VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT Ở LỚP 10 THPT

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC

vectorstock.com/20159034

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT Ở LỚP 10 THPT THEO QUAN ĐIỂM DẠY HỌC PHÂN HÓA WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ĐÀ NẴNG ---------

PHAN THỊ HỒNG NY

VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT Ở HÓA HỌC LỚP 10 THPT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

Đà Nẵng, 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ĐÀ NẴNG ---------

PHAN THỊ HỒNG NY

VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT Ở HÓA HỌC LỚP 10 THPT Chuyên ngành: Sƣ phạm Hóa học GVHD: Nguyễn Thị Lan Anh

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

Đà Nẵng, 2019

LỜI CẢM ƠN Nhờ vào sự giúp đỡ tận tình của quý thầy cô giáo, gia đình, bạn bè và các em học sinh, cùng với sự cố gắng, kiên trì, nỗ lực hết mình, vƣợt qua khó khăn, trở ngại, cuối cùng luận văn đã đƣợc hoàn thành. Đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến cô giáo ThS. Nguyễn Thị Lan Anh, ngƣời cô đã luôn cận kề, dốc hết tâm huyết hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong tổ phƣơng pháp giảng dạy và toàn thể thầy cô của khoa Hóa học- Trƣờng Đại học Sƣ phạm Đà Nẵng đã truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm quí báu và tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành luận văn.

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với cha mẹ, những ngƣời thân trong gia đình đã luôn bên cạnh, thông cảm, động viên và tạo mọi điều kiện để tôi có thể học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Một lần nữa, xin gửi đến tất cả mọi ngƣời lòng biết ơn chân thành và sâu sắc! Đà Nẵng tháng 1 năm 2019 Tác giả Phan Thị Hồng Ny

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI............................................................................... 1 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU....................................................................... 4 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .......................................... 4 3.1. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 4 3.2. Khách thể nghiên cứu................................................................................. 4 4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: ........................................................................... 4 4.1. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: ............................................. 4 4.2. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: .......................................... 4 4.3. Nhóm phƣơng pháp thống kê toán học ...................................................... 5 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN DẠY HỌC TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO GÓC .................................................................................................................. 6 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ DẠY HỌC TÍCH CỰC. ................................................. 6 1.1.1. Thế nào là tính tích cực học tập? ............................................................ 6 1.1.1.1. Phƣơng pháp dạy học tích cực: ............................................................ 6 1.1.2. Đặc trƣng của các phƣơng pháp dạy học tích cực. ................................. 8 1.1.2.1. Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập cho HS ............. 8 1.1.2.2. Dạy và học chú trọng rèn luyện phƣơng pháp tự học .......................... 8 1.1.2.3. Tăng cƣờng học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác ................... 9 1.1.2.4. Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò .............................. 9 1.1.3. Tháp hiệu quả học tập Learning Pyramid ............................................ 10 1.1.4. Các yếu tố thúc đẩy dạy học tích cực.................................................... 12 1.1.4.1. Không khí học tập và các mối quan hệ trong lớp/nhóm: ................... 12 1.1.4.2. Sự phù hợp với mức độ phát triển của HS ......................................... 12 1.1.4.3. Sự gần gũi với thực tế ........................................................................ 12 1.1.4.4. Mức độ và sự đa dạng của hoạt động................................................. 12 1.1.4.5. Phạm vi tự do sáng tạo ....................................................................... 13

1.1.5. Các biểu hiện của tính tích cực, tự chủ và năng lực sáng tạo của HS trong học tập .................................................................................................... 13 1.2. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC............................................... 14 1.2.1. Học theo góc là gì? ................................................................................ 14 1.2.2. Cơ sở của dạy học theo góc .................................................................. 15 1.2.2.1. Cơ sở tâm lí họcTheo phong cách học tập của Kolb ........................ 15 1.2.2.2. Cơ sở sinh lí thần kinh ...................................................................... 17 1.2.3. Các giai đoạn của học tập theo góc: ...................................................... 19 1.2.3.1. Giai đoạn chuẩn bị: ............................................................................ 19 1.2.3.2. Giai đoạn tổ chức cho HS học theo nhóm: ........................................ 19 1.2.6. Vai trò của GV và HS trong dạy học theo góc ..................................... 20 1.2.6.1. Vai trò của GV ................................................................................... 20 1.2.6.2. Vai trò của HS .................................................................................... 21 1.2.7. Các Ƣu điểm và hạn chế ....................................................................... 21 1.2.7.1. Ƣu điểm: ............................................................................................. 21 1.2.7.2. Hạn chế:.............................................................................................. 22 1.2.8. Một số nguyên nhân dẫn đến hạn chế của việc đổi mới phƣơng pháp. 23 CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG TÀI NGUYÊN DẠY THEO GÓC KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT Ở LỚP 10 THPT THEO QUAN ĐIỂM DẠY HỌC PHÂN HÓA .................................................................... 25 2.1 GÓC QUAN SÁT ........................................................................................... 25 2.1.1. Hình ảnh ................................................................................................ 25 2.1.1.1 Bài 1 Cấu tạo nguyên tử ...................................................................... 25 2.1.2 Video minh họa các thí nghiệm ............................................................. 35 2.1.2.1 Bài 13. Liên kết cộng hóa trị ............................................................... 35 2.1.2.2. Bài 17. Phản ứng oxi hóa- khử........................................................... 36 2.2. GÓC ÁP DỤNG ............................................................................................ 37 Bài tập chƣơng 1: Nguyên tử .......................................................................... 37

Bài tập tự luận: ................................................................................................ 37 CHƢƠNG 3: TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO GÓC VỚI NỘI DUNG KIẾN THỨC “CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT” HÓA HỌC 10 THPT ......................................................................................................................... 66 3.1. VỊ TRÍ, TẦM QUAN TRỌNG CỦA CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT TRONG CHƢƠNG TRÌNH HÓA HỌC 10 ............................................................................. 66

3.2. NHIỆM VỤ CỦA CÁC THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT .............................................. 66 3.3. MỘT SỐ NGUYÊN TẮC CHUNG KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT À ĐỊNH LUẬT HÓA HỌC CƠ BẢN .............................................................................................. 67

3.4. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC BẰNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT HÓA HỌC Ở CHƢƠNG TRÌNH HÓA HỌC 10

......................................................................................................................... 69 3.4.1. Giảng dạy chƣơng ―Nguyên tử‖............................................................ 69 3.4.2. Giảng dạy chƣơng ―Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học‖ .............. 77 3.4.3.Giảng dạy chƣơng ―Liên kết hóa học‖ ................................................... 94 3.4.4. Giảng dạy chƣơng ―Phản ứng oxi hóa – khử‖ .................................... 103 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................... 112 (DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO) ................................................. 114

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT BTVN:

:Bài tập về nhà

HS

: Học sinh

GV

: Giáo viên

THHH

: Tuần hoàn hóa học

HTTH

: Hệ thống tuần hoàn

THPT

: Trung học phổ thông

HH

: Hóa học

PPDH

: Phƣơng pháp dạy học

PP

: Phƣơng pháp

TTC

: Tính tích cực

TN

: Thí nghiệm

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài Nghị quyết Trung ƣơng 2 khóa VIII và các chủ trƣơng của Đảng, Nhà nƣớc về định hƣớng chiến lƣợc phát triển giáo dục-đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, khẳng định lĩnh vực giáo dục và đào tạo nƣớc ta đã đạt đƣợc những thành tựu quan trọng, góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Những thành tựu và kết quả đó trên, trƣớc hết bắt nguồn từ truyền thống hiếu học của dân tộc; sự quan tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nƣớc, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân, của mỗi gia đình và toàn xã hội; sự tận tụy của đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; sự ổn định về chính trị cùng với những thành tựu phát triển kinh tế-xã hội của đất nƣớc.

Tuy nhiên, chất lƣợng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu, nhất là giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp. Hệ thống giáo dục và đào tạo thiếu liên thông giữa các trình độ và giữa các phƣơng thức giáo dục, đào tạo; còn nặng lý thuyết, nhẹ thực hành. Đào tạo thiếu gắn kết với nghiên cứu khoa học, sản xuất, kinh doanh và nhu cầu của thị trƣờng lao động; chƣa chú trọng đúng mức việc giáo dục đạo đức, lối sống và kỹ năng làm việc. Phƣơng pháp giáo dục, việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả còn lạc hậu, thiếu thực chất.

Ngày 04 tháng 11 năm 2013 Ban Chấp Hành Trung Ƣơng Đảng ra nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. ―Là một trong những yêu cầu đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tƣ tƣởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phƣơng pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nƣớc đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục-đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân ngƣời học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học. Mục tiêu tổng quát là tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lƣợng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con ngƣời Việt Nam phát triển toàn diện và

1

phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phƣơng thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lƣợng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo; giữ vững định hƣớng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực‖. ―Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phƣơng pháp dạy và học theo hƣớng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của ngƣời học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để ngƣời học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học‖ ―Đổi mới căn bản hình thức và phƣơng pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan. Giáo dục chuyển đổi từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học‖.

Với quan điểm đó đòi hỏi phải có sự đổi mới về cả nội dung và phƣơng pháp dạy học.

Nghị quyết hội nghị Trung Ương 8 khoá XI- ngày 4 tháng 11 năm 2013 Một trong sự chuyến biến đó là thay đổi phƣơng pháp dạy học nhằm giúp học sinh chủ động trong lĩnh hội kiến thức cơ bản. Hóa học là một khoa học thực nghiệm khá đặc biệt và có tính tổng hợp cao. Thông qua nghiên cứu thông tin, quan sát mô hình, quan sát các thí nghiệm, thực hành, thảo luận nhóm... học sinh nắm vững kiến thức, phát triển năng lực tƣ duy, rèn luyện các kĩ năng và thói quen làm việc khoa học, biết tổng hợp, vận dụng các kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề liên quan đến hóa học.

2

Đổi mới phƣơng pháp dạy học là một nhiệm vụ cấp bách mà chúng ta – những nhà giáo dục cần phải tiến hành. Bản chất của việc đổi mới phƣơng pháp dạy học là cho ngƣời học đƣợc học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực, sáng tạo, trong đó việc xây dựng phong cách học tập sáng tạo là cốt lõi của đổi mới phƣơng pháp giáo dục nói chung và phƣơng pháp dạy học nói riêng. Định hƣớng trên đây về đổi mới phƣơng pháp dạy học là dựa trên cơ sở của những nghiên cứu tâm lí về khả năng lƣu giữ thông tin của học sinh. Khả năng lƣu giữ thông tin bằng đọc chỉ đạt 5%, bằng nghe chỉ đạt 15%, bằng nhìn đạt 20%, vừa nghe vừa nhìn đạt 25%, bằng thảo luận 55%, thu nhận kinh nghiệm bằng hành động đạt 75%.

Hơn thế nữa, một số chƣơng, bài trong chƣơng trình hoá học nhƣ chƣơng II – Lớp10 – Ban Cơ Bản: ―Bảng tuần hoàn và định luật tuần hoàn các nguyên tố hóa học‖ mang nặng màu sắc lí thuyết, nếu chúng ta không để học sinh cùng tham gia vào quá trình nghiên cứu, tìm ra kiến thức mà chỉ dừng lại ở việc thuyết trình thì hiệu quả đạt đƣợc sẽ rất thấp. Xuất phát từ lý do trên qua tham khảo các tài liệu và các đề thi đại học cao đẳng nhiều năm tôi đã tích lũy đƣợc một số kiến thức, kinh nghiệm dạy học và giúp các học sinh yêu thích học phần điện phân nói riêng và môn Hóa học nói chung. Từ thực tiễn khách quan, từ nhu cầu giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh, tôi đã lựa chọn đề tài ―VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT Ở LỚP 10 THPT THEO QUAN ĐIỂM DẠY HỌC PHÂN HÓA" Có thể nói đây là phƣơng pháp dạy học tích cực rèn luyện cho các em khả năng làm việc nhóm, nâng cao hứng thú tìm hiểu môn học này cho học sinh.

Qua đề tài này, tôi mong muốn giúp giáo viên chủ động hơn khi tiến hành giảng dạy một số bài. Từ đó giúp học sinh thực sự tƣ duy logic về Hoá học từ đó phát huy tính tích cực, sáng tạo trong học tập bộ môn. Gây hứng thú học tập cao trong học tập môn Hoá học, nhằm đạt kết quả cao trong các kỳ thi Đại học và Cao đẳng hàng năm.

3

2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận dạy học, lý thuyết về các phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học tích cực tôi đã tiến hành sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc và kỹ thuật hoạt động nhóm giúp cho học sinh chủ động hơn trong lĩnh hội kiến thức. Tạo cho học sinh lòng yêu thích bộ môn. Học sinh không còn cảm thấy Hoá học là một môn học nặng nề và đáng sợ nữa.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Phạm vi nghiên cứu - Hoạt động dạy và học về nội dung kiến thức: ―Các bài về thuyết và định luật‖ SGK hóa học lớp 10.

- Trọng tâm là phƣơng pháp dạy học theo góc khi dạy các bài về thuyết và định luật trong chƣơng trình hóa học 10.

3.2. Khách thể nghiên cứu - Chƣơng trình, sách giáo khoa hóa học lớp 10, các bài về thuyết và định luật.

- Học sinh lớp 10, giáo viên dạy hóa học tại một trƣờng THPT cụ thể trên đại bàn nghiên cứu.

4. Phƣơng pháp nghiên cứu: 4.1. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: Thu thập tài liệu, tiến hành đọc, phân tích, phân tích tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến các phƣơng pháp dạy học tích cực trong môn hóa học tại trƣờng THPT. Các tài liệu trên đƣợc phân tích, nhân xét, tóm tắt và trích dẫn phục vụ trực tiếp cho việc giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đề tài.

4.2. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: * Phương pháp quan sát Tham dự một số tiết học khi dạy các bài về thuyết và định luật ở lớp để tìm hiểu về nội dung, hình thức, các hoạt động dạy học, quan sát thái độ của học sinh khi học các bài này...

4

* Phương pháp điều tra bằng phiếu khảo sát Phát phiếu điều tra học sinh lớp 10 có liên quan tới đề tài. * Phương pháp điều tra phỏng vấn Phỏng vấn học sinh trong trƣờng về phƣơng pháp dạy học phân hóa theo góc, cảm nhận của các em về phần kiến thức về thuyết và định luật ở hóa học 10.

4.3. Nhóm phƣơng pháp thống kê toán học Các phƣơng pháp thống kê toán học đƣợc sử dụng để xử lý các kết quả điều tra về định lƣợng, chủ yếu là tính điểm trung bình, tính phần trăm từng mục…

5

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN DẠY HỌC TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO GÓC 1.1. Khái quát chung về dạy học tích cực.

1.1.1. Thế nào là tính tích cực học tập?

Tính tích cực (TTC) là một phẩm chất vốn có của con ngƣời, bởi vì để tồn tại và phát triển con ngƣời luôn phải chủ động, tích cực cải biến môi trƣờng tự nhiên, cải tạo xã hội. Vì vậy, hình thành và phát triển TTC xã hội là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục.

Tính tích cực học tập - về thực chất là TTC nhận thức, đặc trƣng ở khát vọng hiểu biết, cố gắng trí lực và có nghị lực cao trong qúa trình chiếm lĩnh tri thức. TTC nhận thức trong hoạt động học tập liên quan trƣớc hết với động cơ học tập. Động cơ đúng tạo ra hứng thú. Hứng thú là tiền đề của tự giác. Hứng thú và tự giác là hai yếu tố tạo nên tính tích cực. Tính tích cực sản sinh nếp tƣ duy độc lập. Suy nghĩ độc lập là mầm mống của sáng tạo. Ngƣợc lại, phong cách học tập tích cực độc lập sáng tạo sẽ phát triển tự giác, hứng thú, bồi dƣỡng động cơ học tập. TTC học tập biểu hiện ở những dấu hiệu nhƣ: hăng hái trả lời các câu hỏi của giáo viên, bổ sung các câu trả lời của bạn, thích phát biểu ý kiến của mình trƣớc vấn đề nêu ra; hay nêu thắc mắc, đòi hỏi giải thích cặn kẽ những vấn đề chƣa đủ rõ; chủ động vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để nhận thức vấn đề mới; tập trung chú ý vào vấn đề đang học; kiên trì hoàn thành các bài tập, không nản trƣớc những tình huống khó khăn…

TTC học tập thể hiện qua các cấp độ từ thấp lên cao nhƣ: - Bắt chƣớc: gắng sức làm theo mẫu hành động của thầy, của bạn…

- Tìm tòi: độc lập giải quyết vấn đề nêu ra, tìm kiếm cách giải quyết khác nhau về một số vấn đề…

- Sáng tạo: tìm ra cách giải quyết mới, độc đáo, hữu hiệu.

1.1.1.1. Phƣơng pháp dạy học tích cực: Thuật ngữ phƣơng pháp dạy học bắt nguồn từ tiếng Hi Lạp (methodos) có nghĩa là con đƣờng để đạt đƣợc mục tiêu. Theo đó, phƣơng pháp dạy học là con đƣờng để đạt mục tiêu dạy học. Theo nghĩa rộng có thể hiểu: phƣơng pháp dạy học là hình thức và cách thức hoạt động của GV và HS trong những điều kiện xác định nhằm đạt mục tiêu dạy học.

6

PPDH là một khái niệm rất phức hợp, có nhiều bình diện, phƣơng diện khác nhau. Nếu xét theo độ rộng của khái niệm, có thể phân biệt khái niệm PPDH theo 3 bình diện. Đó là các quan điểm dạy học, phƣơng pháp dạy học và kỹ thuật dạy học.

Quan điểm dạy học: [10, 31] là những định hƣớng tổng thể cho các hành động phƣơng pháp, trong đó có sự kết hợp giữa các nguyên tắc dạy học làm nền tảng, những cơ sở lý thuyết của lí luận dạy học, những điều kiện dạy học và tổ chức cũng nhƣ những định hƣớng về vai trò của GV và HS trong quá trình dạy học.

Quan đểm dạy học là những định hƣớng mang tính chiến lƣợc, cƣơng lĩnh, là mô hình lý thuyết của phƣơng pháp dạy học.

Phương pháp dạy học: [10, 31] Khái niệm phƣơng pháp dạy học ở đây đƣợc hiểu theo nghĩa hẹp, đó là các PPDH cụ thể, các mô hình hành động. PPDH cụ thể là những hình thức và cách thức hành động của GV và HS nhằm thực hiện những mục tiêu dạy học xác định, phù hợp với những nội dung và những điều kiện dạy học cụ thể. Phƣơng pháp dạy học cụ thể quy định những mô hình hành động của GV và HS. Kỹ thuật dạy học: [10,31] là những động tác, cách thức hành động của GV và HS trong các tính huống hành động cụ thể nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học.

Các kỹ thuật dạy học chƣa phải là các phƣơng pháp dạy học độc lập mà là các thành phần của phƣơng pháp dạy học và đƣợc hiểu là đơn vị nhỏ nhất của phƣơng pháp dạy học. Tuy nhiên, sự phân biệt giữa kỹ thuật dạy học và phƣơng pháp dạy học nhiều khi không rõ ràng.

Nhƣ vậy, quan đểm dạy học định hƣớng việc lựa chọn các phƣơng pháp dạy học cụ thể, phƣơng pháp dạy học đƣa ra các mô hình hoạt động. Kỹ thuật dạy học thực hiện các tình huống cụ thể của hoạt động.

Phương pháp dạy học tích cực [20] là một thuật ngữ rút gọn, đƣợc dùng ở nhiều nƣớc để chỉ những phƣơng pháp giáo dục, dạy học theo hƣớng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của ngƣời học.

"Tích cực" trong PPDH - tích cực đƣợc dùng với nghĩa là hoạt động, chủ động, trái nghĩa với không hoạt động, thụ động chứ không dùng theo nghĩa trái với

7

tiêu cực. Việc dùng thuật ngữ "Dạy và học tích cực" để phân biệt với "Dạy và học thụ động".

PPDH tích cực hƣớng tới việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận thức của ngƣời học, nghĩa là tập trung vào phát huy tính tích cực của ngƣời học, làm sao trong quá trình học tập, ngƣời học đƣợc hoạt động nhiều hơn, thảo luận cùng nhau nhiều hơn và quan trọng hơn là đƣợc suy nghĩ nhiều hơn.

1.1.2. Đặc trƣng của các phƣơng pháp dạy học tích cực.

Theo GS.TS Trần Bá Hoành, có thể nêu 4 dấu hiệu đặc trƣng cơ bản sau đây đủ để phân biệt với các phƣơng pháp thụ động.

1.1.2.1. Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập cho HS Trong phƣơng pháp dạy học tích cực, ngƣời học - đối tƣợng của hoạt động "dạy", đồng thời là chủ thể của hoạt động "học" - đƣợc cuốn hút vào các hoạt động học tập do GV tổ chức và chỉ đạo, qua đó tự lực khám phá những kiến thức mới. Đƣợc đặt vào những tình huống, ngƣời học sẽ trực tiếp quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra. Nhờ vậy, HS vừa khám phá ra kiến thức kĩ năng mới, vừa biết đƣợc phƣơng pháp "tìm ra" kiến thức kĩ năng đó mà không rập theo những khuôn mâu sẵn có. Dạy theo hƣớng này thì GV không chỉ truyền đạt tri thức mà còn hƣớng dẫn hành động và HS đƣợc bộc lộ cũng nhƣ phát huy tiềm năng sáng tạo của mình.

1.1.2.2. Dạy và học chú trọng rèn luyện phƣơng pháp tự học Dạy học tích cực xem việc rèn luyện phƣơng pháp học tập cho HS không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là một mục tiêu dạy học.

Nếu rèn luyện cho ngƣời học có đƣợc phƣơng pháp, kĩ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo cho họ lòng ham học, khơi dậy nội lực vốn có trong họ, kết quả học tập sẽ đƣợc nhân lên, giúp họ dễ dàng thích ứng với cuộc sống của xã hội phát triển. Vì vậy, hiện nay, ngƣời ta nhấn mạnh mặt hoạt động học trong quá trình dạy học, nỗ lực tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động, đặt vấn đề phát triển tự học ngay trong trƣờng phổ thông, không chỉ tự học ở nhà sau bài lên lớp mà tự học cả trong tiết học có sự hƣớng dẫn của GV.

8

1.1.2.3. Tăng cƣờng học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác Trong một lớp học mà trình độ kiến thức, tƣ duy của HS không thể đồng đều buộc phải chấp nhận sự phân hóa về cƣờng độ, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ học tập. Áp dụng phƣơng pháp tích cực ở trình độ càng cao thì sự phân hóa này càng lớn.

Tuy nhiên, lớp học là môi trƣờng giao tiếp thầy - trò, trò - trò, thông qua thảo luận, tranh luận trong tập thể, ý kiến mỗi cá nhân đƣợc bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ, qua đó ngƣời học nâng mình lên một trình độ mới. Do vậy, cần có sự phối hợp học tập cá thể và học tập hợp tác trong quá trình dạy học.

