SÁNG KIẾN CẢI TIẾN DẠY BÀI MẶT CẦU THEO PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP

ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MÔN TOÁN

vectorstock.com/28062405

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection

SÁNG KIẾN CẢI TIẾN DẠY BÀI MẶT CẦU THEO PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP (LĨNH VỰC ÁP DỤNG: TRONG CHƯƠNG TRÌNH DẠY HỌC PHỔ THÔNG VÀ TRONG ĐỜI SỐNG) WORD VERSION | 2021 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM

Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc – Lập – Tự do – Hạnh phúc ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN Kính gửi : Hội đồng sáng kiến trường THPT Trần Hưng Đạo Họ và tên

Ngày tháng

Nơi công tác

năm sinh NGÔ THỊ PHÚC

29/04/1985

Trình độ

Chức vụ

chuyên môn TRƯỜNG THPT TRẦN

GIÁO VIÊN

ĐẠI HỌC

HƯNG ĐẠO I, Tên sáng kiến: CẢI TIẾN DẠY BÀI MẶT CẦU THEO PHƯƠNG PHÁP TÍCH HỢP Lĩnh vực áp dụng: Trong chương trình dạy học phổ thông và trong đời sống II, Nội dung : 1, Giải pháp cũ thường làm: Trong chương trình học hiện nay học sinh học môn toán học chưa nhận thấy rằng toán học có liên quan nhiều đến các môn học và đặc biệt là ứng dụng nhiều trong thực tế khả năng tư duy lôgic của các em còn rất hạn chế. Do giáo viên chỉ dạy kiến thức cho học sinh ở các môn học riêng lẻ và truyền đạt dưới dạng thuyết trình vấn đáp nên hiện nay là nói chung học sinh chưa biết cách tự học, chưa học tập một cách tích cực. Nhiều khi các em chỉ giả được một bài toán trong các môn học riêng lẻ mà chưa giải quyết được các vấn đề có liên quan trong đời sống và đặc biết là chưa áp dụng được các kiến thức mình học được vào cuộc sống nên chưa mang lại được hiệu quả kinh tế xã hội.

-Giai pháp cũ có những ưu điểm và nhược điểm sau: *Ưu điểm - Phần lớn học sinh biết làm được bài toán về mặt cầu . Kết quả của bài toán đúng.

- Học sinh ham học, có hứng thú học tập môn Toán nói chung - Học sinh bước đầu biết vận dụng mặt cầu vào thực tế *Nhược điểm: +Học sinh: - Chưa có cách trình bày -Chưa có khả năng tự học tự nghiên cứu , tự trình bày -Học sinh chưa biết áp dụng công nghệ thông tin -Chưa áp dụng được vào các môn học khác và đặc biệt vào trong thực tế + Về đồ dùng dạy học :

1

Trong những năm qua, các trường thpt đã được cung cấp khá nhiều trang thiết bị và đồ dùng dạy học cho từng khối lớp nhưng thống kê theo danh mục thì số lượng vẫn chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu dạy bài “MẶT CẦU » + Về giáo viên Vẫn còn một số giáo viên chuyển đổi phương pháp giảng dạy còn lúng túng, chưa phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh, phương pháp dạy học truyền thống đã ăn sâu vào tư duy vào lề lối dạy học hàng ngày. Một số giáo viên dạy theo cách thông báo kiến thức sẵn có, dạy theo phương pháp thuyết trình có kết hợp với đàm thoại, thực chất vẫn là “thầy truyền thụ, trò tiếp nhận ghi nhớ ». Một số giáo viên còn ngại đầu tư chưa giải quyết được các vấn đề có liên quan *Những tồn tại cần khắc phục Về mặt nhận thức giáo viên còn coi việc dạy cho học sinh “MẶT CẦU” là đơn giản, dễ dàng nên chưa tìm tòi nghiên cứu để có phương pháp giảng dạy có hiệu quả.

Kiến thức, kinh nghiệm thực tế của học sinh còn rất hạn chế nên khi giảng dạy cho học sinh giáo viên đã không đưa các kiến thức thực tế các hình ảnh thực tế có liên quan đến mặt cầu nên học sinh khó hiểu và không thể tiếp thu được kiến thức và không đạt kết quả tốt trong việc dạy bài mặt cầu.

Khả năng phối hợp, kết hợp với nhiều phương pháp để dạy còn thiếu linh hoạt.

Giáo viên còn lúng túng khi tạo các tình huống sư phạm để nêu vấn đề.

Chưa khuyến khích động viên và giúp đỡ một cách hợp lý các nhóm cũng như các đối tượng học sinh trong quá trình học.

