DẠY HỌC PHẦN “NHIỆT HỌC” – VẬT LÍ 10 THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEM

DẠY HỌC VẬT LÍ ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEM

vectorstock.com/10212086

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC PHẦN “NHIỆT HỌC” – VẬT LÍ 10 THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEM (Thiết kế mô hình khinh khí cầu, Sản xuất nến, Chế tạo máy chưng cất nước bẩn thành nước sạch) WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

Đ I H CăĐẨăN NG TR

NGăĐ I H CăS ăPH M

-------------------------------------

NGUY NăĐ CăDǛNG

B IăD

NGăNĔNGăL C GI I QUY T V NăĐ C A

H C SINH TRONG D Y H C PH NăắNHI T H C”ăậ V T LÍ 10ăTHEOăĐ NHăH

NG GIÁO D C STEM

LU NăVĔNăTH CăSƾ LÝ LU N VÀ PPDH B

MÔN V T LÍ

ĐƠăN ng - Nĕmă2020

Đ I H CăĐẨăN NG TR

NGăĐ I H CăS ăPH M

NGUY NăĐ CăDǛNG

B IăD

NGăNĔNGăL C GI I QUY T V NăĐ C A

H C SINH TRONG D Y H C PH NăắNHI T H C”ăậ V T LÍ 10ăTHEOăĐ NHăH

NG GIÁO D C STEM

Ngành: Lí lu n và PPDH B môn V t lí Mưăs :ă8.14.01.11

NG

IăH

NGăD NăKHOAăH C:

TS.ăQUỄCHăNGUY NăB OăNGUYểN

ĐƠăN ng ậ Nĕmă2020

III DANH M C VI T T T

DH

D yh c

GV

Giáo viên

GQVĐ

Gi i quy t v năđ

HS

H c sinh

KKC

Khinh khí c u

NL

Nĕngăl c

PTDH

Ph

SGK

Sách giáo khoa

THPT

Trung h c ph thông

TB

Trung bình

TN

Th c nghi m

TNSP

Th c nghi măs ăph m

ngăti n d y h c

IV M CL C L IăCAMăĐOAN ......................................................................................................... I L I C Mă N ............................................................................................................... II DANH M C VI T T T.............................................................................................. III M C L C .................................................................................................................... IV DANH M C B NG BI U, HÌNH V , BI UăĐ ..................................................... VII M Đ U ...................................................................................................................... 1 1. Lý do ch năđ tài ...................................................................................................... 1 2. T ng quan v v năđ nghiên c u .............................................................................. 2 2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i .................................................................... 2 2.2. Tình hình nghiên c u trên trong n

c .............................................................. 3

3. M c tiêu c aăđ tài ................................................................................................... 4 4. Gi thuy t khoa h c .................................................................................................. 4 5.ăĐ iăt

ng nghiên c u ............................................................................................... 4

6. Nhi m v nghiên c u ............................................................................................... 5 7.ăPh

ngăphápănghiênăc u .......................................................................................... 5

8. Ph m vi nghiên c u .................................................................................................. 6 9.ăĐóngăgópăc aăđ tài .................................................................................................. 6 10. C u trúc lu năvĕn .................................................................................................... 6 CH

NGă1: C ăS LÝ LU N V B IăD

Đ THEOăĐ NHăH

NGăNĔNGăL C GI I QUY T V N

NG GIÁO D C STEM .......................................................... 7

1.1.ăNĕngăl c ............................................................................................................. 7 1.1.1. Khái ni mănĕngăl c ........................................................................................ 7 1.1.2.ăĐặcăđi m c aănĕngăl c ................................................................................... 7 1.2.ăNĕngăl c gi i quy t v năđ .................................................................................... 8 1.2.1. Khái ni mănĕngăl c gi i quy t v năđ ............................................................ 8 1.2.2.ăNĕngăl c gi i quy t v năđ c a h c sinh trong h c t p v t lí ........................ 8 1.2.3. Vai trò c aănĕngăl c gi i quy t v năđ trong h c t p b môn v t lí .............. 10 1.2.4. Cácănĕngăl c thành t và ch s hành vi c aănĕngăl c gi i quy t v năđ ....... 10 1.2.5.ăTiêuăchíăđánhăgiáănĕngăl c gi i quy t v năđ c a h c sinh trong d y h c v t

V lí .................................................................................................................................... 11 1.3. Giáo d c STEM ..................................................................................................... 13 1.3.1. Khái ni m giáo d c STEM ............................................................................. 13 1.3.2. Vai trò c a giáo d căSTEMătrongăgiaiăđo n hi n nay.................................... 14 1.3.3. M c tiêu giáo d c STEM ............................................................................... 15 1.3.4. Ch đ STEM ................................................................................................. 16 1.3.5. Phân lo i ch đ STEM.................................................................................. 17 1.3.6. Quy trình thi t k ch đ STEM .................................................................... 17 1.4. B iă d

ngă nĕngă l c gi i quy t v nă đ c a h c sinh thông qua d y h c ch đ

STEM............................................................................................................................ 20 1.4.1. Th c tr ng c a vi c b iăd

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ c a h c sinh thông

qua d y h c ch đ STEM............................................................................................ 23 1.4.2. Bi n pháp b iăd

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ c a h c sinh thông qua d y

h c ch đ STEM ......................................................................................................... 23 1.4.2.1.ăHìnhăthƠnhătháiăđ tích c c b iăd

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ cho h c

sinh................................................................................................................................ 23 1.4.2.2. Rèn luy n h th ngăkĩănĕngăgi i quy t v năđ cho h c sinh .................. 25 1.4.2.3.ăĐ i m i, ph i h p và v n d ngăcácăph b iăd

ngăphápăd y h c tích c c nh m

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ trong h c t p cho h c sinh ............................... 26 1.4.2.4.ăĐ i m iăph

ngăphápăki mătra,ăđánhăgiáănĕngăl c gi i quy t v năđ c a

h c sinh ......................................................................................................................... 26 1.4.3. Quy trình b iăd

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ c a h c sinh thông qua d y

h c ch đ STEM ......................................................................................................... 28 K t lu năch CH

ngă1 ........................................................................................................ 31

NGă 2:ă XÂY D NG VÀ T

CH C D Y H C CH

Đ

STEM PH N

ắNHI T H C”ă- V T LÍ 10 ........................................................................................ 32 2.1.ăĐặcăđi m, c u trúc n i dung ki n th c ph n Nhi t h c ........................................ 32 2.1.1.ăĐặcăđi m chung c a ph n Nhi t h c ............................................................. 32 2.1.2. C u trúc n i dung ki n th c c a ph n Nhi t h c ........................................... 32 2.2. Đ nhăh d

ng m t vài ch đ STEM trong ph n ắNhi t h c”ă- V t lí 10 nh m b i

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ cho h c sinh......................................................... 33

VI 2.3. Thi t k ch đ STEM trong ph n ắNhi t h c”ă- V t lí 10 nh m b iăd

ngănĕngă

l c gi i quy t v năđ cho h c sinh ............................................................................ 35 2.3.1. Ch đ 1: Thi t k mô hình khinh khí c u .................................................. 35 2.3.2. Ch đ 2: S n xu t n n ............................................................................... 43 2.3.3. Ch đ 3: Ch t o máy ch ngăc t n K t lu năch CH

c bẩnăthƠnhăn

c s ch...................... 50

ngă2 ..................................................................................................... 58

NGă3:ăTH C NGHI MăS ăPH M................................................................. 60

3.1. M căđíchăc a th c nghi măs ăph m ................................................................... 60 3.2. Nhi m v c a th c nghi măs ăph m .................................................................. 60 3.3. Đ iăt

ng và th i gian th c nghi măs ăph m .................................................... 60

3.4. Ph m vi th c nghi măs ăph m ........................................................................... 60 3.5. Ph

ngăphápăth c nghi măs ăph m ................................................................... 60

3.6. Đánhăgiáăk t qu th c nghi măs ăph m ............................................................. 60 3.6.1.ăĐánhăgiáăđ nh tính ....................................................................................... 60 3.6.2.ăĐánhăgiáăđ nhăl

ng các tiêu chí c aănĕngăl c gi i quy t v năđ ............... 63

3.6.3. Đánhăgiáăđ nhăl

ng thông qua các bài ki m tra ......................................... 67

3.6.4. Ki măđ nh gi thuy t th ng kê .................................................................... 71 K t lu năch

ngă3 ..................................................................................................... 72

K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................... 74 1. K t qu đ tăđ

c c aăđ tài ................................................................................... 74

2. Nh ng h n ch c aăđ tài ...................................................................................... 74 3. M t s đ xu t, ki n ngh rút ra từ k t qu nghiên c u ......................................... 74 4.ăH

ng phát tri n c aăđ tài ................................................................................... 75

DANH M C TÀI LI U THAM KH O ................................................................... 76 DANH M C CÔNG TRÌNH KHOA H CăĐÃăCỌNGăB ..................................... 79 PH L C............................................................................................................. PL1

VII DANH M C B NG BI U, HÌNH V , BI UăĐ S hi u b ng 1.1 1.2 1.3 1.4 3.1

Tên b ng

Trang

Các NL thành t c aăNLăGQVĐăvƠăch s hành vi t

ngă

ng c a HS TiêuăchíăđánhăgiáăNLăGQVĐăc a HS trong DH V t lí Thangă đánhă giáă NLă thƠnhă t GQVĐă c a HS trong DH V t lí H s choăcácăph

ngăphápăđánhăgiá

K t qu đánhă giáă đ nhă l

10 11 13 13

ngă NLă GQVĐă theoă cácă tiêuă

chí.

63

3.2

B ng phân b m căđi m TB c aăHSătr

3.3

T ng h p k t qu TN qua các bài ki m tra

68

3.4

Phân ph i t n su tăHSăđ tăđi m Xi

69

3.5

B ng phân ph i t n su tătíchălũy

70

3.6

B ng tham s th ng kê

71

S hi u hình v 2.1

Tên hình v

3.2 3.3 S hi uăđ th

66

Trang

S ăđ c u trúc n i dung ki n th c ph n Nhi t h c

S hi u bi uăđ 3.1

c và sau TN

Tên bi uăđ

32

Trang

Đi măTBăNLăGQVĐ

65

Bi uă đ bi u di n m c phân b đi m s đánhă giáă NLă GQVĐăc a HS Bi uăđ phân b đi m ki mătraătr

c và sau TN

Tên đ th

66 69

Trang

3.1

Đi m TB các thành t NLăGQVĐ

64

3.2

Đ th phân ph i t n su tăHSăđ tăđi m Xi

70

3.3

Đ th phân ph i t n su tătíchălũy

70

1 M

Đ U

1. Lý do ch năđ tài Hi n nay,ăđ tăn

căđang trong th iăđ i hòa nh p cao gi a các qu c gia có các

n n vĕnăhóaăkhácănhau.ăNhuăc uătraoăđ i công vi c và nhân l căcũngăngƠyăm t cao.

Tr

cătìnhăhìnhăđó,ăh c sinh (HS) c n đ

c trang b nh ng kĩănĕng và ki n th c theo

chuẩn toàn c u. Giáo d c (GD) STEM v i nhi m v cung c p các ki n th c và kĩănĕng c n thi t cho th kỷ 21 s là mô hình GD di n r ngătrongăt Tuy nhiên t i Vi t Nam, GD STEM v nă ch aă đ nh ngă uăth và tính hi u qu rõ nét c aăph

ngălaiăg n c a th gi i.

c áp d ng r ng rãi. Nh ngă v i

ngăphápăGD STEM, giúp HS - sinh viên

(SV) phát huy t iăđaăkh nĕngăc a mình và trang b nh ng ki n th c phù h p v i xu h

ng phát tri n c a th gi i nên vi c áp d ng r ng rãi GD STEM vào trong gi ng d y

lƠăđi u c n thi t.

Xã h i hi n nay đangăb

c ti nănh ăvũăbưoăvƠ c nh tranh nhau ngày càng gay g t,

vi c phát hi n s m và gi i quy t h p lý nh ng v nă đ n y sinh trong th c ti n là m t trong nh ng nĕngăl c (NL) m u ch t đ m b o s thành công trong cu c s ng.ăDoăđó,ăvi c phát tri n và b iăd

ng NL gi i quy t v năđ (GQVĐ)ăchoăHSă s giúp HS có th gi i

quy t t t các v năđ gặp ph i trong h c t p, trong cu c s ngăcũngănh ătrongăxã h i.

Mặtă khác,ă ch

ngă trìnhă GD Ph ă thôngă t ngă th ă doă B ă Giáoă d că đ aă raă vƠoă

thángă 8ă nĕmă 2018ă đưă kh ngă đ nh:ă “Chương trình GD trung học phổ thông giúp HS tiếp tục phát triển những phẩm chất, NL cần thiết đối với người lao động, ý th c và nhân cách công dân, khả năng tự học và ý th c học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh c a bản thân để tiếp tục học lên, học nghề học tham gia vào cuộc sống lao động, khả năng thích ng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới.”[1].

Vìăv y,ăm cătiêuăGD hi nănayălƠăchuy nătừăd yăh că(DH) ti păc năn iădungăsangăDH đ nhăh

ngăhìnhăthƠnhăNL cho HS. Vìăv y,ăGV ph iăchuy nătừăph

l iătruy năth ngăm tăchi uăsangăph

ngăphápăDH theo

ngăphápăDH v năd ngăki năth c,ăhìnhăthƠnhăNL

vƠăphẩmăch tăchoăHS,ăl yăHS làm trung tâm.

Khi bàn v m cătiêuăvƠăph

ngăphápăb iăd

ng conăng

i Vi tăNamătrongăđi u

ki n m i, Thái Duy Tuyên đưăch ra: “GD không chỉ đào tạo con người có NL tuân

2 th , mà ch yếu là những con người có NL sáng tạo,… biết cách đ̣t vấn đề, nghiên c u và GQVĐ…”[16]. Và th c t hi n nay các d án phát tri n GD ti u h c, trung h c c ăs và trung h c ph thông (THPT) n

h u kh păcácăn

cătaănóiăriêngăđangăth c hi năđ i m i GD theoăđ nhăh

c trên th gi i nói chung và ng trên.

V t lí h c là môn h c có tính khái quát cao, ch aă đ ng nhi u n i dung phát tri n NL GQVĐ,ăb i th c ch t c a h c v t lí là h c cách phát hi n và gi i quy t các v năđ v t lí, nh t là các v năđ liên quan tr c ti păđ năđ i s ng th c t .ăĐặc bi t trong ph nă ắNhi t h c”ă V t lí 10 có nhi u hi nă t

ngă liênă quană đ nă đ i s ng, đòiă h i HS

ph i bi t cách nhìn nh n và gi i quy t các v năđ mà th c t đặt ra.

Tuyă nhiên,ă khiă nóiă đ n th c t DH

tr

ng THPT hi n nay, Nguy n C nh

Toàn vi t: “… Kiến th c, tư duy, tính cách con người chính là mục tiêu c a GD. Thế nhưng, hiện nay trong nhà trường, tư duy và tính cách bị chìm đi trong kiến th c…”

[17]. Hay nói cách khác, th c t DH hi n nay nói chung và DH v t lí nói riêng, h u h t giáo viên (GV) ch chú tr ngăđ n vi c cung c p kh iăl ch c các ho tăđ ngăDHătheoăh

ng phát tri n NL.ăTrongăkhiăđóăyêuăc uăđ i m i c a

B Giáo d căvƠăĐƠoăt o hi nănayălƠăđi u ch nh ph h n,ăchuy n d n sangăh

ng ki n th căchoăHSăh nălƠăt

ngăpháp DHătheoăh

ng DH phát tri n NL c a HS [26].

Vì nh ng lý do trên, tôi quy tăđ nh l a ch năđ tài: B IăD GI I QUY T V Nă Đ

NGăNĔNGăL C

C A H C SINH TRONG D Y H C PH N ắNHI T

H C”ă ậ V T LÍ 10 THEOă Đ NHă H

NG GIÁO D C STEM đ ti n hành

nghiên c u v i mong mu n góp ph n vào vi că đ i m iă ph ch tăl

ng tinh gi n

ngă phápă DH,ă nơngă caoă

ng DH V t lí hi n nay.

2. T ng quan v v năđ nghiên c u 2.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới DHă theoă h

ng phát tri n NL GQVĐă choă HSă đưă đ

c nhi uă n

c quan tâm

nghiên c u vƠăđiăđ u cho xu th này là Hoa Kỳ. Vào đ u nh ngănĕmă1970ăvƠă1980ăt i cácătr

ngăđ i h c

Minnesota c a Mỹ, nhi u gi ng viên v t lí b tăđ u có mong mu n

c i thi n vi c gi ng d y c aămìnhătheoăh mu n hi uăđ

ng phát tri n NLăGQVĐăchoăSV v i mong

c nh ngăkhóăkhĕnămƠăSV gặp ph i trong vi c gi i quy t các v năđ v t

lí vƠă đi uă nƠyă đ

c th hi n qua bài báo c a nhóm tác gi McDermott & Redish

(1999), Physics Education Research [31]. Có th nói vi c nghiên c u m t cách có h

3 th ng v v năđ phát tri n NL GQVĐăchoăHSătrongăDHă v t lí đưătr thành m tălĩnhă v c nghiên c u m i c a nghiên c u GD v t lí. Và từ đóăđưăb tăđ u có nhi u tác gi quan tâm nghiên c uă đ n v năđ phát tri n NL GQVĐăchoăHSătrongăDHă V t lí nh ă Thomas M. Foster (2000), The development of students’ problem-solving skills from instruction emphasizing qualitative problem-solving University of Minnesota [34]. Đ u th k XXI, nhìn chung c ngăđ ng GD qu c t đưăch p nh năđ nhănghĩaăv NL GQVĐ do Jean-Paul Reeff, Anouk Zabal & Christine Blench (2006) nêu ra: ắGQVĐ là khả năng suy nghĩ và hành động trong những tình huống không có quy trình, th tục, giải pháp thông thường có sẵn. Người GQVĐ có thể ít nhiều xác định được mục tiêu hành động, nhưng không phải ngay lập t c biết cách làm thế nào để đạt được nó. Sự am hiểu tình huống vấn đề và lý giải dần việc đạt mục tiêu đó trên cơ sở việc lập kế hoạch và suy luận tập thành quá trình GQVĐ”ă[29].

Trong nghiên c u c a Doug Archbald (2008), Research Versus Problem Solving for the Education Leadership [26],ăôngăcóăđ ra các khái ni m v NLăGQVĐ, các m căđ trong vi c phân l p thang b căđánhăgiáăNL này. D a vào nó chúng ta có th xây d ngăđ

căkhungăđánhăgiáăchoănhi u môn h c khác nhau.

Ngoài ra, trên th gi iăcũngăcóăm t lo t các nghiên c u NL GQVĐăđ i v i từng môn h c c th nh :ăInterpersonal problem-solving competency: review and Critique of the literature (Debra A.Tisdelle & Janet S.St. Lawrence - 1986) [27]; Mathematical problem-solving (Alan H. Schoenfeld) [22]; Problem-solving competency of nursing gradutuates (Uys LR, Van Rhyn LL, Gwele NS, McInerney P, Tanga T.) [35].

2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Vi t Nam, các nghiên c u v đ i m i GD thông qua vi c sử d ng mô hình STEM và phát tri n NL cũngăđưăđ

c nhi u nhà GD, nhi u nghiên c u sinh, h c viên

cao h cầăquanătơmănghiênăc u trong nh ngănĕmăqua. Đi uăđóăđ

c th hi n qua các công trình nghiên c u c aăcácăchuyênăgiaănh ă

nhóm tác gi Nguy n Thanh Nga, Phùng Vi t H i, Nguy năQuangăLinh,ăHoƠngăPh

c

Mu i, Thiết kế và tổ ch c DH ch đề STEM cho học sinh trung học cơ sở THPT [12] đưănghiênăc u cách phát tri n m t s NL c a HS thông qua các ch đ DH STEM và xây d ng m t s ch đ STEMătrongătr

ng trung h c.

4 Nhóm tác gi Nguy nă Thanhă Nga,ă HoƠngă Ph

c Mu i, Phùng Vi t H i,

Nguy n Quang Linh, Nguy năAnhăDũng,ăNgôăTr ng Tu , DH ch đề STEM cho HS trung học cơ sở và THPT [14] đưănghiênăc u t ch c ho t đ ng tr i nghi mătheoăđ nh h

ng GD STEM và gi i thi u m t s giáo án DH STEMătrongătr Điăsơuăv v năđ NL GQVĐ, đ ánăđ i m iăch

ngătrìnhăsáchăgiáoăkhoaă(SGK)

theo ngh quy t s 88/2014/QH13 c a Chính ph đưăđ m nhăđ n vai trò c aăđánhăgiáăNL ng

ng trung h c.

c Qu c h i thông qua, nh n

i h c,ăđặc bi t là NL GQVĐăậ m t NL làm ch

b n thân quan tr ng trong cu c s ng.

Trong khóa lu n t t nghi p c a tác gi Tr n Th Cẩm Nhung (2014), Phát triển NL phát hiện và GQVĐ cho HS phổ thông qua DH ch đề “Tổ hợp – xác suất” đại số và giải tích 11 nâng cao [13], NLă GQVĐ đ ch h

că đánhă giáă d a trên các d ng bài t p toán trong

ngă t h p xác su t, qua các bài t p này, HS s h că đ ngăkhácănhau.ăĐơyăchínhălƠăm tătrongăcácăcáchăđ

că cáchă GQVĐă theoă nhi u

căđ xu tăđ GV có th đánhăgiáă

nh ng NL khác nhau c aăHS,ăđặc bi t là NL GQVĐătrongămônătoán.

Lu năvĕnăth căsĩăc a tác gi Tr

ngăTh H ng Xiêm, Vận dụng phương pháp

DH nêu và GQVĐ vào DH một số kiến th c c a chương “Chất khí” – Vật lí 10 THPT [23] đưănghiên c u và v n d ngăph th căch

ngăphápăDH nêu và GQVĐ vào DH m t s ki n

ngăắCh tăkhí”ănh m phát huy tính tích c c h c t p và phát tri năt ăduyăsángă

t o c a HS. Ngoài ra còn có các nghiên c uăliênăquanăđ n NL GQVĐ c aăVũăHuyăKì,ălu n vĕnăTh căsĩ,ăĐịnh hướng tìm tòi GQVĐ khi DH một số kiến th c chương các định luật bảo toàn lớp 10 ban cơ bản cho HS dân tộc nội trú [11]; Nguy n Th Bích Ng c, lu n vĕn,ăGóp phần nâng cao hiệu quả DH Hình học 10 trên cở sở phối hợp quan điểm DH GQVĐ và DH kiến tạo [15]ầ 3. M c tiêu c aăđ tài Xơyăd ngăvƠăv năd ngăvƠoăt ăch căDHăcácăch ăđ ăSTEM ph năắNhi tăh c”ăV tălí 10ătheoăh

ngăb iăd

ngăNLăGQVĐ c aăHS.

4. Gi thuy t khoa h c N u sử d ng các ch đ STEM đưăxơyăd ng vào DH ph n ắNhi t h c”ă- V t lí 10 thì s b iăd 5.ăĐ iăt

ngăđ

c NLăGQVĐ, nâng cao ch tăl

ng nghiên c u

ng h c t p c a HS.

5 Ho tăđ ng d y và h c ph năắNhi t h c”ă- V t lí 10ătheoăh GQVĐ c a HS theoăđ nhăh

ng b iăd

ng NL

ng GD STEM.

6. Nhi m v nghiên c u Đ đ tđ

c m c đích nghiên c u, ph i th c hi n nh ng nhi m v nghiênăc uă

sau: - Nghiên c uăc ăs lý lu n v NLăGQVĐ.

- Nghiên c uăđặcăđi m n i dung ki n th c ph năắNhi t h c”.

- Xây d ng khoăt ăli u vào DH ph n ắNhi t h c”.

- Xây d ng các ch đ STEM trong DH ph n ắNhi t h c”.

- Công c đánh giá và th c nghi m s ph m (TNSP) đ đánh giá s phát tri n NL GQVĐ c a HS trong DH ph năắNhi t h c”ă- V t lí 10 theoăđ nhăh 7.ăPh

ng GD STEM.

ngăphápănghiênăc u Đ ăth căhi năcácănhi măv ătrênăsửăd ngăph iăh păcácăph

ngăphápănghiênăc uă

sau: - Phương pháp nghiên lí luận: +ăNghiênăc uăvĕnăki năc aăĐ ng,ăch ăth ăc aăB ăGD vƠăĐƠoăt o. + Nghiên c uăcác tài li uăv ăGD h căvƠătơmălíăh c, ch

ngătrình,ăn iădung SGK,

sách GV, sách bƠiăt păv tălíầ + Nghiên c u c s lí lu n NLă GQVĐ c a HS trong DH v tă lí ă tr

ngă ph

thông. +ă Nghiênă c uă cáchă t ă ch că cácă ho tă đ ngă theoă h

ngă GD STEM DH ph n

ắNhi tăh c” - V tălí 10.

- Phương pháp điều tra, quan sát thực tiễn: +ăNghiênăc uăth căti năho tăđ ngăDH b iăd ăcácătr

ngăNLăGQVĐ; DH ch ăđ ăSTEM

ngăTHPT trênăđ aăbƠnăthƠnhăph ăĐƠăNẵng.

+ Ti n hành kh o sát b ng ph

ng pháp đi u tra, ph

ng pháp ph ng v nă vƠă

đƠmătho iăv iăHS và GV ăcácăTHPT. - Phương pháp TNSP: +ăTi năhƠnhăTNSP đánhăgiáătínhăkh ăthiăvƠăhi uăqu ăc aăchuyên đ b iăd NLăGQVĐ theo đ nhăh

ngăGD STEM bao g m n i dung, ph

ch căDH v ăph n ắNhi tăh c” - V tălí 10.

ngă

ngăpháp,ăhìnhăth căt ă

6 - Phương pháp thống kê toán học: + Sửăd ngăth ngăkêătoánăh căđ ăxửălỦăk tăqu ăTNSP. 8. Ph m vi nghiên c u - N i dung nghiên cứu: Đ ă tƠiă t pă trungă nghiênă c uă xơyă d ngă quyă trìnhă DH ph nă ắNhi tă h c”ă - V tă lí 10ă theoă h h

ngă b iă d

ngă NLă GQVĐ cho HS theoă đ nhă

ngăGD STEM. - Thời gian nghiên cứu: 1/2019 ậ 1/2020.

- Không gian nghiên cứu: M tă s ă tr

ngă THPTă trênă đ aă bƠnă thƠnhă ph ă ĐƠă

Nẵng 9.ăĐóng góp c aăđ tài - Xây d ng các ch đ STEM trong DH ph năắNhi t h c”.

- Đ xu t đ

c quy trình DH theoăh

DH v t lí theoăđ nhăh

ng b iăd

ng NLăGQVĐ c a HS trong

ng GD STEM.

10. C u trúc lu năvĕn Ngoài ph n m đ u và k t lu n, ph l c và tài li u tham kh o, các công trình nghiên c u, lu năvĕnăg măbaăch CH

NGă 1: C ă S

ng:

LÝ LU N V

QUY T V N Đ THEOăĐ NHăH CH

B Iă D

NG GIÁO D C STEM

NGă 2:ă XÂY D NG VÀ T

CH C D Y H C CH

PH N ắNHI T H C”ă- V T LÍ 10 CH

NG NĔNGă L C GI I

NGă3:ăTH C NGHI MăS ăPH M

Đ

STEM

7 CH

NGă1: C ăS

LÝ LU N V B IăD

V NăĐ THEOăĐ NHăH

NGăNĔNGăL C GI I QUY T

NG GIÁO D C STEM

1.1.ăNĕngăl c 1.1.1. Khái niệm năng lực Theo quan ni mătrongăch

ngătrìnhăGD ph thông c a Quebec - Canada thìăắNL

là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ ch c kiến th c, kĩ năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân,… nhằm đáp ng hiệu quả một yêu cầu ph c hợp c a hoạt động trong bối cảnh nhất định” [21].

Trong khoa h cătơmălỦ,ăng

i ta xem “NL là những thuộc tính tâm lý riêng c a

cá nhân, nhờ những thuộc tính này mà con người hoàn thành tốt đẹp một loại hoạt động nào đó ṃc dù phải bỏ ra ít s c lao động nhưng vẫn đạt kết quả cao” [17].

