijk buurtbewoners die de data over luchtvervuiling ver­ zameld hebben. Ze moesten twee meetbuisjes – verborgen achter een reclamebord van het project – tegen hun raam hangen. Ook scholen, bedrijven en moskeeën deden mee. Wetenschappers van de VUB, de UAntwerpen en de KU Leuven stonden in voor de be­ geleiding.

Op een evenement in zaal De Roma zal zondag de definitieve

detailkaart onthuld worden. Wie een rood bolletje bij zijn of haar straat ziet staan, weet dat het niveau van stikstofdioxide alar­ merend is. Stikstofdioxide is een gas dat ontstaat door verbran­ ding.

Projectbegeleider Filip Meys­ man legt uit waarom bepaalde straten slechter scoren. ‘Dat is on­ der meer te wijten aan de lokale verkeerssituatie: hoe meer auto’s er passeren, hoe slechter. Ook de afstand tot drukke wegen als de Ring en de Singel spelen een rol.

Bovendien blijkt de ventilatie van een straat van belang te zijn. An­ ders gezegd: in smalle straten is er weinig wind, waardoor de uitlaat­ gassen minder snel hogere lucht­ lagen opzoeken.’

Verkeersvrije plaatsen doen het daardoor goed, bijvoorbeeld de zoo of het stadspark. Maar ook een autoluwe wijk als Groen Kwartier maakt indruk. Dat staat in contrast met straten in vooral Borgerhout en Berchem.

Goedkope buisjes Wie de resultaten van de meet­ buisjes van tien euro per stuk naast die van de honderdduizend euro kostende toestellen van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) legt, ziet toch enkele ver­ schillen.

De kaarten van de overheid to­ nen veel minder ‘street canyons’, waar de stikstofdioxide zich op­ hoopt door druk verkeer en hoge­

Reactie stadsbestuur De stad Antwerpen heeft finan­ ciële middelen vrijgemaakt om dit project te ondersteunen.

‘De invoering van een lage­ emissiezone zal de uitstoot van het lokaal verkeer alvast aanpakken’, zegt schepen van Leefmilieu Nabilla Ait Daoud (N­VA). Haar collega en partij­ genoot op Mobiliteit, Koen Kennis, wijst op het vervangen van bussen door trams en metrostellen als een maatre­ gel die een verschil kan maken, net als de invoering van de zone 30 over de hele stad.

‘Samen met Vlaanderen en de burgerbewegingen blijven we bovendien de overkapping van de Ring uitwerken. Ook werken we verder aan de Oosterweel­ verbinding’, aldus Kennis. (sco)

Ook de ventilatie van een straat is van tel: in smalle straten is er weinig wind, waardoor de uitlaatgassen minder snel hoger geraken

re bebouwing. ‘Wij hebben echt in detail kunnen kijken, terwijl die computermodelleringen zich moeten baseren op de aangelever­ de data, wat het verschil ver­ klaart’, zegt projectbegeleider prof. Filip Meysman (VUB).

Meer dan overkapping Van de meetpunten blijkt 45 procent de norm van de Wereldgezondheidsorganisatie te overschrijden. Die bedraagt 40 microgram NO2, stikstofdioxi­ de, per kubieke meter gemiddeld op jaarbasis. Steden als Londen en Turijn doen het slechter, Amster­ dam en Kopenhagen scoren beter.

‘Iedere stad heeft zijn eigen­ heid’, zegt Meysman. ‘Antwerpen is een welvarende stad met veel mensen, wat ook veel verplaatsin­ gen teweegbrengt. Bovendien ligt de Ring vlakbij het stadscentrum.’

Hij pleit daarom voor ambitieuze maatregelen. Al voegt hij eraan toe dat de hoeveelheid stikstofdi­ oxide wel jaar na jaar verbetert.

De resultaten tonen ook aan dat een overkapping van de Ring niet alle problemen zal oplossen.

Iets wat Ringland, de bezieler van het studieproject, niet verbaast.

‘Ringland is meer dan een over­ kapping’, benadrukt Peter Ver­ meulen, de man achter de initiële plannen. ’We moeten inzetten op duurzame alternatieven: fietsen, wandelen, het openbaar vervoer, naast het noodzakelijke autover­ keer.’

buitenland

Betogers in de Filipijnse hoofdstad Manila eisen dat hun land breekt met de Verenigde Staten. © afp

De Filipijnse president Duterte heeft aangekondigd dat hij zijn Amerikaanse bondgenoten ‘vaarwel’ wil zeggen. Washington is verbijsterd.

Duterte wil ‘scheiden’ van VS OSCAR GARSCHAGEN S H A N G H A I | ‘Ik kondig hier onze

scheiding van de VS aan en ik ga ook nooit meer naar de VS omdat ik daar alleen maar wordt beledigd. Het is tijd om ‘vaarwel vriend’ te zeggen.’

Tot ontsteltenis van de Verenigde Staten heeft de Filipijnse president Rodrigo Duterte in China ‘de schei­ ding’ van zijn land van oude bondge­ noot Amerika aangekondigd. Deze diplomatieke U­bocht is in China, waar Duterte bij uitzondering door vier van de zeven leden van het Chi­ nese Politbureau is ontvangen, met blijde verbazing verwelkomd.

Sinds de Tweede Wereldoorlog en tijdens de Koude Oorlog tegen het communisme waren de Filipijnen een van de trouwste politieke en eco­ nomische bondgenoten van de VS in Oost­Azië. De VS hebben toegang tot vijf militaire bases op de archipel. Of Duterte deze bases sluit en ook het uit 1951 daterende militaire bij­ standsverdrag opzegt, liet hij in het midden.

Een woordvoerder van het Ameri­ kaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei ‘verbijsterd’ te zijn. Een Amerikaanse onderminister is on­ middellijk naar de Filipijnen ge­ stuurd om opheldering te vragen. In de VS begint het te dagen dat het Du­ terte ernst is en dat zijn anti­Ameri­

kaanse uitspraken niet langer afge­ daan kunnen worden als blufferige retoriek.

Voor China is de koerswijziging van Duterte niets minder dan een di­ plomatieke coup de théatre. Of het om een tijdelijke of een permanente Filipijnse koerswending gaat, is voor de Chinese autoriteiten ook een vraag, maar het gevoel dat een be­ langrijke politieke overwinning op de VS in het Verre Oosten binnen handbereik is gekomen, overheerste in de reacties.

Zuid­Chinese Zee ‘De winter nadert maar in onze re­ latie is de lente begonnen’, hield Du­ terte zijn breed lachende collega Xi Jinping voor. Jarenlang was het buurland aan gene zijde van de Zuid­ Chinese Zee een van de felste critici van de Chinese activiteiten op en bij de Spratly­ en Paracel­eilanden. Deze zomer oordeelde het Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag op Fili­ pijns verzoek nog dat de Chinese claims op een groot deel van deze voor de wereldhandel cruciale zee nergens op gebaseerd zijn.

Duterte noemde deze principiële, voor China zeer nadelige uitspraak ‘slechts een stuk papier met vier hoe­ ken’. Hij maakte duidelijk dat zijn land, dat ook delen van de Spratly­ei­

Dixit Duterte De Filipijnse president heeft een patent op straffe uitspraken.

Over Obama ‘Ik heb geen enkele meester behalve het Filipijnse volk. Je moet respect tonen. Hoe­ renzoon, ik zal je ver­ rot schelden.’

Over de VS­ambassadeur ‘Zoals jullie weten heb ik ruzie met de am­ bassadeur van minis­ ter van Buitenlandse Zaken, Kerry. Hij is gay, het is een klojo.’

Over de mensenrechten ‘Mensenrechten boei­ en me niet, geloof me.’

Over paus Franciscus ‘Paus, jij klootzak, ga naar huis. Kom hier niet meer op bezoek.’

Duterte was boos om­ dat het pausbezoek in Manilla tot gigantische files had geleid.

Rodrigo Duterte in Peking. © afp

‘De winter nadert, maar in onze relatie is de lente begonnen’

De Filipijnse president Rodrigo Duterte over de toenadering tot China

landen claimt, het territoriale con­ flict met China niet op de spits zal drijven. Hij denkt dat een oorlog over de Zuid­Chinese Zee ‘de start zal zijn van WO III en dus vermeden moet worden’. Hij liet doorschemeren dat zijn land zich niet zal verzetten als China bij de Spratly­archipel naar olie gaat boren.

Ook kondigden beide landen aan dat ze een ‘geschillenmechanisme’ willen opzetten om hun meningsver­ schillen bij te leggen. Daarmee gaat een oude wens van China in vervul­ ling. Peking heeft altijd aangedron­ gen op bilaterale akkoorden met lan­ den waarmee het territoriale geschil­ len heeft.

Duterte, die deze week ook een groep Chinese ondernemers toe­ spreekt, heeft gedaan gekregen dat China onmiddellijk het embargo op de invoer van Filipijns fruit opheft en voor 13 miljard dollar in de Filipijnen investeert. China gaat ook helpen bij de modernisering van de visindus­ trie en investeringen in de infra­ structuur.

Als een van de weinige grote lan­ den steunt China de ‘oorlog tegen drugs’ van Duterte. Bij wijze van te­ gendienst bezocht hij in Peking een centrum waar drugsverslaafden ge­ dwongen worden af te kicken. © NRC Handelsblad

Natuurlijk kan ik niet verzekeren dat er geen vluchtelingen naar Europa komen, maar de meerderheid van de mensen uit Mosoel zal zuidwaarts trekken’ C H R I STO S ST Y L I A N I D E S , EU­commissaris voor Humanitaire Hulp en Crisisbeheersing in een interview met Politico.

Venezuela

‘Vertrek Zuid­Afrika uit Strafhof is droeve dag voor mensenrechten’

Centraal­Azië

Elk jaar verdwijnen honderden sneeuwluipaarden Elk jaar worden honderden sneeuwluipaarden – een be­ dreigde diersoort – gedood in de bergen van Centraal­Azië. De ngo Traffic schat het aantal op 220 tot 450, maar mogelijk gaat het om nog meer dieren omdat vanuit afgelegen gebieden geen informatie komt. In het wild le­ ven nog zo’n 4.000 exemplaren van deze bedreigde diersoort.

De helft van de sneeuwlui­ paarden wordt gedood door boe­ ren die hun vee willen bescher­ men. Zo’n twintig procent vindt de dood in vallen die voor ande­ re dieren worden gespannen.

Nog eens twintig procent wordt gedood voor de illegale pels­ handel.

Meer dan negentig procent van de dieren worden gedood in slechts vijf landen: China, Mon­ golië, Pakistan, India en Tadzji­ kistan. Een van de mogelijke op­ lossingen ligt in een betere be­ scherming van het vee, stelt Traffic. Ook verzekeringen voor de boeren en een strenger optre­ den van de autoriteiten kunnen helpen. (jvt)

> > >

Tweede Afrikaanse land in één week dat vertrekt Mensenrechtenorganisaties zijn ontgoocheld Zuma liet Bashir gaan, en kreeg veel kritiek

INE ROOX B R U S S E L | Zuid­Afrika kondig­

de gisteren aan dat het van plan is om zich terug te trekken als partij bij het Internationaal Strafhof in Den Haag.

De beslissing draait rond Omar el Bashir. Vorig jaar was de Soeda­ nese president in Zuid­Afrika. Ba­ shir wordt door het Internatio­ naal Strafhof gezocht wegens ge­ nocide en oorlogsmisdaden.

Ondanks een arrestatiebevel, uitgevaardigd door het Strafhof, kon de Soedanese dictator toch ongehinderd weer uit Zuid­Afrika vertrekken. De regering van Jacob Zuma werd toen internationaal flink aan de tand gevoeld. Maar ook in Zuid­Afrika zelf regende het kritiek. Als lid van het Strafhof was Zuid­Afrika verplicht om het arrestatiebevel uit te voeren.

De regering­Zuma kondigde toen al aan dat Zuid­Afrika zich wilde terugtrekken als partij bij het Strafhof. Nu voegt de regering de daad bij het woord. De nationa­ le tv toonde het schriftelijk ver­ zoek. Het vertrek wordt een feit, een jaar nadat de secretaris­gene­ raal van de Verenigde Naties het verzoek ontvangen heeft.

De Zuid­Afrikaanse minister van Justitie, Michael Masutha, schermt met juridische incompa­ tibiliteit: Bashir, een bezoekend staatshoofd, genoot diplomatieke immuniteit. Sinds er een arresta­ tiebevel tegen hem loopt, kon de man zeker zes Afrikaanse landen bezoeken met het grootste gemak.

Het juridische argument ruikt daarom sterk naar een drogreden.

Zuid­Afrika had gewoon geen zin om problemen te veroorzaken binnen de Afrikaanse Unie.

Heel wat Afrikaanse landen hebben al jaren een probleem met het Strafhof. Zij verwijten de aan­

klager ‘racisme’, omdat tot hiertoe enkel Afrikanen zijn berecht. Van­ uit Afrikaans perspectief mis­ schien begrijpelijk, maar toch houdt die kritiek niet helemaal steek. Het Hof is een rechtbank van tweede instantie, dat pas in­ grijpt als het land zelf de zaak niet kan onderzoeken – bijvoorbeeld wanneer een lange burgeroorlog ook het rechtssysteem van een land heeft vernield. Bovendien zijn heel wat zaken tegen Afri­ kaanse verdachten geopend, op verzoek van die Afrikaanse landen zélf. Die zaken niet onderzoeken, omdat ze zich in Afrika afspelen, zou pas racistisch zijn. Het Straf­ hof voert overigens ook vooron­

21 > 24 / 10 / 2016

www.megavino.be

Ongeacht een arrestatiebevel van het Strafhof tegen de Soedanese president kon die ongehinderd vertrekken

derzoeken naar misdaden in Af­ ghanistan, Colombia en Oekraïne.