Trong nhà trƣờng, phƣơng pháp học tập hợp tác đƣợc tổ chức ở cấp nhóm, tổ, lớp hoặc trƣờng. Đƣợc sử dụng phổ biến trong dạy học là hoạt động hợp tác trong nhóm nhỏ 4 đến 6 ngƣời. Học tập hợp tác làm tăng hiệu quả học tập, nhất là lúc phải giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung. Trong hoạt động theo nhóm nhỏ sẽ ít có hiện tƣợng ỷ lại; tính cách năng lực của mỗi thành viên đƣợc bộc lộ, uốn nắn, phát triển tình bạn, ý thức tổ chức, tinh thần tƣơng trợ. Mô hình hợp tác trong xã hội đƣa vào đời sống học đƣờng sẽ làm cho các thành viên quen dần với sự phân công hợp tác trong lao động xã hội.

1.1.2.4. Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò Trong dạy học, việc đánh giá HS không chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động học của trò mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động dạy của thầy.

Trƣớc đây, GV giữ độc quyền đánh giá HS. Trong phƣơng pháp tích cực, GV phải hƣớng dẫn HS phát triển kĩ năng tự đánh giá để tự điều chỉnh cách học.

Liên quan với điều này, GV cần tạo điều kiện thuận lợi để HS đƣợc tham gia đánh giá lẫn nhau. Tự đánh giá đúng và điều chỉnh hoạt động kịp thời là năng lực rất cần cho sự thành đạt trong cuộc sống mà nhà trƣờng phải trang bị cho HS. Theo hƣớng phát triển các phƣơng pháp tích cực để đào tạo những con ngƣời năng động, sớm thích nghi với đời sống xã hội, thì việc kiểm tra, đánh giá không thể dừng lại ở yêu cầu tái hiện các kiến thức, lặp lại các kĩ năng đã học mà phải

9

khuyến khích trí thông minh, óc sáng tạo trong việc giải quyết những tình huống thực tế.

Với sự trợ giúp của các thiết bị kĩ thuật, kiểm tra đánh giá sẽ không còn là một công việc nặng nhọc đối với GV, mà lại cho nhiều thông tin kịp thời hơn để linh hoạt điều chỉnh hoạt động dạy, chỉ đạo hoạt động học.

1.1.3. Tháp hiệu quả học tập Learning Pyramid Một nghiên cứu đã chỉ ra hiệu quả ghi nhớ kiến thức của học sinh trong dạy học tích cực theo kết quat mô tả trong tháp hiệu quả học tập.

Một số mô hình tháp học tập: sự tập trung và nhớ của ngƣời học tăng lên theo các hoạt động đa dạng.

10

Nhƣ vậy nếu quá trình tiếp thu kiến thức của HS thụ động thì kết quả ghi nhớ rất nhỏ. Việc thảo luận nhóm, đƣợc làm thực hành và đặc biệt khi hƣớng dẫn và truyền đạt cho bạn khác thì hiệu quả thu nhận và nhớ kiến thức rất lớn.

11

1.1.4. Các yếu tố thúc đẩy dạy học tích cực 1.1.4.1. Không khí học tập và các mối quan hệ trong lớp/nhóm: Không khí học tập có ý nghĩa hết sức quan trọng trong quá trình dạy và học. Để tạo đƣợc không khí học tập cho HS ta cần xây dựng môi trƣờng lớp học thân thiện, mang tính kích thích, thể hiện qua việc bố trí bàn ghế, trang trí trên tƣờng, cách sắp xếp không gian lƣớp học,… Ngoài ra, ta cần phải quan tâm đến sự thoải mái về tinh thần, không căng thẳng, không nặng nề, không gây phiền nhiễu, có các hoạt động giải trí nhẹ nhàng, truyện vui, hài hƣớc trong quá trình DH.Sự quan tâm của GV đối với HS có thể đƣợc thể hiện nhƣ thái độ thân mật với HS, động viên, hỗ trợ cá nhân một cách tích cực,… tạo cơ hội để HS giao tiếp, thể hiện quan điểm, giá trị, ƣớc mơ, chia sẻ kinh nghiệm,… và hợp tác trong hoạt động học tập 1.1.4.2. Sự phù hợp với mức độ phát triển của HS Nhiệm vụ, các hoạt động học tập cần có sự phân hóa, quan tâm đến sự khác biệt về nhiệp độ học tập, trình độ phát triển giữa các đối tƣợng HS khác nhau.

Có sự thỏa thuận cam kết rõ ràng về những mong đợi của thầy vô đối với trò và ngƣợc lại. Các yêu cầu đối với HS cần rõ rành tránh mơ hồ, đa nghĩa. Khuyến khích HS giúp đỡ lẫn nhau, quan sát học tập để tìm ra phong cách và sở thích học tập cuat từng HS, có sự hỗ trợ phù hợp, tạo điều kiện để HS trao đổi về nhiệm vụ học tập.

1.1.4.3. Sự gần gũi với thực tế Nội dung, nhiệm vụ học tập gắn với các mối quan tâm của HS và với thế giới thực tại xung quanh, tận dụng mọi cơ hội có thể để HS tiếp xúc với vật thực, tình huống thực, sử dụng các công cụ dạy học hấp dẫn (trình chiếu, viedeo, phim ảnh,…) để đƣa HS lại gần với đời sống thực tế, giáo các nhiệm vụ vận dụng kiến thức kĩ năng vào thực tế, khai thác các đề tài vƣợt ra ngoài giới hạn của môn học.

1.1.4.4. Mức độ và sự đa dạng của hoạt động Trong các hoạt động học tập, hạn chế tối đa thời gian chết và thời gian chờ đợi; tạo ra các thời điểm hoạt động và trải nghiệm tích cực; tích cực các hoạt đột học mà chơi, thay đổi xen kẽ các hoạt động và nhiệm vụ học tập; tăng cƣờng

12

các trải nghiệm thành công; tăng cƣờng sự tham gia tích cực; đảm bảo hỗ trợ đúng mức; đảm bảo đủ thời gian thực hành.

1.1.4.5. Phạm vi tự do sáng tạo Học sinh đƣuọc tạo điều kiện lựa chọn hoạt động theo sở thích; HS đƣợc tham gia xây dựng và đánh giá bài học (tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng); trong khuôn khổ mốt số nhiệm vụ nhất định, HS đƣợc khuyến khích tự do xác định quá trình thực hiện và xác định sản phẩm; HS đƣợc tạp điều kiện tham gia vào các hoạt động học tập.

1.1.5. Các biểu hiện của tính tích cực, tự chủ và năng lực sáng tạo của HS trong học tập Một số đặc điểm cơ bản thể hiện tính tích cực học tập của HS: +

Có hứng thú học tập

+

Tập trung chú ý tới bài học/ nhiệm vụ học tập

+

Mức độ tự giác tham gia vào xây dựng bài học, trao đổi thảo luận, ghi chép.

+

Có sáng tạo trong quá trình học tập

+

Thực hiện tốt các nhiệm vụ học tập đƣợc giao

+

Hiểu bài và có thể trình bày theo cách hiểu của mình

+

Biết vận dụng những tri thức thu đƣợc vào giải quyết các vấn đề thực tiễn

Tính độc lập, tự chủ trong học tập có các đặc điểm chính sau đây: +

Xác định đƣợc các mục đích học tập của bản thân và có các chiến lƣợc học

tập hiệu quả để đạt đƣợc các mục đích đó +

Học tốt ở trong lớp học cũng nhƣ ngoài lớp học

+

Biết phát triển các tài liệu học tập khác dựa trên các tài liệu học trên lớp

+

Biết sử dụng một cách độc lập, hiệu quả các nguồn học liệu, phƣơng tiện học

tập +

Học có tƣ duy tích cực

+

Biết điều chỉnh các chiến lƣợc học của bản thân khi cần thiết để có kết quả

học tập cao hơn +

Biết sắp xếp, bố trí quỹ thời gian dành cho học tập một cách hợp lý

13

+

Không phụ thuộc, ỷ lại vào giáo viên. Tự tin, dựa vào chính mình, có trách

nhiệm với việc học tập của mình.

Tính sáng tạo là thái độ tích cực cải tạo của chủ thể đối với khách thể, là sự thống nhất của quá trình hoạt động trí tuệ, tình cảm, xúc cảm và ý chí con ngƣời nhằm hoàn thiện hay sáng tạo một hoạt động, một sản phẩm mới.

Các đặc trƣng của tính sáng tạo: +

Nhìn thấy đƣợc những vấn đề mới trong các điều kiện quen biết.

+

Nhìn thấy đƣợc chức năng mới của đối tƣợng quen biết.

+

Phát hiện đƣợc cấu trúc của đối tƣợng đang nghiên cứu.

+

Biết tự lực chuyển các tri thức và kĩ năng sang một tình huống mới.

+

Có kĩ năng sáng tạo một phƣơng thức giải độc đáo tuy đã biết những phƣơng

thức khác.

1.2. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC 1.2.1. Học theo góc là gì?

Học theo góc còn đƣợc gọi là ― trạm học tập‖ hay ― trung tâm học tập‖ là một phƣơng pháp dạy học theo đó học sinh thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại các vị trí cụ thể trong không gian lớp học nhƣng cùng hƣớng tới chiếm lĩnh một nội dung học tập theo các phong cách học khác nhau.

Mục đích là để học sinh đƣợc thực hành, khám phá và trải nghiệm qua mỗi hoạt động. Dạy học theo góc đa dạng về nội dung và hình thức hoạt động. Dạy học theo góc kích thích HS tích cực học thông qua hoạt động. Là một môi trƣờng học tập với cấu trúc đƣợc xác định cụ thể.

Ví dụ: 4 góc cùng thực hiện một nội dung và mục tiêu học tập nhƣng theo các phong cách học khác nhau và sử dụng các phƣơng tiện/đồ dùng học tập khác nhau.

Làm thí nghiệm

Xem băng

(Trải nghiệm)

(Quan sát)

14

Áp dụng

Đọc tài liệu

(Áp dụng)

(Phân tích)

1.2.2. Cơ sở của dạy học theo góc 1.2.2.1. Cơ sở tâm lí học Theo phong cách học tập của Kolb David A.Kolb là giáo sƣ khoa Hành vi tổ chức của Trƣờng quản trị Weatherhead, Đại học Case Western Reserve. Ngoài ra, ông là nhà sáng lập kiêm chủ tịch công ty Phƣơng pháp học tập dựa trên kinh nghiệm.

Các cách học của Kolb 1. Phân kỳ (Cảm nhận và quan sát – CE/RO) - Những ngƣời với cách học này có thể nhìn mọi việc ở góc độ khác nhau. Họ là những ngƣời nhạy cảm. Họ thích quan sát hơn thực hiện, có chiều hƣớng thu thập thông tin và dùng trí tƣởng tƣợng để giải quyết vấn đề. Họ có khả năng quan sát tốt nhất với những tình huống cụ thể với những quan điểm khác nhau 2. Hội tụ (Tƣ duy và thực hiện – AC/AE) - Những ngƣời với cách học này có thể giải quyết vấn đề và dùng cách học của mình để tìm giải pháp cho những vấn đề thực tế. Họ thiên về những công việc kỹ thuật và các vấn đề, ít quan tâm đến con ngƣời, các vấn đề về cá nhân và các vấn đề về xã hội. Những ngƣời với các học Hội tụ này có khả năng tìm kiếm những cách ứng dụng thực tế cho các ý tƣởng và lý thuyết.

3. Thích nghi (Cảm nhận và thực hiện – CA/AE) - Những ngƣời với cách học này dựa trên trực giác hơn sự phân tích có khoa học. Họ áp dụng các phân tích của ngƣời khác và thực hiện cách tiếp cận thực tế và thử nghiệm. Họ bị thu hút vào những thử thách, kinh nghiệm mới và hoạch định kế

15

hoạch. Họ có xu hƣớng dựa trên thông tin của ngƣời khác hơn là thực hiện theo cách phân tích của chính mình 4. Đồng hóa (Tƣ duy và quan sát – AC/RO) - Những ngƣời với cách học này thiên về cách nhiền nhận vấn đề có khoa học và súc tích. Đối với họ, các ý tƣởng và khái niệm thì quan trọng hơn con ngƣời.

Những ngƣời này cần một sự giải thích rõ ràng hơn là một cơ hội thực tế. Họ có khả năng nắm vững thông tin ở diện rộng và sắp xếp chúng theo một lối tƣ duy có khoa học Từ đó hình thành ra các phong cách học Góc trải nghiệm( tƣơng ứng với cách học thích nghi của Kolb) - Cách dạy của GV: + Kích thích tính chủ động làm chủ + Học sinh đƣợc tiến hành các thí nghiệm theo nhóm, quan sát hiện tƣợng, giải thích và rút ra nhận xét cần thiết Góc quan sát (tƣơng ứng với cách học phân kỳ của Kolb) - Cách dạy của GV + Học sinh đƣợc quan sát mẫu vật hoặc hình ảnh, thí nghiệm, hiện tƣợng trên màn hình máy tính hoặc ti vi rồi rút ra kiến thức cần lĩnh hội Góc phân tích (tƣơng ứng với cách học đồng hóa của Kolb) - Cách dạy của GV: + Kích thích nhạy cảm phân tích và suy ngẫm. Học sinh đƣợc đọc tài liệu sách giáo khoa và tài liệu tham khảo để trả lời câu hỏi và kiến thức mới cần lĩnh hội Góc áp dụng (tƣơng ứng với cách học hội tụ của Kolb) - Cách dạy của GV:

16

+ Kích thích năng lực áp dụng +Học sinh đƣợc đọc bảng trợ giúp (chỉ đối vƣới học sinh chọn góc áp dụng làm xuất phát) sau đó áp dụng để giải bài tập hoặc giải quyết vấn đề liên quan thực tiễn 1.2.2.2. Cơ sở sinh lí thần kinh DH theo góc khai thác và sử dụng các chức năng của bán cầu não trái và bán cầu não phải. Những nghiên cứu chức năng não cho thấy, toàn bộ não hoạt động mốt cách đồng bộ trong các hoạt động tinh thần của con ngƣời và quá trình tƣ duy là sự kết hợp phức tạp giữa ngôn ngữ, hình ảnh, khung cảnh, màu sắc, âm thanh và giai điệu. Tức là quá trình tƣ duy đã sử dụng toàn bộ các phần khác nhau trên bộ não.

Bộ não chia thành các khi vực hoạt động của bản thân thành não trái (chất xám não trái) và não phải (chất xám não phải) rất rõ ràng và đồng đều. Hai bán cầu não nối liền nhau nhau vào tập hợp các sợi dây thần kinh. Mỗi bán cầu não có một vai trò hết sức giống nhau. Chức năng chủ yếu của não phải và não trái phân công nhƣ sau:

17

18

1.2.3. Các giai đoạn của học tập theo góc: 1.2.3.1. Giai đoạn chuẩn bị: Bƣớc 1: Xem xét các yếu tố cần thiết để học theo góc đạt hiệu quả.

- Lựa chọn nội dung bài học phù hợp. (không phải bài nào cũng có thể tổ chức cho HS học theo góc có hiệu quả) - Thời gian học tập: Việc học tập theo góc không chỉ tính đến thời gian HS thực hiện nhiệm vụ học tập mà còn cả thời gian GV hƣớng dẫn giới thiệu, thời gian HS lựa chọn góc xuất phát, thời gian HS luân chuyển góc.

Bƣớc 2 : Xác định nhiệm vụ và hoạt động cụ thể cho từng góc.

- Đặt tên các góc sao cho thể hiện rõ đặc thù của hoạt động học tập ở mỗi góc và có tính hấp dẫn HS. - Thiết kế nhiệm vụ ở mỗi góc, quy định thời gian tối đa cho hoạt động ở mỗi góc và các cách hƣớng dẫn HS chọn góc, luân chuyển các góc cho hiệu quả.

- Biên soạn phiếu học tập, văn bản hƣớng dẫn thực hiện nhiệm vụ, bản hƣớng dẫn tự đánh giá, đáp án, phiếu hỗ trợ học tập . . .

- Xác định và chuẩn bị những thiết bị, đồ dùng, phƣơng tiện cần thiết cho HS hoạt động.

1.2.3.2. Giai đoạn tổ chức cho HS học theo nhóm: Bƣớc 1: Sắp xếp không gian lớp học: - Bố trí góc/ khu vực học tập phù hợp với nhiệm vụ, hoạt động học tập và phù hợp với không gian lớp học. Việc này cần phải tiến hành trƣớc khi có tiết học.

- Đảm bảo có đủ tài liệu phƣơng tiện, đồ dùng học tập cần thiết mỗi góc - Chú ý đến lƣu tuyến di chuyển giữa các góc.

Bƣớc 2. Giới thiệu bài học/ nội dung học tập và các góc học tập.

- Giới thiệu tên bài học và nội dung học tập; Tên vị trí các góc.

- Nêu sơ lƣợc nhiệm vụ mỗi góc, thời gian tối đa thực hiện nhiệm vụ tại các góc.

- Dành thời gian cho HS chọn góc xuất phát, GV có thể điều chỉnh nếu có quá nhiều HS cùng chọn một góc.

19

GV có thể giới thiệu sơ đồ luân chuyển các góc để tránh lộn xộn. Khi HS đã quen với phƣơng pháp học tập này, GV có thể cho HS lựa chọn thứ tự các góc.

Thiết kế các hoạt động để thực hiện nhiệm vụ ở từng góc bao gồm phƣơng tiện/tài liệu (tƣ liệu nguồn, văn bản hƣớng dẫn làm việc theo góc; bản hƣớng dẫn theo mức độ hỗ trợ, bản hƣớng dẫn tự đánh giá,…)

Bƣớc 3. Tổ chức cho HS học tập tại các góc Tổ chức thực hiện học theo góc - HS đƣợc lựa chọn góc theo sở thích - HS đƣợc học luân phiên tại các góc theo thời gian quy định (ví dụ 10’ - 15’ tại mỗi góc) để đảm bảo học sâu - HS có thể làm việc cá nhân, cặp hay nhóm nhỏ tại mỗi góc theo yêu cầu của hoạt động.

- GV cần theo dõi phát hiện khó khăn của HS để hƣớng dẫn, hỗ trợ kịp thời.

- Nhắc nhở thời gian để HS hoàn thành nhiệm vụ và luân chuyển góc.

Bƣớc 4. Tổ chức cho HS trao đổi và đánh giá kết quả học tập (nếu cần).

Tổ chức trao đổi/chia sẻ (thực hiện linh hoạt) - Tiêu chí học theo: Học theo góc 1. Tính phù hợp 2. Sự tham gia 3. Tƣơng tác và sự đa dạng Một số điểm cần lƣu ý -

Tổ chức: có nhiều hình thức tổ chức cho HS học theo góc. Ví dụ: a. Tổ chức góc theo phong cách học dựa và chu trình học tập của Kobl b. Tổ chức học theo góc dựa vào hình thành các kĩ năng môn học(Ví dụ các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết…trong môn ngữ văn, ngoại ngữ). c. Tổ chức học theo góc liên hệ chặt chẽ với học theo hợp đống trong đó bao gồm các góc ―phải‖ thực hiện và các góc ―có thể‖ thực hiện. Đối với môn hoá học thƣờng sử dụng 4 góc.

1.2.6. Vai trò của GV và HS trong dạy học theo góc 1.2.6.1. Vai trò của GV Kết quả nghiên cứu cho thấy giáo viên là yếu tố quan trọng trong chất lƣợng giáo dục, nhất là trong việc đổi mới PPDH. Trong djay học theo góc, vai trò của GV trong lớp học rất khác biệt so với vai trò quen thuộc trong lớp học truyền thống trƣớc đây:

20

+GV không dạy nội dung cần học theo cách truyền thống. + Từ khung chƣơng trình ban hành GV biết lựa chọn nội dung, chủ đề để có thể tổ chức dạy học theo góc đáp ứng sự đa dạng trong học tập cuat HS. + Tạo môi trƣờng học tập thân thiện, phong phú, đa dạng và có sự tƣơng tác tích cực giữa GV và HS và giữa HS với HS. + Ngƣời thiết kế, tổ chức điều khiển, hƣớng dẫn, hỗ trợ, phản hồi, tạo các cơ hội để HS khám phá và trải nghiệm thành công. Thể chế hóa kiến thức.

1.2.6.2. Vai trò của HS Trong học tập theo góc, HS: + Đƣợc lựa chọn và tham gia tích cực vào hoạt động khám phá các nhiệm vụ tại góc do GV thiết kế và tổ chức theo phong cách học của mình để phát triển năng lực cá nhân, năng lực hƣợp tác trong nhóm. + Trình bày kết quả học tập của mình (hay nhóm) trƣớc tập thể lƣớp, trao dodooir, thảo luận với bạn, tự đánh giá và đánh giá HS khác. + Cộng tác, phân công làm việc hiệu quả trong nhóm nêu nhiệm vụ tại góc thực hiện theo nhóm.

1.2.7. Các Ƣu điểm và hạn chế 1.2.7.1. Ƣu điểm: - HS học sâu và hiệu quả bền vững: HS đƣợc tìm hiểu học tập theo các phong cách khác nhau, theo các dạng hoạt động khác nhau, do đó HS hiểu sâu, nhớ lâu kiến thức.

- Tăng cƣờng sự tham gia nâng cao hứng thú và cảm giác thoải mái của HS: HS đƣợc chọn góc theo sở thích và tƣơng đối chủ động, độc lập trong việc thực hiện các nhiệm vụ. Do đó các em cảm thấy thấy thoải mái và hứng thú hơn.

- Tạo đƣợc nhiều không gian cho thời điểm học tập mang tính tích cực: các nhiệm vụ và các hình thức học tập thay đổi tại các góc tạo cho HS nhiều cơ hội

21

khác nhau( khám phá, thực hành, áp dụng, sáng tạo, chơi…) diều này giúp gây hứng thú tích cực cho HS. - Tăng cƣờng sự tƣơng tác cá nhân giữa GV và HS, HS và HS, GV luôn theo dõi và trợ giúp, hƣớng dẫn khi HS yêu cầu. Điều đó tạo ra sự tƣơng tác cao giữa GV và HS, đặc biệt là HS trung bình, yếu. Ngoài ra HS còn đƣợc tạo điều kiện để hỗ trợ, hợp tác với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập.

- Đáp ứng đƣợc sự khác biệt của HS về sở thích, phong cách, trình độ và nhịp độ.

1.2.7.2. Hạn chế: - Học theo góc đòi hỏi không gian lớp học rộng với số lƣợng HS vừa phải Nếu số lƣợng học sinh quá đông GV sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức và quản lý các hoạt động của HS ở mỗi góc - Cần nhiều thời gian cho hoạt động học tập.

- Không phải bài học/nội dung nào cũng áp dụng đƣợc phƣơng pháp học tập theo góc.

- Đòi hỏi giáo viên phải có kinh nghiệm tổ chức, quản lí, giám sát hoạt động học tập cũng nhƣ đánh giá đƣợc kết quả học tập của HS. 8.1. Những hạn chế của hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học.

Bên cạnh nhiều kết quả bƣớc đầu đạt đƣợc việc đổi mới phƣơng pháp dạy học còn nhiều hạn chế cần phải khắc phục: -

Hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học ở trƣờng THPT chƣa mang lại kết quả cao. Truyền thụ tri thức một chiều vẫn là chủ đạo.

-

Số giáo viên thƣờng xuyên chủ động phối hợp áp dụng các phƣơng pháp dạy học phát huy tính tích cực chƣa nhiều.

-

Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức lý thuyết. Việc rèn kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết các tính huống thực tiễn cho học sinh chƣa đƣợc quan tâm.

22

-

Việc ứng dụng công nghệ thông tin, các phƣơng tiện dạy học chƣa đƣợc rộng rãi.

-

Hoạt động kiểm tra đánh giá chƣa đƣợc khách quan, chính xác.