Cũngă theoă quană đi m trên, X.L. Rubinstein chú tr ngă đ n tính có ích c a ho t đ ng, ông coi NL lƠă đi u ki n cho ho tă đ ng có ích c aă conă ng

i: “NL là toàn bộ

những thuộc tính tâm lí làm cho con người thích hợp với một hoạt động có ích lợi xã hội nhất định” [19]. Epsteină&ăHundertă(2002)ăxácăđ nh: “NL là việc sử dụng thường lệ và xác đáng kĩ năng giao tiếp, kiến th c và kĩ năng chuyên môn, khả năng luận lý, các cảm xúc, giá trị và tiến trình xem xét ngẫm nghĩ trong thực tiễn hoạt động hằng ngày vì lợi ích c a cá nhân và c a cộng đồng mà mình đang phục vụ” [20].

Khi nh n m nhăđ n tính m că đíchă vƠă nhơnăcáchăc a NL, Ph m Minh H că đ aăraă đ nhănghĩa:ă“NL chính là một tổ hợp các đ̣c điểm tâm lí c a một con người (còn gọi là tổ hợp thuộc tính tâm lí c a một nhân cách), tổ hợp đ̣c điểm này vận hành theo một mục đích nhất định tạo ra kết quả c a một hoạt động nào đấy” [9].

V y, NL là s tích h p sâu s c gi a ki n th c - kĩănĕng - tháiăđ làm nên kh nĕngă th c hi n m t công vi căchuyênămônăvƠăđ

c th hi n trong th c ti n ho tăđ ng. NL liên

quanăđ nătháiăđ ,ăđ ngăc ,ăkh nĕngăgiúpăcáănhơnăphátătri n ki n th c v ph

ngăth c

ho tăđ ngăvƠăcácăkĩănĕngătrongăm tălĩnhăv c ho tăđ ng nàoăđóăm tăcáchăđ c l p.

1.1.2. Đặc điểm c a năng lực NL là nh ng v năđ khá trừuăt

ng trong tâm lí h c. Tuy còn có nh ng cách hi u

và di năđ t khác nhau, song v c ăb n các nhà tâm lí h căđ u th ng nh t r ng NL có haiăđặcăđi măc ăb n [25].

8 Th nhất: NL th hi nă đặc thù tâm lí, sinh lí khác bi t c a cá nhân, ch u nh h

ng c a y u t bẩm sinh di truy n v mặt sinh h c.

Y u t duy truy n t o ra nh ngăđi u ki năbanăđ uăđ conăng

i có th ho tăđ ng

có k t qu trongălĩnhăv c nh tăđ nh. Tuy nhiên, y u t nƠyăkhôngăquyăđ nh nh ng gi i h n ti n b c a NL mà ch t o nên ti năđ c a s phát tri n NL. Y u t nƠyăđ tri n hay h n ch ph thu căvƠoămôiătr Th hai: NL đ

c phát

ng ho tăđ ng khác nhau.

c hình thành, phát tri nă vƠă đ

c th hi n thông qua các ho t

đ ng c th .

Khiănóiăđ n NL lƠănóiăđ n NL trong m t ho tăđ ng c th c aăconăng không có sẵnătrongăconăng

i. NL

i mà b ng ho tăđ ng và thông qua ho tăđ ngăconăng

chi mălĩnhătriăth c, kinh nghi m, kĩănĕng c a th h điătr

it

c bi n thành NL c a chính

mình.

Th c t nhi u nhà khoa h căcũngăđưăch ng minh r ngăắthiênătƠi,ăchínăm

iăchínă

ph nătrĕmălƠădoălaoăđ ng, ch có m t ph nătrĕmălƠădoăbẩmăsinh”.ăăNh ăv y, ho tăđ ng c a ch th cóăỦănghĩaăquy tăđ nhăđ i v i vi c hình thành và phát tri n NL. 1.2.ăNĕngăl c gi i quy t v năđ 1.2.1. Khái niệm năng lực giải quyết vấn đề Trong quá trình h c t p và làm vi c luôn n y sinh nhi u v năđ c năđ

c gi i

quy t. Vi c gi i quy t m t v năđ nƠoăđóălƠăc m tăquáătrìnhăđòiăh iăconăng

i ph i

v n d ng m t cách linh ho t, sáng t o nh ng ki n th c, kĩănĕng, kinh nghi m v n có c a b n thân.ă Doă đó,ă cách th c và hi u qu GQVĐă c a mỗiă ng nhau. Đi u này ph thu c vào NL GQVĐăc a mỗiăng

iă cũngă cóă s khác

i.

NL GQVĐăcóăth hi u là kh nĕngăgi i quy t có hi u qu m t v năđ nƠoăđó,ă trênăc ăs v n d ng nh ng ki n th c, kinh nghi m, kĩănĕng đưătíchălũy. NL này bao g m các NL thành t nh :ăNL phát hi n v năđ ; NL đ xu t và l a ch n gi i pháp; NL th c hi n gi i pháp và đánhăgiáăk t qu thuăđ NL nƠyăđ

c.

c hình thành và phát tri n thông qua quá trình gi i quy t các v năđ

n y sinh trong quá trình s ng, h c t p, laoăđ ng c a mỗiăng

i.

1.2.2. Năng lực giải quyết vấn đề c a học sinh trong học tập vật lí Ki n th c v t lí trongătr

ng ph thông là nh ng ki n th căđưăđ

căconăng

i

kh ngăđ nh. Tuy v y, chúng luôn m i m đ i v i HS. Quá trình nghiên c u ki n th c

9 m i s th

ng xuyên t o ra nh ng tình hu ngă đòiă h i HS ph iă đ aă raă nh ng ý ki n

m i, gi i pháp m iăđ i v i chính b n thân c a h .

Theo l i DH truy n th ng, GVălƠăng

i thuy tătrình,ăHSălƠăng

i nghe, nh , ghi

chépăvƠăsuyănghĩătheoăkhi n gi d y d đ năđi u, bu n t , ki n th c thiên v lí lu n, ít chúăỦăđ năkĩănĕngăc aăng

i h c,ădoăđóăNL c a HS kém phát tri n, kĩănĕng v n d ng

vào th c t c a HS b h n ch . M căđíchăc a DH GQVĐătrongăv t lí là làm cho HS n m v ng không ch cácăc ăs khoa h c mà chính c quá trình thu nh n các ki n th c và các s ki n khoa h c, s phát tri n NL nh n th c và sáng t o c a HS. Nguyên t c ho tăđ ngăGQVĐăc a HS trong h c t p v t lí là nguyên t c HS t tìm ki m, gi i quy t các s ki n khoa h c, các hi năt

ng,ăđ nh lu t,ăcácăph

ngăphápănghiênăc u khoa h c

và ng d ng ki n th c này vào th c ti năđ i s ng.

Doăđó,ăvi c t ch c cho HS ho tăđ ng tích c c, t l c gi i quy t nh ng nhi m v nh n th căd

is h

ng d n,ăđ nhăh

ng c a GV s b iăd

ng NL GQVĐăchoăHSă

thông qua quá trình h c t p v t lí.

Nh ăv y, NL GQVĐăc a HS trong h c t p v t lí chính là khả năng phát hiện và giải quyết có kết quả những vấn đề nảy sinh trong học tập vật lí, trên cơ sở vận dụng những tri th c, kinh nghiệm, kĩ năng đã có c a HS. NL nƠyăđ

c bi u hi n

các mặt

sau: - Ð ngăc ăh ng thú h c t p: Cóătháiăđ tích c c khi h c t p môn v t lí, th hi n qua tinh th n t giác, có ý th c, trách nhi m khi tham gia gi i quy t các v năđ h c t p.

- Ki n th c, kĩănĕng: + Có kĩănĕng khi ti n hành các ho tăđ ngăGQVĐ; + Đ tăđ

c k t qu phù h p v i yêu c uăđặt raăkhiăGQVĐ;

+ Bi t v n d ng sáng t o và có k t qu trong các tình hu ng, bài toán khác đ ng th i bi t cách v n d ng vào trong th c t cu c s ng; + Bi t phát hi n và sửa ch a sai l m hay th yăđ

c cái hay, sâu s c trong mỗi

gi i pháp. Đ ki mătraăđánhăgiáăm căđ phát tri n NL GQVÐ c a HS trong h c t p v t lí, GV có th (và c n ph i) t o ra cho HS m t s tình hu ng v t lí (không gi ngă yănh ă tình hu ngăđưăh c mà ch có th t

ngăt hoặc khác nhau v hình th c)ăđ HS t tìm

cách gi i quy t. Từ đó,ăd a vào k t qu nƠyăđ đánhăgiáăm căđ phát tri n NL c a HS.

10 1.2.3. Vai trò c a năng lực giải quyết vấn đề trong học tập b môn vật lí - Đ i v i HS: + Giúp HS hi u và n m ch c các n iădungăc ăb n c a b môn v t lí. Ngoài ra HS có th t mình tìm hi u thêm nh m m r ng và nâng cao ki n th c. + Giúp HS v n d ng nh ng ki n th c v t lí vào th c ti năđ i s ng. + Giúp HS hình thành kĩănĕng giao ti p, t ch c, kh nĕngăt ăduy,ătinhăth n h p tác, hòa nh p c ngăđ ng.

- Đ i v i GV: +ăGiúpăGVăđánhăgiáăm t cách chính xác kh nĕngăti păthuăvƠătrìnhăđ t ăduyă v t lí c a HS, t oăđi u ki n cho vi c phân lo i HS m t cách chính xác. Từ đó,ăl a ch n HSăchoăcácăđ i tuy n v t lí,ăđ i tuy n khoa h căkĩăthu tầ +ă Giúpă GVă cóă đi u ki n u n n n nh ng ki n th c sai l ch, không chuẩn xác, đ nhăh

ng ki n th c cho HS. + Giúp GV d dàng bi tăđ

c NL nh n xét,ăđánhăgiá,ăkh nĕngăv n d ng lí lu n

vào th c ti n xã h i c a HS. Từ đơyăđ nhăh

ngăph

ngăphápăGDăt ăt

ng h c t p

cho HS. 1.2.4. Các năng lực thành t và chỉ s hành vi c a năng lực giải quyết vấn đề NLăGQVĐălƠăm t trong nh ng NL chung ch y u c aăconăng

i,ăđ

c c u trúc

g m 3 thành t : - Phát hi n và làm rõ v năđ .

- Đ xu t và l a ch n gi i pháp.

- Th c hi năvƠăđánhăgiáăgi iăphápăGQVĐ.

Bảng 1.1: Các NL thành tố c a NL GQVĐ và chỉ số hành vi tương ng c a HS Thành t Phát hi n và làm rõ v năđ Đ xu t và l a ch n gi i pháp

Ch s hành vi Phân tích tình hu ng.

Phát hi n v năđ .

Bi uăđ t v năđ .

Thu th păthôngătinăcóăliênăquanăđ n v năđ . Đ xu t các gi i pháp.

L a ch n gi i pháp phù h p.

Th c hi năvƠăđánhă Th c hi n gi i pháp.

11 giá gi i pháp

Đánhăgiáăk t qu gi i pháp.

GQVĐ

Nh n th c và v n d ngă ph

ngă phápă hƠnhă đ ng vào b i c nh

m i.

1.2.5. Tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề c a học sinh trong d y học vật lí S phát tri n NL GQVÐ c a HS ch có th đoă đu c thông qua vi că xácă đ nh m căđ thành th oăcácăthaoătác,ăkĩănĕngăkhiăti n hành nh ng ho tăđ ng thành ph n và k t qu đ tăđ

c thông qua ho tăđ ngăđó.

Tuy nhiên, không th đoăc th m căđ thành t o các thao tác và kĩănĕng khi ti n hành nh ng ho tăđ ng thành ph n c a ho tăđ ngăGQVĐăđ đánhăgiáăm căđ phát tri n NL GQVĐăc aăHS.ăA.V.ăPêtrôpxkiăđưăch rõ:ăắTrong quá trình tư duy giải quyết các vấn đề, tính chất c a các thao tác hoạt động phụ thuộc vào mục đích mà các thao tác nói trên huớng tới và vào nội dung c a vấn đề cần giải quyết” [32]. Ð thu n l i cho vi c ắthaoătácăhoá” NL GQVÐ c a HS trong h c t p v t lí, có th tham kh o cách ti p c n c a Rogiers Xavier:ăắNL học tập có thể đuợc cụ thể hoá thành những hoạt động c a HS trên nội dung tri th c trong một loại tình huống có ý nghĩa với các em”ă[33]. Đ xây d ngătiêuăchíăđánhăgiáătôiăđưănghiênăc u các tài li uătrongăn

c và qu c

t cóăliênăquanăđ năNLăGQVĐăc aăHSănh ăd th o Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể trong chương trình GD phổ thông mới (B GDăvƠăđƠoăt o, 2015) [5],ăđánhăgiáă NLăGQVĐăchoăHSătrongăChương trình phân tích và đánh giá c a PISA (Pisa, 2012) [6], bài báo Xây dựng thang đo và bộ công cụ đánh giá NL GQVĐ c a HS qua DH dự án c a nhóm tác gi PhanăĐ ng Châu Th y, Nguy n Th Ngân [22] đ đ xu t các ch s hành vi c aăNLăGQVĐ. Ti păđ n, tôi ti n hành mô t các bi u hi n và m căđ bi u hi n c a các ch s hành vi. K t qu là tiêuăchíăđánhăgiáăNLăGQVĐăc a HS

b ng 1.2.

Bảng 1.2: Tiêu chí đánh giá NL GQVĐ c a HS trong DH vật lí.

M căđ bi u hi n ậ Gánăđi m

Thành

Ch s

t

hành vi

1. Phát

1.1.

hi n và

tích

làm rõ

hu ng

v năđ

M c 1 (1ăđi m)

M c 2 (2ăđi m)

Phân Ch aă bi t phân Phơnătíchăđ

M c 3 (3ăđi m)

c tình Phơnă tíchă đ

tình tích tình hu ng hu ng nh ngă ch aă hu ng đ phát hi n v n đ yăđ đ .

m t

logic,ăđ yăđ .

c tình cách

12 1.2.

Phát Ch aă phátă hi n Phát hi năđ

hi n v năđ

đ

c v năđ .

đ

nh ngă

c v n Phát hi nă đ

c v n

cònă đ nhanh, nh y,ăđ y

ch m,ăch aăđ yăđ . đ .

1.3. Bi uăđ t Ch aă bi uă đ t Bi uă đ t v nă đ v năđ

đ

c v năđ .

Bi uă đ t v nă đ

ch aă rõă rƠng,ă cònă logic,ăđ yăđ . thi u sót.

2.1. th p

Thu Ch aă bi t xác Thu th păđ thông đ nh và thu th p s

tin có liên các 2.ăĐ xu t và l a ch n

c m t Thu th pă đ

thông tin liên đ các thông tin liên

tin quanăđ n v năđ .

thông

quan v năđ . liên quan. gi i đ

c gi i Đ xu tă đ

logic.

có ít nh t 1 gi i

gi i pháp

c nhi u

c gi i pháp pháp nh ngă ch aă gi iă phápă trongă đóă

GQVĐ.

pháp.

quan tr c ti p làm c ăs đ GQVĐ.

2.2.ă Đ xu t Ch aă đ aă raă Đ xu tă đ các

că đ y

pháp rõ ràng, logic.

2.3.

L a Không

ch n Gi i pháp hi u qu , Gi i pháp hi u qu ,

ch n

gi i đ

pháp

phù phù h p.

c gi i pháp nh ngă khôngă kh

kh thi.

thi.

h p.

3.1. hi n

Th c Ch aă th c hi n Bi t gi i đ

3. Th c hi n và đánhă

3.2.ă

hi n Th c hi năđ

c gi i

c gi i pháp nh ngălƠmăch aăt t phápă theoă đúngă quyă

GQVĐ.

pháp.

th c

quyătrìnhăGQVĐ.

Đánhă Ch aă đánhă giáă Nh nă raă đ

c s

trình.

Nh nă raă đ

c s

giá k t qu

đ

gi i pháp.

phápă đưă th c không phù h p c a phù h p c a gi i

c

v

gi i phù

hoặc phù h p hoặc không

gi iă phápă nh ngă phápă vƠă cóă Ủă t

hi n.

giá gi i

h p

ng

ch aă rõă rƠngă vƠă c i ti n.

pháp

ch aăcóăỦăt

GQVĐ

ng c i

ti n.

3.3.

Nh n Khôngănêuăđ

th c và v n v năđ t d ng

c Nêuă đ

ngăt .

t

ngă t

c v nă đ

Nêuă đ

nh ngă t

ch aă đ aă raă gi i đ

ngă t c

c v nă đ vƠă đ aă raă gi i

pháp

13 ph

ngă

phápăđúng.

pháp

hành

đ ng

vào

b i

đúng.

c nh

m i.

Bảng 1.3: Thang đánh giá NL thành tố GQVĐ c a HS trong DH Vật lí M căđ

Đi m cho

Đ chênh l ch

Kho ng gi i h n

bi u hi n

từng m căđ

thangăđo

đi m cho m i m căđ

M c1

1ăđi m

M c2

2ăđi m

M c3

3ăđi m

Đ chênh l chăthangăđoăđ Đ ăchênhăl chăthangăđoă=ă - Các m căđ đ tăđ

Từ 1ăđ năd 0,67ăđi m

Từ 1,67ăđ năd

i 1,67 i 2,33

Từ 2,33ăđ n 3 c tính theo công th c: Đi măt iăđaă-ăĐi măt iăthi u S ăm căđo

ă=ă

3ă-ă2 ăảă0,67 3

c v NL GQVĐăc a HS:

+ M c cao: HS có NL GQVĐăt tălƠăđ t từ 2,33 đ nă3ăđi m. + M c trung bình (TB): HS có NL GQVĐăTB n uăđ t từ 1,67 đ n 2,33 đi m. + M c thấp: HS không có NL GQVĐăhoặcăcóănh ngăy u kém n u đi măd

i 1,67.

Bảng 1.4. Hệ số cho các phương pháp đánh giá Ph

ngăphápăđánhăgiá

H s

1.ăĐánhăgiáăđ ngăđ ng qua các ho tăđ ng (PH L C 2.1, 2.2)

1

2.ăĐánhăgiáăđ ngăđ ng s n phẩm ho tăđ ng c a HS.

2

3.ăĐánhăgiáăNL thành t GQVĐ (B ng 1.2)

3

1.3. Giáo d c STEM 1.3.1. Khái niệm giáo d c STEM GD STEMătrongătr

ng trung h călƠăquanăđi m DH đ nhăh

ng phát tri n NL

HS thu căcácălĩnhăv c Khoa h c, Công ngh , Kỹ thu t và Toán h c.

Các ki n th c và kĩănĕng v Khoa h c, Công ngh , Kỹ thu t và Toán h căđ

c

t ch c DH tích h p theo ch đ nh m giúp HS v n d ng ki n th căđ GQVĐăth c ti n mang l i hi u qu và có giá tr .

14 STEM là cách vi t l y ch cáiă đ u tiên trong ti ng Anh c a các từ: Science, Technology, Engineering, Maths.

Science (Khoa học): g m các ki n th c v V t lí, Hóa h c, Sinh h c và Khoa h c TráiăĐ t nh m giúp HS hi u v th gi i t nhiên và v n d ng ki n th căđóăđ gi i quy t các v năđ khoa h c trong cu c s ng hàng ngày.

Technology (Công nghệ): phát tri n kh nĕngă sử d ng, qu n lý, hi uă vƠă đánhă giá công ngh c a HS, t oă c ăh iă đ HS hi u v công ngh đ nào, nhăh

c phát tri nă nh ă th

ng c a công ngh .

Engineering (Kỹ thuật): phát tri n s hi u bi t

HS v cách công ngh đangăphátă

tri n thông qua quá trình thi t k kỹ thu t, t oăc ăh iăđ tích h p ki n th c c a nhi u môn h c, giúp cho nh ng khái ni m liên quan tr nên d hi u. Kỹ thu tăcũngăcungăc p cho HS nh ng kĩănĕng đ v n d ng sáng t o c s Khoa h c và Toán h c trong quá trình thi t k cácăđ iăt

ng, các h th ng hay xây d ng các quy trình s n xu t.

Maths (Toán học): phát tri n t

HS kh nĕngăphơnătích,ăbi n lu n và truy năđ t ý

ng m t cách hi u qu thông qua vi c tính toán, gi i thích, các gi i pháp gi i quy t

các v năđ toán h c trong các tình hu ngăđặt ra.

Thu t ng STEMăđ

c dùng trong hai ng c nhăkhácănhauăđóălƠăng c nh GD

và ng c nh ngh nghi p. Đ i v i ng c nh GD, STEM nh n m nhăđ n s quan tâm c a n n GD đ i v i các môn h c Khoa h c, Công ngh , Kỹ thu t và Toán h c.ăQuanătơmăđ n vi c tích h p các môn h c trên g n v i th c ti năđ nâng cao NL choăng đ

c hi u và di n gi i

nhƠătr

i h c. GD STEM có th

nhi u c pă đ nh :ă chínhă sáchă STEM,ă ch

ngătrìnhă STEM,ă

ng STEM, môn h c STEM, bài h c STEM, ho tăđ ng STEM. Đ i v i ng c nh ngh nghi p,ăSTEMăđ

c hi u là ngh nghi p thu căcácălĩnhă

v c Khoa h c, Công ngh , Kỹ thu t và Toán h c.

1.3.2. Vai trò c a giáo d c STẠM trong giai đo n hiện nay c păđ ch

ngătrìnhăGDăph thông, GD STEM vừaăcóăvaiătròăthúcăđẩy GD

cácălĩnhăv c Khoa h c, Công ngh , Kỹ thu t và Toán h c, vừa th hi năph ti p c n liên môn, phát tri n NL và phẩm ch tăng

ngăphápă

i h c.

Ngoài ra, GD STEM trang b cho HS nh ng kĩănĕng phù h păđ phát tri n trong th kỷ 21. B kĩănĕng th kỷ 21ăđ

c tóm t t g m nh ng kĩănĕng chính:

15 - T ăduyăph n bi n và kĩănĕng GQVĐ.

- Kĩănĕng traoăđ i và c ng tác.

- Tính sáng t o và kĩănĕng phát ki n.

- Vĕnăhóaăcôngăngh và thông tin truy n thông.

- Kĩănĕng làm vi c theo d án.

- Kĩănĕng thuy t trình.

Nh ng HS theo h c theo cách ti p c n GD STEMăđ u có nh ngă uăth n i b t nh :ăki n th c khoa h c, kỹ thu t, công ngh và toán h c ch c ch n, kh nĕngă sángă t o,ăt ăduyălogic,ăhi u su t h c t p và làm vi căv

t tr iăvƠăcóăc ăh i phát tri n các kĩă

nĕng m m toàn di năh nătrongăkhiăkhôngăh gây c m giác nặng n , quá t iăđ i v i HS. V i HS ph thông, vi c theo h c các môn h c STEM còn có nhă h c c t i kh nĕngăl a ch n ngh nghi păt

ngălai.ăKhiăđ

ng tích

c h c nhi u d ng ki n th c

trong m t th tích h p, HS s ch đ ng thích thú v i vi c h c t păthayăvìătháiăđ e ng i hoặc tránh né m tălĩnhăv cănƠoăđó,ătừ đóăs khuy năkhíchăcácăemăcóăđ nhăh

ng t t

h năkhiăch n chuyên ngành cho các b c h căcaoăh năvƠăs ch c ch n cho c s nghi p v sau.

1.3.3. M c tiêu giáo d c STEM GD STEM bao g m các m c tiêu: - Phát triển các NL đ̣c thù c a các môn học thuộc về STEM cho HS Đóă lƠă nh ng ki n th c, kĩă nĕng liênă quană đ n các môn h c Khoa h c, Công ngh , Kỹ thu t và Toán h c.ăTrongăđóăHS bi t liên k t các ki n th c Khoa h c, Toán h că đ gi i quy t các v nă đ th c ti n. HS bi t sử d ng, qu n lý và truy c p Công ngh . HS bi t v quy trình thi t k và ch t o ra các s n phẩm.

- Phát triển các NL cốt lõi cho HS GD STEM nh m chuẩn b cho HS nh ngăc ăh iăcũngănh ătháchăth c trong n n kinh t c nh tranh toàn c u c a th k 21. Bên c nh nh ng hi u bi t v cácălĩnhăv c Khoa h c, Công ngh , Kỹ thu t, Toán h c, HS s đ

c phát tri năt ăduyăphêăphán,ăkh

nĕngăh pătácăđ thành công - Định hướng nghề nghiệp cho HS GD STEM s t o cho HS nh ng ki n th c, kĩănĕng mang tính n n t ng cho vi c h ct p

các b c h căcaoăh năcũngănh ăchoăngh nghi pătrongăt

ngălaiăc a HS. Từ

16 đó,ăgópăph n xây d ng l căl

ngălaoăđ ng có NL, phẩm ch t t t,ăđặc bi tălƠălaoăđ ng

trongălĩnhăv c STEM nh măđápă ng m c tiêu xây d ng và phát tri năđ tăn

c.

1.3.4. Ch đề STEM Ch đ DH STEMătrongătr DH đ

ng trung h c (g i t t là ch đ STEM) là ch đ

c thi t k d a trên v năđ th c ti n k t h p v i chuẩn ki n th c, kĩănĕng c a

các môn khoa h cătrongăch

ngătrìnhăph thông. Trong quá trình DH, GV t ch c cho

HS làm vi c nhóm, sử d ng công ngh truy n thông và hi năđ i, công c toán h căđ t o ra s n phẩm có tính ng d ng th c t , phát tri n kĩănĕng vƠăt ăduyăc a HS. Ch đ STEM c năđ m b o các tiêu chí: GQVĐ th c ti n, ki n th c trong ch đ thu călĩnhăv căSTEM,ăđ nhăh

ng ho tăđ ng ậ th c hành, làm vi c nhóm. C th :

- Ch đề STEM hướng đến giải quyết các vấn đề trong thực tiễn V n d ng ki n th căSTEMăđ gi i quy t các v năđ th c ti n chính là m c tiêu c a DH theoăquanăđi m GD STEM. Do v y, ch đ STEM không ph iălƠăđ gi i quy t các v năđ mangătínhăt

ngăt

ng và xa r i th c t mƠănóăluônăh

các v nă đ , các tình hu ng trong xã h i, kinh t ,ă môiă tr ph

ngăđ n gi i quy t

ng trong c ngă đ ngă đ a

ngăc a h cũngănh ătoƠnăc u.

- Các kiến th c trong lĩnh vực STEM để GQVĐ Tiêu chí này nh măđ m b oătheoăđúngătinhăth n GD STEM,ăquaăđóăm i phát tri n

đ

c nh ng NL chuyên môn liên quan Khoa h c, Kỹ thu t, Công ngh , Toán h c.

- Ch đề STEM định hướng hoạt động – thực hành Đ nhăh

ng ho tăđ ng ậ th c hành là m t tiêu chí c aăquanăđi m GD STEM

nh m hình thành và phát tri n NL k t h p lý thuy t và th c hành cho HS.ăĐi u này s giúp HS cóăđ

c nh ng ki n th c từ kinh nghi m th c hành ch không ph i ch từ lý

thuy t. B ng cách xây d ng các bài gi ng theo ch đ và d a trên trên th c hành, HS s hi u sâu v lý thuy t, nguyên lý thông qua các ho tăđ ng th c t .

- HS làm việc nhóm để thực hiện ch đề STEM Trên th c t có nh ng ch đ STEM v n có th tri n khai cá nhân. Tuy nhiên, làm vi c theo nhóm là hình th c làm vi c phù h p trong vi c gi i quy t các nhi m v ph c h p g n v i th c ti n. Làm vi c theo nhóm là m t kĩănĕng quan tr ng trong th kỷ 21, bên c nhăđóăkhiălƠmăvi c theo nhóm, HS s đ các nhu c u giao ti p chia s Ủăt

căđặtăvƠoămôiătr

ng và cùng nhau phát tri n gi i pháp.

ngăthúcăđẩy

17 1.3.5. Phân lo i ch đề STEM (1) Dựa trên các lĩnh vực STEM tham gia GQVĐ - Ch đ STEMăđ yăđ : HS v n d ng ki n th c c a c b nălĩnhăv căSTEMăđ GQVĐ.

- Ch đ STEM khuy t: HS v n d ng ki n th c ít nh t hai trong b nălĩnhăv c STEMăđ GQVĐ.

(2) Dựa trên phạm vi kiến th c để GQVĐ STEM - Ch đ STEMăc ăb năđ

c xây d ngătrênăc ăs ki n th c thu c ph m vi các

môn Khoa h c, Công ngh , Kỹ thu t và Toán h cătrongăch Các s n phẩm c a ch đ STEMă nƠyă th th

ngă đ

ngătrìnhăGD ph thông.

ngă đ nă gi n, bám sát n i dung SGK và

c xây d ngă trênă c ă s các n i dung th c hành, thí nghi mă trongă ch

ngă

trình GD ph thông.

