THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC GẮN VỚI ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG TRONG PHẦN “ĐIỆN HỌC” - VẬT LÍ 9

DẠY HỌC GẮN VỚI ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ

vectorstock.com/28062424

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN EBOOK PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC GẮN VỚI ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG TRONG PHẦN “ĐIỆN HỌC” - VẬT LÍ 9 (VNU - UED) WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

Chƣơng 2 THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC GẮN VỚI ĐỊNH HƢỚNG NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG TRONG PHẦN “ĐIỆN HỌC” - VẬT LÍ 9 2.1. Tổng quan nội dung chƣơng trình phần “Điện học” - Vật lí 9. * Mục tiêu dạy học chương “Điện học” - Vật lí 9 Nội dung

Mực độ học sinh cần đạt

1. Điện trở của dây dẫn. Định luật Ôm a) Khái niệm điện trở. Định luật Ôm b) Đoạn mạch nối tiếp. Đoạn mạch song song

Kiến thức - Hiểu điện trở của mỗi dây dẫn đặc trƣng cho mức độ cản trở dòng điện của dây dẫn đó.

- Cách xác định điện trở của một dây dẫn đƣợc xác định nhƣ thế nào và có đơn vị đo là gì.

- Định luật Ôm đối với một đoạn mạch có điện trở đƣợc phát biểu thế nào.

- Công thức tính toán điện trở tƣơng đƣơng Rtđ đối với đoạn mạch đƣợc mắc nối tiếp, đoạn mạch mắc kiểu song song gồm nhiều điện trở với nhau.

- Mối quan hệ giữa vật liệu làm dây, chiều dài, tiết diện với điện trở. Điện trở suất khác nhau khi đƣợc làm từ vật liệu khác nhau.

- Nhận biết đƣợc các loại biến trở.

c) Sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào chiều dài, tiết diện và vật liệu làm dây dẫn d) Biến trở và các điện trở trong kĩ

Kĩ năng - Từ Ampe kế và vôn kế xác định điện trở của đoạn mạch.

- Áp dụng định luật Ôm để tính điện trở của nhiều thành phần.

- Tìm ra mối liên hệ giữa tiết diện S, chiều dài l và vật liệu làm dây. 

l S và giải thích đƣợc các hiện tƣợng

Áp dụng biểu thức R = của dây dẫn do điện trở tác động.

- Giải thích đƣợc nguyên tắc hoạt động của biến trở con chạy.

Sử dụng đƣợc biến trở để điều ch ỉnh CĐDĐ trong mạch.

23

thuật

l - Vận dụng đƣợc định luật Ôm và công thức R = S



Kiến thức 2. Công và - Hiểu đƣợc các thông số ghi trên thiết bị điện.

- Thành thạo các công thức tính điện năng và công suất các đồ công suất dùng tiêu thụ điện. của dòng - Nêu đƣợc một số dấu hiệu chứng tỏ dòng điện mang năng điện a) Công thức lƣợng. tính công và - Thấy đƣợc sự chuyển hóa năng lƣợng điện trong các đồ dùng công suất điện của dòng - Ghi nhớ định luật Jun – Len-xơ. điện - Hiểu đƣợc nguyên lý hoạt động của cầu chì và thế nào là đoản mạch.

Kĩ năng b) Định luật - Dùng Vôn kế và Ampe kế để tìm giá trị tính công suất đồ Jun – Lendùng điện. Ghi nhớ biểu thức P = U.I, A = P t = U.I.t đối với xơ đoạn mạch tiêu thụ điện năng. c) Sử dụng - Giải thích đƣợc các hiện tƣợng vật lí đơn giản từ định luật an toàn và Junlenxo. tiết kiệm - Giải thích và thực hiện đƣợc các biện pháp thông thƣờng để điện năng sử dụng an toàn điện và sử dụng tiết kiệm điện năng.

2.2. Quy trình tổ chức dạy học phần Điện học - Vật lí 9 theo định hƣớng nghề Điện dân dụng nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn Dạy học môn Vật lí theo hƣớng phát triển NLVDKT Vật lí vào thực tiễn góp phần làm rõ mối quan hệ biện chứng giữa vật lí và thực tiễn. Từ đó nâng cao mức độ thông hiểu tri thức cho HS đồng thời thể hiện mối liên hệ của Vật lí với các môn khoa học khác, HS thấy đƣợc mối liên hệ giữa Vật lí và đời sống thực tiễn.

24

Vì vậy, tôi xây dựng nên quy trình tổ chức dạy học theo định hƣớng nghề Điện dân dụng nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn nhƣ sau: Bƣớc 1: Xác định mục tiêu bài học theo chuẩn kiến thức kỹ năng phù hợp với HS. Xác định những kiến thức mà HS tò mò, tìm tòi quan tâm có thể vận dụng, thực hành thông qua hƣớng dẫn, gợi ý của GV.

Bƣớc 2: Lựa chọn những vấn đề thực tiễn liên quan tới nghề Điện dân dụng và cuộc sống, gần gũi với HS giúp phát triển NLVDKT của HS.

Bƣớc 3: Thi ết kế tiến trình hoạt động dạy học. Lựa chọn phƣơng pháp, hình thức tổ chức dạy và cách tổ chức các hoạt động học phù hợp.

Bƣớc 4: Kiểm tra đánh giá kết quả đạt đƣợc

Sơ đồ 2.1 - Quy trình tổ chức dạy học theo định hƣớng nghề Điện dân dụng nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn * Bước 1: - Từ chuẩn kiến thức xây dựng nên mục tiêu của từng nội dung kiến thức. + Về kiến thức: Nắm kiến thức cơ bản các phƣơng pháp nhận thức, phƣơng pháp học; phát triển những năng lực nhận thức tƣ duy, sáng tạo, liên hệ vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

25

+ Về kỹ năng: Hình thành các kỹ năng, kỹ xảo học tập; kỹ năng làm thí nghiệm rút ra kiến thức, vận dụng giải quyết các nhiệm vụ nhận thức và thực tiễn… + Về thái độ: Cách nhìn nhận, tiêu chuẩn đánh giá sự vật hiện tƣợng; phát triển ý chí, quyết tâm, cảm xúc,…

- Xác định những kiến thức mà HS tò mò, tìm tòi quan tâm có thể vận dụng, thực hành thông qua hƣớng dẫn, gợi ý của GV. + Những kiến thức gần gũi với HS trong đời sống, có thể đã đƣợc đề cập ở cấp dƣới. + Những kiến thức có liên quan đến thí nghiệm, thực hành, cuộc sống thực tiễn. + Xác định thời gian hợp lý tƣơng ứng với nội dung và trình độ HS. * Bước 2: - Lựa chọn những vấn đề thực tiễn cuộc sống, gần gũi với HS giúp phát triển NLVDKT của HS. - Trên cơ sở nội dung kiến thức bài học để lựa chọn nhũng vấn đề sao cho phù hợp với trình độ HS, điều kiện làm việc cụ thể của thầy và trò đảm bảo đúng với mục tiêu DH. * Bước 3: - Đi vào thiết kế những hoạt động dạy kiến thức. Lựa chọn phƣơng pháp, hình thức tổ chức dạy và cách tổ chức các hoạt động học phù hợp.

- Trên cơ sở nội dung cụ thể GV cần lựa chọn phƣơng pháp, hình thức tổ chức DH thích hợp khác nhau nhƣ: PP nêu vấn đề, PP nhóm, …

- Để giúp HS học tập vận dụng kiến thức có hiệu quả khi thiết kế bài học cần có sự đổi mới, tăng cƣờng tổ chức các hoạt động theo nhóm bằng các nhiệm vụ học tập cụ thể.

- Chuẩn bị câu hỏi, những gợi ý để có thể tổ chức các HĐ học tập theo nhóm.

26

- Chuẩn bị các câu hỏi theo hƣớng vận dụng kiến thức nhằm khơi dậy tƣ duy, phát triển NLVDKT. * Bước 4: Kiểm tra đánh giá qua các bài test, kết quả bài thực hành, phiếu hỏi khảo sát…

2.3. Thiết kế tiến trình dạy học gắn với định hƣớng nghề điện dân dụng trong phần “Điện học” - Vật lí 9 2.3.1. Giới thiệu nghề điện dân dụng - Kiểm tra an toàn mạng điện trong nhà và tiết kiệm điện * Nội dung: Giới thiệu nghề điện dân dụng (Tiết 1) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Nhận thấy vai trò quan trọng của nghề điện dân dụng.

