DẠY HỌC ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEAM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG, MỞ RỘNG CHỦ ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN

DẠY HỌC ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEAM

vectorstock.com/28062412

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

SÁNG KIẾN SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEAM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG, MỞ RỘNG CHỦ ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN LỚP 10 WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH TRƯỜNG THPT TRẦN HƯNG ĐẠO

BÁO CÁO SÁNG KIẾN “SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEAM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG, MỞ RỘNG CHỦ ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN LỚP 10”

Lĩnh vực (mã)/cấp học: Ngữ văn (01)/THPT

Tác giả: Lưu Thị Lan Phương Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ Chức vụ: Chủ tịch Công đoàn, Tổ phó tổ Ngữ văn Đồng tác giả: Vũ Thị Quỳnh Anh Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ Chức vụ: Tổ trưởng tổ Ngữ văn Nơi công tác: Trường THPT Trần Hưng Đạo

Nam Định, tháng 11 năm 2020

BÁO CÁO SÁNG KIẾN I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN 1. Sự bùng nổ của công nghệ thông tin (sau đây viết tắt là: CNTT) từ cuối thế kỷ XX đã mang lại một cuộc “cách mạng” cho sự phát triển kinh tế, xã hội của loài người. Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của CNTT, của truyền thông cũng như yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong việc đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nền giáo dục mở và hội nhập với thế giới, hướng tới nền kinh tế tri thức.

Từ năm học 2008 – 2009, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chọn chủ đề năm học là “Năm ứng dụng CNTT trong quản lý và dạy học”. Đến năm học 2020 – 2021, trong Chỉ thị ban hành ngày 01/9/2020, Bộ Giáo dục đã chỉ rõ 09 nhóm nhiệm vụ và 05 nhóm giải pháp nhằm thực hiện thắng lợi các nghị quyết, kết luận của Ðảng, Quốc hội, các văn bản chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về Giáo dục&Đào tạo, đặc biệt là hoàn thiện cơ chế, chính sách về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục&Đào tạo; triển khai Luật Giáo dục năm 2019 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học.

Ngành Giáo dục tập trung triển khai Kế hoạch thực hiện Kết luận số 51-KL/TW ngày 30/5/2019 Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục&Đào tạo; Kế hoạch thực hiện Kết luận số 49-KL/TW ngày 10/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 11-CT/TW của Bộ Chính trị khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập; tiếp tục tập trung nguồn lực thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông bảo đảm chất lượng, hiệu quả, đúng lộ trình.

Trong 09 nhóm nhiệm vụ chủ yếu và 05 nhóm giải pháp cơ bản năm học 2020 – 2021, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu rõ: “Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh; tinh giản nội dung dạy học; đẩy mạnh giáo dục STEM trong bậc phổ thông; đổi mới kiểm tra, đánh giá gắn với lộ trình thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới”; “Để đảm bảo chất lượng giáo dục, Chỉ thị cũng đặt ra nhiệm vụ quan trọng là thúc đẩy chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong Giáo dục&Đào tạo, tập trung hoàn thiện chính sách phát triển phương thức Giáo dục&Đào tạo trực tuyến, quản lý giáo dục trên môi trường mạng; phát triển kho học liệu số toàn ngành”.

Như vậy, việc ứng dụng CNTT trong dạy học nói chung và trong dạy học Ngữ văn nói riêng không còn xa lạ với giáo viên và học sinh cả nước; mặt khác ứng dụng CNTT tiếp tục được đẩy mạnh cùng với giáo dục STEM ở bậc học phổ thông trong năm học 2020 - 2021.

2. Giáo dục STEM (Science - Khoa học, Technology - Công nghệ, Engineering Kỹ thuật và Mathematics - Toán học) không phải để học sinh trở thành những nhà toán học, nhà khoa học, kỹ sư tương lai mà là xây dựng cho học sinh những kỹ năng có thể được sử dụng để vận dụng và phát triển trong thế giới công nghệ hiện đại ngày nay.

Song không chỉ dừng lại ở 04 lĩnh vực khoa học cơ bản: khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học, bước chuyển mình từ giáo dục STEM sang giáo dục STEAM đem đến tín hiệu tích cực cho sự thích ứng của mô hình giáo dục đối với sự chuyển mình của nền kinh tế và công nghệ. Trong thế kỷ 21, giáo dục STEAM không chỉ phổ biến ở khối phổ thông mà có mặt và trở nên quen thuộc ở các cấp học. Điều đó mang lại sự sáng tạo, học tập chủ động và thông minh cho thế hệ tương lai của đất nước.

3. Môn học Ngữ văn cấp THPT là hạt nhân của yếu tố “Art” trong dạy học định hướng giáo dục STEAM cùng với môn học tự chọn Âm nhạc, Mỹ thuật từ các bậc học trước. Bởi sứ mệnh của môn học là hướng học sinh đến những giá trị cốt lõi của cái Đẹp, của Chân – Thiện – Mỹ. Vì thế, Ngữ văn chưa bao giờ “đứng ngoài” sân chơi giáo dục “STEM” mà chính nó đòi hỏi “STEM” phải chuyển mình thành “STEAM” để phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục hiện đại và Chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

4. STEAM là sự kết hợp giữa STEM và Art (Nghệ thuật). STEAM là ý tưởng sáng tạo ban đầu của Trường Thiết Kế Rhode Island (Mỹ), sau đó được sử dụng bởi nhiều nhà giáo dục học và dần dần lan rộng ra cả Hoa Kỳ. STEAM là bước chuyển đổi ngoạn mục trong nền cách mạng giáo dục khi chuyển đổi từ mô hình học tập cũ thụ động, chỉ tập trung vào lý thuyết sang phương pháp học tập chủ động, đề cao thực hành và tính thực tiễn. Vì thế định hướng giáo dục này đặc biệt phù hợp với việc thiết kế, tổ chức hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng trong tiến trình dạy học “5 bước” của môn học Ngữ văn.

Sử dụng phương pháp này sẽ đi theo được đúng tinh thần đổi mới phương pháp dạy học chuyển từ hệ hình dạy (tập trung vào việc dạy của người thầy) sang hệ hình học (tập trung vào việc học của HS) và phát huy được năng lực ICT ở cả người dạy và người học.

5. Sáng kiến được tạo ra từ kết quả khả quan thu được sau khi chúng tôi tiến hành ứng dụng CNTT trong dạy học và kiểm tra đánh giá đoạn trích “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm và truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân ở 2 lớp độc lập (12B1 và 12D1 – Trường THPT Trần Hưng Đạo) trong năm học 2015 – 2016, khi viết thành sáng kiến kinh nghiệm được xếp loại Xuất sắc cấp ngành và Sở Khoa học – Công nghệ công nhận cấp tỉnh. Sân chơi “Sân khấu hóa tác phẩm văn chương” với 33 tác phẩm thơ, văn xuôi và đoạn trích kịch được lựa chọn trong chương trình Ngữ văn THPT, vào tháng 10 năm 2016 của chúng tôi đã thành công rực rỡ và có sức lan tỏa lớn, cũng là gợi ý cho nhóm tác giả chấp bút đề tài “Sử dụng phương pháp dạy học định hướng giáo dục STEAM trong tổ chức hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng chủ đề Văn học Dân gian chương trình Ngữ văn lớp 10” lần này.

Hy vọng, từ phạm vi hẹp – chủ đề “Văn học Dân gian”, ý tưởng sẽ được vận dụng linh hoạt ở mọi bài học của môn học. Chúng tôi đề xuất thành sáng kiến kinh nghiệm mong nhận được sự chia sẻ, trao đổi, thảo luận, góp ý của đồng nghiệp và các chuyên viên, lãnh đạo cấp trên để có thêm động lực và niềm tin thực hiện nhiệm vụ cũng như đam mê nghề nghiệp của mình.

