Meeleven 4 - 2021: GEEN BEREIK

Nr. 4-2021

GEEN BEREIK BEREIK

MEELEVEN IS EEN MAGAZINE VAN DE REGENBOOG GROEP EN VERSCHIJNT VIER KEER PER JAAR

DIGIMAATJES BESTRIJDEN DIGITALE ONGELIJKHEID

CONTACTVOL BETALEN BIJ TOON DE MUNTENMAN

LOGIN & ACC: ALS DE HARDE SCHIJF VOL IS

BED, BAD EN SMARTPHONE

HOOFDREDACTIONEEL COMMENTAAR

Geen bereik Ik stond te springen toen ik, 25 jaar geleden in mijn eerste studentenkamer, een modem kreeg om ‘het internet op te gaan’. Iedere keer weer vol verwachting het kenmerkende setje piepjes en tonen afwachten ... Is er verbinding? YES! Wat volgde waren nachtenlang chatten met volslagen vreemden van over de hele wereld en torenhoge telefoonrekeningen. Het was wonderlijk en magisch.

Net zoals, iets later, de eerste keer gebeld worden op een mobiele telefoon: “Hoe wist je dat ik hier was?”

Het ‘hier’ in bovenstaande vraag is helemaal verdwenen uit ons leven; het is helemaal niet meer belangrijk waar je je fysiek bevindt. We zijn voor een groot gedeelte altijd ‘daar’ aanwezig. In de digitale ruimte. En als je even niet online of bereikbaar bent, word je nog steeds vertegenwoordigd door de advertenties van jezelf op Instagram, Facebook en LinkedIn. Altijd dichtbij voor bericht en bevestiging.

Tot in je bed en op de wc aan toe weten we elkaar te vinden. Software en apps worden zelf ook steeds dominanter. Onverbiddelijk strooien ze met notificatiebolletjes, al dan niet gemarineerd in piepjes, trilletjes en zoemetjes. Woedend van notificatienijd leg ik mijn telefoon dan ook zo af en toe het zwijgen op. Stil zijn en niet meer bewegen, potverdorie! Sinds wanneer bepaalt zo’n ding wat dringend is? Na een uur of wat kijk ik toch weer schielijk of de wereld niet vergaan is en zet ik het telefoongeluid weer aan. Je wil toch maar wat graag bereikbaar zijn, voor het geval dat. Toch?

Colofon Meeleven wordt vier keer per jaar uitgegeven door De Regenboog Groep ISBN 13840607 De Regenboog Groep Droogbak 1-d 1013 GE Amsterdam 020 531 76 00 www.deregenboog.org info@deregenboog.org Contactpersoon donateurs Fré Meijer 020 531 76 00 Fotografie cover Mila van Egmond milavanegmond.nl 2

Fotografie Merlijn Michon, Mila van Egmond Redactionele bijdragen Nicolline van der Spek, Mila van Egmond, Jola Gosen, Marije Maliepaard, Martine Drabbe, Merlijn Michon, Sander Kersten Correcties Vanessa Smit/ Veu Studio Design LEFT Graphic Design Hoofdredactie Sander Kersten Druk Drukkerij Schuttersmagazijn

Ik weet, dit is luxe. Ik heb namelijk te kiezen en kan onder de radar verdwijnen als ik dat wens. De andere realiteit is als je tegen je wil geen bereik hebt.

Want de ‘virtuele werkelijkheid’, zoals die heette in het begin van de digitalisering, is nu echte werkelijkheid.

Een noodzakelijke bovendien. Je kan niet meer zonder. Voor al je communicatie met de overheid, de belastingdienst, het ziekenhuis. Voor je toegangsbewijs dat je gevaccineerd of genezen bent ... Zelfs af en toe ook nog als contactvorm. Als je geen bereik hebt, val je radicaal buiten de boot.

Dat geldt voor de zwervende mens (met of zonder dak), dat geldt voor mensen voor wie het allemaal erg duur is. En het geldt voor al die mensen die het simpelweg moeilijk vinden om met die apparaten met kleine lettertjes en al die notificaties om te gaan. Het is voor heel veel mensen allemaal niet zo vanzelfsprekend als de vaart der technologie van ons eist.

Daarom zetten we vanuit De Regenboog Groep de komende maanden stevig in op digitale gelijkheid.

Ik hoop dat we je helder kunnen vertellen waarom er veel werk aan de winkel is.

We vragen je natuurlijk ook om een donatie om ons werk te ondersteunen.

Per sms of QR-code. Want in 2023 verdwijnt zelfs de oude, vertrouwde acceptgiro.

Het is een bijzondere tijd, deze digitale realiteit.

Sander Kersten

Disclaimer De in dit magazine gepresenteerde informatie is in samenspraak met en met toestemming van de geraadpleegde bron tot stand gekomen. Samensteller De Regenboog Groep accepteert dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor onjuistheden anders dan spelof interpunctiefouten.

Acceptgiro We sturen altijd een acceptgiro mee met Meeleven, zodat ook de lezers die geen donateur zijn aan onze projecten kunnen doneren.

Direct doneren? Dat kan ook NL79 TRIO 0379 3155 64 De Regenboog Groep Amsterdam @Regenboog020 regenboog020 Nieuwsbrief ontvangen?