- Thông hiểu các quy tắc an toàn lao động khi làm nghề điện.

2. Kĩ năng: - Có năng lực thực hành lắp đặt mạng điện, đồ dùng điện trong nhà ở mức độ đơn giản (cấp THCS).

3. Thái độ: - Hứng thú, bƣớc đầu có nhận thức tầm quan trọng của ngành nghề và lựa chọn phù với năng lực bản thân.

II. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

- Chiếu clip về hoạt - Xem clip.

GIỚI

động lắp đặt, sửa chữa

ĐIỆN DÂN DỤNG

THIỆU

NGHỀ

hệ thống điện dân dụng.

Hoạt động 1: Tìm hiểu

I. Vai trò, vị trí của nghề

27

vai trò, vị trí của nghề

điện dân dụng trong sản

điện dân dụng

xuất và đời sống

- GV yêu cầu HS nêu - HS trả lời

- Vai trò: Phục vụ đời sống,

các hiểu biết của mình

lao động, sản xuất của các

về nghề điện dân dụng.

hộ tiêu thụ điện; góp phần

- GV: Hãy cho biết nghề

đẩy nhanh tốc độ CN hóa,

điện dân dụng trong đời

HĐH đất nƣớc.

sống và sản xuất, nghề

- Vị trí: ngƣời thợ điện sẽ

điện dân dụng có vị trí

có ở hầu hết các công

nhƣ thế nào?

trƣờng cơ quan, xí nghiệp, nhà máy, để làm các công việc về điện.

Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm và yêu cầu của nghề

II. Đặc điểm và yêu cầu - HS nghe, ghi bài.

của nghề :

- GV nêu ra đối tƣợng

1. Đối tƣợng:

mà nghề điện dân dụng

- Các thiết bị bảo về và

yêu cầu.

- Các nhóm thảo đóng cắt điện

- GV chia 3 nhóm để luận

- Nguồn xoay chiều và

thảo luận mục 1, 2, 3

nguộn điện 1 chiều.

- Nhóm trình bày.

+ Mục 1: lấy các VD mở - HS khác nhận xét.

- Các đồng hồ đo điện

rộng.

- Dụng cụ hành nghề phổ

+ Mục 2: sắp xếp và lấy

biến

thêm ví dụ.

- Các đồ dùng điện trong

+ Mục 3: đánh dấu và

sinh hoạt

giải thích.

2. Nội dung lao động của

- GV: Tuy nhiên, khi

nghề điện dân dụng

28

chúng ta muốn chọn cho

- Thi công lắp mạng điện

mình một công việc thì - HS nghe, ghi bài.

- Vận hành, bảo dƣỡng, sửa

cần nắm rõ những yêu

chữa.

cầu của nghề đối với

3. Điều kiện làm việc của

ngƣời lao động.

nghề điện dân dụng Công việc lắp đặt, bảo dƣỡng, sửa chữa thiết bị, đồ dùng điện thƣờng đƣợc tiến hành trong nhà.

4. Yêu cầu của nghề điện

- GV giới thiệu 4 mảng

dân dụng đối với ngƣời

yêu cầu: kiến thức, kĩ

lao động

năng, thái độ, sức khỏe.

- Về kiến thức: Tối thiểu

- 1 hs đọc phần 4.

- HS lắng nghe.

cần phải có trình độ tốt

- GV cho HS xem clip

nghiệp THCS. Có kiến thức

về triển vọng của nghề

cơ bản về lĩnh vực kĩ thuật

điện dân dụng, nơi đào

điện. Hiểu đƣợc quy trình

tạo và nơi hoạt động của

kĩ thuật trong nghề điện

nghề.

dân dụng.

- HS tóm tắt lại clip.

- Về kĩ năng: Có kĩ năng đo lƣờng, sử dụng, bảo dƣỡng, sửa chữa, lắp đặt những thiết bị điện và mạng điện - Về thái độ: Yêu thích nghề, có ý thức bảo vệ môi trƣờng đảm bảo an toàn, làm việc khoa học, kiên trì,

29

cẩn trọng.

- Về sức khỏe: Có đủ điều kiện về sức khỏe, không mắc các bệnh về tim mạch, huyết áp, thấp khớp .

- Thảo luận

5. Triển vọng của nghề - Nghề điện sẽ luôn cần thiết và phát triển để phục vụ sự nghiệp CNH-HĐH đất nƣớc.

- GV tổng kết.

- Nghề điện dân dụng hoàn toàn khả dụng phát triển đƣợc ở mọi nơi 6. Những nơi đào tạo nghề - Trƣờng Dạy nghề, TC nghề, CĐ và ĐH kĩ thuật.

- Các Trung tâm tại địa phƣơng

* Nội dung: Kiểm tra an toàn mạng điện trong nhà và tiết kiệm điện (Tiết 2) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Biết một số biện pháp an toàn lao động trong nghề điện dân dụng.

- Biết thế nào là đoản mạch và công dụng của cầu chì trong mạch điện.

- Thông hiểu cách kiểm tra an toàn hệ thống mạng điện trong nhà.

30

2. Kĩ năng - Đảm bảo an toàn điện trong nhà.

- Sử dụng điện an toàn và có các biện pháp phòng tránh tai nạn.

- Tiết kiệm điện, bảo vệ môi trƣờng xung quanh.

3. Thái độ - Nghiêm túc học tập, trung thực trong làm thí nghiệm.

II.CHUẨN BỊ - HS chuẩn bị hình ảnh, bài powerpoint về tiết kiệm điện năng - GV mang thêm các loại bóng đèn khác nhau: Sợi đốt, huỳnh quang, Led… II. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động học của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

Hoạt động 1: Tìm hiểu

KIỂM TRA AN

quy tắc an toàn khi sử

TOÀN MẠNG

dụng điện

ĐIỆN TRONG

1. Nhớ lại quy tắc an toàn

NHÀ VÀ TIẾT

ở lớp 7

KIỆM ĐIỆN

+ Yêu cầu trả lời C1, C2, + HS đọc các câu hỏi.

I.

C3, C4..

KHI SỬ DỤNG

AN

TOÀN

ĐIỆN + Nhận xét câu trả lời.

1. Nhớ lại quy

+ Lắng nghe ghi lại ý tắc an toàn ở kiến.

lớp 7 + C1: Dƣới 40V + C2: An toàn + C3: Cầu chì nhƣ vậy là phù

31

hợp. + C4: Sẽ gây nguy hiểm làm

2. Một số quy tắc an toàn khác

+ Đọc câu C5 sau đó chết ngƣời.

+ HS nêu câu C5. Nhóm tiến thảo luận.

hành

thảo

luận

nhóm trả lời.

2. Các quy tắc

+ Gọi 1 HS đọc câu C6 và

an toàn

giải thích cách làm trên cho + Chú ý lắng nghe.

+ C5: SGK

HS nắm rõ.

+ C6: Lúc này,

+ Yêu cầu các em tự lực + Đọc câu C6 và giải dòng giải thích câu hỏi C6.

thích theo yêu cầu của nhỏ

điện chạy

rất qua

+ Chốt lại những vấn đề GV.

qua ngƣời nên

quan trọng của quy tắc an

không gây nguy

toàn điện.

+ Giải thích

hiểm.

3. Kiểm tra dây dẫn điện

3. Kiểm tra dây

* Hoạt động nhóm

dẫn điện, mạng

Dây dẫn điện trong nhà có

điện .

sử dụng dây trần không ?

- Kiểm tra xem

Tại sao? Kiểm tra dây dẫn - Bổ sung câu trả lời, dây dẫn có bị rò điện có còn mới không ? thảo luận nhóm.

điện không, bị

Có bị hở không ? Nếu có

hở dây không và

thì sẽ giải quyết tình huống

xử lí ngay.

nhƣ thế nào ?

-Theo dõi và cá nhân HS

- Không dùng

- Lưu ý: Phải ngắt điện trả lới câu hỏi.

dây dẫn trần, cũ,

trước khi kiểm tra. Không

nứt,

buộc dây điện thành bó.

điện.

+ Muốn kiểm tra cách điện - Ghi nhận.

32

hở

cách

- Hệ thống ống

của mạng điện ta kiểm tra

đibdây

những yếu tố nào ?

