
9 minute read
NEW BRAND
from CHRONOSPLUS 15
Chronomètrie Ferdinand Berthoud by Chopard
Η ΑΝΑΓΈΝΝΗΣΗ ΈΝΟΣ ΘΡΥΛΟΥ
Advertisement
ΜΕ ΤΟ ΛΆΝΣΆΡΙΣΜΆ ΤΟΥ ΆΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΆΤΙΚΟΥ FB1, Ο KARL-FRIEDRICH SCHEUFELE ΤΗΣ CHOPARD ΠΡΆΓΜΆΤΟΠΟΙΕΙ ΤΟ ΠΙΟ ΦΙΛΟΔΟΞΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΟΥ: ΝΆ ΆΝΆΒΙΩΣΕΙ ΤΟ ΛΆΜΠΡΟ ΟΝΟΜΆ ΚΆΙ ΤΗΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆ ΕΝΟΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΥ ΤΗΣ ΩΡΟΛΟΓΟΠΟΙΙΆΣ
Από την Εύη Γεωργάτου
Eυφυής ωρολογοποιός του βασιλιά και του γαλλικού ναυτικού του 18ου αιώνα, επίμονος ερευνητής, ικανός κατασκευαστής και τολμηρός εφευρέτης. Αλλά πάνω απ’ όλα δάσκαλος, ο οποίος επιθυμούσε να μοιραστεί τις γνώσεις του, να μεταδώσει την τεχνογνωσία του, κυρίως μέσω των δημοσιεύσεών του. Σύγχρονος του Breguet, ο Ferdinand Berthoud είναι ένας από τους πρωτοπόρους της τέχνης της ωρολογοποιίας, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα σε εκείνους που τελειοποίησαν το ναυτικό χρονόμετρο, αλλά και το escapement. Και συνέβαλε τα μέγιστα στην πρόοδο της τέχνης του ενθαρρύνοντας τη χρήση ρολογιών ακριβείας στα επιστημονικά πεδία της εποχής του. Η αναβίωση του ένδοξου ονόματος και της κληρονομιάς του είναι πλέον γεγονός με το λανσάρισμα της Chronomètrie Ferdinand Berthoud, μια πρωτοβουλία του συμπροέδρου της Chopard Karl-Friedrich Scheufele, ο οποίος εξαγόρασε τα δικαιώματα του ονόματος Ferdinand Berthoud ήδη από το 2006. Προφανώς δεν είναι απλή ιστορική σύμπτωση το γεγονός ότι ο Berthoud γεννήθηκε κοντά στο Fleurier, το ορεινό χωριό όπου βρίσκεται η manufacture Chοpard, η οποία χειρίζεται την παραγωγή των high-end μηχανισμών L.U.C, πλάι στη Fleurier Ebauches, που παράγει τους μηχανικούς μηχανισμούς για τα ρολόγια Chopard, και το L.U.CEUM, το μουσείο ωρολογοποιίας του οίκου, όπου εκτίθενται και σπουδαίες δημιουργίες του Berthoud. Χρειάστηκαν, βέβαια, αρκετά χρόνια ώσπου να γίνει πραγματικότητα το όνειρο του Herr Scheufele: το λανσάρισμα δηλαδή ενός νέου brand, που όχι μόνο θα εδραίωνε περαιτέρω την παρουσία του group Chopard στο καντόνι του Neuchâtel, αλλά επιπλέον θα αποτελούσε συνέχεια μιας λαμπρής κληρονομιάς, με την έκδοση ρολογιών υψηλής τεχνικής σε εξαιρετικά περιορισμένη παραγωγή. Υπό την αιγίδα αλλά συγχρόνως ανεξάρτητα από το group Chopard μια και, σύμφωνα με την επιθυμία του Karl-Friedrich Scheufele, ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η παραγωγή των ρολογιών Ferdinand Berthoud πηγάζει από μια ξεχωριστή, αυτόνομη διαδικασία. Προκειμένου, λοιπόν, να εξασφαλιστεί αυτή η αυτονομία, προσελήφθησαν εξειδικευμένοι ωρολογοποιοί για να δημιουργήσουν τους νέους calibers και να επινοήσουν την αισθητική αυτών των τόσο exclusive ρολογιών. Η πρώτη τους δημιουργία, το Chronomètre Ferdinand Berthoud FB1, είναι γεγονός. Το επίσημο λανσάρισμα του brand, έγινε στα τέλη Σεπτεμβρίου στο Yacht Club του Παρισιού, σε στενό κύκλο ειδημόνων και δημοσιογράφων.




