Thiết kế và vận dụng một số bài giảng chương Cacbon - Silic theo hướng tăng cường liên hệ thực tế

BÁO CÁO NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN

vectorstock.com/28062440

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

Sáng kiến Thiết kế và vận dụng một số bài giảng chương Cacbon - Silic theo hướng tăng cường liên hệ thực tế môn Hóa học ở khối lớp 11 THPT (theo chương trình chuẩn) WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

MỤC LỤC Trang MỤC LỤC

1

DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT

2

1. Lời giới thiệu

3

2. Tên sáng kiến

4

3. Tác giả sáng kiến

4

4. Chủ đầu tư tạo ra sang kiến

4

5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến

4

6. Ngày sáng kiến được áp dụng thử

4

7. Mô tả bản chất của sáng kiến

4

7.1.CƠ SỞ LÝ LUẬN

4

7.2.NỘI DUNG ĐỀ TÀI

8

BÀI 15. CACBON

9

BÀI 16. HỢP CHẤT CỦA CACBON

26

BÀI 17. SILIC VÀ HỢP CHẤT CỦA SILIC

39

7.3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

53

8. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến

57

9. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng 57 sáng kiến theo ý kiến của tác giả 10. Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp 58 dụng sáng kiến lần đầu TÀI LIỆU THAM KHẢO

59

XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ

60

1

DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT GV: Giáo viên HS: Học sinh PPDH: Phương pháp dạy học VD: ví dụ TN: thí nghiệm PTPƯ: Phương trình phản ứng ND: Nội dung TCVL: Tính chất vật lí TCHH: Tính chất hóa học.

PTN: Phòng thí nghiệm CN: Công nghiệp SBT: Sách bài tập SGK: Sách giáo khoa

2

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lời giớithiệu Mục tiêu của đổi mới phương pháp dạy học là nhằm góp phần thực hiện mục tiêu đổi mới nền giáo dục nước nhà. Muốn đổi mới giáo dục thì phải đổi mới cách dạy và cách học.Do đó, giáo viên cần tìm ra phương pháp dạy học gây được hứng thú học tập bộ môn giúp các em chủ động lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, không gượng ép là điều cần quan tâm.

Khi HS có hứng thú, niềm say mê vớimôn học sẽ giúp học sinh phát huy được năng lực tư duy, khả năng tự học và óc sáng tạo. Để từ đó nâng cao chất lượng bộ môn nói riêng và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung là vấn đề hết sức quan trọng trong quá trình dạy học của giáo viên. Chính vì vậy, tôi nghĩ đổi mới phương pháp dạy học phải thể hiện được ba tính chất cơ bản sau: Một là: Phát huy tính tích cực, năng lực tư duy, óc sáng tạo, khả năng tự học và sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.

Hai là:Giảng dạy và học tập phải gắn liền với cuộc sống,sản xuất, học đi đôi với hành.

Ba là:Rèn luyện được kĩ năng sống cho học sinh.

Kinh nghiệm một số năm giảng dạy môn Hóa học tôi nhận thấy rằng: Học sinh thấy hứng thú và dễ ghi nhớ bài hơn nếu trong quá trình dạy và học giáo viên luôn có định hướng liên hệ thực tế giữa các kiến thức sách giáo khoa với thực tiễn đời sống hàng ngày. Rất nhiều kiến thức Hóa học có thể liên hệ được với các hiện tượng tự nhiên xung quanh chúng ta.

Do đó, tôi thấy để có chất lượng giáo dục bộ môn Hóa học cao, người giáo viên ngoài phát huy tốt các phương pháp dạy học tích cực cần khai thác thêm các kiến thức Hóa học thực tiễn trong đời sống đưa vào bài giảng bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, tạo niềm tin, niềm vui, hứng thú trong học tập bộ môn.

Vì thế, tôi đã nghiên cứu, tiến hành thực nghiệm và báo cáo đề tài:“Thiết kế và vận dụng một số bài giảng chương cacbon - Silic theo hướng tăng cường liên hệ thực tế”theo chương trình chuẩn.

3

2. Tên sáng kiến: Thiết kế và vận dụng một số bài giảng chương cacbon - Silic theo hướng tăng cường liên hệ thực tế.

3. Tác giả sáng kiến - Họ và tên: ……………….

4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: ……………..

5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến - Sáng kiến có thể được áp dụng trong quá trình giảng dạy môn Hóa học ở khối lớp 11 THPT. - Vấn đề sáng kiến giải quyết: + Xây dựng, sưu tầm và hệ thống hoámột số hiện tượng hóa học thực tiễn cho các bài giảng trong chương cacbon – Silic, thuộc chương trình Hóa Học lớp 11. + Thiết kế một số bài giảng chương cacbon - Silic -lớp 11theo hướng tăng cường những liên hệ thực tế đó. + Tiến hành thực nghiệm sư phạm để đánh giá tác động của đề tài.

6. Ngày sáng kiến được áp dụng thử: Từ 20/10/2019 – 15/12/2019 7. Mô tả bản chất của sáng kiến: 7.1.CƠ SỞ LÝ LUẬN 7.1.1.CƠ SỞ KHOA HỌC a) Hóa học với thực tiễn cuộc sống *Tác động của hóa học đến đời sống con người Hóa học là một môn khoa học có rất nhiều ứng dụng thực tiễn: - Trong tự nhiên, nhờ có Hóa học mà chúng ta có thể khám phá thiên nhiên, nắm được tính chất, quy luật của thiên nhiên và con người ngày càng thành công trong ngành khoa học khám phá vũ trụ, trái đất,…

- Trong đời sống, sản xuất: Hóa học được ứng dụng trong việc nghiên cứu thành phần, tác dụng, chế biến, bảo quản lương thực, thực phẩm, các quy trình sản xuất (sản xuất, chế biến các nguồn nguyên liệu thô thành các nguyên liệu có thể sử dụng trong đời sống sản xuất, chế biến các loại nông sản, chế tạo ra các đồ dùng, vật dụng hằng ngày). *Tác dụng của các kiến thức thực tế về Hóa học

4

- Giúp học sinh nắm được cơ sở Hóa học, nắm vững và củng cố kiến thức cơ bản về Hóa học.

- Các kiến thức hóa học thực tế làm cho học sinh hiểu được vai trò to lớn của hóa học trong đời sống: kinh tế, quốc phòng, sinh hoạt,… thúc đẩy sự ham học hỏi của học sinh.

- Giúp học sinh hiểu được bản chất của sự vật, hiện tượng trong đời sống hằng ngày một cách đúng đắn. Các em sẽ nhận thức được những gì có ích, những gì có hại để điều chỉnh hành vi của mình. * Tác dụng của việc liên hệ thực tế trong giảng dạy - Với người thầy: + Phát huy khả năng sáng tạo trong việc truyền tải kiến thức của người thầy. Khi mở rộng kiến thức hóa học thực tế trong bài giảng sẽ nâng cao hiệu quả giảng dạy. + Mở rộng kiến thức hóa học thực tế giúp rèn luyện một số kỹ năng dạy học: diễn đạt, sử dụng phương tiện dạy học, tiến hành thí nghiệm, phân bố thời gian, giao tiếp, kết hợp các phương pháp và kĩ thuật dạy học. + Tạo ra giờ học lý thú bổ ích. Khi mở rộng kiến thức Hóa học thực tế sẽ có rất nhiều câu hỏi đặt ra kích thích học sinh tư duy trả lời, bầu không khí của lớp sẽ trở nên sôi nổi, mạnh dạn hơn để tham gia vào bài học. + Gần gũi với học sinh. Khi giáo viên lồng ghép các vấn đề thực tiễn vào bài nhằm tăng hứng thú học tập cho học sinh, giáo viên sẽ có nhiều cơ hội giao tiếp với học sinh. Nhờ đó mà sẽ tạo được ấn tượng tốt với học sinh.

- Với học sinh: + Các em trở nên yêu thích môn Hóa học. Khi học sinh được hiểu thấu đáo các vấn đề Hóa học, được tham gia vào các hoạt động thực tế… Các em sẽ có hứng thú với môn học vì các em đã nắm được tầm quan trọng của môn học, từ đó nâng cao thành tích học tập. + Nắm được các kiến thức cơ bản củaHóa học. Các kiến thức Hóa học thực tế lấy nền tảng là các kiến thức Hóa học mà học sinh đã học ở nhà trường, tác dụng của các kiến thức này là giải thích các bản chất của sự vật, hiện tượng do đó các em sẽ có nhiều cơ hội tiếp xúc các kiến thức Hóa học, các em sẽ nắm rõ các kiến thức hơn. + Hình thành kỹ năng tư duy, sử dụng sách… Các kiến thức mới luôn thúc đẩy học sinh tìm tòi phát hiện kiến thức trong sách báo.

5

+ Phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập. b)Yêu cầu đối với giáo viên Giáo viên phải đào sâu nghiên cứu để có kiến thức, kĩ năng: sâu, rộng, cập nhật, để bài dạycó thể cung cấp cho học sinh lượng kiến thức: ĐỦ, ĐÚNG, MỚI, THIẾT THỰC. Từ đó góp phần hình thành các phẩm chất và năng lực cần thiết cho học sinh trước khi tham gia vào thị trường lao động.

7.1.2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC Ở TRƯỜNG THPT LÊ XOAY a) Thuận lợi - 100% giáo viên đã đạt chuẩn.

- Trong quá trình giảng dạy môn hóa, giáo viên đều cố gắng thay đổi phương pháp giảng dạy của mình theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh thông qua các phương pháp như: phương pháp trực quan, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp, phương pháp liên hệ thực tế trong bài giảng….

- Giáo viên đã có sử dụng các đồ dùng và phương tiện dạy học như thí nghiệm, mô hình, tranh …. và từng bước ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hóa học.

- Học sinh có chú ý nghe giảng, tập trung quan sát thí nghiệm, giải thích một số hiện tượng trong cuộc sống và suy nghĩ trả lời các câu hỏi do giáo viên đặt ra.

- Học sinh tích cực thảo luận nhóm và đã đem lại hiệu quả trong quá trình lĩnh hội kiến thức. b) Khó khăn Hiện nay ở trường, một số học sinh chưa biết tác dụng của môn Hóa học, do việc giảng dạy ở trường còn mắc phải một số hạn chế: - Còn thiên về dạy lý thuyết và các dạng bài tập để đi thi, kiến thức thực tế chưa nhiều.

- Chưa cung cấp nhiều cho học sinh các kiến thức Hóa học có ứng dụng nhiều trong thực tiễn. Chưa có nhiều tình huống thực tiễn liên quan đến bộ môn để học sinh tò mò và suy ngẫm, tự tìm tòi.

Do đó, để khắc phục các hạn chế trên và để tạo hứng thú, phát triển tư duy và các năng lực cho học sinh trong giải quyết các tình huống thực tiễn, thì việc liên hệthực tế trong quá trình dạy học môn Hóa học là rất cần thiết.

7.1. 3. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI

6

Trong quá trình dạy học, dựa vào sự hướng dẫn của giáo viên học sinh thực hiện các hoạt động chủ yếu theo một quy trình sau: Thu thập thông tin: thông qua việc tự làm thínghiệm hoặc quan sát thí nghiệm do giáo viên biểu diễn, quan sát hiện tượng tự nhiên, đọc tài liệu, xem tranh ảnh, ôn lại những kiến thức đã học, học sinh sẽ thu được những thông tin cần thiết vềcác hiện tượng hóa học cần học.

Xử lí thông tin: thông qua một hệ thống câu hỏi, giáo viên hướng dẫn học sinh căn cứvào thông tin đãthu thập để rút ra những kết luận cần thiết.

Vận dụng: Dựa vào kết luận đã rút ra từ bài học, học sinh vận dụng vào thực tiễn để hiểu sâu bài hơn.

Tuy nhiên tùy thuộc vào từng bài giảng cụ thể giáo viên có thể lồng ghép giải thích các hiện tượng trong thực tế vào bài dạy của mình cho phùhợp như: * Lồng ghép vào tình huống xuất phát: Cách nêu vấn đề này có thể tạo cho học sinh bất ngờ, có thể là một câu hỏi rất khôi hài hay một vấn đề rất bình thường mà hàng ngày học sinh vẫn gặp nhưng lại tạo sự chú ý quan tâm của học sinh trong quá trình học tập. * Lồng ghép ở hoạt động hình thành kiến thức, hoạt động luyện tập ở lớp:Cách nêu vấn đề này có thể sẽ mang tính cập nhật, làm cho học sinh hiểu và thấy được ý nghĩa thực tiễn bài học.

Giáo viên có thể giải thích để giải tỏa tính tò mò của học sinh. * Lồng ghép ở hoạt động tìm tòi, mở rộng, hướng dẫn về nhà: + Cách nêu vấn đề này có thể tạo cho học sinh căn cứ vào những kiến thức đã học tìm cách giải thích hiện tượng ở nhà hay những lúc bắt gặp hiện tượng đó, học sinh sẽ suy nghĩ, ấp ủ câu hỏi vì sao lại có hiện tượng đó? + Tiến hành tự làm thí nghiệm qua các hiện tượng thực tiễn xung quanh đời sống hằng ngày… sau khi đã học bài giảng. Cách nêu vấn đề này có thể làm cho học sinh căn cứ vào những kiến thức đã học tìm cách giải thích hay tự tái tạo lại kiến thức qua các thí nghiệm.