-

Giáo viên dạy còn mang nặng quan điểm thi gì, học đó.

1.2.8. Một số nguyên nhân dẫn đến hạn chế của việc đổi mới phƣơng pháp.

Thực trạng trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có một số nguyên nhân cơ bản sau.

-

Nhận thức về sự cần thiết của việc đổi mới phƣơng pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và ý thức thực hiện đổi mới của một bộ phận giáo viên và cán bộ quản lý chƣa cao.

-

Lý luận về các phƣơng pháp dạy học tích cực chƣa đƣợc nghiên cứu sâu, nên áp dụng còn chƣa đạt hiệu quả.

-

Chỉ chú trọng đến đánh giá cuối kì, chƣa chú trọng dến đánh giá thƣờng xuyên và kỹ năng vận dụng vào thực tiễn của học sinh.

Nguồn lực phục vụ cho quá trình đổi mới phƣơng pháp dạy học trong nhà trƣờng nhƣ: Cơ sở vật chất, thiêt bị, hạ tầng công nghệ thông tin . . còn thiếu 9. Sự khác biệt giữa dạy học theo quan niệm truyền thống và dạy học theo góc Với dạy học theo quan niệm truyền thống, giáo viên là chủ thể, là tâm điểm, học sinh là khách thể. Với dạy học theo góc, kế hoạch bài học đƣợc thiết kế kiểu chiều ngang theo hai hƣớng song hành giữa hoạt động dạy của thầy và học của trò, trong đó nhấn mạnh đến các phong cách học khác nhau. Ƣu điểm của nó là rất chú trọng kỹ năng thực hành, vận dụng giải quyết các vấn đề thực tiễn, coi trọng việc tự học, tự khám phá, coi trọng hứng thú và coi trọng sự phù hợp của nhịp độ học, phong cách học ở học sinh.

Dạy học theo góc có ƣu thế khác biệt với các phƣơng pháp dạy học truyền thống:

23

- Tăng cƣờng sự tham gia, nâng cao hứng thú và cảm giác thoải mái của học sinh - Học sinh đƣợc học sâu và hiệu quả bền vững - Dạy học theo góc sẽ tạo nhiều không gian hơn cho những thời điểm học tập mang tính tích cực. Các nhiệm vụ và hình thức học tập đƣợc thay đổi tại các góc tạo hứng thú và kích thích tính tích cực của học sinh, bồi dƣỡng năng lực sáng tạo cho HS. - Giáo viên có nhiều thời gian hơn để hỗ trợ cá nhân.

Dạy học theo góc mặc dù có những ƣu điểm nhƣ vậy, song bên cạnh đó cũng có những hạn chế nhất định: - Không gian lớp học là một vấn đề cần quan tâm khi tổ chức học theo góc: Giáo viên cần thiết kế số góc phù hợp với không gian lớp học.

- Cần nhiều thời gian cho hoạt động học tập - Giáo viên cần nhiều thời gian cho chuẩn bị: Thiết kế nhiệm vụ học tập, phƣơng tiện đồ dùng học tập cho mỗi góc, bố trí sắp xếp lại không gian lớp học.

24

CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG TÀI NGUYÊN DẠY THEO GÓC KHI DẠY CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT Ở LỚP 10 THPT THEO QUAN ĐIỂM DẠY HỌC PHÂN HÓA 2.1 Góc quan sát 2.1.1. Hình ảnh 2.1.1.1 Bài 1 Cấu tạo nguyên tử

Hình 1.1. Hỉnh ảnh nguyên tử của Bohr

25

Hình 1.2. Hình ảnh nhà Bác học JJ Thomson

26

Hình 1.4. Thiết bị dùng trong thí nghiệm của Thomson

Ernest Rutherford 30/8/1871-19/10/1937 Hình 1.5. Nhà bác học Ernesst Rutherford

27

Hình 1.6. Mô hình thí nghiệm khám phá ra hạt nhân nguyên tử

Hình 1.7. Mô hình nguyên tử

28

1.1.2 Bài 9 Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hóa học Hình 1.8. Hình ảnh các bảng tuần hoàn thời xƣa

29

Bảng hệ thống tuần hoàn của Professor Thoedor

30

31

Hình 1.9. Hình ảnh bán kính nguyên tử trong cùng một chu kỳ và trong một nhóm

32

Bảng 1.1.Bảng giá trị độ âm điện của các nguyên tố nhóm A

33

Hình 1.10. Hình ảnh bán kính nguyên tử của các nguyên tử nhóm A của bảng tuần hoàn

Bảng 1.2. Sự biến đổi tuần hoàn hóa trị của các nguyên tố

34

Bảng 1.3. Sự biến đổi tính axit – bazo

2.1.2 Video minh họa các thí nghiệm 2.1.2.1 Bài 13. Liên kết cộng hóa trị

Hình 1.11. Hình ảnh cắt ra từ video thí nghiệm phân hủy KMnO4

35

Hình 1.12. Hình ảnh cắt ra từ video Zn tác dụng với HCl 2.1.2.2. Bài 17. Phản ứng oxi hóa- khử

Hình 1.13. Hỉnh ảnh cắt ra từ video Cu tác dụng với axit HNO3

36

Hình 1.14. Hình ảnh cắt ra từ video Mg cháy trong oxi 2.2. Góc áp dụng Bài tập chƣơng 1: Nguyên tử Bài tập tự luận: Dạng 1. Tính bán kính nguyên tử, khối lƣợng riêng: Bài 1. Nguyên tử kẽm có bán kính là r = 1,35.10-10m, có khối lƣợng nguyên tử là 54 u. a) Tìm khối lƣợng riêng của nguyên tử sắt. b) Thực tế hầu nhƣ toàn bộ khối lƣợng nguyên tử tập trung vào hạt nhân với bán kính r = 2.10-15m.

Tính khối lƣợng riêng của nguyên tử kẽm.

Đáp án : a) d = 10 g/cm3 b)

2.1039 u hay 3,32.1015 gam (hơn 3 tỉ tấn).

Bài 2. Tính bán kính gần đúng của nguyên tử canxi, biết thể tích của một mol canxi bằng 25,87cm3. Biết trong tinh thể, nguyên tử canxi chỉ chiếm 75% thể tích, còn lại là các khe trống.

Đáp án : r = 1,97.10-8 cm.

37

Bài 3. Xác định bán kính gần đúng của Ca, Fe và Au nếu tỉ khối (khối lƣợng riêng) của các kim loại đó lần lƣợt là 1,55 ; 7,9 ; 19,3. Cho Ca = 40,08; Fe = 55,935; Au = 196,97.

Đáp án : rCa = 1,97.10-8 cm; rAu = 1,44. 10-8cm; rFe = 1,28. 10-8cm.

Bài 4. Tính bán kính gần đúng của nguyên tử Au ở 200C biết ở nhiệt độ đó khối lƣợng riêng của Au là 19,32 g/cm3, và giả thiết trong tinh thể các nguyên tử Au là những hình cầu chiếm 75% thể tích, phần còn lại là những khe rỗng. Cho khối Đáp án : rAu = 1,44.10-8 cm.

lƣợng nguyên tử Au là 196,97.

Dạng 2. Đồng vị, nguyên tử khối trung bình

Bài 1. Tính thành phần % các đồng vị của C biết C ở trạng thái tự nhiên có 2 đồng vị bền là 612C, 136C. Biết nguyên tử khối trung bình của C là 12,011. Đ/S bài 2: 3581Br

Đ/S bài 1: 98,9% và 1,1% Bài 2. Brom có 2 đồng vị bền trong đó đồng vị

79 35 Br

chiếm 54,5%. Tìm đồng vị

thứ 2 biết NTKTB của Brom là 79,91.

Bài 3. Đồng trong tự nhiên có 2 đồng vị 6529Cu, 6329Cu với tỷ số 63Cu/ 65Cu = 105/ 245.Tính nguyên tử khối của Cu. Đ/S: 64,4 1 2 Bài 4. Cho 2 đồng vị hidro với tỷ lệ phần trăm số nguyên tử 1 H(99%), 1 H (1%) và 35 17

37 Cl ( 75 , 53 %), Cl ( 24 , 47 %) 17 .

a)Tính nguyên tử khối trung bình của mỗi nguyên tố. b) Có thể có bao nhiêu loại phân tử HCl khác nhau tạo ra từ 2 loại đồng vị của 2 nguyên tố đó? Tính phân tử khối của mỗi loại đồng vị nói trên.

Bài 5. Nguyên tố X có 2 đồng vị với tỉ lệ số nguyên tử là 27/23. Hạt nhân nguyên tử X có 35p. Đồng vị thứ nhất có 44 nơtron. Đồng vị thứ hai có nhiều hơn đồng vị thứ nhất 2 nơtron. Tính nguyên tử khối trung bình của X? Bài 6. Một thanh đồng chứa 2 mol Cu. Trong thanh đồng đó có 2 loại đvị là 6329Cu và 6529Cu với hàm lƣợng tƣơng ứng là 25%

38

và 75%. Hỏi thanh đồng đó nặng bao nhiêu gam?

Đ/S: 129

Bài 7. NTKTB của Ag là 107,87. Trong tự nhiên Ag có 2 đồng vị, trong đó 10947Ag chiếm 44%. Xác định số khối và viết kí hiệu nguyên tử của đồng vị còn lại. Đ/S: 10747Ag Bài 8. Đồng có 2 đồng vị

63

29Cu

và

65

29Cu.

Khối lƣợng nguyên tử trung bình của

đồng là 63,54. Tính thành phần phần trăm của mỗi loại đồng vị tồn tại trong tự nhiên.

Đáp án : 27% và 37%.

Dạng 3. Bài toán liên quan đến số lƣợng các loại hạt: Bài 1. Xác định cấu tạo hạt (tìm số electron, số proton, số nơtron), viết kí hiệu nguyên tử của các nguyên tử sau, biết: a) Tổng số hạt là 40, số hạt không mang điện nhiều hơn số hạt mang điện dƣơng là 1 hạt. b) Tổng số hạt là 36, số hạt mang điện gấp đôi số hạt không mang điện. c) Tổng số hạt là 52, số hạt không mang điện bằng 1,06 lần số hạt mang điện âm. d) Tổng số hạt là 49, số hạt không mang điện bằng 53,125% số hạt mang điện.

Bài 2. Một nguyên tử R có tổng số hạt là 34, trong đó số hạt mang điện nhiều gấp 1,8333 lần số hạt không mang điện. Tìm số hạt p, n, e và số khối của R? Đ/S: Na Bài 3. Nguyên tử R có tổng số hạt là 115 và có số khối là 80. Tìm điện tích hạt nhân của R? Bài 4. Tổng số hạt trong nguyên tử R là 155, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 33. Tìm số p, n, e và điện tích hạt nhân của R ?

Tổng hạt trong ion: Bài 5. Một cation R3+ có tổng số hạt là 37. Tỉ số hạt e đối với n là 5/7. Tìm số p, e, n trong R3+ ?

39

Bài 6. Trong anion X3- tổng số hạt là 111, số e bằng 48% số khối. Tìm số p, n, e và số khối của X3-?

Bài 7. Một kim loại M có khối lƣợng là 54. Tổng số các hạt trong M2+ là 78. Tìm các loại hạt của R Tổng hạt trong hợp chất và ion đa nguyên tử: Bài 8. Một hợp chất ion tạo ra từ ion M+ và ion X2-. Trong phân tử M2X, tổng số hạt cơ bản là 140 và số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 44. Số khối của M+ lớn hơn số khối của X2- là 23. Tổng số hạt cơ bản trong M+ nhiều hơn trong X2- là 31. Tìm đthn, số khối của M và X. Tìm công thức phân tử của M2X. Bài 9. Cho hợp chất MX3. Trong phân tử MX3, tổng số hạt cơ bản là 196 và số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 60. Số hạt mang điện trong nguyên tử M ít hơn số hạt mang điện trong nguyên tử X là 8 hạt. a. Xác định hợp chất MX3?

b. Viết cấu hình e của M và X?

Bài 10. Tổng số hạt p, n, e trong 2 ntử kim loại A và B là 142, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 42. Số hạt mang điện của ntử B nhiều hơn của A là 12. Xác định 2 kim loại A, B. Bài 11. Cho hợp chất MX2. Trong phân tử MX2, tổng số hạt cơ bản là 140 và số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 44. Số khối của X lớn hơn số khối của M là 11. Tổng số hạt cơ bản trong X nhiều hơn trong M là 16. xác định kí hiệu nguyên tử M, X và công thức phân tử MX2?

Bài 12. Hợp chất A đƣợc tạo thành từ ion M+ và ion X2-. Tổng số 3 loại hạt trong A là 140. Tổng số các hạt mang điện trong ion M+ lớn hơn tổng số hạt mang điện trong ion X2- là 19. Trong nguyên tử M, số hạt proton ít hơn số hạt nơtron 1 hạt; trong nguyên tử X, số hạt proton bằng số hạt nơtron. Viết cấu hình electron của M+ và X2- và gọi tên chất A.

40

Bài 13. Trong phân tử A2B gồm ion A+ và B2- có tổng số các hạt là 140, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 44. Mặt khác, ngƣời ta biết số khối của ion A+ lớn hơn trong ion B2- là 23. Tổng số hạt trong ion A+ nhiều hơn trong ion B2- là 31. a. Xác định điện tích hạt nhân của A và B.

b. Viết cấu hình

electron của các ion A+ và B2-.

2 Bài 14. Tổng số hạt mang điện trong ion AB 3 là 82.Số hạt mang điện trong hạt nhân

nguyên tử A nhiều hơn số hạt mang điện trong nguyên tử B là 8.Xác định số hiệu nguyên tử của hai nguyên tố A và B Bài 15. Trong phân tử M2X có tổng số hạt p,n,e là 140, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 44 hạt. Số khối của M lớn hơn số khối của X là 23. Tổng số hạt p,n,e trong nguyên tử M nhiều hơn trong nguyên tử X là 34 hạt.

CTPT của M2X ?

Bài 16. Trong phân tử MX2 .Trong đó M chiếm 46,67% về khối lƣợng. Hạt nhân M có số nơtron nhiều hơn số proton là 4 hạt. Trong nhân X số nơtron bằng số proton.

Tổng số proton trong phân tử MX2 là 58. CTPT của MX2 ?

Bài 17. Hợp chất A có công thức phân tử M2X. * Tổng số các hạt trong hợp chất là 116, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 36. * Khối lƣợng nguyên tử X lớn hơn M là 9. * Tổng số 3 loại hạt trong X2- nhiều hơn trong M+ là 17. a. Xác định số hiệu, số khối của M và X. b. Cho 2,34g hợp chất A tác dụng với dung dịch M’(NO3)2 thu đƣợc 2,8662g kết tủa B. Xác định khối lƣợng nguyên tử M’. c. Nguyên tố M’ ở trên có 2 đồng vị Y, Z biết tổng số khối là 128. Số nguyên tử đồng vị Y = 0,37 số nguyên tử đồng vị Z.

41

Xác định số khối của Y ?

Dạng 4. Cấu hình electron nguyên tử: Bài 1. a) Viết cấu hình electron của các cặp nguyên tử có số hiệu nguyên tử là : 3, 11 ; 4, 12 ; 7, 15 ; 8, 16 ; 10, 18 b) Nhận xét số electron lớp ngoài cùng của từng cặp. c) Những cặp nào là kim loại, phi kim, khí hiếm ?

Bài 2. Tổng số hạt nơtron, proton và electron trong nguyên tử của một nguyên tố là 40 . a) Xác định số khối của nguyên tử đó. b) b) Viết cấu hình electron của nguyên tố đó. c) Đáp án : a) 27.

Bài 4. Viết cấu hình electron của oxi (Z = 8) và lƣu huỳnh (Z = 16), nitơ (Z = 7) và phot pho (Z = 15). Nhận xét về số electron ngoài cùng của từng cặp. Chúng là kim loại hay phi kim ?

Bài 6. Nguyên tử X có 3 lớp electron. Lớp thứ 3 có 4 electron. a) Nguyên tử X có bao nhiêu electron ? Bao nhiêu proton ? b) Số hiệu nguyên tử của X là bao nhiêu?

Bài 7. Cho các nguyên tử sau: A: có điện tích hạt nhân là 36+.

B: có số hiệu nguyên tử là 20.

C: có 3 lớp electron, lớp M chứa 6 electron.

D: có tổng số electron trên phân lớp proton là 9.

42

a) Viết cấu hình e của A, B, C, D. b) Ở mỗi nguyên tử, lớp electron nào đã chứa số electron tối đa?

Bài 8. Ba nguyên tử A, B, C có số hiệu nguyên tử là 3 số tự nhiên liên tiếp. Tổng số e của chúng là 51. Hãy viết cấu hình electron và cho biết tên của chúng. Đáp án: 16: S, 17: Cl, 18: Ar Bài 9. Tổng số hạt proton, nơtron, electron của nguyên tử một nguyên tố là 21. a) Hãy xác định tên nguyên tố đó.

b) Viết cấu hình electron

nguyên tử của nguyên tố đó. c) Tính tổng số electron trong nguyên tử của nguyên tố đó.

Bài 10. Viết cấu hình ecủa các nguyên tử và ion sau: O (Z=8); O2-; S (Z=16); S2-; Cl (Z=17); Cl-; K (Z=19); K+, Ca (Z=20); Ca2+, Fe (Z=26); Fe2+; Fe3+.

2.2.1.2. Bài tập trắc nghiệm Câu 1: Các hạt cấu tạo nên hạt nhân của hầu hết các nguyên tử là A. nơtron,electron

B.electron,nơtron,proton

C. electron, proton

D. proton,nơtron

Câu 2: Trong thiên nhiên Ag có hai đồng vị

107 44

Ag(56%). Tính số khối của đồng vị

thứ hai. Biết nguyên tử khối trung bình của Ag là 107,88 u.

A. 109

B. 107

C. 106

Câu 3: Chọn câu phát biểu sai: A. Số khối bằng tổng số hạt p và n

43

D. 108

B. Tổng số p và số e đƣợc gọi là số khối C. Trong 1 nguyên tử số p = số e = sồ đơn vị điện tích hạt nhân D. Số p bằng số e Câu 4: Nguyên tử của nguyên tố nào sau đây có số hạt nơtron nhỏ nhất ?

A.

19 9

F

B.

41 21

Sc

C.

39 19

K

D.

40 20

Ca

Câu 5: A,B là 2 nguyên tử đồng vị. A có số khối bằng 24 chiếm 60%, nguyên tử khối trung bình của hai đồng vị là 24,4. Số khối của đồng vị B là: A. 26

B. 25

C. 23

D. 27

Câu 6: Sắp xếp các nguyên tử sau theo thứ tự tăng dần số Nơtron A. C.

19 9

13 6

35

40

13

23

F; 17 Cl; 20 Ca; 11 Na; 6 C 19

C; 9 F;

23 11

35

B.

23 11

13

40

Na; 17 Cl; 20 Ca

19

35

40

Na; 6 C; 9 F; 17 Cl; 20 Ca

D.

40 20

23

13

19

35

Ca; 11 Na; 6 C; 9 F; 17 Cl;

Câu 7: Sắp xếp các nguyên tử sau theo thứ tự tăng dần số Nơtron: 1> 13 6

C; 3>

19 9

F; 4>

A. 1;2;3;4

35 17

23 11

Na; 2>

Cl; B. 3;2;1;4

C. 2;3;1;4

Câu 8: Nguyên tố Bo có 2 đồng vị 11B (x1%) và

10

D. 4;3;2;1 B (x2%), nguyên tử khối trung

bình của Bo là 10,8. Giá trị của x1% là: A. 80% Câu 9: Clo có hai đồng vị

B. 20% 37 17

C. 10,8%

Cl( Chiếm 24,23%) và

35 17

D. 89,2%

Cl(Chiếm 75,77%). Nguyên

tử khối trung bình của Clo: A. 37,5

B. 35,5

C. 35

D. 37

Câu 10: Trong tự nhiên Oxi có 3 đồng vị 16O(x1%) , 17O(x2%) , 18O(4%), nguyên tử khối trung bình của Oxi là 16,14. Phần trăm đồng vị 16O v à 17O lần lƣợt là:

44

A. 35% & 61%

B. 90%&6%

C. 80%&16

D. 25%& 71%

Câu 11: Nguyên tố Bo có 2 đồng vị 11B (80%) và 10B (20%). Nguyên tử khối trung bình của Bo là A. 10,2

B. 10,6

Câu 12: Clo có hai đồng vị 35,48. Phần trăm đồng vị A. 65%

37

37 17

Cl và

35 17

A. 49

Cl là

86 37

C. 35%

Nguyên

A. 9

D. 24%

Rb có tổng số hạt p và n là:

B. 123 14:

D. 10,8

Cl. Nguyên tử khối trung bình của Clo là

B. 76%

Câu 13: Trong nguyên tử

Câu

C. 10,4

C. 37

tử

có

10n

và

B. 10

D. 86 số

khối

C. 19

19.

vậy

số

p

là

D. 28

Câu 15: Một nguyên tử X có tổng số hạt p,n,e bằng 40.Trong đó tổng số hạt mang điện nhiều hơn tổng số hạt không mang điện là 12 hạt. Số khối của nguyên tử X là: A. 13 Câu 16: Nguyên tử A. 20

B. 40 19 9

C. 14

D. 27

F có tổng số hạt p,n,e là:

B. 9

C. 28

D. 19

Câu 17: Kí hiệu hóa học biểu thị đầy đủ đặc trƣng cho nguyên tử của nguyên tố hóa học vì nó cho biết: A. số A và số Z

B. số A

C. nguyên tử khối của nguyên tử

D. số hiệu nguyên tử

Câu 18: Những nguyên tử A. số hiệu nguyên tử

40 20

Ca,

39 19

B. số e

K,

41 21

Sc có cùng: C. số nơtron

45

D. số khối

Câu 19: Nguyên tử khối trung bình của R là 79,91; R có 2 đồng vị. Biết

79

54,5%). Nguyên tử khối của đồng vị thứ 2 có giá trị là bao nhiêu?

A. 81

B. 85

C. 82

D. 80

Câu 20: Các hạt cấu tạo nên nguyên tử của hầu hết các nguyên tố là A. proton,nơtron

B. nơtron,electron D. electron,nơtron,proton

C. electron, proton

Câu 21: Đồng có hai đồng vị, chúng khác nhau về: A. Số electron

B. Số P

C. Cấu hình electron.

D. Số khối

Câu 22: Nguyên tố hóa học là tập hợp những nguyên tử có cùng: A. số nơtron và proton

B. số nơtron

C. số proton trong hạt nhân

D. số khối.

4 7 Câu 23: Nguyên tử 4 Li khác với nguyên tử 2 He là nguyên tử Li có:

A. nhiều hơn 1p

B. ít hơn 2p

C. ít hơn 2n

D. nhiều hơn 1n

Câu 24: Nguyên tử có số electron lớp ngoài cùng tối đa là A. 8

B. 5

C. 7

D. 4

Câu 25: Nguyên tử nào sau đây chứa nhiều nơtron nhất?

