Meeleven; Opnieuw

Nr. 1-2020

OPNIEUW

MEELEVEN IS EEN MAGAZINE VAN DE REGENBOOG GROEP EN VERSCHIJNT VIER KEER PER JAAR

HULP AAN ZZP’ERS PUINRUIMEN & OPNIEUW BEGINNEN

HOST FOR REFUGEES EX-VLUCHTELINGEN VANGEN VLUCHTELINGEN OP

MAATJESKOPPEL “JE KOMT TOCH WEL NAAR MIJN BRUILOFT, HÈ?”

NALATEN AVONTURIER GEEFT HAAR ERFENIS EEN GOED DOEL

HOOFDREDACTIONEEL COMMENTAAR

Renaissance ‘Iedere dag word je opnieuw geboren, je bent dus nooit ouder dan een dag’, was wat Jules Deelder (iemand, ergens, hebbe waarschijnlijk zijn ziel, of misschien ook niet, Jules mag het weten) onder meer tegen me zei toen ik hem enkele jaren geleden mocht interviewen. Toen hij stierf, dacht ik terug aan de mooie middag in café Ari, bijna tien jaar geleden, waar ik samen met fotograaf Marius een portret maakte van deze held.

De eenvoudige schoonheid van zijn uitspraak helpt me nog regelmatig. Als ik een fout heb gemaakt, als ik me onredelijk heb geuit of anderszins verzand ben geraakt in zwartkijkerij, denk ik hier aan: ik kan, nog veel vaker dan ik denk, opnieuw beginnen. Of dat over iets kleins gaat of iets groots, er zit altijd wel iets aan ieder probleem wat je – met een hernieuwde blikopnieuw kunt aanvliegen.

Het begint met een keuze, de eerste stap. Soms is deze keuze niet in vrijheid genomen: de vluchtelingen die zich nog altijd ’s avonds op ons hoofdkantoor melden (zie pagina’s 4-6) hebben zo’n ingrijpende keuze gemaakt, naar een onbekende nieuwe start, die de meesten van ons niet kunnen voorstellen.

Dit geldt in zekere zin ook voor de mensen met schuldenproblematiek, die samen met een vrijwilliger naar een schone lei toe werken. De mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, die bij ons opnieuw

Colofon Meeleven wordt vier keer per jaar uitgegeven door De Regenboog Groep ISBN 13840607 De Regenboog Groep Droogbak 1-d 1013 GE Amsterdam 020 531 76 00 www.deregenboog.org info@deregenboog.org Contactpersoon donateurs Fré Meijer 020 531 76 00

Veel leesplezier en tot de volgende Meeleven!

Sander Kersten

Fotografie cover Marius Roos / mariusroos.nl

Druk Drukkerij Schuttersmagazijn

Direct doneren? Dat kan ook NL79 TRIO 0379 3155 64

Fotografie Merlijn Michon Bas Evers

Disclaimer De in dit magazine gepresenteerde informatie is in samenspraak met en met toestemming van de geraadpleegde bron tot stand gekomen.

Samensteller De Regenboog Groep accepteert dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor onjuistheden anders dan spellings- of interpunctiefouten.

Volg ons op Facebook en Twitter en blijf op de hoogte van het laatste nieuws over De Regenboog Groep.

Kopij Nicolline van der Spek Jola Gosen Eindredactie en correcties Vanessa Smit/ Veu Studio Hoofdredactie Sander Kersten Design Left Graphic Design

2

zijn begonnen en hun loopbaan nieuw leven hebben ingeblazen. De delinquenten die met een vrijwilliger (pagina 15-18) beginnen aan een nieuw netwerk van mensen, buiten hun oude omgeving.

Want opnieuw, groot of klein, is verandering. En vaak moet ook een omgeving maar willen en kunnen begrijpen dat iemand opnieuw wil of zelfs moet beginnen.

Freddy, de hoofdrolspeler in de mooie mini-docu die we maakten (zie pagina 10 en 11) zegt het mooi in zijn prachtig, persoonlijk relaas: “De Regenboog komt niet naar je toe, je moet wel een beetje moeite doen”.

Ik nodig je van harte uit om de documentaire te kijken, die doorspekt is van het thema en waarin mensen die echt opnieuw zijn begonnen het eerlijk, oprecht en zonder vals sentiment weten te verwoorden.

Terug naar het begin van dit stukje: de dag dat Deelder stierf nam ik, na bijna tien jaar opnieuw contact op met Marius. Ik nodigde hem uit om in deze nieuwe setting weer eens samen te werken. Hij vond dat een goed idee en heeft dan ook op treffende wijze vorm gegeven aan het thema op de mooie cover van deze editie.

Acceptgiro We sturen altijd een acceptgiro mee met Meeleven, zodat ook de lezers die geen donateur zijn aan onze projecten kunnen doneren.

De Regenboog Groep Amsterdam @Regenboog020 Nieuwsbrief ontvangen?

Meld je aan via www.deregenboog.org/nieuwsbrief Meeleven niet meer ontvangen?

Stuur een mail naar Fré Meijer: fmeijer@deregenboog.org of bel 020 531 76 00

HANS IN GESPREK MET …

ELSJE Elsje van Dijk (45) kampte een groot deel van haar leven met schulden en depressies. Ze kreeg via de Regenboog een maatje, werd ambassadeur en werkt nu als coördinator van een team ervaringsdeskundigen. Zij hebben het doel de aanwezige ervaringskennis in te zetten zodat de zorg binnen de Regenboog nóg beter wordt! Hans Wijnands is directeur van De Regenboog Groep.

H: “Je bent een paar jaar geleden met een nieuw leven begonnen; niet alleen door schuldenvrij te zijn, maar ook qua gezondheid (Elsje was 88 kg afgevallen, red.) Heb je nog steeds het gevoel dat je opnieuw moet beginnen?”

E: “In sommige dingen wel, in andere dingen niet.

Opnieuw beginnen is een proces dat voortduurt.”

H: “Wanneer is iemand eraan toe om een nieuwe start te kunnen maken?”

