Demir Kucukaydin - Acilmin Gercek Hikayesinin Belgeleri - V-3

Demir Küçükaydın “Açılım”ın Gerçek Hikayesi ( Belgeler ) Yayınları 1

Açılım’ın Gerçek Hikayesi Belgeler

Demir Küçükaydın Birinci Sürüm Mart 2013

Dijital Yayınlar İndir – Oku – Okut - Çoğalt – Dağıt

Bu kitap Köxüz sitesinin dijital yayınıdır.

Kar amacı olmadan, okumak ve okutmak için, indirmek, dijital olarak basmak ve dağıtmak serbesttir.

Alıntılarda kaynak gösterilmesi dilenir.

Yayınları

2

İçindekiler Derlemeye Önsöz ................................................................................................................... 6 Sunuş ...................................................................................................................................... 7 1) Girişim’in Türkiye’de ilk başlaması vesilesiyle Oğuz’un yazdığı ilk çağrı taslağı: .......... 8 İlk adım politik bir yayın olmalıdır... ................................................................................. 8 'Hareketlenme ve yeniden kümelenme' ............................................................................ 10 2) Tayfun Şen’in 27. 10. 2003 tarihli mektubu: ................................................................... 13 3) Demir Küçükaydın’ın Tayfun Şen’in Mektubuna 01. 11. 2003 Tarihli cevabı: .............. 14 4) Tayfun Şen’in Demir Küçükaydın’a 05. 11. 2003 tarihli Cevabı: ................................... 15 5) Demir Küçükaydın’ın Tayfun Şen’e 12. 12. 2003 Tarihli Cevabı ................................... 16 6) Tayfun Şen’in Demir Küçükaydın’a 15. 12. 2003 Tarihli Cevabı: ................................. 17 7) Demir küçükaydın’ın Tayfun Şen’e 05. 12. 2003 Tarihli E-grup Kurulduğunu Bildiren Cevabı:.................................................................................................................................. 18 8) Tayfun Şen’in Demir Küçükaydın’a 16. 12. 2003 Tarihli Cevabı: ................................. 18 9) Demir Küçükaydın’ın Açılım Haberleşme Grubuna 06. 01. 2004 Tarihli Yazısı: .......... 19 10) Demir Küçükaydın’dan Açılım Grubuna - Açılım İçin Domain: .................................. 25 11) Tayfun Şen’in Derginin Karakterine İlişkin Mektubu (11. 01. 2004): .......................... 26 12) Demir Küçükaydın’ın Derginin Karakteriyle İlgili Yazısı (16. 01. 2004) ..................... 27 13) Oğuz Ender’in Derginin Karakterine İlişkin Yazısı (22. 01. 2004): .............................. 28 14) Demir Küçükaydın’in Yazısı (22. 01. 2004): ................................................................ 31 15) Oğuz Önder’in Yazısı (22. 01. 2004):............................................................................ 33 16) Demir’in Derginin Hedeflerini Açıklayacak yazıyla İlgili Notu (23.01.2004):............. 35 17) Demir’in Çağrı Taslağını Yolladığı Maildeki Notu (25.01.2004): ................................ 36 18) Demir’in Taslağa Bir Tepki Gelmemesine Serzenişi (29.01.2004): .............................. 37 19) Orhan’ın İlk Yankısı (29.01.2004) ................................................................................. 37 20) Oğuz’un İlk Yankısı (03.02.2004) ................................................................................. 38 21) Deniz Tilyos’un Eleştirisi ve Notları (09.02.2004): ...................................................... 38 22) Demir’in Düzeltilmiş Versiyonla İlgili Notu (22.02.2004) ........................................... 40 23) Deniz Tilyos’un Eleştiri ve Notlarıyla İlgili Demir’in Açıklamaları ............................. 41 24) Demir’den Sessizliğe Tepki (17.03.2004): .................................................................... 44 25) Orhan Gün’ün Toplantı ve Çağrı Taslağına İlişkin Yorumları (18.03.2004) ................ 44

3

26) Demir’in 18.03.2004 Tarihli Eleştirileri ........................................................................ 46 27) Oğuz’un Demir’e Eleştirisi (20.03.2004) ...................................................................... 56 Demir’in Oğuz’a Cevabı (21.03.2004)................................................................................. 56 29) Oğuz’un Çağrı Taslağına Eleştirileri (22.03.2004):....................................................... 59 30) Oğuz’un Kendi taslağı (22.03.2004): ............................................................................. 60 31) Oğuz’un Demir’in İşleyişe İlişkin Eleştirilerine Cevabı 22.03.2004): .......................... 64 32) Demir’in Oğuz’un Eleştirisi ve metin Önerisine İlişkin Cevabı (23.03.2004) .............. 65 33) Demir’in Oğuz’un Taslağını Eleştirisi ve Önerileri (25.03.2004) ................................. 67 34) Demir’in Yaşanan Deneyden Çıkardığı Bazı Sonuçlara İlişkin Yazısı (26.03.2004) ... 83 35) Bir Ses, Bir değerlendirme - Orhan Gün (30.03.2004) .................................................. 90 36) Kısa Bir Değerlendirme – Tayfun Şen (31.03.2004) ..................................................... 91 37) Kısa ve Gecikmiş Bir Durum Değerlendirmesi (12.04.2004) ....................................... 94 38) Açılım Projesindeki Arkadaşlara – Demir (04.06.2004) ............................................... 96 Avukatlara Mektup......................................................................................................... 102 Kongra Gel Kongresini Hazırlayan Kurula .................................................................... 102 Abdullah Öcalan’a Mektup ............................................................................................ 103 39) Ertan Altan’ın Dergi Çıkarma Maliyetlerine İlişkin Mektubu (11.06.2004) ............... 107 40) Daha Ne kadar? – Orhan Gün (20.06.2004) ................................................................ 107 41) Oğuz’un Son Önerilere Cevap Mektubu (10.06.2004) ................................................ 109 42) Oğuz’un Mektubu Üzerine Son Söz – Demir (22.07.2004) ........................................ 111 43) Oğuz’un Önerileri Üzerine – Deniz (26.07.2004) ....................................................... 119 Ek Not................................................................................................................................. 120 (Açılım Dergisi Bildirgesi Taslağı) .................................................................................... 121 Demokratik Manifesto ........................................................................................................ 121 Ulusçuluk Hayaleti ......................................................................................................... 121 Orta Doğu’nun Tarihteki Yeri ........................................................................................ 121 Ulusçuluk ve Orta Doğu ................................................................................................. 123 Ulusçuluk ve Diğer Uygarlıklar ..................................................................................... 124 Ulusçuluk ve Dil............................................................................................................. 126 Ulus ve Ulusçuluk Nedir? .............................................................................................. 127 Ulusçuluk ve Politik - Özel Ayrımları ........................................................................... 127 Ulusçuluk ve Din ............................................................................................................ 130 Demokratik ve Gerici Ulusçuluk.................................................................................... 131 Ulusların Kaderini Tayin Hakkı ve Gerici Ulusçuluk .................................................... 133 Gerici Ulusçuluğun Kendi Dinamiği.............................................................................. 134

4

İşçi Hareketi ve Demokratik Ulusçuluk ......................................................................... 134 Devrimci Marksistler ve Ulusçuluk ............................................................................... 137 Tarih ve Ulusçuluk ......................................................................................................... 137 Osmanlı ve Ulusçuluk .................................................................................................... 138 Türk Ulusçuluğu ............................................................................................................. 139 Bölge İçin Sonuç ............................................................................................................ 140 Demokratik Ulusçuluğun İkili Karakteri........................................................................ 140 Globalleşme ve Ulusçuluk ............................................................................................. 142 Değişen Roller ................................................................................................................ 143 Demokrasinin Koşulları ................................................................................................. 144 Seçenler ve Seçilenler .................................................................................................... 145 Ordu ve Polis .................................................................................................................. 147 Demokrasi ve Refah ....................................................................................................... 148 Demokrasi ve Eğitim ...................................................................................................... 149 Demokrasinin Üç Kaynağı ............................................................................................. 149 Politik İslam ve Demokrasi ............................................................................................ 151 Bürokratik Oligarşi ve Burjuvazi ................................................................................... 151 Güçler ............................................................................................................................. 152 İşçiler .............................................................................................................................. 153

5

Derlemeye Önsöz Neredeyse on yıldır Türkiye’de Radikal veya Devrimci Demokrat denebilecek bir hareket yaratabilmek ve öncelikle de buna yönelik bir yayın çıkarabilmek için birbiri ardınca girişimlerimiz oldu ve oluyor.

Bu girişimlerin neredeyse tamamı başarısızlıkla sonuçlandı?

Neden ve niçin?

Neden ve niçinlerin anlaşılabilmesi için önce olguların bilinmesi gerekiyor.

Bunun için de bu girişimlerin hikayesini, olguları belgelerle derleme kitaplar halinde sunma prejesini başlatıyoruz.

Radikal demokratik bir hareket yaratmadan ve böyle bir hareket ve program Türkiye’deki insanların çoğunluğunu saflarına kazanmadan ne Türkiye’de ne Kürdistan’da ne de Orta Doğu’da köklü bir demokratik dönüşüm düşünülemez. Binlerce yıllık Firavunların, Nemrutların devletçiliği, modern kapitalizmin kamburuyla da birleşmiş olarak bölgeyi kıymaya çevirmeye devam eder. Böyle bir hareket yaratmak için de önce fikri aydınlanma ve yayılma bunun için de bir yayın veya yayınlar manzumesi olmazsa olmaz koşuldur.

Yeni bir girişime biz veya başkaları başlamadan önce önceki deneylerin tüm belgelerinin elde bulunması bir tecrübe birikimi için şarttır.

Yazıların içinde bu neden ve nasılları analiz eden yazılar da bulunuyor.

Yine de tüm belgeler ve seri tamamlandıktan sonra bu malzemenin sistematik bir değerlendirmesini de yapmayı kendimize bir görev olarak koyuyoruz.

Ama önce olguların bilinmesi gerekiyor. Olgular bilimin ham maddesidir.

Bu ilk kitap “Açılım” dergisi girişiminin hikayesini belgelerle anlatıyor.

Demir Küçükaydın 18 Mart 2013 Pazartesi

6

“Açılım” Dergisi Girişiminin Hikayesinin Belgeleri:

Sunuş Açılım dergisinin çıkmayacağı kesinleşti ve buna bağlı olarak girişimcilerin bir kısmı, Açılım için yazılmış manifesto temelinde ayrı bir dergi çıkarma niyetiyle yeni bir girişim başlatmış bulunuyorlar.

Açılım’ı çıkartma girişimi çerçevesinde bir çok tartışmalar ve yazışmalar oldu. Bunların tamamı açılım-haberleşme adlı mail grubu aracılığıyla tüm girişimcilere ulaştı. Bu nedenle bu tartışmalar, aylara yayılmış bir toplantılar serisinin bir protokolü olarak da görülebilir.

Bu protokol incelenip ders çıkarmak için çok zengin bir malzeme de sunmaktadır.

Simdi yeni bir girişime başarken, şu eski deneyi bir daha gözden geçirelim ve yenisinde aynı türden yanlışlara olanak vermeyelim düşüncesiyle, bu bir yıllık deneyi gözden geçirirken, bir yan ürün olarak, bütün önemli metinleri bir tek dosya halinde toparladık.

Açılım girişiminde yer alan arkadaşlara, girişime son noktayı koyurken, üzerinde tekrar düşünecek bir kaynak olarak bu toplu dosyayı sunuyoruz. En azından bütün tartışmaları ve gelişmeleri; hasılı her şeyi, derli toplu ellerinin altında bulundurabilirler. Bu girişimin bir anısı olarak saklayabilirler.

Yeni girişimde yer alacaklara da, girişimin tarihi ve öncesi hakkında daha doğrudan ve net bilgiye sahip olmaları için; benzer hatalardan kaçınabilmeleri için sunulacaktır.

24 Ağustos 2004 Salı Demir Küçükaydın

7

1) Girişim’in Türkiye’de ilk başlaması vesilesiyle Oğuz’un yazdığı ilk çağrı taslağı: İlk adım politik bir yayın olmalıdır...

Aşağıdaki metin bugüne kadar yapılan görüşmeler ışığında, yapılacak olan toplantıda tartışılmak üzere hazırlanmış ve toplantıyla birlikte işlevini yerine getirmiş olacaktır. Her okuyanın taslak olarak kabul etmesi gereken bir metindir. Aynı zamanda metni, içinde yer alması istenen çevrelerde böyle görmeli her türlü tartışmaya ve katkıya açık olunduğu bilinmelidir. Yayın'ın hem politik hem de teknik tüm konsepti Yayın Kurulu'nun tartışmaları ile son halini almalıdır.

Bilindiği üzere, uzun sayılabilecek zamandır, bir grup arkadaş olarak Türkiye'deki gelişmeleri ve sosyalist solun durumu üzerine konuşmaktayız. Bu bir grup arkadaşın yanı sıra benzer meseleler, SDP/Devrimci Sosyalist Kurtuluş Platformu'nda da konuşulmaktadır. Bütün bu tartışmalar ve görüşmeler, benzer bakış açılarına sahip olan bizleri, Türk sosyalist hareketinin 'kötü' gidişine, elimizden geldiği kadar müdahil olmaya ve gidişatı tersine çevirecek bir inisiyatif üstlenmeye götürdü.

Politik bir yayınla 'işe başlama' seçeneği üzerinde birleşen bizler, daha şimdiden Devrimci Sosyalist Kurtuluş Platformu'nun da desteğini kazanmış durumdayız. Yayının her hangi bir grubun veya platformun yayını olmayacağı, ama benzer bakış açılarına sahip olduğumuz kimi oluşumların desteklediği, içinde yer aldığı bir yayın olması konusunda da hemfikiriz.

Tartışmalarımızdan çıkan bir diğer sonuç ise; 'Yayın'ın Kürt devrimcilerinin de içinde yer aldığı bir konseptte çıkarılması idi. Bu konuda da ilk elden yapılan görüşmeler olumlu sonuç verdi.

Yayının amacı; Ulusalcı ve ekonomist olan Türk sol/sosyalist hareketini Kürt hareketi ile birlikte tabiri caizse 'içerden vurmak', 'devrimci demokratik' bir politik hattın propagandasını, ajitasyonunu yapmak ve örgütlenmesini, eylemini ortaya çıkartmak, sosyalist hareketteki kümelenmeyi ulusalcılar, ekonomistler ve devrimci demokratlar, özgürlükçü sosyalistler olarak iki ana akıma indirmenin yeniden yapılandırmanın- çabası içerisine girmek, meşru bir çizginin ve mücadelenin takipçisi olmak, bu politik konseptte, varolan sosyalist yapılara etki etmek, emek, barış, demokrasi bloku’nun böylesi bir politik hatla mücadeleye yönelmesini sağlamaya çalışmak, 'devrimci demokrasi ve özgürlükçü sosyalizmin' sözcülüğüne soyunmak, bu eksende Kürt hareketi ile sol/sosyalist hareketin 'ortak bir partide/örgütlenmede' birleşmesinin fikri ve politik zeminini yaratmak ve tanımlamaya çalıştığımız konsepte uygun, etrafında siyasal bir hareket yaratmayı hedeflemek olarak özetlenebilir...

Yayının süresi; Aylık bir yayın olarak başlamalı, şartları oluştuğunda haftalık olarak çıkacak biçimde değerlendirilmelidir. İlk sayısı için hazırlıklar hızlandırılmalı, Kasım 2003 hedeflenmelidir.

Yetişmiyorsa 2004 Ocak'ında mutlaka çıkacak bir düzenleme yapılmalıdır.

Dağıtım; Profesyonel dağıtım şirketine verilmeli, geniş bir abone kampanyası açılmalı ve yayını destekleyen veya ortak olan siyasi çevrelerin elden dağıtması sağlanmalıdır. Dağıtım şirketleri ile henüz konuşmadık, toplantıya kadar onların şartları öğrenilmelidir.

Yayının teknik alt yapısı; 1 Adet Mac bilgisayar, 2 Adet PC, 1 adet yazıcı, 1 Adet fotoğraf tarama makinesi, 1 Adet fotoğraf makinesi, Telefon, İnternet, Web sitesi, İstanbul Taksim'de büro ve büro malzemesi... (elde olanların kullanılabileceğini varsayarsak; 1 adet PC, 1 adet yazıcı). tahmini maliyet: 4 milyar civarı. (elde olanlar işe yaramazsa 5 milyar civarı... ), bu ihtiyaçların bir kısmı bağış olarak da bulunabilir...

8

Reklam ve ilan kampanyası; Yayın çıkmak üzereyken ve çıktığında, duyurusu çok iyi yapılmalı ve yayının konseptini anlatacak politik bir sloganla ortaya çıkılmalıdır. Sol medyadan destek istenmeli, Gündem, Evrensel, Ö. Politika ve Medya Tv'de mümkün olduğu kadar geniş biçimde duyurusunun yapılması için dayanışma istenmelidir. Ayrıca Radikal 2 gibi yayın organlarına ilan verilmeli ve bu tür yerlere Yayın'ı tanıtıcı yazılar yazmak için girişimlerde bulunulmalıdır. Politik sloganın yer aldığı dış mekan afişi yapılmalı gücümüz oranında asılabilecek her yere asılmalıdır. İnternet ortamı da yayın'ın tanıtımı için kullanılmalıdır. Aynı sloganla bir de iç mekan afişi yapılmalı Türkiye çapında kitle örgütlerinin panolarına asılması sağlanmalıdır. Radyo cıngılları hazırlanmalı kasetler verebildiğimiz tüm yerel radyolara iletilmelidir. İlan alan kitle örgütlerinin, Kadın gruplarının vb. yayınlarına da ilan verilmelidir. Bu konuda daha yaratıcı biçimler için kafa yorulmalı ve tüm imkanlar değerlendirilmelidir. Bu kampanya için bütçe ayrılmalıdır.

Yayının çalışanları; İlk anda politik olarak ve teknik olarak yayına katkı koyabilecek 1 kişi çalıştırılmalıdır.

Yayının hukuki sorumluluğu; Sahibi ve yazı işleri müdürü öncelikle Yayın Kurulu'nun içinden saptanmalı, olmuyorsa başka seçeneklere yönelinmelidir. Mutlaka siyasal olarak da sorumluluğu üstlenecek insanlar hukuki sorumluluğunu üstlenmelidir.

Yayın kurulu ve yazılar; Mümkün olduğu kadar geniş tutulmalı ve her ay en az bir defa toplantı yapabilmelidir. Yayın Kurulu içinden bir Yazı Kurulu seçilmeli ve haftada bir toplanmalı, yayının her türlü işlerinden bu kurul görevli olmalıdır. Yayın ve Yazı Kurulu dışından da konseptine uygun yazılar alınmalıdır. Bu konuda perspektifimiz, rejimin krizinin mağdurları olan kesimlerden insanlar yazmalıdır. Örneğin, sendikacı yazar, ermeni yazar, feminist yazar, ekolojist yazar, alevi yazar, vicdani redci yazar, travesti, lezbiyen, gay, transseksüel yazar, insan hakları savunucusu, hukukçu yazar, yerel yönetim, deprem uzmanları, iktisatçı yazar vb.. olmalıdır. Bunun yanı sıra yine konsepte uygun aydınlar, örneğin, Beşikçi, Başkaya, Zarakolu vb. Hatta olabiliyorsa Y. Türker'e kadar bir yelpaze içerisinde esnek davranılmalıdır.

Yayın Kurulu, her sayıda siyasal durum değerlendirmesi yapmalı ve görev tarif edecek bir yazıyı Yayın Kurulu imzasıyla yayınlamalıdır. Her sayıda olması gereken bu yazı derginin politik olarak misyonunu uygun, çıkış akdine uyumlu bir biçimde kaleme alınmalıdır. Yayın'ın politik ve idari tüm işlerine son kararı Yayın Kurulu vermelidir.

Yayının maliyeti ve maddi olanaklar; Yayının görsel kalitesine göre, tüm aylık maliyet 3-3. 5 milyar arası görünmektedir. 5 bin adet dergi, 2 milyar civarı, 1 çalışanı, büro kirası, telefon, elektrik, su, ısınma vb. 1-1. 5 milyar arası. Bu tablo karşısında yayının en az 6 ay, mümkünse 1 yıllık maliyeti bulunarak işe başlamalıdır. Bağış kampanyası açılmalı, yurt dışında bir dayanışma yemeği düzenlenmeli, mümkün olursa Türkiye'de de benzer bir yemek örgütlenmelidir. Özellikle yurtdışı abonelerinin bu manada vereceği destek büyük olacaktır, bunun örgütlenmesine ayrıca önem verilmelidir.

Yayının ve yazıların biçimi; Yayın'ın logosu ve maketi profosyenel birisi tarafından tasarlanmalı, önerileri olanlar o arkadaşa söylemeli... Yazılar ise mümkün olduğu kadar iki sayfayı geçmemeli, hadi diyelim iki sayfayı geçti. Bu da en fazla 3 sayfa olmalı ve en fazla iki yazı, üç sayfa olarak basılmalı.

O da dışarıdan aldığımız yazılara gösterilecek tolerans olmalıdır. Bunun üzerine fazla konuşmaya gerek yok bu önerinin nedenleri herkes tarafından biliniyor zaten...

Yeni bir eşik...

Yukarıda Yayın'ın amacı konusunda kimi saptamalarda bulunduk, bunu biraz açmaya, derinleştirmeye

9

ve net bir politik konsept saptamaya ihtiyaç olduğu açık. Bu bölümde bu çabaya girişeceğiz...

Dünyada, bölgede ve nihayet Türkiye'de siyasal ve toplumsal alanda olup bitenler, solun ve sosyalist hareketin yeni bir eşikte olduğunu gösteriyor.

Bütün bu olan bitenleri doğru kavramak, doğru analiz etmek ve bu analizlerin sonucu doğru siyasal ve örgütsel bir yönelim saptamak etkisiz ve toplumun kenarına itilmiş bir hareket olmamak için bir zorunluluk.

Türkiye sosyalist hareketinin çok büyük bir çoğunluğu anlaşılan o ki toplumun kenarına itilmişlik kaderine razı...

Eski reel sosyalist yapıların bir tür uzantısı olan Türk sosyalist hareketi, gelişen, değişen ve yenilenen koşullara kendini uydurmamakta ayak diriyor. Ayak direyenlerin tasfiyesi kaçınılmazlaşıyor.

Tabii ki toptan değerlendirilecek ve hüküm verilecek bir sosyalist hareket yok ortada. Her biri başka başka mecralarda mücadele etmeye çalışıyorlar. Ancak tümünün kaderinin böyle bir sona yöneldiğini saptamak abartı olmaz.

Kısa bir yazının sınırlarını aşmasına rağmen burada şunu söylemek mümkündür; Bu topraklarda var olduğundan bu yana, özgürlükçü bir sosyalizme ait olmayan, ideolojik, politik yükler,-Kemalizm, ulusalcılık, ekonomizm, monolitiklik vb. - altında ezilen sosyalist sol, özellikle '12 Eylül'den bu yana memleketin 'gerçek sorunlarıyla' uğraşmayan kendi küçük dünyasının sorunları ile on yıllarını heba eden bir hareket olarak bu günlere gelmiştir.

Bu durumundan dolayı şu saptamayı yapmak mümkündür; Sosyalist sol 'politikasızdır'. Politika diye ileri sürdüğü kimi argümanlar, bazen şu egemen gücün, bazen de bu egemen gücün yedeğine düşmekten başka herhangi bir sonuç doğurmamaktadır.

Bu kadere bizler razı olmak istemiyoruz. İsyan etme ve hesap sorma ruhunu kaybeden sosyalist sol bunu geri almalıdır.

'Hareketlenme ve yeniden kümelenme' Bugünün Türkiye'sinde solcu olmak, devrimci olmak, sosyalist olmak nasıl olabilir? Bu soruya yanıt verilmelidir. Bu soruya kolaycı yanıtlar vermekten uzak, uzun vadeli bir süreç tasarlanarak adımlar atılmalıdır.

Türkiye'de rejim uzun yıllar kriz içerisindedir. Krizin kaynağını ise; Kürt sorunu başta olmak üzere, devletçi laiklik, yoksulluk, işsizlik, savaş ve yayılmacı politikalar, erkek egemenliği, çevrenin tahribatı gibi alanlar oluşturmaktadır. Yani 80 yıllık totaliter Cumhuriyet rejimi bu sorun alanlarının öznesi olan ezilenlere ve emekçilere baskıcı, inkar, imha ve nihayet anti-demokratik bir gelecekten başka herhangi bir yaşam sunamamıştır.

Bu cendere altında yaşayanlar -başta Kürtler olmak üzere- rejime toplumsal destek sunmamaktadırlar.

Süleymaniye'de 11 Türk askerin başına çuval geçirilip derdest edilince Türkiye'de hiçbir toplumsal güç buna tepki göstermedi. Rejim 80 yıldır uyguladığı baskıcı politikalarla Kürtleri, islamcıları ve neredeyse tüm ezilenleri karşına almıştır. İlginçtir bu olaya karşı, kendisine 'solcuyum' diyen ve hiç bir toplumsal desteği olmayan, aslında 'milliyetçi' bir kesim ve faşistler çok cılız bir ses çıkartmışlardır.

Bunun gibi yüzlerce örnekle her gün karşılaşıyoruz. Bu durum artık 'yönetenlerin yönetemez hale geldiği' bir kriz durumunu ifade etmektedir. Rejimin toplumsal desteği yoktur. Bu kriz Türkiye kapitalizminin krizinden çok 'cumhuriyet rejiminin' krizi olarak ortaya çıkmaktadır. Artık toplumun

10

büyük bir kesimi bu rejim altında yaşamak istememektedir. Toplumun çoğunluğunun kafasına çuval geçiren oligarşi, kendisine aynı muamele yapıldığında yanında emekçi ve ezilenleri bulamamasına şaşmamak gerekir. Türkiye egemenlerinin ' zayıf karnı' rejimin yaşadığı bu krizdir. O halde bugün zincir 'zayıf halkasından' yakalanmalıdır.

Durum böyle olmasına rağmen ordu-büyük sermaye-devlet bürokrasisi ittifakı -oligarşi-, (islamcılar da AKP kanalıyla bu oligarşik iktidardan pay sahibi olma mücadelesi yürütüyorlar) krizi yönetmeyi başarıyor. Egemenlerin neo-liberal politikaları kendi aralarında pek bir probleme yol açmadan uygulamaları ve ciddi denebilecek bir direnişle karşılaşmamaları onlara bu alanda inisiyatif kazandırıyor, buradan aldıkları güçle rejimin krizini yönetebiliyorlar. İşte 'siyasal demokrasi' mücadelesinin önemi burada ortaya çıkıyor. Rejimin, sistemin devamını sağlayabildiği, kapitalizmin krizinin üzerini örtme veya erteleme imkanını ona veren Türkiye'nin siyasal koşullarıdır. Bu siyasal koşullar tasfiye edilmeden ne emekçilerin, ne Kürtlerin, ne kadınların, ne gençlerin, ne çevrecilerin, ne dini inançları baskı altında tutulanların, ne cinsel yönelimlerinden dolayı baskı görenlerin, ne savaş karşıtlarının, velhasıl kelam tüm ezilenlerin gün yüzü görmesi mümkün değildir. Adaletsiz, barışsız, özgürlüksüz, demokrasisiz bir yaşam bu siyasal koşullar nedeniyle varlığını devam ettirmektedir.

Bize göre Türkiye'de solcu olmak, devrimci olmak, sosyalist olmak bu duruma karşı politik risk almaktır. Bu durumu reddetmek ve deyim yerindeyse; 'isyan etmek' meşru bir haktır.

Bu nedenle bugün, 'siyasal demokrasi için, devrimci demokratik politik bir hat' bizlerin yönünü tayin etmelidir/edecektir.

Yani krizin kaynağı sorunlara karşı, yürütülecek mücadeleden güç alan, 'ordu vesayetine ve militarizme karşı siyasal demokrasi' talebi öncelikli, aktüel görev ve siyasal hedef olarak saptanmalıdır. Militarist vesayeti sınırlama, geriletme ve nihayet ortadan kaldırma mücadelesi, halk inisiyatifine dayanan bir halk iktidarını ortaya çıkaracağı gibi sosyalist demokrasiyi de kazanmanın önünü açacaktır/açmalıdır.

Türk solunun hiç bir bölüntüsü, bugüne kadar temel politik meselelere ve bu sorunların siyasal olarak cisimleştiği, ordu vesayetine ve militarizme karşı tutarlı, bütünlüklü bir demokrasi programı ve mücadelesi ile yanıt verememiştir. Kimi hareketlerin vurguları böylesi bir mücadeleye daha yatkın gibi görünse de onlarda 'geleneksel sol' çizgiden kesin bir kopuşun ürünü olarak ortaya çıkmamıştır. Bu alan boştur. Boş bırakılmaktadır. Türk sosyalist hareketini -aslında hareketten ziyade sosyalist güçlerini demek daha doğru- belirleyen ana ideolojik etkilerin ulusalcı ve ekonomist olduğu bilinmektedir. Bunun sonucu olarak bu güçlerin hemen tamamının, sosyal-şoven, sekter, indirgemeci, kitlelerden kopuk birer 'sekt'ler olduğunu söylemek abartı olmaz.

Bu girişim içinde yer alan insanların çoğunluğu ÖDP'nin böylesi bir misyonu üstlenmesi için çok çaba sarf etti, ne yazık ki ÖDP yönetimi tam tersi bir yola girdi ve parti bölündü. Bu alanı doldurması için SDP'yi kurduk o da kuruluşunun arifesinde ve kuruluşundan sonra böylesi bir yola giremedi. Bize göre kısa vadede girmesi de mümkün görünmemektedir. SDP Kürt hareketi ile ilişkisinde ve soruna yaklaşımında 'sol sekter' bir çizgiyi politika olarak benimsedi. Onun Kürt hareketinin ileri sürdüğü talepler karşısındaki pozisyonunu özetleyen tutum; 'onlar ulusal hareket, söyler, biz ise bunları ileri süremeyiz' tutumudur. Ezilen ulusun taleplerini biz sahiplenemeyiz in kibarcasıdır bu tutum. Özünde örneğin, ÖDP'nin tutumundan farkı yoktur. SDP yönetiminin, ezen ulus sosyalistlerinin üzerine düşen görevleri yerine getirebilecek ne takati ne de böyle bir perspektifi kalmıştır. Diğer demokrasi meselelerine ise 'sosyalizmcilik' yaparak, kitle çizgisinden uzak indirgemeci yaklaşımını sürdürüyor.

SDP şu haliyle eski reel sosyalist yapıların ilişkileri ve yükü altında bir 'sekt' durumundadır. Böyle bir

11

hareket olmasına rağmen, bu zeminin önemsenmesi gereken bir kısmı -'tabanı'- anlatmaya çalıştığımız türden bir politik mücadele yürütmeye daha yatkındır. Bu arkadaşlarımızın da 'devrimci demokrasi' mücadelesine kazanılmasının değerli ve önemli bir iş olduğunun bilincinde olunmalıdır. Bu yazı veya buna benzer bir yazı etrafında inisiyatif üstleneceklerin çoğunun SDP üyesi olması bunun önemini daha da artırmaktadır.

Bize göre Türk sosyalist hareketi ile Kürt Özgürlük Hareketi doğrudan demokrasiyi hedefleyen, devrimci demokratik bir politik hat ekseninde, özgürlükçü-demokratik bir halk cumhuriyeti için ortak örgütlenmelidir. Buna Türk solunun ulusalcı ve ekonomist yaklaşımları engel olmaktadır. Bu tartışma gündeme geldiği her durumda vurgular farklı farklı da olsa hemen tüm sol bizim 'sosyalist görevlerimiz var' diyerek bundan kaçmaktadır. Hem takatsizlik, hem de ideolojik yükleri onları 'sol' bir söylemle böylesi bir adım atmaktan alı koyuyor. Bu görev ortada durmaktadır. Oligarşiye en güçlü yanıt ancak böyle verilebilir. Toplumsal muhalefete, sola ve Kürt hareketine yönelen tasfiye girişimlerine ancak bu yolla direnilebilinir. Emperyalizme ve neo-liberal saldırılara karşı mücadelede de 'lafın' ötesine ancak böyle geçilebilir.

Ez cümle 'geleneksel soldan' kesin ve şaşmaz bir kopuş zorunluluktur. 'Yapamayızı' stabilize eden, 'takatsizliği' konsolide eden, 'geleneksel sol' reddedilmelidir. Ulusalcı ve ekonomist sol'a -geleneksel sola- 'savaş' açılmalıdır. Bu tabii ki kolay olmayacaktır. Bunun için ciddi bir politik-teorik çaba, enerji, performans ve disiplin gerekecektir.

Kürt halkı demokrasi mücadelesine kazanılmıştır. Türk halkının demokrasi mücadelesine kazanılmasına geç kalınmıştır. Ne kadar dış faktörlere bağlanırsa bağlansın bunun sorumlusu Türk soludur. Atılacak adım ne kadarsa o kadar bu duruma son verme çabası içinde olmalıdır. Sorun Türk halkının demokrasi mücadelesine kazanılması sorunudur. Bu görevi Kürt hareketi ile ortak üstlenmektir. Bunu yapacak politik hareket henüz yoktur.

Biz buna tek başımıza soyunacak kadar iddialı konuşmamalıyız. Zaten gerekmiyor da. Bu düşünceler ve duygular içinde binlerce insan olduğu sır değil, biz 'çoban ateşi' nin malzemelerini toplamaya başlamalıyız, ateş yakıldığında onu herkes görecektir. Görünmeyen bir şeyin etrafında kimsenin toplanmadığını da tarihimiz bize ispatlamaktadır. Bunun hem manevi hem de politik olarak bütün geleceğimizi bağlamaya değecek bir bir tutum olduğuna kuşku yok... Güçlerimizin ve olanaklarımızın çok sınırlı olması karşısında, tarihimize yaslanarak, Paris Komünü'nü, Sovyet Devrimi'nin, Küba ve Nikaragua devriminin, Dev-Genç'in, Karadeniz Kadınlar Derneği'nin, İlerici Kadınlar Derneği'nin, PJA'nın, 'siyahlı kadınlar'ın', Mahir Çayan'ların, Kemal Pir'lerin, Mazlum Doğan'ların, Necdet Adalı'ların, Erdal Eren'lerin, Hakan Mermeroluk'ların, 15-16 Haziran'ların, Ant-birlik'in, Tariş'in, Cevizli Tekel'in, TÖB-DER'in, ODTÜ'nün, Siyasal'ın, Ayancık'ın, Amed'in, Bulancak'ın, 1Mayıs Mahallesi'nin, Gazi Mahallesi'nin, Botan'ın, Dersim'in, Zonguldak-Botan el ele günleri'nin, 1 Mayıs'ların, 1 Eylül'lerin, 8 Mart'ların, Barış Anaları'nın, İsmail Beşikçi'lerin, 'Cumartesi Anneleri'nin', 'ya çete devleti ya demokrasi gösterileri'nin', Seattle'ın, Güney Kore gençlik hareketi'nin, İntifada'ların, Serhildan'ların, Newroz'ların, Zapatist'lerin ve daha nicelerinin referanslarının, en olumsuz koşullar altında ortaya koydukları değerlerin, bizim de yolumuzu açacak zenginlikte olduğunu görmeliyiz.

Bu zenginliği omuzlarımızda taşıyamazsak, bilinen hikaye bizim için gerçek olur; Karıncaya sormuşlar nereye gidiyorsun böyle diye... O da Mekke'ye demiş. Ama sen oraya gidemezsin ki demişler. O da olsun yolunda ölürüm demiş...

En kötü! sonuç bu olur!

Yukarıda Türkiye'nin siyasal koşulları ve solun durumu hakkında kimi saptamalar ve değerlendirmeler

12

yapmaya çalıştık. Tabii ki bunu bir pencereden bakarak yaptık. Kuşkusuz çok daha geniş bir yazının konusu olabilecek bir sorun üzerine konuşmaktayız, ama derdimizin anlaşılması, tartışmaya zemin olması bakımından bu kadarının da yeterli olduğu kanısındayız.

Hepimize kolay gelsin!

Selamlar, sevgiler...

O. Ender *Dağıtım: İçinde 'yer alması istenen' çevreler ve 'inisiyatif üstlenen arkadaşlara' verilecek.

Yazı, verilecek olanların tamamına bu ayın en geç 25'inde ulaşacağından, toplantımızı Eylül başında yapmamız daha iyi olacaktır. Toplantının gününü saptamak ve örgütlemek -arkadaşların hepsine danışarak- sanırım benim üzerime düşüyor!..

(Tarihi yok. Bana 22. 08. 2003 tarihinde yollanmış. Muhtemelen daha eski olabilir. Yani bir yoıldan daha önce. )

2) Tayfun Şen’in 27. 10. 2003 tarihli mektubu: “Sana çıkarmayı düşündüğümüz dergi ile ilgili bir mektup yazacağımı söylemiştim. Şimdi bu dergi meselesinin geçmişini kısaca anlatayım.

Sanırım ilk baharda, bir mektup yazıp, sorunun şu parti veya bu parti içinde gelişmekten öte, türk sosyalizminin içinde bulunduğu ulusalcılık ve ekonomizm ile mücadele edecek bir devrimci demokrasi politik çizgisinin yaratılması olduğunu söyleyip, işi daraltacak bir zeminden değil ama geniş tutacak biçimde bir zemin oluşturmak gerektiğini bunun ilk adımı olarak da dergi çıkarılabileceğini yazdım. Değişik insanlara gönderdim. Bir tek yazılı sen yanıt verdin. Bu uykuya dalmış iken; İstanbul’dan bir arkadaş, birkaç ay sonra aradı ve bir mail gönderdi. Bu maili sana ilettiğimi sanıyorum. İstanbul’da bir k aç toplantı yaptık. 4 arkadaş katıldı bu toplantılara. En son toplantıyı geçen cumartesi yaptık. İşin politik rengi konuşuldu. Türk sosyalizmindeki ulusalcılık ve ekonomizme karşı bir çıkış gerektiği, tüm türk sosyalizm ile hesaplaşmayı amaçlayan ve sistematik yaratmaya çalışan bir derginin gerektiğinde uzlaşıldı. İlk sayıdan sonra katılımı genişleteceğiz. Olasıdır ki, dergi meclisi türü bir zemine dönüşebilir. Yazı yazacak yazarlar da konuşuldu. Bir kısmıyla temasa geçiliyor, bir kısmıyla geçilecek önümüzdeki günlerde. Bazılarıyla konuşulmuştu.

Bu doğrultuda yazı yazan insanlara baktığımızda oldukça az olduğunu görmek mümkün.

Ama, derginin SDP içi, veya bir gruba ait dergi imiş gibi olması arzulanan bir durum değil.

Zaten SDP içi olması artık mümkün değil. Böylesi bir genişlikte derginin oluşturulma koşullarını "sanki" yakaladık gibi.

Dergi Ocak ayında çıkacak. Bir aylık periyotta olacak. Ancak, önümüzdeki ay değerlendirme yapılacak ve bu iki ayada bire de çıkabilir. Yazıların niteliği ile ilgili bir durum.

Bu dergi zemininin senin fikrine uygun olduğunu söylememe gerek yok sanırım. Maddi açıdan, özellikle birkaç sayıyı garanti etmek istiyoruz ve bunun da koşullarını yakaladık gibi.

13

Senin yazıların ve görüşlerin benim açımdan, dergi için çok önemli. Bu konuda isteğim odur ki, yazıların ile, görüş ve önerilerin ile birlikte olalım. Dergide aktif yer almanı isterim.

Bu ay sonunda Almanyada dergi için bir yemek yapılıyor. Oraya Eren Keskin de gelecek.

Eren keskin derginin bizzat içinde. Seninle de görüşecek. Sanırım yemeğe de katılırsın.

Toplantıda senden bahsedildi çokça. Zaten arkadaşların bir kısmı doğrudan izliyor yazılarını.

Dergi konusundaki görüşlerini, sormak istediklerini bekliyorum. 27. 10. 2003”

3) Demir Küçükaydın’ın Tayfun Şen’in Mektubuna 01. 11. 2003 Tarihli cevabı: “Gelelim şu dergi projesine.

Sen epey aylar önce böyle bir şeyden söz etmiştin ama gerisi gelmemişti. Ben de bu arada, Demokratik Bir Cumhuriyet İçin başlıklı bir İnternet yayını, sitesi projesi düşündüm ve ufak ufak yoklamalar yapıyordum. Hedef devrimci demokrasiyi toparlayacak bir çizgi.

Tesadüf bu ya. Eren Keskin ile burada bir Medya TV programında ilk defa karşılaşmış ve tanışmıştık. Ona ben de, böyle bir perojeden çok üstünkörü söz etmiş ve ondan yazıp yazamayacağını sormuştum. O da olumlu bir cevap vermişti. Ama üzerine yoğunlaşamadım.

Diğer hazırlıklar sürdü. Şimdi senin mektubun iyi bir sürpriz oldu.

Sizin projeyi uykudan uyandırdığını söylediğin maili yollamadın sanırsam. Okusaydım aklımda kalırdı. Sadece senin bir dergi çıkarılması için teknik imkanlarla ve işleyişle ilgili bir mailin gelmişti. Önce şunu söyleyeyim. Elbette senin ifade ettiğin konseptte bir dergiye ihtiyaç var ve ona seve seve yazarım. Ama başkaları benimle yazar mı? Onu bilmiyorum.

Belki sana garip gelebilir ama benim şöyle bir sorunum oldu. Yazdığım dergilerde ister istemez yazılarım o dergiye bir şekilde damgasını vuruyor. Herkes kadar yazmama ve hiç bir özel durumum olmamasına rağmen, yazıların içeriği böyle bir sonuca yol açıyor. Bu da bazı kişilerin hoşuna gitmiyor. Kendilerini gölgede kalmış hissediyorlar. Bu durumda bunu açıkça ifade de etmiyorlar. Ama fiilen yazı yazmayarak, yollamayarak falan angaje olmuyorlar ve dergi çıkmaz oluyor. Bunu bir kaç kez yaşadım. En son Sosyalizmin Sorunları dergisi biraz da bu nedenle devam edemedi. Tabii bunu kanıtlamak zordur ama benim şahsi izlenimim böyle bir faktörün en azından etkili olduğu. Örneğin hiç bir dergi, teorik konularda bir sürü yeni şey söylememe ve yazılarımın günlük gazete için yazlanları bile dergilerde yazılanların çoğundan kalitece kötü olmamasına rağmen benden yazı istemez, Kıvılcımlı konusunda bile, gerisini sen düşün. Herkes bir yerlere konferansa açık oturumlara davet edilir. Ben hiç edilmem.

Bunun bir rastlantı olduğunu veya çok aptalca şeyler söylediğim için böyle bir talep olmadığını sanmıyorum. Belki yanılıyor olabilirim ama bu benim bir gözlemim.

Tabii herkes için böyle bir durum söz konusu değil Birçok insanın böyle bir sorunu yok. Ama böyleleri de olabilir ve çok garip davranışlar gösterebilirler. Bu anlamda böyle şeylerle karşılaşırsan bir uyarı yapmış olayım dedim.

14

Ama ben o dergiye yazarım. Hatta böyle sorunlar çıkarsa, misafir sanatçı falan gibi de yazarım. Benden yana sorun çıkmaz.

Eğer bir mahzuru yoksa kimleri düşündüğünüzü yazar mısın? Kimlere teklif götürüyorsunuz?

Kimler olumlu cevap verdi?

Dergini siyasi ve teorik konseptini ne ölçüde netleştirdiniz? Bu konuda baştan belli bir netleşme olmazsa ilerde çok sorun çıkar.

Eren Keskin, Ekim sonu mu gelecek? Ekim bitti bile. Kasım sonu mu?

Yemek nerede olacak? İnşallah haberim olur.

Başka nasıl bir katkım olur bilmiyorum. Sen ne önerirsin?

Benim düşündüğüm sayfa biraz dah farklı ama böyle bir dergi ile birbirini tamamlar.

Benim düşündüğüm sayfa daha ziyade Devrimci demokrasi ya da radikal demokrasi denebilecek politik ağırlıklı bir sayfa dergi. Ben de senin yazmanı isteyeceğim.

Ben hiç kimseye henüz açmadım. Lütfen aramızda kalsın? Türkiye, Kıbrıs ve Kürdistan'dan devrimci demokratik muhlif kesimleri toplamayı amaçlıyorum. Örneğin Eren Keskin, Pınar Selek, Ragıp Duran, Ragıp Zarakolu, Haluk Gerger gibi isimler.

Hatta Koray Düzgören, Kürşat Bumin, Radikal'den şimdi adını unuttuğum iyi bir çocuk var.

Kıbrıs'tan Ulus Irkad, Araf Hasan Tahsin, Kürdistan'dan, azınlıklardan, alevilerin içinden böyle isimler. Senin önereceklerin neler olabilir?

Böyle bir konsept. Sen ne dersin?”

4) Tayfun Şen’in Demir Küçükaydın’a 05. 11. 2003 tarihli Cevabı: “Aşağıda, İstanbul'dan arkadaşların yazın gönderdiği dergi ile ilgili mektubunu iletiyorum.

Kuşkusuz, dergi için görüşülmesi düşünülen/görüşülen yazarları söylememizin bir zararı yok.

Sadece kendisiyle henüz konuşulmayanların, isimlerinin dolanması belki bir rahatsızlık yaratabilir.

Ragıp Zarakolu, İsmail Beşikçi, Fikret Başkaya, Cahit Mervan, Almanya'dan Hüseyin diye bir arkadaş, Herman (adını yanlış yazmış olabilirim-), Yıldırım Türker'den yazı istenebilir.

Bunların bazılarıyla bir ön görüşme yapıldı. Bazılarıyla görüşme yapılmamış durumda. Bir ay içerisinde yapılacak.

Bu isimlerin dışında Eren Keskin, istanbul'dan Oğuz (SDP içinde adalılar platformundan), yine istanbuldan Özgül diye bir arkadaş, ank. dan ben ve Deniz Tilyos da yazı verecek.

Senin vereceğin isimlerde olabilir.

Dergi politikası konusunda, kısaca, mevcut Türk sosyalizmini ulusalcı ve ekonomist olarak niteleyip, devrimci demokrasiyi sistematize etmeye çalışacak bir dergi. Bunda toplantı yapan ilk dört kişi hemfikiriz. Bunun ötesinde politik farklılıklar yaşanabilir. Ama bu, temelde bir farklılık olmaz düşüncesindeyim. Ayrıca, bu temelde bir yaklaşım uzun yıllardır Türk

15

sosyalizminde görülmediği için eksiklikleri (fikirsel anlamda) olacaktır kuşkusuz. ”

5) Demir Küçükaydın’ın Tayfun Şen’e 12. 12. 2003 Tarihli Cevabı “Dergi çalışmalarının iyi gittiğine çok sevindim. Bu arada sormak istediğim bir şey var. İnsanlara gittiğinizde nasıl bir dergi çıkaracağınızı nasıl açıklıyorsunuz? Bu derginin konsepti olarak bir metin var mı ortada? Örneğin hedefleri, stratejisi, ilkeleri vs. gibi. Eğer varsa bana yollayabilir misin? Okumak ve bir fikir sahibi olmak isterdim.

Ertan Altan artık hiç aramaz oldu? Sanırım kitap yayın projesinden vaz geçti. Bu konuda bir fikrin var mı? Kendisine yazmadan önce sana bir sorayım dedim.

Ben biraz kitap yayınına yönelmek istiyorum. Bildiğin bir kitabevi falan var mı? Bana ne gibi kitap yazmamı veya derlememi önerirsin.

Açılım'a ne tür yazılar yazmam gerekiyor. Ne kadar periyotla çıkarabileceğinizi düşünüyorsunuz?

Maille haberleştiğim, aşağı yukarı bizler gibi düşünen birisi var. Ona sizin projeden bahsedeyim mi? Bir fikir sahibi olman için onun mektubundan bir bölümü aktarıyorum: "Politik olarak hareket alanımız buralarda iyiden iyiye daraldı. Küçük grup/sekt faaliyetleri artık ömrünü tamamıyla doldurdu gözüküyor. İnanç ve ideoloji temelli gruplar büyük bir tıkanıklık ve çözülme yaşıyor. Kitlesel partiler diyebileceğimiz hareketler ise görüyorsunuz, eski söylemlerle ite kaka kendilerini koruma telaşındalar. Devrimci politikanın temel çatışma noktası devlet artık kimsenin çok umrunda gözükmüyor. Kimisi kendisini işyeri faaliyetlerinin içine gömmüş, sendikalizm batağına saplanmış durumda, kimisi 68 den kalma antiamerikancılıkla iç rahatlatıyor. İşte son bombalama olaylarında gördük. Nasıl uğur mumcu öldürüldüğünde sol genel kurmayın arkasında ankarada 500. 000 kişi ile yürüdü -sanırım kürt hareketinin taaruzuyla bir ayağı kırılan resmi ideolojinin ilk yeniden canlanışı o dönem oldu - bugünde işte amerikan emperyalizmi ve işbirlikçisi terörist şeriatçılar hikayesi ortaya çıktı. Tabi niyet ne olursa olsun bunların hepsi genel kurmayın hesabına yazıyor. İşte bir kıbrıs meselesi, sol da tık yok. Faşistler, milliyetçiler her yerde denktasa destek eylemleri tertipliyor, boy boy afişler aşıyor kıbrıs türktür türk kalacak vs. nidaları atıyor. Ama kürt kurtuluş hareketi karşısındaki milliyetçi tutum, kıbrıs konusunda da devam ediyor. Sınır bozucu bir sessizlik var. Avrupa'da eylem fetişisti, orta sınıf solcularının, tankı topu tüfeği olmayan küresel şirketlere karşı attıkları molotofların bile burda yankısı inanılmaz olurken, türkiye deki oligarşiye karşı en küçük pasif bir eylem bile örgütlenemiyor. Türk oligarşisi Irak'ta yenildi ama bunda burdaki muhalefetin en küçük bir payı olmadı. Kendi orduları Kürtlerin üstüne gitmeyi planlarken, türkler abd ye karşı mücadele ediyorlardı. Şimdi Kıbrıs'ta oligarşinin hayatı önem verdiği bir seçim yapılıyor, ama yine tık yok. Varsa yoksa, kof bir anti-emperyalizm, ulusalcılık, işçicilik, sendikalizm, küreselcileri haklı çıkartacak kadar kafasına çöpünü yediği kendi ulus devletine oldu gözüyle bakan anti-küreselci (antiküresel şirketçi diyelim) muhalefet... Bunların hepsi bir yana, 3. enternasyonalın ilk 4 kongresinde takılan dostlarımız. Politika dan uzak durup ideolojik mevzilerden bağıranlar. (O takıldıkları ideolojik mevzilerde hala savunma durumundalar ki, marksizmin yeni bir

16

uygarlığı taslaklaştırması gerektiğinden bahsettiğinizde sizi post-modernist olmakla suçluyorlar. Onlara göre marksizmin avrupa merkezci hiçbir duruşu yok. Yeni toplumsal hareketler burjuvaların birer komplosu. Hayatı sanayi ve iş merkezli örgütlemeyi ilerlemecilik olarak değerlendiren, dünyayı ulusu veri alarak örgütleyen bir marksizmin ihanetçilik dışında hiçbir sorunu yok. )İşte politika yapmaya çalıştığımız ortam kısaca, özetle bu. Hani neler yapıyorsun diyorsun ya. Böyle bir ortamda politika yapmaya uğraşıyorum. Bir başına, üç başına, beş başına ne kadar politika yapılırsa o kadar. Tabi birde zorunlu olarak ücretli çalıştığım düşünülürse... Marksizme ilgi duyan gençlere bir yol açmak önemli. Burda senin yazıların açıkçası yol açıcı. Siteye düzenli yazmayı çok istesemde, bunu başaramıyorum, elime aldığım yazılar bitirilirken gündem değişiveriyor. Arka plan yazılarını aslında toparlayabilsem asıcam. Sosyalizmin sorunları dergi haline mutlaka gelmeli. Senin yazılarında kitaplaştırılabilirse yararlı olacaktır. Bizler marksizmle sizlerden 1 ya da 2 kuşak sonra tanışan soyalistler olarak metodolojik bakışımızı kafamızı yara yara oturtuyoruz. En azından 2 kuşak öncesinden daha ilerde bir noktadan başlaması lazım marksizme yeni yeni ilgi duyan gençlerin. Şu anda böyle bir durum yok. Ve bu yüzden bırakın sosyalist hareketin gelişimi, ezilenlerin hareketliliği önünde şu anda en büyük engellerden birisi durumunda olan sol, bu 3. 4. kuşak sosyalist gençleri çarpık metodolojisi ile içine alarak kendini yeniden üretmeye devam ediyor.

Sosyalizm taaruza geçmesi gereken bir dönemde, iyiden iyiye yokoluyor. Sosyalizm artık taaruza geçmek zorunda ama nasıl? Hangi güçlerle, nasıl bir örgütlenmeyle?"

Gördüğün gibi son derece benzer gözlemler.

Kongre-Konferans nasıl oldu? Bir canlanma emaresi var mı? Ben uzaktan izlediğim kadarıyla öyle bir izlenim edinemedim. Yanılıyor olabilirim tabii. Teorik bir yenilenme olmadan bir canlanma zor gibi geliyor bana.

Ben de bu ara noel öncesi takside ısler yoğun olduğundan ve açıkları kapamam gerektiğinden pek yazamıyorum. Aslında o kadar çok şey var ki yazacak.

Not: Dergi projesindeki arkadaşlar olarak, haberleşmek, önerileri vs. görüşmek, gelişmelerden birbirimizi haberdar etmek için bir e-group oluşturmak iyi olmaz mı?”

6) Tayfun Şen’in Demir Küçükaydın’a 15. 12. 2003 Tarihli Cevabı: “Yaptığımız toplantılarda ortaklaşılan nokta; mevcut türk solunun ulusalcı ve ekonomist politika izlediği ve siyasal demokrasi mücadelesini küçümsediği, yok saydığı ve bu duruşa karşı yeni bir politik hat önerecek ve bunu sistematize edecek bir derginin gerekliliği noktasıdır. Bu hat, aslında bir kısım sosyalist tarafından yazılmakta, savunulmaktadır. Ancak bunun etkili olduğu söylenemez. Siyasal demokrasi, devrimci demokrasi konusunda sosyalizmin yaklaşımı ne olmalıdıra, bir tür çizgi yaratacak dergi olması amaçlanıyor.

Ortaklaşılan nokta bu. Hayata nasıml geçer, nasıl kırılmalara uğrar bilinmez. Kuşkusuz, yazarları arasında da bu konularda tam bir hemfikirlik bulunması mümkün değil. Ancak, savunduğumuz çizginin dergiye damga vuracağını düşünüyorum, farklı yazılar çıksada.

Oğuzun yazdığı bir mektup vardı, sana taslağını göndermiştim ama aslını bulamadığım için 17

gönderemedim. sonradan yaılan toplantılarda, ortaklaşılan noktaları bir yazıya dökelim dedik.

Ama bu olmadı. Konuşmalar, görüşmelerin bu noktada oluyor/olması gerekiyor.

Açılım aylık düşünülüyor. Çok zorda kalınırsa iki aylık periyot olabilir. ama şimdi net olan aylık çıkarılacak.

Senden demokratik cumhuriyet ve Avrupa sosyalistlerinin taştışmalarına yanıt, veya onlarla ilgili senin tartışmalarının ilk sayıda yer almasını düşündük. Yazılar onbin-oniki bin vuruşluk olmalı deniyor. Çok uzun tutulmamasının yararlı olduğu görüşü var. ama yazılar iki yazı biçiminde aynı konuda, veya bölünerek bir kaç sayıya yayılacak biçimde yayınlanabilir.

Mektubunda bahsettiğin arkadaşa kuşkusuz dergiden bahsedebilir, onun yazı göndermesini isteyebilirsin bu çok iyi olur. Artık çıkacaık dergiyi olduğu gibi ve isimlerle konuşuydoruz çevremizle ve tabii ki senin de açık biçimde konuşman çevrenle bir sakıncası olmadığı gibi, yararı olur diye düşünüyorum. Bu tür düşünen, yazan arkadaşları dergiye yazı yazmaya, hatta derginin yazarı olmasını isteriz. ”

7) Demir küçükaydın’ın Tayfun Şen’e 05. 12. 2003 Tarihli E-grup Kurulduğunu Bildiren Cevabı: “Açılım” Dergisini çıkaran ve destekleyen arkadaşların işleri daha kolayca organize edebilmeleri için açılım-haberleşme adlı bir e-mail grubu kurdum. seni de ilk üye yaptım.

Grup listelerde yer almayacak. Sadece üyeler yazılanları okuyabilecek ve yazılanlar onlara gidecek. Üye olmak için bizden onay gerekecek. (İlgisiz insanların üye olmaması için).

Seni de moderatör yapacağım ama henüz üyeliğin gelmedi. Üye olacak arkadaşların adreslerini bana yaz üye yapayım. Veya kendileri açilimhaberlesme-subscribe@yahoogroups.com adresine bir boş e-mail yazarlar. Ben tasdik ederim.

Aşağıda grubun sayfasının kopyasını da koydum.”

8) Tayfun Şen’in Demir Küçükaydın’a 16. 12. 2003 Tarihli Cevabı: “(... ) Dergi için yaz ortasından bu yana bir kaç toplantı yaptık. Bu toplantıları dört kişi yaptık.

Sanırım derginin bir iki sayısı çıkana kardar aynı kişiler ile toplanacağız. Bu arkadaşlar Eren, ben Oğuz ve Özgül'dür.

Bu arada belli insanlarla görüşmeler yapıldı. Benim de bsulunduğum görüşmeler Ank. yapılanlar ve İsmail Beşikçi ile Fikret Başkaya. Ayrıca Ertan ve İlker isimli arkadaşlar ile görüşüldü burada.

Bunların dışında Ragıp Zarakolu ve Yıldırım Türker ile görüşülmüş. Görüşmeyi yapan Eren Keskin. Olumlu bulduklarını ve yazı vereceklerini söylemişler. Ragıp Zarakolu ayrıca daha içten ilgilenebilir. Chomsky (adını umarım yanlış yazmadım) den belki bir yazı gelebilir, öğrencisi yaparım diyor.

Yine Gündem'den bir arkadaşta derginin içinde olacak.

18

Tabii ki açık biçimde dergi için konuşulabilir artık. biz burada konuşmaktayız. Destek araman kuşkusuz çok olumlu olur.

Dergiye yazacağın yazının biri için Avrupa Solunun taşmalarına yanıt biçiminde ifade ettiğim, aslında oradaki havayı, sosyalistler arasında olan tartışmaları, tartışılan konuları, ilginç tezleri vb. dergiye yansıtmak. Bunu, yanıt biçiminde de yapabilirsin, bir aktarma biçiminde de yapabilirsin. bilmiyorum derdimi anlatabildim mi.

Bu arada Oğuz'u arayıp sana dergi yazısının taslak biçiminden çıkmış halini göndermesini isteyeceğim. ”

9) Demir Küçükaydın’ın Açılım Haberleşme Grubuna 06. 01. 2004 Tarihli Yazısı: “Dergi Girişiminde Durum Nasıl?

Merhabalar, Sanırım yılbaşı tatili nedeniyle Açılım dergisi projesiyle ilgili olarak yeni bir haber gelmedi.

Zaten burlarda da Noel ve Yılbaşı arasında normal akış belli bir aksamaya uğruyor. Yarından itibaren tekrar “normal” akış başlar her halde.

Merak ettiğim birçok konu var.

Derginin hazırlıkları ne alemde? Şimdiye kadar hangi yazarlar yazmayı, hangi grup ve kişiler desteklemeyi kabul etti?

Durumun bir haritası çıkarılabilir mi?

Gerçekten Şubat ayı başında yayına başlayabilir mi, yoksa hazırlıklar uzar ve daha ilerki bir tarihe mi sarkar?

Böyle birçok soru?

Bu arada ben de Dergi ile ilgili olarak düşünüp duruyorum neler yapılabilir diye. Özellikle yazar kadrosu nasıl zenginleştirilebilir diye.

Ama bunun için kanımca önce şöyle bir netlik olması gerekiyor: Dergi, Demokratik Cumhuriyet ve Devrimci Demokrasi ile kendini daha geniş bir çerçevede tanımlayan bir dergi mi olacak, yoksa, sosyalistlerin devrimci Demokrasi veya Demokratik Cumhuriyet stratejisini benimseyenleriyle sınırlı ve esas olarak sosyalistlere yönelik bir dergi mi olacak?

Bu soruyu soruyorum çünkü, metinleri okuyunca bu noktada pek bir netlik olmadığı gibi bir izlenime kapıldım. Belki yanlış bir izlenimdir ama açık netleştirmek yararlı olabilir. Çünkü bu ikisi farklı yazar kadroları ve hedef okuyucular gerektirir. Bu da biçminde ve içeriğinde farklılıklar demektir. Örneğin, İkinci türden bir dergi, ağırlığını daha ziyade, diğer sosyalistlerin anlayış ve

19

eleştirilerine yöneltmek ve tabii sosyalistlerden oluşmak zorundadır. Hedef kitlesi de sosyalistler olur. İster istemez ideolojik mücadele ağırlıklı olur.

Birinci türden olanı ise, politik mücadeleye ağırlık verir ve diğer sosyalistlerle ideolojik mücadele esas belirleyici ton olmaz, var olan renklerden biri olur. Yazarlarının sosyalistlerden oluşması gerekmez ve hedef kitlesi çok daha geniş, bütün demokratik ve radikal kesimler olur.

Benim şimdiye kadar yazılanlardan anladığım, bu konuda tam bir netlikle bir formülasyon yapılmadığı, belli bir muğlaklık olduğu, ama fiilen devrimci ve redikal demokratları kapsaması gerektiği yönünde de bir yaklaşım olduğu. Şöyle ki, genel formülasyonlara bakılınca sanki ikinci türden gibi bir izlenim ediniliyor. Örneğin “Ulusalcı Türk Sosyalist hareketini İçerden vurmak” gibi. Ama isimler ve bütün ezilen grupların yer alması gibi yaklaşımlar ise birinci türden bir dergi düşünüldüğü izlenimini veriyor.

Bence birinci türden olması gerekir ve yani toplumdaki bütün devrimci demokratların, radikal demokrasinin toplandığı politik bir yayın olmalı. Hedef kitlesi özellikle sosyalistler olmamalı ve yazarları da sosyalistlerden oluşmamalı. İdeolojik değil, politik bir dergi olmalı.

Bu sosyalistlere egemen çizgiye karşı mücadeleyi küçümseme olarak anlaşılmamalı. Aksine böyle olursa başarılı bir mücadele verebileceğini düşünüyorum. Nedeni kısaca şöyle açıklanabilir: Öncelikle artık sosyalistler okumuyor. Okurlarsa kendi dergilerini okuyorlar. Aslında onu da okumuyorlar. Çünkü okunacak bir şeyler de olmuyor. Sosyalistlere yönelik bir derginin sosyalistlerin gettosunun dışına çıkması ve politik bir hareket oluşturması olasılığı nerdeyse sıfır olduğu gibi, bu tam anlamıyla gereksiz bir güç harcamasını getirir. Hâlbuki böyle politik bir organın sağlayacağı ağırlıkla, sosyalistlerin gettosunun duvarlarında önemli yarıklar da açılabilir. Hem kendimiz de bu gettonun duvarları dışına çıkabiliriz.

Bence bu konuyu belli bir netliğe kavuşturmak iyi olur. Dolayısıyla bunun için de Devrimci Demokrasi veya Radikal Demokrasi dediğimiz çerçevenin ve Demokratik Cumhuriyet denilen strateji ve programın biraz daha net olarak belirlenmesi iyi olur. Bu aynı zamanda temaslar ve girişimler için bir yol gösterici ip fonksiyonu görebilir.

(Bu arada şunu belirteyim, elbette sosyalistlerdeki anlayışlarla ideolojik mücadele yürütmek gerekiyor. Bu olmadan tek ayaklı bir yürüyüş olur. Ama bu ideolojik mücadele, başka araçlar aracılığıyla ve başka alanlarda da yapılabilir. Örneğin, İnternet’in olanakları kullanılarak.

Keza derginin içinde de ama ona tüm rengini vermemek ve renklerden biri olmak koşluyla. ) Soruna bu açıdan baktığımızda, derginin sadece sosyalistlerin Demokratik Cumhuriyet stratejisini kabul edenlerini değil, genel olarak radikal ve devrimci bir demokrasiden yana olanları kapsaması gerektiği ortaya çıkıyor.

Ama soruna böyla baktığımızda, ister istemez şöyle bir durumla karşılaşıyoruz. Sosyalistlerin hemen hemen tamamına yakını, ekonomizm ve milliyetçilik nedeniyle devrimci demokrasi

20

program ve stratejisine uzak ve hatta düşmanca olduğundan, dergide sosyalist oranı çok az olacaktır.

Yani sosyalistlerin devrimci demokrasi mücadelesinin önemin vurgu yapanları artı gerçekten bu kategoriye girecek devrimci demokratlar desek bile yine de çok sınırlı bir güç ortaya çıkıyor. Yani aşağı yukarı şu ana kadar konuşulup dergi işine angaje olanlar. Gerçekten bunların dışında ortada fazla bir güç yok. Bu ise ağırlığı olan bir politik dergi yaratmaya yetmez.

Bence bu açığı, “Gri bölge”den ve “azınlıklardan” destekle bir ölçüde olsun kapamak gerekiyor. Gri bölgeden ne kastettiğimi biraz açayım. Örneğin sosyalistlerin büyük bir bölümü demokratk cumhuriyet stratejisine karşıdır ama aynı zamanda bunların küçük bir bölümü, Demokratik Cumhuriyet stratejisine karşı olmakla veya radikal demokrasi mücadelesinin öneminin teoride veya fiilen fazla ciddiye almamakla birlikte, bu stratejinin hedefi olan, bürokratik oligarşıya ve eşitsizliklere yönelen yazılar yazarlar. Bu tür yazarların aslında politik konumlarıyla ideolojik inançları arasında bir uyumsuzluk vardır, bir çelişkileri vardır. Ama bu onların kendi iç çelişkisidir. Tıpkı allaha inanıp da komünist bir partiye üye olan bir rahip gibi.

Somutlamak için bir örnek vereyim. Fikret Başkaya, Demokratik Cumhuriyet stratejisine karşıdır, ama yazılarında fiili olarak hedef aldığı ise bürokratik oligarşidir. Bu gri bölgenin tipik bir örneği.

Benzer başka bir örnek, Kürtler arasından verilebilir. İsmail Beşikçi ve Recep Maraşlı sayılabilir. İkisi de Demokratik Cumhuriyet stratejisine karşıdır, ama yazılarının esas vuruş yönü hep kemalist bürokrasi ve özellikle onun ideolojisidir. Yani derginin politik hedefleriyle uyuşmaslar da, bu çerçevedeki yazılarıyla, bu hedefler için mücadeleye yardımcı olabilirler.

Diğer Gri bölge, İkinci Cumhuriyetçiler denen Liberal Demokrasi ile Devrimci Demokrasi arasındadır. Elbette bu gün, ideolojik bakımdan sosyalizme çok uzak olmakla birlikte, politik bakımdan devrimci demokrasiye oldukça yakın gri bölgede bulunduğu düşünebilecek yazarlar vardır. Ve bunlar gerek kamu oyunda tanınmışlık, gerek entelektüel ve politik etki bakımından esas büyük bölümdür. Birkaç örnek verirsek, Ahmet Altan, Etyen Mahçupyan, Orhan Pamuk gibi isimleri sembolik olarak belirtmek mümkün olabilir.

Kanımca, dergiye bu gri bölgedeki İkinci Cumhuriyetçiler de alınabilir. Böyle bir dergide yazmak onların şimdiye kadar ifade ve geliştirme olanağı bulmadıkları daha radikal bir konuma doğru evrilmelerine de yol açabilir.

Bunda epey bir şansımız olduğunu düşünüyorum. Dikkat edilirse İkinci Cumhuriyetçilerin toplandığı politik bir organ yok. Çeşitli burjuva gazetelerine dağılmış durumdalar ve İkinci Cumhuriyetçiler olarak görüşlerini toplu olarak sadece İnternet sitelerinde (Örneğin İkinci Cumhuriyet gibi) ifade edebiliyorlar. Böyle bir politik yayın onların ilgisini çekebilir. Ayrıca, daha solun da belli bir ağırlığı olduğu bir organ onların daha sol ve radikal pozisyonlara kayışının yolunu da açabilir. Çünkü demokrasi mücadelesinde şimdiye kadar hep sağın etkisine ve baskısına açık oldular. Karşı yönden hiçbir denge olmadı. Sosyalistler onları

21

dönek post modernler olarak damgalamak ve karşıya itmekle yetindiler. Bence onlar bizimle bir arada olmaktan kaçınmadıkları sürece bizim onlarla birlikte olmaktan korkmamamız ve sosyalistlerden gelecek saldırıyı göğüslemeye kararlı olmamız gerekiyor.

Böylece, Sosyalistler ve Devrimci Demokratlar olarak nicel, entelektüel ve politik zayıflığımızı, böylesine bir açılımla bir ölçüde olsun giderebilirler ve Dergi’nin Türkiye politikası ve Entelektüel atmosferinde belli bir ağırlık kazanmasını sağlayabiliriz. Zaten hem gettodan çıkışın, hem de gettoyu sarsmanın tek yolu bu. Demokrasi mücadelesinin önemini kavramış sosyalistler ve ikinci cumhuriyetçilerin sosyalistlerle bir arada olmaktan gocunmayanlarının bu bir araya gelişi bile başlı başına bir politik eylemdir ve ortalığı epeyce sarsar.

