OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN; ECONOMISCH DAKLOZEN WEER OP EIGEN BENEN

OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN ECONOMISCH DAKLOZEN WEER OP EIGEN BENEN OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN 1

Economisch daklozen_v1.indd 1

03/04/2020 10:02

Iedereen kan dakloos worden, en verdient dan hulp In juni 2018 begon De Regenboog Groep met de ondersteuning van zogenoemde economische daklozen.

Eerst in de Meeuw (Noord) en het Claverhuis (Centrum); tegenwoordig in de hele stad op zeven locaties. Het aantal mensen dat hier aanklopt voor hulp, is sinds het begin van de pilot flink gestegen. Economische daklozen zijn, oneerbiedig gezegd, een hot item. De Regenboog Groep wil aan de toenemende hulpvraag voldoen door in de hele stad haar kennis en werkwijze te delen.

De economisch daklozen die met een hulpvraag bij De Regenboog Groep terechtkomen, hebben geen psychiatrische problemen en zouden prima in staat moeten zijn om voor zichzelf te zorgen. Als ze maar een woning zouden hebben. Het

gaat niet alleen om alleenstaanden; ook steeds meer gezinnen zijn om financiële redenen dakloos.

Bij de screeningsbalie aan de Jan van Galenstraat krijgen deze mensen nul op rekest, omdat ze ‘zelfredzaam’ zijn en daardoor geen gebruik kunnen maken van de voorzieningen die er voor de niet-zelfredzame daklozen zijn. Daarom worden ze door de GGD doorverwezen naar De Regenboog Groep, die in alle stadsdelen in de Huizen van de Wijk een steunpunt voor deze doelgroep heeft ingericht. Daar krijgen ze een intake en wordt bekeken of ze ergens kunnen worden opgevangen en welke maatschappelijke ondersteuning ze nodig hebben.

Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat ze zo min mogelijk moeten verliezen wat ze nog hebben. Hoe zorg je bijvoorbeeld dat ze door hun dakloosheid niet ook nog hun baan verliezen?

En hoe help je ze aan een briefadres?

2 OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN

Economisch daklozen_v1.indd 2

03/04/2020 10:02

Hoe helpt De Regenboog Groep deze mensen?

Binnen De Regenboog Groep was ambulant ondersteuner Malika Amghar een van de eersten die zich fulltime bezighield met economische of ‘nieuwe’ daklozen. Een maand of drie na de aftrap van de pilot had ze zestien mensen onder haar hoede.

Inmiddels komen er 15 tot 20 Amsterdammers per week die binnen deze groep vallen en aankloppen voor hulp bij de zeven steunpunten. “Toen we hiermee begonnen was het rustig, nu is het ‘booming’, hysterisch druk vaak”, zegt ze. “We hielpen deze doelgroep vaak tussendoor, nu hebben we meer mensen die we er apart voor kunnen inzetten.”

En dat is hard nodig, want het systeem is nog steeds bureaucratisch en ingewikkeld, vindt Malika. “Er is veel misinformatie, mensen worden van het kastje naar de muur gestuurd. Mensen weten niet goed wat het verschil is tussen een brief- en een inschrijfadres. Dat ze zonder adres geen zorgverzekering kunnen afsluiten, weten velen ook niet.”

Samen met de dakloze moet Malika soms ontzettend puzzelen.

“Als je bij de ene opvang staat ingeschreven, kun je je niet óók voor het passantenhotel inschrijven, bijvoorbeeld.” Het passantenhotel van HVO-Querido is een hotelachtige omgeving waar zelfredzame daklozen maximaal een half jaar onderdak kunnen krijgen, tegen betaling.

gesloopt. Kon daar tot die tijd niet iemand wonen?”

Michael benadrukt dat de hulp aan de economisch daklozen geen specifiek huisvestingstraject is. “We zijn meer maatschappelijk werk. Het is een jungle aan regels: waar heb je wel en niet recht op als economisch dakloze? Het zijn mensen als jij en ik, maar je weg vinden in het systeem is ontzettend lastig als je er nooit mee te maken hebt gehad. Veel van deze mensen zijn zelfredzaam zo lang alles in hun leven klopt. Zodra er iets wegvalt, wordt die zelfredzaamheid lager.