Zuid­Afrika is al het tweede Afrikaanse land op een week tijd dat concrete stappen zet om het Strafhof te verlaten. In Burundi heeft het parlement vorige week dat vertrek goedgekeurd. Betreu­ renswaardig, maar Burundi glijdt dan ook almaar meer af naar een autoritair bewind. Zuid­Afrika is daarentegen de economische mo­ tor van het continent, en heeft ook een grote morele rol. En met dat zeer duistere apartheidsverleden, dat bol staat van de mensenrech­ tenschendingen tegen de zwarte meerderheid, zou de ANC­rege­ ring juist een grote voorstander moeten zijn van instanties zoals het Strafhof.

Mensenrechtenorganisaties spraken daarom vrijdag van een droeve dag voor de mensenrech­ ten. De oppositiepartij Democra­ tic Alliance wil het vertrek uit het Strafhof aanvechten.

Omar el Bashir (l.) kon na een ontmoeting met Jacob Zuma (r.) ongehinderd vertrekken. © Anadolu Agency

MEGA VINO 2016 THE BIGGEST WINE EVENT IN THE BENELUX

Burundi, dat ook uit het Strafhof weg wil, glijdt af naar autoritair bestuur.

Maar Zuid­Afrika is de economische motor van Afrika, en heeft ook een grote morele rol

GASTLAND

Koop Online jou ticket aan slechts €7 «proefglas inbegrepen» in plaats van €12 a.d.k.

Promocode: MEGADS

www.conceptum.eu

‘Oppositieleiders mogen niet naar buitenland’ De Venezolaanse oppositielei­ der Henrique Capriles maakte gisteren bekend dat hijzelf en zeven medestanders van de rechtbank een verbod kregen om het land te verlaten.

Eerder had de kiescommissie hun campagne voor de afzetting van president Nicolas Maduro stopgezet. De oppositie hoopte tegen volgende week voldoende handtekeningen te hebben ver­ zameld om een referendum af te dwingen. Maar de regering be­ schuldigde haar tegenstanders ervan om handtekeningen te hebben vervalst.

Maduro sprak van een ‘gigan­ tische fraude’. Een woordvoerder van de regerende socialisten zei te hopen dat ‘de verantwoorde­ lijken voor de fraude achter de tralies verdwijnen’. Venezuela wordt door een zware economi­ sche crisis getroffen en de oppo­ sitie stelt de regering van Madu­ ro daarvoor verantwoordelijk.

Uit de peilingen blijkt dat de oppositie nieuwe presidentsver­ kiezingen zou winnen. (rt)

23

24 buitenland REPORTAGEI HOE TURKIJE HET WESTEN DE LES LEEST

Het machtsapparaat van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan houdt overal een oogje in het zeil. © belga

De propagandamachine VAN ONZE REDACTEUR IN TURKIJE

RUBEN MOOIJMAN

A N K A R A | De muziek zwelt aan. Een snelle

montage van beelden verschijnt op het scherm. Soldaten die zich met geweld toe­ gang forceren tot een gebouw. Tanks die over een auto heenrijden. Burgers die be­ schoten worden. En dan een professionele commentaarstem, met een dwingende on­ dertoon: ‘Het westen probeert Fethullah Gülen nog altijd vrij te pleiten. Terwijl het een hypocriet is, een achterbakse man, die de dood van honderden onschuldigen op zijn geweten heeft.’

De professioneel gemaakte video is een productie van het Directoraat­Generaal voor de Pers en de Informatievoorziening.

In het kantoor, een glazen toren in het cen­ trum van Ankara, worden momenteel over­ uren gedraaid. Geen moeite is de Turken teveel om de buitenwereld te overtuigen van drie dingen. Eén: de wereld begrijpt niet hoe gevaarlijk de internationaal opere­ rende Gülen­beweging is. Twee: er is geen twijfel over mogelijk dat Fethullah Gülen zelf achter de couppoging van 15 juli zat. En drie: Turkije krijgt onvoldoende steun voor zijn strijd tegen het terrorisme.

De video is maar één van de middelen waarmee Turkije probeert zijn boodschap te verkondigen. Een andere is een glossy brochure met foto’s waarop te zien is hoe de Turken zich heldhaftig verzetten tegen de coupplegers. De brochure was te vinden in de seat pockets van alle internationale

Turkije is ervan overtuigd dat Fethullah Gülen gevaarlijker is dan Osama bin Laden.

Nu de rest van de wereld nog. De propagandaoorlog wordt gevoerd op alle fronten.

vluchten van Turkish Airlines. Regelmatig worden ook delegaties journalisten van westerse media, waaronder De Standaard, uitgenodigd om ter plaatse te spreken met deskundigen en betrokkenen.

Mehmet Akarca, de directeur­generaal van de dienst voor informatievoorziening, is een joviaal ogende man in een vlotte ge­ ruite blazer. Hij serveert thee en baklava.

Maar de inhoud van zijn boodschap is heel wat minder vriendelijk dan zijn voorko­ men. Dat België organisaties als de Gülen­ beweging en de PKK geen strobreed in de weg legt, kan volgens hem niet door de beu­ gel. Hij laat de naam vallen van Fehriye Er­ dal, die van terrorisme werd verdacht, in Knokke was ondergedoken, na haar veroor­ deling spoorloos verdween en later in be­ roep werd vrijgesproken. ‘Hoe kan het dat mensen die in ons land moorden plegen, in uw land vrijuit gaan?’

Nazi­processen Hetzelfde geldt voor de Gülen­beweging, vindt hij. De Turkse regering heeft die tot terreurorganisatie uitgeroepen. Op de vraag welke basis daarvoor is, zegt Akarca dat dit wel zal blijken als de duizenden ge­ arresteerde Gülenisten voor de rechtbank zullen worden gebracht. ‘Het is niet makke­ lijk om bewijzen te vinden tegen de duizen­ den leden van de Gülen­beweging’, geeft hij toe. ‘Maar vergeet niet dat het ook ander­ half jaar heeft geduurd voordat er voldoen­ de bewijs was om de nazi­processen te laten doorgaan.’

Het is duidelijk dat hij zelf geen ander­ half jaar wil wachten. De video spreekt boekdelen. Met wie je ook praat binnen de

Het Turkse religieuze staatsorgaan Diyanet weigert mee te werken aan begrafenissen van coupverdachten. Voor hen is een speciaal landverra­ derskerkhof gereserveerd

Turkse overheid, het ordewoord is duide­ lijk. De Fethullah Gülen Terroristische Or­ ganisatie (FETÖ), zoals de beweging nu ge­ noemd wordt, is staatsvijand nummer één, en staat op gelijke hoogte met IS en de PKK. Regeringslid Ömer Celik noemde Fethullah Gülen onlangs ‘gevaarlijker dan Osama bin Laden’.

Het frustreert de Turken mateloos dat buiten Turkije haast niemand dezelfde me­ ning is toegedaan. De Gülen­beweging heeft in het westen immers veel krediet.

Het discours van tolerantie, gematigdheid en respect voor de moderne samenleving maakt in veel westerse landen, ook in Bel­ gië, sympathie los.

Maar in Turkije heeft de beweging ook haar minder onschuldige kant laten zien.

Met name tussen 2007 en 2012, toen Güle­ nisten op oneigenlijke gronden de legertop zuiverden van elementen die hun niet wel­ gezind waren. Dat gebeurde in de zoge­ naamde Ergenekon­ en Balyoz­processen,

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

25

De nacht van de ‘staatsgreep’ in Ankara. Burgers proberen een tank van coupplegers tegen te houden. © afp

van Erdogan De Turkse pers past zelfcensuur toe en laat geen Gülenisten meer aan het woord. ‘Het zou zijn alsof de Amerikanen vlak na 9/11 Osama Bin Laden op het scherm zouden brengen’ waarbij honderden hooggeplaatste militai­ ren veroordeeld werden op verdenking van deelname aan complotten tegen de staat.

Dat sommige beschuldigden wezen op de talrijke zwakheden in het onderzoek, werd nauwelijks serieus genomen. Nadien bleek evenwel dat er van een complot tegen de staat nooit sprake was geweest, en dat het bewijsmateriaal grote ongerijmdheden vertoonde. Zo bevatten documenten die de complotten moesten staven lettertypes die nog niet bestonden in de tijd waarin ze zo­ gezegd geschreven werden. Ook werden er bedrijfsnamen genoemd waar pas veel later sprake van zou zijn. Journalisten die dit al­ les in verband brachten met de Gülen­be­ weging, verdwenen in de cel.

Een paar jaar later werden alle veroor­ deelden door het Grondwettelijk Hof in ere hersteld, omdat duidelijk werd dat een net­ werk van Gülen­aanhangers de bewijsstuk­ ken in elkaar had geknutseld om het leger te ontdoen van nationalistische elementen

die de seculiere erfenis van Atatürk hoog wilden houden. Gülenisten in de pers, de politie en de justitie zouden onder één hoedje hebben gespeeld, en deinsden niet terug voor puur machtsmisbruik, ten nade­ le van de rechtsstaat.

Landverrader De herziening van de processen door het Grondwettelijk Hof kwam er niet toevallig nadat de AKP van Erdogan gebroken had met Gülen. Lange tijd hadden de twee zij aan zij gestreden tegen de seculiere machtsbastions. Maar de Gülenisten gin­ gen te ver toen ze een corruptieschandaal onthulden waar de zoon van Erdogan bij betrokken zou zijn geweest. Erdogan besef­ te dat hij de Gülenisten niet langer als bondgenoten door dik en dun kon beschou­ wen, maar dat ze ook zijn machtsbasis zou­ den kunnen aantasten. Hij zou het corrup­ tieproces later een ‘civiele coup’ door de Gü­ lenisten noemen.

Het wegzuiveren van Gülenistische ele­ menten uit de machtscenakels door Erdo­ gan begon eind 2013, maar kon niet voorko­ men dat er in juli van dit jaar toch een mis­ lukte poging tot militaire coup werd onder­ nomen, die 241 mensen het leven kostte en waarbij onder meer het parlement tijdens een zitting werd gebombardeerd.

Dat leden van de Gülen­beweging daar bij betrokken waren, wellicht samen met Kemalistische officieren en onafhankelijke opportunisten, wordt door weinigen be­ twijfeld. Ze hadden een motief: het leger stond op het punt zich te ontdoen van Güle­ nistische officieren. De vraag is of de coup het werk was van enkele overmoedige offi­

cieren die op eigen houtje hebben gehan­ deld, dan wel het resultaat van een moed­ willig plan waar Fethullah Gülen zelf vanaf wist of op aangestuurd zou hebben.

President Recep Tayyip Erdogan be­ weert het laatste, maar heeft tot nu toe de smoking gun nog niet gevonden. Zijn sterk­ ste aanwijzing is de getuigenis van generaal Hulusi Akar, die tijdens de coup gegijzeld werd en zegt dat een van de putschisten hem een telefoongesprek met Gülen in zijn verblijfplaats in Pennsylvania heeft aange­ boden. Verder is er de getuigenis van coup­ pleger Levent Türkkan, die erkent Gülenist te zijn, maar tegelijkertijd tekenen van mo­ gelijke marteling vertoont. Er heeft een po­ litie­officier meegedaan aan de coup die wegens zijn lidmaatschap van de Gülen­be­ weging uit het korps was gezet. En er is de theoloog Adil Öksüz, die kort voor de coup op bezoek zou zijn geweest bij Gülen, en de dag erna werd aangetroffen vlakbij de luchtmachtbasis van Akincilar, vanwaar de coup­poging werd uitgevoerd. Öksüz werd aangehouden, maar verklaarde dat hij een stuk land wilde bekijken met het oog op een eventuele aankoop. Na enkele uren werd hij weer vrijgelaten. Sindsdien is hij spoorloos.

Het lijkt een magere basis voor de niets ontziende heksenjacht die Erdogan na de coup heeft ontketend op iedereen die van ver of nabij iets met Gülen te maken heeft.

Meer dan honderdduizend mensen zijn al aangehouden, ontslagen of geschorst. Voor velen van hen betekent dat een levenslang drama, want zelfs wie niet in de gevangenis verdwijnt, kan een andere baan wel verge­ ten. Velen kunnen ook het land niet meer uit, omdat hun paspoort is ingetrokken.

Dollarbiljetten als codetaal Ook familieleden kunnen worden aan­ gepakt, want verwant zijn met een ver­ meende Gülen­sympathisant is al voldoen­ de om als landverrader te worden afgeschil­ derd. Volgens de regering kunnen verschil­ lende elementen op Gülen­sympathieën wijzen, zoals de installatie van de commu­ nicatie­app ByLock op een smartphone, of het bezit van losse dollarbiljetten. De cijfer­ en lettercombinaties van de biljetten ge­ bruiken de Gülenisten als geheime code­ taal, denkt de regering, die niet uitsluit dat Gülen de biljetten hoogstpersoonlijk geze­ gend heeft.

De pers past zelfcensuur toe, en laat geen Gülenisten meer aan het woord. ‘Dat kunnen we niet maken’, zegt Aliser Delek, redacteur van de nieuwsdienst bij CNN Türk. ‘Het zou zijn alsof de Amerikanen vlak na 9/11 Osama Bin Laden op het scherm zouden brengen.’ CNN Türk speelde een belangrijke rol tijdens de coup. De chef van de redactie in Ankara, Hande Firat, kreeg Erdogan via Facetime aan de lijn, waarop de president live voor de camera het volk opriep om op straat te komen. De­ lek: ‘De regering vindt dat elke band met Gülen verbroken moet worden, nadat de or­ ganisatie tot terreurgroep is uitgeroepen.