Elbette şöyle bir tehlike vardır, derginin devrimci ve radikal demokratik karakterini yitirmesi ve liberal demokratik bir havanın egemen olması. Ancak, bu tehlikeye karşı, sosyalistlerin ve kürtlerin gri bölgesinden katılanlar, “azınlıklar” ve diğer hareketlerden yazanlar da bir karşı ağırlık oluşturur.

Tabii bu çok büyük bir esnekliği ve toparlayıcılığı gerektirmektedir. Bu başarıldığı takdirde, yayın birden Türkiye’deki radikal ve devrimci muhalefetin izlediği ve etrafında toplandığı bir yayın özelliği kazanabilir. Hatta yeterince akıllıca davranılırsa, bir zamanlar, 27 Mayıs’tan sonra, Yön’ün kazandığı işleve benzer bir işlev kazanabilir. (Bu politikasının içeriği bakımından değil, toplumsal işlevi bakımından bir benzetme) O dönem Yön’leri incelenirse, Türkiye Entelijansiyasının bütün kaymak tabakasının orada toplandığı görülür. Kürt milliyetçileri, çeşitli sosyalistler, eski komünistler, hepsi Yön’ün sayfalarında görülebilir.

Böyle bir yayın bir daha görülmedi.

Bence eğer böyle bir konseptte anlaşıyorsak, çalışmaları bunun üzerinde yoğunlaştıralım ve çıtayı biraz yükseltelim derim. Örneğin, ikinci sayıdan itibaren diğer yazarlara açılmak düşünülüyordu. Bence bir derginin ilk sayısı, en çok okunan sayısı olduğundan, var olan ve toplanabilmiş tüm kapasite ilk sayıda yer almalı. İlk sayı bir bomba gibi patlamalı.

Dergi sosyalistlerin düştüğü açmaza düşmekten kesinlikle kaçınmalıdır. Bütün vuruş yönünü devrimci demokrasi noktasına yöneltmelidir. Ancak böylece, Bürokratik oligarşinin Burjuvaziye karşı mücadelesinde yedeği olmaktan kurtulabilir. İktidara ve burjuvaziyi, bürokratik oligarşiye daha tutarlı mücadele etmediği, onunla uzlaştığı noktasından saldırmaldır. Türkiye’de olmayan bu muhalefettir.

Ve hiç hayale kapılmayalım. Böyle bir dergi en büyük engellemeyi sosyalistlerden ve muhtemelen en yakınımızda olanlarından görecektir. Özellikle sosyalist örgütler bunu kendi varlıklarına karşı bir tehdit olarak algılayacaklardır. (Ve öyledir de. ) Eğer böyle bir anlayışla yaklaşılırsa, toplumda ağırlığı olan, oldukça geniş bir kesimi toplayan bir dergi çıkarılabilir. Burada sorun, bunu yapabilecek, devrimci demokrat pozisyonda kararlı, ne sosyalistlerin, ne kürtlerin ne de liberallern gri bölgesinde olmayan ama belli bir ağırlığı, politik tecrübesi ve esnekliği olan bir veya birkaç kişidir. Sanırım derginin en büyük eksikliği

22

bu noktada bulunuyor. Bu eksikliği kollektif bir çabayla bir ölçüde aşmak mümkün olabilir.

Ama biz burada biraz daha somut konuşalım. Birincisi, bu dergiyi destekleyen bizler militan politikacı gelenekten geliyoruz. Tanınmıyoruz. Politik bir ağırlığımız yok. Entelektüel ve edebi kapasitemiz sınırlı vs. vs.. Yani böyle bir bileşimi toparlayacak güçte değiliz. Şu an girişimde bulunanlar içinde bunun bir tek istisnası var: Eren Keskin.

Kanımca bu durumda Eren Keskin ve eğer kabul ederse Ragıp Zarakolu’nun burada hayati bir önemi var. Her ikisi de, kamuoyunun tanıdığı, saygı duyulan, tutarlı demokrasi tavırlarını sürekli kanıtlamış kişiler. Bu arkadaşlar, (eğer Ragıp’ın başka meşguliyetleri engelliyorsa), hiç olmazsa Eren Keskin’in hem derginin toparlayıcı kimliği olarak, hem de bir idareci ve her zaman çıkacak muhtemel sorunları çözümleyici bir yönetici olarak öne çıkması geerkiyor.

Bizler, en azından belli bir güven oluşuncaya kadar, gerek kamuoyu, gerek gri bölgeden olanlar için fazla sivri ve itici görünebiliriz. Ama geminin makine dairesinde çalışır, pis ve yorucu işlerini yaparsak ve kaptan köşkünde Zarakolu ve Keskin gibi arkadaşlar olursa, yolcular gemiye binebilir. * Politik olarak şöyle bir sorun var. Dergi çok geniş kesimleri kapsamalı ama bu farklılıkların devrimci ve demokratik bir rengin kaybolmasına ve liberal demoknat bir rengin baskın olmasına da izin vermemeli. Bunlar kısmen çelişen ama biraz iyi idareclik, esneklik ve hassaslıkla uzlaştırılabilecek görevler. Bunlar elbet şu anki bileşimimizle pek bir sorun oluşturmaz. Ama ilerde oluşturabilir. Onun için bir şekilde bu dengeyi tutturacak biçimlerin neler olacağı üzerine kafa yormak gerekir kanımca. Örneğin, yayın, yazı ve yazarlar kurulları düşünülebilir. Örneğin Yazarlar Kurulu, tüm yazarlardan oluşur. Burada gri bölgenin ağırlığı olur ve bu ağırlığı yansıtır.

Yayın Kurulu dergiye angaje sosyalist ve devrimci demokratlardan oluşur. Derginin tüm işleri ve işleyişini üstlenir ve belirler.

Ama esas, radikal ve demokratik hattın korunması, yazıların hazırlanması, ilişkilerin düzeltilmesi vs. yazı kurulunun işi olur. Burada sorun bunun nasıl oluşacağıdır. Yayın kurulunun kendi içinden seçtiklerinden mi yoksa, yazarlar ve yayın kurulunun içinden mi?

Tabii başka biçimler de düşünülebilir. Sadece düşünmemiz gereken şeyler hakkında bir fikir vermek istedim.

Yani organların işlevleri, yetkileri oluşumları ve bileşimleri iyi tanımlanmalı. Ve dengeyi gözetmeli. * Şimdi bu bakış açısından nasıl bir yazarlar bileşimi döşündüğümü ve hangi yazarlara gitmemiz gerektiğine ilişkin görüşlermi yazayım. İlk elde bizler varız. Hepimiz yazabilir miyiz bilmiyorum. Sadece Tayfun’un yazılarını okudum. Deniz (İstarnbul) da bir zamanlar yazılı bir şeyler iletmişti. Eren Keskin, Ragıp 23

Zarakolu.

Aslında gri olmayan bölge bu isimlerden ibaret.

Gri Bölgeler: Türk sosyalistlerinin Gri bölgesi: Şu an benim bildiğim tek Fikret Başkaya var. Belki Başkaları da vardır bilmiyorum. Örneğin bir Sungur Savran gri bölgede değil. Karşıda.

Kürtlerin veya Kürt sosyalistlerinin gri bölgesi: İsmail Beşikçi, Recep Maraşlı, Naci Kutlay, Günay Arslan. Bildiklerim bunlar. Özgür Politika’da yazanların örneğin hemen hepsi karşıda. İkinci Cumhuriyetçiler ve Liberal demokrasinin gri bölgesi: Ahmet Altan, Etyen Mahçupyan, Mehmet Altan, Kürşat Bumin, Koray Düzgören, Erol Özkoray, Murat Çelikkan, Ayrıca bu kategorilerin dışında olup da dergide yer alabilecek şu isimler aklıma geliyor: Yıldırım Türker, Murathan Mungan, Orhan Pamuk, Ragıp Duran, Pınar Selek, Orhan Koçak, Mete Tuncay. (Elbette başka isimler de olabilir. Benim bildiklerim bunlar. ) Feministlerden, müslüman kadınlardan ve kürt kadınlardan en az birer yazar bulmamız gerekiyor. Feministlerden kolaylıkla bulunabilir kanımca. (Ayşe Düzkan, Gülnur Savran vs. ), Kürt kadınlardan da bulunabilir ama onların çok örgüte bağımlı resmi bir dili var. Böyle olmayan birini muhakkak bulmalı. Keza, müslüman kadınlardan tutarlı demokrat tavırları olan biri aranmalı.

Bir zamanlar ekspress, öküz gibi dergiler vardı. Orada örneğin sanırım Mehtap diye bir kadın yazıyordu. Genelev kadınıydı ve çok iyi mücadele ediyordu. Böyle insanlar bulunmalı.

Derginin biraz da “marjinallerin” de kendilerini bulabilecekleri bir yayın olması önemli. Çeşitli ulus ve milliyetlerden insanlar bulunmalı kanımca. Özellikle Çingeneler, Ermeniler, Rumlar, Pontuslar, Süryaniler, Ezidiler, Araplar, Mübadiller gibi çok farklı kesimler araştırılmalı.

Keza Kıbrıs’taki özellikle Afrika gazetesi cevresinde toplanmış, aşağı yukarı tam bizim pozisyonumuza yakın bir grup var. Onlar yazmalı. İşçi hareketi çok önemli. Ama işçi hareketi içinde böyleleri var mı varsa hangi isimler var bilmiyorum. Özellikle Alevilerin içinden böyle radikal demokratik bir pozisyonu savunacak birini bulmalı.

Eğer varsa, Sünni İslam içinden de böyle aranmalı. Çok zayıf bir olasılık ama olabilir. * Eğer böyle bir yaklaşımda, isimlerde, (ki elbet başka isimler vardır ben bilmiyorum) anlaşıyorsak ben kendi açımdan bu isimlerin bazılarıyla ilişkiye geçebilirim.

24

1) Kıbrıs’taki arkadaşlar zaten benim yazılarımı bir iki yıldır düzenli okuyorlar. Politik duruşumu destekleyen birçok mailler aldım. Keza, Afrika gaztesi bazı yazılarımı iktibas edip yayınlıyor. Ben kişi olarak kimseyi tanımıyorum ama, Afrika’yı çıkaran gruptan, Arif Hasan Tahsin’in eşi Armağan Karal ile ara sıra mailleşiyorum. Daha önce, bu dergi projesi benzeri benim bir internet yayını girişimim vardı. O internet yayını yukarıda ifade ettiğim türden bir yayındı. O bağlamda kendisinin, Arif Hasan Tahsin’in ve dierlerinin yazıp yazamayacağını, kimlerin yazmasını önereceğini sormuştum. O zaman severek yazacağını ve birçok isim önerebileceğini söylemişti.

Ben onlardan yazı isteyebilirim. Ayrıca sayın Eren Keskin’in de o çevreden tanıdıkları varmış. O da konuşabilir.

2) Mehmet Altan’ın ikinci Cumhuriyet diye bir sitesi ve e-mail grubu var. Ben bu gruba da üyeyim. Yazılarımın hepsini bu gruba da yolluyorum. Grup modere ediliyor.

Sanırım moderasyonu yapan Mehmet Altan. Birçok yazımı gruba yallamıyor ama birçok yazımı da yolluyor. Bu bakımdan kendisiyle hiç tanışmıyorum ve haberleşmiş değilim ama, yazılarımı bir şekilde izlediğini düşünüyorum. Eğer uygun görülürse ben de kendisine projemizden bahsedip yazı isteyebilirim. Ama elbette daha iyi tanıyan biri daha iyi olur.

3) Pınar Selek. Tanımıyorum ama bazı yazılar vesilesiyle bazı mailleşmeler oldu.

Yazılarımı beğenerek izlediğini yazmıştı. İstenirse bir maille projeden bahsedebilirim.

4) Recep Maraşlı ve Günay Arslan. İkisini de tanıyorum. Recep Maraşlı ayrıca hapis arkadaşım. Yazarlar mı bilmiyorum ama girişimde bulunabilirim.

5) Mete Tuncay. Benim izlenimim o ki, dergimizde yazabilecek demokratik bir pozisyonu var. Bir aralar Birikim’de yazdıkları vardı Atatürk’le ilgili. Çok iyiydiler.

Tarih konusunda yazabilir. Başka kanallar zorlanabilir. Ben kendisiyle Kıvılcımlı sepozyumunda tanıştım ve ilişkim oldu. Olumlu bir yaklaşımı olmuştu. Gerekirse kendisine müracaat edibilirim.

6) Ragip Duran. Tanımıyorum ama bir yazı vesilesiyle yazışmamız olmuştu. Yazılarımın bazılarını okuduğu gibi bir izlenim edinmiştim. İyi bir yaklaşımı vardı. İstenirse girişimde bulunabilirim. Ama elbette Eren Keskin veya Ragıp’ın ilişkisi daha iyi olur.

Benim diyebileceklerim şimdilik bunlar.

Bu yazının neredeyse sonlarına gelmişken tesadüfen sayın Eren keskin telefon etti ve dergi üzerine buluşup konuştuk. Ben aşağı yukarı burada yazdıklarımı söyledim. O da aynı şeyleri düşünüyoruz dedi. Çok sevindim. Kendisi bunları yazıp yollamamı istedi onun için şimdi yolluyorum.

10) Demir Küçükaydın’dan Açılım Grubuna - Açılım İçin Domain: Açılım için Domain Merhaba,

25

Her ihtimale karşı, Açılım için internet sitesi açarsak diye düşünerek, açılım için domainleri almaya çalıştım. Maalesef net sonlu domain gitmiş.

Ama diğerlerini aldım. www.acilim.org www. acilim.info www. acilim.com adresleri bostu ve aldım.

Bunun parasini dayanisma olarak ben cebimden verecegim.

9 GB trafik, 120 MB hard disk 100 e-mail adresi 1000 alias Ayda 3 € ödenecek. İlk açılış için: 20 €.

Bir kaç güne kadar kayıt işlemleri tamamlanmış olacak.

Sayfayı yapacak arkadaslara gerekli kodlari veririm.

Bundan sonra herkese, Açılım’lı bir adres de verebiliriz.

11) Tayfun Şen’in Derginin Karakterine İlişkin Mektubu (11. 01. 2004): Merhabalar; “Dergi, Demokratik Cumhuriyet ve Devrimci Demokrasi ile kendini daha geniş bir çerçevede tanımlayan bir dergi mi olacak, yoksa, sosyalistlerin devrimci Demokrasi veya Demokratik Cumhuriyet stratejisini benimseyenleriyle sinirli ve esas olarak sosyalistlere yönelik bir dergi mi olacak?”

Demir yazısında haklı olarak bu soruyu soruyor.

Açıktır ki, şu ana kadar olan toplantılardan, kısıtlı yazılardan yukarıdaki soruya net bir yanıt bulmak mümkün değildi. Birincisi, yapılan toplantılar az sayıda insanın ilk vuruşu yapması gibiydi. Orada, net olan tek şey, şu an Türk sosyalizminin politik ekseninin şu veya bu farklılıklar taşısa da, ekonomizm ve ulusalcılıkla belirlendiği ve bu politik eksene karşı devrimci demokrasi politik çizgisinin oluşturulması ve güçlendirilmesinin gerekliliğine yapılan vurguydu. Bu şekilde düşünen sosyalistlerin sayısal olarak azlığı dikkate alındığında, ilk elden görüşmelerin, fiili olarak Demir’in “birinci türden” dediği bir dergiye yönelindiğini göstermektedir.

Ben de bu doğru olandır diye düşünüyorum. Sayıları, yazarları az olmasına karşın, bu derginin devrimci demokrasi politik eksenini oluşturacaklar sosyalistler olmalıdır. Diğer bir

26

deyişle açılım dergisi çekirdeğinde devrimci demokrasi politik eksenini benimseyen sosyalistler yer almalıdır.

Sosyalist olmayan yazarlar ile ideolojik farklılaşmalar olması durumunda- ki kaçınılmazdırfikirsel üstünlüğe güvenilmelidir. Devrimci demokrasi çizgisi, liberal demokrasi ile sosyalistlerin bu alanı boşaltmaları nedeniyle kesin ayrım çizgilerini koyabilmiş değildir.

Onun içindir ki, çoğu kez bu satırların yazarı gibi, devrimci demokrasi politik eksenini benimseyen bir çok sosyalist liberal suçlaması ile karşılaşmıştır. Bu ayrıca mevcut partiler de, gruplarda etkili bir basınç oluşturuyor. Ulusalcılık ve ekonomizm, baştan yaptığı suçlamalar ile kendi alanını güvenceye almaya çalışıyor. Ve Türk sosyalizmi içindeki bu eğilimi yenilgiye uğratmadan, etkili bir güç olunabileceğini düşünmüyorum.

Böylece dergiden temel beklentimin Türk sosyalizmi içindeki bu eğilimler ile mücadele olarak görüyorum. Bu kısır polemikler olarak ele alınmamalı. Tersine, devrimci demokrasi politik ekseninin sistematize edilmesi, oluşturulması olarak ele alıyorum.

Peki o zaman, ikinci tür bir dergi daha uygun değil mi diye sorulabilir? Yani, devrimci demokrasi politik eksenini benimseyen sosyalistlerin çıkardığı ve sosyalistlere yönelik bir dergi. İlk olarak, devrimci demokrasi politik eksenini benimseyen sosyalistlerin böyle bir dergiyi çıkarabilecek güçte olmadığını düşünüyorum. İkinci olarak, Demir’in “gri bölge” olarak tanımladığı yazarların siyasal demokrasi konusunda Türk sosyalistlerine öğreteceği çok şeyleri olduğuna inanıyorum.

Tehlike nerede? Özellikle liberal demokrasi gri bölgesinde. Bir Ahmet Altan dergiyi oldukça parlatır. Ama, bu kesim gölgesine de alabilir. ( Yine belirteyim, Ahmet Altan. Demokrasi konusunda yazdıklarıyla Türk sosyalistlerinden kat kat ilerde olduğunu göstermiştir ve Kürt sorunu konusunda çok cesur yazmıştır. ) Kuşkusuz bu yazarlardan yazı alınabilir/istenebilir.

Düzenli yazarı olma durumu veya yayın kurulu vb. içinde olmamaları gerekir diye düşünüyorum. Diğer bir deyişle, Açılımın yazarı olma durumu, bu kesim için söz konusu olmamalıdır, düşüncesindeyim.

Bunları dikkate aldığımda ikinci dergi yönelimi uygundur diyorum. 11. 01. 2004 tayfun...

12) Demir Küçükaydın’ın Derginin Karakteriyle İlgili Yazısı (16. 01. 2004) Kusura bakmayın diyaloglara şu an katılamıyorum. Aleviler üzerine yazdığı yazı vesilesiyle İsmail Beşikçi'yi eleştiren, bu eleştiri bağlamında, pozitivist burjuva sosyolojisinin nasıl demokratik cumhuriyete karşı çalıştığını, yöntembilimsel sorunlar ile politik, stratejik ve ideolojik sorunlar ilişkisini Beşikçi'nin görüşleri somutunda ele alan bir yazı yazıyorum. Bu yazı başlangıçtakindan çok uzun neredeyse küçük bir kitapçık oldu. Ara verip soğutmak da istemiyorum. Bir iki güne kadar bitirmeyi umuyorum. Bu nedenle yazışmalara katılamıyorum.

Ama bu arada çok gecikmeden bir noktaya açıklık getireyim.

27

Dergi ister sosyalistlere yönelik, onların ekonomist ve milliyetçiliğini özellikle eletirerek demokrasi mücadelesinin önemini göstermeye önelik olsun, ister, doğrudan çok geniş kitlelere yönelik dediğim gibi geniş gri bölgeleri de içine alacak, politik ağırlıklı, devrimci demokrasi bayrağını yükseltip demokratik cumhuriyet parolasına somut bir içerik kazandırmaya yönelik bir dergi olsun Her iki halde de desteklerim. Hem pratik iş olarak hem yazılarla bir destek olur bu. Bu iki işin aslında birbirini tamamladığını düşünüyorum. Tabii bu iki farklı iş farklı muhataplar, yazarlar ve biçimler gerektiriyor.

Eğer dergi için sosyalistlere yönelik anlayışı varsa ben internette, devrimci demikrası bayrağını geniş bir ittifak içinde savunacak bir sayfa veya ınternet yayını da açmak gerektiğini düşünüyorum.

Eğer Derginin devrimci demokratik bir politik dergi olmasında anlaşılırsa, bu sefer internette soslylistlere karşı bunu savunacak, ideolojik mücadele ağırlıklı bir yayın veya sayfa gerekiyor.

Benim tercihim, madem bir dergi çıkarılacak, bunun bir politik dergi olmasıdır. Diğer iş internette de yapılabilir. Politik dergi olunca, en geniş gri bölgeleri kapsamalı, güçlü bir yazar kadrosu olmalı, gölgede kalmaktan korkmamalı, ama soslyalistler olarak derginin politik hattını biz belirlemeliyiz. En az onbeş günde bir çıkmalı. İlk aşamada da haftalık hedeflenmeli. Her sayısı bir sansasyon olmalı. (Yök eğer sosyalistlere yönelikse elbette ayda bir çıkması da olur. İdeolojik ağırlıklı olacak çünkü. ) Ben bu konuda, eğer bunu yapacak olanağımız varsa, ısrar ediyorum. Orta doğuda olaylar çok hızlı gelişiyor. Kan gövdeyi götürecek ve muhtemelen Türkiye de etnik ve dinsel bölünmeler girdabına girecek. O işler bir kere başladı mı artık sesi kimse duymaz olur. Bu nedenle ayrı bir projenin varlığı hayatı önende.

Ama dediğim gibi, sizler, başkasına karar verirseniz de desteklerim. Ama bu şekli en azından kendi imkanlarımla internette yapmaya çalışırım.

Derginin hangisi yönünde olacağına bağlı olarak yazar kadrosunun değişik olması gerektiğinden, ben şimdiye kadar hiç kimseye baş vuramadım. Çünkü burada bir netlik hala yok gibime geliyor. Ya da ben henüz anlayamadım.

Eğer bir toplantı yaparanız bu konuya bir netlik getirir misiniz veya belki yaptınız getirdiniz de benim haberim yok. * Dergi hazırlıklarıyla ilgili bir gelişme yok anlaşılan. Yani yeni görüşmeler, yazarlara teklifler, cevaplar vs.. Hiç toplantı ve görüşmeler temaslar yapmadınız mı bu arada geçen zamanda?

13) Oğuz Ender’in Derginin Karakterine İlişkin Yazısı (22. 01. 2004): Merhabalar Sevgili Demir seninle tanışmıyoruz ama bizler seni yazılarından tanıyoruz. Dergi ile ilgili

28

düzenli bir tartışma ve haberleşme ortamının olması biraz da dergi bürosunun açılmasına bağlı. Bu dergi işi ile uğraşanların bir kısmı teknolojiyi kullanmadığı gibi bir kısmı da -benim gibi- bu olanaklardan yoksun.

Dergi'nin içeriği, hedefleri, politik ekseni vb. mevzularda ortada yazılı pek birşey yok.

Tartışmaya başlamak için kolaylık olsun diye benim yazdığım bir ‘mektup’ vardı, sanırım onu görmüşsün...

Nasıl bir dergi olacak kime seslenecek vb. konularında senin sorduğun sorular yerinde. Aynı sorular bizim yaptığımız toplantılarda da tartışıldı. Tayfun pozisyonunu yazmış, Eren, Özgül ve ben senin söylediğine daha yatkınız. Aylık periyotlarla politik bir yayın çok zor. Ne var ki etrafında bir hareket örgütleyecek ve toplumsal muhalefete seslenecek bir yayın ile işe başlamak için de şu an maddi, manevi, entellektüel vb.. güçten yoksunuz diye düşünüyoruz.

Veya var olan birikimin de biraz yürüyüp görmeye ve potansiyellerin açığa çıkmasına ihtiyaç var gibi görünüyor. Onun için tartışmalarımızda ilk altı ay için aylık bir politik ağırlıklı yayın ile başlayıp, alt yapısını hazırlayıp kısa süreli politik bir yayına geçebiliriz diye konuştuk.

Yani Tayfun'da dahil buna itiraz yok. Adım adım ona yönelelim denmektedir. Benim yazdığım 'mektup'da ikisinin arasında gibi görünen bir konsept çizilmeye çalışılmasının nedeni buydu.

Demokrasi mücadelesini öncelikli görev olarak kabul eden ve bu mücadelenin siyasal olarak karşısına ordu vesayetini veya bürokratik oligarşiyi alan politik bir hareket bu memlekette yok. Buna soyunmak ve bu yükün altında kalmamak sağlam bir ön hazırlıkla mümkün gibi geliyor bize. İstiyoruz ki Açılım'ın ilk 6 ayı bu imkanı bize versin ona göre bir tasarım yapılabilsin.

Olabilecek en etkili biçimiyle ilk sayısının çıkması önerine buradaki arkadaşlar da katılıyor.

Derginin yeri tutuldu. 400 milyon kirası var. Oturanların çıkması 15 gün sürecek hemen akabinde biz yerleşeceğiz. Hukuki sorunları da -yazıişleri ve sahibi gibi- hallolmuş vaziyette.

Yer boşalır boşalmaz başvurusu yapılacak. Teknik donanımı taksitle alınacak. Gerekli bağlantılar kuruldu. Büroya geçince o da hallolacak.

Yazarları ile ilgili Eren'le konuşmuşsun önerdiğin kimi yazarlar ise bizimle sanmıyorum böyle bir ilişkiye girsinler ama bazılarından yazı istenebilir bunları konuşmakta fayda var.

Gri bölgeler diye tasnif ettiğin kesimler bence de doğru, ne var ki bunların liberal, serbest piyasacı olanları hem entellektüel hem de maddi olarak bizden çok daha fazla imkanlara sahipler. Biran için bile bunların bizimle böylesi bir işe kalkışacakları düşünülse bile bu yayın onların görünür. Kaldı ki bu takım bizimle böyle bir işe girmez. Onun ötesinde bu isimlerden en geniş biçimde, konulu yazılar ve görüş alınabilir ve şimdilik bu çerçevede bir temas kurmak lazım diye düşünüyorum. Örneğin Yıldırım Türker, Murat Çelikkan vb. daha yatkındır bizim gibilerle bir biçimde ilişki kurmaya zaten Yıldırım’da zaman zaman yazacak. İsimlerin parlak olmasının yanı sıra esasen bu girişim önermiş olduğu politika ile gündemin ortasına düşmeli bu imkan da var diye düşünüyorum. Örneğin, CNN Türk’de geçenlerde bir programın anonsu yapılıyor M. Kemal le ilgili 'solcusu sağcısı, liberali muhafazakarı,

29

militaristi komünisti, devrimcisi ülkücüsü, ulusalcısı küreselleşmecisi paylaşamıyorlar hepsi bizden diyor' gibi bir anonstu, bu doğru. Bunun karşısına 'M. Kemal bizden değil' çıkmak parlak isimler kadar etkili bir duruş olacaktır diye düşünüyorum.

Eren ve Ragıp'a yüklediğin misyona katılıyorum. Eren bunun farkında Ragıp'la da konuşmak lazım Amerika'da şuan döndüğünde ayrıntılı bir sohbet etmeyi düşünüyoruz.

Sosyalist solun çoğunluğundan bizim formüle etmeye çalıştığımız çizgiye sert bir karşı duruş olacaktır. Sosyal şoven ulusalcı ekonomist solun bunu hazmetmesi süre alacaktır. Bunun karşısında kararlılık gösterebilecek bir bilişime sahibiz diye düşünüyorum.

Günay'dan ilk sayıya yazı alalım ve sürekli yazarı olsun diye konuştuk Eren onunla konuşacak. Sen de Kıbrıs'lılarla ve Mete Tuncay'la bu işi konuşursan, bu ikisi ile sen bağlantıya girip ilk sayısı için ve sürekli olarak bir irtibat kurulabilirse iyi olur diye düşünüyoruz.

Derginin niye çıktığı, ne hedeflediği meselelerinde ilk sayıya yayın kurulu imzalı ortak bir yazı konuştuk. Bunun için arkadaşlar bana bir taslak hazırlama görevi verdiler. Anlaşılan o ki gelinen noktada en erken Şubat ortalarında çıkabilecek. Ona göre sizlere bir taslak metin göndereceğim.

Yayın kurulu, yazı kurulu gibi meseleler tam tablo ortaya çıkmayınca kesin bir şey belirlemek mümkün olmayacak ne var ki geniş bir yayın kurulu ve onun içinden bir yazı kurulu gerekecek. Bunun yanı sıra şöyle şeyler de konuştuk. İlleri gezmeyi ve bu derginin izlemiş olduğu çizgiyi benimseyen veya şu veya bu biçimde ilgilenen insanlarla toplantılar yapmayı ve yakın ilişki kurmak isteyenlerden de 'İl Dergi Meclisleri' oluşturmayı 2 ay'da bir de bunların hepsinin bir araya geldiği 'Türkiye Dergi Meclisi' toplantıları yapıp politik durumu değerlendirmeyi tasarlıyoruz. Tabi bütün bu ve benzeri senin önerdiklerinde dahil hepsini yapacağımız ilk toplantıda -büroya geçince- etraflıca konuşmak gerekecek. Ve konuşmaya devam etmek gerekecek.

15-20 gün sonra yapılacak toplantıya yazıların da gelmiş olması gerekiyor. İlk sayısını da bu toplantıda bağlayalım diye düşünüyoruz. Şu veya bu ölçüde eli kalem tutan 10 civarı bir arkadaş yayınla yakın ilişki kurabilecek durumda. Sadece yazı yazanların değil onun ötesinde de tartışmaya katkısı veya başka katkısı olabilecek arkadaşlar da olsun yayın kurulunda diye konuşuldu.

Sanırım Eren bahsetmiştir. Tanışıyor musunuz bilmiyorum İsviçre de Mustafa Yavuz var oda bu olanların hepsinden haberdar ve derginin yazarlarından olacak. Yurtdışında yaşayan arkadaşların da yayın veya yazı kurulu her neyse buralarda görev almaları anlaşılan o ki hepimizin internet ortamını iyi kullanması ile mümkün olabilecek.

Dergiyi 5 bin adet basmayı düşündük. Aylık maliyeti dergi+kira+elektirik+su+telf. vb. giderleri 3 milyar civarı görünüyor. dergi+kira+elektirik+su+iyi bir abone kampanyası örneğin 500 abone -tüm yıllık giderlerini karşılar görünüyor.

2-3 arkadaş sürekli büroda bulunabilecek ve dergi işlerine koşturabilecek imkanlara da

30

sahibiz. Şu an da sorduklarından aklıma gelenlere yanıt vermeye çalıştım. İnternet cafeden ancak bu kadar oluyor... Eğer derginin kimlerle ve kimlere sesleneceği konusundaki bizim üzerinde birleştiğimiz yukarıda anlatmaya çalıştığım fomülasyona olur, böyle başlanabilir diyorsan bu konuda açıklığa kavuşmuş olacak yok eğer hayır baştan politik ve kısa periodlu bir yayınla başlamak lazım diyorsan tartışmaya devam edelim kaldı ki toplantıda bu konuyu tam bir açıklığa kavuşturmak için bir tartışma zaten yapmak gerekecek. Yazışmaya devam edelim.

Arkadaşların selamları var. Tayfun işten çıktığı için yazma imkanları sınırlı onun için yazamıyor. (... ) Görüşmek üzere Oğuz Ender 22. 01. 2004

14) Demir Küçükaydın’in Yazısı (22. 01. 2004): Merhabalar Oğuz ve diğer arkadaşlar, 1) (... ) 2) www.acilim.org adresi kaydoldu ve açıldı. İstendiği an kullanılabilir.

3) Bu adrese bağlı olarak isteyene..... @açılım. org veya.... @açılım. net biçiminde mail adresi verebiliriz. 150 kadar adres hakkımız var.

4) açılım haberleşmeye bağlanmış arkadaşların çoğunun hotmail adresi var. Biliyorsunuz hotmailin messenger diye bir olanağı var. Birisi online ise onu görebiliyor. Chat yapabiliyor va hatta sözlü veya resimli olarak ayrıca telefon parası ödemeden konuşulabiliyor. Ben herkesi kendi messenger'ime aldım. İmkanı olanlarla rastlaşırsak daha rahat konuşma olanağı olabilir. Büro olduğunda messenger aracılığıyla sürekli kontak halinde olabiliriz. Ben 24 saat onlineyim. Büroya bilgisayarın da öyle olması iyi olur. Bu gün en iyi haber kaynaklarından biri internet. Bu olangı unutmamak geekir ve ilerde yararlanılabilir.

5) Benim Beşikçi eleştirirsi biraz uzadı. Bir kitap olacak sanırım epey iyi ve alt üst edici bir şey olacak. Derinliğine dalınca Beşikçi'nin ters yüz olmuş bir kemalizmi savunduğu ortaya çıktı. Bu arada, tarihsel maddeciliğin hep eksik kalmış din ve ulus teorilerini bir kavram sisteminde birleştirip, ulusların kaderini tayin hakkı ve demokratik cumhuriyet sorunu ile ayrı bir uygarlık sorunlarını çözen kavram sistemine ulaştım sanırım. Yazıya başladığımda bu problemleri çözeceğimi bilmiyordum. Gerisi çorap söküğü gibi gidiyor. Bu nedenle yeni buluşlar ışığında yazıyı yeniden yazmaya çalışacağım. Aslında uzun uzun uğraşıp edebi bakımdan da iyi bir şey çıkarmak isterdim ama kısa keseceğim. Çünkü Orta doğuda işler çok hızlı gidiyor. Çok geç kaldık. Sanırım bu kitap, hem Beşikçi ile polemik olduğundan ilgi çeker hem de okunması ve tartışılması sağlanışa bütün sosyalistleri kötü çarpar. Derginin devrimci ve demokratik çizgisi için çok önemli olacağını sanıyorum. Önemli olan onu derhal kitap olarak yayınlamak. Eğer, Beşikçi'nin eleştiri'den etkilenip. Metodolojik, ideolojik ve politik olarak bir özeleştirisine yol açarsa harika bir şey olur. Kürtler ve Türkler arasındaki demokratik olmayan milliyetçilik büyük bir darbe yer.

31

Kitap olarak yayınlanırsa, Öcalan'ın da okuması sağlanabilir. O zaman onu da etkileyebilir.

6) Ben derginin konsepti kesin bir biçim almadan mektup yazmaktan çekiniyorum. Çünkü şöyle bir dergi için ve şöyle bir hedef kitle için demek istiyorum ve elde net bir metin olması gerekiyor. O konsept de ayrıca kimlere bir talepte bulunulacağını belirleyici olacak. Örneğin, Sosyalistlere hitap eden bir konseptte Mete Tunçay yazmayabilir. Bilmiyorum tabii. Ya da kıbrıslılar. Kendilerinin sosyalist olduklarını düşünüyorlar ama aslında ikinci cumhuriyetçiler gibiler. Ama ideolojileri eskiden kalma ve bu günkü politik pozisyonlar ve eskiden kalma ideolojilerini uzlaştırmak gibi ciddi bir zorlukları var. Yani bizlere pek benzemiyorlar.

Kıbrıslılardan da şöyle bir okuyucuya göre yazmanız gerekiyor diye yazı istemek gerekiyor.

Ben bile o belli olmadan nasıl bir yazı yazacağıma, yazı yazarken kafamda nasıl bir okuyucu profiline hitap edeceğimi bilnmediğimden ne yazacağımı bilmiyorum henüz.

Ben aslında korkmamak gerektiğini düşünüyorum onların şöhreti ve entelektüel gücünden.

Sosyalistleri sarsmanın ve onların okumasını sağlamanın güçlü bir politik çıkıştan geçtiğini düşünüyorum.

Hem de tabu kırıcı bir çıkış yapmalı. Örneğin, Kürtçenin ikinci resmi dil olması gibi veya ermeni katliamını manşet yapmak gibi birden bire dergiyi hedef olarak ortaya atacak başlıklar düşünülebilir. Ya da sosyalistler niçin burjuvaziden bile gericidir gibi. Ya da Öcalan serbest bırakılmalıdır gibi. İyi araştırılmış iyi gerekçelendirilmiş kampanyalar biçimında tabuları kırmalı. Ormeğin, Ermeni katliamı nedeniyle özür dileme. Demokratik devrimci çizginin özü, din, dil, soy, etni, kültürü poltik alndan, yani ulusu tanımlamının dışına atmakta toplaynıyor.

Bunun başını çekmeli. Bu ise var olan milliyetçilikle bölünmeyi gerektiriyor. Hem de cepheden saldırıyla. Öyle Avrupa birliği, ulus devletin sonu gibi liberal söylemlere takılmadan.

Ayrıca dergi politik islama karşı onu bürokratik oligarşiyle uzlaştığı, korktuğu noktasından da sert bir muhalefet başlatmalı.

Yani biz sosyalistler olarak birden radikal ve devrimci bir söylemle ikinci cumhuriyetçilerin önüne geçmeliyiz.

Tabii bu epey şiddeti çeker üzerimize. Ama dengeler şimdilik çok uygundur. Silahlı kuvvetler bölünük. Bir taraf darbe hazırlıyor. Hükümet ile silahlı kuvvetler bölünük.

Ve böyle bir dergiye en çok şimdi KONGRA GEL çizgisinin ihtiyacı var. Milliyetçiliğin ağır baskısı altındalar ve tabanları hızla Barzaniye doğru kayıyor. Türler içinden böyle bir dergi, nihayet kürt halkının demokratik taleplerine Türler içinden bir yankı olur ve moral yükseltir.

7) Derginin bilim, sanat, kitap tanıtım için sayfaları düşünülüyor mu? Bunlar için yazar var mı? Kaliteli yazarlar bulunabilir mi?

8) Ben farklı isimlerle başka yazılar da yazabilirim. Aklınızda olsun olur da sıkışılırsa.

9) Ben Eren ile çok konuşamadım. İşi vardı yarım saat kadar konuşabildik.

10) Arkadaşlar bilgisayar bilmiyorsa, tanıdığınız anlayan biri aracılığıyla bir iki günlük bir 32

kurs düzenlenemez mi?

11) Derginin sayfasını hazırlayacak kimse var mı?

Aklıma gelenler şimdilik bunlar.

Selam ve sevgiler

15) Oğuz Önder’in Yazısı (22. 01. 2004): Selamlar Çok benzer şeyler düşünüyoruz. Kürtçenin ikinci resmi dil olması, Ermenilerden özür dilenmesi vs. bizim rahatlıkla ajitasyona geçebileceğimiz konular. Öyle de yapmak gerekir. İlk sayının konuları konuşulurken bunlar hep gündeme geldi.

Böyle olunca fiilen Ermeniye de, kadınlara da, aleviye de, Kürde de, savaş karşıtına da, Kamu emekçisine de, işçisine de, ekolojiste de, anti-militariste de, cinsel yönelimlerinden dolayı baskı görene de, gençliğe de, aydınlara da vb. tüm emekçi ve ezilen muhalif kesimlere seslenecek bir yayın olacak zaten. Bu yolla sosyalist solun gettosunun dışına çıkmak gerekir diye düşünüyorum. Bu çizginin kendisi zaten solun eleştirisi olacak.

Dergi bu kesimlerden politik olarak yakın insanları kapsamalı, Mete Tuncay'da, Kıbrıslılar da buna uygun bunda tereddüt edecek bir şey yok... Kaldı ki Feminist bir arkadaş (müjgan) yazarlarımızdan. olursa Gülnur savran da yazacak. Ayşe düzkan indirgemecidir. Demokrasi mücadelesini burjuvaziye bırakan bir yaklaşıma sahiptir. Demokratik cumhuriyet gibi talepleri sınıf ekseni yok diye reddeder. Onun için onunla konuşmamayı düşünüyoruz. Kaldı ki Yıldırım Türker yazacak onun yazdığı yerde Mete Tuncay zaten yazar. Önemli olan devrimci-radikal bir demokrasi mücadelesini benimsiyor olması ve oligarşiyi karşısına alması... Bu olduğu sürece her kesimden insanlara derginin sayfaları açık olması lazım diye düşünüyorum.

Dergiyi tarif edecek etraflı bir yazı şart bunu en kısa zamanda yerine getirmek lazım. Ama şuan adım atmamızın önüne engel bir kafa karışıklığı da yok zannediyorum.

Korkmamak gerekir buna katılıyorum. Tam da senin dediğin gibi demokrasi taleplerinde bu kesimlerden daha ileride bir çizgi tutturulabildiğinde bunlar bize kulak kabartırlar yoksa bunu görmeden bir ilişki kurmazlar kursalarda bunlarla yapılacak bir tartışma ile bu derginin çıkartılması bile tehlikeye girer.

Biz devrimci demokratik bir hatla radikal demokrasi talepleri ile ve bu taleplerin 'mağdurları'nın hedef kitlesi olduğu bir konseptte, elde olanlarla ve yazarı olarak katılacaklarla bunu çıkaralım ve izlediğimiz yolun kendisi bu kesimleri de işin içerisine adım adım çeksin. başlangıç olarak en uygun yol bu görünüyor bana...

Ne var ki bu kesimler birer hareket düzeyinde değiller. Şu veya bu düzeyde bu 'mağdur'ların kimileri örgütlü ama onlarda egemen blok un destekçisi konumundalar. Mesela alevi örgütleri... Büyük bölümü devlet ten para isteyerek sunniler karşısında eşitlenmeye çalışıyor.

Bazıları da marjinal kendinden menkul bir takım örgütlenmeleri var. Mesele bunların hepsini

33

makro düzeyde ezilenlerin aleyhine olan gelişmelere karşı birleştirme meselesi, derginin izleyeceği çizgi buna hizmet etmeli parça bölük ve marjinal olan bu kesimleri politik bir eksende birleştirmeli. Eğer bu becerebilinirse -ki bunun ip uçları var-solun yeniden yapılanması için de bir merkez ortaya çıkmış olur. Oligarşiye karşı birleşilebilecek herkesle birleşmenin yolu açılabilir. Bunu göstermek kararlılık gösterecek bir ekip işi bu güne kadar yaptığım tartışmalar ve temaslar bana harekete geçebilecek imkanın olduğunu gösteriyor. Şu an ki imkanlarla olabilecek en etkili biçimde ortaya çıkmak bu çizgiye yakın başka kesikleri de harekete geçirecektir diye düşünüyorum. Herkesin güvenini kaybetmiş bir sol var ortada lafın ötesinde yapılan işe alınan riske göre insanlar tekrardan kabuklarından çıkabilirler.

Silahlı mücadele yürüttüğünü söyleyenler devrimci demokrasi sınavında sınıfta kaldılar. Onun dışındakilerde öyle. Burjuva liberallerin, islamcı aydınların DGM kapılarını aşındırdığı hapisanelere düştüğü 10-15 yıllık süreçte bu solun -bir iki istina hariç- kapısına siyasi polis uğramamıştır. Bu güven işinde çok şeyi tüm çıplaklığı ile anlatıyor. Onun için ben birazda dil dökmek yerine başlayalım adım adım ilerleyelim demekteyim. kişisel tecrübelerim tahminimizin çok ötesinde ilk elden gidişata niteliksel bir müdahale imkanı ortaya çıktığını söylüyor. Bunu ete kemiğe büründürmek birazda bu işe kalkışanların basiretine bağlı diye düşünüyorum. Onun için olobildiğince esnek davranmanın önünde hiç bir engel yok görünüyor. Buradaki arkadaşların tümünün de böyle düşündüğünü biliyorum.

Sonuç olarak senin anlattığınla bizim söylediğimiz arasında esastan bir fark yok. İlk sayısından itibaren senin söylediğin gibi bir yayını örgütlemek bize zor görünüyor o kadar. ama en kısa zamanda kısa periodlu politik bir yayına geçmek gerekecek. Buna kimsenin bir itirazı yok.

Ben 6 ay dedim de tartışmaya devam edelim 3. sayısını haftalık veya 15 günlüğe çevirelim.

Aylık yayın zaten süresi itibarıyla bile saf bir politik yayın olamaz. Bu açmazına rağmen politik bir yayın olarak başlamaya da benim bir itirazım yok. Zaten daha önce de söyledim bu ekip -buradan bakarak söylüyorum- politik bir yayın çıkarabilir. Teorik bir yayın çıkartması zor ve öncelikli ihtiyaçda bu değil. Kaldı ki bu yayının önünde duracak olanlar politik özellikleri ile tanınan insanlar.

Durum böyle olunca harekete geçmek için bir engel görünmüyor. Eğer adım atmazsak bu iş uzayacak Kıbrıs meselesi ilk sayıda mutlaka olması lazım.

Sen ikinci yazı olarak demokratik cumhuriyet ve devrimci demokrasi mücadelesinin Türkiye deki önemi üzerine politik bir dille yazarsan iyi olacak. Zorunlu olarak ilk sayısı bu derdin iyi anlatılması lazım. Tayfun da bende Siyasal durum vesilesi ile bunu yazacağız. Eren 'derin devletin' tarihi ve son bombalama olayları ile birlikte ele alan bir yazı yazıyor. Başkaya Demokrasi talepleri ve oligarşik yapıya karşı bir yazı yazacak. Bunların güncel olmasını istiyoruz. Ragıp azınlıklar ve ermeni meselesi olacak. Müjgan kadın ve militarizm başlıklı güncel bir yazı hazırlıyor. Ragıp mıgırdıç margasyondan bir yazı alalım dedi. Kürtlerden delil karakoçan- seçim ve siyasal gelişmelerle ilgili bir yazı yazacak, Beşikçi ile sohbet yapıp yayınlamayı düşünüyoruz ama bu kesin değil. Özgül kadın veya kamu çalışanları ile ilgili bir yazı yazacak. Yıldırım'dan Anti militarist bir yazı isteyeceğiz. Deniz ve orhan da yazacak. İlker ve ertan yazı hazırlıyorlar. Günay dan güney kürdastan la ilgili yazı isteyeceğiz.

34

Ortadoğu kürt filistin ve ırak savaşı ve abd-ab meseleleri yazıların içinde geçse de savaş ve bölgedeki gelişmeler üzerine Türkiye deki muhalefetinde eleştirildiği başlı başına bir yazıda olması gerekir. Sanırım ilkere bunu önereceğiz. Çeşitle sorunlardan kalkarak devrimci demokrasi talepleri olan yazılar olacak ilk sayının ekseni gibi görünüyor. Alevilerle ilgili bir yazı alacak veya temas kuracak tutarlı bir isim bulamadık. ı Bir eksik iki fazla bu çerçevede görünüyor ilk sayısı. Yazılar en fazla 10 bin vuruş iki veya üç sayfa olacak biçimde tasarlıyoruz. Küçük kimi konularda panorama misali yazılarda gündemle ilgili kimi yazılrda olması gerekecek. Günlük gazetelerin köşe yazılarıyla tartışan 2-3 bin vuruşluk veya daha kısa kutu yazıları dergide bulunabilir diye düşüdük. Her sayıda politik durumu değerlendiren ve öncelikli talebi ortaya koyan bir yazıda her sayısında olsun bu yazı ortak da olabilir diye konuştuk. Bu yazı 'ayın açılımı' başlığı altında tüm gelişmelere küçük küçük değinen ve hepsini birbirine bağlayıp somut bir talep veya görev tarif eden bir biçimde olabilir bunu yapması biraz zor bir iş. olmazsa panorama gibi yine o ay içinde olanların tek tek ele alındığı her birine ayrı taleple altalta yazılabilir diye de konuştuk.

Bilim sanat kültürle ilgili bu konsepte uygun isimler ve ilişkiler yok gibi görünüyor. Senin bu konuda önerilerin varsa çok iyi olur bu tür yazıların olması...

'Sosyalistler burjuvaziden daha gerici kimi talepleri neden savunur durumda ' meselesi ilk sayıda yer alırsa çok iyi olur sen yazının birini mesala buna ayır... Ayrıca çeşitli konularda farklı isimle de yazılabileceğini biz de konuşmuştuk.

Politik islamı karşımıza alırken dikkat etmemiz gerekeni sen yazmışsın onun oligarşi uzlaşmasına yüklenmeliyiz. Egemen blok içindeki çatışmalar da diğerinin arkasından sürüklenmeyecek yol bence de bu...

Derginin sahibi olacak arkadaş aynı zamanda grafiker sayfalarını o yapacak. bana oender@acilim. org mail adresi açabilirsen sevinirim Ben yine konuştuklarımızdan aklıma gelenleri doldurdum buraya. şu doğru bunların sistematize edilip tablonun tam görünmesi lazım bu da büro işine ve yapılacak ilk toplantıya bağlı. Manşette dahil ilk toplantıda konuşulması lazım önerilerini yaz Kapak konusu ile ilgili ana bir yazınında olması gerekecek. Kabaca durumumuz bu... Görüşmek üzere Selamlar sevgiler oğuz ender

16) Demir’in Derginin Hedeflerini Açıklayacak yazıyla İlgili Notu (23.01.2004): (Oğuz şöyle diyor:) “Dergiyi tarif edecek etraflı bir yazı şart bunu en kısa zamanda yerine getirmek lazım“ Merhaba, Dışarı çıkıyordum son anda Oğuz’un yazısını gördüm.

Yukarıda dediğine katılıyorum. Şöyle programatik, çerçeve çizici bir metin gerekiyor. Ben de

35

tesadüfen Beşikçi'ye de ara verip yazmaya başlamıştım. Maalesef şu an işe gitmem lazım.

Yarın veya öbür güne bitirip eleştiri ve düzeltimlerinize sunabileceğimi umuyorum Selamlar Demir

17) Demir’in Çağrı Taslağını Yolladığı Maildeki Notu (25.01.2004): Merhaba Arkadaşlar, Aşağıda temel harflerle, ekte Word doyası olarak, hazırladığım çağrı taslağını yolluyorum.

Yolladığım taslak aslında henüz bir müsefette. Okuyup düzeltme olanağı ve zamanı bile bulamadım. Çok geç kalmaktan çekindiğim için bu müsfette haliyle yolluyorum.

Eğer üzerinda tartışılacak bir temel olarak kabul ederseniz, hep birlikta bu müsfetteyi bir taslağa ve nihai bir metne dönüştürabiliriz.

Metnin biraz Komünist Manifestio gibi, bir program bildiri olmasına çalıştım.

Başlangıçta edebi stile de dikkat emeye çalıştım ama son bölümleri yazarken iyice yorulduğumdan sistematik ve stil birliği nisbeten kayboldu ise de yine de idare eder ve ilerde bunlar düzeltilir kanımca.

Aslında biraz dikkat edenin fark edeceği gibi metin Tarihsel maddeciliğin gelişmesini ve kazanımlarını içeren bir tarih ve toplum anlayışının bir ifadesidir. Hem insanlık tarihinin, hem de sosyalist ve işçi hareketinin tarihine başka bir ışık altında bakmakta ve alışılmış yaygın yargılardan önemli bir kopuş gerçekleştirmekte, çözülmemiş bir çok teorik problemi de çözmektedir.

Biraz edebi bir form da verirsek eksik ve unutulmuş yerlerini tamamlarsak, geniş kesimleri etkileyen bir bayrak ve toparlanma aracı olarak iş görebilir.

Benim önerim şu: Önce bu metni tartışalım.

Değişiklikleri yapalım ve el birliğiyle son şekli verelim.

Ondan sonra yazarlara, hatta Türkiyenin bütün entelijansıyasına bu metni yollayarak onlardan bu görüşlerde bir dergi çıkaracağımızı, yazar olarak aramızda görmek istediğimizi yazarız.

Dile getirilen devrimci demokratik çizgiye evet diyebilen kim geklirse hoş gelmiş olur. Ayrıca yazarlara bir ufuk açmış, onlar arasında bir perspektif ve anlayış birliği sağlamış olur.

Ayrıca politik veya teorik; sosyalistlere veya demokratik kamu oyuna gibi ikilemlerden kurtulmamızı da sağlar.

Böylece bir yanlış anlama da olmaz.

Böylece net çizgileri çizilmiş bir profilimiz olur.

Bu metni aynı zamanda derginin ilk sayısında bir çıkış bildirisi olarak da koymalıyız veya

36

derginin yanında küçük bir kitapçık gibi ilave olarak da verilebilir. Ya da derginin sayfaları katlanarak ayrı bir broşür olacak eki gibi. İlk elde önerilerim bunlar.

Cevapları ve görüşleri bekliyorum.

Selam ve sevgiler Demir (Acilim Dergisi Bildirgesi Taslagi) Demokratik Manifesto (Yazışmaların akışının kopmaması için metni buraya almıyoruz. Çok uzun. Zaten sonradan düzeltilmiş şekli bu derlemenin en sonunda bir ek olarak bulunmaktadır.)

18) Demir’in Taslağa Bir Tepki Gelmemesine Serzenişi (29.01.2004): Merhaba Arkadaşlar, Ben bir kaç gündür bir şey yazamıyorum. Biraz rahatsızlandım. Tansiyon yüksekliği nedeniyle özellikle bilgisiayardan uzak durmam gerekiyor. Kusura bakmayın Beşikçi'nin eleştirisini bu nedenle bitirip yollayamadım.

Ama sizlerden de hiç ses çıkmıyor. Hadi ben artık yaşlı sayılırım ve makine tekliyor. Size ne oldu? Umarım işler yolundadır. Sizin de mi tansiyonunuz yükseldi? Yoksa kış sizleri de mi etkiledi.

Bu arada Hamburg'tan, Dergiyi destekleyen Erkan'ı da gruba üye yaptım.

Selamlar demir

19) Orhan’ın İlk Yankısı (29.01.2004) merhabalar. demir geçmiş olsun..

Senin denokratik cumhuriyetle ilgili eski yazılarını(daha önce farklı bir bakış açısıyla okuduğum yazılarını) okuyor onlar üzerinde çalışıyorum.

Hazırladığın çağrı(manifesto) taslağının büyük bir kısmını okudum. Kimi yerlerini biraz uzun bulmakla birlikte genel itibarı ile iyi olduğunu düşünüyorum. Üzerinde çalışmak gerek.

Ki bugün ilk yapılması gereken işin de bu olduğunu düşünüyorum. Bu projeye dahil etmek istediğim bir çok insan olmasına rağmen henüz elimizde konsepti tam olarak tanımlayan bir metnin olmayışı harekete geçememi engelliyor. Bence dergi çalışmasında, derginin çıkması için gereksiz bir acele sözkonusu. Henüz kime ve/dolayısıyla nasıl yazacağımız netleşmeden yazı başlıklarının belirlenmesi çok sağlıklı olmaz diye düşünüyorum.

Derginin hedeflerinin net bir biçimde ortaya konulması gerekiyor önce. Daha sonra bu hedefler ve az çok belirlenmiş tarzı olabildiğince geniş bir çevreye sunmak gerekiyor. Bunun

37

içinde bu çağrı taslağının hazır hale gelmesi gerekir. Dergiyi hazır hale getirip, ilk sayıyı çıkarıp diğer çevrelerin ve insanların gelmesini beklemek çok mantıklı gelmiyor bana. Öncelikle dergi çevresine toparlanabildiğince fazla çevre ve insanı toparlamak gerekir diye düşünüyorum. Dergi çalışması gerçek anlamda işte o zaman başlar. Şu an herkes çok umutlu, fakat bu umut biraz aceleye neden oluyor gibi. Fakat bu aceleye rağman senin de dediğin gibi kimseden de pek ses çıkmıyor. görüşmek üzre orhan

20) Oğuz’un İlk Yankısı (03.02.2004) Selamlar Demir Sen ses verin diye sıkıştırıp duruyorsun. Yazın hakkında ilerde sana yazacağız. İlk elden şunu söyleyebilirim güzel olmuş tartışma için kuvvetli bir zemin. sanırım bir sonraki pazar toplantı yapacağız. senin yazıda toplantının gündemlerinden birisi olacak. geciktiğimiz dogru. İlk sayıyı ve buroşürü mart ta çıkaralım diye düşünüyoruz. İlk Sayısı için toplanacağız. Derginin çıkması katılacakların önüne engel değil. Biz y ıllardır birbirini tanıyan insanlar yanyana gelip bu işi konuştuğumuz için dergiyi anlatma sıkıntısı pek çekmiyoruz. Tabi seninle, Denizle ve Orhanlada bu duruma gelmek lazım. zamanla bu da olur. Önemli olan politik hedefler bakımından benzer vurguları öne çıkarıyor olmamız. Öyle bu işin içine girecek veya çağrı çıkarılacak grup vb. çevreler zaten yok olmayan şeyler üzerine vakit kaybetmenin manası da yok. Kimi tek tek insanlar var onlarında önemli bir bölümü ile temas kurmuş durumdayız.

Biraz da bundan sonra derginin içeriği ve kendisi çağrıcı olabilir.Yazılı bir çerçeve olması tabii ki iyidir. Senin yazın da tatrtışıldıktan sonra bu ihtiyacı karşılar diye düşünüyorum.Eren bu ay içinde almanya da olacak daha uzun onunla konuşursunuz.Biz geciktiğimizi düşünüyoruz. Bu işi Temmuz/dan bu yana konuşuyoruz para pul meselesi şu ana kadar gecikmeye neden oldu bu da halloldu gibi artık beklemek şuna da bakalım buna da bakalım demek bizim durumumuza uygun değil.Orhan la yazışmalarınızın ruh hali bizim ruh halimize pek yakın değil onun için bunları yazdım. (...) selamlar O.Ender

21) Deniz Tilyos’un Eleştirisi ve Notları (09.02.2004): Selamlar; çağrı taslağını okudum. ilk haliyle aklıma gelenleri dipnotlar olarak yazı üzerinde düştüm.

Kmünist manifesto nasıl, yazıldığı zamana kadar gelen tüm toplum biçimlerini ve o an varolan toplumsal ınıf ve dinamikleri talili ediyorsa, bizim yazacağımız manifestonun da biraz, manifestodan bu yana olan bitenin ne olduğunu bütünlüklü olarak anlatn ve bugünün toplumsal sınıflarını v3e dinamiklerini tanımlamamız gerekiyor diye düşünüyorum. Taslak, ilk ulus devleti vebugünün ulus devletini iyi anlatmasına karşın ilkinin ikincisine nasıl dönüştüğünü çok anlatmıyor. buna da ihtiyacımız var. Bu dönüşüm aynı zamanda

38

enternasyonel komünist hareketin nasıl ulusal bir harekete dönüştüğünüde açıklayabilmemizde olanaklar sağlayacaktır gibi geliyor. sosyalizm ve milliyetçilik, ulus devlet ilişkileri, sosyalizmin ulusal kalkınmacılık olarak çarpıtılması gibi noktalara da değinmemiz gerektiğini de düşünüyorum. Çünkü bugün baktığımızda ekim devriminden itibaren verilen ulusal bağımsızlık ya da sosyalizm mücadeleleri asıl olarak kapitalizmin evrensel bir sistem olarak yaygınlaşmasına hizmet etmiş görünüyor.Ulus devletin kapitalizme özgü bir şey olduğunu, ulusal ve ulus devlet olarak yapılan herşeyin sosyalizme değil, ancak farklı yollardan yapılan bir sermaye birikimine yol açtığı tespitini de yapmalıyız. komünizme giden yolda bir sosyalizm, sosyalist toplumun nasıl olacağını da buradan verebilmeliyiz gibi geliyor. çağrıda ele alınan ikinci konu demokrasi. belirtmemiz gereken şeylerden birisi demokrasinin gelişmesi ve var olan toplumsal ilişkiler içinde sınırları.ulus devlet en iyi haliyle bile kapitalist üretim ilişkileri içinde demokratik hakların kullanımını yurttaşlarla sınırlayarak kendi açmazını oluşturuyor. demokrasiyi yalnızca haklar açısından değil, hak sahipleri açısından da geliştiren işçi sınıfının bunu nasıl yapacağınıda belki tartışmamız gerekiyor; insanların, çalıştığı ya da yaşadığı yerde tüm haklardan yararlanması gibi. ancak böyle bir perspektifle sosyalizme giden bir demokrasi mücadelesi perspektifi oluşturabiliriz. ekim devriminden sonra sosyalistlerin düştüğü hatalardan birisi, işçi sınıfı olmadan bir sosyalizm yaratanbilme, yani, nesnel koşulları oluşmadan parti diktatörlüğü ile bir sosyalist toplum yaratılabileceği idi, 3. enternasyonelin ulusal sorun belgeleri bunun nasıl evrenselleştiğini de göstermektedir. Bizim, bunun nasıl olageldiğiide açıklamamız gerekli diye düşünüyorum.

Bunlar da eklenirse çağrımız bir kitap olmaya aday olacak. Hepimize kolay gelsin.

2.2.2004 Deniz tilyos.

(Deniz Tilyos’un metin üzerindeki eleştirileri yedi dip nottan oluşuyordu. Bütün metinle birlikte aktarmak çok yer kaplayacağından. Bu notları aktarıyoruz.)

1) Hayalet, artık olmayan bir varlık anlamındadır. Bu nedenle milliyetçilik: hayalet benzetmesi doğru ve uygun değil. Ancak komünizmin halen daha hayalet olarak kalmasını sağlayan etmenlerden birisi. Kurguya böyle girebilir.

2) Romalılar mı romanlar mı?

3) Orta doğuda petrolün olması bir şanssızlık olarak yaşanmaktadır. Meta olarak yüksek değerli bir madde olan, ancak değerini üretim sürecinde kullanılan emekten değil uygarlığın yarattığı bir ihtiyaç olmaktan alan bir maddedir. Bu haliyle üretim değil ticari dinamikler üzerinde şekillenen bir toplumsal yapı ortaya çıkmıştır.Bu orta doğunun feodal yapısının sürmesine yol açmıştır. Ticari ilişkiler ve ticaret için üretim kapitalist üretime her zaman 39

dönüşmemektedir. Bunun tipik örneği, ipek ve baharat ticaretidir. İpek ve baharat Çin ve Hindistan’da üretilmesine karşın bu ülkelerde kapitalist üretimin gelişmesine yol açmamıştır.

Bu ticaretin yoğunlaştığı sömürgecilik bile kapitalist üretimin gelişmesine yol açamamış.

Ancak İngiliz sermayesinin gelip yatırım yapmasıyla yani emperyalist ilişkilerle kapitalist üretim gelişebilmiş, ve uluslaşma süreci başlamıştır.

Ortadoğuda ise petrol satışı ve petrol çıkarma haklarının satışıyla hanedanlar, krallıklar hüküm sürebilmektedirler. Feodalizmin kapitalist üretim ilişkilerinin gelişmesini engelleyen etkisi Orta-Doğuda bir laboratuvardaymış gibi ortada durmaktadır.

4) Stalinizmin ortaya çıkarttığı ulusçuluk, ya da sosyalizmin milliyetçiliği adı ne olursa olsun biraz açılması gereken bir olgu olarak durmaktadır. Bu milliyetçiliğin ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını hangi görüngülerde kendini yaşattığını bilmeden ve ortaya koymadan nasıl bir sosyalizm yanıtından milliyetçiliğin aşılmasına kadar pek çok sorunu açıkta bırakan bir yerde dururuz. Zaten sosyalistler de orada duruyor.

5) Topluma ait olmanın nasıl olduğunu açmak gerekiyor. Devlete ait olanın topluma ait olduğu anlayışı çok yaygın ve reel sosyalizmin ne yazık ki bizlere bıraktığı bir miras.

6) Ordu ve ulus devlet arasında doğrudan bir ilişki var. Milis birlikte yaşamaya dayanan ulus devlette kendi toprağını feodallere karşı ve kendi içinden bir birinin feodalleşmesine karşı oluşturulan bir mekanizma. Düzenli ordu ise emperyalist dönemin ihtiyaçlarına uygun olarak ortaya çıktı, ve fetih karakterlidir. Bu anlamda ordunun bugünkü gerici ve fetihçi karakterinden vazgeçerken daha önceki dönemin halk milisini savunmak bana çok doğru gelmiyor. Üstelik dünya yurttaşlığını ve dünya ölçeğinde bir politikleşmeden söz ederken böyle bir ordunun da neye karşı, kime karşı oluşacağını da tanımlamak gerekiyor. Buradaki ifade halen daha bir ulus devleti varsayarak bir ordu ihtiyacı ve bu ihtiyaca bağlı bir milis ilişkisi oluşturuyor.

7) bu bölüm ise orduyu tam bir toplumsal baskı aracı olarak tanımladığı için epey bir karışıklık yaratmaktadır.

22) Demir’in Düzeltilmiş Versiyonla İlgili Notu (22.02.2004) Merhaba, Bu gun nihayet tekrar taslagi ele alabildim. Tamamen bastan sona gozden gecirdim. Bir suru degisiklik yaptim ve dogru yazim programiyla da kontrol ettim. Simdi bu versiyonu yaziyorum.

Onerileri isterseniz bu metne gore yapin. Cunku chat esnasinda onerilenleri goz onune aldim.

Sadeceonemli yeni bir sey ekledim. Burada ifade edilen ulus teorisinin Marks'in gecis donemi (Proletarya Diktatorlugu), Sosyalizm-Komunizm bicimindeki teorisiyle uyumklulugunu ve tutarlilik icinde bulunduguna da girdim.

Burjuva demokrasisi - Ulusun taniminda din, dil olmamasi Sosyalist demokrasi (proletarya diktatorlugu veya gecis donemi)- - Ulusun inanc alanina

40

atilmasi Sosyalizm (komunizmin alt asamasi) - siyasi alanin ortadan kalkmasi Komunizmin ust asamasi - ozel ve toplumsalin bir tek komun icinde erimesi.

Su an cok gec oldu. Denizin nozlarina da yarin deginirim.

23) Deniz Tilyos’un Eleştiri ve Notlarıyla İlgili Demir’in Açıklamaları Merhaba Deniz, Aşağıda dip not olarak koyduğun notlarla ilgili açıklamalar yer alıyor.

1) “Hayalet, artık olmayan bir varlık anlamındadır. Bu nedenle milliyetçilik: hayalet benzetmesi doğru ve uygun değil. Ancak komünizmin halen daha hayalet olarak kalmasını sağlayan etmenlerden birisi. Kurguya böyle girebilir.”

Komünist Manifesto’nun Hayalet’i “artık var olmayan” anlamında kullanılmamıştır MarksEngels tarafından. Daha doğrusu ben de onu hiç bu anlamda almadım. Korku veren bir şey olarak anlamıştım.

Ancak sizin bu itirazınız üzerine yine de yanılıyor olabilirim deyip konuyu tekrar inceledim.

Gerek Manifesto’nun metninin akışından, gerek kullanılan kelimeden hareketle, Marks ve Engels’in o cümleyi “artık var olamayan” anlamında kullanmadığını, korku verici, korku salan hayalet anlamında kullandığını tekrar gördüm.

Kelime olarak da öyle. Manifesto’nun Almanca orijinal metninde “Gespesnt” kavramını kullanmışlar. Hayalet’in yanısıra, Cin, ahubaba, cadı, korkancoloz gibi anlamlara da geliyor.

Bir de Phantom var. Onu kullanmamışlar mesela. Eğer kalimesi kelimesine değil de anlamca bir çeviri olsaydı, Manifesto’yu “avrupa’da bir korkoncaloz kol geziyor” gibi çevirmek daha doğru olurdu.

Ben de tam bu anlamda aldım. Bu günün belası da Komünizm değil, Milliyetçilik olmuş durumda. Ve birinin yerini diğerinin alması birbiriyle çok bağlı. Yani Komünizm hayaleti başarılı olsaydı, bu hayalet olamazdı, bu hayaletin bu gün kol gezmesi komünizm hayaletinin başarısızlığıyla ilgili ve o başarısızlık da milliyetçilik ve millet konsundaki teorik ve politik iflastan kaynaklanıyor. Ve daha kötüsü, aşağı yukarı Manifesto’nun satırlarıyla aynı anda doğuyor bu gerici milliyetçilik. Yani Marksistler olarak, hareket noktamıza dönüyoruz ve oradan tekrar kuruyoruz ama bu sefer Millet ve milliyetçiliği açıklamış olarak, Milliyetçilik hayaletinden söz ederek ve ona meydan okuyup savaş açarak. Onun büyüsünü bozmuş olarak.

Manifesto’nun bu sözleriyle başlayarak, hem bu teorik bakımdan içsel bağlantıyı sezdirmek hem de yöntem ve dünyaya bakış olarak, Manifesto’yu yazanların yöntemini ve geleneğini savunduğumuz, onun devamcısı olduğumuz, ama bunun özden bir devamcılık olduğu, onlar bu gün Manifesto’yu yazsalardı böyle başlayacaklardı anlamında bir bağlantı kurmak istemiştim.

Bu anlamda tam da sizin olmasını istediğiniz vurgu yapılmış oluyor kanımca.

41

2) “Romalılar mı romanlar mı?”

Hayır, kastettiğim Romanlar, yani Çingeneler. Tabii yıllardır Türkiye’den uzağım. Çingeneler’e “Politik korrekt” olarak ne dendiğini bilmiyorum. Benim çocukluğumda, çingeneler kendilerine “Roman” derlerdi. Bu gün Avrupa’da onlara artık Çingene değil, Sinti ve/veya Roma deniyor. Yani kendilerinin kendilerini adlandırdığı biçimde. Çingene prejoratif bir anlama sahip. Bu nedenle en azından bu konuda duyarlı metinlerde bu kullanılmıyor. Ben de bu düşünceyle Romanlar dedim. Başka bir kelime kullanılıyorsa, onu koyalım.

3) “Orta doğuda petrolün olması bir şanssızlık olarak yaşanmaktadır. Meta olarak yüksek değerli bir madde olan, ancak değerini üretim sürecinde kullanılan emekten değil uygarlığın yarattığı bir ihtiyaç olmaktan alan bir maddedir. Bu haliyle üretim değil ticari dinamikler üzerinde şekillenen bir toplumsal yapı ortaya çıkmıştır. Bu orta doğunun feodal yapısının sürmesine yol açmıştır. Ticari ilişkiler ve ticaret için üretim kapitalist üretime her zaman dönüşmemektedir. Bunun tipik örneği, ipek ve baharat ticaretidir. İpek ve baharat Çin ve Hindistan’da üretilmesine karşın bu ülkelerde kapitalist üretimin gelişmesine yol açmamıştır.