We moeten dus goed kijken waar ondersteuning nodig is. ” Zijn team zorgt voor een ‘warme’ ontvangst van de cliënten.

“We gaan met ze om tafel en bespreken samen de (on) mogelijkheden. We proberen deze mensen zoveel mogelijk ‘in’ hun eigen verantwoordelijkheid te krijgen. We stimuleren ze om zoveel mogelijk zelf uit het moeras omhoog te komen. Voor ons is dat een zoektocht, voor hen ook, we nemen ze daar in mee.”

Samen met andere organisaties in Amsterdam probeert De Regenboog Groep ervoor te zorgen dat economisch daklozen niet verder afglijden in het moeras aan regels. Twee dingen probeert de organisatie daarbij duidelijk te maken aan betrokkenen. Aan de gemeente/overheid dat de opvang van deze mensen - inderdaad - geld kost. De kosten als deze mensen nog verder afglijden en gebruik moeten maken van de maatschappelijke opvang, zijn echter nog vele malen groter. Aan de economische daklozen zelf proberen de maatschappelijk werkers de boodschap over te brengen dat ze zullen moeten aanvaarden dat ze niet in Amsterdam kunnen blijven. In en om de stad is simpelweg geen woonruimte voor ze. De focus moet worden verlegd naar wat er wél mogelijk is.

Michael Sprokkereef, programmacoördinator hulpverlening bij De Regenboog Groep: “Dat klinkt simpel, maar er is wel degelijk specifieke kennis voor nodig. We specialiseren ons in een grijze zone waarin nog veel onbekend is.”

“De eerste vraag is altijd: wat is er aan de hand? En: hoe kunnen we een formeel en informeel netwerk opbouwen dat deze persoon erdoorheen kan helpen? Daarbij proberen we zo onconventioneel mogelijk te denken en buiten de lijntjes te kleuren; als de conventionele manieren zouden helpen, dan zouden velen van hen niet bij ons hebben hoeven aankloppen.

Een voorbeeld van zo’n onconventionele methode is dat een collega haar eigen huisbaas belde omdat ze wist dat hij nog een pandje in Purmerend had dat pas in 2021 zou worden

OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN 3

Economisch daklozen_v1.indd 3

03/04/2020 10:02

Ondersteuning vanuit de gemeente Momenteel ontvangen zo’n 2000 Amsterdammers een daklozenuitkering, weet Diederick Klein Kranenburg. Hij is beleidsadviseur en projectleider in het zorgteam van de gemeente Amsterdam. In die groep vallen de economisch daklozen. “Maar het is niet vast te stellen hoe groot de groep daklozen daadwerkelijk is”, zegt hij. “Er zijn ook daklozen die zich niet melden of die geen uitkering hebben. Een deel van hen redt het ook op eigen kracht; die verzinnen zelf een oplossing of krijgen steun vanuit hun netwerk.”

Anderzijds is de gemeente ook hard bezig met het huisvestingsvraagstuk. “Er is een tekort aan woningen, aan betaalbare woningen. Op alle fronten is het nodig om hier iets aan te doen”, licht Klein Kranenburg toe. “De wethouder heeft er een aparte taskforce voor ingericht, zodat ze sneller kan schakelen. Dat gaat niet vanzelf, je trekt nooit zomaar een blik met tienduizend woningen open. Zeker op de sociale woningmarkt is dit een heel ingewikkeld vraagstuk, maar we boeken wel resultaten.”

Economisch daklozen moesten lange tijd zelfstandig ondersteuning vinden bij een oplossing voor hun huisvestingsprobleem. Dat heeft de gemeente veranderd, zegt Klein Kranenburg. “We constateerden dat het moeilijk voor mensen was om zelf die acute woonvraag op te lossen.

Daarom sturen we de afgewezenen nu direct door naar bijvoorbeeld De Regenboog Groep, om ze intensiever te ondersteunen en te voorkomen dat ze afglijden.”

Voorkomen heeft altijd de voorkeur, stelt de beleidsadviseur.