E: “Waar de een vijf keer rock bottom moet raken om het roer om te gooien, kan de ander dat bijvoorbeeld nooit. Er zijn ook mensen die al aan één alarmbel genoeg hebben en stappen zetten. Die mensen hebben vaak een stabiel netwerk en hebben veel liefde meegekregen in hun leven. Mensen die dat missen, doen er vaak langer over om een nieuw begin te kunnen maken.”

H: “Wat kun je doen om iemand te helpen met het zetten van stappen?”

E: “Verbinding maken. De ander zien als mens, niet als probleem. Binnen de professionele hulpverlening praat je alleen over je probleem. Dan ga je jezelf ook als probleem zien, waardoor je dieper wegzakt. Je bent meer gebaat bij contact van mens tot mens; in gezien worden zit naar mijn idee de essentie van opnieuw beginnen.”

H: “Dan nog. Hoe doe je dat, verbinding maken, hoe regel je dat?”

E: “Laat ik mezelf als voorbeeld nemen. Mijn maatje Fré kwam bij mij thuis toen ik diep in de schulden zat. Ze zag mijn stapels post, maar ze zag ook iets anders. Ze zag dat ik goed kon schrijven. Ik moest namelijk een brief schrijven aan mijn schuldeiser.

Ze riep: ‘Je kunt heel goed stukken schrijven!’ Dat had nog nooit iemand tegen me gezegd. Mijn ouders zeiden dat ik niets kon en mijn psycholoog zei: ‘Je hebt een depressie.’ Fré was de eerste die mijn kwaliteiten zag. Ze zorgde er ook nog eens voor dat ik zélf mijn schulden oploste. Niet door boven me te staan, maar door naast me te zitten.”

H: “Het is dus zaak de ander zelfvertrouwen te geven?”

E: “Dat is een belangrijke toegevoegde waarde inderdaad: het geloof in herstel. Laatst zei ik tegen iemand die altijd te laat komt dat de maat voor mij vol was. Meestal zeggen we daar niets over, maar wat je dan eigenlijk zegt is: ‘Ik zie dat jij niet op tijd kan komen.’ Dát is ook geloof in herstel, tegen iemand zeggen: ‘Ik wil dat je op tijd komt, want ik weet dat je dat kan.’”

Tekst Nicolline van der Spek | Fotografie Merlijn Michon 3

XXXXX

OPNIEUW BEGINNEN IN EEN ANDER LAND Na de vluchtelingencrisis in 2015 komen er nog altijd mensen aan in Amsterdam: Syriërs, Iraniërs, Afghanen.

Vrijwilligers, die jaren geleden zelf zijn gevlucht, helpen ze op weg. “Ik weet wat deze mensen doormaken.”

H

et is woensdagavond half zeven. Alle medewerkers van De Regenboog Groep zijn naar huis, maar de lichten branden nog op het hoofdkantoor aan de Droogbak.

Sima (29) doet de deur open. Ze kent feilloos de weg in het gebouw waar ze twee jaar geleden totaal ontredderd binnenliep als het Perzische zusje van het meisje met de zwavelstokjes.

“Ik stond op straat,” vertelt ze in het Engels, “en sliep bij de homeless people.”

Stralend: “De daklozen vertelden me dat er bij de Regenboog iemand werkte uit Iran. Ze bedoelden Nasir.”

Schot in de roos.

“Hij was als een vader voor me,” fluistert Sima, waarna de one and only Nasir Higazi achter zijn grote Perzische bloksnor onbedoeld begint te blozen.

4

De man van zeven talen Nasir Higazi is net 73 geworden en spreekt maar liefst zeven talen. In de jaren tachtig is hij zelf uit Iran naar Nederland gevlucht, nadat hij veel gruwelen had meegemaakt in de Iran-Irakoorlog.

In 2015 is hij verkozen tot Amsterdammer van het Jaar, vanwege zijn onstuitbare inzet als vrijwilliger voor De Regenboog Groep. Tijdens de vluchtelingencrisis in 2015, toen er dagelijks zo’n honderd asielzoekers in Amsterdam aankwamen, was hij letterlijk dag en nacht aanwezig bij de Regenboog om deze mensen op te vangen.

Voor Nasir hield de vluchtelingencrisis niet op in 2015. Per dag kloppen nog altijd tussen de tien en twintig mensen aan bij de Regenboog. Ze komen uit Syrië, Iran, Afghanistan, Libië en Libanon. De politie stuurt ze naar Nasir, wetende dat ze bij hem

in goede handen zijn. Nasir verstaat de mensen, schakelt desgewenst een pro deo advocaat in, helpt mensen aan een slaapplek bij een hostel of regelt een treinkaartje naar het aanmeldcentrum in Ter Apel. Maar het belangrijkste: hij heeft een hart van goud. “An angel in this world”, aldus Sima.

Sima’s droom Twee jaar geleden kwam Sima vanuit Iran naar Nederland. Ze trouwde hier met een man uit Iran, die drugs bleek te gebruiken en mentale problemen had. “Toen hij me iets wilde aandoen, ben ik weggelopen. Ik wist alleen niet waar ik naartoe kon. Ik heb hier geen familie en was helemaal alleen. Alles was nieuw: de taal, de cultuur, de stad. Ik wist niet wat ik met mijn leven aan moest.

Maar toen ik Nasir leerde kennen, veranderde alles. Hij gaf me positieve energie en zei: ‘Je bent gezond, je kunt werken. Je gaat het redden.”’

Sima werkt inmiddels bij een bakkerij-lunchroom in de stad. ‘s Avonds helpt ze Nasir door op vrijwillige basis te tolken voor de vluchtelingen. “Ik weet wat deze mensen doormaken. Dat praat makkelijker.”

Ze huurt een kamer in de stad en hoopt in Nederland

een goede baan te kunnen vinden. Ze heeft in Iran een accountancy opleiding gevolgd, maar werk vinden was lastig. “Toen ik in Iran solliciteerde zeiden ze: ‘We nemen je niet aan, want op de universiteit stak er een pluk haar uit je hoofddoek.’ Nu ik hier in Nederland woon, word ik elke dag wakker met het idee dat ik kan doen wat ik wil. Dat geeft me een vrij gevoel. Mijn droom is om hier te blijven, want in Nederland is er respect voor vrouwen. Wel zal ik mijn Nederlands moeten verbeteren.”