Wij hebben ook al lang gewaarschuwd voor het gevaar dat de Gülenisten vormden. Ver­ geet niet dat zij ook journalisten hebben la­ ten arresteren. Helaas was de regering zich lange tijd niet bewust van dat gevaar.’

Delek voelt zich wel ongemakkelijk bij de bijna wekelijkse sluitingen van onafhan­ b

Lees verder op blz. 26

26 buitenland b

Vervolg van blz. 25

kelijke kranten en televisiekanalen, op ba­ sis van hun vermeende steun aan terreuror­ ganisaties – zowel de Gülen­beweging als de PKK. ‘Het is misschien begrijpelijk, maar niet goed te keuren. Vooral omdat er een omgekeerde bewijslast geldt: de media moeten bewijzen dat ze geen banden heb­ ben met de terreurorganisaties.’

Diabetes­medicijnen Hoe weinig zachtzinnig de jacht op de Gülenisten gevoerd wordt, bewijst het ge­ val van de onderwijzer Gökhan Acikkollu.

Hij werd acht dagen na de coup hardhandig opgepakt en verdween zonder ergens van beschuldigd te worden in de cel. Dertien dagen later stierf hij in gevangenschap, om­ dat de politie niet toestond dat Acikkollu zijn diabetes­medicijnen kreeg toegediend.

‘De politie toonde geen enkel mededogen’, zegt een familielid, dat uit angst voor reper­ cussies anoniem wil blijven. ‘Vier dagen na­ dat hij was opgepakt, hebben we de medi­ cijnen afgeleverd, maar ze zijn niet regel­ matig toegediend.’

Zelfs na zijn dood werd Acikkollu nog als landverrader afgeschilderd. Het religieuze staatsorgaan Diyanet weigert mee te wer­ ken aan begrafenissen van mensen die ver­ dacht worden van betrokkenheid bij de coup. Voor hen is een speciaal landverra­ derskerkhof gereserveerd. ‘Maar Gökhan was geen landverrader. Hij is zelfs niet één keer op een wettelijke manier ondervraagd’, zegt zijn familielid. ‘Ons leven is ontzettend moeilijk geworden. De meeste Gülen­aan­ hangers zijn opgepakt of geschorst. We worden onheus bejegend door buren en zelfs door familieleden. In sommige geval­ len worden de ouders van jonge kinderen allebei gearresteerd, zodat de kinderen moeten worden toegewezen aan de kinder­ bescherming.’

De oppositiepartij CHP vindt dat Erdo­ gan te ver gaat in de heksenjacht, en spreekt zelfs over een counter­coup door de AKP. Vice­fractievoorzitter Engin Altay: ‘Er zijn nu meer dan honderdduizend mensen aangepakt, en twintigduizend gearres­ teerd. Die mensen waren niet allemaal rechtstreeks betrokken bij de coup. Sommi­ gen hadden alleen een rekening bij een Gü­ len­gerelateerde bank, of lieten hun kinde­ ren naar een Gülen­school gaan. Volgens de psychologie van de AKP wordt iedereen die het niet met hun zienswijze eens is, ver­ dacht van het steunen van de coup.’

Het uitroepen van de noodtoestand – on­ langs nog met drie maanden verlengd – geeft Erdogans partij de mogelijkheid om haar macht te misbruiken, vindt Altay.

‘Sommige maatregelen die nu genomen

werden, zijn in strijd met de grondwet.’

De regering erkent dat onschuldigen ge­ troffen kunnen worden door de zuiverin­ gen, maar beschouwt dat als collateral da­ mage. Onlangs zijn wel meldpunten opge­ zet waar onterecht beschuldigden zich kun­ nen bekendmaken. Maar intussen is het land in de greep van een klimaat waarin niemand elkaar nog kan vertrouwen. Wie een oude vete wil beslechten, kan zijn vij­ and gewoon aangeven als Gülenist. Het wantrouwen gaat zover dat sommigen zeg­ gen dat ook de AKP gezuiverd moet worden van Gülenisten – want het zou niet geloof­ waardig zijn dat de partij van Erdogan niet ook geïnfiltreerd zou zijn. ‘De AKP van Er­ dogan heeft immers twaalf jaar lang op goe­ de voet gestaan met de Gülen­beweging’, brengt Altay in herinnering. Een verwijt dat AKP’ers wegwuiven: Erdogan werd be­ drogen door de democratische en tolerante façade die de Gülenisten opbouwden.

Charlie Hebdo En hetzelfde is nu aan het gebeuren in het buitenland, vinden veel Turken. Dat de Gülen­beweging in de VS, Europa en Afrika ongestoord kan verder werken, ervaren ze als een regelrechte belediging. ‘Nadat in Pa­ rijs aanslagen tegen Charlie Hebdo plaats­ vonden, liep onze premier mee in de her­ denkingsmars’, zegt Mehmet Mus, de vice­ voorzitter van de AKP­fractie in het parle­ ment. ‘Wij verwachten nu na de coup gelijk­ aardige steunbetuigingen, maar die komen niet. Het westen is goed in het geven van lessen aan andere landen, maar laat het op momenten als deze afweten’.

Een van de voornaamste pijnpunten is de uitlevering van Fethullah Gülen zelf. Hij verblijft sinds 1999 in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Overheidsvoorlichter Meh­ met Akarca: ‘We hebben dat uitleverings­ verzoek onderbouwd met 80 dozen vol do­ cumenten. Ofwel doen de VS en de CIA als­ of ze het niet snappen, ofwel zijn ze niet competent’.

Intussen is de man in de straat ervan overtuigd dat de CIA een actieve rol ge­ speeld heeft in de couppoging. ‘Het plan van de Amerikanen was om Gülen in Tur­ kije aan de macht te brengen’, zegt de 62­ja­ rige Rifat Özer zonder blikken of blozen.

Hij is in zekere zin een direct betrokkene: tijdens zijn deelname aan het burgerverzet tegen de coup raakte hij gewond. ‘De VS willen nu eenmaal de hele wereld onder controle hebben. En Gülen hielp hen in de jaren ’60 al met de strijd tegen het commu­ nisme.’

Dat de Verenigde Staten met Gülen on­ der één hoedje spelen, is een wijdverbreide

Protest tegen de duizenden ontslagen in het onderwijs leidde in Diyarbakir tot nog meer arrestaties. © afp

‘In sommige gevallen worden de ouders van jonge kinderen allebei gearresteerd, zodat de kinderen moeten worden toegewezen aan de kinderbescherming’

veronderstelling in Turkije. Aanwijzingen ervoor zijn er genoeg. En daarbij valt vaak de naam van Graham Fuller. Die voormali­ ge CIA­topman pleitte er bij de rechter voor om Gülen een verblijfsstatus in de VS te ge­ ven, hoewel de immigratiedienst daar ei­ genlijk geen aanleiding toe zag. Gülen pro­ beerde het land binnen te komen op basis van zijn status als onderwijsdeskundige, maar zijn referenties op dat vlak werden als onvoldoende beschouwd. Na voorspraak door onder meer Fuller en een ander CIA­ personeelslid besliste een rechter uiteinde­ lijk toch positief over Gülens green card.

Ook een reeks tweets die in het heetst van de strijd werd verstuurd door een Ame­ rikaanse organisatie, wordt gezien als een aanwijzing voor Amerikaanse betrokken­ heid. Terwijl de coup­plegers in F­16’s op weg waren om Erdogan uit de weg te rui­ men, verstuurde de private inlichtingen­ dienst Stratfor vanuit Texas regelmatig up­ dates over de exacte locatie van het presi­ dentiële toestel via Twitter. Officiële Turkse regeringsbronnen wijzen de vermeende be­ trokkenheid van de VS af.

Waarom gewoon shoppen?

Als je ook kunt shoppen met gratis modeadvies?

Dat kan, met joyn. De digitale klantenkaart die alle andere spaarkaarten vervangt. Doe je voordeel met de joyn-app of -kaart bij meer dan 4.000 handelaars en betaal meteen mobiel dankzij Payconiq. Word joyn en ontdek een stad vol beleving en beloning. #livethecity Word joyn. Download de app via app.joyn.be of registreer je op joyn.be

ZATERDAG 22, ZONDAG 23 OKTOBER 2016

27

PARBLEU J O VA N DAM ME

Kabinet rouwt om Yvette p het laatst is het rap gegaan’, sprak minister van Binnenland­ se Zaken Jan Jambon met een bedrukt gezicht. Hij was in de wandel­ gangen van de Kamer zijn collega van Defensie, Steven Vandeput, tegen het lijf gelopen en die had ook zopas het nieuws vernomen. Waarschijnlijk keek ook hij daarom als een oud paard met een griepje.

‘Triestige dingen, hé?’

‘Ja, jong. Maar na die hartaanval kon je het zien aankomen, hé?’

‘Ze is sindsdien haar bed niet meer uitgeraakt, naar het schijnt.’

‘Een mens wéét dat het een kwestie van tijd is, maar het blijft toch nog al­ tijd verschieten’, knikte Vandeput. ‘Ze heeft gelukkig niet afgezien.’

‘In haar slaap weggegaan?’

‘Ja, gisteravond. Opeens: licht uit.’

‘Prachtige vrouw. Een beetje de grootmoeder die iedereen zou willen.

Vind je niet?’

De minister van Binnenlandse Za­ ken stak zijn duim op en de minister van Defensie deed dat ook. ‘Waarom moeten de besten altijd éérst gaan?’

‘Simonneke is er zeker niet goed van? Yvette, haar moeder!’

‘De Frank is er ook kapot van, hoor.’

‘Zal wel. Klein hartje, de Frank.

Wanneer wordt ze begraven?’

‘Gecremeerd en in intieme kring uit­ gestrooid, staat er in de rouwbrief.

Volgende week donderdag, in Ternat’, wist Vandeput.

Jan Jambon trok een spijtige grimas.

‘Ik weet niet of ik zal kunnen gaan.

Werk, hé?’

‘Als je wilt, kun je wel het rouw­ register tekenen op de site van Eén.

Doorklikken op de redactie.be kan ook.’

‘Zo? Sympathiek initiatief.’

De twee excellenties waren het er­ over eens dat de nieuwsdienst van de VRT dan toch af en toe voor iets deug­ de, namen vervolgens een gepaste stilte in acht en lieten hun gedachten dwa­ len naar waar ze verondersteld werden te dwalen. Ze sloegen hun oogleden pas weer op toen ze opeens de aan­ wezigheid van een derde persoon in hun nabijheid aanvoelden.

‘Wel collega’s, vanwaar die beteuter­ de gezichten?’, sprak de derde persoon.

Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders klonk gezien de om­ standigheden ongepast opgewekt. ‘Is er iemand dood misschien?’

‘Toevallig wel’, antwoordde Jambon op jammerlijke toon. ‘Yvette uit Thuis is niet meer’, lichtte Vandeput met vochtige oogopslag toe.

‘Weet ik al’, zei Reynders. ‘Ik heb het rouwregister van de VRT juist gete­ kend. Maar weet je waar er ook doden zijn gevallen, Vandeput? In Syrië, in de buurt van Aleppo. Burgerslachtoffers nog wel. Ik heb vanmorgen de Russi­ sche ambassadeur nog aan zijn oren moeten trekken en die houdt natuur­

‘O

lijk vol dat het Belgische gevechtsvlieg­ tuigen waren die daar aan het bombar­ deren waren. Hij zegt zelfs bewijzen te hebben.’

Vandeput schudde moede het hoofd: ‘Ik heb die zogenaamde bewijzen ondertussen ook onder ogen gekregen.

Op de Russische radarfoto’s zijn welis­ waar F­16’s te zien, maar dat zijn niet de onze, want die hebben een andere elektronische nummerplaat of IFF, zo­ als wij dat in het militaire jargon zeg­ gen.’

‘Zeker?’

‘Absoluut zeker.’

‘En kun je mij dan eens vertellen aan welk land die vliegtuigen met die bewuste IFF’s, zoals wij dat in het mili­ taire jargon zeggen, dan wel toebeho­ ren? Want ik zou het niet graag bele­ ven dat de Russen straks weer met een ander bewijsfilmpje komen aanzetten en dat ik het dan weer kan gaan uit­ leggen. Aan de Russen, aan de partners in de coalitie, aan heel de wereld, tiens.’

Vandeput keek sip. ‘Nee, dat kan ik helaas niet vertellen.’

‘En als onze gevechtsvliegtuigen níét in de buurt van Aleppo waren, waar waren ze dan wél?’

‘Ook dat kan ik helaas niet vertel­ len.’

‘Je kunt niet, of je wilt niet?’, grijns­ de Reynders.

‘Geen van beide. Allebei. En boven­ dien mag ik niet. Confidentiële infor­ matie. Het is ook niet echt het moment om zulke zaken hier te bespreken, Di­ dier.’

Twee hoofden maakten een kwart­ slag, vier ogen richtten zich opeens op Jan Jambon. Die voelde zich derhalve wel een beetje uit de conversatie uitge­ sloten en was daar best verbaasd en ontgoocheld over. Hij produceerde een zuur lachje.

‘Komaan, heren. Mij kun je toch ver­ trouwen? Krik­krak mondje dicht. We zijn toch collega’s? We kunnen altijd iets van elkaar leren. Ik sta momenteel toevallig zelf voor nogal zware ma­ noeuvres. Operatie Calais, zoals wij dat in het milieu zeggen. Ik heb 120 extra manschappen ingezet om de Belgisch­ Franse grens te bewaken en een invasie van transitmigranten te voorkomen.’