Meld je aan via www.deregenboog. org/nieuwsbrief Meeleven niet meer ontvangen?

Stuur een mail naar Fré Meijer: fmeijer@deregenboog.org of bel 020 531 76 00

HANS IN GESPREK MET …

MARIËLLE Mariëlle Kloosterman is vrijwilligerscoördinator bij De Regenboog Groep. Ze heeft meegewerkt aan het opzetten het project ´digimaatjes´. Hans Wijnands is directeur van De Regenboog Groep.

H: Als je digitaal niet vaardig bent, waar loop je dan zoal tegenaan?

M: Mensen weten soms niet hoe je een bijlage moet meesturen bij een e-mail. Of ze betalen te laat, omdat alle instanties ervan uitgaan dat iedereen kan internetbankieren.

H: Daar zeg je wat. Wanneer krijg je nog een factuur per post?

M: De acceptgiro verdwijnt zelfs in 2023. Alle systemen zijn ingericht op digitaal, maar veel mensen niet. Het leidt tot frustratie en maakt argwanend. Mensen weten niet precies wat met hun documenten gebeurt. Sommigen vinden het werken met computers gewoon eng.

H: Wat vinden ze dan eng?

M: De angst om het verkeerd te doen. Veel mensen hebben nooit de kans gehad om te leren werken met een computer. En omdat het zo vanzelfsprekend is dat je dat wel kan, schamen ze zich daarvoor.

H: Klopt het vooroordeel dat digibeten allemaal 50plussers zijn?

M: Nee, ook nieuwkomers en laaggeletterden hebben problemen met de digitalisering. Veel sites zijn nog te talig, te ingewikkeld.

H: Wij zetten digimaatjes in. Wat doen zij precies?

M: Onze digimaatjes gaan naast iemand zitten om samen een digitaal probleem te lossen. Dat geeft mensen het zelfvertrouwen om beter hun weg vinden op internet.

Hierdoor kunnen grotere problemen, zoals schulden of eenzaamheid, aangepakt worden. Mensen weten bijvoorbeeld niet hoe ze moeten videobellen. Ze snappen niet hoe ze moeten inloggen met hun DigiD. Of ze worden niet wegwijs uit Google Maps. Ze willen graag van A naar B, maar hebben geen idee hoe en de weg vragen durven ze niet. Dat is sowieso niet meer van deze tijd, want iedereen vindt zijn weg op zijn telefoon. De schaamte groeit en de drempel om de deur uit te gaan wordt hoger en hoger.

H: Zie je ook een link tussen armoede en digitale armoede?

M: Zeker. Je hoeft maar één keer je sollicitatie niet te uploaden op de site van het UWV en je krijgt geen uitkering meer. Zonder uitkering kun je de huur niet betalen. Heb je drie maanden je huur niet betaald, dan word je je huis uitgezet. Dus na drie maanden sta je op straat, alleen omdat je iets niet snapt op internet. Dat vind ik behoorlijk schrijnend.

Tekst: Nicolline van der Spek | Fotografie: Merlijn Michon 3

Bed, bad en smartphone Geen huis, maar wel een smartphone op zak. Dat beeld wringt bij sommige mensen. Maar een telefoon is bepaald geen luxe.

Het is een basisbehoefte. Ben je dakloos, dan is een telefoon het enige wat je hebt om aansluiting te vinden met de buitenwereld.

Sabrina Rinofner is maatschappelijk werker bij de Princehof, het inloophuis voor dak- en thuislozen van De Regenboog Groep in het hartje van de Amsterdamse Wallen. Ze vertelt over een klant die buiten slaapt, ergens achter in Sloterdijk. De man zit in een verslavingstraject en wil heel graag afkicken.

Probleem: zijn telefoon is gecrasht. Het beeldscherm is helemaal zwart. “Ik kon hem nog wel bellen.

Gelukkig maar, want ik was zijn wekker. Hij vroeg me hem te bellen als hij een afspraak had met zijn behandelaar, eens in de week. Geen probleem, vond ik. Op een middag komt hij in paniek het inloophuis binnengerend; zijn telefoon deed nu helemaal niets meer. Hij was helemaal gestrest: ‘Hoe ga ik dit nu doen volgende week?’ vroeg hij zich wanhopig af, want wát als hij te laat was voor zijn afspraak?”

De telefoon gaat over alles. Juist als je dakloos bent.

Het begint al bij het maken van die ene belangrijke afspraak. Hoe doe je dat zonder telefoon? Er is bijna nergens meer een inloopspreekuur. Als je te laat bent, dan kun je dat niet even doorgeven. Sabrina: “Wij vinden dat niet erg bij de Regenboog, maar overheidsinstanties wel. Daarbij komt ook nog eens dat je zonder telefoon bijna niets meer kunt regelen.

4

Een telefoon koop je niet even Je kunt geen toeslag aanvragen zonder telefoon, geen zorgverzekering afsluiten, want overal moet je inloggen met je DigiD en daar heb je een telefoon voor nodig, anders ontvang je geen verificatiecode.”

Gek eigenlijk, vindt Sabrina, dat de overheid er maar vanuit gaat dat iedereen een telefoon heeft. “Een paar weken geleden was mijn eigen telefoon stuk.