Giúp học sinh phát huy khả năng ứng dụng hóa học vào đời sống thực tiễn.

7

7.2. NỘI DUNG ĐỀ TÀI Để áp dụng đề tài vào trong giảng dạy tôi đã thực hiện một số hoạt động sau: - Điều tra về mức độ, thái độ của học sinh về nội dung của đề tài: điều kiện học tập của học sinh. Cho học sinh mượn tài liệu để photo và hướng dẫn học sinh tìm hiểu.

- Xác định mục tiêu, chọn lọc các trường hợp có thể liên hệ thực tế, xây dựng nguyên tắc áp dụng cho mỗi trường hợp, lựa chọn các câu hỏi cần thiết liên quan đến từng nội dung bài và dự đoán các tình huống có thể xảy ra khi thực hiện.

- Sưu tầm tài liệu và trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp. Trong quá trình thực hiện tôi đã lựa chọn nhữngnội dung, hiện tượng trong thực tế có liên quan đến các bài học trongchương cacbon – silic-lớp 11, xây dựng giáo án, áp dụng chúng vào cụ thể một số bài học trong chương - theo chương chình chuẩn. Sau đây là một số giáo án tôi đã xây dựng và tiến hành thực nghiệm trong đề tài.

8

Bài 15.CACBON(1 tiết) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS trình bày được: - Cấu hình electron nguyên tử, xác định được vị trí của cacbon trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học.

- So sánh được các dạng thù hình của cacbon về tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, độ cứng, độ dẫn điện), ứng dụng.

- cacbon có số oxi hóa thường gặp là: -4, 0, +2, +4 nên cacbon vừa có tính oxi hóa – vừa có tính khử.

- Tính chất hóa học cơ bản của cacbon là tính khử.

2. Kĩ năng: Học sinh viết được các PTPƯ minh hoạ tính chất hoá học của cacbon. * TRỌNG TÂM: - Một số dạng thù hình của cacbon có tính chất vật lí khác nhau do cấu trúc tinh thể và khả năng liên lết khác nhau.

- Tính chất hóa học cơ bản của cacbon: vừa có tính oxi hóa (oxi hóa hiđro và kim loại) vừa có tính khử ( khử oxi, hợp chất có tính oxi hóa).

3. Thái độ, tình cảm: - Xây dựng thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch.

- Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của học sinh.

- Có ý thức sử dụng các dạng thù hình của cacbon trong cuộc sống hợp lí, hiệu quả.

4. Định hướng các năng lực cần hình thành và phát triển -Nănglực hợp tác(trong hoạt động nhóm).

-Năng lực sử dụng ngôn ngữ: diễn đạt, trình bày ý kiến, nhận định của bản thân.

-Năng lực tự học.

- Năng lực thực hành hóa học.

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học.

- Năng lực vận dụng kiến thức Hóa học vào cuộc sống.

9

II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Phiếu học tập, các hình ảnh, video, hệ thống câu hỏi, kế hoạch giảng dạy (giáo án, bài giảng powerpoint).

- Dụng cụ, hoá chất: Than gỗ, bình khí oxi, đèn cồn, kẹp gỗ...

2. Học sinh: - Ôn lại kiến thức về các dạng thù hình của cacbon đã học ở cấp 2.

- Chuẩn bị mẫu vật liên quan đến cacbon …, bài mới theo SGK. III. THIẾT KẾ, TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1. Giới thiệu chung - Tình huống xuất phát: GV trình chiếu một số hình ảnh về kim cương, than chì, than gỗ…để từ đó liên hệ vào bài, tạo hứng thú học tập cho HS. - Hoạt động hình thành kiến thức: PPDH chủ yếu làPPDH hợp tác theo nhóm.

- Hoạt động luyện tập: gồm một số câu hỏi vàbài tập trắc nghiệm nhằm củng cố, khắc sâu kiến thức trọng tâm trong bài.

- Hoạt động vận dụng, tìm tòi: HS tìm hiểu tại nhà để trả lời một số câu hỏi về cacbon có liên quan đến thực tiễn đời sống.

2. Tổ chức các hoạt động học cho HS Hoạt động 1: Tình huống xuất phát a. Mục đích hoạt động: - Tạo hứng thú tìm hiểu kiến thức mới của HS. - Thông qua việc giới thiệu một số mẫu vật, hình ảnhliên quan đến cacbon :kim cương, than chì, than gỗ, than muội …để vào bài tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu kiến thức mới của HS b. Nội dung hoạt động - HS xem các mẫu vật, hình ảnh mà liên quan đến cacbon GV và HS đã mang tới.

- GV dẫn dắt mục tiêu bài học.

10

c. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm

- Tiếp nhận vấn đề.

*Dự kiến sản phẩm của

vụ

- HS làm việc cá nhân quan HS:

- GV tổ chức cho HS quan

sát các mẫu vật video do GV - Các hình ảnh đó liên quan

sát:

trình chiếu để trả lời câu hỏi.

đến nguyên tố cacbon

+Hình ảnh tinh thể kim cương và ứng dụng… +Một số hình ảnh, mẫu vật về than chì, than muội…

- GV đặt vấn đề bằng câu hỏi:

- HS các nhóm thảo luận, đưa

Các hình ảnh trên gợi cho

ra những thắc mắc (nếu có)

- HS có thể điền 1 số thông

em liên tưởng đến nguyên

và nhu cầu tìm hiểu những

tin ở cột K, W: về các dạng

tố nào?

kiến thức mới xung quanh

thù hình, ứng dụng của

- GV: yêu cầu học sinh các

các hình ảnh, mẫu vật quan

cacbon.

nhóm thảo luận và điền một

sát được và hoàn thành cột K, - HS có thể nêu một số vấn

số thông tin vào cột K, W

W trong bảng KWLH về

đề muốn tìm hiểu: cacbon

trong bảng KWLH về

cacbon sau đó cử đại diện

có tính chất vật lý, hóa học

cacbon.

phát biểu.

gì mà tạo nên các ứng dụng

*Hỗ trợ của GV để HS

K

giải quyết vướng mắc

(điều (điều

GV có thể có một số gợi ý

đã

muốn học

khéo cho HS, như: về các

biết)

biết)

dạng thù hình, ứng dụng, tính chất vật lí, hoáhọc cơ

W

L

H

*Dự kiến một số khó khăn

(điều

(học

vướng mắc của HS

bằng

HS có thể không nêu hết

được) cách nào)

được những điều muốn tìm hiểu sau khi theo dõi các mẫu vật, hình ảnh.

bản của cacbon.

11

d. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động + Thông qua quan sát, GV biết được mức độ hoạt động tích cực của HS ở mỗi nhóm. + Thông qua cột K, W, GV biết được HS đã có những hiểu biết gì và muốn biết thêm điều gì về cacbon. Từ đó GV có thể nhận xét, đánh giá sơ bộ giữa các nhóm.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức. a. Mục tiêu hoạt động - HS viết được cấu hình electron nguyên tử, xác định được vị trí của cacbon trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học.

- Kể tên được các dạng thù hình của cacbon và so sánh chúng về: +Tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, độ cứng, độ dẫn điện). + Ứng dụng.

- HS kết luận được: +Tính chất hóa học đặc trưng của cacbon là tính khử. + cacbon có tính phi kim yếu (oxi hóa hiđro và kim loại canxi), tính khử (khử oxi, oxit kim loại). Trong một số hợp chất, cacbon thường có số oxi hóa -4, +2, +4.

-Viết các PTPƯ minh hoạ tính chất hoá học của cacbon.

-Sơ đồ hóa được trạng thái tự nhiên của cacbon. b. Nội dung hoạt động ND1: Tìm hiểu về vị trí và cấu hình e nguyên tử.

ND2: Tìm hiểu về tính chất vật lí, ứng dụng.

ND3:Tìm hiểu về tính chất hoá học.

ND4:Tìm hiểu về trạng thái tự nhiên. c. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

ND1: I.VỊ TRÍ VÀ CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ *GV chuyển giao

- HS, thảo luận nhóm *Dự kiến sản phẩm của HS:

nhiệm vụ

thống nhất kiến thức - Cấu hình e: 1s 2 2s 2 2 p 2 → Có 4 e lớp ngoài

- GV khai thác kiến và giành quyền trình cùng thức cũ HS đã học ở bày.

- Vị trí: Ô thứ 6, chu kì 2, nhóm IVA. lớp 10 về cấu tạo - Các nhóm khác nhận 12

nguyên tử và BTH và xét, bổ sung và đưa ra *Dự kiến một số khó khăn vướng mắc đưa ra yêu cầu:

ý kiến khác (nếu có).

của HS

Em hãy vào vai một

-Diễn đạt khi vào vai một nguyên tử

nguyên tử cacbon và

cacbon.

giới thiệu đặc điểm

- Câu trả lời của các em có thể chưa đầy đủ.

cấu tạo bản thân (cấu hình e nguyên tử), địa chỉ nhà em (vị trí) trong bảng tuần hoàn. (lưu

ý

nhóm

nào

nhanh nhất sẽ giành quyền trả lời) *Hỗ trợ của GV để

- HS hoàn thiện sản

HS giải quyết vướng

phẩm sau khi GV hỗ

mắc

trợ để giải quyết

- GV có thể cung cấp

vướng mắc.

thông tin về số hiệu nguyên tử của cacbon bằng cách chiếu hình ảnh sau:

- Sau khi HS trả lời, GV chiếu BTH và phóng to ô cacbon để HS đối chiếu.

13

ND2: II. TÍNH CHẤT VẬT LÍ VÀ ỨNG DỤNG *GV chuyển giao

- HS liên hệ thực tế, *Dự kiến sản phẩm của HS:

nhiệm vụ

nghiên cứu tài liệu, - cacbon có các dạng thù hình: kim cương,

- GVyêu cầu HS sử thảo luận nhóm thống than chì, Fuleren và cacbon vô định hình. dụng kiến thức thực nhất kiến thức.

1. Ứng dụng:

tế,có thể tham khảo

- Nhóm 1: Kim cương: trang sức, mũi

SGK: Cho biết cacbon

khoan, dao cắt kính, bột mài.

có những dạng thù

- Nhóm 2: Than chì: Điện cực, ruột bút chì,

hình nào?

chất bôi trơn,...

- Để nghiên cứu về

- Nhóm 3: cacbon vô định hình

tính chất vật lí và ứng

- Than cốc: CN luyện kim.

dụng của cacbon ,

- Than muội: chất độn cao su, mực in, xi

giáo viên sử dụng

đánh giày…

phiếu học tập số 1, và

- Nhóm 4: cacbon vô định hình

tổ chức các nhóm

- Than gỗ: thuốc nổ đen, thuốc pháo …

thực hiện theo kĩ thuật

- Than hoạt tính: mặt nạ phòng độc, công

trạm – góc. Nội dung

nghiệp hóa chất…

này chia làm 2 trạm:

2. Tính chất vật lí

-

Trạm

1:

ứng - Trạm 1: HS các

dụng.Các nhóm hãy nhóm cử đại diện viết

Kim

Than

cương

chì

Fuleren Cacbon vô định

lên bảng viết ra các lên bảng các ứng dụng ứng dụng của cacbon của cacbon mà em biết: Nhóm

1:

về

Trạm

2:

HScác

kim nhóm dán lên bảng sản

hình Cấu

- Cấu

- Cấu

- Cấu

-

trúc

trúc

trúc:

trúc

(14)Khôn

hình:

(7)-

hình:

g có cấu

(12)-

trúc tinh

cương

phẩm của nhóm mình.

(1)-Tứ lớp

Nhóm 2: về than chì

Sản phẩm các nhóm

diện

- Lực

cầu

thể xác

Nhóm 3: về than cốc chỉ cần viết các từ,

đều

liên

rỗng

định.

và than muội

- Loại

kết

- Công

=>Than

Nhóm 4: về than gỗ đến (16)

liên

giữa

thức

gỗ, than

và than hoạt tính

kết:

các

phân

xương

cụm từ cần điền từ (1)

14

- Trạm 2: Tính chất

- Các nhóm chấm

(2)-

lớp:

tử:

có(15)-

vật lí

chéo.

CHT

(8)-

(13)-

cấu tạo

GV yêu cầu HS liên

bền

yếu

C ,

xốp

hệ thực tế, nghiên cứu

vững.