‘Hola, ook geen klein bier’, grijnsde Reynders, bij wie je nooit wist of hij gewoon goedgemutst was of dat hij je in je gezicht stond uit te lachen. Vaak sloot het ene het andere niet uit.

‘Let op dat je agenten niet verloren lopen, Jambon. En kijk hun IFF’s goed na, voor je ze op pad stuurt.’

Vandeput was een man die een grapje wel kon appreciëren, als het re­ delijk gezapig was en niet al te zeer ge­ richt tegen zijn persoon. Hij insisteer­ de: ‘Onze vliegtuigen waren het níét.

Dat heeft de Generale Staf mij verze­ kerd.’

Voor hij afscheid nam, fluisterde Reynders nog iets in Jambons oor: ‘Kun jij collega Vandeput héél voorzichtig uitleggen dat die Yvette óók fictie is?’ © belga

De excellenties waren het erover eens dat de nieuwsdienst van de VRT dan toch af en toe voor iets deugde

‘En als het anders was, zouden de Generale Staf én de Amerikanen dat meteen ruiterlijk toegeven?’, vroeg Reynders, maar niet op de toon alsof hij uitkeek naar een antwoord.

‘Natuurlijk. Ik verwacht bijgevolg van de Russen dat ze toegeven dat ze zich vergist hebben en dat ze hun ex­ cuses aanbieden.’

‘Want die Russen wensen ook niet liever dan dat die hele affaire zo vlug mogelijk, in alle transparantie en tot op het bot wordt uitgeklaard?’, sprak Reynders die – het kan slechts een

indruk zijn geweest – nu toch een tik­ keltje sarcastisch overkwam. Dat kwam ook omdat hij met zijn ogen stond te rollen.

‘En wat ga je doen als ze zich niet willen excuseren?’, vroeg Jambon op­ recht nieuwsgierig.

‘Dan moeten we ons beraden’, ant­ woordde de minister van Defensie.

Reynders grinnikte: ‘Níéts gaan we doen dus. Weet je wat, collega? Als ik jou was, zou ik dit weekend toch nog eens goed alle beelden bekijken.’

‘Dat was ik ook van plan, ik heb al­ les op dvd’, zei Vandeput.

‘Van de luchtaanvallen?’, vroeg Jam­ bon.

‘Nee, van Thuis.’

Voor hij afscheid nam, fluisterde Reynders nog iets in Jambons oor: ‘Collega Vandeput meent het goed.

Beetje bleu misschien. Maar bon, dat mag. Kun jij hem misschien toch héél voorzichtig uitleggen dat die Yvette óók fictie is?’

‘Parbleu! Serieus?’

op scherp

JOHAN ALBRECHT Milieueconoom

Wanneer komt de biefstuk op tafel in de klimaatonderhandelingen? Milieueconoom Johan Albrecht vraagt het zich af en pleit voor een CO ­taks op vlees. ‘En bij voorkeur op alle voedingsproducten.’

2

‘Met een CO ­taks op biefstuk red je de planeet’ 2

DOMINIQUE MINTEN

J

ohan Albrecht is milieueconoom aan de universiteit van Gent.

Meestal houdt hij zich bezig met ingewikkelde studies over kli­ maat­ en energievraagstukken, maar het voorbije jaar focuste hij zich op de vleesproductie en ­consumptie. In het boek dat daaruit voortvloeide, houdt hij een slim pleidooi tegen het eten van vlees en voor een radicaal, plantaardig dieet.

‘De beste manier om jezelf, de planeet en de overheidsfinanciën te redden.’

Waarom schrijft een energie­expert een boek over eten?

(lacht) ‘Dat is de schuld van mijn huis­ arts. Na een bloedonderzoek kreeg ik te horen dat mijn cholesterolniveau te hoog was – 226 milligram, terwijl de gezonde bovengrens rond 190 milligram schom­ melt. Daar schrok ik behoorlijk van, want ik dacht dat ik gezond leefde. Ik sport, rook niet en heb geen overgewicht. Toen ik hem vroeg wat ik eraan kon doen, sprak hij onmiddellijk over medicijnen. Hoe­ lang ik die dan moest nemen, wilde ik we­ ten. Levenslang, was het korte antwoord.’

Was er geen alternatief?

‘Volgens mijn huisarts niet, maar ik ben zelf beginnen zoeken in wetenschap­ pelijke literatuur en stelde snel vast dat er wel degelijk één is: pas je voeding aan, stop met vlees eten en schakel over op een plantaardig dieet. Ondertussen is mijn

cholesterol gezakt naar 170 milligram.’

Iedereen weet toch dat veel vlees eten niet gezond is?

‘Daar ben ik niet van overtuigd. Toen ik mijn boek schreef, vertelde mijn buur­ man me dat hij een derde hartoperatie moest ondergaan. Hij vroeg zich af waar­ om zijn hartproblemen maar bleven te­ rugkomen. Ik heb hem toen verteld over mijn plantaardige dieet en de heilzame resultaten ervan. Dat vond hij wat vreemd, want zijn cardioloog had hem nooit voedingsadvies gegeven.’

Waarom niet?

‘Dat vraag ik me ook af. De Amerikaan­ se National Institutes of Health kwamen al in 1984 met de boodschap dat een aan­ gepast dieet een efficiënte remedie is te­ gen hoge cholesterol en aanverwante hart­ en vaatziektes. Artsen kregen toen de raad hun patiënten eerst te adviseren hun voeding aan te passen. Als dat niet hielp, konden ze cholesterolverlagers voorschrijven. Want laat het duidelijk zijn: voor sommige patiënten is medicatie zonder meer de beste optie.’

‘Een pilletje biedt alleen tijdelijke op­ lossing, met nevenwerkingen. Terwijl een betere voeding alleen maar positieve ne­ venwerkingen heeft. Je verliest gewicht, je bloeddruk daalt, je cholesterol zakt en je krijgt zelfs meer energie. En het perfide is: dat pilletje belet je dat je je voedings­ patroon verbetert, waardoor de kans

groot is dat je problemen nog verergeren.’

Waarom blijft het pilletje dan populair?

‘De farma­industrie is eind jaren 80 volop op de cholesterolkar gesprongen.

Sindsdien is de aandacht voor dieetaan­ passingen afgenomen. Medicatie is na­ tuurlijk eenvoudig en praktisch, maar het brengt vooral veel geld in het laatje bij de farmabedrijven. Wie te horen krijgt dat voeding geen enkele impact heeft op cho­ lesterol en hartrisico’s, moet dat goed be­ seffen. Meer fruit en groenten eten komt de boeren ten goede. Maar dat is een lob­ bygroep die weinig invloed heeft in de medische wereld.’

Is er genoeg landbouwgrond om al dat plantaardige voedsel te produceren?

‘Natuurlijk, want net de productie van vlees vormt de grootste aanslag op het mi­ lieu. Mochten we stoppen met gewassen te verwerken tot veevoeders en mochten we landbouwgewassen alleen gebruiken als voeding voor mensen, verdwijnt on­ middellijk alle honger uit de wereld en is er een globale overproductie van gezond voedsel. In sommige regio’s die kampen met waterschaarste – zoals Californië – is de gesubsidieerde vleesindustrie verant­ woordelijk voor bijna 80 procent van het waterverbruik. We moeten er ons echt van bewust worden dat als de hele wereld gaat eten zoals wij, de ecologische catas­ trofe nabij is.’

‘Nog een cijfer: de globale productie

‘Wie te horen krijgt dat voeding geen impact heeft op cholesterol en hartrisico’s, moet beseffen dat medicatie farmabedrijven veel opbrengt’

29 5 boodschappen 1. Gezondheidsproblemen zijn dikwijls informatiepro­ blemen. De kennis over de gezondheidsvoordelen van plantaardige voeding is niet algemeen verspreid. Chro­ nische patiënten worden er niet systematisch over geïn­ formeerd.

2. Cholesterolverlagen­ de medicatie leidt niet tot een lagere mortaliteit en heeft voor 98 procent van de gebruikers geen impact op de kans op hartfalen of beroerte. Cholesterolverla­ gende medicatie verhoogt wel het risico op diabetes.

3. Plantaardig eten kan voor een gezin van vier op termijn bijna een kwart­ eeuw extra levensjaren op­ leveren. Weinig projecten hebben zo’n rendement.

4. De invoering van een CO2­belasting op vlees kan jaarlijks ongeveer 300 mil­ joen euro opleveren en leidt tot ecologische en gezond­ heidsvoordelen. De maat­ schappij wint driemaal.

5. Europa subsidieert de landbouwsector jaarlijks voor 50 miljard euro. Een groot deel daarvan komt terecht bij de veeteelt. Zo bestendigt Europa over­ productie, lage prijzen en milieuproblemen. De Euro­ pese burgers betalen die subsidies.

Stier op de agrarische beurs van Libramont. ‘De globale vleesproductie is verantwoordelijk voor 15 tot 18 procent van de CO2­uitstoot’, zegt Johan Albrecht. ‘Toch wordt elke discussie over voeding bewust uit het klimaatbeleid gehouden.’ © Cédric Gerbehaye

van vlees is verantwoordelijk voor 15 tot 18 procent van de CO2­uitstoot. Toch wordt elke discussie over voeding bewust uit het klimaatbeleid gehouden. Nu wordt het klimaatprobleem gereduceerd tot een technologische kwestie. We moe­ ten naar 100 procent hernieuwbare ener­ gie. Oké, maar zo wordt de gewone man niet betrokken bij het probleem. Zo ver­ liest de oproep om minder vlees te eten om het klimaat te redden, aan kracht.’

Moet er dan ook een CO2­taks komen op biefstuk?

‘Absoluut. De vraag is niet of die er moet komen, maar wanneer hij er zal zijn.

En bij voorkeur op alle voedingsproduc­ ten. Het is ook niet moeilijk een bedrag te plakken op de prijs van vlees. We weten perfect hoeveel CO2 een kilo biefstuk “uit­ stoot”. In Europa is dat gemiddeld 23 kilo.

Als we ervan uitgaan dat een ton CO2 be­ last wordt aan 50 euro, dan weet je hoe­ veel die kilo duurder moet worden: onge­ veer 1,2 euro.’

De veetelers zullen het graag horen.

‘Zij zullen het inderdaad voelen. Maar de kippenboeren varen er wel bij, want de kip “stoot” veel minder CO2 uit. De prijs van gevogelte stijgt dus nauwelijks en sla­ gers kunnen vlees blijven verkopen. Trou­ wens, de Zweedse minister van de Toe­ komst en de minister van Landbouw heb­ ben al gepleit voor de invoering van zo’n taks. Ze willen de sector voorbereiden op

een noodzakelijke omschakeling, en dat is verstandig. Landen die de transitie naar een andere landbouw het best voor­ bereiden, zullen een competitief voordeel opbouwen. Op termijn komen er klimaat­ doelstellingen voor voeding en zeker voor de veeteelt. Wie niets doet en krampach­ tig vasthoudt aan het status­quo, zal in de klappen delen.’

Maar zijn al die taksen op ongezond eten rechtvaardig? De armen zullen ze het meest voelen.

‘De lagere inkomens besteden inder­ daad een hoger aandeel van hun inkomen aan voeding, zodat elke belasting op voe­ ding hen proportioneel meer treft dan de hogere inkomens. Voor velen is dat het ul­ tieme argument om geen belastingen in te voeren op ongezond eten of frisdran­ ken. Een totaal verkeerd argument, want dat betekent dat we het prima vinden dat de lagere inkomens ongezond eten. Als we daarentegen, door gerichte belastin­ gen, de lagere inkomens betere keuzes la­ ten maken, dan besparen ze op latere ge­ zondheidsfacturen.’

‘Het gewicht van vlees.

Red jezelf, de planeet en de overheidsfinanciën’ is uitgegeven bij Pelckmans.

24.50 euro.

Topsport zonder vlees: het kan

Een volledig plantaardig dieet is geen bezwaar om topsport­ prestaties te leveren, zegt Johan Albrecht. ‘Veel topatle­ ten zijn vegetariërs. Triatleet Dave Scott won zes keer de Ironman van Hawaï. Al die ja­ ren was hij vegetariër. Meer dan vijftien jaar stond hij aan de absolute top in de meest extreme professionele compe­ titiesport. Hetzelfde geldt voor ultraloper Scott Jurek, de beste van zijn generatie. Hij schakelde over van een stan­ daarddieet met dierlijke pro­ ducten naar een volledig vega­ nistisch dieet.’

‘Goed, de vaststelling dat een vegetariër meer dan vijftien jaar de Ironman domineerde, is op zich geen bewijs dat een vegetarisch dieet voor elke duursporter goed is. Scott en

Jurek zijn uitzonderlijke spor­ ters die met een zeer beperkte vleesconsumptie misschien evenveel overwinningen had­ den geboekt. Maar zij voelden zich het best met een vegeta­ risch dieet. Uiteindelijk is dit de essentie voor iedereen die wil experimenteren met een nieuw dieet: welk gevoel geeft het je en wat is de impact op je pres­ taties?’

Scott en Jurek zijn zeker niet de enige vegetarische topatle­ ten. Carl Lewis, Paavo Nurmi en Edwin Moses waren olym­ pische toppers én vegetariërs.