Nederlandse les Dat kan in het klasje van Masi Rasekh Far (56).

Elke woensdag geeft ze van vijf tot zeven uur Nederlandse les aan vluchtelingen. Vier jaar geleden kwam ze – ook vanuit Iran – naar Nederland.

Wanneer ze erover praat, springen spontaan de tranen in haar ogen. Ze mist haar kinderen enorm, al zijn ze volwassen. Teruggaan kan niet.

“Nog niet”, breekt Nasir in.

Masi moet lachen. “Nasir zegt altijd ‘Nóg niet.’”

Ze moet positief blijven, maar dat valt niet altijd mee. Opnieuw beginnen in een ander land is op je twintigste makkelijker dan op je vijftigste.

Droogbak by night De Regenboog Groep heeft in 2015 veel vluchtelingen opgevangen die op Amsterdam Centraal Station waren gestrand. Na deze eenmalige hulpactie is de huidige hulp voortgezet door Nasir Higazi. Zijn project ‘Host for Refugees’ begint dagelijks om 17.00 uur; dan krijgt ons hoofdkantoor gedurende de avond en nacht een andere functie.

5

“Het liefste zou ik een baan vinden, maar dat lukt niet. Misschien is het mijn leeftijd? Maar ik verveel me niet hoor. Ik ben altijd bezig.”

Achter de tranen komt een lach te voorschijn: “Ik werk als vrijwilliger bij drie verschillende stichtingen. Ik geef Nederlandse les aan vluchtelingen bij de Regenboog. Ik zwem met gehandicapten bij Stichting Cordaan. Daarnaast knip ik ook nog het haar van oudere mensen bij Stichting Markant, een organisatie voor mantelzorgers.”

Masi pakt haar telefoon en laat een foto zien van Bep, een 101 jarige zilvergrijze dame met vuurrode lippenstift. Eens in de twee weken gaat Masi bij haar langs om haar mooi te maken. “Toen Bep zichzelf vanmiddag in de spiegel zag, zei ze: ‘Ik zie er twintig jaar jonger oud!’”

YouTube Op haar schoolbord staat de zin: JE MOET NIET IETS DOEN. Daaronder de zin: JE MOET ALLEEN ADEMHALEN. De Masi-methode, ze verzint grappige zinnen om haar cursisten Nederlands te leren. “Met de eerste zin bedoel ik dat je niets tegen je zin moet doen. Laat je nooit dwingen tot iets.”

6

Ruba lacht. Ze is gevlucht uit Syrië en snapt precies wat Masi bedoelt. Ook voor Saeed en Parastou is het herkenbaar.

“In Iran kon ik alles”, zegt Masi. “Ik werkte bij een internationaal transportbedrijf. Hier in Nederland kon ik niets, ik sprak de taal niet en begreep niets.

Ik had ook moeite om voor alles hulp te vragen, bijvoorbeeld om mensen te vragen mee te gaan naar de dokter. Maar op een gegeven moment heb ik tegen mezelf gezegd: ‘Wil je verder met je leven, dan moet je in actie komen.’ Ik heb toen in het AZC met behulp van YouTube Nederlands geleerd.”

Blijven ademhalen Een klop op de deur. De pro deo advocaat meldt zich. Nasir gaat met hem wat zaken bespreken, terwijl Ruba de verleden tijd van zeggen oefent.

“Zie?” probeert ze met twijfel in haar stem.

“Bijna”, lacht Masi, “zei.”

Gelukkig is ‘blijven ademhalen’ in elk land hetzelfde. Ze komt er wel.

Tekst: Nicolline van der Spek | Foto’s: Merlijn Michon.

TOPKOPPEL IN BEELD

“Het mooie vind ik dat het altijd gelijkwaardig was” Ze wonen allebei in Amsterdam-Noord, schelen drie jaar en zijn ruim een jaar geleden aan elkaar gekoppeld door De Regenboog Groep. Inmiddels zijn de Regenboogmaatjes vrienden geworden. Aan tafel met Ruud en Emile: “Je komt toch wel naar mijn bruiloft, hè?”

M

aandag vroeg in de avond aan het Van der Pekplein druppelen er steeds meer mensen binnen bij pizzeria-trattoria Il Pecorino.

Op tafel een flesje citroenlimonade. Het wachten is op Ruud.

“Misschien staat hij buiten?” oppert Emile.

Hij loopt het restaurant uit.

Geen Ruud. Hij besluit hem te bellen.

Voicemail. Oh wacht, een appje: hij komt eraan. Na wat geschuif met stoelpoten volgt een welgemeende sorry. “Ik dacht dat we om zes uur hadden afgesproken.”

“Half zes”, knipoogt Emile.

7

Mazzel Emile Affolter (34) is persvoorlichter van Amnesty International. Hij woont samen in AmsterdamNoord en heeft twee jonge kinderen. Anderhalf jaar geleden meldde hij zich aan bij De Regenboog Groep als vrijwilliger. Hij kende de Regenboog van de groene fietstassen. “Ik wilde wat doen voor de stad, ik woon er nu 12 jaar en heb veel mazzel gehad in mijn leven. Het was hoog tijd om meer te gaan doen voor de stad en mensen die minder mazzel hebben hebben.”

Hij werd gekoppeld aan Ruud Kamstra, 31 jaar oud. Een jongen met het hart op de tong. Twee jaar geleden kwam hij de deur niet uit. Het T-shirt dat hij nu draagt met heel groot NEW YORK erop verraadt zijn inmiddels verbrede horizon en hij vertelt over zijn dag: druk.

“Emile is mijn tweede maatje”, vertelt Ruud. “De Regenboog had me in eerste instantie gekoppeld aan een jongen van 22 jaar. Een aardige jongen hoor, maar ik had juist iemand nodig met wat meer levenservaring. Ik had behoefte aan iemand die mij op sleeptouw nam, niet andersom. Toen ik Emile voor het eerst sprak, was er gelijk een klik.