Bu ticaretin yoğunlaştığı sömürgecilik bile kapitalist üretimin gelişmesine yol açamamış.

Ancak İngiliz sermayesinin gelip yatırım yapmasıyla yani emperyalist ilişkilerle kapitalist üretim gelişebilmiş, ve uluslaşma süreci başlamıştır.

Ortadoğuda ise petrol satışı ve petrol çıkarma haklarının satışıyla hanedanlar, krallıklar hüküm sürebilmektedirler. Feodalizmin kapitalist üretim ilişkilerinin gelişmesini engelleyen etkisi Orta-Doğuda bir laboratuvardaymış gibi ortada durmaktadır.”

Bunu bir alternatif metin olarak mı önerdiniz yoksa oraya araya koymak için mi?

Eğer alternatif bir metinse, kanımca çok yanlış. “Değerini üretim sürecinden almamaktan”, “ticari dinamikler üzerine şekillenen bir yapıya” kadar. Ama bunu bir kenara bırakıyorum.

Metinde, kapitalizmin neden orta doğuda doğmadığı veya orada niye gelişmiş bir kapitalizm ortaya çıkmadı sorusunu sorulmuyor ve buna bir cevap aranmıyor. Böyle bir metin için anlamsız olurdu böyle derin bir teorik konu. Ben sadece, politik olarak, ulusçuluğun onun şansını bile nasıl şanssızlık haline getirdiğini göze batırmakla yetinmek ve bütün iğneleri ulusçuluğa ve onun gerici biçimlerine yöneltmek istiyordum.

Sizin girdiğiniz konu, kanımca hem yazının akışını ve bütünlüğünü bozar, hem de bu karakterde bir programatik yazı için anlamsız bir konu olur.

4) “Stalinizmin ortaya çıkarttığı ulusçuluk, ya da sosyalizmin milliyetçiliği adı ne olursa olsun biraz açılması gereken bir olgu olarak durmaktadır. Bu milliyetçiliğin ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını hangi görüngülerde kendini yaşattığını bilmeden ve ortaya koymadan nasıl bir sosyalizm yanıtından milliyetçiliğin aşılmasına kadar pek çok sorunu açıkta bırakan bir yerde dururuz. Zaten sosyalistler de orada duruyor.”

Bütün yazı aslında tam da bu dediğinizi açıklamıyor mu?

Ama bunun sizin tarafınızdan bile anlaşılmadığını görünce, dün akşam yolladığım ikinci versiyonda bu konuları biraz daha açmayı denedim.

42

Tabii bir de şu var. Ben yıllardır hep milleyetçilik üzerine yazıyorum. Bu nedenle, birçok şeyin okuyucu tarafından bilindiğini var sayıp yazmış olabilirim. Eğer böyle bir yanlış anlamaya yol açacaksa, elbette bütün metin bir işe yaramaz demektir. İnsan bir konuda aşırı yoğunlaşınca bir çok şeyin bilindiğini var sayarak yazıyor. Bunu ben yargılayamam. Sizlerin dediklerine bakmak gerekiyor.

Bu arka plan hakkında şurada bir takım temel yazılyar var belki o zaman daha iyi anlaşılabilir: http://www.comlink.de/demir/konular/ulusculuk/index.htm 5) “Topluma ait olmanın nasıl olduğunu açmak gerekiyor. Devlete ait olanın topluma ait olduğu anlayışı çok yaygın ve reel sosyalizmin ne yazık ki bizlere bıraktığı bir miras.”

Yani, devletin onun yöneticilerini, sınırlarını belirlememesi. Yasalarla belirlenmesi ve bizzat kitle örgütlerinin denetimi anlamında. Toplum (Kamusal) kelimesinin bu yanlış devletçilik anlayışı ile gerekli ayrımı sağladığını sanıyordum.

6) “Ordu ve ulus devlet arasında doğrudan bir ilişki var. Milis birlikte yaşamaya dayanan ulus devlette kendi toprağını feodallere karşı ve kendi içinden bir birinin feodalleşmesine karşı oluşturulan bir mekanizma. Düzenli ordu ise emperyalist dönemin ihtiyaçlarına uygun olarak ortaya çıktı, ve fetih karakterlidir. Bu anlamda ordunun bugünkü gerici ve fetihçi karakterinden vazgeçerken daha önceki dönemin halk milisini savunmak bana çok doğru gelmiyor. Üstelik dünya yurttaşlığını ve dünya ölçeğinde bir politikleşmeden söz ederken böyle bir ordunun da neye karşı, kime karşı oluşacağını da tanımlamak gerekiyor. Buradaki ifade halen daha bir ulus devleti varsayarak bir ordu ihtiyacı ve bu ihtiyaca bağlı bir milis ilişkisi oluşturuyor.”

Milis, sadece feodallere karşı değildir. En ucuz ve modern ordudur. Örneğin İsviçre öyledir.

Her yerde öyle olabilir. Niçin yanlış olduğunu anlayamadım.

Dünya yurttaşlığından, uzun vadeli anlamda söz ediyoruz, geçer ayak. Yani bu manifestonun esas teması ve hedefi değil. O zaman “21. Yüzyıl için bir Komünist Manifesto” gibi bir şey olması gerekirdi metnin adının. Benim “Geleceği ve Geçmişi Kurtarmak” adlı yazım tam da bu niyetle yazılmış bir metindir mesela. Dünya sosyalist hareket için bir program ve manifesto önerisi. Ama bu metin, Türkiye, bölge, Demokratik Cumhuriyet ile sınırlı.

Yani bütün metinde savunulan fikir aslında şu, bu gün dine, dile, etniye dayanmayan bir ulus devlet, sosyalistlerin savunabilceği ve savunması gereken bir programdır diyoruz.

Bunu dünya bağlamında ve özellikle ileri ülklerde savunmanın gerici ve ırkçı karakterini de geçer ayak belirtiyoruz. Bunu yeterince anlatamamış olabilirim. Bundan dolayı anlaşılamamış olabilir.

Tabii devrimci ve demokratik bir cumhuriyet ulusal bir devlettir. Sadece ulusu, din, dil etniyle değil, insan ve yurttaş haklarıyla tanımlar. O zaman onun da ordusu olacak. Bu ordunun silahlı emekçler olması gereğinden söz ediliyor. Bunun neresi yanlış anlayamadım.

Notlarınıza ilişkin diyeceklerim bunlar. İkinci versiyon belki daha açık olabilir.

Eleşitir ve öneriler için tekrar teşekkürler.

43

Demir 10 Şubat 2004 Salı

24) Demir’den Sessizliğe Tepki (17.03.2004): Arkadaşlar, Bildiğim kadarıyla bu hafta sonu toplanılacaktı. Ne oldu? Şu ana kadar kimsen bu gruba bir haber çıkmadı.

Ne zaman yazarlara davet yollayacağız, ne zaman onlardan cevap gelecek ve ne zaman onlar yazılarını yazacak?

Burada Eren ile görüşmemizde yazarlara çağrı metniyle müracaat etmekte ve derginin ilk sayısında, ordunun konumuna ilişkin bazı eklemelerle, yayınlanmasında anlaşmıştık. Daha sonra Oğuz ile, hızlandırmak için de ilk planda yazarlara davet için bu metni yollamakta anlaşmış ve derginin ilk sayısında yayınlama konusunu sonraya bırakmıştık.

Ne oldu?

Eğer toplantıda kabul ettiniz ise şimdiye kadar niye bildirilmiyor. Zaman daralıyor ve bir an önce yazarlara gitmemiz, gerekir.

Eğer anlaşmalar geçersiz oldu ve karar değişti ise neden? Yazarlara neyle gidilecek? Bir metin var mı? Varsa ne? Niye şimdiye kadar yollanmadı. Önceki konuşmalarımızın bir anlamı yok mu?

Bir e-mail yazmak bu kadar sorunlu mu?

Bu grup en azından herkesin herkese fikirlerini aktarılması için kurulmadı mı?

Lütfen cevap.

Saygılar demir

25) Orhan Gün’ün Toplantı ve Çağrı Taslağına İlişkin Yorumları (18.03.2004) Toplantıya dair: Nihayetinde gerçekleştirdiğimiz ilk toplantımızın verimli geçtiğini söylemek güç. Fakat ilk toplantı olmasının ve daha önce dağınık şekillerde gerçekleştirilmiş görüşmelerin etkisi nedeniyle bu biraz mazur görülebilecek bir durum. Toplantı da verimliliği düşüren ilk olarak yürütülen ya da yürütülmek istenilen Çağrı taslağı tartışması ve bu tartışmanın neticesi oldu denilebilir. Çağrı taslağına ilişkin tartışmaya ilerde değineceğim fakat, bu tartışmanın sağlıklı yürütülemediğini ve tartışmanın öznesinin öncelikle ve sadece Demir Küçükaydın olarak görüldüğünü belirtmek gerekir. Bu metin taslak olarak hepimize sunulmuştur ve tartışmanın

44

öncelikle kendi aramızda -ki buna Demir de dahil- yürütülmesi gerekir. Metnin yazarıyla tartışılacak olan öncelikle metnin biçimsel yönler olmalıydı, içeriği metnin yazarını tek özne alarak tartışmak daha baştan tartışmayı sınırlandırmakta. Bu metin ortak metin taslağı olarak sunuldu ve kabul görmesi herkesin demirle uzlaşmasıyla değil kendi aramızda sağlayacağımız ortak mutabakatla gerçekleşmeli-ydi-.

Toplantı sürecinde bu tartışmanın kısa sürmesi ve olumsuz bir biçimde sonuçlanması toplantı sürecinde diğer başlıklar üzerinden tartışma açma istek ve eğilimlerini de kısıtladığı kanaatindeyim. En azından kendim açısından bunun böyle geliştiğini söyleyebilirim. Örneğin toplantıda derginin içeriğine ilişkin tartışılması gereken şeyler olduğu kanaatindeyim.

Bunlardan birisi ve en önemlisi de derginin, dolayısıyla da yazıların ve politikaların kime sesleneceği konusu. Bu konu metinlerin biçimini doğrudan etkileyecek bir konu. Bu konuda ağırlıklı eğilim ki toplantıda da ifade edilmiştir; genel itibariyle sol muhalefete sesleneceği yönünde. Derginin çıkış periyodu ve de ilk elden ulaşabileceği hedef kitle açısından bakıldığında aslında bu bir zorunluluk. Fakat tartışılması gereken bu zorunluluğun nasıl aşılacağı ve politik bir yayın olarak kitlelerle nasıl buluşturulacağı olmalıdır. Ki bu tartışma(ya da bu konuda kafa yorma) hemen noktalana bilinecek, bir sonuca ulaşıla bilinecek bir tartışma değil, bunu belirli dönemlerde tekrarlamamız ve gözden geçirmemiz gerekeceği için sürekli önümüzde olacak bir tartışma. Fakat ilk çıkış sürecinde bu konuda kimi kıstasları ve hedefleri önümüze koymamız da önemli. Şu halde ancak derginin ilk sayısı çıktığında, biz ne çıkardık ortaya ve bu şeyi kimlerle nasıl buluşturabiliriz değerlendirmesini yapacağız gibi gözüküyor. İkinci bir konu da yazı başlıkları. Burada da toplantı sonrası eksik bir yan bıraktığımızı fark ettim. Yola çıkarken en önemli nedenlerimiz ve hedeflerimiz arasında dediğimiz ulusalcılık ve ekonomizmin batağına düşmüş olan sola ev artık sol diye anılmasının hayli tehlikeli olduğunu düşündüğüm İP çizgisine dair yazı konusu ve bu konuda bir görevlendirme, görev paylaşımı yapılmadı. Bunun özellikle ilk sayı için önemli olduğunu düşünüyorum. Tabi bu konuda nasıl bir politika ortaya konulacağı da uzunca tartışılmalı.

Çağrı taslağı'na İlişkin Çağrı taslağına iki ayrı noktadan eleştiri vardı. Bunlardan birisi metinde sürekli Kürt hareketinin örnek gösterilmesi ve onların şu an içinde bulundukları duruma ilişkin tartışmanın içine çekmesi. Bu konudaki eleştiriler Eren ve Oğuz tarafından iletildi. Bu konunun Demir'le de görüşüldüğü ve Demir'in bu konuda herhangi bir düzenleme yapamayacağını böyle olmasının daha iyi olduğunu belirttiği belirtildi. Bu konuda metnin orta doğu'nun geneli için hazırlanan bir metin oluşu dolayısıyla tek örnek olarak kürtler'in gösterilmesi göze çarpıyor olabilir. Metnin güçler kısmı ise bu programa(demokratik cumhuriyet programına) sahip tek güç olarak Kürtler'i gösteriyor ve kürt hareketinin ve onun önderliğinin bu program çerçevesinde bir değerlendirmesi yapılıyor. Metnin bütünlüğü açısından baktığımızda evet bu göze çarpıyor ve bu başlık daha genel ve geniş bir biçimde de işlenebilir. Var olan böyle bir programa sahip olan güçler ortaya konulup tariflendirildikten sonra, ulaşılması, ilk olarak

45

hedeflenmesi gereken, potansiyel dinamiklerin ortaya konulması ve bu güçlerin ortak bir potada mücadelelerinin nasıl birleştirileceği açıklanmalı, bu şekilde açıklanabilir, açılabilir.

Bu yönden bunun dışında metnin bütünlüğüne içeriğine ilişkin başka bir eleştiri yöneltilmedi, aksine sahiplenildiği belirtildi.

Metne ilişkin diğer itiraz, eleştiri ise Selma'dan geldi. Ben açıkçası bu eleştirileri pek anlamış değilim. Metne metnin genel kurgusu ve amacının dışından bakılarak eleştiri yöneltildiğini düşünüyorum bu konuda. Ve yeterince anlaşılamadığını. Birkaç noktada örneğin demokrasi ve ulusçuluk noktasında daraltıcı olduğunu ve kendisini yeteri kadar izah etmediğini belirtiyor Selma. Metin sonuç olarak, bir araya ortak politika yürütmek için gelmiş ve farklı ideolojik duruşlara sahip insanlara ortaklaşılmak için sunulmuş durumda. Bu açıdan bakarsak, yani ideolojik açıdan, metnin bir çok yerinin beni de yeteri kadar yansıtmadığını söyleyebilirim.

Fakat zaten genel olarak sınırlandırılmış ortak noktaların, sağlanmaya çalışılmış bir, bir arada duruş zemininin ürünüdür bu metin.

Diğer bir nokta; metne itirazı olan Selma ile bu konu tartışılmadı fakat, itirazı olan diğer arkadaşların metnin bir iç metin olması ve ulaşılmak istenen kişilere, yazarlara ve çevrelere verilmesi yönünde bir itirazları olmadıkları söylenmişti. Toplantıda, metin tartışmasında sunulmayan eksik bırakılan bir başka yön de burası.

Orhan Gün

26) Demir’in 18.03.2004 Tarihli Eleştirileri Sorular, Sorunlar ve Öneriler Açılım Dergisi Projesinde Yer Alan Arkadaşlara, Geçen hafta dergi ile ilgili toplantı nihayet yapılmış. Birçok kereler açılım-haberleşme grubuna toplantının sonuçlarıyla ilgili soru sormama rağmen; toplantının gündemine aldığı konular, aldığı kararlar madde madde, aldıkları oy oranları ve miktarlarıyla, temel görüşlerin özetiyle şu ana kadar aktarılmış değil.

Toplantıdan dolaylı olarak, evvelki gün Tayfun ile tesadüfen internette chatlaşma olanağı olmasıyla ve nihayet dün de Orhan Gün arkadaşın aktardığı kadarıyla ve kendisi toplantıya katılmadığı için tam ne olduğunu bilmeyen Deniz’den yine bir chatlaşmada karşılaşmış olmakla bir parça bilgim oldu. Ama bu bilgiler “gayrı resmi” bilgilerdir.

Daha önce de Anakara’da yapılması düşünülen toplantı ile ilgili olarak yine şimdi yaptığım gibi bilgi gruba niye sonuçlarla ilgili bilgi verilmiyor diye birkaç kez yazmıştım. O zamanlar Oğuz, bunu “sıkıştırma” olarak tanımlamış ve konuyu işilerin iyi gittiği, ama benim ve daha birkaç arkadaşın uzun süredir tanışıklık olmadığı için bunu anlayamadıkları olarak koymuştu. İçimden olabilir, ama öyle de olsa o uyumun ancak karşılıklı bilgi verme ve danışma ile mümkün olduğunu düşünmüş ve bundan sonra böyle davranılacağını ummuş1 ve ses 1

Oğuz şöyle diyordu: “Sen ses verin diye sikiştırıp duruyorsun. Yazın hakkında ilerde sana yazacağız.” (...) “İlk Sayısı için toplanacağız. Derginin çıkması katılacakların önüne engel değil. Biz y

46

çıkarmamaya karar vermiştim. Çünkü adeta kendisinin bilgilendirilmemesinden şikayet eder kendisine özel muamele ister gib bir duruma düşmüştüm. Bu Oğuz’un mektubunda çok açıktı.

Oğuz’un o yazdıklarından, aslında insanların kendilerini dışlanmış hissetmelerine yol açan stili değiştirmek gerektiği sonucu çıkarması gerekirken, uyumsuzluk ve zaman ile sorunu başkalarında görmesi ilginçti. Ama ben yine de o mektubun yazılmış olmasını fiili bir değişim gibi görmek istemiş ve ondan sonra stilin değişeceğini ummuştum.

Ne var ki durumda bir değişme yok. Eveli gün Tayfun’la kısa chatlaşma ve konuşmadan sonra epeyce düşündüm. Oturdum biraz kendimi dinledim. Şu kısa deney süremiz üzerine biraz daha ayrıntılı olarak düşündüm ve ortada çok ciddi bir uyumsuzluk, anlayış, konsept ve çalışma tarzı farklılığı olduğunu, şu an uygulana gelen çalışma tarzı ve hedefler içinde kendimi bulamadığımı, aksine sürekli engellenme duygusu içinde olduğumu, birlikte giriştiğimiz işe ilişkin coşku ve umudun yerini umutsuzluk ve güvensizlik aldığını gördüm.

Bunu içinde tutmaktansa doğrudan çıkaranlara aktarmanın daha iyi bir davranış olacağını düşündüm.

Bu nedenle kafamdaki soru ve sorunları açıkça yazmak istiyorum.

Biliyorum bu Türkiye’de alışılmış bir stil değildir. İnsanlar birbirlerini kırmamak için sorunları sürekli bastırırlar sonunda birikimler en kötü biçimlerde ortaya çıkar. Ben aksi yolu izledim her zaman. Bu daima yadırgıya, ahbap çavuş ilişkilerinden dışlanmaya ve kahredici bir yalnızlığa yol açsa da bunun doğru olduğunu düşünüyorum. Sorunları, kuşkuları, kaygıları açıkça koymanın uzun vadede biricik doğru yol olduğun ilişkin kanaatim devam ediyor ve şimdi yine de öyle davranacağım. Sizleri de öyle davranmaya, kafadaki sorunları, kırılır mı üzülür mü diye düşünmeden açıkça ortaya koymaya çağırıyorum. Çünkü bunlar açıkça ortaya koyulmadığında, dolaylı yollardan ifade ediliyor ve bu sorunların kangrenleşmesine yol açıyor.

Somut bir örnek olarak son gelişmeleri alalım. Önce kısa bir iki hatırlatma.

Dergi’nin çıkış konsepti ile ilgili olarak, farklı iki yaklaşım vardı. Yani bir eğilim, genellikle sosyalistlere yönelik, dolayısıyla teorik ve ideolojik mücadeleye yönelik olmaya ağırlık veren yaklaşım, diğeri demokrtik mücadeleyi hedefleyen daha geniş politik bir mücadele dergisine ağırlık veren bir yaklaşım. Bu farklılığa rağmen, farklılık tipik Türk alışkanlığıyla açıkça ortaya koyulup ifade edilmemişti. Bu ortaya koyulduğunda varlığı doğrulanmış ve bu iki konsepti uzlaştıracak ve birleştirecek bir konsept üzerine kafa yorulmuştu. Bunun için de, insanlar üzerine tartışmaktansa, ortaya bir metin çıkarılması ve insanlara bu metinle gidilmesi gerektiği yönünde öneriler oldu. Ben de bunun üzerine diğer işleri bırakıp şu çağrı taslağının birinci versiyonunu hazırladım ve 25 Ocak’ta bunu sizlere yolladım. Yani neredeyse tam iki ay önce.

ıllardır birbirini tanıyan insanlar yanyana gelip bu işi konuştuğumuz için dergiyi anlatma sıkıntısı pek çekmiyoruz. Tabi seninle, Denizle ve Orhan/lada bu duruma gelmek lazım. zamanla bu da olur.” Yani sorun yok, sorun sizde ve problem çıkarma lütfen.

47

İkinci bir hatırlatma daha.

Bu dergi projesinden bağımsız olarak benim de bir dergi projem vardı. Türkiye’ye gelemediğimden bunu ilk planda İnternet dergisi olarak düşünüyordum zamanla bu internet dergisinin içeriğiyle kendini Türkiye’de de yayınlayacak temeli yaratabilmesini hedefliyordum. Bu nedenle, İnternette Demokratik-Cumhuriyet ve Demokratik Kurdistan gibi domainleri almış, yavaş yavaş yoklamalar yapmaya başlamış, araya rahatsızlıklar ve başka işler girdiğinden işler yavaş gidiyordu ise de, projeye devam ediyordum ve hatta Medya TV’de karşılaştığımızda sayın Eren Keskin’e böyle bir projem olduğundan söz etmiş ve kendisinden yazı istemiştim ve o da memnuniyetle yazacağını söylemişti.

Bu nedenle, Tayfun’un çok önceden yaptığı ama cevapsız kalan dergi projesi Oğuz ve Eren’in girişimiyle yeniden canlanıp da bana da iş birliği teklif edilince, ben bu projeyi desteklemenin yanı sıra diğer projeleri durdurmaya karar verdim. Ve bu iş birliğini bu iki projenin birleştirilmesi olarak gördüm. (Belki ben yanıldım, biraz kendi kendine gelin güvey olmak gibi olabilir bu. Düşününce kimsenin benim böyle görmeme yol açacak bir düşünce ve davranış göstermediğini daha iyi fark ediyorum. Sanırım bu benim bir yanlış anlamamdı.

Aslında olay, dergiyi çıkaran arkadaşlarca, onların çıkardığı dergiye benim de katılımım olarak anlaşıldığı, gösterilen davranışlara bakınca daha açık olarak görülüyor.)

Bir üçüncü hatırlatma.

Daha önce hiç birarada bulnmamış insanlar, hele bu insanlar politik olarak farklı gelenekler ve stiller içinde şekillenmişlerse, bir araya gelip bir iş yapmaya kaltıklarında, stil ve kültür farklılıklarının yaratacağı gerilimleri ve yanlış anlamaları gidermek için, biçimsel kurallara olağanüstü dikkat edilmesi bunun için belli bir enerji ve zaman kaybının göze alınması gerekir. Yani her gelişme, her görüşme hakkında herkesin bilgilendirilmesi; her kararı almadan önce herkesin fikrinin alınması, ikna edilmesi ve görüşlerini herkese iletip başkalarını ikna etmesinin koşullarının yaratılması gerekir. Özellikle bir işin başını çekenlerin bu konuda çok hassas olması gerekir. Bu deneyi gözeterek, derhal her türlü informasyon akışı ve ortak tartışma olanağı için, bir grup kurdum ve dergi girişiminde olanları buna üye yaptım.

Böylece ayrı yerlerde, zamanı kısıtlı kişiler olmanın mahzurlarını da asgariye indirmenin bir olanağını oluşturmaya çalıştım.

Ayrıca hepimiz politikadan geliyoruz. İkili konuşmalarla bir sürecin nasıl manüple edilebileceği hakkında hepimizin de deneyleri vardır. Bu mahzurları engellemenin en iyi yolu da yine her gelişmenin herkese, herkesin görüşünün herkese iletilmesidir. Ve bir karar alınırken herkesin görüşü alınarak, herkese çoğunluğu görüşüne kazanması için en geniş olanaklar sağlanarak alınması gerekir. Bunun mümkün olduğunca da yazılı biçimlerde yapılması gerekir. Bunlar modern örgütsel çalışmanın ve ilişkinin alfabeleridir. Şimdi bu kısa hatırlatmalar ışığında gelişmelere bakalım.

Derginin konsepti olarak tartışılmak üzere bir metin yollanıyor.

Bu metnin ilk elde bir taslak olarak alnıp alınmayacağına alındığında da, ne noktada nasıl düzeltileceğine ilişkin bir tartışma gerekir. Ayrıca bunun en kısa zamnda yapılması gerekir.

48

(Çünkü o zamanlar derginin Mart başında çıkacağı planlanıyordu.) Yani yapılacak iş, derhal bu yönde öneri ve görüşleri yazmak ve konuyu bağlamak olabilir. Çünkü bu metin aynı zamada şuna mı gidelim buna mı gidelim tartışmasına son vermek; “biz böyle görüşlerdeyiz, böyle bir programı oyan bir dergi çıkarmak istiyoruz. Her görüşe elbette katılmanız gerekmez. Biz sizi çıkaracağımız derginin sayfalarında görmek isteriz. Böyle bir dergide yazar mısınız?” diye yazarlara müracaat için önerilmiştir.

Bu durumda ciddi insanların şöyle davranışı olur: Eğer metinde dile getirilen konsepte karşı ise yanlış bulduğunu belirtir ve karşı bir taslak sunar. Yok, esas olarak itirazı yok, uslup, vurgulama vs. konularında, ayrıntılarda itrazları varsa, bunları dile getirip, dergi çıkaranlarını buna ikna etmesi ve ikna etmek için çaba göstermesi gerekir.

Tabii o zamanlar derginin Mart başında çıkrılması planlandığından, bunların derhal de yapılması gerekirdi. Çünkü en azından Mart ortasına kadar böyle bir metni bağlamak ve bu metinle yazarlara ulaşmak ve onlara en azından metni okuyup, inceleyip karar vermeleri ve bir yazı yazıp yollamaları için en az iki hafta zaman sağlanması gerekirdi.

Böyle bir metin olmadıkça, dergi çalışmalarının tamamen tesadüfi kişisel ilişkilere dayanacağı, böyle bir derginin yeni bir soluk ve dinamazm yartamayacağı, her adımda yeni sorunlar ortaya çıkacağı çok açıktır ve bunu tartışmaya bile gerek yoktur. Şimdi yapılanlara bakalım. Yazıyı yolladıktan sonra günlerce kimseden ses çıkmıyor.

Toplantıda gündeme alınması için önceden grupta en azından farklı görüşlerin ifade edilip olgunlaştırılması gerekirken kimseden ses çıkmıyor. Sonra doğur dürüst toplantı olmadığı gibi, yazının yazarlar için kullanılmaması ve yazının ilk sayıda yer almaması eğilimi olduğu söyleniyor.

Bu dergiyi hepimiz mi çıkarıyoruz yoksa toplantılara katılanlar mı? Kararları hepimiz mi ortaklaşa alıyoruz yoksa tesadüfen zaman veya yer koşulları uygun düştüğü için toplantılara katılanlar mı?

Ve işin ilginci bunlar hep gayrı resmi söylentiler. Yani toplantının protokolü, aldığı kararlar gruba yollanmış değil. Kimse böyle bir sorumluluk duymuyor.

Nihayet iki kişiden yazıyla ilgili ses çıkıyor. Birisi Orhan’ın notları. Ki daha ziyade usluba ilişkin, ifade bozukluklarına ilişkindi. Ki bunar ikinci verisyornda hemen tamamiyle düzeltilmişti. İkincisi de Deniz’in eleştirileri idi. Ki onların hepsine de tek tek cevap verildi ve bir daha da ses çıkmadı.

Bunun üzerine insanların bu taslağı benimsediğini düşünmek gerekir. Ama sürekli olarak bir sessizlik var ve sürekli olarak taslağın yayınlanmasına karşı olunduğu yönünde haberler geliyor.

Aslında tek somut gelen de, Oğuz’un bunun Kürtlere karşıymış gibi anlaşılabileceği şeklindeki itirazıydı. Bunun haricinde somut olarak hiçbir şey yoktu. Kaldı ki bu taslaktı.

Böyle yerleri değiştirilmez diye bir şey de yoktu. Nihayet Oğuz şu bölümler fazla şu

49

bölümleri çıkaralım, oraya şunları koyalım diye bir öneride bulunabilir ve bu öneriler üzerine de tartışılabilirdi. Veya kendisi kendine göre bir karşı taslak önerebilirdi. Bütün bunları yapmaya değer görmemesi nasıl izah edilebilir?

Ama bütün bunlar yapılmıyor. Bu metnin derginin dayanabileceği metin olduğunu düşünenleri iknaya yönelik en küçük bir girişimde kimse bulunmuyor. Ama sonuçta uygulamada fiilen, sanki bütün bunlar yapılmış gibi, derginin dayanacağı metin olarak bir kenara itildiği gibi karşısına başka bir metin de konmuyor.

Burada esas sorun sanırım, öncelikle, bu derginin kimler taraından çıkarıldığına veya ortaklaşa yapılan bir işte ilişkilerin nasıl düzenlenmesi gerektiğine dair bir kavrayış farkı olsa gerektir.

Dergi çıkarma kollektifinde bulunanları iknaya yönelik hiçbir çabanın olmamasının başka bir izahı olamaz.

Ama bu fiilen şu anlama gelir: Dergiyi emeği ve maddi olanaklarıyl biz çıkarıyoruz, onun nasıl olacağını biz belirleriz. Öyle uzun uzun iknalarla falan uğraşmaya gerek yoktur biz bu işleri ilişkilerimizle yapıyoruz. Bir de diğer çıkaranları ikna gibi kendimize iş çıkarmamız gerekmez. Kimse kendi kendine gelin güvey olmasın. Bizim hayır dediğimiz bir şey bu dergide yer almaz. Bunun için kimseyi ikna etmemez de gerekmez.

Eğer fiilen böyle bir kavrayış yoksa, ikinci anlamı şudur: ahbap çavuşluk ve kişisel ikili ilişkilerle kararları belirlemek. Modern fikre fayanan bir ilişki sisteminin kurallarını bilmemek. Şu ana kadar yapılanların başka bir anlamı yoktur ve başka türlü değerlendirilmesi mümkün değildir.

Bu durumda şöyle bir durum ortaya çıktı. Yazıya ilişkin hiçbir eleştiri gruba gelmiyor. Ama öte yandan yazının derginin konsepti olmasına karşı belli bir direniş ve ayak sürüme görülüyor. Tek itiraz uzun oluduğu. O da laf olarak var. Gruba kimse tarafından yollanmış bir itiraz yok. Herkes uzun olduğuna, dolayısıyla kısaltılması gerektiğine ikna edilmeye çalışılmış değil. Yok böyle bir şey, sadece kulaktan kulağa giden sözler var.

Hiç birimiz çocuk değiliz. Ömrümüzü bu politik mücadele içinde geçirmişiz. Biçimsel itirazların ardında daima özsel itirazlar olduğu kimse için sır olmasa gerektir. Ben de böyle düşündüm ve birkaç kere Chat’da karşılaşytıklarıma sordum, “bu itirazları yapanların itirazları öze ilişkin olabilir, bunu ifade edemedikleri için böyle bir davranış içinde olabilir arkadaşlar. Bunu anlıyorum: ama en azından böyle mi bilmek ve açık olak gerekir” dedim.

Bana hep, aksine, arkadaşlar metni beğeniyor. Özüne hiç kimsenin itirazı yok dendi. Ama nedense bu beğenenler de beğendiklerini yazmıyorlardı. Beğenmeyenler varsa onları ikna etmeye, onların fikrini kazanmaya çalışmıyorlardı. Bunu anlayamıyordum.

(Belki burada söylemem yakşık almaz ve metni kaleme aldığım için fazlasıyla öznel bir yargının dışa vurumu olarak da görülebilir ama ben daha başka bir yankı bekliyordum, çünkü ortaya çıkan metin bir solukta ortaya çıkmış, hem teorik, hem politik hem de edebi olarak iyi bir metindi. Belki kuzguna yavrusu güzel görünür ben öyle görüyorumdur. Ama kişisel olarak

50

yolladığım birkaç özel tanıdığımın tepkisi tam da böyle coşkuluydu. Bunu nasıl başka dillere çevirtiriz diye kafa patlatanlar bile vardı. Ve bu nedenle daha coşklu bir tavır bekliyordum doğrusu. Bu metni bir kenara itip tartışmamak değil, aksine Dergide bir şekilde yer alması için, bir gayret. Maalesef böyle bir şey olmadığı gibi, fiili olarak dergiden bu metnin uzak tutulması çabası görülüyordu.)

Olabilir ama ortada karşı bir metin de bulunmuyordu. Ortada bir metin olmazsa bizlerin yazarlara gitme olanağımız da yoktu. Anlaşılan kişisel görüşmelerle bu işin olacağı düşünülüyordu. O takdirde benim açımdan böyle bir derginin çıkarıcıları arasında yer almam mümkün olmazdı. Ben elbette destekler ve yazardım. Ama derginin sorumluluğunu üstlenemezdim. Çünkü nasıl bir dergi olacağına dair elimde hiç bir metin yoktur. Böyle olmadığı sürece de bir bir kimseye gidip, ben şunlar şunlar bir dergi çıkarıyor, ben yazacağım sen de yazar mısın diyemem. Bu benim ilişki stilim değildir. Zaten benim gideceğim insanlarla kişisel tanışıklığım da yoktu. İlişkim bütünüyle fikirsel ve politik düzeydeydi.

Bu arada Eren’in Hamburg’a geleceği, onun bana toplantı sonuçlarını aktaracağı ve en son Eren’le konuşmam söylendi. Ben bunu, Eren’in benimle oradaki arkadaşlarla, onların temsilcisi olarak konuşması olarak algıladım. Yani sadece kendi değil, oradaki eğilimleri ve görüşleri aktaracak ve görüşme bu düzeyde olacaktı.

Eren’le konuşmamızda, Eren, Newroz’u Kürtlerden kurtarmak gibi ifadeleri okuyunca tüylerinin diken diken olduğunu, ama aslında söylenenin üzerine düşününce yanlış olmadığını söyledi. Esas kaygısının metnin daraltıcı olmasında bulunduğunu söyledi, ama diğer yandan Ordunun Türkiye’deki göreviyle ilgili bir vurgu olmadığını bunun eksik bulunduğunu söyledi.

Benim itirazlarım şunlar oldu. Milliyetçiliğin bu iki biçimi arasında kesinlikle demokratik milliyetçilikten yana yer almanın hayati önem olduğu. Bunun Kürt harketi bakımından da önemli olduğu, Kürt hareketindeki bölünmenin, hem PKK ve dışı, hem PKK içindeki son bölünmenin bu bölünmenin, bu iki milliyetçilik arasındaki bölünmenin yansısı olduğu. Öcalan’ın temsil ettiğinin bu olduğu, bu anlamda bu mücadelede bir tarafı desteklemek, Kürt hareketi içindeki devrimci ve demokrasinin, Öcalan’ın güçlenmesi anlamına geleceği. Öcalan’ın temsil etmeye çalıştığı bu demokratik milliyetçilik anlayışını açıklayıp savunacak kavramsal araçları bilimediğini, bunun için de zaten zayıf kaldığını, Kürtlerin çoğunun bunu anlamadan, iman gücüyle savunur gibi yaptığını, bu anlamda bizim tavrımz ve metnimizin onları eğitici ve ilerletici, Kürtler arasınada da demokratik milliyetçiliği güçlerdirici bir etki yapacağını söyledim.

Ayrıca tesadüfen politik olarak da şu an olağan üstü aktülte kazandığını, ABD’nin büyük orta doğu projesin karşı demokrat ve sosyalistlere bir karşı proje sunduğunu. Yazdığımızda böyle bir şey olmadığını, ama şimdi bir de böyle bir aktüalite kazandığını söyledim.

Ayrıca, bazılarını darıltma konusuna da dikkati çektim. Demokratların radikal olmayıp daha ziyade liberalizme yakın olanları ile Türklerin ve Kürtlerin etnik ve dile dayanan milliyetçiliğe yakın olanlarını iteceği, ama bunun iy bir şey olduğu, politikada birlerinin kaybedilmeden başkalaının kazanılamayacağını; Onları kaybetmeyelim derken bu sefer tutarlı demokratların kaybedileceğini söyledim. Hatta bir lokanta örneği verdim. Bir lokanta

51

düşünün, arabesk çalıp kebap yapıyor ve bu lokanta lezeti ve müziğiyle böyle ise oraya başkası gelmez. Ama diyelim alafranga müzik yapıp da etyemez yemekler yaparsa bu sefer oraya öbürünün müşterisi gelmiz. İkisini bir arada yapmaya kalkarsanız bu sefer ikisinin müşterisini de tutamazsınız çünkü bu müşteriler birbirini iter dedim.

Bu uzun konuşmalar sonunda, aslında öyle çok da uzun değil, bir iki saat kadar, Eren ikna oldu ve derginin ilk sayısında, dergi içinde veya eki olarak yayınlanmasında anlaştık. Ayrıca bu metnin, orduya ilişkin bölümler de eklenerek yazarlara ve başka destekleyici gruplara yollanmasında anlaştık.

Yazarlara şöyle denecekti. “Biz aşağıdaki imzaları olanlar bir dergi çıkarmak istiyoruz.

Politik yaklaşımlarımız ekteki uzun metinde bulunmaktadır, bunlara elbette aynen katılmanız gerekmemektedir. Bunu sizin bizim görüşlerimiz ve çıkaracaımız derginin mahiyeti hakkında bilgi sahibi olmanız için iletiyoruz. Biz bu konseptle yayınlayacağımız bir dergide sizin yer alabileceğinizi ve almanız gerektiğini düşünüyoruz. Sizin için de böyle bir dergide yazı yazmak sorun oluşturmuyorsa sizi yazar ailemiz arasında görmek isitiyoruz.” Bu tarzda bir yazıyla da yazarlara gitmekte anlaştık. Ve ben bu anlaşmayı kendimle Eren arasındaki bir anlaşma olarak değil, Erenin dile getirdiği eğilimdeki diğer arkadaşlarla yapılan bir uzlaşma olarak gördüm.

Ayrıca Eren’e de tekrar şunu sordum. Biçimsel itirazların ardında içeriksel itirazlar vardır.

Arkadaşların bilince çıkmamış içeriksel itirazları olabilir. Durum böyleyse bunu bilip ona göre bir çözüm oluşturmanın yollarını arayalım dedim. Eren de, aksine dedi, “metin çok beğeniliyor, içeriksel olarak bir itiraz yok. Ayrıntılarda var”. Kendisi de zaten içeriksel bir itiraz yapmadı. Tek itirazı ordu konusuna daha vurgu yapılmasıydı.

(Aslında bana kalırsa bu gereğince işlenmişti. Hem Türk milliyetçiliğinin gerici karakterinde devlet sınıflarının yerinde, hem de ordu ve silahlı kuvvetlere ilişkin talepler bölümünde. Ama elbette Eren’in istediği daha sert ve açık vurgular da yapılabilir. Zaten bu bir taslak metin ve hepimizin ortaklaşa şekil verceği bir metin. Elbette herkesi doyuracak bir biçime ulaşmak için elden gelenin yapılması gerekir. Buna bir itirazım yok. Sorun aksine bu yönde hiçbir şey olmaması, hiç bir eleştiri ve öneri yapılmaması ama fiili bir obstrüksiyon olmasındadır.

Bundan bir iki gün sonra, Oğuz ile chatlaşma olanağı oldu tesadüfen. Oğuz’a Eren ile metinin yayınlanmasında anlaştığımızı ve yazarlara da bu metnin yollanacağını, sadece orduya ilişkin bir bölüm eklenmesini istediğini söyledim. Oğuz çok iyi dedi ama dergide yer almasına iyi bakmadığını belirtti. Ama yine Kürtleri eleştiriyor durumda olma gibi, Türk solunun durumuna düşme gibi bir kaygıdan söz etti. Ben de bu kaygısının gereksiz olduğunu belirttim.

Ama bu tartışmaya girmekten ise, ilk adımda iş yapabilmek için, yazarlara gönderilecek metin olmasında anlaşalım, dergide yayınlamayı, yazarlara müracaattan sonrasına bırakalım dedik.

Oğuz da aynı şeyi söyledi. Ve böylece, bu metnin yazarlara yollanacak metin olarak temel alınmasında anlaştık. Eren’le Dergi’de yayınlamakta da anlaşmıştıkm, Oğuz ile ile bunu şimdilik ertelemiş ve sonra derginin ilk sayısından önce tekrar tartışmaya bırakmıştık. Şimdi acaba yanlış mı anladım, yanlış mı hatırlıyorum diye düşündüm. Hafızam zayıf olduğu için., chat konuşmamızı kopyalamıştım. Şimdi tekrar ona bakıyorum. Aşağıya chat

52

protokolünün ilgili bölümünü aktarıyorum: “o.ender dedi: ben az sonra kalkacam ama sunu hemen yapabiliriz diye düsünüyorum metinle ilgili düzeltmeleri ve elestirileri kisa bir zamanda yapalim bunu çikaranlarin benimsedigi iç metin haline getirelim ve yazarlarina da bunu böyle sunalim ve dergiye onlardan destek isteyelim demir dedi: Evet bence de onumuzdekim ilk adim bu olsun. demir dedi: Iyi gunlar seni mesgul ettigim icin kusura bakma. Ben uzaktayim anlayisli ol o.ender dedi: bunun disa ilani yani bildige olarak ilani ise sonraya tatismalarin bitimine birakalim o.ender dedi: olurmu böyle demir dedi: OK. Ilk uzlasmamiz bu olsun. Once kendimiz ve yazarlara gitmek icin. Sonra ilk sayida yer alir mi baska bicimde mi kullaniriz konusunu konusuruz. o.ender dedi: tamam ben arkadaslarla bu minvalde konusacagim su bilgisayarlarimizi alalim seninle sik yazismak istiyorum sana anlayissiz davranmak haddime degil.. demir dedi: Eren zaten saliya donuyor o da boyle hemen harekete gececekti.”

Anlaşma çok açık. Şimdi bu durumda ben şöyle bir davranış bekledim. Kendimiz ve yazarlar için temel metin olmasında anlaşıldığından ve derginin çıkmasına giderek az zaman kaldığından, icabında telefonlarla harekete geçmek ve bu kararı arkadaşlara bildirip, onların ve kendilerinin düzeltme önerilerini gruba iletmek ve bir an önce son şekli almasını sağlamak. Bundan sonra derhal yukarıda ifede edilen bir metinle birlekte herkesin kendi tanıdığı ve önerdiği yazarlara iletmesi.

Ama butün bunlar yapılmıyor.

Diyelim ki bu arada Eren ve Oğuz tekrar fikir değiştirdiler ve eski görüşlerine geri dönüp yazarlara da yollanmasından bile vaz geçtilyer. Ama bunu en azından bildirebilirler.

Kaldı ki sadece bildirmek de yetmez. En azından benim kendilerini iknaya çabalamam gibi onların da farklı görüşlerde olanları kendi görüşlerine iknaya çabalamaları gerekir: bu karşısındakine değer vermenin bir ifadesidir.

Ne yazık ki ne fikirlerindeki değişimleri ifade ediyorlar ne de başka kişileri ikna etmiyorlar.

53

Bir değişim olmuşsa bundan haberimiz olmuyor.

Tabii bütün bunları bilmediğimden sessizliğe bir anlam veremiyorum. Sonra, her halde toplantıda karar verecekler diye düşünüyor insan. Hiçbir eleştiri ve öneri gelmeyince her halde bir eleştiri ve önerileri yok diye düşünüyor.

Sonra toplantı yapılıyor. Ciddi bir ilişkide, toplantıda şunlar görüşüldü, şunlar karar altına alında, görüşler şunlarıdı denir.ve çıkaranlar haberdar edilir. Günler geçiyor ve bir ses çıkmıyor.

Sonra bin bir çaba, ancak tesadüfi chat konuşmalarıyla öğreniyorum ki, ne yazarlara verilmesi söz konusu ne de ilk sayıda yayınlanması. Oğuz’un üç sayafalık bir yazı yazacağı ve onun yazarlara yollanacağı söylerniyor. Şimdi bu durumda benim bütün bunlardan çıkardığım sonuçlar şudur.

1) Kimsenin beni ve diğer insanları ikna diye bir derdi yok. Her ne kadar söylem düzeyinde derginin çıkaranları arasında görüldüğümüz söyleniyorsa da, herkesle eşit olarak temsil söz konusu değil. Oğuz ve Eren ne düşünüyorlarsa o oluyor. Bunu yapmak için kimseyi iknaya gerek duymuyorlar. Fiilen kendi isteklerini gerçekleştiriyorlar. Şu ana kadarki işleyişten başka bir sonuç çıkarma olanağı yoktur.

2) Eğer durum buysa bunun adını koyulam. Elbette Eren hem maddi sorunları karşılıyor ve derginin sembol ismi, Oğuz da bütün pratik yükünü yüklenmiş. Eses olarak bu arkadaşların belirleyici olduğu bir dergi olması normaldir deniyorsa. Tamam öyle kabul edelim o zaman boşuna, kendi kendimize gelin güvey olup da derginin çıkaranlarından biri olduğumuzu düşünmeyelim. Bu takdirde de ben yine bu dergiye yaz yazarım, yine destek veririm. Ama biç bir sorumluluğunu taşımam çünkü hiçbir yetkim yoktur. Tıpkı Özgür Politika veya Özgür Gündem’e yazı veridiğim gibi yazarım. Başka destekler de veririm. Ve yerimi bilirim. Arkadaşlar böyle düşünüyorlarsa bundan dolayı onları kınayamam ve kırılmam. Elbette onlar en büyük katkı ve sorumluluğu alan arkadaşlar olarak içeriğine katılmadıkları, içeriğinden memnun olmadıkları bir dergi çıkmasını istemeyebilirler. Bu onların hakkıdır. Ama lütfen bunu bilelim. Tekrar diyorum. O takdirde, nasıl Fikret Başkaya veya Yıldırım Türker yazıyorsa, desteklemiş olmak için desteklerim. Bu dergi çıkışında sorumlularından olduğum bir dergi olmaz.

3) Yok eğer böyle değil, bu ortaklaşa çıkaracağımız bir dergi, çıkaranların katkıları ne olursa olsun eşit oy hakkıyla çıkardıkları bir dergi ise, yapılanı protesto ediyorum. Bu açıkça, niyet böyle olmayabilir ama nesnel olarak böyle, manüplasyon ve engelleme ile derginin içeriğini belirleme demokratik tartışma, ikna, uzlaşma yollarını denemeyip, toplantı bileşimleri ve biçimleriyle kendi kararını fiilen dayatma ve karşı tarafa hiçbir yol bırakmamadır. Çünkü zaman daralmıştır ve birçok insan yapılanı doğru bulmamakla birlikte, daha fazla gecikmemek için bir şey diyememektedir.

Aslında yazarlara gitmek için bir metin çıkması bile olanaksızdır artık.

54

Bu gün ayın19’u derginin nisan başında çıkarılması planlanıyor. Daha Oğuz o yazıyı yazmamış: Yazacak, tartışacağız, belki kabul edilmeyecek. Belki değiştirilerek kabul edilecek. Bütün bunlar yapıldıktan sonra yazarlara yollanacak. Onlar okuyacak cevap verecek yazı yazacak ve bunlar yayınlanacak. Bu olmayacak duaya amindir eğer üç sayfalık yazıda anlaşılırsa.

Yani arkadaşlar iki aydır var olan metne iki aydır bir alternatif üç sayfalık metin yazmamışlar, son toplantıda var olan metni dışlamışlar ve bir metin yazmakta anlaşmışlarsa da bu metin hala ortada değildir. Çıktığında da fizik olarak bir işlevi olması söz konusu değildir. Yani bütünüyle kişisel ilişkilerle istenen yazarların yazdıklarıyla bu dergi çıtkacak demektir. Bu tipik, şarklı, kişisel ilişkilerle yazar belirleme ve dergi çıkarma anlayışıdır ve fiilen durum bu olmuştur.

Kusura bakmayın ama ben bu dergide bir sorumlu olarak yer alamam. Yine size yazı yazarım ama dışardan bir insan olarak. Bu yapılan emrivakiyi kabul etmek olur. Bunu sırf işleyişin biçimsel nedenleriyle bile kabul edemem.

Yok, eğer ortak sorumlulukla dergi çıkramakta ısrar edilirse, bu takdirde işbirliği yapmamın tek yolu vardır. Dergiyi çıkaranlar içinde farklı bir eğilim olarak görülürüm ve iki eğilimin uzlaşması olarak bu dergi çıkar. Yani esas olarak demokratik bir cumhuriyet anlayışında anlaşmakla birlikte, ulusun tanımından dili etniyi dişyleyen bir tavrı demokrasi mücadelesinin olmazsa olmaz koşul olarak ve aynı zamanda bu günün acil poltik görevi olarak görenler ile bunu acil görmeyenler, kürtleri ve başkalarını ürküteceğini düşünüp bu kaygılar nedeniyle reddedenler. Bu iki farklı çizgidir deriz. Bu iki farklı çizginin de dergide yer alması gerekir.

Yani derginin ilk sayısında, yazdığım yazının tamamının yer alması, ama derginin görüşü olarak değil, benim ve başka imzalayacak arkadaşlar varsa onların ortak metni ve görüşü olarak. O zaman bu iki farklı anlayışta olanların bir arada çıkardığı bir dergi olur.

Ayrıca şunu belirtek isitiyorum. Bu metnin TAMAMININ ilk sayısında yer alması gerekir.

Bu bir ilave olarak olabilir. Bu bir biçim sorunudur. Ama bu önemli metnin parçalanıp arada kim vurduya gitmesini de istemiyorum.

O zaman da iki farklı eğilim olarak ilşkileri nasıl düzenleyeceimizi ayrıca tartışmamız da gerekir.

Benim anladığım kadarıyla her ne kadar içeriksel bir itiraz yok deniyorsa da ortadaki farklı politik yaklaşımlardır. En azından taktik yaklaşımlarda ciddi farklılıklar vardır. Bunları bilip açıkça var olarak kabul etmek her zaman sağlıklı bir ilişkinin başıdır. Belki ilerde bu farklar ortadan kalkabilir. Ama bunun için böyle bir başlangıç farkları yok sayan bir başlangıçtan daha sağlıklıdır.

Eğer buna da yok denirse, ne politikasını ne de işleyişini benimsemediğim bu dergide sorumluluk alamam. Yine yazarım ama dışarıdan.

Her ne kadar içeriğe itiraz yok deniyorsa da belli ki içeriksel olarak bir itiraz var. Eğer yoksa ve derginin resmi görüşü olarak yayınlanması, yani biçimsel yöndeyse bu itiraz, benim önerim şu, çıkaranlardan en azından bu metni benimseyenler olarak imza ile ortak bir yazı

55

gibi yayınlarız bu metni. Metin çkaranlardan bir kısmının ortak imzalı metni olarak dergide yer alır, ayrıca derginin görüşlerini bağlamadığı da belirtilir.

Ben şu haliyle bu derginin ne bir hareket, ne bir entelektül ve teorik hegemonya yaratacağına inanmıyorum. Bunu zaten kaçırdı. O metin ile bütün entejansiyaya gitseydik, devrimci demokrasiyle bir arada bulunmaktan korkmayan güçlü bir entelektüle birikimi toplayabilirdik.

Bu artık olanaksız. Şu haliyle derginin birkaç sayıdan fazla çıkması bile şüpheli. Var olanlardan ayrı bir dergi olamayacaktır bu dergi. Profili olmayan bir dergi olacaktır.

Açıkça söyleyeyin. Oğuz’un fiilen gerçekleştirdiği ilişki biçimi ve yazar kadrosuyla ve içerikle bu derginin bir şey yapabileceğine inanmıyoru. Belki yanlış düşünüyorum ama böyle.

Bu düşüncemi gizlemeyi gereksiz görüyorum.

Yazarların imzalayanları bu çağrıyı ortak bir metin, bir demokrasi manifestosu olarak yayınlama önerim dergiyi bu akibetten kurtarmak içindir. En azından bu metnin derginin bazı yazarlarının görüşü olarak yayınlanmasının yaratacağı etki, uzun vadede doğuşundan gelen sakatlıklarını belki tedavi etme olanağı yaratır.

Bundan sonru da bu güne kadarki çalışma stiline kesinlikle son vermek geekir.

Kusura bakmayın. Daha devam edemeyeceğim. Yine tansionum olağanüstü yükseldi.

Benim önerilerim ve görüşlerim bunlar; başka görüş ve öneriler varsa tartışlım. Hiçbir şey içinde kalıp biriksin istemedim. Daha yazacağım çok şey var ana devam edemeyeceğim.

Saygılar Demir

27) Oğuz’un Demir’e Eleştirisi (20.03.2004) Bu üslubundan dolayı seni şiddetle kınıyorum. Büyük bir çogunluğu hayal ürünü olan bu yazının amacının ne olduğunu bilemiyorum ama bana sorarsan sen derginin yazarı ol çünkü oldukça gergin bir ortamda yaşıyoruz burada bizde de tansiyon var. Bu uslupla ugraşamam. Şevkimizi daha fazla kımazsan bu bize yapacağın en büyük iyilik olur. Selamlar O.Ender 28)

Demir’in Oğuz’a Cevabı (21.03.2004) Merhaba Oğuz, Üslubumda ne var? Kimseye bir hakaret veya başka bir şey mi? Bölye bir şey yok. Somut olaylar ve bunların kafamda oluşturduğu sorunlar.

Kafamdaki sorunları anlatıyorum. Eğer onlar yanlış ise ve bana ve buradaki başkalarına değer veriyorsan, bu konuda ayrıntılarıyla yazarak anlatman gerekir. Doğru davranış budur. "Demir bir yanlış anlama var. Şu davranış şudur. Şöyle olmuştur. Olgusal olarak şu yanlıştır. Çıkarsama olarak şurası yanlıştır" demen gerekir. Tabii karşındakine değer veren böyle davranır. Karşındakinin iyi niyetinden enim olup ikna etmeye çalışan. Ben seni ve bütün

56

arkadaşları prensip olarak öyle gördüğüm için böyle davranıyorum ve kafamdakileri yazıp en azından yanlış isem bunu bana ve başkalarına karşı göstermek için sana ve diğer arkadaşlara bir imkan sunuyorum.

Ama sen sadece kınadığını söylüyorsun. Bu en azından karşındakilere değer vermemektir.

Bunun farkında değil misin? Karşındakini ve başkalarını ikna için en küçük bir çaba yok.

Yanlış bir şey varsa göster.

Bunu şimdiye kadar yapmamanın en büyük rahatsızlık nedeni olduğunu görmüyor musun? Bu yaptığınla o şikayet edilen davranışı tekrarladığının ve o şikayetin haklılığının yeni bir örneğini daha sunduğunun farkında değil misin?

Kimi insanlar hiç bir şey yapmadan ve yapmayarak moral bozarlar.

Sen ikna etmeye çalışmayarak, karşındakileri ciddiye almayarak en moral bozucu işi yaptığının farkında değil misin? Tam da dile getirdiğim rahatsızlık bu değil mi? Ben senin davranışlarının benim moralimi nasıl bozduğunu anlatıyorum. Sen eğer bir yanlış anlama varsa onu düzeltecek, karşındakini ve başkalarını iknaya yönelecek yerde kınamadan söz ediyorsun ikna için en küçük bir davranışa girmiyorsun. Ortada saygızızca ya da kötü edilomis bir söz mü var? Yök. Karşındakini ciddiye almamak daha büyük bir kınanacak davranış değil mi?

Sorun tam da şimdi şu kınamada yaptığın gibi davranmadır. Bu davranış, birlikte dergi çıkarma işine girdiğin insanları ortak bir kararın eşit haklı sahipleri olarak görmemendir.

Ayrıca sonraki davranışın, yani "Bundan sonra yazar ol" demen de bunu gösteriyor. Örneğin çıkarıcılar kurulu adına karar veriyorsun ve bana yazar olarak kalmamı öneriyorsun. Önemli değil öyle de olur. Ama senin bu karara varma hakkın var mı? Böyle olacaksa bile bunu çıkarıcılar kuruluna bir öneri olarak yapman ve benim önerilerimin, ki bu benim önerilerim arasında da var, çıkaranlar kurulunda, yani somut olarak şu mail grubunun üyeleri arasında tartışılması gerekmez mi?

Peki sen kendi davranışlarınınınsanların nasıl şevkini kırdığının farkında mısın? Sen bu sevk kırılışının dışa vuruluşuna ve ifade edilişine bile tahammül edemiyorsun ve "uğraşmayacağından" söz ediyorsun.Problem tam da bizleri uğraşmaya değmez olarak görmende. Aslı işin bu uğraşı olması gerektiğini görmüyorsun.

Gördüğün gibi bu davranışın bile tam da şikayet ettiğim davranış stilinin yeni somut bir örneğini oluşturuyor ve rahatsızlığımın haklılığının yeni bir delilini sunuyor.

Sevgili Oğuz, Önce suna karar ver. Bu dergiyi hep birlikte, eşit oylara sahip bir kurul olarak mı çıkarıyoruz?

Yoksa sen mi çıkarıyorsun? Benim bilmek istediğim bu. Ve bu son davranışın ve önceki davranışların bunun birincisi olmadığını gösteriyor. Eğer birincisi ise lütfen gereken usule göre davranmanı dilerim. Yani sorular ve öneriler görüşülür. Hep birlikte karar alınır. Eğer ikincisi ise o zaman bir şey denemez, ama en azından bunu başında belirtmen gerekirdi. Ben

57

ve muhtemelen bir çok insan da aylarını yitirmezdi.

Tekrar sana ve tüm arkadaşlara öneriyorum.

Birinci Alternatif: Dergi şu an çok zayıf. Perspektifsiz ve Türkiye'nin toplanacak entelektüel ve demokrat birikimini toparlayabilmiş değil Bunun temel nedeni, insanlara gidecek bir platformun olmaması.

Bunun için çağrı taslağı ile tüm yazar adaylarına müracaat edilmeli. Daha önceki yazıda belirtilen çerçevede.

Eğer çağrı taslağı benimsenmiyorsa, başka bir alternaif metin varsa o görüşülmeli.

Eğer bu olmazsa, içeriksel ayrılıklar varsa, bu durumda dergi genel çerçevesinde benzer düşünmekle birlikte strateji ve taktik düzeyde farklı eğilimlerin bir iş birliği olarak ele alınabilir. Tarafların farklı eğilimler yansır. Bunun için dergide eğilimlerin nasıl yansıyacağı görüşülebilir. Bu bağlamda somut önerim, çağrı taslağının, dertğiyi çıkaran eğilimlerden birinin temel programatik metni olarak kendi hakları olan sayfalarda yayınlanmasıdır. Bu ayrıca derginin, bir metin olmadan ve dolayısıla zayıf kadroyla çıkmasının handikapını uzun vadede kapatacak bir olanaktır.

Eğer bu ikisine de yanaşılmaz ve çağrı metinin her hangi bir biçimde (örneğin bazı yazarların ortak imzalı bir metni olarak) dergide yer alması kabul edilmiyor ise, o zaman bu bilinir.

Oratda ciddi bir farklı yaklaşım vardır. Her hangi bir ilerici dergi gibi ona da yazarım ama bir sorumluluk almam.

Lütfen bu konularda fikirlerini yaz ve buradaki insanlara değer veriyorsan onları iknaya çalış.

Ayrıca elbette bu bütün arkadaşlar için geçerlidir.

Senin bu davranışın ayrıca insanların kafalarındaki sorunları açıkça koymalarını da engelleyici.

Aslında kafamdaki sorunları açıkça koyduğum için teşekkür etmen ve eğer bir yanlış anlama, bilgilenme ve çıkarsama varsa düzeltme şansı verdiğim için memnun olman gerekir. Bu modern insanın ilişki tarzıdır.

Ama hemen bir kopuşa iterek ve hiç bir açıklama yapmadan protesto edilirse, insanlar "aman kırmayayım" diye içindekileri söylemeye çekinirler ve hiç bir şey konuşulamaz hale gelir.

Bilmiyorum bunun da farkında mısın?

Lütfen tavrını düzelt ve çıkarıcılar kurulu varsa ona önerilerini yaz. Somut açıklamalarını yap. İkna etmeye çalış. Kafanda kuşkular vara onları yaz ve nedenleriyle açıkla. Tabii hapımız bu işin eşit haklı katılımcıları isek. Hepimizin birer oyu varsa ve kararları önce tartışıp, ikna için tüm yolları denedikten sonra herkesin oyunu hesaplayarak alacaksak.

Lütfen bunları iyi düşün. Davranışlarınmın derginin geleceği için hayati onamde olduğunu gör. Sadece içerik olarak en gelişkin teori ve en devrimci politikaya ve stratejiye dayanması için çalışmıyorum (Ki çağrı metni bu islavi yerine getiriyordu) aynı zamanda en modern, 58

fikre, demiokratik tartışma ve iknaya dayanan bir biçimi ve geleneği oturtmak için öneriler yapıyorum.

Senin işleyişe ilişkin önerilerin nelerdir? Lütfen bunları da yazar mısın? Şunu iyi bil oğuz. Ben sana karşı falan değilim. Senin stilini çok yanlı buluyorum. İçeriksel olarak aynı veya ayrı olabiliriz ama bu stilini değitirmen gerekiyor. Değiştirmek istemiyorsan, bizi de kendi stiline ikna et. Hangi prensip ve işleyiş ilkelerine dayanıyor. Örneğin. İkili görüşmeler yoluyla karar insanları iknaya çalışmak, sorunları açıkça ortaya koyup ikna etmek için gereken her şeyi yapmadan, ikili görüşmeler ve tesadüfi bir araya gelişlerle ve o bir araya geloişlerde olamayanların oy ve eğilimlerini dikkate almadan mı yapmak daha doğrudur?

Eğer bu doğruysa bizleri ijkna et. İknaya değer bulmuyorsan bari bunu şöyle.

Lütfen insan yerine köy bizi.

Saygılar Demir Küçükaydın

29) Oğuz’un Çağrı Taslağına Eleştirileri (22.03.2004): Demir'in yazdığı taslak hakkında notlar........

Kuvvetli bir yazı olduğunu söyledim. Benim itirazım iki nokta; Birincisi Ulus meselesinden yola çıkıp tüm sorunların çözümünü bu yanlışlığa bağlamak ve Demokratik cumhuriyet talebini tümüyle bununla izah etmek biraz iddialı ve zaaflı geliyor bana. Bu durumda bizden başka herkes gerici milliyetçi (biraz Apo kurtarıyor. ). Bu derdimizi anlatmak bakımından çok önyargılara çarpacak ve bizi akedemik bir takım tezler ileri süren küçük bir çevre ( hatta metnin troçkizan bir söylemi olduğu da düşünülürse) olarak sınırlayacak bir çerçeveye sıkıştırır gibi görünüyor bana. Orneğin ekonomizm,sekterizm, indirgemecilik, bürokratizm vb. noktaların eleştirisi üzerine de kurulması lazım politik çizginin. Ulusalcılık kemalist cumhuriyetin sola hediyesi bu da esasen bu nokta üzerinden anlatılması lazım diye düşünüyorum. Onun içinde öncelikle değişime çağırmamız gereken eleştirmemiz gereken Türk sol sosyalist hareketi ve toplumsal muhalefet olmalı. Örnekler de dahil bununla tartışmalı-kapışmalı... Politka bir manada öncelikler belirlemesi, her doğru teorik laf her konjonktürde emekçilerin ve ezilenlerin çıkarına sonuç vermeyebilir. Hangi öncelik emekçilerin ve ezilenlerdin çıkarına olacaksa o öne çıkarılmalıdır. Örneğin. Bu konjonktürde Türk milliyetçiliği ile kapışmak başka bir sonuca Kürt milliyetçiliğine taarruza geçmek başka sonuca götürür. sadece milliyetçilik ile kapışmak başka bir sonuca... Metnin tamamı bu tür sorunlarla dolu diye düşünüyorum... İkincisi Kürt meselesi. Tüm kürtlerin gerici milliyetçi bir çizgi izlediği sonucu çıkıyor.

Bundan Öcalan'ın çizdiği çerçevenin çıkma ihtimali var. Onun dışında hepsi gerici milliyetçi.

Ben buna katılamıyorum. Güneydekiler de dahil Kürtlerin talepleri demokratik talepler.

Kimisi devrimci demokratik,kimisi liberal, kimisi burjuva vs. ama bu talepler önüne bir sıfat eklenerek gerici ilan edildiğinde ne denirse densin biz ulusalcı solla, liberallerle, sosyalizmcilerle hatta apdullah gül'le bile ayrımımızı zor koyarız. İlkel milliyetçi, aşiretler

59

deyip bunların devlet kurma veya her türlü demokratik haklarını gayrı meşru kabul edenler bunlar. Bizim başka gerekçelerle bunları böyle gördümüz ayrımı politik bir yayın açısından önem arzetmez. Politik bir yayın olacaksa bu dediklerim bir kat daha önemli hale gelir. Aynı eleştiriyi biz de Kürtlere yöneltiyor oluruz. Ama derginin çıktığı siyasal koşullara bir bakalım. burada yazmaya luzum yok tartışmalar (Kızıl elmacılar, sosyal şovenler, bölge, kıbrıs, ermeni, Kürt hareketinin bu işi sattığı vs. ) biliniyor. Kürt Hareketi değerlendirmesinde nasıl bir üslup tuturulacağına ilişkin bir tutum saptamalıyız. önerim; Kürt halkının talepleri demokratik taleplerdir. kürt hareketi bu taleplerin devrimci demokratik mücadelesini yürütmektedir.

Bizde türk sosyalistleri olarak bu politikayı ortaklaştırıyoruz, bizim bu minvalde katkılarımız şunlardır uslubu gerçek bir ittifak ilişkisinin zeminini yaratır. Eğer sözlerimize uygun bir mücadelenin içerisin de olursak gerçek bir harekete dönüşmesinin olanakları sunar. Buradan ötesi dostumuza yapacağız uyarı ve eleştiridir. Bunu da kamuoyu önünde yapmamız gerekir.

Bizlerin Kürtlere güven vermek sorunu var. Hele Türkiye de bu 10 kat daha fazla. Kürtlerin kendi aralarında süren kimi tartışmalara içlerinden birileri gibi tartışmak veya bu tartışmalarda oluşan kimi tarafları ağır eleştiriye tabi tutmak bu güvensizlik durumunu iyice derinleştiren başlıca neden olmaktadır. Biz pozitif olarak derdimizi anlatmalıyız ve öyle davranmalıyız.

Pozitif olarak anlattığımız Kürt hareketinin bütün bölümleri içerisinde devrimci demokrasi mücadelesi yürütenin işine fiilen yarayacaktır. Kongregel talepleri tutumu belli olan bir hareket yürüttüğü devrimci demokrasi mücadelesidir. Örneğin demokratik cumhuriyet diyor kürtler bu cumhuriyet şöyle olmalıdır demek zaten bizim tutumuzu açıklar. Önerdiğimiz gibi bir mücadelenin içerisinde de olursak sağlam bir diyalog kurulabilir, ön yargılar duvarına toslamadan derdimiz anlatılabilir diye düşünüyorum. Demir'in taslağına itirazım bu gibi şeylerdi bunların bir kısmını Demir'le yazışırken anlatmaya çalıştım buradaki arkadaşlar da bu dediklerimden haberdar. Ama Demir ısrarını sürdürdü. Ben yine de konuşmaya bu metin üzerinden tartışmaya devam edilmesi gerektiğini düşünüyordum. ama toplantıya katılan Tayfun hariç herkes bir biçimde eleştirel yaklaşınca Tayfun'da bu kadar eleştirilen bir metni geri çekmek lazım dedi bizde buna katıldık. olan bu. o. ender

30) Oğuz’un Kendi taslağı (22.03.2004): Not: 1- Geçen hafta yaptığımız toplantıda (Tayfun, Orhan, Özgül, Eren, Veysi, Eylem, Selma, Oğuz'un katıldığı) yapılan tartışmalar sonucunda hazırlanması istenen, politik çereçeve için, taslak metin aşağıdadır. Seçim, newroz çalışması gibi işlerin arasından becerebildiğim kadarıyla size gönderiyorum. Tabii ki bunu bir taslak olarak kabul etmek ve geliştirmek gerekecek. Ben de zaten neredeyse ilk kaleme alınmış haliyle size gönderiyorum. Politik olarak çizilmiş bir çerçeve ile işe başlamak toplantımızın sonucu idi. Demir'in yazısından kimsenin itarızı olmayan bir bölümü olduğu gibi aldım. Üslup farkı oldu benim yazdığım kısımla daha sonra halledilmesi lazım. Söylenenden uzun da oldu. Tartışılması ve son redaksiyonu için 15-20 günlük bir zaman var. Bu süreyi iyi değerlendirebilmek için tüm arkadaşların metin hakkındaki görüşlerini bu süre içerisinde mail grubana göndermeleri gerekiyor.