En Serena Williams is vega­ niste. Albrecht: ‘Heeft een vrouw ooit zolang het tennis gedomineerd? Trouwens, mijn bescheiden fietsprestaties lij­ den niet onder een plantaardig dieet. Integendeel.’ (domi)

regio VLAAMS­BRABANT Linus Vanhellemont schrijft doctoraat over omstreden initiatief

‘Brusselse voetgangerszone is grootste stap vooruit van laatste decennia’ Linus Vanhellemont legt de laatste hand aan zijn doctoraat over de voetgangerszone in Brussel. Die is een grote stap vooruit volgens de stadsgeo­ graaf. Anderzijds was de communicatie een ramp en moeten er nog pijnpunten worden weggewerkt.

YVES COUDRON B R U S S E L | Vanhellemont oogt vermoeid. Over een drietal weken moet zijn doctoraat binnen. Hij kon toch even tijd vrijmaken om te spreken over zijn studieobject: de nieuwe – of beter: de uitgebrei­ de – voetgangerszone in het cen­ trum van Brussel.

‘Er is de voorbije maanden on­ gelooflijk veel discussie over ge­ weest. Niet zelden was het debat zeer negatief en emotioneel, waar­ door de mensen soms geen oor hadden voor rationele argumen­ ten. Er is zeker ruimte voor verbe­ tering, maar op het vlak van leef­ baarheid is dit voor Brussel de grootste stap vooruit van de laat­ ste decennia.’

Eén twistpunt was het nieuwe circulatieplan, met name de twee­ vaksbaan met eenrichtingsver­ keer rond de nieuwe verkeersvrije zone. Een ‘bestemmingslus’ vol­

Het stadsbestuur had veel discussie over de voetgangerszone kunnen vermijden, vindt Linus Vanhellemont. © ycs

gens het stadsbestuur, een ‘mini­ ring’ volgens critici.

Al gauw ontstond het doem­ beeld dat de miniring de omlig­ gende buurten zou versmachten, doordat die meer auto’s en dus uit­ laatgassen zou aantrekken. De re­ aliteit blijkt genuanceerder.

‘Er zijn net minder auto’s, al is er mogelijk wel meer file op som­ mige plaatsen zoals de Artevelde­ straat. . Parallel met de miniring

zijn er nieuwe sluipwegen die veel meer verkeer slikken dan vroeger.

Als je uitgaat van de leefbaarheid van de buurt, en niet van bereik­ baarheid voor automobilisten, moet je daar iets aan doen.’

Eén van die sluipwegen is de Zespenningenstraat bij Fontai­ nas. ‘Een gemiste kans, misschien wel de grootste van allemaal’, zegt Vanhellemont. ‘Door die straat niet op te nemen in de voetgan­

gerszone, stuur je heel wat door­ gaand verkeer in een straat die loopt tussen een park en een school. Als je die eruit zou laten, heb je de facto ook geen miniring meer, want de cirkel is niet meer rond. Nu, dat beeld van een mini­ ring was ook al wat overtrokken.’

Tussen de grootste critici be­ vonden zich de handelaarsvereni­ gingen. Omdat de klanten niet of niet vlot meer tot bij de winkels

raakten, bleven ze weg, wat leidde tot een inkomstendaling en soms faillissementen.

Vanhellemont nuanceert. ‘De handel in het centrum had het voor de uitbreiding van de voet­ gangerszone ook al niet makke­ lijk. Door de crisis en de besparin­ gen, en later nog door de aansla­ gen en de lockdown. Je kan de voetgangerszone niet zomaar als de grote schuldige aanwijzen. Ver­ der onderzoek is nodig.’ Veel van de discussie had het stadsbestuur kunnen vermijden, klinkt het.

‘Het project omvat vijf afzon­ derlijke plannen: het ontwerp van de centrale lanen, het circulatie­ plan, de parkeergarages, de fiets­ infrastructuur en het economi­ sche gedeelte. Het is eigen aan het Brusselse systeem dat die plannen afzonderlijk behandeld worden, elk door eigen politieke niveaus en een eigen schepen.’

‘Maar de bevolking ziet alles als één geheel. Tijdens het participa­ tiemoment over het ontwerp krij­ gen de aanwezigen bijvoorbeeld te horen dat ze niet mogen praten over de verkeersstromen. Dat wekt de indruk dat alles al bedis­ seld werd en de mening van de burger er niet toe doet. Zo miste de stad de kans om steun op te bouwen bij de bevolking.’

ROLF BENZ interieur dagen first class wines

Het beste van ­Italië in de kempen Degustaties 28 t/m 31 oktober

www.trecuori.be AVDFY00A

Kuringersteenweg 544 - 3511 Hasselt • tel. 011/25.37.18 Meer modellen op www.hermans.be Openingsuren: Di-wo-do-vrij 9:30-12:00/13:00-18:30 | Za 9:30-12:00/13:00-18:00 | Zo 14:00-18:00

Tentoonstelling schilderijen Marleen Leën Gratis led lamel bij Algarve Camarque Lagune (*) !!!

ARCO - ARPER - D TEC - DURLET - HÜLSTA - INTERLÜBKE - JORI - LEOLUX - LEUCOS NEVES - NOW! BY HÜLSTA - ROLF BENZ - RONALD SCHMITT - ZUMSTEG

Tuinkamers Kunststof terrassen

Poorten

Zonwering Raamdecoratie

Ramen

Automatisatie Rolluiken

Van Hirtum Geudens NV

Broechemsesteenweg 291 2560 Nijlen www.vanhirtum.be Gratis opmeting, advies, offerte Eigen montageploegen Eigen studiedienst

Grote Hörmann voordeur actie : tot 400 € korting* !

Ook poortacties* !

Tel. 03/410.12.20 info@vanhirtum.be

HÖRMANN / RENSON ACTIES VERLENGD TOT 1 NOVEMBER

Renovatie / nieuwbouw Passief / lage energie Ruime keuze * : voorwaarden in de toonzaal

regio WEST­VLAANDEREN Personeel Brugse vestiging Bombardier legt werk neer Opnieuw donderwolken boven Bombardier: wereldwijd verdwijnen nog maar eens duizenden jobs. In de vestiging in Brugge legde het personeel het werk neer.

KOEN THEUNS B R U G G E | Verdwijnen nog maar eens jobs bij trein­ en tramstel­ bouwer Bombardier? Nadat moe­ deronderneming Bombardier Inc. bekendmaakte dat ze 7.500 banen schrapt over alle afdelingen, vre­ zen de vakbonden alleszins het ergste. Het gaat al om de tweede grote ontslagronde dit jaar.

‘Tachtig arbeiders kozen bij de vorige ontslagronde voor vrijwil­ lig vertrek, al zijn die nog niet alle­ maal vertrokken. Bovendien wa­ ren er ook vijftien gedwongen ont­ slagen. Die operatie werd in juni afgerond, en nu dreigt opnieuw banenverlies. Dit komt bijzonder hard aan’, zegt Luc Logghe van ACV. Bovendien werd in alle stilte

Tachtig arbeiders kozen bij de vorige ontslagronde voor een vrijwillig vertrek, vijftien werden gedwongen ontslagen. © mvn

ook de volledige ingenieursafde­ ling opgedoekt. Bombardier Transportation wil die activiteit concentreren in enkele vestigin­ gen, en die van Brugge behoort

daar niet toe. ‘55 van de 59 mede­ werkers hebben ingestemd met vrijwillig vertrek, omdat ze een wereldwijde tewerkstelling niet zagen zitten’, zegt Logghe.

Izegem

OPEN ZONDAG 23 OKTOBER van 14 tot 18 u

Colourfestival brengt kleur op Korenmarkt

Kortrijksesteenweg 206 - DEINZE

© Michaël Depestele

DOOD MET DE KOGEL

Executies in de Westhoek 14 - 18

TALLIEU & TALLIEU - WWW.TNT.BE

Stoel & tafel

W W W. S I T TA M E S A . B E

Zo verdween het voorbije jaar al een 150­tal jobs bij Bombardier Brugge, dat op dit moment onge­ veer vijfhonderd werknemers telt.

Of er nog meer banen verdwijnen,

De apotheose van de Dag van de Jeugdbeweging in Ize­ gem was het Colourfestival. De op vrijdagavond zo drukke Ko­ renmarkt werd daarvoor ver­ keersvrij gemaakt.

Honderden kinderen en jonge­

is volgens communicatieverant­ woordelijke Mieke Delariviere nog koffiedik kijken. ‘Over welke afdelingen en welke vestigingen het banenverlies wordt verdeeld, moet nog blijken. Daarover zal Bombardier Inc. de komende we­ ken meer duidelijkheid brengen.’

Nog de komende weken ver­ wacht de Brugse vestiging nieuws over de aanbesteding voor de bouw van 145 tramstellen voor de Kusttram. En in 2018 staat de eer­ ste serie van het megaorder van 1.362 rijtuigen voor de NMBS op het programma.

Maar ook die opdrachten kun­ nen de onrust niet temperen. ‘We horen geruchten dat in de vesti­ ging in Crespin bij Valenciennes de productieruimte wordt uitge­ breid’, zegt Logghe, die maandag meer duidelijkheid wil over de toekomst van Bombardier Brug­ ge. ‘We hebben, samen met de di­ rectie, een videoconferentie met de vice­president van Bombardier Transportation aangevraagd.’

Maandag gaat het personeel in principe ook weer aan het werk. ren gooiden er met gekleurd poeder naar elkaar.

Het startte vredig met een vier­ uurtje, maar dan gingen alle remmen los. Het poeder vloog alle kanten uit en ook toe­ schouwers bleven niet ge­ spaard.

Het jonge volkje amuseerde zich uitstekend. Na het gevecht herinnerde alleen het felge­ kleurde wegdek nog even aan de Dag van de Jeugdbeweging. (fmr)

Expo in de Gasthuiskapel - Poperinge Anno Dijkstra (NL) - artist in residence 3 september - 13 november 2016 13 - 18 uur (gesloten op maandag)

Gratis toegang www.poperinge14-18.be

WELKOM op onze WARME OPEN HUIS DAGEN ! zaterdag 22 oktober 10-18u * zondag 23 oktober 14-18 u TOT EIND OKTOBER ! -10% OP ELKE BRUSTOR B200XL MODULE

HET BUITENHUIS - B E V R I J D I N G S L A A N 1 5 7 A - 1 5 9 - A P P E L S - D E N D E R M O N D E - 0 5 2 / 2 5 . 6 1 . 1 6 - W W W. H E T B U I T E N H U I S . B E

31 Vanaf 28 november is brug alleen toegankelijk voor fietsers

Stroompanne zorgt voor chaos in Tongeren en omgeving

Antwerpse IJzerlaanbrug binnenkort afgesloten

Black­out treft Zuid­limburg

Op maandag 28 november wordt de IJzerlaanbrug definitief afgesloten voor auto’s en vrachtwagens. Bestuurders die van Merksem naar Antwerpen rijden en omgekeerd, nemen voortaan de route via de Groenendaal­ laan­Noorderlaan.

A N T W E R P E N / M E R K S E M | De hui­ dige IJzerlaanbrug wordt vervan­ gen door een fiets­ en wandel­ brug. De brug is de laagste brug over het Albertkanaal. Om bin­ nenvaartschepen de mogelijkheid te geven om vier lagen containers mee te nemen in plaats van drie, moet de lage brug worden afge­ broken en wordt ze vervangen.

Op 28 november wordt de toe­ gang voor wagens en vrachtwa­ gens afgesloten. ‘Fietsers zullen gedurende de werken nog wel kunnen gebruikmaken van de brug’, weet Tim Van der Schoot van Beheersmaatschappij Ant­ werpen Mobiel (BAM). ‘Aan de zij­ de van Antwerpen volgen fietsers de omleiding langs de noordelijke afrit IJzerlaanbrug, via de Merk­ semsestraat en Bredastraat tot de IJzerlaan. Op die afrit werd nu al een comfortabel fietspad in asfalt aangelegd over de kasseien. Van­ op de IJzerlaan kunnen voetgan­ gers en fietsers hun weg voortzet­

Antwerpen

Zes kandidaat­ overnemers voor befaamd café De Muze

ten.’ Voetgangers en fietsers kun­ nen de oude brug trouwens blij­ ven gebruiken tot de nieuwe fiets­ brug in gebruik wordt genomen.

Voor wagens of vrachtwa­ gens loopt de aanbevolen route om van Merksem naar Antwerpen te rijden en omgekeerd, via de Groenendaallaan­Noorderlaan.

‘Lokaal verkeer kan ervoor kiezen om langs de Slachthuislaan en via de Theunisbrug te rijden van en naar Merksem. Momenteel wordt er gewerkt aan het kruispunt van de Slachthuislaan, waar ook het verkeer van de Bischoppenhof­ laan op uitkomt.’

De werken voor de Noorderlijn zijn volop bezig aan de Noorder­ laan, waardoor het al vaak aan­ schuiven is met de wagen. Toch

zou de drukte moeten afnemen vanaf het moment dat de de brug wordt afgesloten. ‘Tijdens de wer­ ken voor de Noorderlijn begin no­ vember wordt immers het kruis­ punt Groenendaallaan­Noorder­ laan verbeterd en de werking van de verkeerslichten aangepast.

De nieuwe fietsers­ en voetgan­ gersbrug wordt nog dit jaar ge­ plaatst. ‘Momenteel zijn de pijlers al gezet voor de brug. In de nacht van 3 op 4 december wordt de nieuwe brug op pontons aange­ voerd. Daarna wordt ze met twee kranen op de pijlers geïnstalleerd.’

Na de afbraak van de brug wordt begonnen met de verbre­ ding van het Albertkanaal. Het duurt tot april 2017 voor de nieu­ we brug gebruiksklaar is. (rvre)

‘Er zitten zeker interessante voorstellen bij’, zegt curator Schoenaerts. Het is niet zo dat de hoogste bieder automatisch De Muze mag overnemen. De curator moet alle dossiers nu bestuderen en een rapport op­ stellen. In een zitting bij de han­ delsrechtbank moet hij dan zijn voorkeur uitspreken, en kunnen de andere partijen daar nog ar­ gumenten tegen inbrengen.