Het gekke is ook dat ik heel vaak denk: als ik alles goed gedaan zou hebben in mijn leven, altijd netjes mijn huiswerk had gemaakt, zou ik dan nu net zo ver zijn geweest als Emile?”

Zwart gat Als puber was Ruud naar eigen zeggen een lastige jongen. Zelfs zo lastig dat zijn moeder hem op zijn 25ste door drie agenten van zijn bed liet lichten. Hij heeft daarna een poosje gezworven en is uiteindelijk bij zijn vijf jaar oudere zus terecht gekomen. In december 2015 werd zijn moeder ziek, een paar maanden later was ze overleden.

De dood van zijn moeder leidde tot een flinke depressie. “Ik viel in een zwart gat en had nergens meer zin in. Ik voelde me ook heel schuldig. Voor mijn gevoel had ik alles fout gedaan in mijn leven.

Ik ging flink aan de borrel en kwam drie maanden de deur niet meer uit. Tot mijn zus me van de bank naar Stichting Doras sleepte, en de onsterfelijke woorden sprak: ‘Dit woont ook in de wijk, doe er wat mee.’”

8

Trots “Bij Doras (maatschappelijk dienstverlening, red. ) wisten ze niet zo goed wat ze met me aan moesten. Ik kwam in een kliniek terecht voor mijn alcoholverslaving, maar daar ben ik weggerend.”

Lacht: “In zo’n kliniek kom je er gekker uit dan dat je erin komt. Wel zag ik er dat je altijd nog verder kan afglijden in het leven. Ik dacht: dit nooit.”

De volgende stap was De Regenboog Groep. “Ik vertelde dat ik eenzaam was. Ze vonden me nog wel erg jong, maar koppelde me toch aan een maatje. Eerst dus die jongen van 22 en daarna Emile. Die heeft me er echt doorheen gesleept.”

De reddende engel breekt in: “Je hebt het toch echt zelf gedaan hoor.”

Ruud valt even stil. “Ik denk dat mijn moeder inderdaad wel trots op me zou zijn.”

Emile: “Ik ben het in ieder geval zeker.”

Ruud is weer aan het werk. Sinds oktober 2019 werkt hij als stadswacht. De wekker gaat om 6 uur ‘s ochtends. Regelmaat doet hem goed, bekent Ruud. Ook zit hij niet meer zoveel thuis als vroeger.

Lachend: “Ik heb zoveel afspraken tegenwoordig, dat ik blij ben als ik een keer een avondje thuis ben.”

puinhoop van zijn leven had gemaakt. ‘Welnee joh’, zei je toen: ‘iedereen doet maar wat, zelfs mijn baas. En dat is ook helemaal niet erg, daar komen de mooiste dingen uit.’ Dat vond ik zo’n mooie uitspraak. Vanaf toen ben ik de lat voor mezelf minder hoog gaan leggen. Perfectionisme werkt verlammend. Daar ben ik dankzij jou achter gekomen.”

“Als het moest, kon ik ook boos op hem worden. Dat zou ik bij mijn vrienden ook doen. Ruud is niet anders”

De serveerster breekt in. Of de heren nog wat willen eten.

Ze hadden geen plannen, maar wel honger.

De maatjes zijn vrienden geworden. Dat is duidelijk.

Emile: “Je komt toch wel op mijn bruiloft, hè?”

Ruud: “Je staat in mijn agenda, vriend. En ik zal beloven om deze keer op tijd te komen.

Tekst: Nicolline van der Spek | Fotografie: Merlijn Michon

Gelijkwaardig De jongens hebben een jaar lang met elkaar opgetrokken als Regenboogmaatjes. Inmiddels is het traject afgerond.

“Het is geen enorme opgave geweest”, blikt Emile terug. “Ik verheugde me altijd op onze ontmoetingen. Ik heb met Ruud heel veel lol gehad, het is een slimme jongen. We zijn een paar keer uiteten geweest, hebben meegedaan aan een pubquiz, we hebben vaak over de markt gelopen samen en vooral heel veel goede gesprekken gevoerd. Het mooie vind ik dat het altijd gelijkwaardig was. Als het moest, kon ik ook boos op hem worden. We hadden een keer afgesproken om te gaan hardlopen. Lag hij nog op bed. Ik heb toen wel laten merken dat ik dat niet leuk vond.

Dat zou ik bij mijn vrienden ook doen. Ruud is niet anders. Ik vind hem niet zielig of zo.”

Lat minder hoog “Iedereen doet maar wat”, zegt Ruud plotseling.

“Weet je nog dat je dit tegen me, zei Emile?

En weet je ook dat ik hier heel veel aan heb gehad?

Ik dacht altijd dat iedereen precies wist waar hij mee bezig was en dat ik de enige was die een 9

SNEAK PREVIEW

Aan de slag met De Regenboog Groep Filmmaker Vincent Fitz-Jim maakte een prachtige film over werktrajecten en dagbesteding van De Regenboog Groep.

10

V

anuit deze invalshoek maakt de kijker op een heel persoonlijke manier kennis met de organisatie en voor wie wij allemaal aan de slag zijn, van donateur tot vrijwilliger en iedere medewerker. De vorm die hij hiervoor heeft gekozen is even eenvoudig raak als bijzonder: het elektrische karretje wat tussen de locaties rijdt, bestuurd door ‘onze’ Freddy.

Omdat we een film –helaas- niet in Meeleven kunnen plaatsen is er voor gekozen de filmmaker wat te laten vertellen over zijn ervaringen bij het produceren van deze mooie film. We nodigen je dan ook van harte uit om de film te bekijken op https://www.deregenboog.org/nieuws/filmpje-aande-slag-met-de-regenboog-groep. Of je kan ook gewoon op deregenboog.org/nieuws even scrollen tot je het bericht vindt!

Filmmaker Vincent steekt van wal: “Naast het portretteren van deelnemers aan de reintegratieprojecten van De Regenboog Groep, wilde ik een beetje spelen met vooroordelen.

Chauffeur Freddy gidst ons langs verschillende locaties van de Regenboog, waarbij hij observaties over daklozen met ons deelt. De argeloze kijker zou de indruk kunnen krijgen dat Freddy het niet zo op heeft met daklozen. Maar verderop in de film blijkt dit toch heel anders te zijn... Dat vond ik een spannend idee. Je weet niet precies wie dakloos is en waarom. Het kan iedereen overkomen.