II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP 1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến Trong những năm gần đây, một số hình thức, phương pháp và kĩ thuật dạy học Ngữ văn của giáo viên tổ Ngữ văn trường THPT Trần Hưng Đạo – TP Nam Định nói riêng và giáo viên các tỉnh nói chung như sau: 1.1. Sử dụng phương pháp dạy học truyền thống thiên về thuyết giảng, truyền thụ kiến thức một chiều. Phương pháp này “dễ làm, dễ thực hiện” do kiến thức của mỗi người thầy “đầy” lên và sâu thêm theo năm tháng. Giáo viên không mất nhiều thời gian suy nghĩ, đầu tư về cách thức tổ chức; học sinh thụ động tiếp nhận, không phải chuẩn bị và không được trải nghiệm các hoạt động có tính khám phá, sáng tạo cũng như các hoạt động thực hành mới mẻ (ngoài làm bài tập, trả lời câu hỏi SGK).

1.2. Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực (phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp dạy học dự án...; kỹ thuật mảnh ghép, kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật bể cá, kĩ thuật trạm, góc, kĩ thuật công não, kĩ thuật sơ đồ tư duy, kĩ thuật XYZ, ...). Ưu điểm của phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực là học sinh được tham gia hoạt động, chủ động lĩnh hội và tiếp thu tri thức, được đánh thức và hình thành năng lực, kỹ năng, phẩm chất qua các hoạt động học tập; giáo viên trở thành người định hướng, đồng hành cùng học sinh. Hạn chế của những phương pháp và kĩ thuật này là mất nhiều thời gian chuẩn bị của cả thầy và trò, cần có sự hỗ trợ của thiết bị dạy học, CNTT và cơ sở vật chất phù hợp; bên cạnh đó, không phải bài học nào cũng có thể vận dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại hiệu quả với khung thời gian bị bó hẹp trong 45 phút/tiết học.

1.3. Sử dụng kết hợp linh hoạt hình thức dạy học truyền thống và phương pháp, kĩ thuật dạy học hiện đại, tích cực. Đây là xu hướng được khuyến khích vận dụng vì nó phát huy được ưu điểm và khắc phục được hạn chế của các phương pháp dạy học.

1.4. Hoạt động vận dụng và mở rộng, tìm tòi là hai hoạt động hoàn tất tiến trình dạy học một văn bản. Từ tên gọi, hoạt động đã thể hiện sự cần thiết trong việc “kéo” kiến thức văn chương đến “gần” cuộc sống. Người thầy tổ chức hoạt động này phải định hướng cho trò vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào thực tiễn và có những phát hiện, tìm tòi, cũng như nhu cầu khám phá và sáng tạo các vấn đề rộng hơn, xa hơn mà bài học gợi ra. Vì thế, đây là hoạt động vừa có tính thách thức vừa có tính thời cơ cho cả thầy và trò. Thách thức là sử dụng hình thức như nào để các em dễ dàng vận dụng kiến thức vừa học vào tình huống sinh hoạt hằng thường của chính các em – những hình thức gần gũi,

phù hợp với tâm sinh lí của giới trẻ hiện nay. Thời cơ là thỏa sức sáng tạo trong hình thức tổ chức vì đây là hoạt động có tính “mở”, hoạt động giúp người thầy dạy học phân hóa, đánh thức tiềm năng còn ẩn tàng của học sinh.

1.5. Học sinh ngày nay rất thông minh, nhạy bén với cái mới, đặc biệt là năng lực CNTT (ICT). Các em có khả năng độc lập, tự chủ trong suy nghĩ và luôn muốn khẳng định cái tôi của mình. Như vậy, việc ứng dụng CNTT nói riêng và kiến thức các môn khoa học, toán học, kĩ thuật nhiều hay ít, ở phía người học hay người dạy… là do phương pháp, kĩ thuật và hình thức dạy học giáo viên lựa chọn phù hợp với nội dung và mục tiêu bài học.

1.6. Phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục STEAM giúp đưa văn học vào đời sống, vào những tình huống cụ thể của người học với sự hỗ trợ của khoa học, kĩ thuật, công nghệ và toán học.

1.7. Chủ đề Văn học dân gian quen thuộc và dễ lĩnh hội với học sinh lớp 10. Sử dụng phương pháp dạy học theo định hướng giáo dục STEAM – một phướng pháp mới trên nền văn bản quen thuộc giúp cả thầy và trò đều dễ dàng triển khai nhằm đạt được kết quả dự kiến.

2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến Sáng kiến chúng tôi đề xuất là sử dụng phương pháp dạy học định hướng giáo dục STEAM vào việc tổ chức 2 trong 5 hoạt động của tiến trình bài dạy học – hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng thuộc chủ đề Văn học dân gian Ngữ văn lớp 10.

2.1. Xác định nội dung chủ đề dạy học Chủ đề văn học Dân gian trong chương trình Ngữ văn 10 chúng tôi xây dựng gồm các văn bản sau: TT

Thời lượng

Tác phẩm

Thể loại

Dung lượng VB

1

2 tiết

Chiến thắng Mtao Mxây (“Đăm Săn”)

Sử thi

Đoạn trích

2

2 tiết

Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy

Truyền thuyết

Tác phẩm

3

2 tiết

Tấm Cám

Cổ tích

Tác phẩm

4

1 tiết

Tam đại con gà

Truyện cười

Tác phẩm

5

1 tiết

Nhưng nó phải bằng hai mày

Truyện cười

Tác phẩm

2 tiết

Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

Ca dao

Tác phẩm thuộc chùm bài cùng motip

6

Tác phẩm thuộc 7

1 tiết

Ca dao hài hước

Ca dao

chùm bài cùng motip

8

1 tiết

Tiễn dặn người yêu (Đọc thêm)

Truyện thơ

9

2 tiết

Ôn tập Văn học Dân gian

Tổng hợp

Đoạn trích

2.2. Xác định yêu cầu cần đạt Từ năm học 2020 – 2021, kế hoạch bài dạy chúng tôi được định hướng xây dựng theo chủ đề, hướng đến mục tiêu phát triển 4 năng lực đặc trưng của môn học Ngữ văn: Đọc – Viết – Nói và Nghe. Cụ thể như sau: Thang TT

1

nhận thức

Nhận biết

Đọc

Viết

Nói và nghe

- Nhận diện được một số đặc điểm cơ bản của thể loại sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích, ca dao, truyện thơ dân gian.

- Học thuộc lòng một số bài ca dao yêu thích.

- Tóm tắt các văn bản tự sự dân gian theo nhân vật chính hoặc tiến trình câu chuyện.

- Ghi lại chi tiết, hình ảnh

- Biết trình bày miệng / kể tóm tắt/ đọc thuộc văn bản văn học dân gian trước tập thể.

đặc sắc trong tác phẩm tự sự dân gian hoặc các bài ca dao cùng chủ đề.

2

Thông hiểu

- Hiểu những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của các trích đoạn sử thi, truyện cổ tích, truyền thuyết của Việt Nam và thế giới.

- Trình bày được cách phân loại, những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật chính của văn

- Cảm nhận được nỗi niềm xót xa cay đắng, tình yêu thương thủy chung đằm thắm, ân tình của người bình dân trong xã hội cũ; tiếng cười lạc quan, trào lộng, thông minh, hóm hỉnh của

bản văn học dân gian theo đặc trưng thể loại.