đƣợc nứt vỡ, nếu

không

không an toàn cần

thay

thế

4. Kiểm tra các thiết bị

ngay.

điện và đồ dùng điện

4. Kiểm tra các

? Mạng điện trong gia đình

thiết bị điện và

bao gồm những loại thiết bị

đồ dùng điện

nào? Chúng thƣờng lắp đặt - Nhóm nêu ví dụ: ổ a) ở đâu?

dao,

cắm, cầu chì, Cầu dao, công tắc phích cắm.

- Phát phiếu học tập và giao nhiệm vụ: Tìm cách khắc

Cầu

- Vỏ cách điện - Các mối nối

+ Cầu chì phải đáp dây

phục khi có các sự cố sau ứng đúng tiêu chuẩn kĩ - Các ốc vít. đây:

thuật, đấu trực tiếp dây b) Cầu chì

+ Lớp vỏ bọc cách điện pha. của công tắc bị hƣ hại.

- Cầu chỉ phải

+ Công tắc: Vỏ không lẳp ở dây pha

+ Các mối nối dây dẫn của bị sứt vỡ, vị trí đóng cắt - Có nắp đậy an cầu dao công tắc có sự tiếp đúng chiều. xúc kém hoặc lỏng.

toàn cho cầu chì

+ Ổ lấy điện: cách xa - Thông số kĩ

+ Sau thời gian sử dụng nơi có độ ẩm cao, có thuật ghi trên cầu các Ốc vít bị lỏng ra.

nguy cơ cháy nổ, chập chì. điện.

- Kết luận : Cần kiểm tra

c) Phích cắm và

+ Phích cắm điện: vỏ Ổ cắm điện

các đồ dùng điện thường cách điện không bị vỡ, - Phải đảm bảo xuyên, Khi hư hỏng cần các chốt của phích cắm lớp vỏ không bị được sửa chữa ngay. Đồ phải chắc chắn, tiếp xúc hƣ hại và an

33

dùng điện đảm bảo các yêu điện tốt

toàn.

cầu về an toàn điện thì mới + Thay mới.

- Không nên đặt

đưa vào sử dụng.

+ Sử dụng tua nơ vít siết ổ cắm điện nơi lại các chỗ mối nối.

ẩm ƣớt

- Theo dõi.

d) Kiểm tra các

+ Đọc và suy nghĩ thêm đồ dùng điện những lợi ích của việc - Vỏ cách điện.

Hoạt động 2: Tìm hiểu sử tiết kiệm điện. dụng tiết kiệm điện năng

+ Thảo luận và trả lời

- Dây dẫn điện.

- Kiểm tra thay

1. Sử dụng tiết kiệm điện

thế

năng là cần thiết

xuyên.

thƣờng

+ Gọi 1 HS đọc phần lợi ích của tiết kiệm điện năng. + Yêu cầu các HS thảo luận + Các em lần lƣợt đọc nhóm và nói thêm những các câu C10, C11, C12 II. SỬ DỤNG lợi ích của việc tiết kiệm và thảo luận nhóm trả TIẾT điện.

lời.

KIỆM

ĐIỆN NĂNG 1. Sử dụng tiết kiệm điện năng là cần thiết * Lợi ích + Giảm chi phí

+ Thảo luận câu hỏi

sinh hoạt không cần thiết.

2. Các biện pháp tiết kiệm

+ Các thiết bị và

điện

dụng cụ sử dụng

+ Câu C8, C9 và thảo luận + Trả lời cá nhân.

lâu bền hơn.

34

+ Giảm các sự

nhóm

cố.

Hoạt động 3: Vận dụng

+ Đọc phần ghi nhớ và + Tiết kiệm điện.

+ Cho các HS lần lƣợt đọc có thể em chƣa biết để 2.

Các

biện

câu C10, C11, C12 sau đó tìm ra vấn đề mới.

pháp tiết kiệm

thảo luận nhóm để trả lời.

điện

+ Cho các nhóm tranh luận

+ C8: A = P.t

với nhau sau đó rút ra kết

+ C9: SGK

luận chung.

.

Hoạt động 4: Củng cố và dặn dò + Khẳng định lại những nội + Ghi chú vào vở bài III.

VẬN

dung trọng tâm của bài dạy học để thực hiện

DỤNG

bằng cách đặt câu hỏi để

+ C10: Ghi trên

HS trả lời.

tờ giấy dòng chữ “Nhớ tắt đèn khi ra khỏi nhà” và dán ngay cửa nhà để nhắc nhở bạn.

35

2.3.2. Điện trở - Biến trở dùng trong kĩ thuật I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Nêu đƣợc cách xác định điện trở và đơn bị đo.

- Nêu đƣợc đặc trƣng của điện trở trong dây dẫn điện.

- Phân biệt các loại biến trở khác nhau.

2. Kĩ năng - Hiểu nguyên tắc hoạt động và nguyên lý làm việc của biến trở.

- Đo đƣợc điện trở của đoạn dây dẫn và xác định đƣợc giá trị của điện trở thông qua các vòng màu.

- Biết dùng thành thạo một số đồng hồ đo điện.

- Dùng đồng hồ vạn năng.

- Đo và xử lí đƣợc các số liệu.

3. Thái độ - Tích cực học tập, cẩn trọng trung thực trong quá trình làm thí nghiệm II. CHUẨN BỊ - Bảng Điện trở suất một số chất - Bảng 2 SGK - Các đoạn dây dẫn chƣa biết giá trị của điện trở.

- Đồng hồ đo điện điện tử - Một nguồn điện 6V có thể điều chỉnh từ 0V6V - Ampe kế có giá trị GHĐ: 9V và ĐCNN: 0,1V. - Ampe kế có giá trị GHĐ 3,5A và ĐCNN: 0,01A III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

Hoạt động 1: Điện

ĐIỆN TRỞ - BIẾN TRỞ

trở của dây dẫn

DÙNG

I. Điện trở

THUẬT 36

TRONG

KỸ

- Xác định thƣơng số

I. Điện trở + Trả lời và thảo luận a. R = U / I có trị số không

U I ?

thay đổi với mỗi dây dẫn và

nhóm

+ Công thức tính điện + Có thể đặt câu hỏi đƣợc gọi là điện trở của dây trở đã học là gì? cho GV đối với những dẫn đó. +Hiệu điện thế khi vấn đề mà các em b. Kí hiệu: R tăng lên 2 lần thì điện chƣa hiểu. c. điện trở : đơn vị là  trở của nó thay đổi thế + Tham gia tranh luận nào? Vì sao? và thảo luận ý kiến + Hiệu điện thế giữa của các nhóm khác. hai đầu dây dẫn là 3 V, I= 250 mA. Tính điện trở dây. +Đổi 0,5 MΩ = ?

KΩ=? Ω. +Hãy

trình

d. Ý nghĩa: Điện trở biểu thị + HS trả lời

bày

mức độ cản trở dòng điện

ý + Thảo luận nhóm và nhiều hay ít của dây dẫn.

nghĩa của điện trở.

lên bảng trả lời.

Hoạt động 2: Biến trở dùng trong kĩ thuật

Chú ý lắng nghe GV

- GV đƣa ra các hình ảnh thực tế về biến trở trong thực tế.

II. BIẾN TRỞ

Hoạt động 3: Tìm hiểu về biến trở

1. Tìm hiểu cấu tạo và

1. Tìm hiểu cấu tạo

hoạt động của biến trở 37

và

+ C1: Có các loại biến trở

hoạt động của

biến trở

+ Quan sát và trả lời sau:

+ HS quan sát hình C1.

- Biến trở con chạy

10.1 SGK và làm câu

- Biến trở tay quay.

C1.

+ Chú ý lắng nghe

+ Mời HS trả lời C2,

- Biến trở than. + C3: Điện trở mạch điện sẽ

C3 và đồng thời cho + Cử đại diện nhóm biến đổi. làm chiều dài của các HS quan sát biến đọc các câu hỏi và cuộn dây thay đổi => I thay trở để giải thích cách tiến hành thảo luận đổi hoạt động của biến nhóm để hoàn thành + C4: chiều dài l dây thay trở.

các câu hỏi trên.