Het aantal uithuiszettingen in Amsterdam is bijvoorbeeld enorm gedaald de afgelopen jaren. Maar, geeft hij ook toe: op sommige problemen kun je moeilijk preventief beleid voeren.

De gemeente kan niet altijd voorkomen dat er een urgente woonvraag ontstaat door bijvoorbeeld een relatiebreuk.

“Eigenlijk zijn de situaties onveranderd. Het wordt alleen steeds moeilijker voor betrokkenen om zelf een oplossing te vinden. Met name voor mensen die het al moeilijk hadden, met een laag inkomen bijvoorbeeld, of statushouders.”

4 OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN

Economisch daklozen_v1.indd 4

03/04/2020 10:02

Gestrest en wanhopig: Rocio kreeg hulp van de Regenboog Rocio (40) heeft veel gehad aan de maatschappelijke ondersteuning van De Regenboog Groep. Oorspronkelijk komt ze uit Colombia, vijftien jaar geleden kwam ze naar Nederland. In 2016 verhuisde ze van Zwolle naar Amsterdam.

Daar vond ze werk bij een groothandel en een kamer in onderhuur. Na een zware val op haar werk kreeg ze veel pijn aan een van haar armen en hand. “Ik kon niet meer slapen en dus ook niet meer goed werken”, vertelt ze. Via haar werk viel niet goed te regelen dat ze aangepaste werkzaamheden kon doen. De pijn ging niet over, waardoor werken ook steeds zwaarder werd.

Dat resulteerde er half april 2019 in dat Rocio uit haar kamer moest: ze kon de huur niet meer betalen, omdat ze niet meer kon werken. “Ik ben toen bij allerlei instellingen langsgegaan en kwam uiteindelijk bij De Regenboog Groep.” Ze had op dat moment nog geen slaapplek en het vooruitzicht dat ze ‘s nachts nergens naartoe zou kunnen, maakte haar gestrest en wanhopig. “Ik moest een paar uur later terugkomen, toen hadden ze een kamer in een hostel voor me geboekt.”

krijg ik een contract voor onbepaalde tijd. En ik krijg de ruimte om door te leren voor niveau 3 en 4.”

De donderdagen houdt Rocio vrij - dan doet ze vrijwilligerswerk in het Claverhuis, in het centrum. “Ik kook dan voor het buurtrestaurant. Volgens mij zijn er veel eenzame mensen daar in de buurt die erop af komen. Het is zo fijn om ze dan even te zien lachen. Het is zo’n mooi project, dat moet er blijven, dat moet groeien.”

Het doet haar pijn om op het afgelopen jaar terug te kijken, maar ze ziet de toekomst inmiddels positiever in dan ooit.

“April was echt het dieptepunt van een heel ellendige periode. Nu heb ik hulp voor mijn schulden, de gemeenten helpt me, ik heb Nederlandse les, een contract. Allemaal dankzij een combinatie van mensen die me met liefde in hun hart hebben geholpen. Natuurlijk moet ik ervoor blijven werken, het moeilijkste is om een huis te krijgen, maar er is nu in ieder geval licht aan het eind van de tunnel. Ik kan mijn kinderen weer stabiliteit bieden, ik kan weer een moeder voor ze zijn.”

Ze sliep een aantal nachten in een hostel bij een ander opvangproject. Omdat ze via haar ex-man schulden heeft, valt Rocio onder bewindvoering. Ze heeft nu een - tijdelijk - onderkomen. Haar oudste dochter kan bij haar wonen; de andere twee wonen bij hun vader maar komen vrijwel dagelijks op bezoek.

“Ik probeer gezond te leven, geen verkeerde dingen te doen, me aan de regels te houden.

Ik had nooit gedacht dat ik op straat terecht zou kunnen komen”, zegt Rocio. “Door de stress kon ik niet aan andere dingen denken dan overleven. De mensen bij De Regenboog Groep hebben me weer lucht gegeven.

Ze hebben me op alle gebieden geholpen en ondersteund: met het vinden van een woning, met mijn gezinssituatie. Ze hebben ervoor gezorgd dat ik een second opinion kreeg voor mijn hand.”