Tot die tijd wil Bruno Schoe­

naerts niet zeggen wie de kandi­ daat­overnemers zijn. ‘Ik kan wel zegen dat er grote namen uit de horecawereld tussen zit­ ten. Het wordt in ieder geval heel spannend.’

Over twee weken moet de rechter beslissen wie het legen­ darische café mag overnemen.

In september werd bekend dat er een overnemer moest komen voor het handelsfonds van De Muze. (mf)

KU N ON ST TO IN H UR UI S

Curator Bruno Schoenaerts heeft zes biedingen binnenge­ kregen van kandidaat­overne­ mers voor café De Muze op de Antwerpse Melkmarkt. De rech­ ter moet nu beslissen wie de zaak mag overnemen.

De IJzerlaanbrug wordt vervangen door een fiets­ en wandelbrug. © dke

Kunst in cc Westrand 22/10 – 05/11

Kamerijklaan z/n, 1700 Dilbeek Openingsuren Donderdag & vrijdag: 13u – 17u30 Zaterdag: 10u – 16u MET STEUN VAN

Een stroompanne van drie uur heeft gisterenochtend voor chaos gezorgd in Tongeren en grote delen van Bilzen, Hoeselt, Kortessem en Riemst.

Oorzaak van de panne was een defect aan de hoogspanningslijn tussen Bressoux (Luik) en Tongeren.

T O N G E R E N | De inwoners van Tongeren en grote delen van Bil­ zen, Hoeselt en Riemst ontwaak­ ten vrijdagochtend in complete duisternis. Door een defect aan een hoogspanningslijn zaten ve­ le duizenden inwoners vanaf 5 uur ’s morgens zonder stroom.

Alarminstallaties van woningen begonnen te loeien, de straatver­ lichting en verkeerslichten vie­ len uit en mensen zaten ’s mor­ gens met kaarslicht aan de ont­ bijttafel.

‘Heel vervelend die stroom­ panne’, postte een moeder op Facebook. ‘Ik kan het papflesje van mijn baby niet opwarmen en een luier verversen in het pikkedonker is ook al geen la­ chertje.’ Heel wat mensen raak­ ten door de stroompanne niet op hun werk.

In Tongeren en omstreken re­ den er geen treinen. Ook de ver­ vangbussen konden niet uitrij­ den, omdat de slagboom in de stelplaats van Tongeren dienst weigerde. Omdat elektrische ga­

ragepoorten dicht bleven, kon­ den ook heel wat mensen niet met hun auto naar het werk.

Bakkers Niet alleen voor gezinnen, maar ook voor heel wat bedrij­ ven en kleinhandelaars was de stroompanne een ramp. ‘Ik heb door de stroomonderbreking voor vele honderden euro’s scha­ de geleden’, zegt Carine Thysen van bakkerij 't Koffiekoekje in Tongeren. ‘Al het deeg dat klaar­ stond, heb ik in de vuilnisbak kunnen gooien en het brood dat al gebakken was, kon ik niet snijden’, zucht de uitbaatster.

In Genoelselderen (Riemst) schat bakker Marc Kuypers het verlies door de stroompanne op zo’n 400 euro. ‘Ik had net een tweede oven van zo’n 150 bro­ den klaar staan, toen om 5 uur plots de stroom uitviel’, zegt Kuypers. ‘Al dat brooddeeg, maar ook het taartdeeg kon ik in de afvalcontainer gooien.’

Hotels Ook in de hotels moest het personeel zich behelpen door de stroompanne. In het Ambihotel in Tongeren werden in de trap­ penhal en de gangen theelicht­ jes neergezet en kregen de gas­ ten een kandelaar met een aan­ steker bij hun kamerdeur, zodat ze zich zonder ongelukken door de gangen konden begeven. (red)

*www.deslaapadviseur.be van 1 tot 31 oktober

MEGA DEALS TERNAT LINKEBEEK BRUSSEL

50% korting

voor uw partner ! voorwaarden zie website *

Laat je inspireren door Kunst in Huis op een verrassende locatie en huur al een kunstwerk voor 10 euro per maand.

Meer info op www.kunstinhuis.be

31 Stad stopt 362.000 euro in eindejaarsverlichting

Gent wil nog feeërieker Kerstmis

Gent

Twaalf cokedealers aangehouden aan Zuid bij huiszoekingen Bij elf huiszoekingen in het Gentse zijn twaalf mensen opge­ pakt. Ze worden ervan verdacht coke te dealen bij meisjes en klanten in en rond het Glazen Straatje.

‘De lokale politie van Gent werd geconfronteerd met over­ last en drugsdealing in de omge­ ving van het Zuid’, laat het par­ ket in een mededeling weten.

‘Om dit probleem in al zijn fa­

cetten te kunnen aanpakken, werd in samenwerking met de federale gerechtelijke politie Oost­Vlaanderen een onderzoek opgestart.’

Dat onderzoek leidde naar twee bendes die de buurt onvei­ lig maken. Ze zouden, zeggen bronnen aan deze krant, cocaïne verkopen aan prostituees én aan hun klanten.

Donderdagochtend werd een grote actie opgezet om de ben­ des aan te pakken. Zowat tach­ tig politiemensen waren daarbij betrokken. In totaal werden ne­ gen huiszoekingen uitgevoerd.

Buurtbewoners zagen de politie

ook met drugshonden binnen­ vallen in twee cafés in de Zuid­ stationstraat. Dat brengt het to­ taal op elf huiszoekingen.

Albanese origine Bij de actie werden twaalf verdachten opgepakt. Het me­ rendeel van hen is van Albanese origine.

Bij de huiszoekingen werd onder andere een halve kilo co­ caïne aangetroffen. Speurders vonden ook 21.500 euro cash en een paar vuurwapens.

Alle verdachten werden voor­ geleid voor de onderzoeksrech­ ter en zijn aangehouden. (jcd)

Opendeur van 15 oktober t/m 5 november vOOrstelling nieuwe cOllectie

Met het extra geld kan de bestaande kerstverlichting worden verbeterd. © fvv

Gent trekt het budget voor de eindejaarsverlichting op tot 362.000 euro. Kerst moet dit jaar nog feeërieker worden.

Vorig jaar nam de stad voor het eerst de organisatie van de verlichting over.

KAREL VAN KEYMEULEN G E N T | In 2015 werd geop­ teerd voor een duurzame ver­ lichting, met respect voor de be­ staande monument­ en sfeerver­ lichting. Tot vorig jaar was de eindejaarsverlichting een ratje­ toe. Dekenijen waren vrij om al dan niet verlichting te hangen en elke dekenij had haar eigen systeem. Sommigen werkten nog met gloeilampen en verouderde lichtinstallaties.

Met het nieuwe systeem is er uniformiteit in de verlichting.

Puur Gent, een satellietorganisa­ tie van de stad, staat in voor de eindejaarsverlichting en de bra­ derieën. Zij vroeg aan Eandis om dat te regelen. Eandis gunde de opdracht aan het bedrijf ‘Licht en Sfeer’. Overal zijn dub­ bele verankeringen aangebracht en speciale kasten voor elektrici­

Verbruik: amper 2.000 euro Ja, de kerstverlichting in de Gentse straten is duurzaam.

Overal worden led­lampen ge­ bruikt en daardoor wordt de elektriciteitsfactuur gedrukt.

Vorig jaar bedroeg ze 2.000 euro voor alle kerstver­ lichtingen die gedurende een maand brandden. (kvk)

teit.

De aanpassingen komen er na een evaluatie met de dekenij­ en en handelsverenigingen. ‘We trekken het budget van vorig jaar op met 128.000 euro. De helft van dat bedrag komt van de organisatoren van de Winter­ feesten. Dat is opgenomen in de overeenkomst’, zegt Christophe Peeters (Open VLD), schepen van Middenstand.

Met dat extra geld kan in ver­ lichting worden voorzien in Gentse deelgemeenten en kan de bestaande verlichting worden verbeterd. De verlichtingsballen worden wat groter en in de bo­ men komen slingers voor een mooier en voller effect.

Er komen 75 bijkomende overspanningen, twintig kerstbo­ men en drie 3D­bomen alsook paalornamenten. Al die aanpas­ singen moeten tijdens de donke­ re wintermaanden nog meer sfeer en gezelligheid brengen in Gent. De verlichting zal branden tussen 10 en 23 uur.

‘Vooral in Ledeberg komt veel meer verlichting. Tijdens de werken aan de Brusselsesteen­ weg was dat niet mogelijk. In de Van Lokeren­, Eggermont­ en Ledebergstraat komt er verlich­ ting. Ook in Oostakker hangen we meer verlichting’, zegt Peet­ ers.

De Antwerpsesteenweg in Sint­Amandsberg en de Brugse­ steenweg in Mariakerke krijgen extra ornamenten. De Vierweeg­ se in Wondelgem, waar een ac­ tief handelaarscomité is, krijgt voor het eerst verlichting. De nieuwe eindejaarsverlichting wordt aangestoken op vrijdag 2 december om 17.30 uur in de ki­ osk van Oostakkerdorp.

Dok Noord Sassevaartstraat 44 9000 Gent +32 9 225 24 48 www.dedirekteurswoning.be info@dedirekteurswoning.be

Ontdek onze oktoberactie op

Open: ma. tot vr. van 10 tot 12 & 14 tot 18.30u., zat. van 10 tot 11.30u. & 14 tot 18u., zondag van 14 tot 18u. • gesloten op woensdag • gesloten op 1/11

opinie & analyse Dat Ceta zowel bij progressief­links als bij extreem­rechts protest oproept, is alleen maar logisch, zegt DIRK HOLEMANS, in het verleden was dat niet anders.

Angst waait weer door Europa DIRK HOLEMANS Wie? Coördinator van denktank Oikos.

Recent verscheen zijn boek ‘Vrijheid & Zekerheid. Naar een sociaalecologische samenleving’ (Epo).

Wat? Burgers bewaken het sociale weefsel en beschermen zich tegen vermarkting.

Het is een opvallende vaststelling in het debat over vrijhandelsverdragen.

Voorstanders bekampen progressieve cri­ tici zelden op basis van argumenten. Ze verwijten ze vooral dat ze in hetzelfde kamp zitten als populisten en extreem­ rechts, dat ze tegen een ‘open samenle­ ving’ zijn. Dus moeten progressieve te­ genstanders de vrijhandelsverdragen om­ armen, willen ze hun democratische roots niet verliezen.

Het lijkt een vreemde situatie, groen en radicaal­links aan de ene kant, extreem­ rechts aan de andere, die alle de vrijhan­ delsverdragen als een bedreiging van on­ ze sociale welvaart beschouwen.

Voor wie een stap terugzet en kijkt met een historische bril, is dit een perfect ver­ klaarbare situatie. Het politieke centrum, dat vooral inzet op business as usual – in deze tijd neoliberale globalisering – krijgt tegenwerk vanuit twee maatschappelijke perspectieven, van progressieven en con­ servatieven. Wat ze gemeen hebben, is dat ze een antwoord willen bieden op de groeiende onzekerheid in het hart van elk van ons.

De historische bril vinden we bij de econoom Karl Polanyi. De bekende schrij­ ver Philipp Blom omschreef in deze krant Polanyi’s The Great Transformation als ‘hét boek dat ons helpt de huidige tijd be­ ter te begrijpen’ (DS 23 juli). Opvallend is hoe het boek, geschreven in 1944, hoopvol eindigt. Een samenleving kan vrijheid in een complexe wereld realiseren, als ze de moed heeft de economie democratisch te reguleren.

Het verbindend element tussen de hui­ dige tijd en Polanyi is het gegeven van de industriële revolutie. Polanyi keek naar de effecten van de eerste industriële revo­ lutie, die op heel wat vlakken overeen­ komt met de huidige vierde industriële revolutie. In zo’n periode verstoort de komst van disruptieve technologieën on­ geveer alles: hoe mobiel mensen (moeten) zijn, waar ze wonen, hoe ze een job vinden en uitoefenen, de economische machts­

verhoudingen, sociale verbanden en vor­ men van sociale zekerheid.

Clickworkers Ging de eerste industriële revolutie bij­ voorbeeld over mensen die hun dorp moesten verlaten om te verhuizen naar de fabriek in de stad, dan zitten we nu met digitale platformen waarop mensen moe­ ten concurreren voor hun job. Niet alleen laaggeschoolden zijn de pineut, ook hoog­ geschoolde middenklassers verliezen als clickworkers hun job en zekerheid. Denk maar aan ING. Dit is geen pleidooi voor een standstill, we zullen onze arbeids­ markt en welvaartsstaat moeten aanpas­ sen aan de nieuwe dynamieken in de sa­ menleving.

Het cruciale punt van Polanyi is dat in zo’n transitieperiode de economie zich kan loszingen van de bestaande democra­ tische regulering en maatschappelijke in­ bedding. Vrijhandelsverdragen zijn daar een voorbeeld van. Een industriële revo­ lutie geeft ruimte aan marktkrachten – hierbij gebruik makend van nieuwe machtsverhoudingen verbonden met nieuwe productiewijzen – om zich te be­ vrijden van bestaande reguleringen en diepgaande sociale banden in de samen­ leving te verstoren.