60

C …

70

các tài tiệu để trả lời các câu hỏi định

Tính - Màu

- Màu

TCVL

hướng ở phiếu học tập

chất

sắc:

sắc:

đặc biệt

số 1 về cấu trúc, tính

vật

(3)-

(9)-

của than

chất vật lí của cacbon.

lí

trong

xám

gỗ, than

suốt,

đen

xương:

*Hỗ trợ của GV để

không

- Dẫn

(16)-có

HS giải quyết vướng

màu

điện:(

khả năng

mắc

- Dẫn

10)-

hấp phụ

Song song với các

điện:

tốt

mạnh

(4)-

-Tính

các chất

- GV chiếu một số phẩm sau khi GV hỗ

không

cứng:

khí và

hình ảnh về

- Dẫn

(11)-

chất tan

1. các dạng thù hình vướng mắc.

nhiệt:

Mềm

trong

của cacbon

(5)-

dung

2.ứng dụng một số

kém

dịch.

loại cacbon

- Tính

nhiệm vụ ở các trạm

3.

Cấu

cương,

- HS hoàn thiện sản trợ để giải quyết

trúc

kim

cứng:

than

chì,

(6)-rất

fuleren…

cứng

- Gv trình chiếu bảng

*Dự kiến một số khó khăn vướng mắc

chốt kiến thức từng

của HS:

dạng thù hình và yêu

-HS có thể chưa kể đầy đủ được các dạng

cầu các nhóm chấm

thù hình của cacbon.

chéo sản phẩm.

- Ở trạm 1:HS có thể chưa kể được nhiều ứng dụng của cacbon.

15

- Ở trạm 2:HS có thể chưa quan sát rõ cấu trúc các dạng thù hình của cacbon khi sử dụng hình vẽ trong SGK. ND3: III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC *GV chuyển giao

*Dự kiến sản phẩm của HS:

nhiệm vụ

- Trạm 1:

- Ở nội dung này, giáo

1. - Các số oxi hoá: -4, 0, +2 và +4

viên sử dụng phiếu

Cacbon vừa thể hiện tính khử vừa thể hiện

học tập số 2, 3 và tổ

tính oxi hoá

chức các nhóm thực

2. - Trong các dạng thù hình của cacbon ,

hiện theo kĩ thuật trạm

cacbon vô định hình hoạt động hoá học

– góc. Nội dung này

mạnh nhất.

chia làm 3 trạm:

3. - Phản ứng của cacbon thường cần đun

- Trạm 1: Dự đoán về - Trạm 1: - Thảo luận nóng. tính chất hóa học của nhóm hoàn thành các VD: Ở điều kiện thường, than, kim cương, cacbon(phiếu học tập câu hỏi định hướng, 1 than chì… vẫn tồn tại trong tự nhiên mà nhóm trình bày, các không tự bốc cháy

số 2)

GV đưa ra phiếu học nhóm khác nhận xét, - Trạm 2: tập số 2 với các câu bổ sung.

1) Tác dụng với oxi: cacbon cháy trong

hỏi định hướng

không khí, toả nhiều nhiệt

1- Xác định số oxi hóa của cacbon trong các chất sau: CH4, Al4C3, C, CO, CO2 từ đóhãy dự đoán tính chất

hoá

học

của

cacbon ?

2- Trong các dạng thù hình của cacbon ,dạng nào hoạt động hoá học

0

0

+4 −2

o

t C + O2  → C O2

2) Tác dụng một số hợp chất oxi hóa: + Với oxit kim loại sau Al => kim loại +2

0

o

+2

0

t C + Zn O  → Zn + C O

+ Với HNO3 đặc, KClO3 +5

o

o

+4

+4

t C + 4H N O3(®Æc)  → C O 2 + 4 N O 2 + 2H 2 O 0

+5

o

−1

+4

t 3 C + 2 K Cl O3  → 2 K Cl + 3 C O2

3) Tác dụng với hiđro:

16

mạnh nhất?

0

o

−4

xt ,t C + 2 H 2  →C H4

3. –Bằng hiểu biết

4) Tác dụng với kim loại =>Cacbua kim

thực tế hãy cho biết

loại

cacbon có dễ tham

0

0

o

+3 −4

t 4 Al + 3 C  → Al4 C 3 (Nhôm cacbua)

gia phản ứng ở nhiệt độ thường hay không? - Trạm 2:HS làm thí

Kết luận: cacbon vừa có tính khử vừa

- Trạm 2: Các phản nghiệm và thảo luận

có tính oxi hóa, trong đó tính khử là cơ

ứng

cụ

thể

của hoàn thành các câu

- Tính khử: + O2, oxit kim loại và một số

cacbon (phiếu học tập hỏi. số 3)

bản.

- Các nhóm dán sản

chất oxi hóa khác.

- Gv trình chiếu hình phẩm lên bảng, dưới

- Tính oxi hóa: + H2, một số kim loại

ảnh bếp than: Nhìn sự hướng dẫn của GV,

mạnh.

hình ảnh này, các em các nhóm chấm chéo - Trạm 3: nghĩ đến phản ứng sản phẩm.

- Do đốt than trong phòng kín, thiếu oxi nên

nào của cacbon ?

sẽ tạo ra nhiều khí CO.CO rất dễ kết hợp

- GV tổ chức cho các

với

nhóm HS làm thí

Hemoglobin không thể kết hợp với O2, cơ

nghiệm đốt cháy

thể không lấy được O2. Khi hít phải nhiều

cacbon trong bình O2,

khí CO sẽ bị ngạt và suy hô hấp dẫn đến

yêu cầu HS quan sát

ngộ độc thậm chí là tử vong.

hiện tượng, sau đó

- Bài học rút ra: không nên đốt than trong

thảo luận và hoàn

phòng kín mà phải để ở nơi thoáng gió, có

thành phiếu học tập số

không khí lưu thông.

3 (ở phần tài liệu đính

- Trạm 3: Học sinh có

kèm cuối bài).

thể

- Trạm 3: Trả lời câu

nhânhoặc theo nhóm,

hỏi thực tiễn

ai nhanh nhất sẽ giành

làm

việc

Hemoglobin

trong

máu,

làm

cá

- Vào ngày 14/2/2014 quyền trả lời và ghi một gia đình ở Thanh điểm cho nhóm mình.

Hóa đốt than sưởi

17

trong phòng đóng kín.

Hậu quả làm 3 người chết và 2 người nguy kịch.

- 14/10/2016, tại Đà Nẵng có 1 người chết, một người nguy kịch do đốt than nướng cá trong phòng kín.

- Lí giải nguyên nhân đến

dẫn

hậu

quả

thương tâm trên.

- Qua sự việc trên em rút ra bài học gì cho

- HS hoàn thiện sản

bản thân?

phẩm sau khi GV hỗ

*Hỗ trợ của GV để

trợ để giải quyết

*Dự kiến một số khó khăn vướng mắc

HS giải quyết vướng

vướng mắc.

của HS

mắc

- Trạm 2: có thể HS gặp khó khăn khi gọi

- Trạm 2: GV bổ sung

tên các sản phẩm ở phản ứng 3, 4 và đưa ra

C chỉ tác dụng với

tính chất hóa học chủ yếu của cacbon.

oxit kim loại sau Al.

- Trạm 3: Có thể học sinh chưa nghĩ đến

- Trạm 3: GV thông

phản ứng tạo CO khi đốt cháy C thiếu oxi.

tin: Trong điều kiện thiếu O không khí: 2 0

+4

o

+2

t C + C O2  → 2C O

(rất độc)

18

ND4: IV.TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN *GV chuyển giao

- HS liên hệ thực tế, *Dự kiến sản phẩm của HS:

nhiệm vụ

quan sát các hình ảnh 1. Trong tự nhiên cacbon tồn tại ở cả dạng

GV sử dụng 2 nội

GV chiếu, nghiên cứu đơn chất và hợp chất.

dung định hướng

tài liệu,thảo luận nhóm 2. Nội dung cơ bản của sơ đồ tư duy

1.Trong tự nhiên

thống nhất kiến thức, - Đơn chất: kim cương, than chì,các loại

cacbon tồn tại ở dạng

vẽ sơ đồ tư duy.

đơn chất hay hợp

- Các nhóm báo cáo bùn…)

chất?

sản phẩm.

than (than antraxit, than mỡ, than nâu, than - Hợp chất: + Khoáng vật:Canxit (CaCO3), Magiezit

2.Bằng những hiểu biết thực tế về trạng

(MgCO3), Đolomit(CaCO3. MgCO3).

thái tự nhiên của

+ Dầu mỏ, khí thiên nhiên, các hợp chất

cacbon ,hãy vẽ sơ đồ

hữu cơ.

tư duy đơn giản về

+ Hợp chất có trong cơ thể người, động vật,

trạng thái tự nhiên của

thực vật.

cacbon.

*Dự kiến một số khó khăn vướng mắc

*Hỗ trợ của GV để

của HS

HS giải quyết vướng

- HS hoàn thiện sản

- HS có thể không nêu được đầy đủ các ví

mắc

phẩm sau khi GV hỗ

dụ về trạng thái tự nhiên của cacbon.

- GV trình chiếu một

trợ để giải quyết

số mẫu vật đơn chất,

vướng mắc.

hợp chất của cacbon.

- Sau đó giáo viên có thể bổ sung thêm nếu học sinh nêu không đủ. d. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động + Thông qua quan sát, GV đánh giá mức độ hoạt động tích cực của các nhóm HS. + Thông qua vở ghi của HS, GV đánh giá được kĩ năng ghi bài của HS, đồng thời hướng dẫn HS cách ghi bài hợp lí, khoa học.

19

+ Thông qua việc theo dõi HS làm TN, GV biết được kĩ năng thực hành của HS, kịp thời uốn nắn các thao tác thí nghiệm chưa hợp lí; đồng thời phát triển năng lực thực hành TN của HS. + Thông qua báo cáo thảo luận chia sẻ giữa các HS, giữa các nhóm, GV đánh giá được khả năng diễn đạt của HS, cách góp ý chia sẻ của HS với nhau qua đó GV hướng dẫn điều chỉnh khi cần thiết, đồng thời phát triển năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp cho HS. Thông qua thảo luận, báo cáo của HS, GV cũng đánh giá được mức độ hiểu bài của HS đồng thời giúp HS chuẩn hóa và khắc sâu kiến thức.

GV hướng dẫn HS tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau về tinh thần làm việc, khả năng hợp tác, kết quả hoạt động.

Hoạt động 3: Luyện tập a. Mục tiêu hoạt động Rèn kĩ năng: - Xác định vai trò của cacbon trong các phản ứng hóa học.

-Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của cacbon.

- Tính toán lượng chất trong phản ứng đốt cháy cacbon. b. Nội dung hoạt động - GV sử dụng các bài tập 2,3,4,5- trang 70-SGK tương ứng với 3 mục tiêu của hoạt động. c. phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm

Các nhóm thảo luận, báo

*Dự kiến sản phẩm của HS:

vụ

cáo sản phẩm, các nhóm

2. C

- GV chia HS làm 4 nhóm,

khác nhận xét bổ sung.

3. C

mỗi nhómthảo luận, giải

4.

quyết 1 bài tậpcác bài tập

t a)2H2SO4(đặc)+ C  →

2,3,4,5- trang 70-SGK

2SO2+CO2 +2H2O.

- GV chuẩn hóa kiến thức

o

o

t b) 4HNO3(đặc)+ C  →

4NO2+CO2 +2H2O. o

t c) CaO+ 3C  → CaC2+CO.

20

o

t d) SiO2+C  → Si+ CO.

5. nco2 =

1, 06.103 = 47,32 (mol) 22, 4

o

t C+O2  → CO2.

mol:47,32← 47,32 %mC =

47, 32 .12 .100% = 94,64 % 0, 6.103

d. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động GV kiểm tra, đánh giá hoạt động của HS thông qua việc quan sát HS làm bài tập, trả lời, giải thích và việc tổ chức cho HS báo cáo, thảo luận.

Hoạt động 4: Dặn dò, vận dụng tìm tòi mở rộng a. Mục tiêu hoạt động - HS vận dụng kiến thức, kĩ năng trong bài để giải quyết các vấn đề thực tiễn.

- Dặn dò HS: + Làm các bài tập trong SGK, SBT. + HS chuẩn bị cho bài học tiếp theo. b. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm

- HS tiếp nhận nhiệm vụ về

*Dự kiến sản phẩm của

vụ

nhà tìm tòi để giải quyết các HS:

- Dặn dò HS.

câu hỏi mà giáo viên đưa ra. Một số câu hỏi thực tiễn:

- Đưa ra yêu cầu để HS về

- Chuẩn bị bài mới theo

Câu hỏi 1:than gỗ do có

nhà tìm tòi để giải quyết:

hướng dẫn của GV

cấu tạo lỗ xốp nên có khả

1. Tìm hiểu thêm về phương

năng hấp phụ một số chất

pháp điều chế các dạng thù

khí gây nên mùi cơm khê.

hình của cacbon.