Ook op werkgebied ziet het er nu zonniger uit voor Rocio. Ze heeft de afgelopen jaren een zorgopleiding gedaan. Een van de vrijwilligers bij De Regenboog Groep hielp haar met een sollicitatiebrief voor een nieuw zorgproject dat in april in Amsterdam van start gaat. Ze werd aangenomen en heeft in ieder geval een contract voor zeven maanden als helpende in de zorg. “Als het goed bevalt,

OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN 5

Economisch daklozen_v1.indd 5

03/04/2020 10:02

Dit doet De Regenboog Groep om economisch daklozen aan een slaapplaats te helpen Hoewel huisvesting voor deze groep het moeilijkst te regelen is, onderneemt De Regenboog Groep verschillende acties om economische daklozen - in elk geval tijdelijk - aan onderdak te helpen. Zo worden hotels, woningbouwcorporaties en grote verhuurders aangeschreven met de vraag of zij ruimtes hebben die ze (tijdelijk) tegen een schappelijke prijs kunnen verhuren aan iemand uit deze groep.

Woningbouwcorporaties hebben daar inmiddels positief op gereageerd en laten economische daklozen vanaf dit jaar tijdelijk in leegstaande sociale huurwoningen in de stad wonen, die wachten op renovatie of sloop. De Regenboog Groep begeleidt deze daklozen in die tijd bij andere problemen, zoals het aanvragen van een uitkering of het inzichtelijk maken en oplossen van schulden. Ook heeft hotel Ibis Amsterdam Centre vijf kamers beschikbaar gesteld waar daklozen via De Regenboog Groep tegen een kleine vergoeding kunnen overnachten als deze niet verhuurd worden.

Verder zijn er nog het passantenhotel en het passantenpension van HvO-Querido. Daar kunnen daklozen die een band met Amsterdam én inkomsten hebben maximaal zes maanden verblijven. De Regenboog Groep kan hier mensen naar doorverwijzen.

En De Regenboog Groep is zo’n vijf jaar geleden Onder de Pannen begonnen. Via dit project kunnen Amsterdammers die een kamer over hebben deze zonder verlies van uitkering of toeslagen één jaar lang verhuren aan een economische dakloze.

Dat kan iemand zijn die ze kennen, maar De Regenboog Groep matcht ook huurders en verhuurders aan elkaar.

Soms, zoals in het geval van Rocio, moet er acuut onderdak worden geregeld. Ook daar heeft De Regenboog Groep een aantal mogelijkheden voor, al zijn die lang niet altijd toereikend. Hostels, noodopvang en heel vaak via-via worden mensen waar mogelijk aan een slaapplek voor de nacht geholpen.

6 OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN

Economisch daklozen_v1.indd 6

03/04/2020 10:02

De basis op orde helpen De Huizen van de Wijk waar De Regenboog Groep actief is hebben gaandeweg een bredere functie gekregen. Het zijn nu ook de locaties waar economisch daklozen naartoe worden verwezen. Niet alleen De Regenboog Groep houdt hier spreekuur, er zijn ook regelmatig andere instanties aanwezig.

‘s morgens bijvoorbeeld naar school, en willen dus niet ergens anders gaan wonen.” Mannen die echt alleenstaand zijn, vinden het minder een probleem om buiten de stad te gaan wonen. “Maar dan moet er zowel een woning als werk worden gevonden.”

Hoe het eraan toegaat in zo’n Huis van de Wijk, weet Bep Brunt. Zij vangt sinds juni 2019 economische daklozen op in Buurtwerkkamer Samen Sterk in Amsterdam Zuidoost. Mensen worden vanuit de GGD naar haar doorverwezen of komen naar haar toe omdat ze via-via van haar hebben gehoord. “Om hulp vragen vinden mensen moeilijk. Dus als ze hier komen, zijn ze vaak al een paar jaar aan het overleven. Hun netwerk is dan uitgeput en ze zijn al aan het wegglijden. Dan pas treden ze naar buiten. Ook vanuit trots, het zelf willen oplossen, wat zo begrijpelijk is. Ze leven zo van dag tot dag of van week tot week, dat het voor hen heel moeilijk is om na te denken over hun toekomst.”