Dat kan leiden tot sociale ellende, zoals we weten van Dickens en Daens. Burgers laten zich niet zomaar doen. In wat Pola­ nyi de ‘dubbele beweging’ noemt, roept de verstoring haar tegenbeweging op: bur­ gers willen het sociale weefsel bescher­ men en tegenmacht opbouwen tegen ver­

Wordt dat het recept: Monsanto voor ons ontbijt, Goldman Sachs voor ons pensioen en Google voor onze privacy?

Critici vragen zich af welke zekerheid Ceta biedt. © Bart Dewaele

Ceta en tabakspreventie Voor alle duidelijkheid: ik ben er­ van overtuigd dat het belangrijk is om goede handelsakkoorden af te sluiten. Op dit moment met Canada via Ceta en weldra met de VS via TTIP (Transatlantic Trade and Invest­ ment Partnership). Maar hoever moet je hierin gaan?

Ik heb vrienden die in een interna­ tionale marktcontext werken en weet hoe zij hun tanden stukbijten op een hele reeks belemmeringen. Ik heb twee jaar geleden mijn dochter aan de universiteit van Hangzhou be­ zocht. Het ‘gele handelsgevaar’ kan je niet meer negeren zodra je de Chine­ se projectontwikkelingen en investe­

ringen met het oog op buitenlandse handel van dichtbij gezien hebt. Met visie en daadkracht de vlucht vooruit nemen op de internationale markten, ondersteund door handelsakkoorden, lijkt dan een must. Maar of we hier­ mee onze Europese welvaart op peil kunnen houden?

Er is een keerzijde aan het verhaal van de handelsakkoorden. Vanuit Stichting tegen Kanker volgen wij nauwgezet de internationale ontwik­ kelingen op vlak van tabakspreventie.

Wat wij daar zien gebeuren, mag op zijn minst verontrustend genoemd worden. De tabaksindustrie heeft ja­ renlang goede regelgeving in de strijd

tegen het roken weten tegen te hou­ den door twijfel te zaaien over de ri­ sico’s van roken en passief roken. Die strategie is achterhaald. Er is nie­ mand die nog twijfelt aan de schade­ lijkheid van een sigaret. Daarom wor­ den er nu nieuwe strategieën aange­ boord en handelsakkoorden riskeren hét vehikel bij uitstek te worden waarmee de tabaksgiganten zullen proberen regels in het kader van pre­ ventie tegen te houden. Het grote ri­ sico van de handelsakkoorden voor de volksgezondheid schuilt in het ge­ schillenbeslechtingssysteem.

Multinationals zoals Philip Morris International (PMI) zouden het pre­

ventiebeleid van nationale overheden kunnen aanvallen vanwege de nega­ tieve impact op hun winsten. Laten we daarom niet de ruimte creëren om via handelsakkoorden goede maatre­ gelen die jongeren van de sigaret af­ houden te laten aanvechten via extra­ constitutionele rechtspraak. Een van de betere tabakspreventiemaatrege­ len, het uniforme neutrale sigaretten­ pakje zonder logo, werd in 2012 in Australië doorgevoerd. Philip Morris gebruikte het arbitragemechanisme ISDS (Investor State Dispute Settle­ ment) uit het vrijhandelsakkoord tus­ sen Hongkong en Australië als juridi­ sche basis om de regering van Austra­

33

markting, waarbij ze op zoek gaan naar nieuwe vormen van regulering. Deze tweede beweging, dat is de les van de ge­ schiedenis van de eerste industriële revo­ lutie, omvat twee verschillende antwoor­ den. Een democratisch antwoord – in die tijd socialistisch – en een fascistisch.

Burgeropstand Hoe ziet de dubbele beweging er van­ daag uit? We hebben aan de ene kant wat Polanyi omschrijft als het fascistische ant­ woord, waar populisten en extreem­rechts ontgoochelde en bange burgers vertellen dat een terugkeer naar de natiestaat een vruchtbare optie is voor een goede toe­ komst, gebaseerd op een sterke leider en een cultureel homogene gemeenschap. Ze vragen dat mensen hun vrijheid opofferen in ruil voor economische bescherming.

Aan de andere kant is er het democra­ tisch antwoord dat op zoek gaat naar nieu­ we vormen van regulering. Bedoeling is de vruchten te plukken van de technologi­ sche innovatie door ze juist weer in te bed­ den in het maatschappelijk weefsel. Dit antwoord zoekt naar een nieuwe combi­ natie van vrijheid en zekerheid. Gelet op de globalisering, is de Europese Unie de beste schaal om dit te ontwikkelen. Hier­ bij gaat het om innovaties op vlak van de arbeidsmarkt, fiscaal beleid en sociale ze­ kerheid.

De vraag die democratische voorstan­ ders van de vrijhandelsakkoorden drin­ gend moeten beantwoorden, in plaats van te schimpen op progressieve tegenstan­ ders van de verdragen, is hoe ze burgers nieuwe vormen van zekerheid kunnen bieden. Angst waait door de kieren van Europa, wie denkt dat een boodschap van nog meer vermarkting en flexibilisering het vertrouwen in de democratie zal te­ rugbrengen, vergist zich. Het aanbod van Ceta dat we morgen mogen vertrouwen op Monsanto voor ons ontbijt, Goldman Sachs voor ons pensioen en Google voor onze privacy, is het beste recept voor een burgeropstand.

lië aan te klagen.

Is het Waalse standpunt over Ceta louter een politiek spelletje? Ik zie er terechte bezorgdheid in om als be­ leidsmaker niet buitenspel gezet te worden op vlak van volksgezondheid door grote multinationals waarvoor alleen winstbejag telt en niet het wel­ zijn en de gezondheid van de bevol­ king.

Suzanne Gabriels Manager tabakspreventie bij Stichting tegen Kanker

Leden van het Jeugd Orkest Nederland repeteren samen met het Concertgebouworkest. © Renske Vrolijk/Royal Concertgebouw Orchestra

Boven het tumult uit klinkt muziek Hoe kunnen we de harde, onverdraagzame toon in Europa overstemmen? JAN RAES stelt een rondreizend orkest voor dat uitnodigt tot prachtig samenspel.

‘Kunst is de fluistering van de ge­ schiedenis, die boven het tumult van de tijd uit is te horen’, schrijft Julian Bar­ nes in zijn recentste en inzichtelijke ro­ man over Dmitri Sjostakovitsj.

Vandaag ervaren we alle dagen ‘het tumult van de tijd’. Europa kreunt on­ der de angst voor migratie en de afkeer van terreur. De Unie gaat gebukt onder het gewicht van populisme én onder wat steeds meer mensen lijken aan te voelen als de ondraaglijke opdracht tot verdraagzaamheid.

Altijd weer dringt de vraag zich op: als de politiek terugplooit op zichzelf, kan cultuur dan het verschil maken?

Muziek kan minstens – net als in Sjostakovitsj’ tijd – een ander geluid la­ ten horen, verzachten, verbinden of troosten. Muziek verandert de toon van een steeds harder klinkende maat­ schappij. Dat is wat we willen doen met RCO meets Europe, het project waarmee het Concertgebouworkest Amsterdam de komende drie seizoenen alle 28 lid­ staten van de EU zal aandoen – zes daarvan voor het eerst in zijn geschie­ denis.

Trillende lucht Muziek verzoent op een wonderbaar­ lijke manier individualiteit met collec­ tiviteit. Ze mag dan al iedereen héél per­ soonlijk raken, muziek spelen en er sa­ men naar luisteren is ook een intense gedeelde ervaring, zeker ‘live’ in een concertzaal of op een festivalweide.

Muziek – ‘trillende lucht’ – laat zich

per definitie niet tegenhouden door grenzen of beperkingen. De grote tradi­ tie van de westerse klassieke muziek heeft van oudsher een pan­Europees karakter. Daar mogen we niet alleen trots op zijn, wij willen met het Concert­ gebouworkest ook getuigen van dat Eu­ ropese muzikale avontuur. De com­ plexiteit van de klassieke muziek – ge­ baseerd op de in Europa ontwikkelde polyfonie – én de empathie die voor in­ gewikkeld samenspel nodig is, weer­

De complexiteit van klassieke muziek en de empathie die voor samenspel nodig is, weerspiegelen het Europese motto: in verscheidenheid verenigd

spiegelen de Europese meerstemmig­ heid die vervat ligt in het Europese mot­ to: in verscheidenheid verenigd. Euro­ pa heeft een veelzijdige culturele ge­ schiedenis en is altijd al een fascineren­ de mengeling geweest van ideeën en identiteiten, die dikwijls hebben ge­ botst en dat nog zullen doen, maar die even vaak betoverend samenklinken.

Grensoverschrijdend Het ‘symfonieorkest’ is het resultaat van grensoverschrijdende netwerken in en ondertussen ook buiten Europa, met musici van verschillende nationalitei­ ten die andere talen spreken en andere culturele achtergronden hebben, maar de taal van de muziek met elkaar delen.

Het bouwt voort op tradities die onlos­ makelijk met elkaar verbonden zijn, maar altijd openstonden voor de wereld

en de invloeden rondom ons. Die rijk­ dom aan ervaringen verdient het om, nu die wereld vaak als een bedreiging wordt gezien, in de verf te worden gezet.

Het doorgeven van die kennis, van de traditie en vooral de innoverende meer­ stemmigheid die de Europese muziek zo uniek maken, is het uitgangspunt van RCO meets Europe. In elk van de 28 lidstaten zal het orkest samen repete­ ren en spelen met jongeren uit lokale jeugdorkesten – side by side. Op die ma­ nier willen wij de hand reiken aan de jonge generaties Europeanen. Zij zijn het die geboren en opgegroeid zijn in de Unie, het Europese ideaal van eenheid in verscheidenheid vertegenwoordigen en vandaag de maatschappelijke ver­ scheuring en de politieke malaise het hardst voelen.

Kunst en politiek vormen vaak een moeilijke huwelijk. In de roman Le rou­ ge et le noir schreef Stendhal: politiek klinkt ‘als een pistoolschot in een con­ certzaal’. Wij willen de laatsten zijn om muziek te laten overstemmen door een gepolitiseerd debat. Wat we wel willen tonen, is dat Europa zoveel meer is dan het politieke tumult van vandaag, na­ melijk ook een ambitieus verhaal van gedeelde waarden en overgedragen ge­ schiedenis. Dat is een boodschap die het beluisteren meer dan waard is.

Het concert van zondag in Bozar staat in het teken van ‘RCO meets Europe’. Bij het openingswerk zullen studenten van het Brusselse Conservatorium meespelen. www.concertgebouworkest.nl JAN RAES Algemeen directeur Koninklijk Concertgebouw­ orkest Amsterdam

34 opinie & analyse Met een nieuwe machtspolitiek probeert Poetin zijn invloedssfeer uit te breiden.

Dat is akelig, maar we raken er maar beter aan gewend, schrijft JONATHAN HOLSLAG.

Russen treden uit schaduw van het Westen JONATHAN HOLSLAG Wie? Doceert internationale politiek (VUB).

Wat? Wie denkt dat de Europese sancties de Russische economie hebben lamgelegd, heeft het mis.

Ons land krijgt rechtstreeks te maken met de nieuwe Russische machtspolitiek. Op hetzelfde mo­ ment dat Moskou er onze luchtmacht van beschuldigde om burgers te heb­ ben gebombardeerd in Syrië, liet het een grote vloot langs onze kust op­ stomen om in de Middellandse Zee steun te gaan geven aan de Russische operaties in Syrië. We bereiden ons maar beter voor op meer van dat.

Rusland springt gretig in het machtsvacuüm dat in de Europese achtertuin wordt gecreëerd als ge­ volg van de tanende westerse in­ vloed. Sommigen zijn er misschien op verlekkerd dat er nu eindelijk komaf wordt gemaakt met de eigen­ gereidheid van de Amerikanen, maar het alternatief zal onvoorspelbaar­ der, akeliger en gewelddadiger wor­ den.

Laten we de Russen vooral niet onderschatten. Als we denken dat onze sancties de Russische economie hebben lamgelegd, vergissen we ons.

Moskou beschikt nog steeds over een deviezenreserve van 332 miljard dol­ lar en boekte ondanks de dalende prijzen van aardgas een overschot van 50 miljard dollar op de lopende rekening. Met andere woorden: Rus­ land zit nog lang niet op zijn tand­ vlees. Ook diplomatiek speelt Vladi­ mir Poetin het spel meesterlijk. Een nieuwe aardgaspijpleiding naar Chi­ na zal jaarlijks nog eens 5 miljard dollar extra inkomsten opleveren.

Tezelfdertijd zwakt hij de Chinese in­ vloed af door pragmatische partner­ schappen af te sluiten met India en Japan, maar ook met Turkije en Iran.

Huiveringwekkend Intussen laat Europa zich com­ pleet uit verband spelen. Terwijl Duitsland en Frankrijk nieuwe sanc­ ties overwegen, sluit Bulgarije een energiepact met Moskou af, bevoor­ raadt Spanje Russische onderzeeërs en worden de banden met Italië en Hongarije aangehaald. Landen als Litouwen, Finland en Estland daar­ entegen worden geïntimideerd. Het is dus niet zozeer de opmars van Rus­ land waar we ons zorgen over moe­ ten maken, wel de aftakeling van Eu­ ropa en zijn onvermogen om de eigen belangen te verdedigen. Neem ener­ gie: al jaren wordt er geroepen om ons minder afhankelijk te maken van Russisch gas, maar Rusland verdient er nog steeds 160 miljard dollar aan, waarmee het uiteraard zijn machts­ opbouw rondom Europa financiert.