Câu hỏi 2: Bút chì được

2. Một số câu hỏi thực tiễn:

chia thành nhiều loại và

Câu hỏi 1:Vì sao khi cơm bị

được phân biệt dựa theo độ 21

khê gây mùi khó chịu, người

đậm nhạt, chất liệu, cũng

ta bỏ một cục than gỗ vào

như thiết kế của bút. Trên

cái bát và đặt vào nồi cơm,

mỗi loại, sẽ có những ký

đậy nắp thì lại làm giảm bớt

hiệu được đánh số thứ tự đi

mùi khê?

kèm với một chữ cái, đó

Câu hỏi 2:Tại sao trên

chính là chỉ độ cứng và đen

phiếu trả lời trắc nghiệm lại

của bút chì. Bút chì càng

khuyến cáo chúng ta: tốt

cứng (độ H càng cao, cao

nhất nên dùng bút chì 2B để

nhất là 9) càng cho độ nhạt

tô?Liệu dùng loại bút chì

cao. Ngược lại bút chì càng

khác thay vì bút chì 2B có

mềm (độ B càng cao) thì

được không?

cho màu đen càng đậm.

Câu hỏi 3:Hãy tìm hiểu và

Loại bút chì từ 6B - 9B có

kể tên các ứng dụng khác

thể giúp thí sinh tô tròn

của cacbon hoạt tính mà

phương án trả lời nhanh và

em biết trong thực tế?

đậm nhất. Tuy nhiên do chì

*Hỗ trợ của GV để HS

quá đậm, lỡ như trường hợp

giải quyết vướng mắc:

thí sinh khi cần thay đổi

-GV cung cấp địa chỉ một

phương án trả lời sẽ rất khó

số tài liệu để học sinh tham

tẩy sạch. Nếu còn để lại dấu

khảo: SGK Hóa Học lớp 11

mờ, máy chấm bài thi sẽ bỏ

cơ bản và nâng cao, sách

qua và coi như câu đó chọn

chìa khóa vàng Hóa học…

2 đáp án. Xem xét nguyên lý hoạt động của máy chấm, Bộ giáo dục đưa ra lời khuyên tối ưu nhất là dùng loại bút chì 2B, bởi nó vừa cho độ đậm tốt, đồng thời có độ mềm vừa phải.

22

Câu hỏi 3: - Để khử mùi trong tủ lạnh, có thể để một số mẩu than gỗ, than tre trong tủ lạnh.

- Ở nông thôn, một số hộ gia đình có xây bể lọc nước trong đó họ có rải một lớp than củi.

- Một số loại quả lọc có sử dụng than hoạt tính bên trong.

- Một số đồ hóa mĩ phẩm có sử dụng than hoạt tính: sữa rửa mặt, kem đánh răng… *Dự kiến một số khó khăn vướng mắc của HS HS có thể gặp khó khăn khi trả lời câu hỏi thực tiễn số 2 và phương pháp điều chế cacbon. c. Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động - Sản phẩm: bài báo cáo thuyết trình, giải thích của HS. - Kiểm tra, đánh giá: HS báo cáo vào đầu buổi học sau hoặc tiết luyện tập.

23

TÀI TIỆU ĐÍNH KÈM PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1: ỨNG DỤNG VÀ TÍNH CHẤT VẬT LÍ Kim cương

Than chì

Fuleren

Cacbon vô định hình

Ứng

- Than cốc:

dụng

Than muội: - Than gỗ: Than hoạt tính:

Cấu

- Cấu trúc hình:

- Cấu trúc: (7)…

- Cấu trúc hình:

- (14)…có cấu trúc

trúc

(1)-…

- Lực liên kết

(12)…

tinh thể xác định.

- Loại liên kết:

giữa các lớp: (8)-

- Công thức phân

=>Than gỗ, than

(2…

…

tử: (13)…

xương có(15)…

Tính

- Màu sắc: (3)-…

- Màu sắc: (9)-…

TCVL đặc biệt của

chất vật

- Dẫn điện: (4)-…

- Dẫn điện:(10)-

than gỗ, than xương:

lí

- Dẫn nhiệt: (5)-…

…

(16)…

- Tính cứng: (6…

-Tính cứng: (11…

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2: Dự đoán về tính chất hóa học của cacbon 1- Xác định số oxi hóa của cacbon trong các chất sau: CH4, Al4C3, C, CO, CO2 từ đóhãy dự đoán tính chất hoá học của cacbon ?

2- Trong các dạng thù hình của cacbon , dạng nào hoạt động hoá học mạnh nhất?

3. – Bằng hiểu biết thực tế hãy cho biết cacbon có dễ tham gia phản ứng ở nhiệt độ thường hay không? Nêu ví dụ minh họa?

24

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3: Phản ứng cụ thể của cacbon -

Viết ptpứxác định số oxi hoá và vai trò của cacbon -

Cho biết tên sản phẩm ở phản ứng (3), (4)

1) Tác dụng với oxi: C+O

o

t  →

2(dư)

2) Tác dụng với một số hợp chất oxi hóa: + Với oxit kim loại sau Al o

t C+ZnO  →

+ Với HNO3 đặc, KClO3 C +HNO

o

3 (đặc)

t  →

o

t C +KClO  →

3

3) Tác dụng với hiđro: ú á ,

C+ H

2

4) Tác dụng với kim loại o

t C +Al  →

=>Từ đó, hãy rút ra kết luận: cacbon thể hiện tính khử, tính oxi hóa trong những loại phản ứng cụ thể nào?

25

Bài 16. HỢP CHẤT CỦACACBON(1 tiết) I. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: * HS biết và nêu được: -

Tính chất vật lí của CO và CO2.

-

Tính chất vật lí, tính chất hóa học của muốicacbonat (nhiệt phân, tác dụng với axit).

* HS hiểu và kết luận được: CO có tính khử (tác dụng với oxit kim loại), CO2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu (tác dụng với Mg, C).

2. Kĩ năng: - Viết các PTPƯ minh hoạ tínhchất hoá học của CO, CO2, muốicacbonat.

- So sánh được CO, CO2 về tính chất vật lí, hóa học, ứng dụng.

- Tính thành phần % muốicacbonat trong hỗn hợp ; Tính % khối lượng oxit trong hỗn hợpphản ứng với CO; tính % thể tích CO và CO2 trong hỗn hợp khí. * TRỌNG TÂM: - CO có tính khử (tác dụng với oxit kim loại), CO2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu (tác dụng với Mg, C).

- Muốicacbonat có tính chất nhiệt phân, tác dụng với axit.

3. Thái độ, tình cảm: - Xây dựng thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch.

- Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của học sinh.

- Có ý thức sử dụng một số hợp chất tiêu biểu của cacbon trong cuộc sống một cách hợp lí.

4. Định hướng các năng lực cần hình thành và phát triển - Nănglực hợp tác (trong hoạt động nhóm).

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ: diễn đạt, trình bày ý kiến, nhận định của bản thân.

- Năng lực tự học.

- Năng lực thực hành hóa học.

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học.

- Năng lực vận dụng kiến thức Hóa học vào cuộc sống.

26

II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Phiếu học tập, các hình ảnh, video, hệ thống câu hỏi, kế hoạch giảng dạy (giáo án, bài giảng powerpoint).

2. Học sinh: - Ôn lại kiến thức về CO, CO2 muốicacbonat đã học ở cấp 2.

- Giấy A0, bút dạ, bài mới theo SGK. III. THIẾT KẾ, TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Giới thiệu chung - Tình huống xuất phát: GV trình chiếu một số hình ảnh về CO, CO2, muốicacbonat …để từ đó liên hệ vào bài, tạo hứng thú học tập cho HS. - Hoạt động hình thành kiến thức: PPDH chủ yếu là PPDH hợp tác theo nhóm.

- Hoạt động luyện tập: gồm một số câu hỏi vàbài tập trắc nghiệm nhằm củng cố, khắc sâu kiến thức trọng tâm trong bài.

- Hoạt động vận dụng, tìm tòi: HS tìm hiểu tại nhà để trả lời một số câu hỏi liên quan đến thực tiễn đời sống về hợp chất vô cơ của cacbon.

2. Tổ chức các hoạt động học cho HS Hoạt động 1: Tình huống xuất phát a. Mục đích hoạt động: - Tạo hứng thú tìm hiểu kiến thức mới của HS. - Thông qua việc giới thiệu một số mẫu vật, hình ảnh liên quan đến CO, CO2, muốicacbonat ……để vào bài tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu kiến thức mới của HS b. Nội dung hoạt động - HS xem các hình ảnh mà liên quan đến hợp chất của cacbon mà GV cung cấp.

- GV dẫn dắt mục tiêu bài học. c. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm

- Tiếp nhận vấn đề

*Dự kiến sản phẩm của

vụ

- HS quan sát các mẫu vật HS:

- GV tổ chức cho HS quan

video do GV trình chiếu.

- Một số hợp chất của 27

sátmột số hình ảnh liên

- HS các nhóm thảo luận, đưa

quan đến hợp chất của

ra những thắc mắc (nếu có) và CO2, H2CO3, muốicacbonat

cacbon ,GV đặt vấn đề: Qua nhu cầu tìm hiểu những kiến

cacbon mà em biết: CO, …

việc quan sát các hình ảnh

thức mới xung quanh các hình - HS có thể điền 1 số thông

và những hiểu biết thực tiễn

ảnh, flash quan sát được và

tin ở cột K, W: về tính chất

của mình, hãy kểcác loại

hoàn thành cột K, W trong

vật lí, tính chất hóa học của

hợp chất vô cơ của cacbon

bảng KWLH về hợp chất của

CO, CO2, H2CO3,

mà em biết?

cacbon sau đó cử đại diện

muốicacbonat

- GV: yêu cầu học sinh các

phát biểu.

- HS có thể nêu một số vấn

nhóm thảo luận và điền một

K

số thông tin vào cột K, W

(điều (điều

trong bảng KWLH về hợp

đã

muốn học

chất cacbon.

biết)

biết)

W

*Hỗ trợ của GV để HS

L

H

đề muốn tìm hiểu: Các tính

(điều

(học

chất khác và ứng dụng các

bằn

hợp chất của cacbon ,

được) cách nào)

phương pháp điều chế. *Dự kiến một số khó khăn

giải quyết vướng mắc

vướng mắc của HS

GV có thể định hướng và

HS có thể không nêu hết

có một số gợi ýkhéo cho

được những điều muốn tìm

HS, như: ứng dụng, tính

hiểu sau khi theo dõi các

chất vật lí, hoá học cơ bản

hình ảnh.

của, điều chế:CO, CO2, H2CO3, muốicacbonat . d. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động + Thông qua quan sát, GV biết được mức độ hoạt động tích cực của HS ở mỗi nhóm. + Thông qua cột K, W, GV biết được HS đã có những hiểu biết gì và muốn biết thêm điều gì về hợp chất của cacbon. Từ đó GV có thể nhận xét, đánh giá sơ bộ giữa các nhóm.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức a. Mục tiêu hoạt động * HS biết và nêu được: -

Tính chất vật lí của CO và CO2.

-

Tính chất vật lí, tính chất hóa học của muốicacbonat (nhiệt phân, tác dụng với axit).

28

* HS hiểu và kết luận được: CO có tính khử (tác dụng với oxit kim loại), CO2 là một oxit axit, có tính oxi hóa yếu (tác dụng với Mg, C). * So sánh được CO, CO2 về tính chất vật lí, hóa học, ứng dụng. * Viết các PTPƯ minh hoạ tínhchất hoá học của CO, CO2, muốicacbonat . b. Nội dung hoạt động ND1: Tìm hiểu về cacbon monooxit và cacbon đioxit.

ND2:Tìm hiểu về axit cacbonic và muốicacbonat . c. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

ND1: A.CACBON MONOOXIT VÀCACBON ĐIOXIT. *GV chuyển giao

-Học sinh thảo luận 5 *Dự kiến sản phẩm của HS:

nhiệm vụ

phút, ghi nội dung vào

CO

CO2

- GV: sử dụng phiếu bảng phụ, đại diện các

(cacbon

(cacbon đioxit)

học tập số 1, và tổ nhóm treo lên bảng,

monooxit)

chức các nhóm thực nhóm khác nhận xét,

TC

- là chất khí,

- Là chất khí,

hiện theo kĩ thuật trạm bổ sung. Đưa ra ý kiến

VL

không màu,

không màu,

– góc kết hợp với kĩ khác nếu có.

không mùi,

không mùi, nặng

thuật mảnh ghép. GV

không vị, hơi

gấp 1,5 lần

chia lớp chia làm 4

nhẹ hơn không

không khí, ít tan

nhóm, hướng dẫn các

khí, rất ít tan

trong nước.

nhóm tự cử nhóm

trong nước, rất

- CO2 gây hiệu

trưởng, nhóm phó, lên

bền với nhiệt,

ứng nhà kính

kế hoạch phân chia

rất độc…

nhiệm vụ cho các

TC

1. CO là oxít 1. CO2 là oxít

thành viên.Nội dung

HH

trung tính): Ở axít:

này chia làm 2 trạm:

tO

- Trạm 1:so sánh tính

không tác dụng tạo H2CO3.

chất vật lí, tính chất

với H2O, axít, CO2(k)

hoá học, phương pháp

kiềm.

H2O(l) H2CO3

điều chế của CO và

2. Tính khử:

(dd).

thường, - Tan trong nước +

29

CO2.

