DẠY HỌC GẮN VỚI SẢN XUẤT, KINH DOANH TẠI ĐỊA PHƯƠNG THÔNG QUA CHỦ ĐỀ SINH SẢN VÔ TÍNH

WORD VERSION | 2022 EDITION

ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL

TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRƯỜNG THPT TRIỆU SƠN 4

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

DẠY HỌC GẮN VỚI SẢN XUẤT, KINH DOANH TẠI

ĐỊA PHƯƠNG THÔNG QUA CHỦ ĐỀ SINH SẢN VÔ

TÍNH VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP NHÂN GIỐNG VÔ

TÍNH Ở THỰC VẬT- SINH HỌC 11

Người thực hiện:Tống Thị Thanh

Chức vụ: Giáo viên

SKKN thuộc môn: Sinh học

THANH HOÁ NĂM 2019

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

1. Mở đầu

1.1. Lý do chọn đề tài

Thực hiện chủ trương đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình

thức tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá chất lượng giáo dục; gắn liền giáo dục

trong nhà trường với thực tiễn cuộc sống; góp phần hình thành năng lực giải

quyết vấn đề của học sinh trung học [1]. Vì vậy trong quá trình giảng dạy ngoài

việc hướng dẫn học sinh học tập, củng cố, hệ thống kiến thức đồng thời qua đó

nhằm rèn luyện, phát triển các kĩ năng cho học sinh.

Thực tế hiện nay, lí thuyết có thể học sinh nắm được rất tốt nhưng năng lực

thực hành và những kĩ năng vận dụng kiến thức khoa học vào thực tiễn cuộc

sống của các em còn hạn chế, nhiều học sinh còn rất mơ hồ với những vấn đề

của thực tế, trong đó có những vấn đề của thực tiễn sản xuất kinh doanh.

Có thể khẳng định việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học

sinh là hướng đi đúng đắn, nhất là vấn đề dạy học gắn liền với việc ứng dụng

thực tiễn địa phương. Chính vì vậy trong quá trình giảng dạy bộ môn sinh học

tại trường THPT Triệu Sơn 4, chúng tôi đã mạnh dạn xây dựng các chủ đề dạy

học gắn với các tình huống thực tiễn; dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại

địa phương với mong muốn gây hứng thú học tập bộ môn, học sinh học tập một

cách chủ động, tích cực, sáng tạo; phát triển năng lực thực hành và những kĩ

năng vận dụng kiến thức khoa học vào thực tiễn cuộc sống đây là những lí do

chính để chọn đề tài nghiên cứu của bản thân.

Trong công tác giảng dạy tôi đã thực hiện phương pháp này, chẳng hạn như khi

dạy ôn tập chủ đề - Di truyền học người chương trình 12, tôi đã xây dựng một số

dạng bài tập tình huống về di truyền học người nhằm phát triển kĩ năng “xây

dựng phương pháp tư vấn di truyền”[2]; Khi dạy ôn thi HSG, ôn thi THPT Quốc

Gia tôi xây dựng chủ đề “Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về hooc môn Insulin - để

hiểu hơn về bệnh tiểu đường”[3]... Tôi xin mạnh dạn chia sẻ một sáng kiến nhỏ

nữa của bản thân tới đồng nghiệp trong quá trình dạy học nhằm phát triển năng

lực của học sinh qua đề tài:

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

“Dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương thông qua chủ đề sinh sản vô tính và các phương pháp nhân giống vô tính ở thực vật - Sinh học 11”

1.2. Mục đích nghiên cứu

- Xây dựng được tiến trình dạy học phù hợp theo chủ đề

- Giúp học sinh vận dụng kiến thức về sinh sản vô tính, các phương pháp nhân

giống vô tính, tiếp cận và trải nghiệm với thực tiễn sản xuất kinh doanh tại địa phương.

- Giúp học sinh thấy được ý nghĩa của việc học, yêu thích môn học, say mê và hứng thú học tập và làm việc.

1. 3. Đối tượng nghiên cứu

- Nghiên cứu về vấn đề sinh sản vô tính và các phương pháp nhân giống vô tính

ở thực vật.

- Quan sát hướng dẫn thực hành qua video, qua thực tế.

- Học sinh được trực tiếp thực hành.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Dựa vào kiến thức bài 41:

Sinh sản vô tính ở thực vật và Bài 43:Thực hành - Nhân giống giâm, chiết, ghép

ở thực vật Sinh học 11.

- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế: Qua phiếu thăm dò mức độ hứng thú học tập của học sinh, bài kiểm ra đánh giá các năng lực của học sinh.

- Thu thập thông tin: Qua kiểm tra học sinh, qua tài liệu tham khảo.

- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Thống kê, xử lí số liệu điểm kiểm tra

kiến thức, kiểm tra khả năng tự học, khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn

liên quan đến vấn đề nghiên cứu.

