Bijloke-Manufactuur 07.11.2011

de puur muziek

07.11.2011 | 20:00 | KRAAKHUIS

Bijloke-Manufactuur Anastasia Kozhushko Romina Lischka et alia

programma

UITVOERDERs

Frank Nuyts meets Medtner en Vallier Anastasia Kozhushko | piano

Frank Nuyts (1957) nieuw werk voor piano solo Nikolai Medtner (1880-1951) Canzona fluviala, opus 38 John Vallier (1920 -1991) Witches ride Nikolai Medtner Alla reminiscenza, opus38 John Vallier Toccatina

PAUZE

Drupad Fantasia: een ontmoeting tussen Elizabethaanse consortmuziek en Hindoestaanse drupad Romina Lischka | viola da gamba Liam Fennelly | viola da gamba Thomas BaetĂŠ | viola da gamba Marcello Windolph | contrabas Jean-Christophe Bonnafous | bansuri Leen Minten | tabla

Aandacht! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.

2

Frank Nuyts meets Medtner en Vallier

Drupad Fantasia

“Ik streef naar toegang tot alle soorten muziek, zonder vooroordelen”, aldus de Gentse componist Frank Nuyts in een interview in 2010. Zijn werk blinkt inderdaad uit door de virtuoze manier waarop hij invloeden uit verschillende stijlen en genres bij elkaar brengt. De vlotte mix van jazz, funk en klassiek waarmee Nuyts en zijn ensemble Hardscore furore maakten, blijft zijn handelsmerk.

Of dat ook in zijn nieuwste pianowerk het geval is, kan u vandaag horen in De Bijloke.

De Oekraïense pianiste Anastasia Kozhushko, die eerder al werk van Frank Nuyts uitvoerde, licht een tip van de muzikale sluier op. Ze voegt er weinig gespeelde composities van de Rus Nikolai Medtner (1880-1951) en de Engelsman John Vallier (1920 -1991) aan toe.

Drupad is één van de oudste en puurste genres binnen de Indiase klassieke muziek, ook wel omschreven als ‘het onbewogen woord’. De naam is afgeleid van ‘druva’, wat zoveel betekent als ‘onbeweeglijk’ (het is ook de benaming voor de poolster) en van ‘pada’ d.w.z. woord of poëzie. Het ontstaan van deze traditie is terug te voeren tot het verklanken van Om, de meditatieklank én het geluidssymbool voor de ultieme realiteit binnen het hindoeïsme. Meer dan tweeduizend jaar geleden mondde dat uit in het reciteren van Sanskrietteksten in de hindoetempels. Rond de 11de eeuw bereikte de drupad een bijna perfect niveau. Geleidelijk aan begon men de teksten te zingen, vanaf de veertiende eeuw steeds vaker aan de vorstelijke hoven van de maharadja’s. Door die vorm van mecenaat konden de zangers zich verder professionaliseren. De meeste composities die vandaag te horen zijn, ontstonden aan de Moghulhoven 1600.

Bij drupad krijgen we eerst een heel rustige, langzame opening (alap) gepresenteerd, waarbij een vast patroon van lettergrepen telkens weer terugkeert: a re ne na, té te re ne na, ri re re ne na, te ne toom ne. De laatste groep krijgen we enkel te horen op het einde van een lange zin. Volgens de traditie is dat patroon afgeleid van een mantra, een combinatie van heilige lettergrepen die samen een kern van geestelijke energie vormen. Het meditatieve karakter van de drupad uit zich hier via lange diepe tonen en typische stemtechnieken of ‘nomtom’. Langzaam ontvouwt zich op die manier de melodie, inclusief een

3

De vroegste fantasia’s richtten zich op een denkbeeldige muzikale ‘idee’, en veel minder op de compositie. Essentieel binnen de fantasia is de tekstuele vrijheid (lees ook: het ontbreken van tekst).

Volgens de Franse wiskundige en filosoof Marin Mersenne (1588-1648) was een muzikant vrij om “alle inspiratie aan te wenden die tot hem/haar komt, zonder de passie van een tekst uit te drukken” (Harmonie Universelle, 1636-37). Ook in de improvisatorische opening (alap) van een drupad wordt geen gebruik gemaakt van woorden, maar wel van lettergrepen in een patroon dat is afgeleid van een mantra, een combinatie van heilige lettergrepen die samen een kern van geestelijke energie vormen. Romina Lischka: “Hier kunnen de modale drupad-traditie en de westerse harmonie elkaar ontmoeten: een genre vrij van woorden én verklankt door instrumenten die alle tot de viola da gambafamilie behoren.”

versnelde ritmische puls die overgaat in jor (in medium tempo) en ten slotte in jhala (snel tempo). De percussionist valt in als de composities (gat) - meestal twee in aantal uitgevoerd worden. Die composities hebben, in tegenstelling tot de alap-jor-jhala, een ritmische structuur en verlopen ook meestal in langzaam (vilambit), medium (madhya) en snel (drut) tempo.