Ο Karl-Friedrich Scheufele, συμπρόεδρος του group Chopard και πρόεδρος της Chronomètrie Ferdinand Berthoud
ΤΟ ΡΟΛΟΙ
Το ρολόι-όχημα για το λανσάρισμα του νέου brand της Chopard αποτελεί φυσική συνέχεια του έργου τριών master ωρολογοποιών: του Ferdinand Berthoud και των ανιψιών του, Pierre-Louis και Auguste. Πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία του στάθηκε το ναυτικό χρονόμετρο Νο6, το οποίο κατασκεύασε ο Ferdinand Berthoud στα μέσα της δεκαετίας του 1760 και φυλάσσεται σήμερα στο μουσείο της Chopard στο Fleurier. Η κάσα Η εμφανέστερη αναφορά στο αριστούργημα του Ferdinand Berthoud είναι η οκτάγωνη κάσα, σχεδιασμένη από τον διευθυντή δημιουργικού του brand Guy Bove και εμπνευσμένη από το γυροσκοπικό σύστημα ανάρτησης των ναυτικών χρονομέτρων. Στα πλευρά της φέρει τέσσερα ανοίγματα (ή, αν προτιμάτε, φινιστρίνια) από κρύσταλλο ζαφειριού από τα οποία μπορεί κανείς να παρατηρήσει τα πιο ενδιαφέρονται στοιχεία του μηχανισμού – ανάμεσα στα οποία το προφίλ του συστήματος chain and fusée. Το οποίο βέβαια αποκαλύπτεται σε όλο το μεγαλείο του από το ανοιχτό με κρύσταλλο ζαφειριού πίσω μέρος, να μετεωρίζεται με χάρη στο κενό, στεφανώνοντας το tourbillon. Εδώ, όμως, η χρήση του κρυστάλλου εξυπηρετεί έναν ακόμη σκοπό: επιτρέπει στο φως να εισβάλλει στην καρδιά του μηχανισμού, προσφέροντας άριστη ορατότητα στα πιο συναρπαστικά χαρακτηριστικά του. Ο μηχανισμός Ως φυσική συνέχεια της κληρονομιάς του Ferdinand Berthoud, ο κουρδιστός στο χέρι Caliber FB-T.FC αναπαράγει αρκετά από τα χαρακτηριστικά του μηχανισμού που εξοπλίζει το ναυτικό χρονόμετρο Νο6. Πρώτα απ’ όλα την ίδια την αρχιτεκτονική του: τα εξαρτήματά του (1.120 τον αριθμό) είναι δομημένα σε έξι στύλους από γυαλισμένο τιτάνιο, γεγονός που δίνει την εντύπωση ότι τα περίπλοκα μηχανικά του συστήματα ίπτανται στο κενό. Η επιλογή δεν εξυπηρετεί μόνο σκοπούς αισθητικής, αλλά αποτελεί και φόρο τιμής στους μηχανισμούς του 18ου αιώνα. Δεδομένου ότι τα εργαλεία που είχαν στη διάθεσή τους οι ωρολογοποιοί της εποχής δεν επέτρεπαν την ακριβή κατασκευή μπρούτζινων πλατινών, ο Berthoud και οι σύγχρονοί του χρησιμοποιούσαν στη θέση τους στύλους, καθώς ήταν πολύ πιο εύκολο να τους κόψουν στο επιθυμητό ύψος και κατόπιν να τοποθετήσουν με ακρίβεια τα μέρη ενός μηχανισμού. Το σύστημα chain and fusée Ορατό από το ανοιχτό με κρύσταλλο ζαφειριού πίσω μέρος της κάσας, το σύστημα σταθερής μετάδοσης της ενέργειας με αλυσίδα και τροχαλία (chain and fusée) ήταν κοινός τόπος στην ωρολογοποιία του 18ου αιώνα. Χρησιμοποιείτο για να εξασφαλίσει την ακρίβεια στη μέτρηση του χρόνου, αντισταθμίζοντας τις διακυμάνσεις ροπής που φυσιολογικά παρουσιάζονταν καθώς το ελατήριο στο βαρέλι ξεκουρδιζόταν. Το σύστημα chain and fusée που έχει ενσωματωθεί στον Caliber FB-T. FC είναι τύπου «flying», με την έννοια ότι είναι στερεωμένο αποκλειστικά στην πλατίνα – έτσι ώστε να μοιάζει να «αιωρείται» καθώς κοιτάζει κανείς την οπίσθια όψη του μηχανισμού. Αποτελείται από 790 εξαρτήματα, με την αλυσίδα, η οποία συνδέει την τροχαλία με το βαρέλι και