+ Nhận xét câu trả lời

đổi dẫn đến sự sai khác của điện trở R

của các em HS và yêu + Quan sát GV vẽ + Kí hiệu: cầu các em ghi chép.

hình và sơ đồ trong SGK + Cử đại diện nhóm đọc và quan sát GV lắp mạch điện và chú ý lắng nghe GV giải 2. Sử dụng biến trở để

thich 2. Sử dụng biến trở

điều chỉnh cƣờng độ dòng

điều chỉnh cƣờng độ

điện.

dòng điện

+ Rút ra kết luận

+ Yêu cầu HS quan

+ C5: HS vẽ hình + C6: Xem SGK

sát hình 10.3 SGK và tiến hành vẽ sơ đồ trên bảng. + Gọi 1 HS đọc câu 38

C6 và lắp mạch điện nhƣ hình vẽ để giải thích rõ nguyên tắc

3. Kết luận

hoạt động của biến

+ Khi thay đổi giá trị của

trở.

biến trở sẽ làm thay đổi

3. Kết luận

+ Trả lời

cƣờng độ dòng điện trong

+ Yêu cầu HS rút ra + Ghi chú vào vở bài mạch điện. kết luận chung và ghi học để thực hiện chép vào vở bài học III. VẬN DỤNG Hoạt động 5: Thực hành đo điện trở và xác định điện trở bằng vòng màu. * Bài TH số 1: - GV phát cho mỗi nhóm HS đồng hồ vạn năng và hƣớng dẫn cách đo điện trở bằng đồng hồ.

- Học sinh đọc và ghi lần lƣợt các trị số của các điện trở thông qua + Làm việc theo nhóm bảng vạch màu, sau đó đã phân công sau đó đo lại kết quả bằng báo cáo kết quả đồng hồ vạn năng. * Bài TH số 2:

+ vẽ mạch điện

Xác định điện trở dây 39

dẫn khi chƣa biết giá trị, có thể điều chỉnh + Tiến hành tính điện đƣợc các giá trị của trở R của đoạn dây nguồn điện có HĐT từ thông qua đo các giá 0  6V. 1ampe kế có trị U và I. (4 lần) GHĐ 1,5A và ĐCNN + Đo lại bằng đồng hồ 0,1A. 1 vôn kế có vạn năng để rút ra kết

KQ HĐT CĐDĐ Điện

GHĐ 6V và ĐCNN luận về sai số.

đo

0.1V và 1 công tắc

lần

điện. + Ghi chú vào vở bài Hoạt động: Củng cố học để thực hiện và dặn dò +

Khẳng

định

(V)

(A)

trở ( )

1 2 3 4

lại

những nội dung trọng tâm của bài dạy bằng cách đặt câu hỏi để HS trả lời.

2.3.3. Sự phụ thuộc của điện trở vào: Chiều dài, tiết diện và vật liệu làm dây I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Cách sử dụng dây dẫn điện, cấu tạo dây cáp điện. Phân loại cáp điện - Chiều dài l, vật liệu làm dây, tiết diện S làm thay đổi điện trở R. - Điện trở suất phụ thuộc vào vật liệu cấu tạo dây dẫn.

- Ghi nhớ công thức

để giải thích đƣợc các hiện tƣợng liên quan đến

điện trở.

40

2. Kĩ năng - Biết sử dụng một số vật liệu điện, phân loại các vật liệu điện thông dụng - Thực hiện nghiệm mối quan hệ giữa điện trở R với độ dài dây dẫn.

- Lý giải các hiện tƣợng thực tế gắn với tính chất điệ n trở.

3. Thái độ - Hợp tác khi làm nhiệm vụ nhóm.

II. CHUẨN BỊ - Điện trở cùng loại, có chiều dài tƣơng ứng l, 2l, 3l giống nhau về tiết diện.

- 1 am pe kế có GHĐ 3,5A và ĐCNN là 0,1A - 1 vôn kế có GHĐ 9V, ĐCNN 0,1 V - 1 công tắc, các dây dẫn, 1 nguồn điện - 1 cuộn dây bằng constantan, 1 cuộn nicrom có cùng chiều dài và chất liệu.

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

Hoạt động 1: Tìm hiểu

SỰ

dây dẫn điện và cáp

CỦA

ĐIỆN

TRỞ

điện

VÀO:

CHIỀU

DÀI,

I. Dây dẫn điện và cáp

TIẾT DIỆN VÀ VẬT

điện

LIỆU LÀM DÂY

- GV đƣa bảng gồm

HS quan sát.

PHỤ

THUỘC

I. Dây dẫn điện và cáp

mẫu đầy đủ các dây dẫn

điện

điện.

1. Phân loại dây dẫn điện:

1. Ph â n loại dâ y d ẫn

- Dây dẫn trần

đ i ện:

- Dây dẫn có vỏ bọc - nhóm trình bày,

- GV yêu cầu nhóm - HS trả lời

cách điện.

- Dây dẫn có lõi nhiều

41

tƣơng tác phần bài tập

sợi.

điền từ và câu hỏi.

- Dây dẫn điện có lõi

-

một sợi.

- HS nghe, ghi bài.

* Chú ý: Loại dây dẫn bọc cách điện là mạng

GV chữa, chốt ý.

điện trong nhà thƣờng dùng. a) Cấu tạo:

2. Cấu

+ Vỏ cách điện: đƣợc

tạo dây cáp

điện

làm bằng nhựa tổng hợp

- GV cho HS xem mẫu

PVC

dây cáp điện.

+ Lõi dây làm từ nguyên liệu đồng hoặc nhôm

- GV treo tranh, giới

+ Vỏ bảo vệ: Tùy nhu

thiệu với HS mạch cung

cầu

cấp điện vào nhà dùng

b) Sử dụng: Cần lựa

cáp bọc PVC.

-Nhóm nêu ý kiến.

- Gv tổng kết.

chọn dây theo đúng thiết kế của mạng điện là: M (n x F) - Khi dùng cần lƣu ý:

- 1 HS mô tả lại.

+ Vỏ cách điện bảo đảm đúng kĩ thuật . + Dây nối chắc chắn, an toàn điện .

2. Cấu tạo dây cáp điện: + Lõi cáp

42

+ Vỏ cách điện + Vỏ bảo vệ Trong thực tế có cáp Hoạt độ ng 2: Tìm

điện một lõi và loại cáp

hiểu sự phụ thuộc của

hai lõi.

điện trở vào chiều dài dây dẫn 1. Dự kiến cách làm

II. SỰ PHỤ THUỘC + Cử HS đọc

CỦA ĐIỆN TRỞ VÀO

+ Gọi HS nêu câu C1

CHIỀU

+ Yêu cầu HS trả lời dự

DẪN

kiến theo ý kiến cá + Trả lời

1. Dự kiến cách làm

nhân.

Đo điện trở dây dẫn có

DÀI

DÂY

chiều dài lần lƣợt l , 2 l, 2. Thí nghiệm kiểm tra + Cử 2 HS phụ tiếp GV 3 l nh ƣng có cùng tiết + Xem hình 7.2 SGK làm thí nghiệm.

diện và vật liệu. Tìm

sau đó quan sát GV làm

mối quan hệ giữa R và l

thí nghiệm kiểm tra.

+ C1: HS tự dự đoán

+ Trong quá trình làm

2. Thí nghiệm kiểm tra

thí nghiệm biểu diễn để

+ HS xem SGK

kiểm tra thì nhờ 2 HS

3. Kết luận

lên giúp.

+ Điện trở R của dây tỉ lệ thuận với chiều dài l

Hoạt động 3: Dự đoán + Quan sát trả lời

dây dẫn đó.

sự phụ thuộc của điện trở vào tiết diện dây + Thảo luận

III. DỰ ĐO ÁN SỰ

dẫn

PHỤ

+ Trình chiếu hình 8.1 + Ghi chép.

ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN

43

THUỘC

CỦA

VÀO TIẾ T DIỆN

SGK

+ HS thảo luận nhóm để + Cử đại diện nhóm đọc DÂY DẪN tính câu C1 các nhóm và thảo luận để hoàn + C1: ta có R2 = 2R và trình bày kết quả.

thành câu C2.

+ Tiếp tục gọi HS đọc

R3 =3R + C2: Dự đoán: giữa tiết

nội dung kiến thức và + Nhóm đọc nội dung diện và điện trở tỉ lệ tiến hành thảo luận và thông tin

nghịch với nhau.

hoàn thành câu C2.

+ Quan sát hình GV làm

+ Nhận xét và ghi lại.