2. Nội dung

2.1. Cơ sở viết sáng kiến kinh nghiệm.

2.1.1. Cơ sở khoa học

- Hoạt động sản xuất, kinh doanh được hiểu như là quá trình tiến hành các công

đoạn từ việc khai thác sử dụng các nguồn lực sẵn có trong nền kinh tế để sản

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

xuất ra các sản phẩm hàng hoá, dịch vụ nhằm cung cấp cho nhu cầu thị trường

và thu được lợi nhuận[4].

- Dạy học gắn với sản xuất kinh doanh địa phương là phương pháp dạy học tích

cực tập trung vào hoạt động của học sinh, học sinh là chủ thể của quá trình

nghiên cứu lĩnh hội tri thức, giáo viên là người định hướng, hướng dẫn, trọng

tài, cố vấn cho học sinh trong quá trình học tập nghiên cứu[4].

- Dạy học gắn với sản xuất kinh doanh phát huy mục tiêu thái độ và năng lực, đáp ứng nhu cầu phát triển năng lực toàn diện, là môi trường dạy học giải quyết

vấn đề và sáng tạo[4].

2.1.2. Cơ sở chính trị, pháp lý

- Hướng dẫn triển khai thí điểm phát triển chương trình giáo dục nhà trường phổ

thông, đã cho phép thực hiện tự chủ trong việc xây dựng và thực hiện chương

trình giáo dục, kế hoạch giáo dục định hướng phát triển năng lực học sinh, tăng

cường năng lực thực hành, vận dụng kiến thức, giáo dục đạo đức và giá trị sống, rèn luyện kĩ năng sống, hiểu biết xã hội, thực hành pháp luật… do nhà trường phổ thông ban hành[5].

- Hướng dẫn nhiệm vụ giáo dục trung học các năm học chỉ đạo và hướng dẫn các trường tạo điều kiện cho các tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên được chủ động lựa chọn nội dung, xây dựng các chủ đề dạy học trong mỗi môn học và các chủ

đề tích hợp, liên môn, đồng thời xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với các chủ đề và theo hình thức, phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực; chú trọng

giáo dục đạo đức và giá trị sống, rèn luyện kỹ năng sống, hiểu biết xã hội, thực

hành pháp luật; tăng cường các hoạt động nhằm giúp học sinh vận dụng kiến

thức liên môn vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. kế hoạch giáo dục của

tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên phải được lãnh đạo nhà trường phê duyệt trước khi thực hiện và là căn cứ để thanh tra, kiểm tra .

Trên cơ sở kế hoạch giáo dục đã được phê duyệt, tổ/nhóm chuyên môn, giáo

viên có thể thiết kế tiến trình dạy học cụ thể cho mỗi chủ đề mà không nhất thiết

phải theo bài/tiết trong sách giáo khoa. Mỗi chủ đề có thể được thực hiện ở

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

nhiều tiết học, mỗi tiết có thể chỉ thực hiện một hoặc một số bước trong tiến

trình sư phạm của bài học. Các nhiệm vụ học tập có thể được thực hiện ở trong

hoặc ngoài giờ trên lớp. Ngoài việc tổ chức cho học sinh thực hiện các nhiệm vụ

học tập ở trên lớp, cần chú trọng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở ngoài lớp

học và ở nhà

- Tiếp tục chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, linh hoạt, sáng tạo chương trình, kế hoạch giáo dục, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giáo dục[6].

- Trên cơ sở đảm bảo chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ của từng cấp học trong Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học tại Công văn số 5842/BGDĐT-VP ngày 01/9/2011 và các văn bản

hướng dẫn của Bộ GDĐT, các sở GDĐT, phòng GDĐT giao quyền chủ động

cho các cơ sở giáo dục trung học tiếp tục điều chỉnh nội dung dạy học trong

chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo hướng tinh giản, tiếp cận định

hướng chương trình giáo dục phổ thông mới; xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục phù hợp với điều kiện thực tế. Các tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên chủ

động rà soát, tinh giảm nội dung dạy học phù hợp với chuẩn kiến thức, kỹ năng

và thái độ của chương trình môn học; khuyến khích giáo viên thiết kế lại các tiết

học trong sách giáo khoa thành các bài học theo chủ đề (trong mỗi môn học

hoặc liên môn) để tổ chức cho học sinh hoạt động học tích cực, tự lực chiếm lĩnh

kiến thức và vận dụng vào thực tiễn; chú trọng lồng ghép giáo dục đạo đức và

giá trị sống, rèn luyện kĩ năng sống, hiểu biết xã hội, thực hành pháp luật. Kế

hoạch dạy học của tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên phải được lãnh đạo nhà trường nhận xét, góp ý, phê duyệt trước khi thực hiện và là căn cứ để kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện.

- Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm

tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung

học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng[7].

Thực tế những năm vừa qua, nhiều địa phương, cơ sở đã triển khai việc xây

dựng và phát triển kế hoạch giáo dục định hướng phát triển năng lực học sinh

của mỗi trường phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

năng học tập của học sinh.