- Ch đ STEM m r ng có nh ng ki n th c n măngoƠiăch

ngătrìnhăGD ph

thông và SKG. Nh ng ki n th că đóă HS ph i t tìm hi u và nghiên c u từ tài li u chuyên ngành. S n phẩm STEM c a lo iăhìnhănƠyăcóăđ ph c t păcaoăh n.

(3) Dựa vào mục đích DH - Ch đ STEM DH ki n th c m iăđ

c xây d ngătrênăc ăs k t n i ki n th c

c a nhi u môn h c khác nhau mà HS ch aăđ

c h c (hoặcăđ

vừa gi i quy tăđ

c tri th c m i.

c v năđ và vừaălĩnhăh i đ

- Ch đ STEM DH v n d ngăđ đ

c xây d ngătrênăc ăs nh ng ki n th c HS đưă

c h c. Ch đ STEM d ng này s b iăd

th c ti n. Ki n th c lý thuy tăđ

c h c m t ph n). HS s

ng cho HS NL v n d ng lý thuy t vào

c c ng c và kh c sâu.

1.3.6. Quy trình thiết kế ch đề STEM Quy trình thi t k ch đ STEM bao g m 6 b

• B

c:

c 1: L a ch n ch đ STEM

Đ xácăđ nh ch đ STEM, GV có th l a ch n m t trong hai cách sau: Cách 1: Xây d ng m ch n i dung ch đ trongăch

ngătrìnhă(c ăs khoa h c)

→ăL a ch n ch đ STEMăđ v n d ng ki n th c vào GQVĐ th c ti n. Đ ch n ch đ STEM theo cách này, GV c n ph i: - Xácăđ nh m c tiêu c a ph n/ăch

ngătrongămônăV t lí.

- Xácăđ nh các m ch n i dung có th g n v i các s n phẩm ng d ng th c ti n.

18 - Phân tích các s n phẩm ng d ngăvƠăxácăđ nh ki n th c các môn thu călĩnhă v căSTEMăđ GQVĐ.

- Đặt tên cho ch đ STEM. Cách 2: Xu t phát từ v nă đ th c ti nă →ă L a ch n ch đ STEM nh m xác đ nh ki n th călƠmăc ăs khoa h cătrongăch

ngătrìnhăđ GQVĐ th c ti n.

Đ l a ch n ch đ GD STEM theo cách này, GV c n ph i: - Xácăđ nh v năđ th c ti n g n li n v i môn v t lí.ăĐơyălƠătìnhăhu ng có v n đ , có th là các ng d ng trong cu c s ng h ngăngƠy,ăconăng

i c n gi i quy t m t

công vi cănƠoăđó,ăthôiăthúcăHSătìmăhi u và th c hi năđ đápă ng nhu c u.ăNóăcũngăcóă th là yêu c u c aăđ nhăh

ng ngh nghi p,ăđòiăh i HS gi i quy t nh m tr i nghi m

m t s nhi m v c a ngh nghi pănƠoăđóătrongăth c t .

- Xácăđ nh n i dung môn v t lí liên quan v năđ th c ti n.

- Xácăđ nh ki n th c các môn thu călĩnhăv căSTEMăđ GQVĐ.

- Đặt tên cho ch đ GD STEM. Vi c l a ch n ch đ GD STEM, GV có th th c hi n theo m t trong hai cách đưă nêuă trênă tùyă thu c vào từng n i dung hoặc tình hình th c ti n c aă đ aă ph Trong quá trình l a ch n, GV có th phátă huyă Ủă t

ng.ă

ng sáng t o c a HS khi khuy n

khíchă HSă đ xu t và th o lu n l a ch n v nă đ STEM. Xu t phát từ th c ti n cu c s ng xung quanh, sau khi tìm hi u th c tr ng, ti năhƠnhăđi u tra, th o lu n nhóm và tham kh o từ nhi u ngu năt ăli u, HS s đ aăraănhi uăỦăt

ng ch đ GD STEM h p

d n khác nhau. Từ đó,ăl a ch n ra nh ng ch đ sáng t o, thi t th c ph c v cho cu c s ng h ng ngày.

• B

c 2:ăXácăđ nh m c tiêu c a ch đ GD STEM

- Mục tiêu:ăXácăđ nhăđ HS c năh

c các m c tiêu ki n th c,ăkĩănĕng,ătháiăđ và NL mà

ng t i sau khi th c hi n ch đ GD STEM.

- Cách tiến hành: * Về kiến th c: Trình bày v n i dung ki n th c HS h căđ

c thông qua ch đ .

+ă Xácă đ nh m că đ nh n th c c a HS theo thang nh n th c Bloom c i ti n: Bi t, hi u, v n d ng,ăphơnătích,ăđánhăgiá,ăsángăt o. + Sử d ngăcácăđ ng từ hƠnhăđ ngăđ vi t m c tiêu sao cho các m c tiêu có th l

ngăhóaăvƠăđánhăgiáăđ

c.

19 * Về kĩ năng: Trình bày nh ngăkĩănĕngăc aăHSăđ

c hình thành thông qua th c

hi n các ho tăđ ng h c t p trong ch đ GD STEM. M cătiêuăkĩănĕngăxácăđ nh g m nhómăkĩănĕngăt ăduy,ănhómăkĩănĕngăh c t păvƠănhómăkĩănĕngăkhoaăh c. * Về thái độ: Trình bày v nh ngătácăđ ng c a vi c th c hi n các ho tăđ ng h căđ i v i nh n th c, giá tr s ngăvƠăđ nhăh v iăconăng

i,ăthiênănhiên,ămôiătr

ng hành vi c a HS. C năxácăđ nh rõ ý th căng

ih c

ng, ý th c trong h c t păvƠăt ăduyăkhoaăh c.

* Các NL chính cần hướng tới: các NL mà HS trong quá trình khám phá tri th c và v n d ng vào gi i quy t các v năđ th c ti n, t o ra các s n phẩm có giá tr th c t .

CácăNLăh • B

ng t iăth

ngălƠăNLăGQVĐ,ăNLăsángăt o, NL h p tác.

că3:ăXácăđ nh các v năđ c n gi i quy t trong ch đ GD STEM

- Mục tiêu: Xây d ngă đ

c b câu h iă đ nhă h

ng ph c v cho t ch c ho t

đ ng STEM. - Cách tiến hành: +ăXácăđ nh các v năđ c n gi i quy t trong ch đ GD STEM. + Xây d ng các n i dung c th c n sử d ngăđ GQVĐ. +ăT

• B

ngă ng v i mỗi v năđ trênăđặt ra các câu h iăđ nhăh

ng có liên quan.

că4:ăXácăđ nh các n i dung c th c n sử d ngăđ GQVĐătrongăch đ

STEM - Mục tiêu: Xây d ng các n i dung c th trong từng môn h că liênă quană đ n từng v năđ .

- Cách tiến hành: Tìm hi u xem trong môn V t lí, Toán h c, Hóa h c, Công ngh , Sinh h cầăcóănh ng n i dung nào liênăquanăđ n ch đ .

• B

c 5: Thi t k ho tăđ ng h c t p

- Mục tiêu: Xácăđ nh ti n trình ho tăđ ng trong DH c a ch đ GD STEM. - Cách tiến hành: +ăXácăđ nhăđi u ki n t ch c ho tăđ ng: không gian (l p h c,

nhà, phòng thí

nghi m,ăc ăs s n xu tầ),ăth i gian t ch c ho tăđ ng. +ăXácăđ nhăcácăph

ngăpháp vƠăkĩăthu t DH ch đ oăđ t ch c ho tăđ ng: DH

GQVĐ,ăDH khám phá, DH d án, DH h pătácầ; m nhăghép,ăkhĕnătr i bàn, b năđ t ă duyầ +ăXácăđ nhăph

ngăti n t ch c ho tăđ ng.

20 +ă Xácă đ nhă cácă b

c th c hi n ho tă đ ng: nêu rõ các thao tác ti n hành ho t

đ ng.

• B

c 6: Thi t k các tiêu chí và b công c ki mătra,ăđánhăgiáăHS

- Mục tiêu:ăĐánhăgiáăs n phẩm và s h p tác trong ho tăđ ng h c t p c a HS. - Cách tiến hành: + Thi t k phi uăđánhăgiáăs n phẩm: Xây d ngăcácătiêuăchíăđánhăgiáă→ăPhơnă ph iăđi m h p lí cho từng ch tiêuă→ăThi t l p phi uăđánhăgiá. + Thi t k phi uăđánhăgiáăho tăđ ng nhóm: Xây d ng các ch tiêuăđánhăgiáă→ă Phân ph iăđi m h p lí cho từng ch tiêuă→ăHoƠnăthƠnhăphi uăđánhăgiá.

1.4. B iăd

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ c a h c sinh thông qua d y h c ch đ

STEM 1.4.1. Thực tr ng c a việc b i dưỡng năng lực giải quyết vấn đề c a học sinh thông qua d y học ch đề STEM Trong nh ngănĕmăqua,ăd GV đưănh n th căđ

i s ch đ o c a B Giáo d căvƠăĐƠoăt o, đ iăngũă

c tính c p thi t c a vi căđ i m iăph

phát tri n NL cho HS nói chung và b iă d

ngăphápăDH, nh t là DH

ng NL GQVĐ c a HS nói riêng. Tuy

nhiên, khi tri n khai vào th c t s gơyăkhôngăítăkhóăkhĕnăđ i v i các th yăcôăcũngănh ă s b ng đ i v i HS. Cùng v iăđó,ăGD STEM còn khá m i m đ i v i n n GD Vi t Nam khi m i ch đ

c thử nghi m m tă vƠiă nĕmă g nă đơy.ă Bi n pháp tri n khai GD

STEM hi năch aăcóăs đ ng b gi a các nhà GD, v n còn r t nhi u tranh cãi v cách tri n khai các mô hình GD theoăđ nh h h

ng GD STEM. Vi c tri n khai DH theoăđ nh

ng GD STEM có hi u qu hay không, vai trò c aăđ iăngũăGV là c c kì quan tr ng.

Chínhă đ iă ngũă GV s quy tă đ nh tr c ti pă đ n n iă dungă vƠă ph

ngă phápă gi ng d y

cũngănh ănh ng chi năl

c th c hi n bài h c c th trong từng b i c nh c th nh m

đ m b o m c tiêu GD đ

căđặt ra. Chính vì v y, vi c tìm hi u s hi u bi t c a các nhà

GD v b iăd

ng NL GQVĐăcũngănh ăb iăd

GD STEM là h t s c c n thi tăđ có th đ nhăh

ng NL GQVĐăthôngăquaăđ nhăh ngăđ

ng

c vi c xây d ng và tri n khai

có hi u qu nh t.

- Mục tiêu điều tra: +ă Đánhă giáă nh n th c c a GV v DH phát tri n NL GQVĐă vƠă DH theoă đ nh h

ng GD STEM.

21 + Tìm hi u ý ki n c a GV v kh nĕngătri n khai vi c b iăd

ng NL GQVĐă

cho HS thông qua DH STEM. + Tìm hi u ý ki n c a HS v NLă GQVĐă vƠă t m quan tr ng c aă NLă GQVĐă trong h c t păvƠăđ i s ng.

- Đối tượng điều tra: Kh o sát GV và HS c a các tr

ng THPT.

- Phương tiện điều tra: Sử d ng m t b ng câu h i m nh m kh o sát nh năđ nh c a th y cô v t ch c DH b iă d

ngă NLă GQVĐă theoă đ nhă h

ng GD STEM và các câu h i tr c nghi m

kh o sát ý ki n c a HS v GDăSTEM,ăNLăGQVĐăvƠăt m quan tr ng c aăNLăGQVĐă trong h c t p,ăđ i s ng.

B ng câu h iăđ

c trình bày g m 2 ph n:

Ph n I. Thông tin chung c aăng

iăđ

c kh o sát g m: b môn gi ng d y,ăđ nă

v công tác và s nĕm công tác trong ngành (đ i v iăGV)ăvƠătr

ng, l pă(đ i v i HS)

Ph n II. Ph n câu h i chính bao g m các câu h i xoay quanh ch đ b iăd NL GQVĐ theoăđ nhăh

ng

ng GD STEM.

- Nội dung phiếu điều tra (phụ lục).

- Kết quả điều tra Qua k t qu kh o sát 25 GV và 254 HS ph ĐƠă Nẵng, cho th y vi c b iă d STEM còn nhi u h n ch c năđ

m t s tr

ngăTHPTătrênăđ a bàn thành

ngă NLă GQVĐă c a HS thông qua DH ch đ

căquanătơmăvƠăgiúpăđ k p th iă đ h

ng t i vi c

GD toàn di n cho HS. ❖ Đ i với GV:

78,32%ăGVăđưăti p c năcũngănh ătìmăhi u v GD STEM và 83,21 % GV bi tăđ n DH phát tri năNLăGQVĐ,ăcácăGVănƠyăđaăph năđ u

trìnhăđ th căsĩănênăcóăcáiănhìnă

kháchăquanăđ n GD STEM, DH phát tri n NL và DH phát tri năNLăGQVĐ.ăĐaăs GV đánhăgiáăDH phát tri n NL nóiăchungăvƠăNLăGQVĐănóiăriêngăcóăvaiătròăquanătr ng và r t c n thi tăđ i v i HS hi n nay. Tuy nhiên,ăch aăcóăGVănƠoăápăd ng DH các ch đ STEM và DH phát tri năNLăGQVĐăchoăHSăvƠoăquáătrìnhăDH. Qua kh o sát, tôi nh n th y các GV gặp ph i m t s khóăkhĕnănh ăsau:

22 - Đaăph n GV ti p c n v i GD STEM và DH phát tri năNLăGQVĐăthôngăquaă tìm hi uătrênăinternet,ăch aăcóăm t bu i t p hu n nào v các v năđ này t i thành ph ĐƠăNẵngăđ GV gi iăđápăth c m c và th c hành.

- Khôngăđ m b o m c tiêu DH chính khóa khi t ch c DH STEM và DH phát tri n NL. Hi n t i, m c tiêu DH chính khóa yêu c u cao v ki n th c hàn lâm và v n d ng lý thuy t vào gi i bài t p.ăNh ngăDH ch đ STEM và phát tri n NL yêu c u kh nĕngăv n d ng ki n th c vào th c ti n.

- DH ch đ STEM và phát tri n NL c n nhi u th i gian cho các ho tă đ ng nh ngăquỹ th i gian chính khóa có h n nên không th áp d ng. ❖ Đ i với HS: Đaăs HSăđ

c kh oăsátăch aătừng nghe hoặc bi tăđ n GD STEM.

Kho ng 68,42% HS cho r ngăNLăGQVĐălƠăNLăbẩm sinh nên không c n ph i t p luy n, n u sinh ra v năđưăkhôngăthôngăminhăthìădùăcóăc g ng v n không th thay đ iăđ

c gì. Còn 31,57% HS cho r ng y u t bẩm sinhăch aăph i là y u t quy tăđ nh

đ năNLăGQVĐăc a mỗiăng

i, mà NL ch y uăđ

c hình thành và phát tri n trong

ho tăđ ng và thông qua ho tăđ ng.

Ph n l năHSăch aăn măđ

căph

ngăphápăchungăđ gi i quy t m t v năđ (có

t i 60,29% HS), kĩănĕng GQVĐăc a các em còn y u và ch m.ăDoăđó,ăkhiăgặp ph i các v năđ ph c t păcácăemăth

ng d b m tăph

ngăh

ng, không bi tănênălƠmăgìătr

c,

lƠmăgìăsauăvƠălƠmănh ăth nào.

Nhi u HS hi nănayăcóăsuyănghĩăđ nătr đ

ngălƠăđ ti p thu ki n th c, ch c n hi u

c các ki n th c trong SGK và bi t cách v n d ng ki n th căđóăvƠoăgi i bài t p là

đ . B i các em cho r ngănh ăv y là có th lƠmăđ là có th l yăđ

c các bài ki mătra,ăhayăxaăh năn a

c nh ng b ng c p mà các em cho là c n thi t. R t ít HS ý th căđ

c

t m quan tr ng c a vi c h căđ n s phát tri n các NL c a b năthơnănh ăNLăGQVĐ,ă NL h p tác, NL giao ti pầ H u h tăcácăemăđ u có mong mu n t mình có th gi i quy tăđ

c các v năđ

mà các em gặp ph i trong h c t păcũngănh ătrongăđ i s ng h ngăngƠy,ănh ngănhi u em l i không tin vào kh nĕngăc a b n thân. Ch cóă11%ăHSătinăt lƠmăđ

ng mình có th

căđi u này, n u h c g ng h c h i và rèn luy n các kĩănĕng GQVĐăvƠăv n

d ng nó m t cách linh ho t, sáng t o vào từng v năđ c th . Có 49,76% HS tin mình

23 cũngăcóăth lƠmăđ

căđi u này n u có s tr giúp từ bên ngoài. Còn l i 39,23% HS

không tin vào NL c a b năthơn.ăDoăđóăHSăth

ngăcóăsuyănghĩănh v aiăđóălƠmăthayă

mình. Vì v y, khi gặp ph i m t v năđ gìăh iăkhóăkhĕnăcácăemăth

ng t ra lo l ng,

lúng túng và tìm cách lẩn tránh mặc dù v n đ đóăn m trong kh nĕngăc a các em.

Khi nói v môn v t lí, có t i 73,21% HS cho r ng v t lí là môn h c khô khan, ch y u là h c lí thuy t và gi i bài t p, không có gì thú v hay c n thi t cho cu c s ng c a h . Các em cho r ng v t lí là môn h c khó, ph c t p, nhàm chán không liên quan gìăđ n công vi c c a h sau này. Vì v y, khi gặp ph i m t v năđ gìăcóăliênăquanăđ n v t lí cácă emă th

ng có nh ng bi u l c m xúc và hành vi r tă khácă nhau,ă cóă ng

c m th y lo l ng, chán n n,ăkhôngădámăđ i mặt,ănh ngăcũngăcóăng

i

i l i ch p nh n

vƠă coiă đóă lƠă m t nhi m v ph i làm ch ch ng có h ng thú gì c .ă Doă đó,ă h u h t nh ngăHSăđ u trông ch vào câu tr l i c aăGVăh nălƠăt tìmăcáchăGQVĐăđ chi m lĩnhăki n th c. Còn l i 21,05% HS là có ý th c trong vi c nghiên c u gi i quy t các v năđ mƠăGVăđặt ra b i h cho r ng v t lí là môn h c th c s thú v , nó g n li n v i m i hi năt

ng x y ra trong cu c s ng h ng ngày.

Bên c nhăđó,ăcũngăcóăm t s HS l iăcóăsuyănghĩăvi c rèn luy n kĩănĕng hay phát tri năNLăGQVĐăđ làm gì, không có cũngăch ng sao, nó có nhăh

ngăgìăđ n k t qu

h c t păđơu.ăĐi u này s gây tr ng i r t l n cho vi c t ch c, thu hút s chú ý, n l c c a các em vào ho tăđ ngăGQVĐ.

1.4.2. Biện pháp b i dưỡng năng lực giải quyết vấn đề c a học sinh thông qua d y học ch đề STEM 1.4.2.1. Hình thành thái độ tích cực bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh - Mô tả biện pháp: Đ b iă d đ

c

ngă đ

că NLă GQVĐă trongă h c t p cho HS, các GV ph iă kh iă d y

HS tính h ng thú, tích c c, ch đ ng tìm hi u và b iăd

thân. Cách th c t o h ngăthú,ătháiăđ tích c căchoăHSătr đ ngăc ,ănhuăc u b iăd

ngăNLăGQVĐăđúngăđ n

ng NL này cho b n

c h t ph i hình thành, GD

HS. Nhu c u,ăđ ngăc ălƠăn iăkh iă

ngu n c a tính t giác, tính tích c c, ch đ ngăvƠăthúcăđẩyăHSăcóătháiăđ thích c c rèn luy năNLăGQVĐătrongăh c t p.ăĐ ngăc ăb iăd nhiên có mà c n ph iăđ

ngăNLăGQVĐătrongăh c t p không t

c xây d ng,ăhìnhăthƠnhătrongăquáătrìnhăHSăđiăsơuăchi mălĩnhă

24 tri th c v i s h

ng d n c a GV. GV ph i giúp HS hi uăđ

căvaiătrò,ăỦănghĩaăc a NL

GQVĐăđ i v i h c t p, cu c s ng và ngh nghi p c a b năthơnătrongăt

ngălai.

- M c tiêu biện pháp: Bi năphápăđ aăraănh m t oăđ ngăc ,ăh ng thú cho HS thông qua vi c sử d ng các kinh nghi m, tri th căđưăcóăđ gi i quy t các mâu thu nătrongăquáătrìnhăGQVĐ.ăTừ đó, HS th yăđ

c t m quan tr ng c a vi c b iăd

ngăNLăGQVĐătrongăh c t păvƠăđ i s ng.

- Cách thực hiện: + Tĕngăc

ng sử d ng tình hu ng có v năđ đ t o mâu thu n nh n th c, t o

nhu c uăGQVĐăchoăHS. GV có th t o tình hu ng có v năđ đ t o mâu thu n nh n th c cho HS d a trên nguyên t c sau: D a vào s không phù h p gi a ki n th căđưăcóăc a HS v i yêu c uăđặt ra cho HS khi gi i quy t nhi m v m i.

D a theo nguyên t c này có th nêu ra ba cách t o ra các tình hu ng có v năđ .

1. Có th t o ra mâu thu n nh n th c cho HS khi ki n th căHSăđưăcóăkhôngăphùă h pă(khôngăđápă ngăđ tình hu ngă đ

c) v iăđòiăh i c a nhi m v h c t p hoặc v i th c t .

c sử d ngă th

đơyă

ng là nh ng tình hu ng không phù h p (tình hu ng

kh ng ho ng, b t c) hoặc tình hu ng b t ng (tình hu ng ng c nhiên).

2. Có th t o ra mâu thu n nh n th c cho HS khi HS l a ch n trong nh ng con đ

ng có th có m tăconăđ

ng duy nh t b oăđ m vi c gi i quy tăđ

c nhi m v đặt

ra. Khiăđóăxu t hi n tình hu ng l a ch n hoặc tình hu ng bác b (ph n bác).

3. Có th t o ra mâu thu n nh n th c khi HS ph i tìm các ng d ng c a ki n th c trong h c t p, trong th c ti n hoặc tìm l i gi iăđápăchoăcơuăh i "t iăsao”. + Sử d ng h pălí,ăđúngăth iăđi măcácăph

ngăti n DH hỗ tr cho HS trong vi c

phát hi năvƠăGQVĐ.

Trong quá trình DH nói chung và DH v t lí nóiăriêng,ăph đưăch ng t vai trò to l n c a mình

ngăti n DH (PTDH)

t t c các khâu: t oăđ ngăc ,ăh ng thú h c t p

c a HS; cung c p các d li u th c nghi m hoặc ki m ch ng các ki n th c v các khái ni m,ăđ nh lu t v t lí, mô ph ng các hi năt

ng, quá trình v t lí viămô,ăđ c p các ng

d ng c a các ki n th c v t lí trongăđ i s ng và kỹ thu t; ...

Theo lý lu n DH hi năđ i, PTDH hỗ tr ho tăđ ng c a GV và HS

t t c các

giaiăđo n c a ti nătrìnhăGQVĐ, các PTDH đóngăvaiătròăquanătr ng trong vi c hỗ tr

25 ho tăđ ng nh n th c c aăHSăcũngănh ăho tăđ ng c a GV. Nó không nh ng t oăđ ng c ăh ng thú cho HS mà còn giúp cho quá trình phát hi n và gi i quy t v năđ

c nhanh

chóng và d dƠngăh n.

1.4.2.2. Rèn luyện hệ thống kĩ năng giải quyết vấn đề cho học sinh - Mô t bi n pháp: Đ nhăh

ngăchungăđ rèn luy n h th ng kĩ nĕngăGQVĐăchoăHSălƠăt ch c các

ho tă đ ng DH d a trên s chuy n t i từ nh ng tình hu ng th c t hoặc sử d ng h th ng bài t p ng d ng vào gi i quy t các v năđ g n v i th c t cu c s ng. Khuy n khích và t oă c ă h iă choă HSă đ h

c th hi n kh nĕngă c a mình thông qua vi că đ nh

ng cho HS th c hi n t tăcácăgiaiăđo năGQVĐ.ăSauăkhiăđ

HS s tích luỹ đ

c rèn luy n nhi u l n,

c kinh nghi m, có s nh y c m trong vi c phát hi năvƠăGQVĐ.ăLúcă

đó,ăHSăs th hi năđ

c m căđ tinh vi, thành th o khi th c hi n các kĩănĕng đó.

- M c tiêu bi n pháp: Bi n pháp này rèn luy n cho HS h th ngă kĩănĕngăGQVĐ.ă Khiăđưă thƠnhăth o cácăkĩănĕngăGQVĐ,ăHSăs không b lúng túng, m tăph

ngăh

ngăkhiăGQVĐ.

- Cách th c hi n: + Rèn luy năkĩănĕngăphátăhi n v năđ cho HS thông qua vi căđ nhăh

ng cho

HS huyăđ ng tri th căđ ti p c n, khai thác các tình hu ng có v năđ ti n t i nh n bi t, phát hi n ra các bi u hi n tr căquanăcóăliênăquanăđ n v năđ . + Rèn luy n kĩănĕng xácăđ nh b n ch t c a v năđ cho HS thông qua vi căđ nh h

ng cho HS thu th p, phân tích các thông tin, d ki n c a tình hu ngăđ xácăđ nh

m i quan h bên trong và nh ng bi u hi n bên ngoài c a s v t hi năt đi m chung gi a các s v t, hi năt

ng,ătìmăraăđặc

ng.

+ Rèn luy n cho HS kĩă nĕng di nă đ t v nă đ b ng vi c t p luy n cho HS sử d ng ngôn ng , kí hi u v t lí đ di năđ t các n i dung, các v năđ v t lí t o thu n l i cho vi c GQVĐ. + Rèn luy n kĩănĕng đ xu t các gi i pháp cho HS. + Rèn luy n kĩă nĕng l a ch n gi i pháp t iă uă choă HS thông qua vi că đ nh h

ng cho HS phơnătíchă uăvƠănh uănh t.

căđi m c a từng gi iăphápăđ tìm ra gi i pháp t i

26 + Rèn luy n kĩănĕng t ch c th c hi n theo gi iăphápăđưăl a ch n cho HS thông qua vi căđ nhăh

ng cho HS xây d ng k ho chăhƠnhăđ ng phù h p v iăcácăđi u ki n

khách quan và ch quan c a v năđ c n gi i quy t. + Rèn luy n kĩă nĕng đánhă giáă hi u qu c a vi c th c hi n gi i pháp cho HS thông qua vi căđ nhăh

ng cho HS th c hi năđánhăgiáătheoăquyătrìnhăc th .

1.4.2.3. Đổi mới, phối hợp và vận dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề trong học tập cho học sinh - Mô t bi n pháp: Theoă quană đi m lý lu n DH thì vi c ph i h p và v n d ng có hi u qu các ph

ngăphápăDH tích c c không nh ng giúp HS n m v ng ki n th c mà còn t oăđi u

ki nă đ HS tích c c ch đ ng tham gia vào các ho tă đ ng h c t p,ă kíchă thíchă đ

c

h ng thú h c t p c a HS. - M c tiêu bi n pháp: Ph i h p và v n d ngă cácă ph

ngă phápă DH tích c c không ch t oă đ ngă c ,ă

h ng thú h c t p cho HS mà còn t oă đi u ki n giúp HS d dàng phân tích các tình hu ngătrongăquáătrìnhăGQVĐ.

- Cách th c hi n: Đ v n d ng có hi u qu cácăph th

ngăphápă DH tích c c thì GV ph iălƠăng

ng xuyên c p nh t, tích c c nghiên c u, tìm hi uăđ n măđ

n i dung c a m t s ph

i

c b n ch t, vai trò và

ngă phápă DH tích c c;ă đ ng th i kh ngă đ nhă đ

cs c n

thi t và có ý th c tích c c, t giác, sáng t o khi v n d ng chúng vào quá trình DH. Bên c nhă đó,ă GVă c nă cĕnă c vào n i dung bài h c, th i gian th c hi n và m c tiêu phát tri n NL GQVĐăchoăHSăđ nghiên c u và l a ch năcácăph

ngăphápăDH vừa có

tác d ng tích c c hóa ho tăđ ng nh n th c c a HS, vừa t oăđi u ki n cho HS rèn luy n h th ng kĩănĕng GQVĐ.ăă Trongăđó,ăGVăc n chý ý v n d ng có hi u qu ph

ngăphápăDH GQVĐăb ng

vi c thi t k bài h c thành m t chuỗi tình hu ng có v năđ và s p x p theo trình t h p lí, t oă đi u ki nă đ HS tham gia tích c c vào quá trìnhă GQVĐă quaă đóă giúpă HSă rènă luy n h th ng kĩănĕng GQVĐ m t cách hi u qu .