Net als de andere medewerkers van De Regenboog Groep, komt Bep veel schrijnende situaties tegen. “Er was bijvoorbeeld een gezin dat was ingetrokken in de seniorenkamer van de moeder van de man. Een hoogzwangere vrouw, vader en een dochter van 9. Ze mochten niet op die seniorenkamer slapen, dus elke keer als ze de kamer in of uit wilden, moesten ze uitkijken dat niemand hen zag. Ik zag aan dat kind dat ze daar zo gestrest van werd. Nu zitten ze in een soort hostel, wat een verbetering is maar alsnog erg krap. En ook daar hebben ze weinig privacy, wat echt afstompt. Het is heel moeilijk om iemand in zo’n situatie te laten nadenken over de toekomst: ze weten al niet hoe ze vandaag door moeten komen. Daarom is een passantenhotel of Onder de Pannen zo fijn. Mensen weten dan dat ze in elk geval een paar maanden of een jaar veilig zijn en dat ze er mogen bestaan. Dat zorgt ervoor dat ze kunnen gaan nadenken over wat ze daarna gaan doen.”

“Ik ben altijd heel duidelijk: ik heb geen woning voor je, en ook geen opvang. Dat is hard, maar het is de waarheid. Ik zeg dan: ik weet wel wat wachtlijsten waar we je op kunnen zetten en ik wil met je meezoeken, meepuzzelen. En als het niet lukt dan gaan we samen huilen. Dat helpt al, dat ze het niet meer alleen hoeven te doen, doet mensen goed.”

Terwijl mensen op wachtlijsten worden gezet en op andere manieren naar een woning zoeken, helpt Bep hen wat zij noemt ‘de basis’ op orde te krijgen. Klopt hun inschrijving in Nederland niet? Dan wordt er gebeld met de IND om die op orde te krijgen. Of er wordt een briefadres aangevraagd, een uitkering. Als ze Nederlands willen leren dan brengt ze hen in contact met iemand die dat kan. “Veel mensen worden zelfredzaam genoemd, maar ze redden het niet zonder hulp”, ziet Bep. “Ik denk dan echt: hoe dan? Ze zijn dakloos, dat maakt dat ze het niet alleen af kunnen. Veel mensen hier spreken bijvoorbeeld slecht Nederlands, die krijgen het niet voor elkaar om een Burgerservicenummer of briefadres te regelen.”

Bep zou willen dat ze haar klanten vooral helpt bij het vinden van een woning, maar dat is niet zo. Daarvoor zijn er eenvoudigweg te weinig woningen. “Maar ik help ze wel bij wat er nodig is om hun leven wat beter te maken. Een briefadres, uitkering, hun inschrijving bij Woningnet in orde krijgen, schulden inzichtelijk maken, dat soort dingen. Zo nodig verwijs ik ze bijvoorbeeld door naar schuldhulpverlening of juridische hulp. En als ik ergens een slaapplaats vind dan help ik ze daar natuurlijk aan. Maar ik kan er wel moedeloos van worden dat dat vaak niet lukt. Ik weet het soms ook gewoon niet, maar opgeven is geen optie. Het is toch alsof ik werk met mensen die heel hongerig zijn, en ik ze overal mee help, maar we niet gaan eten.”

In de tweede helft van 2019 heeft Bep iets meer dan 80 klanten gehad. Eén van hen, een gezin, had aan het eind van het jaar ook echt een woning. “Dat dat gelukt is, is super.

Maar het is niet veel.” Wel slaagde ze erin om mensen in het passantenhotel te krijgen en zitten de andere gezinnen die bij haar aanklopten in de crisisopvang. “Maar dat zijn geen structurele oplossingen.”

Net als in de rest van de stad, zijn de meeste daklozen in Zuidoost alleenstaande mannen, onder wie veel mannen die gescheiden zijn. “Dat maakt het ook weer ingewikkeld”, zegt Bep. “Zij zijn vaak erg betrokken bij hun kinderen, brengen hen

OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN 7

Economisch daklozen_v1.indd 7

03/04/2020 10:02

Waarom kunnen mensen niet gewoon buiten Amsterdam gaan wonen?