Ik ging voor een nieuwe en hoorde dat ik wel een telefoon moest aanschaffen die geschikt was voor de allernieuwste software, anders had ik er straks weinig meer aan. Zo’n telefoon koop je niet even.

Onze bezoekers hebben vaak een daklozenuitkering, maar de overheid gaat er wel vanuit dat ze bereikbaar zijn. Laatst kreeg ik een telefoontje van een medewerker van het UWV. Ze konden hun klant niet bereiken. Of wij wisten waar hij was. Als hij niet op tijd reageerde, dan stopte zijn uitkering. Dan heb je nog de economisch daklozen. Die werken vaak als maaltijdbezorger en hebben een smartphone nodig voor hun orders. Dat gaat via een app, maar dan

moet hun telefoon wel die app kunnen ondersteunen.

We krijgen bij de Regenboog nog wel eens oude telefoons van gulle gevers. Heel aardig natuurlijk maar we hebben meer aan geld. Van dat geld kunnen we smartphones aanschaffen. We kopen geen dure iPhone maar gedegen smartphones die nog lang meegaan.”

Verrassende donatie!

Deze zomer doneerde Vodafone tientallen telefoons voor dakloze Amsterdammers. Michael Sprokkereef, programmacoördinator Hulpverlening vertelt: “We waren echt blij verrast met deze donatie en hiermee hebben ze echt zoveel mensen geholpen. Ook wilden ze hier niet breeduit voor bedankt worden in de media en dat is ook bijzonder, dus hierbij alsnog een bescheiden: dankjewel!”

Tekst: Nicolline van der Spek | Fotografie: Merlijn Michon

Doneer je oude telefoon?

We hebben gemerkt dat inzamelen van oude smartphones moeizaam gaat: het is voor de gulle gever moeilijk: is alles er wel echt af? Bij onze afdeling Login (pagina 16 van dit blad) worden de binnengekomen telefoon helemaal, discreet, schoongemaakt. Maar helaas, bij te oude smartphones willen apps vaak niet meer werken. Dan moet ‘ie eigenlijk naar de milieustraat. Meer info op pagina 19!

DIGITALE ONGELIJKHEID GROEIT De samenleving wordt steeds digitaler. Handig. Alleen niet voor iedereen. Sommige mensen komen door de toenemende digitalisering juist in de problemen. De Regenboog Groep zet digimaatjes in.

Een digimaatje helpt stadgenoten met digitale vragen. Samen oefenen achter de computer of met de smartphone. Of helpen bij het aanvragen van een DigiD, het inloggen bij een zorgverzekeraar, het indienen van een sollicitatie op de website van het UWV. Maar ook het helpen met Wordfeud of het chatten met familie.

Digimaatjes zijn hard nodig, aldus Ellina van der Boon. Zij coördineert het gelijknamige project waarin vrijwilligers worden gekoppeld aan Amsterdammers in digitale armoede. Het probleem is groot. En het groeit. In haar handen heeft Ellina een recent verschenen rapport van de gemeente Amsterdam, uitgevoerd door de Vrije Universiteit met als veelzeggende titel Digitale ongelijkheid. Conclusie: de snel digitaliserende wereld heeft de traditionele ongelijkheden eerder vergroot dan verkleind.

Mensen haken af “Wij zien het ook bij De Regenboog. Mensen weten niet hoe ze moeten inloggen op sites van de overheid. Ze moeten allerlei formulieren downloaden, 6

deze invullen, digitaal ondertekenen en terugsturen.

Hoe doe je dat? En wát als je een fout maakt bij het invullen? Word je dan afgestraft? Mensen zijn bang geworden na de toeslagenaffaire. Argwanend. En laten het maar zitten.”

“Het wrange is dat juist van de mensen die het minst meedoen in de samenleving de meest complexe digitale vaardigheden worden gevraagd. Dan heb ik het over mensen die in armoede leven of kampen met psychosociale problemen. Ze komen bijvoorbeeld in aanmerking voor huurtoeslag of kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Maar om dit ook aan te kunnen vragen, moet je toch best wat digitale handigheid hebben.

We zien dat mensen afhaken, waardoor ze allerlei voorzieningen mislopen en dieper in de schulden komen. Dat laten ook alle onderzoeken zien: armoede vergroot de digitale kloof. Mensen hebben stress omdat ze schulden hebben en de waan van de dag slokt ze op. Dan staat je hoofd ook niet naar het aanleren van ingewikkelde digitale

vaardigheden. Wat ook speelt is dat websites soms behoorlijk complex zijn. Mensen met een lage taalvaardigheid verdrinken in de abstracte teksten van overheidsinstanties en zorgverzekeraars. Dat is zeker voor nieuwkomers een probleem.”

Hulp achter de voordeur “Om de digitale kloof te dichten biedt de gemeente gratis computercursussen aan. Dat doen wij ook als Regenboog Groep, maar we zien dat die cursussen vaak nog een brug te ver zijn voor veel mensen binnen de Regenboog. Mensen voelen zich niet op hun gemak in een klasje, uit schaamte, of ze vinden het lastig om de deur uit te gaan en naar een ander stadsdeel te reizen. Sinds deze zomer werken we met digimaatjes, waarbij een vrijwilliger van De Regenboog thuis achter de voordeur helpt en oefent bij een specifieke vraag op digitaal gebied. Je hoeft geen nerd te zijn om digimaatje te worden, gewoon simpele basiskennis is al voldoende om je aan te melden. We zijn nog op zoek, dus wie interesse heeft, meld je aan op deregenboog.org!”