TN

* Thí nghiệm kiểm tra + Gọi HS đọc SGK + Yêu cầu HS quan sát + Ghi chép bài hình 8.3 SGK sau đó tiến hành thí nghiệm để HS quan sát

+ Ghi chép cẩn thận vào

Nhận xét

vở bài học

+ Sau khi tiến hành thí nghiệm thì yêu cầu HS rút ra nhận xét.

*THÍ NGHIỆM KIỂM

+ Nhận xét và đánh giá

TRA

sau đó yêu cầu HS ghi chép.

Kết luận SGK Hoạt động 4: Tìm hiểu + Thảo luận nhóm. sự phụ thuộc của điện

44

trở vào vật liệu

làm + Ghi chép cẩn thận vào Kết luận

dây dẫn

vở bài học.

+ Điện trở của dây dẫn tỉ

+ Gọi 1 HS đọc câu C1

lệ nghịch với tiết diện

và yêu cầu HS tiến hành

của dây.

thảo luận nhóm để hoàn thành.

IV. SỰ PHỤ THUỘC

+ Chốt lại kết luận + Trả lời câu hỏi

CỦA ĐIỆN TRỞ VÀO

chung để HS ghi chép.

VẬT LIỆU LÀM DÂY

1. Thí nghiệm

DẪN

+ GV hỏi HS về cách vẽ + Quan sát

+ C1: Các dây có cùng

và các tiến hành bố trí

chiều dài l và tiết diện S

thí nghiệm kiểm tra.

+ Ghi kết luận

+ Tiến hành thí nghiệm

1. Thí nghiệm

cho HS quan sát và yêu

+ Xem SGK

cầu HS rút ra kết luận chung về mối quan hệ giữa vật liêu dây dẫn và điện trở của dây dẫn.

2. Kết luận

2. Kết luận

+ HS ghi kết luận

+ Điện trở phụ thuộc vào vật liệu.

Hoạt động 5: Tìm hiểu + Cử đại diện nhóm và về điện trở suất và phát biểu khái niệm về V. TÌM HIỂU ĐIỆN công thức tính điện trở điện trở suất.

TRỞ SUẤT VÀ CÔNG

1. Điện trở suất

THỨC TÍNH ĐIỆN

+ Cho HS đọc và phát

TRỞ

biểu về khái niệm điện

1. Điện trở suất

45

trở suất. Nhấn mạnh rõ

+ Kí hiệu: ρ

tên, kí hiệu và đơn vị

+ Đơn vị: Ωm

của điện trở suất.

2. Công thức điện trở

+ Viết công thức tính

+ Cho HS viết biểu thức điện trở vào vở bài học 2. Công thức tính điện tính điện trở của dây và học thuộc lòng công trở dẫn và giải thích rõ chi thức này.

R = ρ. l / S trong đó:

tiết về từng khái niệm

ρ: Điện trở suất (Ωm)

và đơn vị của từng đại

l : Chiều dài dây dẫn (m)

lƣợng.

S : Tiết diện của dây dẫn

+ Yêu cầu HS ghi chép + Cử đại diện nhóm lần (m2) kết luận cẩn thận vào lƣợt đọc các câu hỏi và trong vở bài học và học tiến thuộc công thức trên.

hành

thảo

luận

nhóm để hoàn thành.

VI. VẬN DỤNG + C2: Đèn sáng mờ hơn

Hoạt

động

6:

Vận + Trả lời câu hỏi của vì dây càng dài thì điện

dụng

trở R càng tăng làm cho

GV.

+ Gọi HS lần lƣợt đọc

dòng điện I qua đèn

các câu hỏi C2, C3, C4 + Ghi chú vào vở bài giảm sau đó tiến hành thảo học để thực hiện.

+ C3: Điện trở:

luận nhóm.

R = U/I = 20 Ω

+ GV chốt lại và cho HS + Trả lời

Chiều dài của cuộn dây

ghi chép nội dung chính

là

vào vở bài học.

l = (20:2 )* 4 = 40 m + C4: a) Ta có I1 = 0,25 + Ghi chú vào vở bài và I2 =I2 / 4 học để thực hiện

46

Điện trở R của đoạn thứ

nhất lớn gấp 4 lần dây thứ hai, do đó l1 = 4 l2 Hoạt động: Củng cố và

b) Ta có tiết diện dây 2

dặn dò

gấp 5 lần tiết diện dây 1

+ Khẳng định lại những

thì điện trở dây 1 gấp 5

nội dung trọng tâm của

lần điện trở dây 2. Vậy

bài dạy bằng cách đặt

R2 = R1/ 5 =1,1 Ω

câu hỏi để HS trả lời.

2.3.4. Công suất điện và điện năng sử dụng I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức + Hiểu ý nghĩa của số Oát và số vôn ghi trên dụng cụ điện. + Viết đƣợc công thức tính công suất điện. + Nêu đƣợc dấu hiệu chứng tỏ rằng dòng điện có năng lƣợng. + Thấy sự chuyển hoá các dạng năng lƣợng + Biết dụng cụ đo điện năng tiêu thụ là công tơ điện và mỗi số điện tƣơng ứng là 1kWh. + Ghi nhớ công thức tính điện năng tiêu thụ A. 2. Kĩ năng + Sử dụng vôn kế và ampe kế xác định công suất điện của mạch. + Vận dụng đƣợc công thức P = U.I. + Vận dụng đƣợc công thức A = P .t = U.I.t 3. Thái độ + Nghiêm túc và trung thực khi xử lý số liệu.

II. CHUẨN BỊ Giáo viên 47

+ 1 công tơ điện. Bảng phụ + Đèn 6V-3W, 1 đèn 6V- 6W, 1 đèn 6V-8W, + 1 nguồn điện 9V , Vôn kế ,1 công tắc, các dây dẫn 1 biến trở và Ampe kế.

Học sinh + Bảng ghi Công suất của dụng cụ điện + Sơ đồ và dụng cụ mạch điện hình 12.2 III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động của GV Hoạt

động

1:

Hoạt động của HS

Nội dung

Xây

CÔNG SUẤT Đ IỆN

dựng tình huống có

VÀ ĐIỆN NĂNG SỬ

vấn đề

+ HS quan sát thí DỤNG

Khi sử dụng các dụng nghiệm của giáo viên và cụ điện nhƣ đèn, bếp, chú ý lắng nghe giáo quạt thì thấy chúng hoạt viên. động mạnh yếu khác nhau. Khi muốn xác định mức độ mạnh yếu khác nhau của dụng cụ này, cần phải dựa vào yếu tố nào?

I. CÔNG SUẤT ĐỊNH MỨC

Hoạt động 2: Tìm hiểu

CỦA

CÁC

DỤNG CỤ ĐIỆN

công suất định mức + Xem hình SGK và trả 1. Số Vôn (V) và số Oat của các dụng cụ điện

lời

(W) trên các dụng cụ

1. Số Vôn (V) và số + Các nhóm tiến hành Oat (W) trên các dụng thảo luận và cử đại diện + C1: Với cùng hiệu cụ

nhóm trả lời câu C1, điện thế, số oát lớn hơn

48

+ Yêu cầu các HS quan C2.

thì đèn sáng mạnh hơn,

sát hình 12.1 và đọc + Cử đại diện đọc mục đèn có số oát nhỏ hơn mục a và b.

ý nghĩa và rút ra ý thì đèn sẽ sáng yếu. nghĩa.

+ C2: Số Oát là đơn vị

2. Ý nghĩa của số Oát

đo của công suất:1W

(W) ghi trên mỗi dụng

=1.J /1.s

cụ điện

2. Ý nghĩa của số oát

+ HS nêu ý nghĩa của + Thảo luận nhóm C3

ghi trên mỗi dụng cụ

công suất sau đó rút ra ý + Đại diện nhóm nhận điện nghĩa chính của công xét trả lời

Cho biết công suất dụng

suất.

cụ đó tiêu thụ khi dụng

+ Yêu cầu các nhóm

cụ

nhận xét

thƣờng.

hoạt

động

bình

+ C3: Bóng đèn có công suất càng lớn sẽ có độ sáng càng mạnh Hoạt động 3: Tìm hiểu công thức tính công

II.