- Nắm bắt được yêu cầu và nội dung của bài giảng.

người bình dân cho dù cuộc

- Biết trình bày so

sống còn nhiều vất vả, lo toan.

sánh, đánh giá về văn

- Phân tích được những đặc sắc

bản văn học dân gian

nghệ thuật theo đặc trưng thể loại (sử thi: nghệ thuật so sánh phóng đại, trì hoãn sử thi;

và diễn xướng văn học dân gian.

truyền thuyết: hư cấu trên nền cốt lõi lịch sử; truyện cười: tình huống gây cười; ca dao: Thể thơ, ngôn ngữ, hình tượng, hình ảnh, biện pháp tu từ) - Phân tích và đánh giá được - Biết viết đoạn - Đặt được câu hỏi về giá trị nhận thức, giáo dục và văn, bài văn tự những điểm cần làm thẩm mĩ của tác phẩm; phát hiện được các giá trị văn hoá, triết lí nhân sinh từ văn bản.

- Biết cách đọc - hiểu tác phẩm sử thi, truyện cổ tích, truyền thuyết theo đặc trưng 3

Vận dụng

sự có các yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận và chuyển đổi ngôi kể.

- Viết văn nghị

rõ và trao đổi về những điểm có ý kiến khác biệt.

- Tranh biện được một/các vấn đề có tính trái chiều; tôn

thể loại. luận về một trọng người đối thoại; - Liên hệ các bài ca dao, tục đoạn, bài ca có thái độ cầu thị khi ngữ, thành ngữ, truyện dân gian… với các tác phẩm thơ hiện đại. (DV: “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm; “Việt Bắc” của Tố Hữu; “Sóng” của Xuân Quỳnh; thơ Nguyễn Bính…)

dao, về một hình tượng hoặc chi tiết, sự việc tiêu biểu của văn bản tự sự dân gian.

thảo luận, tranh luận và biết điều chỉnh ý kiến khi cần thiết để tìm giải pháp trong các cuộc thảo luận, tranh luận.

- Kể sáng tạo / diễn / sân khấu hóa tác phẩm dân gian.

2.3. Xác định đặc điểm đối tượng dạy học và cơ sở vật chất của nhà trường - Đối tượng: học sinh lớp 10A9 và học sinh lớp 10 trong và ngoài trường.

- Cơ sở vật chất: Nhà trường có phòng học đủ thiết bị công nghệ hiện đại (Lớp học có smart TV kết nối mạng internet; Phòng học bộ môn có máy chiếu projector, máy chiếu vật thể, loa, mic, wifi) đáp ứng yêu cầu dạy học. Đồng thời huy động các thiết bị CNTT của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học.

2.4. Xác định phương pháp dạy học: Dạy học định hướng giáo dục STEAM Chữ “A” trong STEAM là thuật ngữ đại diện cho nghệ thuật tự do, nghệ thuật ngôn ngữ, nghiên cứu xã hội, nghệ thuật thể chất, mỹ thuật và âm nhạc. Giáo dục STEAM là áp dụng tư duy sáng tạo cho các dự án STEM, kích thích trí tưởng tượng và sáng tạo của người học thông qua nghệ thuật. Học các môn nghệ thuật góp phần vào việc phát triển các kỹ năng cần thiết như giao tiếp, giải quyết vấn đề và tư duy phản biện. Nó cũng tăng cường tính linh hoạt của học sinh, khả năng thích ứng, trách nhiệm và đổi mới. Tất cả những kỹ năng này là cần thiết cho sự thành công trong bất kỳ lĩnh vực học tập nào.

Giáo dục STEAM (Science, Technology, Engineering, Arts and Mathematics) đang tạo động lực phát triển rất lớn trong xã hội. Giáo dục STEAM cũng giúp tư duy nghệ thuật được lồng ghép vào các hoạt động STEM là một bước tiếp cận gần hơn tới việc ứng dụng các kiến thức STEM để giải quyết những vấn đề thực tế cuộc sống (Nguyễn Vinh Hiển, 2019). STEAM tập trung vào yếu tố con người chứ không phải các môn học. Với STEAM, không có áp lực trở thành nhà khoa học hoặc kĩ sư mà có thể trở thành một nhà thiết kế, nghệ sĩ kĩ thuật số, người lập trình, giám đốc nghệ thuật, nhà khoa học và kĩ sư,...

STEM tập trung vào việc đào tạo cho học sinh về 4 lĩnh vực trên. Tuy nhiên, chủ trương của nền giáo dục hiện đại ngày nay lại đánh giá cao tầm quan trọng của Nghệ thuật trong việc thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo, đó cũng chính là lý do tại sao phương pháp giáo dục STEAM ra đời.

STEAM là một sự chuyển đổi từ cách thức giáo dục truyền thống, dựa vào tiêu chuẩn điểm số để đánh giá, sang một phương pháp giáo dục hiện đại và lý tưởng, trong đó quá trình học tập và kết quả cùng được xem trọng như nhau. Đổi mới thực sự không đến từ một phương trình toán học, công nghệ hay các loại hóa chất mới, nó đến từ những nơi như nghệ thuật, thiết kế, hay đơn giản hơn nó đến từ chính con người chúng ta. Đổi mới trong cuộc sống của mọi người nói chung và trong các ngành khoa học nói riêng luôn gắn liền với những trải nghiệm của con người, bằng một phương thức nào đó, dù trực tiếp hay gián tiếp. Những trải nghiệm của con người có được thôn g qua việc tương tác với những gì liên quan đến nghệ thuật như nghe nhạc, hay chiêm ngưỡng một tác phẩm nghệ thuật… Chính nghệ thuật giúp ta nhìn nhận sự việc bằng một cách thức tự nhiên, dễ tiếp nhận hơn, và trong một không gian cởi mở

hơn. Thế giới của chúng ta được xây dựng nên bởi những nhà tư duy phân tích. Tuy nhiên, những nghệ sĩ hay nhà thiết kế – những nhà tư duy trực giác lại là người mở ra cho chúng ta vô vàn khả năng. Những sự đổi mới to lớn ra đời khi chúng ta biết kết hợp lối tư duy phân tích và tư duy trực giác lại với nhau.

Tiến sĩ Jerome Kagan, Giáo sư Danh dự tại Đại học Harvard và là một trong 22 nhà tâm lý học nổi tiếng và được trọng vọng nhất của thế kỷ 20, nói rằng: “Nghệ thuật và âm nhạc đòi hỏi con người ta phải sử dụng đến cả kiến thức về biểu đồ và tiến trình, chính vì vậy sẽ giúp cho một đứa trẻ hiểu rộng hơn và sâu hơn về một vấn đề nào đó, và về thế giới này”. Việc kết hợp giữa khoa học và trí tưởng tượng được xem như một sự pha chế hoàn hảo, khiến nền giáo dục của chúng ta có thể bước lên một giai đoạn phát triển mới.

Sáng tạo sẽ luôn là loại “gia vị” bí mật của một nền giáo dục toàn diện: Thật vậy, chúng ta biết rằng để những thế hệ trẻ có thể đối mặt và vượt qua được những thách thức lớn sau này, đòi hỏi phải có những giải pháp thực sự sáng tạo, nhưng chỉ một mình STEM không thể mang đến điều đó. Chính STEAM và sự tham gia của nghệ thuật vào trong giáo dục là rất quan trọng dành cho học sinh ở cấp lớp từ Mầm non lên đến lớp 12.