1.4.2.4. Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá năng lực giải quyết vấn đề c a học sinh

27 - Mô t bi n pháp: Đánhă giáă lƠă m t khâu quan tr ng trong quá tình DH nói chung và quá trình đánhăgiáăNLăGQVĐăchoăHSănóiăriêng.ăVìăv y, th c hi nă đ i m iă cáchăđánhăgiáăNLă GQVĐăh p lí s cóăđ

c nh ng k t lu n chính xác v trìnhăđ NL c aăng

đóăcóăth phân lo i HS, giúpăđi u ch nh n iădungăvƠăph

i h c, từ

ngăphápăDH, h c t p nh m

giúpăđ HSăthƠnhăcôngăh nătrongăh c t p.

- M c tiêu bi n pháp: Bi năphápănƠyăgiúpăđánhăgiáăHSăm t cách t ngăquátăh n,ăkhôngăch đánhăgiáăv ki n th cămƠăcònăđánhăgiáăv s phát tri n NL c a HS. - Cách th c hi n: Đ ki mătra,ăđánhăgiáăNLăGQVĐăc a HS, c n: + Giao nhi m v h c t păchoăHSăvƠăđánhăgiáăNLăGQVĐătrongăh c t p c a HS d a trên các tiêu chí, m căđ bi u hi n c a NL này. + Xây d ng công c đánhăgiáăphùăh p v i n i dung ki m tra. Các phi uăđánhă giá ph iăđ c a mỗiăng tr

c thi t k trìnhăbƠyăđ năgi n và khoa h c, ph iăđánhăgiáăđ

c m căđ NL

i sau khi h c xong. Các tiêu chuẩn,ătiêuăchíăđánhăgiáăph iăđ

c khi th c hi năđ HSăđ nh h + Ti năhƠnhăđoăl

ngăđ

c công b

c m c tiêu bài h c.

ng các d u hi uăđóăđ đánhăgiáăm căđ đ tăđ

c v các yêu

c uăđặt ra, bi u th b ngăđi m s . + Phân tích, so sánh các thông tin nh nă đ

c v i các yêu c uă đặt ra r iă đánhă

giá, xem xét k t qu h c t p c a HS, xem xét m că đ thành công c aă ph gi ng d y c aăGVăđ từ đóăc i ti n, kh c ph c nh ngănh

ngă phápă

căđi m.

+ C n ti n hành ki nătra,ăđánhăgiáăNLăGQVĐătrongăh c t p m tăcáchăth

ng

xuyên. + L a ch n ph i h p nhi u hình th căđánhăgiá:ătr c nghi m, t lu n, v năđáp,ă th c hành. +ăTrongăquáătrìnhăđánhăgiáăNLăGQVĐătrongăh c t p cho HS, c n tuân th các nguyên t c c aăđánhăgiáălƠăđ m b o tính khách quan, công b ng, toàn di n, h th ng, công khai, GD và phát tri n.

28 + GV c n t oăđi u ki n cho HS t đánhăgiáăvƠăđánhăgiáăl n nhau trong nhóm cùng t p luy n, cùng th c hành (d

i hình th c nh n xét, x p lo iă sauă đóă m i quy

đi m thì tính khách quan s caoăh n).

1.4.3. Quy trình b i dưỡng năng lực giải quyết vấn đề c a học sinh thông qua d y học ch đề STEM Đ b iă d

ngă NLă GQVĐă choă HSă thôngă quaă DH ch đ STEM, vi c thi t k

các ch đ đóngăvaiătròăquanătr ng, quy tăđ nhăđ n s thành công c a ho tăđ ng. Từ đó,ătaăcóăcácăđ nhăh

ng thi t k ch đ STEM nh ăsau:

- Định hướng 1: Các ch đ STEMăh thi t k saoăchoăđ m b o th c hi năđ vƠătháiăđ c năđ tăđ

ng vào b iăd

ngăNLăGQVĐăph iăđ

c

c m c tiêu phát tri n nh ng ki n th c,ăkĩănĕngă

c thông qua môn h c,ăđ ng th iăNLăGQVĐăc aăHSăcũngăngƠyă

m t phát tri n.

- Định hướng 2: Các ch đ STEM ph i th hi n tính kh thi, có th th c hi n đ

c trong quá trình DH. - Định hướng 3: Các ch đ STEM ph iăh

choăng

ng t i vi cătĕngăc

i h c, phát huy t iăđaătínhătíchăc c,ăđ c l păchoăng

ng ho tăđ ng

i h c.

- Định hướng 4: Các ch đ STEM ph iăđ m b o tính th ng nh t bi n ch ng gi a phát tri năNLăGQVĐăvƠăhi u qu h c t p.ăCóănghĩaălƠăkhiăth c hi n các ch đ STEM này hi u qu h c t p c a HS ph iăđ

cănơngăcaoăvƠăNLăGQVĐăc aăHSăđ

c

phát tri n.

Quy trình thi t k ch đ STEM nh m b iăd

• B

ng NLăGQVĐ c a HS nh ăsau:

c 1: Lựa chọn ch đề STEM.

Cĕnăc vào n i dung ki n th cătrongăch

ngătrình môn h c và các hi năt

ng,

quá trình g n v i các ki n th căđóătrongăt nhiên; quy trình hoặc thi t b công ngh có sử d ng c a ki n th căđóătrongăth c ti nầ đ l a ch n ch đ c a bài h c.

Trong quá trình l a ch n ch đ , GV có th khuy n khích HS th o lu năvƠăđ xu t ch đ STEM nh m phát huy kh nĕngăphátăhi n, bi uăđ t v năđ và tính sáng t o c a HS. Đ kh iăd y h ng thú h c t p cho HS, các ch đ STEM ngoài các ki n th c trongăch

• B

ngătrìnhăGDăc n ph i liên h chặt ch đ n th c t đ i s ng. c 2: Xác định NL GQVĐ hiện tại c a HS và mục tiêu c a ch đề.

29 Sau khi l a ch n đ

c ch đ STEM, GV c n tìm hi u

th iăđi m hi n t i NL

GQVĐăc aăHSăđangă m căđ nƠoăđ xácăđ nh m c tiêu và xây d ng các ho tăđ ng trong ch đ phù h p v iătrìnhăđ HS. Vi c tìm hi uăNLăGQVĐăc a HS có th b ng nhi u hình th cănh ăthôngăquaăbƠiăki m tra hoặcăđánhăgiáăquaăquáătrìnhăDH th c t ầ M c tiêu c a ch đ c năxácăđ nh rõ v ki n th c,ăkĩănĕng,ătháiăđ và các NL chính c năh

ng t i. Vi căxácăđ nh rõ m c tiêu c a ch đ đóngăvaiătròăh t s c quan

tr ng trong vi căđ nhăh • B

ng n i dung và xây d ng các ho tăđ ng h c t p.

c 3: Xác định các vấn đề cần giải quyết trong ch đề STEM. Xây dựng bộ

câu hỏi định hướng Khiăđưăch năđ

c ch đ c a bài h căvƠăxácăđ nhătrìnhăđ NLăGQVĐăc a HS,

GVăxácăđ nh v năđ c n gi i quy tăđ giao cho HS th c hi n sao cho khi GQVĐ đó,ă HS ph i h căđ

c nh ng ki n th c,ăkĩănĕngăc n d yătrongăch

ngătrìnhăđưăđ

cl a

ch n hoặc v n d ng nh ng ki n th c,ăkĩănĕngăđưăbi tăđ xây d ng bài h c.

T

ngă ng v i mỗi v năđ , GV c năđặt ra các câu h iăđ nhăh

Vi c thi t k b câu h iă đ nhă h h

ng có liên quan.

ngă đóngă vaiă tròă c c kì quan tr ng vì nó s đ nh

ngăt ăduyătrongăcácătìnhăhu ng v năđ theo ti n trình xây d ng ki n th c. H th ng

các câu h i bao g m: - Câu h i kích thích HS có nhu c u ki n th căđ GQVĐ.

- Câu h iăđ nhăh

ng n i dung ki n th c c n xác l p.

- Câu h i yêu c uă xácă đ nh các gi i pháp tìm tòi, xác l p ki n th c c n xây d ng, v n d ng.

- Câu h i yêu c u di năđ tăchínhăxác,ăcôăđ ng ki n th c xác l păđ

c.

- Câu h i yêu c u v n d ng ki m tra ki n th căđưăxácăl p.

Trong quá trình này, vi c thử nghi m ch t oătr

c các nguyên m u có th hỗ

tr r t t t quá trình xây d ng ch đ . Qua quá trình xây d ng, GV có th hình dung cácăkhóăkhĕnăHSăcóăth gặp ph i,ăcácăc ăh i v n d ng ki n th căđ GQVĐăcũngănh ă xácăđ nhăđ • B

căđúngăđ n các tiêu chí c a s n phẩm. c 4: Xác định các nội dung, hoạt động cụ thể để bồi dưỡng NL GQVĐ

trong ch đề STEM. Cĕnăc nhi m v , m c tiêu vƠ n i dung ch

ngătrình GD, GV c năxácăđ nh n i

dung ki n th c thu c môn v t lí cũngănh ăcácămônăthu călĩnhăv c STEM phù h p v i

30 ch đ . Từ đóăxơyăd ng m ch n i dung g n li n v i m t ng d ng th c t hoặc m t hi năt

ng trongăđ i s ng. M c tiêu có th đ tăđ

c hay không ph thu c vào vi c xác

đ nhăđ yăđ và h p lí nh ng n i dung và hình th c c a ho t đ ng.

Cĕnăc vào từng ch đ , các m c tiêu b iăd

ng thành t NLăGQVĐ, GV d a

trênăcácăđi u ki n hoàn c nh c th c a l p, c aănhƠătr đ nhăph

• B

ngăpháp,ăph

ng và kh nĕngăc aăHSăđ xác

ngăti n và hình th c c a ho tăđ ng phù h p.

c 5: Thiết kế hoạt động học tập.

Trongăb

c này, c năxácăđ nh:

+ Có bao nhiêu ho tăđ ng c n th c hi n? N i dung mỗi ho tăđ ng ra sao? + Ti n trình, quỹ th i gian cho các ho tăđ ng và yêu c u c năđ tăđ

c c a HS

sau mỗi ho tăđ ng? + Phân chia công vi c c th cho t , nhóm và các cá nhân.

Mỗi ho tăđ ng h c c năđ

c thi t k rõ ràng v m căđích,ăn i dung, s n phẩm

h c t p mà HS ph i hoàn thành, NL c n phát tri n và m căđ NL HS c năđ tăđ mỗi ho tă đ ng. Các ho tă đ ng có th đ tr

c t ch c c

c sau

trong và ngoài l p h c (

nhà và c ngăđ ng). N uăcóăđi u ki n, GV c n thi t k bài h căđi n tử trên

ng,

m ngăđ h

ng d n, hỗ tr ho tăđ ng h c c a HS bên ngoài l p h c.

Sauă đóă rà soát, ki m tra l i n i dung và trình t c a các ho tă đ ng, th i gian th c hi n cho từng ho tăđ ng. Xem xét tính h p lí, kh nĕngăth c hi n và k t qu c n đ tăđ

c. N u phát hi n nh ng sai sót hoặc b t h p lí c n k p th iăđi u ch nh. Cu i

cùng, hoàn thi n b n thi t k ch

ngătrìnhăho tăđ ng và c th hóaăch

ngătrìnhăđóă

b ngăvĕnăb n.ăĐóălƠăgiáoăánăt ch c ho tăđ ng.

• B

c 6: Thiết kế các tiêu chí và bộ công cụ kiểm tra, đánh giá HS.

Đ i v i các s n phẩm trong quá trình h c, c năxácăđ nh rõ tiêu chí c a các s n phẩmănƠy,ăđơyălƠăcĕnăc quan tr ngăđ đ xu t gi thuy t khoa h c/ gi iăphápăGQVĐ/ă thi t k m u s n phẩm. Cácătiêuăchíăcũngăph iăh

ng t i vi căđ nhăh

ng quá trình h c

t p và v n d ng ki n th c n n c a HS ch không nên ch t pătrungăđánhăgiáăs n phẩm v t ch t.

NLăGQVĐăc a HS có th đánhăgiáăthôngăqua: quan sát, các bài ki m tra và s n phẩm trong quá trình h c t p. D aăvƠoăđóăGVăđi u ch nh l i các ch đ và quá trình

31 d y phù h p v i từngăđ iăt

ngăHS,ăđ m b oăNLăGQVĐăc aăHSăđ

c b iăd

ng, phát

tri n.

K t lu năch Trongă ch d

ngă 1,ă lu nă vĕnă đưă ti n hành nghiên c uă c ă s lí lu n c a vi c b i

ngăNLăGQVĐătheoăđ nhăh - Ch

ngă1

ng GD STEM, tôi nh n th y:

ngă trìnhă ti p c n NL yêu c u HS bi t gi i quy t các v nă đ n y sinh

trong h c t p.ăDoăđó,ăđ i v i b môn v t lí c n phát tri n NL GQVĐ cho HS nh m t o ra th h đápă ng nhu c u th iăđ i m i.

- V i nh ngă uăđi m c a GD STEM thì GD STEM là m t trong nh ngăph pháp DH giúp b iăd

ngă

ng NLăGQVĐăc a HS.

- Đ tƠiăcũngăđưăđiăsơuăb sung m t s v năđ v NL GQVĐ trong DH v t lí, theoă đóă đ b iă d

ng NL GQVĐ c a HS thông qua vi c rèn luy n kĩă nĕng cho HS.

Bên c nhăđó,ăđ tƠiăcũngăđưăphơnătíchăt m quan tr ng c a vi c phát tri n NL GQVĐ cho HS trong DH v tălíăđ làm n i b t tính c p thi t c aăđ tƠi,ăđ xu tăđ bi n pháp góp ph n b iă d d

ng NL GQVĐ c a HS và xây d ngă đ

c quy trình b i

ngăNLăGQVĐăc a HS thông qua DH ch đ STEM. - D a vào vi că đi u tra th c tr ng b iă d

h

cm ts

ng GD STEM

tr

ng NL GQVĐ c a HS theoă đ nh

ng THPT hi n nay tôi nh n th y: NL GQVĐ c a HS ch y u

m c y u và TB,ăGVăch aăth c hi n nghiêm túc vi c t ch căDHătheoăh tri n NL GQVĐ c a HS. Bên c nhăđóăph

ngăphápăDH ch y u v n là thuy t trình.

- Từ nh ng v năđ trên tôi nh n th y vi c b iăd đ nhăh trongăch

ng phát

ng NL GQVĐ cho HS theo

ng GD STEM là c n thi t. T t c nh ngăc ăs nghiên c u, lí lu năđưăphơnătíchă ngănƠyăs đ

c v n d ngăđ thi t k các ch đ STEM nh m b iăd

GQVĐăc a HS trong ph năắNhi t h c”ăậ V t lí 10 thu căch

ng NL

ngă2ăc a lu năvĕnănƠy.

32 CH

NGă2:ăXÂY D NG VÀ T

CH C D Y H C CH Đ STEM PH N

ắNHI T H C”ă- V T LÍ 10 2.1.ăĐặcăđi m, c u trúc n i dung ki n th c ph n Nhi t h c 2.1.1. Đặc điểm chung c a phần Nhiệt học Nhi t h c là m t trong hai n iădungăc ăb n c aăch N uănh ăph năắC ăh c”ăđ

c trình bày ch y uătheoăquanăđi măvĩămôăthìă ph năắNhi t

h c”,ăcácăn i dung ki n th căđ đi mănĕngăl

ngătrìnhăV t lí l p 10 THPT.

c trình bày d aătrênă3ăquanăđi m:ăvĩămô,ăviămôăvƠăquană

ng. C th ,ăquanăđi măvĩămôăđ

c sử d ngăđ truy năđ t các ki n th c

nh ăđ nh lu t Bôi-l ăậ Ma-ri- t,ăđ nh lu t Sac-l ,ătrongăđóăph t

ngătrìnhătr ng thái khí lí

ng là s t ng h p từ các s ki n th c nghi m (TN).ăQuanăđi m vi mô khi nghiên c u

v ch t r n, l ng, khí, s dínhă nĕngă l

tăvƠăkhôngădínhă

t, hi năt

ng mao d nầăQuanăđi m

ng khi nghiên c u v các nguyên lý c a nhi tă đ ng l c h c.ă Nh ă v y,ă đi m

khácănhauăc ăb n khi gi i thích các hi năt

ng nhi t so v i các hi năt

ngăc ălƠăcácăhi n

t

ng nhi tă đ

t

ngătácăgi a các nguyên tử, phân tử và tính ch t chuy năđ ng c a các h t c u t o.

c gi i thích d a vào c u trúc phân tử c a các v t, ph thu c vào l c

Nh ăv y, vi c chuy n từ nghiên c uăc ăh c sang nghiên c u nhi t h c là m t giaiăđo n m i có tính ch t nguyên t c trong ho tăđ ng nh n th c, trong s hình thành và phát tri n th gi i quan v t lí, th gi i quan khoa h c c a HS. 2.1.2. Cấu trúc n i dung kiến thức c a phần Nhiệt học

Hình 2.1. Sơ đồ cấu trúc nội dung kiến th c phần Nhiệt học NHI T H C

CH T KHÍ

C ăS C A NHI TăĐ NG L CH C

Thuy tăđ ng h c phân tử ch t khí

N iănĕngăvƠă s bi n thiên n iănĕng

Cácăđ nh lu t th c nghi m

Ph ngă trình tr ng thái

Các nguyên lý c a nhi t đ ng l c h c

CH T R N VÀ CH T L NG. S CHUY N TH Ch t r n và bi n d ng c ,ăs n vì nhi t

Ch t l ng và các hi năt ng b mặt

S chuy n th c a các ch t

33 Chương “Chất khí” trình bày v c u t o ch t, n i dung thuy tăđ ng h c phân tử ch t khí; đặcăđi m c aăkhíălíăt v iăkhíălíăt

ng; quáătrìnhăđ ng nhi t,ăđ ngătích,ăđ ngăápăđ i

ngăvƠăcácăđ nh lu t TN t

NgoƠiăraăch

ngă ng; ph

ngătrìnhătr ngătháiăkhíălíăt

ng.

ngăcònăđ c păđ n khái ni m nhi tăđ tuy tăđ i.

Chương “Cơ sở c a nhiệt động lực học” đ c p v n iănĕngăvƠăs bi n thiên n iănĕng,ăcácănguyênălíăc a nhi tăđ ng l c h c.

Chương “Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể” trình bày v c u trúc tinh th , đặcă đi m c a ch t r n k t tinh và ch t r nă vôă đ nh hình; bi n d ngă c ă vƠă s n vì nhi t c a v t r n;ăđ nh lu t Húc v bi n d ngăđƠnăh i c a v t r n; các hi năt mặt c a ch t l ngănh ăhi năt

ngădínhă

t, khôngădínhă

t, hi năt

ng b

ng mao d n; s

chuy n th c a các ch tănh ăs nóng ch y,ăđôngăđặc,ăbayăh i,ăng ngăt , s sôi;ăđ ẩm không khí.

Theo m ch n i dung ki n th c c aăcácăch HSăđ

c ti p xúc m t cách có h th ng v i v t lí vi mô, các em đ

cách có h th ng từ b n ch t hi năt ng

ng,ăcó th nóiăđơyălƠăl năđ u tiên

ngăđ n s th hi n

các hi năt

cd nd tm t ngăđ năl hoặc

c l i. H u h tă cácă đ nh lu t quan tr ngă lƠă cácă đ nh lu t th c nghi m, có liên

quan nhi uăđ n các hi năt

ng th c t và nh ng ng d ng r t quan tr ngătrongăđ i

s ngăvƠătrongăkĩăthu t.ăCácăđặcăđi m này r t thích h p cho vi c t o các tình hu ng có v nă đ đ xây d ng ti n trình DH theoă h

ng b iă d

ng NL GQVĐă choă HSă b ng

DH STEM. 2.2. Đ nhăh b iăd

ng m t vài ch đ STEM trong ph n ắNhi t h c”ă- V t lí 10 nh m

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ cho h c sinh M c tiêu DH ph nă ắNhi t h c”ă ậ V t lí 10 và m c tiêu GD STEM có nhi u

đi măt

ngăđ ng v i nhau, c haiăđ uăh

ng HS v n d ng nh ng ki n th căđưăh c vào

th c t . Xét v n i dung, ph năắNhi t h c”ăậ V t lí 10ănhìnăd

iăgócăđ STEM cho

th y: - Khi h c t p ph năắNhi t h c”ăậ V t lí 10,ăHSăđ

c trang b nh ng ki n th c v

c u t o ch t,ăcácăđ ng qu trình,ăcácăđ nh lu t th c nghi m, n iănĕng,ăcácănguyênălíăc a nhi tăđ ng l c h c, các quá trình chuy n th c a ch tầăĐơyălƠăn i dung v Khoa h c (S).

34 - HS v n d ng nh ng hi u bi t v Công ngh đ tìm hi u nguyên t c ho tăđ ng, ch n l c thông tin từ nhi u ngu n, tham kh oă cácă môă hìnhă đưă từngă đ

c thi t k ầă

ĐơyălƠăn i dung v Công ngh (T).

- HSăđ

c trang b ki n th căvƠăkĩănĕngăv quy trình ch t o các s n phẩm d

ánầăĐơyălƠăn i dung thu c v Kĩăthu t (E).

- HSă đ

c trang b nh ngă kĩă nĕngă t

ngă t

ng và d ngă hìnhă khôngă giană đ

thi t k mô hình khinh khí c u, mô hình c u trúc tinh th . V n d ng ki n th c Toán h căđ tínhătoánầ ĐơyălƠăn i dung thu c v Toán h c (M).

Từ nh ng phân tích trên cho th y, n i dung c a ph năắNhi t h c”ăậ V t lí 10 và GD STEM có nhi uă đi m chung. Mặt khác, h u h tă cácă đ nh lu t quan tr ng trong ch

ngălƠăcácăđ nh lu t TN, có liên quan nhi uăđ n các hi năt

ng th c t và nh ng

ng d ng r t quan tr ngătrongăđ i s ngăvƠăkĩăthuơt.ăCácăđặcăđi m này r t thích h p cho vi c t o ra các tình hu ng có v năđ đ xây d ng ti n trình DH theoăh

ng b iăd

ng

NLăGQVĐăchoăHS. Từ nh ng nghiên c uăđưătrìnhăbƠyă trên,ătôiăxinănêuăraăđ nhăh

ng cho các ch

đ STEMăđưăxơyăd ng. C th : Ch đ 1: Thi t k mô hình khinh khí c u.

- Kiến th c: N iă nĕngă c a ch tă khí,ă đ bi n thiên n iă nĕngă c a h , nguyên lý I nhi tăđ ng l c h c, hi năt

ngăđ iăl uăc a ch tăkhí,ătĕngăn iănĕngăc a h b ng hình th c

truy n nhi t, công th c tính nhi tăl

ng, bi u th c nguyên lý I nhi tăđ ng l c h c.

- Sản phẩm: Mô hình khinh khí c u.

Ch đ 2: Ch t o n n.

- Kiến th c: S nóng ch y và s đôngăđặc, các y u t

nhăh

ngăđ n s h p th

nhi t c a m t v t, bi u th c tính nhi t nóng ch y, s ph thu c c a nhi t nóng ch y vào kh iăl

ng c a ch t r n.

- Sản phẩm: Sáp n n và sáp parafin.

Ch đ 3: Ch t o máy ch ngăc t n

c b năthƠnhăn

c s ch.

- Kiến th c: S ng ngăt và s bayăh i, các y u t

nhăh

ngăđ n s h p th

nhi t c a m t v t, bi u th c tính nhi t hóaă h i,ă s ph thu c c a nhi tă hóaă h iă vƠo kh iăl

ng c a ch t l ng.

- Sản phẩm: Máy ch ngăc t n

c bẩnăthƠnhăn

c s ch.

35 Ch đ 4: Ch t oăđ ngăc ăSterling.

- Kiến th c: N i nĕngăc a ch tăkhí,ăđ bi n thiên n iănĕngăc a h , nguyên lý I và II nhi tăđ ng l c h c,ăph

ngătrìnhătr ngătháiăkhíălíăt

ng, đ ngăc ănhi t, công th c

tính hi u su t c aăđ ngăc ănhi t.

- Sản phẩm: Đ ngăc ăSterling.

Ch đ 5: Thi t k thí nghi m v hi u ng nhà kính.

- Kiến th c: N iănĕngăc a ch tăkhí,ăđ bi n thiên n iănĕngăc a h , nguyên lý I nhi tăđ ng l c h c, b c x nhi t, thayăđ i n iănĕngăc a h b ng b c x nhi t.

- Sản phẩm: Thí nghi m mô ph ng hi u ng nhà kính.

Ch đ 6: Thi t k m t s mô hình c u trúc tinh th .

- Kiến th c: Ch t r n k t tinh, c u trúc tinh th mu iăĕn,ăthanăchì,ăkimăc - Sản phẩm: Mô hình c u trúc tinh th mu iăĕn,ăthanăchì,ăkimăc

ng.

ng.

Ch đ 7: Thi t k d ng c thí nghi m s n dài c a v t r n.

- Kiến th c: S n dài c a v t r n, công th cătínhăđ n dài c a v t r n, ng d ng s n dài c a v t r nătrongăđ i s ngăvƠăkĩăthu t.

- Sản phẩm: B d ng c thí nghi m s n dài c a v t r n.

2.3. Thi t k ch đ STEM trong ph n ắNhi t h c”ă- V t lí 10 nh m b iăd

ng

nĕngăl c gi i quy t v năđ cho h c sinh.

Từ nh ng nghiên c uă đưă nêuă STEM nh m b iăd

trên,ă tôiă đưă v n d ng thi t k m t s ch đ

ngăNLăGQVĐăc a HS. C th :

- Ch đề 1: Thi t k mô hình khinh khí c u (KKC) (Bài 33: Các nguyên lí c a nhi tăđ ng l c h c).

- Ch đề 2: S n xu t n n (Bài 38: S chuy n th c a các ch t).

- Ch đề 3: Ch t o máy ch ngă c t n

c bẩnă thƠnhă n

c s ch (Bài 38: S

chuy n th c a các ch t).

2.3.1. Ch đề 1: Thiết kế mô hình khinh khí cầu I. M c tiêu: 1. Kiến thức: - Nêuăđ - Ch raăđ

c khái ni m n iănĕng,ăkíăhi uăvƠăđ năv . căhaiăcáchălƠmăthayăđ i n iănĕngălƠătruy n nhi t và th c hi n công.

- TrìnhăbƠyăđ

c các ki n th c v nguyên lý I nhi tăđ ng l c h c.

36 - V n d ngăđ nĕngăl

c ki n th c v đ iăl u,ăs n vì nhi t c a ch t khí, chuy n hóa

ngầăđ ch t o KKC. 2. Kĩ năng: - Thi t k b n v mô hình KKC. - Thuy t minh v b n v vƠăph - Gia công và ch t oăđ

ngăánăthi t k .

c KKC phù h p v iăph

ngăánăthi t k .

- V n hành, thử nghi m và c i ti năđ KKC có th bayăđ

c cao và kh ng gặp

s c trong quá trình bay.

- Làm vi c nhóm, thuy t trình, l ng nghe, b o v ý ki n cá nhân.

3. Thái đ : + Nhi tătình,ăhĕngăháiăthamăgiaăcácăho tăđ ng. + Hòa nhã, có tinh th n trách nhi m v i nhi m v c a nhóm. +ăĐ aăraăcácăỦăki năcáănhơnăđ phát tri n và hoàn thi n nhi m v c a nhóm.

4. B câu hỏi định hướng - Câu hỏi khái quát: Các KKC trong l h i th t quy mô và hoành tráng. V y chúng ta có th thi t k và ch t o m t KKC thu nh hay không?

- Câu hỏi bài học: + Nguyên lý ho tăđ ng c a KKC là gì? +ăLƠmăsaoăđ ch t oăđ

c KKC b ng các v t li uăđ năgi n?

5. Định hướng phát triển NL STEM: Khoa h c (S)

Công ngh (T)

Kỹ thu t (E)

Toán h c (M)

- N iă nĕng,ă cácă - Dao r c gi y.

- B n v phác th o.

cách làm thayă đ i - Dây thép.

- Quy trình l p ráp c a gi y, dây thép...

n iănĕng.

mô hình KKC.

- V i, gi y.

- Nguyên lý I nhi t - Kìm,ăkéoầ đ ng l c h c.

- Hi nă t

ngă đ i

l uăc a ch t khí.

II. Chu n b 1. GV:

- Đoăđ căkíchăth đ c t theo b n v thi t k .

c

37 - Ph

ngăphápăDH: DH d án, DH theo nhóm.