7

Het motto van Toon: “Kijk nog eens goed in allerlei laatjes, jas en tas, die komen de Goede Doelen van Muntenactie GOED VAN PAS !”

8

CONTACTVOL DONEREN! Contactloos, dat zijn we met zijn allen alweer een hele tijd: de technologie zorgt ervoor dat je met je smartphone kan betalen, hygiënisch en efficiënt. Geen rinkelende broekzakken meer en zelfs geen excuus meer naar de Z!- Krant verkoper dat je geen geld bij je hebt. Want ook bij hen kan je tegenwoordig met een QR-code de krant kopen. En dan is er Toon.

9

Is er ergens een ramp, dan staat Toon vooraan om te helpen.

Al dik twintig jaar zamelt Toon (1942) ‘vreemd’ geld in voor allerlei goede doelen. Ook is De Regenboog Groep een aantal jaar geleden opgenomen in zijn lange lijst van goede doelen. Dat inzamelen doet hij met geldbussen. Zo’n negentig stuks, prachtig beschilderd door zijn maatje Bert (1931). Ze staan o.a. bij supermarkten, verspreid door de stad en zijn bedoeld voor ‘vreemde’ valuta. Toon de Muntenman ‘vereurotiseert’ dit buitenlandse geld bij de bank en stort de euro’s ‘als de roosjes’ van Theresia van Lisieux over de wereld.

Noordermarkt De Muntenman is een fenomeen in de stad. Vanaf 2005, tot aan corona, stond hij bijna elke maandag met zijn kar op de Noordermarkt in de Jordaan.

Iedereen kent hem. Daar heb je hem weer: de muntenman! “Ik heb het ‘doorzetterige’ van mijn vader en het sociale van mijn moeder. Ze had vroeger een sigarenwinkeltje in Hazerswoude en kneep voor sommige klanten een oogje dicht; mensen die het moeilijk hadden.”

Brinkie Het verzamelen van buitenlands geld begon in het voorjaar van 2001 met kinderboerderij ‘t Brinkie.

Door de Mond- en Klauwzeercrisis kwamen er ineens geen bezoekers meer. Toon – oprichter en penningmeester van de kinderboerderij – zamelde 10

Duitse marken, Spaanse peseta’s en Franse francs in om zijn Brinkie uit de brand te helpen. In de komende jaren zou je al die munten en biljetten toch niet meer kunnen gebruiken in de vakantielanden, zo was het idee. Een gouden greep die zou uitmonden in een mondiale actie voor liefdadigheidsdoelen over de hele wereld, zo bleek.

Bijlmerramp Behalve door zijn sociale moeder, komt de motivatie om iets goeds te doen voor de wereld van de paters uit Geleen, vertelt Toon. Hij zat er als kleine jongen op school en dat heeft diepe indruk gemaakt. Maar uiteindelijk heeft de Bijlmerramp van 1992 het laatste zetje gegeven. “Die ramp voltrok zich honderd meter voor mijn neus. Ik voelde me zó bevoorrecht dat ik het had overleefd dat ik écht iets wilde doen voor de mensen.”

Giro 555 En zo rijdt hij al jaren door de stad. Met zijn muntenkar. Is er ergens een ramp, dan staat Toon vooraan om te helpen. In 2010 kwam de opbrengst gedurende een aantal weken geheel ten goede aan slachtoffers van rampen in Haïti en in 2011 voor Japan. Allemaal via Giro 555. De mensen zijn gul, valt Toon op. “Ondanks corona is het in het afgelopen jaar tóch nog weer gelukt om 25 duizend euro bij elkaar te scharrelen. Zowel voor projecten in Amsterdam als in Brazilië, Ghana en voor de vluchtelingen op Lesbos. Ik houd het allemaal precies bij en je gelooft het niet, maar sinds kort staat de teller op 555.”

Daklozen Zoveel geld heeft Toon inmiddels met zijn buitenlandse munten bij elkaar verzameld: 555.000 euro! Ook De Regenboog Groep mag rekenen op de munten en biljetten van Toon, die zelf bepaalt aan welke Goede Doelen hij het geld schenkt. “Ik heb iets met daklozen. Ik fiets natuurlijk al twintig jaar met mijn bakfiets door Amsterdam. Dan ontmoet ik de poortwachters, zoals ik ze noem, van de supermarkt: de mannen en vrouwen die mijn geldbussen beschermen tegen diefstal. En wie zijn die poortwachters? Dát zijn de daklozen!”

Meer weten?

Naschrift van Toon

“Na twintig jaar inzamelen van allerlei buitenlandse munten en biljetten voor Goede Doelen, mede dankzij vooral veel publiciteit via het rondrijden als ‘Muntenman’ door Amsterdam en vijftien jaar een vaste standplaats op de maandagse Noordermarkt, is de opbrengst daarvan in de laatste anderhalf jaar corona behoorlijk minder geworden.

Ook ziet mijn toekomst als ‘bakfietsrijder’ er minder positief uit, nu ik sinds het voorjaar 2019 ook nog kanker heb gekregen en door vermoeidheid minder in staat ben nog volop in de running te zijn ...