Gần đây, trong cuốn sách bán chạy nhất của Walter Issacson viết về tiểu sử Steve Jobs, có nhắc đến việc Jobs đã từng nói rằng nhiều kỹ sư tài năng nhất của Apple đều rất giỏi trong âm nhạc hay một loại hình nghệ thuật nào đó. Lisa Phillips, một tác giả, nhà báo, và là một nhà giáo dục về kỹ năng lãnh đạo và nghệ thuật cũng đã liệt kê ra một danh sách 10 kỹ năng mà những người trẻ tuổi sẽ lĩnh hội được thông qua việc học nghệ thuật, đó là: Sáng tạo, Tự tin, Giải quyết vấn đề, Kiên trì, Tập trung, Giao tiếp phi ngôn từ, Tiếp nhận phản hồi mang tính xây dựng, Hợp tác, Tận tâm, Trách nhiệm.

Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta cần những chương trình đào tạo kết hợp hài hòa giữa các bộ môn Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học và Nghệ thuật để đào tạo ra những thế hệ trẻ toàn diện cả về học thuật, thúc đẩy sự sáng tạo bên trong của mỗi người. Chúng ta cần những ý tưởng mới, những giải pháp mới cho các vấn đề hiện tại và sau này. Chúng ta cần đánh thức những “nghệ sĩ” bên trong chính những thế hệ học sinh để các em có thể trở thành những công dân toàn cầu thực thụ. Đổi mới từ STEM sang STEAM là điều cần thiết để cải thiện nền giáo dục của chúng ta. Cho dù học sinh là một nghệ sĩ, nhà thiết kế, kỹ sư công nghệ, nhà khoa học, thì việc chuyển đổi sang STEAM là cấp thiết hiện nay; sự sáng tạo là điều kiện cần cho sự phát triển giáo dục của chúng ta.

2.5. Vận dụng phương pháp dạy học định hướng STEAM tổ chức hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng trong dạy học các văn bản thuộc chủ đề Văn học Dân gian lớp 10

TT

Một số hình thức tổ chức sử

Văn bản

Hình thức tổ chức cũ

dụng phương pháp dạy học định hướng giáo dục STEAM

Vận dụng Anh / chị hãy cảm nhận về vẻ đẹp - Nếu trở thành một nhà lãnh đạo của nhân vật Đăm Săn trong đoạn trong tương lai, em thấy cần học từ trích “Đăm Săn đi bắt Nữ thần Mặt Đăm Săn những phẩm chất nào? trời”?

Viết bài luận không quá 500 chữ hoặc hùng biện trực tiếp trả lời câu hỏi đó?

Chiến 1

thắng Mtao Mxây

- Hãy đồ họa lại cảnh giao chiến Tìm tòi, mở rộng Tìm đọc các phần khác của sử thi giữa Đăm Săn và Mtao Mxây “Đăm Săn”. bằng tranh vẽ 3D hoặc 1 video dài khoảng 2 – 3 phút?

- Sân khấu hóa đoạn trích + Viết kịch bản sân khấu (một số phân cảnh trong đoạn trích) + Tạo dựng sân khấu bằng cách tái hiện không gian văn hóa Tây Nguyên sử dụng Power Point hoặc thiết kế bằng bìa, xốp, gỗ dán.

2

Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy

Vận dụng - Nhập vai nhân vật Mị Châu kể lại truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy.

- Từ câu chuyện của các nhân vật trong tác phẩm, em rút ra cho mình

- Làm phóng sự ảnh hoặc video tìm hiểu về di tích Cổ Loa và môi trường diễn xướng của tác phẩm?

- Dựng sa hình thành Cổ Loa? - Thử thiết kế lẫy nỏ theo trí tưởng tượng của mình (bằng tranh

bài học gì trong việc giữ gìn và bảo vẽ hoặc mô hình vật thật)? vệ đất nước hiện nay?

- Vẽ tranh về các nhân vật trong tác phẩm?

- Thiết kế truyện tranh “Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy?

- Đồ họa kỹ thuật 3D, 4D hình

thức hóa thân của An Dương Vương hoặc sự hóa thân của Mị Châu?

- Dựng phim Chiến thắng Triệu Tìm tòi, mở rộng Sưu tầm các truyền thuyết về các Đà của quân dân Âu Lạc trong 2 – nhân vật trong lịch sử?

3 phút?

- Vẽ tranh minh họa theo tiến Vận dụng Hãy chỉ ra những sự việc tiêu trong trình truyện cổ tích Tấm Cám? truyện cổ tích Tấm Cám?

- Viết lại truyện cổ tích Tấm Cám Chọn một sự việc và nêu các chi theo hình thức truyện tranh?

3

Tấm Cám

tiết trong sự việc đó?

- Sử dụng phương pháp sắm vai

Hoàn thiện bảng sau:

để dựng hoạt cảnh về truyện Tấm Cám với một kết thúc em thấy

Các lần hóa thân của Tấm Số lần

1

2

3

4

hợp lý và ấn tượng?

Ý nghĩa Tìm tòi, mở rộng Sưu tầm các tác phẩm có cùng môtip như truyện cổ tích “Tấm Cám”?

4

Truyện cười

Ca dao

5

than thân, yêu thương tình nghĩa

- Ngày nay, không hiếm những “câu chuyện cổ tích giữa đời thường”. Em hãy viết/kể lại một chuyện như thế?

Vận dụng Nếu yêu cầu giới thiệu ngắn gọn về - Xây dựng kịch bản và sân khấu đặc điểm của truyện cười, anh (chị) hóa truyện cười “Tam đại con gà” sẽ giới thiệu như thế nào? và “Nhưng nó phải bằng hai mày”?

Mở rộng, sáng tạo Hãy kể lại một câu chuyện cười - Sáng tác một câu chuyện cười để cùng chủ đề mà em biết? đăng báo tường của lớp hoặc đăng báo Hoa học trò?

Vận dụng Đọc bài văn bản sau và trả lời câu hỏi: “Tôi mê ca dao từ những ngày còn nhỏ. Trước khi biết Xuân Diệu nói “Ca dao là máu của Tổ quốc”, trước khi nghe Tế Hanh nói “tôi lớn lên bằng ca dao và sữa mẹ”, tôi đã

- Sáng tác bài thơ theo thể lục bát có vận dụng chất liệu văn học dân gian (VD: ca dao, tục ngữ, truyện cổ tích, thần thoại...)?

- Vẽ tranh minh họa cho một số bài ca dao em yêu thích?

- Phổ nhạc 1 hoặc 1 số bài ca dao?

- Sáng tác một ca khúc mang âm

sững sờ trước những lời ru của má hưởng dân gian? tôi. Mỗi lần ru con, bà cầm hai tao (Giới thiệu với HS về Cao Bá nôi, hoặc một tay chụm cả bốn tao Hưng – Cháu 7 đời của Cao Bá nôi vừa đưa vừa hát. Lạ thay, má Quát trong Sing My Song, sáng tôi làm lụng suốt ngày đầu tắt mặt tác ca khúc đậm âm hưởng dân tối mà khi chạm vào tao nôi của gian trong 24h) con thì ca dao tuôn ra như suối, bài nọ nối bài kia tưởng chừng như vô tận. Tràn ngập trong âm thanh du dương huyền hoặc là cả một thế giới lạ lùng, thế giới của mồ hôi nước mắt, thế giới của tình thương, của tình yêu, của cái thiện, của sự huyền ảo mộng mơ...

(Trích Lời ngỏ Vẻ đẹp trong ca dao - Nguyễn Đức Quyền) 1. Xác định câu chủ đề của văn bản. Người viết sử dụng thao tác diễn dịch hay quy nạp?

2. Tế Hanh nói “Tôi lớn lên bằng ca dao và sữa mẹ”. Ý nghĩa của câu nói này là gì?

3. Xác định biện pháp tu từ về từ trong câu ca dao tuôn ra như suối, bài nọ nối bài kia tưởng chừng như vô tận. Nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó.