- Slide bài gi ng, video có liên quan.

- Chuẩn b d án cho HS. - Xây d ng k ho ch th c hi n d án.

- Chia l p thành 4 nhóm, mỗi nhóm là m t t .

- Chuẩn b d ng c và v t li u đ các nhóm ti n hành ch t o.

2. HS: - Xemătr

c bài 32: N iănĕngăvƠăs bi n thiên n iănĕng;ăbƠi 33: Các nguyên lí

c a nhi tăđ ng l c h c.

- Ho tăđ ng theo nhóm, tìm ki măthôngătin,ăt ăli u, xử lí thông tin, thi t k s n phẩm d ánănh ăđưăđ - Phơnăcôngăng

c phân công. i thuy t trình cho s n phẩm.

- Thuy t trình n i dung d ánămƠănhómăđưăth c hi nătr

c l p (trong th i gian

3 phút).

III. T ch c ho tăđ ng DH: Bu i 1 (45 phút): Xây d ngăỦăt Ho tăđ ng 1: Xây d ngăỦăt B iăd

ng, k ho ch th c hi n d án và ki n th c n n

ng d án

ng NL thành t : Phát hi n và làm rõ v năđ .

Ho tăđ ng c a GV

Ho tăđ ng c a HS *

Phân

tích

tình

hu ng.

- Cho HS xem video v l h i KKC di nă raă hƠngă nĕmă t i - Theo dõi video. thành ph ĐƠăNẵng.

- Đặt v năđ : KKC th tăđẹp và to l n, dù s h u cho riêng mình m t chi c KKC lƠă

căm ăc a nhi uăng

iănh ngăr t

ítăng

i có th th c hi năđ

bi nă

căm ăđóăthƠnhăhi n th c m t cách d dƠngăh n.

c. V y chúng ta hãy cùng nhau

- Gi i thi u KKC. - GV giúp HS tái hi n l i ki n th căđưăbi t

* Phát hi n v năđ

Các em hãy cho bi t nguyên lý ho tăđ ng c a KKC?

- TL: Không khí trong KKC nhẹ h nă không

38 khí bên ngoài giúp KKC bay lên.

Ho tăđ ng 2: Xây d ng k ho ch th c hi n d án - GV gi i thi u v d ánă ắThi t k mô hình KKC”ă vƠă k

- HS th o lu n k

ho ch th c hi n d án,ă sauă đóă HSă th o lu n và phân công ho ch th c hi n và nhi m v trong nhóm v i nhau.

phân công nhi m v v i nhau.

S T

Công vi c

T - Tìm hi u v n iă nĕngă c a ch t khí,ăđ bi n thiên n iă nĕngăc a h , nguyên lý I c a nhi tăđ ng l c h c, s

n

vì nhi t c a ch t khí, hi n

t

ngăđ iăl uăc a ch t khí.

1 - Nêuăđ

c các hình th c làm thay

đ i n iănĕngăc a h .

- Phát bi uă đ nhi tă l

c công th c tính

ng, công th c kh iă l

ng

riêng, bi u th c nguyên lý I nhi t đ ng l c h c.

- Thu th p thông tin, tìm ki m d ng c , các nguyên v t li u và thi t k mô hình c a KKC. - Thử nghi m các lo i nhiên li u 2 đ t cung c p nhi tăl

ng cho KKC,

tính toán sao cho kh iăl

ng nhiên

li u mang theo khinh khí c u th p nh t mà hi u su t t a nhi t c a nhi t cao nh t.

3

- Làm báo cáo k t qu ho tă đ ng, gi i thi u s n phẩm c a nhóm.

Th i

Thành

gian

viên

39 Ho tăđ ng 3: Nghiên c u v năđ B iăd

ng NL thành t : Phát hi n và làm rõ v năđ .

- Phân công nhiệm vụ cho mỗi nhóm và * Thu th p thông tin liên quan v năđ mời đại diện c a mỗi nhóm lên trình bày + Nhóm 1: Làm rõ nguyên nhân KKC - Nhóm 1: KKC bay lên do không khí trong KKC nh n nhi t từ thi t b đ t,

bay lên.

không khí nóng lên và nhẹ đi.ăTrongăKKC xu t hi nădòngăđ iăl uăc a không khí. + Nhóm 2: Tìm hi uănĕngăl

ng c a các - Nhómă 2:ă Nĕngă l

ng c a các phân tử

phân tử không khí trong KKC g m không khí trong KKC c u g măđ ngănĕngă nh ng d ngă nĕngă l nĕngăl l

ng nào? Các d ng và th nĕngă t

ngă tácă gi a các phân tử.

ng này ph thu c vào nh ngăđ i Đ ngă nĕngă ph thu c thu c vào nhi tă đ c a kh i khí, th nĕngăt

ng nào?

ngătácăph thu c

vào kho ng cách gi a các phân tử khí.

- GVăđ aăraăkháiăni m n iănĕng c a v t - Ghi nh n. là t ngă đ ngă nĕngă vƠă th nĕngă c a các phân tử c u t o nên v t. Kí hi u:ăU.ăĐ nă v : J. - GVă đặt câu h i: Hãy ch ng t nĕngăc a m tăl

ngăkhíălíăt

n i - TL: Đ i v iă khíă líă t

ng ch ph

thu c nhi tăđ .

ng, s t

ngă tácă

gi a các phân tử lƠăkhôngăđángăk nên khí líă t

ng không có th nĕng,ă ch cóă đ ng

nĕng.ăDoăđóăn iănĕngăkhíălíăt

ng ch ph

thu c nhi tăđ . + Nhóm 3, 4: Tìm hi u các cách làm - Nhóm 3, 4: Cóă2ăcáchălƠmăthayăđ i nhi t thayă đ i nhi tă nĕngă c a m t v t. Nhi t nĕngă c a v t là th c hi n công và truy n nĕngăc a không khí trong KKC thayăđ i nhi t. Nhi tă nĕngă c a không khí trong KKCăthayăđ i b ng hình th c truy n nhi t.

b ng cách nào?

- GV: Gi i thi uă2ăcáchălƠmăthayăđ i n i - Ghi nh n. nĕngălƠăth c hi n công và truy n nhi t. →ă Đ aă raă nguyên lí I nhi tă đ ng l c - Ghi nh n. h c: T ng công và và nhi tăl

ng mà h

40 nh nă đ

c b ngă đ bi n thiên n iă nĕngă

c a v t: ẤU = Q + A Quyă

c v d u: Q > 0: H nh n nhi tăl

ng.

Q < 0: H truy n nhi tăl

ng.

A > 0: H nh n công.

A < 0: H th c hi n công.

Ho tăđ ng 4: GQVĐ B iăd

ng NL thành t :ăĐ xu t và l a ch n gi i pháp

- GV đ̣t các câu hỏi định *ăĐ xu t gi i pháp. hướng HS thiết kế mô hình * L a ch n gi i pháp phù h p.

KKC. - Câu h i 1: Trong th c t còn - HS: Th o lu năđ aăraăgi i pháp cách nào khác làm cho KKC B mănh ng khí nhẹ h năkhôngăkhíă(Hidro,ăHeliầ)ă bay lên không? Cho bi tă uăvƠă vào KKC. nh

că đi m c a nh ng cách +

này.

uă đi m: KKC d bayă lênă h n,ă khôngă sử d ng

nhi t gây nguy hi m. + Nh

căđi m: T n kém, c ng k nh, mu n h KKC

xu ng ph i tháo b tăkhíăraăngoƠiă→ăkhôngăkh thi.

- Câu h i 2: Đ i v i mô hình - HS: Th o lu năđ aăraăgi i pháp KKC, nên sử d ngăcáchănƠoăđ

+ Sử d ng nhiên li uă khíă →ă khôngă kh thi vì c n

truy n nhi t?

ng

iăb măkhí,ăc ng k nh, nhanh h t.

+ Sử d ng nhiên li u l ngă→ kh thi, duy trì lâu.

Bu i 2 (45 phút): Th c hi n d án B iăd

ng NL thành t : Th c hi n gi i pháp Ho tăđ ng c a GV

Ho tăđ ng c a HS

Ho tăđ ng 1: Giao nhi m v - Giao nhi m v : Yêu c u cácă nhómă đ c tài - Ti p nh n nhi m v . li uăh

ng d n, th c hi n các nhi m v sau:

(1) Thi t k b n v KKC. (2) Ch t o KKC theo b n th oă đưă v

từ

41 nh ng v t li uăđưăchuẩn b .

Ho tăđ ng 2: Th c hi n nhi m v - Yêu c uăHSăđ c n i quy an toàn th c hành - Đ c và ghi nh n và tuân th t t n i quy.

- T ch c HS làm vi c nhóm, th c hi n các - Làm vi c nhóm: Thi t k b n v →ă nhi m v (1), (2) và hoàn thành phi u h c t p. ch t o KKC →ăhoƠnăthƠnhăphi u h c t p.

Bu i 3 (45 phút): Báo cáo k t qu d án, gi i thi u s n ph măvƠăđánhăgiáăd án B iăd

ng NL thành t :ăĐánhăgiáăgi i pháp Ho tăđ ng c a GV

Ho tăđ ng c a HS

- Thôngă báoă đ n các nhóm b ng tiêu chí - Ghi nh n. đánhă giáă đ ng th i phát phi uă đánhă giáă cho các nhóm.

- M iă đ i di n các nhóm lên báo cáo k t - Các nhóm cử đ i di năbáoăcáoăđ ng th i qu d

án và gi i thi u s n phẩm c a đánhăgiáăcácănhómăcònăl i vào phi uăđánhă

nhóm mình.

giá.

- Đ aăraăcơuăh i ch t v n.

- Th o lu n tr l i câu h i.

- Đánhăgiáăk t qu d án.

IV. Thi t k phi u h c t p Phi u h c t p D

ÁN: THI T K MÔ HÌNH KHINH KHÍ C U Nhóm:ầầầầầầầ..

1. Hãy cho biết nguyên lí ho t đ ng c a khinh khí cầu? ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

2. Hãy phác thảo bản vẽ khinh khí cầu c a nhóm và các vật liệu sử d ng. ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

42 3. Kết luận Khinh khí c u bay lên nh thi t b đ t truy nầầầầầầầầ..choăkhôngăkhíăbênă trong khinh khí c u, làm choầầầầ..ầầầ..ầ.c a ph n không khíănƠyătĕngălên.

V. Xây d ng tài li uăh

ng d n HS TÀI LI UăH

D

NG D N

ÁN: THI T K MÔ HÌNH KHINH KHÍ C U

1. Khinh khí c u: Khinh khí c uălƠăph

ngăti n bay ng d ng s n vì nhi t c a ch t khí.

2. Ki n th c liên quan: a. Sự nở vì nhiệt c a chất khí - Khi nhi tăđ tĕng,ăth tích ch t khí s tĕngă→ătr ngăl

ng riêng c a ch t khí gi m.

b. N i năng ốà cách làm thay đổi n i năng - N iănĕngălƠăt ngăđ ngănĕngăvƠăth nĕngăc a các phân tử c u t o nên v tă→ăn iănĕngăc a khinh khí c u là t ngăđ ngănĕngăvƠăth nĕngăc a các phân tử không khí trong khí c u.

- Cóă 2ă cáchă lƠmă thayă đ i n iă nĕng:ă th c hi n công và truy n nhi tă →ă n iă nĕngă c a khinh khí c uă thayă đ i nh hình th c truy n nhi t c. Nguyên lí I c a nhiệt đ ng lực học - Đ bi n thiên n iănĕngăc a h b ng t ng công và nhi tăl mà h nh nă đ b ng nhi tă l

ng

că → đ bi n thiên n iă nĕngă c a khinh khí c u ng không khí trong khinh khí c u nh nă đ

c từ

ngu năđ t.

3. Ch t o khinh khí c u: Các b ph n chính c a khinh khí c u g m: khí c u và ngu năđ t. a. Thiết bị, nguyên vật liệu: V t li u

S l

Cu n nilon

01

Dây thép m ng

3m

Lonăn

01

C n

c ng t

ng

100 ml

43 H p quẹt

01

Keo dán

01

Kéo

01

Dao r c gi y

01

b. Hướng dẫn thực hiện: (1) T o khung cho khinh khí c u.

(2) C đ nh ngu năđ t vào khung.

(3) Dán nilon vào khung.

(4) Cho c n vào ngu năđ t.

2.3.2. Ch đề 2: Sản xuất nến I. M c tiêu 1. Kiến thức: - Đ nhănghĩaăvƠănêuăđ - Nêuăđ

căcácăđặcăđi m c a s nóng ch y và s đôngăđặc.

căđặcăđi m c a nhi tăđ nóng ch y, nhi tăđ đôngăđặc c a ch t r n k t

tinh, ch t r năvôăđ nh hình.

- Đ nhă nghĩaă đ ch y vào kh iăl - Nêuăđ

c nhi t nóng ch y, ch raă đ

c s ph thu c c a nhi t nóng

ng c a ch t r n. c nh ng ng d ngăliênăquanăđ n các quá trình nóng ch y,ăđôngăđặc

trongăđ i s ngăvƠăkĩăthu t.

2. Kĩ năng: - T đúcăđ

c n n sáp gel và sáp parafin.

- S ăđ hóaăđ

c ti nătrìnhăđúcăn n.

- V n d ng ki n th c v s nóng ch y và s đôngăđặcăđ gi i thích m t s hi n t

ng, ng d ngătrongăđ i s ngăvƠăkĩăthu t.

- Thuy tătrìnhăđ

c s thayăđ i tr ng thái c a sáp n nătrongăquáătrìnhăđúcăn n.

- Thử nghi m s n phẩm n năđúcăđ

c.

- Làm vi c nhóm, thuy t trình, l ng nghe, b o v ý ki n cá nhân.

3. Thái đ : - Tuân th cácăquyăđ nh v anătoƠnătrongăquáătrìnhăđúcăn n.

- Nhi tătình,ăhĕngăháiăthamăgiaăcácăho tăđ ng.

- Hòa nhã, có tinh th n trách nhi m v i nhi m v c a nhóm.

44 - Đ aăraăcácăỦăki năcáănhơnăđ phát tri n và hoàn thi n nhi m v c a nhóm.

4. B câu hỏi định hướng: - Câu hỏi khái quát: N n là m t v t d ng c n thi tăđ th p sáng. V y n năđ

c ch t oănh ăth nào?

- Câu hỏi bài học: + Nguyên li u s n xu t n n g m có nh ng gì? + N năđ

c s n xu t d a trên nguyên lý nào?

+ Ti nătrìnhăđúcăn n nh ăth nào?

5. Định hướng phát triển NL STEM: Khoa h c (S)

Công ngh (T)

- S nóng ch y và - Nêuă đ s đôngăđặc.

d ng

- Các y u t h th

ngă đ n s

c công - Đ că đ các h

c a

nh nguyên v t li uă đ chén

c tài li u - M i liên h t l

ng d n làm n n.

- T đúcă đ

thu n

- Nêuă đ

li uăh

ng d n.

c tính - S ă đ

hóa ti n

ch t c a sáp gel và trìnhăđúcăn n từ sáp sáp parafin.

gel và sáp parafin.

- Sử d ngă đènă c n, chén s ,ầă đ

n u

ch y n n.

- Sử d ngăkhuônăđ đúcăn n.

6. Định hướng phát triển NL: - NL GQVĐ, c th lƠăcáchăđúcăn n.

- NL nghiên c u khoa h c và th c nghi m.

- NL giao ti p và h p tác nhóm.

II. Chu n b 1. GV: ngăphápăDH: DH d án, DH theo nhóm.

gi a

nhi t

c n n nóng ch y và kh i

s , li u có sẵn trong tài

khuônầ

- Ph

Toán h c (M)

h p đúcă n nă nh :ă đènă từ các nguyên v t l

nhi t c a m t c n,

v t.

Kỹ thu t (E)

ng ch t.

45 - Slide bài gi ng.

- Chuẩn b d án cho HS. - Xây d ng k ho ch th c hi n d án.

- Chia l p thành 4 nhóm, mỗi nhóm là m t t .

- Chuẩn b d ng c và v t li uăđ các nhóm ti n hành ch t o.

2. HS: - Xemătr

c bài 38: S chuy n th c a các ch t.

- Ho tăđ ng theo nhóm, tìm ki măthôngătin,ăt ăli u, xử lí thông tin, thi t k s n phẩm d ánănh ăđưăđ - Phơnăcôngăng

c phân công. i thuy t trình cho s n phẩm.

- Thuy t trình n i dung d ánămƠănhómăđưăth c hi nătr

c l p (trong th i gian

3 phút).

III. T ch c ho tăđ ng DH: Bu i 1 (45 phút): Xây d ngăỦăt Ho tăđ ng 1: Xây d ngăỦăt B iăd

ng, k ho ch th c hi n d án và ki n th c n n

ng d án

ng NL thành t : Phát hi n và làm rõ v năđ .

Ho tăđ ng c a GV

Ho tăđ ng c a HS * Phân tích tình hu ng

- Cho HS xem video làng ngh đúcă n n th

- Theo dõi video.

công.

- Đặt v nă đ : Th p sáng là m t nhu c u c n - TL:ăDùngăđènăpin,ăn nầ thi t c aăconăng

i. Ngày nay nh cóăđi n mà

nhu c u th p sáng c aă conă ng r t nhi u,ănh ngătrongăm tăvƠiătr

i d dƠngă h nă ng h păđi n

gặp s c b m t, chúng ta ph i làm th nào?

- Gi i thi u n n và xây d ngăỦăt

ng d án.

- L ngăngheăvƠăđ aăraăỦăki n.

- GV giúp HS tái hi n l i ki n th căđưăbi t

* Phát hi n v năđ

Các em hãy cho bi t n năcháyănh ăth nào?

- TL: Khiă đ t, n n r n hóa l ng, n n l ng th m vào b c, r i cháy.

Ho tăđ ng 2: Xây d ng k ho ch th c hi n d án - GV g i ý k ho ch th c hi n d án,ăsauăđóăHSăth o lu n và - HS th o lu n k

46 phân công nhi m v trong nhóm v i nhau.

S T

Công vi c

T

ho ch th c hi n và

Th i

Tên thành

gian

viên

phân công nhi m v v i nhau.

- Tìm hi u v s nóng ch y và s đôngăđặc.

- Nêuă đặcă đi m nhi tă đ nóng ch y, nhi tă đ 1

đôngă đặc c a

ch t r n k t tinh, ch t r n vô đ nh hình.

- Đ nhă nghĩaă nhi t nóng ch y, ch raă đ

c s

ph thu c c a

nhi t nóng ch y và kh iă l

ng

c a ch t r n.

- Thu th p thông tin, tìm ki m 2

d ng c và các nguyên v t li u, so n th o ti nătrìnhăđúcăn n.

- S ăđ hóa ti nătrìnhăđúcăn n.

- Làm báo cáo k t qu

ho t

3 đ ng, gi i thi u s n phẩm c a nhóm.

Ho tăđ ng 3: Nghiên c u v năđ B iăd

ng NL thành t : Phát hi n và làm rõ v năđ .

- Phân công nhiệm vụ cho mỗi nhóm và * Thu th p thông tin liên quan v năđ mời đại diện c a mỗi nhóm lên trình bày + Nhóm 1: Tìm hi u ch că nĕngă c a sáp - Nhóm 1: Là nhiên li uă đ duy trì s n n.

cháy cho n n.

+ Nhóm 2: Tìm hi u ch că nĕngă c a s i - Nhóm 2: D n n n l ng từ phíaăd b c.

b ng hi năt

i lên

ng mao d n.

+ Nhóm 3: Sáp n nă đưă tr i qua nh ng - Nhóm 3: R nă →ă L ng. Đi m nóng tr ngă tháiă nƠoă trongă quáă trìnhă đúcă n n? ch y c a sáp n n từ 47oC ậ 65oC.

47 Cho bi tăđi m nóng ch y c a sáp n n.

- GV nh c l i: Quá trình chuy n từ th

- Ghi nh n.

r n sang th l ng g i là s nóng ch y. + Nhóm 4: Tìm hi u n i liên h gi a nhi t - Nhóm 4: Nhi tăl l

ng cung c p cho sáp

ng cung c p cho sáp trong quá trình n n trong quá trình nóng ch y t l thu n

nóng ch y và kh iăl

ng c a sáp.

- GV thông báo: Nhi tă l

v i kh iăl

ng c a sáp.

ng cung c p - Ghi nh n.

cho ch t r n trong quá trình nóng ch y g i là nhi t nóng ch y.

Nhi t nóng ch y t l l

thu n v i kh i

ng ch t r n →ă Côngă th c nhi t nóng

ch y: Qă=ăλm.

Ho tăđ ng 4: GQVĐ B iăd

ng NL thành t :ăĐ xu t và l a ch n gi i pháp

- GV đ̣t câu hỏi định hướng HS sản xuất *ăĐ xu t gi i pháp. nến.

* L a ch n gi i pháp phù h p.

- Câu h i: Lo i nhiên li u nào thích h p - Th o lu năđ aăraăgi i pháp. sử d ng làm nhiên li u cho n n? Cho bi t - Sáp parafin (47oC ậ 65oC).ă u đi m: u,ă nh

că đi m vƠă đi m nóng ch y c a c ng, có th dùng làm n nă cơy.ă Nh

nh ng lo i nhiên li u này.

c

đi m: b →ăd gãy.

- Sáp gel (35oC).ă uăđi m: trong su t, d phaă mƠu,ă đi m nóng ch y th p.ă Nh đi m:ăkhiăcháyăcóămùiăkhétăvƠăkhóiăđen.

- Sáp c ,ăsápăongầ.

Bu i 2 (45 phút): Th c hi n d án B iăd

ng NL thành t : Th c hi n gi i pháp.

Ho tăđ ng c a GV

Ho tăđ ng c a HS

Ho tăđ ng 1: Giao nhi m v - Giao nhi m v : Yêu c uă cácă nhómă đ c - Ti p nh n nhi m v . tài li uă h v sau:

ng d n, th c hi n các nhi m

c

48 (1)ăĐúcăn n từ nguyên li u có sẵn.

(2)ă S ă đ hóaă quáă trìnhă đúcă n n từ sáp parafin/ sáp gel.

Ho tăđ ng 2: Th c hi n nhi m v - Yêu c uă HSă đ c n i quy an toàn th c - Đ c và ghi nh n. hành và tuân th t t n i quy.

- T ch c HS làm vi c nhóm, th c hi n - Làm vi c nhóm: th c hi nă đúcă n n,ă s ă các nhi m v (1), (2) và hoàn thành phi u đ hóaă quyă trìnhă đúcă n nă →ă hoƠnă thƠnhă h c t p.

phi u h c t p.

Bu i 3 (45 phút): Báo cáo k t qu d án, gi i thi u s n ph măvƠăđánhăgiáăd án B iăd

ng NL thành t :ăĐánhăgiáăgi i pháp Ho tăđ ng c a GV

Ho tăđ ng c a HS

- Thôngă báoă đ n các nhóm b ng tiêu chí - Ghi nh n. đánhă giáă đ ng th i phát phi uă đánhă giáă cho các nhóm.

- M iă đ i di n các nhóm lên báo cáo k t - Các nhóm cử đ i di năbáoăcáoăđ ng th i qu d

án và gi i thi u s n phẩm c a đánhăgiáăcácănhómăcònăl i vào phi uăđánhă

nhóm mình.

giá.

- Đ aăraăcơuăh i ch t v n.

- Th o lu n tr l i câu h i.

- Đánhăgiáăk t qu d án.

IV. Thi t k phi u h c t p Phi u h c t p D

ÁN: S N XU T N N

Nhóm:ầầầầầầầ..

1. Nguyên vật liệu đúc nến - Sáp gel là gì? Có tính ch tănh ăth nào? ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

- Sáp parafin là gì? Có tính ch tănh ăth nào? ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

49 - Sáp n n thu c lo i ch t gì? Nhi tăđ nóng ch y/ đôngăđặc c a sáp n năcóăgìăđặc bi t? ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

2. Quy trình đúc nến từ sáp parafin/ sáp gel - Hưyăs ăđ hóaăquyătrìnhăđúcăn n từ sáp gel hoặc sáp parafin ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

- Trongăquáătrìnhăđúcăn n, s nóng ch y di n ra S đôngăđặc di n ra

giaiăđo nầầầầầầầầầầ...

giaiăđo nầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ

V. Xây d ng tài li uăh

ng d n HS TÀI LI UăH D

NG D N

ÁN: S N XU T N N

1. N n: - N nălƠăđ dùngăđ cung c p ánh sáng và nhi tăl

ng

b ngăcáchăđ t cháy b căđèn.

- N n g m s i b căđ sáp n n,ăđ

c bao quanh b i kh i nhiên li u

c làm ch y u từ parafin.

2. Ki n th c liên quan: a. Sáp nến, chất rắn ốô định hình - Sáp n n là ch t r năvôăđ nh hình, không có c u trúc tinh th và không có d ng hình h căxácăđ nhă→ăsápăn n s có d ng hình h c c aăkhuônăđúc.

- Sáp n n có 2 lo i: + Sáp gel là hỗn h p c a ch t d o (hay còn g i là nh a ch a các polyme h uăc )ă v i parafin,

d ng gel m m.

+ Sáp parafin là hidrocacbon no cao phân tử (s Cacbon > 20),

d ng r n.

b. Sự nóng chảy c a sáp nến - S nóng ch y là quá trình chuy n từ th r n sang th l ng c a các ch tă→ăS nóng ch y c a sáp n n là quá trình chuy n từ sáp n n r n sang sáp n n l ng.

- Ch t r năvôăđ nh hình không có nhi tăđ nóng ch yăxácăđ nhă→ăSápăn n có nhi tăđ nóng ch yăkhôngăxácăđ nh.

50 - Sáp n năđ

c làm ch y u từ parafin, ch t có nhi tăđ nóng ch y từ 47oCăđ n 65oC.

c. Sự đông đặc c a sáp nến - S đôngăđặc là quá trình chuy n từ th l ng sang th r n c a các ch tă→ăS đôngăđặc c a sáp n n là quá trình chuy n từ sáp n n l ng sang sáp n n r n.

- Sáp n n không có nhi tă đ đôngă đặc xácă đ nh.ă Khiă đôngă đặc, th tích c a sáp n n gi m.

3.ăĐúcăn n: Quá trình chuy n th c a sáp n năkhiăđúcăn n: Sáp n n r nă→ăsápăn n l ngă→ă sáp n n r n. a. Thiết bị, nguyên vật liệu: S l

Thi t b

ng

Nguyên li u

S l

ng

Đènăc n

01

Sáp gel

100g

Quẹt ga

01

Sáp parafin

100g

Chén s

01

Sáp màu

10g

Lu i amiang

01

Khuôn

02

Thìa

01

S ib c

01

Kéo

01

b. Hướng dẫn đúc nến: (1) Đ tăđènăc n,ăh ănóngăchénăs .

(2) Cho sáp parafin/ sáp gel vào chén s đ n u ch y.

(3) Khiă sápă parafin/ă sápă gelă đưă chuy n hoàn toàn sang th l ng, b sung sáp màu và khu yăđ u.

(4) Đ sáp n n l ngăraăkhuônăđ ng th i c đ nh b căđèn.

(5) Đ i cho sáp n năđôngăđặc hoàn toàn.

2.3.3. Ch đề 3: Chế t o máy chưng cất nước bẩn thành nước s ch I. M c tiêu 1. Kiến thức: - Nêuăđ c tn

c các y u t

nh h

ngăđ n s h p th nhi t c a m t v t.

- V n d ngăđ

c ki n th c v s bayăh iăvƠăs ng ngăt đ ch t o máy ch ngă

c bẩnăthƠnhăn

c s ch.

2. Kĩ năng:

51 - Thi t k b n v máy ch ngăc t n

c bẩnăthƠnhăn

c s ch.

- Xây d ng nguyên lý ho tăđ ng c a máy ch ngăc t n

c bẩnăthƠnhăn

c s ch.

- Thuy t minh v b n v thi t k và nguyên lý ho tăđ ng c a máy.

- Ch t oăđ

c máy ch ngăc t n

- Thử nghi m máy ch ngăc t n

c bẩnăthƠnhăn c bẩnăthƠnhăn

c s ch phù h p v i thi t k . c s ch.

- Làm vi c nhóm, thuy t trình, l ng nghe, b o v ý ki n cá nhân.

3. Thái đ : - Nhi tătình,ăhĕngăháiăthamăgiaăcácăho tăđ ng.

- Hòa nhã, có tinh th n trách nhi m v i nhi m v c a nhóm.

- Đ aăraăcácăỦăki năcáănhơnăđ phát tri n và hoàn thi n nhi m v c a nhóm.