CÔNG

suất điện

TÍNH CÔNG SUẤT

1. Thí nghiệm

1. Thí nghiệm

+ Gọi HS đọc phần thí + Đọc phần TN và thảo + C4: nghiệm và thảo luận luận để trả lời các yêu - P 1: U.I = 5 W nhóm trả lời câu hỏi của cầu từ GV.

- P 2: U.I = 3 W

giáo viên. + Nhóm trả lời C4

+ Nhóm trả lời câu hỏi

2. Công thức tính công C4. suất điện

49

THỨC

+ Dẫn HS vào công

2. Công thức tính công

thức tính công suất điện, + Ghi chép công thức suất điện nêu rõ tên và đơn vị của cẩn thận.

P = U.I

từng đại lƣợng.

P: Công suất (W)

+ Trình bày thêm công

U: Hiệu diện thế (V)

thức tính công suất điện. + HS lắng nghe

I: Cƣờng độ đòng diện (A)

Hoạt động 4: Tìm hiểu

+ C5:

điện năng

P = I2R = U2/R

1. Dòng điện có mang năng lƣợng

III. ĐIỆN NĂNG

+ Gọi 1 HS đọc phần

1. Dòng điện có mang

thong tin về dòng điện + Đọc SGK.

năng lƣợng

mang năng lƣợng.

+ C1: Có mang năng

+ Lắng nghe trả lời .

+ Xem hình SGK và trả

lƣợng vì có khả năng

lời câu hỏi của GV.

thực hiện công, có thể

+ Yêu cầu các HS rút ra

làm thay đổi nhiệt năng

khái niệm về điện năng.

+ HS Rút ra khái niệm của các vật.

2. Sự chuyển hóa điện về điện năng. năng thành các dạng năng lƣợng khác + Yêu cầu thảo luận

2. Sự chuyển hóa điện

nhóm hoàn thành bảng 1 + Các nhóm hoạt động năng thành các dạng SGK .

năng lƣợng khác

nhóm

+ Cho các HS tiến hành

+ C2: HS trả lời

thảo luận nhóm hoàn

+ C3: HS trả lời

thành câu C3 và rút ra

3. Kết luận

50

kết luận.

+ Nghe GV phân tích, Điện năng là năng lƣợng

+ Đánh giá chung câu có thể đặt câu hỏi cho của dòn g điện. trả lời các nhóm.

GV.

H = Ai/Atp

Hoạt động 5: Công của dòng điện

IV. CÔNG CỦA

1. Công của dòng điện

DÕNG ĐIỆN

+ Nêu khái niệm công

1. Công của dòng điện

dòng điện cho các em

Côn g là số đo lƣợng

học sinh nghe và tiến

điện năng mà đoạn mạch

hành phân tích cho các

đó tiêu thụ để chuyển

em.

+ Các nhóm thảo luận hóa thành các dạng năng

+ C4.C5 nhóm thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi và trả lời

lƣợng khác.

+ Các em đƣa ra hƣớng

+ Chốt l nội dung quan giải quyết vấn đề, tranh trọng của bài.

luận với nhau để tìm ra cách giải quyết.

2. Công thức tính công

2. Công thức tính công

của dòng điện

của dòng điện

+ Hỏi HS về cách đo

+ C5: Từ C4 ta có A= P.

công của dòng điện. Sau

t. Mặt khác P = U.I. Do

đó giới thiệu cho HS về + Các em quan sát sau đó A=U.I.t dụng cụ đo điện năng đó đƣa ra cách tính của Công thức A = P.t = trong thực tế.

các em.

U.I.t Trong đó: U: HĐT (V) I: CĐDĐ (A)

51

3. Đo công của dòng

t: Thời gina (s)

điện

A: Công dòng điện (J)

+ Yêu cầu HS quan sát

3. Đo công của dòng

bảng 2 và tìm hiểu cách + Các nhóm tiến hành điện tính của công tơ điện thảo luận nhóm và cử cá Thực tế công dòng điện năng.

nhân lên bảng giải.

đƣợc đo bằng Công tơ điện.

+ Các nhóm tiến hành Lƣu ý : Số đếm của thảo luận nhóm và cử cá công tơ tƣơng ứng với nhân lên bảng giải.

lƣợng điện tăng thêm của số chỉ công tơ 1 số đếm là 1 kWh

Hoạt

động

5:

1KWh =

Vận

dụng

1000w.3600s=36.106 J

+ Yêu cầu các nhóm

V. Vận dụng

thảo luận và hoàn thành + Hoàn thành câu trả lời + C6: Số đếm của công tơ

các câu C6, C7, C8. + Chú ý lắng nghe.

tƣơng

lƣợng

đƣơng

điện

với

năng

là

1kWh + Tổng kết nội dung quan trọng.

+ C7: + Ghi chép.

TT : 220V – 75W; t = 4h; Giải A = 0.075x4=0.3KWh Vậy số đếm là 0, 3 số

Hoạt động: Củng cố

điện

và dặn dò

+ C8: Điện năng mà bếp

52

+ Gọi một vài HS nhắc + Ghi chú thật kĩ nội sử dụng là: A =5.4.106 lại kiến thức quan trọng dung cần chú ý.

J.

về công suất điện.

Công suất của bếp điện

+ Yêu cầu HS về nhà

là: P = 750W

học bài và chuẩn bị tốt

I = P/ U= 3,41 A

bài tiếp theo.

Tích hợp mở rộng kiến thức: Lấy tình hình thực tế hiện nay nƣớc ta đang thiếu điện trong sinh hoạt và nói về những nguyên tắc hoạt động của những nhà máy nhiệt điện để giáo dục ý thức bảo vệ môi trƣờng và tiết kiệm năng lƣợng.

2.3.5. Thực hành: Sử dụng đồng hồ đo điện I.MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Chỉ ra đƣợc cách sử dụng đồng hồ đo điện, các thang đo.

2. Kĩ năng: - Đảm bảo đƣợc an toàn về điện khi sử dụng.

- Hiểu và sử dụng đƣợc công tơ điện.

- Biết cách đọc và giải thích những kí hiệu ghi trên mặt đồng hồ đo điện, chức năng, các bộ phận hồ đo điện và công tơ điện.

3. Thái độ: - Ham học hỏi, hứng thú, làm việc khoa học, cẩn thận, an toàn.

53

- Hợp tác khi làm nhiệm vụ nhóm II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Chuẩn bị: Ampe kế Vôn kế, Oát kế, Ôm kế, đồng hồ vạn năng công tơ điện.

- Bóng đèn 220V-110W, Công tơ điện.

2. Học sinh: - Bút dạ bảng, bảng HĐ nhóm.

- Tua nơ vít, kìm điện, bút thử điện III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Hoạt động 1: Giới - kiểm tra, vật liệu THỰC HÀNH: SỬ DỤNG thiệu dụng cụ, vật nhóm, các dụng cụ hỗ ĐỒNG HỒ ĐIỆN trợ liệu và thiết bị I. Dụng cụ vật liệu thiết bị - Dụng cụ: bút thử điện, tua nơ vit, kìm điện -Vật liệu: bảng điện, các Hoạt động 2: Tì m loại đồng hồ đo, vôn kế, ampe kế. hiểu nội dung, yêu cầu của tiết thực II. Thực hành: hành - Tuyệt đổi bảo đảm an toàn điện cho - HĐ theo nhóm ngƣời và cho thiết bị Nhóm trƣởng chịu - GV chia nhóm HS trách nhiệm về số - GV giao nhiệm vụ lƣợng thiết bị và an toàn.

Hoạt động 3: Tìm hiểu và sử dụng đồng + Đọc hiểu các ký kiệu hồ đo điện - Các nhóm lấy đồng -Nhận thiết bị trên đồng hồ hồ + Lựa chọn đại lƣợng phù - Lƣu ý đọc số liệu hợp

54

chính xác. + Tùy chỉnh các chức năng + Cần xác định đúng cần thiết các đại lƣợng sẽ đo.

- Nhận xét . kết luận + Xác định thang đo cần thiết + Hiệu chỉnh kim chỉ thị số 0 của đồng hồ ôm kế - Làm việc nhóm + Tiến hành đo - Đo các thông số của * Đo điện năng tiêu mạch thụ Công tơ điện - Thông số ghi trên đồng hồ là đại lƣợng - Giải thích ký hiệu nào?

- Mạch điện gồm thiết - Nghiên cứu sơ đồ bị gì?