60

2- a-Yapılan toplantıda Kürt hareketine ve Kürt sorununa derginin nasıl yaklaşacağı sorunu konuşulmuş, Demir'in yazısının bu bölümü ben, Eren, Veysi ve yaklaşık bir gerekçe ile Orhan tarafından eleştirmiştir. Selma ise hem bu gerekçe hem de başka gerekçelerle (bunları yazacak) böylesi bağlayacı bir metnin altına girmek istemediğini belirtmiştir. Benim metinle ilgili yaptığım öneri; Demir buralarını düzeltsin, iç metin ve yazarlara göndereceğimiz metin olsun idi. Tayfun ise bu kadar tartışma konusu edilmiş bir metni geri çekmek gerektiğini önermiş ve bu öneri toplantıda kabul edilmiştir. b- Bu tartışma devam ederken arkadaşarın en kısa zamanda Demir'in yazdığı metinle ilgili eleştirilerini yazılı yapmaları benimsendi. Ve bu tartışmanın deginin çıkmasını engelleyen bir tartışma olmaktan çıkarılması, bu derginin neden çıktığına dair ilk sayıda basılmak üzere politik olarak anlaştıklarımızı kısa bir metne dökelim diye kararlaştırıldı. Bu taslağı kaleme alma görevi bana verildi. c- Derginin 0 sayısının Nisan'ın ortasında çıkması ve 1. sayısının 1 Haziran"da çıkması kararlaştırıldı. Bunun gerekçesi şu an derginin teknik alt yapısının henüz tamam olmadığı, bunun için gereken maddi kaynağın bulunması ile fiilen dergi nisan ortasına yetişiyor. 1. sayısının 1 hazirana çıkması ise esas gelirlerlerini abonelerden sağlayacak yayının bu süre içerisinde bu durumunu hem test etsin hem de dolaşacak, toplantılar yapacak ve abone kampanyasını yapacak kadar sürenin ayrılması için bu tarih kararlaştırıldı. d- Toplantıların ayda bir -dergiyi çıkartanlar toplantısı olarak- yapılması karlaştırıldı. Yazı kurulu işlevini esasen istanbul'daki arkadaşların yürütmesi konuşuldu. e-Toplantıda konuşulanların mail grubuna yazılması için Tayfun'a* görev verildi. *Tayfun şuana kadar birşey yazmadığından toplantıda tuttuğum notlardan çıkarabildiklerimi size gönderiyorum.

Selamlar O. Ender 22 mart 2004 Taslak Özgürlükçü Demokrasi kazanmalı!

Türkiye'deki ve Bölge'deki siyasal gelişmeler bu coğrafyadaki siyasal güçlerin hemen tamamına yakınını yeniden yapılandırıyor. Süreç esasen 11 Eylül'le başlamış gibi görünse de Emperyal ve gerici bölge güçlerinin kendi aralarında ki çelişki ve çatışmalar çok eskilere dayanıyor.Bütün siyasal güçler meşreplerince inisiyatif almaya çalışıyor. Bu kapışmanın sonunda ortaya ne çıkacağını şimdiden öngörmek mümkün olmasa da bölge halklarının ezilenleri ve emekçileri kendilerine karşı kullanılan özgürlük ve demokrasi silahını gerici ve statükocu bölge devletlerine veya emperyalist kuvvetlere bırakmaya devam ederlerse bu krizden yine yenilgiyle çıkalacağını söylemek kehanet olmayacak. Zira yüzlerce yıllık tarih bunu kanıtlıyor. Bu konjonktürde Türk sol/sosyalist hareketi ve toplumsal muhalefet parçalı konumunu ve toplumun kenarına itilmişliğine sürdürüyor. Bırakın özgürlük ve demokrasi mücadelesinin öncülüğüne soyunmayı bu mücadeleyi yürüten kimi toplumsal ve siyasal dinamiklerle bile günden güne bağları iyice zayıflıyor.

Siyasal gelişmeler, zaten ulusalcı, ekonomist ve indirgemeci bir teorik ve politik çerçeve sahip olan Türk sol/sosyalist hareketinin önemli bir bölümünü artık dönülemez bir noktaya sürükledi. Böyle olduğu için de, özgürlük ve demokrasi mücadelesi, kimi zaman egemen blokun şu hizbine kimi zamanda bu hizbine bırakılmış durumda. Kendisi de iç dünyasının ve

61

ulusalcılığın girdaplarında kulaç atmaya devam ediyor.

Eski reel sosyalist yapıların bir tür uzantısı olan Türk sosyalist hareketi ve kemalizmin hizipleri haline gelmiş sol ve sosyal demokrat hareket gelişen, değişen ve yenilenen koşullara kendini uydurmamakta ayak diriyor. Ayak direyenlerin tasfiyesi kaçınılmazlaşıyor.

Sol, memleketin 'gerçek sorunlarlarıyla' uğraşmayan kendi küçük dünyasının sorunları ile on yıllarını heba eden bir hareket olarak bu günlere gelmiştir. Bu durumundan dolayı, sol 'politikasızdır'. Politika diye ileri sürdüğü kimi argümanlar, bazen şu egemen gücün, bazen de bu egemen gücün yedeğine düşmekten başka herhangi bir sonuç doğurmamaktadır.

Atılması gereken adım, Türk sol/sosyalist hareketi, toplumsal muhalefet ve Kürt Demokratik Hareketi'nin doğrudan demokrasiyi hedefleyen, devrimci demokratik bir politik talepler ekseninde, özgürlükçü-demokratik bir halk cumhuriyeti için politik ve örgütsel olarak aynı hedefe kilitlenlenmesidir. Buna Türk solunun ulasalcı ve ekonomist yaklaşımları engel olmaktadır. Bu tartışma gündeme geldiği her durumda vurgular farklı farklı da olsa da bir kısmı bizim 'sosyalist görevlerimiz var' diyerek bundan kaçmaktadır. Diğerleri ise kemalizmin etkisi altında hiç bir demokrasi sorunu için mücadeleyi aklından bile geçirmemektedir. Hem takatsizlik, hem de reel sosyalizmin sırtımızda bıraktığı ideolojik yükler bizleri 'sol' bir söylemle böylesi bir adım atmaktan alı koyuyor. Bu görev ortada durmaktadır. Oligarşiye en güçlü yanıt ancak böyle verilebilir.Toplumsal muhalefete, sola ve Kürt hareketine yönelen tasfiye girişimlerine ancak bu yolla direnilebilinir. Emperyalizme ve neo-liberal saldırılara karşı mücadelede de 'lafın' ötesine ancak böyle geçilebilir.

Kürt halkı demokrasi mücadelesine kazanılmıştır. Türk halkının demokrasi mücadelesine kazanılmasına geç kalınmıştır. Ne kadar dış faktörlere bağlanırsa bağlansın bunun sorumlusu Türk soludur. Attığımız adım ne kadarsa o kadar bu duruma son verme çabası içinde olmalıdır. Sorun Türk halkının demokrasi mücadelesine kazanılması sorunudur. Bu görevi Kürt demokratik hareketi ile ortak üstlenmektir. Bu mücadeleye soyunmuş bir politik hareket henüz ortada yoktur. Özgürlükçü demokratik cumhuriyet için devrimci demokratik bir kitle partisi militan ve devrimci bir demokrasi ve özgürlük mücadelesi içinde doğmalıdır. Özgürlükçü Demokratik Cumhuriyet'in koşulları Cumhuriyet rejimi krizde! Türkiye'de cumhuriyet rejimi uzun yıllar kriz içerisindedir. Krizin kaynağını ise; Kürt sorunu başta olmak üzere, devletçi laiklik, yoksulluk, işsizlik, savaş ve yayılmacı politikalar, anti demokratik yasalar, erkek egemenliği, çevrenin tahribatı gibi alanlar oluşturmaktadır. Yani 80 yıllık totaliter Cumhuriyet rejimi bu sorun alanlarının öznesi ve nesnesi olan ezilenlere ve emekçilere baskıcı, inkar, imha ve nihayet anti-demokratik bir gelecekten başka herhangi bir yaşam sunamadı.

Bu cendere altında yaşayanlar -başta Kürtler olmak üzere- rejime toplumsal destek sunmamaktadır. Onca baskıya, desiseye ve anti demokratik yasalara rağmen bürokratik oligarşi ile mücadele ediyor görünen siyasal islam ve devrimci bir demokrasi mücadelesi yürüten Kürt demokratik hareketinin geniş ezilen kitlelerden aldıkları destek gözönüne getirilse rejimin toplumsal desteğinin olmadığı net olarak ortaya çıkıyor. Bu durum artık 'yönetenlerin yönetemez hale geldiği' bir 'kriz' durumunu ifade ediyor. Rejimin toplumsal

62

desteği yoktur. Bu 'kriz' Türkiye kapitalizminin krizinden çok 'cumhuriyet rejiminin' krizi olarak ortaya çıkmaktadır. Artık toplumun çok büyük bir kesimi bu rejim altında yaşamak istememektedir. Toplumun çoğunluğunun kafasına 'çuval' geçiren bürokratik oligarşi, kendisine aynı muamele yapıldığında yanında emekçi ve ezilenleri bulamamasına şaşmamak gerekir. Türkiye egemen blok'unun ' zayıf karnı' rejimin yaşadığı bu krizdir.

Bürokratik oligarşi başta olmak üzere, egemen blok'un hiç bir hizbinin bu krize özgürlükten demokrasiden ve emekten yana yanıt üretemeceği defalarca kanıtlanmıştır. O halde bugün zincir 'zayıf halkasından' yakalanmalıdır.

Bürokratik oligarşi krizin kendisi dışında başka güçlere yarayacağını veya krizin emekçilerin ve ezilenlerin çıkarına sonuçlar doğuracağını gördüğü her durumda tankına topuna sarıldığını biliyoruz. Bunu yine yapabileceğini gösteren onlarca örnekle hergün karşılaşıyoruz. '27 Mayıs', '12 Mart', '12 Eylül', 'Topyekün Savaş Konsepti', 5 Mart müdahelesi? ve nihayet '28 Þubat' askeri müdahaleleri, bu aralarada verilmiş onlarca muhtıra egemen blok'un kriz karşısında atacağı adımlar için oldukça zengin kanıtlar sunuyor.

Siyasal alan bürokratik oligarşinin sözcülüğüne soyunmuş CHP ve bütün bu güçlerle mücadele ediyormuş görünen AKP arasında tanzim edilmeye çalışılıyor. Bu görüntüsü dolayısıyla da AKP ezilen, dışlanan kesimler içerisinde desteğini hergün artırıyor. Toplumsal muhalefet ve sol bürokratik oligarşiyi karşısına alan özgürlükçü bir demokrasi mücadelesine tam boy soyunamazsa ve bu talepler etrafında güvenilir bir merkez ortaya çıkaramazsa, aslında diğerlerinden bir farkı olmayan AKP'nin bu durumu geniş kitleler nezdinde ortaya çıkmayacakır.

Sorun toplumsal muhalefetin, Kürt demokrasi hareketinin, sol/sosyalist hareketin bu krize üreteceği yanıttadır. Ezilen kesimleri bölüp yönetmeyi beceren bürokratik, militarist oligarşinin karşısına, tüm emekçileri ve ezilenleri birleştirecek ve bir tek ezilen kesimi bile dışarıda bırakmayacak bir politik yönelim ancak emekçilerden ve ezilenlerden yana krizden çıkışın olanaklarını sunacaktır. Bu nasıl olabilir, kafa yorulması, yanıt üretilmesi gereken asıl soru budur. Bügünün siyasal koşullarında, bu soruya yanıt vermekten kaçan, ona göre tutum belirlemeyen hiçbir kimse veya çevre bırakın sosyalist bir mücadele yürütmeyi, demokratik görevlerini bile yerine getiremeyecektir. Toplumsal muhalefet, sol/sosyalist hareket ve Kürt demokratik hareketi bütünlüklü bir özgürlük ve demokrasi talepleri ile bürokratik oligarşinin karşısına dikilmelidir. Bütünlüklü bir demokrasi programı ve mücadelesi hangi parametreler üzerine oturmalıdır? devrimci, militan bir demokrasi mücadelesi için nereden başlanmalıdır? hangi talepler önceliklidir, bunun koşulları nelerdir? ve nihayet hangi güçlerle bu mücadele yürütülebilir? Þimdi bu sorulara yanıt vermeye çalışalım.

Oligarşi krizi yönetiyor... Durum böyle olmasına rağmen ordu-büyük sermaye-devlet bürokrasisi ittifakı -oligarşi-, (siyasal islam da AKP kanalıyla bu oligarşik iktidardan pay sahibi olma mücadelesi yürütüyor) krizi yönetmeyi başarıyor. Egemenlerin neo-liberal politikaları kendi aralarında pek bir probleme yol açmadan uygulamaları ve ciddi denebilecek bir direnişle karşılaşmamaları onlara bu alanda inisiyatif kazandırıyor, buradan aldıkları güçle rejimin krizini yönetebiliyorlar.

63

İşte 'siyasal demokrasi' mücadelesinin önemi burada ortaya çıkıyor. Rejimin, sistemin devamını sağlayabildiği, kapitalizmin krizinin üzerini örtme veya erteleme imkanını ona veren Türkiye'nin siyasal koşullarıdır. Bu siyasal koşullar tasfiye edilmeden ne emekçilerin, ne Kürtlerin, ne kadınların, ne gençlerin, ne çevrecilerin, ne dini inançları baskı altında tutulanların, ne cinsel yönelimlerinden dolayı baskı görenlerin, ne savaş karşıtlarının, hasılı tüm ezilenlerin gün yüzü görmesi mümkün değildir. Adaletsiz, barışsız, özgürlüksüz, demokrasisiz bir yaşam bu siyasal koşullar nedeniyle varlığını devam ettirmektedir.

Toplumsal muhalefet ve sol, krizin kaynağı sorunlara karşı yürütülecek mücadeleden güç alan, 'ordu vesayetine ve militarizme karşı siyasal demokrasi' talebini öncelikli, aktüel görev ve siyasal hedef olarak saptamalıdır. Militarist vesayeti sınırlama, geriletme ve nihayet ortadan kaldırma mücadelesi, halk inisiyatifine dayanan, özgürlükçü dememokratik bir halk iktidarını ortaya çıkaracağı gibi sosyalist demokrasiyi de kazanmanın önünü açacaktır/açmalıdır.

Türk solunun ve toplumsal muhalefetinin hiç bir bölüntüsü, bugüne kadar 'temel politik meselelere' ve bu sorunların siyasal olarak cisimleştiği, 'ordu vesayetine' ve 'militarizme' karşı tutarlı, bütünlüklü bir demokrasi programı ve mücadelesi ile yanıt verememiştir. Kimi hareketlerin vurguları böylesi bir mücadeleye daha yatkın gibi görünse de onlarda 'geleneksel sol' çizgiden kesin bir kopuşun ürünü olarak ortaya çıkmamıştır. Bu alan boştur. Boş bırakılmaktadır. İşte 'Açılım' bu ortamda yayın hayatına başlıyor. ( Bundan sonra ilk çağrı taslağından son bölümleri almaktadır. Uzun ve tekrar olacağı için aktarmıyoruz.)

31) Oğuz’un Demir’in İşleyişe İlişkin Eleştirilerine Cevabı 22.03.2004): Sevgili Demir Yazdıkça içinden çıkılmaz bir hal alacak senle olan iletişim kopukluğu. Benim kimseyi ciddiye almamak gibi kendi başıma karar almam gibi bir tek örnek yok buradaki arkadaşlarda bu manaya gelecek birşey bana söylemediler. Çünkü dergi hakkında alınmış tek siyasi karar senin yazdığın yazının geri çekilmesi idi. Bunu mail grubuna yazmakta Tayfunun işi idi.

Neden illa ben bunu yapacağım sen illada bunu Oğuz yapacak diye tuttuyorsun mana veremiyorum. Oldukça kişisel hakaretlerde bulunan yazı yazıyorsun. Parasını ve pratik işini biz yapıyoruz kararıda biz veririz. bu ne allahaşkına, durum buysa biz neden illada ortak dergi çıkartmaya çalışalım. Hangi ahbap çavuş durumu olmuşda ne kararı size rağmen alınmış.

Kınadığım ve gerçekten uğraşamayacağımı söylediğim bu. Ayrıca sana söylediklerimde tahrifat yapıyorsun ben sana 'bana sorarsan' derginin yazarı ol dedim bu niye herkes adına karar olsun ne yapmaya çalışıyorsun gerçekten anlamıyorum. Ve özür dilemen gerektiğini düşünüyorum. Yoksa bu kadar güvensizliğin olduğu insanlarla ortak bir işe kalkışmak zor bir iş.

Sana değer vermemek gibi bir durum olmadığı gibi şahsen ben senin bu işin içerisine girmek istemene çok sevinmiş birisiyim. Devrimci demokrasi işinin bu topraklarda ne kadar netameli bir iş olduğunu biliyorum her türlü sıkı bir donanımla çıkmamız lazım herkesin karşısına diye

64

düşünüyorum. Bu konuda en işlevli olabilecek bizi rahatlatacak ve donanımlı hale getirecek olan sensin senin burada eskiciden aldığımız masaların bilgisine ne ihtiyacın var. Parasını şuradan borç aldık buradan borç aldık bilgisi lazımsa onuda verelim sana ama bu işlerle bilgin olmada da yorum yapmanı neye yorumlıyayım ben..

Senin yazdığın taslağı değiştirmeye kalkmak seni neden bu kadar öfkelendiriyor. Nasıl değişmesi gerektiğini yazmayı şahsen benim geciktirmemin nedenini bile sormadan katakülle yapayorsunuz üslübuyla eleştirmeni nasıl normal karşılarım dün bir bugün iki... noluyoruz allah aşkına...

Dergiye bir iç koordinatör lazım bende buradan tüm arkadaşlara öneriyorum bunu ben yapayım. Örgütlenmesi ile ilgili burada ki toplantılarda konuşuldu. Ancak Esasen Tayfun kimi örgütlenme adımlarına itiraz ediyor. Ve benim şimdilik önerebileceğim. Dergiye katkısı olanlar toplantıları ve yazişleri ile bu işe başlamak. Tayfun ve Eren i de dışa karşı Yayın yönetmeni yapmak gerekir diye düşünüyorum. Bu yayın oylama ile çıkarılamaz. Konsensus, mutabakat temel alınmalı yoksa baştan kadük olur. burada dergiye çıkaranlar arasında da dergi ile kurulan ilişki de farklılıklar var. Mesala ben bu dergiye tüm günümü harcamak ve hayatımın öncelikli işi yaklaşırken kimisi boş vaktini kimi,si şu veya bu gününü ayıracak ben isterim ki tüm arkadaşların öncelikli işi bu olsun ama öyle de olması pek mümkün görünmüyor. onun için de bu yayına herkes ayrı değer biçiyor. bunların benim açımdan pek önemi de yok. Önemli olan kim ne katkısı koyabilecekse o kadarı ile yetinip çıkatmak kervanın bir kısmını yolda düzenleriz diye düşünüyorum.

Böylesi bir ortamda, biriki yazıştığın tanımadığın ve bilgi sahibi de olmadığın konularla taarruza geçiyorsun, hakaretler yağdırıyorsun. Postalar koyuyorsun. Eğer bu tutumunu devam ettireceksen de benim protesto etmekten ve kınamaktan başka yapacağım herhangi birşey yok.

Umarım yeni gördüğüm ikinci yazına verdiğim bu yanıtta aradan sözcükleri alıp bana yine bak aynı şeyi yapıyorsun diye saldırmazsın ve anlattığın olgular dediğin şeyler senin hayal ürünün şeyler. onlara tek tek yanıt vererek bu tartışmayı uzatmak gerçekten istemiyorum.

Beni için bu dergi için yola çıktığımız arkadaşların hepsi önemli günlük hayatımızı idame ettirme koşuşturmacasının içerisinden iğnenin deliğinden geçirerek buişle uğraşmaya çalışıyorum bunun yarattığı aksaklıklar herzaman olacak ama bunların bana hakaret olarak geri dönmesini beraber iş yaptığım kimseden istemem. Böyle olacaksa da illada birlikte ortak bu işi yapalım çaresizliğide ortaya iyi bir dergi çıkartmaz.

Saygılar O. Ender

32) Demir’in Oğuz’un Eleştirisi ve metin Önerisine İlişkin Cevabı (23.03.2004) Sevgili Oğuz ve diğer Arkadaşlara, Öneri ve eleştirilerini aldım.

Mesele anlaşılıyor. Şimdiye kadar benim duyduğum, arkadaşların itirazı olmadığı, yazının

65

beğenildiği vs. idi.

Zamansız olması, Kürtleri incitmesi veya uzun olması gibi biçimsel ve taktik düzeyde itirazlar olduğu söylenmişti. Bu nedenle gösterilen ilgisizliği ve yazının yayınlanmaktan kaçınılmasını anlamıyordum.

Ama şimdi, yazını ve eleştirileri okuyunca mesele anlaşılıyor.

Gerek ulusçuluk gerek demokrasi ve politika gibi konularda ortada hiç bir ortaklık olmadığı görülüyor.

Yani şimdiye kadar yansıdığı gibi, taktik veya biçimsel değil eleştiri ve farklılıklar. Tamamen teorik, felsefi, programatik, stratejik mahiyette farklılık var.

Elbette böyle bir durum varsa ortak bir metin söz konusu olmaz.

Ancak somut işlere ve hedeflere ilişkin güç birliği yapılabilir. Çok açık ki dergide iki farklı anlayış var. Bunu bilirsek herşey daha iyi düzenlenebilir.

Yazılarına cevap vereceğim. Ama geçici olarak Beşikçi eleştirisinin ilk bölümünün son üç kısmını yolluyorum. Çünkü senin anlayışının da eleştirisi var ve kimi eleştirilerinin de cevapları.

Hatta senin taktik ve öncelikler anlayışının da eleştirisi olarak görebilirsin. Çünkü Beşikçi'nin eleştirisinin zamanı değil dediğini duymuştum. Geçici olarak hem ulus konusunda dediklerinin hem de öncelikler konusunda dile getirdiğin anlayışın fiili bir eleştirisi olarak gör. (BU Beşikçi eleştirisi dergi için değil Ayrıca kitap olarak basmak için. Örneğin, sen bunu öncelikli görmediğin için muhtemelen yayınlama durumunda olsan yayınlamazdın veya yayınlanmasını engellerdin.) Ben ise bunun yayınlanmasını acil görüyorum. Çünkü gerici milliyecilikle mücadele için gerekiyor. Hem de hiç geciktirilmeden. Hayatı önemde görüyorum. İşte çağrıda da böyle farklı düşünüyoruz. Sen yayını engellediğin an kendi anlayışını dikte ettirmiş oluyorsun. Bilmiyorum sorunu anlıyor musun? Ortadaki uzlaşmazlığı.

Benim öncelikler ve bakış açımdan, Beşikçi'nin eleştirisinin yayınlanmaması gerici milliyetçiliğin bir savunusudur. Senin için ise safları dağıtacak, yeni belalar çıkaracak bir şey.

Tamamen iki ayrı dünya var ortada. Bildiri konusunda da durum böyle.

Farkın böyle derin olduğunu görelim. Adını koyalım. Ve bir kere bu net olarak çizilirse o zaman açıkça ne ortak yapılabileceği anlaşılabilir. Açık ve somut iş olursa sonsuz bir esneklik göstermekten korkmam. Ama elim serbest olur.

Savunduğun öncelikler ve milliyetçilik demokrasi ilişkisi konusunda dediklerin konusunda seni belki bulunduğun yanlış durumu kavramana yardımcı olur ve bildiride dile gelen yaklaşımın anlaşılmasına da yararlı olur diyerek Beşikçi eleştirisinin konuyla ilgili bitmiş kısmını yolluyorum.

Saygılar Demir

66

33) Demir’in Oğuz’un Taslağını Eleştirisi ve Önerileri (25.03.2004) Ne Yapılabilir?

Oğuz’un eleştiri ve taslağını okudum. İlk düşündüğüm niçin bu yazıları Oğuz’un Çağrı Taslağı eleştiriye sunulduktan hemen sonra yazıp yollamadığı oldu. Çünkü bu gereksiz zaman kaybını önler sorunların adını koymamızı sağlardı.

Oğuz’un taslağı ve eleştirisi okununca şu çok açık görülüyor. Ortadaki sorun önceliklere ya da biçime ilişkin bir sorun değil, tamamen teorik, programatik, stratejik düzeyde farklı anlayışlara ilişkin bir sorundur. Aslında Oğuz’un metninde ifadesini bulan anlayış, çağrı taslağının temel sorun; yakalanacak ana halka; kendisiyle mücadele edilecek esas sorun; olarak gördüğü şeyin ta kendisini temsil ediyor. Elbette böyle bir durumda Oğuz’un davranışları bir anlam kazanıyor. Tabii benim tepkim de. Bu temel farklılıklar elbette öncelik farklılıkları olarak da yansımaktadır. Ama öncelik farklılığı gibi görünenler, temeldeki zıt anlayışların bir sonucu, bir yansımasıdır.

Ortadaki, aynı anlayışların, aynı program ve strateji anlayışlarının taktik düzeyde, öncelikler düzeyinde ortaya çıkmış geçici; ikinci dereceden bir farkı değil; farklı program ve strateji anlayışlarının, bu temeldeki ayrılığın, doğal olarak taktik, biçim ve öncelikler düzeyinde de görünmesidir.

Yani ortada temel ve genel bir sorun vardır ayrıntıda bir fark gibi ele alınmaması gerekir.

Genel ve temel sorunlardan kaçılamaz. Kaçılmaya ve yokmuş gibi davranılmaya kalkıldığı takdirde onlar her adımda ortaya çıkarlar. Ve bu her adımda ortaya çıkan sorunların aslında genel ve temel sorunlardan kaynaklandığı anlaşılmaz ve öyle ele alınmazlarsa, muazzam güç ve enerji kaybına, gereksiz çatışma ve gerilimlere yol açıp, taktik bir işbirliğinin bile önünde bir engel oluştururlar. Siyasi hareketlerin tarihi bunların örnekleriyle doludur.

Zaten yaklaşımım her zaman bu olduğu için, hele Türkiye’nin şarklı ve bakkal hesabı yapmaya yatkın kafalı ortamında insanlar her zaman genel ve temel ayrılıkların üzerini örtüp onları sanki örgütsel veya önemsiz gibi gösterip, olağanüstü olumsuzluklar içinde boğulduklarından, her zaman biçimsel bir itirazla karşılaştığımda ilk sorum şu olur: ortadaki gerçekten biçimsel bir itiraz mı yoksa bu aslında öze ilişkin bir itirazın, bilince çıkmamış bir şekilde; biçimsel bir itiraz gibi dışa vurumu mu?

Bu nedenle tavrım her zaman Türkiye’nin politik kültüründe çok yadırganır. Herkes temel problemleri böyle değilmiş gibi göstermeye çalışırken ve onların temellerini araştırmaktan bucak bucak kaçarken, ben her hangi bir durumda daima, ilk önce, “bu gerçekten biçimsel bir sorun mu? Gerçekten temel bir sorundan kaynaklanmıyor mu?” diye sorarım.

Bu dergi projesinde de öyle oldu.

Taslağı yollayıp eleştiri ve önerileri beklemeye başladıktan sonra, bir coşkulu kabullenme beklerken, bir önemsememe bir yankısızlıkla karşılaşmış ve bu kafamda soru işaretlerine yol açmıştı. Daha sonra metnin uğradığı muamele de bu çizginin devamıydı.

Nihayet ilk eleştiriler duyuldu: Metin uzun bulundu; Şu ara Kütler içindeki milliyetçilikle

67

bizim uğraşmamız yanlış anlamalar yol açabilir gibi şeyler söylendiğini duydum.

Böylesine yoğun bir metin, komprime bir metin uzun olamazdı, uzun denmesi için esasta bazı rahatsızlıklar olması gerekirdi. Kürt hareketini desteklemede, Türkiye solunda benzeri olmayan bir örnek sunan; ve Türk Solu tarafından “Apo yağcısı” PKK yandaşı olarak tanımlanan bir çizgiye, Kürtler içindeki milliyetçilikle uğraşmak bizim işimiz değil diye itiraz etmek, ne bu metnin ne bu tavrın hiç anlaşılmamış olması demekti.

Dolayısıyla, sanki hep biçime ilişkin, sadece vurgulama farkıymış gibi görünen eleştiriler iletildiğinde ilk sorum şu oldu her zaman: “Biçimsel itirazların ardında hemen daima içeriğe ilişkin itirazlar vardır. Bunlar öyle görünüyorlar, ama öyle olmayabilirler. Gerçekten itirazlar bu kadar mı? Biçime ilişkin mi?”

Böyle deyince muhataplarım her zaman aşağı yukarı aynı cevabı verdiler: “Evet biçime ilişkin, yoksa yazı arkadaşlar tarafından çok tutuldu, çok beğenildi. İçeriğe ilişkin kimsenin bir itirazı yok” dendi.

Gerek Tayfun gerek Eren Keskin’in söyledikleri tamı tamına böyleydi.

Ama bu durumda elbette benim kafamda şu soru oluşuyordu: “Sorun gerçekten dendiği gibi biçime ilişkin ise, gösterilen davranışlar buna uygun değil.”

Bu da genellikle, işlerin aksaması, disiplinsizlik, kontak eksikliği gibi yorumlanıp iletildi.

Ben de doğrudan kendi gözlemim mümkün olmadığından, yıllardır politik mücadelede edinilmiş deneylerden çıkan sonuçları, yani ortada temel sorunlar olduğu düşüncesini bir kenara bırakıp, bu yorumları kabul ettim. Davranış ve tepkilerimi da buna göre oluşturdum.

Sabırla bekledim.

Eh Türkiye’de işler böyle yürüyordu demek ki? Ön yargılı olmaya gerek yoktu. Dendiği gibi imkansızlıklar, kontaksızlık, disiplinsizlik gibi sorunlar olabilirdi işlerin böyle yürümesine yol açan. Gerçekten itirazlar biçime ilişkin olabilirdi. Eren ve Tayfun böyle dediğine göre bunu kabullenmek gerekiyordu.

Ama şimdi, nihayet Oğuz’un metin ve eleştirileri ortaya çıkınca, sorunun hiç de öyle biçimsel olmadığı, aslında ortada tamamen farklı iki konsept ve anlayış olduğu ortaya çıkıyor. Bu durumda her şeyin bu gerçek duruma göre düzenlenmesi gerekir.

Keşke Oğuz bu söylediklerini, Çağrı taslağı ortaya koyulduktan hemen sonra yapsaydı. Veya şimdi yaptığı gibi görüşlerini ayrıntısıyla açıklayacak zamanı yoksa bizleri açıktan uyarsaydı, kendisinin çok farklı bir yaklaşımı olduğuna dair. Bunları yapmaması dergi çalışmalarının iki ay kaybetmesine yol açtı.

Bunu ben daha önce bilemezdim. Eren ile topu topu birkaç saatlik karşılaşma hariç daha hiç kimseyle karşılaşmış değilim. Deniz’in bir iki yazısı ve Tayfun’un birkaç yıldır izlediğim yazıları hariç, kimsenin her hangi bir yazısını okumamış görmemiştim. Ama Oğuz ya da oğuz gibi düşünen ve benzer görüşleri savunan diğer arkadaşlar bilebilirdi. Çünkü benim yazı ve görüşlerim ortadaydı. Yıllardır gazetelere, İnternet sayfalarına yazıyorum. Ve nihayet ortada

68

koca bir Çağrı taslağı vardı. Ortada diğerlerinin görüşleri yoktu.

Doğrusu ben gerçekten de böyle farklı yaklaşımlar olduğunu bilmiyordum. Sanırım bunda benim bir suçum da yok. Emin olun eğer Oğuz’un ifade ettiği görüşlerin bu dergiyi çıkaranlar arasında olduğunu bilseydim, ne böyle bir taslak hazırlardım ne de şimdiye kadarki gibi bir ilişki kurardım. Farklı düşündüğünü, kendisine karşı mücadele ettiğim görüşleri savunduğunu bildiğim bir eğilimle, politik düzeyde, neler somut olarak birlikte yapılabilir tarzında bir ilişki kurardım.

Bilseydim, böyle bir taslak hazırlamazdım ve hatta hazırlanmaya kalkılmasını da yanlış bulurdum. Çünkü ayrı teorik, programatik ve stratejik anlayışları böyle bir metinde bir araya getirmek olanaksızdır. Teoride ittifak olmaz. İttifak somut işlerde, somut programlarda olur.

Ama ondan önce zaten ortada farklı program ve öncelikler de olduğundan, iki farklı görüş olarak, ne noktaya kadar iş birliği yapılabilir düzeyinde ilişki kurardım. Yani farklı eğilimler olarak ortak bir dergi çıkarılması ve bu farklı eğilimlerin kendilerini bu dergide hasıl ve hangi oranlarda hangi kurallara uyarak yansıtacağı biçiminde.

Ama bu bilgisizliğimi mazur gösterecek nedenlerim var.

Birincisi, ben yılardır gerek İnternet’te, gerek Türkiye’deki Gündem’de gerek Özür Politika’da yazıyorum. Hem de son dört beş yıldır, belki Türkiye’de en çok yazan sosyalist yazarım. Ve bu yazıların geniş bir okuyucu kitlesine ulaşması için kıçımı yırtıyorum. Bunda belli bir noktaya da varmışım: internette Google’ye girip Demir Küçükaydın yazıldığında, yüzlerce yazımın linkiyle karşılaşılır. Yani bunlar her an herkesin en kolayca ulaşabileceği durumdadır. Ve bu çağrı taslağında dile getirdiğim görüşlerin hepsini bu dönemde en az birkaç kere bu yayın organlarında, yani Kürt Ulusal hareketinin yayın organlarında yayınlamışımdır. Şu çağrı taslağında bir tek cümle yoktur ki, daha önceden Özgür Politika veya Gündem’deki yazılarda söylenmemiş ve yayınlanmamış olsun. Zaten bütün bu dönem boyunca yazılarımın bütün konusu bu çağrı taslağında dile getirilenlerdi. Onların bütün posası atılmış, özüydü. İkincisi, yazılarımda diye getirdiğim görüşlerin Türkiye solunda bir benzerinin olmadığı da kimse için bir sorun olmamalıdır. Örneğin, en solcusu en Kürtlerle ittifaktan korkmayanın bile yanına yanaşamadığı, Öcalan’ın çizgisini savunmaktan, demokratik cumhuriyet ve ulus anlayışlarına kadar bütün Türk solunun pozisyonuna karşı bir çizgidir bu. Benzeri de yoktur.

(Daha doğrusu benzerine Sadece Deniz ve Tayfun’un yazılarında rastladım şimdiye kadar. Ve tam da bu nedenle Tayfun’dan gelen Dergi önerisini duyunca projemi dondurdum ve Deniz’in bir yazısını ileterek, Benzer düşünen biri daha olduğunu ve onun da katılmasının doğru olacağını söyleyip projeye katılmasını önerdim.) Şimdi durumum böyle açık iken ve bu ifade ettiğim görüşleri artık bağımsızca ifade etmek için kitap projeleri ve ayrı bir yayın (tabii Türkiye’ye gelemediğim için ve imkanlarım olmadığı için önceleri bir İnternet yayını ama uzun vadede Türkiye’de de yayınlanacak bir yayın hedefiyle) projesi içindeyken. Bana bir dergi çıkaracağız, demokrasi mücadelesini öne

69

koyacak, Türkiye’deki sosyalistlerdeki anlayışla mücadele edecek, beraber çıkaralım mı diye bir öneri gelince, bu öneriyi yapanların en azından ne dediğim hakkında bilgileri ile bu teklifi yaptıklarını düşünmememden daha olağan ne olabilir?

Kaldı ki, bana bu teklifi yapan da nihayet Tayfun idi. Tayfun’un çeşitli yazılarını birçok kereler İnternet’te görmüştüm. Uzun süre izleyince aslında birbirimize çok yakın şeyleri bağımsızca savunduğumuzu görmüş ve çok zaman önce Tayfun’a “Benzer görüşleri savunuyoruz farkında mısınız?” diye mektup yazıp tanışmıştım. Tayfun da benim yazlarımı izlediğini aynı şekilde kendisinin de bu paralelliğin ve yakınlığın farkında olduğunu söylemişti.

Ve şunu biliyordum ki, Tayfun’un görüşleri bulunduğu örgütü içinde yankı bulmuyor, engellemeler ve susuşla karşılanıyordu. Aynen benim yazılarımın da genel Türkiye sosyalistleri, Doktorcular ve Troçkistler arasında olduğu gibi.

Zaten bu dergi projesini de biraz Tayfun’un görüşlerinin itildiği susuş çemberinden çıkarma çabasıydı. Yoksa böyle bir durum olmasa SDP’nin organlarında yapardı bu işi. Tam da böyle gördüğüm için, Tayfun’dan dergi projesi önerisini alınca her girişimi durdurup elbette demiştim. Tayfun’un görüşlerini biliyordum.

Aynı şekilde de Deniz’in birkaç yazısını görmüş, onun da Troçkistler içinde, Tayfun’un SDP içinde olduğu gibi, benzer durumda olduğunu ve aşağı yukarı aynı argümanları getirip; benzer yaklaşımları savunduğunu görmüştüm. Zaten bu nedenle de Deniz’i de dergiye davet etmeyi önerdim.

Yani Tayfun ve Deniz haricinde kimsenin görüşünü bilmiyordum.

(Tabii burada bir de farklı Eren Keskin’in durumu var. Eren Keskin aslında daha farklı bir geleneği ve eğilimi ifade ediyor. Eren Keskin’in görüşlerini bildiğimi söyleyemem. Çünkü ondan yazılı bir şeye rastlamadım şimdiye kadar. Ama Medya TV’de bir programa katılmıştık. Oradaki yaklaşımları ile politik olarak bir arada bulunulabileceği kanısı edinmiştim. Ve bu nedenle de kendisine zaten hemen o programdan sonra “bir projem var yazar mısınız?” demiştim.

Eren Keskin’in görüşlerini bilmediğim için, biraz Zarakolu gibi kafamda tasavvur ederek yönelim sağlamaya çalışıyordum. Zarakolu’nu ise yazılarından ve yıllardır tanışıklığımızdan dolayı biliyordum. Zaten bu nedenle çağrıyı taslağını yazarken, Zarakolu buna ne der diyerek yazdım. Aslında o çağrı metni benim metnim bile değildi. Bir uzlaşma metni olarak düşünülmüştü. Kendisiyle iki kere karşılaşıp konuştuğumuzda da pek bir sorunlu durum ortaya çıkmadı. Ya da en azından ben öyle algıladım. Yanılmış olabilirim) Tabii, Tayfun, dergi projesinden bahsedince, Oğuz ve diğer arkadaşları aynen Tayfun gibi düşünen, Tayfun’la aynı görüşleri paylaşan arkadaşlar olarak tasavvur ettim. Onların da benim görüşlerim hakkında en azından Tayfun kadar bir fikir sahibi olduklarını var saydım (Yani o metni yazarken kafamda, yazılarından tanıdığım Tayfun ve Deniz, yazılarını ve görüşlerini bilmediğim Eren Keskin ama onun yerine benzeri olduğunu düşündüğüm, bir yaklaşım olarak ikame ettiğim Zarakolu vardı. Her cümleyi, her kelimeyi bu insanlar buna ne

70

der diye yazdım. Kafamda örneğin Mare Nostrum dizisini yayınlayan Zarakolu vardı.

Elbette Eren’in Zarakolu’ndan farklı olduğunu, farklı duyarlıkları olduğunu sonra fark ettim.

Bunu fark edince de kendisine zaten aynı şekilde itirazları içeriğe ilişkin mi diye sordum.

Kendisi de Ordu konusunun ele alınmamasını bir eksiklik olarak gördüğünü söyledi. Bir de “newroz’u Kürtlerden almak” gibi bir cümleyi okuduğunda tepki gösterdiğinden söz etti ama bunu öyle bir bağlamda söyledi ki, yani milliyetçiliğin hala üzerinde var olan etkileri, kendisinden kurtulunması gereken bir eğilim gibi ifade etti. Bir de metnin bazılarını itebileceğini söyledi. Ben de bazen birilerini kazanmak için birilerini kaybetmek gerekir bundan korkmamalı, sorun kimim kazanılıp kimin kaybedildiğidir anlamında bir şeyler söyledim. Yani Eren’in ifade ettiği biçimiyle ortada kendisiyle programatik, stratejik bir ayrılık var görünmüyordu. Söyledikleri üzerinde gerekli düzeltmeler yapılabilirdi. Bu nedenle o konuşulmuş biçmişle burada Eren’i söz konusu etmiyorum. Bu Eren arkadaşı görmeme olarak algılanmasın.)

Aslında şimdi tepkilere bakınca yanılmadığımı da görüyorum. Gerçekten Tayfun ve Deniz bu metni sahiplenilebilecek bir metin olarak gördüler. Yazarken göz önünde bulundurup, Eren yerine ikame ettiğim Ragıp da okusa onun da Tayfun ve Deniz gibi bir tavır içinde olacağına inanıyorum.

Yani bendeki verilere göre yanlış bir iş yapmadım. Yanlışım şurada oldu. Oğuz ve diğer arkadaşların Tayfun gibi düşündüklerini, onunla aynı görüşleri paylaştıklarını ve görüşlerim hakkında da onların Tayfun kadar bilgi sahibi oldukları. Ama dediğim gibi bu da benim suçum değil. Bilemezdim. Normal olarak yapılacak çıkarsamadır bu. Ama görüşlerim bilinebilirdi. Yazılıydı ve her an ulaşılabilirdi. Şimdi Oğuz’un yazısıyla ve eleştirileriyle birlikte, bunun böyle olmadığı ortaya çıkmış bulunuyor. Böylece aslında benim anlam veremediğim bütün davranışlar bir anlam kazanıyor.

Elbette Oğuz ve diğer arkadaşlar teorik, programatik, stratejik olarak benimsemeyecekleri bir metni kabul etmeyeceklerdir.

Ama arkadaşların bu şansı vardı. Bütün yazılarım ortadaydı, yıllardır dile getirdiğim görüşler ortadaydı ve bunların komprime ifadesi olan metin de ortadaydı. Yeni bir şey ortaya atmıyordum. Ve bunların bana iş birliği yapma teklifi yapanlar tarafından bilindiği ve tam da bilindiği ve kabul edildiği için bu teklifin yapıldığını düşünmemden daha normal bir şey olamaz.

Ama benim bu şansım yoktu. Bu arkadaşların hiçbir metni yoktu elimde. Çıkarsama ile onların da Tayfun gibi, Öce ÖDP sonra SDP içinde benzeri rahatsızlıkları olan ve ifade ettiğim görüşlerle bir arada dergi çıkarmaya yönelmiş olduklarını varsayıyordum. Aksini düşünmem için bir neden yoktu. Bu nedenle ortada çok farklı bir teori, program ve strateji olduğun bilemezdim.

Hele yıllardır dile getirdiğim görüşlerin bilinmediğini hiç bilemezdim. Bunların bilinerek benimle bir araya gelindiğini düşünmemem için de bir neden yoktu.

Türkiye’de ciddi politika yapanlar yazılarımı bir şekilde izlerler, hiç bir zaman sözünü

71

etmeseler de hatta var olduğunu unutturup gizlemeye çalışsalar da izlerler. Bu Ertuğrul Kürkçü’den Yalçıner’e, Çulhaoğlu’ndan Gerger’e önde gelen Mehmet Altan veya Birand gibi bir çok gazeteciden İslamcı yazarlara, PKK yöneticilerine ve hatta devletin istihbarat örgütlerine kadar yazılarım ciddiyetle izlenir. Onlardan söz edilmemesi ciddiye alınmadığını değil, aksine çok ciddiye alınıp tehlikeli olduğu için öyle davranıldığını gösterir. Tıpkı Öcalan gibi, devlet onu bebek katili der, yokmuş gibi davranır ama bütün politikacılar, bütün gazeteciler onu son derece yakından izlerler ciddiye alırlar ve önem verirler. Çünkü hem bir gücü bulundurur hem de ciddi bir politikacıdır. İyi bir politikacıdır.

Benim durumum da böyledir. Bir gücü temsil etmez yazdıklarım ama tehlikelidir. Bir güce ulaştıkları an patlayıcı özellikleri vardır. Bu nedenle bunun engellenmesi gerekir.

Zaten insanlar belli bir politika tecrübesi edindikten sonra kimin izlenmeye değer olduğunu çıkarırlar. Fikre katılıp katılmama ayrı bir sorundur. Bu bakımdan, bir dergi çıkarmak gibi ciddi bir işe giren arkadaşların da en azından benim yıllardır dile getirdiğim görüşler hakkında bir fikirleri olduğunu ve bunu bilerek beraber ortak bir işe giriştiklerini düşünüyordum.

Benim eleştirim özellikle Oğuz’adır. Oğuz, esasa ilişkin bir ayrılık olmasına rağmen bunu biçimsel bir ayrılık gibi göstermiş ve işi daha kötüsü bunu çok geç yapmıştır. Bunu kasıtlı yapmamış olabilir. Ama bunca yıldır politik mücadele içinde olan bir insan olarak bunu görmesi gerekirdi. (Görmemesi kanımca ve ilerde görüleceği gibi, aslında verili durumda görmemenin iyi bir mücadele aracı olmasıyla ilgilidir.)

Aslında Oğuz ve Diğer arkadaşların taslağı okur okumaz şunu demeleri gerekirdi: “Arkadaşlar, bir yanlış anlama var. Ortada ciddi teorik, programatik ve stratejik ayrılıklar var, çağrının en önemli gördüğü şey bizim için bir entelektüel tartışması. Aslında biçimsel gibi görünen ayrılıkların nedeni bunlar. Bunları hemen göstermemiz zaman alabilir. Ama bu durumu bilelim ve ilişkileri ona göre düzenleyelim diyebilirlerdi. Bence Oğuz’un ve diğer arkadaşların bunu yapmamaları en büyük hataları. (Bunu yapmamalarının nedeni üzerine ayrıca söyleyeceklerim de var ama ilerde imkan olursa.) * Şimdi ortada iki farklı anlayış var. Hatta üç. Biri Oğuz ve diğer arkadaşların anlayışı. Diğeri Eren Keskin’in anlayışı. (Kendini açık olarak ifade etmemiş olmakla birlikte böyle olduğu açık.) Ve bir de çağrıda ifadesini bulan anlayış. (Şimdilik Eren’in anlayışı, benzer ulusçuluk anlayışlarına dayandığından Çağrı’nın karşısında ve Oğuz’un ifade ettiği anlayışın yanında. Ama, onların arasında da ciddi bir fark var.

Derginin hedef kitlesi ve yazarları ile ilgili ciddi bir fark. Bu bilince çıkarılmaz ise ilerde dergiyi çıkaranları kakırdatır. Ama bu ayrı konu. Elbette Demir, Deniz ve Tayfun’un anlayışları arasında da farklar vardır. Örneğin sosyalistlere mi yoksa daha genele mi yönelmeli gibi noktasında Demir biraz daha Eren’e yakın. Tayfun ve Deniz daha sosyalistlere yakın gibi. Ama bunlar programatik ve stratejik düzeyde değil, gerçekten taktik düzeyde ve bu nedenle kolayca, çözülebiliyor. Örneğin Tayfun ve Deniz’in vurguları derginin daha sosyalistlere yönelik olmasından yanaydı, ikinci cumhuriyetçiler bile davet edilebilir gibi

72

sözleri bu arkadaşlarda ciddi soru işaretlerine yol açıyordu ama çağrı taslağını görünce ortada korkacak bir şey olmadığını gördüler ve bu taktik farklılık önemini yitirdi.)

Dolayısıyla şimdilik Eren ve Oğuz aynı anlayışı paylaştığından kolaylık olsun diye bu tartışma bağlamında iki programatik ve stratejik anlayış farkından söz edilebilir.

Oğuz’un metninin eleştirisine girmeyeceğim: Çünkü ancak ortak program ve strateji üzerinde anlaşılıyorsa, o ortak anlayışın nasıl ifade edilebileceği üzerine bir metin tartışmasına girilebilir.

Oğuz’un eleştiri ve taslak metninde dile getirdiği anlayış kökten farklıdır.

Bu farklı anlayışın ideolojik ve politik eleştirisi yapılabilir. Fırsat bulursam yapacağım da.

Ama bu dergi projesi bağlamında değil. Çünkü dergi tam da o anlayışla mücadele etmek için çıkmalıydı. Yani dergide yapılması gereken iş çıkaracaklar arasında yapılamaz. Ama bu ayrı bir konudur. Bunun yeri burası da değildir. Burası pratik işlerle ilgili bir yerdir.

Faklı olan görüşün eleştirisi ayrı bir konudur ama burada keşfi biraz zor olduğundan farklı kısaca göstermek gerekiyor.

Farklar nelerdir?

1) Teorik ve metodolojik farklar: Çağrı taslağı, Tarihsel Maddecilik alanında yapılmış en önemli katkılara dayanmaktadır.

Birincisi: Frankfurt okuluna bağlı aydınlanmanın eleştirisi, ilerleme fikri ve burjuva rasyonalizmiyle kopuş. İkincisi: kapitalizm öncesi toplumun işleyiş yasalarını keşfetmiş olan Kıvılcımlı’nın teorik katkıları. Üçüncüsü: Troçkist denen klasik Marksist geleneğin, Sovyet devleti üzerine, Kıvılcımlı’nın kapitalizm öncesinden çıkmış sonuçlarıyla paralel ve ortak sonuçları ve bunun sentezi.

Dördüncüsü: Gellner, Hobsbawm, Anderson gibi ulus ve ulusçuluk teorisinde devrim yapmış büyük teorik kazanımlar.

Beşincisi: Ekolojiden siyah ve kadın hareketine kadar Yeni Sosyal Hareketlerin teorik katkıları (Dünya çapındaki apartheit ve ulusçuluğun en ilerisinin bile bu gün aldığı ırkçı karakter gibi konular örneğin) ve tarihsel tecrübelerinin sistemleştirilmesi.

Yani çağrı metninin teorik arka planını bunlar oluşturmaktadır. Çarı metni, bu teorik ve metodolojik arka planın yoğunlaşmış, komprime bir uygulamasıdır, programatik sonuçlarıdır.

Sosyalist gelenekten gelen arkadaşlara kolaylık olması için bu şöyle bir benzetme ile anlatılabilir.

Nasıl Marksizm Klasik Alman Felsefesi, Fransız Sosyalizmi, İngiliz Ekonomi Politiği (ve son

73

zamanlarda ortaya çıkarıldığı gibi) Alman Romantik Kapitalizm Eleştirisinin, yani o dönemin en ileri fikirlerinin bir sentezi ise, çağrı metninin dayandığı teorik temel de Marksizm ve toplumsal mücadeleler içindeki, en ileri teorik katkılara ve genellemelere dayanmaktadır ve onların bir sentezidir.

Nasıl Komünist Manifesto’dan önce, Kutsal Aile’den Alman İdeolojisi’ne kadar Tarihsel Maddeciliğin oluşturulduğu ve formüle edildiği metinler varsa ve Komünist Manifesto bu teorik arka planın komprime edilmiş, politik bir programa ve belli bir durumu açıklamaya yönelik uygulaması ise, Çağrı Taslağı da (Aslında “Geçmişi ve Geleceği Kurtarmak” isimli daha önce yazılmış bir metinle birlikte düşünülmek gerekir. Çağrı metninde ele alınmayan çağımıza ilişkin dünya değerlendirmesi ve sosyalist program oradadır.) yukarıda ifade edilen sentezden ortaya çıkmış, arkasında özellikle son on yılda yazılmış bir çok teorik makalede geliştirilmiş olan gelişmiş bir tarihsel maddeciliğin komprime edilmiş, belli bir bölgenin ve dönemin tarihini açıklamakta kullanılmış bir uygulaması ve programatik sonucudur.

Temel farkı şöyle özetlenebilir. Marks, Komünist Manifesto’yu yazarken insanlık tarihi hakkındaki bilgisi Avrupa Merkezli ve En fazla eski Roma’ya kadar gidiyor. Bu tarihten çıkan genel yazalar ile, kapitalizmin doğuşundan 1848’e kadar olan dönemi kapsıyordu ve henüz ekonomi politik alanında da Marksist kavramlara dayanmıyordu. Çünkü Marks henüz bunu geliştirmemişti. Çağrı metni ise: Arkeoloji ve diğer bilimlerin Sümere ve ilk homo sapiens ve öncesine kadar olan döneminin bilgisine ve bunun sonuçlarına (Kıvılcımlı) Antik tarihte, Avrupa merkezli olmayan bir tarih temeline (Özellikle Hindistan Çin ve İran – Kastlar vs.), Modern tarihte, Marks-Engels’ten bu güne kadar olan tarihsel dönemin olaylarının bilgisine ve teorik sentezine (Özellikle Ulus ve ulusçuluk fenomeninin açıklaması) Ve nihayet Marks’ın Komünist Manifesto’dan sonra kurduğu değer teorisinin kavramsal araçlarına dayanmaktadır. (Dünya çapında apartheit vs.)

Yani “Marks Engels yaşasaydı, ve bizim önceki ve sonraki tarih hakkındaki bilgimize sahip olsalardı, bu gün Orta Doğu için Komünistlere nasıl bir Manifesto yazarlardı?” Sorusuna somut bir cevaptır. Aslında bu her durumda her komünistin yapması gereken şeydir de.

Yani aynı zamanda, bu Çağrı, Mark Engels’in temellerini attığı teorik sistemin, tarihsel maddeciliğin bu gün itibariyle en gelişmiş sonuçlarının pratik bir uygulaması ve Marksizm’in gücünü ve geçerliliğini koruduğunun somut bir örneğidir. Bir ideolojik silahtır aynı zamanda.

Yani metnin kendisi aynı samanda, örtük olarak Marksizm’i savunur görünüp bayağılaştıranlara ve marksizme karşı olanlara karşı bir ideolojik silahtır. Marksizm'in yeniden ideolojik saldırı inisiyatifini kazanması için çok önemli bir silahtır. Aynı zamanda Marksistlere karşı Marksizm'i savunmak için de.

Metnin bütün gücü ve programatik içeriği de zaten bu arka planından çıkmaktadır. Bundan

74

bağımsız olarak bu metin ne anlaşılabilir ne de eleştirilebilir.

(Oğuz arkadaş tam da tartışılması gerekeni bu entelektüel tartışmasıdır diyip, gündemden düşürüyor ve teorik eleştirisine girmiyor. Bizlerden kendisinin metninin eleştirisini istiyor.

Onun metninin eleştirisini metin eleştirisi düzeyinde yapmak, onun gündemini ve önceliğini kabullenmektir. Oğuza Oğuz’un silahıyla cevap verilebilir. Oğuz’un metni de entelektüeller için bir tartışmadır. Oğuz’un metnini çıkarıp; Oğuz’un metninden, zaten Çağrı’dan aldığı bölümleri alıp, Çağrı’yı tartışmaya sunuyoruz. Sorun bu tarz ele alınınca Oğuz’un yaptığı ve aradaki korkunç uzlaşmazlık daha iyi görülür. Niçin Oğuz’un Çağrı’ya yaptığını Oğuz’un metnine yapmayalım ve Çağrı üzerine tartışmayalım? Oğuz sanki uzlaşma yaparmış gibi yapıp, karşı tarafın ruhunu öldürüyor ve gündemden çıkarıyor.)

Bu metin ile, Manifesto çok açık olarak birbirine benzemektedir ve zaten metin bunun bilincindedir ve bunu kasıtlı olarak yapmıştır. Metin bu ilişkiyi gizlememekte, aksine onu savunmaktadır. Örneğin ilk sözlerine Marks-Engels’in Manifesto’yu yazarken başladıkları sözlerle girmektedir. Sonra sanki onlara karşıymış gibi görünen tarihin görünen yüzüne geçmekte, (yani sınıf mücadeleleri değil de ulusal mücadeleler tarihi belirlermiş gibi soruna yaklaşmakta, bu çok dile getirilen bir argümandır çünkü) bundan sonra ilerde ulusal mücadele olarak görünenin aslında sınıfsal mücadele olduğun göstermektedir. Yani o geleneği içinde taşımakta ama derinleştirmektedir.

(Bu metin ile manifesto arasında şu fark vardır. Marks Engels, Manifesto’yu 1848 devriminin arifesinde yazdılar ve orada getirdikleri program ve stratejiyi 1848 devriminin ortasında Yeni Ren Gazetesi’ndeki makalelerinde somut politikaya uyguladılar. Bu metin ise, aslında bundan dört beş yıl önce de çıkabilirdi. Ama dünya tarihi bir devrimci bir yükselişin değil, bir düşüşün yaşandığı dönemde geçtiğinden, Kürt hareketinin aldığı ağır darbe özellikle Türkiye ve Orta doğuyu belirlediğinden, biraz gecikmiş bir Manifesto’dur. Yani Yeni Ren Gazetesinde önce taktik uygulamaları yayınlanmış, sonra Manifesto yazılmış gibi düşünülebilir. Son dört yılda, özellikle Özgür politika, Gündem ve İnternet sitelerinde yazdığımız yazılar, Yeni Ren Gazetesindeki makalelere benzer. Bu çağrıda dile getirile sistematik görüşün aktüel politik gelişmelere uyarlanmış biçimleridir onlar. Tek farkı bu gazete yazılarının önceliğindedir.)

Oğuz’un yaklaşımında ise, ne böyle bir teorik sentez ne de bu sentez olduğunu iddia eden görüşle bir polemik veya onun eleştirisi vardır. Aksine onun önemsizleştirilmesi, her hangi bir entelektüel çabaymış, entelektüellerin tartışacağı bir şeymiş gibi görülmesi vardır. Yani gündemden düşürülmesi ve tartışma dışına itilişi vardır. Yani Çağrı’nın en önemli gördüğünü Oğuzun anlayışı ve taslağı en önemsiz olarak görmektedir.

Oğuz’un metni, tutarlı bir teorik arka plana sahip değildir. Oğuz’un metninde yaptığını yine yukarıdaki benzetmeye bağlı kalarak göstermeye çalışalım.

Diyelim ki Marks Engels, birileriyle bir araya geliyorlar bir gazete çıkarmak için ve Manifesto’yu taslak çağrı olarak öneriyorlar. Karşı taraf, tarihsel maddeciliğin ilk kez somut olarak insanlık tarihine uygulandığı bu metnin tüm bu en özgün yanını, yani Manifesto’nun Geçiş taleplerine kadar olan bölümünü, bu gazeteyi daraltır, entelektüel bir tartışmaya yol

75

açar deyip bir kalemde siliyor ve komünist manifestonun en arkasında yer alan, talepleri alıyor ve onun önüne ne gelişkin bir teorik temeli ne kavramları ve yaklaşımı yeni olmayan bir metin koyuyor.

Yani Oğuz’un metni, taslağın değişik düzeltilmiş bir biçimi değildir. Onun bütün ruhunun ve özünün atılması, onun yerine harcıalem görüşlerin sıralanması ve en sonunu da o metinden bir bölüm aktarılarak o çizginin güçlendirilmesidir.

Bazı canlı türleri vardır. Örneğin bazı yengeç benzeri hayvanlar. Bunlar, başka salyangozları öldürüp veya boş salyangoz kabukları bulup, onun içine yerleşirler. Oğuz’un metninin yaptığı tam budur. Metnin bütün orijinal yeni olan, 150 yılın teorik ve sosyal mücadele birikiminin en önemli sonuçlarını içeren; bölgenin ve dünyanın en temel ve en önemli sorunlarına bir açıklama ve çözüm öneren, bir vizyon içeren bölümünü bir kalemde silmekte ve onun yerine her hangi bir ne doğruluk ne de ilerilik taşıyan bir metin ortaya koymaktadır. İşin teorik arka planı bu.

Gelelim programatik boyutuna.

Bu tarih analizinden yola çıkan metin; ulusun dile, dine, soya, kültüre vs. gör tanımlanmasının gerici olduğunu söylemekte, bunun neden ve sonuçlarını açıklamakta ve buradan somut bir programa ulaşmaktadır. Tüm ulusları ve ulusal hareketleri buna dayanan ulusçular ve devrimci demokratik ulusçular olarak bölmeyi hedeflemektedir. Yani bütün bu günün dile, dine, soya dayanan ulusçuluğunu ve uluslarını bölmeyi ve onlar içinde çoğunluğu kazanmayı hedefliyor. Bunu acil ve temel sorun olarak koyuyor. Bu hem ideolojik hem de politik bir mücadele konusu olarak ortaya çıkıyor. O bunun en temel programatik ve stratejik unsurudur.

Ayrıca o bunu, onun dünya ölçüsünde gerici olduğunu da bilerek, geri ve yoksul ülkeler bakımından savunuyor. (aslında bu metnin geçiştirdiği kısım Gelecek ve Geçmişi Kurtarmak’ta daha vurguludur. Bu iki metin birbirini tamamlar biri dünyaya ilişkin Manifesto diğeri Orta Doğuya ilişkin bir Manifestodur. Biri dünya çapında kapitalizme ve tümden ulusçuluğa diğeri orta doğu çapında ve gerici ulusçuluğa karşı bir manifestodur. Biri maksima biri minima programdır tabiri caiz ise.)

Oğuz’un metninde dile gelen anlayış ise ulusları bölmek; var olan ulusçuluklarla bölünmek diye bir hedef benimsemiyor. O var olan ulusları ve ulus tanımlamalarını olağan kabul edip, Türk ulusçuluğu içinden Kürtleri desteklemeyi benimsiyor. Tabii bunu Kürtlerdeki ilkel milliyetçilikle mücadele etmek bizim işimiz değil diyerek yapıyor.

Burada önemli olan “Biz”in kim olduğudur. Türk iseniz elbette. Çağrı bir Türk metni değildir. Çağrının milliyeti yoktur. Ama Oğuz’un metin bir Türk metnidir. Aslında, zımnen etniye dayanan, soya, dile dayanan Türk milliyetçiliğini benimsemiş olup onun içinden bir destektir.

Tıpkı Beşikçi’nin yaptığı gibi. Karşı çıkar göründüğünün varsayım ve kabullerini savunan bir destek.

Evet, Türk iseniz elbette değildir. Ben de Türk olarak Özgür Politika’ya yazdığım sürece öyle yaptım: ki bunu çok daha ustalıkla yaptığımı da söyleyebilirim. Ayın zamanda ideolojik olarak ilkel ulusçuluğa taviz da vermeden ve hem de Kürt ulusal hareketinin organında. En

76

azından Egemen Bir Ulustan Sosyalist Olmanın Sorunları veya Özgür Politika’dan ayrılırken yazdığım son yazılara bakılabilir.)

Oğuz’un yaptığı kabul edilemez. Şöyle mi yanlış anlaşılırım değildir sorun. Aslında farklı bir milliyetçilik anlayışıdır. Yani Oğuz’un metni egemen Türk milliyetçiliğine karşı çıkmaktadır ama o egemen milliyetçiliğinin benimsediği anlayış içinde ve tam da onu benimsediği için bu Oğuz’un metnindeki biçimde. Tıpkı İsmail Beşikçi’nin durumu gibidir bu.

Bu nesnel olarak ilerici olabilir. Tıpkı Beşikçi’nin tavrı gibi. Ama aynı zamanda gerici bir milliyetçiliğin savunusudur ve tam da çağrı taslağının mücadele etmeyi kendisine hedef koyduğu anlayışın savunusudur.

Yani Oğuz’un dile getirdiği anlayış, aslında çağrı taslağının kendisiyle mücadeleyi başa oturttuğu anlayıştır.

Sadece bu kadar değil. Çağrı metni, vurgusunda orta doğu ile yüklü olmakla birlikte, Orta Doğuyu dünya bağlamında ele alıp orta doğu ölçüsünde halkları birleştirecek bu programın, yani ilkel ve gerici ulusçuluktan devrimci ve demokratik ulusçuluğa geçişin dünya çapındaki gerici niteliğini belirtmektedir. Yani Orta Doğuya bile dünya bağlamından gelmektedir.

Ama Oğuz’un ki, tamamen bir ulusal sosyalizmle damgalıdır. Bütün dünyası Türkiye ve Kürdistan’dır. PKK ve Öcalan gibi bir devrimci demokratik hareketten bile geridir. Çağrı metni, aslında sadece Türkiye için değil, ilerde Arapça, Farsça, Kürtçe, İbranice’ye çevrilmesi hedef alınarak, tüm orta doğu perspektifiyle yazılmıştır. Türkiye’ye ilişkin özel bazı değinmeler her hangi bir ülkenin devrimcisinin kendisinin benimseyebileceği bir biçimde yazılmıştır. Sadece Türkiye politikasına ilişkin olan kısımları Türkiye vurgusu yapar, ki bu da diğerlerine kolayca aktarılabilecek ve paralellikler kurulabilecek şekildedir.

Yani metin içeriği bakımından dile, etniye dayanan bir ulusçuluğa karşı çıktığından bu onun üslubunda da vardır ve Türklere değil Orta Doğu halklarına (hatta genel olarak dünya halklarına paralellikler kurmak ve ilham almak üzere) yönelik bir metindir. Halbuki Oğuz’un metninde ve tasavvurunda böyle bir nitelik yoktur. O bütünüyle Türkiye politikasına bulanmış, onun kavramlarıyla aşırı haşır neşir ama en önemlisi, Türkiye ve ilkel milliyetçilik perspektifli bir metindir.

Dolayısıyla bu farklılığın bir sonucu olarak da, aktüel politika bakımından, bizim metnimiz ABD’nin planlarına karşı bir alternatif sunarken oğuzun anlayışı Türkiye ile sınırladır.

Tabii program böyle farklı olunca strateji de değişmektedir. Çağrı metni, elbette egemen ulusunkine karşı, aynı türden olan ama ezilenin olan milliyetçiliği de politik olarak destekliyor ve bunu açıkça da belirtiyor. Ama bunun politik ve taktik bir sorun olduğunu, programatik ve stratejik olarak bu milliyetçiliği yok etmeyi ve siyasi biçimden ortadan kaldırmayı hedefliyor. Dolayısıyla, stratejik müttefiki, diğer ülkelerin ve ulusların içindeki demokratik ve devrimci milliyetçiler oluyor. İlkel milliyetçilikle savaşılmadan ve kopuşulmadan diğeri kazanılamaz.

77

Halbuki, Oğuz’un metni ve stratejisi, ne Türklerin ne de Kürtlerin içindeki ilkel milliyetçilikle savaşı esas almıyor: Esas aldığı, var olan egemen ulus milliyetçiliği içinden Kürt milliyetçiliğinin desteklenmesidir. Ve bunda bir ayrım yapmamaktadır. Elbette bir Türk milliyetçisi, hatta gerici bir Türk milliyetçisi açısından savunulabilir bir tavırdır bu. Elbette Kürtler ayrılırsa, kendini dile ve Türklüğe göre tanımlamış Türk ulusu büyük güçlenme gösterir. Uzun vadeli düşünen ama dile, soya dayanan bir milliyetçiliği savunan bir anlayışın normal olarak Kürtlerin ayrılmasını savunması gerekir. Kürtleri desteklemek ilkel milliyetçiliğe karşı çıkmayı gerektirmez. Oğuz’un yaptığı tam budur.

Soruna böyle yaklaşılınca elbette, farklı stratejiler ortaya çıkıyor. Oğuz’un stratejisi, bizzat PKK ve Öcalan’ınkinden bile daha geri bir stratejidir. Cemil Bayık'larınki gibi bir şeydir.

Onlar da aslında bir arada olamayacak bu iki milliyetçiliği bir arada tutmaya çalışmakta ve sonunda onu teslim olmaktadırlar. Sonra bizzat besledikleri milliyetçilik gücü ele alınca ona karşı darbe yapmaktadırlar. Öcalan ise açıktan tavır almaktadır. Ayın şeyi biz de yapmalıyız. Örneğin, Oğuz’un dile getirdiği programla elbette taktik bir ittifak yaparken, aynı zamanda onunla programatik ve stratejik olarak mücadele etmek onu zayıflatmak yenilgiye uğratmak gerekmektedir. Ancak bu takdirde, Öcalan gibilerin politikasına güç verilebilir ve onlar kazanılabilir. Ama mücadele edeceğimiz güç mücadele aracımızın politikasını belirlerse bu olanaksızdır. Oğuz’un çizgisinin damgasını vurduğu bir dergide Oğuz’un çizgisinde yansıyan görüşe nasıl mücadele edilebilir?

Elbette program ve strateji ayrı olunca bundan sonra öncelik veya biçimlerde ortaklık aranamaz. Elbette öncelikler de farklı olacaktır. Çağrı’nın önceliği, Oğuz’un dile getirdiği eğilimin tüm etkisinin kırılması yok edilmesi iken Oğuz’un anlayışının önceliği tam tersi olacaktır. Ama bir savaşta elbette karşınızdaki çok güçlüyse başka yollar ararsınız. Oğuz da bu metne torik ve ideolojik planda bir savaş girip kazanması mümkün olmadığında böyle bir savaşa girmenin kendisi zaten aslında bir yenilgi olacağından, bir savaş stratejisi olarak, çağrı metninde dile gelen görüşün gündemden ve tartışmadan uzaklaştırılmasının yollarını arayacaktır.

Sorunu Oğuz’un yaptığı gibi öncelik sorunu ve politika bilmiyoruz da neyin öncelik olduğunu anlamıyormuşuz gibi koymak özünü, ortada programatik ve stratejik ve teorik bir ayrılık olduğun gizlemeye; farklı bir program ve stratejiyi kendi yedeği olarak kullanmaya ve o buna yanaşmadığı takdirde de bölücü dağıtıcı gibi görüp suçlamaya yarar.

Açık ki öncelikler farklı, ama bu Oğuz’un ima ettiğinin aksine, öncelikler konusunda bir kavrayışsızlıktan değil, tam da öncelikler konusundaki gerçek bir farklılıktan doğuyor. Ve bu farklılık da aslında tamamen teorik, programatik ve stratejik anlayış farklarından doğuyor. Örneğin benim için öncelik, bu metni dikkati çekici, kamu oyuna ulaşır çarpıcı biçimde yayınlamak, insanların bu metne saldırmasını sağlamaktı. Bu kendi başına bir zafer olacaktı.

Ama Oğuz için öncelik, bu metnin okuyucuya ulaşmasını engellemektir. Onun her hangi bir şekilde gündeme gelip tartışılmasını engellemektir, çünkü bu tartışma olduğu an zaten yenilgidir savunulan anlayış için. O halde bunu yapmanın yolu ne olabilir? Karşıda öyle kolay

78

yutulur lokma yok “güçlü bir metin” var. O zaman. Doğrudan cepheden bir savaş yerine, sorun sanki bir biçim ve üslup sorunuymuş, karşı taraf hiçbir şekilde eleştiriye gelmiyormuş metne dokundurmuyormuş gibi koyulabilir. Sonra o metnin en can alıcı yerleri dışlanarak, sonundaki bazı bölümler alınabilir ve böylece karşı taraf köşeye sıkıştırılabilir. “Bak işte senin metninden de yerler aldık böyle sekter uzlaşmazlığı bırak”.