*

- Trạm 2: Từ đó trả

trong oxi hoặc dung dịch bazơ:

lời các câu hỏi thực

không khí:

tiễn

+2 1 CO2+ to CO + O2  → 2 Ca(OH)2→CaC +4 C O2 O ↓+H O

1.Ứng dụng của CO? 2. Tại sao trong sơ đồ

CO

cháy - Tác dụng với + Kiềm dư:

3

lò gas để điều chế CO,

*

không khí nóng lại

Tác

với

được thổi từ dưới lên

dụng nhiều

oxítkim

còn than được đưa

loại

(sau Al)

liên tục từ trên xuống?

to

3CO+ Fe2O3  → +4

3CO2 + 2Fe

ứng dụng?

(Nhận biết CO2) + CO2 dư: CO2+ Ca(OH)2 → Ca(HCO3)2 2. Tính oxi hóa

+2

3. Nước đá khô là gì,

2

0

+4

+2

o

t C + C O2  → 2C O

- Gv đánh giá, bổ sung, kết luận

ĐIỀU 1. Trong PTN:

*Hỗ trợ của GV để

CHẾ

HS giải quyết vướng

- HS hoàn thiện sản

mắc

phẩm sau khi GV hỗ

- GV có thể dùng

trợ để giải quyết

flash về sơ đồ lò gas

vướng mắc.

2. Trong CN:

2. Trong CN: C + H2 O t → CO + H2 (khí CaCO3  than ướt) CaO + CO2 t CO2 + C  → o

o

2CO (khí than

của lò.

khô)

- GV có thể chiếu cho

dụng của nước đá khô.

H2O.

10500C

nguyên tắc hoạt động

nước đá khô và ứng

H2SO4®Æc,to HCOOH  → PTN:CaCO3+2

CaCl2+CO2↑+

học sinh xem và hiểu

ảnh liên quan đến

Trong

CO↑ + H2O HCl→

sản xuất khí CO để

HS xem một số hình

1.

ỨNG

- Nhiên liệu

- Nước đá khô là

DỤNG

khí.

CO2 rắn ( do nén

- Chất khử

và làm lạnh khí

trong công

CO2), được

30

nghiệp luyện

dùng để tạo môi

kim.

trường lạnh không có hơi ẩm.

- CO2 thường được dùng để dập tắt các đám cháy.

*Dự kiến một số khó khăn vướng mắc của HS - Trạm 2: HS có thể gặp khó khăn khi trả lời câu hỏi 2,3 ND2: B. AXITCACBONIC VÀ MUỐICACBONAT *GV

chuyển

giao - nghiên cứu tài liệu, *Dự kiến sản phẩm của HS:

nhiệm vụ

thảo luận nhóm thống - Nhóm 1:

GV chia nội dung này nhất kiến thức. Mỗi I. Axit cacbonic: thành 4 phần, tương nhóm bốc thăm trình - * H2CO3 là axít 2 nấc, yếu, kém bền phân ứng với 4 nhiệm vụ. bày một nhiệm vụ. Các huỷ thành CO2 và H2O. Yêu cầu các nhóm sử nhóm khác nhận xét H2CO3 H+ + HCO3dụng kiến thức đã có, bổ sung.

HCO3- H+ + CO32-

nghiên cứu tài liệu

* Tác dụng với dd kiềm → 2 loại muối

giáo khoa để thảo

Trung hoà: Na2CO3, CaCO3…

luận, hoàn thành các

Axít: NaHCO3, Ca(HCO3)2…

nội dung của phiếu học tập số 2.

- Nhóm 1: I. Axit

II. Muối cacbonat:

cacbonic

1. Tính chất

- Độ mạnh

- Nhóm 2:

- Độ bền

a. Tính chất vật lí:

- Số nấc →số loại

Tính tan của muốicacbonat 31

muối tương ứng?

-Muối hiđrocacbonat dễ tan trong nước.

Nhóm

- Muốicacbonat

2,3,4:Muối

trung hòa của kim loại

cacbonat, cụ thể:

kiềm, amoni dễ tan trong nước, của kim

- Nhóm 2: 2a. Tính - HS hoàn thiện sản

loại khác thì không tan trong nước.

tan của muốicacbonat

phẩm sau khi GV hỗ

- Nhóm 3:

- Muối hiđrocacbonat

trợ để giải quyết

b.

Tác

dụng

với

axít:

(Nhận

- Muốicacbonat trung vướng mắc.

muốicacbonat )

hòa

NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2↑+ H2O

- Nhóm 3: 2b,c.Tính

HCO3- + H+→ CO2↑ + H2O

chất

Na2CO3 + 2HCl → NaCl+CO2↑ + H2O

hóa

học

muốicacbonat

của :phản

biết

CO32- + 2H+→CO2↑ + H2O

ứng với axit, kiềm:

c. Tác dụng với dd kiềm:

Viết

Muối hidrocacbonat tác dụng với dd kiềm.

phương

trình

phân tử, ion của phản

NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O

ứng giữa NaHCO3,

HCO3- + OH-→ CO32- + H2O

Na2CO3 với dung dịch

Na2CO3 + NaOH →không phản ứng

HCl, NaOH (nếu có).

- Nhóm 4:

- Nhóm 4: 2d. Tính

d. Phản ứng nhiệt phân:

chất

t - Muối hidrocacbonat  → muốicacbonat

hóa

học

của

muốicacbonat : Phản ứng nhiệt phân

o

trung hòa- + CO2 + H2O. o

t VD: 2 NaHCO3(r)  → Na2CO3(r) + CO2 +

-Muối hiđrocacbonat

H2 O

- Muốicacbonat trung

- Muốicacbonat trung hòa

hòa.

+của kim loại kiềm: bền nhiệt.

Cho

biết

loại

sản

phẩm thu được, Viết phương

trình

minh

họa. *Hỗ trợ của GV để HS giải quyết vướng

o

t + của kim loại khác  → oxít kim loại +

CO2. o

t VD: MgCO3(r)  → MgO(r) + CO2(k)

2. Ứng dụng: - NaHCO3 được dùng làm thuốc chữa đau dạ dày do dư axit, nhờ phản ứng: 32

mắc

NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2↑+ H2O

- GV chiếu bảng tính

- Na2CO3 hoặc NaOH cũng có phản ứng

tan.

với HCl (axit chủ yếu trong dạ dày)

- GV bổ sung thêm:

Na2CO3 + 2HCl → NaCl +CO2↑ + H2O

NaHCO3 ít tan trong

NaOH+HCl→ NaCl + H2O

nước lạnh.

Nhưng Na2CO3 và NaOH là những chất có

- Sau khi các nhóm

tính bazơ mạnh hơn NaHCO3 nên khi dùng

trình

4

dư một chút sẽ làm tăng mạnh pH trong dạ

nhiệm vụ trên, GV

dày gây ảnh hưởng không tốt tới quá trình

chiếu các hình ảnh

thủy phân, tiêu hóa thức ăn, thậm chí làm

liên quan đến ứng

viêm niêm mạc dạ dày.

bày

xong

dụng

của

muốicacbonat để giới

*Dự kiến một số khó khăn vướng mắc

thiệu cho HS.

của HS:

GV đưa ra câu hỏi

Nhóm 2:HS có thể chưa biết về tính tan của

thực tiễn chung cho

NaHCO3.

các

Nhóm 4:

nhóm:Tại

sao

NaHCO3 được dùng

+ HS có thể chưa khái quát được loại sản

làm thuốc chữa đau

phẩm khi nhiệt phân muốicacbonat.

dạ dày do dư axit

+ HS có thể chưa biết các ứng dụng của

nhưng Na2CO3 hoặc

muốicacbonat .

NaOH không có ứng dụng này? d. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động + Thông qua quan sát, GV đánh giá mức độ hoạt động tích cực của các nhóm HS. + Thông qua vở ghi của HS, GV đánh giá được kĩ năng ghi bài của HS, đồng thời hướng dẫn HS cách ghi bài hợp lí, khoa học. + Thông qua báo cáo thảo luận chia sẻ giữa các HS, giữa các nhóm, GV đánh giá được khả năng diễn đạt của HS, cách góp ý chia sẻ của HS với nhau qua đó GV hướng dẫn điều chỉnh khi cần thiết, đồng thời phát triển năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp cho HS. Thông qua 33

thảo luận, báo cáo của HS, GV cũng đánh giá được mức độ hiểu bài của HS đồng thời giúp HS chuẩn hóa và khắc sâu kiến thức.

GV hướng dẫn HS tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau về tinh thần làm việc, khả năng hợp tác, kết quả hoạt động.

Hoạt động 3: Luyện tập a. Mục tiêu hoạt động Rèn kĩ năng: -Phân biệt CO, CO2 dựa vào phương pháp hóa học..

- Lựa chọn phương pháp phù hợp để phân biệt CO, CO2với các khí khác.

-Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của CO, CO2, muốicacbonat .

- Tính toán lượng chất trong phản ứng liên quan đến phản ứng của CO2 với dung dịch kiềm. b. Nội dung hoạt động - GV sử dụng các bài tập 1,2,3,5- trang 75-SGK tương ứng với các mục tiêu của hoạt động. c. phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm

Các nhóm thảo luận, báo

*Dự kiến sản phẩm của HS:

vụ

cáo sản phẩm, các nhóm

1.

- GV chia HS làm 4 nhóm,

khác nhận xét bổ sung.

- Cho hỗn hợp: CO, CO2, hơi

mỗi nhómthảo luận, giải

nước lội từ từ qua dung dịch

quyết 1 bài tập trong số các

Ca(OH)2 dư, CO2 bị giữ lại

bài tập 1,2, 3, 5- trang 75-

CO2 + Ca(OH)2 →

SGK.

CaCO3↓ + H2O

- GV chuẩn hóa kiến thứcvà

- Khí thoát ra gồm CO, hơi

lưu ý với HS: Không làm

nước, tiếp tục cho đi chậm qua

khô CO bằng H2SO4 đặc.

bình chứa chất hút ẩm dư (như P2O5 khan, CuSO4 khan, CaCl2 khan…) để loại hơi nước 34

2.

- Dùng quỳ tím ẩm, nếu không đôit màu là: CO - Hai khí làm quỳ tím ẩm hóa đỏ là: HCl, SO2 ta tiếp tục phân biệt bằng + Cách 1: dd AgNO3, nếu có kết tủa trắng là HCl AgNO3+HCl → AgCl↓ +HNO3 + Cách 2: dd nước vôi trong dư, nếu có kết tủa trắng là SO2 SO2 + Ca(OH)2 → CaSO3↓ + H2O HS có thể đưa ra nhiều cách nhận biết khác nhau.

3. A 5. nco2 =

0, 224 = 0,01 (mol) 22, 4

nNaOH = 0,1. 0,2 = 0,02 (mol)

CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O => Các chất vừa đủ phản ứng với nhau, chất trong dung dịch tạo thành là Na2CO3. nNa2 CO3 = nco2 = 0,01 (mol) mNa2 CO3 = 0,01.106 = 1,06 (gam)

d. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động 35

GV kiểm tra, đánh giá hoạt động của HS thông qua việc quan sát HS làm bài tập, trả lời, giải thích và việc tổ chức cho HS báo cáo, thảo luận.

Hoạt động 4: Dặn dò, vận dụng tìm tòi mở rộng a. Mục tiêu hoạt động - HS vận dụng kiến thức, kĩ năng trong bài để giải quyết các vấn đề thực tiễn.

- Dặn dò HS: + Làm các bài tậpcòn lại trong SGK, SBT. + HS chuẩn bị cho bài học tiếp theo. b. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm vụ

- HS tiếp nhận nhiệm vụ về

*Dự kiến sản phẩm của

- Dặn dò HS.

nhà tìm tòi để giải quyết các HS:

- Đưa ra nhiệm vụ để HS về

câu hỏi mà giáo viên đưa ra. 1. Thí nghiệm CO2 với dung

nhà thực hiện:

- Chuẩn bị bài mới theo

dịch Ca(OH)2

1. GV hướng dẫn HS tự làm thí hướng dẫn của GV

- Ban đầu dung dịch xuất

nghiệm ở nhà: phản ứng giữa

hiện vẩn đục màu trắng,

CO2 với dung dịch Ca(OH)2

lượng kết tủa tăng dần.

Cách làm:

CO2 + Ca(OH)2 →

- Lấy vôi tôi khuấy vào nước

CaCO3↓ + H2O.

đợi cho phần không tan lắng

- Sau đó kết tủa tan dần đến

xuống, gạn lấy phần bên trên

hết tạo dung dịch trong suốt,

chính là dung dịch nước vôi

không màu.

trong (Ca(OH)2).

CO2 + CaCO3↓ →

- Lấy ống hút nước thổi từ từ

Ca(HCO3)2 (tan).

hơi thở của mình (có chứa nhiều CO2) vào cốc đựng dung dịch nước vôi trong.