Composities en de daarin verwerkte improvisaties zijn gebaseerd op maatschema’s (tala’s). Het woord ‘tala’ verwijst naar het handgeklap waarmee men een ritmisch accent kan aangeven. Die maatschema’s worden niet alleen bepaald door het aantal teleenheden en de verdeling van zware en lichte accenten, maar ook door de bijhorende aanslagwijzen op de percussie. Hetzelfde basisschema zal bovendien anders worden gerealiseerd al naargelang het tempo hoger of lager ligt. Het na de melodische en/of ritmische variaties en improvisaties terugkomen op een hoofdaccent (sam) of een ander van tevoren bepaald punt in de maatcyclus, is een heel boeiend aspect van een Indiaas concert. Drupad staat meestal in chautal-tala (12 tellen) of dhammar-tala (14 tellen), in tegenstelling tot ‘gemakkelijker’ maatschema’s in 8, 10 of 16 tellen.

“Fantasia” verwijst ook naar een denk-beeld of idee, naar het zichtbaar maken van het mentale. Volgens Aristoteles is de mens behept met een vermogen tot verbeelden en voorstellen, tot “fantasia”. Een “drupad fantasia” is dan ook de verbeelding om een wonderbaarlijke fantasie te creëren, een visionaire idee of illusie om de op raga’s gebaseerde improvisaties samen te brengen met meerstemmige muziek, beide hun oorsprong vindend in de hofmuziek van de 16de eeuw.

Consortmuziek, oftewel meerstemmige instrumentale muziek, was een van de specialiteiten van Engelse componisten aan het einde van de 16de en begin van de 17de eeuw.

Naar Italiaans voorbeeld introduceerde Henry VIII in Engeland het gebruik van complete sets van één en dezelfde instrumentenfamilie. Binnen de consorttraditie was de fantasia erg populair, een genre dat ontsproot “uitsluitend aan de fantasie en de kunde van de creatieve auteur” (Luis de Milán, 1535-6).

4

BIO cours in Maastricht en in Den Haag (Festival “Haagse Muziek Driedaagse”). In september 2008 startte ze met de geavanceerde module bij de Muziekkapel Koningin Elisabeth in de solistenklas van Abdel Rachman el Bacha.

Sinds 2010 studeert Anastasia Kozhushko bij Boris Petrushansky aan de Internationale Pianoacademie van Imola (Italië).

Anastasia Kozhushko Anastasia Kozhushko (1988) komt uit Oekraïne, waar ze een professionele muziekopleiding kreeg aan de Speciale Muziekschool voor Begaafde Kinderen in Kharkiv. Ze studeerde bij professor Nina Rudenko (1995-1999) en professor Nataliya Melnikova (1999-2005).

Tussen 2005-2008 volgde ze les bij professor Vitaly Samoshko aan het Koninklijk Conservatorium van Gent, en daarna bij Johan Duyck.

Anastasia Kozhushko vormt een muzikaal duo met Pieter Pellens (saxofoon). In 2009 ontvingen ze de derde prijs op de Internationale Wedstrijd voor Kamermuziek “Citta di Ovada” (Italië). Met de Belgische pianist Matthieu Idmtal vormt ze sinds 2008 een pianoduo. Ze wonnen o.a. de derde prijs op de Internationale Kamermuziekwedstrijd Franz Schubert in San Cristoforo (Italië).

Het parcours van Anastasia Kozhushko oogt indrukwekkend. In 2000 (nauwelijks 12 jaar oud) behaalde ze de eerste prijs op de internationale muziekwedstrijd Alter Musica in Cartagena (Spanje). In 2001 volgde een eerste prijs op de 24ste Internationale Smetanawedstrijd voor piano in Tsjechië. Ze kreeg er ook een speciale prijs voor de beste vertolking van werk van Bedrich Smetana.