Tóch hoop ik nu - ook op een nieuwe ‘digitale wijze’ - de nodige publiciteit te krijgen. Al was het maar om de HELFT van het jaarlijkse gemiddelde van de afgelopen decennia binnen te halen.

Om tóch nog tien jaar door te kunnen gaan, wetende dat er nog ontzettend veel buitenlands geld in Amsterdamse huizen verborgen is.

Mijn motto blijft dan ook: Kijk nog eens goed in allerlei laatjes, jas en tas, die komen de Goede Doelen van Muntenactie GOED VAN PAS !

In de hoop dat ik behalve de Amsterdamse Straatkrant alsook De Regenboog Groep tot december 2031 kan blijven ‘sponsoren’.

Want dat is het laatste jaar waarin we nog de GULDEN biljetten kunnen vereurotiseren!”

Kijk op www.muntenactie.nl Met groet, Tekst: Nicolline van der Spek, Merlijn Michon en Toon zelf | Fotografie: Merlijn Michon

Toon 11

Over de cover!

Al vele edities van Meeleven mag een gastfotograaf de cover verzorgen. Hij, zij of hen mag zelf vorm geven aan het thema van dat nummer.

Deze editie is Mila van Egmond de gastfotograaf.

En dat is best bijzonder, want naast fotograaf is ze ook nog eens werkzaam op de afdeling vrijwilligerswerving van De Regenboog Groep. Aan haar de schone taak deze twee jobs even te scheiden en met een andere bril, of lens zo je wil, te kijken naar onze stad.

Tiny Mila van Egmond: “Tiny is mijn bovenbuurvrouw.

Ze woont al ruim 20 jaar in Amsterdam-Noord, maar zegt altijd: ik kom uit de Jordaan. En dat is te merken: ze zegt de dingen zoals ze zijn. Geen opsmuk, heerlijk vind ik dat. Ik drink soms een sterk bakje koffie bij Tiny, uit een kopje met vlinders.

Dan help ik haar met digitale klusjes; activeren DigiD, updaten van het besturingssysteem van haar smartphone ... Terwijl zij een sigaretje rookt.

De administratie bestaat uit losse briefjes op de keukentafel. Ik leer haar de CoronaCheck-app gebruiken, zij vertelt mij bij welke marktkoopman ik de lekkerste kip van Amsterdam kan kopen.”

Tekst en foto: Mila van Egmond 12

Wist je dat ...

Een kerstgift aan ons = een cadeautje voor je belastingaangifte!

Het einde van het jaar nadert en misschien overweeg je ons werk met een gift te ondersteunen. Dat vinden we natuurlijk heel erg mooi en daar willen we je bij voorbaat vast hartelijk voor danken!

Maar wist je dat eenmalige giften aftrekbaar zijn als ze in totaal hoger zijn dan 1% van je verzamelinkomen? Ook voor periodieke giften gelden voordelen. Op belastingdienst.nl vind je er alles over. Mocht het je echter gaan duizelen aldaar, of vind je het gewoon fijn om iemand te spreken: schroom niet en bel Fré Meijer 020 531 7600. Mailen kan natuurlijk ook: fmeijer@deregenboog.org. Zij kan je uitstekend vertellen hoe jouw gift aan De Regenboog Groep besteed wordt!

Onverwacht verbonden Bij De Regenboog Groep staat, bij alles wat we doen, het contact centraal. Voor iedereen, niemand uitgezonderd. Aan het woord: Martine Drabbe, deze goedlachse heldin koppelt LHBT+-ers met psychiatrische problematiek, zowel Nederlanders als vluchtelingen, aan LHBT+ vrijwilligers. Ze helpt ieder geslacht, maar is vooral gemoeid met de lesbische deelnemers.

“Eenzaamheid, onbekendheid met de stad, onbekendheid met de gayscene… Dit zijn problemen waar nieuwe Nederlanders met een LHBT+-achtergrond mee kampen. We helpen mensen die een heel klein -soms zelfs helemaal geen- netwerk hebben.

Ze kunnen praten over hun geaardheid en het kan vervolgens ook stimulerend zijn dat ze gaan werken, of vrijwilligerswerk gaan doen.

Divers en met heftige raakvlakken De mensen die ik probeer te helpen zijn heel divers en, zoals je vast weet, hebben geaardheid en cultuur soms heel heftige raakvlakken. Zo begeleid ik een Marokkaanse man in transitie. Al jaren in Nederland met een gezin met kinderen en enkele decennia lang geestelijke geweest. Sinds hij een paar jaar geleden uit de kast is gekomen heeft zijn familie helaas afstand van hem genomen. Ze is nu thuis als vrouw gekleed, maar nog niet in transitie. Zo iemand heeft op zo’n moment bijna niemand meer om meet te communiceren, dus daar kunnen wij helpen.

Bijzonder en afwisselend Het is leuk en heel afwisselend werk. Ik ontmoet heel veel verschillende mensen, zowel vrijwilligers als deelnemers. Het is erg leuk als een koppeling slaagt, als mensen blij zijn met elkaar en als ze er wat aan hebben. Ik voel me eigenlijk gewoon een koppelaar-

ster, zonder de verborgen agenda van een relatie.