(Hem de böylece eldeki zayıf metne biraz kuvvet şırınga edilir. Bir taşta iki kuş. Oğuz gerçekten iyi bir taktisen bunu kabul etmek gerek. Ama bu taktikleri, çağrının zaferi için yapsa o zaman okey. Oğuz politika belirlemeyi bırakıp yeteneklerini çağrıda dile gelen politikayı tartıştırmak ve gündeme getirmek için seferber etse harika olurdu. Mesela çağrının bir an önce kabulü ve yazarlar yollanmasının örgütlenmesi için bu yetenekleri kullansa eminim ki harika olurdu. Biz şimdi ikinci sayıyı bile çıkarıyor olurduk. Emin olun dergi çıkarmaya başlamak için büroya bile gerek yok. Ben size derginin mizanpajını yapar internetle matbaaya yollardım en kötü halde. Bu arada büro işleri falan da ayarlanırdı. Aslında tartışmanın özü bu. Oğuz, bizim yazar olarak yeteneklerimi kendi politikasının bir aracı olarak, onu güçlendirici bir araç olarak kullanmak istiyor. Ama bu yazarın politikası Oğuz’un politikasıyla uyuşmuyor. Oğuz’un yapmaya çalıştığı nasıl yaparım da onun politikasını etkisiz hale getirip yazar olarak yeteneklerini kendi önerdiğim politika için kullanırım. Elbette bu benim biraz gururumu okşuyor ama ben maalesef politikacıyım, yazar değilim. Ben de Oğuz’un bana yapmak istediğini ona yapmak istiyorum. Farkımız şurada ben bunu açıkça söylüyorum o çaktırmadan yapmaya çalışıyor. Ama benim açıkça söylemem onun yolunun tıkıyor. Elbette biz de Oğuz’un yeteneklerini Çağrı’da dile gelen anlayış için değerlendirmek istiyoruz. Ama maalesef politik anlayışı farklı. O yüzden karşı karşıyayız. Ama sevgili Oğuz, ben de 68’de Dev Genç yöneticiliği yaptım. Hapishaneden örgüt yönettim. Dördüncü Enternasyonal ve Avrupa’da yaptım bu işleri. Her türlü politikayı biliyorum. Kullanmam uygulamam ama emin ol en kralını biliyorum. Bunların ilerde uzun vadede hiçbir yararı ve anlamı da olmadığını biliyorum. Bu nedenle ha bu yazar durur öyle örgüt ve patik işlerden, taktiklerden anlamaz sanılmasın. Ben her şeyi açık ifade etmeyi tercih ediyorum. Aslında bu muazzam bir güç tasarrufu sağlıyor.)

Ve hem metin gündemden çıkarılmış olur, hem de başka bir programın basit bir arcına dönüştürülmüş olur. Tıpkı o kimi canlıların yaptığı gibi, başka bir canlı öldürülüp onun kabuğunun koruyucu olarak kullanılması gibi.

Elbette Oğuz’un kendi programı ve hedefleri bakımından böyle davranması akıllıcadır. Ama benim bunlara uygun davranmam kendi programımım açısından aptalca olur.

O Çağrı metninin, kendisine özünden karşı olduğu bir anlayışın payandalandırılması için kullanılmasına karşıyım.

Ortada aynı anlayışlar yok ki bir metin kaynaştırması sorunu olsun. Ayrı anlayışlar var.

Metnin her hangi bir bölümünün Oğuz’un metni içinde kabul edilmesini kabul de etmiyorum.

Oğuz kendisine göre ayrı bir metin yazsın. Çağrı taslağı ayrı ve organik bütünlüğü olan bir metindir. Ortada üslup düzeyinde düzeltilecek bir sorun değil, iki birbirine zıt anlayış var.

79

Aynı anlayışı paylaşanlar arasında elbetteki çarı taslağı içerik olarak veya edebi olarak geliştirilebilir. Bu ayrı bir sorundur. Bu tartışmayı böyle almak yanlıştır.

Açık söyleyeyim, gerek metnin gerek görüşlerimin, karşı olduğum görüşlerin güçlendirilmesine kullanılmasına rıza göstermiyorum.

Oğuz’un temsil ettiği teori, program ve strateji bu program ve stratejinin karşısındadır.

Aralarında kan uyuşmazlığı vardır. Bu iki anlayış bir araya gelip bir ortak metin çıkarmak bir yana, ortak bir program ve strateji bile oluşturamazlar. Sadece teknik, taktik ve politik iş birlikleri yapabilirler.

Bunu açıkça koyalım ve bundan sonra ona göre ne yapabiliriz görüşelim.

Bu ana kadar bir yanlış anlama vardı. Ben Oğuz’un temsil ettiği ve temelden karşı olduğum milliyetçilik anlayışının bu dergiyi çıkaranlar arasında olduğunu bilmiyordum. Yukarıda açıkladığım gibi bunda benim suçum yoktur. Şimdi durum açıklığa kavuşmuştur, ortada bir takım girişimler ve angajmanlar da vardır. Bu durumda yapılacak veya yapılabilecek işler nelerdir? Bunu artık tartışabiliriz.

Artık prensipler üzerin tartışma değil, somut işbirliği olanakları ve pazarlıklar gündeme gelir. Önce şunu söyleyeyim.

Belli ki, bu dergiye Oğuz’un ifade ettiği çizgi ve öncelikler yön verecek. Böyle bir çizgi ve öncelikler çağrıda ifadesini bulan çizgi ve önceliklere karşıdır. Çağrıdaki çizgi egemen olsaydı, Oğuz’un ifade ettiği çizgi ve öncelikler orada kendini bulamazdı. Bu çok açıktır.

Oğuz’da ifadesini bulan anlayış bu derginin önceliklerini ve çizgisini belirleyince bu dergide Çağrı’da bulunan anlayış yer alamaz. Çünkü bütün her şeyiyle farklı bir öncelikler anlayışı vardır ortada.

Peki bu durumda ne olacak? Bir yol da alınmış, bazı angajmanlara girilmiş.

Nasıl Özgür Gündem ve Politika’nın politikalarını beğenmediğim halde onlarda yazıyorsam, aynı şekilde dışarıdan bir yazar olarak Oğuz’un ifade ettiği çizgiye dayanan bir dergiye de yazarım.

Elbette burada karşı olduğun bir program ve stratejiye güç ve itibar kazandırmak için kendimi kullandırmış olurum ama öbür yandan bir miktar okuyucuya ulaşma olanağım olur. Yani bundan iki taraf da karlı çıkabilir. Tabii yazılarıma sansür uygulanmaması şartıyla.

Hatta, yarı yolda bırakmış durumda olmamak için, derginin bu Oğuz’un çizgisiyle, var olan dergilerden bir dergi olacağını, hiçbir soluk getirmeyeceğini başarısızlığa mahkum olduğunu bilmeme rağmen, bunun benim yüzümden olmaması için, dergi ayakları üzerinde duruncaya kadar, yeni yazarlar bulunacağı umulduğuna göre, birkaç sayı sonra yeni yazarlar bulununcaya kadar, dergi umulan güçlü yazar kadrosuna ulaşıncaya kadar, fazla yazı yazabilirim. Değişik isimlerle de olabilir. Böylece sanki çok yazar varmış gibi olabilir ve bu dergiye yeni yazarlar çekmek için tulumbayla su çekmek için tulumbaya su koyma gibi bir işlev görebilir. Yani normal bir politik ve teorik makalenin yanı sıra, istenirse başka isimlerle, istenirse, kendi adımla, bir doğa bilimleri ile ilgili, bir sanat ve müzik veya sinema ile ilgili bir 80

bilgisayar alanı ile ilgili, hatta bir kitap tanıtması falan gibi ekstra yazılarla destekleyebilirim.

Bunlar öyle baştan savma yazılar da olmaz. Bunu birkaç sayı sürdürürüm. Bundan sonra istenirse normal tek yazıyla yazmaya devam ederim. Ama bu arada Çağrı’da dile getirilen anlayışı savunan bir yayın için girişimlerini başka kanallardan sürdürür, derginin ifade ettiği anlayışa karşı ideolojik mücadeleyi de yaparım.

Yani çıkaran arkadaşların içleri müsterih olsun. Benden yana bir engel gelmeyecektir onlar planlarına aynen devam edebilirler. Ama derginin politikasını ve önceliklerini benimsemediğim için çıkaranları arasında yer almayacağım ve niye yer almadığımı da gizlemeyeceğim. Çünkü insanlara niye yer almadığımı açıklamam gerekiyor. Bir çok insana böyle bir dergi projesinden söz ettim ve benden haber beklemelerini söyledim. Çağrı metninin kabul edilmesini bekliyordum. Boşuna kaybettiğim altı ay yanıma kar kalır ama en azından bir tecrübe edindim deyip kendimi teselli edebilirim.

Tabii ben kendi adıma bunu diyorum. Çağrı metnini benimsemekle birlikte Tayfun ve Deniz farklı taktik yönelişlerde olabilirler. Örneğin Oğuz’un dile getirdiği anlayışla dayanan bir dergide yer almak onlar için bir sorun oluşturmayabilir. Bunu bilemem. Arkadaşlar kendileri yazarlar.

Bu benim hiç istemediğim ama muhtemelen sonuçta olacak olan birinci öneri.

İkinci öneri. Birinciye göre bunu tercih ederim.

Bu dergide en azından iki farklı öncelik ve program anlayışı olduğuna göre, bu iki anlayış olarak otururuz. Dergi bütünüyle bu iki farklı anlayışın kendini özgürce ifade edecekleri, teknik düzeyde, maddi düzeyde görüşlerini yaymak için bir araya getirdikleri bir ittifak olarak görülür. Diyelim ki dergi 30 sayfa olacak. 15’er sayfası paylaşılır. Ve onların içeriğine nasıl karar verileceğini tarafların kendileri kararlaştırırlar. Hatta bir arada iki dergi gibi örnek ve devrimci bir çözüm bile bulunabilir. Yani bir tarafında başka kapak, tersine çevirip öbür tarafında başka kapak olabilir. Ya da başka biçim çözümleri aranabilir. Yani bir dergide iki dergi. Böylece ayrı perspektif ve öncelikler olduğu gizlenmez ama bunlar birbirleriyle uğraşacak yerde ortaklaşa diğer milliyetçi Türk solculuğu ve demokrasi mücadelesiyle uğraşmak; her biri kendi anlayışı öncelikleriyle bunu yapmak için, için imkan ve güçlerini birleştirmiş olurlar.

Elbette böyle bir çözümde ilk sayıda çağrı metni onu kabul edenlerce tam metin olarak yer alacaktır..

Böyle bir alternatif benim için, elbette dışardan bir yazar olarak yazmaktan daha iyidir. En azından olmadı baştan diyip ayrı bir dergi işine girmek için önce beşikçi eleştirisi ve Çağrı’yı yayınlamak, onlardan elde edilecek güçle dergiye geçmek gibi uzun bir yoldan kurtulmuş olurum. Uzun vadede de zaten diğer görüşteki arkadaşların, yani Oğuz’un ve diğer arkadaşların. Hatta Eren Keskin’in daha ikna olacağına inanıyorum. Yani ilerde dergi çağrıda dile gelen görüşler temelinde tek bir dergi haline gelebilir. Tabii tersi de olabilir. Yani bizler de Oğuz’un ifade ettiği çizgiye gelebiliriz. Ava giden avlanır. Bu da mümkündür tabii teorik

81

olarak.

Tabii bu biçimde olunca, Çağrı’yı destekleyenler ilk sayıda kendi görüşlerinin özeti olarak bu çağrıyı yayınlarlar kendi kısımlarında. Diğer kısmında’da Oğuz’un diğer arkadaşların kendi çağrıları yer alır.

(Bu makul ve eşit bir teklif olmakla birlikte, belki önyargılı denebilir ama, keşke mahçub olsam, kabul edilmeyecektir muhtemelen. Çünkü isterse derginin bir kısmında olsun, bu çağrı metni yer alınca, diğer kısmındaki diğer metinler ve Oğuz’un eğilimini ifade eden metinler, bunun gölgesinde kalacaklardır. Oğuz’un çağrı metnini düşürmeye çalıştığa duruma, yani onun bazı bölümlerinin kendi konseptini güçlendirmede kullanılması ve onun gözden ve tartışmadan uzak tutulması durumuna kendileri düşeceklerdir. Diğer yazılar, sanki çağrı metninin dile getirdiği anlayışı destekleyen ve o dergiye bu anlamda renk katan yazılar gibi algılanacaklardır. Yer olarak eşit yer almasına rağmen ister istemez dergiye çağrının anlayışı ve çizgisi damgasını vuracaktır. Oğuz bunu görecek zeki bir arkadaş. Bu durumdan kurtulmanın bir yolunu arayacak ve bu öneriyi geçersiz kılmak için muhtemelen bir karşı hamle yapacaktır. Çünkü bu uzlaşma, fiilen Oğuz’un istediğinin tersi sonucu verecektir. Buna karşı Oğuz’un karşı hamlesini merak ediyorum. Keşke yanılsam. Öyle istiyorum ki ön yargılı bir akıl yürütme yapmış olmayı. Üçüncü alternatif de şu. Bir mucize olur, Oğuz ve Diğer arkadaşlar birden Çağrı’da dile gelen anlayışı benimserler, imzalamasalar bile, derginin ilk sayısında imzalı olarak yayınlanmasına bir şey demezler. Tabii bu harika olur.

Ya da bunun diğer bir versiyonu daha var.

Benim ilk önerimin tersini Oğuz’un ve arkadaşların yapması. Yani nasıl artık konseptine katılmadığım halde ve bunu gizlemeden dışardan bir yazar olarak, gereğinde ekstra yazılarla birkaç sayı karşı olduğum konseptte bir derginin ayakta kalıncaya kadar destekleme önerisi yapıyorsam. Bunun tersini Oğuz ve diğer arkadaşlar yapar. Diyebilirler ki, tamam arkadaşlar siz dergiyi bu Çağrı’da dile gelen konseptle yayınlayın. Ayaklarınız üzerinde duruncaya kadar, birkaç sayı biz işin idari ve teknik kısmını halledeceğiz. Ondan sonra başınızın çaresine bakarsınız. İlerde çıkacağına inanmıyoruz ama, engelleyen durumda olmak istemiyoruz: işte size bir fırsat. Buyurun kullanın.

Bu da çok iyi olur tabii. Ve eğer böyle bir şey olursa birkaç sayı sonra arkadaşların bu derginin en ateşli taraftarları olacağına inanıyorum.

Sanıyorum ki esas sorun bazı ön yargılar ve bilgisizlikten kaynaklanıyor.

Kim bilir belki bu yazdıklarımız o kadar beklemeyi bile gerektirmez.

Biraz fazla sere serpe oldu ama böylesi daha iyi. Eşyayı adıyla çağırmak iyidir.

25 Mart 2004 Perşembe

82

34) Demir’in Yaşanan Deneyden Çıkardığı Bazı Sonuçlara İlişkin Yazısı (26.03.2004) Oradan Buradan Bu dergi projesine girenlerde, baştan var olan durumun bilinmemesi, en azından benim için muazzam bir güç ve zaman kaybına yol açtı. Günlerdir bütün enerjimi, Açılım dergisinin haberleşme grubundaki tartışmalara ayırıyorum. Örneğin Beşikçi’nin eleştirisini şimdiye kadar tamamlayabilirdim yapamadım. İnsan bir iş birliğine, kendisine engel değil aksine destek olacaksa girer. Şu ana kadar bir destek olmadı. İnşallah bu kayıpları karşılayacak bir sonuç çıkar. İnsan bir konuya yoğunlaşınca, onu yarım bırakıp başka konuya da dönemiyor. Aklı orada kalıyor. Biraz önce Beşikçi yazısının sosyolojik bölümünü düzenlemek için yazmaya oturdum. Aklım burada. Mecburen bıraktım.

Aklım burada. Dün yazdım ve yolladım önerileri ve şimdiye kadar hiçbir ses yok.

Ne yapılabilir?

Dergi’nin nasıl olacağını bilmediğimden Dergi’de ilerde yer almak üzere yazı da yazamıyorum.

Seçimler ve Orta doğudaki gelişmelerle ilgili bir şeyler yazlabilir ama orada da, aklın burada olması sorunu.

En iyisi, şu kısa dönemde dikkatimi çeken bazı olaylar üzerine yazayım.

Biraz sesli düşünür gibi. Öylesine sohbet eder gibi. Belki yanlış anlamaları giderici, ön yargıları yıkıcı, davranışların anlaşılmasını kolaylaştırıcı olabilir. * Hassas Yaklaşmak!

Politik kültürde çok büyük farklar oluşmuş. Oldukça yadırgatıcı farklar doğrusu. Bu da çok farklı davranış biçimleri ve kotları anlamına geliyor.

Bir örnekle somutayayım.

Farklı geleneklerden olmasa bile, insanlar bir araya gelip bir şeyler yapmaya kalktıklarında, bırakalım devrimcileri, normal burjuvalar, modern toplum insanları bile, belli hassasiyetle yaklaşırlar birbirlerine. Bizler bile henüz genç iken, 60’lı yıllarda, fazla bir politik tecrübemiz yokken bile, böyle davranıyorduk. Şimdi bundan en küçük bir iz bile görmemek, nereden nereye gelindiği hakkında bir fikir veriyor. Örneğin, bu dergi projesine Davet edilince, ilk yaptığım iş, herkesin görüşünü herkese iletebileceği bir ortam yaratmak gerektiği oldu. Yeni şu açılım-haberleşme mail grubunu kurmak. Çünkü bu sadece hızlı ve ucuz haberleşme imkanı değil, adeta zamana yayılmış sürekli bir toplantı yapma olanağı gibidir. Bu herkese, görüşlerini herkese iletme ve herkesin de görüşlerini otantik bçimiyle öğrenme olanağı sunar.

83

Yani son derece mükemmel ve modern bir araç.

Ayrıca, bu gibi durumlarda, genellikle ikili konuşmalar daima birçok yanlış anlamalara ve yönlendirmelere bilinçli veya bilinçsiz olarak yol açtığından, bu gibi sorunları da gidermeye uygun bir araç. Şimdi, kafamda şöyle br soru var. Acaba, bu grubu açmasaydık, hiç bir arkadaş böyle bir grup açmayı, bu yönde girişimde bulunmayı düşünür müydü?

Samıyorum. Düşünmek bir yana böyle bir şeyin olmaması hiçbir sorun yaratmazdı gibime geliyor. Çünkü bu araç ve ortam uzun süre hiç kimse tarafından kullanılmadı. Bu kullanılmayış ve önemsenmeyiş bile bunun ip ucunu veriyor gibi.

Ya da başka bir örnek. Tayfun ve Eren ve Oğuz’un bir dergi çıkarma girişiminde olduğunu öğrenip bana da birlikte çıkarma teklif edildiğinde mail grubunu kurduktan sonra, görüşlerinin bu girişme uygun olduğunu düşündüğüm Deniz’i gruba kendim üye yapmadım.

Ne yaptım?

Oturdum Tayfun’a bir e-mail yazdım. Yazılarından tanıdığım böyle bir arkadaş var. İlişikte bir fikir sahibi olman için bir yazısını da yolluyorum, eğer aynı kanıdaysan, dergi projesine dahil edelim diye sordum. Sırf Tayfun’a sormamın nedeni o sıralar Tayfun’dan başka kimseyi tanımamam ve mail adresini bilmememdi. Yaptığım, ola ki, sübjektif bir değerlendirmem de olabilir diyerek, doğrudan bir bilgi kaynağı, yani Deniz’in bir yazısını sunarak, birlikte iş yaptığım bir insanın onayına başvuruyorum.

Ancak Tayfun’un bir itirazı olmadığını önerdikten sonra onu gruba üye yaptım: tabiibu arada bizzat Deniz’e de böyle böyle bir dergi projesi var içinde yer almak ister misin diye sordum. Şimdi, o zamandan beri, böyle davranan bir tek kişiye dahi rastlamadım. Ondan sonra, sadece kısa mailler içinde, bu arkadaşı da üye yapar mısın deniyor ve ben de üye yapıyorum.

Lütfen anlatmak uistediğimi yanlış anlamayın. Kaybedilen bir politik kültürden, unutulmuş bir şeylerden, aşılması gereken bir şeylerden bahsediyorum. Yoksa bunu üye yapılan arkadaşlara karşı olmak gibi anlaşılmasın. Şu ana kadar bir tek kişi, “şöyle bir arkadaş var, görüşleri şunlardır, kanımca dergiyi çıkaranların görüşleriyle temelde aynıdır, fikir edinmeniz için arkadaşın şu yazısını yolluyorum. Arkadaşa da dergiyi çıkaranların görüşleri olarak şunları şunları sundum. Bu arkadaşı aramıza almaya ne dersiniz?” demedi. Şu ana kadar kimse böyle davranmadı.

Nasıl oluyor da böyle bir davranış akıl edilmiyor ve bu tür davranış kimse tarafından yadırganmıyor? Ben bunu anlayamıyorum. Gerçekten anlayamıyorum. Bırakın politik tecrübesi olan insanları, en sıradan insanlar bile bu konularda çok daha dikkatli davranırlar. Örneğin toplu halde, politik olmayan arkadaşlarla bir seyahate gideceğiz diyelim. Biz burada böyle ara sıra seyahatler yaparız. Kimse bu arkadaş da gelsin demez. Önce insanların

84

eğilimlerini, karakterlerini göz önüne alarak bir gözlemde bulunur. Sonra gelmesini istediği arkadaşına ve birlikte gideceği gruba ayrı ayrı, şunlarla böyle bir seyahat yapacağız gelmek ister misin, gruba da böyle bir arkadaş var gelmesine ne dersiniz diye sorur. Hatta diyelim ki grupta birisiyle o gelmesini istediği insan arasında bir uzaklık, küskünlük olduğunu biliyorsa, böylme bir teklif getirerek, o kişiyi zor durumda bırakmamaya bile çalışacak incelikler gösterir insanlar. Ve bu insanlar, emin olun, öyle politik değil, normal sağlıklı insan iç güdüleriyle böyle davranırlar. Basit bir seyahatte bile böyle bu.

Ya bizler. Güya uzun yıllar tecribesi olan devrimcileriz. Bu tür en basit insani ilişkiye bile yön veren hassasiyetlerin izi bile yok.

Biz ki bir yolculuktan da daha ciddi bir yola çıkıyoruz. Aynı hedeflere beklentilere sahip olmanın muazzam bir önemi vardır. En basit birlikte yapılan bir tatilde bile, kimi şehir gezmelerinden, kimi deniz kıyısından hoşlanıyorsa, yani farklı amaç ve beklentiler varsa, bunların bir sürü gerginliğe yol açacağı göz önüne getirilerek, bileşim oluşturulmaya çalışılır.

Biz ise en basitinden tatile çıkan insanlar kadar bile hassasiyet göstermiyoruz. Deniz kıyısına tatile gidiyoruz ama dağda tatil yapma niyetindeki arkadaşları da, hadi biz tatile gidiyoruz diye birlikte götürmeye kalkıyoruz: sonra da, ilk yol ağzında, hayır şu yoldan gidelim deyince, şu yoldan mı gidelim, bu yoldan mı gidelim diye bir adım bile gidemez oluyoruz.

Durumumuz aşağı yukarı böyle. Ama bırkalım politkayı bir yana, birlikte tatile giden normal insanların gösterdiği kadar hassasiyetle bile bu konuya yaklaşılsaydı, emin olan daha az zaman ve güç israfı olurdu.

Yani ortada iki farklı davranış kodu var. Biri, derhal grup kuruyor ve şunu da alalım demiyor, şunun da alınmasına ne dersiniz diyor. Diğeri, şunu da al diyor. Grubu bir yük gibi görüyor.

Bilmiyorum farkı anltabiliyor muyum?

Kaldı ki bizlerin, hiçbir ortak geçmişimiz de yok. Farklı politik kültür ve geleneklerden insanlarız: yani çok daha dikkatli olmamız, çok daha hassas davranmamız gerekir. Bir ortak tatile giden insanlar çoğu kez yıllardır birbirini tanyan insanlardır. Ama bu insanlar hiç tanımadıkları biriyle bir iş yaparken, yanlış anlama ve diğer sürtüşmeleri asgariye indermek için, eksta bir hassasiyet gösterirler.

Halbuki bizlerde böyle bir şey de yok.

Bunu da bir fark ile göstereyim. Örneğin, bu grubu kurduğumda ilk yaptığım iş, derhal Tayfun’u da moderatör yapmak oldu. Çünkü ne kadar benzer görüşleri savunuyor isek de, farklı politik kültür ve geleneklerden insanlarız ve ilk kez bir birlikte işe girişiyoruz. Bunu yaparak, demek istediğim şudur. Bak kardeşim bu grubu kuruyorum kuran olduğum için otomatikman moderatörü benim. Bu bir yetkidir. Siyasi mücadelede, öyle durumlar olabilir ki, ben bu moderatörlük yetkisini bir ayrılıkta falan bilinçli veya bilinçsiz kendime yontmak için kullanabilirim. İçin rahat olsun, bu nedenle seni de moderator yaptım. Yani sen de aynı yetkilere sahipsin.

Bunun benden talep edilmesi gerekmez. Bunu benim yapmam gerekir. Bu kadar basittir bu. İnsanların bunları düşünmesi gerekir. Öyle olmalı ki, bunlar adeta sözsüz anlaşmalar

85

olmalıdır. Şimdi tersne bir örnek. Oğuz’dan bir örnek. Ama bu yanlış anlaşılmasın, sadece Oğuz böyle değil. Yukarıda da değindiğim gibi herkes de olabilirdi. Anladığım kadarıyla bu sadece Oğuz’a has bir stil değil. Tesadüfen Oğuz.

Oğuz’un bu gruba yolladığı mektubu olduğu gibi aktarıyorum.

“Selamlar Demir Sen ses verin diye sikiştırıp duruyorsun. Yazın hakkında ilerde sana yazacağız. İlk elden şunu söyleyebilirim güzel olmuş tartışma için kuvvetli bir zemin. sanırım bir sonraki pazar toplantı yapacağız. senin yazıda toplantının gündemlerinden birisi olacak. geciktiğimiz dogru. İlk sayıyı ve buroşürü mart ta çıkaralım diye düşünüyoruz. İlk Sayısı için toplanacağız.

Derginin çıkması katılacakların önüne engel değil. Biz y ıllardır birbirini tanıyan insanlar yanyana gelip bu işi konuştuğumuz için dergiyi anlatma sıkıntısı pek çekmiyoruz. Tabi seninle, Denizle ve Orhan/lada bu duruma gelmek lazım. zamanla bu da olur. Önemli olan politik hedefler bakımından benzer vurguları öne çıkarıyor olmamız.Öyle bu işin içine girecek veya çağrı çıkarılacak grup vb. çevreler zaten yok olmayan şeyler üzerine vakit kaybetmenin manası da yok.Kimi tek tek insanlar var onlarında önemli bir bölümü ile temas kurmuş durumdayız.Biraz da bundan sonra derginin içeriği ve kendisi çağrıcı olabilir.Yazılı bir çerçeve olması tabii ki iyidir. Senin yazın da tatrtışıldıktan sonra bu ihtiyacı karşılar diye düşünüyorum.Eren bu ay içinde almanya da olacak daha uzun onunla konuşursunuz.Biz geciktiğimizi düşünüyoruz. Bu işi Temmuz/dan bu yana konuşuyoruz para pul meselesi şu ana kadar gecikmeye neden oldu bu da halloldu gibi artık beklemek şuna da bakalım buna da bakalım demek bizim durumumuza uygun değil.Orhan la yazışmalarınızın ruh hali bizim ruh halimize pek yakın değil onun için bunları yazdım. ilkerçayla@hotmail.com gruba üye yapılacak.Teşekkürler. selamlar O.Ender” Dikkat edilsin, Oğuz, “ya kusura bakma, biz eski aynı örgütten gelenler olmanın alışkanlığıyla işleri eskisi gibi götürmeye devam ediyoruz. Aslındaz öyle olmaması gerekir. Bu yanlışımızı ilk elde düzeltmek hedefimiz olsun” gibi şeyler söyleyip, böyle bir davranış moduna geçeek

86

yerde, “sıkıştırıp duruyorsun” gibi yani şikayet etme fazla deyip sorunu karşı tarafa atıcı bir ifade ile başlıyor.

Diyelim ki hakikaten gereksiz şikayet eden bir durumdayım. Bu durumda bile belli duyarlılıkları, hassasiyetleri, farklı geleneklerin ortaya çıkarabileiceği yanlış anlama ve güvensizlikleri gözeten bir insanın yine de böyle yukarıdaki gibi yazmaması gerekir. (Elbette benim için önemli değil. Ben bunlardan alınmam. Anlatmak istediğim, genel bir şey.)

Sonra “Biz y ıllardır birbirini tanıyan insanlar yanyana gelip bu işi konuştuğumuz için dergiyi anlatma sıkıntısı pek çekmiyoruz. Tabi seninle, Denizle ve Orhan/lada bu duruma gelmek lazım.” Diyor.

Yani o davranış modunu değiştirmek değil, onları da aynı davranış modu içine almak ve yine sorunu onlar olarak görmek. Kendisinin gereğince hassas olmadığını görmemek. Öyle bile olsa karşı tarafa karşı kendini hatalı gibi koyarak biraz güven ve cesaret vermemek Bilmiyorum anlatabiliyor muşyum? Yanlış anlaşılmaktan çekiniyorum. Bunu Oğuz’un veya sornradan “Şunu da üye yap” dilye üye yapılmış arkadaşların kendilerine karşı anlamalarından çekiniyorum. Bunu bir gayrı resmi sohbet gibi okuyun lütfen.

Bu konularda Oğuz öyle hassasiyetten yoksun ki anlatılamaz. Yukarıdaki mektubunda. “Biz” diye başlayıp gidiyor örneğin. Peki bu “Biz” kim oluyor? SPD’li arkadaşlar mı? Aynı davrınş koduna sokulacaklar da Demir, Deniz, Orhan, yani “troçkistler” oluyor her halde.

Sonra her gelişme hakkında, aman arkadaşlar kendini dışlanmış hissetmesin, böyle bir his oluşmaması için her şeyi yapayım diye düşünüp davranacak yerde, biz işleri götürüyoruz, öyle kafaya takacak bir şey yok anlamında satırlar.

Bunun Kurtuluşçu, Troçkist meselesi olmadığını söyleyeyim. Aynı durumlarla Sınıf bilinci denen dergiyi çıkaran troçkislerle de yaşamıştım. Ve hala da benzer şeyler yaşıyorum.

Bu büyük ölçüde aslında kültürel olduğu kadar, aynı zamanda politik farklarla da ilgili. Bu Oğuz’un yine yukarıdaki yazısında görülüyor. “Yazılı bir çerçeve olması tabii ki iyidir”. Yani olmasa da olur ama olursa daha iyi olur gibi. O yazılı metnin öneminin kenara itilmesi ve şimdi ortaya çıkan aslında teorik, politik, stratejik ayrılığın da yansıması. Ama sadece bunun oluduğunu da sanmıyorum. Bu biraz farklı politik kültürle ilgili gibi geliyor bana. Çünkü hep aynı şeylerle, farklı politik geleneklerden insanlarda karşılaşılıyor.

Emin olun, bizler on sekiz yaşında Dev genç militanlığı yaparken bile çok daha farklı bir politik kültüre sahiptik. Çok daha hassastık. Nasıl oldu da bütün bunlar unutuldu anlayamıyorum. * Hayaller Bu dergi projesine başladığımızda bayağı hayaller kurdum. Ben aşağı yukarı şöyle bir şey bekliyordum.

87

Çağrı taslağını yazdıktan sonra, arkadaşların belli bir hayacan duyacaklarını, derhal bu metni, dergide yazar olması düşünülenlere, “biz böyle bir anlayışla dergi çıkarmak istiyoruz, görüşlermizin ana hatları bunlar. Elbette sizin bütün görüşleriniz bunlara tam uymayabilir.

Ama sizin görüşlerinizin böyle bir dergide yer alabileceği kanısındayız: sizin için de bir mahzuru yoksa dergide yazar olamanızı dileriz” tarzında bir mektup hazırlarız diye düşünüyordum.

Zaten metnin kendisi bir filitre işlevi göreceğinden, yani böyle radikal bir demokrasiye bir arada bulunmak bir yazar için sorun oluşturmuyorsa, bizim için hiç sorun olmaz diyerekten, en geniş bir çevreye yazar olmaları için mektuplar yazar, bazılarını onore etmek için ayrıca gidilir vs.. Kimlere yollanacağını belirlemek için, herkes kafasandaki isimleri gruba yollar.

Bunlardan bir liste çıkaılır. Ertuğrul Kürkçü’den Ahmet Altan’a, Vetat Türkali’den Orhan Pamuğa, Murathan Mungan’dan Mete Tuncay’a var olan herkese olabildiğince bir geniş liste çıkarılır. Çağrı metni ve bir mektupla müracaat ederdik.

Aramızda, kimlerin kimleri tanıdığı, kimlere kimlerin gitmesini, kimleri aracı olarak seçeceğimiz gibi konuları görüşür, bütün bu insanları ikna için ne gibi yollar arayacağımızı görüşürdük.

Ben eminim ki, eğer böyle bir yol izleseydik, Türkiye’nin ve Kürtlerin entelijansiyesinin en iyilerini yazar kadromuza alırdık. Hatta bunlardan bir kısmı, çağrı metnini bile imzalayabilirlerdi.

Sadece yazarlar içindeğil, böyle bir çağrı metnini aynı zamanda, derginin maddi olanakları için de kullanabilirdik. Örneğin, ben Avrupa’da “böyle bir anlayışa dayanan bir dergi çıkacak.

Bu anlayışları savunacak bir dergiyi çeşitli şekillerde destekleyecek arkadaşlarla, bunu nasıl yapabiliriz diye bir toplantı yapalım” desem, hatta Eren Keskin’in burada oluşuna denk getirerek bir de toplantı örgütlesem, bir sürü maddi gelir de toplayabilirdik bir sürü aktif destekçi çıkardı. Dergi daha çıkmadan toparlayıcı bir işlev görürdü.

Benzeri şeyler elbette Türkiye’de de yapılabilirdi.

Tabii bütün bunlar, Oğuz ve diğer arkadaşlar da Çağrı’yı okuduklarında aynı çoşkuyu duysalar ve rahatsızlıkları nedeniyle ayaklarını sürümeye başlamasalardı olurdu.

Böylece Türkiye entelijasiyesinin en iyilerini yazar olarak kadrosuna almış, dünya ve bölge için net bir programı ve stratejisi olan bir dergi olarak çıkmış olurduk. Bir sosyal hareket yaratmanın tüm koşulları olurdu. İşin ilginci bir çok ek koşul da desteklerdi bunu. Örneğin, Bizim Çağrı, ABD’nin Büyük Orta Doğu’suna karşı bir alternatif ve ve onun eleştirisidir. Ona aniden bir aktüaite kazandırırdı.

Keza çağrı Kürt hareketi içindeki devrimci demokrat PKK kadrolarına büyük bir ideolojik silah vermektedir.

Ben eminim ki, Öcalan bizim çağrıyı okusa, tek anlayıp destekleyebilecek kişidir. PKK’nın yöneticileri, Sol bloktaki sosyalist partilerin kafa yapısındadır. Ne bunun önemini anlarlar ne de desteklerler. Aksine engellerler. Sadece Öcalan bu çaptadır. Öcalan boşuna demiyor hep

88

“bni anlamıyorsunuz” diye. Gerçekten anlamıyorlar. Aynı şekilde Türk solu da anlamıyor.

Zaten hedeflermizden biri de Çağrı’nın Öcalan’ın eline geçmesini sağlamak olmalıydı. Bunun için Eren Keskin’den rica etmiştim, ne olur bu Çağrı’nın Öcalan’ın eline ulaşmasının sağlayın diye. Bunun için de derginin ilk sayısında yayınlanması gerek şarttı. Çünkü yayın olduğunda veriliyordu.

Bu takdirde büyük olasılıkla Öcalan bunu Kürt hareketine ve DEHAP’a belki PKK’ya program olarak bile önerebilirdi. Bu olasılık vardı.

O zaman bu metin ve dergi birden bire, orta doğudaki en dinamik kitle hareketinin örgütünün programı olabilirdi. Böyle bir durum, birden milliyetçi Türk soluna karşı çok muazzam bir karşı saldırı yapma olanağı verirdi. Birden milliyetçiliğin ne olduğu üzernine tartışma kopar buradan Marksizm yine yavaş yavaş insiyatifi kazanırdı.

Böyle olunca üniversitelerdeki genç ve radikalleşen kuşağa ulaşılırdı. Kürt hareketi bir türlü kültürel sınırları aşıp onlara ulaşamıyordu. Türk solu ise Kültürel kotları tanımakla birlikte onları kendi gettosuna ve gerici ideolojisine hapsediyordu. Böylece bu çember kırılırdı.

Kürt hareketi ile Türkler arasında onun bir paratının olması, bir anda emme basma tulumba gibi çalışma olanağı yaratırdı. Türkler içinden çağrıdaki perspektife dayanan bir hareket ve dergi, Kürt hareketinde Öcalan’ın, yani devrimci Demokrasinin Barzani ve Talabani’ye karşı durumunu güçlendirir. Kürt hareketinin bu dudrumu da derginin ve çağrı’daki çizginin.

Bütün bunlar mümkündü. Gerçekleşmeyebilirdi ama gerçekleşebilirdi de. Ama bunlar yapılmış olsaydı daima bir alternatif olarak var olurdu. Çıkış kendisi bir olay yapılabilirdi. Baştan metin coşkuyla kabul edilip harekete geçilseydi.

Yayılmaya başlansaydı bunun başka dillere çevrilmesini öneren bir çok girişim ortaya çıkardı.

Böylece örneğin derginin ilk sayısında, gerekli tercümanlar ve kaynaklar bulunarak Çağrı, sadece Türkçe değil, Süryanice, Ermenice, Kürtçe, Zazaca, Arapça, Farsça, İbranice, Yunanca, İngilizce, Almanca da yayınlanabilirdi bir arada. Bu yayının kendisi bile başlı başına bir politik eylem olurdu.

O zaman Çağrı’da dile gelen anlayış kendisini tartıştırmaya başlar, Marksizm ve sol yıllardır yitirdiği ideolojik insiyatifi ve somut politika için alternatif olanağını elde ederdi.

Bütün bunlür mümkündü.

Hatta bu seçimlerde tek muhalefet bir olasılık olarak HADEP ve onunla ittifaka giren güçler olacağından, Öcalan’ın prestiji ve PKK kanalından, bu program bir anda, Türkiye politikasındaki bu biricik odağın programı haline bile gelebilirdi.

Rüya mı bunlar? Rüya ama gerçekleşmeyecek değil, her zaman gerçekleşme potansiyelini taşıyan rüya. Şimdiki gelişmeler ise böyle bir rüyayı bile olanaksız kılıyor.

Sanırım kimsenin böyle rüyalar gördüğü yok. Sanırım büyük rüyalar bile görülemez olmuş.

Büyük rüya görmeyenler büyük iş yapamaz. Oğuz’un program ve stratejisinin ve anlayışının en büyük eksiği de bu. Hiç bir rüya görmüyor ve rüya görmeyi kışkırtmıyor.

89

İşte bunları öylesine biraz sohbet havasında karaladım. Lütfen yanlış anlaşılmasın. Sadece kafamdan geçen kimi şeyleri anlattım. İsterseniz siz duymamış ben söylememiş olayım.

Saygılar Demir 26 Mart 2004 Cuma

35) Bir Ses, Bir değerlendirme - Orhan Gün (30.03.2004) merhabalar.. öncelikle internet olanaklarımın sınırlılığı nedeniyle son tartışma, mail akışını ayrıntılı olarak takip edemediğimi, ancak genel hatları itibariyle takip edebildiğimi belirtmek durumundayım. bu nedenle de yanıtlarım ve eleştirilerim sınırlı olacak. büyük oranda başilıklar halinde ileteceğim.

Oguz' un toplantı değerlendirmesinden başlamakta fayda var. Oguz toplantıda Demir'in hazırladığı çağrı taslağını Kürt sorunu ve Kürt hareketine yaklaşım konusunda Eren, Veysi ve kendisiyle yaklaşık bir gerekçeyle eleştirdiğimi belirtmiş. Bu konuda öncelikle belirtilmesi gereken, toplantıda, anladığım kadarıyla Veysi çağrı taslağını okumamıştı. Bu konuda söyledikleri Demirin çağrı taslağının içeriğine ilişkin değildi. Dolayısıyla Veysiy'le yaklaşık olarak aynı noktadan eleştirilerde bulunduğumu söylemk yanlış olur.

Diğer nokta ise benim eleştirimin ve yaklaşımımın temel nedeni, Oguz'un ve Eren'in kaygılarını anlamam ve bu konuda bir uzlaşmanın sağlanıp, metnin ortaklaştırılmasını sağlamak yönündeydi. Bu doğrultuda itiraz edilen noktaların metnin bütünlüğü açısından değerlendirildiğinde değiştirilemeyecek veya metinden çıkarılamayacak bölümler olmadığıydı. Güçler kısmında başlı başına kürt hareketi değerlendirmesi yapılması, evet biraz göze batıyor faka bu yanlış olduğu için değil, metnin bütünlü açısından eksik olduğu için. Bu kısmın potansiyel güçlerin ve öncelikjle hedeflenen güçlerin açılımının yapılmasıyla düzeltilebileceğini söyledim. Ouz'un 'bu bölümler bizi Kürt hareketi içerisindeki tartışmalara çeker' tespiti doğru bir tespit. Yanılmıyorsam kimsede bunu reddetmiyor. Fakat Oguz ve Eren bunun olumsuzluklara neden olcağını düşündükleri için ayrılıyorlar. bu tartışmada ben de bu kaygının anlaşılabilir olduğunu düşünüyorum. Doğruluğu veya yanlışlığını değerlendirmekten ziyade.. Bu noktada da yapılması gerekenin metnin bu kısımlarının düzeltilmesidir.

Ortaklaşmak için böyle bir adım atmamanın çok fazla şey kaybettirmeyeceğini düşünüyorum.

Fakat bugün geldiğimiz nokta, Oguz'un çağrı metnine ilişkin eleştirilerinin biraz daha açımlandırması ve Demir'inde bu ayrım noktalarının üzerine gitmesiyle biraz daha karmaşık bir hal aldı. Genel itibarı ile birbirinden ayrılan iki ayrı eğilim ortaya çıktı. Burada şunu iyi değerlendirmek gerekiyor. Bu iki ayrı eğilim politik sonuçları itibarıyle mi birbirinden ayrılmıştır yoksa perspektif ve bakış açısından mı?

Eğer perpektifte, bakış açısında ise-ki daha çok öyle gözüküyor- unutulmamalıdır ki burası politik sonuçlar itibarıyle, ortak politik bir hattın yaratılmasının mümküniyeti üzerinden bir araya geldi. Bence bundan halen çok da uzaklaşılmış değil. Bu hat Demokratik Cumhuriyettir.

90

Demir iki ayrı eğilimin ifadesi olarak bu derginin düzenlenmesini öneriyor. Genel itibariyle baktığımınzda ikiden çok eğilimin bu derginin içerisinde olduğunu, olacağını belirtmek yanlış olmaz. Örneğin Selma da toplantıda ifade ettikleriyle bir başka eğilimi ifade ediyor-her ne kadar bunları halen mail gruna yazılı olarak sunmadıysa da-. Demirin ifade ettiği iki farklı eğilimin ayrı düştüğü en önemli nokta, politik olarak bakıldığında, mücadele edilmesi gereken hedeflerden birinin(gerici, demokratik olmayan milliyetçilik) öncelik meselesi. Bu sorunu ortaklaştığımız politik hedefler için, hedeflere karşı mücadele ederken çözebileceğimizi düşünüyorum. Bu konuda Kürt hareketi de bize yardımcı olacaktır.

Bu açıdan derginin bugün iki eğilimin ifadesi olarak yola çıkmasında bir sakınca görmüyor ve derginin çerçevesini de genişleteceğini düşünüyorum. Şimdilik bu kadar. En kısa zamanda görüşmek üzere..

Orhan Gun

36) Kısa Bir Değerlendirme – Tayfun Şen (31.03.2004) Merhabalar; İnterneti epey bir zamandır verimli kullanamamanın sıkıntısını yaşıyorum. Her gün çıktılarıyla düzenli izlemekten, haftada bir ve o da hızla maillere şöyle bir bakmaya dönüşen sıkıntılı internet ilişkim, ne kötüdür ki, her şeyin kötü gittiğine yönelik kaygılarımı silen ve umutlandıran bir dergi girişimine denk geldi. Açılımın mail grubuna, önceleri başka mail gruplarına ayırdığım zamanın küçük bir parçasını bile ayıramadım/ ayıramıyorum da.

Dergi girişiminde, mail grubuna da yansımış tartışmayı olumsuz olarak değil, tersine girişimin politik ciddiyetinin başlamış olması olarak görüyorum. Bu anlamda, eğer girişimin kurucuları olarak gerekli özen gösterilirse, sanırım şu veya bu biçimde, belli bir uzlaşma içinde girişim iddialarına uygun biçimde yürüyebilecektir.

Ank. Ve ist. Toplantılarından kendime yönelik olarak, kısaca bahsedeyim.

Ank. daki Toplantıyı, ist. Gelen bazı arkadaşlarla, ankaralı arkadaşların bir tür sohbeti olarak nitelemek daha uygundur. Bu toplantıda, bazı teknik gereklilikler ile manifesto üzerine konuşulmuştur. Manifestonun özüne yönelik bir eleştiriden öte, biçimsel konulardaki eleştiriler olmuş, derginin kendi iç uzlaşması olarak ele alınabileceği fikri genel kabul görmüştür. (yazarlara iletilecek bir metin olarak ele alınabileceği vurgulanmıştır) İst. Toplantı, manifesto üzerine bence öze yönelik eleştirilerin yoğunlaştığı bir toplantı olmuştur. Gönlümden geçenin bu manifestonun, derginin ortak metni olmasını istediğini ve eleştirelirn haksız olduğunu, bu teorik-politik metinden çıkarılan politik sonuçların bir zorlama olacağını belirttim. Ancak, görüldü ki, toplantıya katılanların hemen hemen hepsi için metin ortak bir metin oluşturamayacağıydı. O zaman, metnin geri çekilmesi gerektiğini söyledim. Çünkü toplantıya katılanlardan kimseden böyle bir destek gelmeyince, tek başıma metnin ileri sürülmesi anlamsızdı. Fakat ortada şöyle bir durum vardı; sözlü olarak eleştirilen metine yönelik mail grubunda her hangi bir yazılı eleştiri söz konusu değildi. Bu eksikliğin giderilmesi için, özelikle eleştiri yapan arkadaşların bunları mail grubuna göndermeleri

91

gerektiğini ve orada tartışmamız gerektiğinin altını çizdim.

Mail grubuna gelen, Oğuz'un, Demir'in yazılarını bu gün okudum. Üzerinde düşündüm. Bu yazıları okumadan önce, aklımda bir uzlaşma sağlamak vardı. Özellikle İst. Toplantısında manifestoya karşı çıkışın bu kadar net olması benim açımdan şaşırtıcı oldu. Netliği, kararlılık açısından diyorum, aksine teorik anlamda karşı çıkışta bir muğlaklık ortada duruyor halen.

Oğuz'un yazdıkları henüz embriyon halinde. Bu yazdıklarını geliştirdiği oranda, teorik ve politik netliğe ulaşacak. Ve halen umudediyorum ki, Oğuz'un direngenliği, ortaya çıkan ve aslında demokratik cumhuriyet, ulusalcılık üzerine olan yeni bir fikrin, politik karşılığı konusundaki bilinemezliğe karşı aşırı temkinliliktir. Ancak, manifesto, şu ana kadar gördüğüm ulusalcılık üzerine olan metinler içinde benim düşünceme, yazdıklarıma en uygun olanı olduğu gibi, teorik ve politik anlamda güçlü, şaşırtıcı bir metin.

Dergi çıkarma düşüncesi ortaya atıldığında, Türk solu içindeki ulusalcılık ve ekonomizme karşı, sistematik bir düşünce oluştururken mücadele edecek bir araç olarak görmüş ve "bu tarafın" "Birikim" dergisi gibi demiştim. Ama süreç, daha popüler ve politik dergiye evrildi.

Bu da büyük bir sorun değildi. Kuşkusuz, devrimci demokrasi politik hattının örülebilmesi böyle bir dergi içinde de mümkündü. Bunun tek bir koşulu vardı kuşkusuz, o da çıkarıcılarının fikirlerini serbestçe, hiçbir kısıtlama olmaksızın dergi bünyesinde ifade edebilmeleri. Manifestonun, bu anlamda dergi çıkarıcılarının tümü için olmasa bile, bir kısmının görüşü olarak, yayınlanması kriterdir. Bunun biçimi bulunabilir. Ama bu olamaz deniyorsa, (bu kaygı düzeyinde bile olsa mümkün değildir, çünkü her kaygı, aynı zamanda politik görüş ve pozisyondan kaynaklanır) çıkarıcılarının arasındaki fikir farklılıkları, ortak dergi çıkarmaya elvermiyor demektir. Bu noktada, manifestonun yayınlanmasını isteyen birisi olarak, dergiye istenirse yazı katkısı sağlayacak biri olarak kendimi tanımlamak durumundayım.

Umudumu sürdürüyor veya sürdürmek istiyorum. Oğuz, Talabani, Barzani türü bir milliyetçiliğin, aslında ezilen anlamında Kemalizmin ters yüzü olduğunu, etniye, dine dayalı bir milliyetçilik olduğunu, onun haklılığının, aynı tür bir milliyetçiliğin zulmü altında bulunmasından kaynaklandığını, sosyalistlerin desteğinin bu temelde olduğunu, dilinin, kültürünün ve ulusal kimliğinin yok sayılmasına karşı çıkışın, nesnel anlamda haklı olduğunu, hiçbir koşulun politik olarak bu haklılığı örtecek, silikleştirecek bir gerekçe olamayacağını kabul edecektir.

Ulusalcılık üzerine bir teori ortaya koyacaksanız ve bu Marksist olma iddiasını taşıyacaksa, her şeyden önce Türk gibi, Kürt gibi, Alman gibi düşünmemekle olur. Eğer, dini, dili, etniyi politik olanın dışına çıkarmak düşüncesinden, Kürt dilinin, etnisinin yok sayılmasına hizmet edebileceği kaygısı taşınıyorsa, bunu Türk milliyetçiliği yıllar öncesinden bulup çıkarırdı diye düşünüyorum. Tersine, bu fikir Türk milliyetçiliğinin temellerine saldırır. Kürt hareketi içinde, Türk oligarşisinin en çekindiği akımı güçlendirir. Bu demokratik Cumhuriyet akımıdır.

Dile, dine ve etniye dayanan bir milliyetçiliğin Oğuz tarafından savunulacağını düşünmüyorum. Ancak, bu tür milliyetçiliğin ezilmekten kaynaklı demokratik taleplerine sahip çıkılır. Bu taleplere ayrılma hakkı da dahildir ve bu hak savunulmadığında veya silikleştirildiğinde, bir ezen ulus sosyalisti şöven duruluna düşer. Tüm bunların denmesi, 92

sosyalistlerin dile, etniye, dine dayalı bir milliyetçiliği savunur anlamına mı gelir? Hayır.

Denebilir ki, dilin, etninin, dinin politik egemenlikten çıkarılabilmesinin, politikadaki tercümesidir bu. Bir devlet sınırı içinde, bir kişi veya milyon kişi, dilinden dininden, etnisinden dolayı zulme uğruyorsa, o, ezen kadar haklarını elde edemediği sürece, politikadan etniyi, dini ve dili dışlamanın koşulları o kadar uzaktır. Sosyalistler, ezilenin dili, etnisi ve dini dolayısıyla baskıya uğramasına karşı, onların dil, din özgürlüğünü ve ayrı etniden geldiklerini ve bu onlara en az ezenleri kadar hak tanıdığını koşulsuz kabul ederler. Ama hiçbir zaman, etniye dayalı bir milliyetçiliği savunmazlar, dine dayalı, dile dayalı bir milliyetçiliği savunmazlar. Etniye, dile ve dine dayanan Türk milliyetçiliği karşısında, Etniye, dile ve dine dayalı Kürt milliyetçiliğinin erdemlerini keşfetmezler. Kürt milliyetçiliğinin, dine, etniye ve dile dayandığı koşullarda bile, nesnel olarak ilerici olduğunu, taleplerinin demokratik olduğunu, ayrılma hakları da dahil tümünü koşulsuz savunma durumunda olduklarını söylerler. Bu bizi ulusalcı Türk sosyalizminden ayırır. Şu kaygı yersizdir, manifesto Apoculuk dışında tüm Kürt hareketlerini "gerici milliyetçi" olarak tanımlıyor ve onları bölüyor. Tersine manifesto Kürt hareketini bölmüyor, Kürt hareketinde zaten varolan bölünmeyi, ulusalcılık noktasındaki farklılıktan kaynaklı bölünmeyi tanımlamak için bize veri ve arka teorik argüman sunuyor. Bunu açıklamayı, Etniye dayalı politik Kürt milliyetçiliğine savaş açmak anlamına getirmek olduk büyük bir zorlamadır. Halbuki, bu, devrimci demokrasiye, Kürt ve Türk sosyalist hareketi içinde büyük bir destektir.

Serafettin Elçi, geçen bir TV programında Dehap'ın seçim başarısızlığını Kürtçülükten uzaklaşmasına bağladı. Kürt hareketi içinde etniye, dile ve dine dayalı bir milliyetçilik ile devrimci demokrasi (Apocu çizgi) farklılığı var kuşkusuz. Elçi, Kürtlere daha çok Kürtçülük yapmazsanız, başarısız olursunuz diyor. Tüm politik koşullarda Kürt hareketi içinde bu eğilimi güçlendirici koşullar sunuyor. İşin ilginç yanı, Bir çok Türk sosyalisti de Kürtlere Kürt partisi olun, Kürtçülükle sınırlı bir politika yapın diyor. Bu benzerliğin ulusalcılığa bakış açısından aynı köklerden beslendiğini söylemek yanlış değil. Türk sosyalisti Kürt hareketindeki devrimci demokrasinin tüm Türkiyeyi ve ortadoğuyu demokratik yönde dönüştürücü etkisini görmezden geliyor. İçten içe, Kürtlerin sadece Kürt haklarını alabilecek konumdan öteye gitmemelerini isteyen Türk milliyetçisini saklıyor bunu derken. Elçi de dile, etniye dayanan bir Kürt milliyetçisi, o da Kürt devrimci demokrasisinin başarısızlığını içten içe istiyor. Aynı milliyetçilik anlayışından beslenen bu iki eğilim, politikada farklı konumlarda bulunuyorlar. Bundan ötürü, Elçi, nesnel anlamda ezilen bir etniyi, dilin haklarını savunurken ilerici iken; kendi dil ve etni imtiyazını savunan Türk sosyalisti gerici oluyor.

Etniye, dile, dine dayalı bir ulusçuluğun, ortadoğuyu bir bütün olarak kan gölüne, bir halklar boğazlaşmasına götürdüğünü sanırım en iyi Öcalan gördü. Eğer ulusların birbirlerinden ayrışması ve ayrı devlet kurmaları gerektiği takdirde bile, bunu demokratik bir devlet altında, olabildiği oranda kansız, çatışmasız ve düşmanlığı geliştirmeyecek tarzda olabileceğinin vurgusunu yaptı. Yani, devrimci demokrasi, ulusların ayrılma haklarının gerçekleşmesinin de en insani yoludur. Diyelim Kürtler ayrılmak istedi. Bunun demokratik cumhuriyet koşullarında, yani dili, dini etniyi politik olandan dışlamış koşullarda yapmasının, gönüllülüğü ile, insaniliği ile; dine dayalı, etniye dayalı, dile dayalı devletlerin varlığı

93

koşullarında yapmasının zorluğu ve çatışmacılığı ortadadır. Onun için, ayrılma hakkının savunusunun politik dile tercümesi bu gün demokratik cumhuriyettir.

Aslında mail grubunun özelliğinden aklıma gelenleri öylesine sıralamaktayım. Şimdi de, dergi süreci ile ile ilgili kısa kısa önerilerimi sunacağım: 1) dergi, varolageldiği biçimde kurucuları ile çıkarmanın yollarını aramaya devam edelim.

Derginin ilk sayısını çıkarma tarihini erteleyelim. 2) Eğer bu kabul görmez ise, dergide manifestoyu, savunanların imzası ile ilk sayıda yayınlayalım. Uygun bir biçimle. Ek, çekal vb. ve yine kurucular arasında mail grubunda tartışmaya devam edelim. 3) Oğuzun çıkış yazısını görmedim henüz. Bana birisi bunu gönderirse sevinirim. Nedense benim mail grubunda göremiyorum. Yanlışlıkla silinme olabilir. Daha uygun ve kısa, herkesi "genel" olarak kapsayacak bir çıkış yazısı ile çıkalım. 4) Eğer bunlar genel bir kabul görmüyorsa, Manifestoya karşı çıkanlar dergiyi çıkarsın; diğerleri yazı gönderen konumda olsun (benim konumumda böyle olacak).

Sağlıcakla kalın...

31. mart. 2004 tayfun...

37) Kısa ve Gecikmiş Bir Durum Değerlendirmesi (12.04.2004) Merhaba Uzun zamandır yazma isteğimin önüne çıkan bazı engellerden dolayı yazımı biraz geç yolluyorum. Diğer yandan da benzer yaklaşımlarımızın olduğunu gördüğüm Demir’in ve Tayfun’un yazılarına gelecek tepkileri beklemeyi tercih ettim. Ancak şimdiye kadar herhangi bir yazı gelmiş değil.

Benim açılımla ilişki kurmam Demir sayesindedir. Daha önce Demir’le birkaç yazışmamız olmuştu, benzer görüşlere sahip olduğumuzu gördük ve demir bana böyle bir girişimin varlığından bahsetti. Politik açıdan kendimi oldukça yalnız hissettiğim bir noktada böyle bir girişimin varlığı beni oldukça heyecanlandırdı. Demir’e böyle bir çalışma için elimden geleni yapabileceğimi hemen ilettim. Çevremdeki birkaç arkadaşa da böyle bir girişim olduğunu ilettim. İlk olarak Orhan’la birlikte Oğuz’la temas kurduk. İlk başlarda bu dergi girişimine sahip çıkan arkadaşların demirle aynı perspektife sahip olduğunu düşünüyordum. Ne zaman ki çağrı metni yazıldı, o zaman işin rengi daha da belirginleşmeye başladı. Sonrasını biliyoruz. İlk başlarda metnin biçimine yönelik olarak başlayan eleştirilerin tamda düşündüğüm gibi aslında doğrudan içerikle ilgili olduğunu gördük. İstanbul toplantısında ortaya çıkan tablo metnin geri çekilmesi doğrultusundaydı. Ve bu Tayfununda belirttiği gibi ciddi bir kararlılığında ifadesi oldu. Fakat hala bu kararlılığın nedenleri yazıya dökülmüş değil. Yazımı geçiktirmenin bir diğer nedenide aslında böyle bir yazıyı bekleyişti. Çağrı metnine gelen tek karşı çıkış yazısı oğuzdan geldiği için onun yazısı üstünden

94

konuşmak gerekiyor. Oğuz çağrı metninde Kürt hareketi içinde varolan iki çizgiye yapılan vurgudan rahatsızlığını dile getiriyor. Böyle bir vurgunun kürt hareketini böleceğinden zayıflatacağından dem vuruyor ve vurgunun sahiplerinin ezen ulustan gelen sosyalistler olmasından kaynaklı olarak da oligarşinin yedeğine düşececeğini belirtiyor. Fakat şu çok açık ki bu bölünme zaten var olan bir bölünmedir. Kürt hareketi içinde etniye dayalı siyasetin güç kazanıyor olması onu asıl zayıflatan durumdur. Sosyalistler ezilmişliğinden kaynaklı olarak her koşulda ezilenlerin hareketini tavizsiz olarak desteklerler. Buna en yakın örnek; bu çağrı metnine sahip çıkanlar (en azından Demirin görüşlerini yazılarından biliyorum) Irak işgali sırasında Türk sosyalistlerinin yapması gerekenin amerika karşıtlığından çok, güney kürdistanın (güneyliler her ne kadar etniye dayalı bir siyaset yapsa da hatta abd nin yanında savaşsa da bu sosyalistler açısından hiçbir şeyi değiştirmemlidir vurgusuyla) kazanımlarını yok etmek için işgale hazırlanan türk ordusuna karşı mücadele etmek olduğunu vurgulamışlardı. Bu somut politik tavır önemli bir ayraçtır.

Bugünde türkiyedeki oligarklara (hatta tüm bölge oligarklarına ve emperyalizme karşı) karşı tüm bölge ezilenlerinin eline önemli bir silah verecek olan çizgi dini, dili, etniyi politik alanın dışına atmayı öneren demokratik cumhuriyet çizgisidir. Demokratik cumhuriyet programının kendisi etnik ve dinsel temelli politika yapan tarafı ya da tarafları baştan karşısına almak durumundadır. Bu anlamıyla ezilenleri bölücü değil tamda birleştirici bir işleve sahiptir.

Ezenlerin elinden tüm silahlarını alır, tüm gücü ezilenlere verir. Bunu yaparken etniye dayalı siyaset yapan kürtlerin ezene karşı olan haklılığını hiçbir biçimde inkar etmez, ona sahip çıkar. Her koşulda onun ayrılma dahil tüm haklarını savunur. Bu onun ulusalcı sosyalizmden tamamen ayırır. Fakat ezen ulus milliyetçiliğine karşı tersden aynı kapıya çıkan etniye, dile dine dayalı bir ezilen milliyetçiliğe karşı ezilenlerin devrimci demokaratik hareketinin yanında da açıkdan taraf olmaktır demokratik cumhuriyet programını savunmak. Ezileni desteklemek bayrakların karışacağı anlamına gelmez. Bayrakların birbirine karışmasının sonuçlarını tarih bize acı bir biçimde gösterdi.

Kürt hareketi içinde iki çizgi bizlerden bağımsız olarak vardır. Etniye, dile, dine dayalı siyaset hareket içinde güç kazanırken, devrimci demokrat çizgi tecrite itiliyor. Bu yalnız Kürt hareketi içinde değil Irak işgalinde de Amerikaya karşı mücadele içinde de güç kazanıyor.

Etniye, dile dine dayalı siyaset, devrimci demokrasiyi zayıflatarak güç kazanırken ezilenleri her durumda bölüyor, karşı karşıya getiriyor ve bölgeyi bir kan deryasına doğru sürüklemenin aracı haline geliyor.

Tekrar pahasına vurgulamak gerekirse biz sosyalistler açısından ezilenlerin mücadelesini her koşulda kayıtsız şartsız desteklemek boynumuzun borcudur. Bu anlamda talabani barzani çizgisinin güç kazanması kürt hareketinin haklılığına gölge düşürmez; ancak hareket içinde devrimci demokrasinin zayıflamasına neden olur, buda yakın vade de bölgenin kan deryasına dönmesi demektir. Sosyalistler ezilenlerin haklılığını teslim ederken kendi bağımsız duruşlarını korurlar, hareket içinde devrimci demokrasi lehine taraf olmak zorundadırlar.

Elimizdeki yegane devrimci program olan demokratik cumhuriyeti bayraklaştırmak zaten dolaysız olarak taraf anlamına gelmektedir. Bu anlamda şuna karar vermek gerekiyor milliyetçiliğe karşı bir duruş ortaya koyacaksak, bir türk ya da kürt gibi mi davranacağız

95

yoksa bir sosyalist olarak mı.

Tüm bunlardan sonra dergi çıkarma süreci nasıl gelişebilir ?

1.

Bu tartışma devam ettirilmeli ve birlikte çıkarma yolları aranmalıdır. 2. Tartışma da ortak bir noktaya varılamadığı durumda da derginin birlikte çıkarılmasının koşulları kanımca hala vardır. Bunun bu durumun temel kriteri çağrı metninin ilk sayıda savunanların imzasıyla basılması olacaktır. Bunun biçimi teknik bir tartışma konusudur. 3.

Eğer çağrı metninin basılmasına yönelik itiraz varsa manifestoya karşı çıkanlar dergiyi çıkaracak demektir, manifestonun savunucuları ise en fazla yazı gönderen konumda olacaklardır. Bunun derginin politik gücünü oldukca zayıflatacağını düşünüyorum. (Ayrıca muhtemelen manifestoya imzasını atanların yazıları manifesto çizgisinde yazılar olacağı için bu ne gibi sorunlara yol açacaktır, bu ayrı bir tartışma konusu olabilir. Kendi adıma yazılarım çağrı metninin çizgisinde olacaktır, bu konuda herhangi bir taviz vermem söz konusu olmayacaktır. ) * (Bundan sonra aylarca kimseden bir şey çıkmadı ve Eren, Oğuz ve diğer arkadaşlarırn yapılan önerilere verecekleri cevap beklendi. Bu arada Manifesto Metninde anlaşanlar olarak bir de ayrı bir dergi çıkarmanın gerek ve imkanları üzerine araştırmaya başladık.)

38) Açılım Projesindeki Arkadaşlara – Demir (04.06.2004) 04 Haziran 2004 Cuma Açılım Projesindeki Arkadaşlara, Aradan geçen epey zamanda somut önerilere bir türlü kesin ve yazılı bir cevap verilmedi.

Gerçi Oğuz, bu günlerde Eren Keskin ile görüşüp son ve kesin bir cevap yazacağını söylemişti ama, bu zaten bir usul sorununun tamamlanması anlamına gelecekti. Birlikte dergiyi çıkarma yönünde bir yaklaşım bulunmuyordu. Yine de Oğuz’un Eren ile görüşüp son metni yazması beklenebilirdi ama bu arada ortaya çıkan bazı gelişmeler nedeniyle bunu beklemek epey zaman kaybına ve bazı yanlış anlamalara yol açabilir. Bu nedenle, Oğuzun yazacağı son yazıyı beklemeden, esasen sonuç aşağı yukarı belli olduğundan, bu mektubu yazmaya karar verdim.

Bu mektubu Açılım projesindeki arkadaşlara yolluyorum. Çünkü hala resmen nokta koyulmuş da değil ve arkadaşların en azından gelişmeleri bilmeleri ve bundan sonrası için düşünülenleri bilmeleri hakkıdır. Ayrıca bu bilgiler belki onların kararları üzerinde de etkili olabilir. Önce kısaca bazı gelişmeleri anlatayım.

Açılım’ın ne Çağrı metninin ortaklaşa imzasıyla ne de çağrı metnini imzalayanlarla ortaklaşa olarak çıkmayacağı aşağı yukarı kesinleşince ve kesin bir cevap için bekleme sürecine girildiğinde, farklı yönlerden bazı gelişmeler oldu.

Bunlardan biri, gerek çağrı metninin, gerek onun teorik arka planı sayılabilecek Beşikçi Eleştirisi veya başka yazıların kitaplar olarak yayınlanması yönünde girişimlerdi.

Bu girişimler şöyle özetlenebilir.

96

Beşikçi Eleştirisi’ni PKK’lılara, etkileri altındaki yayınevlerinde hem Türkiye’de hem de Avrupa’da yayınlamaları için önerdim. (Hiçbir telif ücreti falan istemediğimi, gelirinin Kürt Ulusal Hareketine bağış olarak kabul edilmesini vs. de ayrıca vurguladım.)

Bu teklifi yaparken elbette kabul edilmeyeceğini tahmin ediyordum. Tahmin ettiğim gibi de kabul edilmedi. Gerekçe olarak da, “bizim bunları yayınlamamız sanki sizi Beşkiçi’ye karşı biz tahrik etmişiz gibi anlaşılır” tarzından yanlış, tutarsız ve saçma bir şeyler söylediler. (Öcalan’ın görüşme notlarında dediklerine rağmen bu tavırda bir değişme olacağını pek sanmıyorum. Engelleme devam eder. Böyle değil, ama başka biçimlerde. PKK bürokrasisi, etnik milliyetçilik PKK içinde sanıldığından çok daha etkilidir.)

Bundan başka tanıdığım, bildiğim küçük sol grupların yayınevlerine kadar birçok girişimim oldu. Haluk Gerger, Muzaffer Orucoğlu gibi tanıdıkların birçok kereler, “nasıl sen yazılarını yayınlayacak yayınevi bulamazsın, nice berbat şeyler basılıyor, dur ben arkadaşlarla görüşeyim” dedikleri oldu. Bunlardan da hiçbir şey çıkmadı. Sanırım onlar da önerilerine olumsuz cevaplar aldılar.

Bundan başka Türkiye’de Orhan bazı gişimilerde bulundu. O sonunda bir yayınevi buldu ama onlar da ancak gelecek yıl yayınlayabileceklerini söylediler. Çağrı metnini de kitap olarak yayınlama üzerinde duruldu ama bu yönde bir gelişme olmadı.

Bunun nedeni Dergi konusundaki belirsizlikti. Çağrı metni şöyle bir açmaz içinde bulunuyordu.

Metin, derginin çıkış çağrısı olarak yazıldığından, olur da dergi projesi bir biçimde gerçekleşirse ilk kez orada resmen yayınlanması gerektiğinden ve hala bir cevap bekleniyor olduğundan başka biçimlerde yayınlanması bu etkiyi azaltabileceğinden çelişkili ve belirsiz bir durum bulunuyordu. Yani cevabın gecikmesi, bu metnin kullanımını engelliyor ve geciktiriyordu. Durum aşağı yukarı kesindi ama ortada kesin bir cevap yoktu. Bu da eli kolu bağlıyordu.