- Thảo luận - Công tơ điện cần đấu nguồn nhƣ thế nào? + Bƣớc 1. Ghi số chỉ công tơ + Bƣớc 2. Xem cách thức vận hành công tơ +/ Bƣớc 3. Tính điện năng tiêu thụ sau 15 phút Hoạt động 4: Tìm - HS trả lời theo các tòi, mở rộng - Những chú ý khi sử dàn ý dụng để đồng hồ đo điện bền?

Hoạt động: Củng cố và dặn dò

55

+ Nhận xét thái độ và tác phong của các + Nghe lời nhận xẻt. nhóm. + Tuyên dƣơng nhắc nhở các nhóm làm tốt và chƣa tốt.

VI. Các biểu mẫu BẢNG BÁO CÁO THỰC HÀNH CÁ NHÂN Họ và tên:

Tên đồng hồ

Kí hiệu

Các kí hiệu ghi trên mặt đồng hồ

Lớp: Cấu tạo bên Chức Đại ngoài năng lƣợng đo (các bộ Cách đo của và thang phận, đồng hồ o các núm điều khiển)

Công tơ

Vôn kế

Ampe kế

Đồng hồ vạn năng

56

BÁO CÁO THỰC HÀNH NHÓM Lớp:

Nhóm:

Tên thành viên trong nhóm: 1. Trả lời câu hỏi a) Sử dụng dụng cụ gì đo hiệu điện thế ? Cần phải mắc dụng cụ vào mạch cần đo nhƣ thế nào? …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. b) Sử dụng dụng cụ gì đo cƣờng độ dòng điện? Cần phải mắc dụng cụ vào mạch cần đo nhƣ thế nào? …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. c) Công suất P của một dụng cụ điện hay một đoạn mạch liên hệ nhƣ thế nào với hiệu điện thế U và cƣờng độ dòng điện I? Viết biểu thức tính điện năng tiêu thụ A của đoạn mạch. …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………….

2. Kết quả thực hà nh đo điện nă ng tiêu thụ STT

Chỉ số công tơ Chỉ số công tơ trƣớc khi đo

sau khi đo

1 2 3 4

57

Số vòng

Điện năng

quay

tiêu thụ

2.3.6. Thực hành lắp mạch điện bảng điện * Nội dung: Thực hành lắp mạch điện bảng điện (Tiết 1) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Vẽ đƣợc sơ đồ lắp đặt mạch điện bảng điện.

- Lập đƣợc quy trình lắp đặt mạch điện bảng điện.

2. Kĩ năng: - Vẽ đƣợc sơ đồ lắp đặt mạch điện bảng điện đúng quy trình và yêu cầu kĩ thuật.

- Năng lực thực hành lắp đặt mạng điện, đồ dùng điện trong nhà ở mức độ đơn giản (cấp THCS).

3. Thái độ: - Trung thực trong thực hành, nghiêm túc trong công việc.

II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Bảng nhóm, bút dạ, sơ đồ mạch điện minh họa 2. Học sinh: + Nhóm 1: Tìm hiểu chức năng bảng điện + Nhóm 2: Tìm hiểu sơ đồ nguyên lý mạch điện, bảng điện. + Nhóm 3: Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện, bảng điện. + Nhóm 4: Tìm hiểu quy trình lắp đặt mạch điện.

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

Hoạt động 1: Tìm hiểu

THỰC

HÀNH:

chức năng của bảng

MẠCH

ĐIỆN

điện.

ĐIỆN

GV yêu cầu nhóm 1 - Đại diện trả lời.

I. Chức năng của bảng

trình bày báo cáo nhiệm - Các nhóm nghe, điện.

58

LẮP BẢNG

vụ chuẩn bị

nhận xét, bổ sung

1. Bảng điện chính:

- Hãy mô tả cấu tạo - HS trả lời

- Cung cấp điện, cầu chì

bảng điện chính của

và aptomat tổng

mạng điện lớp học.

2. Bảng điện nhánh:

- Hãy mô tả cấu tạo

Lắp các thiết bị, đồ dùng

bảng điện nhà mình.

điện

Hoạt động 2: Tìm hiểu

II. Vẽ sơ

sơ đồ nguyên lý mạch

mạch điện bảng điện.

điện bảng điện gồm: 1

1. Sơ đồ nguyên lý

đồ lắp đặt

công tắc điều khiển 1 bóng đèn, 1 ổ cắm điện, 2 cầu chì.

Yêu cầu nhóm 2 trình bày báo cáo tìm hiểu sơ đồ nguyên lý mạch điện,

2. Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch

bảng điện này.

điện:

- Trong mạch điện, cầu chì và công tắc đƣợc - Nhóm nhận xét mắc thế nào?

 Các bước: B1. Vẽ đƣờng dây nguồn.

B2. Xác định vị trí để bảng

=> Cần xác định một số

điện, các thiết bị.

yếu tố nào trƣớc khi vẽ

B3. Xác định vị trí các

sơ đồ?

TBĐ trên bảng điện.

Yêu cầu trình bày nhiệm

B4. Vẽ đƣờng điện theo sơ

vụ tìm hiểu vẽ sơ đồ lắp

đồ nguyên lý.

đặt mạch điện.

Lưu ý: HS vẽ dây nguồn cần chỉ rõ dây nóng và dây trung tính.

59

* Nội dung: Thực hành lắp mạch điện bảng điện (Tiết 2) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Vẽ đƣợc sơ đồ lắp đặt mạch điện bảng điện.

- Nhận biết đƣợc quy trình lắp đặt mạch điện bảng điện.

- Lập đƣợc quy trình lắp đặt mạch điện bảng điện.

2. Kĩ năng: - Vẽ đƣợc sơ đồ lắp đặt mạch điện bảng điện gồm: 1 ổ điện, 1 công tắc điều khiển 1 bóng đèn, 2 cầu chì, đúng quy trình và yêu cầu kĩ thuật.

- Năng lực thực hành lắp đặt mạng điện, đồ dùng điện trong nhà ở mức độ đơn giản (cấp THCS).

3. Thái độ: - Trung thực trong thực hành, ý thức học tập nghiêm túc.

II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Bảng nhóm, bút dạ, sơ đồ mạch điện minh họa.

- Bảng điện mẫu, nguồn điện xoay chiều 220V. 2. Học sinh: - Bút thử điện, thƣớc kẻ, tua nơ vít, kìm kẹp, kìm tuốt dây, dao nhỏ, mũi dùi, , bút chì.

- Công tắc. bảng điện, dây dẫn điện, ổ cắm điện cầu chì , giấy ráp, băng dính điện, bóng đèn, đui đèn.

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung

Hoạt động 1: Vẽ sơ đồ

THỰC

HÀNH:

lắp đặt mạch điện bảng

MẠCH

ĐIỆN

điện gồm: 1 ổ cắm điện

ĐIỆN

60

LẮP BẢNG

, 1 công tắc điều khiển 1 đèn 2 cầu chì.

Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch

Vẽ sơ đồ:

điện gồm: 1 ổ cắm điện ,

- GV kiểm tra một số bài

1 công tắc điều khiển 1

của HS về vẽ sơ đồ - HS trình chiếu

đèn 2 cầu chì

mạch điện.

- Chú ý gì khi vẽ dây - HS nhận xét, nguồn? Vì sao?

Hoạt động 2: Vẽ sơ đồ

Vẽ sơ đồ mạch điện Bảng

lắp đặt mạch điện bảng

điện gồm: 2 công tắc điều

điện gồm: 2 công tắc điều khiển 2 đèn, 2 cầu HS đọc yêu cầu của chì.

GV.

khiển 2 đèn, 2 cầu chì.

Sơ đồ Nguyên lý

- GV ra đề bài Vẽ sơ đồ Tìm hiểu nguyên lý mạch điện gồm có 2 cầu làm chì, 2 công tắc điều Trao đổi trong nhóm. khiển 2 bóng đèn riêng Tiến hành vẽ. biệt.

Đại diện nhóm lên

- Mạch điện cần vẽ có treo hình vẽ trên Sơ đồ lắp đặt dụng cụ điện nào?

bảng.

- Nêu nguyên lý hoạt Vẽ hình đúng vào động của mạch?

trong vở.

- HD học sinh vẽ.

- Yêu cầu HS vẽ.

3. Quy trình lắp đặt

- Sửa lại hình sai.

mạch điện bảng điện: Vạch dấu

61

Hoạt động 3: Tìm hiểu

-- Khoan lỗ BĐ

quy trình lắp đặt mạch HS trình bày

--- Nối dây TBĐ của BĐ

điện bảng điện.