Ze was dat jaar ook te horen in twee recitals tijdens het festival “De Musica del Mediterreneo” in Spanje. In 2002 trad Anastasia Kozhushko op bij de concertprogramma’s van het International Charitable Fund van Vladimir Spivakov in het Kremlin in Moskou, in het kader van de Cultuur voor de Generatie van het Derde Millennium-21ste eeuw. Datzelfde jaar werd ze verkozen tot Jonge Persoonlijkheid van het Jaar in Oekraïne. In 2003 gaf ze een solorecital n.a.v. de 150ste verjaardag van de firma Steinway and Sons. In 2007 volgde een solorecital in Flagey in Brussel en in de Academia Belgica (Rome). In 2008 werd ze derde tijdens de nationale pianowedstrijd Excellentia in Brussel. Ze speelde dat jaar ook concerten tijdens het Prinses Christina Con-

Romina Lischka De Oostenrijkse gambiste Romina Lischka maakte kennis met de viola da gamba toen ze dertien was. Op dat moment studeerde ze gitaar in haar geboortestad Wenen, maar ze voelde zich zeer aangetrokken tot de Oude Muziek, en meer specifiek tot de gamba. Haar eerste lessen volgt ze bij Jorge Daniel Valencia, en daarna bij Walter Würdinger aan de Universität für Musik. Na het beëindigen van haar gitaarstudies gaat ze les volgen bij Paolo Pandolfo aan de Schola Cantorum Basiliensis in Basel, Zwitserland. In 2006 behaalt ze er haar diploma met grote onderscheiding. Tijdens haar studies volgt ze masterclasses bij eminente musici als Wieland Kuiken en Jordi Saval. In 2009 behaalt ze bovendien de Meestergraad aan het Koninklijk Conservatorium

5

dolfo, Sophie Watillon en Pedro Memelsdorff hem gemarkeerd.

Als gambist en vedelspeler freelancet Thomas nu bij ensembles voor oude muziek: Capilla Flamenca (Dirk Snellings), Mala Punica (Pedro Memelsdorff), Graindelavoix (Björn Schmelzer), La Caccia (Patrick Denecker), The Spirit of Gambo (Freek Borstlap) en andere. Hij is ook vast ensemblelid van La Roza Enflorese en la Folata. Daarnaast geeft hij gamba- en ensembleles in het Stedelijk Conservatorium van Leuven, en de Académie de Musique van Sint-Lambrechts-Woluwe.

van Brussel, waar ze studeerde bij Philippe Pierlot. En last but not least rondde zo ook een opleiding in Indiase zang af.

Romina Lischka treedt geregeld op met Les Flamboyants, Ricercar Consort, Collegium Vocale Gent, Capilla Flamenca, Le Jardin Secret en Scherzi Musicali en vormt een duo met theorbespeler Sofie Vanden Eynde.

Liam Fennelly Liam Fennelly begon zijn carrière als knaap in een kinderkoor. Hij studeerde viool en altviool, maar ook taal en literatuur van het MiddenOosten en Centraal Azië aan verschillende universiteiten.

Eind jaren tachtig van de vorige eeuw hernam hij zijn muziekstudies. Hij ging in de leer bij Thomas Binkley, Wendy Gillespie, Marianne Müller, en Wieland Kuijken. Hij speelt samen met gespecialiseerde ensembles als de Capilla Flamenca, Currende en het Ricercar Consort. Liam Fennelly maakt ook deel uit van verschillende theater-en dansproducties van HardtMachin, muziektheater LOD, en Les Ballets C de la B.

Marcello Windolph Marcello Windolph startte in zijn tienerjaren als autodidact (muzikant en zanger). In 2000 kwam hij naar Amsterdam, waar hij contrabas studeerde. Hi j ontwikkelde een voorliefde voor hedendaagse dans, jazz en wereldmuziek. Tussen 2005-2009 volgde Marcello Windolph les aan het conservatorium van Rotterdam (Hogeschool voor De Kunsten Codarts) bij Pandit Hariprasad Chaurasia (bansuri) en Dhruba Ghosh (sarangi). Zijn fascinatie voor dans en improvisatie inspireerden hem tot het volgen van een masteropleiding aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag, waar hij afstudeerde in 2010.

Thomas Baeté Thomas Baeté begint al jong te musiceren, in koorverband en als vioolleerling aan de muziekschool van Oostende. Na zijn middelbare studies gaat hij aan het Conservatorium van Antwerpen viool studeren in de klas van Vegard Nilsen. Gebeten door een nostalgisch virus, legt hij zich in de tussentijd – eerst als autodidact en daarna met de hulp van Piet Stryckers – toe op het gambaspel. In 1997 vervoegt hij de klas van Wieland Kuijken aan het Conservatorium van Brussel, waar hij in 2002 afstudeert. Naast de opleiding bij Wieland Kuijken, hebben lessen en stages met Peter van Heyghen, Jordi Savall, Paolo Pan-

Jean-Christophe Bonnafous Jean-Christophe Bonnafous studeerde in mei 2011 af aan het conservatorium van Rotterdam (Hogeschool voor De Kunsten Codarts).

In Bombay studeert hij bansuri bij Pandit Hariprasad Chaurasia. Jean-Christophe is gespecialiseerd in Noord-Indiase klassieke muziek. In 2010 ontving hij de prestigieuze Huygens studiebeurs.