2/ Giải pháp mới cải tiến : 2.1,Bản chất của giải pháp mới Trong các môn khoa học và kỹ thuật, toán học giữ một vị trí nổi bật. Nó có tác dụng lớn đối với,cuộc sống, kỹ thuật, với sản xuất và chiến đấu. Nó là một môn thể thao của trí tuệ, giúp chúng ta nhiều trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp học tập, phương pháp giải quyết các vấn đề, giúp chúng ta rèn luyện trí thông minh sáng tạo. Nó còn giúp chúng ta rèn luyện nhiều đức tính quý báu khác như: Cần cù và nhẫn nại, tự lực cánh sinh, ý chí vượt khó, yêu thích chính xác, ham chuộng chân lý Mục tiêu của giải pháp mới như sau: a. Kiến thức: - Giúp học sinh hiểu được: + Định nghĩa mặt cầu, hình cầu và các khái niệm liên quan . + Các vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu và cách xét vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu.

2

+ Các vị trí tương đối của đường thẳng và mặt cầu và cách xét vị trí tương đối giữa đường thẳng và mặt cầu. + Công thức tính diện tích mặt cầu, thể tích khối cầu. +Hiểu biết về tính chất cấu tạo hạt nhân. +Hiểu biết về kích thước và khối lượng nguyên tử. +Hiểu biết về tế bào nhân sơ , hồng cầu, tiểu cầu, cấu tạo của mắt + Hiểu biết về hình dạng và kích thước các quả bóng trong TDTT. + Hiểu biết về gương cầu lồi , gương cầu lõm các vật dụng kiến trúc có dạng hình cầu, ứng dụng của gương cầu lồi , gương cầu lõm trong thực tế. + Biết cách chế tạo các vật dụng chạy bằng năng lượng mặt trời. +Hiểu biết thêm về các hành tinh trong hệ mặt trời: Trái đất mặt trời mặt trăng. Đường kinh tuyến vĩ tuyến , sự quay của trái đất, diện tích trái đất. +Năm được cách tính diện tích thể tích của các vật dụng có cấu tạo hình cầu trong đời sống. +Nắm được cách đặt các vệ tinh thu, phát sóng như: Truyền hình An viên, FPT… +Nắm dược cơ chế hoạt động của khinh khí cầu, cách chế tạo khinh khí cầu. +Hiểu biết về an toàn giao thông +Giúp giáo dục lối sống , ý thức bảo vệ môi trường , biết yêu và trân trọng cái đẹp. b. Kỹ năng - Giúp học sinh: + Rèn kỹ năng xét vị trí tương đối của đường thẳng, mặt phẳng với mặt cầu, hình cầu. + Rèn kỹ năng vẽ hình không gian, vẽ mặt cầu, hình cầu. + Rèn kỹ năng tính diện tích mặt cầu, thể tích khối cầu. + Phát triển khả năng vận dụng lý thuyết vào thực tiễn cuộc sống. + Phát triển khả năng tích hợp nhiều kiến thức thuộc các môn học khác nhau trong một bài học. + Phát triển khả năng vận dụng kiến thức lien môn vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. + Giúp học sinh vận dụng kiến bài học kết hợp với kiến thức vật lý lớp 10 giải bài toán về lực hấp dẫn.

3

+ Giúp học sinh vận dụng kiến thức bài học kết hợp với kiến thức vật lý 12 để Giải quyết bài toán về hạt nhân nguyên tử. + Giúp học sinh vận dụng kiến thức hóa học lớp 10 kết hợp với kiến thức mặt cầu, khối cầu giải quyết bài toán về kích thước và khối lượng nguyên tử + Học sinh tính được diện tích bề mặt của trái đất , thể tích trái đất. + Áp dụng giải một số bài toán thực tế. + Thu thập thông tin và sử lý thông tin. + Làm việc theo nhóm. + Trình bày báo cáo trước đám đông. + Ứng dụng thông tin trong sử dụng phần mềm Microsoft office và powerpoit. + Tìm kiếm thông tin trên internet. + Biết cách tạo ra các vận dụng bằng cách sử dụng năng lượng mặt trời. + Biết tính toán tạo ra các chi tiết , vật dụng máy móc. c. Thái độ - phẩm chất. + Nâng cao ý thức tự học , tinh thần trách nhiệm và hợp tác trong công việc, hình thành thái độ yêu thích khoa hoc, yêu thích sự tìm tòi, khám phá tự nhiên. + Thấy được Toán học bắt nguồn từ thực tiễn và toán học giải quyết được các bài toán thực tiễn. + Có thái độ học tập nghiêm túc, có tư duy tổng hợp. +Sống yêu thương , trách nhiệm, sống tự chủ d. Định hướng năng lực hình thành: +Năng lực hợp tác. +Năng lực tự học tự nghiên cứu. +Năng lực giải quyết vấn đề. +Năng lực sử dụng công nghệ thông tin. +Năng lực thuyết trình báo cáo. +Năng lực phỏng vấn làm phóng sự. +Năng lực tính toán. * Năng lực giả quyết các vấn đề thực tiễn. *Năng lực sử dụng kiến thức liên môn. Để giải quyết các vấn đề đặt ra trong dự án học tập , học sinh cần học tập và vận dụng kiến thức liên môn.