Tìm tòi, mở rộng Sưu tầm các bài ca dao theo chủ đề

6

Ca dao hài hước

Vận dụng Câu hỏi 1: Bài ca dao Cưới nàng anh toan dẫn voi… có giọng điệu như thế nào? a. Hài hước, dí dỏm nhưng mang sự xót xa, cay đắng. b. Hài hước, dí dỏm, đáng yêu. c. Hài hước, dí dỏm, có mỉa mai.

- Vẽ tranh biếm họa về các nhân vật được nhắc đến trong ca dao hài hước?

- Sáng tác thơ lục bát / lời vè phê phán những thói hư tật xấu của con người trong xã hội.

d. Hài hước, giễu nhại, vui vẻ.

Câu hỏi 2: Bài ca dao Lỗ mũi mười tám gánh lông ... phê phán: a. Những người ưa nịnh. b. Những người chồng lười nhác. c. Những người phụ nữ tham ăn. d. Những người phụ nữ đỏng đảnh, vô duyên.

Câu hỏi 3: Đặc điểm nghệ thuật nào sau đây nói lên sự khác nhau giữa ca dao hài hước và ca dao yêu thương tình nghĩa? a. Dùng ẩn dụ, so sánh. b. Dùng cường điệu, phóng đại. c. Dùng nhiều so sánh, hoán dụ. c. Dùng nhiều ẩn dụ, hoán dụ.

Mở rộng, sáng tạo Em hãy tìm những câu ca dao sử dụng những thủ pháp nghệ thuật hoặc môtip quen thuộc và có nội dung phê phán nam giới như bài ca dao trên?

7

Tiễn dặn người yêu

Vận dụng Đọc văn bản và trả lời câu hỏi: "Em tới rừng ớt, ngắt lá ớt ngồi chờ, Tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi, Tới rừng lá ngón ngóng trông.

Anh tới nơi, em bẻ lá xanh em ngồi” (Trích Lời tiễn dặn, SGK Ngữ văn 10, tập I, tr 94) 1. Nêu nội dung chính của văn bản ?

2. Trong các loại loại lá ở 4 dòng thơ trên, lá nào là lá có độc tố nhiều nhất ? Nêu ý nghĩa sự xuất hiện của

- Vẽ tranh minh họa cho đoạn trích?

- Viết kịch bản và dùng phương pháp sắm vai tái hiện cảnh tiễn dặn người yêu?

loại lá đó ?

3. Các từ chờ, đợi, trông đạt hiệu quả nghệ thuật như thế nào trong việc diễn tả tâm trạng của nhân vật trữ tình?

Tìm tòi, mở rộng Tìm đọc các đoạn / tác phẩm truyện thơ “Xống chụ xon xao” và các truyện thơ dân gian của các dân tộc khác?

2.6. Thiết kế minh họa hoạt động vận dụng và hoạt động tìm tòi mở rộng theo định hướng giáo dục STEAM Văn bản “Tấm Cám” Hình thức dạy học định hướng giáo dục STEAM hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng được lựa chọn: - Viết lại truyện cổ tích Tấm Cám theo hình thức truyện tranh? / Dựng phim hoạt hình ngắn về truyện cổ tích “Tấm Cám”?

- Sử dụng phương pháp sắm vai để dựng hoạt cảnh về truyện Tấm Cám với một kết thúc em thấy hợp lý và ấn tượng?

- Ngày nay, không hiếm những “câu chuyện cổ tích giữa đời thường”. Em hãy viết / kể lại một câu chuyện như thế bằng văn bản viết / nói / video?

MỤC TIÊU DẠY HỌC Phẩm chất, năng lực

Yêu cầu cần đạt (YCCĐ)

STT của YCCĐ

Nhận diện được các chi tiết, sự việc tiêu biểu tạo nên cốt truyện của văn bản; các chi tiết, sự việc tiêu biểu gắn với từng nhân vật theo hai tuyến thiện – ác.

1

Biết suy luận và phân tích mối liên hệ giữa các chi tiết, sự việc và vai trò của chúng trong việc thể hiện nội dung văn bản.

2

Phân tích và đánh giá được những hành động, lời nói, sự việc tiêu biểu thể hiện cuộc đời, tính cách, phẩm chất của nhân vật.

3

Năng lực đặc thù (đọc)

Năng lực đọc

Nhận biết và phân tích được hiệu quả của việc kết hợp các phương tiện ngôn ngữ và các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ trong việc biểu đạt nội dung

4

văn bản.

Nêu được ý nghĩa và những tác động của văn bản đối với bản thân.

5

Khả năng sáng tạo, thiết kế thẩm mĩ, ICT,

6

Huy động kiến thức vận dụng tình huống vào thực tiễn và khơi mở những vấn đề mới mẻ trong cuộc sống hàng ngày

7

Giáo tiếp và hợp tác

Phân tích được các công việc cần thực hiện để hoàn thành nhiệm vụ của nhóm

8

Giải quyết vấn đề

Biết thu thập thông tin, chuẩn bị phương tiện, đề xuất và lựa chọn cách thức, giải pháp để giải quyết vấn đề

9

Có ý thức thực hiện công việc và phối hợp giải quyết nhiệm vụ được giao cùng nhóm, tập thể

10

Năng lực khác

Năng lực chung

Phẩm chất chủ yếu Chăm chỉ Nhân ái

Yêu nước

Biết quan tâm, yêu thương, giúp đỡ người thân và cộng đồng xã hội Lan tỏa và gìn giữ truyền thống, đạo lý làm người của dân tộc – truyền thống “ở hiền gặp lành”, “lá lành đùm lá rách”, “thương người như thể thương thân”...

11

12

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Thiết bị dạy học: Smart TV, micro, bảng, phấn 2. Học liệu: SGK, phiếu KWL, phiếu học tập, phiếu đánh giá TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Hoạt động học (thời gian)

Mục tiêu (Số thứ tự YCCĐ)

Nội dung dạy học trọng tâm

PP/KT DH chủ đạo

Phương án đánh giá

Hoạt động 4.

Vận dụng (10 phút – báo cáo kết

(4) (5) (6) (7) (8) Có hình thức sáng tạo trong việc ghi nhớ cốt truyện tác phẩm

Viết lại truyện cổ tích Tấm Cám theo hình thức truyện

Giao nhiệm vụ; Dạy học hợp tác (Thảo luận

Đánh giá qua sản phẩm truyện

quả làm việc

(9) Huy động kiến

tranh? / Dựng

nhóm, thảo tranh với

và thảo luận,

thức và năng lực các

phim hoạt hình

luận

đánh giá sản phẩm)

môn học khoa học tự

ngắn về truyện

đôi); Thuyết qua trình

nhiên, năng lực ICT, mỹ thuật, nghệ thuật (hội họa, âm nhạc,

cổ tích Cám”?

Sử

dụng

trình; Trực bày do quan. Dạy GV và học dự án.

HS đánh

phương pháp sắm vai để dựng

giá Đánh

hoạt cảnh về truyện Tấm Cám với một kết

giá qua quan sát thái độ

thúc em thấy hợp lý và ấn

của HS khi thảo

tượng?

luận do GV đánh giá

“Tấm

cặp công cụ l

Hoạt động 5.

