Reizende expositie Hoge Luchten

from Hier in Hoorn, editie Herfst 2022

by Ron Dol

Sabina kookt en zoekt eters

Tentoonstelling Westfries Museum met schatten uit het Rijks

De vrijheid van Hoge Luchten

Een selectie van 40 schilderijen uit de collectie van het Rijksmuseum vormt de kern van de tentoonstelling Hoge Luchten: een lust voor het oog! De indrukwekkende werken worden aangevuld met pronkstukken uit de eigen collectie van het Westfries Museum - waar de expositie tot en met 27 november te bewonderen is. Prachtige vergezichten van grote meesters uit drie eeuwen, maar ook veel intieme stadsgezichten, want het thema is ‘Stadslucht maakt vrij’. En de Stadspoorten van Hoorn getuigen daarvan…

Bij lucht gaat de eerste gedachte misschien uit naar wolkenformaties of een strakblauwe lucht boven het open landschap. In deze tentoonstelling ligt de nadruk echter op lucht boven steden, maar ook de lucht in de steden. Enkele honderden jaren geleden werd immers gezegd: ‘stadslucht maakt vrij’. In de middeleeuwen was dat ook werkelijk zo: als een horige of lijfeigene er een jaar en een dag verbleef, kon hij niet langer door zijn heer worden opgeëist. De stad gaf hem dus letterlijk zijn vrijheid. Ook brachten de stadsrechten vaak meer vrijheid aan de bewoners dan het rechtsgebied eromheen, dat van de graaf of vorst.

Daad van vrijheid: schaatswedstrijd voor vrouwen Op veel van de schilderijen van Hoge Luchten zijn gebouwen afgebeeld die bijdroegen aan de lucht die de stadsbewoners konden voelen in hun dagelijks leven. Stadspoorten en -wallen boden

veiligheid aan de bewoners. Maar ook stadhuizen waar men de politieke en bestuurlijke vrijheid voelde. En de vele kerken illustreren het gegeven dat de bewoners een eigen geloofsovertuiging mochten hebben. Door met deze ogen naar de schilderijen te kijken, krijgen ze een extra laag. Het schilderij van Nicolaas Baur is daar een sprekend voorbeeld van. Een schaatswedstrijd voor vrouwen in Leeuwarden was 200 jaar geleden heel bevrijdend. Het voelen van lucht geeft een gevoel van vrijheid en dat vormt een belangrijk onderdeel van de identiteit van Nederland. Denk maar aan persvrijheid, vrijheid van godsdienst en politieke en bestuurlijke vrijheid.

Indrukwekkende 17e eeuwse meesters In de tentoonstelling word je meegenomen door de straten van Harlingen, Amsterdam, Leerdam, Gorinchem, Den Haag, Dordrecht en Leeuwarden. En via sfeervolle impressies uit verschillende jaargetijden maak je een reis in de tijd. Uiteraard zijn op de tentoonstelling prachtige vergezichten met indrukwekkende wolkenluchten te zien, zoals van de 17e-eeuwse schilders Albert Cuyp en Jan van Goyen, maar ook van onder meer de belangrijke meester uit de Romantiek: Cornelis Springer. Uit de Haagse School zijn verschillende werken van Jacob Maris vertegenwoordigd. Veel kunstenaars schilderden graag de kenmerkende, Nederlandse wolkenluchten in hun landschappen en stadsgezichten. Naadloos gaat het land over in de lucht. Soms zegt de kleur van de lucht iets over het moment van de dag of het jaargetijde.

Stadspoorten van Hoorn Twee tijdelijke exposities met werken uit het Westfries Museum zelf sluiten aan bij het thema ‘Stadslucht maakt vrij’. De speciaal hiervoor samengestelde collectie Stadspoorten van Hoorn toont stadspoorten en stadswallen die veiligheid en vrijheid voor stadsbewoners garandeerden. Ook Hoorn kende namelijk vele stadspoorten waarvan de meeste inmiddels zijn verdwenen, maar de schilderijen, prenten en tekeningen laten de geschiedenis van onze stad voor even herleven. In Westfriese Hoge Luchten zijn het de jagende wolken boven het Westfriese landschap die de hoofdrol spelen.

Ontmoet Hoornse stadsgenoten Evenals in de voorgaande edities is aan Hoge Luchten een hedendaagse kunstcomponent toegevoegd. Het duo Martin & Inge Riebeek brengt met ‘Stadslucht Maakt Vrij’ inwoners uit Hoorn in beeld in videoportretten. Zij kozen intuïtief voor ontmoetingen

Schaatswedstrijd voor vrouwen op de Stadsgracht in Leeuwarden, 21 januari 1809, Nicolaas Baur, 1809

met toevallige voorbijgangers, die antwoord gaven op hun vraag: ‘Wat betekent vrijheid voor jou?’ Het leverde spontane en indringende portretten op, die samen het beeld van de stad Hoorn dichterbij brengen.

Graag het Westfries Museum nog eens in oude luister zien? Kom dan nu naar de laatste tentoonstelling voor de grote restauratie en vernieuwing van het museum. Per 1 januari 2023 sluit het museum namelijk, t/m medio 2025. Meer informatie: www.wfm/toekomst. Op de hoogte blijven? Geef je op voor de online nieuwsbrief via www.wfm.nl/nieuws.

Reizende expositie/Schatten uit het Rijksmuseum

Het Rijksmuseum en zes stadsmusea zijn onder de naam M6 een samenwerking voor acht jaar aangegaan voor een ambitieuze reeks reizende tentoonstellingen. Dit zijn Gemeentemuseum het Hannemahuis, Stedelijk Museum Zutphen, het Markiezenhof, Museum Gouda, Limburgs Museum in Venlo en het Westfries Museum. Het thema van de reeks betreft de vier elementen: aarde, water, lucht en vuur. Deze krijgen een vertaling in de tentoonstellingsreeks Lage Landen, Koele Wateren, Hoge Luchten en Hete Vuren. Hoge Luchten is tot en met 27 november te zien in het Westfries Museum in Hoorn.