Ne var ki, bu arada Irak, Kürdistan ve PKK’daki gelişmeler hızlandı o zaman artık daha fazla beklenemez oldu ve ben şahsen Öcalan’a ve Kongra Gel Kongresine birer mektup yazarak bu metni de ilettim. (Dergi projesi için cevap beklerken böyle bir girişim için epeyce de geç kaldığım kanısındayım.)

Her neyse, Mektup ve Yazılar Öcalan’ın eline geçmiş. Bunu Görüşme Notları’ndan öğrendik.

Dağdaki yöneticilerin eline geçtiğini ve okuduklarını da bana yazıları oraya ileten, dün akşam bildirdi.2 2

Bu vesileyle kısaca yorumumu da belirteyim. Anladığım kadarıyla Öcalan sadece mektubu okumuştu yazları okumamıştı. Mektuba dayanarak örgütüne kısaca mesajını ve tavrını iletmek istedi. Yazıları okuduğunda farklı şeyler de söyleyebilir. Eğer yazıları okudu da ona rağmen böyle konuştuysa, söyledikleri yazıların içeriğini örtmek ve sıradanlaştırmak anlamına gelir. Çünkü yazılar aynı zamanda Öcalan’ın görüş ve projesinin politik desteği olduğu kadar, teorik ve felsefi anlayışının da zımni bir eleştirisidir.

Ancak, her halükarda, Öcalan, yazıları okusa, etkilense ve çok sitayişkar şeyler söylese bile, bunların

97

Şimdi şöyle bir durum ortaya çıktı. Şu an bir mektubun varlığı biliniyor ama mektubun ne olduğu ve mektupta söz konusu olan metnin ne olduğu bilinmiyor. Hâlbuki ben bu mektupları gizli şeyler olarak değil, açık, tüm insanlarla paylaşılması gereken şeyler olarak yazdım. Şimdiye kadar sadece, muhatabının eline geçmesini beklediğim için yayınlamadım. (Bir örgütünce anlaşılmayacağı ve pratikte sıradanlaştırılacağı kesindir. Sanılanın aksine Öcalan örgütüne tamamen hakim değildir. Örgütteki eğilimler kendi politiklarını uygulamada, özellikle frenleme ve sabotaj biçiminde etkin kılmaya çalışırlar. Zaten Öcalan da bunu bildiğinden onları birbirine karşı dengeleyerek, biraz Bonapartist bir tarzda örgütü yönetebilmektedir.

Ancak yine de Öcalan’ın mektuba politik olarak olumlu cevap vermesi önemlidir ve onun sosyalizm ve devrimci demokrasinin ittifakından yana olduğun göstermektedir. Bu çok önemlidir.

Ama Öcalan’ın cevabı aynı zamanda, bu Dergi projesindeki arkadaşların itirazlarına karşı da bir cevaptır. Şimdi bu gelişmelerden sonra yeni br durum ortaya çıkmaktadır. Hem dergi projesiyle ilgili olarak hem de çağrı metniyle ilgili olarak.

Dergi projesiyle ilgili olarak yeni ortaya çıkan durum şu: Oğuz gibi Türk solundan gelen arkadaşların, kaygılarına karşı, bu kaygıların gereksiz olduğunu bizzat Kürt harketinin önderi doğrulamış olmaktadır. Bizzat o Çağrı taslağındaki çizgiyle birlikte iş ve güç birliğinden yana olduğunu ifade etmektedir.

Keza Öcalan, zımnen, Kürt hareketinden gelen Eren Keskin ve Veysi gibi arkadaşlara karşı, çağrı taslağındaki çizgiyle bir arada iş birliği yapılabileceğini söylüyor ve böyle bir işbirliğini destekliyor.

(Hatta örgütsel olarak federasyon gibi bir şeyler bile öneriyor). Eh bizim de dergiyi birlikte çıkaralım önerimiz bir tür federasyon gibi bir şeydi.

Yani Öcalan’ın yankısı ışığında arkadaşların, en azından önerilen ikinci biçimde bir dergi fikrini benimseme noktasına gelebilecekleri düşünülebilir.

Bu mektubu cevap beklemeden hemen yazıp yollamamın bir nedeni de bu. Bu yeni bilgi ışığında, arkadaşların durumu yeniden gözden geçirebilecekleri olasılığı. (Öcalan’ın mektuplarında dedikleri şunlar: “Benim son on onbeş yıllık ideolojik krizim buydu ben iktidar olgusunu çözdüm, ideolojik krizi aştım, bu konuda netleştim. Demir Küçükaydın’ın mektuplarını okudum. Ona da bir selam göndereceğim. O da bu konuları tartışıyor. Bu tartışmalara devam etsin çünkü çok geniş meselelerdir.”

Daha aşağıda bir yerlerde de şu sözler var: “Demir Küçükaydınla görüşürsünüz. Bazı önerileri var. Demokratik sosyalizmi işçi hareketi ve Kürt hareketi ekseninde birlikte kuralım diyor. Demokratik Kürt siyaseti onunla ilişki geliştirir. Ortak bir örgütlenmede ayrı seksiyonlar olabilir. Tartışıp model bulursunuz. Türkiye için Türkiye seksiyonu demokratik sosyalizm partisi biçiminde olur, işçilere dayanır, Kürt seksiyonu da için demokratik Kürt hareketi biçiminde olur. İsim önemli değil anlayış böyle olabilir. ( Kendisi Avrupa da yaşıyor ) tamam bunları orada geliştirir. Eskisi yenisi hep birlikte girebilirler. Ama demokrasiyi özümserlerse eskisi yenisi hepsi birlikte girebilir. ( Bir avukat arkadaşa ) sizde bu çalışmaları yapabilirsiniz. Herkes üzerine düşeni yapar. Dağdakilere, PJA ya iletirsiniz”.

Daha net bir fikir sahibi olunabilmesi için ayrıca ilişikte Öcalan ve Kongra Gel’e yolladığım mektupları da ileteceğim.)

98

haftadır Öcalan’ın eline geçtiğini biliniyor. Bu hafta da belki diğer metinleri okuyup ek bazı şeyler söyleyebilir diye biraz bekledim. Ama bu hafta görüşme olmamış. Bu durumda bir daha ne zaman görüşme olacağı da bilinmediğinden, kendisinin okuduğuna dair beyanını veri almak gerekiyor. Kongra Gel kongresine ulaştığını da dün akşam öğrendim.) Çağrı metni ise, kamu oyu için yazılmış olmakla birlikte derginin yayınına kadar önceden yayınlanmaması anlamlı olurdu. Ama bu yeni durumda metni daha fazla elde tutmak anlamsız ve zararlı hale geliyor. Çünkü Öcalan’a yollanan mektubun ne olduğunu ona bağlı olarak da bu çağrı metnini, Orta Doğu İçin Manifesto gibi bir başlıkla, birlikte yayınlamak gerekiyor.

Hasılı, dergi projesinin çağrısı olan metni, bu grubun sınırları dışında açıkça yayınlamak artık engellenemez bir görev oldu. Çünkü mektupların ne olduğu merak ediliyor. Öcalan’ın söyledikleri ise mektupların içeriğine denk düşmüyor ve yanlış anlamaya, sanka Öcalan’dan görev istemişiz gibi yorumlanmaya yol açıyor.

Bu nedenle, en azından çağrı metninde katılan arkadaşlara, şunu belirtmem gerekiyor. Bu metni, Öcalan’a ve Kongra Gel’e mektuba bağlı olarak yayınlamak gerekiyor. Bu dergi projesinde kullanılmayacağı ve işlevsizleştiği anlamına gelmiyor ama bu bağlamda yeni bir işlev kazanmış bulunuyor. * Kaldı ki, bu gelişme olmasaydı, Derginin birlikte çıkmayacağı kesin cevabı geldiği andan itibaren, çağrı metninde yer alan anlayışlara göre yeni bir dergiyi son baharda çıkarmak için, zaten metni dergiyi çıkaracak desteği bulmak için dolaşıma sokmak gerekecekti.

Bu yöndeki gelişmeleri de kısaca açıklayayım.

Dergi projesinin olmayacağı aşağı yukarı kesinlik kazandığı sıralar, Hamburg’ta daha önceden göçmenler hareketi içinden gelen, eskiden Köksüz dergisini çıkarmış olan çevreden bazı arkadaşlar (ki bu arkadaşlarla Öcalan’ın Yaşamını Savunmak İçin Türk Girişimi ve Hikmet Kıvılcımlı Sempozyumu gibi, son derece başarılı işleri de birlikte yaptık) bir şeyler yapma gereğinden söz ediyorlardı. Onlara kısaca halen bir girişim içinde olunduğunu ama galiba sonuç çıkmayacağını, bir süre bunun sonucunu beklememiz gerektiğini söyledim ve bir fikir edinmeleri için Çağrı metnini verdim. Bu arkadaşlara eğer bu çağrının yazıldığı dergi olmazsa başka bir dergi çıkarmanın düşünülebileceğini belirttim.

Bu arkadaşlar, böyle bir dergiyi maddi olarak desteklemek için, gece tertiplemek, para toplamak gibi bir şeyler yapabileceklerini belirttiler. Ayrıca yazı, dağıtım olarak da destekleyebileceklerini.

Böylece sonbaharda, Çağrı taslağındaki anlayışa uygun bir dergi çıkarma olasılığı ortaya çıktı.

Aslında Açılım için yapmak istediklerimizin hepsi bu yeni proje için yapılabilir ve son baharda dergi çıkarılabilir gibime geliyor.

Bir derginin dizgi ve düzenlemesi bu gün artık bir sorun değil. Dünyanın her hangi bir yerinde yapılabilir. Herkes yazısını bilgisayarda yazıyor ve herkesin bir e-mail adresi var.

Dergi bilgisayarda PDF olarak basılıp, maille yollanıp her hangi bir matbaada bastırılabilir.

99

(Biz sosyalizmin sorunların öyle yapmıştık mesela. Ki o zamanlar bilgisayarlar çok çapsızdı.

Derginin bütün mizanpajını ben yapıyordum. Hatta burada aydınger kağıdına lazer yazıcıyla çıkış alıyor ve bu aydıngerleri, ki film yerine kullanılıyordu, Ragıp’a yolluyorduk. O da bunlarla hemen dergiyi basabiliyordu.)

Bu şu demek. Dizgi, düzenleme parasına gerek yok. Tek gerekli olan. Matbaa ve Kağıt bir de Dağıtımcı. İcabında büro bile sorun değil. Sanal büro ile bile idare edilebilir başlangıçta maddi olanak fazla yoksa.

Kaldı ki aramızda şimdi profesyonel olarak sayfa düzeni yapabilecek başka arkadaşlar da var. İkinci eksiğimiz, bu işlerle ilgilenecek bir insan. Yani Oğuz’un yaptığı işi yapabilecek biri.

Sanırım bunda da bir zorluk olmaz. Ertan, Orhan gibi bu alanlarda çalışan ankadaşlar var.

Maddi sıkıntı Buradaki arkadaşların çabaları, ayrıca yardım kampanyası aracılığıyla falan giderilebilir gibime geliyor. Yani en az ilk üç sayıyı çıkaracak parayı temin edebiliriz belki bu yaz boyunca. Sonra o üç sayı diğerlerini finanse edcek potansiyeli zaten harekete geçirir.

(Böyle 5000 basan bir dergi için baskı, kağıt dağıtım ne tutar? Bu konuda biri biraz bilgi verir mi?)

(Keza kitaplar yayınlanırsa onlardan epey gelir gelebilir. Öcalan’ın olumlu sinyali bile birkaç bin okuyucu demektir.)

Ama asıl önemlisi, Eren Keskin’in Açılım için gördüğü işlevi görebilecek, yani kamu oyunun tanıdığı, dergiyi sahiplenebilecek (mülki anlamda değil, manevi anlamda) bir isim.

Bunun için Pınar Selek ve Ragıp Zarakolu’na baş vurulabilir. Ben şahsen en azından metni imzalamazsalar bile bu metindeki anlayıştaki bir dergide yer alacaklarını ve destekleyeceklerini düşünüyorum. Onların yer alması bile başkalarına gidiş için çok önemli bir destek olur.

Aynen Açılım’da olduğu gibi, metni bütün devrimci demokrat bir yayında yer alabilecek yazarlara bir böyle bir dergide yer alıp almaları dileğiyle iletebiliriz. Ben epey kişiden olumlu cevap geleceğini sanıyorum. Yani oldukça doyurucu ve renkli bir yazar kadrosuna ulaşılabilir gibime geliyor.

Nihayet, Demirden Kapılar’ın ve Demir-Yazılar’ın izleyicisi ve okuyucusu olan çok geniş bir okuyucu kitlesine müracaat edip maddi ve mnevi olarak destek istemek düşünülebilir.

Bunlardan birçok destek çıkacağını sanıyorum. Hem pratik, hem maddi hem de yazar olarak.

Hasılı, Çağrı metninin kendisi kendisini savunacak bir derginin çıkışını sağlayacak maddi ve manevi olanakları harekete geçirebilir gibime geliyor.

Elbette yanılıyor olabilirim. Ama bunu anlamak için de girişmek gerekiyor. Özetle, son baharda, en azından başlangıçta 15 günlük çıkabilecek, haftalık olmayı amaçlayan bir dergi çıkarılabilir.

Durum ve proje bu. * 100

Durum böyle olunca. Oğuz, Eren ve Veysi’ye şunu belirtmek gerekiyor.

Kendilerine verilmiş söz bakidir. Son baharda dergi çıktardıklarında, yarı yolda bırakmamış olmak için, istedikleri takdirde dışarıdan, hatta ilk bir iki sayı için ekstradan yazılarla destekleme teklifi geçerlidir. (Tabii burada Tayfun’un söylediği sorun ortada durmaktadır. Bu yazılarda Çağrıdaki görüşler savunulacağından onlar problem olmayacak mıdır? Bu nedenle her hangi bir sansür olmayacağının peşinen teyid edilmesi gerekiyor.)

Kendileri isterlerse de Çağrı konseptindeki dergide dışarıdan yazar olarak yazabilirler Oğuz, Eren, Veysi, bu verili durumu, (yani son baharda iki derginin çıkacağı gerçeğini) göz önüne alarak, iki ayrı derginin çıkmasından ise, bu iki derginin, aynı derginin sayfalarında yer alıp, her iki taraf için de masrafın azaltılması ve ulaşılan kitlenin genişlemesi için birlikte çıkarılabilecekleri noktasına gelmeleri halinde, yani bir dergide iki dergi önerisini yeni duruma göre kabul ettikleri takdirde, buna da hayır denemez.

Hasılı daha önce yapılmış öneriler bu sefer kendilerine başka bir dergi girişimi olarak da yapılmaktadır. Sadece bu sefer daha eşit koşullarda ve eller kollar daha serbest olarak. Bu durumu gözden geçirip, konumlarını bir de bu açıdan düşünmeleri yararlı olur.

Tekrar edeyim hem Öcalan’ın Çağrı metni ve mektup karşısında gösterdiği tavır, hem de Çağrı metni temelinde ayrı bir dergi çıkarma niyetleri sizleri konumunuzu iki defa gözden geçirmeye zorluyor. Lütfen durumu bir dah gözden geçirin ve hala birlikte bir dergi çıkarmaya açık olunduğunu unutmayın. * Arkadaşların birlikte çıkarmayı kabulleri halinde bile, şimdiye kadar olduğu gibi eli kolu bağlı olarak kalmama ve ilerde her hangi bir vaz geçme durumunda ortada kalmamak için, ayrı bir dergi çıkaracak şekilde girişimlere devam edilir.

Bu nedenle, çağrı taslağında dile gelen anlayışta bir dergi çıkışının olanak ve sorunlarını görüşmek üzere ayrı bir grup açmak gerekiyor.

Bu var olan açılım-haberleşme grubu, iki projenin bir temas noktası olarak varlığını sürdürebilir.

Ama diğer derginin sorunları ve örgütlenmesi için ayrı bir e-grup kurulması gerekiyor.

Bu projede yer almak isteyen arkadaşlar kendilerini bildirirlerse iyi olur.

Biraz dağınık ve acele oldu ama sanırım anlaşılmıştır.

Bu durumda, ben eğer her hangi bir itiraz yoksa, Öcalan ve Kongra Gel Kongresine yolladığım metktupları dolayısıyla Çağrı metnini, Demokratik Ortadoğo Manifestosu başlığı altında yayınlamak zorunda kalacağım. Buna bir itirazı olan varsa lütfen en kısa zamanda gerekçesiyle bildirsin.

Ayrıca bu metinle kimlere hangi yazarlara ve hangi imzalarla ve ne biçimde gideceğimizi yeni dergi projesiyle ilişkili grupta görüşürüz.

Selam ve Saygılar 101

Demir Küçükaydın Aşağıya yazdığım mektupları ekliyorum: *

Avukatlara Mektup Asrın Hukuk Bürosu’nun Değerli Avukatları, Bu maili adresine ilettiğim arkadaşınızın sizlere ilettiğini düşünerek bu mektubu hepinize hitaben yazıyorum. İlişikte Abdullah Öcalan’a iletilmek üzere bin mektup ve mektupla birlikte üç metin bulunuyor.

Eğer imkan varsa bunların çıkışını alıp Abdullah Öcalan’a iletmenizi dilerim.

Ayrıca bilmiyorum ama eğer imkan varsa, bu mektup ve metinlerin birer kopyasını ve Konra Gel Kongre hazırlama kuruluna ve PMM Başkanlık divanına iletmenizi dilerim. Çalışmalarınazda başarılar dilerim Selam ve Saygılarımla Demir Küçükaydın 05 Mayıs 2004 Çarşamba *

Kongra Gel Kongresini Hazırlayan Kurula Değerli Kurul Üyeleri, Kongra Gel kongresinin yakında toplanacağı biliniyor. Gerçi, Kongra Gel’in adı ne olacak o da belli değil ve bu kongreyi hazırlayanların kuruluşun adının ne olduğunu da bilmiyorum. Bu nedenle, “Kongra-Gel Kongresini Hazırlama Kurulu” gibi bir adı taşıyan bir kurul olup olmadığını daz bilmiyorum. Buna rağmen, muhatabı işleviyle tanımlamanın en doğru ifade olacağını düşündüm. Bu bakımdan, yukarıdaki hitabı bir organın adı gibi değil de işlevi olarak anlamanızı ve Kongra Gel kongresini kimler hazırlıyorsa onların kendilerini bu mektubun muhatabı olarak görmelerini dilerim.

Kongra Gel’in tüm orta doğuyu kapsayan, kitlesel ve demokratik bir örgüt olmasının hedeflendiğini düşünerek, Orta Doğudan sıradan bir insan, sıradan bir Orta Doğu yurttaşı olarak, ilişikte yer alan, “Orta Doğu İçin Demokrasi Manifestosu” başlıklı metni, Kongra Gel’in kongresinde gündeme alınıp, görüşülmesi ve Kongra-Gel’in Programı olarak benimsenmesi dileğiyle sizlere iletiyorum.

Umarım en azından biçimsel ya da hukuki olarak, sıradan bir Orta Doğu Yurttaşının, Kongre’ye görüşlerini bildirme hakkı ve görevi olduğunu var saymakla yanlış yapmıyorumdur.

102

Elbette her ciddi Kongre’de olduğu gibi, sunulan karar tasarıları ve metinlerin, Kongre’den epey önce, delegelerin ve halk kitlelerinin bilgisine sunulması, tartışılması ve görüşlerin olgunlaşması gerekir.

Sunduğum metnin de, Kongre’den önce, delege seçimlerinde tartışılmak ve seçilecek delegeleri ve delegelerin görüşlerini belirlemek üzere, Kongra Gel delegelerini seçecek kitleye iletilmesini dilerim Bu metin üzerine yürütülecek bir tartışmanın, bir program tartışmasının, özlenen modern ve demokratik bir örgütün oluşması için bir başlangıç olma gibi işlevi de olabilir Yani metin sadece içeriğiyle değil, Kongre’den önce kitleler ve delegeler tarafından tartışılma ve delegelerin program anlayışlarına göre belirlenme özelliğiyle; modern ve demokratik bir çalışmanın yerleşmesi özelliğiyle hareketin gelişimine ayrıca katkıda bulunabilir. * Ayrıca Öcalan’a yolladığım daha başka metinleri ve bu metinlere ilişkin mektubu da yine ek bir not olarak bilgilerinize sunuyorum.

Saygılarımla Demir Küçükaydın *

Abdullah Öcalan’a Mektup Sayın Abdullah Öcalan, Avukatlarınız aracılığıyla size iletilmek üzere üç yazı yolluyorum. Bu yazılar size verilir mi bilmiyorum? Başka bir çarem olmadığından bunu ummaktan başka yapabileceğim bir şey bulunmamaktadır.

Bundan epey önce tesadüfen karşılaştığım bir avukatınıza size yazılarımı nasıl iletebileceğimi sorduğumda, yayınlanmış kitapların genellikle size verildiğini, eğer ortada yayınlanmış bir çalışma olursa sizin okumanızın mümkün olabileceğini söylemişti. Ne var ki, bunca çabama rağmen yazılarımı yayınlayacak hiçbir kimse bulamadığımdan, doğrudan Avukatlarınız aracılığıyla yazılarımın size iletilmesini denemekten başka çarem kalmadı.

Bu yazıların neler olduğunu kısaca açıklayayım.

Bunlardan, “Orta Doğu İçin Demokrasi Manifestosu” başlığını taşıyan, belki bu biçim altında yayınlanma olanağı olur ve size de öylece daha kolaylıkla ulaşır diyerekten bir derginin çıkış bildirisi biçiminde yazılmıştı. (Ne var ki bu girişim de gerek Etnik milliyetçilerin gerek Türk Sosyalistlerinin engelleriyle akim kaldı.) Bu biçimsel özelliği sarfı nazar edilirse, yazı, günümüz Orta Doğu’su için programatik bir belge, bir “Manifesto”dur.

Ve Yüz elli yıl önce Manifesto’yu yazanlar, bu günün Orta Doğu’sunda yaşıyor olsalardı, bu yüz elli yılda tarih, toplum ve doğa hakkında çok daha gelişmiş ve birikmiş bilgilerin ışığında nasıl bir metin ortaya çıkarırlardı sorusuna somut bir cevaptır.

103

İkinci Metin, “Yirmi birinci Yüzyıl İçin Bir Manifesto – Geleceği ve Geçmişi Kurtarmak” başlığını taşıyor. Bu metin de, belki böyle bir biçim altında yazılırsa yayınlanma olanağı bulabilir düşüncesiyle, bir deneme biçiminde, iki binli yıllara geçişle ilgili olarak tertiplenmiş, “Geleceği Geçmişten Kurtarmak; Geçmişi Gelecekten Kurtarmak” başlıklı bir deneme yarışmasına katılmaya uygun bir biçim içinde yazılmıştır. Ama bu biçim sarfı nazar edilirse, bu metin de, Manifesto yazarlarının, yaşasalardı, iki binli yıllara girerken, verili bilgi düzeyinde çağın problemlerine karşı nasıl bir Manifesto yazarlardı sorusuna cevaptır.

Hemen anlaşılabileceği gibi, bu iki metin aslında birbirini tamamlamaktadır. Biri Dünya ölçüsündeki problemlere, diğer özellikle Orta Doğu ölçüsündeki problemlere yoğunlaşmıştır. Üçüncü Metin daha farklı karakterde. Aslında tamamlanmış bir metin bile değil, şu sıralar hala yazmaya devam ettiğim bir çalışmanın şimdiye kadar tamamlanmış bölümü. Ama bu tamamlanmış kısımda esas ifade edilmek istenenlerin önemli bir bölümü yer almaktadır.

Metin, İsmail Beşikçi’nin görüşlerinin eleştirisi biçiminde, Alevilik, İslam, Dinler, Ulus, Ulusçuluk, Rasyonalizm gibi konuları ele almakta ve yukarıda belirtilen iki programatik metnin teorik arka planını oluşturmaktadır.

Yazı her ne kadar Beşikçi’nin görüşlerinin eleştirisi biçiminde yazılmaktaysa da, Beşikçi’nin görüşleri sadece bu konuların açılması için bir vesile ve somut bir örnek işlevi görmektedir ve Beşikçi’ye verilen değerin de ifadesidir. Bu eleştirinin onun kendisini aşması yönünde yararlı olabileceği düşüncesiyle görüşler Beşikçi’nin Eleştirisi biçiminde sunulmaktadır.

Bu metni de yollamamın nedeni, bu metnin, diğer iki metinde programatik sonuçlar halinde ifade edilen fikirlerin, teorik arka planının açıklanmasıdır. Bu metin ile o iki programatik metnin ilişkisi, Alman İdeolojisi ile Manifesto’nun ilişkisine benzetilebilir. Manifesto’da programatik sonuçlar halinde ve tarihi açıklamakta kullanılan yöntem ve kavramsal araçlar Alman İdeolojisi’nde geliştirilmişti. Beşikçi Eleştirisi biçimindeki metin de Alman İdeolojisi gibidir. Zaten metin özünde, Tarihsel Maddeciliği, yaşanan tarih ve verili bilgi düzeyi ışığında eleştirel olarak yeniden inşa etmektedir. Bu inşanın sonuçları da programatik metinlerde ortaya çıkmaktadır. * Okuduğunuz takdirde göreceğiniz gibi, metinler sizin yaklaşımlarınızla ilginç paralellikler ve çakışmalar içindedir. Her ne kadar farklı özneler açısından, farklı kavramsal araçlarla da olsa, ilgi alanlarının ve problematiklerinin ortaklığı en kör gözce bile görülebilir. Aynı şekilde politik ve programatik sonuçlarının da birbirini destekleyici niteliği kolaylıkla görülebilir.

En azından ben böyle görüyorum ve size bu mektubu ve metinleri yollamamın nedeni de budur.

Sizin yazılarınızı okuyorum ve gelişmenizi yakından izlemeye çalışıyorum. Sizin ne yaptığınızı ve yapmaya çalıştığınızı anlayabilen, onun tarihsel gidiş içindeki yerini ve anlamını görebilen ve takdir edebilen, hadi tek kişiyim demeyeyim ama, pek az kişiden biri olduğumu rahatlıkla söyleyebilirim.

104

Yoksullara, ezilenlere dayanan; eşitlikçi ve demokratik idealleri olan ulusal kurtuluş hareketlerinin karşı karşıya oldukları tarihsel açmazı aşabilmek için gösterdiğiniz çabalar ve kat ettiğiniz yol kanımca çok önemlidir. Böylesine olağanüstü elverişsiz koşullarda, son derece sınırlı kavramsal araçlarla, yapılan her şeyin yanlış anlaşılmaya uygun olduğu ve kasıtlı olarak da yanlış yorumlanacağı koşullarda yaptıklarınızın büyük tarihsel önemi olduğu kanısındayım.

Tarihin görünen yüzüyle değil, görünmeyen yüzüyle, derinden işleyen tarihsel ve toplumsal yasalar ve eğilimlerle, tarihin derin dip akıntılarıyla daha çok ilgileniyorsunuz ve bu gerçekten bunun az bulunur ve giderek de daha az bulunan bir haslettir. Günümüzün olaylarını anlamak ve o sorunları çözebilmek için günümüze birkaç bin yıllık perspektiften bakabilen pek kimse bulunmamaktadır. Bu nedenle de yapmaya çalıştıklarınız, günlük politikanın kısa vadeli hesaplarının basit bir teorize edilişi olarak görülmektedir dolayısıyla da hiçbir şekilde anlaşılmamaktadır.

Gerek Sosyalistler gerek etnik milliyetçiler yaptıklarınızı, sosyalizmden bir uzaklaşma, liberalizme bir kayma gibi görüyor ve yorumluyorlar. Ben ise, sosyalizmden uzaklaşma gibi görünenin, bürokratik sosyalizmin bukağılarından kurtulma ve devrimci demokratik ideallere bir üst düzeyde geri dönüş, onların yeniden keşfedilmesi, bu anlamda sosyalizmin özüne daha fazla bir yakınlaşma olarak yorumluyorum.

Sizin çalışmalarınızı anlayabilen pek az kişiden biri olduğunu düşündüğüm gibi, benim çalışmalarımın önemini ve anlamını da anlayabilecek, hadi tek demeyeyim ama, pek az kişiden biri olduğunuzu düşünüyorum. En azından çalışmalarınızı okuduğumda bende böyle bir kanı oluştu. Ve tam da bu nedenle çalışmalarımı doğrudan size yollama gereği duyuyorum. Böyle bir izlenimimim olmasaydı, yazılarımı özel olarak size ulaştırmak ve bu yazıları okumak için dikkatinizi çekmek yönünde özel bir çabaya girmez, vaktinizi almak istemezdim.

Bu bakımdan çabamı yanlış anlamamanızı ve imkan olursa, yani yazılar size verilirse, zamanınıza kıyıp yolladığım yazıları okumanızı dilerim. Böyle bir imkan olursa sonuçların herkes için çok verimli olabileceği sanıyorum.

Bu verimli sonuç şöyle özetlenebilir. Kuyunun dibinde iki insan düşünün, kuyunun duvarlarında tutunabilecekleri hiçbir oyuk ya da çıkıntı yok. Tek tek kuyudan çıkmaları olanaksız. Ama bu iki kişi, sırt sırta vererek, ayaklarıyla kuyunun duvarlarına basarak, düz duvara tırmanabilir, bir olanaksızı gerçekleştirebilir ve birbirilerine destek olarak, o kuyudan çıkabilirler. İşte yapılması gereken böyle bir şey.

Dünya İşçi hareketi de, Kürt demokratik ulusal hareketi de, tek tek içinde bulunduğu kuyudan çıkamaz. Kürt özgürlük hareketinin giderek ikna ediciliğini ve çekim merkezi oluşunu yitirişinin nedeni, onun politikasını gerçekleştirecek partnerlerden yoksun olmasıdır.

Tarhan’ın, İstanbul’un, Bağdat’ın işçileri, Demokratik Bir Cumhuriyet’i bayraklarına yazmadıkları sürece, Kürt Özgürlük hareketinin çabaları hep tek ayaklı kalmaktadır ve

105

kalacaktır.

Ama öte yandan, Kürt Özgürlük hareketi gibi devrimci ve demokratik idealleri benimsemiş hareketler olmazsa, demokratik hedefleri ciddiye alan bir işçi hareketinin doğuşu ve gelişmesi olanaksızdır.

Kitaplarınızda dile getirdiğiniz görüşlerin işçiler içinde, egemen uluslar içinde bir karşılığı olmadığı için, görüşleriniz Kürt ulusal hareketince anlaşılamamakta ve onu belirleyememekte, görüşlerinizi tabulaştırarak herkes kendi bildiği politikaları uygulamakta, yani fiilen ortada, devrimci demokratik bir özürlük hareketi bulunmamaktadır. Sizin adınıza izlenen, bir yanda liberal, diğer yanda klasik sekter solcu, politikalar ve bunların kör dövüşü vardır.

Yani ortada ne devrimci demokratik bir programı ve stratejisi olan ve bunu gerçekten uygulayan bir ulusal hareket var ne de devrimci demokratik parolaları bayrağına yazmış bir işçi hareketi.

Siz ulusal hareketin, ulusal baskılara son vermek için, Orta Doğu çapında devrimci ve demokratik bir projesi olması gerektiğini; ben de işçi hareketinin yeniden bağımsız bir güç olarak ortaya çıkabilmek; sınıf bencilliğinden, ekonomik mücadelenin tüketiciliğinden kurtulabilmek için Orta Doğu çapında bir devrimci demokratik bir projeye sahip olması gerektiğini söylüyoruz. Özgürlük hareketi içinde bunu bilerek, anlayarak söyleyen ve savunan sizden başkası yok; sosyalist ve işçi hareket içinde, bunu söyleyen benden başkası yok. Bunlar birbirlerinden habersiz olduğu ve sırt sırta vermediği sürece kuyunun dibinden çıkmaları giderek olanaksız hale gelmektedir.

Sözü daha fazla uzatarak zamanınızı almak istemiyorum. Okuma olanağınız olursa, söylenmesi gerekenlerin metinlerde yeterince açıklıkla belirtildiğini görürsünüz. Bunlardan gereken sonuçları çıkarma ve ortadaki olanakları görmenin sizin için bir sorun olacağını sanmıyorum. * Bu vesileyle en azından bir konuyu daha bildirmek isterim.

Size yolladığım Ortadoğu İçin Demokrasi Manifestosu’nu, Ortadoğulu sıradan bir insan olarak, Kongra-Gel veya başka isimle kurulacak olan örgüte program olarak önermek istiyorum. Yani bu metni, kısa bir mektupla Kongra-Gel Kongresine de iletmeyi deneyeceğim ve orada tartışılmasını ve benimsenmesini delegelere ve kongre hazırlayıcılarına önereceğim.

Eğer Metni okuma olanağınız olursa bu açıdan da değerlendirmenizi dilerim. Çalışmalarınızda başarılar dilerim Selam ve saygılarımla Demir Küçükaydın 05 Mayıs 2004 Çarşamba

106

39) Ertan Altan’ın Dergi Çıkarma Maliyetlerine İlişkin Mektubu (11.06.2004) Merhaba Sevgili Demir Ben kağıt, baskı ve dağıtım fiyatlarıyla ilgili biraz araştırma yaptım. Seninde bigin olsun.

Bunlar oldukça yuvarlak rakamlar ama en azından bir fikir verir. Eğer A4 boyutu ve 64 sayfa yani 4 formalık ve 5000 tirajlı bir dergi üzerinden düşünürsek şöyle bir hesaplama yapılıyor: 4 forma x 5000 tiraj / 250 = 80 top kağıt.

57x82 boyutlarında bir top kağıdın fiyatı şu an 9 EUR civarında (ki bu Enzo marka oldukça pahalı ve kaliteli bir kağıt, kağıt kalitesine göre fiyat düşebilir. ) Derginin boyutunu A4 ya da buna yakın bir ölçü olarak düşünürsek 2 tabaka kağıda bir forma yani 16 sayfa sayfa basabiliriz.

1 top kağıtta 500 tabaka var. Yani kağı için çok yuvarlak bir rakam vermek gerekirse: 4x5000/250=80 top kağıt 80x9EUR (1. 700. 000 TL)=72EUR (1. 224. 000. 000 TL) Matbaa fiyatları ise 1000 baskı için aşağı yukarı 200-250 milyon civarında olabilir. Ama bize oldukça uzun vade yapabilecek yani peşin ödeme yapmadan basabiliecek bir matbaa var.

Bir de buna ek olarak mücellit (cilt, harman, kapak takma, selefon) maliyetleri olur ama bunlar çok bir para tutmaz. Dağıtım ise bizim elden satışımız. kitabevlerine doğrudan götürme. parti, sendika, DKÖ'lere bırakma ve dagıtım şirketleriyle olur. Dağıtım şirketleri bu işi yayının satış fiyatından %30 komisyonla yapıyorlar, nakit bir para ödemek gerekmiyor.

Dediğim gibi bunlar çok yuvarlak rakamlar, derginin sayfa sayısı, boyutu kağıt kalitesi ve pazarlığa göre değişir. Ben rakamları biraz şişirerek verdim. Daha ucuza maletme olanagımız da var. Biraz da Yahudilik yaparsak fiyatları düşürebiliriz. Aynı hesabı basmaya uğraştığımız kitaplar için de düşünebiliriz. Dergi çıkartacak olursak burada bir firma kurmamız gerekecek.

Kitapları kendi imkanlarımızla basabilirsek ben de az sayılmayacak miktarlarda satılacağını düşünüyorum.

Geçen gün Tayfun'la da görüştük, biz taslaktaki çizgide bir dergi çıkarmaya ve böyle bir yayıncılık faaliyetine varız.

Tekrar görüşmek üzere Sevgiler Ertan

40) Daha Ne kadar? – Orhan Gün (20.06.2004) Merhabalar.. Çağrı metni olarak hazırlanmış olan Demokratik Manifestoyu sahiplenen ve bu minvalde politik bir derginin/gazetenin çıkarılmasının acil ve gerkli olduğunu düşünen birisi olarak, işlerin artık daha fazla sürüncemeye bırakılmaması gerektiğini düşünmekteyim. Şu çok net bir gerçek ki açılım dergisi (daha önce yaşanan ayrışmalar üzerinden iki eğilimli bir dergi olarak)

107

bu gün çıkıyor olması gerekirdi. Yaşanan gelişmeler böyle bir yayın ihtiyacını artık dayatmaktadır. Ve böyle bir yayının çıkıyor olmayışının eksikliklerini orada burada Zana'lar üzerinden ve Kürt Hareketi'ne karşı yürütülen ve ciddi bir biçimde cevaplanmayam, söylemlerin politikaların ortalığı kaplamasıyla yaşıyoruz.

Bugün şu bir gerçektir ki bir iki ay içerisinde iki ayrı eğilim de bir dergi çıkarabilecek durumdadır. Fakat Demokratik Manifesto'yu sahiplenen bizler bunun birlikte (halen) yapılabileceğini, son yaşanan gelişmelerle Oğuz Eren ve Veysi'nin daha önceki tavırlarını gözden geçirmelerini ve bu doğrultuda dergiyi birlikte çıkarmanın yollarının bir kez daha aranması gerektiğini söyleyerek cevap bekler durumdayız. Fakat bir cevabın gelip gelmeyeceğini dahi bilmemekteyiz, beklemekteyiz. Ve bu nedenle de Demokratik Manifesto doğrultusunda çıkarılacak bir derginin de çalışmalarına başlayamamaktayız.

Demir Küçükaydın'ın son gönderdiği mektubun üzerinden iki hafta geçti. Ortada ne olumsuz anlamda ne de olumlu anlamda, hiçbir cevap yok. Dolayısıyla artık beklemenin de bir faydası yok.

Artık yapılması gerekenler; Birincisi Demokratik Manifesto'nun altına imza atanların kendi haberleşme ağlarını oluşturmaları gerekmektedi. İkincisi maddi imkanların seferber edilmesi için neler yapılabileceği tek tek ortaya konmalı ve bu çerçevede çalışma yürütülmeye başlanması gerekmektedir. Üçüncüsü derginin yazar kadrosuna düşünülen isimlerle görüşmeler başlatılmalıdır.

Dördüncüsü maddi imkanları yaratılarak bir büro tutulmalıdır. Bu hem yasal anlamda hemde derginin sağlıklı işleyişi ve irtibatların, yazı ve yayın kurulu toplantılarının daha sağlıklı gerçekleştirilebilmesi için gereklidir. bunun için tüm imkanlar zorlanmalıdır.

Beşincisi, dergiye bir isim aranmalıdır.

Altıncısı, Derginin internet sitesi acilen hazırlanmalı ve burada provalara başlanmalıdır.

Yedincisi, bu süreç zarfında tüm bu işler yapılırken Eren, Oğuz ve Veysi ile eğer halen imkanları varsa görüşmeler yürütülmeli, ikna süreci kapatılmamalıdır. Çağrı Metninin basılması meselesine gelince bu konuda halen bir ilerleme kaydedebilmiş değiliz. Metnin basılması için şu na gözüken en olası yayınevi Belge yayınları. Henüz burasıyla bir görüşme yapamadık. En kısa zamanda bu yayın evine gidip imkanları konuşacağız. Zira en geç Eylül ayında çıkarılması grekir. TÜYAB kitap fuarına yetiştirebilirsek daha fazla dağıtım, satış ve tanıtım imkanı bulabiliriz.

Tüm bunlara ek olarak bir ayrıntıyı daha sunmak istiyorum. Çağrı metnini İstanbul'da Çerkeslerin oluşturduğu Kafkas Forumu adlı bir örgütlenmede aktif çalışma yütüten bir arkadaşa ilettim ve tartıştım. Metnin ulusçuluğa ilişkin tüm yaklaşımlarını ve tespitlerini sahiplendiğini söyleyen arkadaşa ve içerisinde çalışma yürüttüğü yapıya Demokratik Manifesto eksenin de çıkarılacak bu dergi çalışmasına katılmalarını, katkı sunmalarını önereceğim. Not: Kafkas Forumu şu an istanbulda en aktif olan Çerkes örgütlenmesi.

108

Sevgilerle Orhan

41) Oğuz’un Son Önerilere Cevap Mektubu (10.06.2004) Merhaba Arkadaşlar Derginin Eylül, Ekim ayına ertelenmesinin asıl nedeni dergi girişimcilerinin tümünün üzerinde anlaştığı bir çerçevenin ortaya çıkartılamamasından kaynaklandığını biliyoruz.

Eren ve Veysi yaptığım görüşmeler sırasında Demir'in kaleme aldığı metne çeşitli eleştiriler yönelttiler ve üslübuna ilişkin de kimi kaygılarını belirtmişlerdi. Bunları yazılı olarak mail grubuna atacaklardı ancak bugüne kadar bunu yapmadılar nedenini bilmiyorum.

Geçenlerde Ankara da arkadaşlarla yaptığımız görüşme sırasında bir yol bulunup derginin birlikte çıkartılması gerektiği konuşuldu. Bunun üzerine yapılan tartışmada ortaya şu öneri çıktı. Tayfun'un başından beri söylediği 'teorik ağırlıklı, periyodu daha seyrek ve tartışma konularının da bir ölçüde dergide devam ettiği daha gevşek tarif edilmiş bir yayın olarak çıkmak...'

Ben bu önerinin üzerinde konuşulabileceğini düşünüyorum. Ne var ki ihtiyacın bu olduğu kanatinde değilim. Mümkün olduğu kadar kısa periyodu olan hatta becerebilsek, bana haftalık politik bir yayın ancak konuştuğumuz ve tartıştığımız alanlara müdahale edebilecek bir araç olarak görünüyor. Tabi böylesi bir yayının ancak anlaşmış ekipler tarafından çıkartılabileceğini de biliyoruz. Bizim durumumuz buna uygun mu değil mi tam emin değilim. Eğer Demir bize önerdiği çerçeveyi bizi de içerecek bir hale sokabilse ( bana göre bu mümkün) sorun ortadan kalkacak. Aslında bunun yapılabileceğini, Demir'in gereksiz bir ısrar içerisinde olduğunu düşünüyorum. Bu olabilse beni heveslendiren ve katabileceğim herşeyi hiç esirgemeden verebileceğim ve tamamen sahiplenebileceğim bir yayın orataya çıkmış olacak. Bu durum benim açımdan böyle. Önerim de şu; birincisi, ulusalcılık eleştirisi esasen örnekleriyle ve açık bir dille Türk solu hedef tahtasına yerleştirilerek yapılmalı, eğer böyle olmaz deniyorsa bu eleştiri belirgin hale getirilerek metne ek yapılır. ikincisi, ulusların kaderini tayin hakkı bölümünü, Kürdistan ın ayrı ulus olma hakkını ve bunu kayıtsız şartsız desteklediğimizi ilan eden bir dille yeniden düzenlemeliyiz. biz aslında ileri sürdüğümüz 'demokratik cumhuriyet' tezi ile bir köyün, bir topluluğun bile 'ayrılık' hakkını savunuyoruz. Bu onların karar verebileceği bir şey... Bu durumun bu bölümde tartışmaya yer bırakmayacak biçimde açıklanması lazım. bu dediğimi metin aslında içeriyor ama bunu açık ve tartışmaya yer bırakmayacak biçimde ifade etmenin önündeki engeli bilmiyorum...

Bu o metnin mantıki kurgusu içerisinde olabilecek bir şey, Demir bunu yapabilir. Bu olduğu takdirde ben o metni Açılım'ı çıkaranların sol /sosyalist harekete tartışma metni olarak sunduğu, kendi zeminini de bu metin üzerinden tariflediği bir metin kabul eder ve nihayet bu zeminde kendimi tarif etmem mümkün hale gelir.

Aslında yaptığım tartışmalardan görebildiğim kadarıyla Eren ve Veysi de metin bu hale gelebilirse içerildiklerini düşüneceklerdir.

109

Bunu aslında daha öncede önerdim. Ama Demir bunun karşısında sert bir tutum takındı ve biz/siz diye dergi girişimcilerini ikiye ayırdı. Bu yanlıştı aynı yanlışı tekrarlamamakta ve meseleyi pozitif bir yaklaşımla ele almakta fayda var.

Manifestonun yukarıda önerdiğim biçimde katkılarla yeniden düzenlenmesi halinde aylık veya 15 günlük bir yayını birlikte çıkartmamızın önünde benim açımdan bir engel kalmıyor.

Eren ve Veysi ile de bu mümkün olursa tekrar hep beraber çıkartmamızın olanakları rahatlıkla konuşulabilir diye düşünüyorum. Çok geciktik, ilk motivasyonla maddi, manevi ve kimi entellektüel imkanları da harekete geçirmiştik şu an onları kaybetmesek de gecikme kimi kuşkulara da neden olmuştur. Bu durumu gören bir yerden hareket etme zorunluluğu da vardır.

Bu önerim kabul görürse, güncel sorunlara müdahale eden kısa periyodlu politik bir yayın olarak tasarlanmalı ve aylık başlasa bile kısa bir süre sonra 15 günlük giderek haftalık bir yayın hedefi ile planlamalıyız dergiyi...

Biraz önce Demir'in yazısını aldım yukarıda yazdıklarım onun yazısını görmeden önceydi.

Demir yine yapacağını yapmış 'kendi yazısını derginin çıkış broşürü olarak basacakmış ama bunu etnik kürt milliyetçileri ve türk sosyalistleri engellemiş' 'mülki değil manevi olarak sahiplenecek' vs... insan sinirleniyor böyle tanımlamalara, benzer biçimde benim de bizim de Demir hakkında böyle konuştuğumuzu düşünsenize, bırakın ortak dergi falan çıkartmayı, selamı sabahı da kesmemiz lazım. Bu üslup yabancı değil daha önce de böyle ithamlara maruz kaldım/kaldık benzer bir tarzla yanıt vermemeye devam edeceğim... Eren sanırım 10 gün içerisinde Hamburg'a gidecek Demir le görüşecek idi, o da birlikte çıkartma imkanlarının ortadan kalktığını düşünmüyordu. Şimdi ne yapar bilmiyorum.

Manifestoda ifade edilen görüşlerle kendimi cepheden karşı karşıya hissetmediğim için, başından beri (belki de naif bir biçimde) düzenlenebileceğini düşünerek önerimi tekrarlıyorum. Bunun karşısında Demir'in takındığı ketum tutum nedeniyle daha önce yönelttiğim diğer eleştirileri de geri çekiyorum. Önerdiğim iki noktanın bir biçimde içerilmesi benim açımdan sorunu ortadan kaldıracaktır. Ortada müdahil olunabilecek bir imkan vardır, eğer anlaşma imkanı varsa bu imkan değerlendirilmelidir. Demir'in kimi kişisel özelliklerinin işleri zora soktuğunu söylemem gerekir. Demir kendini bize dayatan bir üslubu terketmesi, işin selameti açısından önemli... Bu dergi meselesi ile ilgili her yazdığı yazıda 'çam devirmeye' devam ediyor. Kişisel kimi saldırılarda bulunuyor. Kimse kimsenin elini tutmuyor... Biz olmasaydık ne büyük işler yapacakmış Demir! öyle değil tabi ki...

Ben artık yazılanlardan bu derginin bizimle beraber çıkartılmak istenip istenmediğinden de bazen kuşkuya düşüyorum madem öyle yargıları var Demir'in neden birlikte çıkartma konusunda ısrar ediyor, ya ileri sürdüğü yargılar boş laflar ya da dergiyi bizimle çıkartma konusunda samimi değil... olanlara mana vermekte zorlanıyorum. Ve bütün bu olan bitenlere rağmen Demir'in pozitif bir tutum takınacağını ve haksız kimi taaruzlarda bulunduğunu kabul edeceğini umuyorum.

Demir'in yaptığı önerinin (yarı yarıya çıkartma) politik bir yayın için olamayacağını daha

110

önce de söyledim. Nedeni ise politik yayın güncel gelişmelere müdahale edebilecek bir yayın olmak zorunda. Burada 'önceliklerle' teorik arka planlar ifade edilir 'birinin anyayı birinin konyayı' işaret ettiği politik yayın ondan beklediğimiz işlevi yerine getiremez.

Demir bana daha önceki yazılarını okumadığımdan böyle konuştuğumu söylemişti bu bir ölçüde doğru... Benim yazdığım yazının Türkiyeyle sınırlı bir yanının olduğu bunun da teorik açıdan ciddi sıkıntılara yol açtığını kabul ediyorum. Meselenin Dünya ve Ortadoğu çapında izahının zorunluluk olduğunu da kabul ediyorum.

Bütün bunların ötesinde Manifesto başkalarına da önerildi onun için çıkış taslağı olamaz diye bir görüş ortaya çıkarsa yine benzer daha kısa bir metin, üzerinde anlaşmayı kolaylaştırır diye düşünüyorum.

Kısa bir süre içinde bu konuları netleştirelim.Önerdiğim düzeltmelerle ilgili diğer Açılım girişimcilerinin de fikirlerini öğrenmek isterim.

Eğer birlikte çıkaramıyorsak birbirimize yazalım, tahütlerimiz baki kalsın ve ayrıca uzun periyodlu ortak bir teorik ağırlıklı dergiyi birlikte çıkartmayı konuşalım.

Herkese kolaylıklar... Selamlar, sevgiler...

10 Haziran 2004 Oğuz Ender

42) Oğuz’un Mektubu Üzerine Son Söz – Demir (22.07.2004) Değerli Arkadaşlar, Epeydir hem özel sorunlar bastırdığı, hem de herkes bir yerlere gittiği için Açlım’ı çıkarma niyetiyle bir araya gelmişlerden oluşan bu gruba bir şey yazamadım. Ama dün yolladığım ve aslında bir aydan daha fazla önce yazılmış Oğuz’un mektubuna kimsenin bir şey dememesini yadırgıyordum. Bunun nedenini dün anladım, meğer Oğuz’un mektubu gruba gelmemiş. Dün Oğuz’un bu mektubunun gruba aktarılmamış olduğunu fark edince hemen bu mektubu gruba aktardım. Aslında yanlış hatırlamıyorsam mektubu daha önce de gruba aktarmıştım ama o ara benim bağlı olduğum serverde galiba bir arızalar olmuştu. Belki o zaman arada kaynadı. Belki de yanlış hatırlıyorum. Aynı anda bir çok işle uğraşınca, tam bir şeyi yaparken başka bir iş çıkınca, o sırada yapmakta olduğum işi yaptığımı sandığım oluyor bazen. Böyle bir durum da olabilir. Bilmiyorum. Her ne ise, Oğuz’un mektubunun gruba gelip gelmediğini kontrol etmeliydim. Çünkü bu mektup aylardır beklenen mektuptu.

Oğuz’un mektubunu okuyunca bende tam bir hayal kırıklığı ortaya çıktı. Bütün yazılanların hiçbir anlamının olmadığını düşündüm. Bakalım gruptan kimse buna bir şey diyecek mi diye kendi kendime sordum. Kimseden bir ses çıkmayınca da bayağı bir umutsuzluğa kapıldım ve boşuna kürek sallandığını düşünmedim değil. Tabii ben metnin gruba geldiğini ve metinden herkesin haberi olduğunu sanıyordum. Bu nedenle de Tayfun’la geçen gün internette karşılaştığımızda, Tayfun’un “Oğuz küçük bir değişiklik istiyor” deyişinin, bu mektupta önerilen değişiklik olduğunu pek anlamadım, (çünkü Tayfun’un Grup aracılığıyla mektuptan haberi olduğunu sanıyordum) arada geçen zamanda yeni bir durum var her halde diye düşündüm. Şimdi Oğuz’un mektubunun gruba gelmediği ve Oğuz’un “Küçük değişiklik”

111

dediğinin dün gruba aktardığım ve neredeyse bir buçuk ay önce yazılmış mektupta önerilen değişiklik olduğunu fark ettim.

Bu ön açıklamadan sonra Oğuzun değişiklik önerisine gelelim.

Birincisi, Oğuz, ayrı görüşlerin bir arada ortak güçlerini birleştirerek dergi çıkarma önerisini reddediyor. Diyor ki: “Demir'in yaptığı önerinin (yarı yarıya çıkartma) politik bir yayın için olamayacağını daha önce de söyledim. Nedeni ise politik yayın güncel gelişmelere müdahale edebilecek bir yayın olmak zorunda. Burada 'önceliklerle' teorik arka planlar ifade edilir 'birinin anyayı birinin konyayı' işaret ettiği politik yayın ondan beklediğimiz işlevi yerine getiremez.”

Ben şahsen ilk kez net ve yazılı olarak bu cevabı aldım. Bütün aylardır bekleyişin nedeni biraz da bu önerinin kabul edilmesiydi. Demek kabul edilmiyor.

Bu durumda ne yapmak gerekir? Ortada iki farklı görüş, yaklaşım olduğuna göre.

Görüşlerden birinin ideolojik mücadeleyle diğerini kazanmaya çalışması gerekir. Teoride netlik, pratikte esneklik bunu gerektirir.

Ama Oğuz, nedense, ideolojik bir eleştiri ile bizleri yanlış görüşlerimizden kurtarmaya çalışacak yerde; “küçük” bazı değişikliklerle, bir takım teorik uzlaşma formülasyonları arıyor.

Bu davranışın kendisi daha baştan çelişkidir. Çelişkidir çünkü, eğer önerilen formülasyonlar kabul edilse, bu görüşlerin değişmesi anlamına gelmeyeceğinden, fiilen yine iki ayrı eğilim var olmaya devam edecek, yine “biri anyayı biri konyayı” işaret edecektir. İşin kötüsü bu sefer, iki ayrı eğilim olarak bunları bilerek ve adını koyarak bu yapılmadığından, tam bir kör dövüşü ortaya çıkacaktır.

Yok, bu değişiklikler, karşı tarafın aynı zamanda görüşlerini değiştirmesi anlamına gelecekse, o zaman bir metin değişikliği ile kimsenin görüş değiştirdiği görülmediğinden ve de bu mümkün olmadığından, bunun yöntemi metin üzerinde uzlaşma aramak değil, ideolojik teorik mücadele olması gerekir. Yani Oğuz’un önerilerinde yansıyan mantığı, anlayışı savunması ve çağrı metninde dile gelen anlayışı eleştirmesi., ona karşı teorik ideolojik mücadele yapması gerekir.

Oğuz bunu yapmıyor. Reddettiğini, yani farklı görüşlerin dergi çıkarmasını, ama bu sefer farklılıkları yokmuş gibi davranmalarını istiyor. Tabii değişiklik önerileri kabul edildiğinden, ve dolayısıyla bundan sonra, her zaman için, “bakın siz bu metni imzaladınız” diyebileceğinden ve önerileri Çağrının kendisin inkarı; intiharı anlamına geldiğinden, aslında kendi anlayışıyla bir dergiyi çıkarmış ve karşı tarafın elini kolunu bağlamış oluyor. Onlar itiraz ettikleri an, “bakın bunu imzaladınız” diyebilecektir.

Ve öneri aslında, Oğuz’un anlayışında bir dergi çıkarmaya karşı tarafı bir taktik ile zorlamanın bir aracıdır.

Bunu daha iyi görmek için şimdi gelelim Oğuz’un önerisine.

Oğuz’un değişiklik önerisi, eski önerisinin değişik bir versiyonudur. Onda, metnin özünü

112

dışlamıştı, şimdi öyle “küçük” bir değişiklik önerisi yapıyor ki, özünü öldürüyor. Oğuz’un anlayışında değişen bir şey yok. Dolayısıyla ortada yeni bir durum yok.

(Alında görüşlerinde bir değişiklik olmadığını kendisi de zımnen belirtiyor. Örneğin “Demir bana daha önceki yazılarını okumadığımdan böyle konuştuğumu söylemişti bu bir ölçüde doğru... Benim yazdığım yazının Türkiye’yle sınırlı bir yanının olduğu bunun da teorik açıdan ciddi sıkıntılara yol açtığını kabul ediyorum. Meselenin Dünya ve Ortadoğu çapında izahının zorunluluk olduğunu da kabul ediyorum” diyor. Sorun Ortadoğu’dan söz etmemek veya Türkiye ile sınırlı olmak değildi. Anlayışın özünü yok ettiğiydi. Bunu yaptığını kabul etmiyor.

Hatasını teknik, biçimsel olarak tanımlıyor. Bu aslında Oğuz’un anlayışında en küçük bir değişiklik olmadığının kendi ağzından ifadesidir.)

Oğuz hem metinde dile getirilen görüşlerle kendini cepheden karşı hissetmediğini söylüyor hem de iki sefer de yaptığı önerilerle onların özünü yok ediyor. Eğer yok ettiği şeylerin onun özü olduğunu düşünmüyorsa, öz farklı anlaşılıyor demektir ki, bu da bizzat özün özüne ilişkin bir farklılıktır.

Geçen önerisinin metnin özünü yok ettiğini o zaman göstermiştik. Şimdi bu yeni öneriye gelelim.

Oğuz’un birinci önerisi şu: “Ulusalcılık eleştirisi esasen örnekleriyle ve açık bir dille Türk solu hedef tahtasına yerleştirilerek yapılmalı” Böyle bir öneriyi okuyunca insan acaba yanlış mı okuyorum diye düşünüyor: Metnin kendisi, sadece Türk değil, dünya solunun ulusalcı olduğunu, sorunun çok derinde olduğunu söylüyor; bunun dünya çapındaki nedenlerine değiniyor. (Metnin teorik arka planı olan Beşikçi Eleştirisi’ne ayrıca bu teorik kaynaklarıyla da açıklanıyor) Dünya ölçüsünde yeni bir bakış getiriyor. Ondan sonra da Oğuz çıkıp, sanki bütün bunlar yokmuş gibi, Türk solu örnekleriyle hedef tahtasına konulmalı diyor. Bu hem içerik hem de yazının mantığı bakımından onu öldürmek demektir.

Niçin?

Bunu ters bir eleştiriyle açıklayalım. Çağrı metnine yapılacak eleştiri, Kürt ve Türk ulusal hareketi ve soluyla onun problematikleriyle fazla uğraşması olabilirdi. Orta doğu çapında, ulusu dil, din, tarih, etni dışı tanımlayan bir demokratik ve devrimci ulusçuluk manifestosunun, kendisinin bir örnek olarak içeriğine uygun biçimde, Orta Doğudaki halklardan, etnilerden, dillerden, dinlerden eşit mesafeyle söz etmesi ve hiç birine özel bir ağırlık vermemesi gerekir.

Yani metnin ruhunu anlamış bir öneri, Türk solunun fazlasıyla özel olarak ele alındığından şikayet eder bu yönde değişiklik önerirdi. (İşin ilginci bu yönde bir eleştiri de burada Mahmut diye dergiyi destekleyen bir arkadaştan geldi.)

Yani üslup ve biçim; içerik ve biçimin uyumluluğu bağlamında bile, Oğuz’un önerisi, yapılması gerekenin tam tersini yapmaktadır. Türk solunun fazla problem edildiğini

113

söyleyecek yerde, onu daha bir öne çıkarmaktadır. Halbuki, doğru bir eleştiride, Ortadoğu halklarına yönelik bir program, biçimsel örgüsüyle de biraz bu içeriği yansıtmalıdır, denmeliydi.

Hadi bu bir yana.

Metnin temel özelliği, sadece Türk değil, dünya solunun hastalığının nedenlerini araştırmak ve onun derindeki köklerine inmek ve bu köklere karşı mücadele etmek. Yani metnin kendisi, bu sorun Türk solunun sorunu değildir, onda yansıyan tüm sosyalist hareketin sorunudur ve bunun nedeni şudur diyor. Yani metnin temel tezlerinden biri, sorunun Türk solu olarak ele alınmasının yanlışlığıdır. Bunu diyen bir metne Oğuz, Türk solundan somut olarak onun ulusalcılığını hedef alarak bahset diyor. Bu metnin teziyle çelişiyor. Metne intihar et diyor.

Bir parça okuduğunu anlayan nasıl böyle bir öneri yapar anlamıyorum.

Kaldı ki Metin tam bir ulusalcılık eleştirisi değil, metin içinde ulusalcılık eleştirisi, çok dar bir alanda, dünya çapında apartheit bağlamında yapılıyor. (“Demokratik Ulusçuluğun İkili Karakteri” başlığı altında bu noktaya değiniliyor.)

Metin gerici ulusçuluğa karşı devrimci demokratik bir ulusçuluğu savunuyor ve aynı zamanda bunun da yine bir ulusçuluk olduğunu ve aslında bu günün dünyasının hiçbir sorununa çözüm olmayacağını söylüyor. Bu devrimci ve demokratik ulusçuluğu da belki, bir dinamiği harekete geçirir de gerçekten ulusçuluğa karşı bir mücadeleye hız verebilir diye öneriyor.

Yani, eğer ulusçuluk eleştirisi ise, dünyada bu gün ulusçu olmayan sosyalist yok. Bildiğim kadarıyla dünyada henüz hiçbir sosyalist hareket, nasıl tanımlanırsa tanımlansın ulusal olan ile politik olanın çakışması ilkesini iptal edip ulusu özele ilişkin bir sorun olarak tanımlamayı programlaştırmış değil. Böyle olmak bir yana bundan haberi bile yok dünya solunun. Hiç de sır olmaması gerekir ki, sorunun bu teorik çözümünden bile habersizler. Yani bütün dünya solu aslında ulusçudur. Hatta bütün dünya solu demokratik ulusçu bile değildir. Yazı bütünüyle bunun açıklaması.

Oğuz’un Türk solunun ulusalcılığının eleştirisi derken kastettiği şey ise, demokratik bir ulusçuluk açısından, gerici bir ulusçuluğun eleştirisi bile değil, ikisi de gerici ulusçuluk içinde, egemen ulusun gerici ulusçuluğuna dayanan sosyalistlerinin ezilen ulusun gerici ulusçuluğunu desteklememeleridir. Bu ulusçuluğun değil, demokratik ulusçuluğun eleştirisine bile girmez. Bu egemen ulus içindeki gerici ulusçuluğun eleştirisidir. Bunu, ulusalcılık eleştirisinin örneği olarak koymak metnin kendisini inkarı olur.

Yani eğer kastettiği değişikiliği gerçek kavramsal karşılıklarıyla ifade etseydi, şöyle demesi gerekirdi. “Egemen Türk devletinin gerici ulusçuluğuna karşı aynı ilkeye dayanan, sadece nesnel sonuçları demokratik olabilir diye ezilen ulusun gerici ulusçuluğuna destek vermeyen Türk solu hedef tahtasına koyularak egemen ulusun sosyalistlerinin sadece ulusçular değil, sadece gerici ulusçular değil, egemen ulustan gerici ulusçular oldukları gösterilmeliydi” demeliydi.

Ama böyle formüle edilince de böyle bir değişiklik önermek anlamsızdır çünkü bütün metnin yaptığının bu olduğu çok açıktır. Metnin bütün anlattığı tam da bu değil midir?

114

Açık ki Oğuz’un anlayışının metinde dile gelen anlayışla hiçbir ortaklığı yoktur. Ama Oğuz, sanki aynı şeyi savunuyormuşuz da, önemli bir fark yokmuş da benim sekterliğim ve ısrarlarım yüzünden bir uzlaşma olmuyormuş diyor. Aslında kökten farklı olan yaklaşımının çok farklı olduğu söylediği an, iki farklı anlayış arasındaki prensipler üzerine tartışma biter ve somut işbirliği olanaklarını arama olanağı çıkar. Benim başından beri tavrım bu oldu. Gerek Oğuz’un gerek Eren’in farklı bir anlayışları olduğun söyledim ve bu ayrılığı veri kabul ederek bir ortak iş yapmanın yollarını sonuna kadar zorladım.

Ama Oğuz tam tersi bir yol izlemektedir. Temeldeki farklı anlayışları flulaştırmakta, önemsizmiş gibi göstermekte, Bu sefer bunların önemine vurgu yapan beni, sanki bir bölücü uzlaşmaktan kaçan biriymiş gibi göstermeye çalışmaktadır. Bu ona kendi kafasınca bir üstünlük sağlamakta, beni bölücü iş birliğinden kaçarmış gibi gösterme olanağı sunmaktadır aklınca.

Ortada iki farklı stil, iki farklı dünya görüşü var. Ben teorik sorunlarda netlik arar, pratik işlerde her türlü iş birliğine açık olurken, Oğuz, tam tersine, teorik sorunlarda kesin sınırları yok ediyor, uzlaşma namı altında görüşleri anlamsızlaştırıyor ama somut pratik iş birliği olanakları söz konusu olduğunda da, pratik iş birliğine yanaşmıyor.

Marksistler bildiğim kadarıyla, teoride uzlaşma yapmaz, açık çizgilerden yana olur; pratikte, somut işler ve hedeflerde ittifak yapar. Oğuz ize, teoride uzlaşmadan, metinleri ve anlayışları eklektik bir biçimde değiştirmekten yana; pratikte, somut hedeflerde ise iş birliğine karşı. Bu ise, fiilen onun anlayışının teoriye de pratiğe de damgasını vurması demektir.

Her neyse, Oğuz’un birinci önerisinin durumu bu. Yani Çağrıya intihar öneriyor. Onu kendi kendini inkara çağırıyor.

* Gelelim ikinci değişiklik önerisine. “ulusların kaderini tayın hakkı bölümünü, kürdistan’ın ayrı ulus olma hakkını ve bunu kayıtsız şartsız desteklediğimizi ilan eden bir dille yeniden düzenlemeliyiz” Yine aynı şey. Oğuz bu metni hiç okumamış ya da her halde bizlerle kafa buluyor diye düşünmeden edemiyor insan.

Yahu bu metnin tamamı, ulusların kaderini tayın hakkı parolasının aslında gerici ulusçuluğun bir parolası olduğu, buradan girerek ulusçuluğun, onun ulusun ne olduğu konusundaki teorisizliğinden de yararlanarak Marksizm’i ve işçi hareketini esir aldığını; “ulusların kaderini tayın hakkı” parolasının gerici karakterini anlatıyor; gerici ulusçuluğu kutsayan mantığını anlatıyor; metnin yepyeni bir ufuk açan yanları bunlar. Ve sanki bütün bunlar söylenmemiş gibi, Oğuz, bu hakkı savunduğumuzu söyleyelim diyor.

Bizi tekrar mücadele etmeyi görev olarak koyduğumuz mantığa teslim olmaya çağırıyor.

Böyle bir ifade koymak, metnin kendini inkar etmesi, intihar etmesi değil midir?

Kaldı ki metinde bu son derece açık olarak belertiliyor. Aynın şöyle deniyor: 115

“Elbette ezeni de ezileni de dine, dile, soya dayanan iki ulusçuluk karşısında ezileni desteklemek gerekir. Ama bu destek bir politik destek olmalıdır. Bu destek aynı zamanda böyle bir ulusçuluğa karşı ideolojik ve teorik bir eleştiri ile ve onun politik alternatifinin yaratılması çabalarıyla birlikte yürütülmelidir. Aksi yöndeki her düşünce ve davranış son duruşmada, gerici ulusçuluk anlayışına bir teslimiyet, devrimci ve demokratik hedeflerin yitirilmesiyle sonuçlanır.”

Oğuz’un önersi ise, gerici ulusçuluğa ideolojik bir destektir. Bizim söyleyeceğimiz, gerici Türk, Arap, Pers ulusçuluğu karşısında gerici Kürt ulusçuluğunu, nesnel sonuçları bu gerici rejimleri yıkmaya ve gerici ulusçuluğu zayıflatmaya hizmet ettiği takdirde ve ölçüde politik olarak desteklemek gerektiği olabilir. Ve de bu da yazıda zaten belirtiliyor. Hem de çeşitli bağlamlarda birkaç kere. Çağrı’nın en orijinal yanı, Ulusların kaderini tayın hakkı parolasının gerici ulusçuluğu yeniden üretmek olduğunu söylemek iken, Oğuz öyle bir formül getiriyor ki, onu yeniden üretelim metnimizde diyor.

Yazının içinde “Ulusların kaderini tayın hakkı” kendisiyle savaşılması gereken bir parola olarak anlatılırken, Oğuz’un önerisinde, Kürtlerin desteklenmesinin desteklenmesinin ilkesi olarak koyuluyor. Özetle. Oğuz’un kafasında bu arada en küçük bir değişiklik olmamıştır. O ilk önerilerindeki aynı anlayışı sürdürmekte, bu değişiklik önerilerinin ilk değişiklikten hiçbir farkı bulunmamaktadır.

Ama her iki önerisinde de aynı stratejiyi izlemektedir. Özü yok eden değişiklikleri, önemsiz, ayrıntıya inen, biçimsel, üsluba ilişkin, vurguya ilişkin değişiklikler gibi ortaya sunmaktadır.

Bunun kendisine elbette bir avantaj sağladığı açıktır.

Birincisi, küçük bir değişikliğe bile karşı tarafın gelmediğini, dolayısıyla iş birliğinden kaçtığını söyleyip onu gerilemeye, haksız göstermeye, tecrit etmeye hizmet eder. İkincisi ise, önemsizmiş gibi yaparak, teorik netlik ve açıklık yok olur. Anlayışların özü yok edilir ve kendi anlayışınızı fiilen egemen kılmış olursunuz.

Oğuz hala politikayı bir program, uzun bir hazırlık olarak değil, daima küçük taktik manevralarla birilerini bir yere sıkıştırma olarak görüyor.

Bu stili çok iyi tanırım ama bana çok yabancı. Türkiye’nin küçük burjuva ortamında bunlar prim yapabilir. Ama bunlara prim vermedim hayatım boyunca. Bunları bilmediğimden değil.

Kralını bilirim. Ama yapmanın hiçbir şey getirmediğini biliyorum. Bunlarla enerji tüketmek su üzerine yazı yazmak gibidir; ezilenlerin mücadelesine zerrece bir faydası yoktur. Bir gelenek bırakmaz, bir mücadele azmi aşılamaz, bir ufuk açmazlar. İşte ÖDP içinde bu anlayışlarla yıllarca taktikler yapıldı. Ne gibi bir teorik açıklık sağlandı?