De mensen die ik heb ontmoet bij het maken van deze film verschilden namelijk niet zoveel van mij.

Ik heb het nog best vaak met vrienden gehad over hoe een gebeurtenis in je leven een kettingreactie in gang kan zetten, waardoor je de controle verliest en zomaar dakloos kunt raken. We zouden best eens wat meer naar elkaar om kunnen kijken.”

Positief in het leven ondanks alles “Wat mij nog het meeste raakte, was dat iedereen zo positief in het leven stond. Ondanks alles wat ze hadden meegemaakt, waren ze dankbaar voor wat ze hebben. Ik werk met veel verschillende mensen, maar zelden heb ik zoveel dankbaarheid gezien.

Onderweg naar een locatie reden Freddy en ik in de buurt van zijn nieuwe huis. Hij vroeg of ik het wilde zien. Even later haalde hij de post uit zijn brievenbus en las aandachtig een kerstkaart. ‘Dit is de eerste kerstkaart die ik ooit heb gekregen,’ zei hij. Ik vond het een ontroerend tafereel. Van dat kleine geluk kunnen veel mensen nog een hoop leren. Het leerde mij ook om meer in het hier en nu te staan en dankbaar te zijn met wat ik heb.

Ik vond het als filmmaker heel inspirerend en leerzaam om mee te kijken in de wereld van de Regenboog. Ik hoop de kijker van de film er ook iets van opsteekt.”

Tekst: Vincent Fitz-Jim | Sander Kersten 11

ZZP’ERS IN DE SCHULDEN

Puinruimen en opnieuw beginnen ze het overzicht. Ik help dan orde op zaken te stellen,” zegt vrijwilliger Ilse Stofmeel.

Zzp’er zijn: de vrijheid, geen baas die zeurt, altijd als eerste aan de beurt bij je eigen koffiemachine ...

Het klinkt heerlijk in de oren, maar als het niet lekker loopt, kan het snel mis gaan. Nederland telt ruim anderhalf miljoen zzp’ers. Niet iedereen redt het.

Een maatje van De Regenboog Groep kan helpen wanneer de problemen te hoog oplopen. “Als mensen eenmaal in de schulden komen, verliezen 12

Ilse Stofmeel (45) is docent economie. Eens per week gaat ze op bezoek bij Saif (*) en zijn gezin. “Ik ga er altijd met veel plezier naartoe. Het zijn zulke schatten van mensen. Ik krijg ook altijd een bakje eten mee voor thuis. Het blijven cateraars.”

Dat was de droom van Saif: een eigen cateringbedrijfje. Vol goede moed huurde hij een bedrijfspand en investeerde hij in de inboedel, afvoerputten en afzuigkappen. Uiteindelijk pakten de opstartkosten veel hoger uit dan gedacht. Aan het einde van de rit was de keuken klaar, maar het geld op. Inkopen doen voor eten lukte niet meer, met als gevolg dat hij de zaak niet kon openen. Er volgde een huurachterstand, er kwamen boetes, het regende aanmaningen. Saif probeerde zo goed als het kon het hoofd boven water te houden door

gaten met gaten te vullen. Hij sloot zelfs leningen af bij vrienden. Inmiddels is beslag gelegd op het salaris van zijn vrouw, dreigt er een huisuitzetting en staat Saif twee ton in de min.

Ilse Stoofmeel, economiedocent en vrijwilliger bij De Regenboog Groep.

Mensen stoppen hun hart en ziel in hun onderneming Schuldhulpverlening werkt samen met De Regenboog Groep. Al jaren koppelt de Amsterdamse vrijwilligersorganisatie mensen aan stadgenoten die kampen met multi-problematiek: schulden, eenzaamheid en psychische problemen.

Onder hen steeds vaker zzp’ers, merkt Suzan van Otterdijk op. Ze is coördinator Informele Zorg bij de Regenboog en doet de intake. “Schulden zijn altijd pijnlijk, maar wat je ziet bij mensen zoals Saif is dat ze hun hele hart en ziel ergens ingooien. Dat maakt het des te schrijnender. Hij wilde iets voor zijn gezin opbouwen. Zo begon het, met iets moois.

Dat zie je vaker bij zzp’ers. Als het dan niet lukt, zit daar zoveel verdriet achter. Ze hebben een heel mooie toekomst voor ogen, maar eindigen met tonnen schuld. Schuldhulpverlening mist de tijd.

Aan onze vrijwilligers de taak om wekelijks langs te komen voor wat licht aan de horizon.”

Onze vrijwilligers houden de moed erin Peter Pettinga (63) is zo’n vrijwilliger. Al tien jaar trouw aan de Regenboog Groep en een man die zijn hand niet omdraait voor de ‘moeilijke gevallen’.

Hij is zelf zzp’er geweest en kent als financieel adviseur het klappen van de zweep. Zijn eerste zzp-maatje bleek anderhalve ton schuld te hebben.

Pettinga: “Hij bleek al jaren zijn belastingaangiftes niet te hebben gedaan. Zijn administratie was een puinhoop. Ik heb hem toen geholpen met het in gang zetten van het schuldhulpproces. Dat is een langdurig proces, want één keer een formulier verkeerd invullen of een document vergeten, en het hele proces stagneert. Mijn maatje had ook nog eens een probleem met alcohol en cocaïne.

Kwam er geld binnen, dan was het binnen twee dagen op. Samen met hem heb ik gekeken of bewindvoering een optie was. Dat was zo. Nu gaat het gelukkig weer goed met hem. Er is een minnelijke betalingsregeling getroffen met de schuldeisers bij de GKA (gemeentelijke kredietbank Amsterdam). Hij krijgt een bijstandsuitkering en

heeft alles weer zo goed als het kan op de rit. Mijn tweede maatje is timmerman en is door ziekte en ontslag in de problemen gekomen. Zijn schuld loopt in de tienduizenden. Ik moet nog aan zijn dossier beginnen, maar ik heb goede hoop. Eén probleem: zijn boekhouder heeft echt alle banden verbroken.