A. 24Mg(Z=12)

B. 23Na(Z=11)

C. 61Cu(Z=29)

D. 59Fe(Z=26)

Câu 26: Nguyên tử S(Z=16) nhận thêm 2e thì cấu hình e tƣơng ứng của nó là: A. 1s2 2s2 2p6 3s1

B. 1s2 2s2 2p6

C. 1s2 2s2 2p6 3s3

D. 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6

46

R(

Câu 27. Nguyên tử Na(Z=11) bị mất đi 1e thì cấu hình e tƣơng ứng của nó là: A. 1s2 2s2 2p6

B. 1s2 2s2 2p6 3s1

C. 1s2 2s2 2p6 3s3

D. 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1

Câu 28: Nguyên tử K(Z=19) có số lớp electron là A. 3

B. 2

C. 1

D. 4

Câu 29: Lớp thứ 4(n=4) có số electron tối đa là A. 32

B. 16

C. 8

D. 50

Câu 30: Lớp thứ 3(n=3) có số phân lớp là A. 7

B. 4

C. 3

D. 5

Câu 31: Nguyên tử của nguyên tố R có 4 lớp e, lớp ngoài cùng có 1e. Vậy số hiệu nguyên tử của nguyên tố R là A. 15

B. 16

C. 14

D. 19

Câu 32: Cấu hình e sau: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 là của nguyên tử nào sau đây: A. F

B. Na

C. K

D. Cl

Câu 33: Nguyên tử của nguyên tố nào sau đây là phi kim.

A. D(Z=11)

B. A(Z=6)

C. B(Z=19)

D. C(Z=2)

Câu 34: Nguyên tử của nguyên tố R có 3 lớp e, lớp ngoài cùng có 3e. Vậy số hiệu nguyên tử của nguyên tố R là: \A. 3

B. 15

C. 14

D. 13

Câu 35: Phát biểu nào sau đây là đúng.

A. Những e có mức năng lƣợng bằng nhau đƣợc xếp vào một phân lớp.

B. Lớp thứ n có n phân lớp( n  4)

47

C. Những e có mức năng lƣợng gần bằng nhau đƣợc xếp vào một lớp.

D. Tất cả đều đúng.

Câu 36: Nguyên tử P(Z=15) có số e ở lớp ngoài cùng là A. 8

B. 4

C. 5

D. 7

Câu 37: Nguyên tử của nguyên tố R có phân lớp ngoài cùng là 3d1. Vậy số hiệu nguyên tử của nguyên tố R là: A. 21

B. 15

C. 25

D. 24

C. 5

D. 4

Câu 38: Lớp ngoài cùng có số e tối đa là A. 7

B. 8

Câu 39: Số e tối đa trong phân lớp d là: A. 2

B. 10

C. 6

D. 14

Câu 40: Nguyên tử của nguyên tố A có phân lớp ngoài cùng là 2p. Tổng số e ở hai phân lớp ngoài cùng của nguyên tử này là 3.

Vậy số hiệu nguyên tử của A là: A. 2

B. 5

C. 7

D. 9

2.3.2. Bài tập chƣơng 2: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và định luật tuần hoàn Câu 1. Cho Mg( Z= 12),Br (Z= 35) . a) Viết cấu hình electron và cho biết vị trí của chúng trong BTH. b) Nêu tính chất hóa học cơ bản của Magie ,Brom theo nội dung : - Là kim loại hay phi kim

- Công thức oxit cao nhất-hóa trị đối với Oxi

-Công thức hợp chất với hidro (nếu có )

-Công thức hiđroxit, tính chất của oxit

và hidroxit.

48

Câu 2.Cho các nguyên tố : X(Z= 9) ;Y (Z= 16) ,T (Z= 17).Xác định vị trí cùa chúng trong bảng tuần hoàn và sắp xếp các nguyên tố đó theo chiều tăng dần tính phi kim.

Câu 3. Cho các nguyên tố : A(Z=11) ;B (Z=12) ; C )Z=13) ,D(Z=19). a) Viết cấu hình electron và xác định vị trí của chúng trong BTH. b) Sắp xếp các nguyên tố đó theo chiều tăng dần tính kim loại.

Câu 4. Cho A và B là 2 nguyên tố đứng kế tiếp nhau trong 1 chu kì .Tổng số proton cùa A và B là 25 .Xác định vị trí của A và B trong BTH. Câu 5. X và Y là hai nguyên tố thuộc hai chu kì kế tiếp nhau và cùng trong 1 nhóm A của BTH. Tổng điện tích hạt nhân của X và Y là 32. Xác định vị trí của X và Y trong BTH..

Câu 6. Nguyên tử của nguyên tố X, ion Y+ và Z2- đều có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 2p6.Xác định vị trí của X, Y , Z trong bàng tuần hoàn .

Câu 7.So sánh : a) Tính bazơ của Al(OH)3, NaOH , Mg(OH)2 ,KOH( giải thích ngắn gọn) b) So sánh tính axit của :* H2SiO3, H3PO4 , H2SO4, HClO4. * HClO3 , HBrO3 , HIO3.

Câu 8.Một nguyên tử của nguyên tố R có 3 lớp eletron và có 7 eletron lớp ngoài cùng .Viết cấu hình electron và nêu tính chất hóa học cơ bản của R. Câu 9. Một nguyên tố có công thức oxit cao nhất là R2O5. Trong Hợp chất với hidro có chứa 83,35 % R về khối lƣợng .Xác định nguyên tử khối và tên của R. Câu 10. Một nguyên tố có công thức với Hiđro là RH4. Trong Oxit cao nhât của nó có chứa 53,3 % oxi về khối lƣợng .Xác định nguyên tử khối và tên của R. Câu 11. Một nguyên tố có công thức oxit cao nhất là RO 2. Trong hợp chất của nó với hidro có chứa 12,5 % H về khối lƣợng .Xác định nguyên tử khối và tên của R.

49

Câu 12. Hợp chất với hidro của nguyên tố có công thức RH2. Hợp chất oxit cao nhất chứa 60 % Oxi về khối lƣợng. Xác định tên nguyên tố .

Câu 13. Cho 3,33 g một kim loại kiềm tác dụng cới nƣớc dƣ thí có 0,48 g H 2 thoát ra . Xác định tên kim loại Câu 14. Cho 4,4 g hỗn hợp 2 kim loại nhóm IIA thuộc hai chu kì liên tiếp tác dụng với dd HCl dƣ thu đƣợc 3,36 lit H2 (đktc). Xác định tên kim loại Câu 15.Cho 0,64 g hỗn hợp gồm kim loại M và oxit của nó MO có số mol bằng nhau tác dụng hết với dd H2SO4 loãng thu đƣợc 0,224 lit H2 (đktc) Xác định tên M MỘT SỐ CÂU TRẮC NGHIỆM: Câu 1: Đại lƣợng nào sau đây biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử ?

A. Tỷ khối

B. Số lớp electron

C. Số e lớp ngoài cùng

D. Điện tích hạt nhân

Câu 2: Các nguyên tố: F, Cl, O, N, Br, S. Đƣợc sắp xếp theo thứ tự mạnh dần về tính phi kim. Đó là: A. S, O, Cl, N, Br, F B. F, Cl, S, N, Br, O C. S, Br, N, Cl, O, F D. F, Cl, O, N, Br, S Câu 3: Nguyên tử của nguyên tố nào sau đây có độ âm điện nhỏ nhất?

A. Cl

B. I

C. Br

D. F

Câu 4: Nguyên tố nào trong số các nguyên tố sau đây có công thức oxit cao nhất ứng với công thức R2O3 ?

A. 15P

B. 12Mg

C. 14Si

D. 13Al

Câu 5: Dãy nguyên tố có số thứ tự trong bảng tuần hoàn sau chỉ gồm các nguyên tố d, đó là: A. 24, 39, 74

B. 13, 33, 54

C. 19, 32, 51

50

D. 11, 14, 22

Câu 6: Các nguyên tố: nitơ, silic, oxi, photpho; tính phi kim của các nguyên tố trên tăng dần theo thứ tự A. Si < N < P < O

B. Si < P < N < O

C. P < N < Si < O

D. O < N < P < Si

Câu 7: Một oxit có công thửc R2O có tổng số hạt ( proton, nơtron, electron) của phân tử là 92, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 28.

Vậy oxit đã cho là: A. N2O

B. K2O

C. H2O

D. Na2O

Câu 8: Các phát biểu về nguyên tố nhóm IA ( trừ H) nhƣ sau: 1/ còn gọi là nhóm kim loại kiềm 2/ Có 1 electron hoá trị 3/ Dễ nhƣờng 1 electron.

Những câu phát biểu đúng là: A. 1 và 3

B. 1, 2 và 3.

C. 2 và 3

D. 1 và 2

Câu 9: Dãy nguyên tố nào sau đây đƣợc xếp theo chiều tăng dần của bán kính nguyên tử?

A. I, Br, Cl, P

B. O, S, Se, Te

C. C, N, O, F

D. Na, Mg, Al, Si

Câu 10: Oxit cao nhất của một nguyên tố R có công thức là R2O5. trong hợp chất với hiđro, R chiếm 82,35% về khối lƣợng. Vậy R là: A. . 14N

B. 122 Sb

C.

31

P

D. 75As

Câu 11: Điều khẳng định nào sau đây không đúng ? Trong một nhóm A của bảng tuần hoàn, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân nguyên tử, thì: A. Tính kim loại của các nguyên tố tăng dần B. Tính phi kim của các nguyên tố tố giảm dần.

51

C. Tính bazơ của các hiđroxit tƣơng ứng tăng dần D. Độ âm điện của các nguyên tố tăng dần Câu 12: Một nguyên tố kim loại trong cấu hình electron nguyên tử chỉ có 5 electron s . Cho 46 gam kim loại này hoà tan hoàn trong nƣớc thu đƣợc 22,4 lít khí H2 ( ở đktc). Vật kim loại đó là: A. 64Cu

B. 24Mg

C. 23Na

D. 39K

Câu 13: X và Y là hai nguyên tố thuộc hai chu kỳ liên tiếp nhau trong cùng một nhóm A của bảng tuần hoàn, X có điện tích hạt nhân nhỏ hơn. Tổng số proton trong hai hạt nhân nguyên tử của X và Y là 32. Xác định hai nguyên tố X và Y theo các kết quả sau: A. Mg (Z =12) và Ca ( Z = 20 )

B. Si (Z =14) và Ar ( Z = 20 )

C. Na (Z =11) và Ga ( Z = 21 )

D. Al (Z =13) và K ( Z = 19 )

Câu 14: Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố thuộc nhóm nào sau đây có hoá trị cao nhất với oxi bằng I ?

A. Nhóm VIA

B. Nhóm IIA C. Nhóm IA

D. Nhóm VIIA

Câu 15: Nguyên tố R có công thức oxit cao nhất là RO2. Công thức của hợp chất khí với hiđro là: A. RH3

B. RH4

C. H2R

D. HR

Câu 16: Trong bảng tuần hoàn nguyên tố X có số thứ tự 12. Vậy X thuộc: A. Chu kì 2, nhóm III

B. Chu kì 3, nhóm II

C. Chu kì 3, nhóm IIA

D. Chu kì 2, nhóm IIA

Câu 17: Sự biến đổi độ âm điện của các nguyên tố 11Na, 12Mg, 13Al, 15P, 17Cl là: A. Không thay đổi

B. Tăng dần C

52

c. Không xác định D. Giảm dần

Câu 18: Nguyên tố X có cấu hình electron hoá trị là 3d104s1. Vị trí của X trong bảng tuần hoàn là: A. Chu kỳ 3, nhóm IB

B. Chu kỳ 4, nhóm IB

C. Chu kỳ 4, nhóm IA

D. Chu kỳ 3, nhóm IA

Câu 19: Các nguyên tố nhóm A trong bảng tuần hoàn có đặc điểm nào chung ?

A. Số e lớp ngoài cùng

B. Số nơtron

C. Số lớp electron

D. Số electron

Câu 20: Các nguyên tố: Cl, C, Mg, Al, S đƣợc sắp xếp theo thứ tự tăng dần hoá trị cao nhất với oxi. Đó là: A. Cl, C, Mg, Al, S B. S, Cl, C, Mg, Al C. Mg, Al, C, S, Cl D. Cl, Mg, Al, C, S Câu 21: Số hiệu nguyên tử của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn trƣớc hết cho biết các giá trị nào sau đây ?

A. Số electron hoá trị

B. Số proton trong hạt nhân

C. Số electron trong nguyên tử

D. Số proton và số electron.

Câu 22: Các nguyên tố trong bảng tuần hoàn có số thứ tự chu kì bằng: A. Số lớp electron

B. Số hiệu nguyên tử

C. Số e lớp ngoài cùng

D. Số e hoá trị

Câu 23: Nguyên tố hoá học X thuộc chu kỳ 3 nhóm VA. Cấu hình electron của nguyên tử X là: A. 1s22s22p63s23p5 C. 1s22s22p63s23p

B. 1s22s22p63s23p4 2

D. 1s22s22p63s23p3

Câu 24: Độ âm điện của một nguyên tử đặc trƣng cho:

53

A. Khả năng hút electron của nguyên tử đó khi hình thành liên kết hoá học B. Khả năng nhƣờng proton của nguyên tử đó cho nguyên tử khác C. Khả năng nhƣờng electron của nguyên tử đó cho nguyên tử khác D. Khả năng tham gia phản ứng hoá học mạnh hay yếu của nguyên tử đó Câu 25: Đại lƣợng nào sau đây không biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân ?

A. Bán kính nguyên tử

B. Nguyên tử khối

C. Tính kim loại, tính phi kim

D. Hoá trị cao nhất với oxi

Câu 26: Cho cấu hình electron của nguyên tố sau: X1: 1s22s22p6

X2: 1s22s22p5

X3: 1s22s22p63s23p5

X4: 1s22s22p1 Những nguyên tố nào thuộc cùng một chu kỳ?

A. X1, X4

B. X2, X3

C. X1, X2

D.X1, X2, X4

Câu 27: Các nguyên tố: Cs, Sr, Al, Ca, K , Na. Đƣợc sắp xếp theo thứ tự mạnh dần về tính kim loại là: A. Cs, Sr, Al, Ca, K , Na

B. Al, Mg, Ca, Na,K, Cs

C. Sr, Al, Ca, K, Na, Cs

D. Cs, Sr, Al, Ca, K , Na

Câu 28: Nguyên tử của nguyên tố nào trong nhóm VA có bán kính nguyên tử lớn nhất ?

A. 7N

B. 15P

C. 83Bi

D. 33As

Câu 29: Các nguyên tố hoá học trong cùng một nhóm A có đặc điểm nào chung về cấu hình electron nguyên tử ?

54

A. Số electron ở lớp bão hoà

B. Số phân lớp electron

C. Số lớp electron

D. Số electron hoá trị

Câu 30: Nguyên tố có cấu hình electron nguyên tử 1s22s22p63s1 có vị trí trong bảng tuần hoàn là: A. Nhóm IIIA, chu kì 1

B. Nhóm IIA, chu kì 6

C. Nhóm IA, chu kì 4

D. Nhóm IA, chu kì 3

. Bài tập tự luận

Bài 1 :

Viết phƣơng trình tạo thành các ion từ các ngtử tƣơng ứng: Fe2+ ; Fe3+

; K+ ; N3– ; O2– ; Cl– ; S2– ; Al3+ ; P3–. Tính số hạt cơ bản trong từng ion , giải thích về số điện tích của mỗi ion. Nêu tên khí hiếm có cấu hình giống với cấu hình các ion thuộc nguyên tố nhóm A.

Bài 2 :

Viết phƣơng trình phản ứng có sự di chuyển electron khi :

a) Kali tác dụng với khí clo.

b) Magie tác dụng với khí oxy.

c) Natri tác dụng với lƣu huỳnh.

d) Nhôm tác dụng với khí oxy.

e) Canxi tác dụng với lƣu huỳnh.

f) Magie tác dụng với khí clo.

Bài 3 :

Viết cấu hình của các ion tạo nên từ các nguyên tố sau và nêu tên khí

hiếm có cấu hình giống với cấu hình các ion đó : a) Be , Li , B .

Bài 4 :

b) Ca , K , Cl , Si .

23 11

24 12

14 7

16 8

35 17

Cho 5 ngtử : Na; Mg; N; O; Cl.

a) Viết cấu hình electron của chúng. Dự đoán xu hƣớng hoạt động của các nguyên tố trong các phản ứng hóa học. b) Viết cấu hình electron của Na+, Mg2+, N3–, Cl–, O2–. c) Cho biết cách tạo thành liên kết ion trong: Na2O ; MgCl2 ; Na3N.

55

Bài 5 :

Viết cấu hình của ngtử và ion tạo thành tƣơng ứng của các nguyên tố

sau : a) Ngtố A ở CK 3 , nhóm IIIA. b) Ngtố B ở CK 2 , nhóm VA. c) Ngtố C ở CK 4 , nhóm VIIA. d) Ngtố D ở CK 3 , nhóm VIA. e) Ngtố A ở ô thứ 33. f) Ngtố F có tổng số hạt cơ bản là 113 và ở nhóm VI.

Bài 6 :

X thuộc chu kỳ 3, nhóm VIA. Y thuộc chu kỳ 1, nhóm IA. Z thuộc

nhóm VIA, có tổng số hạt là 24. Hãy xác định tên X, Y, Z.

Bài 7 :

Anion X2– và cation Y3+ đều có cấu hình electron lớp ngoài cùng là

4s24p6. Xác định vị trí của X, Y trong bảng HTTH và phƣơng trình hóa học giải thích sự hình thành liên kết giữa X và Y.

Bài 8 :

Tính số hạt electron trong các ion sau : NO3– ; SO42– ; CO32– ; NH4+ ;

OH–.

Bài 9 :

Cation M2+ có cấu hình electron phân lớp ngoài cùng là 4p6.

a) Viết cấu hình electron ngtử M. Cho biết vị trí của M trong HTTH. Gọi tên M. b) Anion X3– có cấu hình electron giống của cation M2+, X là nguyên tố nào ?

Bài 10 :

Nguyên tố Y tạo đƣợc ion Y– có 116 hạt gồm p, n và e. Xác định vị

trí của Y trong bảng HTTH .

Bài 11 :

Viết công thức electron và công thức cấu tạo của các phân tử sau : Br2

; CH3Cl ; SiO2 ; PH3 ; C2H6.

56

Bài 12 :

Viết công thức cấu tạo và công thức electron của HBr ; C3H6 ; H2S ;

C2H5Cl ; C2H3Cl ; C3H4 ; C2H6O. Xác định hoá trị các ngtố.

Bài 13 :

Viết công thức electron và công thức cấu tạo của các phân tử sau và

xác định hóa trị các ngtố trong các phân tử đó: N2O3 ; Cl2O ; SO2 ; SO3 ; N2O5 ; HNO2 ; H2CO3 ; Cl2O3 ; HNO3 ; H3PO4.

Bài 14 :

Biết rằng tính phi kim giảm dần theo thứ tự C, N, O, Cl. Viết công

thức cấu tạo của các phân tử sau đây và xem xét phân tử nào có liên kết phân cực mạnh nhất : CH4 ; NH3 ; H2O ; HCl.

Bài 15 :

Hai ngtố X, Y có:

– Tổng số điện tích hạt nhân bằng 15.

– Hiệu số điện tích hạt nhân bằng 1. a) Xác định vị trí của X, Y trong bảng HTTH. b) Viết công thức electron và công thức cấu tạo của hợp chất tạo thành bởi X , Y và hydro .

B. Trắc nghiệm :

Câu 1:

Các ngtử liên kết với nhau tạo thành phân tử để :

A. chuyển sang trạng thái có năng lƣợng thấp hơn B. có cấu hình electron của khí hiếm C. có cấu hình electron ở lớp ngoài cùng là 2e hoặc 8e D. chuyển sang trạng thái có năng lƣợng cao hơn

Câu 2:

Trong các pƣ hóa học , ngtử kim loại có khuynh hƣớng :

A. Nhận thêm electron.

B. Nhƣờng bớt electron.

57

C. Nhận hay nhƣờng electron phụ thuộc vào từng pƣ cụ thể.

D. Nhận hay nhƣờng electron phụ thuộc vào từng kim loại cụ thể.

Câu 3:

Trong pƣ hóa học , ngtử Na không hình thành đƣợc :

A. ion Na.

B. cation Na.

C. anion Na.

D. ion đơn ngtử Na.

Câu 4:

Trong pƣ : 2Na + Cl2 → 2NaCl , có sự hình thành :

A. cation Natri và Clorua.

B. anion Natri và cation Clorua.

C. anion Natri và Clorua.

D. cation Natri và anion Clorua.

Câu 5:

Liên kết ion là liên kết đƣợc hình thành bởi :

A. Sự góp chung các electron độc thân.

B. Sự cho – nhận cặp electron hóa trị.

C. Lực hút tĩnh điện giữa các ion mang điện tích trái dấu.

D. Lực hút tĩnh điện giữa các ion dƣơng và electron tự do.

Câu 6:

Liên kết hóa học trong NaCl đƣợc hình thành là do :

A. hai hạt nhân ngtử hút electron rất mạnh.

B. mỗi ngtử Na , Cl góp chung 1 electron.

C. mỗi ngtử đó nhƣờng hoặc thu electron để trở thành các ion trái dấu hút nhau.

D. Na → Na+ + 1e ; Cl + 1e→ Cl– ; Na+ + Cl– → NaCl.

Câu 7:

Chọn phát biểu sai về ion :

A. Ion là phần tử mang điện.

B. Ion âm gọi là cation , ion dƣơng gọi là anion.

58

C. Ion có thể chia thành ion đơn ngtử và ion đa nguyên tử.

D. Ion đƣợc hình thành khi ngtử nhƣờng hay nhận electron.

Câu 8:

Hãy chọn phát biểu đúng :

A. Trong liên kết CHT , cặp electron lệch về phía ngtử có độ âm điện nhỏ hơn.

B. Liên kết CHT có cực đƣợc tạo thành giữa hai ngtử có hiệu độ âm điện từ 0,4 đến nhỏ hơn 1,7.

C. Liên kết CHT không cực đƣợc tạo nên từ các ngtử khác hẳn nhau về tính chất hóa học D. Hiệu độ âm điện giữa hai ngtử lớn thì phân tử phân cực yếu

Câu 9:

Chọn phát biểu đúng nhất : liên kết CHT là liên kết :

A. giữa các phi kim với nhau.

B. trong đó cặp electron chung bị lệch về một nguyên tử.

C. đƣợc hình thành do sự dùng chung electron của hai ngtử khác nhau.

D. đƣợc hình thành giữa hai ngtử bằng các cặp electron chung

Câu 10:

Chỉ ra phát biểu sai về phân tử CO2 :

A. Phân tử có cấu tạo góc.

B. Liên kết giữa ngtử O và C là phân cực.

C. Phân tử CO2 không phân cực.

D. Trong phân tử có hai liên kết đôi.

Câu 11:

Liên kết đƣợc tạo thành giữa hai ngtử bằng một hay nhiều cặp

electron chung , gọi là : A. Liên kết ion.

B. Liên kết CHT.

59

C. Liên kết kin loại.

D. Liên kết hyđro.

Câu 12:

Trong phân tử nào chỉ tồn tại liên kết đơn ?

A. N2

B. O2

Câu 13:

Cho các phân tử : H2 ; CO2 ; Cl2 ; N2 ; I2 ; C2H4 ; C2H2 . Có bao nhiêu

C. F2

D. CO2.

phân tử có liên kết ba trong phân tử ?

A. 1

B. 2

C. 3

Câu 14:

Trong phân tử NH4Cl có bao nhiêu liên kết CHT ?