De woningnood in Amsterdam is hoog. Maar, als je als economisch dakloze geen woning kunt vinden in Amsterdam, dan zoek je toch gewoon iets buiten de stad? Liever een huis dan niks, toch? Veel mensen zullen zo denken, maar helaas is dat niet zo eenvoudig. Ook buiten Amsterdam zijn de wachttijden voor sociale huurwoningen inmiddels lang.

“Zelfs in krimpregio’s staan mensen twee tot drie jaar op de wachtlijst”, vertelt Els van Koeverden, projectcoördinator voor hulp aan dakloze gezinnen in de gezinsopvang in Bloemendaal (zie verderop). “En overal in de Randstad staan mensen minstens vijf tot tien jaar op de lijst voordat ze in aanmerking komen voor een woning.”

Daar komt bij dat mensen vaak hun leven hebben in Amsterdam. Dat ze dat kwijtraken, terwijl ze voor hun gevoel al zo veel zijn kwijtgeraakt - hun eigen huis, hun zelfstandigheid, vaak hun relatie - is moeilijk te accepteren.

Verhuizen naar een andere gemeente, zeker als ze die niet kennen, is een extra onveiligheid terwijl ze al zo veel stress hebben en zich al zo onveilig voelen. Mensen hebben hier vaak vrienden en familie en werk, soms hebben ze kinderen die hier naar school gaan en vriendjes hebben. Dat loslaten is een ingewikkeld proces dat tijd vergt. De Regenboog Groep zet erop in om mensen ervan te overtuigen dat ze een beter leven kunnen leiden als ze een huis hebben, waar dat ook staat.

Ambulant ondersteuner Malika Amghar: “Als ze eenmaal in hun hoofd hebben dat een huis het aller- allerbelangrijkste is, dan gaat de knop om.”

8 OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN

Economisch daklozen_v1.indd 8

03/04/2020 10:02

De opvang van dakloze gezinnen in Bloemendaal Waar alleenstaande daklozen zich melden bij de screeningsbalie op de Jan van Galenstraat, gaan dakloze gezinnen naar het Centraal Meldpunt Dakloze Gezinnen van de GGD, waar ze terechtkunnen met al hun vragen die te maken hebben met de opvang en bijkomende problemen. Steeds vaker komen mensen daar uit zichzelf heen, in andere situaties worden ze aangemeld door een organisatie die zich inzet voor daklozen, zoals De Regenboog Groep. Ruim 260 gezinnen zijn momenteel bij het meldpunt bekend, en met het ‘geen kind op straat’-beleid van de gemeente moet voor al die gezinnen onderdak worden geregeld.

“Dat is een megaklus”, zegt Roedania Zian van het Centraal Meldpunt Dakloze Gezinnen van de GGD. “De redenen waardoor gezinnen dakloos worden, zijn heel divers. Soms stopt de huur gewoon, maar veel hebben problemen ‘in het systeem’. Ze wonen bijvoorbeeld al heel lang bij oma of moeder en dat gaat mis, of hun relatie gaat voorbij, ze hebben een huurcontract dat rammelt, noem maar op. Het is echt een gemêleerde groep. Mensen denken dat er bij dakloze gezinnen veel problemen spelen: dat jeugdzorg erbij betrokken is, ouders psychiatrische problemen hebben ... Maar dat is niet zo. Natuurlijk bestaat die groep ook, maar bij anderen is het botweg pech.”

De gezinsopvang in Bloemendaal is een van de twaalf noodopvangplekken waar dakloze gezinnen bij wie geen psychiatrische problemen spelen, zogenoemde zelfredzame gezinnen, kunnen worden geplaatst. De locatie, waar De Regenboog Groep de begeleiding doet, is sinds augustus 2019 in gebruik en specifiek bedoeld voor de groeiende groep gezinnen die geen of weinig kans maken op huisvesting in Amsterdam. Zo’n 22 gezinnen mogen daar maximaal zes maanden blijven (twee periodes van drie maanden). Ze hebben daar een eigen unit met een slaapkamer, keuken en badkamer. “Dat is een groot voordeel”, zegt Zian. “In locaties in Amsterdam hebben bewoners gedeelde voorzieningen.