4. B câu hỏi định hướng: - Câu hỏi khái quát: Ng

i dân t i nhi u qu căgiaăđangăthi uăn

c ăm c b nh cao, gây nhăh đ tăn

ngăđ n s c kh eăng

c. V yăcóăcáchănƠoăđ ch ngăc t n

c s chăđ sinh ho t d năđ n nguy iădơnăcũngănh ăs phát tri n c a

c bẩnăthƠnhăn

c s ch dùng cho sinh ho t

m tăcáchăđ năgi n và ít t n kém nh t?

- Câu hỏi bài học: + Máy ch ngăc t n

c bẩnăthƠnhăn

c s ch ho tăđ ng d a trên nguyên lý nào?

+ Máy ch ngăc t n

c bẩnăthƠnhăn

c s ch có c u t oănh ăth nào?

+ Cách ch t o máy bi năn

c bẩnăthƠnhăn

c s chănh ăth nào?

+ Làm th nƠoăđ tĕngăhi u su t c a máy?

5. Định hướng phát triển NL STEM: Khoa h c (S)

Công ngh (T)

Kỹ thu t (E)

Toán h c (M)

- S bayă h iă vƠă s

- Keo n n.

- B n v thi t k .

ng ngăt .

- ng d n.

- Quy trình l p ráp

- Các y u t h

ngă đ n s

nh - Chai nh a. h p

th nhi t.

- Các y u t h

ngă đ n s

nh bay

h iăc a ch t l ng.

máy

ch ngă

n

c

bẩn

n

c s ch.

- Đoăđ căđ dài c a ng n i và chai

c t nh a sao cho phù thành h păđ l p ráp.

52 6. Định hướng phát triển NL: - NL GQVĐ, c th là ch t o máy ch ngăc t n

c bẩnăthƠnhăn

c s ch.

- NL nghiên c u khoa h c và th c nghi m.

- NL giao ti p và h p tác nhóm.

II. Chu n b 1. GV: - Ph

ngăphápăDH: DH d án, DH theo nhóm.

- Slide bài gi ng.

- Chuẩn b d án cho HS. - Xây d ng k ho ch th c hi n d án.

- Chia l p thành 4 nhóm, mỗi nhóm là m t t .

- Chuẩn b d ng c và v t li uăđ các nhóm ti n hành ch t o.

2. Học sinh: - Xemătr

c bài 38: S chuy n th c a các ch t.

- Ho tăđ ng theo nhóm, tìm ki măthôngătin,ăt ăli u, xử lí thông tin, thi t k s n phẩm d ánănh ăđưăđ - Phơnăcôngăng

c phân công. i thuy t trình cho s n phẩm.

- Thuy t trình n i dung d ánămƠănhómăđưăth c hi nătr

c l p (trong th i gian

3 phút).

III. T ch c ho tăđ ng DH: Bu i 1 (45 phút): Xây d ngăỦăt Ho tăđ ng 1: Xây d ngăỦăt B iăd

ng, k ho ch th c hi n d án và ki n th c n n

ng d án

ng NL thành t : Phát hi n và làm rõ v năđ .

Ho tăđ ng c a GV

Ho tăđ ng c a HS * Phân tích tình hu ng

- Cho HS xem video v s thi uăn

c s ch sinh ho t t i các - Theo dõi video.

qu c gia trên th gi i.

- Đặt v năđ : Nhi u qu c gia trên th gi iăđangăthi uăn s chăđ sinh ho t hoặc m tăvƠiăđ aăph tr ng ô nhi m ngu năn

ngă n

c. Vi c sử d ngăn

c - HSă đ aă raă cơuă tr

c ta b tình l i.

c bẩn trong sinh

53 ho t có th gây ra nhi u tác h iăđ i v i s c kh eăconăng V yăcóăcáchănƠoăđ năgi năđ ch ngăc t n

c,ăgiúpăng

i.

i dân

c i thi n cu c s ng hay không?

- GV giúp HS tái hi n l i ki n th căđưăbi t

* Phát hi n v năđ

Cho HS xem hình nh v vòng tu n hoàn c aăn

c.

- Đặt v nă đ : N

các ao, h , bayă h i,ă cácă ch t bẩn

că m aă b t ngu n từ n

sông, su iầănh ngăvìăsaoăn

căm aăth

c

- TL: Vì ch cóă n

ng s chăh năn

c

c s đ ng l i.

t i các ngu n trên?

- Đ aăraăỦăt

- L ngăngheăvƠăđ aăraă

ng d án.

ý ki n.

Ho tăđ ng 2: Xây d ng k ho ch th c hi n d án - GV g i ý k ho ch th c hi n d án,ăsauăđóăHSăth o lu n và - HS th o lu n k phân công nhi m v trong nhóm v i nhau.

S T

ho ch th c hi n và Th i

Công vi c

gian

T

Tên thành

phân công nhi m v v i nhau.

viên

- Tìm hi u v s ng ngă t và s 1

bayăh i.

- Nêuăđ

c các y u t

nhăh

ng

đ n s h p th nhi t c a m t v t.

- Thu th p thông tin, tìm ki m d ng c , thi t k mô hình máy 2

ch ngă c t n

c

s ch.

- Nêuă đ n

3

c bẩnă thƠnhă n

c t m quan tr ng c a

c s chăđ i v iăđ i s ng.

- Làm báo cáo k t qu ho tăđ ng, gi i thi u s n phẩm c a nhóm.

Ho tăđ ng 3: Tìm hi u s bayăh iăvƠăs ng ngăt B iăd

ng NL thành t : Phát hi n và làm rõ v năđ .

- Phân công nhiệm vụ cho mỗi * Thu th p thông tin liên quan v năđ

54 nhóm và mời đại diện c a mỗi nhóm lên trình bày - Nhóm 1:

- Nhóm 1: + S bayăh iălƠăquáătrìnhăchuy n từ th

+ Tìm hi u s bayăh i.

l ng sang th khíă(h i).ă

+ Tìm hi u nguyên nhân c a s

+ Nguyên nhân c aăquáătrìnhăbayăh iălƠădoăm t s

bayăh i.

phân tử n

b mặt c aă n

c

că cóă đ ngă nĕngă

+ Khi nào ta nói ch t l ng b bay chuy nă đ ng nhi t l n, nên chúng có th th ng h i?

đ

c công c n do l c hút c a các phân tử n

n m trên b mặt c aă n n

c

c và thoát ra kh i mặt

c.

+ Sau mỗiă đ nă v th i gian, n u s phân tử ch t l ng thoát ra kh i mặt thoáng nhi uăh năthìătaănóiă ch t l ng b bayăh i - Nhóm 2:

- Nhóm 2:

+ Tìm hi u s ng ngăt .

+ S ng ngăt là quá trình chuy n từ th khíă(h i)ă

+ Tìm hi u nguyên nhân c a s

sang th l ng.

ng ngăt .

+ Nguyên nhân c a quá trình ng ngăt là do m t

+ Khi nào ta nói ch t l ng b

s phân tử h iă n

ng ngăt ?

va ch m vào mặtă n trên b mặt c aăn

c chuy nă đ ng nhi t hỗn lo n c, b các phân tử n

cn m

căhútăchúngăvƠoătrongăn

c.

+ Sau mỗiă đ nă v th i gian, n u s phân tử ch t l ng thoát ra kh i mặtă thoángă ítă h n,ă taă nóiă ch t l ng b ng ngăt .

- Nhóm 3: Tìm hi u các y u t nhăh

ngăđ n s bayăh iăvƠăs

ng ngăt .

- Nhóm 3: Các y u t

nhă h

ngă đ n s bayă h iă

là: nhi tăđ ,ăđ ẩm, áp su t, di n tích b mặt ch t l ng, kh iă l h

ng riêng c a ch t l ng. Y u t

nh

ngăđ n s ng ngăt : nhi tăđ .

- Nhóm 4:

- Nhóm 4:

+ Tìm hi u s sôi.

+ S sôi là quá trình chuy n từ th l ng sang th

+ Tìm hi u m i liên h

gi a khí x y ra

c bên trong và trên b mặt ch t l ng.

nhi tăđ sôi c a ch t l ng v i áp + Áp su t ch t khí càng l n, nhi tăđ sôi c a ch t

55 su t khí trên b mặt ch t l ng. + Tìm hi u m i liên h nhi tă l

l ngăcƠngăcaoăvƠăng

gi a + Nhi tă l

ng cung c p cho kh i ch t l ng trong

ng cung c p cho ch t quá trình sôi g i là nhi tă hóaă h iă c a kh i ch t nhi tă đ sôi. Nhi tă hóaă h iă Qă tỷ l thu n

l ng trong quá trình sôi v i các l ng đ iăl

c l i.

v i kh iăl

ng liên quan.

ng c a kh i ch t l ng: Q = L.m

Ho tăđ ng 4: GQVĐ B iăd

ng NL thành t :ăĐ xu t và l a ch n gi i pháp

- GV đ̣t các câu hỏi định hướng *ăĐ xu t gi i pháp.

HS thiết kế mô hình máy chưng * L a ch n gi i pháp phù h p. cất nước bẩn thành nước sạch.

- Câu h i 1: Cho bi t cáchătĕngă - Tĕngă nhi tă đ , gi mă đ ẩm,ă tĕngă ápă su t,ă tĕngă t căđ bayăh iăc aăn

c?

di n tích b mặt ch t l ng.

- Câu h i 2: Cho bi tăcáchătĕngă - Gi m nhi tăđ h iăn t căđ ng ngăt c aăn

c càng th p.

c?

Bu i 2 (45 phút): Th c hi n d án B iăd

ng NL thành t : Th c hi n gi i pháp

Ho tăđ ng 1: Giao nhi m v - Giao nhi m v : Yêu c uă cácă nhómă đ c - Ti p nh n nhi m v . tài li uă h

ng d n, th c hi n các nhi m

v sau: (1) L p ráp mô hình máy ch ngăc t n

c

theo thi t k c a nhóm.

(2)ă S ă đ hóa nguyên t c ho tă đ ng c a máy ch ngăc t n

c.

Ho tăđ ng 2: Th c hi n nhi m v - Yêu c uă HSă đ c n i quy an toàn th c - Đ c và ghi nh n hành và tuân th t t n i quy.

- T ch c HS làm vi c nhóm, th c hi n - Làm vi c nhóm: th c hi n l p ráp máy các nhi m v (1), (2) và hoàn thành phi u ch ngă c t n h c t p.

c,ă s ă đ

hóa nguyên t c

ho tă đ ng c aă máyă →ă hoƠnă thƠnhă phi u h c t p.

56 Bu i 3 (45 phút): Báo cáo k t qu d án, gi i thi u s n ph măvƠăđánhăgiáăd án B id

ng NL thành t :ăĐánhăgiáăgi i pháp Ho tăđ ng c a GV

Ho tăđ ng c a HS

- Thôngă báoă đ n các nhóm b ng tiêu chí - Ghi nh n. đánhă giáă đ ng th i phát phi uă đánhă giáă cho các nhóm.

- M iă đ i di n các nhóm lên báo cáo k t - Các nhóm cử đ i di năbáoăcáoăđ ng th i qu d

án và gi i thi u s n phẩm c a đánhăgiáăcácănhómăcònăl i vào phi uăđánhă

nhóm mình.

giá.

- Đ aăraăcơuăh i ch t v n.

- Th o lu n tr l i câu h i.

- Đánhăgiáăk t qu d án.

IV. Thi t k phi u h c t p Phi u h c t p D

ÁN: CH T O MÁY CH NGăC T N

C B NăTHẨNHăN

C S CH

Nhóm:ầầầầầầầ..

1. Ho t đ ng c a máy chưng cất nước - Máy ch ngăc t n

c ho tăđ ng d a trên hi năt

ng nào?

ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

- LƠmăsaoăđ đẩy nhanh quá trình ch ngăc t n

c?

ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

2. Thiết kế máy chưng cất nước - Hãy phác th o b n v máy ch ngăc t n

c c a nhóm mình.

ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

- Hưyăs ăđ hóa quy trình ch ngăc t n

c.

ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ... ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ...

57 V. Xây d ng tài li uăh

ng d n HS TÀI LI UăH

NG D N

ÁN: CH T O MÁY CH NGăC T N

D

1. Máy ch ngăc t n - Máy ch ngăc t n

ch aăn

C S CH

c c là thi t b dùngăđ ch ngăc t n

đ ng d a trên s bayăh iăvƠăng ngăt c aăn - Máy ch ngăc t n

C B NăTHẨNHăN

Bình ch a n c bẩn

c s ch, ho t

c.

c g m 3 b ph n chính: Bình ch aăn

c s ch.

c bẩnăthƠnhăn

ng d năh i

c bẩn, ng d năh iăvƠăbìnhă

Bình ch a n c s ch

2. Ki n th c liên quan: a. Nước: -N

c là h p ch t hóa h c c a Oxi và Hidro, chi m 70% di n tích b mặtăTráiăĐ t

nh ngăch 0,3% t ngăl -N

ngăn

cătrênăTráiăĐ t có th khaiăthácădùngălƠmăn

c u ng.

c có nhi tăđ đôngăđặc là 0oC và nhi tăđ sôi là 100oC (t i áp su t 760mmHg). b. Sự bay hơi ốà sự sôi c a nước

- S bayăh iălƠăquáătrìnhăchuy n từ th l ng sang th khíă(h i)ăc a các ch t, ch t l ng bayăh iăt i mặt thoángă→ăS bayăh iăc aăn h iăn

c t i mặt thoáng c a kh iăn

c là quá trình chuy n từ n

c.

- S sôiălƠăquáătrìnhăhóaăh iăx y ra không ch từ trong lòng kh i ch t l ngă→ăN - Các y u t

nhăh

c l ng sang

mặt thoáng c a kh i ch t l ng mà còn

c s bayăh iănhanhăh năkhiăsôi.

ngăđ n s bayăh iălƠ:ănhi tăđ , gió, di n tích mặt thoáng c a ch t

l ng, b n ch t c a ch t l ngầ. c. Sự ngưng t c a nước - S ng ngă t là quá trình chuy n từ th khíă (h i)ăsangă th l ng c a các ch tă →ă S ng ngăt c aăn

c là quá trình chuy n từ h iăn

- S ng ngă t c aă n n

căsangăn

c l ng.

c s x yă raă nhanhă h nă n u ta h nhanh nhi tă đ c a kh iă h iă

c.

3. Ch t o máy ch ngăc t n

c

Quá trình chuy n th c aăn a. Thiết bị, nguyên vật liệu:

c trong quá trình ch ngăc t: L ngă→ăH iă→ăL ng

58 S l

Thi t b

ng

V chaiăn

c 5l

01

V chaiăn

c 0,5l

04

N

ng d năh i

1 mét

Súng b n keo

01

Keo n n

01

Kéo

01

Dao r c gi y

01

S l

Nguyên li u c c n ch ngăc t

ng

1 lít

b. Hướng dẫn chế t o máy chưng cất nước: (1) Đoăkíchăth

c c a ng d n.

(2) Dùng dao r c gi yăđ c 4 lỗ trên thân chai 5l và 1 lỗ trên mỗi chai 0,5l sao cho ng d n vừa l t qua các lỗ.

(3) Dùng súng b n keo n n c đ nh các ng vào thân chai. Chú ý dán keo kín các k h gi a ng và mi ng lỗ.

(4) M n păchaiă5lăđ n t x y ra ta s thuăđ

c c n ch ngăc t vƠoăvƠăđ iăquáătrìnhăbayăh i,ăng ngă căn

c s ch trong các chai 0,5l.

K t lu năch Trênă c ă s lí lu n và th c ti nă đưă đ

ngă2 c trình bày

ch

ngă 1,ă ch

trung thi t k ch đ STEM trong ph n ắNhi t h c”ă- V t lí 10 nh m b iăd GQVĐăchoăHS.ăC th , k t qu đ tăđ - Trìnhă bƠyă đ trênăc ăs lƠmărõăđ

ngă 2ă t p ng NL

cănh ăsau:

că đặcăđi m, c u trúc n i dung ph nă ắNhi t h c”ăậ V t lí 10, c nh ngăđặcăđi m thu n l i cho vi c phát tri năNLăGQVĐăchoă

ph n n i dung ki n th cănƠyălƠmăc ăs cho vi c l a ch n n i dung và thi t k

HS

bài DH c th .

- Cĕnă c vƠoă đặcă đi m n i dung ki n th c c a ph n nhi t h c và quy trình thi t k ch đ STEM nh m b iă d

ngă NLă GQVĐă choă HSă đưă đ

ch

c m t s ch đ STEM nh m b iă d

ngă 1,ă lu nă vĕnă đưă thi t k đ

că đ xu t trong ng NL

GQVĐăchoăHSă m t s bài trong ph năắNhi t h c”ăậ V t lí 10 g m: + Ch đề 1: Thi t k mô hình KKC (Bài 33: Các nguyên lí c a nhi tăđ ng l c h c).

59 + Ch đề 2: S n xu t n n (Bài 38: S chuy n th c a các ch t). + Ch đề 3: Ch t o máy ch ngă c t n chuy n th c a các ch t).

c bẩnă thƠnhă n

c s ch (Bài 38: S

60 CH

NGă3:ăTH C NGHI MăS ăPH M

3.1. M căđíchăc a th c nghi măs ăph m M căđíchăc a th c nghi măs ăph m (TNSP) là ki m ch ng l i gi thuy t khoa h c: N u sử d ng các ch đ STEM đưăxơyăd ng vào DH ph n ắNhi t h c”ă- V t lí 10 thì s b iăd

ngăđ

c NL GQVĐ, nâng cao ch tăl

ng h c t p c a HS.

3.2. Nhi m v c a th c nghi măs ăph m - Thu th p s li u, xử lý k t qu TN đ đánhăgiáă hi u qu c a v nă đ nghiên c u.

- ĐánhăgiáăNLăGQVĐ c aăHSăquaăcácătiêuăchíăvƠăđánhăgiáăki n th c qua các bài ki m tra.

- Rút kinh nghi m các ho tăđ ngăđưăth c hi n, xử lí và phân tích k t qu TN, đánhăgiáăcácătiêuăchíătheoăm c tiêu nghiên c u. Từ đóărútăraănh n xét và k t lu n v tính hi u qu và kh thi c aăđ tài.

3.3. Đ iăt

ng và th i gian th c nghi măs ăph m

- Đ iăt

ng TNSP: L p 10/9,ătr

ng THPT Phan Thành Tài ậ TP.ĐƠăNẵng.

- Th i gian TNSP: H căkìă2,ănĕmăh c 2018 ậ 2019.

3.4. Ph m vi th c nghi măs ăph m Ph năắNhi t h c”ăậ V t lí 10.

3.5. Ph

ngăphápăth c nghi măs ăph m

Ti n hành t ch c DH các ch đ STEM ph năắNhi t h c”ăậ V t lí 10ăđưăthi t k v iăđ i t

ng 42 HS l pă10/9ătr

ng THPT Phan Thành Tài ậ TP.ĐƠăNẵng.

Theo dõi, ghi hình, ghi chép l i ti n trình ho tă đ ng t ch c DH các ch đ STEMăsauăđóăđánhăgiáătínhăkh thi và m căđ b iăd

ngăNLăGQVĐăc a HS qua phân

tích di n bi n TNSP. Đánhăgiáăhi u qu c a t ch c ho tăđ ng DH ch đ STEM nh m b iăd

ng

NLăGQVĐăc a HS thông qua công c đánhăgiá.

3.6. Đánhăgiáăk t qu th c nghi măs ăph m 3.6.1. Đánh giá định tính TrongăquáătrìnhăTNSPăđ tài, tôi đưăt ch c DH các ch đ STEM t iătr

ng

THPT Phan Thành Tài ậ TP.ĐƠăNẵng. Bên c nhăcácătiêuăchíăđánhăgiáăNLăGQVĐ,ătôiă

61 còn sử d ng các bài ki mătraăđ đánhăgiáăv mặt ki n th c c aăHS.ăQuaăđóătôiănh n th y: - Trước khi TN: Đa s GVă DHă theoă ph

ngă phápă truy n th ng nên ch t p

trung vào vi c d y lí thuy t,ăkhôngăquanătơmăđ n vi c phát tri n NL cho các em vì v y NLă GQVĐă c a HS còn h n ch . Nh ng ti t h c c a các em ít có s lôi cu n, không t oăđ

c h ngăthúăchoăng

nh ngăv năch aăkh iăd yăđ

i h c. M t s ít ti t h c GV sử d ng thí nghi m o

c s h ng thú cho HS. Đ i v i các ti t h c có sử d ng

thí nghi m, các em có s h ngă thúă h nă vìă đ

c xem các thí nghi m th c t nh ngă

GV ch th c hi n thí nghi m bi u di n, các em hi m khi đ nghi m nênă NLă GQVĐă c a các em r t ítă đ c a các em

cb id

c t mình th c hi n thí

ng. Nhìnăchung,ă NLă GQVĐă

m c TB, y u. Vì v yăđaăs HS th m chí không phát hi năđ

c v năđ

c n gi i quy t trong các bài h c, không bi t cách xử lí trong quá trình th c hi n thí nghi m. Trong các ti t h c, HS không tr l iăđ

c các câu h i đ nhăh

ng m đ u

bài h c mà GV đ aăra,ăs ítăHSăđ aăra các câu tr l iăs ăsƠi, ch y u d a vào kinh nghi m b n thân.

các ho tăđ ng h c t p, nhi m v ch y u c a HS là l ng nghe và

ti p thu ki n th c nên không rèn luy năđ

c các kĩănĕngăc n thi tăđ phát tri n NL

nóiăchungăvƠăNLăGQVĐănóiăriêng.

- Giai đoạn đầu TN: Tôi ti n hành t ch c DH ch đ ắS n xu t n n”. Các em cóătháiăđ h ngăthúăkhiăđ d ngăph c

c làm quen v iăph

ngăphápăh c m i. Thông qua vi c sử

ngăphápăDHăm i nên trong gi h căđưăgi m b t ho tăđ ng c aăGVăvƠătĕngă

ng ho tă đ ng c a HS. Các hình nh, video clip và các phi u h c t p giúp HS

h ng thú và t giác trong các ho tăđ ng h c t p. HS t pătrungătheoădõiăquáătrìnhăđ nh h

ng c a GV, r t sôi n i, nhi t tình trong vi c phát bi u xây d ng bài và GQVĐ.

Tuy nhiên vì NLăGQVĐăc a HS còn nhi u h n ch nên đaăs cácăemăch aăphátăhi n đ

c hoặcănêuăch aăchínhăxácăv năđ c n gi i quy t, kh nĕngăphơnătíchătìnhăhu ng

c a các em r t kém. Các em còn lúng túng và m t r t nhi u th i gian trong quá trình đ xu t các gi iăphápăGQVĐ,ăs l nhóm ch đ xu tă đ

ng gi iăphápăHSăđ aăraăkhôngănhi u,ăđaăs các

c m t gi i pháp, r tă ítă nhómă đ xu tă đ

c trên hai gi i pháp.

Đ i v iăcácănhómăđ xu t trên hai gi i pháp, vi c tìm và l a ch n ra gi i pháp thích h p đ GQVĐ cũng m t nhi u th iăgianăvìăcácăemăkhôngăxácăđ nhăđ

căđơuălƠăgi i

pháp t iă uănh t. Trong quá trình th c hi n s n phẩm, các em gặp nhi uăkhóăkhĕnăvƠă

62 nh GVă giúpă đ nhi u l n vì v y quá trình th c hi n s n phẩm m t r t nhi u th i gian.ăKhiăđánhăgiáăs n phẩm,ăđaăs cácănhómăch aănh năraăđ s n phẩm c aănhómămìnhăvƠăch aăđ aăraăđ emăđ

c ti p xúc v iăph

cănh

căđi m trong

c cách kh c ph c. VìăđơyălƠăl năđ u các

ngăphápăh c t p m iănênăđi u này là không th tránh kh i.

Tuyănhiên,ătháiăđ h c t p c aăHSăđ

c c i thi n rõ r t, các em b tăđ u làm quen v i

DH theo ch đ STEM và h ng thú trong quá trình th c hi n s n phẩm. Sau khi t ch c DH ch đ ắCh t o máy ch ngăc t n NLăGQVĐăc aăcácăemăđưăđ

c bẩnăthƠnhăn

c c i thi n rõ r t, s l

c s ch”,ătôiănh n th y

ng HS phát hi năvƠănêuăđ

c

v năđ c n gi i quy tă tĕngăcao,ăkĩănĕngăho tăđ ng nhóm và th c hi n s n phẩm t t d n, các em có th d dƠngăGQVĐămƠăkhôngăc năđ n s tr giúp c a GV. N uănh ă ch đ đ u tiên, các em c n nhi u th iăgianăđ phát hi năvƠănêuăđ

c v năđ c n gi i

quy t, các ho tă đ ng và quá trình th c hi n s n phẩm c a HS ph i m t nhi u th i gianăđ làm, thì

nh ng ti t h căsau,ăcácăemăđưăquenăh năvƠăthaoătácătrongămỗi ho t

đ ngăcũngănhanhăh năđặc bi t ho tăđ ngăGQVĐ.

b

c: phát hi n v năđ , nêu các v năđ gi i quy t và

ti tăđánhăgiáăgi iăpháp,ăcácăemăđưănêuăđ

căcácă u,ănh

căđi m

c a s n phẩmănhómămìnhăcũngănh ăs n phẩm c a các nhóm còn l i từ đóăđ aăraăcácă bi n pháp c i ti n. Ngoài ra,ăHSăcũngăch u khó tìm hi u bài m iătr

căkhiăđ n l p và

chuẩn b đ yăđ và t tăh năcácănhi m v GVăgiao.ăĐặc bi t là kh nĕngăt đánhăgiá,ă nh n xét và ph n bi n c aăHSăđưăđ

c hình thành và phát tri n t tăh n.

- Giai đoạn sau TN:ăTháiăđ và k t qu h c t p c aăHSăđưăcóăs thayăđ i theo h

ng tích c c, các NL nói chung và NLăGQVĐ nói riêng đ

2 ch đ ,ă đaă s HSă đưă cóă th phát hi nă vƠă nêuă đ

c c i thi n rõ r t. Sau

că đ yă đ v nă đ c n gi i quy t.

Quá trình phân tích v năđ cũngădi năraănhanhăh n,ăcácănhómăphơnătíchătìnhăhu ng m t cách chính xác và bi uăđ t v năđ đ yăđ , xúc tích. Nh ng ki n th c liên quan đ n v năđ đ

c các em phát hi n và thu th p chính xác. H u h tăcácănhómăđ aăraă

trên hai gi i pháp cho mỗi d án, vi c l a ch n gi i pháp t iă uănh tăđưăkhôngăcònă gơyă khóă khĕnă choă HS,ă cácă emă đ aă raă quy tă đ nh m t cách nhanh chóng và quy t đoán.ă Quá trình th c hi n s n phẩmă đ

c các nhóm th c hi n nhanh chóng, ít c n

đ n s tr giúp c a GV. S n phẩm c a các nhóm t t d n v c ch tăl

ng và thẩm

mĩ.ăS t tin, kh nĕngăthuy t trình v s n phẩm c a nhóm, kh nĕngăph n bi năcũngă nh ăđ aăraăỦăki n v s n phẩm c a các nhóm khác ti n b rõ r t. Nh ng câu h i v

63 GQVĐă đ

că đặt ra trong ph n ki mă traă bƠiă cũă đ uă đ

c các em tr l i m t cách

chínhăxácăvƠăđ yăđ . Ngoài ra, các em có ý th c t giác h c t p, t giác th c hi n các nhi m v h c t p,ăđ ng th i bi t l a ch n ki n th căđ hoàn thành các nhi m v h c t p. Nh ng v năđ trong h c t păcũngănh ăcácăhi năt s ngăcácăemăđ u t phát hi năđ

ng v tălíăđ năgi nătrongăđ i

c nguyên lí và gi iăthíchăđ

c d aătrênăgócăđ v t

lí. Đặcăbi t,ăcácăemăr tăh ngăthúăv iăvi căch ăt oăs năphẩmăliênăquanăđ năbƠiăh căvƠă mongămu năđ

căch ăt oănhi uăs năphẩmăh n.ăNh ăv y, thông qua các ch đ STEM

đưăTNăcóăth th y vi c sử d ng các ch đ STEM trong DH v t lí s giúp gi d y tr nênă sinhă đ ng, HS t ra thích thú v i môn v t lí, t nguy n tham gia vào các ho t đ ng h c t p,ă NLă GQVĐă c aă cácă emă đ d

ngăđ

c rèn luy n và phát tri n.ă Quaă đó,ă b i

c NL GQVĐ c a HS.