Tìm tòi, mở rộng (10 phút – báo cáo kết

(5) Rút ra được bài học Viết / kể / sáng cho việc trình bày một tác / thiết kế VBTT để đạt hiệu quả graphic một câu

Giao nhiệm vụ; Dạy học

cao nhất. chuyện “cổ tích (6) Đề xuất những cách giữa đời

hợp tác (Thảo luận

quả làm việc

thức trình bày cho một thường”? văn bản thông tin để văn bản sinh động và hiệu quả.

nhóm, thảo luận cặp đôi); Thuyết trình; Trực quan. Dạy học dự án.

và thảo luận, đánh giá sản phẩm)

HOẠT ĐỘNG HỌC Hoạt động 4. Vận dụng (10 phút) 1. Mục tiêu: Rút ra được những bài học trong cách thức ghi nhớ, trình bày VB tự sự đạt hiệu quả cao. Đề xuất những cách thức trình bày cho một văn bản tự sự để văn bản sinh động và hiệu quả. Phát huy khả năng sáng tạo và vận dụng kiến thức các môn học trong việc hỗ trợ đọc hiểu. Đánh thức tiềm năng nghệ thuật, thẩm mĩ và năng lực ICT. 2. Tổ chức hoạt động - GV chuyển giao nhiệm vụ học tập bằng cách đưa ra câu hỏi:

? Qua việc đọc hiểu VB truyện cổ tích “Tấm Cám”, theo em để đạt hiệu quả cao nhất bên cạnh nội dung được trình bày sinh động, hấp dẫn, giàu kịch tính, VB tự sự cần có sự thay đổi như thế nào về phương tiện và cách thức trình bày? ? Về nhà, nhóm 1 hãy thiết kế một truyện tranh về truyện cổ tích “Tấm Cám” (lên ý tưởng vẽ tranh, viết lời thoại, lời kể ngắn gọn tương ứng) Nhóm 2 thiết kế graphics về truyện cổ tích “Tấm Cám” (lựa chọn hình thức graphics, thiết kế graphics có tính thẩm mĩ và có nội dung thông tin) Nhóm 3, 4 sử dụng phương pháp sắm vai, sân khấu hóa 1 blog truyện trong tác phẩm “Tấm Cám” (lựa chọn blog truyện, xây dựng kịch bản, phân vai, luyện tập, chuẩn bị hậu trường, trang phục…)

Thời gian nộp sản phẩm và báo cáo kết quả thực hiện: sau 7 ngày.

- HS thực hiện nhiệm vụ (trả lời câu hỏi số 1 theo cặp). Trao đổi về câu 2 theo nhóm - GV nhận xét câu trả lời số 1 của các cặp, cho HS xem mẫu.

3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và tác phẩm truyện tranh / Graphics của từng nhóm trong lớp.

4. Phương án đánh giá: Đánh giá qua câu trả lời, qua thái độ làm việc và qua sản phẩm là truyện tranh / Graphics / sản phẩm sân khấu hóa của từng nhóm.

Hoạt động 5. Tìm tòi, mở rộng (10 phút) 1. Mục tiêu: Phát huy khả năng sáng tạo và vận dụng kiến thức các môn học trong việc quan sát, thể nghiệm đời sống. Đánh thức tiềm năng nghệ thuật, thẩm mĩ và năng lực kể chuyện sáng tạo.

2. Tổ chức hoạt động - GV chuyển giao nhiệm vụ học tập bằng cách đưa ra câu hỏi: ? Cuộc sống có những nhân vật, tình huống đẹp, kì diệu, ý nghĩa như trong truyện cổ tích, hãy lựa chọn và lí giải tại sao? ? Về nhà, mỗi HS viết / kể / lựa chọn cách thức trình bày phù hợp, yêu thức về câu chuyện đẹp như cổ tích? Thực hiện sau 7 ngày.

- HS thực hiện nhiệm vụ (trả lời câu hỏi số 1 theo cặp, câu 2 làm việc cá nhân GV nhận xét câu trả lời số 1 của các cặp.

3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và tác phẩm truyện cổ tích giữa đời thường 4. Phương án đánh giá: Đánh giá qua câu trả lời, qua thái độ làm việc và qua sản phẩm là văn bản chuyện kể / văn bản thuyết trình / video câu chuyện của từng học sinh.

HỒ SƠ DẠY HỌC 1. Nội dung dạy học cốt lõi Văn bản tự sự dan gian: Truyện cổ tích thần kì “Tấm Cám” 2. Hồ sơ khác - Phiếu học tập (câu hỏi gợi ý, giao nhiệm vụ)

- Rubic đánh giá các hoạt động 2.7. Theo dõi, giám sát chặt chẽ, thường xuyên quá trình thực hiện hoạt động học của học sinh để có điều chỉnh và định hướng kịp thời, phù hợp 2.8. Kiểm tra, đánh giá hoạt động Xây dựng Rubric kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng theo định hướng giáo dục STEAM chủ đề văn học dân gian.

Rubric 1 Nội dung đánh giá

Mức đánh giá (1)

(2)

(3)

- Phần mỹ thuật: - Phần mỹ thuật: Vẽ - Phần mỹ thuật: hình Vẽ được hình ảnh được hình ảnh minh ảnh minh họa đẹp, có Truyện tranh

minh họa họa sinh động, có tính tính thẩm mỹ cao, có - Phần nội dung: thẩm mỹ cá tính cơ bản đáp ứng - Phần nội dung: lời - Phần nội dung: lời cốt truyện

thoại thể hiện được thoại sinh động, đáp chi tiết, sự việc tiêu ứng tốt yêu cầu cốt biểu trong cốt truyện truyện

Graphics

- Phần mỹ thuật: - Phần mỹ thuật: Thiết kế được Thiết kế hình ảnh có hình ảnh minh tính thẩm mỹ phù họa hợp, bắt mắt phù hợp - Phần nội dung: đáp - Phần nội dung: ứng được khá tốt cốt cơ bản đáp ứng truyện cốt truyện

Sản phẩm sân khấu hóa

- Phần kịch bản: cơ bản đáp ứng - Phần kịch bản: đáp yêu cầu cốt ứng khá tốt yêu cầu truyện cốt truyện - Phần diễn và - Phần diễn và hậu hậu trường: đáp trường: diễn tự nhiên, ứng cơ bản yêu ra chất nhân vật cầu diễn đúng kịch bản

- Phần mỹ thuật: Vẽ được hình ảnh minh họa sinh động, hấp dẫn, tính thẩm mĩ cao - Phần nội dung: cơ bản đáp ứng cốt truyện

- Phần kịch bản: đáp ứng tốt việc thể hiện yêu cầu cốt truyện - Phần diễn và hậu trường: diễn tự nhiên, nhân vật có thần thái, thể hiện được đặc trưng cổ tích.

Rubric 2 Nội dung

Mức đánh giá

đánh giá

(1)

(2)

(3)

- Phần nội dung: - Phần nội dung: nhân - Phần nội dung: nhân Chuyện cổ tích hôm nay

nhân vật, sự việc vật, sự việc được lựa vật, sự việc được lựa được lựa chọn chọn hợp lý, thể hiện chọn rất hợp lý, thể khá hợp lý được tính “cổ tích” hiện được tính “cổ - Phần hình thức: hấp dẫn tích” li kì, hấp dẫn văn bản viết - Phần hình thức: văn - Phần hình thức: video bản nói / kể sinh động

thiết kế sinh động, có tính nghệ thuật, âm nhạc, lời thoại phù hợp

2.9. Kết quả đánh giá Mức độ theo rubric

TT

Tiêu chí

(3) Xuất sắc (10 điểm)

(2) Giỏi (8 - 9 điểm)

(1) Khá (7 điểm)

T. Bình (6 điểm)

Số lượng HS tham gia

1

Truyện tranh

6

3

1

0

10

2

Graphics

5

5

2

0

12

3

Sân khấu hóa

5

14

1

0

20

4

Viết chuyện cổ tích đời thường

0

8

7

0

15

5

Kể chuyện cổ tích đời thường

2

7

1

0

10

6

Video minh họa chuyện cổ tích đời thường

7

10

0

0

17

III. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI So sánh kết quả đạt được hiện nay với thực tế trước khi áp dụng sáng kiến 1. Hiệu quả kinh tế (giá trị làm lợi tính thành tiền - nếu có) Sản phẩm học sinh và sáng kiến nếu được vận dụng rộng rãi và in ấn thành sách, up youtube đăng kí kênh được chia sẻ link, được like, share, download sẽ có giá trị kinh tế nhất định.