Al gebeuren er soms ook onverwachte dingen die je simpelweg niet kan verzinnen al zou je het graag willen.

Onverwacht verbonden!

Een Japanse, non-binaire uitwisselingsstudent werd vrijwilliger bij ons. Ik koppelde ‘hun’ aan een Nederlandse transvrouw (van man naar vrouw), die Hello Kitty fan is. Ze was aangekleed als Hello Kitty, had een panty aan van Hello Kitty, heeft thuis een dekbed, alle accessoires… Noem maar op! En ze is twee meter lang. Sinds het moment dat ik ze aan elkaar koppelde, was er een soort van energie tussen deze twee. Na vijf maanden werd ik opgebeld of ik langs wilde komen om iets te komen drinken want ze wilden me wat vertellen. Ze hadden een relatie!

Op zo’n moment is er natuurlijk geen sprake meer van een vrijwilligerskoppeling. Dus wat De Regenboog betreft, moest ik hun koppeling stoppen. Ik heb ze heel veel geluk gewenst, want zo gaat dat dan. En wat denk je? Een maand later krijg ik het verzoek om getuige te zijn voor hun huwelijk! Dat heb ik gedaan.

Het was op alle fronten een bijzondere dag die ik niet snel zal vergeten!”

Tekst: Marije Maliepaard en Martine Drabbe | Selfie: Martine zelf 13

TIJDENS HET FRISBEEËN GING HIJ VERTELLEN

EENZAAMHEID ONDER JONGEREN Net als we weer gewend zijn aan de kersverse verworven vrijheid, schuiven de nieuwe coronamaatregelen met hetzelfde gemak de wereld weer dicht.

Dieper in hun schulp gekropen door het maanden gedwongen thuiszitten, is het voor een groeiend aantal jongeren extra lastig om het sociale leven te omarmen. Jongerenmaatjes Robert Rescino (32) en Anastasia Dima (26) – twee vrijwilligers van De Regenboog Groep – helpen jongeren die kampen met eenzaamheid op weg.

“Tijdens het frisbeeën ging hij vertellen, D., mijn maatje. Hij voelde zich duidelijk op zijn gemak en begon te vertellen over wat hem allemaal bezighield.

Dat was een moment waarvan ik dacht: ‘hé, hier is iets aan het veranderen’, want voorheen vertelde hij weinig over zichzelf. Door corona kwam hij zelfs nauwelijks buiten.” Robert Rescino zit achter een glas verse jus d’orange op een zonnig terras in het centrum van de stad. Het is nog vroeg, maar de Amsterdammers hebben er zin in. Iedereen is onderweg: naar school, de universiteit, kantoor.

14

De tram komt een paar keer langsgerinkeld.

Auto’s toeteren. Corona lijkt -op moment van schrijven- achter ons te liggen. Het normale leven is weer begonnen. Robert is jongerenmaatje bij De Regenboog Groep. Samen met vrijwilligers als Robert zetten wij ons onder andere in voor jongeren die worstelen met eenzaamheid. Het probleem openbaart zich bij een groeiend aantal jongeren.

Zeker na de afgelopen coronaperiode.

“Ik ben gewoon iemand om tegenaan te praten.”

“Tijdens corona was ik zelf ook best eenzaam”, bekent Robert, die een baan heeft en samenwoont met een vriendin in Amsterdam-Oost. “Dus toen er weer wat meer mogelijk was, ging ik googelen. Ik wilde vrijwilligerswerk doen, uit mijn bubbel treden en kwam uit bij De Regenboog Groep. Zodoende leerde ik mijn maatje D. kennen. Hij is zes jaar jonger dan ik en heeft een vorm van autisme. In het begin zijn we gaan gamen, gewoon ‘silly fun games’. Dat brak het ijs, merkte ik, want dat gamen bleek een goede manier om met elkaar te praten. We hielden het licht en spraken over zaken die ons allebei

“Misschien scheelt het dat ik geen social worker ben. Ik ben gewoon iemand om tegenaan te praten en leuke dingen mee te doen”. interesseren: gamen dus en sporten. Later ben ik op zoek gegaan naar iets waardoor hij naar buiten ging.

We zijn gaan basketballen en frisbeeën. Mijn maatje heeft moeite met drukke plekken, dus zochten we naar plekken waar we ons allebei op ons gemak voelen: het bos, het park. Daar begon hij voor het eerst te vertellen, tijdens het frisbeeën. Misschien scheelt het dat ik geen social worker ben. Ik ben gewoon iemand om tegenaan te praten en leuke dingen mee te doen. Meer niet. Groter wil ik mijn rol dan ook niet maken. We zijn nu bijna een jaar verder.

Hij is veranderd, heb ik gemerkt, opener geworden en hij doet nu parttime werk op de universiteit. Maar daar wil ik zeker niet de credits voor krijgen. Dat doet hij toch echt allemaal zelf.”

“Ineens dát appje, ik wist niet wat ik las!”

Jongerenmaatje en student Biologie Anastasia Dima zat ‘s avonds bij een vriendin toen ze ineens een appje kreeg: ‘Zullen we volgende week ergens afspreken?’ “Ik wist niet wat ik las!” De app was van haar maatje, die tijdens de coronaperiode naar Amsterdam is verhuisd en feitelijk nooit buiten is geweest, te angstig voor de buitenwereld. “We kennen elkaar al zes maanden, maar nooit eerder wilde hij in het echt afspreken. We hebben maanden alleen maar online afgesproken, met Zoom.”