Quan sát, ghi lại hiện tượng, viết PTPƯ và liên hệ làm Bài tập 4 – trang 75-SGK. 36

2. Câu hỏi thực tiễn: Trên

2. Câu hỏi thực tiễn

thực tế nhiều vụ tai nạn thương

- Trong cả 2 vụ việc, khi nổ

tâm đã xảy ra liên quan đến

động cơ ô tô, xe máy sẽ xảy

ngộ đọc CO:

ra quá trình đốt nhiên liệu,

- Vụ việc 1: Ngày 14/3/2015,

(xăng, dầu). Trong điều kiện

tại BigC - The Garden (quận

không khí lưu thông không

Nam Từ Liêm, Hà Nội), hàng

đủ (thiếu oxi), xăng dầu

loạt người ngất xỉu ở tầng hầm

không cháy hết nên tạo ra

đỗ xe do có quá nhiều động cơ

CO là chất khí độc. Khi hít

ô tô, xe máy cùng nổ máy một

phải nhiều khí CO sẽ bị ngạt

lúc.

và suy hô hấp dẫn đến ngộ

- Vụviệc 2: Ngày 28/12/2017,

độc thậm chí là tử vong.

tại quận Lê Chân -Hải Phòng:

- Bài học rút ra:

một nhóm thanh nhiên 7 người

+ Thiết kế các tầng hầm để

tụ tập ở một gara ô tô đóng kín

xe luôn phải đảm bảo hệ

cửa, do mất điện nên họnổ máy

thống lưu thông không khí.

ô tô, lấy đèn ô tô chiếu sáng

+ Không nên đốt các nhiên

chơi thâu đêm. Sáng hôm sau

liệu: xăng, dầu, khí gastrong

người dân phát hiện cả nhóm

phòng kín.

thanh niên đã tử vong. Kết quả điều tra của pháp y kết luận: họ tử vong do ngộ độc CO. - Em hãy giải thích nguyên nhân gây ra khí CO trong những trường hợp trên.

- Từ đó em rút ra bài học gì cho bản thân mình để phòng độc CO? c. Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động 37

- Sản phẩm: bài báo cáo thuyết trình, giải thích của HS. - Kiểm tra, đánh giá: HS báo cáo vào đầu buổi học sau hoặc tiết luyện tập.

38

Bài 17. SILIC VÀ HỢP CHẤT CỦA SILIC(1 tiết) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: *HS trình bày được: - Vị trí của silic trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, cấu hình electronnguyên tử của silic.

- Tính chất vật lí (dạng thù hình, cấu trúc tinh thể, màu sắc, tính bán dẫn), trạng thái tự nhiên, ứng dụng (trong kĩ thuật điện), điều chế silic (Mg + SiO2).

- Tính chất hoá học: Là phi kim hoạt động hoá học yếu, ở nhiệt độ cao tác dụng với nhiều chất (oxi, cacbon, dung dịch NaOH, magie).

- SiO2: Tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, tính tan), tính chất hoá học (tác dụng với kiềm đặc, nóng, với dung dịch HF).

- H2SiO3: Tính chất vật lí (tính tan, màu sắc), tính chất hoá học (là axit yếu, kết tủa keo trắng).

2.Kĩ năng: - Viết được các PTPƯ thể hiện tính chất của silic và các hợp chất của silic.

- Tính % khối lượng SiO2 trong hỗn hợp. * TRỌNG TÂM: - Silic là phi kim hoạt động hóa học yếu, ở nhiệt độ cao tác dụng với nhiều chất (oxi, cacbon, dung dịch NaOH, magie).

- Tính chất hóa học của hợp chất SiO2 (tác dụng với kiềm đặc, nóng, với dung dịch HF). hợp chất H2SiO 3 (là axit yếu, ít tan trong nước).

3. Thái độ, tình cảm: - Xây dựng thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch.

- Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của học sinh.

- Có ý thức sử dụng silic, hợp chất của silic trong cuộc sống hiệu quả, an toàn.

4. Định hướng các năng lực cần hình thành và phát triển - Nănglực hợp tác (trong hoạt động nhóm).

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ: diễn đạt, trình bày ý kiến, nhận định của bản thân.

- Năng lực tự học.

39

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học.

- Năng lực vận dụng kiến thức Hóa học vào cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Phiếu học tập, các hình ảnh, video, hệ thống câu hỏi, kế hoạch giảng dạy (giáo án, bài giảng powerpoint).

- Video thí nghiệmviết chữ lên thuỷ tinh bằng hỗn hợp CaF2 và H2SO4 đặc.

2. Học sinh: - Ôn lại kiến thức về các dạng thù hình của cacbon đã học ở cấp 2.

- Chuẩn bị mẫu vật silicagen…,bài mới theo SGK III. THIẾT KẾ, TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC: 1. Giới thiệu chung - Tình huống xuất phát: Gv trình chiếu thí nghiệm viết chữ lên thuỷ tinh, một số hình ảnh liên quan đến ứng dụng của Si, SiO2, silicagen…để từ đó liên hệ vào bài, tạo hứng thú học tập cho HS. - Hoạt động hình thành kiến thức: PPDH chủ yếu là PPDH hợp tác theo nhóm.

- Hoạt động luyện tập: gồm một số câu hỏi vàbài tập trắc nghiệm nhằm củng cố, khắc sâu kiến thức trọng tâm trong bài.

- Hoạt động vận dụng, tìm tòi: HS tìm hiểu tại nhà để trả lời một số câu hỏi liên quan đến thực tiễn đời sống.

2. Tổ chức các hoạt động học cho HS Hoạt động 1: Tình huống xuất phát a. Mục đích hoạt động: - Tạo hứng thú tìm hiểu kiến thức mới của HS. - Thông qua việc giới thiệu thí nghiệm, hình ảnh liên quan đến silic và hợp chất để vào bài tạo nhu cầu tiếp tục tìm hiểu kiến thức mới của HS b. Nội dung hoạt động - HS xem videothí nghiệm, hình ảnh liên quan đến silic và hợp chất GV và HS đã mang tới.

- GV dẫn dắt mục tiêu bài học.

40

c. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm

- Tiếp nhận vấn đề

*Dự kiến sản phẩm của

vụ

- HS quan sát các mẫu vật HS:

- GV tổ chức cho HS quan

video do GV trình chiếu.

- Các hình ảnh đó liên quan

sát:

- HS các nhóm thảo luận,

đến nguyên tố silic

video thí nghiệm, hình ảnh

đưa ra những thắc mắc (nếu

- HS có thể điền 1 số thông

liên quan đến silic và hợp

có) và nhu cầu tìm hiểu

tin ở cột K, W: về các dạng

chất - GV dẫn dắt vấn đề:

những kiến thức mới xung

thù hình, ứng dụng của silic.

vậy Silic và một số hợp chất quanh các hình ảnh, videosát

- HS có thể nêu một số vấn

của nó có tính chất và ứng

được và hoàn thành cột K, W đề muốn tìm hiểu: silic và

dụng như thế nào chúng ta

trong bảng KWLH về silic

hợp chất có tính chất vật lý,

cùng tìm hiểu bài học hôm

và hợp chất sau đó cử đại

hóa học gì mà tạo nên các

nay.

diện phát biểu.

ứng dụng của chúng.

GV: yêu cầu học sinh các

K(

nhóm thảo luận và điền một

điều (điều

số thông tin vào cột K, W

đã

trong bảng KWLH về silic

biết) biết)

W

L

H(

*Dự kiến một số khó khăn

(điều

học

vướng mắc của HS

bằng

HS có thể không nêu hết

muốn học

và hợp chất. *Hỗ trợ của GV để HS

được) cách nào)

được những điều muốn tìm hiểu sau khi theo dõi các mẫu vật, hình ảnh.

giải quyết vướng mắc GV có thể có một số gợi ý khéo cho HS, như: về các dạng thù hình, ứng dụng, tính chất vật lí, hoá học cơ bản của silic và hợp chất. d. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động + Thông qua quan sát, GV biết được mức độ hoạt động tích cực của HS ở mỗi nhóm. + Thông qua cột K, W, GV biết được HS đã có những hiểu biết gì và muốn biết thêm điều gì về nguyên tố silic. Từ đó GV có thể nhận xét, đánh giá sơ bộ giữa các nhóm.

41

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức a. Mục tiêu hoạt động * HS trình bày được - Cấu hình electronnguyên tử, vị trí của silic trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học - Tính chất vật lí (dạng thù hình, cấu trúc tinh thể, màu sắc, chất bán dẫn), trạng thái tự nhiên, ứng dụng (trong kĩ thuật điện), điều chế silic (Mg + SiO2).

- Tính chất hoá học: Là phi kim hoạt động hoá học yếu, ở nhiệt độ cao tác dụng với nhiều chất (oxi, cacbon , dung dịch NaOH, magie).

- SiO2: Tính chất vật lí (cấu trúc tinh thể, tính tan), tính chất hoá học (tác dụng với kiềm đặc, nóng, với dung dịch HF).

- H2SiO 3: Tính chất vật lí (tính tan, màu) sắc, tính chất hoá học ( là axit yếu, ít tan trong nước, tan trong kiềm nóng). *Viết các PTPƯ minh hoạ tính chất hoá học của silic và hợp chất. b. Nội dung hoạt động ND1:I. Tìm hiểu về Silic 1. Cấu tạo nguyên tử, vị trí trong BTH. 2. Tính chất vật lí và ứng dụng.

3. Tính chất hóa học.

4. Trạng thái tự nhiên và điều chế.

ND2: II. Tìm hiểu về hợp chất của Silic 1. Silic đioxit.

2. Axit silixic.

3. Muối silicat. c. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

ND1: I. SILIC *GV chuyển giao

- Trạm 1: HS làm việc *Dự kiến sản phẩm của HS:

nhiệm vụ

cá nhân để trả lời.

GV tổ chức nội dung

- Trạm 2,3,4:HS thảo - Cấu hình e: [Ne] 3s 2 3 p 2 → Có 4 e lớp

này theo 4 trạm:

luận nhóm thống nhất ngoài cùng

1. Cấu tạo nguyên tử, vị trí trong BTH.

42

- Trạm 1:1. Cấu tạo kiến thức và bốc thăm - Vị trí: Ô thứ 14, chu kì 3, nhóm IVA. nguyên tử, vị trí nhóm trình bày. Các trong BTH.

nhóm khác nhận xét, 2. Tính chất vật lí và ứng dụng.

- GV khai thác kiến bổ sung và đưa ra ý

Silic tinh thể

Silic

thức cũ HS đã học ở kiến khác nếu có.

vô

định

hình

lớp 10 về cấu tạo

Tính - cấu trúc giống - chất bột.

nguyên tử và BTH và

chất

kim cương.

đưa ra yêu cầu: (lưu ý

vật

- màu xám.

nhóm nào nhanh nhất

lí

- có ánh kim

- màu nâu.

sẽ giành quyền trả lời)

- có tính bán

Em hãy viết cấu hình

dẫn.

e nguyên tử, xác định

-t0nc: 14200C

vị trí của Si trong

ứng

BTH.

dụng tuyến và điện tử, chịu axit, trong

Kĩ

thuật

vô Chế tạo hợp kim

- Trạm 2: 2. Tính

chế tạo pin mặt công

chất vật lí và ứng - HS hoàn thiện sản

trời,

dụng.

phẩm sau khi GV hỗ

quang điện…

- Gv: Cho hs thảo

trợ để giải quyết

- Các ứng dụng của Si tinh thể dựa trên tính

luận nhóm 3 phút và

vướng mắc.

bán dẫn của nó.

tế

nghiệp

bào luyện kim…

báo cáo:

3. Tính chất hóa học.

+so sánh tính chất vật

- Số oxi hóa của Si tương tự C: -4, 0, +2, +4

lí, ứng dụng của Silic

- Giống nhau: C, Si -Si vừa có tính khử,

tinh thể và silic vô

vừa có tính oxi hoá.

định hình.

- Khác nhau: Si có thể tan trong dd kiềm, Si

+ Giải thích các ứng

là phi kim yếu hơn C.

dụng của silic tinh

Một số phản ứng minh họa:

thể.

3.1. Tính khử:

Trạm 3:3. Tính chất

a. Tác dụng với phi kim:

hóa học.

-Với Flo ở điều kiện thường:

So sánh C, Si về:

Si + 2F2→ SiF4 43

- Số oxi hóa

-Với halogen khác, O2: ở t0 cao; C, N2, S: ở

- Tính chất hóa học

t0 rất cao:

- Viết phương trình

t → SiCl4 Si + 2Cl2 

minh họa

o

o

t Si + O2  → SiO2

- Trạm 4: 4. Trạng

b. Tác dụng với hợp chất:

thái tự nhiên và điều

Si tác dụng tương đối mạnh với dung dịch

chế.

kiềm:

- Trạng thái tự nhiên:

Si+2NaOH+H2O → Na2SiO3 + 2H2

+ Si là nguyên tố phổ biến thứ mấy trêntrái

3.2. Tính oxi hoá:

đất?

Ở nhiệt độ cao, Si tác dụng với các kim loại

+ Trong tự nhiên Si

như Ca, Mg, Fe... tạo các silixua kim loại,

có ở đâu ? Si có tồn

VD:

tại ở dạng nào? Tại sao?