2.2. Thực trạng của vấn đề cân giải quyết.

- Trong những năm qua, hoạt động đổi mới hình thức và phương pháp dạy học cấp THPT đã được quan tâm tổ chức và thu được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, do mục tiêu của chương trình giáo dục hiện hành chủ yếu là trang bị kiến thức, cùng với những hạn chế về năng lực thực hiện của giáo viên và hạn chế

trong công tác quản lý của các nhà trường nên hoạt động đổi mới phương pháp

dạy học ở trường phổ thông chưa mang lại hiệu quả cao. Truyền thụ tri thức một

chiều vẫn là phương pháp dạy học chủ đạo của nhiều giáo viên. Số giáo viên thường xuyên chủ động, sáng tạo trong việc phối hợp các phương pháp dạy học cũng như sử dụng các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, tự lực và

sáng tạo của học sinh còn chưa nhiều. Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức

lí thuyết. Việc rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết các tình huống thực

tiễn cho học sinh thông qua khả năng vận dụng tri thức tổng hợp chưa thực sự

được quan tâm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin - truyền thông, sử dụng các

phương tiện dạy học chưa được thực hiện rộng rãi, hợp lý và hiệu quả trong các trường phổ thông.

- Xu hướng hiện nay chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khoá, nghiên cứu khoa học.

- Từ việc giao quyền chủ động cho cơ sở và giáo viên điều chỉnh nội dung, thời

gian giáo dục nên các nhà trường có điều kiện áp dụng các hình thức tổ chức và

phương pháp giáo dục - dạy học tiên tiến, trong đó yêu cầu học sinhvận dụng

tổng hợp kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các vấn đề của cuộc sống.

- Trước đây, thực hiện nguyên lý “Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực

tiễn, nhà trường gắn liền với gia đình và xã hội”, đã có một số mô hình trường

vừa học vừa làm; tuy nhiên việc tổ chức dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh

chưa được nhìn nhận trên góc độ lý luận dạy học nên không đem lại hiệu quả

giáo dục cao.

- Gần đây trong mô hình trường học mới, một trong những hoạt động được đặt

ra là tổ chức cho học sinh vận dụng và mở rộng kiến thức, kỹ năng trong nhà

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

trường vào thực tế sản xuất, kinh doanh của địa phương. Việc khai thác các

thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh ở địa bàn nhà trường đóng như là

nguồn tri thức, là phương tiện dạy học, giáo dục rất ít khi được quan tâm hoặc

nếu có thường mang tính tự phát. Vì vậy vai trò, thế mạnh của những hoạt động

sản xuất, kinh doanh đa dạng, muôn hình muôn vẻ ở địa phương gần như chưa

được các nhà trường biết đến và tận dụng.

- Dưới dạng công cụ, thiết bị dạy học, các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú học tập và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy độc lập sáng tạo, giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh. Ý nghĩa, vai trò của các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh có thể được phân tích dưới các góc độ sau:

+ Góp phần đẩy mạnh, hướng dẫn hoạt động nhận thức cho học sinh.

+ Giúp học sinh phát triển kỹ năng học tập, tự chiếm lĩnh kiến thức.

+ Kích thích hứng thú nhận thức của học sinh .

+ Phát triển trí tuệ của học sinh .

+ Giáo dục nhân cách học sinh .

+ Góp phần phát triển một số kỹ năng mềm ở học sinh.

2.3. Các giải pháp- Biện pháp thực hiện.

Đề tài được thiết kế theo tiến trình như sau:

2.3.1. Xác định mối liên hệ nội dung bài học với sản xuất, kinh doanh tại địa phương.

- Cây giống đóng vai trò rất quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, quyết định

đến năng suất, sản lượng, giá thành sản phẩm cho người nông dân.

- Nhân giống vô tính là phương pháp truyền thống, được ứng dụng rộng rãi trong thực tế tại các cơ sở sản xuất. Phương pháp này có ưu điểm là dễ thực hiện, tốn ít chi phí, sản xuất số lượng lớn cây trồng trong khoảng thời gian ngắn, nhanh chóng cho thu hoạch sản phẩm (chóng ra hoa, kết quả…).

- Bưởi diễn là một giống bưởi, hiện nay đang được phát triển nhân rộng trên nhiều tỉnh, huyện trên cả nước. Bưởi diễn hiện đang được nhân giống chủ yếu bằng phương pháp chiết cành và ghép mắt.

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

- Đây là giống bưởi có giá trị kinh tế và giá trị dinh dưỡng rất lớn. Vì vậy, tôi

lựa chọn nội dung bài học bài 41: Sinh sản vô tính ở thực vật, bài 43: Thực hành

nhân giống vô tính ở thực vật bằng giâm, chiết, ghép đồng thời cho HS tìm hiểu,

trải nghiệm phương pháp nhân giống tại vườn bưởi diễn của gia đình ông

Nguyễn Văn Tình - Xã Thọ Tiến- Triệu Sơn lân cận trường đóng .