3.6.2. Đánh giá định lượng các tiêu chí c a năng lực giải quyết vấn đề Đ đánhăgiáătínhăhi u qu c a vi c v n d ng DH b iăd

ngăNLăGQVĐ trong

DH v t lí cho HS,ătôiăđưăti n hành TNSP trong h căkìăIIănĕmăh c 2018 ậ 2019ăđ i v i 42 HS l pă10/9ătr

ng THPT Phan Thành Tài ậ TP.ĐƠăNẵng

TN và cu i TN. K t qu TNăthuăđ

2ăgiaiăđo n:ăĐ u

cănh ăsau:

Bảng 3.1: Kết quả đánh giá định lượng NL GQVĐ theo các tiêu chí

M1

Tr

c TN

M2

M3

Sau ch đ 1 TB

M1

M2

M3

Sau ch đ 2 TB

M1

M2

M3

TB

ĐÁNH GIÁ Đ NG ĐẲNG THÔNG QUA CÁC HO T Đ NG C A HS (Hệ s 1) Ho tăđ ng tr i nghi m

30

9

3

1,36

21

11

10

1,74

10

10

22

2,29

31

10

2,21

5

7

30

3

6

33

ĐỄNHăGIỄăĐ NGăĐ NG S N PH M C A HS (Hệ s 2) S n ph m ho tăđ ng

22

20

0

1,48

11

25

ĐỄNHăGIỄăNLăTHẨNHăT Thành 1.1 t 1

1.2

23

11

8

18

12

12

6

1,88

1

GQVĐ (Hệ s 3)

17

10

15

15

11

26

1,73

2,32

2,58

64 1.3

19

17

6

9

13

SMD

Thành t 2

t 3

6

12

24

7

3

32

3

14

25

7

5

30

6

12

24

10

10

22

9

8

25

1,08 2.1

21

20

1

2.2

20

16

6

2.3

17

10

15

1,71

15

14

13

12

18

12

10

7

25

SMD

Thành

20

2,32

1,13 3.1

14

22

6

3.2

21

16

5

3.3

18

20

4

1,70

12

16

14

16

14

12

14

14

14

SMD

1,98

0,99

Điểm TB

1,65

2,11

2,44

Đồ thị 3.1: Điểm TB các thành tố NL GQVĐ 3 2.5

2

2,56

2.58 2.32

2.56 2.32

2.37 1.98

1.73

1.71

1.7

1

2

3

1.5 1 0.5 0

Tr

căTN

SauăCĐă1

SauăCĐă2

2,37

65 Biểu đồ 3.1: Điểm TB NL GQVĐ 3 2.44

2.5

2.11

2

1.65

1.5 1 0.5 0

Tr

SauăCĐă1

căTN

SauăCĐă2

• Nh n xét: Qua B ng 3.1;ăĐ th 3.1 và Bi uăđ 3.1 ta nh n th y: - M c đ phát tri n c a các NL thành t đưăcóăs c i thi n ngay sau khi TN ch đ đ u tiên. S l l

ngă HSă đ t m că 1ă đưă gi m,ă trongă đóă ch s 1.3 và 2.2 có s

ng HS gi m nhi u nh t cho th y kh nĕngă bi uă đ t v nă đ vƠăđ xu t gi i pháp

GQVĐăđưăđ

c c i thi năđángăk ngay từ ch đ đ u tiên. S l

s thayăđ iănh ngăkhôngănhi u.ăĐặc bi t, s l

ngăHSăđ t m c 2 có

ngăHSăđ t m c 3 tĕngărõăr t, trong

đóăch s 1.2;ă1.3ăvƠă2.1ătĕngănhi u nh t cho th y kh nĕngăphátăhi n v năđ và thu th păthôngătinăliênăquanăđ n v năđ c n gi i quy tăđ - Sau ch đ 2, s l

c phát tri n.

ngăHSăđ t m c 1 và m c 2 gi m m nh,ătrongăđóăgi m

m nh nh t là các ch s 1.1; 1.2 và 2.2. S l

ngă HSă đ t m că 3ă tĕng m nh, chi m

kho ng 80% s HS c l p.

- Ki măđ nh b ngăđ l n c a chênh l ch giá tr TB chuẩn (SMD): Sau khi TN 2 ch đ , k t qu SMD c a thành t 1 và 2 l năl

t b ng 1,08 và 1,13 và SMD c a thành

t 3 b ng 0,99. K t qu này kh ngăđ nh vi c sử d ng các ch đ STEM trong DH v t lí có nhăh

ng l năđ n thành t 3, nhăh

ng r t l năđ n thành t 1ăvƠă2.ăNh ăv y, sử

d ng các ch đ STEM trong DH v t lí có nhă h

ng l n đ n vi c phát tri n NL

GQVĐăc a HS. Đi m TB và m căđ bi u hi n từng NL thành t c aăNLăGQVĐăsauăTNăđaăs đ uă caoă h nă soă v iă tr

că TN.ă Nh ă v y, n u chú tr ng sử d ng các ch đ STEM

trong DH V t lí s b iă d bày.

ngă đ

că NLă GQVĐă c aă HSă theoă nh ă lu nă vĕnă đưă trình

66 Bảng 3.2: Bảng phân bố m c điểm TB c a HS trước và sau TN Đi m TB Th iăđi m Sƿăs

Tr

M c1

M c2

M c3

SL

TL

SL

TL

SL

TL

c TN

42

23

54,76%

11

26,19%

8

19,05%

SauăCĐă1

42

17

40,48%

10

23,81%

15

35,71%

SauăCĐă2

42

10

23,81%

9

21,43%

23

54,76%

Biểu đồ 3.2: Biểu đồ biểu diễn m c phân bố điểm số đánh giá NL GQVĐ c a HS 60

54.76

54.67

50

40.48 40

35.71

30

26.19

23.81

23.81 21.43

19.05

20 10 0

Tr

SauăCĐă1

căTN M că1

M că2

SauăCĐă2 M că3

• Nh n xét: Qua B ng 3.2 và Bi uăđ 3.2, ta nh n th y: Tr

c khi TN, NL GQVĐ c a HS

m c th p, th hi n

t l HSăđ t m c 1

chi m 54,67%; 26,19%ăHSăđ t m c 2 và ch có 19,05%ăHSăđ t m c 3. Ph n l n HS không phơnătíchăđ

c tình hu ng; không bi t cách xácăđ nh ph

ngăh

tích v năđ và l a ch n gi i pháp phù h p. M t s HS đưăphơnătíchăđ

ngăđ phân c tình hu ng

và bi t cách tìm hi u các thông tinăliênăquanăđ n v năđ nh ngăch aăđ yăđ , còn ph thu c nhi u vào GV.

67 Sau khi TN ch đ 1, t l HSăđ t m c 1 đưăgi m rõ r t còn 40,48%, t l HS đ t m c 2 gi m nhẹ chi m t l 23,81%;ă đặc bi t t l HSă đ t m că 3ă đưă tĕngă lênă 35,71%. Cácăemăcóăđ

c s ti n b rõ r tănƠyăvìăcácăemăđưăd n làm quen v iăph

ngă

pháp h c t p m i.ăCácăemăđưăbi t cách phân tích tình hu ng có v năđ , v n d ng các d ki năđ phân tích tình hu ng vƠăđ aăraăcácăgi i pháp th c hi n dù còn nhi u sai sót. Tuy v n còn gặp m t vài khó khĕnătrongăquáătrìnhăh c t pănh ngăđưăchoăth y NL GQVĐăc aăcácăemăđưăcóăs ti n b rõ r t.

Sau khi TN ch đ 2, t l HSăđ t m c 2 có s gi m nhẹ chi m 21,43%; riêng t l HSăđ t m c 1 và m că3ăđưăcóăs thayăđ i rõ r t. N uănh ătr m c 1 và 3 l năl

c TN t l HSăđ t

t là 54,67% và 19,05% thì sau khi TN ch đ 3, t l HSăđ t m c 1

gi m ch còn 23,81% và t l HSăđ t m că3ătĕngălên đ n 54,76%.ăLúcănƠyăcácăemăđưă thành th o trong vi c phân tích tình hu ng, thao tác và suy lu n c aăcácăemăđưăthƠnhă th oăh n.ăH u nh ăcácăemăkhôngăc năđ n s tr giúp c a GV. Qua vi c so sánh đưăđ

trên, có th nh n th y m c phát tri năNLăGQVĐ c a HS

c nâng lên so v i tr

c khi TN.ăĐi uăđóăth hi n tính kh thi c aăph

ngăphápă

này.

3.6.3. Đánh giá định lượng thông qua các bài kiểm tra Ngoài vi căđánhăgiáăNLăGQVĐăvƠoăth c ti n, tôiăcònăđánhăgiáăk t qu h c t p c aăHSăđ ch ng minh bi n pháp t ch c DH c a tôi nâng cao k t qu h c t p c a HS thông qua các bài ki mătraătr

c khi TN và sau khi TN.

Đ xử lí và phân tích s li uăliênăquanăđ n NLăGQVĐătrong v t lí cũngănh ă k t qu bài ki mătra,ăđ tài sử d ng công th c toán th ng kê, g m: - Giá tr TB c ng: là tham s đặcătr ngăchoăs t p trung c a s li u.

Công th c: X =

1 n  fi Xi (Trongăđó:ăXi là s đi m; f là s HSăđ tăđi m Xi và n n i =1

là s HS tham gia làm bài ki m tra)

 f ( X − X) n

- Ph

ngăsai: S = 2

i =1

i

2

i

n −1

- Đ l ch chu n S: cho bi tăđ phân tán quanh giá tr �̅ ,

68

 f ( X − X) n

Công th c: S = S 2 =

i =1

i

2

i

n −1

- H s bi n thiên: cho phép so sánh m căđ phân tán c a các s li u.

Công th c: V =

S .100% X

- Sai s tiêu chu n: m =

S n

- M căđ chênh l ch giá tr TB chu n SMD: cho bi t chênh l chăđi m TB do TN mang l i có tính th c ti n hoặcăcóăỦănghĩaăhayăkhôngă( nhăh nh ), từ đóăxácăđ nh m căđ

nhăh

ng c a các bi n pháp TN đ

ng c a TN l n hay c sử d ng.

Công th cătínhăđ l n chênh l ch giá tr TB chuẩn: SMD =

giáătr ăTBăsauăTN - giáătr ăTBătr đ ăl chăchuẩnătr

Sauăđóăxácăđ nh m căđ

nhăh

căTN

căTN

ng theo b ng so sánh m c đ

nhăh

ng c a

Cohenănh ăsau:ă SMD > 1: nhăh

ng r t l n.

SMD = 0,80 ÷ 1,00: nhăh

ng l n.

SMD = 0,50 ÷ 0,79: nhăh

ng TB.

SMD = 0,20 ÷ 0,49: nhăh

ng nh .

SMD < 0,20: nhăh

ng r t nh .

Vi căphơnătíchăđ nhăl

ng d a vào k t qu ki m tra

giaiă đo n sau TN nh m minh h aă vƠă b c a vi c DH b iăd

hành ki m tra, ch m bài và xử lí các s li uătheoăph c

c TN và

că đ u ki m nghi m tính kh thi, hi u qu

ngăNLăGQVĐăc aăHSătheoăđ nhăh

trình bày các k t qu thuăđ

giaiăđo nătr

ng GD STEM. Sau khi ti n

ngăphápăth ng kê toán h c, tôi

b ng sau:

Bảng 3.3: Tổng hợp kết quả TN qua các bài kiểm tra Đi m s Xi

Th iăđi m ki m tra Tr

c TN

Sau khi TN các ch đ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

0

0

0

6

14

18

14

16

8

4

4

0

0

0

1

5

5

13

15

21

14

10

69 Biểu đồ 3.3: Biểu đồ phân bố điểm kiểm tra trước và sau TN 25 20 15 10

5 0 0

1

2

3

4 Tr

5 căTN

6

7

8

9

10

Sau TN

Bảng 3.4: Phân phối tần suất HS đạt điểm Xi T n su tăHSăđ tăđi m s Xi

Th i đi m ki m

0

1

2

3

4

5

6

7

0

0

0

7,14 16,67 21,43 16,67 19,05

0

0

0

1,19

8

9

10

9,52

4,76

4,76

tra Tr

c

TN Sau khi TN các ch đ

5,95

5,95

15,47 17,86 25,00 16,67 11,90

70 Đồ thị 3.2: Đồ thị phân phối tần suất HS đạt điểm Xi 30 25 20 Tr

15

căTN

Sau TN 10 5 0 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

NgoƠiăra,ăđ tƠiăcũngătínhăt n su tălũyătíchăđ bi t t n su t c a t t c Xi k từ m t giá tr nƠoăđóătr xu ng (hoặc tr lên). Các giá tr là s c ng d n t n su t từ d lên (hoặc từ trên xu ng). K t qu tính th hi n

i

B ng 3.5 vƠăĐ th 3.3.

Bảng 3.5: Bảng phân phối tần suất lũy tích Nhóm Tr

c TN

Sau TN

S %ăHSăđ t m căđi m Xi tr xu ng

S HS

0

1

2

42

0

0

0

7,14 23,81 45,24 61,90 80,95 90,47 95,23

100

42

0

0

0

1,19

100

3

4

5

7,14

6

7

8

13,10 28,57 46,43 71,43 88,10

Đồ thị 3.3: Đồ thị phân phối tần suất tích lũy 120 100 80 60 40 20 0 0

1

2

3 Tr

4 căTN

9

5

6

7

Sau TN

8

9

10

10

71

đ

Từ k t qu trên, áp d ng các công th c �̅ , S2, S, V (%), m đưănêuătrênătaătínhă

c các tham s th ng kê

cácăgiaiăđo n TN theo b ng sau:

Bảng 3.6: Bảng tham số thống kê Tr

c TN

Sau TN các ch đ

̅ �

5,95

3,32 1,82 30,59

0,02

̅±� �=�

7,44

2,95 1,72 23,12

0,02

7,44 ± 0,02

��

S

m

V%

5,95 ± 0,02

• Nh n xét: D a trên k t qu TNSP cho th y: - Đi m TB bài ki m tra sau TN (7,44) caoăh nătr - Đ l ch chuẩn S có giá tr t

c TN (5,95).

ngă ng nh ch ng t m că đ phân tán c a

đi m s quanh giá tr �̅ nh ,ădoăđóăgiáătr TB cóăđ tin c y cao.

-Đ

ngălũyătíchă ng v i l p sau TN n măphíaăd

lũyătíchă ng v i l pătr

i và v phía bên ph iăđ

ng

c TN.

- T l HSăđ t lo i y u, kém sau TN gi m r t nhi u so v iătr t l HSăđ t lo i khá, gi iăsauăTNăcaoăh nătr t p c aăHSăsauăTNăcaoăh nătr

căTN.ăNg

cl i

c TN. Đi u này cho th y k t qu h c

c TN.

3.6.4. Ki măđ nh gi thuy t th ng kê Tính toán và phân tích k t qu TNăcaoăh nătr HSătr

căTN.ăDùngăph

trên cho th y r ngăđi m TB c ng c a HS sau

ngăphápăki măđ nh s khác nhau gi a TB c ng c a

căTNăvƠăsauăTNăđ tr l i câu h i: S khác nhau gi a giá tr TB c ng c aăHSătr

c TN và sau TN lƠăcóăỦănghĩaă

hay không? T ch c ho tă đ ng DH cho HS trong DH v t lí có th c s t tă h nă DH thôngăth

ng hay không hay ch là do ng u nhiên? C n ph iăđ ra gi thuy t th ng kê.

Các gi thuy t th ng kê: tr tr

̅ tr Gi thuy t H0 : S khác nhau gi a giá tr TB c ng X

căTN

căTNăvƠăsauăTNălƠăkhôngăcóăỦănghĩaăth ng kê.

̅ tr Gi thuy t H1 : S khác nhau gi a giá tr TB c ng X

căTN

căTNăvƠăsauăTNălƠăcóăỦănghĩaăth ng kê. Đ ki măđ nh gi thuy t,ătínhăđ iăl tă=ă

̅ sauăTNă -ăX ̅ tr căTNă nsauTN .ntr căTN X √n Sp sauăTN ă+ăntr căTN

̅ sauăTN c a HS và X ̅ sauăTNă c a HS và X

ng ki măđ nh t theo công th c: (3.1)

72 v i Sp =√

nsauăTN - 1 S2sauăTN + (ntr căTN - 1)S2tr căTN nsauăTN + ntr căTN - 2

Sauăkhiătínhăđ

(3.2)

c t, so sánh nó v i giá tr t i h n tα đ

ng v i m căỦănghĩaă và b c t do f =ănsauăTN + ntr

căTN

c tra trong b ng Student

-2

- N u t  tα thì bác b gi thuy t H0 , ch p nh n gi thuy t H1 .

- N u t < tα thì bác b gi thuy t H1 , ch p nh n gi thuy tăH0 .

V n d ng công th că(3.1)ăvƠă(3.2)ătínhătoánătaăđ Sp =√

nsauăTN - 1 S2sauăTN + (ntr căTN - 1)S2tr căTN ăả nsauăTN +ntr căTN -2

→ătă=ă

̅ sauăTN ă-ăX ̅​̅​̅tr căTNă X nsauăTN .ntr căTN √n Sp sauăTNă +ăntr căTN

c:

1,71

ả 3,62

Tra b ng phân ph i Student v i m că Ủă nghĩaă  = 0,05 và b c t f = nsauăTN + ntr

căTN

do f v i

- 2 = 82, ta có tα = 1,664. Nh ăv y, rõ ràng t > tα ; Đi uăđóăchoăth y

gi thuy t H0 b bác b , gi thuy t H1 đ

c ch p nh n.

Từ đóărútăraăm t s k t lu n sau: - Qua quá trình TNSP có th th yăNLăGQVĐăc aăHSăđưăcóăs phát tri n so v i tr

c khi TN. Các ch đ đưăxơyăd ngăđưăb iăd

ngăđ

căNLăGQVĐăc a HS.

- Đi m TB c a các bài ki m tra sau khi TN hai ch đ caoăh năsoăv iăđi m TB c a các bài ki m tra tr

c TN.ăĐi uăđóăcóănghĩaălƠăsử d ng các ch đ STEM đưăxơyă

d ng trong DH v t lí mang l i hi u qu caoăh năph

ngăphápăDH truy n th ng.

- Vi c sử d ng các ch đ STEM trong DH v t lí đưă phátă huyă đ c c, ch đ ng, sáng t o c a HS trong gi h c, góp ph n nâng cao ch tăl tr

c tính tích ng DH v t lí

ng THPT. K t lu năch

ngă3

Qua k t qu c a quá trình TNSP lu nă vĕnă đưă cóă c ă s đ kh ngă đ nh gi thuy t khoa h căđ aăraăbanăđ uălƠăđúngăđ n.

Theo k t qu th ng kê và phân tích s li uăđi uătraăthuăđ TN có kh nĕngăGQVĐăt tăh nătr

c cho th y HS sau

căkhiăTN.ăCácăemăđưănh n th căđ

c t m quan

tr ng c a vi c phát tri năNLăGQVĐăcho b n thân trong quá trình h c t p và có tinh th n ph năđ uăđ đ tăđ đưăb iăd

ngăđ

c k t qu t tăh n. Nh ăv y, các ch đ STEMăđưăxơyăd ng

căNLăGQVĐăc a HS.

73 K t qu h c t p c aăHSăsauăTNăcaoăh nătr sauăTNăcaoăh nătr

c TN. C th lƠăđi m TB c a HS

c TN, t l HSăđ t lo i y u kém sau TN gi m r t nhi u,ăng

t l HSă đ t lo i khá, gi iă sauă TNă caoă h nă nhómă tr thuy t th ng kê, có th k t lu năđ th h năsoăv iăHSătr

cl i

c TN. Sau khi ki mă đ nh gi

c HS sau TN n m v ng ki n th căđưăđ

c truy n

c TN.

Từ k t qu c a TNSP nêu trên cho phép ta ki m ch ng tính kh thi c a lu n vĕnămƠăgi thuy tăbanăđ uăđưănêuăra.ăVi c t ch c DH sử d ng các ch đ STEM đưă phát huy tính tích c c, t l c c aăHSăđ ng th i b iăd nh v y mà k t qu h c t p c a HS nâng cao.

ng đ

căNLăGQVĐăchoăHS,

74 K T LU N VÀ KI N NGH 1. K t qu đ tăđ

c c aăđ tài

Qua quá trình th c hi năđ tƠi,ăđ i chi u v i m căđíchănghiênăc u và nhi m v c aăđ tƠiătôiăđưăđ tăđ

c nh ng k t qu sau:

- H th ngăhóaăđ

căc ăs lý lu n v vi c b iăd

DH ph năắNhi t h c”ăậ V tălíă10ătheoăđ nhăh - Đ xu tăđ

ngăNLăGQVĐăc a HS trong

ng GD STEM.

c 4 bi n pháp và quy trình b iăd

ngăNLăGQVĐăc a HS thông

qua DH ch đ STEM. - Thi t k m t s ch đ DH ph năắNhi t h c” - V t lí 10 nh m b iăd GQVĐătheoăđ nhăh

ng NL

ng GD STEM và ti n hành TNSP.

- Tìm hi u th c tr ng v vi c b iă d

ng NL GQVĐă theoă đ nhă h

ng GD

STEM đ xácă đ nhă s ă b v nh ngă khóă khĕn,ă h n ch trong quá trình t ch c th c hi n.

- K t qu c a quá trình TNSP cho th y vi c sử d ng các ch đ STEM nh m b iă d

ngă NLă GQVĐă vào DH ph nă ắNhi t h c” - V t lí 10 là kh thiă vƠă đ tă đ

c

nh ng m cătiêuămƠăđ tƠiăđưăđặt ra.

2. Nh̃ng h n ch c aăđ tƠi Do th i gian th c hi n không nhi u,ăđi u ki năc ăs v t ch t, kinh phí còn h n hẹpă nênă đ tài không tránh kh i nh ng h n ch nh :ă cácă ph nhi u;ăch aăcóăđi u ki n TN trên nhi uăđ iăt

ngă ánă thi t k ch aă

ng khác nhau. M uăđi u tra TNSP c a

đ tƠi còn nh nên k t qu TN mang tính th ngăkêăch aăcao.ăS l quá trình TN còn h n ch nên k t qu thuăđ

ng bƠi d y trong

căch aăđánh giá h t tính kh thi c aăđ

tƠi.

3. M t s đ xu t, ki n ngh rút ra từ k t qu nghiên c u Đ vi c áp d ng các k t qu nghiên c u c aăđ tài vào th c t DH v t lí có hi u qu , c n:

75 - Thayă đ iă ch

ngă trình,ă n i dung, cách th c ki mă traă đánhă giáă theoă đ nh

h

ng t ch c DH b iăd

ngăNLăGQVĐătheoăđ nhăh

d

ng các NL khác nói chung.

ng GD STEM nói riêng và b i

- T o m iăđi u ki n thu n l i cho HS trong vi c tham gia nghiên c u, gi i quy t các v năđ cóăliênăquanăđ n th c ti n cu c s ng.

- Giúp HS ý th căđ

căỦănghĩaăvƠăt m quan tr ng c a vi c h c t păđ i v i s

phát tri n NL c a b n thân.

- Ph iăth

ng xuyên t ch c b iăd

v choăGV,ătrongăđóăchú ý b iăd quyătrìnhăDHătheoăh 4.ăH

ng,ănơngăcaoătrìnhăđ chuyên môn nghi p

ng cho GV v cách th c xây d ng và thi t k các

ng t ch c phát tri n NL GQVĐ cho HS.

ng phát tri n c aăđ tài M r ng ph m vi nghiên c u cho toàn b ch

môn h c khác.

ngătrìnhăv t lí ph thông vƠ các

76 DANH M C TÀI LI U THAM KH O

Ti ng Vi t [1] Báo cáo chính tr c a Ban Ch pă hƠnhă Trungă

ngăĐ ng khóa XI t iă Đ i h iă đ i

bi u toàn qu c l n th XII. ngăDuyênăBìnhă(Ch biên) (2015), Vật lí 10 (Cơ bản), Nhà xu t b n Giáo d c

[2] L

Vi t Nam. [3] B Giáo d căvƠăĐƠoăt o (2013), Hội thảo một số vấn đề chung về xây dựng chương trình giáo dục phổ thông sau 2015, tài li uăl uăhƠnhăn i b , Hà N i.

[4] Nguy n Duy B c (2013), Đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục, đào tạo theo Nghị quyết Đại hội XI c a Đảng, Tapchicongsan.org.vn.

[5] B Giáo d că vƠă Đào t o (2015), Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, ch

ngătrìnhăgiáoăd c ph thông m i.

[6] Chương trình phân tích và đánh giá c a PISA (Pisa, 2012).

[7] Nguy n Th Ng c Duyên (2018), Bồi dưỡng năng lực hợp tác c a học sinh trong dạy học chương “Chất khí”, Vật lí 10 thông qua việc sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực.

[8] LêăĐ c H u, Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh thông qua dạy học chương “Cảm ng điện từ” Vật lí 11 THPT. [9] Ph m Minh H c (1992), Một số vấn đề tâm lý học, Nhà xu t b n Giáo d c, Hà N i.

[10] Nguy n Th Khôi (T ng ch biên) (2012), Vật lí 10 nâng cao, Nhà xu t b n Giáo d c, Hà N i.

[11] VũăHuyă Kì, Định hướng tìm tòi giải quyết vấn đề khi dạy học một số kiến th c chương các định luật bảo toàn lớp 10 ban cơ bản cho học sinh dân tộc nội trú.

[12] Nguy n Thanh Nga (Ch biên), Phùng Vi t H i, Nguy n Quang Linh, Hoàng Ph

c Mu i (2017), Thiết kế và tổ ch c ch đề giáo dục STEM cho học sinh

trung học cơ sở và trung học phổ thông, Nhà xu t b n Đ i h c S ă ph m TPHCM. [13] Tr n Th Cẩm Nhung (2014), Phát triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh phổ thông qua dạy học ch đề “Tổ hợp – xác suất” đại số và giải tích 11 nâng cao.

77 [14] Nguy n Thanh Nga (Ch biên),ă HoƠngă Ph

c Mu i, Phùng Vi t H i, Nguy n

Quang Linh, Nguy nă Anhă Dũng,ă Ngôă Tr ng Tu ,ă ắDạy học ch đề STEM cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông”.

[15] Nguy n Th Bích Ng c, Góp phần nâng cao hiệu quả dạy học Hình học 10 trên cở sở phối hợp quan điểm dạy học giải quyết vấn đề và dạy học kiến tạo.

[16] Thái Duy Tuyên (1998), Những vấn đề cơ bản giáo dục hiện đại, Nhà xu t b n Giáo d c, Hà N i.

[17] Nguy n C nh Toàn (2001), Tuyển tập tác phẩm tự giáo dục tự học tự nghiên c u, t p 1, Tru ng Ð i h căS ăph m Hà N i,ăTrungătơmăvĕnăhóa Ngôn ng Ðông Tây, Hà N i.

[18] Đỗ H

ngăTrƠă(ch biên) (2015), Dạy học tích hợp phát triển năng lực học sinh,

Quyển 1 - Khoa học tự nhiên, Nhà xu t b n Đ i h căS ăph m.

[19] Từ Đ c Th o, Bồi dưỡng năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho học sinh trung học phổ thông trong dạy học Hình học, Vi n Khoa h c Giáo d c, Hà N i.

[20] Phan Tr nh Hòa D Thy (2010), Kĩ năng giải quyết vấn đề trong thực tập nhận th c c a sinh viên trường Đại học Hoa Sen,ăTr

ngăĐ i h căS ăph m Thành ph

H Chí Minh.

[21] L

ngăVi t Thái, Phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn c a học sinh qua

dạy học khoa học ở tiểu học.

[22] Phană Đ ng Châu Th y, Nguy n Th Ngân, Xây dựng thang đo và bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề c a học sinh qua dạy học dự án,ăTr

ngăĐ i

h căS ăph m thành ph H Chí Minh.

[23] Tr

ngăTh H ng Xiêm, Vận dụng phương pháp dạy học nêu và giải quyết vấn đề

vào dạy học một số kiến th c c a chương “Chất khí” – Vật lí 10 trung học phổ thông.

Ti ng Anh [24] Alan H. Schoenfeld, Mathematical problem-solving.

[25] Côvaliov A.G (1971), Tâm lí học cá nhân, T p 2, Nhà xu t b n Giáo d c, Hà N i.

[26] Doug Archbald (2008), Research Versus Problem Solving for the Education Leadership.

78 [27] Debra A.Tisdelle & Janet S.St. Lawrence (1986), Interpersonal problem-solving competency: review and Critique of the literature.

[28] Howard Senter và Jane Edmonds (2003), Giải quyết vấn đề – công cụ và th pháp thiết yếu cho nhà quản lý, Nhà xu t b n Tr , TP. H Chí Minh.

[29] Jean-Paul Reeff, Anouk Zabal & Christine Blench (2006), The Assessment of Problem-Solving Competecies (A draft version of a general framework).