Hiçbir şey yok.

Bu iki ayrı politika stilidir.

116

Bunları bir karşılaştıralım.

Biri teorik netlik ile uğraşıyor; diğeri ise teorik netlikle ilgili bile değil. Teori bile taktik manevraların yapılacağı bir alandır.

Bu önerilerin farklılığında bile görülebilir.

Ben hep somut işlerde iş birliği olanakları öneriyorum. Oğuz hep bunları reddediyor ve metin değişiklikleri öneriyor. Yani Teori onun için bir takım uzlaşma formülleri ile yapılabilecek bir şey.

Yaptığının akıntıya kürek olduğunu bile görmüyor. Bir göstermeyi deneyelim.

Var sayalım ki, Oğuz’un önerilerine, “aman bir arada iş yapalım, zorluk çıkarmayalım” diye tamam dedik. Anlayış farklılıkları ortada durduğundan, bir metinde şu veya bu ifadenin değişmesi o farklılığı yok etmeyeceğinden, her somut durumda o farklılıklar tekrar takar ortaya çıkacaktır. Bu sefer, tam bir kör düğüşü başlayacaktır. Oğuz bu durumda, bak ama sen bu değişikliği kabul etmiştin deyip, aslında bu çağrı metninin kendisiyle mücadele ettiği anlayışı her adımda karşımıza dikecektir.

Peki, neye ulaşmış olacaktır? Hadi başardın diyelim neye ulaşmış olacaksın? İnsanlara bir perspektif getirebilecek bir anlayışı yok etmiş, teslim almış olacaktır. Peki, bundan insanlığın ne kazancı olur?

O zaman kendisine bile saygısı olmamış insanlar olacağız: İnsanlığın var olduğu çıkmazdan kurtuluşu için bir teorik netlik kalmamış olacak ama Oğuz arkadaşımız, kendi küçük dünyasında bir başarıyı kazanmış, kendi istediğini herkese dikte ettirmiş olacaktır. Oğuz’un yaklaşımı öyle ki, onun başarıları, insanlığın kurtuluşu için gerçek birer yenilgidir.

Gerçekten bunun üzerine düşünmeli. Tekrar ediyorum. Var sayalım ki, Oğuz’un dediklerine, aman bölünme olmasın, bir iş yapmış olalım mantığıyla evet desek neye ulaşılmış olacaktır. O zaman bizler, adam gibi bir teorik temelle bölünmüş olmayacak mıyız? Örneğin ben hiç inanmadığım, kendini inkar eden, kendisiyle çelişen bir metne imza atmış olacağım. Bu insanda zerrece coşku bırakır mı?

Neye ulaşmış olacaksın Oğuz? Var sayalım ki, hadi bölünme olmasın dedik imzalık. Ondan sonra benim, inanmadığım şeylere imza atmış bir insan olarak, kendime saygım kalır mı? Bir yazı yazabilir miyim sanıyorsun?

Kaldı ki, bir garip durum daha var. Eğer bu değişiklikler öyle “Küçük” ise, boş ver bu “Küçük” değişikliklerle uğraşmaktan vazgeç. Demek ki küçük değil aslında. Küçük gibi görünüyorlar. Onlara küçük demek, kimilerinin kafasını karıştırmayı, kimilerine bizi bölücü göstermeye yarayan basit bir araçtan başka bir şey değildirler.

Oğuz’un bu zekasını böyle “küçük” işlere kullanmaktan ise, başka yerlere kullanmasını isterdim şahsen. * Politikada bir Marksist için karşı tarafın ona ne dediği önemli olmamalıdır. Önemli olan somut bir iş için, somut bir hedef için ortaklık olup olmadığıdır. Bilmiyorum ama ben Marks, 117

Engels, Lenin’lerden hep bunu öğrendim: teorik ideolojik sorunlarda uzlaşmazlık, pratikte her türlü iş birliğine açık olmak.

Bu nedenle karşımdakilerin de aynı anlayışla yaklaştıklarını sanıyorum. Ama Oğuz’un mantığı tamamen farklı. Onu göre teorik olarak kafamızdakileri söyledik mi selamı sabahı kesmek gerekir. Şöyle yazıyor: “Biraz önce Demir'in yazısını aldım yukarıda yazdıklarım onun yazısını görmeden önceydi.

Demir yine yapacağını yapmış 'kendi yazısını derginin çıkış broşürü olarak basacakmış ama bunu etnik Kürt milliyetçileri ve Türk sosyalistleri engellemiş' 'mülki değil manevi olarak sahiplenecek' vs... insan sinirleniyor böyle tanımlamalara, benzer biçimde benim de bizim de Demir hakkında böyle konuştuğumuzu düşünsenize, bırakın ortak dergi falan çıkartmayı, selamı sabahı da kesmemiz lazım.”

Yaptığımda yanlış olan ne var? Fikrim ne ise onu ifade etmişim. Etmeyeyim içimde mi saklayayım? Söylemediğimde görüşüm değişmiş mi olacak? İşte bu derginin neden çıkmadığı çok açık değil mi? Çağrı metninde dile gelen anlayışa karşı çıkıldı. Peki, bu karşı duruşların gerekçesi ne? İşte yukarıda yine somut örnekleriyle Oğuz’un aslında bütün Türk solu gibi, aynı ulusçuluk çerçevesinde tartıştığı görülmüyor mu? Eren Keskin’in tavrının anlayışıyla ilişkisi yok mu? Peki, bu farklılıklar engellemedi mi çıkışı. Bu farklılıklara rağmen iki farklı görüş olarak birlikte çıkarabiliriz dedik. Buna da yanaşılmadı.

Aylarca bekledik ve bir cevap verilmedi. İnsanlara cevap vermemek, ikna etmeye çalışmamak en büyük hakaret değil mi? Kim hangi yazıyla ikna etmeye çalıştı şimdiye kadar?

Devrimci Marksist bir insan benim böyle dememi problem etmez. Zaten böyle düşüneceğim açık değil mi, çağrı metni üzerine tavırlardan. Marksist’in yapması gereken, “beni ilkel milliyetçi görüyormuş, görebilir. Somut olarak ortak ne gibi hedeflerimiz var ona bakarım” olur. Selam sabah kesmekten ancak delikanlılık aleminin kurallarıyla düşünenler konuşur.

Benim anlayışıma göre de, şu ana kadar kimsenin eğer yanlış isek yanlışlığımızı bize teorik olarak göstermek, bizi ikna etmek için bir tek satır bile yazmaması, yani insan yerine koymaması ve ikna etmeye değer bulmaması en ağır hakarettir.

Buna rağmen, bu onun kendi bileceği iştir deyip, somut olarak işbirliği için olası bütün olanakları sunmaktan çekinmedim.

Somut olarak iş birliği reddediliyor?

Bu reddin gerekçesi olarak benim sekterliğim, bölücülüğüm ve dayatmacılığımdan söz etmek vicdanınızı rahatlatır mı bilmiyorum. Eğer bunu sağlayacaksa, rahat bir vicdana sahip olmanız için, bütün bu söylediklerinizi kabul ediyorum.

Dostlar sağ, vicdanları rahat olsun.

Selamlar Demir

118

22 Temmuz 2004 Perşembe

43) Oğuz’un Önerileri Üzerine – Deniz (26.07.2004) Merhaba, bir süredir internete girme olanağım olmadığı için grup içindeki yazışmaları ancak okuyabildim. Demir'in neden yazmıyorsunuz yolundaki şikayetlerini bizlerin (demir, tayfun, orhan ve ben) yazılarından sonra cevap olarak bir yazı görmediğim için anlamlandıramıyordum. Şimdi mesele açıklık kazanmış oldu sanırım.

Oğuzun yazısını okudum. Ancak yazı daha önce yazılanlara bir cevap olmamakla beraber, oğuzun duruşundan daha da geriye düştüğünü gösteriyor.

Yazı açıkça teorik düzeyde bir uzlaşma öneriyor. Ayrıca bu uzlaşmalığın sebebi olarak da Demir'in sekter tutumunu gösteriyor. Bu her iki yaklaşımda çağrı metnini savunanları nesneleştirmekir. Birincisi teorik düzeyde bir uzlaşma kendi kendinin inkarıdır. (Amaç hiçbirşeydir, hareket herseydir anlayışının bir başka görüntüsü) İkincisi (demirin sekterliği iddiası) çağrı metninin diğer savunucularını tamamıyla demirin ağzına bakan müritler düzeyine düşüren, onları 2. defa nesneleştiren bir anlayıştır.

Bundan önce gönderdiğim yazıda önerilerimi çok açık bir dille ifade etmiştim. Bu önerilerim olabiliyorsa bir teorik netliği, olamıyorsa buna rağmen ortak dergi fikrini ortaya koyuyordu.

Diğer bir önerimde ise çağrıcıların ya da çağrıyı reddedenlerin dergiyi çıkarması, diğerlerinin yazar olması, bu durumda da fikirlerimden hiçbir şekilde taviz vermeyeceğimi açıkça ortaya koymuştum.

Yazıda bu önerilere hiçbir cevap verilmiyor. Açıkça bir teorik uzlaşma öneriliyor, bunun önündeki engelde demirin sekterliği olarak konuyor. Bu her iki durumda çağrıcıları özne olmakdan çıkarmakdan başka birşey ifade etmez. Çağrı metni gerici milliyetçilikle bölünmeyi çok kesin bir dille ifade ediyor. Demokratik ulusçuluğunda bir çözüm getirmeyeceğini ancak devrimci dinamikleri içinde barındırdığı için programlaştırılması gerektiğini yeterince vurguluyor.

Metin yanlız türk solunu değil tüm dünya solunu karşısına alıyor. Çünkü dünya solu "ulusların kendi kaderini tayin hakkı" ilkesine dayanarak zaten gerici milliyetçiliğin esiri olmuş durumda. Buda metinde çok açıkça vurgulanıyor.

Küçük değişiklikler denilen şeyler metnin temellerini yok eden önermelerdir. Bu noktalarda bir uzlaşma imzacıların kendisini inkar etmesidir.

Teorik düzlemde bir uzlaşma olmadan, ortak bir eylem alanı varmıdır; yanıtlanması gereken soru budur.

Sevgiler, saygılar Deniz (Bitti)

119

Ek Not Açılım dergisi için yazılan çağrı metni temel alınarak daha sonra başyka bir dergi girişimine başlandı. Ama bu da aynı yaşananların bir ikinci baskısı oldu bir bakıma. O girişim de dağıldiktan sonra, bu çağrı metnini benimseyenler en azından kendileri bir İnternet sitesi açıp orada daha mütevazı hedeflerle bir girişimde bulundular.

Bu girişimin somut sonucu Köxüz sitesinin yayına başlaması oldu. Köxüz sitesinin girişimcileri girişimci olabilmek için asfari bir temel olarak bu metinde ifade edilen programı benimsiyorlardı. Sitenin spesifik amaçları ise Köxüz’ün Amaçları adlı metinde ifade edilmişti.

Bu metin daha sonra “Büyük Ortadoğu Projesi ve Sosyalist Strateji” başlığıyla yapılan sempozyuma bildiri olarak sunuldu ve bu sempozyuma sunulan bildirilerin yayınlandığı kitapta yayınlandı.

Aşağıda bütün bu belgelere temel olan ve şu an Köxüz sitesi girişimcilerinin benimsediklerini ifade ettikleri bu metni de ek bir belge olarak koyuyoruz. Zaten bu metin iyici okunmadan bütün buraya kadar aktarılan yazışmalar anlaşılamaz. İlk yazıldığı biçim maalesef elimizde yok. O zaman bir dergi çağrısı uslubuyla yazılmıştı, Sonra bazı üslüp düzeltmeleri yapıldı bir dergi çarısından bir programatik metin uslubuna geçmek için. Bu biçimsel değişiklikler dışında metin orijinal metin olarak kabul edilebilir.

Aşağıda bu metni sunuyoruz. O dönemde Abdullah Öcalan’a da yıllanan mektuptaki metindir bu.

Demir Küçükaydın 03 Ağustos 2008 Pazar

120

(Açılım Dergisi Bildirgesi Taslağı) Demokratik Manifesto

Ulusçuluk Hayaleti Bundan yüz elli altı yıl önce, Avrupa’yı kasıp kavuracak 1848 devrimlerinin arifesindeki günlerde, Marks ve Engels adlı, henüz otuzuna varmamış iki genç, daha sonra “Komünist Manifesto” adıyla ünlenecek bildirilerine “Avrupa’da bir hayalet dolaşıyor, Komünizm hayaleti” sözleriyle başlıyorlardı.

Ama yirminci yüzyılın ve günümüzün hayaleti, Komünizm değil Milliyetçilik oldu. Bu gün yazılacak bir bildirinin ilk sözleri: “Dünyada bir hayalet dolaşıyor, Milliyetçilik Hayaleti” olabilir.

Bu hayalet, bu gün göründüğü biçimiyle, tam da “Komünizm Hayaleti”nden söz ederek başlayan bildirinin yazıldığı günlerde doğdu.

Ve bu hayalet, içinde bulunduğumuz şu günlerde, yüz yıldan fazladır felç edip böldüğü Orta Doğu’yu, yeni kan deryalarına sokmaya hazırlanıyor.

Bu gün, tüm Orta Doğu, Kafkaslar, yani bu “Büyük Ortadoğu” ya da, “Verimli Hilal” de denen bölge, tarihindeki en büyük yol ayrımlarından biriyle karşı karşıya bulunmaktadır.

Bölge, ya etnilerin, dillerin, dinlerin, kültürlerin, “ulusların” birbirini boğazladığı bir mezbahaya dönecektir ya da bu diller, etniler, kültürler, dinler, yepyeni bir atılım için bir birikim ve zenginlik, bölgeyi yüzlerce yıldır çektiği acılardan kurtaran bir zemberek olacaktır.

Bölge binlerce yıldır insanlığın kaderinde oynadığı tayin edici olumlu veya olumsuz rolleri bir kez daha oynamaya aday görünmektedir. İnsanlığın geleceğinin nasıl şekilleneceğinde, önümüzdeki yıllarda Orta Doğu’daki mücadelelerin sonuçları büyük bir önem taşıyacaktır.

Orta Doğu’nun Tarihteki Yeri Bundan on bin yıl önce, ancak “Sanayi Devrimi”nin keşifleriyle ve dönüşümleriyle kıyaslanabilecek, “Neolitik Devrim” denen, çömlekçilikten dokumacılığa; hayvanların ve bitkilerin ehlileştirilmesinden ilk madenlerin işlenmesine kadar, sayılmakla tükenmeyecek bir buluşlar manzumesi, o muazzam altüstlük, kadın eliyle bu bölgede gerçekleştirildi.

Bundan beş bin yıl önce, ilk kez insanları sürekli kıtlık tehlikesinden kurtaran düzenli tarıma ilk geçiş ve ilk kentlerin kuruluşu da yine burada gerçekleşti. Tarımın sağladığı zenginlikle ve bollukla birlikte, o artık ürünü farelerden koruyan kediler, o fazla ürün için toprakları sürmeye yarayan öküzler ilk kez buralarda birer tanrı oldular.

Tarım sayesinde ilk kez düzenli artı ürün burada ortaya çıktığından tesadüfi artıkların şölenleri yerine, dönemsel ve düzenli kutlamalar olan bayramlar ve tatil günleri ilk kez burada doğdu. Tanrı altı günde evreni yarattıktan sonra yedinci günde dinlenmeyi ilk kez burada akıl

121

etti. Doğanın bahardaki uyanışı burada bayramlaştırıldı. Kıtlık ekonomisindeki çocuk kurbanlarından hayvancılığın bolluk ekonomisine uygun hayvan kurban etmeye ilk kez burada geçildi ve bu devrimler ilk kez burada bayramlaştırılarak insanlığın hafızasına kazındı.

Ama tarım ekonomisine geçiş insanlığı sadece kıtlıktan kurtarmakla kalmadı, bunun bir de kefareti oldu: bu aynı zamanda uygarlığın yani sınıfların, paranın, devletin, yazının da ortaya çıkması demekti. Yazı, yani bilgi ağacının meyvesi, yani uygarlığa geçiş aynı zamanda masumiyetin yitirilişi, cennetten kovulma idi. İnsanoğlu Cennetten kovulup, yeryüzü cehennemine burada düştü. Yine burada Habil ve Kabil adlı kardeşler arasındaki ilk cinayetin bir tarlada işlenmesi bir rastlantı değil; gerçek tarihin dürüst ve çocuksu bir saflıkla anlatımıdır.

Tarımla birlikte ilk kez şehirler, yazı, rahipler, ticaret, para, tüccarlar, sınıflar, devlet, ordular, siyaset, din, yani özetle uygarlık da ilk kez bu topraklarda ortaya çıktı.

Bu gün Avrupa’nın Avrupa Uygarlığının temeli olarak kendine mal etmeye çalıştığı Klasik Yunan Felsefesi bu toprakların ürünü ve zirvelerinden biridir. Yunan matematikçileri, doğa bilimcileri, filozofları, o zamanlar henüz isimleri bile olmayan, yerlerinde boş bataklıklar ve ormanlardan başka bir şey bulunmayan, Roma, Paris, Londra, Brüksel veya Berlin’de değil; İskenderiye’de, Babil’de geziyorlar, çalışıyorlar, tartışıyorlar ve bilgilerini zenginleştiriyor; oralarda birikmiş bilgileri sınıflandırıyorlar; o bilgilerden hareketle genellemeler yapıyorlardı.

Daha sonra Avrupa’da doğan kapitalizmle birlikte tüm dünyaya yayılan, Orta doğu ve Akdeniz uygarlık alanının üç büyük tek tanrılı dini, Musevilik, Hıristiyanlık ve İslam bu topraklarda doğdu ve gelişti. İbrahim ve Muhammet bu topraklarda kervancılık yapıyor, bu toprakların binlerce yıllık geleneklerinden süzdükleriyle peygamberleşiyorlardı. Roma’nın evrensel boyutlarının yansısı ilk evrensel din, İsa aracılığıyla bu topraklarda doğuyordu.

Bu topraklar Çin, Hint ve İran uygarlıklarının yanı sıra binlerce yıl boyunca, en büyük uygarlık beşiklerinden biri oldu. Dicle Fırat ve Nil nehir boylarında doğan uygarlık, binlerce yıl boyunca, tıpkı su yüzündeki bir yağ damlası gibi yavaş yavaş yayıldı. Tüm Akdeniz’in Doğusu, Afrika’nın kuzeyi ve Avrupa’nın Güneyini kapladı. Bu bakımdan Akdeniz bu uygarlığın bir yayılışıdır. Akdeniz binlerce yıl boyunca, kapitalizmin doğuş çağında Atlantik Okyanusunun ve bu gün giderek artan bir ölçüde Pasifik Okyanusunun dünya ekonomisindeki tayin edici rolünü oynadı.

Buna bağlı olarak bölgenin siyasi biçimi olan, ticaret yollarının emniyetini sağlayan imparatorluklar, önceleri sadece Nil ve Dicle-Fırat nehirleri boyunca yayılırken, daha sonra bütün doğu Akdeniz’i, yüksek yarımadaları (Anadolu, Yunanistan, İtalya) ve nehir boylarını kaplar hale geldi. Romalılar Akdeniz’e “Mare Nostrum” (bizim deniz) derlerdi; gerçekte ise Roma Akdeniz’e aitti. Bölgenin iktisadi birliği, imparatorlukları yaratıyor; imparatorluklar da bölgenin birliğine siyasi ve kültürel bir boyut verip onu güçlendiriyordu.

Roma İmparatorluğunun sınırları, aşağı yukarı, Bizans ve Osmanlı’nın da sınırları idi. Bu imparatorluklar, iyi kötü bu uygarlık beşiğinde bir düzen sağlayabiliyor, tarihsel ve coğrafi olarak bir bütün olan bölge binlerce yıl boyunca, insanlığın uygarlık beşiklerinden ve

122

zirvelerinden biri olma özelliğini koruyabiliyordu. Böylece bir zamanlar Babil'in asma bahçelerinin olduğu yerlerde binlerce yıl sonra bile, Abbasiler döneminde Bağdat’ta olduğu gibi, yeni yükselişler yaşanabiliyordu.

Fakat bölge bu gün, bu göz kamaştırıcı geçmişiyle tam bir zıtlık içinde yoksulluk, gerilik, çatışmalar ve perspektifsizlik içindedir. Doğanın ona bahşettiği petrol ve su gibi zenginlikler onun en büyük felaketi olmuştur. Ama sadece doğa tarihinin ona bahşettikleri değil, insanlık tarihinin ona bahşettiği zenginlikler de, yani binlerce yıllık kökleri olan kültürler, diller, dinler de, yani bizzat kendi tarihi de onun bir felaketi olmuştur.

Bölge, sadece maddi zenginliklerinin soyulması karşısında değil, tarihinin çalınması karşısında bile tarihini savunamaz durumdadır. Bu zengin tarih uluslar tarafından yağma edilmektedir. Bu toprakların çocuğu olan Hıristiyanlık, bu toprakların binlerce yılık tecrübe ve bilgi birikiminin bir sentezi olan “Klasik Yunan Felsefesi” ve bilimi ve sanatı, Batı ve yeni yaratılan Avrupa ulusu tarafından Avrupalılığın bir bileşeni olarak bölgenin tarihinden ve bilincinden çalınmaktadır. Hıristiyanlığı ve Yunan Felsefesini Avrupa’ya bırakarak, bölgeyi İslam ile tanımlayarak yoksullaştıranlar; bölgenin bu manevi soyuluşunun suç ortaklığını yapmaktadırlar. İbrahim ve Musa Siyonist ulusçularca; Muhammet Arap ulusçularınca; İsa Avrupa ve başka Hıristiyan nüfuslu ulusçularca çalınmıştır. İnsanlığın tarıma geçişini sembolize eden bayram olan Newroz, Kürt ulusçuluğunun bayramı olmuştur. İyonyalı ya da Atinalı veya Egeli Filozoflar Yunan ulusunun mülkiyetine geçirilmiştir. Saddam Nabukadnezar’ın Irak, Türkler Sümer ve Hitit ve Osmanlı’ların Türk; Mısırdaki yöneticiler Neferetit ya da Ramses’in Mısır ulusundan olduğuna yemin etmektedirler. Bölgenin tarihi uluslar ve ulusçular tarafından çalınmakta, kendilerini dine, dile, etniye gör tanımlayan ulusların mülkiyetine geçirilmektedir. Bölge, kendi tarihini mülkiyetine geçiren bu gerici ulusçulukları mülksüzleştirmeden, kendi tarihiyle barışmadan; Muhammet’i Arapların, Musa ve İbrahim’i İsrailli Siyonistlerin; İsa’yı Avrupalıların; Sokrat, Aristo, Arşimet veya Sofokles’i Greklerin ve Avrupalıların; Nabukadnezar’ı Saddam veya Iraklıların; Kava’yı veya Selahaddin’i veya Newroz’u Kürtlerin; Sümerleri, Hititleri, Osmanlı’yı ya da Köroğlu’nu Türklerin mülkiyetinden kurtarmadan tekrar tarihine uygun bir kimliğe kavuşamaz.

Ulusçuluk ve Orta Doğu Nasıl oldu da, bölge maddi ve manevi zenginliklerinin böyle soyulması karşısında suskun ve çaresiz kaldı ve bu soyguna suç ortağı oldu? Bu sırrın anahtarı, bölgeyi kurt dalamış sürüye çeviren, onun tarihini yağma eden, yirminci yüzyılın hayaleti ulusçuluktadır.

Ulusların birbirini boğazlamasına ve her dil, din veya etninin bir ulusal devlet oluşturmasına karşılık düşen “Balkanlaşma” kavramının bu bölgedeki bir yarım adanın, aynı zamanda da bölgenin son imparatorlukları olan Bizans ve Osmanlı’nın kalbi olan bölgenin adını taşıması rastlantı değildir. Din, dil ve aşiretlerin birbirleriyle çatıştığı kaos ortamlarını tanımlamakta kullanılan “Lübnanlaşma”nın da yine dünün bu uygarlık beşiğinden bir bölgenin adını taşıması da rastlantı değildir.

123

Ve bu gün Orta Doğu, yeniden bir Balkanlaşma ve Lübnanlaşma felaketine doğru dolu dizgin yol alıyor. Bu gidişi tersine çevirmenin tek yolu, bölgeyi böyle “Balkanlaşma” ve “Lübnanlaşma” felaketlerine sürükleyen tarihsel mekanizmayı anlamaktan geçer.

Bu bölge, Çin ve Hint gibi diğer klasik uygarlık beşiklerinin tersine, bölgede modern kapitalist ilişkilerin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkan dile, dine, etniye dayanan ulusçuluk karşısında hiçbir savunma mekanizması bulamamıştır. Bu mekanizmayı bulamadığı sürece de parça parça olmaya ve kanamaya mahkumdur.

Ulusçuluk ve Diğer Uygarlıklar Diğer uygarlık beşikleri karşısında bölgeye klasik çağlarda güç veren her şey onun güçsüzlüğünün nedenleri haline gelmiştir. Hiçbir uygarlık beşiği, Modern kapitalizmin ve ulusçuluğun saldırısı karşısında, Orta Doğu ve Akdeniz uygarlık beşiği kadar zayıf ve savunmasız olmamıştır. Çin uygarlığı bir kıyaslama olanağı sağlar. Orada onlarca farklı dilde ve lehçede halk bulunmasına ve bu diller ve halklar arasındaki farklar Orta Doğu’daki dillerin ve halkların farklarından hiç de az olmamasına rağmen, Orta Doğu’yu parçalayan, neredeyse her dilin ve her dinin bir ulus oluşturması gibi bir süreç Çin’de yaşamamıştır. Çin’deki diller, halklar ve dinler, dine, dile, soya, etniye göre ulusların oluşmasına bağışık (şerbetli) kalmışlardır.

Ulusçuluk mikrobu Çin’de bir hastalığa yol açmamış, Çin uygarlık alanının bölünmesini getirmemiştir. Çin’de ulusal hareketler sadece Uygurlar ve Tibetliler gibi, farklı alfabe kullanan halklarda görülmektedir.

Niçin? Çünkü Çin’in seslere değil, şekillere dayanan arkaik yazısı, farklı dillerin aynı şekillerle anlaşmasını mümkün kılıyordu. Böylece farklı dillerin farklı alfabeler ve yazı dilleri dolayısıyla da farklı entelijansiyalar ve uluslar yaratmasının maddi ve teknik koşulları ortaya çıkmıyordu. Böylece, Çin uygarlık alanı, alfabesinin, Akdeniz uygarlık alanının seslere dayanan alfabesinden çok daha ilkel olması sayesinde, ulusçuluğun kendisini kurt dalamış sürüye döndürmesinden korunmuş oluyordu.

Orta Doğu’da ise, hepsi de seslere dayanan, Latin, Yunan ve Arap alfabeleri, tam tersine bir gidiş için olağanüstü uygun koşullar sunmuştur. Bu sayede her dil, ayrı bir yazı diline ve dolayısıyla da bir millet yaratma olanağına sahip olmuştur. Orta Doğu’ya Çin karşısında kıvraklığını veren seslere dayanan alfabe, ulusçuluk mikrobu karşısında güçsüzlüğünün koşullarından biri olmuştur.

Ama sadece Çin değil, Hint alt kıtası da ulusçuluk karşısında Çin’den daha az şerbetli değildir. Hindistan’da da yüzlerce halk ve dil bulunmasına rağmen, bunların hiç biri ayrı bir ulus oluşturmaya kalkmadı. Bu ulusçuluk, sadece kendini dinle tanımlayan ulusçuluk biçiminde, Hint alt kıtasının kuzeyinde, Pers ve İslam uygarlığının etkisinde kalmış bölgelerde (Pakistan, Bengaldeş) bir varlık gösterebildi.

Bunun nedeni de yine, Hint alt kıtası uygarlığının arkaik karakterinde gizlidir. Tıpkı kıtaların hareketleri sonucu diğer kıtalardan izole olan Avustralya ya da Madagaskar’ın diğer türlerin etkilerine kapanması nedeniyle, oradaki canlıların yaşayan fosiller olarak kalmaları gibi,

124

Hindistan da, Himalaya dağlarının oluşturduğu aşılmaz doğal set nedeniyle, benzer bir sosyal izolasyon yaşamış, bir tür yaşayan fosil özelliği kazanmıştır. Dış etkilerin ve başka halkların istilalarının bin yılda bir kere yaşanması nedeniyle; kapitalizm öncesi uygarlıkların temel eğilimi olan kastlaşma orada en uç noktalara varmıştır. Böyle bir sistemde, her etni, her dil, her halk aynı zamanda bir kast oluşturmuştur. Bu ise, her biri ayrı halklardan oluşan kastların ayrı uluslar olarak şekillenmesinin, ayrı bir burjuvazi ve entelijansiya çıkarmalarının maddi koşullarını ortadan kaldırmıştır.

Buna karşılık, Orta Doğu ve Akdeniz uygarlık alanı ise, tarihin yol geçen hanı gibidir. Sürekli barbar halkların istilaları ve imparatorlukları yıkışları, kastlaşma eğiliminin gelişmesine hiçbir zaman fazla olanak tanımamıştır. Kast yapısı, sadece belli işlerde belli bölgelerin veya halkların uzmanlaşması eğilimi olarak doğuş halinde kalmış, Hindistan’daki gibi bir geçişsizlik, bir dokunulmaz paryalar kastı hiçbir zaman olmamıştır. Bizzat kendileri bölgenin bu özelliğinin bir yansıması olan Hıristiyanlık ve İslam gibi toplumsal sistemi düzenleyen dinler de, böyle bir kastlaşma eğiliminin önünde bir engel olmuşlardır. Kastlaşma eğilimi sadece Yahudiler ve Romalar biçiminde varlığını toplumun gözeneklerinde sürdürebilmiştir.

Hemen görüleceği gibi, Orta Doğu ve Akdeniz uygarlık alanına kıvraklık veren kastlaşmama, yani farklı dillerin ve halkların belli sınıflar ve meslekler biçiminde, jeolojik katmanlar gibi taşlaşmaması da ulusçuluk karşısında onu savunmasız bırakmıştır. İran – Pers uygarlık alanı ise, ulusçuluğun bu meydan okuyuşuna, Pers, Sasani uygarlık birikiminin ve kültürünün İslam altında devam eden biçimi olan Şiilikle; ulusu, yani siyasi olanı, Şiilikle tanımlayarak cevap vermiştir. Ulusun, dile, soya, kültüre göre tanımlanması karşısında, dine, ama İran uygarlık alanının dinine göre tanımlanmasının, bu uygarlık alanının birliğini ne kadar sürdürebileceğinin cevabı henüz ortada durmaktadır.

Orta Doğu ve Akdeniz ise bu soruya henüz cevabı bulabilmiş değildir. Akdeniz’in kuzeyi ve Avrupa’nın Güney’i bu cevabı Orta Doğu, Akdeniz alanından Avrupa alanına geçerek, yani kaderini bölgenin kaderinden ayırarak en azından kendisi için kısmi çözüm bulmaktadır.

Afrika’nın Kuzeyi, Mezopotamya, Anadolu ve Kafkaslar ise kanamaktadır ve böyle giderse daha çok da kanayacaktır.

Soyut bir olasılık olarak, bölge içinden bir ülkenin, yani Türkiye’nin de, diğer Güney Avrupa yarımadaları gibi yaparak, ulusu Avrupa yurttaşlığıyla tanımlayan Avrupa Birliği çerçevesinde Balkan Halklarıyla yeni bir birliğe yönelmesi belki, sadece bu ülkenin yangından kaçmasını sağlayabilir. Bizans ve Osmanlı’nın kalbinin Balkan ve Anadolu olması böyle bir olasılığı çağrıştırmaktadır. Ama yangın ve kanama bölgeyi tüketmeye devam edecektir.

Ne var ki, somutta, bu giriş, ancak, Kürdistan’ın dışta kalması ve böylece Türkiye’nin Avrupa’nın en büyük ve kalabalık ülkesi olmaktan çıkmasıyla ve buna bağlı olarak Devlet Bürokrasisinin iktidarını büyük ölçüde yitirmesiyle olabilir. Bu günkü Türkiye’nin sahilleri ve batısı ve ortasında yaşayan Türkler yanan evden kaçmış olurlar. Yani Şimdi Kıbrıslıların yapmaya çalıştığını veya Doğu Almanların veya Doğu Avrupalıların yaptığını yapmış olurlar.

Ama bu da bölgeye ilişkin sorunu ortadan kaldırmaz.

125

Eski uygarlıkların siyasi biçimlerine tekrar dönmek mümkün değildir. Modern uygarlığın biçimi olan etniye, dile dine dayalı ulusal devletler ise, bölgenin paramparça olmasına, ulusal baskılara, ulusal ve dinsel katliamlara, sürekli çatışmalara yol açmaktadır.

Katliamlar ve zorla nüfus değişimleri ve asimilasyon ile etnik ve dilsel sınırlar ile siyasi sınırların çakışması sağlandığında bile, bunun yol açtığı düşmanlıklar ve ortaya çıkan küçük devletler ekonomik gelişme için çok büyük bir engel oluşturmaktadır. Bölge sadece savaş ve çatışma zamanlarında değil, barış zamanlarında da yoksulluk içinde kalmaktadır. Bu da, dünyanın en büyük petrol ve su rezervlerinden birine sahip olan bölgenin, büyük güçlerin baskı ve oyunları karşısında tam bir av alanına dönüşmesine yol açmaktadır. Ve büyük güçlerin müdahaleleri de tekrar yoksulluğu, bölünmüşlüğü ve büyük güçlerin egemenliğini pekiştirmektedir. Yani kendi kendini besleyen kısır bir döngü ortaya çıkmaktadır.

Bu çıkmazdan nasıl çıkılır? Bu çıkmazdan çıkışın bir yolu var mıdır?

Evet vardır. Eğer bu başarılırsa, sadece bölge için değil, tüm insanlık için de bir atılım sağlanabilir. Bu çare yine bizzat ulus ve ulusçuluk denen modern fenomenin sırrında yatmaktadır.

Ulusçuluk ve Dil Çin’in ve Hint’in gösterdiği gibi, ulusun ve ulusçuluğun dinle, dille, etniyle, soyla hiçbir ilişkisi bulunmamaktadır. Eğer olsaydı, bu gün bu eski uygarlık beşiklerinde dile, dine, etniye dayanan onlarca devlet olması gerekirdi.

Ama sadece Çin ve Hint değil, ulusçuluğun ilk doğuşu ve ilk modern uluslar da, ulusun dille, dinle, etniyle, soyla, tarihle bir ilişkisinin olmadığını kanıtlar.

Kuzey Amerika’da ilk uluslardan biri olan ABD’yi kuranlar, göçüp geldikleri İngiltere'dekilerden başka bir dil ve soy ya da dinden değildiler. Güney Amerika’nın ulusların kuran “criollo”lar, kendilerine karşı savaştıkları İspanyol’larla aynı dili, geçmişi ve dini paylaşıyorlardı. Fransız devriminin ve ulusunun bayrağı olan üç renk, dile, etniye, kültüre ya da dine ilişkin en küçük bir çağrışım içermiyordu. İlk ulusların doğuşunda bu çok açıktır, aynı dili, dini, kültür paylaştıklarına karşı savaş içinde oluşan Amerikan uluslarının kendilerini dile, dine, soya göre tanımlamaları düşünülemezdi bile. Aynı dilden ve dinden asillere ve krala karşı savaş içinde oluşan Fransız ulusu kendini etnik, dilsel veya dinsel olarak tanımlamamıştı.

Başlangıçta, ulusal olan, siyasal olana göre tanımlanıyordu. Siyasal olan ise feodal ayrıcalıklara ve egemenliğe veya sömürgeciliğe karşı oluşa ve özgür yurttaşlara göre.

Yurttaşın hakları ise, dil, din, cins, ırktan bağımsız İnsan Haklarına göre. Böylece, ulus sömürgeci ya da feodal ayrıcalıklara karşı tanımlanmış siyasal birimin hakları insan haklarıyla tanımlanmış yurttaşlarından oluşuyordu.

Bu ulus, hem içeriği bakımından devrimci ve demokratikti, hem de dil, soy, kültürü tıpkı din karşısında olduğu gibi özel alana, politik alanın dışına atıyor ve ilke olarak devletin onlar karşısında tarafsızlığını savunuyordu. Politik olanın, yani devletin, nasıl dini olmuyorsa, dili,

126

etnisi, kültürü de olmuyordu. Ortak konuşma dili ise sonradan dile dayanan ulusçuluktakinden çok farklı bir anlama sahipti. Politik olanın tanımlamasının aracı değil, teknik bir sorunun çözümü olarak bir anlam taşıyordu ve diğer dillerin başka uluslar olarak tanımlanmasına yol açmıyordu. Alsas Loren’in Almanca konuşanları, kendini eşitlik, özgürlük, kardeşlik ile tanımlamış Fransız ulusundan ayrı bir siyasi tanımlama içinde değildiler.

Bütün bu örnekler, bizlere ulusun ve ulusçuluğun özünün dil, din, soy, etni, kültür, ırk, tarihsel ortaklıkta değil başka yerde aranması gerektiğini gösterir. Onun özü politik olanı tanımlamasındadır.

Ulus ve Ulusçuluk Nedir?

Nasıl Allah’a inananların Allah hakkında anlattıklarından Allah’ın ne olduğu anlaşılamaz ise, Ulusçuların Ulus hakkında anlattıklarından da ulusun ne olduğu anlaşılamaz. Nasıl insanlar Allah’ı kendileri yaratmış olmalarına rağmen, Allah tarafından yaratıldıklarına inanırlarsa; ulusçular da ulusları kendileri yaratmalarına rağmen, uluslar var olduğu için kendilerinin var olduğuna inanırlar. Ve inananların Allah’ı tanımlaması gibi Ulusu tanımlarlar. Bu tanımlama, her ulusta ve ulusçulukta, tıpkı farklı tanrı inançlarında tanrının tasvirinin değişmesi gibi değişir.

Ulusçular, ulusal olan dışında bir var oluş düşünemediklerinden, ulusçuluğu da ulus gibi, tanımlarlar: her hangi bir ulusun çıkarlarını öne almak olarak. Bu tanım ulusçuluğun ne olduğunu değil, ulusçuların ulusçuluk hakkındaki tanımlarını gösterir.

Halbuki yöntemsel ve mantıki olarak, ulusçuluk, ancak, kendi dışındakine göre tanımlanabilir.

Ulusçuluk, ulusal olanla politik olanın çakışması gerektiği anlayışıdır. Ama bu politik olanın örneğin özel olandan ayrı olarak politik olan diye bir alan olduğu anlayışını var sayar. Yani ulusçuluk, örneğin politik olanın, özel olandan ayrı olmayacağı gibi bir anlayışa göre tanımlanabilir. Ya da örneğin politik olanın ulusa göre tanımlanamayacağını ve özel olana ait olduğu, bir inanç ve vicdan sorunu olduğunu savunan bir anlayışa göre.

Ulusçuların ulusçuluk tanımları, aslında ne olduğu kanıtlanması gereken şeyi, bir kanıt ve çıkış noktası olarak ele almakta, kendini üreten, içine kapalı bir daire oluşturmaktadır. İnsanlar ulusal çıkarları öne almamak gerektiğine inanabilirler ama ulusal olan ile politik olanın birliği düşüncesini savunuyorlarsa yine de ulusçu olabilirler. Bu anlamda, enternasyonalistlerin hepsi ulusçudur. Zaten bu sayede, yirminci yüzyıl boyunca ulusçuluk zafer yürüyüşünü enternasyonalizm bayrağıyla gerçekleştirmiştir.

Ulusçuluk ve Politik - Özel Ayrımları Ulusçuluğun iki ön koşulu vardır. Toplumda, politik, yani devlete ilişkin olan olarak tanımlanmış ayrı bir alanın varlığının var sayımı. Yani, Özel, Ticari, Kamusal gibi bir de Politik bir alanın varlığının kabulü ulusçuluğun ön koşuludur. Ama bunun da ön koşulu, bunların ayrı alanlar olduğunu düşünmektir. Yani Özel ve Politik gibi kavramlar olmadan ulusçuluk olamaz. Ancak bu kavramlar ortaya çıktığında, özel olan nedir, politik olan nedir ve neye göre belirlenir gibi sorunlar ortaya çıkar.

127

Ulusçuluğun ikinci koşulu bu ayrım ortaya çıktıktan sonra, politik olanın tanımında çıkar.

Politik olanı ister yurttaşlıkla, ister dille, ister dinle, ister etniyle, ister belli bir bölgede yaşayanlarla sınırlayan ve onlarla çakışması ilkesine dayanan her anlayış ulusçuluktur.

Bunlardan hangisinin geçerlik kazanacağını tarihsel ve ekonomik durum, sınıflar, onların ilişkileri ve güçleri belirler.

Ulusçuluk, ancak, nasıl tanımlanırsa tanımlansın,(yani ister bir devletinin yurttaşlarının haklarıyla, ister etniyle, dille, ırkla, dinle tanımlansın) ulusal olanın “özel”, “inanç” alanına, yani ulusçuluğun dinleri attığı yere ve kendisinin de gerçekte ait olduğu yere atılmasıyla, yani politik olanla çakışması ilkesinin reddedildiği yerde biter.

Ulusçuluğu, dine, dile, etniye göre tanımlamaktan vazgeçmek ulusçuluğun ve ulusal devletin sonu değil, ulusçuluğun bir biçiminin sonudur. Ulusçuluk, nasıl tanımlanırsa

tanımlansın, politik olanın belli bir şekilde sınırlanması olduğunda daima var olur.

Ulusu politik alanın dışına itmek bile, tıpkı hak eşitliği gibi, hala burjuva toplumunun ufku içindedir. Bu henüz, özel, ticari, kamusal ve politik gibi ayrımların kabulünü var sayar. Henüz bu ayrımı aşmamakta, kabul etmekte, ama o ayrım çerçevesinde politik olanı sınırlamayı reddetmekte ya da ulusal olanı özel ve inanç alanına koymaktadır. Bu tıpkı, henüz zenginliklerin gürül gürül akmadığı, “herkesten emeğine göre” ilkesinin geçerli olduğu bir toplum gibidir. Ancak özel, politik, kamusal gibi ayrımların ortadan kalkması,

bunların hepsinin bir tek toplum veya komün içinde kaynaşması “herkesten yeteneği kadar, herkese ihtiyacına göre” ilkesinin geçerli olduğu bir topluma karşılık düşer.

Ulusların doğuşunda politik olanı ulusal olan değil, ulusal olanı politik olan belirliyordu. Ulus politik olanın kapsadığı yurttaşlardan oluşuyordu. Politik olan ise, başlangıçtaki devrimci ve demokratik ulusçulukta, dil, dine, soya, kültüre göre değil, bütünüyle tesadüfi denebilecek, krallık ya da sömürge idaresinin sınırlarına göre belirlenmekteydi. İspanyolların Güney Amerika’daki idari bölümlemeleri, Güney Amerika uluslarının sınırlarını oluşturmuştur. Aynı şekilde Kuzey Amerika ulusları da İngiliz sömürge idaresinin izlerini taşır. Fransız ulusu Krallığının egemenlik alanındaki yurttaşlar oluşturuyordu. Bunun somut tarihte hiçbir zaman bu mükemmellikte gerçekleşmemiş, bazı çarpılmalara uğramış olması bu özünü değiştirmez.

Yani başlangıçta ulusal olanın sınırları kendini politik olanın sınırlarına göre belirlerken, sonradan ortaya çıkan dile, etniye, dine dayanan gerici ulusçulukta, bunlara göre tanımlanmış ulusun sınırlarının politik olanının sınırlarını belirlemesi gerektiği gibi bir sonuca ulaşılmış ve bu ön yargı bu gün tartışılmaz bir yaygınlık kazanmıştır.

Ve bu gün artık insanlar uluslar olduğu için ulusçuların var olduğu düşüncesine, yani tıpkı insanların kabul ve bilinçlerinden bağımsız sınıflar gibi uluslar olduğu ve nasıl sınıflar olduğu için sınıf bilinci varsa, uluslar olduğu için de ulusçuluğun var olduğu ve ulusal bilincin oluştuğu düşüncesine alışmış ve bunu hiç sorgulamadan kabullenmiş bulunuyorlar.

Böylece, başlangıçta ve demokratik karakterli dönemde, ulus politik olana göre belirlenirken ve din, dil, soy, ırk, tarih vs. onun belirleyenleri değilken, gerici dönemde politik olan ulusa

128

göre belirleniyor gibi görünmeye ve kabul edilmeye başlar. Ulusçular olduğu için uluslar ortaya çıkarken; uluslar olduğu için ulusçular varmış gibi görünür. Tıpkı tanrıları yaratan insanın, kendini tanrıların yarattığına inanması gibidir bu. Ulusları yaratan ulusçular; ulusların kendilerini yarattığına inanmaktadırlar.

129

Ulusçuluk ve Din Ulusçuluk modern çağın dinidir, ulus da modern çağın tanrısı. Eski uygarlıklarda politik, toplumsal ve özel gibi ayrımlar yoktu. “Politik” olan dine veya soya göre belirlenirdi.

Ulusçuluk, bunları alır, politik olanın dışına, inanç alanına atar; “özel alan” dediği gettoya kapatır ve orada zorla tutar. Kendisi onların işlevini üstlenir. Örneğin toplumdan yani kamusal olandan ayrı bir devleti, siyaseti, özeli tanımayan, komünün kendisinden başka bir şey olmayan Alevilik, ben silahlı adamlar tanımıyorum, bende yazı yok, ben vergi memuru tanımıyorum, ben bir inanç değil, toplumun kendisiyim, onun düzeniyim diyemez. Dara çıkmanın yerini mahkemeye çıkmak alır. Sözlü kültürün yerini zorla okula gidip yazıyı öğrenme. Vergisiz ve silahsız bir toplumun yerini, vergiler, askerlik hizmeti alır. Böyle davranmayı kabul etmeyen imha edilir. Bir inanç olmaya zorlanır. Aleviler de Aleviliğin bir inanç olduğun kabullendikleri an artık, politik olanın ayrı olmasını ve politik olanın ulusa göre belirlenmesini kabul etmişler demektir. Yani artık birer milliyetçidirler.

Sorun artık sadece nasıl bir milliyetçi olacaklarında, yani politik olanın neye göre tanımlanacağındadır.

Aynı şey, klasik uygarlıkların toplumsal ve siyasal düzenlerini sağlayan dinler için de geçerlidir. Müslüman, ben şeriat mahkemesinde yargılanıp onun kararına uymak istiyorum; bu günkü devlete değil, o kadıların maaşını karşılayacak devlete vergi vermek istiyorum diyemez. Dediği an yok edilir. Böylece Müslümanlık da aynı şekilde, özel olan, inanç olarak tanımlanmış gettoya tıkılır. Klasik uygarlıkta İslam'ın üstlendiğini bu sefer ulus üstlenir.

Müslümanlar, İslamiyet'in bir inanç olduğunu kabul ettikleri takdirde, politik olanın dışında bir inanç olarak var olabilirler. Müslümanlığın bir inanç olduğunu kabul eden her Müslüman, aslında politik olanın ulusa göre tanımlanmasını kabullenmiş bir milliyetçidir de artık.

Bu nedenle “İslami düzen” hedefi, kendi iddiasının aksine, başka bir uygarlık ve değerler sistemi değil, bu günkü ulusçuluğa dayanan burjuva uygarlığının yaygınlaştırılmasıdır. Politik İslam’da dile gelen şeriat devleti talepleri, eski uygarlığa ve onun politik biçimine bir dönüş değil; İran’da veya diğer şeriat devletlerinde görüldüğü gibi, politik olanın, yani ulusun, İslam’ın belli bir yorumuna göre tanımlanmasından başka bir şey değildir. Yani etnik veya dile dayanan gerici ulusçulukla, örneğin Türk ulusçuluğuyla ayrılığı özden değil, ulusun neye göre tanımlanacağı noktasındadır. Etnik milliyetçilik veya dile dayanan milliyetçilik nasıl etniyi veya dili politik alanın tanımlamasında kullanır ve etnik ve dilsel baskıların yolunu açar ve örneğin dini özel alana hapsetmeye yararsa; politik İslam da dini politik alanın tanımlamasında kullanıp diğer dinlerin, dinsizlerin ve laiklerin üzerinde bir baskının yolunu açmaya buna karşılık örneğin etniyi veya dili özel alana hapsetmeye ve örneğin İran’da olduğu gibi, böylece bir çok etniyi ve dili bir arada tutmayı denemeye. Bu anlamda dine ve onun belli bir yorumuna dayanan ulusçuluk, dile, soya, ırka dayanan demokratik olmayan gerici ulusçuluğun değişik bir versiyonudur. Bu anlamda, Molla oligarşisinin veya Türkiye’deki Devlet oligarşisinin ayrılığı modern ve gerici ayrımı değil; ulusun hangi ayrımcı

130

kritere göre tanımlanacağı üzerinedir. Türk egemenleri, dile ve soya, İran egemenleri (veya Politik İslam) dine dayanarak egemenliklerini sürdürebileceklerini düşünüyorlar.

Milliyetçiliğin ya da ulusçuluğun zaferi, eski toplumların yaşamını düzenleyen “din”lerin, birer inanç, yani özele ait, politika dışı oluşunun kabulüyle başlar. Bu anlamda, bu gün inanç denerek, özel olanın gettosuna tıkılan dinler, kapitalizm öncesinin milletleri ve milliyetçilikleri; bu gün onların işlevini yüklenen milliyetçilik de, modern çağın dinidir.

Milliyetçiliğin cezası suçunun cinsinden olmalıdır. O nasıl eski çağlarda bu gün ulusçuluğun yaptığı işi yapanları inanç gettosuna kapattıysa, ona da aynı ceza verilmelidir. Ulusçuluğun cezası, onun politik alının dışına sürmek olmalıdır.

Ne var ki, milliyetçiliği, en demokratik veya en gerici biçimleriyle, diğer dinlerin yanına, inançla tanımlanmış özel olan gettosuna atmak henüz bu burjuva uygarlığı ve toplumunun ufku içindedir Çünkü, özel, kamusal, siyasi ayrımlarını kabullenmekte ama henüz onların içeriğini ve neye göre tanımlanacaklarını tartışmaktadır.

Burjuva uygarlığının ve ufkunun ötesi ise, özel, politik, kamusal gibi alanların ayrımların aşıldığı noktada başlar. Bir sınıf mücadelesi aracı olarak devlet olduğu sürece, politik olan ve dolayısıyla da özel olan ve dolayısıyla bunların nasıl tanımlanacağı sorun olacaktır. Ulusal olanı özel olanda tutmak aynı zamanda politik olanı ulusal olanla tanımlamak isteyen karşısında bir diktatörlük demek olacaktır.

Sınıf mücadelesi aracı olarak devletin ortadan kalkması, aynı zamanda politik olanın da yok olması anlamına gelir. Ancak politik olan yok olduğunda, onun neye göre tanımlanacağı sorunu da ortadan kalkar.

Ve nasıl, sınıf mücadelesinin bir aracı olarak devlet ortadan kalktığında, bir kamu gücü olarak, “herkesten emeğine göre” ilkesini yani burjuva hak eşitliğini sağlamak bu günkü kamusal olana denk düşüyorsa ve bu da hala Özal ve kamusal gibi bir ayrımı var sayıyorsa, burada hala burjuva uygarlığının ufku geçerlidir.

Bu ufkun ötesine, yani özel, kamusal ayrımlarının ötesine, ancak zenginliklerin gürül gürül aktığı ve toplumun bayraklarına “herkesten yeteneği kadar herkese ihtiyacına göre” diyebildiği; demokrasi aleminin, zorunluluklar aleminin ötesindeki özgürlükler aleminde geçilmiş olur.

Demokratik ve Gerici Ulusçuluk Hemen görülebilir ki, soyut bir olanak olarak Amerika ve Fransa’nın devrimci ve demokratik ulusçuluğu; örneğin Osmanlı Toprakları üzerinde yaşayan tüm dinlerden, dillerden halkların padişahın ve devletin egemenliğine karşı mücadele içinde, sonraki bölünme ve acılara uğramadan; dinler, diller etniler karşısında tarafsız; ulusu demokratik devletin yurttaşları ve onların hak ve görevleriyle tanımlamış tıpkı ABD’de olduğu gibi bir ulusun ortaya çıkmasına yol açabilirdi. O zaman, bu orta Doğu Uygarlık alanı da, tıpkı Çin veya Hindistan gibi tarihsel bütünlüğünü koruyabilir; halkların boğazlaşmaları ve katliamlarına uğramadan yaşayabilirdi.

Yani, demokratik ve devrimci bir ulusçuluk bile, bu uygarlık alanının tıpkı Çin veya Hint’te

131

olduğu gibi bütünlüğünü korumasını sağlayabilirdi.

Bu olmadı. Çünkü, ulusçuluğun devrimci olduğu, politik olanın sultanların, asillerin veya bürokrasinin imtiyazlarına, keyfiliklerine ve ayrımcılıklarına karşı demokratik ve özgürlükçü taleplere göre tanımlanıp, diller, diller, etniler karşısında tarafsız olduğu zamanlarda, henüz bu topraklarda kapitalizm gelişmemiş; bir burjuvazi ortaya çıkmamış; ulusçuluk henüz buralara gelmemişti. Ama daha sonra artık kapitalist ilişkilerin yaygınlaştığı ve bir burjuvazinin ortaya çıktığı çağda ise, artık dünyada burjuvazi ilerici değildi ve devrimci ve demokratik ulusçuluğun yerini gerici soya, dile, dine göre tanımlanan ulusçuluk almıştı. Örneğin ulus artık Padişahın ve devletin yetkilerine, keyfiliğine ve dinler karşısındaki ayrımcılığına karşı insanların haklarıyla değil, şu veya bu soydan veya dilden veya dinden olmaya göre tanımlanıyordu.

Peki bu devrimci ve demokratik ulusçuluğun yerini sonra niçin ve nasıl oldu da dine, dile, soya, kültüre hatta ırka dayanan ulusçuluk aldı. Niçin artık hiç kimse bu ilk devrimci ve demokratik ulusçuluğu hayal bile edemez oldu?

Burjuvazinin on dokuzuncu yüzyıl ortasında, ezilen sınıflardan korkusundan eskinin egemen sınıflarıyla uzlaşmaya yönelmesi ve devrimci demokratik karakterini yitirmesine bağlı olarak, politik olanı, feodal ayrıcalıklara karşı yurttaşların haklarına göre değil, soya, kana, dile, dine göre tanımlamaya başladı. Bu gerici milliyetçiliğin hayaleti komünizm hayaletiyle birlikte aynı topraklarda (Almanya ve Orta Avrupa’da), aynı olaylar içinde ve ona bir cevap olarak ortaya çıktı. Yani dünyada gerici Ulusçuluk Hayaletini ortaya çıkaran Avrupa’daki “Komünizm Hayaleti”ydi Böylece burjuvazi hem demokratik görevler hedef olmadan bir modern devlet kurma olanağı elde ediyor hem de geniş emekçi kitleler demokratik hedeflerden uzak tutulup aralarında çatışma yaratılabiliyordu. Bu bakımdan, etniye, dile, soya dayanan milliyetçilik, burjuvazinin ezilenleri kendi ideolojik egemenliği altına almak için bulduğu en etkili silahtır. Dolayısıyla bir sınıf mücadelesi aracıdır. Tarihin sınıflar mücadelesi olduğu gerçeği, kendini tarihin uluslar mücadelesi olduğu biçiminde göstererek hükmünü sürdürüyordu. Yani Tarih tam da sınıflar mücadelesi olduğu için, uluslar mücadelesi olarak görünmektedir. Uluslar mücadelesi, burjuvazinin ezilen sınıflara karşı mücadelesinin bir biçimidir.

Devrimci ve demokratik ulusçuluk, bundan sonra her yerde gerici ulusçuluk karşısında birbiri peşi sıra yenilgiler almaya başladı. Devrimci Demokratik ulusçuluğun son yükselişi ve başarısı, Amerika’da Kuzey’in Güney’e karşı zaferinde görüldü. Bu gün hala Amerika modern uygarlığın modeli ve ideali olmaya devam ediyorsa, bunu, siyahları ulusun tanımından dışlayan gerici ulusçuluğa karşı savaşmayı göze alıp bu zaferi kazanmasına borçludur. Amerika’nın ulaştığı refah ve özgürlüklere ulaşmak isteyen her toplum ve bölge, ulusu dile, dine, soya, ırka göre tanımlayan gerici ulusçulukla savaşmayı göze almak ve ona karşı zafer kazanmak zorundadır. Bu gün bile Amerika’ya meyden okumak isteyen Avrupa’nın yapmak zorunda olduğu, bunu Prusya yolundan, yukarıdan gerçekleştirmekten başka bir şey değildir.

132

Ulusların Kaderini Tayin Hakkı ve Gerici Ulusçuluk Burjuvazinin dönüşümü ve gerici milliyetçiliğin kesin zaferi Amerika’nın politikalarında son derece açık olarak görülebilir. Ulusu, beyaz adamla, yani ırkla tanımlayan güneyin gerici ulusçuluğu ve ulusu böyle tanımlayan eyaletlerin ayrılması karşısında Kuzey, bu “ulusların kendi kaderini tayin hakkıdır, ulusu neyle tanımlayacaklarına onlar kendileri karar verirler” demedi; (gerçi Kuzey’in burjuvazisine kalsaydı bunu demeye de hazırdı) ulusun böyle tanımlanmasına karşı bir savaş başlattı. Ama aynı Amerika, yirminci yüzyılın başında, “Wilson Prensipleri” ile ulusun sadece dile, etniye, kültüre, yani gerici burjuvazinin gerici ulusçuluğuna göre tanımlanmasını evrensel bir kural haline getiriyordu. Bir zamanlar Güney’e karşı, toprakları köle sahibine fahişelik değil, göçmen köylülere karılık yapsın diye savaşan Amerika, tüm dünyaya, burjuvazinin dine, dile, soya dayanan milliyetçiliğine fahişe olmayı dayatıyordu. Hiçbir devletin, dil, din, ırk, soy ayrımcılığı yapamayacağı gibi bir ilkenin yerini (çünkü güneye karşı savaş bu ilkede gerekçesini buluyordu), ulusların kaderini tayın hakkı ilkesi, yani bütün devletlerin dine, dile, soya, ırka göre tanımlanmasının meşruiyeti almıştı. Özgür köylülerin demokratik ulusçuluğunun yerini gerici bir emperyalizmin gerici ulusçuluğu almıştı.

Bu gün de durum değişmiş değildir. Globalizmin hayranları; “Ulus Devletin sonunun” geldiğinden söz edenler; ABD’nin Irak’a özgürlük getirdiğinden söz edenler bir şeyi unutuyorlar, eğer iddia edildiği gibi Amerika hala o devrimci demokratik geleneklerini korusaydı, askeri ve ekonomik gücünü, tıpkı Güney’e karşı savaşında yaptığı gibi, ulusun ve politik olanın, dile, dine, soya, kültüre, dine göre tanımlanmasına ve tanımlayan devletlere ve hareketlere karşı kullanması gerekirdi. Bu ise, nesnel olarak işçilerin ve yoksul köylülerin desteklenmesi ve savunulması anlamına gelir. Çünkü böyle bir ulusçuluktan çıkarı olan tek toplumsal kesim onlardır.

Ama o Afganistan’da, “Nation Bildung”un (Ulus inşası) şeriata göre yapılmasını onaylamakta ve teşvik etmekte; Irak geçici hükümetini, tüm dinlerden, milliyetlerden dengelere ve etnik, dilsel ve dinsel ölçülere göre kurmakta ve bu tür milliyetçiliğe bir atılım vermekte; Türkiye gibi ulusu etni ve dille hatta dinle tanımlayan, İsrail gibi din ve soyla tanımlayan ırkçı devletlere en büyük desteği sunmakta; demokratik bir orta doğu projesini ve ulusun tanımından dili, dini, etniyi dışlamayı savunan Kürt ulusçularına karşı, Ulusu Kürtlükle tanımlayan Barzani ve Talabani’yi desteklemektedir.

Böylece yerli egemen sınıflar ve ABD’nin çıkarları, ulus tanımları tencereyle kapağı gibi birbirine uymaktadır. Aralarındaki sorun, ulusun neye göre tanımlanacağında değil, hangi etniye ve dine veya dile göre tanımlanacağındadır. Çıkarlar bu noktada çatışmaktadır.

ABD böylece yeni boğazlaşmaların yolunu açmaktadır. Buna ihtiyacı vardır, imparatorluk ancak, dinlere, dillere, etnilere göre bölünmüş bir dünyada kurulabilir ve sürdürülebilir çünkü.

Dile, dine, etniye dayanan gerici ulusçulukla, emperyalizm ve imparatorluk planları etle tırnak gibi birbirini tamamlar.

O halde bölgedeki mücadele, ister bölge gericiliklerine, ister ABD’ye karşı mücadele olsun, bunlar kesinlikle, dine, dile soya dayanan gerici milliyetçilikle bir mücadele olmak

133

zorundadır. Daha doğrusu, devrimci ve demokratik bir ulusçuluk için mücadele, otomatikman ABD’ye ve Bölge gericiliklerine karşı bir mücadele de olur. Onların ayrılığı, ulusun dile, dine, soya göre tanımlanmasında değil; hangi dine, hangi dile ve soya göre tanımlanacağındadır.

Elbette ezeni de ezileni de dine, dile, soya dayanan iki ulusçuluk karşısında ezileni desteklemek gerekir. Ama bu destek bir politik destek olmalıdır. Bu destek aynı zamanda böyle bir ulusçuluğa karşı ideolojik ve teorik bir eleştiri ile ve onun politik alternatifinin yaratılması çabalarıyla birlikte yürütülmelidir. Aksi yöndeki her düşünce ve davranış son duruşmada, gerici ulusçuluk anlayışına bir teslimiyet, devrimci ve demokratik hedeflerin yitirilmesiyle sonuçlanır.

Gerici Ulusçuluğun Kendi Dinamiği 1848 devrimlerinde ilk kez Almanya’da çıkan, soya, dile, etniye dayanan bu gerici ulusçuluk, diğer ülkelerin burjuvazisi de aynı gerici özellikler taşıdığından hızla yayıldı. Ama onun kendisini üreten bir dinamiği de vardır. Bir ulus bir kere kendini böyle tanımladı mı, diğer devletler, halklarla ilişkisini de bu kritere göre tanımlamaya başlar. Yani başkalarını başka dilden, dinden, oldukları için baskı altına alır veya onlarla o nedenle ilişki kurar. O zaman, örneğin bu baskıya karşı ama yine kendini dil ile tanımlayan bir ulusçuluğu doğurur ve üretir.

Ama bu sefer o yani olan ve kendini aynı kriterlerle tanımlayan ulus da aynı şeyi yapar ve bu böylece gider. Bu süreç ve dinamik, bir bakıma, içinden hayatın doğduğu var sayılan organik çorbada ilk kendi kopyasını üreten molekülün harekete geçirdiği, canlıları yaratan, yeni hareket biçiminin ortaya çıkışına benzer. Bu ulusçuluk karşısında, Antik tarihten ve tarih öncesinden gelen bütün dil, din, kültür, etni bu yeni ulusçuluğun kendi şablonuna göre kolaylıkla dizebildiği proteinlerin yapı taşları olan amino asitler gibidirler.

Gerici ulusçuluk, biraz da bu kendi harekete geçirdiği, kendini üreten dinamiği nedeniyle bir kere ortaya çıktıktan sonra, bu dile, soya, etniye, dine dayanan gerici ulusçuluk bir saman yangını gibi tüm dünyayı kaplamıştır. Ulusçuluk zafer yürüyüşünü devrimci ve demokratik değil bu gerici ulusçuluk üzerinden yapmıştır ve bu gün artık dünyada bir ulusa ait olmayan bir tek santimetre toprak; bir tek insan kalmamıştır.

Ama bu gerici ulusçuluğun ilerleyişine ve tarihsel zaferine en büyük katkı aynı zamanda işçi hareketinden ve sosyalistlerden gelmiştir; bu ulusçuluk zafer yürüyüşünü asıl enternasyonalistlerin eliyle götürmüştür.

Burjuvazinin demokratik ve cumhuriyetçi ulusçuluğu terk etmesinden sonra da, onun devrimci ve demokratik döneminin ideallerini savunan işçiler ve sosyalistler bunu demokratik cumhuriyet biçiminde bir süre savunmaya devam ettiler.

İşçi Hareketi ve Demokratik Ulusçuluk Birinci Enternasyonal ve İşçi hareketi Amerikan İç savaşında, Güney karşısında Kuzey’i karşısında en küçük bir tereddüt duymadan desteklerken, aynı zamanda bu demokratik ulusçuluğu gerici ulusçuluk karşısında savunmuş oluyordu. Bu anlayış çerçevesinde daha

134

sonra “ulusların kendi kaderini tayin hakkı” olarak tanımlanan şey, kendini örneğin bir etniye göre tanımlayan bir ulusun kendi kaderini tayın hakkı olarak değil; ulusu etniye veya dile göre tanımlamayı reddedenlerin bir hakkı olarak algılanıyordu. Yani eğer kendini, gerici ulusçuluğun kriterleriyle tanımlamıyor, bütün dillerin, dinlerin, kültürlerin eşitliğine dayanan, bunların politik bir anlamının olmadığı bir Demokratik Cumhuriyette, isteyen bir köy bile, bunları savunduğu takdirde ayrılabilirdi. Cumhuriyet özgür komünlerin birliği olarak anlaşılıyordu ve bunu engelliyecek bir mekanizme olmamalıydı.

Engels, örneğin meşhur Alman Sosyal Demokrat partinin program taslağının eleştirisinde söyle yazıyordu: "O halde, merkezi cumhuriyet. Ama, l798'de kurulmuş, imparatorsuz imparatorluktan başka bir şey olmayan bugünkü Fransız Cumhuriyeti anlamında değil. l792'den l798'e kadar, her Fransız ili, her komün (Gemeinde), Amerikan modeline göre, tam idari özerkliğine sahipti; bizim de aynen sahip olmamız gereken şey budur. Bu özerkliğin nasıl örgütlenebileceğini ve bürokrasiden nasıl vazgeçilebileceğini, Amerika ve Birinci Fransız Cumhuriyeti bize göstermiş bulunuyor."

Yani Ulusların kaderini tayin hakkı, Demokratik cumhuriyetin otomatik sonucu idi. Daha sonra anlam kaymasına uğrayacağı gibi; kendini etniye, dine, soya göre tanımlayanların ayrılmalarıyla ortaya çıkacak bir sonuç değildi ve bu sonuç da zaten tarihin de gösterdiği gibi Demokratik Cumhuriyet olamazdı.

Ne var ki iki kanaldan bu demokratik ulusçuluk işçi hareketine egemen ikinci ve üçüncü enternasyonal partilerince terk edildi.

Daha Birinci Dünya Savaşı öncesinde, Batı Avrupa’nın neredeyse bütün sosyalist partileri, burjuvazilerinin emperyalist yayılmacılığının bile destekçisi olmuşlardı. Elbette bunun ardında, o zamanki Sosyalist ve İşçi hareketinin çekirdeğini ve esas büyük bölümünü oluşturan ülkelerin sömürgelerden aldıkları karlardan kırıntılarla işçileri ve sendikacıları kendi zafer arabalarına bağlamaları vardı. Yani bu dünyadaki işçi hareketinin imtiyazlı bir zümresi haline gelenlerin kendi zümre ve kısa vadeli çıkarlarını savunmalarıydı. Bu temelde, Kapitalist ülkelerdeki bütün Sosyal Demokrat partiler fiilen, bu gerici milliyetçiliğin savunucuları haline gelmişler ve devrimci ve demokratik programı terk etmişlerdi.

Elbette, bu kolay zaferde, bir ulus teorisinin ve uluslara ilişkin bir programın olmaması kadar; sosyalist teorinin içindeki, onun organik bir bileşimi olmayan ama içinden çıktığı Aydınlanmanın kalıntısı olan ilerlemeci tarih anlayışının ve Avrupa merkezciliğin etkileri buna bağlı olarak ezilen ulusların ve sömürgelerin bir mücadele öznesi olarak görülmemesi de bu gericiliğin işçi hareketine egemen olmasını kolaylaştırmıştır.

Ne var ki, 1917’devrimininden sonraki gelişmeler, başlangıçta savaş ve devrim döneminde bu milliyetçiliğe karşı mücadele içinde şekillenmiş Üçüncü Enternasyonal partilerine de egemen oldu. Bunun nedeni, geri ülkede başlayan devrimin, ileri ülkelere yayılamaması, bu tecrit ve savaş ve iç savaş sonucu olarak da Rus İşçi sınıfının fiili yok oluşu koşullarında, bir Bürokratik tabakanın bu devleti ve bunun prestiji ve örgütsel gücüyle de Üçüncü

135

Enternasyonal’i ele geçirmesiydi.

Bu da bir kere başlayınca kendini besleyen bir süreç yarattı. Bürokrasinin milliyetçi, diğer ülkelerdeki partileri ve işçi hareketini Sovyet diplomasi ve dış politikasının bir avadanlığı olarak değerlendiren stratejileri peş peşe kapitalist ülkelerde ve geri ülkelerde yenilgilere yol açıyor, bu yenilgiler de bizzat gericiliğin egemenliğini güçlendiriyordu. Böylece örneğin 1929 buhranı gibi, tarihin gördüğü en büyük ve kapsamlı buhranlar, hiçbir başarı kazanılmadan ve Almanya’da olduğu gibi tayin edici yenilgilerle ve moral bozukluklarıyla sonuçlanıyordu.