Leen Minten Leen Minten studeerde de voorbije vijftien

6

en Zuid-Indiase percussie, Indiase muziekcultuur voor vzw Mombati, Kleur Bekennen, het Wereldcentrum en VZW De fontein. Sinds oktober 2004 werkt ze als docente in de Jazz-studio in Antwerpen.

jaar tabla (Noord-Indiase percussie) in India (Mumbai en Delhi) en in San Francisco bij Ustad Allah Rakha en Ustad Zakir Hussain. Ze studeerde ook Indiaas harmonium en kanjeera (Zuid-Indiase percussie) in Pune en Madras. Leen Minten geeft workshops Noord-

Niet te vergeten: u kan uw ticket voor dit concert nadien gebruiken als kortingsbon van €5 voor een concert naar keuze in seizoen 2011-2012 van De Bijloke.

VOLGENDE BIJLOKE-MANUFACTUUR: DO 9 februari 2012 Pàli Consort o.l.v. Benjamin Glorieux Hummel en vele anderen schreven kamermuziektranscripties van symfonieën van Mozart, van Beethoven: grote orkestwerken in ‘kleine’ vorm, hoe haalbaar is dat vandaag ? Ontdek het in de Bijloke-Manufactuur.

Joachim Brackx en Nabla De Maeterlincksessies: een voorbereidings- en ontwikkelingstraject voor de Nabla-productie rond Maeterlinck in coproductie met de Bijloke op 4 en 5 mei 2012. In deze sessies worden een nieuwe vocale taal en uitvoeringspraktijk voorbereid door oefening, experiment en creatie. Nieuwe vocale composities worden gerepeteerd en bijgeschaafd, opgenomen en bewerkt.

Andreas Böhlen en collega’s Muziekimprovisatie stond in hoog aanzien ten tijde van Karel V (1500-1558). Andreas Böhlen (fluit) blaast met een aantal collega’s deze renaissancepraktijk nieuw leven in. Een combinatie van blaasinstrumenten, een orgeltje, luit, en misschien gamba… (Programma onder voorbehoud) Blijf het volgen op www.debijloke.be www.facebook.com/debijloke twitter.com/#!/debijloke

7

binnenkort DO | 10.11.11 | 20:00 Mengal Ensemble Dauprat, Mengal, Cherubini, Gallay, Busschop, Ryelandt, Herberigs, Lecail

VR | 25.11.11 | 20:00 Carlos Mena, Romina Lischka, Sarah Ridy & Richard Sweeney | UITVERKOCHT Kapsberger, Ferrari, Dalla Casa, Mazzocchi, Sances, Rognoni, Monteverdi

VR | 11.11.11 | 20:00 deFilharmonie, Kinderkoor van de Vlaamse Opera, City of Birmingham Symphony Chorus o.l.v. Martyn Brabbins Benjamin Britten, War Requiem

ZO | 27.11.11 | 15:00 Symfonieorkest Vlaanderen, Seikyo Kim (dirigent), Pieter Wispelwey (cello) Ravel, Lalo, Sibelius

WO | 16.11.11 | 20:00 Alexei Lubimov Schubert, Glinka, Hérold

VR | 02.12.11 | 20:00 Ensemble Organum | UITVERKOCHT Oudromeinse gezangen uit de kerstliturgie

ZA | 19.11.11 | Jazz & Sounds 16:00 | Lisa Cay Miller solo 18:00 | Lisa Cay Miller duo with Audrey Chen 20:00 | Robin Verheyen, Aki Rissanen, Katrien Baerts, Kryptos Kwartet 22:00 | Lisa Cay Miller project with Jean-Yves Evrard, Joachim Badenhorst, Audrey Chen

ZA | 03.12.11 | 17:00 & 20:00 Le Poème Harmonique o.l.v. Vincent Dumestre Caligula: marionettenopera

DI | 22.11.11 | 15:00 Cecilia Bernardini & Mirsa Adami Van Beethoven, Brahms, Bartok

WO | 07.12.11 | 20:00 Geri Allen & Time Line Quartet Jazz

DO | 24.11.11 | 20:00 Kayhan Kalhor & Madjid Khaladj ensemble Perzische liederen op gedichten van Hafez en Rumi

VR | 09.12.11 | 20:00 deFilharmonie, Jaap van Zweden (dirigent), Katia en Marielle Labèque (piano) Poulenc, Sjostakovitsj

Bespreekbureau Muziekcentrum De Bijloke Gent J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00 | za 13:00 - 17:00 09 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be

ZO | 04.12.11 | 16:00 deFilharmonie, Clara Cleymans, Thomas Vanderveken De Schone Slaapster, KIDconcert

v.u. | Daan Bauwens © | Muziekcentrum De Bijloke Gent info@debijloke.be Muziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnership met Gent Motors (www.gentmotors.be)