Hồ sơ dạy học được lưu trữ bằng CNTT giúp cho giáo viên và học sinh dễ dàng chia sẻ, tương tác, học hỏi lẫn nhau tiện ích về không gian, thời gian và tránh lãng phí trong khâu in ấn, tài liệu.

2. Hiệu quả về mặt xã hội (giá trị làm lợi không tính thành tiền) 2.1. Về mặt xã hội Góp phần vào công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, bắt đầu từ đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá học sinh theo định hướng phát

triển phẩm chất, năng lực qua chủ đề bài học cụ thể. Đặc biệt là yêu cầu đẩy mạnh việc giáo dục định hướng STEAM và ứng dụng CNTT trong dạy học và kiểm tra, đánh giá.

Tạo ra sự chuyển đổi số trong học đường, nới rộng hình thức và không gian học tập.

2.2. Về phía người dạy và nhà trường - Tạo cảm hứng cho người dạy khi sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học và ứng dụng các hình thức dạy học khác nhau khi dạy cùng một văn bản.

- Giáo viên có thêm kênh thông tin để hiểu tâm lý, phẩm chất, năng lực học sinh, đặc biệt là năng lực nghệ thuật, thẩm mĩ, năng lực ICT; đồng thời đổi mới được cách đánh giá học sinh. Tình cảm và quan hệ thầy trò được thắt chặt hơn, gần gũi, gắn bó với nhau hơn khi thầy trò cùng nhau tạo dựng một kỉ niệm đẹp trong quãng đời làm nghề của thầy, quãng đời học sinh của trò.

- Giáo viên có thêm cơ hội tìm hiểu, mở rộng hiểu biết về các kiến thức có liên quan: các môn khoa học, tin học, mĩ thuật, âm nhạc, nghệ thuật điện ảnh; có cơ hội học hỏi từ học sinh và sáng tạo cùng học sinh, cùng đồng nghiệp.

- Giáo viên được nghiệm thu sản phẩm của học sinh, đây là nguồn tư liệu quý giá cho hồ sơ chuyên môn của giáo viên và là nguồn cảm hứng, tạo động lực cho giáo viên tiếp tục tìm tòi, sáng tạo và đổi mới để đạt được những kết quả tốt hơn trong quá trình công tác.

2.3. Về phía người học - Người học tiếp thu kiến thức mới một cách dễ dàng và khó quên: Quá trình thực hiện các nhiệm vụ được giao và dự án, học sinh chủ động tìm hiểu, chọn lọc thông tin, lựa chọn hình thức giải quyết nhiệm vụ nên sẽ hiểu bài sâu hơn, kỹ hơn, khả năng cảm thụ văn chương được đánh thức và khơi gợi.

- Đưa bài học vào thực tiễn cuộc sống: Thực hiện nhiệm vụ dự án với nội dung tích hợp, vậ dụng vào tình huống thực tiễn qua đó giúp các em thấy văn học chính là cuộc đời.

- Học sinh được hình thành và rèn luyện nhiều kỹ năng: làm việc nhóm, thuyết trình trước đám đông, giải quyết vấn đề, khẳng định giá trị của bản thân, sử dụng thành thạo CNTT, trải nghiệm nhiều lĩnh vực: hội họa, âm nhạc, sáng tác, làm phim, viết kịch bản, diễn xuất…

- Bồi dưỡng ý thức, tình cảm với thầy cô, bạn bè, với công việc, với môn học: Học sinh hiểu nhau hơn, gắn bó với bạn bè, với thầy cô, trường lớp nhiều hơn; có trách nhiệm với công việc, với nhóm, với nhau, cùng khao khát được khẳng định, được sáng tạo và được thành công. Qua đó, các em cũng hào hứng hơn với việc học văn nói riêng và các môn học khác nói chung.

3. So sánh 2 kiểu học tập trước và sau khi sử dụng phương pháp giáo dục định hướng STEAM vào bài học Kiểu truyền thống

Giáo dục định hướng STEAM

- Giáo viên điều khiển mọi hoạt động - Lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên chỉ học tập.

đóng vai trò hướng dẫn.

- Học sinh vận dụng và mở rộng bị giới - Không khí lớp sinh động, học sinh hào hứng hạn trong các nhiệm vụ quen thuộc

tham gia học tập.

- Các tư liệu liên quan bị hạn chế, học - Tư liệu trực quan sinh động, phong phú thu sinh có cảm giác phải làm nhiều bài tập hút học sinh, học sinh được đánh thức các năng thiên về viết.

lực liên quan đến nghệ thuật, công nghệ; được trải nghiệm sáng tạo.

- Phát huy được năng lực ICT ở cả người dạy và người học

4. Thuận lợi và hạn chế của việc sử dụng phương pháp giáo dục định hướng STEAM vào giảng dạy Ngữ văn 4.1. Thuận lợi Sử dụng phương pháp giáo dục định hướng STEAM vào dạy học Ngữ văn mang đến nhiều thuận lợi cho việc dạy và học, như: - Kích thích quá trình tiếp nhận đa giác quan của học sinh.

- Lấy người học làm trung tâm. Học sinh không còn thụ động như trước. Kích thích hứng thú, say mê học tập.

- Học sinh được thể hiện và trải nghiệm nhiều loại hình nghệ thuật và công nghệ trong cuộc sống, nâng cao nhận thức thẩm mĩ và bồi dưỡng tâm hồn, trí tưởng tượng.

4.2. Hạn chế - Lạm dụng hình thức giống nhau ở quá nhiều bài học sẽ làm học sinh mất hứng thú và mất nhiều thời gian - Các phương tiện, thiết bị phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học còn thiếu đồng bộ. Các môn học về nghệ thuật nên và cần được đưa vào chương trình mới có thể đồng hành cùng các môn học khác trong việc sử dụng định hướng giáo dục STEAM, nhằm tạo ra tính tổng thể và chỉnh thể, hạn chế được các hình thức dạy học quen, thiếu chuyên sâu, giúp học sinh và giáo viên không phải “tự mày mò” các loại hình nghệ thuật và ứng dụng các phần mềm phục vụ học tập và uộc sống trong thời đại công nghệ số hiện nay./.

IV. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP VÀ VI PHẠM BẢN QUYỀN Cam kết những chia sẻ trong sáng kiến là suy nghĩ và tâm huyết của tác giả, không sao chép, vi phạm bản quyền.

Tên tác giả sáng kiến

Lưu Thị Lan Phương – Vũ Thị Quỳnh Anh Cơ quan đơn vị áp dụng sáng kiến (xác nhận, đánh giá, xếp loại) (ký tên, đóng dấu) …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………...

TÀI LIỆU THAM KHẢO TÀI LIỆU IN 1. Lê Bảo, Cảm nhận vẻ đẹp tác phẩm văn học Ngữ văn 10, NXB Giáo dục Việt Nam, 2009.

2. Lê Huy Bắc, Phan Huy Dũng, Nguyễn Văn Hiếu, Lê Quang Hưng, Nguyễn Thị Tuyết Nhung, Ngữ văn 10 – Những vấn đề thể loại và lịch sử văn học, NXB Giáo dục, 2008.