2.3.2. Nhữngcôngviệcchuẩnbị chophươngántổ chứcdạyhọc

Bước 1. Khảo sát cơ sở:

- Hiện nay tại Thanh hóa có nhiều nơi trồng bưởi diễn như thọ Xuân, Triệu Sơn,

Cẩm Thủy...

- GV đã lựa chọn Vườn bưởi diễn - Chủ vườn: Gia đình ông Nguyễn Văn Tình-

Xã Thọ Tiến- Triệu Sơn-Thanh hóa vì những lý do sau:

+ Vườn vừa có khu cây sản xuất và khu nhân giống .

+ Gần trường THPT Triệu Sơn 4, thuận lợi cho việc tìm hiểu thông tin.

• Tên cơ sở: Vườn Bưởi - Chủ vườn: ông Nguyễn Văn Tình (Địa chỉ: Thọ Tiến

- Triệu Sơn - Thanh Hóa)

• Hoạt động sản xuất, kinh doanh:

+ Sản xuất, cung cấp cây giống.

+ Bưởi thương phẩm.

- Nhân lực: 2 người làm, mỗi người làm 3 - 4 triệu đồng/tháng.

- Sản lượng cây giống: 1.000- 2.000 cây /năm.

- Giá bán mỗi cây giống khoảng 120 - 150 ngàn, thu nhập mỗi năm từ bán cây giống khoảng 120 - 180 triệu đồng.

Bước 2: Lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức thực hiện:

*Nội dung: Chủ đề sinh sản vô tính và các phương pháp nhân giống vô tính ở thực vật:

- Bài 41. Sự sinh sản vô tính ở thực vật.

- Bài 43: Thực hành: Nhân giống vô tính ở thực vật bằng giâm, chiết, ghép.

*Phương pháp và hình thức tổ chức:

- Kết hợp tự học, trải nghiệm và sử dụng tài liệu về cơ sở sản xuất, kinh doanh

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

để tiến hành dạy học tại lớp.

2.3.3. Kế hoạch dạy học

I/ Mục tiêu

* Kiến thức:

- Học sinh phân biệt được các hình thức sinh sản vô tính của thực vật.

- Học sinh thực hiện được các thao tác chiết, ghép mắt và ghép chồi.

- Nêu được ưu nhược điểm của phương pháp nhân giống vô tính.

* Kỹ năng:

- Rèn luyện các thao tác thực hành.

- Rèn tính tỉ mỉ, cẩn thận, khoa học khi thực hành.

* Thái độ:

- Quan tâm đến các thao tác cơ bản trong nhân giống vô tính ở thực vật. Quan tâm đến việc duy trì, bảo tồn và phát triển các giống cây quý ở địa phương.

- Yêu thích lao động và vận dụng kiến thức vào sản xuất.

- Chia sẻ, hợp tác, có tinh thần xây dựng khi trao đổi các vấn đề bài học.

* Năng lực:

- Năng lực tự học và tự chủ; giải quyết vấn đề và sáng tạo; giao tiếp và hợp tác;

tính toán, tìm hiểu khoa học tự nhiên và xã hội, công nghệ, tin học, thẩm mỹ, thể chất…

II/ Chuẩn bị dạy học

1.Đối với giáo viên:

- Liên hệ cơ sở sản xuất, lập kế hoạch cho việc tìm hiểu thông tin về cơ sở.

- Xây dựng các phiếu học tập, khảo sát cho học sinh sử dụng trong quá trình tìm

hiểu thông tin về cơ sở sản xuất, kinh doanh.

2. Đối với học sinh:

- Hoàn thành các yêu cầu theo phiếu học tập và tìm hiểu về kiến thức sinh sản

vô tính ở thực vật.

- Tìm hiểu các thông tin về bưởi diễn và kỹ thuật chiết, ghép.

III/ Hoạt động dạy học

1. Kế hoạch thực hiện:

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

Hoạt động

Tên hoạt động Địa điểm

Hoạt động 1

Tìm hiểu về sinh sản vô tính ở thực vật và giao nhiệm vụ cho học sinh theo nhóm.

Hoạt động 2

Tìm hiểu phương pháp chiết cành, ghép mắt cây bưởi diễn

Hoạt động 3

Vận dụng phương pháp giâm cành, chiết cành, ghép mắt trên giống cây sẵn có tại vườn nhà

Hoạt động 4 Báo cáo và rút kinh nghiệm

Thời gian dự kiến

Tại lớp 1 tiết

Tại vườn bưởi 1 buổi

Tại vườn nhà 1 buổi

Tại lớp 1 tiết

Hoạt động 5 Tìm hiểu phương pháp nuôi cấy mô Tại lớp

2. Kế hoạch dạy học chi tiết

*Hoạt động 1: Tìm hiểu về sinh sản vô tính ở thực vật

1. Mục tiêu

- Học sinh phân biệt được các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật.