Faşizm ve İkinci Dünya savaşı bu günahların kefareti ve cezası olarak gerçekleşebilmişti. İktidarını her türlü demokrasiden uzak, bürokratik, merkezi devlet aparatına borçlu olan bir bürokrasi, demokratik bir cumhuriyeti savunamazdı. Böylece kapitalist ülkelerde burjuvazinin ve Sosyal Demokrat partilerin yaptığını bu sefer Sovyetler ve Üçüncü Enternasyonal partileri de yapıyordu. Öyle ki en kötü durumda bile, her türlü dil, din, etni, kültürü politik tanımlamadan dışlaması ve tüm dillere, kültürlere eşitlik sunması gereken Sovyetler Birliği topraklarında, dillere, soylara dayanan uluslar ve milliyetler yaratılıyordu. Sovyetler Birliği adının ve bayrağının her türlü dile, etniye, dine ilişkin çağrışımdan azade; politik olanı ulusal olandan dışlayan ve sınırları tanımayan göndermeleri bile unutulmuş bulunuyordu.

Ama bu bürokrasinin zararı sadece işçi hareketine olmadı, sömürgelerde ve geri ülkelerdeki devrimci demokratik karakterdeki Komünist Partilerdeki ideolojik etkileri ve idari dayatmaları aracılığıyla, devrimci bir köylü tabanına dayanan devrimci demokrasinin de, devrimci demokratik geleneklere ve programa yabancılaşmasına, Fransız devriminden bile daha geri bir ulusçuluk anlayışına ve bürokratik devletlere yol açıyordu. Nerede bu hareketler başarıya ulaştıysa (Yugoslavya, Çin, Küba) Sovyet bürokrasisine rağmen oldu. Sovyet bürokrasisinin tek etkisi, kendi gerici ideolojisini ve bürokratik devlet ve burjuvazinin devrimci dönemi kadar bile olsun demokratik karakteri kalmamış gerici milliyetçilik hastalığını onlara bulaştırmak oldu.

Böylece ne ileri ülkelerin işçi hareketlerinde, ne geri ülkelerin kurtuluş savaşlarında ne de bizzat o “Sosyalist” denen ülkelerde, burjuvazinin devrimci dönemindeki kadar olsun ilerici, yurttaşlığa dayanan bir ulusçuluk ve demokratik bir program olmadı. Hep kendini dile, soya, kültüre göre tanımlayan uluslar kuruldu. Ulusal tarihler yazıldı ve ulusçuluk övüldü.

Bütün bu nedenlerle, Tarihin garip alayı, Ulusçuluk hayaletinin dünyaya egemen olmasının en büyük suçlusu bizzat “Komünistler” olmuştur.

Böylece, devrimci ve demokratik ulusçuluğu savunacak hiçbir modern sınıf kalmıyordu.

Burjuvazi de, işçiler de gerici ulusçuluğun savunucularına ve yayıcılarına dönüşüyordu.

Hiçbir ezilen sınıf kalmıyor, Balkanların, Çin’in devrimci köylülüğü aynı gerici ulusçuluğu savunan partilerin öncülüğünde hareket ediyordu. Dünyadaki, kendini dile, soya göre tanımlayan ulusların çoğu kendine sosyalist diyenler tarafından kuruluyordu.

Ama sosyalist hareket bu gerici ulusçuluğa dayanınca bu sefer burjuvazinin de kendini sosyalist olarak tanımlamaması için bir neden kalmıyor ve gerici milliyetçilik kendini sosyalizm olarak ifade ediyordu. Böylece dünün milliyetçilerinin kolayca sosyalist olmaları ve sosyalist bir söylem bir gelecek vaat etmediğinde de aynı kolaylıkla tekrar saf

136

milliyetçilere dönüşmelerinde hiç de şaşılacak bir yan kalmıyordu.

Bu nedenle bütün dünyada, dine, dile, soya, kültüre dayanan milliyetçiliğin en militan savunucularının eski sosyalistler veya sosyalizm yükünden kurtulmuş eski sosyalistler olması hiç de şaşırtıcı değildir.

Bu öyle yerleşmiş bir gerici ulusçuluk anlayışıdır ki, örneğin Avrupa Birliğinde olduğu gibi, ABD’nin rekabetine karşı ortak bir siyasi irade oluşturabilmek için, Avrupa’da dine, dile, dayanmayan bir ulusun, yukarıdan reformlarla kuruluşuna veya globalleşmenin ve post Fordist üretim yöntemlerinin ve elektronikteki devrimin bir sonucu olarak burjuvazinin bütünüyle ekonomik kaygılarla, çok kültürlülükten, ana dilde eğitim hakkından, yani şu sözde “ulus devletin sonu”ndan söz edilmesine ve bu yöndeki reformlara bile karşı çıkmaktadırlar.

Böylece, kendi sosyal konumları veya öznel istemleri ne olursa olsun, en gerici oligarşilerin en militan destekçileri haline gelmektedirler.

Devrimci Marksistler ve Ulusçuluk Ama bütün bu gerici milliyetçilik karşısında milliyetçi sosyalizm anlayışına karşı mücadele edip, sosyalizmin devrimci geleneklerini savunma çabasında olmuş küçük radikal sosyalist akımlar da daha iyi bir durumda değildirler.

Onlar bir kere, tarihin bu geri gidişinin nesnel koşullar haline geldiğini, yani dünya işçilerinin yüz yıl önce kat ettikleri yolu, bu sefer “dizlerinin üzerinde” kat etmesi gerektiğini görememekte, demokratik bir cumhuriyet hedefini hor görüp, gerçeklikle ilişkisi olmayan, gelişmiş ülkelerde bir buhran döneminde işçi hareketinin kendi deneyleriyle bir ikili iktidara varmasının yolunu açmaya yönelik “Geçişsel Talepleri” tekrarlamakla yetinmekte, ama gerçekte bir karşılığı olmadığı için de pratikte tipik sendikal-ekonomik mücadeleye gömülerek, işçileri gerici Ulusçuluğa karşı devrimci ve demokratik bir mücadeleden uzak tutmakta, fiilen gerici milliyetçiliğe hizmet etmekte ve işçileri tecrit etmektedirler.

Ama bunlar aynı zamanda, gerici bir ulusçuluğu da savunmaktadırlar. Çünkü en iyi durumda, yani her ikisi de etniye ve dile göre tanımlanmış ulus ve ulusal hareket karşısında, sadece “Ulusların Kaderini Tayin Hakkı”nı savunarak, ulusun neye göre tanımlandığını hiç problematize etmeyerek ve gerici ulusçuluğa karşı bir ideolojik mücadele ve politik program geliştirmeyerek, fiiliyatta çok devrimci bir görünüm altında gerici ulusçuluğu da savunmuş olmaktadırlar

Tarih ve Ulusçuluk Devrimci demokratik bir ulusçuluğun yani Demokratik bir Cumhuriyetin ulusunun etnisi, dini, dili, soyu olmadığı gibi, tarihi de olamaz. Hem genel olarak ulusların tarihi yoktur, hem de etniye, soya, dile, dine dayanan ulusçuluğun aksine, demokratik bir cumhuriyet’in yurttaşlarından oluşan bir ulusun tarihe de ihtiyacı yoktur.

Halbuki, açın sosyalistlerin yazılarına bakın, hepsi, o etniye, dile, soya göre tanımlanmış ulusların tarihlerinden, onlardaki demokratik geleneklerden söz etmektedirler.

137

Ulusların demokratik geleneklerinden ve tarihlerinden söz etmenin kendisi gerici bir ulus anlayışının ifadesinden başka bir şey değildir. Ancak soya, dile, dine, kültüre dayanan ulusçulukların bir tarihe ihtiyacı vardır.

Demokratik ve devrimci bir ulusçuluğun, hiçbir dile, dine, soya, kültüre dayanmadığı için bir tarihe de ihtiyacı da yoktur. Devrimci ve Demokratik bir ulusçuluk bir tarih yaratmaz ve yaratamaz. Tarihi onun kendisiyle başlar. Ve gerçekten devrimci ise, onun ilk görevi kendisinin bir an önce sonunu getirmektir. Tıpkı ezilenlerin iktidar aracı olacak bir devletin esas görevinin kendisinin sönüşünü hızlandırması gibi. Böyle bir ulusçuluk da ilk planda, ulusal olan ile politik olanın çakışmasını, yani sınırları aşmayı, ne kadar demokratik olursa olsun ulusal devletlerin sonunu hedeflemelidir.

En eski ulus olan Amerikan ulusunun bir tarihi yoktur. Ama gerici ulusçuluğun diyalektiği öyledir ki, gerici ulusçuluğa dayanan bütün ulusların nedense yüzlerce ve binlerce yıllık tarihleri vardır. Gerçekte bu tarih yoktur yaratılmıştır. Bu tarih insanlığın tarihi yağma edilerek inşa edilmektedir. Ve bunun en büyük suçlularından biri de, demokratik, ilerici ve hatta heretik ulusal tarihler yaratan ve yazan sosyalistlerdir. En büyük gericilik, en devrimci tarihçilik biçiminde görünmektedir.

Orta Doğu, ancak tarihi kendisiyle başlayan, tıpkı, dilsiz, dinsiz, soysuz, kültürsüz ve geleneksiz olduğu gibi tarihsiz bir ulus veya uluslar olduğu takdirde tarihine uygun davranmış olur.

Osmanlı ve Ulusçuluk İşte, Roma, Bizans’ın devamı olan, Orta Doğu Akdeniz uygarlık alanının imparatorluğu olan Osmanlı’nın ulusçuluk karşısında nasıl kurt dalamış sürüye döndüğünün anahtarı ulusçuluğun bu biçiminde gizlidir.

Ulusçuluğun henüz devrimci olup, ulusu yurttaşlık haklarıyla tanımlayan biçiminin rüzgarının estiği zamanlar; o topraklarda ne modern kapitalist ilişkiler ne de böyle bir ulusçuluğu bayrak edecek burjuvazi vardı. Bunlar ortaya çıktığında ise, artık ne burjuvazinin böyle cesareti kalmıştı ne de böyle bir ulusçuluğun rüzgarı.

Keza onda böyle devrimci ve demokratik bir ulusçuluğu savunacak güçte bir işçi sınıfı da yoktu. Böyle bir sınıf ortaya çıktığında ise, o sınıfın bütün partileri çoktan Stalinizm’in aynı gerici ulusçuluğunun egemenliği altına girmiş bulunuyordu. Orta Doğu’ya diğer uygarlıklar karşısında gücünü veren, halkların ve dillerin kastlaşmaması ve seslere dayanan bir yazı gibi özellikler, onun parça parça olmasının ve güçsüzlüğünü temelini oluşturdu.

Böylece bölgenin son imparatorluğu olan Osmanlı hem Müslüman devlet sınıfları hem de ezilen Hıristiyan halkların burjuvazisi tarafından gerici bir ulusçuluğun batağına çekildi.

Demokratik ve Cumhuriyetçi ulusçuluğun sadece çok cılız yankıları görülebildi.

Ulusları dile, dine, soya göre tanımlayan gerici ulusçuluk, ulusu aynı şekilde tanıyan egemen ulus veya o dinden ve dilden olanları baskı altında tutan bir arkaik rejime karşı nesnel olarak ilerici ve kurtuluşçu bir işlev görebilir, ama bu onun gerici özünü ortadan kaldırmaz. Bu

138

anlamda Balkan ve Anadolu’nun Hıristiyan halklarının ulusçuluğu nispi bir ilericilik taşımışsa da, kendi benzeri Osmanlı egemen devletçiliğinin önce dine ve sonra etniye, dile ve ırka dayanan ulusçuluğunun ortaya çıkmasına ebelik de yapmıştır.

Kendilerini dile ve etniye göre tanımlamış Balkan ulusları Osmanlı egemenliğine karşı mücadeleleriyle nesnel olarak ilerici bir işlev gördülerse de; demokratik ve devrimci bir ulusçuluğa dayanmadıkları için, sadece Osmanlı egemenlerini değil, Müslüman ahaliyi de Balkanlardan sürdüler. Eğer gerçekten demokratik karakterde olsalar ve böyle özgürlükler getirselerdi, o Müslüman ahali kolayca, keyfi ve baskıcı Osmanlı egemenliğine karşı kazanılabilir veya tarafsızlaştırılabilirdi. Yani Balkanlardaki ulusal hareketler, bir Fransız devriminin Alsas Lorendeki Almanlara sağladığı özgürlükleri sağlama yoluna girmeyerek, o gerici ulusçuluğun kendisinin benzerlerini yaratmasının yolunu açtı. Böylece Balkanlardan atılan Müslüman ahalinin aynı gerici ulusçuluğunu ortaya çıkardı. Anadolu’nun Hıristiyan halklarını katleden ve sürenlerin önemli ölçüde Balkanlardan kaçan Müslümanlar ve onlara dayanan devlet sınıfları olması rastlantı değildir.

Keza, Balkanlardaki gerici ulusçuluğa dayanan devletler de kuruldukları andan itibaren dayandıkları ulusçuluğun gerici özelliklerini birbirlerine karşı da göstermişlerdir. Her biri tanımını, etniye, dile, soya, dile göre yaptığından, her devletin topraklarında yaşayan diğer din, etni, ve dillerin tasfiyesi ve dolayısıyla bunun için çatışmalar, katliamlar ve sürgünler gündemden düşmez olmuştur.

Bunun en son örneği, Yugoslavya’nın parçalanmasında görüldü. Balkanlaşma gerici ulusçuluğun bir ürünüdür.

Türk Ulusçuluğu Bir yandan gerici ulusçuluk örneğine göre, diğer yandan bizzat Müslüman devlet sınıflarının egemenliklerini korumak için kendilerine bir ulus yaratmak zorunda olmaları nedeniyle şekillendiğinden, yani bir devlet sınıflarının egemenliğini korumanın aracı olduğundan,Türk ulusçuluğu başından beri en küçük bir ilerici ve kurtuluşçu özellik taşımamıştır. Balkan ve diğer Hıristiyan ulusların ulusal hareketleri kadar olsun nesnel olarak ilerici bir karakteri bile olmadı. Türk ulusçuluğu, Balkan ve Anadolu’nun Hıristiyan halklara dayanan ulusçuluğunun aksine, onlar gibi Osmanlı’nın egemenliğinden kurtuluşun bir aracı değil, Osmanlının egemen kastının egemenliği ve imtiyazlarını korumasının bir aracıydı.

Bu ulusçuluk Alman emperyalizminin Hint yolunu açmak ve Rusya’yı arkadan kuşatmak için geliştirdiği Panislamizm ve Pantürkizm ideolojilerinin de etkisiyle her zaman emperyal ve ırkçı bir karakter de taşıdı. Ama aynı zamanda bu ulusçuluğun en büyük destekçileri, Rum ve Ermeni burjuvazisi karşısında Müslüman ahaliden bir Türk ulusu yaratarak kendine dayanacağı bir ulus yaratma ihtiyacı içindeki Yahudi ve Sabetaycı liman şehirleri burjuvazisinin de çıkarlarının da bir ifadesiydi. Kendine Türklerin atası diyen ve kelimenin gerçek anlamında da öyle olan – (Türklerin atası o ise ondan önce Türkler diye bir şey de olmaması gerekir, ki aslında yoktur da) Atatürk, Osmanlı devlet sınıfları ile Levant’ın Yahudi burjuvazisinin çıkarlarının bu çakışmasını sembolize ediyordu. O Selanik’te Sabetaycıların

139

modern okullarında eğitim görmüş bir Osmanlı generaliydi.

Böylece Müslüman Osmanlı devlet bürokrasisi ve liman şehirlerinin Yahudi ve Sabetaycı burjuvazisi, tıpkı Allah’ın insanı kendi suretinde yaratması gibi Türk ulusunu kendi suretinde yarattı. Ama kendisi, İslam zırhıyla zırhlandığı için dil ve din haricinde, bizzat Yunan ve Ermeni uygarlıklarının mirasını sürdüren Bizans tarafından kültürel olarak fetih edilmiş bir sınıf ve kasttı. Böylece yaratılan Türk ulusu, Kültürel olarak Bizanslı, yani Rum ve Ermeni; dil olarak Türkçe, din olarak İslam oluyordu. Hafızasını yitirmiş bir Rumluk ve Ermenilik; uydurulmuş bir dil (Türk Dil Kurumu), uydurulmuş bir Tarih (Türk Tarih Kurumu) ve uydurulmuş bir İslamiyet’e (Diyanet İşleri) göre tanımlanan bu ulus tam anlamıyla şizofrenik bir varlıktır artık.

Ama nasıl Balkan ulusçuluğu Türk ulusçuluğunu kendi örneğine göre yarattıysa; Türk ulusçuluğu da Kürt ulusçuluğunu kendi örneğinde yarattı. Kendi bütün hastalıklarını ona da aktardı ve ona aktardığı hastalıkların yarattığı zaaflarla egemenliğini sürdürdü.

Bölge İçin Sonuç Ulusu, soya, dine, kana, dile göre tanımlayan gerici ulusçulukların hiç birisinin bölgenin sorularına bir çözüm getiremeyeceği çok açıktır. Yapılması gereken, ulusun tanımından dili, dini, soyu, kültürü, dili dışlamaktır. Dili, dini, ulusu, soyu, ve tarihi olmayan; ulusu yurttaşlara; yurttaşları haklarına göre tanımlayan bir demokratik ve cumhuriyetçi yapı bir çıkış sunabilir. Bölgede, Devrimci ve Demokratik dönemin kaynaklarına dönerek; ABD’nin ve bölge egemenlerinin ihtiyacı olan gerici, dle, dine, etniye, tarihe dayanan ulusçuluğa karşı, tıpkı Amerika’daki Kuzey eyaletlerinin Güney eyaletlerine karşı savaştığı gibi savaşacak, gerici ulusçuluk karşısında demokratik ve cumhuriyetçiliğe dayanan bir ulusçuluk gerekmektedir.

Bu gün var olan ulusların ve ulusçuların hepsi böyle demokratik bir ulusçuluğun karşısındadır. Amerika bu gerici ulusçuluğun en büyük teşvikçisidir.

O halde, Türklerin, Kürtlerin, Arapların, Şiilerin, hasılı tüm dillerden, kültürlerden, dinlerden ve soylardan insanların, ulusu dile,dine, soya, kültüre göre tanımlamaya karşı çıkanlarının bir araya gelmesi gerekmektedir. Türkiyeli işçiler ve halk, ulusu Türk soyu, dili ve kültürü ve tarihiyle tanımlayan Türk’lerle bölünmeden, Kürdistanlı işçiler ve halk, ulusu Kürt soyu, dili ve kültürü ve tarihiyle tanımlayan Kürtlerle bölünmeden; Iraklı, Suriyeli veya başka ülkeli işçiler ve halk; ulusu Arap soyu, dili, kültürü ve tarihi ile tanımlayan Araplarla bölünmeden; Yahudiler ulusu Yahudi soyu, dini, kültürü ve tarihiyle tanımlayan Yahudilerle bölünmeden ne her hangi bir ülke demokratikleşebilir ne de bölgenin parçalanmışlığı ve kanaması durdurulabilir.

Demokratik Ulusçuluğun İkili Karakteri Bu devrimci ve demokratik ulusçuluğun genel olarak dünya ekonomisi ve zengin ülkeler; özel olarak bölge ve geri ülkeler bakımından çok farklı anlamları vardır.

Bu gün çağımızda, globalleşme öylesine gelişmiştir ve zengin ve fakir ülkeler arasındaki fark

140

öylesine açılmıştır ki, ileri ülkelerdeki, en demokratik ulusçuluk bile, dünya çapındaki bir ırk ayrımcılığının, dünya çapındaki bir apartheit sisteminin aracı olmaktadır. Amerika ya da Avrupa mı, bunlar kendi içlerinde, ulusun tanımından bütün dinsel, dilsel tanımları dışlarlarken, dayandıkları ulusçuluk, dünyanın yoksullarının bu hudutların dışında kalan gettonun duvarları içinde tutulmasının aracı olmaktadır. Bu, en ilerici tanımlara dayanan, bütünüyle demokratik karakterdeki ulusçuluğun ve ulusal sınırların bile üretici güçlerin bu günkü gelişmişlik düzeyinde gerici karakterinin bir yansımasıdır.

Klasik uygarlıklar çağında, dünya ticareti henüz çok küçük ve lüks mallarla sınırlıyken bile, ticaret yolları Çin, Hint, İran ve Orta Doğu-Akdeniz alanlarında imparatorlukları gerektiriyordu. Bu gün ise globalleşme akıl almayacak boyutlara ulaşmıştır. Malların çoğu dünyanın başka ülkelerinden gelmekte ve bizzat o malların kendileri de başka ülkelerde üretilmiş mallardan oluşmaktadır. Böyle bir dünyada, ne kadar büyük olursa olsun ve ne kadar demokratik kriterlere gör tanımlanmış olursa olsun, ulusal devlet hiçbir zaman sorunlara bir çözüm getiremez.

Ulusal devletlerin olduğu bir dünyada tek çözüm, dünya çapında bir imparatorluk olabilir.

Kapitalizmin ve emperyalizmin çözüm önerisi budur. Ama bu çözümün kendisi bir çelişkidir. İmparatorluk ancak başkaları parçalanmış ve bölünmüş, güçlerini birleştiremez durumdaysa mümkündür. Yani dünyayı bir imparatorluğun egemenliği altında birleştirmek onu olabildiğince küçük, iradesiz ve güçsüz parçalara bölmekle olur. Bu eğilim ister Avrupa’nın ABD tarafından eski ve yeni diye bölünmesi girişimlerinde, ister Irak’ta siyasi olanın dinler, diller ve etnilere ve onların dengelerine göre tanımlanmasında açıkça görülmektedir. Bu hiçbir zaman bir çözüm olamayacağı gibi, aynı zamanda çok kan ve acı demektir.

Buna cevap ise, ömrünü çoktan doldurmuş ve bu imparatorluğun stratejisine hizmetten başka bir işe yaramayan, dile, dine göre tanımlanmış uluslar hiç olamaz. Bunun bir tek cevabı vardır: politik olanın tanımından ulusal olanı kaldırmak. Tüm ulusal sınırları havaya uçurmak. İnsanların hak ve görevlerine göre oluşmuş demokratik bir dünya cumhuriyeti. İş gücünün serbest dolaşımı. Bu cumhuriyet ancak, burjuva uygarlığının, siyasal, özel, kamusal, ticari ayrımlarını kaldırıp, toplumun ve insanın birliğinin yolunu tekrar açabilir.

Bu bakımdan, gerek dünya çapındaki sorunlar gerek zengin ülkelerin işçileri bakımından, en demokratik bir ulusçuluk bile bir gerici programdır. Çünkü, artık o Ulusçuluk, tüm mallar ve sermaye serbest dolaşırken, iş gücünün serbest dolaşımının önünde bir engeldir. Dolayısıyla dünya çapındaki apartheit sisteminin bir aracı olarak, zengin ülkelerden olmayan insanları yoksulların toplandığı bir rezervatta tutmanın aracı olarak işlev görmektedir.

Dünya çapında ve ileri ülkeler açısından program, ulusun tanımından dili, dini, soyu dışlamak değil (ki zengin ülkelerde bu büyük ölçüde gerçekleşmiştir), nasıl tanımlanırsa tanımlansın, politik olanın ulusal olana göre tanımlanmasına son vermek ve ulusçuğu, layık olduğu yere, dinlerin arasına, inanç alanına, özel alana yollamaktır.

Bu pratik olarak bütün sınırların kalkması anlamına gelir. Aslında dünyanın yoksulları şimdiden ayaklarıyla bu programa oy veriyorlar. Denizlerde, dağ doruklarında, nehirlerde; 141

yayan ya da derme çatma kayıklarla, gemi ambarlarında, tırlarla bin bir yoldan o ulusal sınırları ve duvarları aşmaya, hapsedildikleri rezervattan ya da dev Bantustan’dan kaçmaya çalışıyorlar.

Bu anlamda dünya çapında iş gücünün serbest dolaşımı; gittiği yerde çalışan ve vergi verenin tüm sosyal ve siyasal haklara sahip olması, her demokrat ve sosyalistin, her işçinin savunması gereken asgari bir programdır. Ama zaten bu program, fiilen, ulusal devletlerin sonu ve ulusal olanın özel ve inanç alanına tıkılmasından başka bir şey de değildir.

Ne var ki, böyle bir program, zengin ülkelerin emekçi ve işçilerince savunulmamaktadır.

Savunulmamasının nedeni de şudur: Böyle bir programın gerçekleşmesi, zengin ülkelerin düzeyinde belirli bir düşmeye yol açar. Hem zengin ülkeler ile yoksul ülkeler arasındaki eşitsiz mübadeleden doğan değer transferi son bulur; hem de zengin ülkelerde iş gücünün fiyatının düşmesine yol açar. Kimse daha kötü sonuçlar için mücadele etmeyeceği hatta onlara karşı direneceği için, gelişmiş ülkelerin işçileri böyle bir sosyalist programa karşı durma eğilimindedirler.

Ama zengin ülkelerin işçileri ve ücretlileri istemedikçe yer yüzünden kapitalizm kalkmayacağından, bu aynı zamanda insanlığın çıkmazını da göstermektedir. Yoksul ülkelerin işçileri dünya çapında eşitlikçi bir düzeni; ulusal sınırların kaldırılmasını isteyebilir ama yapamaz; zengin ülkelerin işçileri ise yapabilir ama istemez.

Bu açmaz, dünyadaki ezilenlerin karşısında bulunduğu en büyük açmazdır ve bu açmaz çözülmedikçe, bırakalım sosyalizmi insanlığın yaşaması bile mümkün görülmemektedir. * Ama üçüncü dünyada, yani zengin ülkelerin dışında, İmparatorluğun bölme ve güçsüzleştirme stratejisine karşı, devrimci ve demokratik ulusçuluk hala bir savunma mevzii olarak ve birleştirme potansiyeliyle, emperyalizmin böl ve hükmet stratejisini boş düşürmek için ilerici ve kurtuluşçu bir işleve sahiptir. Örneğin, Orta doğuda, ABD veya Avrupa gibi bir Demokratik Cumhuriyetler birliği, hem bölgenin insanlarına daha büyük bir refah, daha kansız bir yaşam sunar; hem de ABD ve diğer emperyalistlerin planlarına karşı koymak için daha büyük bir güç ve irade birliği sağlar.

Ve o zaman belki Tarih böyle daha uzun bir yoldan, bu günkü yaşam düzeyleri ve gelirler arasındaki derin bölünmüşlüğe bir son verip, dünyanın ücretlilerinin ortak bir programda birleşmesinin koşullarını yaratabilir.

Globalleşme ve Ulusçuluk Dünya çapında globalleşmenin ve iş gücü göçlerinin etniye, dile, dine göre tanımlanmış ulusları belli bir zorlaması bulunmaktadır. Kendini dile, dine göre tanımlayan devletlerin ve ulusların giderek ekonomik gelişmeyi engelleyici bir işlev gördüğü ortaya çıkmaktadır. Örneğin, ana dilde eğitimi reddetmek ve zorla asimilasyon, hem toplumsal çatışmaları kesinleştirmekte, hem iş gücünün gereken eğitimi sağlanamamakta, burjuvazi rekabet gücünü yitirmesi sonucunu vermektedir.

142

Bunun için iki farklı ulusçuluk anlayışının damgasını taşıyan bir örnek alınabilir. Örneğin, Fransızca bile konuşamayan Zidani’yi Fransız milli takımına almakta bir kompleks göstermeyen Fransa, Zidani’nin attığı gollerle dünya şampiyonu olurken; Almanya’da doğup büyümüş ve Almanca’ya Türkçe’den daha hakim Türkiye kökenli futbolcularına, soya, kana, dile dayanan ulusçuluğunun gelenekleri nedeniyle yükselme ve milli takıma girme olanakları tanımayan Alman futbolu gerilemektedir. Almanya’nın bu gerici milliyetçiliğinin kurbanı olan bu futbolcular ise, yine aynı milliyetçilik kanalından Türkiye’yi dünya üçüncüsü yapmaktadır.

Ya da ana diline hakim olamayanların başka dilleri öğrenemediği bunun ise iş gücünün eğitimini zorlaştırdığı ve kalitesini düşürdüğü bilinen bir gerçektir.

Bütün bu gibi nedenlerle, burjuvazi, dünyada genel olarak, milletin tanımından dili, dini, etniyi dışlama eğilimine girmiş bulunmaktadır. Çok kültürlülük ya da ulus devletin sonu söylemlerinin yaygınlaşması, aslında burjuvazideki bu değişimin bir ifadesidir.

Bunun yanı sıra, şimdi Avrupa Birliğini oluşturanlar gibi, bir zamanlar kendini genellikle soya, dile göre tanımlamış uluslardan oluşan devletlerin, ABD’ye rekabet edebilmek; küçük devletlerin ulusal pazarlarının bukağılarından kurtulmak için birleşme eğilimine girmeleri ve Avrupa ulusu çerçevesinde bu kimlikleri, ağır çekimle, yukarıdan ve Prusya yoluyla giderek politik alanın dışına itmek zorunda olmaları gibi eğilimler de özellikle, Türkiye’de, devlet sınıfları karşısında burjuvazinin dile, soya, dine dayanmayan bir ulusçuluğa geçme eğilimi göstermesine yol açmaktadır.

Bu her ne kadar eski gerici milliyetçiliğe göre bir ilerleme anlamına gelirse de, demokratik ve cumhuriyetçi olmaktan çok uzaktır. Demokratik Cumhuriyet sadece ulusun tanımından dili, dini vs. dışlamaktan ibaret değildir. O aynı zamanda pahalı, baskıcı, bürokratik olmayan, ulusun çoğunluğunun iradesine karşı kullanılamayacak bir cihaz demektir ve bu nedenle bu günkü pahalı, baskıcı, bürokratik cihazların parçalanmasını gerektirir. Burjuvazi ise iş buralara gelince son derece korkaktır ve buralara gelir diye korkmakta ve Bürokratik oligarşiye karşı tutarlı bir tavra girmemekte sürekli onunla uzlaşma yolları aramaktadır. O güçlü devletten, demokrasiyi engelleyen mekanizmalardan hiç de vazgeçmek niyetinde değildir

Değişen Roller Ama bütün bunlara rağmen, ister globalizmin yarattığı eğilimlere ve Avrupa ile entegrasyon çabalarına; ister siyasi iktidarı elinde tutan bürokratik oligarşiye karşı bir cevap olarak olsun Türkiye politikasında, ulusçuluk söz konusu olduğunda, burjuvazi ulusun tanımından dili, dini, etniyi çıkarmaya daha eğilimliyken, Sosyalistler aksine var olan yapıyı sorgulamaktan kaçınmakta ve var olan ulusçuluk anlayışının savunuculuğunu yapmaktadırlar hem de anti emperyalizm ve anti kapitalizm adına.

Böylece, devrimci demokratik hedefler güden sosyalistler ve devrimci demokratlar için, Burjuvazi ve liberaller en azından taktik ittifaklar yapılabilecek yol arkadaşları haline gelirken, var olan bütün sosyalist örgütler ve bunların etkisi altındaki işçi hareketi; karşı

143

cephede yer almakta; gerici ulusçuluğun bir savunucusu olarak ortaya çıkmaktadırlar. Bu da onların egemen bürokratik oligarşinin en büyük destekçisi olmasına yol açmaktadır. Pek çok kişinin kafasını allak bullak eden bu fenomenin sırrı işte yine Stalinizm kanalından sosyalizme sinmiş bu gerici ulusçuluk anlayışındadır.

Bu durumda, var olan sosyalistler artık, devrimci demokrasi mücadelesinin müttefikleri değil, onun karşısındadırlar. Onlar sosyalist ve anti emperyalist bir söylem içinde gerici milliyetçiliğin savunuculuğunu yapmaktadırlar. Ve onlar işçiler arasındaki çalışmaları ve etkileriyle, işçi hareketinin gerici milliyetçiliğin bir destekçisi olarak işlev görmesine yol açmakta; demokratik hedefleri bayrak yapmış, tüm gayrı memnunları birleştirecek bir politik işçi hareketinin oluşmasının önüne en büyük engel olarak çıkmaktadırlar.

Böylece devrimci demokrasi bakımından eski şablonlara uymayan bir durum ortaya çıkmaktadır. Örneğin Türkiye’de, “İkinci Cumhuriyetçiler” de denen, Liberal ve demokrat burjuvazinin eğilimlerini yansıtanlar; azınlıklar, en azından birer geçici yol arkadaşı olarak; sosyalistler ve onların kontrolündeki işçi örgütleri ve hareketi ise kendisine karşı mücadele edilecek gerici milliyetçiliğin birer savunucusu olarak ortaya çıkmaktadır. İlişkilerin bilinen hiçbir şablona sığmayan bu ters yüz oluşu, aslında demokratik mücadelenin önemini hiç de küçük görmeyen; gerici milliyetçilikle de başı pek hoş olmayan bir çok sosyalistin bile, kendinden ve pozisyonundan korkarak; var olan sosyalist ve işçi örgütleriyle bir kopuşmaya gitmesini ve devrimci ve demokratik bir muhalefetin saflarında birleşmesini engellemektedir.

Bu ters yüz oluşlar nedeniyle bir rastlantı değildir, Kürtlerin, ezilenlerin mücadelelerinin en iyi savunucularının sosyalizme uzak duran liberallerden ve “İkinci Cumhuriyetçiler”den çıkması; buna karşılık sosyalizmi dilinden düşürmeyenlerin bu mücadeleleri ve sorunları gündemden uzak tutanlar olması.

Sosyalistlerin büyük bir çoğunluğu için bu tam anlamıyla çelişkili bir durumdur. Onların çoğu bu sistemin kurbanları, öznel olarak milliyetçiliğe zerrece sempati duymayan insanlar olmalarına rağmen, bu gün içinde bulundukları nesnel konumlarıyla kendi öznel niyetlerine karşı durmaktadırlar. Onların bu çelişkiyi çözebilmeleri için, ulus teorisinin Marksist bir açıklamasının ve bu yönde ideolojik mücadelenin hayati bir önemi bulunmaktadır.

Demokrasinin Koşulları Ulusun, yurttaşlığa göre; gerici milliyetçilik karşısında oluşa göre tanımlanmasından söz ettik.

Peki böyle demokratik bir cumhuriyetin yurttaşları iradelerini nasıl gerçekleştirebilirler?

Bunun temel şartı sınırsız bir düşünce ve örgütlenme özgürlüğüdür. Yani her türlü düşünce ve örgütlenme özgürlüğü ortamında tüm farklı görüşlerin örgütlenmesi ve çoğunluğu kazanmak için eşitçe, idari veya ekonomik kayırma veya baskılara uğramadan diğerleriyle yarışması.

Ama bu yetmez. O farklı fikirler tüm topluma kendini nasıl duyuracaktır? Fikirlerin, programların doğruluğunun gücü sermayenin veya devletin gücünü nasıl aşıp da geniş kitlelerin bilgisi ve bilincine ulaşacaktır?

144

Bunun için, tüm basın ve haberleşmenin sermayenin, iktidarların ve devletin denetimi ve manüplasyonlarından azade olması şarttır. Yurttaşların tüm olgular ve görüşler hakkında, o görüşler hukuki, siyasi veya ekonomik bir engellemeye uğramadan bilgi sahibi olabilmesi, doğru kararlar verebilmesi; doğru seçimler yapabilmesi ve yanlış seçim ve kararlarını değiştirebilmesi için olmazsa olmaz bir koşuldur.

Nasıl, hava, su olmadan yaşamak mümkün olmaz ise, medya üzerinde sermaye ve devletin her türlü kontrolü ortadan kaldırılmadan demokrasinin gerçekleşmesi mümkün değildir.

O halde, var olan bütün yayın olanaklarının; matbaaların, kağıtların, frekansların ve kanalların kesinlikle devlet ve sermayenin kontrolü dışında olması yani bu alanda özel mülkiyetin ve devletin söz hakkının kaldırılması, demokrasinin gerçekleşmesinin modern toplumda olmazsa olmaz koşuludur. Devlet ya da hiçbir özel mülk sahibi hiçbir yayın organının sahibi olmamalıdır. Tıpkı su, toprak ve hava gibi, haberleşme olanakları da tüm topluma ait olmalıdır.

Bunlar, tüm nüfus arasında, örgütlerin, cinslerin, sınıfların, eğilimlerin nüfus içindeki oranlarına; aldıkları oy oranlarına veya üye sayılarına göre bölüştürülmelidir. Devlet sadece bu dağıtımın teknik yanlarını çözmekle görevli ve yetkili olmalıdır. Biz medya üzerinde devlet ve sermaye kontrolünün olmamasını; hukuki, siyasi ve iktisadi engellerin yok edilmesini demokrasinin gerçekleşmesinin olmazsa olmaz koşulu olarak görüyoruz.

Son yıllardaki bütün kritik gelişmeler, medyanın nasıl bir manüplasyon aracı olarak kullanıldığını göstermiştir. Bundan kurtuluşun bir tek yolu. Medyanın bütün toplum kesimleri ve örgütler arasında paylaştırılmasından geçer. Sonsuz bir bolluk olmadığından, nasıl herkese emeğine göre ise, herkese üyesi veya aldığı oy veya nüfus içindeki oranı kadar ilkeleri, bu dağılımı belirleyen ilkeler olabilir.

Seçenler ve Seçilenler Ama gerçek bir demokrasi için sadece bu yetmez. Demokrasi, prensip olarak azınlığın çoğunluğa uymasını ilke olarak kabul eden, yani çoğunluğun kararına uyulmadığı takdirde uymayanlara zor uygulamayı kabul eden, usulüne uygunsa bunu meşru gören bir rejimdir.

Ama böyle bir demokrasi pek ala gerici bir milliyetçiliğin de aracı olabilir. Nüfusun büyük çoğunluğu, biz çoğunluk Müslüman’ız, o halde madem ki demokrasi azınlığın çoğunluğa uymasını gerektirir, o halde biz çoğunluk olarak okullarda İslam dini okunmasını kararlaştırıyoruz veya kimsenin başı açık dolaşmamasını kararlaştırıyoruz diyebilir. Ya da çoğunluk, çoğunluk Türkçe konuşuyor, o halde demokrasiye göre azınlık da çoğunluğa uyup Türkçe konuşmak zorundadır diyebilir. Genel olarak demokrasi, yani azınlığın çoğunluğa uymasını ilke olarak benimseyen rejim, kendi başına gericilikle çelişmez pek ala gericiliğin aracı olabilir.

Bu bakımdan bizlere lazım olan, özel türden, azınlıkların haklarını garantiye alan bir demokrasidir. Azınlıkların haklarını garantiye alan bir demokrasi olmadan demokrasi ilerici bir işlev göremez. Dil, din, kültür vs.nin eşitliği ve siyasi alının dışında tanımlanması, yani devletin bu alanlardaki kesin tarafsızlığı ve karar yetkisinin olmamasının, azınlıkların

145

haklarının korunması ve garantiye alınması bakımından önemi burada da ortaya çıkmaktadır.

Nüfusun ya da bir toplantıya katılanların çoğunluğu sigara içiyor diye kapalı yerlerde sigara içilmesine izin verilmesi gerici bir demokrasidir örneğin. İlerici, azınlık haklarını gözeten bir demokrasi, bir tek kişi bile sigara içmiyorsa ve içilmesine razı gelmiyorsa, o bir tek kişinin başkalarının zehirleriyle zehirlenmeme hakkını savunan demokrasidir; bir tek çocuk için bile, ana dilde eğitimi sağlayan bir demokrasidir. Üç kişinin anladığı bir dil için bile, diğer dillerle eşit hakları tanıyan; hatta azınlıkta olduğu için, her zaman olacak fiili eşitsizliği gidermek için onu kayıran, pozitif ayrımcılık uygulayan demokrasidir. Üç kişinin inandığı bir dine bile, milyonlarca insanın inandığı bir dinle aynı eşit hakları tanıyan bir demokrasidir.

Evet, tam bir hukuki özgürlükler ortamında; medyanın devletin ve sermayenin kontrolü ve manüplasyonlarının dışında olarak tüm bilgilerin edinildiği bir ortamda; azınlıkların haklarını garanti altına almış özel bir demokraside bile hala halkın iradesinin nasıl gerçekleşeceği sorunu çözülmüş olmaz. Çünkü, demokrasi, temsili olarak uygulanabilir. Bir köyde veya göçebe aşiretindeki doğrudan demokraside olduğu gibi, milyonlarca insanın bir araya gelip bir karar alması ve aldığını yine kendilerinin uygulaması fizik olarak mümkün değildir. İnsanlar ancak belli temsilciler aracılığıyla bu ilişkiyi temsili organlara devrederek demokrasiyi gerçekleştirebilirler.

Ama büyük nüfus ve alanların ortaya çıkardığı bu sorunun çözümü başka sorunları da beraberinde getirir. Örneğin temsili organlar belli der bölgeler içindeki oranlara göre mi yoksa olabildiğince büyük birimler seçilerek nüfus içindeki oranlara göre mi temsil edilmelidirler?

Veya bu temsilcilerin kendini seçenlerin iradesinden bağımsızlaşması ve kendisini seçenlerin değil de örneğin başkalarının veya kendisinin çıkarlarını savunmasının önüne nasıl geçilebilir?

Demokrasi bu sorunlara da açık cevaplar vermelidir. Örneğin elbette gerçek çoğunluğun iradesinin yansıması için nispi temsil biçimleri gerekir.

Ama bu takdirde, kimin hangi bölgenin temsilcisi olacağı, hangi bölgeye göre görevini yerine getirmedi diye geri alınabileceği nasıl belirlenecektir? Her bölgeden bir tek kişinin seçilmesine dayanan sistemler ise bu sorunu çözer ama, nüfus içindeki görüşlerin gerçek oranlarda yansımasını engeller. Bütün bu sistemlerin mahzurlarına minimuma indiren, hem nispi temsili sağlamaya yönelik, hem de seçilenlerin sürekli denetimini sağlayan ve geri almasını mümkün kılan mekanizmalara ihtiyaç vardır.

Bu mekanizmalardan bazıları şunlardır: Örneğin partisinden istifa edenin aynı zamanda temsilcilikten de çekilmiş olmalıdır. Çünkü, temsili demokraside, sistemli görüşleri ve programları olan siyasi partiler, görüşlerin ve oranlarının belirlenmesinin olmazsa olmaz koşuludur. Seçimler aslında kişiler değil, görüşler arasındadır.

Bir başka mekanizme, siyasi konularda kesin bir dokunulmazlıktır.

Bir başka mekanizma, kendisini seçenlerin eğilimlerine denk davranmadığı takdirde

146

seçenlerin temsilcilerini geri alabilme hakkıdır.

Bir başka mekanizma, seçilenlerin kendilerini seçenlerin yaşam ve sorunlarından uzaklaşmamaları için, ortalama bir işçi ücretinden yüksek bir ücret almamalarıdır.

Ordu ve Polis Ama bütün bunlar da yetmez. Devlet demek ordu, polis, mahkemeler, hapishaneler, vergi memurları demektir. Bu cihazın kendisi silahlıdır ve çok güçlüdür, bu cihazı oluşturanların, ulusun ve onun temsilcilerinin iradesine hizmet eder durumda kalmasının, onlardan bağımsızlaşmamasının garanti altına alınması gerekir.

Tüm toplumların tarihi, devletin siyasi iradeden bağımsızlaşma, onu baskı altına alma veya onun yerine geçme veya onu kendi çıkarları doğrulusunda manüple etme eğiliminde olduğunu göstermektedir.

O halde bu mahzurları giderecek mekanizmalar gerekir. Bunlar neler olabilir? İlk elde, ordunun, hele Türkiye gibi Osmanlıdan kalma politikayı belirleme geleneğinin olduğu bir ülkede, baştan başa yeniden örgütlenmesi gerekir. Bunun ilk koşulu, düzenli ordunun lağvıdır. Radar, uçak, gemi gibi özel ve kendi halkına karşı kullanılamayacak güçler hariç, düzenli ordu kalkmalı, onun yerini tıpkı İsviçre’de olduğu gibi, tüm vatandaşlardan ve çalışan insanlardan oluşan milis almalıdır.

Böyle bir ordu sadece demokrasinin gerçekleşmesi için değil, aynı zamanda onun halka karşı kullanmanın da önünde bir engeldir. Bütün deneyler göstermektedir ki, düzenli ordular siyasi iktidarlar tarafından da ezilenlere karşı kullanılmaktadır. Böyle silahlı çalışan yurttaşlardan oluşan bir ordu ezilenlere karşı kullanılamaz.

Ama böyle bir ordu aynı zamanda en iyi savunmadır da. Böyle bütün halkın her zaman birkaç saat içinde milyonlarca kişilik tüm ülke sathına yayılmış bir ordu haline dönüşebileceği bir ülkeye kimse saldırmaya cesaret edemez. Böyle bir ordu, en korkunç silahlara, en güçlü düşmanlara karşı en etkili cevaptır. Böyle bir ülke, ancak bir nükleer saldırıyla tümden yok edilerek ele geçirilebilir ama öyle ele geçirilmiş bir ülke de ele geçirenin de işine yaramaz.

Ama böyle bir ordu, aynı zamanda, başka ülkeleri tehdit potansiyeli de taşımaz. Silahlı yurttaşlardan oluşan ordular iyi savunma aracıdırlar ama çok kötü bir saldırı aracıdırlar. Bu nedenle, ülkenin komşularıyla ilişkisinde onlara korku salmaz ve onları askeri masrafları yükseltme, fakirleşme ve demokrasiden uzaklaşma yönünde değil aksine olumlu yönde etkiler.

Ama bunlar kadar önemli olan bir sonucu da şudur: böyle bir ordu aynı zamanda ucuz bir ordudur. Ülke savunması ulusal hasılanın çok küçük bir bölümünü alacağından, bütçe açıklarına ve enflasyona yol açması söz konusu bile olmaz. Böylece düzenli bir ordunun harcamalarından yapılan tasarruflar, yatırımlara ve sosyal harcamalara aktarılabilir. İssizlik azalır ve refah yükselir. İşsizlik azalıp refah yükseldikçe de bir orduya olan ihtiyaç azalır, demokrasi pekişir, yurttaşların ülkelerine bağlılığı artar ve saldırı tehlikesi azalır.

Ama sadece bunlar yetmez. Bütün karar alıcı memurların her düzeyde seçilmesi gerekir.

147

Tıpkı, Amerikan filmlerinde olduğu gibi, Jürilerin, Polis amirlerinin, yerel idarecilerin de seçimle gelmesi gerekir. Osmanlı kalıntısı kaymakamlık valilik gibi makamların kaldırılması gerekir. Ulus toplulukların özgür iradeleriyle birleşmesinden oluşur. Her düzeyde otonomi ve özgür iradeyle, ekonominin kendi yasalarının gereği olarak bir birlik temel olur.

Ama bu da yetmez. Aynı zamanda, seçilmiş memurların emri altındaki diğer memurların da, her zaman ortaya çıkabilecek keyfi emirlere direnecek gücü olması gerekir. Bunun için, memurların tayin, terfi gibi işlemlerinin, yine bu memurların bağımsız memur sendikalarının tuttuğu sicillere göre belirlenmesi gerekir. Devlet memurlarının bütün ayrıcalıklarına son verilmesi gerekir. Onların şimdi ordu evlerinde veya ayrılmış bölgelerin yazlık veya lojmanlarında olduğu gibi, toplumun gözlerinden uzak bir kast gibi yaşamalarına son verilmesi gerekir.

Ancak bütün bu gibi koşulların birliği içinde bir demokrasiden ve demokratik cumhuriyetten söz edilebilir.

Demokrasi ve Refah Türkiye’ye egemen bürokratik oligarşi, demokrasiyi bu ülkenin insanlarına hiçbir zaman layık görmemektedir. Onlar demokrasi ile toplumun ilişkisini alt üst etmektedirler. Bunun için ne mantıken ne de olaylarca kanıtlanamayacak varsayımları vardır.

Bunların birincisi, demokrasinin ancak belli bir refaha ulaştıktan sonra mümkün olacağıdır.

Bu gerekçeyle, batıdaki kadar refah olmadığına göre o kadar da demokrasi olmayacağı söylenmektedir.

Bu tarihin en büyük yalanlarından biridir. Bu gün demokrasinin beşiği olarak görülen Kuzey Avrupa ülkelerinin hiç biri, bu günkü demokrasinin temeli olan kuralları getirdiklerinde zengin ülkeler değillerdi. O zamanlar Osmanlı, Hint, Çin çok daha zengindi. İsveç, zengin olduğu için demokrasi olmadı. Yoksul İsveç, demokrasi olduğu için zenginledi.

Kaldı ki, sistemin mantığı ile de bu sonuca ulaşılabilir.

Demokrasinin olmaması daima güçlü bir devlet cihazı, bu da üretici olmayan militer ve bürokratik harcamaların yüksekliği, dolayısıyla yatırımların azalması; genellikle enflasyon, dolayısıyla pahalılık ve issizlik demektir. Ve pahalılık nedeniyle ortaya çıkan memnuniyetsizliği ve tepkileri bastırabilmek için daha az demokrasi ve daha güçlü ve pahalı devlet cihazı gibi bir fasit daire ortaya çıkar.

Demokrasinin olmaması ayrıca yoksulların ve ezilen sınıfların aleyhine çalışır her zaman.

Demokratik hakların olmadığı yerlerde işçiler ve yoksul kesimler örgütlenip haklarını savunamazlar. Bu da toplumda eşitsizliklerin artmasına yol açar. Bu eşitsizlikler de tekrar bunların yol açtığı patlamaları bastıracak güçlü cihazlara ve bunlar da demokrasinin giderek azalmasına doğru bir gidiş yaratır.

Ama sadece bu kadar da değildir. Demokrasinin yokluğu burjuvazinin bile aleyhine çalışır uzun vadede. Demokrasi olmayıp ezilenlerin ve işçilerin haklarını savunamadığı yerlerde, sermaye artı değeri arttırmak için modern teknik kullanmak gereğini duymaz. Artı değeri,

148

daha uzun ve yoğun çalışma, daha düşük ücret üzerinden sağlayarak diğer kapitalistlerle rekabet etmenin yolunu bulur. Ama bu da geri teknoloji kullanımını besler ve emek üretkenliğinin düşük kalmasını dolayısıyla ülkenin geriliğini pekiştirir. Yani teknik ilerleme ve emek üretkenliğinde bir artış için de demokrasi olmazsa olmaz koşullardan birisidir.

Dünyanın en gelişmiş ülkelerinin aynı zamanda en demokratik ülkeler olması bu nedenledir. İşçi haklarını savunanları bayağı maddecilikle suçlayanların, demokrasi söz konusu olduğunda, demokrasiyi zenginleşmenin sonucu olarak görmeleri ve demokrasiyi topluma layık görmemeleri, bizzat kendilerinin bayağı maddeciliğinin kanıtıdır.

O halde, gerek teknik ilerleme, gerek toplumsal eşitlik ve gerek demokrasinin pekişmesi için demokrasi biricik çözüm ve başlangıç noktasıdır. Ülkeler zengin oldukları için demokratik olmaz, demokratik oldukları için zengin olur; toplumlar sosyal eşitsizlik az olduğu için demokratik değildir, demokratik oldukları için sosyal eşitsizlikler azalmıştır.

Demokrasi ve Eğitim Bürokratik oligarşinin bir diğer yalanı da, demokrasinin ancak eğitimle elde edilebileceğidir.

Bunlar, aslında ne kadar ilerici olduklarını söyleseler de lanetledikleri Abdülhamit’in demokrasiye karşı argümanının tekrarlamaktadırlar. O da , “kullanmasını bilmeyen cahil halka demokratik hakları vermek; çocuğun eline bir silah vermek gibidir, tutar babasını vurur” diyordu.

Suya girmeden nasıl yüzme öğrenilemez ise, demokrasi içinde yaşamadan da demokrasi öğrenilemez. Demokrasinin eğitimi yine demokrasidir.

Kaldı ki burada, önemli olan halkı demokrasi konusunda eğitmekle kendilerini yetkili ve görevli görenlerin kendilerinin demokrasi konusunda eğitilmeleri gerektiğidir.

Eğiticileri kim eğitecektir?

Onları yine ancak halk kendisi eğitebilir. Hasılı, halka demokrasi konusunda eğitim vermeye kalkanların aslında kendilerinin eğitilmeye ihtiyaçları vardır.

Ve bu demokrasi öğretmenlerinin ilk öğrenmeleri gereken de, demokrasi eğitiminin ancak demokrasi içinde öğrenileceğidir.

Demokrasinin Üç Kaynağı Bu gün niçin Türkiye’de demokrasi mücadelesi böylesine zayıftır? Türkiye’de niçin hiçbir zaman demokrasi gelişmemiştir?

Bütün dünyada, demokrasinin üç kaynağı vardır.

Birincisi kandaş toplumun demokratik gelenekleri. İkincisi, henüz devrimci ve demokratik döneminde bir burjuvazinin varlığı. Üçüncüsü işçi hareketidir.

Dünyanın en demokratik ülkelerinde bu üçünün sırayla bir bayrak yarışı gibi demokrasi bayrağını ele geçirdiğini görür. Örneğin İngiltere’de ilk Magna Karta, krala kafa tutan aşiret

149

şeflerinin işidir. Yani kandaş toplumun gelenekleri. Tam bunlar artık Krala karşı güçlerini yitirdiklerinde, bu sefer burjuvazi, demokratik mücadelenin bayrağını ele alır. Burjuvazi demokratik barutunu tükettiğinde ise işçi hareketi.

Türkiye’de bu üç koşul da hiçbir zaman olmamıştır.

Binlerce yıllık mutlak devletçilik, batıdaki senyörler gibi krala kafa tutacak bir tabakanın ortaya çıkmasına olanak sağlamamıştır. Örneğin ilk yıllarında Osmanlı sultanları bir bakıma, eşitler arasında birinciydiler. Ama uygarlaştıkça derhal köle kapı kullarına dayanmışlar ve diğer özerk beylere yaşama yansı vermemişlerdir.

Bu Doğu’nun binlerce yıllık devlet geleneğinin en lanetli sonucudur. Kandaşlık demokrasisi, sadece siyasi bir gücü temsil etmeyen muhalif tarikatlar ve devlet gücünün ulaşamadığı yerlerde, örneğin dağ başlarındaki Alevi köylerinde komün olarak yaşayabilmiştir.

Burjuvazi, doğduğunda, çoktan devrimci barutunu yitirmişti ve zaten tam bu nedenle de demokrasi bayrağıyla değil, gerici ulusçuluğun bayrağıyla egemenlik mücadelesi vermişti.

Kaldı ki, Ermeni katliamları ve mübadeleler ile Anadolu’daki bu zayıf burjuvazi bile tasfiye edildi. Onların tasfiyesiyle demokrasinin en büyük düşmanı derebeylik ve tefeci bezirganlık güçlendirildi. İşçi hareketi ise, Sovyet dış politikasının bir aracı olarak kaldı. Sadece altmış ve yetmişlerin kitlesel kabarışında biraz demokrasiyi geliştirecek öğeler vardı. Ama bu hareketin nesnel demokratik karakterine karşılık, ideolojisiyle demokratik değildi ve ilham aldığı bürokratik kastların da etkisiyle demokrasiyi burjuva diye küçümsüyor, anti demokratik yöntemleri kutsuyordu. Böylece nesnel olarak demokratik karakterdeki işçi ve yoksul tabakalara dayanan hareketler bile bir demokratik etki ve gelenek bile bırakmıyorlar, demokrasiye karşı çalışıyor, kedi iplerini çekiyorlardı. Aynı zamanda bu hareketler hepsi de gerici bir milliyetçiliği desteklediklerinden, devletin yapısını hiçbir şekilde tartışma konusu yapmıyorlar, gerici ulus tanımları karşısında devrimci ve demokratik, yurttaşlığa ve haklara dayanan bir ulus tanımı için mücadele etmiyorlardı.

Ancak 1990’ların başında Sovyet bürokrasisinin ve onun o muazzam ideolojik ağırlığının çökmesi, eski demokratik hedeflere geri dönüşün koşullarını yarattı. Bu bile, globalleşmenin ideolojisinin, yani “çok kültürlülük” ve “ulus devletin sonu” gibi ideolojik kavramların egemenliği altında, yani bir ideolojik gericilik ikliminde; sivil toplum kuruluşlarının demokrasi mücadelesinden kaçışın örtüsü olduğu; yarı resmi devlet ya da sermaye destekli arpalıklar işlevi gördükleri koşullarda baştan çarpık bir biçimde oluştu.

Böylece, içten demokrasi özlemleri bile “Sivil toplum”, “Çok kültürlülük”, “ulus devletin sonu” gibi, aslında dünya çapında bir ideolojik gericiliğin söylemleri biçiminde ortaya çıktı bu da sosyalistlerin demokrasi mücadelesinden uzak durmalarını pekiştirdi ve bir özeleşiri sürecine girmelerini engelleyici, onları taşlaştırıcı bir etki yaptı.

Böylece, demokrasi sahipsiz kaldı. En tutarlı demokrasi savunucusu olması gereken sosyalistler demokrasiye uzak ve bunu küçümseyen bir konumda kalıyor; demokrasi özlemleri ise globalizmin gerici ideolojik saldırısının kavramları içinde kendini ifade

150

edebiliyordu.

Politik İslam ve Demokrasi Politik İslam’da ifadesini bulan ve yoksul işçilerin memnuniyetsizliğini kendi yedeğine alan Anadolu burjuvazisi ve Müslüman burjuvazi demokrasiden korkmaktadır. Dini olanı özel olan, inanç olan olarak tanımlama ve devletin gerçek bir laikliğinin değil; Kemalizm’in resmi devlet İslam’ı karşısında kendi İslam’ını devletin resmi İslam’ı yapmanın kavgasını vermektedir. Örneğin Diyanet işlerini kapatmak; bütün imam ve müezzinlerin, bütün din adamlarının o cemaatlerin gönüllü bağışlarıyla geçinmesi; dinle ilgili bütün resmi okulların kapanması ve dini eğitimin cemaatin kendi olanaklarına bırakılması; okullardan din derslerinin kaldırılması gibi gerçek bir demokrasinin olmazsa olmaz koşulları için hiçbir girişimde bulunmamaktadır.

Böyle davrandıkça da modern şehir hayatını yaşayan orta sınıfları ve Alevileri, buna karşı tek garanti gördükleri anti demokratik karakterdeki devlet oligarşisinin kollarına atmaktadır.

Halbuki bir parça tutarlı demokratik tavır ile yani devleti inanca ilişkin olandan tamamen dışlayan ve tarafsızlaştıran; inancı politik alanın dışına atan gerçek bir laiklik ile bütün şehir orta sınıflarını ve Alevileri yanına kazanıp en azından tarafsızlaştırabilir ve iktidar gücünün ordu ve bürokrasiden parlamentonun ve seçilmiş temsilcilerin eline geçişini sağlayabilir. Ama bunu yapmamaktadır. Çünkü gerici özünü korumakta, tutarlı bir demokrasinin kendisine karşı çalışacağını bilmektedir.

Politik İslam, aynı tutuculuğu ve demokrasi korkusunu ulus tanımında göstermektedir. Ulusun tanımından, dil, din, etniyi dışlayacak ve böylece tüm dillere ve kültürlere eşitlik sağlayacak ve böylece örneğin Kürtlerin ve diğer azınlıkların desteğini kazanabilecek, böylece Ordu ve bürokrasiyi tamamen tecrit edecek yerde; bir zamanlar insanların yer çekiminin olmadığına inanmaları halinde düşmeyeceklerini savunanların mantığıyla Kürt sorununu yok sayarsanız yok olur diyerek, Türkiye’deki en büyük demokrasi gücünü karşıya itmekte. Dile, etniye dayanan ırkçı milliyetçiliğe destek vermektedir.

Bürokratik Oligarşi ve Burjuvazi Burjuvazinin bu korkaklığı sayesinde Bürokratik oligarşi, aslında her biri demokratik özlemlerin ifadesi olan hareketleri, birbirine karşı kullanma olanağı elde etmektedir. Bu nedenle Türkiye’deki rejimin bu dengelere dayanan ilginç bir Bonapartist karakteri vardır.

Bürokratik oligarşinin egemenliğinin ve gücünün devamı için, Anadolu burjuvazisinin İslam'ı bayrak etmesinin ve demokratik özlemlere cevap vermemesinin ve demokrasi konusundaki korkaklığının hayati bir önemi vardır.

Eğer, Anadolu burjuvazisi olmasa, devlet oligarşisi egemenliğini böyle sürdürüp hala bu günkü gibi gücünü koruyamaz. Ama bu bürokratik oligarşi de olmasa, Anadolu burjuvazisi, geniş gayrı memnun emekçi kesimleri böyle kendi politik İslam bayrağı altında toparlayamaz.

Bu burjuvazi, İslam'ı, yarı resmi devlet dini yapmak istediği ve gerçek bir laiklikten kaçtığı için bütün şehir orta sınıflarını ve Alevileri bürokratik oligarşinin bir yedeği haline

151

getirmektedir. Bürokratik oligarşinin böyle güçlenmesi karşısında, onun dayatmalarından bezmiş emekçi kesimler ve hatta büyük şehir burjuvazisi bile bu sefer politik İslam’ın ardında saf tutmaktadır.

Kemalist bürokratik oligarşi ile politik İslam'ı bayrak yapmış burjuvazisi, birbirinin can düşmanı gibi görünmelerine rağmen birbirlerinin en büyük iş birlikçileridir. Gerçek bir demokratik hareket çıktığı an onlar, onun karşısında derhal birleşeceklerdir ve o zaman onların arasındaki özdeşlik çok daha iyi görülecektir. * Aynı özdeşlik bölgedeki uluslar arası güçler bakımından da geçerlidir. Bu gün sanki ABD ile bölgenin bürokratik ve molla oligarşileri; ABD ile Şiiler karşı güçler gibiymiş gibi görünmektedirler. Halbuki, politik olanın tanımından her türlü dini, dili, kültürü dışlayan gerçekten demokratik bir hareket karşısında bunların hepsi aynı gerici milliyetçiliğin savunucusu olarak ortaya çıkarlar. İşte her şeyden önce taşları yerli yerine oturtmak için, bölgenin ve Türkiye’nin bu gün içinde bulunduğu sefalete son vermek için; eşiğinde bulunulan kanlı gelişmelerden kurtulmak veya en azından bir çözüm alternatifi çıkarmak için bir AÇILIM gerekmektedir.

Bu AÇILIM yukarıda kısaca ifade ettiğiniz, gerçekten demokratik ve cumhuriyetçi bir programla olabilir.

Güçler Peki böyle bir programı yükseltecek hangi güçler var bugün? Şu an böyle bir programı olan biricik güç Kürt hareketidir.

Kürt hareketi de, en yükseldiği zamanlarda, demokrasi düşmanı ve ulusu soya, dile kana göre tanımlayan geleneklerin etkisi altındaydı. Ne ulusal baskıya karşı, ulusun tanımından dili, dini dışlayan demokratik ve cumhuriyetçi bir programa sahipti ne de kendisinin ve hedeflerinin demokratik bir karakteri vardı. Onun demokratik karakteri, gerici bir milliyetçiliğe karşı yine aynı milliyetçilik anlayışına dayanmasına rağmen, ezilen bir ulusun hareketi olmasından kaynaklanıyordu. Kendisinden ve taleplerinden ziyade mücadelesinin nesnel sonuçları demokratik karakterdeydi.

Yine de bu hareket belli özellikler taşıyordu. Onun sosyalizmden kaynaklanan ideolojik gelenekleri ve yoksullara dayanan yapısı, içinde bir demokratik ulusçuluğun oluşup gelişmesine de olanak sunuyordu. PKK tüm etnilerden, kültürlerden, dillerden ve dinlerden insanları içinde barındırıyordu. PKK’nın kendisi tam anlamıyla laik ve dil, din, kültür ve soyu politik olanın tanımından dışlamış bir örgüttü. Taraftarları içinde Müslümanlar kadar Ezidiler, Aleviler ve Hıristiyanlar; Kürtler gibi Türkler bulunuyordu. PKK hiçbir zaman bir Kürt örgütü değil, her zaman bir Kürdistan örgütü olmuştu. Bu sadece Türkiye’de değil, Orta doğu’da bile pek görülen bir özellik değildir. Yani PKK, politik olandan dili, dini, soyu, kültürü dışlamış; demokratik bir ulusçuluğun prototipi özellikleri kendi yapısında taşıyordu.

Hem bu özellikleri, hem yoksullara dayanan plebiyen yapısı; hem Sovyetlerin çöküşünün 152

onun ideolojik bukağılarından kurtarması; hem de tüm dünya ülkelerinin kendilerine karşı bir cephe oluşturup en küçük bir savunma olanağı bile bırakmadığı koşullarda, bu hareket, ilk kez, Ulusçuluğun ilk ortaya çıktığı çağın demokratik ve devrimci ulusçuluğunu el yordamıyla yeniden keşfetti.

Ne var ki bu keşfediş ve formülasyon, ağır bir darbenin alındığı ve büyük bir tecridin yaşandığı koşullarda, bir imhayı engellemek için yapılan taktik manevraların ve diplomatik söylemlerin içinde ifade edildiğinden onun bu özgül niteliği bizzat kendi taraftarlarınca bile yeterince kavranamadı ve onun ifade edildiği taktik biçimler ve ilk kez el yordamıyla keşfedilmiş olmasının zorunlu kıldığı kavramsal belirsizlikler; içinde taşıdığı geçmişin izleri kadar ideolojik iklimin moda kavramlarının etkileri onun özünün ve öneminin kavranmasını engelledi.

Böylece onun ifade ediliş biçiminin özellikleri bahane edilerek herkes tarafından dışlandı.

Liberaller onu eski stalinist kalıntıları nedeniyle anlamadı; Stalinistler kullandığı terminoloji nedeniyle bir ideolojik gericiliğe teslimiyet olarak gördüler; demokratlar diplomasi ve taktik özellikleri nedeniyle Kemalizm’le bir uzlaşma ve teslimiyet olarak gördüler; Kürt burjuvazisi de böyle bir pazarlık veya kandırmaca olarak anladı ve öyle uygulamaya kalktı.

Bütün bunların yanı sıra, zaten demokratik cumhuriyet unutulduğu ve Türkiye’nin sosyalistleri demokratik olmayan bir milliyetçiliğin savunucusu olduklarından, programı ve çağrısı hiç bir zaman bir yankı bulamadı ve karşılıksız kaldı.

Bu karşılıksızlık sürerken, ABD’nin Irak’ı işgali PKK’nın projesinin bütün ikna ediciliğini ve çekiciliğini Kürtler arasında bile yitirmesine yol açtı. PKK’yı destekleyen veya zaten mecburen desteklemek zorunda olan Kürtlerin hepsi, dile, soya, dayanan milliyetçiliğe doğru muazzam bir kayış yaşadı. Bu kayış, bizzat PKK ve devamcısı örgütlerin bile, Öcalan’ın büyük prestijine rağmen bu gidişin akıntısına kapılmalarına yol açtı. Projeyi bizzat kendi örgütü bile savunamaz ve savunamaz oldu. Böylece devrimci ve demokratik bu ulusçuluğa göre tanımlama denemesi, daha doğup ayakları üzerinde durma fırsatı bile bulamadan yok olma tehlikesiyle karşı karşıya geldi.

İşçiler Bu koşullarda bizler politik olanın tanımından dili, dini, soyu, kültürü, tarihi dışlayan Demokratik Cumhuriyet hedefiyle ortaya çıkıyoruz. Bu program sadece Türkiye’nin değil bölgenin sorunlarına biricik çözümdür.

Programımızda, işçiler için, köyüler için ekonomik veya özel istemleri arayanlar bulamayacaklardır. Çünkü ancak bir demokratik cumhuriyette işçiler hedeflerini ve istemlerini en ideal biçimde savunma olanağı elde edebilirler. Bu koşullar olmadan, bu koşullar varmışçasına talepler sunmak sadece kafa karışıklığına ve siyasi belirsizliğe yol açar. İşçiler bu günkü ekonomik mücadelelerin bitiriciliği içinde yok olmak istemiyorlarsa, demokratik cumhuriyet bayrağını yükseltmelidirler.

153

Ancak, yukarıda açıklanan Demokratik Cumhuriyet bayrağını yükselten işçiler bağımsız bir politik hareket oluşturabilir ve tüm gayrı memnunları bir cephede toplayıp bu günkü gibi tecrit durumlarına son verebilirler.

Fabrikasında, iş kolunda veya genel olarak ücret düzeyindeki bir düzelme için savaş sadece işçileri ilgilendirir ve diğer gayrı memnunları kazanamaz: bu da işçilerin tecridine ve yenilgilerine yol açar.

Ama eğer işçiler, demokratik bir politik hareketin başını çekerlerse, o Alevilerin, Kürtlerin, Köylülerin, şehir orta sınıflarının, bölge halklarının ve hatta burjuvazinin belli kesimlerinin bile desteğini kazanabilir. Bürokratik oligarşinin keyfiliğinden ve ilkel milliyetçiliğinden bıkmış; demokratik bir ulusçuluğun sağlayacağı geniş olanakları gören hiç de küçümsenmeyecek bir burjuva kesimi bile bulunmaktadır.

Ama ancak böylesine geniş kesimler birleştirilerek, bölge oligarşilerinin egemenliğine son verilip, Amerikanın bölgeyi dine, dile, soya dayanan küçük devletlere bölme ve onları birbirine karşı kullanma planlarına bir cevap verilebilir.

Ancak böylece bölge içine itildiği mezbahadan kurtulabilir. İşçiler ancak demokrasi bayrağını yükseltirlerse iktisadi durumlarında bir gelişme sağlayabilirler Ama bunun için ilk şart, işçilerin öncelikle kendilerinin politik olanı dile, dine, soya, tarihe dayanan ulusçulukla bölünmesidir.

Biz başlarsak başkaları bizi izleyecektir.

10 Şubat 2004 Salı

154