Nu moet er ondernemersbelasting worden gedaan, maar dat mag ik als vrijwilliger niet doen.

Mijn maatje zou er ook niets mee opschieten, want ik ben maar voor een jaar aan hem gekoppeld.

Je kunt beter meedenken over hoe hij het zelf kan regelen.”

Het is de bedoeling om mensen zelfredzaam te maken “Financiële zelfredzaamheid. Dat is uiteindelijk het doel”, legt Van Otterdijk uit. “De andere doelen zijn rust creëren en het contact met de Schuldhulpverlening en andere instanties herstellen of opzetten. Onze vrijwilligers zijn een paar extra ogen en oren, iemand om mee te sparren.

Ze houden de moed erin. Als iemand depressief is en niet meer durft te bellen naar een instantie, wordt hij door onze vrijwilligers aangespoord dit toch te doen. Maar ze gaan niet zelf bellen. Het is de bedoeling om mensen zelfredzaam te maken.”

13

Mensen kunnen door de stress vaak niet meer helder nadenken

Er moet wel ondernemersbloed door je aderen stromen

“Mensen denken te licht over het zzp-schap”, meent Stofmeel. “Huur maar een pandje en klaar. Maar niemand kijkt met je mee: is dit plan wel goed? Als mensen eenmaal in de schulden komen, verliezen ze het overzicht. Daar ben ik voor. Ik breng rust. Puinruimen, dat is wat je doet in de eerste weken dat je bij iemand komt.

Orde scheppen in de chaos. Mensen hebben vaak een tas vol met bonnetjes en rekeningen.

Ze weten niet meer waar ze het moeten zoeken.

Het is een bekende theorie: de schaarste-theorie.

Door gebrek aan tijd en geld kunnen mensen niet meer helder nadenken en nemen ze verkeerde beslissingen. Van de week was ik bij Saif en toen zei hij dat hij was vergeten om zijn autoverzekering te betalen. Nu moet hij weer 400 euro boete betalen. Dat is zijn leefgeld voor een maand. Hij heeft altijd een goedlopend bedrijf gehad voordat hij met zijn cateringbedrijf is begonnen. Ik kan me niet voorstellen dat hij in die periode zijn autoverzekering vergeten was te betalen.

Nu ineens, door al die stress, vergeet hij dingen.

Hij zegt ook altijd: ‘Ik zie door het bos de bomen niet meer.’ En dan moeten we weer even lachen.

Hoe gek het ook klinkt, we hebben veel lol samen.

Het geeft me gewoon energie om langs te gaan, ondanks de problemen.”

Saif is niet de enige zzp’er die het niet heeft gered.

Ruim 350.000 zelfstandige ondernemers verkeren in ernstige financiële problemen. Ook Pettinga is van mening dat mensen te licht denken over voor jezelf beginnen. “Er moet wel ondernemersbloed door je aderen stromen. Tegelijk moet je in staat zijn een bedrijfsplan te maken. Je moet acquisitie doen, achter opdrachtgevers aan. Je moet je administratie bijhouden. Dat lukt niet iedereen.

Je kunt nog zo handig zijn als timmerman, je moet ook die andere vaardigheden in huis hebben, anders red je het niet. Mijn tip voor zzp’ers is: trek sneller aan de bel. Kun je je vaste lasten niet meer betalen, je huur, energie en ziektekosten, stap dan gelijk naar de gemeente.”

Stofmeel meent dat zzp’ers meer beschermd zouden moeten worden. “Je zou eigenlijk advies moeten krijgen, net als bij het afsluiten van een hypotheek, voordat je een bedrijf start met een constructie die enorme nadelig kan uitwerken.”

Pettinga: “Tegenwoordig is de arbeidsmarkt zo ingericht dat veel mensen min of meer gedwongen worden voor het zzp-schap te kiezen, de maaltijdbezorger, de pakjesbezorger.

Allemaal zzp’er. Het is geen keuze meer, maar een noodzakelijk kwaad, wat leidt tot een groeiend aantal zzp’ers in de problemen.”

Van Otterdijk ziet het ook. “Als Regenboog krijgen we steeds meer zzp’ers in ons deelnemersbestand.

Van de 350 mensen met financiële problemen die door onze vrijwilligers worden gecoacht, is inmiddels een kwart zzp’er. Mensen zoals Ilse en Peter zijn dan ook goud waard voor de Regenboog.

Ze zijn beiden financieel onderlegd en kennen de tips en tricks. Dat soort vrijwilligers zoeken we: mensen met verstand van zaken én het hart op de goede plaats, die mede-ondernemers een warm hart toedragen.” (*) Om privacyredenen is de naam Saif gefingeerd.

Tekst: Nicolline van der Spek | Fotografie: Daniel Cohen.

14

‘HET VERRUIMT MIJN BLIK’ Hoe zorg je dat ex-gedetineerden opnieuw een netwerk opbouwen?

Door ze te koppelen aan mensen zoals John Keijzer (54), vrijwilliger bij De Regenboog Groep. Een stoere jongen op pantoffels. Wat drijft hem?

15

IK ZIE DIE MENSEN NIET ALS UITSCHOT

J

ohn is douanier, altijd alert. Een man in uniform, die weliswaar thuis op pantoffels loopt, maar niet graag buiten de lijntjes kleurt. Grensrechter, voetbalcoach, vader, echtgenoot en sinds vijf jaar coach bij De Regenboog Groep. Zijn laatste twee maatjes, hij noemt ze zelf liever ‘coachees’, zijn ex-gedetineerden. Geen zware jongens, want daar wil John niets mee te maken hebben, maar jongens die in hun leven net wél buiten de lijntjes hebben gekleurd. Dat matcht toch niet, zou je zeggen.

“Juist wel”, lacht John en slaat zijn linkerbeen over de rechter. Aan zijn voet bungelt een badslipper.

16

Naast hem op de bank zit Milo, de ‘waakhond’ die vergeet te blaffen als er bezoek binnenkomt.