2. Nội dung

- Tìm hiểu về sinh sản ở thực vật.

- Tìm hiểu hình thức sinh sản vô tính của thực vật.

3. Kỹ thuật tổ chức hoạt động

- Học sinh tìm hiểu sách giáo khoa và hoàn thành phiếu học tập (PHT số 1)

trước khi tìm hiểu cơ sở sản xuất.

4. Sản phẩm học tập

- Kết quả phiếu học tập số 1 (Có trong phụ lục)

*Hoạt động 2: Tìm hiểu phương pháp chiết cành, ghép mắt đối với cây bưởi

diễn tại vườn bưởi .

1. Mục tiêu

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

- HS tìm hiểu các bước tiến hành của phương pháp nhân giống vô tính (chiết cành, ghép mắt, ghép chồi (ghép mắt) trên đối tượng cây bưởi diễn.

- HS biết được các dụng cụ, nguyên vật liệu cần thiết cho phương pháp nhân giống: giâm, chiết, ghép.

- HS hiểu biết về giống cây trồng quý ở địa phương (giống bưởi diễn).

2. Nội dung

- HS tìm hiểu các bước tiến hành chiết cành, ghép cành và ghép mắt và thực hành.

- HS tìm hiểu về giống bưởi diễn.

3. Kỹ thuật tổ chức hoạt động

- HS quan sát người làm vườn làm mẫu kĩ thuật chiết cành, ghép, ghép chồi thông qua theo dõi video và hoàn thành PHT số 2.

- HS tiến hành thực hành chiết cành, ghép mắt tại vườn gia đình.

4. Sản phẩm học tập

- Kết quả phiếu học tập số 2 (Có trong phụ lục)

- Mẫu vật học sinh thực hiện ghép mắt, chiết cành.

*Hoạt động 3: Vận dụng phương pháp giâm cành, chiết cành, ghép mắt

trên giống cây sẵn có tại vườn nhà

1. Mục tiêu

- HS có thể vận dụng được phương pháp giâm cành, chiết cành, ghép mắt để

nhân giống vô tính cây trồng.

- Rèn luyện được các kĩ năng giâm cành, chiết cành, ghép mắt.

2. Nội dung

- Học sinh thực hành được phương pháp chiết cành, ghép mắt tại vườn nhà trên

đối tượng cây trồng có sẵn tại vườn nhà (cây hoa, cây cảnh, cây ăn quả ...)

- An toàn khi tiến thực hành với các dụng cụ.

3. Kỹ thuật tổ chức hoạt động

- Học sinh thành lập nhóm hoặc hoạt động cá nhân.

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

- Học sinh lựa chọn đối tượng cây phù hợp, có sẵn tại vườn nhà và thực hiện chiết cành, ghép mắt, ghép cành.

- HS quan sát và ghi lại hình ảnh của gốc ghép qua các giai đoạn.

- Các nhóm học sinh báo cáo/nộp sản phẩm và hướng dẫn quy trình làm ra sản phẩm.

4. Sản phẩm học tập

- Sản phẩm giâm cành, chiết cành, ghép chồi của các nhóm học sinh

- Phiếu học tập số 3: Báo cáo quá trình thực hiện chiết cành, ghép mắt, ghép cành tại vườn nhà. (Có trong phụ lục)

*Hoạt động 4: Báo cáo và rút kinh nghiệm.

1. Mục tiêu

- Các nhóm học sinh tiến hành báo cáo các sản phẩm của buổi trải nghiệm thực tế và sản phẩm thực hành tại nhà.

- Học sinh có thể tổng kết, rút kinh nghiệm về phương pháp chiết cành, ghép mắt khi vận dụng vào thực tế.

2. Nội dung

- Học sinh báo cáo các sản phẩm của quá trình trải nghiệm và thực hành.

- Học sinh nhận xét và giải thích được sự thành công, thất bại trọng quá trình thực hiện.

- Học sinh nêu được ưu và nhược điểm của phương pháp nhân giống vô tính ở thực vật.

3. Kỹ thuật tổ chức hoạt động

- Giáo viên yêu cầu học sinh báo cáo kết quả của nhóm/cá nhân.

- Học sinh thảo luận, rút kinh nghiệm cho quá trình thực hiện chiết cành, ghép mắt.

- Giaos viên quan sát và hỗ trợ nhóm HS (nếu cần).

4. Sản phẩm học tập

- Sản phẩm chiết cành, ghép mắt của các nhóm/cá nhân học sinh.

- Báo cáo của các nhóm/cá nhân. (Có trong phụ lục)

*Hoạt động 5: Tìm hiểu phương pháp nhân giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

1. Mục tiêu:

- HS trình bày được các bước tiến hành nuôi cấy mô thực vật.

- HS trình bày được ưu, nhược điểm của phương pháp nuôi cấy mô

- HS trình bày được các hướng ứng dụng của kĩ thuật nuôi trong sản xuất kinh doanh.