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Μηχανισμός: Caliber FB-T.FC. Κούρδισμα: χειροκίνητο. Πιστοποίηση: χρονομέτρου από το COSC. Συχνότητα: 21.600 ταλαντώσεις/ώρα. Εξαρτήματα: 1.120. Λίθοι: 46. Διάμετρος: 35,5mm. Πάχος: 8mm. Power reserve: 53 ώρες. Λειτουργίες: off-centered ώρα και λεπτά, κεντρικά δευτερόλεπτα, ένδειξη power reserve, tourbillon. Κάσα: λευκός ή ροζ χρυσός 18Κ, με τιτάνιο ή μαύρο κεραμικό αντίστοιχα ανάμεσα στα lugs. Διάμετρος: 44mm. Πάχος: 13mm. Κρύσταλλο: ζαφειριού, με αντιθαμβωτική επεξεργασία, μπροστά και πίσω. Καντράν: σε μεταλλικό (ρουθήνιο) ή μαύρο χρώμα. Όλοι οι δείκτες είναι από κυανωμένο χρυσό 18Κ, με εξαίρεση τον δευτερολεπτοδείκτη που είναι από κυανωμένο ορείχαλκο. Στεγανότητα: ως τα 30μ. Λουράκι: δέρμα αλιγάτορα. Limited edition 50+50 κομματιών.

Απόγονος διακεκριμένης οικογένειας ωρολογοποιών, ο Ferdinand Berthoud έρχεται στον κόσμο στις 18 Μαρτίου, στο ορεινό Plancementsur-Couvet της Val-deTravers, 5 χιλιόμετρα από το Fleurier, στο σημερινό καντόνι του Neuchâtel. Στις 4/12, ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΕ’ απονέμει στον Berthoud τον τίτλο του maître (master) ωρολογοποιού, γεγονός που του επιτρέπει να ανοίξει το δικό του εργαστήριο στη rue de Harlay, κοντά στην place Dauphine.
Σε ηλικία 18 χρόνων, εγκαθίσταται στο Παρίσι, όπου συνεχίζει τη μαθητεία του στην τέχνη της ωρολογοποιίας, την οποία άρχισε στο Couvet, πλάι στον αδελφό του Jean-Henry. Ο Berthoud γράφει μια σειρά από λήμματα για την Εγκυκλοπαίδεια των Diderot και d’Alembert – ανάμεσα στα οποία και το λήμμα «Equation». Έκτοτε, δεν σταματά να δημοσιεύει μελέτες ωρολογοποιίας, προς επιμόρφωση ωρολογοποιών και κοινού. Ολοκληρώνει το πιο γνωστό γραπτό έργο του, τη δίτομη Πραγματεία περί Ωρολογοποιίας (Essai sur l’Horlogerie). Το μεγαλόπνοο αυτό σύγγραμμά του μεταφράστηκε στα γερμανικά το 1795 και γνώρισε πολλές επανεκδόσεις.
1727 1745 1753 1755 1763

256
Ήταν ένα εγχειρίδιο χρήσης για τους «μη έχοντες γνώσεις ωρολογοποιίας». Έκτοτε και μέχρι τον θάνατό του το 1807 ο Ferdinand Berthoud δημοσίευσε 10 ογκώδη συγγράμματα, τα οποία περιλαμβάνουν πάνω από 4.000 σελίδες και 120 γκραβούρες. Οι τομείς με τους οποίους ασχολήθηκε διεξοδικά ήταν τα ναυτικά χρονόμετρα και ο υπολογισμός του γεωγραφικού μήκους εν πλω, ενώ εξέδωσε και μια «Ιστορία της Μέτρησης του Χρόνου με Ρολόγια».
Τα ναυτικά χρονόμετρα Νο6 και Νο8 αποδεικνύουν την αξιοπιστία τους κατά τη διάρκεια του 18μηνου ταξιδιού της κορβέτας L’Isis από το Rochefort στο Santo Domingo, επιτρέποντας τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους του πλοίου στη θάλασσα, με απόκλιση μόλις μισής μοίρας.
Εκλέγεται μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου, όπου είχε σταλεί από τη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών για να μελετήσει τα ναυτικά χρονόμετρα του συγχρόνου του, John Harrison. Ο Ferdinand Berthoud διορίζεται ωρολογοποιόςμηχανικός του βασιλιά και του Ναυτικού. Με βασιλική διαταγή αναλαμβάνει να κατασκευάσει 20 ναυτικά χρονόμετρα για τις αποστολές χαρτογράφησης και θαλάσσιων ερευνών του γαλλικού Ναυαρχείου. Στις 17 Ιουλίου ο Μέγας Ναπολέων απονέμει στον Berthoud το Παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής.