A. 1

B. 2

Câu 15:

Cho X(Z=9),Y(Z= 19). Kiểu liên kết hóa học giữa X và Y là :

C. 3

D. 4.

D. 4.

A. ion.

B. CHT có cực.

C. CHT không cực.

D. cho–nhận.

Câu 16:

Cho dãy oxit sau : Na2O, MgO, Al2O3, SiO2, P2O5, SO3, Cl2O7. Các

hợp chất có liên kết CHT không phân cực là: A. Cl2O7

B. Al2O3, SiO2, P2O5

C. MgO, SiO2, P2O5, SO3

D. SO3

Câu 17:

Dãy chất nào sau đây có liên kết ion:

A. NaCl, H2O, KCl, CsF

B. KF, NaCl, NH3, HCl

C. NaCl, KCl, KF, CsF

D. CH4, SO2, NaCl, KF

Câu 18:

Dãy chất nào sau đây có liên kết CHT phân cực:

A. H2 , H2O , CH4 , NH3.

B. NaCl , PH3 , HBr , H2S.

C. CH4 , H2O , NH3 , Cl2O.

D. H2O, NH3 , CO2 , CCl4.

Câu 19:

Kiểu liên kết trong KCl, N2, NH3 lần lƣợt là:

60

A. ion, CHT không cực, CHT không cực.

B. ion, CHT có cực, CHT không cực.

C. ion, CHT có cực, CHT có cực.

D. ion, CHT không cực, CHT có cực.

Câu 20:

Các nguyên tố ở chu kỳ 2 có thể tạo thành cation đơn ngtử :

A. Li , Be ,B , C , N.

B. Li , Be , C , N , O.

C. Li , Be , B.

D. N , O , F , Ne.

2.4. Chƣơng 4: Phản ứng oxi hóa – khử Câu 1: Trong phản ứng đốt cháy CuFeS2 tạo ra sản phẩm CuO, Fe2O3 và SO2 thì một phân tử CuFeS2 sẽ A. nhận 13 electron.

B. nhận 12 electron.

C. nhƣờng 13 electron.

D. nhƣờng 12 electron.

Câu 2: Trong phản ứng nào dƣới đây HCl thể hiện tính oxi hoá?

A. HCl+ AgNO3→ AgCl+ HNO3

B. 2HCl + Mg→ MgCl2+ H2

C. 8HCl + Fe3O4 →FeCl2 +2 FeCl3 +4H2O

D. 4HCl + MnO2→ MnCl2+ Cl2 +

2 H2 O

Câu 3: Số oxi hóa của S trong các phân tử H2SO3, S8, SO3, H2S lần lƣợt là A. +6; +8; +6; -2

B. +4; 0; +6; -2

C. +4; -8; +6; -2

D. +4; 0; +4; -2

Câu 4: Phát biểu nào sau đây luôn đúng: A. Một chất có tính oxi hoá gặp một chất có tính khử, nhất thiết xảy ra phản ứng oxi hoá - khử.

B. Một chất hoặc chỉ có tính oxi hoá hoặc chỉ có tính khử.

61

C. Phản ứng có kim loại tham gia là phản ứng oxi hoá - khử.

D. Phi kim luôn là chất oxi hoá trong phản ứng oxi hoá - khử.

Câu 5: Trong các chất và ion sau: Zn, S, Cl2, SO2, FeO, Fe2O3, Fe2+, Cu2+, Cl- có bao nhiêu chất và ion đóng vai trò vừa oxi hóa vừa khử: A. 4

B. 5

C. 6

D. 7

Câu 6: Lƣu huỳnh trong SO2 luôn thể hiện tính khử trong các phản ứng với : A. H2S, O2, nƣớc Br2.

B. dung dịch NaOH, O2, dung dịch KMnO4.

C. O2, nƣớc Br2, dung dịch KMnO4.

D. dung dịch KOH, CaO, nƣớc Br2.

Câu 7: Có phản ứng: X + HNO3 → Fe(NO3)3 + NO  + H2O. Số chất X có thể thực hiện phản ứng trên là: A. 3.

B. 4.

C. 5.

D. 6

Câu 8: Cho các hợp chất: NH4+, NO2, N2O, NO3, N2. Thứ tự giảm dần số oxi hóa của N là A. N2 > NO3 > NO2 > N2O > NH4+.

B. NO3 > N2O > NO2 > N2 > NH4+.

C. NO3 > NO2 > N2O > N2 > NH4+.

D. NO3 > NO2 > NH4+ > N2 > N2O.

Câu 9: Dãy chất nào sau đây có phản ứng oxi hóa khử với dung dịch axit sunfuric đặc nóng?

A. Au, C, HI, Fe2O3.

B. MgCO3, Fe, Cu, Al2O3

C. SO2, P2O5, Zn, NaOH.

D. Mg, S, FeO, HBr.

Câu 10: Cho phản ứng: KMnO4 + FeSO4 + H2SO4  Fe2(SO4)3 + K2SO4 + MnSO4 + H2O Hệ số của chất oxi hóa và chất khử trong phản ứng trên lần lƣợt là

62

A. 5 và 2.

B. 1 và 5.

C. 2 và 10.

D. 5 và 1

Câu 11: Trong phản ứng oxi hóa - khử H2O có thể đóng vai trò là A. chất khử.

C. môi trƣờng.

B. chất oxi hóa.

D. cả A, B, C.

Câu 12: H2O2 là chất có thể cho, có thể nhận điện tử vì trong đó oxi có A. mức oxi hóa trung gian.

B. mức oxi hóa 1.

C. hóa trị (II).

D. hóa trị (I).

Câu 13: Trong

phƣơng trình: Cu2S + HNO3  Cu(NO3)2 + H2SO4 + NO +

H2O, hệ số của HNO3 là A. 18.

B. 22.

C. 12.

D. 10.

Câu 14: Mỗi chất và ion trong dãy nào sau vừa có tính khử, vừa có tính oxi hoá?

A. SO2, S, Fe3+.

B. Fe2+, Fe, Ca, KMnO4.

C. SO2, Fe2+, S, Cl2.

D. SO2, S, Fe2+, F2.

Câu 15: Khi phản ứng với Fe2+ trong môi trƣờng axit, lí do nào sau đây khiến MnO4 mất màu?

A. MnO4 tạo phức với Fe2+.

B. MnO4 bị khử cho tới Mn2+ không màu.

C. MnO4- bị oxi hoá.

D. MnO4 không màu trong dung dịch axit.

Câu 16: Trong các phản ứng sau: 4HCl + MnO2 MnCl2 + Cl2 + 2H2O (1) 4HCl +2Cu + O2 2CuCl2 + 2H2O (2) 2HCl + Fe  FeCl2 + H2

(3)

16HCl + 2 KMnO4  2MnCl2 + 5Cl2 +8 H2O + 2KCl (4)

63

4HCl + PbO2  PbCl2 + Cl2 + 2H2O (5) Fe + KNO3 + 4HCl→ FeCl3 + KCl + NO + 2H2O (6) Số phản ứng trong đó HCl thể hiện tính khử là A. 2.

B. 4.

C. 3

D. 5.

Câu 17: Cho các chất: Fe2O3, FeO, FeCO3, Fe(NO3)2, Fe(OH)2, FeCl2, Fe3O4, Fe(OH)3 lần lƣợt tác dụng với dung dịch HNO3. Số phản ứng oxihoá khử là: A. 4

B. 6

C. 5

D. 7

Câu 18: Trong phản ứng: 2FeCl3 + H2S  2FeCl2 + S + 2HCl. Cho biết vai trò của H2S A. chất oxi hóa .

B. chất khử.

C. Axit.

D. vừa axit vừa khử.

Câu 19: Trong phản ứng MnO2 + 4HCl  MnCl2 + Cl2 + 2H2O, vai trò của HCl là A. oxi hóa.

B. khử.

C. tạo môi trƣờng. D.

khử

và

môi

trƣờng.

Câu 20: Cho biết trong phản ứng sau: 4HNO3đặc nóng + Cu  Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O. HNO3 đóng vai trò là: A. chất oxi hóa.

C. môi trƣờng.

B. Axit.

D. Cả A và C.

2.3. Góc thực nghiệm.

Sử dụng hóa chất ở trong phòng thí nghiệm, tùy bài mà soạn hóa chất và dụng cụ để HS có thể thực hành ngay tại lớp.

2.4. Góc phân tích Thiết kế các phiếu học tập phù hợp với bài học từng chƣơng

64

Kết luận chƣơng 2 - Thông qua chƣơng 2, tôi đã xây dựng đƣợc một kho tài liệu để sử dụng cho phƣơng pháp dạy theo góc các bài về thuyết và định luật ở lớp 10 THPT. - Hình ảnh sinh động trực quan, video rõ ràng đƣợc cắt ra từ video.

- Bài tập bao gồm tự luận và trắc nghiệm đƣợc chia riêng rẽ để dễ chọn lọc.

65

CHƢƠNG 3: TỔ CHỨC DẠY HỌC THEO GÓC VỚI NỘI DUNG KIẾN THỨC “CÁC BÀI VỀ THUYẾT VÀ ĐỊNH LUẬT” HÓA HỌC 10 THPT 3.1. Vị trí, tầm quan trọng của các bài về thuyết và định luật trong chƣơng trình hóa học 10 Vị trí: Các thuyết và định luật đƣợc sắp xếp ở đầu các chƣơng trình hoặc phần đầu các lớp, cấp học.

3.1.1. Thuyết electron: Phân bố ở đầu chƣơng trình lớp 10 trung học phổ thông để nguyên cứu học thuyết cấu tạp nguyên tử - liên kết hóa học. Cơ sở lí thuyết electron về cấu tạo các chất đƣợc nghiên cứu một cách chi tiết và đầy đủ. Các vấn đề về liên kết hóa học đƣợc nghiên cứu trên cơ sở lí thuyết chủ đạo của chƣơng trình ở trung học phổ thông.

3.1.2. Lý thuyết về phản ứng hóa học: Đây là lí thuyết về quá trình hóa học đƣợc nghiên cứu ở học kỳ II lớp 10 trung học phổ thông. Bản chất của phản ứng hóa học đƣợc nghiên cứu sâu và giải thích bằng sự phá vỡ liên kết mới để tạo ra phân tử chất mới.

3.1.3. Định luật tuần hoàn các nguyên tố hóa học: Nguyên cứu quy luật biến đổi tuần hoàn các tình chất của nguyên tố, các hợp chất trong chu kỳ, nhóm các nguyên tố hóa học. Cùng với thuyết electron xác định mối liên hệ giữa các vị trí của các nguyên tố trong HTTH, quy luật biến đổi tính chất các chất vƣới cấu tạo nguyên tử, dạng liên kết hóa học các chất. Trên cơ sở đó mà dự đoán tính chất các chất, định hƣớng cho sự nghiên cứu thực nghiệm các chất và hình thành kỹ năng dự đoán khoa học trong học tập hóa học cho học sinh.

3.2. Nhiệm vụ của các thuyết và định luật Các thuyết – định luật hóa học giữ vai trò cơ sở lí thuyết cho toàn bộ chƣơng trình, giúp cho việc nghiên cứu các vấn đề cụ thể của chƣơng trình hóa học. Sự nghiên cứu lý thuyết – định luật có giá trị phƣơng pháp luận và quan trọng ở tất cả các giai đoạn của sự tổng kết, khái quát hóa kiến thức. Sự tổng kết các vấn đề trên cơ sở lý thuyết chủ đạo tạo điều kiện phát triển tƣ duy lí thuyết, một phƣơng pháp nhận thức, học tập cơ bản môn hóa học.

66

Các thuyết làm cơ sở cho sự nghiên cứu hóa học đều đặt ở đầu chƣơng trình để giúp cho việc nghiên cứu các vấn đề đƣợc cụ thể, dễ dàng hơn. Một số định luật, quy tắc học xen kẽ với phần cụ thể nghiên cứu về các chất nhƣng vẫn đảm bảo vai trò chủ đạo của lí thuyết: đƣợc nghiên cứu trƣớc một bƣớc làm cơ sở cho việc giải thích, hiểu sâu về chất, sự biến đổi của chúng.

Thông qua việc nghiên cứu các thuyết, định luật hóa học mà hình thành thế giới quan khoa học, cơ sở của pháp biện chứng.

3.3. Một số nguyên tắc chung khi dạy các bài về thuyết à định luật hóa học cơ bản Các thuyết – định luật Hóa học giữ vai trò cơ sở lý thuyết cho toàn bộ chƣơng trình , giúp cho việc nghiên cứu các vấn đề cụ thể của chƣơng trình hóa học. Tuy nhiên, để học sinh nắm đƣợc nội dung của các thuyết và định luật thật không hề đơn giản.

Vì vậy, khi dạy các bài về thuyết và định luật, cần thực hiện các nguyên tắc sau Nguyên tắc 1. Khi dạy học về các thuyết và định luật Hóa học cơ bản cần xuất phát từ các sự kiện cụ thể, riêng lẻ có liên quan đến nội dung học thuyết, định luật để khái quát hóa, tìm ra bản chất chung hoặc quy luật đƣợc nêu ra trong nội dung cơ bản của học thuyết đó.

Năm 1897 – Từ thí nghiệm của Tôm-xơn đã phát hiện ra tia âm cực mà bản chất là chùm các hạt nhỏ bé mang điện tích âm gọi là các electron.

Năm 1911 – Rơ-dơ-pho và các cộng sự đã cho các hạt a bắn phá một lá vàng mỏng và dùng màn huỳnh quang đặt sau lá vàng để theo dõi đƣờng đi của hạt α.

Từ đó đi đến kết luận nguyên tử có cấu tạo rỗng, các e chuyển động tạo ra vỏ electron bao quanh hạt mang điện tích dƣơng có kích thƣớc nhỏ bé so với kích thƣớc nguyên tử, nằm ở tâm nguyên tử. Đó là hạt nhân nguyên tử.

Năm 1916 – Rơ-dơ-pho phát hiện ra một loại hạt mang điện tích gọi là proton đó chính là ion dƣơng H+ đƣợc ký hiệu bằng chữ P.

67

Năm 1932 – Chat-vich cộng tác viên của Rơ-dơ-pho dùng hạt a bắn phá 1 tấm kim loại Beri mỏng phát hiện ra một loại hạt mới có khối lƣợng xấp xỉ khối lƣợng của proton nhƣng không mang điện, đƣợc gọi là hạt nơtron (ký hiệu chữ n).

Từ các sự kiện là những thí nghiệm của các nhà bác học dần dần dẫn đến sự khái quát tìm ra bản chất của nội dung thuyết cấu tạo nguyên tử: Thành phần cấu tạo nguyên tử gồm: -

Hạt nhân nằm ở tâm của nguyên tử gồm các hạt p, n.

-

Vỏ electron của nguyên tử gồm các e chuyển động xung quanh hạt nhân.

-

Các đặc điểm của các loại hạt (kích thƣớc, khối lƣợng, điện tích...).

Nguyên tắc 2. Cần phải nêu rõ (phát biểu) một cách chính xác, khoa học , nội dung của thuyết hoặc định luật cần nghiên cứu.

Thí dụ: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

Khi nghiên cứu về định luật tuần hoàn các nguyên tố hóa học cần phải nguyên cứu sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử các nguyên tố hóa học( Bảng 2-1 trang 39 sách giáo khoa lớp 10) và từ đó phải nêu rõ định luật tuần hoàn phát biểu nhƣ sau:‖Sự biến đổi tuần hoàn về cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố chính là nguyên nhân của sự biến đổi tuần hoàn về tính chất các nguyên tố đó‖. Đó chính là cơ sở của định luật Men-đê-lê-ep.

Nguyên tắc 3. Từ nội dung của định luật học thuyết cần chỉ ra cơ sở khoa học, ý nghĩa của chúng để giúp học sinh hiểu, nắm chắc nôi dung và vận dụng trong việc nghiên cứu các vấn đề cụ thể, giải quyết các vấn đề học tập đặt ra.

Thí dụ: Từ định luật tuần hoàn và thuyết electron cần chỉ ra cơ sở khoa học của nội dung định luật đó là cấu hình electron sẽ quyết định tính chất của các chất và sự biến đổi tính chất của các chất và hợp chất của chúng. Từ đó thấy đƣợc vai trò và ý nghĩa của chúng trong việc vận dụng xét về mối quan hệ giữa vị trí và cấu tạo, giữa

68

vị trí và tính chất, so sánh tính chất hóa học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận.

Nguyên tắc 4. Cần cho HS vận dụng những nội dung của các học thuyết vào việc nguyên cứu các trƣờng hợp cụ thể khác nhau để hiểu sâu sắc nội dung của nó, hoàn thiện – phát triển, mở rộng phạm vi áp dụng của nó.

Thí dụ: Vận dụng các nguyên lí và quy tắc phân bổ electron trong nguyên tử để viết cấu hình electron của mổ số nguyên tố trong phân nhóm phụ nhƣ: Cu, Fe, Cr,…(mở rộng phạm vi áp dụng) để hiểu rõ hơn, sâu sắc hơn về quy luật phân bố e. Cu: Z = 29 cấu hình e: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d9 4s2 nhƣng do phân lớp 3d9 rất dễ dàng nhận 1e của phân lớp 4s2 để tạo thành cấu hình 3d10 là cấu hình bên vững nên cấu hình electron của Cu là 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s1 Nguyên tắc 5. Cần tận dụng các kiến thức lịch sử hóa học để giúp học sinh hiểu đƣợc những nội dung khó của phần lí thuyết và giới thiệu các tƣ duy khoa học của các nhà hóa học để rèn luyện tƣ duy sáng tạo của học sinh.

Thí dụ: Giới thiệu lịch sử về nhà bác học Men-đê-lê-ep (trang 55- sách giáo khoa hóa học lớp 10) và lịch sử tìm ra các sắp xếp các nguyên tố hóa học sau một giấc mơ để các em học sinh không ngừng học hỏi và sáng tạo.

Nguyên tắc 6. Tăng cƣờng sử dụng phƣơng tiện trực quan: mô hình, tranh vẽ, thí nghiệm, biểu bảng giúp học sinh tiếp thu đƣợc dễ dàng các nôi dung của thuyết và định luật hóa học 3.4. Thiết kế tiến trình dạy học bằng phƣơng pháp dạy học theo góc khi dạy các bài về thuyết và định luật hóa học ở chƣơng trình hóa học 10 3.4.1. Giảng dạy chƣơng “Nguyên tử” Bài 1 THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ

69

A. CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG: 1. Kiến thức - Học sinh biết: * Thành phần cơ bản của nguyên tử gồm: Vỏ nguyên tử và hạt nhân. Vỏ nguyên tử gồm có các electron. Hạt nhân gồm hạt proton và hạt notron. * Khối lƣợng và điện tích của e, p, n. Kích thƣớc và khối lƣợng rất nhỏ của nguyên tử.

2. Kĩ năng - Học sinh tập nhận xét và rút ra các kết luận từ các thí nghiệm viết trong SGK. - Học sinh biết vận dụng các đơn vị đo lƣờng nhƣ: u, đvđt, A0 và biết cách giải các bài tập qui định 3. Phát triển năng lực - Năng lực tự học.

- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.

- Năng lực hợp tác.

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hoá học.

- Năng lực tính toán hóa học.

B.CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Các hình ảnh lịch sử tìm ra nguyên tử của các nhà khoa học - Hình ảnh bán kính nguyên tử, khối lƣợng nguyên tử - Trò chơi đoán từ khóa - Phiếu học tập, nhiệm vụ cho các nhóm, giấy A4, bút dạ.

2. Học sinh: - Sách giáo khoa hóa 10.

- Chuẩn bị theo các yêu cầu của GV

70

C. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phát hiện và giải quyết vấn đề - Học theo góc, học tập hợp tác - kỹ thuật khăn trải bàn, thảo luận nhóm - Kỹ thuật sơ đồ tƣ duy, kỹ thuật KWL. D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

dạy học

gian 5’

Đồ dùng thiết bị

- Ổn định tổ chức.

Ngồi theo nhóm.

-

Viết

bảng

thể

- Giới thiệu các góc và các -

Quan sát và lắng nghe hiện nhiệm vụ

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc -

Nghiên cứu các nhiệm các nhóm.

- Hƣớng dẫn HS nghiên cứu vụ cụ thể và lựa chọn và lựa chọn các góc

góc theo tổ

Hoạt động 1: Hoạt động khởi động Bắt đầu giờ học, giáo viên có thể đặt vấn đề: ―hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu về amoniac và muối amoni. Em biết những gì về những hợp chất này?‖ GV có thể cho HS thảo luận và ghi ý kiến của HS lên bảng hoặc sử dụng kỹ thuật KWL cho HS điền vào mục ―Điều đã biết, điều muốn biết‖ theo phiếu sau: SƠ ĐỒ KWL Nội dung: Thành phần nguyên tử Em hãy liệt kê tất cả những gì em đã biết về nguyên tử Họ và tên HS:..........................................................................................................

Lớp: ........................................................................................................................ Điều đã biết

Điều muốn biết

Điều học đƣợc

(Know)

(Want)

(Learned)

71

Hoạt động 2: Nghiên cứu về cấu tạ GV sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc Hoạt động 2. Thực hiện các nhiệm vụ theo các góc.

Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng thiết bị dạy học

gian 3’ -

Ổn định tổ chức.

-

Ngồi theo nhóm.

Máy chiếu

Giới thiệu các góc và các

-

Quan sát và lắng

slide.

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc (4 góc) -

nghe -

Nghiên cứu các

Hƣớng dẫn HS nghiên cứu và

nhiệm vụ cụ thể và

lựa chọn các góc

lựa chọn góc theo tổ

Thời gian

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng, thiết bị dạy học

30’ -

-

Yêu cầu các tổ thực hiện -

Thực hiện nhiệm vụ Sách

nhiệm vụ ở các góc, mỗi

theo nhóm tại các hóa học 10.

góc trong thời gian 8’ rồi

góc học tập. Sử Các

luân chuyển sang các góc

dụng kỹ thuật ―khăn nhiệm vụ ở góc

khác

trải bàn‖

học tập

Trƣng bày sản phẩm

Bút dạ, băng dính,

Hƣớng dẫn các tổ thực

-

giáo hƣớng

hiện nhiệm vụ và trƣng

của nhóm tại góc giấy A4

bày sản phẩm

học tập

- Dụng

cụ

khoa dẫn

thí

nghiệm, hóa chất GV có thể phân chia lớp học thành 4 góc: góc phân tích, góc quan sát, góc trải nghiệm, góc áp dụng.

Góc quan sát: HS đƣợc xem những movie thí nghiệm (TN) minh họa tính chất của amoniac trên màn hình máy tính hoặc ti vi, sau đó hoàn thành các nội dung trên phiếu học tập. HS tự nêu lên hiện tƣợng quan sát đƣợc và giải thích. Khi hoạt động tại góc quan sát, HS có thể tiến hành cùng kỹ thuật khăn trải bàn.

72

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC QUAN SÁT Quan sát trên máy tính về lịch sử tìm ra electron, hạt nhân nguyên tử và notron, bán kính nguyên tử, hỉnh ảnh về khối lƣợng nguyên tử và điền vào phiếu học tập sau: Tóm tắt quá trình tìm thấy nguyên tử, hạt nhân nguyên tử theo trình tự thời gian: ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ................................................................................................................................