- Điều chế: + Từ hiểu biết về trạng thái tự nhiên của Si, em hãy đề nghị nguyên liệu điều chế Si? +Phương pháp điều chế Si? *Hỗ trợ của GV để HS giải quyết vướng mắc - Trạm 1:GV có thể

o

t Si + Mg  → Mg2Si (Magie silixua)

4. Trạng thái tự nhiên và điều chế.

- Trạng thái tự nhiên: + Si là nguyên tố phổ biến thứ hai trên trái đất. + Trong tự nhiên, Si không tồn tạiở dạng đơn chất. Si có trong hợp chất: SiO2, khoáng vật.

- Điều chế: + Nguyên liệu: SiO2 (cát trắng) + Phương pháp: dùng chất khử mạnh như Mg, Al, C khử SiO2 ỏ nhiệt độ cao o

t VD:SiO2+ 2Mg  → Si+2MgO

cung cấp thông tin về số hiệu nguyên tử của Si.

*Dự kiến một số khó khăn vướng mắc

44

- Sau khi HS trả lời,

của HS

GV chiếu BTH và

- Trạm 2: Có thể HS chưa hiểu thế nào là

phóng to ô Si để HS

tính bán dẫn.

đối chiếu.

- Trạm 4: Có thể HS không đề nghị được

- Trạm 2: GV giải

đúng phương pháp điều chế Si.

thích thêm để học sinh hiểu thế nào là tính bán dẫn.

- Trạm 3: GV chiếu bộ câu hỏi định hướng và gợi ý cho HS trả lời.

- Trạm 4:Nếu HS không đề nghị được đúng phương pháp điều chế Si, thì GV có thể gợi ý cho các em tham khảo SGK.

ND2: II. HỢP CHẤT CỦA SILIC *GV chuyển giao

- HS liên hệ thực tế, *Dự kiến sản phẩm của HS:

nhiệm vụ

nghiên cứu tài liệu, - Trạm 1. 1.Silic đioxit.

- GV: sử dụng phiếu thảo luận nhóm thống * TCVL: là chất ở dạng tinh thể, màu trắng học tập số 1, và tổ nhất kiến thức.

hoặc không màu, không tan trong nước, khó

chức các nhóm thực - Ở mỗi trạm: một nóng chảy ( t0nc=17130C) hiện theo kĩ thuật trạm nhóm trình bày, các * TCHH: – góc kết hợp với kĩ nhóm khác nhận xét, - Là oxít axít ( tác dụng với kiềm đặc nóng thuật mảnh ghép. GV bổ sung, trình bày ý hoặc nóng chảy) chia lớp chia làm 4 kiến khác (nếu có).

o

t SiO2 + 2NaOH  → Na2SiO3 + H2O.

45

nhóm, hướng dẫn các

- SiO2 tan được trong dd HF.

nhóm tự cử nhóm

SiO2 + 4HF → SiF4 + 2H2O

trưởng, nhóm phó, lên

- Trạm 2. 2. Axit silixic.

kế hoạch phân chia

* TCVL:Kết tủa keo, màu trắng.

nhiệm vụ cho các

* TCHH:

thành viên.Nội dung

- Dễ mất nước khi đun nóng:

này chia làm 3 trạm.

t H2SiO3  → SiO2 + H2O

Sau mỗi trạm, GV gọi

-Là axít yếu, yếu hơn cả H2CO3

bất kì 1 nhóm lên

Na2SiO3+CO2+H2O→H2SiO3 ↓ +Na2CO3

trình bày.

* Silicagen: Khi sấy khô, axit silixic mất

- Trạm 1.

một phần nước, tạo thành vật liệu xốp là

1. Silic đioxit.

silicagen. Silicagen được dùng làm chất

GV dẫn dắt vấn đề:

chống ẩm trong các thùng đựng hàng hóa.

+ Thực tế, thành phần - HS hoàn thiện sản

- Trạm 3. 3. Muối silicat.

chính của cát là SiO2- phẩm sau khi GV hỗ

- Đa số muối silicat không tan.

các em hãy cho biết trợ để giải quyết

- Chỉ có muối silicat của kim loại kiềm tan

một số tính chất vật lí vướng mắc.

trong H2O.

của SiO2 ( trạng thái,

- Thủy tinh lỏng là dung dịch đậm đặc của

màu sắc, tính tan)…

Na2SiO3 và K2SiO3. Thủy tinh lỏng dùng để

-Dự đoán tính chất

chế tạo keo dán thủy tinh, đồ sứ, tẩm lên vải

hoá học của SiO2 và

hoặc gỗ để chống cháy.

o

viết PTPƯ minh hoạ.

- Trạm 2.Axit silixic.

Yêu cầu dự đoán sau đó nghiên cứu SGK thảo luận về: + Tính chất vật lí và hoá học cơ bản của axit silixic. +Silicagen là gì? ứng

46

dụng?

- Trạm 3.Muối silicat - Tính tan?

- Thủy tinh lỏng là gì? ứng dụng? *Hỗ trợ của GV để

*Dự kiến một số khó khăn vướng mắc

HS giải quyết vướng

của HS:

mắc

- Trạm 1:

- Trạm 1:- GV chiếu

+Có thể HS gặp khó khăn khi dự đoán về

một số hình ảnhhoặc

TCHH của SiO2.

cho học sinh xem mẫu

+ HS có thể chưa nêu được đầy đủ điều

vật về

kiện và mức độ của phản ứng giữa SiO2 với

+ SiO2: cát, thạch anh,

kiềm.

thủy tinh…để hs dễ liên hệ thực tế.

- Trạm 2:. HS có thể không biết nhiều về

+ GV gợi ý: Si cùng

ứng dụng thực tế của silicagen.

nhóm với C, Dựa trên những kiến thức đã học về tính chất hóa học của CO2 để dự đoán tính chất hóa học của SiO2 ++

GV bổ sung về

điều kiện và mức độ của phản ứng giữa SiO2 với kiềm.

- Trạm 2:- GV chiếu một số hình ảnh về H2SiO3 trong nước, mẫu vật silicagen

47

- Trạm 3: -GV chiếu + Bảng tính tan của các loại muối. + Hình ảnh về ứng dụng của thủy tinh lỏng - GV chốt kiến thức theo từng trạm. d. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động + Thông qua quan sát, GV đánh giá mức độ hoạt động tích cực của các nhóm HS. lí, khoa học. + Thông qua báo cáo thảo luận chia sẻ giữa các HS, giữa các nhóm, GV đánh giá được khả năng diễn đạt của HS, cách góp ý chia sẻ của HS với nhau qua đó GV hướng dẫn điều chỉnh khi cần thiết, đồng thời phát triển năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp cho HS. Thông qua thảo luận, báo cáo của HS, GV cũng đánh giá được mức độ hiểu bài của HS đồng thời giúp HS chuẩn hóa và khắc sâu kiến thức.

Hoạt động 3: Luyện tập a. Mục tiêu hoạt động Rèn kĩ năng: - Viết được các PTPƯ thể hiện tính chất của silic và các hợp chất của nó.

- Tính % khối lượng SiO2 trong hỗn hợp. b. Nội dung hoạt động - GV sử dụng các bài tập tương ứng với các mục tiêu của hoạt động +Hoàn thành dãy chuyển hoá sau: (1) (2) (3) (4) Si  → SiO2  → Na2 SiO3  → H 2 SiO3  → SiO2

+BT: 2,3,6- trang 79-SGK.

48

c. phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm

Các nhóm thảo luận, báo

*Dự kiến sản phẩm của HS:

vụ

cáo sản phẩm, các nhóm

+ Hoàn thành dãy chuyển hoá:

- GV yêu cầu 4 nhóm, mỗi

khác nhận xét bổ sung.

t (1)Si+O2  → SiO2

nhómthảo luận, giải quyết 1trong 4 bài tập trên.

o

(2) SiO2+ 2NaOH(nóng chảy) o

t  → Na2SiO3 +H2O

(3)Na2SiO3+CO2+H2O - GV chuẩn hóa kiến thức

→ H2SiO3 ↓ +Na2CO3 o

t (4)H2SiO3  → SiO2+ H2O

+ Một số bài tập trong SGK 2. B 3. C. 6. nH = 2

13, 44 = 0,6 (mol) 22, 4

Si + 2NaOH + H2O → Na2SiO3 + 2H2 Theo đề, NaOH dư, phản ứng hoàn toàn => Si hết. nSi =

1 nH = 0,3 (mol) 2 2

%mSi =

0,3.28 x 100% = 42,0 %.

20

d. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động GV kiểm tra, đánh giá hoạt động của HS thông qua việc quan sát HS làm bài tập, trả lời, giải thích và việc tổ chức cho HS báo cáo, thảo luận.

Hoạt động 4: Dặn dò, vận dụng tìm tòi mở rộng a. Mục tiêu hoạt động - HS vận dụng kiến thức, kĩ năng trong bài để giải quyết các vấn đề thực tiễn.

49

- Dặn dò HS: + Làm các bài tập trong SGK, SBT. + HS chuẩn bị cho bài học tiếp theo. b. Phương thức tổ chức hoạt động Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Dự kiến sản phẩm của HS

*GV chuyển giao nhiệm

- HS tiếp nhận nhiệm vụ về

*Dự kiến sản phẩm của

vụ

nhà tìm tòi để giải quyết các HS:

- Dặn dò HS.

câu hỏi mà giáo viên đưa ra. 1. Không thể dùng cát khô để dập tắt đám cháy Mg và

- Đưa ra câu hỏi thực tế để HS về nhà tìm tòi và trả lời:

- Chuẩn bị bài mới theo

Al được, vì Mg, Al có thể

1. Có thể dùng cát khô để

hướng dẫn của GV

cháy trong SiO2 khô, khí

dập tắt đám cháy Mg và Al

quyển CO2, phản ứng tỏa

được không? Giải thích?

nhiều nhiệt làm đám cháy

2. SiO2 là một thành phần

mãnh liệt hơn.

chính của thủy tinh thông

VD:

thường, SiO2 là oxit axit,

t SiO2+ 2Mg  →

vậy tại sao trong phòng thí

Si+2MgO

nghiệm vẫn dùng lọ thủy tinh để chứa dung dịch

o

o

t CO2+ 2Mg  →

C+2MgO

kiềm, dùng các ống nghiệm thủy tinh để làm thí nghiệm

2. SiO2 là một thành phần

với dung dịch kiềm thông

chính của thủy tinh thông

thường?

thường, SiO2 là oxit axit,

3. Tại sao để điều chế Si

vậy tại sao trong phòng thí

trong PTN, người ta dùng chất khử là Mg nhưng trong CN lại dùng chất khử là C?

nghiệm vẫn dùng lọ thủy tinh để chứa dung dịch kiềm, dùng các ống nghiệm

4. Ngoài vỏ các túi chống

thủy tinh để làm thí nghiệm

ẩm (siligagen) có ghi là:

với dung dịch kiềm vì:

“không được ăn”, vậy nếu 50

ăn silicagen thì có ảnh

+ Với các dung dịch kiềm

hưởng gì tới sức khỏe con

thông thường (loãng nguội,

người?

loãn nóng, đặc nguội): SiO2

5. Tại sao thủy tinh lỏng

gần như không tan.

được dùng để chế tạo keo

+ SiO2 tan chậm trong kiềm

dán thủy tinh, đồ sứ?

đặc nóng và chỉ tan nhanh

*Hỗ trợ của GV để HS

trong kiềm nóng chảy.

giải quyết vướng mắc:

3. Để điều chế Si trong

-GV cung cấp địa chỉ một

PTN, người ta dùng chất

số tài liệu để học sinh tham

khử là Mg nhưng trong CN

khảo.

lại dùng chất khử là C vì C

- Ở câu 4: GV hướng dẫn

rẻ hơn Mg.

HS về nhà làm thí nghiệm

4.Xét về thành phần hóa học

ngâm silicagen: trong nước,

thì silicagen không gây độc.

dung dịch giấm ăn loãng,

Tuy nhiên nếu ăn phải

quan sát hiện tượng để liên

silicagen lại rất nguy hiểm

hệ trả lời câu hỏi này.

tới sức khỏe con người, vì:

- Yêu cầu học sinh về đọc

các hạt này không thể tiêu

thêm bài công nghiệp silicat

hóa được, do đặc tính hút

để trả lời câu 5.

ẩm khá mạnh nên các hạt siligagen có thể dính vào các niêm mạc gây tổn thương niêm mạc. Đồng thời các hạt này không thể tiêu hóa được trong dạ dày cũng như ruột, chúng hút hấp thụ nước và trương nở dẫn đến sự tích tụ trong dạ dày, nếu nhiều dẫn đến tắc ruột.

51

5. Trong thành phần của thủy tinh, đồ sứ, thủy tinh lỏng đều có điểm tương đồng: trong đó có hỗn hợp các muối silicat, các thành phần này dễ hòa trộn, kết dính vào nhau, đặc biệt là ở nhiệt độ cao.Vì thế thủy tinh lỏng được dùng để chế tạo keo dán thủy tinh, đồ sứ. c. Sản phẩm, đánh giá kết quả hoạt động - Sản phẩm: bài báo cáo thuyết trình, giải thích của HS. - Kiểm tra, đánh giá: HS báo cáo vào đầu buổi học sau hoặc tiết luyện tập.