2. Nội dung

- HS tìm hiểu cơ sở sinh học, những bước cơ bản trong quy trình nuôi cấy mô.

Ưu điểm, hạn chế của phương pháp nuôi cấy mô.

3. Kỹ thuật tổ chức hoạt động

- GV cho HS xem tư liệu về nuôi cấy mô (đoạn video)

- HS nghiên cứu SGK và quan sát video

- GV hướng dẫn học sinh về nhà nghiên cứu, tìm hiểu thêm về phương pháp nuôi cấy mô ở thực vật.

4. Sản phẩm học tập:

- Kiến thức lý thuyết về quy trình và cơ sở khoa học nuôi cấy mô của HS.

IV/ Câu hỏi kiểm tra, đánh giá

Câu 1: Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản:

A. Có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái

B. Cần có 2 cá thể trở lên

C. Chỉ cần có một cá thể có thể sinh ra các cá thể mớ

D. Không có sự hợp nhất của giao tử đực và giao tử cái, con cái giống nhau và

giống cây mẹ

Câu 2: Hình thức sinh sản vô tính được thực hiện ở cây:

A. Lạc B. Mía C. Đỗ D. Ngô

Câu 3: Hình thức nào sau đây là sinh sản sinh dưỡng tự nhiên?

A. Cây mới được tạo ra từ chồi của cây này ghép lên thân của một cây khác.

B. Cây mới được mọc lên từ thân củ có sẵn trong đất.

C. Cây mới được tạo ra từ một đoạn thân củ có sẵn trong đất.

D. Cây mới được mọc lên từ những chồi mới trên gốc cây đã bị chặt

Câu 4: Trong phương pháp nhân giống sinh dưỡng bằng ghép cành, mục đích

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

quan trọng nhất của việc buộc chặt cành ghép với gốc ghép là để:

A. nước di chuyển từ gốc ghép lên cành ghép không bị chảy ra ngoài.

B. dòng mạch gỗ dễ dàng di chuyển từ gốc ghép lên cành ghép.

C. cành ghép không bị rơi, dòng mạch gỗ dễ dàng di chuyển từ gốc ghép lên

cành ghép, và nước di chuyển từ gốc ghép lên cành ghép không bị chảy ra ngoài.

D. cành ghép không bị rơi

(1 - D; 2 - B; 3 - B; 4 - C)

Câu 5: Nhà Lan có một cây bưởi quý, mẹ Lan muốn nhân nhanh giống cây bưởi

đó nhưng không biết dùng phương pháp nào là hiệu quả nhất, nhân được nhiều

cây trong một khoảng thời gian ngắn đồng thời vẫn giữ được các đặc tính quý

của cây bưởi. Bằng sự hiểu biết của mình, e hãy cùng Lan nhân nhanh giống

bưởi đó.

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với

bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.

- Từ quy trình xây dựng trên, tôi áp dụng thực nghiệm giảng dạy tại lớp 11 C5.

- Cách thức tiến hành: Tôi dạy 1 lớp thực nghiệm theo quy trình xây dựng như

trên.

- Kết quả: Ở lớp thực nghiệm HS cảm thấy rất hứng thú trong học tập, HS đã

chủ động lập kế hoạch tìm hiểu về các cơ sở sản xuất cây giống, tìm hiểu về kỹ

thuật chiết, ghép cây và thực hiện việc chiết, ghép cây một cách thành thạo.

Điều đó chứng tỏ học sinh đã chủ động tìm hiểu đến các kiến thức, kỹ năng và

thấy được hiệu quả khi biết kết hợp giữa việc học tập lý thuyết ở trường và trải

nghiệm thực tế trên các cơ sở xản xuất cây giống. HS đã mở rộng được khả năng

tiếp cận được với các đối tượng, hiện tượng liên quan đến bài học, có khả năng

thu thập và xử lí thông tin, nâng cao kỹ năng phân tích, tổng hợp, so sánh, hợp

tác, kỹ năng lắng nghe tích cực, kỹ năng giao tiếp... đồng thời rèn luyện cho các em tác phong làm việc nghiêm túc, khoa học.

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

- Dạy học theo mô hình trường học gắn liền với thực tiễn sản xuất đời sống địa phương mang lại hiệu quả tích cực đối với cả người dạy lẫn người học. Khi tham gia học tập trong môi trường này, học sinh thường đóng một vai cụ thể, từ đó kích thích hứng thú trong việc tiếp thu kiến thức và hình thành kĩ năng của

ủa bản thân; học sinh được rèn khả năng tư duy, suy nghĩ sâu sắc

khi gặp những vấn đề phức tạp; học sinh có điều kiện để khám phá, đánh giá,

giải thích và tổng hợp thông tin từ các tình huống thực tiễn của địa phương; Có

cơ hội để vận dụng và phát triển kiến thức lý thuyết đã học và đặc biệt rèn luyện

cho học sinh phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức tạp gặp phải trong

khi tham gia các hoạt động thực tiễn.