Trả lời các câu hỏi sau: a. Sự tìm ra electron Thí nghiệm của Thomson Chùm tia đập vào màn huỳnh quang xuất phát từ đâu? (Cực âm hay cực dƣơng?)…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………

Chùm tia này khi đặt vào điện trƣờng thì lệch về phía nào? Nhƣ vậy chứng tỏ điều gì?......................................................................................................... …..………………………………………………………..…………………… b. Thí nghiệm của Rutherford -

Tại sao màn huỳnh quang phía sau lá vàng phát sáng mà lá vàng không bị xuyên thủng?

-

Tại sao hầu hết các hạt anpha đi thẳng, còn một số hạt lệch đi hƣớng khác?

-

Có thể rút ra kết luận từ TN trên?

Điền vào chỗ trống trong bảng sau: Vỏ nguyên tử

Hạt nhân

Đăc tính hạt

Điện tích (q)

73

Khối lƣợng (m)

Kết luận:....................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Góc trải nghiệm: HS tiến hành chơi trò chơi đã đƣợc lập trình sẵn trên máy tính.

Thể lệ trò chơi nhƣ sau: có 1 bức hình gồm 4 mảnh ghép, các em HS lần lƣợt trả lời câu hỏi để có thể lật đƣợc các mảnh ghép, sau đó đoán từ khóa.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC TRẢI NGHIỆM Mảnh ghép 1: Hạt nào mang điện tích âm?

Mảnh ghép 2: Hạt nào mang điện tích dƣơng?

Mảnh ghép 3: Hạt nào không mang điện?

Mảnh ghép 4: Kích thƣớc của nó ngƣời ta dùng đơn vị khối lƣợng ký hiệu là u, còn gội là dvC HS mở lần lƣợt từng hình và đoán từ khóa: NGUYÊN TỬ Góc phân tích: HS đọc tài liệu SGK và tài liệu tham khảo để trả lời câu hỏi và rút ra kiến thức mới cần lĩnh hội. Vì vậy, GV cần đƣa ra những câu hỏi có đinh hƣớng cụ thể, rõ ràng để HS lĩnh hội đƣợc các kiến thức trọng tâm. Góc này dành cho nhứng HS có phong cách học kiểu đọc, viết tức là tiếp nhận thông tin dƣới dạng chữ viết, văn bản.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “PHÂN TÍCH” Đọc sách giáo khoa và điền vào chỗ trống Thomson đã cho phóng điện với hiệu điện thế 15 kV qua hai…(1)…, gắn vào hai đầu của một ống thủy tinh đã rút gần hết…(2)…., thì thấy màn huỳnh quang…(3)….Màn huỳnh quang phát sáng do sự xuất hiện của các tia không nhìn thấy đƣợc đi từ…(4)…sang…(5)… , tia này đƣợc gọi là…(6)… Tia âm cực bị hút lệch về phía…(7)… khi đặt ống thủy tinh trong một điện trƣờng.

74

Thomson đã cho phóng điện với hiệu điện thế 15 kV qua hai…(1)…, gắn vào hai đầu của một ống thủy tinh đã rút gần hết…(2)…., thì thấy màn huỳnh quang…(3)….Màn huỳnh quang phát sáng do sự xuất hiện của các tia không nhìn thấy đƣợc đi từ…(4)…sang…(5)… , tia này đƣợc gọi là…(6)… Tia âm cực bị hút lệch về phía…(7)… khi đặt ống thủy tinh trong một điện trƣờng.

Nguyên tử là gì?......................................................................................................... ....................................................................................................................................

Liệt kê các loại hạt cấu tạo nên nguyên tử và khối lƣợng của chúng? ...................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Nguyên tử có kích thƣớc là bao nhiêu? ………………………………………………………………………………………..

Khối lƣợng nguyên tử là bao nhiêu? Tính theo đơn vị gì? ……………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….

Kết luận: Phản ứng oxi hóa khử là phản ứng hóa học trong đó có sự chuyển đổi electron………………………..……………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….

Góc áp dụng: HS đọc bảng trợ giúp (chỉ đối với góc xuất phát) sau đó áp dụng để giải bài tập hoặc giải quyết một vấn đề có liên quan đến thực tiễn. Góc này dành cho HS đã làm chủ một phần hoặc toàn bộ nội dung bài học trƣớc khi đến lớp hoặc HS có phong cách vận động hoặc kiểu đọc/viết.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “ÁP DỤNG” Câu 1: Nguyên tử có đƣờng kính lớn gấp 10.000 lần đƣờng kính của hạt nhân, nếu ta phóng đại hạt nhân lên thành quả bóng có đƣờng kính 6 cm thì đƣờng kính của nguyên tử là bao nhiêu?

Câu 2: Các nguyên tử sau có nguyên tử khối lần lƣợt bằng

75

mNe =20,179u; mMg =4,0026u; mS =32,06u; mBe =9,01u Hãy tính các khối lƣợng đó ra gam.

Câu 3: Hãy tính khối lƣợng của các nguyên tử sau: a. 1 nguyên tử cacbon (gồm 6 proton, 6 notron, 6 electron) b. 1 nguyên tử Natri (gồm 11 proton, 12 notron, 11 electron) PHIẾU HỖ TRỢ Phát cho mỗi nhóm trƣớc khi bắt đầu.

1u =1,6605.10-24 g me =9,1.10 -31 kg mp =1,6727.10 -27 kg mn =1,6748.10 -27 kg Hoạt động 3: Dùng sơ đồ tƣ duy Phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A4 để các nhóm thể hiện kiến thức đã học trên sơ đồ tƣ duy, và mời đại diện các nhóm lên thuyết trình về sơ đồ tƣ duy của nhóm mình Hoạt động 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

Thời gian 15,

Đồ dùng Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

thiết bị DH

- Hƣớng dẫn HS báo cáo kết quả: Đại diện các nhóm lên Giấy + gọi đại diện tổ 1 trình bày kết báo cáo kết quả:

A0,

băng dính,

quả ở góc phân tích. Yêu cầu tổ lắng nghe so sánh câu trả Máy chiếu 2,3 nhận xét, phản hồi.

lời của tổ mình và đƣa ra có đáp án.

+ gọi đại diện tổ 2 trình bày kết ý kiến nhận xét, bổ sung. quả ở góc thực nghiệm. Yêu cầu -Quan sát sản phẩm và tổ 1,3 nhận xét, phản hồi.

lắng nghe trình bày của

+Gọi đại diện tổ 3 trình bày kết tổ bạn. quả ở góc áp dụng. Yêu cầu tổ -Đƣa ra ý kiến nhận xét 2,4 nhận xét phản hồi.

bổ sung.

+ Công bố đáp án trên máy chiếu -Lắng nghe và đánh giá

76

và kết luận chung về kết quả câu trả lời của bạn. thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

Lắng nghe và ghi nhớ

+ Yêu cầu các tổ nhóm quan sát kết luận mà GV chốt lại. đáp án của nhiệm vụ này trên -HS ghi nhớ những nội máy chiếu.

dung đã đƣợc GV kết luận và chốt lại.

Bài Tập về nhà: Giao bài tập về nhà cho học sinh và chuẩn bị cho giờ sau.

3.4.2. Giảng dạy chƣơng “Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học” Bài 9 SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN TÍNH CHẤT CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN ( TIẾT 1)

A. CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG: 1. Kiến thức - Hiểu đƣợc khái niệm và quy luật biến đổi tính kim loại, tính phi kim của các nguyên tố trong một chu kỳ, một nhóm.

- Hiểu đƣợc sự biến đổi hóa trị của các nguyên tố với hidro và hóa trị cao nhất đối với oxi của một nguyên tố trong một chu kì.

- Biết sự biến đổi tính axit, bazơ của các oxit và hidroxit trong một chu kí, một nhóm A. - Hiểu đƣợc nội dung định luật tuần hoàn.

2. Kĩ năng - Dựa vào quy luật chung, suy đoán đƣợc sự biến thiên tính chất cơ bản của nguyên tố trong một chu kỳ, trong một nhóm A cụ thể, thí dụ sự biến thiên về: + Hóa trị cao nhất của nguyên tố với oxi và hóa trị với hidro. + Tính kim loại, tính phi kim.

77

- Viết công thức hóa học và chỉ ra tính axit, bazơ của các oxit và hidroxit tƣơng ứng.

3. Phát triển năng lực - Năng lực tự học; năng lực hợp tác; - Năng lực sử dụng ngôn ngữ hoá học; - Năng lực thực hành hoá học; - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề thông qua môn hoá học; B.CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Dụng cụ, hóa chất để HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm: ống nghiệm, đũa thủy tinh, cốc đựng nƣớc cất, kẹp sắt.

- Hóa chất: Bình đựng kim loại Na, Mg, nƣớc cất.

- Các hình ảnh về bảng tuần hoàn, bán kính các nguyên tử theo nhóm, chu kỳ, sự biến thiên về độ âm điện của nhóm A - Phiếu học tập, nhiệm vụ cho các nhóm, giấy A4, bút dạ.

2. Học sinh: - Sách giáo khoa hóa 10.

- Chuẩn bị theo các yêu cầu của GV C. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phát hiện và giải quyết vấn đề - Học theo góc, học tập hợp tác - kỹ thuật khăn trải bàn, thảo luận nhóm - Kỹ thuật sơ đồ tƣ duy, kỹ thuật KWL. E. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng thiết bị dạy học

gian

78

5’

- Ổn định tổ chức.

Ngồi theo nhóm.

-

Viết bảng thể hiện

- Giới thiệu các góc và các -

Quan sát và lắng nghe nhiệm vụ các nhóm.

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc -

Nghiên cứu các nhiệm

- Hƣớng dẫn HS nghiên cứu vụ cụ thể và lựa chọn và lựa chọn các góc

góc theo tổ

Hoạt động 1: Hoạt động khởi động Bắt đầu giờ học, giáo viên có thể đặt vấn đề: ―hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu về amoniac và muối amoni. Em biết những gì về những hợp chất này?‖ GV có thể cho HS thảo luận và ghi ý kiến của HS lên bảng hoặc sử dụng kỹ thuật KWL cho HS điền vào mục ―Điều đã biết, điều muốn biết‖ theo phiếu sau: SƠ ĐỒ KWL Nội dung: Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hóa học Em hãy liệt kê tất cả những gì em đã biết về Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hóa học Họ và tên HS:..........................................................................................................

Lớp: ........................................................................................................................ Điều đã biết

Điều muốn biết

Điều học đƣợc

(Know)

(Want)

(Learned)

Hoạt động 2: Nghiên cứu sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hóa học GV sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc

79

Hoạt động 2. Thực hiện các nhiệm vụ theo các góc.

Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng thiết bị dạy học

gian 3’ -

Ổn định tổ chức.

-

Ngồi theo nhóm.

Giới thiệu các góc và các

-

Quan sát và lắng

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc (4 góc) -

Máy chiếu slide.

nghe -

Nghiên cứu các

Hƣớng dẫn HS nghiên cứu và

nhiệm vụ cụ thể và

lựa chọn các góc

lựa chọn góc theo tổ

Thời gian

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng, thiết bị dạy học

32’ -

-

Yêu cầu các tổ thực hiện -

Thực hiện nhiệm vụ Sách

nhiệm vụ ở các góc, mỗi

theo nhóm tại các hóa học 10.

góc trong thời gian 8’ rồi

góc học tập. Sử Các

luân chuyển sang các góc

dụng kỹ thuật ―khăn nhiệm vụ ở góc

khác

trải bàn‖

học tập

Trƣng bày sản phẩm

Bút dạ, băng dính,

Hƣớng dẫn các tổ thực

-

giáo hƣớng

hiện nhiệm vụ và trƣng

của nhóm tại góc giấy A4

bày sản phẩm

học tập

- Dụng

cụ

khoa dẫn

thí

nghiệm, hóa chất GV có thể phân chia lớp học thành 4 góc: góc phân tích, góc quan sát, góc trải nghiệm, góc áp dụng.

Góc quan sát: HS đƣợc xem những movie thí nghiệm (TN) minh họa tính chất của amoniac trên màn hình máy tính hoặc ti vi, sau đó hoàn thành các nội dung trên phiếu học tập. HS tự nêu lên hiện tƣợng quan sát đƣợc và giải thích. Khi hoạt động tại góc quan sát, HS có thể tiến hành cùng kỹ thuật khăn trải bàn.

80

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC QUAN SÁT 1. Quan sát các hỉnh cảnh về các bảng tuần hoàn qua các thời kỳ và đƣa ra nhận xét về bảng tuần hoàn của Men-đê-lê- ep?..................................... .......................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ......................................................................................................

2. Quan sát hình ảnh về bán kính của nguyên tử trong cùng một nhóm và một chu kỳ.Nhận xét về số electron và điện tích hạt nhân các nguyên tử tng một chu kỳ? ..................................................................................................................................

3. Bán kính nguyên tử thay đổi nhƣ thế nào? Giải thích? ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

4. Tính kim lọa và phi kim của các nguyên tử biến đổi nhƣ thế nào? Cho ví dụ ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

5. Quan sát bảng sự biến thiên độ âm điện của nguyên tố nhóm A và nhận xét về sự biến đổi về độ âm điện của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn? ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

Kết luận:……………………………....................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ...........................................................................................................................

Góc trải nghiệm: HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm, quan sát hiện tƣợng, giải thích và rút ra nhận xét cần thiết. Góc này dành cho những HS có cách học kiểu Vận động mà hoạt động ƣa thích là thực hiện các khám phá tích cực, tiến hành thí nghiệm chứng minh, tham gia các dự án khoa học.

Dƣới đây là phiếu học tập cho góc trải nghiệm

81

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC TRẢI NGHIỆM Tiến hành các thí nghiệm sau,sau đó viết phƣơng trình hóa học và viết cấu hình electron của các nguyên tố, xác định hóa trị và vị trí trong bảng hệ thống tuần hoàn viết phƣơng trình cho nhận electron của các nguyên tố có sự thay đổi về số electron và rút ra nhận xét về kim loại và phi kim của các nhóm trong bảng tuần hoàn hóa học TN1: Đốt Mg trong không khí: gắp mảnh Mg trong lọ đựng Mg, sau đó đốt trong không khí .

TN2: Na tác dụng với nƣớc: chuẩn bị một ống nghiệm, rót nƣớc cao tới gần miệng ống nghiệm, cách miệng ống nghiệm 2cm, thả mảnh Na to bằng hạt ngô vào, sau đó nhỏ vài giọt phenolphtalein vào Kết luận: - Kim loại là những chất…………………………………………………………..

- Phi kim là những chất…………………………………………………………….

- Trong một chu kỳ thì tính phi kim……………………………………………….

- Trong một nhóm từ trên xuống dƣới thì tính kim loại……………………………..

Góc phân tích: HS đọc tài liệu SGK và tài liệu tham khảo để trả lời câu hỏi và rút ra kiến thức mới cần lĩnh hội. Vì vậy, GV cần đƣa ra những câu hỏi có đinh hƣớng cụ thể, rõ ràng để HS lĩnh hội đƣợc các kiến thức trọng tâm. Góc này dành cho nhứng HS có phong cách học kiểu đọc, viết tức là tiếp nhận thông tin dƣới dạng chữ viết, văn bản.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “PHÂN TÍCH” 1. Nhóm VIIIA bao gồm những nguyên tố nào? Nhận xét về cấu hình e của nguyên tử các nguyên tố nhóm VIIIA? Dự đoán tính chất của các nguyên tố nhóm VIIIA? ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

2. Quy luật biến đổi của tinhs kim laoji và phi kim trong nhóm và chu kỳ nhƣ thế nào? Giải thích quy luật biến đổi tính chất theo bán kính nguyên tử? ………………………………………………………………………………………

82

……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

3. Khái niệm độ âm điện? …………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………

4. Nguyên tố nào có độ âm điện lớn nhất? Vị trí của nguyên tố đó trong bảng tuần hoàn? ……………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….

5. Nguyên tố nào có độ âm điện bé nhất? Vị trí của nguyên tố đó trong bảng tuần hoàn? ……………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….

Kết luận: Sự biến đổi về tính kim loại, tính phi kim và độ âm điện trong bảng tuần hoàn nhƣ sau ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………..

Góc áp dụng: HS đọc bảng trợ giúp (chỉ đối với góc xuất phát) sau đó áp dụng để giải bài tập hoặc giải quyết một vấn đề có liên quan đến thực tiễn. Góc này dành cho HS đã làm chủ một phần hoặc toàn bộ nội dung bài học trƣớc khi đến lớp hoặc HS có phong cách vận động hoặc kiểu đọc/viết.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “ÁP DỤNG” 1. Hãy cho biết số e lớp ngoài cùng của các nguyên tử nguyên tố sau đây: H, He, Li, Na, K, Ca, O, S, Cl, Br? ……………………………………………………

Câu 1. Các nguyên tố hóa học trong cùng một nhóm A có tính chất hóa học giống nhau vì A. Có cùng số lớp electron.

B. Số electron lớp ngoài cùng nhƣ nhau.

C. Số phân lớp ngoài cùng giống nhau D. Có bán kính nhƣ nhau.

Câu 2. Trong BTH, nhóm các nguyên tố kim loại điển hình là: A. IIIA B. IIA C. IA D. IV A Câu 3. Nguyên tố Canxi (Z = 20) thuộc chu kì: A. 4 B. 2 C. 5 D. 3 Câu 4. Trong BTH nhóm các nguyên tố phi kim điển hình là: A. VIA B. VA C. IVA D. VIIA

83

Câu 5. Trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học có số chu kì nhỏ và chu kì lớn lần lƣợt là A. 3 và 4 B. 2 và 3 C. 4 và 2 D. 4 và 3 Câu 6. Đại lƣợng nào sau đây của các nguyên tố biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân.

A. số lớp electron B. số electron lớp ngoài cùng C. nguyên tử khối D. số e trong nguyên tử Câu 7. Các nguyên tố nhóm A trong bảng tuần hoàn gồm các nhóm nguyên tố nào?

A. Nguyên tố d B. Nguyên tố s C. Nguyên tố s và p D. Các nguyên tố p Câu 8. Nguyên tố có tính chất hóa học tƣơng tự canxi là A. Na B. Mg C. K D. Al Câu 9. Nguyên tử có số thứ tự nào sau đây có khuynh hƣớng cho 1 electron trong các phản ứng hóa học?

A. Z = 12 B. Z = 17 C. Z = 11 D. Z = 13 6 Câu 10. Cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố Fe là 1s²2s²2p 3s²3p63d64s². Vị trí của Fe trong bảng tuần hoàn là A. Ô thứ 26, chu kì 4, nhóm IIB B. Ô thứ 26, chu kì 4, nhóm IA C. Ô thứ 26, chu kì 4, nhóm VIIIB D. Ô thứ 26, chu kì 4, nhóm VIIIA PHIẾU HỖ TRỢ Phát cho mỗi nhóm trƣớc khi bắt đầu.

Hoạt động 3: Dùng sơ đồ tƣ duy Phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A4 để các nhóm thể hiện kiến thức đã học trên sơ đồ tƣ duy, và mời đại diện các nhóm lên thuyết trình về sơ đồ tƣ duy của nhóm mình Hoạt động 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

Thời

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

84

Đồ dùng

thiết bị

gian

DH 15,

- Hƣớng dẫn HS báo cáo kết quả: Đại diện các nhóm lên Giấy + gọi đại diện tổ 1 trình bày kết báo cáo kết quả:

A0,

băng dính,

quả ở góc phân tích. Yêu cầu tổ lắng nghe so sánh câu trả Máy chiếu 2,3 nhận xét, phản hồi.

lời của tổ mình và đƣa ra có đáp án.

+ gọi đại diện tổ 2 trình bày kết ý kiến nhận xét, bổ sung. quả ở góc thực nghiệm. Yêu cầu -Quan sát sản phẩm và tổ 1,3 nhận xét, phản hồi.

lắng nghe trình bày của

+Gọi đại diện tổ 3 trình bày kết tổ bạn. quả ở góc áp dụng. Yêu cầu tổ -Đƣa ra ý kiến nhận xét 2,4 nhận xét phản hồi.

bổ sung.

+ Công bố đáp án trên máy chiếu -Lắng nghe và đánh giá và kết luận chung về kết quả câu trả lời của bạn. thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

Lắng nghe và ghi nhớ

+ Yêu cầu các tổ nhóm quan sát kết luận mà GV chốt lại. đáp án của nhiệm vụ này trên -HS ghi nhớ những nội máy chiếu.

dung đã đƣợc GV kết luận và chốt lại.

Bài Tập về nhà: Giao bài tập về nhà cho học sinh và chuẩn bị cho giờ sau.

Bài 9 SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN TÍNH CHẤT CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN ( TIẾT 2)

A. CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG: 1. Kiến thức

85

- HS trình bày đƣợc sự biến đổi tuần hoàn hóa trị các nguyên tố - Biết sự biến đổi tính axit, bazơ của các oxit và hidroxit trong một chu kí, một nhóm A. - Hiểu đƣợc nội dung định luật tuần hoàn.

2. Kĩ năng - Dựa vào quy luật chung, suy đoán đƣợc sự biến thiên tính chất cơ bản của nguyên tố trong một chu kỳ, trong một nhóm A cụ thể, thí dụ sự biến thiên về: + Hóa trị cao nhất của nguyên tố với oxi và hóa trị với hidro.

- Viết công thức hóa học và chỉ ra tính axit, bazơ của các oxit và hidroxit tƣơng ứng.

3. Phát triển năng lực - Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học: tên, kí hiệu các nguyên tố trong BTH, viết công thức các hợp chất oxít, hiđroxit, hợp chất với hidro, độ âm điện, tính kim loại, phi kim, tính axit, bazo…

- Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống; - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học, năng lực tính toán: + Biết suy luận vị trí và tính chất của nguyên tố dựa vào cấu hình e nguyên tử + So sánh tính chấtcủa đơn chất và hợp chấtcủa các nguyên tố hóa học + Xác định công thức oxit cao nhất và hợp chất khí với hidro của các nguyên tố + Biết dùng các biểu thức tính toán, dựa vào phƣơng trình hóa học giải 1 số bài tập đơn giản về kim loại kiềm, kiềm thổ B.CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Dụng cụ, hóa chất để HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm: ống nghiệm, đũa thủy tinh, cốc đựng nƣớc cất, kẹp sắt.

- Hóa chất: Bình đựng kim loại Na, Mg, nƣớc cất, bình dựng dung dịch HCl, mảnh Al, bình đựng dung dịch NaOH.

86

- Các hình ảnh về biến đổi tuần hoàn hóa trị của các nguyên tố, bảng biến đổi tính axit – bazo - Video các thí nghiệm: Na tác dụng với nƣớc, Mg tác dụng với HCl, Al tác dụng với HCl và Al tác dụng với NaOH, SiO2 tác NaOH, P2O5 tác dụng với nƣớc, SO3 tác dụng với nƣớc, Cl2O7 tác dụng với nƣớc - Phiếu học tập, nhiệm vụ cho các nhóm, giấy A4, bút dạ.

2. Học sinh: - Sách giáo khoa hóa 10.

- Chuẩn bị theo các yêu cầu của GV C. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phát hiện và giải quyết vấn đề - Học theo góc, học tập hợp tác - kỹ thuật khăn trải bàn, thảo luận nhóm - Kỹ thuật sơ đồ tƣ duy, kỹ thuật KWL. F. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

dạy học

gian 5’

Đồ dùng thiết bị

- Ổn định tổ chức.

-

Ngồi theo nhóm.