Het duurde lang voordat ze het vertrouwen wist te winnen, blikt Anastasia terug op de afgelopen maanden. “Al die keren met Zoom spraken we

over alles en niets, kleine dingen, maar het werd nooit persoonlijk. Hij vertelde veel over het land waar hij lang had gewoond. Natuurlijk wilde ik wel over andere dingen praten, maar ik wilde hem niet pushen. Het hielp toen ik over mezelf vertelde. We lijken op elkaar. Ik ben ook iemand die niet snel op mensen afstapt. Wat ook hielp, was dat ik hem complimenten gaf, bijvoorbeeld over de verhalen die hij me vertelde. Daar was hij heel blij mee, want hij dacht dat hij veel te lang aan het woord was. Door hem feedback te geven en mezelf kwetsbaar op te stellen, zag ik dat hij geleidelijk opener werd en meer initiatief nam. Ik maakte altijd de afspraak voor de volgende Zoom-sessie, maar na acht weken deed hij dat. Ik dacht: nu zijn we op de goede weg. En toen kwam die app!”

“De volgende stap is vrienden maken.”

De uitnodiging op de app, een doorbraak, greep Anastasia met beide handen aan. De ontmoeting heeft onlangs plaatsgevonden in het Amsterdamse Bos. Ze straalt als ze erover vertelt: “Het begon een beetje onhandig, want we stonden allebei op een andere locatie op elkaar te wachten, maar al snel voelden we ons allebei op ons gemak. Het bos heeft natuurlijk ook iets rustgevends en door te lopen hoef je elkaar niet aan te kijken terwijl je praat. Het was alles bij elkaar een langzaam proces, maar wel een mooi proces. Niet iedereen staat midden in het leven, er zijn ook mensen die zich in de periferie van het leven begeven. Daar kun je als maatje veel voor betekenen, heb ik gemerkt. Hij is uit zijn comfortzone gestapt. Hij durft naar buiten. De volgende stap is vrienden maken.”

Tekst: Nicolline van der Spek | Fotografie: Merlijn Michon 15

WANNEER DE HARDE SCHIJF VOL IS

Een meneer van eind zeventig komt zijn computer ophalen. Hij is te vroeg. Ze zijn nog met zijn computer bezig. Een hele grote toren, die de man even later met veel touw en knopen op z’n bagagedrager vastmaakt.

Blij fietst hij ermee de straat uit, uitgezwaaid door de mensen van de werkplaats.

16

Het gebeurt allemaal in de Kwakersstraat, AmsterdamWest. Hier vind je Login, een computer- en reparatiewinkel waar je refurbished computers, losse onderdelen en accessoires kunt kopen. Refurbished houdt in dat de computers tweedehands zijn, maar zodanig opgeknapt dat ze weer goed functioneren. Uiteraard voor een zacht prijsje!

Frits van Houwelingen is er werkbegeleider, maar benadrukt: “Zelf weet ik niks van computers.” Frits houdt zich bezig met personele zaken en sfeerbeheer; gaan de mannen (en die enkele vrouw) die wél verstand hebben van computers een beetje met plezier naar hun werk?

Piepende computers Mohammed bijvoorbeeld. Drie keer per week is hij er te vinden. “Ik leer elke dag bij”, zegt hij. “Het is zó breed, werken met computers. Piepende computers, laptops die oververhit raken, je komt hier van alles tegen.”

Mohammed is lange tijd uit de running geweest door problemen, welke wil hij liever niet vertellen, laten we het erop houden dat zijn harde schijf vol was. “Ik ben toen bij Login gaan werken om werkritme te krijgen.

Stap voor stap gaat het beter met me. Voor het moment zit ik hier goed, maar ik zou heel graag in de toekomst iets in de zorg willen gaan doen. Als er dan tijd over is, kan ik nog altijd vrijwilligerswerk blijven doen in de computers.”

Google, wat is dat?

Hard nodig: vrijwilligers die verstand hebben van computers. De digitalisering gaat snel, voor sommige mensen te snel, vindt zelfs Mohammed.

“Niet iedereen lukt het om die snelheid bij te houden. We hebben hier een keer een computer gebruikersvriendelijker gemaakt voor een man die niet wist wat Google was. We hebben toen een snelkoppeling gemaakt op zijn computer en de naam ‘Google’ veranderd in ‘Internet’.”

Die meneer zou eens kunnen aankloppen bij Sonh Lövdahl van ACC Noord (Actief Computer Centrum) boven de Kringloopwinkel op de Distelweg. Hier

Piepende computers, laptops die oververhit raken, bij Login komen ze het allemaal tegen. kunnen mensen zes dagen per week terecht voor al hun digi-vragen of een cursus volgen in Word, Excel of Windows 10. ACC Noord is een onderdeel van De Regenboog Groep en wordt gedragen door enthousiaste vrijwilligers, allen met een ggzachtergrond. “Veel buurtgenoten weten ons te vinden”, vertelt Sonh. “Sommige mensen komen alleen voor de gezelligheid. Dat vinden we ook goed.