52

7.3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 7.3.1. Phương pháp thực nghiệm sư phạm -Chọn lớp thực nghiệm: tôi đã chọn lớp 11A1, 11A3 có chất lượng tương đương để đối chứng. Trong đó lớp 11A1 là lớp thực nghiệm, 11A3 là lớp đối chứng (lớp 11A3 khi dạy, tôi có sử dụng liên hệ thực tế nhưng chỉ với mức độ, tần xuất như trong sách giáo khoa).

-Tiến hành thực nghiệm: a) Sử dụng phiếu điều tra về mức độ hứng thú học tập môn Hoá Học với học sinh lớp thực nghiệm (11A1) trước và sau khi áp dụng đề tài, tổng hợp, phân tích và so sánh kết quả.

- Nội dung phiếu điều tra về mức độ hứng thú Sự hứng thú học môn Hoá học của em ở mức nào dưới đây?

Rất thích Thích Bình thường Ghét Rất ghét b) Tôi đã tiến hành áp dụng đề tài ở lớp thực nghiệm (11A1), sau đó kiểm tra 1 bài 15 phút về cacbon, silic và hợp chất của chúng với cả 2 lớp.

Nội dung đề kiểm tra gồm 15 câu hỏi trắc nghiệm và đáp án như sau: A. ĐỀ BÀI Câu 1: Kimcương,fulerenvà thanchìlà các dạng A. đồnghìnhcủa cacbon.

B. đồng vịcủa cacbon.

C. thùhìnhcủa cacbon.

D. đồngphâncủacacbon.

Câu 2:Trong diều kiện thích hợp, cacbonkhôngphảnứng với chất nào sau đây?

A. O2.

B. CO2.

C. Al.

D. NaOH.

Câu 3: Chất nào sau là oxit axit nhưngkhông tác dụng với trong H2O? A. SiO2. B. CO2.C.CaO.

D.SO2.

Câu 4: Trong các phảnứnghoá học sau,phảnứng nàosai?

0

0

t t A. Ca(HCO3)2  → CaCO3 + H2O + CO2. B. 2NaHCO3  → Na2CO3 + H2O + CO2.

0

t C. CaCO3  → CaO + CO2.

0

t D. Na2CO3  → Na2O + CO2.

53

Câu 5: Từ muối Na2SiO3 cần tối thiểu mấy phản ứng hóa học để tạo ra SiO2?

A. 1.

B.3.

C.4.

D.2

Câu 6:Cho luồng khí CO (dư) qua hỗn hợp các oxit CuO, Fe2O3, ZnO, MgO nung ở nhiệt độ cao. Sau phản ứng hỗn hợp rắn còn lại là: A. Cu, Fe, Zn, MgO.

B. Cu, Fe, ZnO, MgO.

C. Cu, Fe, Zn, Mg. Câu

7:

D. Cu, FeO, ZnO, MgO.

HiệuứngnhàkínhlàhiệntượngTráiđấtđangấmdầnlên,docácbứcxạcóbướcsóng

dài

trongvùnghồngngoạibị giữlại,màkhôngbứcxạrangoàivũtrụ.Chấtkhínàosauđâylà nguyênnhân chínhgâyra hiệu ứngnhà kính?

A. CO2.

B. SO2.

C. freon.

D. NO.

Câu 8: ĐểphòngnhiễmđộcCO,làkhíkhôngmàu,khôngmùi,rấtđộcngườitadùng mặt nạ phòng độc hoặc khẩu trang có chứachấthấp phụlà A. đồng(II) oxitvàmangan đi oxit.

B. mangan đi oxit.

C. đồng(II) oxitvàthanhoạttính.

D. thanhoạttính.

Câu

9:

Ngườitathườngdùngcát(thành

phần

chính

là

SiO2)làmkhuônđúckimloại.Đểlàmsạchhoàntoànnhững hạtcátbámtrênbềmặtvậtdụng làmbằng kimloạicóthể dùng dungdịchnàosau đây?

A. HCl.

B. HF.

C. NaOHloãng.

D. H2SO4.

Câu

10:

CO2khôngcháyvàkhôngduytrì

sựcháynhiềuchấtnênđượcdùngđểdậptắtcácđám

cháy.Tuynhiên,CO2không dùngđể dập tắtđámcháynàodướiđây?

A. Xăng,dầu.

B. Đồ gỗ, quần áo.

C. Magie, nhôm.

D. Khígas.

Câu 11: “Nướcđákhô’’khôngnóngchảymàthănghoanênđượcdùngđểtạomôitrườnglạnh và khôrất tiệnchoviệc bảoquảnthực phẩm.Nướcđákhôlà A. COrắn.

Câu

12:

B. SO2rắn.

C. H2Orắn.

KhíCOđiềuchếtrongphòngthí

D. CO2rắn.

nghiệmthườnglẫnkhíCO2,

SO2.ĐểloạibỏCO2,

SO2rakhỏihỗnhợp, tacho hỗn hợp lội từ từ qua lượng dư A. nước brom.

C. dungdịchH2SO4đặc.

B. dungdịchCa(OH)2.

D. nước.

54

Câu 13:Trộn6gamMgbộtvới 4,5gam SiO2rồi đunnóngởnhiệtđộcaochođếnkhi phảnứng xảyrahoàn toàn.LấyhỗnhợpthuđượcchotácdụngvớidungdịchNaOHdư.Thểtíchkhíhiđro thu đượcở điều kiệntiêu chuẩnlà A. 1,12 lít.

B. 5,60lít.

C. 0,56lít.

D. 3,92lít.

Câu 14:Thổi từ từ đến hết 0,14 mol CO2 vào dung dịch chứa 0,08mol Ca(OH)2. Sau phản ứng hoàn toàn, khối lượng dung dịch thay đổi bao nhiêu gam so với ban đầu?

A. Giảm 2,08 gam.

B.Giảm 1,04 gam.

C.Tăng 4,16 gam.

D.Tăng 6,16 gam.

Câu 15: Nung 13,4 gam hỗn hợp 2 muối cacbonat của 2 kim loại hóa trị 2, thu được 6,8 gam chất rắn và khí X. Để hấp thụ hết khí X cần tối thiểu V ml dung dịch NaOH 1M. Giá trị của V là A.150.

B.300.

C.100.

D.75.

B. ĐÁP ÁN Câu

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

C

D

A

D

D

A

A

D

B

C

D

B

A

C

A

Đáp án

7.3.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm a) điều tra về mức độ hứng thú học tập môn Hoá Học với học sinh lớp thực nghiệm Sự hứng thú học môn Hoá học của em ở mức nào dưới đây?

Trước khi áp dụng đề tài

Sau khi áp dụng đề tài

Rất thích

2

5

Thích

10

20

Bình thường

24

14

Ghét

3

1

Rất ghét

1

0

55

b)Kết quả bài kiểm tra: Lớp

Sĩ số

0 - < 3,5

3,5 - < 5

5 - < 6,5

6,5 - < 8

8 – 10

11A3

39

0

3

25

9

2

64,10%

23,08%

15

20

5

50,00%

12,50%

0% 11A1

40

7,69%

0

0

0%

0%

37,50%

5,13%

7.3.3. Nhận xét kết quả thực nghiệm sư phạm - Mức độ hứng thú và yêu mến môn Hoá Học của học sinh lớp thực nghiệm tăng lên rõ rệt.

Tôi nhận thấy: +Mức độ tích cực, chủ động của học sinh lớp 11A1 cao hơn rõ rệt so với chính bản thân các em và so với lớp đối chứng 11A3.Học sinh lớp thực nghiệm hăng hái xây dựng bài hơn, không khí học tập sôi nổi hơn. +Khả năng vận dụng kiến thức vào các tình huống thực tiễn của lớp 11A1 linh hoạt hơn.

Học sinh lớp thực nghiệm có khả năng vận dụng kiến thức linh hoạt vào trong các tình huống học tập cũng như thực tiễn. + Các em thường xuyên đặt ra các câu hỏi, thắc mắc với giáo viên hơn.

- Ở tất cả các bài kiểm tra + Tỉ lệ học sinh đạt điểm khá (6,5 - < 8) và điểm giỏi (8-10) ở lớp thực nghiệm 11A1 đều cao hơn so với lớp đối chứng 11A3. + Lớp thực nghiệm 11A1 gần như không có học sinh đạt điểm dưới trung bình. c) Kết luận và kiến nghị Trong quá trình dạy học, người thầy ngoài năng lực, khả năng sư phạm đã có cần phải luôn luôn tích lũy, rút ra những kinh nghiệm dù rất nhỏ. Phải tìm tòi học hỏi những kinh nghiệm từ sách báo, tài liệu tham khảo vàchính sau những tiết dạy.

Biết vận dụng các kinhnghiệm đã được tích lũy vào quá trình giảng dạy thì hiệu quả dạy học sẽkhông ngừng được nâng lên.

Nội dungbài viết còn chưa đầy đủ song nó đã giúp bản thân tôiđạt được hiệu quả nhất định trong các tiết dạy của môn Hóa học 11. Kết quả bước đầu cho thấy rằng học sinh hứng thú hơn, tích cực hơn trong quá trình học tập, hoạt động giữa thầy và trò sôi nổi, hiệu quả hơn. Điều

56

đáng mừng là nhiều em học sinh học lực trước đây yếu kém nay đã mạnh dạn đưa ra những câu hỏi, thắc mắc của bản thân liên quan đến bài học.

Bản thân tôi đã cố gắng tích lũy, bổ sung để bài viết này ngày càng hoàn thiện, phong phú hơn, giúp ích cho bản thân một cách thiết thực trong việc dạy học phù hợp với đối tượng học sinh của nhà trường.

Tôi rất mong hội đồng khoa học nhà trườngvà cấp trên góp ý, bổ sung để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

8. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy một vài điểm cần lưu ý sau: 1. Về phía giáo viên: -Để thực hiện tốt, người giáo viên cần nghiên cứu kỹ bài giảng, xác định được kiến thức trọng tâm, tìm hiểu, tham khảo các vấn đề thực tế liên quan phù hợp với học sinh. Hình thành giáo án theo hướng phát huy tính chủ động của học sinh, phải mang tính hợp lí và hài hòa.

2. Về phía nhà trường: - Nhà trường cần bổ sung thêm sách tham khảo cho giáo viên ở thư viện.

- Nhà trường cần bổ sung thêm một số hóa chất và dụng cụ cho đầy đủ để việc thực hành thí nghiệm được tốt hơn.

- Cần tạo điều kiện giúp đỡ cho một số giáo viên biết sử dụng công nghệ thông tin.

- Nhà trường tạo điều kiện để cho giáo viên tổ chức Câu lạc bộ Hóa học vui, các cuộc giao lưu kiến thức, hoạt động ngoại khóa chuyên môn sẽ hình thành hứng thú cho học sinh một cách hiệu quả.

9. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả Sau khi áp dụng một số phương pháp mở rộng kiến thức thực tế trong bài giảng hóa học vào các tiết dạy, tôi thấy đã đạt được kết quả khả quan: + Lớp học sinh động, sôi nổi, giúp nâng cao hứng thú học tập của các em. + Chất lượng bài giảng được nâng lên rõ rệt: học sinh dễ tiếp thu và nhớ bài lâu hơn. + Giúp các em phát huy tính tích cực, chủ động trong học tập.

57

+ Phát triển năng lực chú ý, óc tò mò khoa học.

10. Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu Số

Tên tổ

TT

chức/cá nhân

Địa chỉ

Phạm vi/Lĩnh vực áp dụng sáng kiến

1

58

TÀI LIỆU THAM KHẢO -

Sách giáo khoa Hóa học lớp 11- chương trình chuẩn-NXB GD.

-

Sách bài tập Hoá học lớp 11- chương trình chuẩn - NXB GD.

-

Sách giáo viên Hóa Học lớp 11- chương trình chuẩn-NXB GD.

-

Sách giáo khoa Hóa học lớp 11- chương trình nâng cao - NXB GD.

-

Sách bài tập Hoá học lớp 11 - chương trình nâng cao - NXB GD.

-

Sách giáo viên Hóa Học lớp 11- chương trình nâng cao - NXB GD.

-

Phương pháp giảng dạy môn hóa học ở trường THPT- Trịnh Văn Biều-NXB GD.

-

Hóa học và ứng dụng - Tạp chí của hội hóa học Việt Nam.

-

Hóa học vui - Nguyễn Xuân Trường - NXB khoa học kỹ thuật Hà Nội.

-

Chìa khóa vàng Hóa Học - NXB Đại Học Quốc Gia Hà Nội – 1997.

-

Tài liệu tập huấn sinh hoạt chuyên môn về phương pháp và kỹ thuật tổ chức hoạt động tự học của học sinh THPT – NXB GD.

59