Viết bảng thể hiện

- Giới thiệu các góc và các -

Quan sát và lắng nghe nhiệm

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc -

Nghiên cứu các nhiệm nhóm.

vụ

các

- Hƣớng dẫn HS nghiên cứu vụ cụ thể và lựa chọn và lựa chọn các góc

góc theo tổ

Hoạt động 1: Hoạt động khởi động Bắt đầu giờ học, giáo viên có thể đặt vấn đề: ―hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu về amoniac và muối amoni. Em biết những gì về những hợp chất này?‖ GV có thể cho HS thảo luận và ghi ý kiến của HS lên bảng hoặc sử dụng kỹ thuật KWL cho HS điền vào mục ―Điều đã biết, điều muốn biết‖ theo phiếu sau:

87

SƠ ĐỒ KWL Nội dung: Sự biến đổi tuần hoàn hóa trị các nguyên tố, oxit và hidroxit của các nguyên tố, định luật tuần hoàn Em hãy liệt kê tất cả những gì em đã biết về sự biến đổi tuần hoàn hóa trị các nguyên tố, oxit và hidroxit của các nguyên tố, định luật tuần hoàn Họ và tên HS:..........................................................................................................

Lớp: ........................................................................................................................ Điều đã biết

Điều muốn biết

Điều học đƣợc

(Know)

(Want)

(Learned)

Hoạt động 2: Nghiên cứu sự biến đổi tuần hoàn hóa trị các nguyên tố, oxit và hidroxit của các nguyên tố, định luật tuần hoàn GV sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc Hoạt động 2. Thực hiện các nhiệm vụ theo các góc.

Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng thiết bị dạy học

gian 3’ -

Ổn định tổ chức.

-

Ngồi theo nhóm.

Máy chiếu

Giới thiệu các góc và các

-

Quan sát và lắng

slide.

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc (4 góc) -

nghe -

Nghiên cứu các

Hƣớng dẫn HS nghiên cứu và

nhiệm vụ cụ thể và

lựa chọn các góc

lựa chọn góc theo tổ

Thời gian

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng, thiết bị dạy học

32’ -

Yêu cầu các tổ thực hiện -

Thực hiện nhiệm vụ Sách

88

giáo

khoa

-

nhiệm vụ ở các góc, mỗi

theo nhóm tại các hóa học 10.

góc trong thời gian 8’ rồi

góc học tập. Sử Các

luân chuyển sang các góc

dụng kỹ thuật ―khăn nhiệm vụ ở góc

khác

trải bàn‖

học tập

Trƣng bày sản phẩm

Bút dạ, băng dính,

Hƣớng dẫn các tổ thực

-

hƣớng

hiện nhiệm vụ và trƣng

của nhóm tại góc giấy A4

bày sản phẩm

học tập

- Dụng

cụ

dẫn

thí

nghiệm, hóa chất GV có thể phân chia lớp học thành 4 góc: góc phân tích, góc quan sát, góc trải nghiệm, góc áp dụng.

Góc quan sát: HS đƣợc xem những movie thí nghiệm (TN) minh họa tính chất của amoniac trên màn hình máy tính hoặc ti vi, sau đó hoàn thành các nội dung trên phiếu học tập. HS tự nêu lên hiện tƣợng quan sát đƣợc và giải thích. Khi hoạt động tại góc quan sát, HS có thể tiến hành cùng kỹ thuật khăn trải bàn.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC QUAN SÁT Quan sát các hỉnh cảnh về các bảng tuần hoàn qua các thời kỳ

Stt

Tên TN

Hiện tƣợng-PTHH-

1

Na tác dụng với nƣớc

................................................................. ......

2

Mg tác dụng với dung dịch

…..................................................................

axit HCl 3

Al tác dụng với axit HCl và

………………………………………………

NaOH 4

SiO2 tác dụng với NaOH

5

P2O5 tác dụng với nƣớc

6

SO3 tác dụng với nƣớc

89

7

Cl2O7 tác dụng với nƣớc

Nhận xét độ mạnh yếu của các axit và bazo:…………………………………… …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….

Trong 1 chu kỳ, đi từ trái sang phải theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, tính bazo của các oxit, hidroxit tƣơng đƣơng…………………………………………. Định luật tuần hoàn:Tính chất của các……………………………, cũng nhƣ thành phần và tính chất của các ………………….tạo nên từ các nguyên tố đó …………. ……………….. theo chiều tăng của điện tích hạt nhân.

Góc trải nghiệm: HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm, quan sát hiện tƣợng, giải thích và rút ra nhận xét cần thiết. Góc này dành cho những HS có cách học kiểu Vận động mà hoạt động ƣa thích là thực hiện các khám phá tích cực, tiến hành thí nghiệm chứng minh, tham gia các dự án khoa học.

Dƣới đây là phiếu học tập cho góc trải nghiệm PHIẾU HỌC TẬP: GÓC TRẢI NGHIỆM Tiến hành các thí nghiệm sau,sau đó viết phƣơng trình hóa học sắp xếp sản phẩm các nguyên tố theo chiều từ trái sang phải và đƣa ra nhận xét về độ mạnh yếu của các oxit, hidroxit, axit.

TN1: Na tác dụng với nƣớc: Rót nƣớc vào gần đầy ống nghiệm, cách ống nghiệm 2cm, thả cục Na to bằng hạt ngô vào.

TN2: Mg tác dụng với HCl: nhỏ 2ml dung dịch axit HCl vào ống nghiệm, sau đó thả mảnh Mg vào.

TN3: Al tác dụng với HCl: nhỏ 2ml dung dịch axit HCl vào ống nghiệm, sau đó thả mảnh Al vào.

TN4: Al tác dụng với NaOH: nhỏ 2ml dung dịch NaOH vào ống nghiệm, sau đó thả mảnh Al vào.

Kết luận: …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………..

90

…………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………..

Góc phân tích: HS đọc tài liệu SGK và tài liệu tham khảo để trả lời câu hỏi và rút ra kiến thức mới cần lĩnh hội. Vì vậy, GV cần đƣa ra những câu hỏi có đinh hƣớng cụ thể, rõ ràng để HS lĩnh hội đƣợc các kiến thức trọng tâm. Góc này dành cho nhứng HS có phong cách học kiểu đọc, viết tức là tiếp nhận thông tin dƣới dạng chữ viết, văn bản.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “PHÂN TÍCH” 1.Điền các thông tin vào bảng sau Nguyên tố Na Mg Al

Si

P

S

Cl

Oxit cao nhất Hóa trị cao nhất với oxi Hợp chất khí với Hiđro Hóa trị với Hiđro 2. Nhận xét quy luật biến đổi hóa trị (trong hợp chất với H và trong oxit cao nhất của chúng) 3. Mối quan hệ giữa hóa trị trong hợp chất với H và trong oxit cao nhất của cùng một nguyên tố 4. Nêu nhận xét về sự biến đổi của - Tính kim loại, tính phi kim - Sự biến đổi tính kim loại, tính phi kim trong một chu kì và trong một nhóm A - Độ âm điện, sự biến đổi độ âm điện trong một chu kì và trong một nhóm A.

Kết luận: ………………………..……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………… …………………………………………………… Định luật tuần hoàn: ……………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………….

91

Góc áp dụng: HS đọc bảng trợ giúp (chỉ đối với góc xuất phát) sau đó áp dụng để giải bài tập hoặc giải quyết một vấn đề có liên quan đến thực tiễn. Góc này dành cho HS đã làm chủ một phần hoặc toàn bộ nội dung bài học trƣớc khi đến lớp hoặc HS có phong cách vận động hoặc kiểu đọc/viết.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “ÁP DỤNG” Bài 1. a) Oxit cao nhất của nguyên tố R thuộc nhóm IIA chứa 71,43% khối lƣợng của R. Xác định tên R? b) Hợp chất khí với H của nguyên tố R thuộc nhóm VA chứa 17,65% khối lƣợng H. Xác định R? Bài 2. Hợp chất khí với hidro của một nguyên tử ứng với công thức RH4. Oxit cao nhất của nó chứa 53,3% oxi. Tìm nguyên tố đó.

Bài 3. Hợp chất khí với hidro của một nguyên tử ứng với công thức RH3. Oxit cao nhất của nó chứa 56,33% khối lƣợng của oxi. Tìm nguyên tố đó.

Bài 4. Oxit cao nhất của nguyên tố R có công thức RO3. Hợp chất khí của nó với hiđro có 5,88 % hiđro về khối lƣợng. Tìm R. Bài 5. Oxit cao nhất của một nguyên tố ứng với công thức R2O5. Trong hợp chất của nó với hidro chứa thành phần khối lƣợng R là 82,35%. Tìm nguyên tố đó.

Câu 6. So sánh tính bazơ của các oxit sau Na2O, Al2O3, MgO, SiO2.

A. Na2O > Al2O3 > MgO > SiO2. B. Al2O3 > SiO2 > MgO > Na2O. C. Na2O > MgO > Al2O3 > SiO2. D. MgO < Na2O < Al2O3 < SiO2.

Câu 7. Tính bazơ tăng dần trong dãy A. K2O; Al2O3; MgO; CaO

B. Al2O3; MgO; CaO; K2O

C. MgO; CaO; Al2O3; K2O

D. CaO; Al2O3; K2O; MgO

Câu 8. Sắp xếp tính Bazơ của các hiđroxit sau NaOH, Mg(OH)2, Si(OH)4, Al(OH)3 theo chiều giảm dần

A.

Al(OH)3; NaOH; Mg(OH)2; Si(OH)4.

B.

NaOH; Mg(OH)4; Si(OH)4; Al(OH)3.

C. NaOH; Mg(OH)2; Al(OH)3; Si(OH)4.

D.

D. Si(OH)4; NaOH; Mg(OH)2; Al(OH)3.

Câu 9. Mg là nguyên tố nhóm IIA, oxit cao nhất của nó có công thức là

92

A. MgO.

B. MgO4.

C. Mg2O.

D. Mg2O3.

Câu 10. Nguyên tố R có cấu hình e 1s² 2s²2p3 công thức hợp chất khí với Hidro và công thức hợp chất oxit cao nhất là A. RH4 và RO2.

B. RH3 và R2O5.

C. RH2 và RO3.

D. RH3 và R2O3.

PHIẾU HỖ TRỢ Phát cho mỗi nhóm trƣớc khi bắt đầu.

Hoạt động 3: Dùng sơ đồ tƣ duy Phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A4 để các nhóm thể hiện kiến thức đã học trên sơ đồ tƣ duy, và mời đại diện các nhóm lên thuyết trình về sơ đồ tƣ duy của nhóm mình Hoạt động 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

93

Đồ dùng

Thời

Hoạt động của GV

gian 15,

Hoạt động của HS

thiết bị DH

- Hƣớng dẫn HS báo cáo kết quả: Đại diện các nhóm lên Giấy A0, + gọi đại diện tổ 1 trình bày kết báo cáo kết quả:

băng

quả ở góc phân tích. Yêu cầu tổ lắng nghe so sánh câu trả dính, 2,3 nhận xét, phản hồi.

lời của tổ mình và đƣa ra Máy

+ gọi đại diện tổ 2 trình bày kết ý kiến nhận xét, bổ sung. chiếu quả ở góc thực nghiệm. Yêu cầu -Quan sát sản phẩm và đáp án. tổ 1,3 nhận xét, phản hồi.

lắng nghe trình bày của

+Gọi đại diện tổ 3 trình bày kết tổ bạn. quả ở góc áp dụng. Yêu cầu tổ -Đƣa ra ý kiến nhận xét 2,4 nhận xét phản hồi.

bổ sung.

+ Công bố đáp án trên máy chiếu -Lắng nghe và đánh giá và kết luận chung về kết quả câu trả lời của bạn. thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

Lắng nghe và ghi nhớ

+ Yêu cầu các tổ nhóm quan sát kết luận mà GV chốt lại. đáp án của nhiệm vụ này trên -HS ghi nhớ những nội máy chiếu.

dung đã đƣợc GV kết luận và chốt lại.

Bài Tập về nhà: Giao bài tập về nhà cho học sinh và chuẩn bị cho giờ sau.

3.4.3.Giảng dạy chƣơng ―Liên kết hóa học‖ Bài 18 PHÂN LOẠI PHẢN ỨNG TRONG HÓA HỌC VÔ CƠ.

A. CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG: 1. Kiến thức Học sinh hiểu đƣợc:

94

có

- HS biết đƣợc phản ứng hóa hợp và phản ứng phân hủy có thể thuộc phản ứng oxi hóa khử và cũng có thể không thuộc phản ứng oxi hóa khử. phản ứng thế luôn thuộc phản ứng oxi hóa khử còn phản ứng trao đổi không thuộc phản ứng oxi hóa khử - Hs hiểu cách phân loại phản ứng dựa vào số oxi hóa: phản ứng oxi hóa khử và không phải phản ứng oxi hóa khử 2. Kĩ năng - Viết đƣợc các phƣơng trình phản ứng hóa học - Dự đoán phản ứng nào là phản ứng oxi hóa khử và phản ứng nào không phải phản ứng oxi hóa khử 3. Phát triển năng lực - Năng lực tự học.

- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.

- Năng lực hợp tác.

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hoá học.

- Năng lực tìm tòi và NCKHTN (thực hành hoá học).

- Năng lực tính toán hóa học.

- Năng lực vận dụng kiến thức hoá học vào cuộc sống B.CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Dụng cụ, hóa chất để HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm: ống nghiệm, đũa thủy tinh, cốc đựng nƣớc cất,đèn cồn - Hóa chất: Dung dịch AgNO3, dung dịch NaCl, dung dịch HCl, dung dịch phenolphtalein, CaCO3, viên Zn - Các video thí nghiệm: Zn tác dụng với dung dịch axit HCl; dung dịch AgNO3 tác dụng với muối NaCl, nhiệt phân CaCO3, CaO tác dụng với CO2 - Phiếu học tập, nhiệm vụ cho các nhóm, giấy A4, bút dạ.

- Trình chiếu Powerpoint 2. Học sinh:

95

- Sách giáo khoa hóa 10.

- Chuẩn bị theo các yêu cầu của GV C. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phát hiện và giải quyết vấn đề - Học theo góc, học tập hợp tác - kỹ thuật khăn trải bàn, thảo luận nhóm - Kỹ thuật sơ đồ tƣ duy, kỹ thuật KWL G. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

dạy học

gian 5’

Đồ dùng thiết bị

- Ổn định tổ chức.

Ngồi theo nhóm.

-

Viết

bảng

thể

- Giới thiệu các góc và các -

Quan sát và lắng nghe hiện nhiệm vụ

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc -

Nghiên cứu các nhiệm các nhóm.

- Hƣớng dẫn HS nghiên cứu vụ cụ thể và lựa chọn và lựa chọn các góc

góc theo tổ

Hoạt động 1: Hoạt động khởi động Bắt đầu giờ học, giáo viên có thể đặt vấn đề: ―từ cấp 2 ta đã học các loại phản ứng trong hóa học.

GV có thể cho HS thảo luận và ghi ý kiến của HS lên bảng hoặc sử dụng kỹ thuật KWL cho HS điền vào mục ―Điều đã biết, điều muốn biết‖ theo phiếu sau: SƠ ĐỒ KWL Nội dung: Phân loại các phản ứng trong hóa học vô cơ.

Em hãy liệt kê tất cả những gì em đã biết về các loại phản ứng trong hóa học vô cơ.

Họ và tên HS:..........................................................................................................

Lớp: ........................................................................................................................

96

Điều đã biết

Điều muốn biết

Điều học đƣợc

(Know)

(Want)

(Learned)

Hoạt động 2: Nghiên cứu cấu tạo phân tử, tính chất vật lý và tính chất hóa học của amoniac GV sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc Hoạt động 2. Thực hiện các nhiệm vụ theo các góc.

Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng thiết bị dạy học

gian 3-

Ổn định tổ chức.

-

Ngồi theo nhóm.

Máy chiếu

Giới thiệu các góc và các

-

Quan sát và lắng

slide.

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc (4 góc) -

nghe -

Nghiên cứu các

Hƣớng dẫn HS nghiên cứu và

nhiệm vụ cụ thể và

lựa chọn các góc

lựa chọn góc theo tổ

Thời gian

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng, thiết bị dạy học

32’ -

-

Yêu cầu các tổ thực hiện -

Thực hiện nhiệm vụ Sách

nhiệm vụ ở các góc, mỗi

theo nhóm tại các hóa học 10.

góc trong thời gian 8’ rồi

góc học tập. Sử Các

luân chuyển sang các góc

dụng kỹ thuật ―khăn nhiệm vụ ở góc

khác

trải bàn‖

học tập

Trƣng bày sản phẩm

Bút dạ, băng dính,

Hƣớng dẫn các tổ thực

-

giáo hƣớng

hiện nhiệm vụ và trƣng

của nhóm tại góc giấy A0

bày sản phẩm

học tập

- Dụng

cụ

khoa dẫn

thí

nghiệm, hóa chất

97

GV có thể phân chia lớp học thành 4 góc: góc phân tích, góc quan sát, góc trải nghiệm, góc áp dụng.

Góc quan sát: HS đƣợc xem những movie thí nghiệm (TN) minh họa tính chất của amoniac trên màn hình máy tính hoặc ti vi, sau đó hoàn thành các nội dung trên phiếu học tập. HS tự nêu lên hiện tƣợng quan sát đƣợc và giải thích. Khi hoạt động tại góc quan sát, HS có thể tiến hành cùng kỹ thuật khăn trải bàn.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC QUAN SÁT A.Cấu tạo phân tử: Quan sát hình ảnh về cấu trúc phân tử Amoniac, CTCT của amoniac, nêu tên loại liên kết trong NH3?

B.TCVL: Xem video NH3 tan vào nƣớc cho biết trạng thái, màu, tính tan của NH3 C.Tính chất hóa học: Quan sát các TN sau và hoàn thành các bảng sau:

Stt

1

2

3

4

Hiện tƣợng-PTHH-

Số oxi hóa của các

giải thích

chất nào thay đổi

CaO tác dụng với khí

.......................................

....................................

CO2

.......................... ......

...................................

Nhiệt phân KMnO4

.......................................

....................................

.................................

....................................

Tên TN

Viên Zn tác dụng với

..........................................

....................................

dung dịch HCl

..............................

....................................

Dung dịch AgNO3 tác

.......................................

....................................

dụng với dung dịch

.................................

....................................

NaCl Kết luận có bao nhiêu loại phản ứng hóa học vô cơ ……………………………………………....................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

98

....................................................................................................................................... ...........................................................................................................................

Góc trải nghiệm: HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm, quan sát hiện tƣợng, giải thích và rút ra nhận xét cần thiết. Góc này dành cho những HS có cách học kiểu Vận động mà hoạt động ƣa thích là thực hiện các khám phá tích cực, tiến hành thí nghiệm chứng minh, tham gia các dự án khoa học.

Dƣới đây là phiếu học tập cho góc trải nghiệm PHIẾU HỌC TẬP: GÓC TRẢI NGHIỆM I. Phản ứng phân hủy Tiến hành TN: cho 20 mg KMnO4 vào ống nghiệm đã để sẵn bộ thu khí và tiến hành đun hóa chất -

Quan sát ống nghiệm đựng hóa chất và cho biết hiện tƣợng.

-

Lấy bình oxi thu đƣợc và thử bằng que đóm. Quan sát hiện tƣợng xảy ra. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

Viết phƣơng trình phản ứng xảy ra.Cho biết sự thay đổi về số oxi hóa II. Phản ứng thế: Tiến hành làm thí nghiệm: TN: Kẽm tác dụng với axit HCl: cho vào ống nghiệm 3ml HCl sau đó cho thêm 2 viên Zn vào. Quan sát hiện tƣợng và viết phƣơng trình hóa học xảy ra. ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

2. Hãy xác định số oxi hóa của các chất trong phản ứng. Rút ra nhận xét. ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

99

……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

Kết luận: Phản ứng thế là:.........................................................................

Góc phân tích: HS đọc tài liệu SGK và tài liệu tham khảo để trả lời câu hỏi và rút ra kiến thức mới cần lĩnh hội. Vì vậy, GV cần đƣa ra những câu hỏi có đinh hƣớng cụ thể, rõ ràng để HS lĩnh hội đƣợc các kiến thức trọng tâm. Góc này dành cho nhứng HS có phong cách học kiểu đọc, viết tức là tiếp nhận thông tin dƣới dạng chữ viết, văn bản.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “PHÂN TÍCH” Nghiên cứu SGK và thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau (trình bày theo bảng ở dƣới): Có bao nhiêu loại phản ứng trong hóa học vô cơ?

Nêu đặc điểm của từng loại phản ứng hóa học?

Nêu sự thay đổi về số oxi hóa của các chất trong từng loại phản ứng?

Viết phƣơng trình hóa học minh họa cho từng loại phản ứng hóa học? ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .............................................................................................................................

Góc áp dụng: HS đọc bảng trợ giúp (chỉ đối với góc xuất phát) sau đó áp dụng để giải bài tập hoặc giải quyết một vấn đề có liên quan đến thực tiễn. Góc này dành cho HS đã làm chủ một phần hoặc toàn bộ nội dung bài học trƣớc khi đến lớp hoặc HS có phong cách vận động hoặc kiểu đọc/viết.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “ÁP DỤNG” 1. Phản ứng nào sau đây không có sự thay đổi số oxi hoá của các nguyên tố ?

A. Sự tƣơng tác của natri clorua và bạc nitrat trong dung địch.

B. Sự tƣơng tác của sắt với clo.

C. Sự tác dụng của kẽm với dung dịch loãng.

D. Sự phân huỷ kali pemanganat khi đun nóng.

2. Trong phản ứng : Zn + —> + Cu, ion trong đồng(II) clorua A. bị oxi hoá.

B. bị khử.

C. vừa bị oxi hoá, vừa bị khử.

D. không bị oxi hoá, không bị khử.

100

3. Trong các phản ứng sau, ở phản ứng nào đóng vai trò chất oxi hoá ?

A. + 2Na → B. → C. → D. → 4. Phản ứng nào dƣới đây thuộc loại phản ứng oxi hoá – khử ?

A. → B. → 2NaOH c. → AgCl ↓ + D. + 2HCl → 2NaCl + ↑+ 5. Trong các phản ứng dƣới đây, phản ứng nào không phải là phản ứng oxi hoá – khử ?

A. Fe + 2HCl → ↑ B. FeS + 2HCl → ↑ C. + Cu → D. → + Cu 6. Phản ứng nào sau đây là phản ứng oxi hóa – khử?

A. Fe2O3+ 6HNO3→ 2Fe(NO3)3 + 3H2O B. H2SO4+ Na2O → Na2SO4+ 2H2O C. Fe2O3+ 3CO → 2Fe + 3CO2 D. 2AgNO3+ BaCl2 → Ba(NO3)2+ 2AgCl ↓ 7. Phản ứng nào sau đây vừa là phản ứng hóa hợp, vừa là phản ứng oxi hóa – khử?

A. CaO + H2O → Ca(OH)2 B. 2NO2→ N2O4 C. 2NO2+ 4Zn → N2 + 4ZnO D. 4Fe(OH)2+ O2+ 2H2O → 4Fe(OH)3 8. Phản ứng nào sau đây vừa là phản ứng phân hủy, vừa là phản ứng oxi hóa – khử?

A. NH4NO2→ N2+ 2H2O B. CaCO3→ CaO + CO2 C. 8NH3+ 3Cl2→ N2 + 6NH4Cl D. 2NH3+ 3CuO → N2+ 3Cu + 3H2O 9. Phản ứng nào sau đây là phản ứng thế?