- Thực tế cũng khẳng định, khi tham gia mô hình trường học gắn với thực tiễn

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

sản xuất học sinh không chỉ phải giao tiếp với thầy cô, bạn bè mà còn phải

thường xuyên giao tiếp với rất nhiều các tầng lớp khác nhau trong xã hội. Có thể

là với người nông dân, cô chú công nhân, kĩ sư, bác sĩ… thông qua đó học sinh

sẽ có cơ hội để rèn luyện nâng cao năng lực hợp tác, khả năng giao tiếp và tương

tác với cộng đồng.

- Bên cạnh đó khi thực hiện một nội dung dạy học theo mô hình trường học gắn

với thực tiễn sản xuất và đời sống xã hội, giáo viên và học sinh thay vì giảng

dạy, học tập trong không gian lớp học, phòng thí nghiệm thì sẽ có cơ hội làm

việc với những điều kiện trong đời sống thực tế. Vì vậy, cùng là một nội dung, giáo viên và học sinh có thể lựa chọn nhiều cách tiếp cận khác nhau tùy thuộc

vào từng trường hợp cụ thể, thông qua đó kích thích giáo viên và học sinh tư

duy sáng tạo và hiểu sâu sắc hơn nội dung bài học đồng thời HS định hướng

được tương lai nghề nghiệp.

3. Kết luận, kiến nghị.

3.1. Kết luận

- Việc dạy học theo mô hình trường học gắn với thực tiễn sản xuất, kinh doanh

đã tạo ra môi trường học tập thân thiện; giúp các em hiểu giá trị của lao động, chia sẻ với những khó nhọc của bà con nông dân củng như ông bà cha mẹ; tạo

được không khí học tập thoải mái, phát huy được tính sáng tạo, tích cực của học sinh, gắn những lý thuyết đã học với thực tiễn lao động, sản xuất; giúp học sinh

phát triển toàn diện, nâng cao kiến thức kỹ năng sống, bổ sung về kiến thức thực

tế, vốn sống.

- Thông qua hoạt động mô hình trường học gắn với thực tiễn sản xuất, kinh

doanh, các em học sinh còn được phát triển khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân

trong tập thể, phát triển khả năng hợp tác, làm việc nhóm, làm việc với cộng

đồng... Qua đó HS thấy được ý nghĩa của việc học cho bản thân, gia đình và xã

hội, dạy học theo mô hình này còn giúp phát huy năng lực chuyên môn, nghiệp

vụ của đội ngũ cán bộ quản lí và giáo viên, góp phần thực hiện thành công việc

đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết số 29-

NQ/TW.

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

3.2. Kiến nghị

- Dạy học ở trường phổ thông gắn với sản xuất kinh doanh đại phương là

phương pháp dạy học mang lại hiệu quả và có ý nghĩa to lớn trong chiến lược

giáo dục. Tuy nhiên, để đạt được kết quả cao hơn, tôi kính đề nghị Nhà trường

và các cấp có thẩm quyền cùng với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh

doanh trên địa bàn có sự phối kết hợp để tạo điều kiện cho giáo viên, học sinh

thuận lợi trong quá trình giảng dạy và học tập.

- Quá trình dạy học theo mô hình này gặp một số khó khăn cho GV và HS như:

Chi phí cho quá trình đi lại, thời gian, tính an toàn trong khi đi thực tế...và một

GV không thể đảm bảo tuyệt đối sự quán xuyến đối với cả một tập thể HS trong

quá trình trải nghiệm. Vì vậy, cần có sự phối kết hợp giữa các GV bộ môn với các cán bộ, GV khác trong trường để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong quá trình trải nghiệm của HS.

- Đề tài chỉ mới bước đầu xây dựng và áp dụng, thực nghiệm trên qui mô chưa rộng nên không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong các Thầy Cô giáo, các em học sinh quan tâm đóng góp ý kiến để tác giả hoàn thiện hơn.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 21 tháng 5 năm 2019.

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.

Tống Thị Thanh

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

Tài liệu tham khảo

[1].Trích từ công văn của sở GD&ĐT Thanh hóa số:1619 /SGDĐT- GDTrH

V/v tổ chức cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn và cuộc thi dạy học theo chủ đề tích hợp.

[2]. Sáng kiến kinh nghiệm của bản thân năm 2014-2015: Phát triển kĩ năng“xây dựng phương pháp tư vấn di truyền”qua một số dạng bài tập tình huống về di truyền học người

[3]. Sáng kiến kinh nghiệm của bản thân năm 2016-2017:“Hướng dẫn học sinh

tìm hiểu về hooc môn Insulin - để hiểu hơn về bệnh tiểu đường”

[4]. Internet.

[5]. Công văn số 791/HD-BGDĐT ngày 25 tháng 6 năm 2013.

[6].Công văn số 3718/BGDĐT-GDTrH, ngày 15 tháng 8 năm 2017.