3. Hồ Ngọc Đại, Tâm lí học dạy học, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1983.

4. Tôn Quang Cường, Tài liệu tập huấn giáo viên trường Trung học phổ thông Chuyên – Thiết kế dạy học theo quy trình tiếp cận chuẩn quốc tế, Tài liệu lưu hành nội bộ, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Giáo dục, Hà Nội 2010.

5. Nguyễn Trọng Hoàn, Rèn luyện tư duy sáng tạo trong dạy học tác phẩm văn chương, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2002.

6. Phan Trọng Luận, Dạy học theo chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Ngữ văn 10, NXB Đại học Sư phạm, 2010.

7. Phan Trọng Luận, Phương pháp dạy văn, NXB Đại học Quốc gia, 1996.

8. Vụ giáo dục Trung học, Tài liệu tập huấn – Dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh – Môn Ngữ văn – Cấp Trung học phổ thông, Tài liệu lưu hành nội bộ, Hà Nội, 2014.

9. Một số nội dung dạy học tích hợp trong chương trình THPT 10. Các tài liệu hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán chương trình giáo dục phổ thông 2018, Module 1, 2, 3, Hà Nội, 2020.

TÀI LIỆU TRÊN INTERNET Các phần mềm, hình ảnh, âm thanh, văn bản trên một số trang mạng: 1. http://www.wikipedia 2. http://www.bachkim.vn 3. http://www.khoahoc.net 4. http://www.coccoc.com.vn 5. http://youtube.com 6. Gmail, facebook

PHỤ LỤC ẢNH

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Sân khấu hóa tác phẩm “Tam đại con gà”

Hình ảnh hậu trường – Lớp 10A9

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Sân khấu hóa tác phẩm “Tam đại con gà”

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Sân khấu hóa tác phẩm “Tam đại con gà”

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Sân khấu hóa tác phẩm “Tam đại con gà”

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Sân khấu hóa tác phẩm “Tam đại con gà”

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Sân khấu hóa tác phẩm “Tam đại con gà”

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Làm tranh que về di tích lịch sử liên quan đến lễ hội văn hóa trong VHDG

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Làm tranh que về di tích lịch sử liên quan đến lễ hội văn hóa trong VHDG

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Làm tranh que về di tích lịch sử liên quan đến lễ hội văn hóa trong VHDG

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Làm tranh que về di tích lịch sử liên quan đến lễ hội văn hóa trong VHDG

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Làm tranh que về di tích lịch sử liên quan đến lễ hội văn hóa trong VHDG

Học sinh lớp 10A9 – Trường THPT Trần Hưng Đạo Làm tranh que về di tích lịch sử liên quan đến lễ hội văn hóa trong VHDG

Tranh vẽ về “Thánh Gióng”

Một số hình ảnh về truyện tranh “Tấm Cám” của học sinh

Một số hình ảnh về truyện tranh “Tấm Cám” của học sinh

Một số hình ảnh trong video hoạt hình đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”

Một số hình ảnh trong video hoạt hình đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”

Một số hình ảnh trong video hoạt hình đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”

Một số hình ảnh trong video hoạt hình đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”

Một số hình ảnh trong video hoạt hình đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”

Một số hình ảnh trong video hoạt hình đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”

Một số hình ảnh trong video hoạt hình đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”

Ảnh Di tích Cổ Loa – Nguồn Internet

Ảnh mô hình thành Cổ Loa trong tưởng tượng của học sinh

Tranh vẽ minh họa Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy

Tranh vẽ minh họa Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy

MỤC LỤC BÁO CÁO SÁNG KIẾN ..................................... 1 I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN ................ 3 II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP ..................................... 5 1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến ..................... 5 2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến ......................... 6 2.1. Xác định nội dung chủ đề dạy học ........................ 6 2.2. Xác định yêu cầu cần đạt .............................. 7 2.3. Xác định đặc điểm đối tượng dạy học và cơ sở vật chất của nhà trường ................................................... 8 2.4. Xác định phương pháp dạy học: Dạy học định hướng giáo dục STEAM ................................................... 9 2.5. Vận dụng phương pháp dạy học định hướng STEAM tổ chức hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng trong dạy học các văn bản thuộc chủ đề Văn học Dân gian lớp 10 ................................ 11 2.6. Thiết kế minh họa hoạt động vận dụng và hoạt động tìm tòi mở rộng theo định hướng giáo dục STEAM .......................... 15 2.7. Theo dõi, giám sát chặt chẽ, thường xuyên quá trình thực hiện hoạt động học của học sinh để có điều chỉnh và định hướng kịp thời, phù hợp ................................................ ..19 2.8. Kiểm tra, đánh giá hoạt động ........................... 19 2.9. Kết quả đánh giá ................................... 20 III. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI ...................... 20 1. Hiệu quả kinh tế (giá trị làm lợi tính thành tiền - nếu có) .......... 20 2. Hiệu quả về mặt xã hội (giá trị làm lợi không tính thành tiền) ...... 20 2.1. Về mặt xã hội ..................................... 20 2.2. Về phía người dạy và nhà trường ........................ 21 2.3. Về phía người học .................................. 21 3. So sánh 2 kiểu học tập trước và sau khi sử dụng phương pháp giáo dục định hướng STEAM vào bài học ............................ 22 4. Thuận lợi và hạn chế của việc sử dụng phương pháp giáo dục định hướng STEAM vào giảng dạy Ngữ văn ............................. 22 IV. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP VÀ VI PHẠM BẢN QUYỀN ...... 23

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH TRƯỜNG THPT TRẦN HƯNG ĐẠO

BÁO CÁO SÁNG KIẾN “SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEAM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG VÀ TÌM TÒI, MỞ RỘNG CHỦ ĐỀ VĂN HỌC DÂN GIAN CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN LỚP 10”

Lĩnh vực (mã)/cấp học: Ngữ văn (01)/THPT

Tác giả: Lưu Thị Lan Phương Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ Chức vụ: Chủ tịch Công đoàn, Tổ phó tổ Ngữ văn Đồng tác giả: Vũ Thị Quỳnh Anh Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ Chức vụ: Tổ trưởng tổ Ngữ văn Nơi công tác: Trường THPT Trần Hưng Đạo

Nam Định, tháng 11 năm 2020

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: Sử dụng phương pháp dạy học định hướng giáo dục STEAM trong tổ chức hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng chủ đề Văn học Dân gian chương trình Ngữ văn lớp 10.

2. Lĩnh vực (mã)/cấp học: Ngữ văn (01)/THPT 3. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ năm học 2020 - 2021 4. Tác giả Họ và tên: Lưu Thị Lan Phương Năm sinh: 1983 Nơi thường trú: Số nhà 60 phố Đặng Vũ Hỷ – Khu Sau La – Phường Cửa Bắc – TP Nam Định – Tỉnh Nam Định Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ Chức vụ công tác: Chủ tịch CĐ, Tổ phó chuyên môn Nơi làm việc: Trường THPT Trần Hưng Đạo Điện thoại: 0915.968.727 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sang kiến: 50% 5. Đồng tác giả Họ và tên: Vũ Thị Quỳnh Anh Năm sinh: 1977 Nơi thường trú: 17/88 Vỵ Xuyên, TP Nam Định – Tỉnh Nam Định Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ Chức vụ công tác: Tổ trưởng – Tổ Ngữ văn Nơi làm việc: Trường THPT Trần Hưng Đạo Điện thoại: 0902.227.037 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 50% 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến: Tên đơn vị: Trường THPT Trần Hưng Đạo – TP Nam Định Địa chỉ: Số 1A đường Tức Mạc – Phường Lộc Vượng – TP Nam Định Điện thoại: 0350.3.847.042