[30] Mác ậ Lê-nin, Cái chung và cái riêng (Ch nghĩa Mác – Lê-nin), Wikipedia.

[31] McDermott & Redish (1999), Physics Education Research.

[32] Pêtrôpxki A.V (1982), Tâm lí học l a tuổi và tâm lí học sư phạm, T p 1, Nhà xu t b n Giáo d c, Hà N i.

[33] Roegiers Xavier (Ng

i d ch:ă ĐƠoă Tr ng Quang, Nguy n Ng c Nh ) (1996),

Khoa Sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực ở nhà trường, Nhà xu t b n Giáo d c, Hà N i.

[34] Thomas M. Foster (2000), The development of students’ problem-solving skills from instruction emphasizing qualitative problem-solving.

[35] Uys LR, Van Rhyn LL, Gwele NS, McInerney P, Tanga T, Problem-solving competency of nursing gradutuates.

79 DANH M C CÔNG TRÌNH KHOA H CăĐẩăCỌNGăB

C A TÁC GI

1. Quách Nguy n B o Nguyên, Nguy năĐ căDũng, ắThiết kế ch đề STEM trong dạy học phần “Nhiệt học” – Vật lí 10 theo định hướng bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề”, T p chí Khoa h căĐ i h căĐ ng Tháp, 2019.

2. Nguy nă Đ că Dũng, Ngô T n Minh, Quách Nguy n B o Nguyên,ă ắ ng dụng mô hình giáo dục STEM và dạy học giải quyết vấn đề trong dạy học vật lí”, T p chí Thi t b giáo d c, s đặc bi t tháng 12 ậ 2019.

PL1 PH L C 1 PH L C 1.1. PHI U KH O SÁT Ý KI N GIÁO VIÊN PHI U KH O SÁT Ý KI N V B IăD

NGăNĔNGăL C GI I QUY T V NăĐ C A H C SINH THEO Đ NHăH

NG GIÁO D C STEM

Kính gửi quý thầy/ cô giáo!

Hiện tại, tôi đang thực hiện đề tài luận văn cao học tại trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng. Nhằm khảo sát thực trạng dạy học ở trung học phổ thông, nay tôi tiến hành tham khảo ý kiến c a các thầy/ cô - là những người có kinh nghiệm dạy học để lấy cơ sở góp phần thực hiện nghiên c u này. Tôi xin cam đoan những thông tin trả lời trong Phiếu khảo sát c a các thầy/ cô chỉ được sử dụng với mục đích nghiên c u. Rất mong quý thầy cô đóng góp ý kiến.

Các th y/ cô vui lòng cho bi t m t s thông tin cá nhân: Môn d y:ầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.ầầ.. Đ năv côngătác:ầầầầầầầầầầầầầầầầầầ S nĕmăcôngătác:ăầầầầầầầầầầầầầầầ.ầầ.

Câu 1: Th y/ cô hi u bi tănh ăth nào v giáo d c STEM? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

Câu 2: Th y/ cô ti p c n v i giáo d căSTEMănh ăth nào? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

Câu 3: Th y/ cô đưă từng t ch c d y h că theoă đ nhă h sinhăch a?ăN u có thì

ng giáo d c STEM cho h c

m căđ nào?

........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

Câu 4: Th y/ cô đánhăgiáănh ăth nào v t m quan tr ng c a vi c d y h c phát tri n

PL2 nĕngăl c cho h c sinh, c th lƠănĕngăl c gi i quy t v năđ ? ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

Câu 5: Th y/ cô đưătừng t ch c d y h c b iăd h căsinhătheoăđ nhăh

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ cho

ng giáo d căSTEMăhayăch a?ăN u có thì

m căđ nào?

........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

Câu 6: Theo th y/ cô, d y h cătheoăđ nhăh d

ngăSTEMăcóă uăđi m gì trong vi c b i

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ cho h c sinh?

........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

Câu 7: Theo th y/ cô,ăkhóăkhĕnăkhiăt ch c d y h c b iăd đ cho h căsinhătheoăđ nhăh

ngănĕngăl c gi i quy t v n

ng giáo d c STEM là gì?

........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

Câu 8: Theo th y/ cô, kh nĕngăt ch c d y h c b iăd cho h căsinhătheoăđ nhăh

ng giáo d c STEM

ngănĕngăl c gi i quy t v năđ

m căđ nào?

........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................

PH L C 1.2. PHI U KH O SÁT Ý KI N H C SINH PHI U KH O SÁT Ý KI N V B IăD

NGăNĔNGăL C GI I QUY T V NăĐ C A H C SINH THEO Đ NHăH

NG GIÁO D C STEM

Gửi các em học sinh!

Hiện tại, thầy đang thực hiện đề tài luận văn cao học tại trường Đại học Sư

PL3 phạm - Đại học Đà Nẵng. Nhằm khảo sát thực trạng dạy học ở trung học phổ thông, nay thầy tiến hành tham khảo ý kiến c a các em để lấy cơ sở góp phần thực hiện nghiên c u này. Những thông tin trả lời trong Phiếu khảo sát c a các em chỉ được sử dụng với mục đích nghiên c u. Rất mong các em đóng góp ý kiến.

Các em vui lòng cho bi t m t s thông tin cá nhân: Tr

ng:...............................................................................

L p:.....................................................................................

Câu 1: Các em có bi t hoặcăđưăngheăđ n giáo d c STEM bao gi ch a? N u có thì qua ph

ngăti n thông tin nào?

A.ăCh a.

B. Có. Thông qua: .............................................................................................................

Câu 2: Theoăcácăemănĕngăl c gi i quy t v năđ lƠănĕngăl c A. cóăđ B. đ

c do y u t b m sinh.

c hình thành và phát tri n ch y u trong ho tăđ ng và thông qua ho tăđ ng.

Câu 3: Trong h c t p v t lí, khi gặp ph i m t v năđ nƠoăđóăemăth A. t mình có th gi i quy tăđ B. có th gi i quy tăđ

ngăcóăsuyănghĩ

c n u c g ng h c h i và rèn luy n.

c n u nh s h

ng d n c a giáo viên hay s giúpăđ c a b n

bè.

C. t mình không th làm đ

c, tìm cách nh giáo viên hay các b n gi iăh nămìnhăđ

gi i quy t.

Câu 4: Khi gặp ph i m t v nă đ c n gi i quy t,ă cácă emă cóă thíchă đ quy tăđ

c t mình gi i

c v năđ đóăhayăkhông?

A. R t thích.

B. Thích.

C. Không thích.

Câu 5: Theoăcácăem,ăkhóăkhĕnăch y u mà các em gặp ph i khi gi i quy t các v năđ v v t lí là do A. không bi tăph

ngăphápăchungăđ gi i quy t v năđ .

B. không bi t v n d ng ki n th căđ gi i quy t.

C. không t tin vào kh nĕngăc a mình.

Nguyên nhân khác: ............................................................................................................

Câu 6: Theo các em, v t lí là môn h c A. thú v và b ích.

B.ăbìnhăth

ng.

C. khô khan, ph c t p, nhàm chán.

PL4 Câu 7: Ho tăđ ng mà em thích nh t trong h c v t lí là A. h c lí thuy t và làm bài t p.

B. làm thí nghi m.

C. gi i quy t các v năđ đặt ra có liên quanăđ năđ i s ng,ăkĩăthu t.

Câu 8: Ho tăđ ngănƠoăcácăemăth

ng xuyên th c hi n nh t khi h c v t lí?

A. h c lí thuy t và làm bài t p.

B. làm thí nghi m.

C. gi i quy t các v năđ đặtăraăcóăliênăquanăđ năđ i s ng,ăkĩăthu t.

Câu 9: Emăth

ng xuyên v n d ng các ki n th c v t lí đ

c h căđ làm gì?

A. Gi i bài t p.

B. Gi i thích các hi năt

ng trong t nhiên.

C. Tìm hi u các ng d ng trong th c t .

D. Tìm cách ch t o m t s n phẩm khoa h c cho b n thân.

E. Không v n d ngăđ làm gì.

Câu 10: Theoăcácăem,ăđaăs các b n h c sinh hi nănayăđiăh c là vì A.ăđ ba mẹ vui.

B. các b năđiăh căthìămìnhăcũngăđiăh c.

C.ătrênătr

ng có nhi u b n bè và th y cô,

tr

ngăvuiăh nă nhà.

D. có thêm ki n th c, rèn luy năkĩănĕng,ăphátătri năcácănĕngăl c c n thi tăchoăđ i s ng.

PL5 PH L C 2. PHI UăĐỄNHăGIỄ PH L C 2.1. PHI UăĐỄNHăGIỄăHO TăĐ NG C A NHÓM (DÀNH CHO GIÁO VIÊN) Nhóm: ................................................................................... L p: ..............................

Tên d án: ....................................................................................................................

Ho tăđ ng 1: ................................................................................................................

Ho tăđ ng 2: ................................................................................................................

Ho tăđ ng 3: ................................................................................................................ Đi m

Chi ti t S l

t iăđa

ngăthƠnhăviênăđ yăđ .

1

T ch c làm vi c nhóm: phân công t tr

ng,ă th ă kí,ă côngă

1

vi c,ầ Các thành viên tham gia tích c c ho tă đ ng và hoàn thành nhi m v

đ

c giao (hoàn

1,5

thành phi u h c t p).

T o không khí vui v

hòa

đ ng gi a các thành viên

1,5

trong nhóm.

Nhóm báo cáo: + Trình bày báo cáo rõ ràng, m ch l c,ăđ yăđ thông tin. + Tr

l iă đ

c các câu h i

2,5

c a giáo viên và các nhóm khác.

Nhóm không báo cáo: + L ngă ngheă báoă cáo,ă đ aă raă đ

c câu h i phù h p v i n i

dung báo cáo.

2,5

Đi măđ tăđ HĐ1

HĐ2

c HĐ3

Đi m trung bình

PL6 +ă Đ aă raă cơuă h i cho nhóm báo cáo.

Th c hi n các yêu c u trong phi u h c t p hoặc s n phẩm

2,5

c a d án.

T ngăđi m

10 ……...., ngày …… tháng …… năm ……….

Người đánh giá

PH

L C 2.2. PHI UăĐỄNHăGIỄăĐ NGăĐ NG (DÀNH CHO CÁ NHÂN)

Nhóm: ................................................................................... L p: ..............................

Tên d án: ....................................................................................................................

Tênăng

iăđánhăgiá: ....................................................................................................

Các thành viên trong m t nhóm sẽ đánh giá lẫn nhau theo phiếu đánh giá sau:

Tiêu

Nhi t

chí

tình, trách

Tên

nhi m

Tinh th n h p tác, tôn tr ng, l ng nghe

Đóngăgópă Tham gia

Đ aăraă

trong

Hi u

t ch c,

ý ki n

vi c hoàn

qu

T ng

qu n lý

có giá

thành

công

đi m

nhóm

tr

s n

vi c

ph m

…..…., ngày .…tháng..…năm……

(Họ tên, chữ ký các thành viên) Tiêu chí đánhăgiá: - T tăh năcácăthƠnhăviênătrongănhómă

→ă

3ăđi m

- T t b ng các b n khác

→ă

2ăđi m

PL7 - Không t t b ng các b n khác

→ă

1ăđi m

- Khôngăgiúpăíchăđ

→ă

0ăđi m

→ă

-1ăđi m

c gì

- C n tr công vi c c a nhóm Đi măcáănhơnăđ

cătínhănh ăsau:

- Bước 1. Tính h s đ ngăđ ng cho từng cá nhân  = Trongăđó:ă

di lƠăđi măđ

d

i

2.N.Nt

c ch m b i 1 thành viên cho 1 tiêu chí.

N là s l

ngăthƠnhăviênăthamăgiaăđánhăgiá.

Nt là s l

ng tiêu chí.

- Bước 2.ăTínhăđi m cho từng cá nhân K T QU

CÁ NHÂN = K T QU

NHÓM

x

H S

Đ NGăĐ NG

PL8 PH L C 3 PH L C 3.1.ăĐ KI M TRA L N 1 I.ăTR CăNGHI M (5ăđi m) Câu 1: Ch năcơuătr ăl iăđúng.ăTrongăs ănóngăch yăvƠăđôngăđặcăc aăcácăch tăr n: A.ăMỗiăch tăr nănóngăch yă ăm tănhi tăđ ăxácăđ nh,ăkhôngăph ăthu căvƠoăápăsu tăbênă ngoài.

B.ăNhi tăđ ăđôngăđặcăc aăch tăr năk tătinhăkhôngăph ăthu căápăsu tăbênăngoƠi.

C.ăMỗiăch tăr năk tătinhănóngăch yăvƠăđôngăđặcă ăcùngăm tănhi tăđ ăxácăđ nhătrongă đi uăki năápăsu tăxácăđ nh.

D.ăMỗiăch tăr nănóngăch yă ănhi tăđ ănƠoăthìăcũngăs ăđôngăđặcă ănhi tăđ ăđó.

Câu 2: Đi uănƠoăsauăđơyălƠăsaiăkhiănóiăv ănhi tănóngăch y?

A.ăNhi tănóngăch yăc aăv tăr nălƠănhi tăl

ngăcungăc păchoăv tăr nătrongăquáătrìnhă

nóngăch y.

B.ăĐ năv ăc aănhi tănóngăch yălƠăJună(J).

C.ăCácăch tăcóăkh iăl

ngăb ngănhauăthìăcóănhi tănóngăch yănh ănhau.

D.ăNhi tănóngăch yătínhăb ngăcôngăth căQă= L.m.

Câu 3: Đ năv ănƠoăsauăđơyălƠăđ năv ăc aănhi tănóngăch yăriêngăc aăv tăr n?

A.ăJunătrênăkilôgamăđ ă(J/kg.ăđ )

B. Jun trên kilôgam (J/ kg).

C. Jun (J)

D.ăJunătrênăđ ă(J/ăđ ).

Câu 4: Tính nhi tăl n

c

c aăn

ng c n cung c păchoă4kgăn

20oC. Bi t nhi t nóng ch y c aă n

căđáă 0oCăđ chuy n nó thành

că đáă lƠă 34.104 J/kg và nhi t dung riêng

c là 4180 J/kg.K.

A. 1496400 J.

B. 1694400 J.

Câu 5: T căđ ăbayăh iăc aăn

C. 1494600 J.

cătrongămáyăch ngăc t n

D. 1964400 J. căkhôngăph ăthu căvƠoăy uă

t ănƠoăsauăđơy?

A.ăTh ătíchăc aăn

c.

B. Gió.

C.ăNhi tăđ .

D.ăDi nătíchămặtăthoángăc aăn

Câu 6: Cung c p m t nhi tăl sôi n

100oC và 10% kh iăl

ng b ngăbaoănhiêuăđ làmăchoă200găn

cl y

10oC

ng c aănóăđưăhóaăh iăkhiăsôi.ăBi t nhi t dung riêng c a

c là 4190 J/kg.K và nhi tăhóaăh iăc aăn

A. 64000 J.

c.

B. 84000 J.

c là 2,26.106 J/kg.

C. 120000 J.

D.120620 J.

PL9 Câu 7: Đi uănƠoăsauăđơyălƠăsaiăkhiănóiăv ănhi tăhoáăh i.

A. Nhi tăl

ngăc năcungăc păchoăkh iăch tăl ngătrongăquáătrìnhăsôiăg iălƠănhi tăhoáă

h iăc aăkh iăch tăl ngă ănhi tăđ ăsôi.

B.ăNhi tăhoáăh iăt ăl ăv iăkh iăl

ngăc aăph năch tăl ngăđưăbi năthƠnhăh i.

C.ăĐ năv ăc aănhi tăhoáăh i là Jun trên kilôgam (J/kg).

D. Nhi tăhoáăh iăđ

c tính b ng công th c Q = L.mătrongăđóăLălƠănhi tăhoáăh iăriêngă

c a ch t l ng, m là kh iăl Câu 8: Tínhănhi tăl

ng c a ch t l ng.

ngăQăc năcungăc păđ ălƠmănóngăch yă100găn

nhi tănóngăch yăriêngăc aăn

căđáă ă0°C.ăBi tă

căđáălƠă3,4.105J/kg.

A. Q = 0,34.103 J.

B. Q = 340.105 J

C. Q = 34.107 J.

D. Q = 34.103 J.

Câu 9: Khi m t ch t l ng b ắbayăh i”ăthì đi u nƠoăsauăđơyăkhôngăđúng?

A. S phân tử h iăb hút vƠo trong ch t l ng ítăh năs phân tử ch t l ng thoát kh i b mặt ch t l ng.

B. Nhi tăđ c a kh i ch t l ng gi m.

C. S bayăh iăch x y ra

b mặt c a ch t l ng.

D. Ch có các phân tử ch t l ng thoát kh i b mặt ch t l ng thƠnh phân tử h i.

Câu 10: L

ngăn

t i nhi tăđ sôi,ăd

c sôi có trong m t chi c m có kh iăl

ngămă=ă300ăg.ăĐunăn

c

i áp su t khí quy n b ng 1atm. Cho nhi t hóaăh iăriêngăc aăn

c

lƠ 2,3.106 J/kg. Nhi tăl A. 690 J. II. T

ng c n thi tăđ cóămẲă=ă100ăgăn

B. 230 J.

C. 460 J.

D. 320 J.

LU N (5ăđi m)

Câu 1: Tính nhi tăl

ng c n thi tăđ 500găn

đ 100oC. Bi t nhi t dung riêng c a n h iăc aăn m t c căn

căđáă -5oCăhóaăh iăhoƠnătoƠnă nhi t

căđáăvƠăc aăn

c là 4180 J/kg.K, nhi t hóa

c là 2,26.106 J/kg, nhi t nóng ch y riêng c aăn

Câu 2: M t bình nhôm có kh iăl căđáăkh iăl

ng 50g

trong bình nhôm khi x y ra hi năt môiă tr

c hóa thƠnhăh iălƠ

ng 200g, ch aă300găn

căđáălƠă3,34.105 J/kg. c

nhi tăđôă20oC. Th

nhi tăđ 0oC vào bình nhôm

ng cân b ng nhi t? Coi nhi tăđ truy n ra ngoài

ngă lƠă khôngă đángă k . Cho nhi t nóng ch y riêng c aă n

J/kg; nhi t dung riêng c aăn nhôm là 880 J/kg.K.

trên. Tính nhi tăđ

căđáăvƠăc aăn

că đáă lƠă 3,34.105

c là 4200 J/kg.K; nhi t dung riêng c a

PL10 PH

L C 3.2. ĐỄPăỄN Đ

KI M TRA L N 1

I. TR C NGHI M: (5ăđi m, 10 câu, m iăcơuă0,5ăđi m)

II. T

Câu

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Đápăán

C

C

B

B

A

D

C

B

D

B

LU N:ă(5ăđi m)

Câu

Đi m

N i dung Nhi tăl

ngăn

căđáăthuăvƠoăđ tĕngănhi tăđ từ -5oCăđ n 0oC:

Q1 ă=ămcẤt1 ă=ă0,5.4180.[0-(-5)]ă=ă10450ă(J) Nhi tăl

ngăn

căđáăthuăvƠoăđ nóng ch y hoàn toàn

0oC: 0,5

Q2 ă=ăλmă=ă3,34.105 .0,5ă=ă167000ă(J) 1

Nhi tăl

ngăn

căthuăvƠoăđ tĕngănhi tăđ từ 0oCăđ n 100oC:

Q3 ă=ămcẤt2 ă=ă0,5.4180.[100-0]ă=ă209000ă(J) Nhi tăl

ngăn

0,5

căthuăvƠoăđ hóaăh iăhoƠnătoƠnă 100oC: 0,5

Q4 ă=ăLmăă=ă2,26.106 .0,5ă=ă1130000ă(J) Nhi tăl

0,5

ng c n cung c p trong su t quá trình:

Qă=ăQ1 +Q2 +Q3 +Q4 =10450+167000+209000+1130000 = 1516450(J)

0,5

G i t là nhi tăđ khi có cân b ng nhi t x y ra.

Khi b đáăl nh vào trong bình nhôm, nhi tăl 2

sangăn

căđáălƠmăn

1,0

căđáăhóaăl ngăvƠătĕngălênănhi tăđ t.

Ta có: Qt a = Qthu (m1c1 + m2c2)(t1 ậ t) = m3c3(t ậ t2)ă+ăλm3 Thay s →ătă=ă7,3oC

ng từ bình nhôm truy n

1,0 0,5

PL11 PH L C 3.3.ăĐ KI M TRA L N 2 I. TR C NGHI M:ă(5ăđi m) Câu 1: Đi u nƠoăsauăđơyăkhôngăđúng?

A. S bayăh iălƠ quá trình chuy n từ th l ng sang th khí (h i)ă b mặt ch t l ng.

B. S nóng ch y lƠ quá trình chuy n từ th r n sang th l ng.

C. S ng ngăt lƠ quá trình chuy n từ th l ng sang th r n.

D. S sôi lƠ quá trình chuy n từ th l ng sang th khí x y ra

c bên trong vƠ trên b

mặt ch t l ng.

Câu 2:

áp su t tiêu chuẩn, ch t r n k tătinhănƠoăsauăđơyăcó nhi tăđ nóng ch y lƠ

283 K? A. Thi c.

B.ăN

căđá.

C. Chì.

D. Nhôm.

Câu 3: Nhi tăđ nóng ch y c a ch t r n k t tinh không có đặcăđi m A. ch tăvôăđ nh hình không có nhi tăđ nóng ch y xácăđ nh.

B. ch t r n k t tinh có nhi tăđ nóng ch y xácăđ nh.

C. th tích c a t t c các ch t r năđ uătĕngăkhiănóng ch y.

D. v i mỗi c u trúc tinh th , nhi tăđ nóng ch y ph thu c vƠo áp su t bên ngoƠi.

Câu 4: Nh năđ nh nƠoăsauăđơyăkhôngăđúng?

A. Nhi t nóng ch y lƠ nhi tăđ

đó ch t r n b tăđ u nóng ch y.

B. Trong th i gian nóng ch y, nhi tăđ c a ch t r n k t tinh khôngăthayăđ i.

C. Trong th i gian nóng ch y, nhi tăđ c a ch t r năvôăđ nh hìnhătĕng.

D. Nhi t nóng ch y c a m t v t r n t l v i kh iăl

ng c a v t.

Câu 5: Khi m t ch t l ng b ắbayăh i”ăthì đi u nƠoăsauăđơyăkhôngăđúng?

A. S phân tử h iăb hút vƠo trong ch t l ng ítăh năs phân tử ch t l ng thoát kh i b mặt ch t l ng.

B. Nhi tăđ c a kh i ch t l ng gi m.

C. S bayăh iăch x y ra

b mặt c a ch t l ng.

D. Ch có các phân tử ch t l ng thoát kh i b mặt ch t l ng thƠnh phân tử h i.

Câu 6: Phát bi u nƠoăsauăđơyălƠ khôngăđúng? T căđ bayăh iăc a m tăl A. không ph thu c vƠo b n ch t c a ch t l ng.

B. cƠng l n n u nhi tăđ ch t l ng cƠng cao.

C. cƠng l n n u di n tích b mặt ch t l ng cƠng l n.

ng ch t l ng

PL12 D. ph thu c vƠo áp su t c a khí (hayăh i)ătrênăb mặt ch t l ng.

Câu 7: M t ch tăh iăđ t tr ng tháiăắh iăbưo hòa”ăthì cùng m t nhi tăđ , áp su tăh iălƠ nh ănhauăv i m i ch t.

A.

B. khi th tích gi m, áp su tăh iătĕng.

C. áp su tăh iăkhôngăph thu c vƠo nhi tăđ h i.

D. t căđ ng ngăt b ng t căđ bayăh i. áp su t chuẩn

Câu 8: Trong th i gian sôi c a m t ch t l ng,

A. ch có quá trình chuy n từ th l ng sang th khí

bên trong ch t l ng.

B. nhi tăđ c a ch t l ngăkhôngăđ i.

C. ch có quá trình chuy n từ th l ng sang th khí

trên b mặt ch t l ng.

D. nhi tăđ c a ch t l ngătĕng.

Câu 9: L

ngăn

nhi tăđ sôi,ăd

c sôi có trong m t chi c m có kh iăl

ct i

i áp su t khí quy n b ng 1atm. Cho nhi t hóaăh iăriêngăc aăn

2,3.106 J/kg. Nhi tăl A. 690 J.

ngămă=ă300ăg.ăĐunăn

ng c n thi tăđ cóămẲă=ă100ăgăn B. 230 J.

C. 460 J.

c lƠ

c hóa thƠnhăh iălƠ D. 320 J.

Câu 10: S sôi và s bayăh iăkhácănhauă chỗ A. s sôi x y ra

ngay c trong lòng ch t l ng còn s bayăh iăch x y ra

b mặt

ch t l ng. áp su t nh tăđ nh, s sôi x y ra

B.

m i nhi tăđ còn s bayăh iăx y ra

nhi tăđ

sôi.

C. trong quá trình sôi có s h p th nhi tă cònă trongă quáă trìnhă bayă h iă khôngă cóă s h p th nhi t.

D. s sôi còn g i là s hóaăh iăcònăs bayăh iăkhôngăph i là s hóaăh i.

II. T

LU N:ă(5ăđi m)

Câu 1: Ng 0,4kg n

iătaăth ăm tăc căn

că ă20oCăđặtătrongănhi tăl

nhi tăđ ăc aăn n

căđáăkh iăl

ngă80gă ă0oCăvƠoăm tăc cănhômăđ ngă

ngăk .ăKh iăl

cătrongăc cănhômăkhiăc căn

ngăc aăc cănhômălƠă0,2kg.ăTínhă

căvừaătanăh t.ăNhi tănóngăch yăriêngăc aă

că đáă lƠă 3,4.105J/kg. Nhi tă dungă riêngă c aă nhômă lƠă 880J/kg.Kă vƠă c aă n

J/kg.K.ăB ăquaăs ăm tămátănhi tăđ ădoănhi tătruy năraăbênăngoƠiănhi tăl

ngăk .

că lƠă

PL13 Câu 2: L yă 0,01kgă h iă n 0,2kgăn

că ă 1000Că choă ng ngă t ă trongă bìnhă nhi tă l

ngă k ă ch aă

că ă9,50C. Nhi tăđ ăcu iăcùngălƠă400C,ăchoănhi tădungăriêngăc aăn

4180J/kg.K.ăTínhănhi tăhóaăh iăc aăn

PH

călƠăcă=ă

c?

L C 3.4. ĐỄPăỄN Đ

KI M TRA L N 2

I. TR C NGHI M:ă(5ăđi m, 10 câu, m iăcơuă0,5ăđi m)

II. T

Câu

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Đápăán

C

B

C

A

D

A

D

B

B

A

LU N:ă(5ăđi m)

Câu

Đi m

N i dung - G i t là nhi tăđ c a c căn - Nhi tăl

ng mà c căn

c khi c căđáătanăh t.

căđáăthuăvƠoăđ tanăthƠnhăn

t oC

c

0,5

Q1 ă=ăλmnđ ă+ăcnđ mnđ ă.t 1

- Nhi tăl

ng mà c cănhômăvƠăn

c t aăraăchoăn

căđá

0,5

Q2 ă=ăcAl .mAl .(t1 ă-t)ă+ăcn .mn .(t1 ă-t) - Áp d ngăđ nh lu t b o toàn và chuy năhóaănĕngăl

ng.

1,0

Q1 = Q2 →ătă=ă4,5oC - Nhi tă l

ng t aă raă khiă ng ngă t h iă n

1000C: Q1 ă=ăL�1 ăă=ă0,01.L

- Nhi tăl

ng t aăraăkhiăn

c

c

1000CăthƠnhăn

1000Că thƠnhă n

c

c 0,5

400C: 0,5

Q2 ă=ămc(100 - 40)ăă=ă0,01.4180.(100ă-ă40)ă=ă2508ă(J) - Nhi tăl 2

ng t aăraăkhiăh iăn

c

1000C bi năthƠnhăn

c

400C: 0,5

Qă=ăQ1 +Q2 = 0,01L + 2508 (1) - Nhi tă l

ng c n cung c pă đ 0,2kgă n

c từ 9,50Că thƠnhă n

400C: Q3 = 0,2.4180.(40 ậ 9,5) = 25498 (J) (2) - Theoăph

c

0,5

ngătrìnhăcơnăb ng nhi t: (1) = (2).

V y 0,01L +2508 = 25498.

Suy ra: L = 2,3.106 J/kg.

1,0

PL14 PH L C 4. HÌNH NH TH C NGHI MăS ăPH M

• HS đangăti năhƠnhăđúcăn n

PL15 • HSăđangăti n ch t oămáyăch ngăc tăn

c

PL16 • S n phẩm c a HS