Juist in de laagdrempeligheid ligt onze kracht. Maar het grootste deel komt hier omdat ze vaardigheden missen die in de deze gedigitaliseerde samenleving steeds belangrijker worden.”

Als een tierelier “Eigenlijk zou er op elke hoek van de straat een inloop moeten zijn voor mensen met digitale vragen”, stelt Dini Glas, teamleider SCIP, ook Regenboog.

“Alles wordt digitaal. Als je daar niet mee uit de voeten kan, dan loop je van alles mis en kom je in de problemen.” Ze steekt de hand in eigen boezem, want hoeveel aandacht is er eigenlijk voor digitale ondersteuning binnen De Regenboog Groep zelf?

“We geven al jarenlang cursussen bij ACC, maar de digitale nood is inmiddels zo hoog, dat we anderhalf jaar geleden de koppen bij elkaar hebben gestoken.

‘Wat ontbreekt er nog?’, was de centrale vraag.

Daar zijn mooie dingen uitgekomen. Digimaatjes bijvoorbeeld en een inloopspreekuur voor mensen 18

binnen De Regenboog die telefoon- of tabletles nodig hebben. Liep meteen als een tierelier. Daarnaast willen we onze mensen didactische vaardigheden meegeven. Je kunt wel verstand hebben van computers, maar hoe leg je aan een ander uit hoe een computer werkt?”

Doorstromen Terug naar de oude man en zijn gerepareerde computer. De winkeldeur gaat dicht. Het is vijf uur.

Morgen weer een nieuwe dag. “Werken bij Login geeft stabiliteit”, aldus Frits, die de zaak afsluit, en denkt aan de mannen van de werkplaats, die dagelijks computers uit elkaar halen en telefoons terugzetten naar de fabrieksinstelling. Hij denkt aan Mohammed die hier drie jaar geleden voor het eerst binnenkwam, niets van computers wist, alles heeft bijgeleerd en inmiddels een grote steun is voor de nieuwkomers bij Login. Aan hun leven wordt nog wat gesleuteld, het zijne is gereset. En dat gebeurt allemaal hier, in de Kwakersstraat. Net een modern computersprookje.

Login en ACC zijn onderdeel van SCIP, een onderdeel van De Regenboog Groep met 13 verschillende projecten. Er is o.a. veel te doen voor mensen die in computers geïnteresseerd zijn. SCIP is van en voor mensen met een achtergrond als klant van de psychiatrie.

Tekst: Nicolline van der Spek I Fotografie: Merlijn Michon

OP DE ZEEPKIST

GRATIS INTERNET VOOR IEDEREEN Marleen Stikker (1962) is directeur bij de stichting Waag (Technology and society), is ‘Professor of Practice’ aan de Hogeschool van Amsterdam, schreef het boek ‘het internet is stuk (2019) en was in 2018 te gast bij VPRO’s Zomergasten. In 1993 stond ze aan de wieg van het internet. Als bedenker van De Digitale Stad ontwikkelde ze de eerste gratis toegangspoort tot een virtuele gemeenschap op het internet.

Nog altijd een van haar speerpunten.

“Om deel te kunnen nemen aan de samenleving is toegang tot internet een voorwaarde. De overheid veronderstelt ook zomaar dat iedereen toegang heeft tot internet, maar dat is in Nederland helemaal niet goed geregeld. Er zit ook nog een twist in die ik erg lastig vind: juist mensen die afhankelijk zijn van overheidssteun, zijn bijna verplicht om internet te gebruiken. Het begint al met het zoeken van een baan, dan word je geacht een social media presence te hebben met een LinkedIn-profiel.

Anders laat je niet zien dat je beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt. Daarmee lever je mensen uit aan de ‘gratis’ economie, waarbij ze betalen met hun privacy. Allemaal niet wenselijk. Ja, misschien voor mensen die alles voor elkaar hebben, zij kunnen besluiten zo nu en dan niet online te zijn. We vragen nogal wat van mensen aan de onderkant van de samenleving. Als je formulieren invult, zitten er 20

altijd addertjes onder het gras, voorwaarden waar je op moet klikken, maar waarvan je niet goed weet wat de consequenties zijn. Sta je niet sterk in je schoenen, dan kan dat ongemakkelijk voelen; heb ik het juiste gedaan? Wat gebeurt er met mijn gegevens? Val ik nu in de categorie: verdacht?

Ik pleit voor gratis en veilig internet voor iedereen; thuis en op openbare plekken. Je hebt het recht om niet continu bekeken te worden. Samen met studenten van de Hogeschool van Amsterdam ontwikkelen we bij de Waag op dit moment een veilig digitaal Amsterdam voor 2025, onderdeel van de viering van Amsterdam 750 jaar. Bij die ontwikkeling hebben we ons de vraag gesteld: voor wíe ontwerpen we het? We zijn tot de conclusie gekomen dat we het moeten ontwerpen voor degenen die het minste hebben: mensen die geen dak boven hun hoofd hebben of zelfs geen paspoort bezitten. Als je een veilige en eerlijke digitale stad wilt zijn, dan zou je geen paspoort nodig hoeven te hebben om je te identificeren. Pas dan is internet inclusief.”

Interview: Nicolline van der Spek | Foto: Jimena Gauna