-- Lắp TBĐ vào BD

- HS nêu quy trình lắp

-- Kiểm tra.

đặt Hoạt động 4: Lắp đặt

Các bƣớc thực hiện:

mạch điện bảng điện.



- Để vẽ sơ đồ cần qua

Bước 1:

- Vạch dấu.

những bƣớc nào?



- Để vạch dấu, ngƣời ta

Bước 2:

- Khoan lổ bảng điện:

sử dụng gì?



Bước 3:

- Đƣờng kính của mũi HS: Trả lời

- Nối dây TBĐ của bảng

khoan thế nào so với Bút chì, phấn, mũi

điện.

đƣờng kính của đinh vít? vạch…



- Đƣờng kính của mũi

- Lắp TBĐ vào bảng điện.

khoan nhƣ thế nào so Đƣờng kính của mũi với đƣờng kính của dây khoan nhỏ hơn dẫn?

đƣờng kính của đinh

- Nối dây thiết bị điện vít. dùng kiểu mối nối nào?

Đƣờng kính của mũi khoan lớn hơn đƣờng

Hoạt động: Củng cố và kính của dây dẫn?

Dùng kiểu mối nối

dặn dò + Nhận

xét nhắc nhở với phụ kiện.

các nhóm làm chƣa tốt.

Bước 4:

+ Chú ý lắng nghe

62



Bước 5:

Kiểm tra.

VI. Các biểu mẫu BẢNG DỰ TRÙ THIẾT BỊ, VẬT LIỆU VÀ LỰA CHỌN DỤNG CỤ Nhóm: ……

TT

Lớp:…….

Các đồ dùng cần thiết

Số lƣợng

63

Yêu cầu kĩ thuật

64

2.3.7. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo: Chế tạo Pin I. Mục tiêu: - Học sinh tự làm đƣợc mô hình Pin điện hóa đơn giản. Qua đây hiểu đƣợc cấu tạo cơ bản và nguyên lý hoạt động của Pin. - Đề xuất đƣợc các phƣơng án chế tạo, làm thí nghiệm để chứng minh độ tin cậy, phải đảm bảo các yếu tố an toàn điện.

II. Thời gian: - Hai tuần theo tổ chức giao nhiệm vụ thực hiện chủ đề “Chế tạo Pin”, cụ thể nhƣ sau: 1. Chia nhóm: - Hai bàn học sinh sẽ là một nhóm để hoạt động 2. Quy định về thời gian: Tuần 1: + Tìm hiểu cấu tạo, nguyên lý vào phiếu thu thập thông tin. + Tiến hành thí nghiệm và bắt đầu quá trình chế tạo sản phẩm.

Tuần 2: Hoàn thành các nội dung cần báo cáo III. Thiết bị - Vật tƣ: Yêu cầu chuẩn bị: - Tài liệu giới thiệu về pin điện hóa: Từ nguồn Internet và SGK. - Giáo viên cung đồng hồ đo điện đa năng.

- Đèn LED có điện áp thấp, các đoạn dây dẫn điện.

IV. Cách thức tổ chức hoạt động cho học sinh: Sau khi chia nhóm và yêu cầu các nhóm chuẩn bị vật tƣ, thiết bị cần thiết cho hoạt động thì giáo viên cần có những định hƣớng để HS không quá khúc mắc trong quá trình thực hiện cũng nhƣ hoàn thành báo cáo: - Hoạt động nhóm để thống nhất về việc phân công nhiệm vụ cho từng thành viên thu thập những thông tin liên quan nhƣ: dòng điện; nguồn điện; pin điện hóa trong SGK và tài liệu khoa học về pin điện hóa và sử dụng đồng hồ đo đa năng.

65

- Cả nhóm thống nhất các ý tƣởng bằng hình vẽ.

- Chế tạo sản phẩm của nhóm mình và đo đạc các số liệu cần thiết.

- Thống nhất về hình thức báo cáo, phiếu học tập, tập san, bài diễn thuyết…

- Phiếu đánh giá chất lƣợng hoạt động nhóm và cá nhân.

V. Dự kiến phƣơng pháp tổ chức: - Ngay sau khi học xong nội dung: Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện và Sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài, vật liệu, tiết diện làm dây dẫn thì yêu cầu mỗi HS về nhà tự nghiên cứu tài liệu và chuẩn bị những vật tƣ, thiết bị cần thiết để tiết học tới đƣợc hƣớng dẫn cụ thể.

- Với số lƣợng HS mỗi lớp nhƣ hiện nay, chia lớp thành các nhóm nhỏ từ 5-6 học sinh - Sau khi các sản phẩm đƣợc hoàn thành sẽ tổ chức cho các lớp báo cáo.

VI. Các biểu mẫu PHIẾU THU THẬP THÔNG TIN Từ khóa

Nội dung liên quan tới từ khóa

Vai trò của Pin Các bộ phận chính của Pin Thông số kĩ thuật cơ bản Cách đo thông số Pin Nguyên lý hoạt động của Pin

66

PHIẾU HỌC TẬP CÁ NHÂN Nhóm:

Lớp

Tên thành viên: Dựa trên các thông tin về Pin đã biết, hãy vẽ các thiết kế cho việc chế tạo Pin từ kim loại thông thường với chất điện li lựa chọn. Ghi rõ dự kiến về chất liệu các bộ phận. …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

67

PHIẾU HỌC TẬP NHÓM Nhóm:

Lớp

Tên thành viên: Thời gian bắt đầu:

Thời gian kết thúc:

Thảo luận nhóm để chọn phương án chế tạo Pin, vẽ phác họa các Pin dự kiến và ghi rõ vật liệu đã chế tạo.

Tiêu chí lựa chọn: - Vật liệu phải phổ biến, dễ kiếm, dễ chế tạo, rẻ tiền.

- Hình thức gọn gàng chắc chắn.

- Được chế tạo, gia công từ các dụng cụ đơn giản. …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………

PHIẾU HỌC TẬP NHÓM Nhóm:

Lớp

Tên thành viên: - Dựa trên các Pin đã chế tạo, hãy dự đoán xem điện áp giữa hai cực phụ thuộc vào các yếu tố nào của Pin? - Hãy lên kế hoạch thực hiện các thí nghiệm kiểm chứng các dự đoán đó. …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

68

PHIẾU ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN Tên nhóm:…………………………………Lớp………….. Điểm STT

5

1

2

3

4

5

6

7

8

Nhận xét –

Tiêu chí

Xác định đƣợc các nhiệm vụ cần triển khai Phân công đƣợc nhiệm vụ chi tiết cho các thành viên trong nhóm Cá nhân và nhóm hoàn thành đƣợc nhiệm vụ đƣợc phân công Hoàn thành đƣợc sản phẩm Hồ sơ, minh chứng rõ ràng trong quá trình hoạt động

Trình bày báo cáo rõ ràng, rành mạch, đầy đủ thông tin Trả lời tốt các câu hỏi từ các bạn và GV Tiêu chí khác ……………………

69

10

15

Đánh giá

Kết luận chƣơng 2 Trong chƣơng 2 này, dựa trên cơ sở lý luận nêu ở chƣơng 1, tôi đã xây dựng nên quy trình tổ chức dạy học gắn với định hƣớng nghề Điện dân dụng nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Dựa theo chuẩn kiến thức chƣơng trình môn Vật lí THCS của Bộ GD ĐT cụ thể là nội dung chƣơng trình Vật lí 9 làm cơ sở, tôi đã thiết kế nên tiến trình dạy học gắn với định hƣớng nghề Điện dân dụng trong phần “Điện học” - Vật lí 9 và xây dựng hệ thống các bài thực hành mạch điện thực tế liên quan đến nghề Điện dân dụng phù hợp với mức độ kiến thức bậc THCS. Làm rõ mối quan hệ mật thiết giữa Vật lí với thực tiễn: Vật lí phục vụ con ngƣời trong hoạt động sinh hoạt sản xuất, là công cụ đắc lực giúp con ngƣời giải quyết các vấn đề khó khăn trong kỹ thuật và lao động xã hội nhằm củng cố định hƣớng về sự lựa chọn ngành nghề Điện dân dụng trong tƣơng lai cho học sinh bậc THCS.

70