A. 4S + 8NaOH → Na2SO4+ 3Na2S + 4H2O B. Cl2+ 2KBr → 2KCl + Br2 C. 3Zn + 8HNO3→ 3Zn(NO3)2+ 2NO + 4H2O D. Fe(NO3)2+ AgNO3→ Fe(NO3)3 + Ag 10. Phản ứng nào sau đây là phản ứng thay đổi?

A. SO3+ H2O → H2SO4 B. 2Cu(NO3)2→ 2CuO + 4NO2+ O2 D. CO2+ C → 2CO C. H2S + CuCl2→ CuS + 2HCl 11. Loại phản ứng nào sau đây luôn là phản ứng oxi hóa – khử?

A. Phản ứng hóa hợp B. Phản ứng phân hủy C. Phản ứng thế

101

D. Phản ứng trao đổi Trả lời và giải thích tại sao?

PHIẾU HỖ TRỢ 1. Phản ứng hoá hợp 4P + O2 → P2O5 Là phản ứng hóa học, trong đó 2 hay nhiều chất hóa hợp với nhau tạo thành một chất mới.

Tгопg phản ứng hoá hợp. số oxi hoá của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thay đổi.

2. Phản ứng phân huỷ 2Fe(OH)3 → Fe2O3 + 3H2O Là phản ứng hóa học, trong đó một chất bị phân hủy thành 2 hay nhiều chất mới Trong phản ứng phân huý. số oxi hoá của các nguyên tố có thể thay đổi hoặc không thav đổi.

3. Phản ứng thế Là phản ứng hóa học, trong đó nguyên tử của nguyên tố này ở dạng đơn chất thay thế nguyên tử của nguyên tố khác trong hợp chất Fe + HCl → FeCl2 + H2 Trong hoá học vô cơ, phản ứng thế bao giờ cũng có sự thay đổi số oxi hoá của các nguyên tố.

4. Phản ứng trao đổi Là phản ứng hóa học, trong đó các hợp chất trao đổi nguyên tử hay nhóm nguyên tử với nhau Trong phản ứng trao đổi, số oxi hoá của các nguyên tố không thay đổi.

KỂT LUẬN Dựa vào sự thay đổi số oxi hoá, có thể chia phản ứng hoá học thành hai loại : a) Phản ứng hoá học có sự thay đổi số oxi hoá là phản ứng oxi hoá - khử.

Các phản ứng thế, một số phản ứng hoá hợp và một sô phản ứng phân huỷ thuộc loại phản ứng hoá học này. b) Phản ứng hoá học không có sự thay dổi số oxi hoá, không phải là phản ứng oxi hoá - khử.

Các phản ứng trao đổi, một số phản ứng hoá hợp và một sô phản ứng phân huỷ thuộc loại phản ứng hoá học này.

Hoạt động 3: Dùng sơ đồ tƣ duy Phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A4 để các nhóm thể hiện kiến thức đã học trên sơ đồ tƣ duy, và mời đại diện các nhóm lên thuyết trình về sơ đồ tƣ duy của nhóm mình

102

Hoạt động 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

Thời gian 10,

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Đồ dùng thiết bị DH

- Hƣớng dẫn HS báo cáo kết quả: Đại diện các nhóm Giấy + gọi đại diện tổ 1 trình bày kết lên báo cáo kết quả:

băng dính,

quả ở góc phân tích. Yêu cầu tổ lắng nghe so sánh câu Máy 2,3 nhận xét, phản hồi.

A0, chiếu

trả lời của tổ mình và có đáp án.

+ gọi đại diện tổ 2 trình bày kết đƣa ra ý kiến nhận quả ở góc thực nghiệm. Yêu cầu xét, bổ sung. tổ 1,3 nhận xét, phản hồi.

-Quan sát sản phẩm

+Gọi đại diện tổ 3 trình bày kết và lắng nghe trình quả ở góc áp dụng. Yêu cầu tổ bày của tổ bạn.

2,4 nhận xét phản hồi.

-Đƣa ra ý kiến nhận

+ Công bố đáp án trên máy chiếu xét bổ sung. và kết luận chung về kết quả -Lắng nghe và đánh thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

giá câu trả lời của

+ Yêu cầu các tổ nhóm quan sát bạn. đáp án của nhiệm vụ này trên Lắng nghe và ghi nhớ máy chiếu.

kết luận mà GV chốt lại.

-HS ghi nhớ những nội dung đã đƣợc GV kết luận và chốt lại.

Bài Tập về nhà: Giao bài tập về nhà cho học sinh và chuẩn bị cho giờ sau.

3.4.4. Giảng dạy chƣơng “Phản ứng oxi hóa – khử”

103

PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ (TIẾT 1)

A. CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG: 1. Kiến thức Nêu đƣợc các khái niệm về: Chất khử, chất oxi hóa

-

Sự khử, sự oxi hóa

-

Phản ứng oxi hóa khử

Hiểu đƣợc nguyên tắc chung và các bƣớc cân bằng một phản ứng oxi hóa khử theo phƣơng pháp thăng bằng electron 2. Kĩ năng - Rèn kĩ năng lập phƣơng trình hóa học của các phản ứng oxi hóa khử - Rèn kĩ năng xử lí bài toán theo định luật bảo toàn electron 3. Phát triển năng lực - Năng lực tự học; năng lực hợp tác; - Năng lực sử dụng ngôn ngữ hoá học; - Năng lực thực hành hoá học; - Năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề thông qua môn hoá học; - Năng lực tính toán hóa học; B.CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Dụng cụ, hóa chất để HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm: ống nghiệm, đũa thủy tinh, cốc đựng nƣớc cất,.

- Hóa chất: bình đựng thuốc tím KMnO4, dung dịch HCl, dung dịch HNO3, Cu, mảnh Mg. - Các video thí nghiệm: Đốt Mg trong không khí; thuốc tím tác dụng với HCl, Cu tác dụng với HNO3

104

- Phiếu học tập, nhiệm vụ cho các nhóm, giấy A4, bút dạ.

2. Học sinh: - Sách giáo khoa hóa 10.

- Chuẩn bị theo các yêu cầu của GV C. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC - Phát hiện và giải quyết vấn đề - Học theo góc, học tập hợp tác - kỹ thuật khăn trải bàn, thảo luận nhóm - Kỹ thuật sơ đồ tƣ duy, kỹ thuật KWL. H. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

dạy học

gian 5’

Đồ dùng thiết bị

- Ổn định tổ chức.

Ngồi theo nhóm.

-

Viết

bảng

thể

- Giới thiệu các góc và các -

Quan sát và lắng nghe hiện nhiệm vụ

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc -

Nghiên cứu các nhiệm các nhóm.

- Hƣớng dẫn HS nghiên cứu vụ cụ thể và lựa chọn và lựa chọn các góc

góc theo tổ

Hoạt động 1: Hoạt động khởi động Bắt đầu giờ học, giáo viên có thể đặt vấn đề: ―hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu về phản ứng oxi hóa – khử. Em biết những gì về những hợp chất này?‖ GV có thể cho HS thảo luận và ghi ý kiến của HS lên bảng hoặc sử dụng kỹ thuật KWL cho HS điền vào mục ―Điều đã biết, điều muốn biết‖ theo phiếu sau: SƠ ĐỒ KWL Nội dung: Phản ứng oxi hóa – khử Em hãy liệt kê tất cả những gì em đã biết về phản ứng oxi hóa – khử Họ và tên HS:..........................................................................................................

105

Lớp: ........................................................................................................................ Điều đã biết

Điều muốn biết

Điều học đƣợc

(Know)

(Want)

(Learned)

Hoạt động 2: Nghiên cứu định lí chất oxi hóa, chất khử, quá trình oxi hóa, quá trình khử.

GV sử dụng phƣơng pháp dạy học theo góc Hoạt động 2. Thực hiện các nhiệm vụ theo các góc.

Thời

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng thiết bị dạy học

gian 3’ -

Ổn định tổ chức.

-

Ngồi theo nhóm.

Máy chiếu

Giới thiệu các góc và các

-

Quan sát và lắng

slide.

nhiệm vụ cụ thể ở mỗi góc (4 góc) -

nghe -

Nghiên cứu các

Hƣớng dẫn HS nghiên cứu và

nhiệm vụ cụ thể và

lựa chọn các góc

lựa chọn góc theo tổ

Thời gian

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Đồ dùng, thiết bị dạy học

30’ -

-

Yêu cầu các tổ thực hiện -

Thực hiện nhiệm vụ Sách

nhiệm vụ ở các góc, mỗi

theo nhóm tại các hóa học 10.

góc trong thời gian 8’ rồi

góc học tập. Sử Các

luân chuyển sang các góc

dụng kỹ thuật ―khăn nhiệm vụ ở góc

khác

trải bàn‖

học tập

Trƣng bày sản phẩm

Bút dạ, băng dính,

Hƣớng dẫn các tổ thực hiện nhiệm vụ và trƣng

-

giáo hƣớng

của nhóm tại góc giấy A4

106

khoa dẫn

bày sản phẩm

học tập

- Dụng

cụ

thí

nghiệm, hóa chất GV có thể phân chia lớp học thành 4 góc: góc phân tích, góc quan sát, góc trải nghiệm, góc áp dụng.

Góc quan sát: HS đƣợc xem những movie thí nghiệm (TN) minh họa tính chất của amoniac trên màn hình máy tính hoặc ti vi, sau đó hoàn thành các nội dung trên phiếu học tập. HS tự nêu lên hiện tƣợng quan sát đƣợc và giải thích. Khi hoạt động tại góc quan sát, HS có thể tiến hành cùng kỹ thuật khăn trải bàn.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC QUAN SÁT Quan sát các video thí nghiệm trong máy tính, viết phƣơng trình hóa học, các chất khử, chất oxi hóa, số oxi hóa của các chất trong phƣơng trình.

Xác định quá trình khử, quá trình oxi hóa.

Stt

Tên TN

Hiện tƣợng-PTHH-

Số oxi hóa của các chất trong PTHH

1

2

3

Mg cháy trong không

.......................................

....................................

khí.

.......................... ......

...................................

Dung dịch thuốc tím tác …...................................

…................................

dụng với HCl

...............................

....................................

Đồng tác dụng với

………………………

………………………

HNO3

………………………

……………………

Nhận xét: Chất khử là: Chất oxi hóa là: Quá trình khử là: Quá trình oxi hóa là: Kết luận:Phản ứng oxi hóa khử là..................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

107

....................................................................................................................................... ...........................................................................................................................

Góc trải nghiệm: HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm, quan sát hiện tƣợng, giải thích và rút ra nhận xét cần thiết. Góc này dành cho những HS có cách học kiểu Vận động mà hoạt động ƣa thích là thực hiện các khám phá tích cực, tiến hành thí nghiệm chứng minh, tham gia các dự án khoa học.

Dƣới đây là phiếu học tập cho góc trải nghiệm PHIẾU HỌC TẬP: GÓC TRẢI NGHIỆM Tiến hành các thí nghiệm sau,sau đó viết phƣơng trình hóa học và xác định số oxi hóa của các chất, chất khử, chất oxi hóa, quá trình khử, quá trình oxi hóa TN1: Đốt Mg trong không khí: gắp mảnh Mg trong lọ đựng Mg, sau đó đốt trong không khí .

TN2:Đồng tác dụng với axit HNO3 : cho vào ống nghiệm 2 nhánh, 1 nhánh chứa dung dịch NaOH, nhánh còn lại chứa 2 ml dung dịch HNO3, từ từ cho mảnh đồng vào nhánh có chứa HNO3 sau đó đậy ống nghiệm bằng bông tẩm sút.

TN3:Thuốc tím tác dụng với axit HCl : cho vào ống nghiệm 1 muỗng KMnO4 sau đó nhỏ từ từ vài giọt HCl vào.

Kết luận: - Chất cho electron là: - Chất nhận electron là: Phản ứng oxi hóa là phản ứng: Góc phân tích: HS đọc tài liệu SGK và tài liệu tham khảo để trả lời câu hỏi và rút ra kiến thức mới cần lĩnh hội. Vì vậy, GV cần đƣa ra những câu hỏi có đinh hƣớng cụ thể, rõ ràng để HS lĩnh hội đƣợc các kiến thức trọng tâm. Góc này dành cho nhứng HS có phong cách học kiểu đọc, viết tức là tiếp nhận thông tin dƣới dạng chữ viết, văn bản.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “PHÂN TÍCH” 1. Phƣơng trình hóa học: 2Mg + O2  2MgO - Nhận xét : + Mg có số oxi hóa là:…., o có số oxi hóa là….

108

+Sau phản ứng: Mg có số oxi hóa là…., O có số oxo hóa là… + Trong phản ứng này thì Mg nhƣờng electron. Quá trình nhƣờng electrong của Mg là:………………………………….

- Kết luận: + Quá trình Mg nhƣờng electron gọi là quá trình…………….Mg + Mg đóng vai trò là chất…… + oxi đóng vai trò là chất…………

2. Phƣơng trình hóa học: NH4NO3  N2O + 2H2O - Nhận xét: +Nguyên tử nhận e là: +Nguyên tử nhƣờng e là: Vậy sự oxi hóa xảy ra……………………………………………………………

Kết luận: Phản ứng oxi hóa khử là phản ứng hóa học trong đó có sự chuyển đổi electron………………………..……………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………

Góc áp dụng: HS đọc bảng trợ giúp (chỉ đối với góc xuất phát) sau đó áp dụng để giải bài tập hoặc giải quyết một vấn đề có liên quan đến thực tiễn. Góc này dành cho HS đã làm chủ một phần hoặc toàn bộ nội dung bài học trƣớc khi đến lớp hoặc HS có phong cách vận động hoặc kiểu đọc/viết.

PHIẾU HỌC TẬP: GÓC “ÁP DỤNG” Hãy cho biết vai trò chất phản ứng là chất khử, chất oxi hóa hay chất môi trƣờng ? giải thích.

1. NH3 + O2 -------> NO + H2O 2. Zn + H2SO4 -----> ZnSO4 + H2S + H2O 3. Mg + HNO3 ------> Mg(NO3)2 + NH4NO3 + H2O 4. MnO2 + HCl

 MnCl2 + Cl2 + H2O

5. KMnO4 + HCl  KCl + MnCl2 + Cl2 + H2O 6. FeO + HNO3  Fe(NO3)3+N2O+H2O 7. KMnO4 + K2SO3+ H2O

 K2SO4 + MnO2 + KOH

109

8. KMnO4 + FeSO4 + H2SO4

 Fe2(SO4)3 + MnSO4 + K2SO4 + H2O PHIẾU HỖ TRỢ

Phát cho mỗi nhóm trƣớc khi bắt đầu.

- Chất khử ( chất bị oxi hóa) là chất nhƣờng electron.

- Chất oxi hóa ( chất bị khử ) là chất thu electron).

- Quá trình oxi hóa (sự oxi hóa) là quá trình nhƣờng electron.

- Quá trình khử ( sự khử) là quá trình nhận electron.

Hoạt động 3: Dùng sơ đồ tƣ duy Phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A4 để các nhóm thể hiện kiến thức đã học trên sơ đồ tƣ duy, và mời đại diện các nhóm lên thuyết trình về sơ đồ tƣ duy của nhóm mình Hoạt động 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ ở các góc.

Thời gian 15,

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Đồ dùng thiết bị DH

- Hƣớng dẫn HS báo cáo Đại diện các nhóm Giấy A0, băng dính, kết quả:

lên báo cáo kết quả: Máy chiếu có đáp

+ gọi đại diện tổ 1 trình lắng nghe so sánh án. bày kết quả ở góc phân câu trả lời của tổ tích. Yêu cầu tổ 2,3 nhận mình và đƣa ra ý xét, phản hồi.

kiến nhận xét, bổ

+ gọi đại diện tổ 2 trình sung. bày kết quả ở góc thực -Quan sát sản phẩm nghiệm. Yêu cầu tổ 1,3 và lắng nghe trình nhận xét, phản hồi.

bày của tổ bạn.

+Gọi đại diện tổ 3 trình -Đƣa ra ý kiến nhận bày kết quả ở góc áp xét bổ sung. dụng. Yêu cầu tổ 2,4 -Lắng nghe và đánh nhận xét phản hồi.

giá câu trả lời của

+ Công bố đáp án trên bạn.

110

máy chiếu và kết luận Lắng nghe và ghi chung về kết quả thực nhớ kết luận mà GV hiện nhiệm vụ ở các góc. chốt lại. + Yêu cầu các tổ nhóm -HS ghi nhớ những quan sát đáp án của nội dung đã đƣợc nhiệm vụ này trên máy GV kết luận và chốt chiếu.

lại.

Bài Tập về nhà: Giao bài tập về nhà cho học sinh và chuẩn bị cho giờ sau.

Kết luận chƣơng III Trong chƣơng này tôi đã soạn thảo đƣợc 5 giáo án minh họa giảng dạy theo phƣơng pháp góc các bài về thuyết và định luật ở hóa học lớp 10.

- Xây dựng tiến trình cụ thể các bài học của các bài - Tôi đã đƣa HS vào hoạt động giải quyết vấn đề một các tích cực, tự chủ, sáng tạo tại các góc học tập.

111

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận 1.1. Dựa trên cơ sở lý luận dạy học theo góc, đề tài đã tổ chức quá trình dạy học theo góc nội dung kiến thức ―vận dụng phƣơng pháp dạy học theo góc khi dạy các bài về thuyết và định luật ở lớp 10 thpt theo quan điểm dạy học phân hóa‖ nhằm phát huy tính tích cực tự chủ và bồi dƣỡng năng lực sáng tạo cho học sinh.

1.2. Tôi đã tiến hành dạy 2 bài học theo phƣơng pháp góc gồm bài ―Phản ứng oxi hóa- khử và bài Hidro clorua – axit clohidrit ở học phần thực hành giảng dạy và đã đƣợc cô giáo giảng dạy dành lời khen ngợi về chất lƣợng cũng nhƣ là hình thức tổ chức đã chứng tỏ tính khả thi của tiến trình dạy và học nội dung kiến thức ―vận dụng phƣơng pháp dạy học theo góc khi dạy các bài về thuyết và định luật ở lớp 10 thpt theo quan điểm dạy học phân hóa‖ . Việc tổ chức dạy học theo góc không những đem lại hiệu quả năng cao chất lƣợng, nắm vững tri thức mà còn phát triển đƣợc khả năng tƣ duy, phát huy tính tích cực, tự chủ và bồi dƣỡng năng lực sáng tạo cho học sinh.

1.3. Sau khi đƣợc học theo phƣơng pháp góc thì các bạn trong lớp cũng rất đồng tình với phƣơng pháp dạy theo góc vì phƣơng pháp này đem lại hiệu quả cũng nhƣ đem lại hứng thú cho bản thân các bạn đối với các bài về thuyết và định luật.

1.4. Thông qua bài luận văn, tôi đã xây dựng đƣợc một kho tài liệu bao gồm hình ảnh, video, các bài tập toàn chƣơng để giảng dạy theo phƣơng pháp góc các bài về thuyết và định luật ở hóa học 10 THPT. Hy vọng đây sẽ là nguồn tài nguyên quý giá giúp thuận tiện hơn mỗi khi soạn bài giảng dạy.

2. Kiến nghị : Việc tổ chức dạy học theo góc có rất nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, tƣ liệu dạy học còn rất mới đối với GV , số lƣợng HS trong một lớp quá đông ảnh hƣởng đến tổ chức lớp học, công việc chuẩn bị và soạn giảng vất vả, GV dạy nhiều lớp nên thời giian chuẩn bị soạn bài cho tốt là rất hạn chế… vậy nên tôi có một số kiến nghị: - Với GV: Cần nắm vững cơ sở lí luận về phƣơng pháp dạy học đổi mới, nghiên cứu tài liệu sách giáo khoa kỹ càng để lựa chọn bài có thể dạy theo góc. Trong một

112

bài học có thể kết hợp dạy học theo góc với các hình thức dạy học tích cực khác để việc dạy học đạt kết quả cao nhất. Đặc biệt phải có sự chỉ đạo kịp thời đối với đội ngũ giáo viên, cần khuyến khích giáo viên ứng dụng chông nghệ thông tin trong dạy học. Mặt khác cần có sự thay đổi trong quá trình đào tạo giáo viên ở các trƣờng sƣ phạm theo hƣớng phát triển năng lực chuyên môn và nghiệp vụ của mình.

- Cần đổi mới nội dung đề thi, hạn chế hình thức thi hoàn toàn trắc nghiệm khách quan, nên có thêm các bài tập định tính, các thí nghiệm để giáo viên và học sinh chú ý hơn đến việc làm thí nghiệm. Có nhƣ vậy mới rèn luyện cho học sinh tƣ duy logic và kỹ năng thực hành.

- Nhà trƣờng phổ thông cần có thƣ viện tƣ liệu để giáo viên trao đổi các tƣ liệu dạy học: Bài giảng, sáng kiến kinh nghiệm, các thí nghiệm,… cần có sự đoàn kết phối hợp giữa các giáo viên trong nhà trƣờng để chuẩn bị tốt hơn.

- Chú trọng hơn tới việc ho HS làm thực hành thí nghiệm, hóa chất trong trƣờng cần đƣợc kiểm tra nghiêm ngặt để đảm bào tính an toàn khi học sinh làm thí nghiệm cũng nhƣ đạt hiệu quả khi làm thí nghiệm.

113

(DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO) 1. NGHỊ QUYẾT HỘI NGHỊ TRUNG ƢƠNG 8 KHÓA XI VỀ ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO (Số: 29-NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013) 2. Trịnh Văn Biều (2008), “Hoạt động nhóm trong dạy học hóa học ở trường phổ thông”, Tạp chí khoa học, Đại học sƣ phạm TP HCM. 3. GS. TSKH Nguyễn Cƣơng (chủ biên), TS Nguyễn Mạnh Dung. Phương pháp dạy học hóa học (tập 1) – NXB Đại Học Sƣ Phạm, 2010.

4. Nguyễn Văn Cƣờng (2006), Dự án phát triển giáo dục THPT – Đổi mới phƣơng pháp dạy học – Một số vấn đề chung, Hà Nội.

5. Đặng Thị Oanh (chủ biên ) – Phạm Ngọc Bằng – Trƣơng Duy Quyền – Lƣơng Văn Tâm – Lê Hải Nam. Ôn tập, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập hóa học 10 – NXB Đại Học Sƣ Phạm, 2009.

6. PGS.TS Nguyễn Thị Sửu (chủ biên). Phương pháp dạy học hóa học (tập 2) – NXB Khoa Học và Kĩ Thuật Hà Nội, 2007 7. Nguyễn Xuân Trƣờng, Quách Văn Long. Phương pháp chọn lọc giải nhanh bài tập trắc nghiệm hóa học 10. NXB Giáo Dục Việt Nam, 2012.

8. Nguyễn Xuân Trƣờng (chủ biên). Hóa học 10- cơ bản. NXB Giáo Dục Việt Nam, 2012.

9. Tony Buzan, Barry Buzan (2009), Sơ đồ tƣ duy, NXB Tổng hợp TPHCM. 10. Lê Xuân Trọng và các cộng sự (2007), Hóa học 11 nâng cao, NXB Giáo dục.

11. Nguyễn Xuân Trƣờng và các cộng sự (2007), Hóa học 11, NXB Giáo dục.

12. Tài liệu tập huấn : Xây dựng các chuyên đề dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh môn hoá học- năm 2014.

13. Tài liệu tập huấn: Phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học định hƣớng phát triển năng lực ở trƣờng THPT.

114