Laten we er overigens echt niet van uitgaan dat Rusland met de roestvloot uit de Koude Oorlog zal blijven rondvaren. De Russen zijn van plan tien oorlogsschepen per jaar te bouwen – fregatten, destroy­ ers en onderzeeërs – en daarnaast nog eens tot dertig gevechtsvliegtui­ gen. De raketten die zij zullen dra­ gen, zijn zonder meer huiveringwek­ kend: anti­schipraketten die zeven keer sneller dan het geluid doelen tot op 300 kilometer kunnen uitschake­ len, de geduchte S­400 luchtdoelbat­ terij die ook doeltreffend is tegen stealth­vliegtuigen. In de Zwarte Zee maken de Russen al duidelijk waar die wapens voor bedoeld zijn: area denial, de toegang aan rivalen ont­ zeggen. Vanop hun nieuwe bases op

Een schip van de Russische marine komt toe in de haven van Zhanjiang, China

de Krim kan nu al een scherm van raketten worden opengetrokken zo­ dra een vijandig schip of vliegtuig de Bosporus doorsteekt.

Confrontatie vermijden De bedoeling van Rusland is voor­ lopig dus niet om Europa binnen te vallen, maar wel om een eigen nieu­ we invloedssfeer te bouwen, waarin het rivalen op afstand houdt, natio­ nale belangen kan doordrukken en het autoritaire leiderschap van Poe­ tin kan promoten als alternatief voor onze democratie. Je kunt dit als een strijd van goed tegen kwaad zien, maar ik beschouw dat eerder als een normale vorm van machtspolitiek.

Elke grootmacht streeft een in­ vloedssfeer na en daar zijn door­ gaans alle middelen goed voor: eco­

Rusland springt gretig in het machtsvacuüm in de Europese achtertuin

nomische, politieke én militaire. De Russen hebben in het decennium na de Koude Oorlog in de schaduw van het Westen moeten leven. Nu de machtsbalans kentert in het nadeel van het Westen, zien zij de kans schoon om dat recht te zetten.

Er is dus geen onmiddellijk risico op een Russische inval, maar we mo­ gen niet vergeten dat verschillende lidstaten kwetsbaar zijn. Het grens­ verdrag tussen Estland en Rusland

Geëngageerd wippen en slikken Ook ik heb ze gedownload, die gra­ tis novelle van Dimitri Verhulst. Spoo Pee Doo. Het in ijltempo geconcipieerde ge­ schrift zou immers ‘urgent’ zijn. Na al­ le aanslagen in Europa móést Verhulst wel een boek de wereld insturen waarvan de boodschap zo urgent was dat die gratis in vier Europese talen huis aan huis verspreid diende te wor­ den. En als luisterboek voor blinden en analfabeten. Alsof het een folder betrof: wat te doen als de bom valt?

Dat die grote Messiaanse operatie samenviel met de verschijning van een nieuwe roman én met de Frank­ furter Buchmesse, is uiteraard een stom en in wezen nogal ongelukkig toeval. Niemand zou er immers maar

aan dúrven denken om een gehaaide mediacampagne op een terreurgolf te laten meedrijven.

Wat is dan die urgente grote bood­ schap? Kort gezegd dit: is er een jiha­ distische aanval op onze hedonistische westerse cultuur – bijvoorbeeld op luchthaven Schiphol – vecht dan terug met keihard hedonisme: zuip, rook, naai, slik, wip en bedonder. ‘Schiphol, Shithole, tweeënzeventig doden zijn daar reeds geteld, meer dan anderhal­ ve kilo zielen, de tegenreactie op haat zal passie moeten zijn, er is geen an­ dere mogelijkheid dan massaal met el­ kaar te gaan muilen.’

Toch fascineert het me wel. Is Ver­ hulsts novelle misschien bedoeld als satire? Ik dacht aan Michel Houelle­

becqs Soumission, waarin zich exact het omgekeerde voltrekt: Europa isla­ miseert, verruilt het hedonisme gelei­ delijk voor wat Saoedische oliedollars en exotische sprookjesminnaressen.

Wie bekritiseert wie? Is het kritiek op het hedonistische Westen dat alle waarden verloren heeft en niettemin snakt naar spirituele bezieling, des­ noods geïmporteerd uit Noord­Afrika?

Of is het de bikkelharde islamkritiek die veel volgelingen erin willen zien?

Het kan allebei. Juist die morele dubbelzinnigheid, juist het opschorten van het uiteindelijke oordeel lijkt mij de kracht van de literatuur, boven de ondubbelzinnigheid van een huis­aan­ huispamflet met ‘urgentie’.

Onlangs hield Houellebecq een le­

Morele dubbelzinnigheid en het opschorten van het uiteindelijke oordeel zijn de kracht van de literatuur zing bij de uitreiking van een Duitse prijs. Daar merkte hij op dat jonge meisjes tegenwoordig minder sexy ge­ kleed gaan dan in zijn jeugd, maar of dat nu een slechte zaak was, dat wist hij niet: ‘Uit mijn boeken kun je steeds radicaal tegenovergestelde con­ clusies trekken, die allemaal even plausibel zijn.’

ZATERDAG 22 EN ZONDAG 23 OKTOBER 2016

COLUMN

35

PETER VANDERMEERSCH

DE RODE ZELFKASTIJDING

A

in september 2016. © belgaimage

van 2005 is bijvoorbeeld nooit gerati­ ficeerd door de Doema. Er zijn de Ka­ relische Kwestie met Finland, het grensgeschil met Denemarken in de Arctische Zee, de onduidelijke verde­ ling van de Zwarte Zee. Incidenten en escalerende conflicten blijven dus mogelijk, ook met Europese lidsta­ ten. Het Russische machtsvertoon verzwakt nu al het vertrouwen van lidstaten in Oost­Europa. West­Eu­ ropa doet zo nu en dan mee aan mili­ taire oefeningen op hun grondge­ bied, maar als puntje bij paaltje komt, zo wordt gevreesd, zullen Pa­ rijs en Berlijn er alles aan doen om een confrontatie te vermijden. De Russische machtspolitiek moedigt ook landen als Turkije aan om het te­ genover Europa veel harder te spe­ len.

Partnerschap Ook Europa zal zijn militaire macht ernstig moeten nemen. Dat wij ons de voorbije decennia geen zorgen hoefden te maken over onze veiligheid, was niet het resultaat van ons pacifisme en het afbouwen van onze militaire macht, maar omdat we ondanks alle bezuinigingen dank­ zij de Amerikaanse aanwezigheid militair de sterksten bleven. We zul­ len evenzeer moeten nadenken over een economisch beleid en een strate­ gie voor burgerschap waardoor we minder kwetsbaar worden voor eco­ nomische chantage en externe pro­ paganda. Enkel zo zullen de Russen ons opnieuw ernstig nemen en kun­ nen we misschien werk maken van een nieuw evenwichtig partner­ schap.

Fictie is het vehikel van de twijfel, het verkennen van mogelijkheden. Het echte engagement bestaat niet uit ge­ balde vuisten, maar uit vragend gehe­ ven handen.

Twee weken terug hoorde ik in Rot­ terdam de Anna Blamanlezing van Kristien Hemmerechts, over literair engagement. Ze sprak onder meer over La Superba van Ilja Leonard Pfeijffer, die tijdens het schrijven haast tegen zijn zin in geëngageerd werd, oog kreeg voor vluchtelingen in Genua. De gewoonlijk met veel stilisti­ sche bravoure uitpakkende Pfeijffer (daarin is Dimitri Verhulst aan hem verwant) werd in de registratie van die vluchtelingen ineens ‘stilistisch ongebruikelijk terughoudend’.

Niets mis met bravoure. En stilisti­ sche terughoudendheid is natuurlijk ook een stijlmiddel. En het mag best vaker worden gehanteerd door schrij­ vers van wie de boeken steeds meer lezen als een voorgeschoteld bord eten dat zo godsgruwelijk heet is dat je niets meer proeft.

Christiaan Weijts Schrijver. Dit was zijn vijfde en laatste bijdrage voor ‘De mening’ in dS Avond.

ls John Crombez, Meryame Kitir en wijk Asscher, van wie het al maanden be­ Hans Bonte van SP.A in het kader kend was dat ook hij de nummer één van van de internationale socialisti­ de partij wil worden, bekend dat hij zich sche samenwerking even naar het noor­ in het strijdperk waagt. Voeg daar nog een den kijken, zullen ze vaststellen dat het outsider aan toe in de figuur van de kleur­ historisch slecht gaat met hun geestes­ rijke Jacques Monasch (die de anderen nu verwanten van de PvdA. Vijf maanden al matchfixing verwijt en vindt dat er een voor de Nederlanders naar de stembus ’poppenkast’ wordt opgevoerd) en je weet geroepen worden voor de verkiezingen dat drie blanke mannen van middelbare van de Tweede Kamer, is de partij van Die­ leeftijd (neen, alweer geen enkele vrouw) derik Samsom, die de voorbije vier jaar de volgende maand zullen knokken om samen met de liberalen van Mark Rutte het leiderschap van de partij. aan de macht was, in de peilingen te­ Alleen is de vraag hoe een publieke rechtgekomen op een nooit gezien diepte­ strijd tussen de twee mannen die het kabi­ punt. netsbeleid van de voorbije jaren hebben De partij die bij de vorige verkiezingen vormgegeven (Asscher van binnen het ka­ nog, samen met de VVD, de grootste van binet en Samsom als partijleider in de ka­ het land was, is afgegleden naar de zeven­ merfractie) de partij uit de kelders van de de plek achter de PVV van Geert Wilders populariteit kan hijsen. Je hebt namelijk (die volgens de peilingen 28 zetels zou ha­ een vergrootglas nodig om de ideologi­ len), de liberale VVD (27), het christende­ sche verschillen tussen beiden te ontdek­ mocratische CDA (17), Groen­Links en ken. En gek genoeg wordt het programma het links­liberale D66 (elk 15) en de Socia­ waarmee de partij naar de verkiezingen listische Partij (13). De PvdA zou nog am­ trekt, apart van deze leiderschapsverkie­ per tien zetels in de wacht zing vastgesteld. slepen (in de plaats van de Met dat alles doet de Drie blanke 38 die ze nu hebben) en PvdA eigenlijk niet anders komt daarmee maar één dan een traditie hardnekkig mannen van zetel uit boven het nogal voortzetten. Mijn NRC­colle­ middelbare amateuristische en licht ga Thijs Niemantsverdriet leeftijd zullen bespottelijke 50Plus. Het is schreef twee jaar gelezen een bittere vaststelling nog een erg lezenswaardig knokken om voor de sociaaldemocra­ boek, De vechtpartij, over de het leiderschap ten: zij worden afgestraft recente geschiedenis van de van de PvdA voor het goede kabinetsbe­ PvdA. ‘In de voorbije dertig leid. De VVD gaat met de jaar is er één constante’, stel­ pluimen van dat beleid lo­ de hij daar vast. ‘Bijna altijd pen. hing er een sfeer van malaise rond de Als je weet dat de PvdA de voorbije der­ PvdA. Het zou me niets verbazen als “cri­ tig jaar zo goed als altijd de eerste of de sis” een van de meest voorkomende woor­ tweede partij van Nederland was, zonder den is in krantenartikelen over de PvdA.’ discussie de grootste linkse formatie en En nog: ‘Als er één thema is dat de afgelo­ bijna drie decennia aan de macht, maar pen drie decennia als rode draad door de bij de gemeenteraadsverkiezingen van geschiedenis van de PvdA heen loopt, is 2014 al een pak slaag kreeg, begrijp je dat het ontevredenheid: over de Nederlandse bij dergelijke (constante) dramatische cij­ samenleving, over de politiek en, vooral, fers in de peilingen het angstzweet tussen over de eigen partij.’ de billen sijpelt van de Nederlandse soci­ Niemantsverdriet ziet in de recente ge­ aaldemocraten. schiedenis drie zaken terugkomen bij de Daar heeft voorzitter Hans Spekman PvdA: ideologische onzekerheid, onple­ nu een slimme list op verzonnen: er ko­ zierige omgangsvormen binnen de partij men (zoals dat ook het geval was bij SP.A en grote neiging tot zelfkastijding. Daar tussen Bruno Tobback en John Crombez) moet je er nog één aan toevoegen, het interne verkiezingen voor het lijsttrek­ messiascomplex: een diepgewortelde in­ kerschap. Het moet gezegd: vier jaar gele­ tuïtieve behoefte aan een verlosser die al den, toen de partij ook al op een kwakkel­ het leed doet vergeten. Wouter Bos was spoor was terechtgekomen onder leiding dat in 2002, Job Cohen in 2010, Diederik van Job Cohen, baarden dergelijke verkie­ Samsom in 2012. In 2016 zou het Lodewijk zingen niemand minder dan Diederik Asscher kunnen worden. Maar vooral bij Samsom, die de PvdA naar een eclatante de PvdA worden al die messiassen met verkiezingsoverwinning leidde en het ka­ groot gemak verraden en genadeloos ge­ binet in loodste. kruisigd.

Dit kunstje moet nog een keer over, dacht Spekman. Diederik Samsom maak­ te eerder al bekend dat hij zichzelf als Peter Vandermeersch is hoofdredacteur van lijsttrekker wil opvolgen. Afgelopen NRC Handelsblad. Zijn column verschijnt maandag maakte ook vicepremier Lode­ tweewekelijks op zaterdag.

CO RRECTIES & AAN VU LLING EN

Dansvoorstelling. De illustraties bij ‘Mahler op leven en dood’ (DS 20 ok­ tober) werden verwisseld: het beeld bij Alain Platel hoort bij Grace Ellen Barkey en omgekeerd.

Asiel. Niet de asielaanvragen kosten 350 euro, wel de regularisatieaanvragen (DS 21 oktober). Asiel aanvragen in België blijft gratis.

N AT I O N A A L