“Als douanier zit je helemaal aan het begin van de strafketen; er is een verdachte van bijvoorbeeld cocaïnesmokkel die ik moet aanhouden. Mijn coachees zitten helemaal aan het andere eind van de strafketen. Die jongens lopen bij de reclassering en maatschappelijk werk van Inforsa, waar de Regenboog weer mee samenwerkt.”

Wederzijds respect “Ex-gedetineerden hebben vaak weinig op met uniformen. Ze hebben niet zelden een autoriteitsprobleem en schieten gelijk in de stress als ze iemand in een uniform zien. Dan kom ik op bezoek – hun coach van de Regenboog – en blijkt alles heel erg mee te vallen. Er zit gewoon een mens in dat uniform, zie ik ze na verloop van tijd denken.

Wat dat betreft zou elke agent of wie dan ook in een uniform dit werk moeten doen. Het brengt twee totaal verschillende werelden bij elkaar, waardoor het wederzijds respect toeneemt. Nu had ik toch

al geen vooroordelen, hoor. Ik zie die mensen niet als uitschot of zo, al wonen ze in een puinzooi waar nooit wordt schoongemaakt.”

Gedroomde vrijwilliger “Mijn taak is ervoor te zorgen dat deze mensen weer een beetje een netwerk opbouwen. Zo wist ik van mijn laatste coachee dat hij gek is op boten. Ik heb toen voor hem geregeld dat hij kon klussen aan een project in de haven. Een boot opknappen, beetje schuren, schilderen. Zijn droom is zelf een bootje hebben. Dat had ik uit onze gesprekken gefilterd: alleen op het water wordt hij rustig. Dus ik erop af.”

Het tekent John om er gelijk op af te stappen. Hij zit niet graag stil, de gedroomde vrijwilliger. Toen zijn zoon stopte met voetballen en zijn taak als grensrechter erop zat, ging hij kijken wat er nog meer te doen was op het gebied van vrijwilligerswerk. Hij ging googlen en zag dat ze maatjes zochten bij De Regenboog Groep. “Ze zochten specifiek mensen die andere mensen wilden helpen met het op orde brengen van hun administratie en financiën. Dat leek me wel wat, want ik ben juist heel goed in het doen van administratie. Organiseren ligt me en ik had tijd over. Natuurlijk kun je ook iets voor jezelf gaan doen, maar ik wil mijn vrije tijd graag een beetje nuttig besteden. Zo’n klusplek regelen bijvoorbeeld voor mijn coachee.”

ook alles afgestemd met zijn manager van Inforsa, meldde hij zich ziek! Iets met zijn been. Toen baalde ik wel even flink. Een wijze les: je kunt voor jezelf wel allerlei dingen verzinnen en een heel mooi stappenplan in je hoofd hebben, maar niet alles lukt. Zeker niet met ex-gedetineerden. Misschien een tip voor wie dit ook wil gaan doen: heb geen hoge verwachtingen. Als je snel resultaat wil, moet je dit werk niet doen, want het is echt een heel moeilijke doelgroep.

Aan de andere kant maak je nog eens wat mee. Mijn eerste coachee was pornoverslaafd. Ik dacht: wat heb ik nou aan mijn fiets hangen? Maar zo iemand vertelt dat wel aan me. Dat vind ik dan weer het mooie van vrijwilligerswerk; vroeg of laat win je iemands vertrouwen. En van daaruit kun je verder.”

Andere wereld

Vertrouwen winnen

“Ik leer er ook heel veel van, merk ik. Ten eerste krijg je een hele goede opleiding bij de Vrijwilligersacademie als je vrijwilliger wordt bij de Regenboog.

Je kunt allemaal gratis cursussen volgen. Daar heb ik zelfs wat aan heb gehad voor mijn werk als douanier, Omgaan met Weerstand bijvoorbeeld en Agressietraining. Maar de ontmoetingen met mijn coachees helpen me ook om out of the box te denken. Op mijn werk is iedereen min of meer hetzelfde.

We zijn allemaal ambtenaar. Via de Regenboog kom ik heel andere mensen tegen. Kunstenaars, zwervers, ex-gedetineerden. Mensen met een hele andere mindset. Dat verruimt mijn blik.”

“Wat wel heel pijnlijk was, was dat hij de eerste dag niet kwam opdagen. Ik had alles in orde gemaakt,

Tekst: Nicolline van der Spek | Fotografie: Merlijn Michon.

17

Avonturier bewust over wat ze nalaat Vrijwilliger Ineke koos ervoor De Regenboog Groep in haar testament op te nemen en een deel van haar vermogen aan ons na te laten. Heel bijzonder. En heel dankbaar. Waarom deed zij dit? Een interview met Ineke.

Tekst: Jola Gosen | Fotografie: Bas Evers.

Je laat dus een deel van uw vermogen aan ons na. Hoe kwam u er zo bij dit te doen?

“Nou ja, ‘vermogen ... ’, dat wat er overblijft ... ”, grapt Ineke. “Ik ben niet getrouwd en heb geen kinderen. Toen ik mijn nieuwe woonplek tien jaar geleden inrichtte, bedacht ik me: wat moeten de mensen die mijn huis komen leegruimen als ik er niet meer ben? Hiervoor heb ik de kinderen van mijn zusje en twee vriendinnen uit Amsterdam gevraagd. Dan moet je beslissingen maken en komen ook de financiën aan bod. De kinderen van mijn zusje krijgen niks. Die hebben hartstikke goede banen en verdienen genoeg. Maar hun kinderen krijgen wel een aanvulling op hun spaarpotje voor het studeren. Het overige gaat naar goede doelen.”

Ineke heeft drie doelen geselecteerd die haar eigen interesses goed vertegenwoordigen: iets medisch, iets met kunst en cultuur, én als

maatschappelijk doel De Regenboog Groep.

Ineke: “Je kunt zóveel doen, maar op het gegeven moment moet je keuzes maken.”

En waarom is de keuze dan specifiek op De Regenboog Groep gevallen?

“Ik werk al lang als vrijwilliger voor De Regenboog Groep. Zo zie ik een klein beetje wat er allemaal gebeurt. En dat kleine beetje is al zo belangrijk!”

Ineke begon ooit met schuldhulpverlening.