Dit heeft minder een instellingsgevoel en komt dichter in de buurt van een normale woonsituatie. Jouw woonruimte is je eigen domein, dat is voor iedereen fijn en voor gezinnen natuurlijk nog meer. Het is niet altijd haalbaar bij het vinden van noodopvanglocaties, maar ik ben blij dat het hier wel gelukt is.” Voor voorzieningen als het consultatiebureau, scholen en ziekenhuizen moeten de bewoners naar Amsterdam, zo is afgesproken met de gemeente Bloemendaal. Daarom wonen er weinig gezinnen met schoolgaande kinderen.

Wat voor begeleiding De Regenboog Groep daar geeft, is heel divers, vertelt projectcoördinator Els van Koeverden.

OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN 9

Economisch daklozen_v1.indd 9

03/04/2020 10:02

10 OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN

Economisch daklozen_v1.indd 10

03/04/2020 10:02

“Het uitgangspunt is dat de mensen die hier wonen volledig zelfredzaam zijn, maar onze ervaring is dat 90 tot 95 procent dat niet is. Ze hebben geen psychiatrische problematiek of verslaving, maar de stressvolle situatie waar mensen in zitten maakt dat ze in overlevingsmodus raken. Het is dan zoveel lastiger om zelfstandig je leven weer op de rit te krijgen en overzicht te houden over wat er moet gebeuren. Mensen in deze situatie hebben echt hulp nodig. Dat kan zijn met het op orde krijgen van hun papierwerk, met inzicht geven in hun financiële situatie, met het regelen van een briefadres zodat ze een uitkering of zorgverzekering kunnen aanvragen. Met al dat soort dingen helpen we. Maar we helpen in principe niet met dingen als de huishouding of het opvoeden, dat moeten ze zelf kunnen en als we signaleren dat dat niet goed gaat, dan schakelen we met partnerorganisaties ter ondersteuning.”

Daarnaast houdt De Regenboog Groep zich vooral bezig met het helpen vinden van woonruimte en met mensen laten inzien dat hun kans op woonruimte in Amsterdam heel erg klein is en ze echt actief op zoek moeten naar een woning buiten de stad.

“Natuurlijk zouden we het liefst zien dat iedereen kan wonen waar hij of zij wil, in deze gevallen vaak in Amsterdam”, zegt Van Koeverden. “Maar we moeten ook realistisch zijn. Mensen staan vaak veel te kort ingeschreven bij Woningnet, komen niet in aanmerking voor urgentie en verdienen niet genoeg om iets in de vrije sector te vinden.” De Regenboog Groep helpt bijvoorbeeld bij het regelen van inschrijvingen bij Woningnet en soortgelijke organisaties in andere gemeenten en waar nodig wordt meegekeken met het reageren op woningen.

“Het liefst zou je zeggen: als jij alles doet wat je moet doen, dan garanderen wij je dat je na zes maanden een woning hebt”, zegt Els. “Maar dat kunnen we helaas niet, daarvoor is het huizenprobleem in heel Nederland te groot. Wat we wel kunnen, is hen alle mogelijkheden uitleggen om de kans op een huis te vergroten.”

Dat er alleen gezinnen in Bloemendaal zitten die geen of weinig kans maken op een woning in Amsterdam, is een bewuste keuze van de gemeente, vertelt Zian van de GGD. “Voorheen vingen we gezinnen op op basis van beschikbaarheid, maar we merkten dat dat niet goed werkte. Als je op één locatie een gezin hebt dat heel veel zorg nodig heeft en wacht op een plek in de 24-uursvoorziening, een ander gezin dat wacht op een urgentiestelling en weer een ander gezin dat zelf buiten de stad moet zoeken, dan geeft dat veel onrust en onduidelijkheid.

Mensen vroegen zich af waarom de een wel een woning kreeg en zij niet. En ook voor de begeleiders merkten we dat het ingewikkeld was om te schakelen tussen de gezinnen, omdat de vragen zo uiteenlopen. Daarom is ervoor gekozen

om de opvang nu te splitsen: gezinnen met een beschikking voor maatschappelijke opvang worden bij elkaar geplaatst en gezinnen zonder die beschikking ook. Zo hopen we dat de begeleiding makkelijker wordt en voor gezinnen duidelijk is waarom ze ergens zitten en wat het doel is.”