Στις 2/7, σε ηλικία 80 ετών, ο Ferdinand Berthoud πεθαίνει στο Groslay (κοντά στο Παρίσι). Το έργο του συνεχίζουν με επιτυχία οι ανιψιοί του Pierre-Louis και Charles-Auguste Berthoud.
1764 1768 1770 1804 1807



έχει μήκος 28cm, να αποτελείται από 474 ατσάλινους κρίκους και 316 καρφιά διαμέτρου 0,3mm. Η συναρμολόγησή της, που γίνεται με το χέρι, απαιτεί δύο ολόκληρες μέρες προσεκτικής δουλειάς, ενώ ακολουθεί η περιέλιξή της γύρω από το βαρέλι και την τροχαλία. Έτσι, το βαρέλι περιστρέφεται προς μία κατεύθυνση όταν το ελατήριο ξεκουρδίζεται και προς την αντίθετη όταν είναι φορτισμένο, προσφέροντας σταθερή ροή ενέργειας στο σύστημα οδοντωτών τροχών που το συνδέει με το τύμπανο. Το tourbillon Κατασκευασμένος από τιτάνιο, ο κλωβός του συντίθεται από 67 μέρη, ενώ χαρακτηριστικό του είναι οι εξαιρετικά λεπτές ακτίνες, που επιτρέπουν στο βλέμμα να εισχωρήσει στα ενδότερα. Ο τροχός του τυμπάνου, το οποίο ταλαντώνεται στα 3Hz, είναι κατασκευασμένος από χαλκοβηρύλλιο (CuBe) -το σκληρότερο και ελαστικότερο από τα κράματα χαλκού- και εφοδιασμένος με αντι-μαγνητικό ελατήριο. Ο δευτερολεπτοδείκτης direct drive Στο FB1, ο δευτερολεπτοδείκτης παίρνει κίνηση απευθείας από το tourbillon. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει το σύστημα που τον κινεί μέσα από το άνοιγμα σε σχήμα ιπποδρομίου στο καντράν, όπου δύο τροχοί αντανακλούν τις περιστροφές του tourbillon. Ο πρώτος είναι εφαρμοσμένος στο tourbillon και εκτελεί, όπως και αυτό, μία περιστροφή/λεπτό, κινώντας τον δεύτερο, ισομεγέθη τροχό, στον οποίο είναι εφαρμοσμένος ο δευτερολεπτοδείκτης. Το πρόσωπο της ακρίβειας Παρότι εξαιρετικά συγκρατημένο και νηφάλιο, το καντράν αντικατοπτρίζει ιδανικά τον τεχνικό χαρακτήρα του ρολογιού. Ώρα και λεπτά τρέχουν σε λευκό λακαρισμένο καντράν στο 12, το οποίο φέρει δείκτες στο σχήμα που προτιμούσε ο ίδιος ο Ferdinand Berthoud. Η μινουτιέρα εμφανίζεται στην περίμετρο του καντράν σε δακτύλιο από ματ κρύσταλλο ζαφειριού υιοθετώντας, όπως και οι ενδείξεις των ωρών, τη γραμματοσειρά που σχεδίασε ο Guy Bove ειδικά για το FB1 παντρεύοντας, όπως εξηγεί ο ίδιος, την καλλιγραφία του 18ου αιώνα με την «τεχνική» γραφή του σήμερα. Η κλίμακα για την ένδειξη του power reserve είναι χαραγμένη απευθείας στην πλατίνα, με τον δείκτη να κινείται ανάμεσα στις ενδείξεις «HAUT» και «BAS» - στη μητρική γλώσσα του Berthoud. Στη βάση, κάτω από το άνοιγμα σε σχήμα ιπποδρομίου, εμφανίζεται η επιγραφή «Chronometre» πλάι στις λέξεις «Valde-Travers» και «Suisse», που μαρτυρούν την καταγωγή τόσο του brand όσο και του ανθρώπου του οποίου το όνομα φέρει.
1 2


1. Η οπίσθια όψη του Caliber FB-T.FC, όπου πρωταγωνιστούν το tourbillon, στη βάση και, από πάνω, το σύστημα chain and fusée, συνδεδεμένο με το βαρέλι 2. Όπως πολλοί μηχανισμοί του 18ου αιώνα, ο Caliber FB-T.FC είναι δομημένος πάνω σε «στύλους»