“Afschuwelijk, als je ziet hoe financiën je leven kunnen beheersen. Als vrijwilliger heb ik alleenstaande moeders bijgestaan, maar ook Turkse en Marokkaanse gezinnen. Zij konden de correspondentie niet goed lezen en stopten daarom alles maar weg. Vervolgens kwamen ze natuurlijk vreselijk in de problemen. Hen heb ik toen geholpen in regelingen te komen. En het is niet dat ík dit doe. De Regenboog doet dit! Ik vorm maar een minuscuul onderdeel van het geheel. Jullie helpen al die verschillende mensen.

Zoals de daklozen in het Westerpark. Dat is toch fantastisch: die inloophuizen! Dat ze daar kunnen eten en douchen.”

U geeft aan dat het gevarieerde aan De Regenboog Groep u zo aanspreekt. U doet momenteel zelf ook weer wat anders voor ons?

“Ja, op het ogenblik zie ik een man van in de veertig met psychische problemen. Hij heeft drempelvrees. We doen leuke dingen samen.

En we praten … Hij geeft dan aan dat het hem enorm helpt. Maar het mes snijdt aan twee kanten. Ik vind het net zo fijn om met hem op stap

Overweegt u ook om De Regenboog Groep in uw testament op te nemen?

En wilt u hier eens verder over praten?

Neem dan contact op met Fré Meijer, e-mail: fmeijer@deregenboog.org of telefoon: 020 531 76 14 (direct).

te gaan; ben ook maar een alleenstaande. Ik heb er dus zelf eveneens baat bij.” Ineke vindt dan ook stellig dat ze niks bijzonders doet. “Af en toe zeg ik: ‘Maar ik doe toch niks voor jou?” Waarop hij dan antwoordt dat ik toch juist heel veel voor hem beteken. Ik graaf niet in zijn problematiek. Daar heb ik ook helemaal geen verstand van. Het is het makkelijkste baantje dat er is. Ik ga gewoon met een ontzettend leuk iemand de straat op!”

Hoe bent u eigenlijk ooit in aanraking gekomen met onze stichting?

“Ik kom uit het onderwijs. Na mijn pensioen heb ik eerst 2,5 jaar over de wereld gefietst. Eerst door Costa Rica om Spaans te leren en aansluitend ben ik naar Cuba gegaan, waar ik mijn Spaans mooi kon toepassen. Ik ben vanuit Nederland naar Santiago de Compostella gefietst en heb per fiets tien weken door Thailand getrokken. Fietsend door Portugal dacht ik opeens: waar ben ik nou mee bezig? Wat ga ik hierna doen? Steeds maar blijven fietsen? Ik zocht naar een andere invulling, naar een doel in mijn gepensioneerde leven. Via een kraampje op een markt kwam ik toen De Regenboog Groep tegen. Verder heb ik ooit de Amsterdam Underground Tour gelopen. Dit is een rondleiding door de binnenstad, gegeven door ex-daklozen en -verslaafden, over hun leven op straat. Dat was zo bijzonder. Als je dan hoort wat voor leven die mensen hebben gehad. Ongelooflijk hoe het allemaal zo mis kan lopen. Zij zijn zo blij dat De Regenboog Groep ze destijds heeft geholpen, waardoor ze nu weer iets doen, een doel hebben en contact met mensen, waarvan ze veel sympathie terugkrijgen.”

19

OP DE ZEEPKIST

WAT VOOR MENS WIL IK ZIJN? Rikko Voorberg (Kampen, 1980) is een Nederlandse theoloog die vooral actief is buiten de kerkmuren. Hij is een van de oprichters van Burennetwerk Amsterdam en was betrokken bij de Vluchtkerk, een leegstaande kerk in Amsterdam waar uitgeprocedeerde ongedocumenteerden welkom waren. Ook heeft hij jarenlang als vrijwilliger bij het Stoelenproject gewerkt [nachtopvang daklozen, red.].

“Als ik na een nacht werken om zeven uur ’s ochtends naar huis fietste, zag ik in de huizen die ik passeerde de lichten aangaan. Mensen liepen nog wat slaapdronken naar hun espressomachine, om rustig aan hun dag te beginnen. Dat leven was zo anders dan de wereld van de mensen met wie ik de nacht had doorgebracht. Dat contrast vond ik heel confronterend. Tegelijk zag ik juist ook in de wereld van de daklozen heel veel deugden – vriendschappen, het delen van shag met elkaar.

De deugdethiek bestaat in alle werelden, want overal stellen mensen zichzelf de vraag: wat voor mens wil ik zijn?”

“In de piramide van Maslow staat in de ordening van behoeftes zelfverwezenlijking bovenaan.

Maar Maslow schijnt, vlak voor zijn dood, gezegd te hebben dat zijn piramide nog niet af was.

Uiteindelijk is de allergrootste behoefte van de mens dat hij zich overgeeft aan een verhaal dat groter is dan hijzelf. Dat bedoel ik niet per se religieus, mogelijk meer moreel. Ik hoop 20

bijvoorbeeld dat er ooit een stad komt waarin mensen werkelijk naar elkaar omzien. Dan kun je een aantal dingen doen, namelijk mopperen op mensen die dat niet doen, een strategie bedenken of gewoon starten.

Verlies jezelf niet in het overeind houden van jezelf, in het zoeken van veiligheid en geluk, want onder alles wat vertrouwd en prettig voelt, klinkt een stem die zegt: er ligt een taak voor je. Ga op pad. Zo zijn ook alle grote monotheïstische religies begonnen, met het horen van een stem.

Een stem speciaal voor jou. De vraag is: wil je op pad gaan om te ontdekken wat nog voor je in het verschiet ligt? Of blijf je vasthouden aan alles wat veilig en vertrouwd voelt?

Frustratie speelt een grote rol bij opnieuw beginnen, want er komt een moment dat je tegen jezelf zegt: ‘Dit wil ik niet.’ Beschouw je eigen frustratie niet als iets wat je remt, maar waardeer het als een kracht vooruit. Je bent niet voor niets gefrustreerd. Kom op, maak er iets moois van.”

Tekst: Nicolline van der Spek.