[7]. Công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08 tháng 10 năm 2014

8. SGK sinh học 11- Nhà xuất bản giáo dục năm 2012.

9. Sách giáo viên Sinh học 11 - NXB Giáo dục, 2010.

11. Sách Nghề làm vườn 11 - NXB Giáo dục, 2008.

12. Phân phối chương trình Sinh học THPT năm học 2018 - 2019.

13.Tài liệu tập huấn xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục định hướng phát triển năng lực học sinh và tổ chức hoạt động giáo dục trong nhà trường gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương của Bộ GD-ĐT dự án THPT giai đoạn 2năm 2017.

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

DANH MỤC

CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG

ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ

CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Tống Thị Thanh

Chức vụ và đơn vị công tác: TP - Tổ : Sinh-TD - QP - CN. Trường THPT Triệu Sơn 4.

Cấp đánh

Tên đề tài SKKN

giá xếp loại (Phòng, Sở, Tỉnh...)

Kết quả đánh giá xếp loại (A, B, hoặc C)

Năm học đánh giá xếp loại

1. Phương pháp xác định số loại kiểu gen ở đời con trong một số dạng bài tập lai tổng hợp

2. Phát triển kĩ năng “ Xây dựng phương pháp tư vấn di truyền” qua một số dạng bài tập tình huống về di truyền học người.

3. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về hooc môn Insulin - để hiểu hơn về bệnh tiểu đường

Sở GD&ĐT

Thanh hóa

C 2012-2013

Sở GD&ĐT

Thanh hóa

C 2014-2015

Sở GD&ĐT

Thanh hóa

C 2016-2017

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

PHỤ LỤC 1

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Hoàn thành nội dung bảng sau:

NHÓM: .................

TT Tên cây Sự tạo thành cây mới Mọc từ phần nào của cây ? Phần đó thuộc loại cơ quan nào ? Cơ sở khoa học

1 Rau má

2 Gừng

3 Khoai lang

4 Thuốc bỏng PH

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

NHÓM .................. PHIẾU KH

XUẤT, KINH DOANH

1. Thông tin về cơ sở sản xuât:

- Tên cơ sở

- Địa chỉ: …………………………………………………........................

- Diện tích: …….........................................................................................

- Các giống bưởi: ……..............................................

- Các phương pháp nhân giống được áp dụng tại cơ sở: ……...............................

- Sản lượng (cây giống, quả): ….............................................................................

- Giá thị trường: …….............................................

- Số nhân công: ……………..................................................................................

- Thu nhập bình quân hàng năm: …........................................................................

2. Tìm hiểu về giống bưởi diễn:

- Nguồn gốc cây bưởi diễn: .....………………………………………............

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

- Giá trị kinh tế của cây bưởi diễn: ………………………………….......

- Vấn đề duy trì, nhân rộng giống bưởi diễn hiện nay:………………....

3. Tìm hiểu và trải nghiệm phương pháp nhân giống tại cơ sở:

3.1. Dụng cụ dùng để thực hiện ghép mắt, chiết cành

3.2. Qui trình thực hành ghép mắt,chiết cành cây bưởi(Qua quan sát người làm vườn giới thiệu và thực hành mẫu).

………............................................………………………………………

3.3. Những lưu ý để đảm bảo thành công trong việc thực hiện ghép mắt, chiết

cành : ...........................................……………………………………

3.4. Học sinh thực hành ghép mắt, chiết cành cây bưởi ………............................................…………………………………………

PHỤ LỤC 3

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

NHÓM ..................

HS Báo cáo quá trình thực hiện chiết cành, ghép mắt, ghép cành tại vườn nhà.

Các thành viên: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

Thời gian thực hiện: ...........................................................................................

Chuẩn bị: ............................................................................................................ .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. ..............................................................................................................................

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

.............................................................................................................................. ..............................................................................................................................

Kết quả thực hiện: .............................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. ..............................................................................................................................

PHỤ LỤC 4

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

NHÓM ..................

Báo cáo kết quả chung và rút kinh nghiệm của nhóm.

Các thành viên: ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

1. Quá trình tìm hiểu về các phương pháp chiết, ghép mắt và ghép chồi: .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. ..............................................................................................................................

2. Kết quả thực hiện chiết, ghép mắt và ghép chồi:

- Các thành viên đã tổ chức thực hiện ghép mắt, chiết cành tập trung tại nhà thành thạo theo các bước.

3. Ưu và nhược điểm của phương pháp chiết, ghép mắt và ghép chồi: .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. ..............................................................................................................................

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

4. Những lưu ý trong quá trình thực hiện chiết, ghép để đạt hiệu quả cao:

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

DẠYKÈMQUYNHƠNOFFICIAL

Học sinh trường THPT Triệu Sơn 4 thực hiện các thao tác chiết cành.

Sản phẩm chiết cành của học sinh lớp 11C5 - trường THPTTriệu sơn 4

Sản phẩm chiết cành của học sinh nhóm I - lớp 11C5 ở tại nhà