Een van de gezinnen die tot voorkort in Bloemendaal werd begeleid door De Regenboog Groep, is dat van Fatima en Hamoud. Fatima is afgestudeerd in de communicatie en marketing, Hamoud is elektricien. Het Spaans-Marokkaanse gezin kwam een aantal maanden geleden naar Amsterdam nadat ze in Spanje problemen hadden gekregen met hun familie, en hoopten hier betere kansen op werk te hebben.

Fatima en Hamoud trokken in bij een vriendin, maar toen die vriendin erachter kwam dat Fatima zwanger was van haar tweede kindje, zette zij hen eruit.

Fatima en Hamoud gingen met hun kinderen naar de noodopvang, waarna ze een kamer kregen in de gezinsopvang in Bloemendaal. Na zich vier maanden actief te hebben ingezet om woonruimte te vinden, konden zij rond oud en nieuw met hun kinderen verhuizen naar een sociale huurwoning in Maastricht. Ze zijn het tweede gezin dat vanuit Bloemendaal is uitgestroomd; het eerste gezin vond een huis in Vlissingen.

“We willen natuurlijk graag dat gezinnen woonruimte dichter bij Amsterdam vinden, nu moeten ze echt helemaal opnieuw beginnen”, legt Els uit. “Als ze werk hadden, dan moeten ze ontslag nemen en een nieuwe baan zoeken, nieuwe vrienden, nieuwe scholen en opvang voor de kinderen. Maar we moeten ook realistisch zijn: nergens binnen de Randstad vind je zonder urgentie of lange inschrijftijd in zes maanden een sociale huurwoning en zelfs in krimpgemeenten is de wachttijd twee tot drie jaar. Dus ze moeten zoveel mogelijk reageren en hopen dat ze waar dan ook iets kunnen vinden via loting.”

Dat ze naar Maastricht moesten, vindt Fatima niet zo erg. “Ik ben vooral blij dat we een huis hebben. Ik hoef niet per se in Amsterdam te wonen”, zegt ze. “Ik vind het daar druk, maar als je geen Nederlands spreekt is de kans om daar werk te vinden wel groter. Daarom zijn we daarheen gegaan.” Nu zet het gezin alles op alles om in Maastricht een leven op te kunnen bouwen. De Regenboog Groep probeert de start van dat nieuwe leven zo prettig mogelijk te maken, door het gezin warm over te dragen aan de gemeente Maastricht. Waar mogelijk regelt de organisatie bijvoorbeeld scholing en werk. “We gaan eerst Nederlands leren”, zegt Fatima. “En daarna gaan we hard op zoek naar werk. Hamoud werkte in Amsterdam in de schoonmaak, maar we vinden natuurlijk het liefst iets in ons eigen vakgebied.”

ONZE DROOM

Wij dromen van een stad waarin plek is voor iedereen. Waarin mensen met rijkdom en mensen in (sociale) armoede door elkaar en met elkaar samenleven en -werken. Waarin we betrokken zijn bij elkaars leven en elkaar versterken. Waar mensen die dat kunnen, zich vrijwillig inzetten om de samenleving te helpen dragen. Waarin de stad ieders thuis is. Waarin niemand zich verloren hoeft te voelen.

OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN 11

Economisch daklozen_v1.indd 11

03/04/2020 10:02

DE REGENBOOG GROEP

COLOFON

Vanwege de privacy zijn de namen van de deelnemers gefingeerd

Droogbak 1d 1013 GE Amsterdam

Dit rapport is gemaakt op initiatief van De Regenboog Groep

t. 020 531 76 00 info@deregenboog.org

Tekst: Marianne Lucieer & Malin Kox Foto’s: Merlijn Michon Vorm: Tim van Amerongen

www.deregenboog.org www.hulpvanderegenboog.org facebook.com/deregenbooggroep twitter.com/Regenboog020

© De Regenboog Groep 2020

PRIVACY

12 OPKOMEN TEGEN AFGLIJDEN

Economisch daklozen_v1.indd 12

03/04/2020 10:02