Môn học

Bài liên quan đến chủ

Năng lực ứng dụng 4

đề tích hợp Vật lý lớp 7

Bài 7: Gương cầu lồi

Ứng dụng trong an toàn giao thông, ứng dụng trong máy rút tiền tự động, dung trong an ninh

Bài 8: Gương cầu lõm Ứng dụng trong các lò mặt trời để tập trung năng lượng, nung nóng vật, chạy ô tô , làm đèn pin, đun bếp, dung trong y tế, làm gương trang điểm cho diễn viên, kính thiên văn, Vật lý lớp 10

Bài 11: Lực hấp dẫn.

Ứng dụng giải thích sự hút nhau giữa các vật

định luật vạn vật hấp

trong đời sống, giữa các hành tinh, vận dụng

dẫn

giải thích tại sao giọt nước trong vũ trụ , trái đất có dạng hình cầu, giải thích tại sao trái đất có dạng hình cầu, giải thích định luật vạn vật hấp dẫn của NEWTON

Vật lý lớp12

Bài 35: Tính chất cấu

Giải thích hiện tượng tại sao các hạt nhân có

tạo hạt nhân

dạng hình cầu, tính bán kính hạt nhân, giải thích tại sao khinh khi cầu có thể bay được

Vật lý lớp 8

Bài 12: Sự nổi

Giải thích sự nổi của một vật trong long chất lỏng, giải thích tại sao phao téc nước thường có hình cầu

Hóa học 8 Hóa học 10

Bài 31: Tính chất và

Vận dụng giải thích tại sao bơm hiđrô trong

ứng dụng của Hidro

khinh khí cầu

Bài 1: Thành phần

Ừng dụng tính bán kính của các nguyên tử

nguyên tử Sinh học lớp 10

Bài 7: Tế bào nhân

Hiểu về cấu tạo của tế bào nhân sơ.

sơ

Cấu tạo của mắt

Địa lý lớp6

Bài 4: Phương hướng

Vận dụng liên hệ xác định đường kinh tuyến

trên bản đồ. Kinh độ,

vĩ tuyến, đường xích đạo.

vĩ độ và tọa độ địa phương Địa lý lớp 10

Bài 5: Vũ trụ. Hệ

Vận dụng giải thích sự quay của trái đất

mặt trời và trái đất.

Hệ quả chuyển động sự quay quanh trục 5

của trái đất Địa lý lớp 6

Bài 6: Hình dạng và

Biết hình dạng và kích thước của trái đất và

kích thước trái đất

mặt trời

Bài đọc thêm

Hiểu biết thêm về các hành tinh trong hệ mặt trời

Môn thể dục

Bài đọc thêm

Giúp học sinh hiểu về hình dạng và kích thước các loại bóng trong thể dục thể thao

Môn giáo Bài đọc thêm dục công dân

Giúp học sinh ý thức chấp hành luật giao thông, giáo dục ý thức bảo vệ môi trường sống, biết yêu và trân trọng cái đẹp

Ngoài ra giải pháp góp phần đổi mới hình thức dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập, tăng cường ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong dạy học . Giúp học sinh học tập tích cực chủ động sáng tạo và năng động hơn trong cuộc sống giáo viên và học sinh có cơ hội giao lưu học tập lẫn nhau. Để thực hiện được mục tiêu này. Giải pháp được thực hiện trong 3 bước: Bước 1:Lập kế hoạch dạy học ( thực hiện trên lớp 1 tiết) Nội dung

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Tìm hiểu tên của

-Đưa ra hình ảnh :

-Xác định tên của dự án

chủ đề bài học

+ Các vật dụng và kiến trúc

-Thảo luận nhóm và đưa ra câu trả lời

trong thực tế có dạng mặt cầu -Nhận biết mục tiêu của dự án và hình cầu Xác định các tiểu

Tổ chức cho học sinh tìm

-Học sinh thảo luận nhóm tìm hiểu ra

chủ đề

hiểu các tiểu chủ đề thông

tên của 3 tiểu chủ đề nhỏ:

qua các hình ảnh và vi deo:

1. Mặt cầu và các khái niệm liên quan

+ Hình ảnh về quả bóng và

đến mặt cầu

hòn bi, trái đất .

2.Giao của mặt cầu và mặt phẳng.

+Hình ảnh về vị trí giữa

3.Giao của mặt cầu với đường thẳng.

đường thẳng và mặt cầu

Tiếp tuyến của mặt cầu.

+ Vi deo vui nhộn về chơi

4.Diện ích và thể tích khối cầu

bóng nước +Hình ảnh về kích thước trái 6

đất. +Hình ảnh FPT phát sóng Xây dựng các tiểu

Chia lớp thành 4 nhóm tổ

-Học sinh thảo luận nhóm, chia sẻ ý

chủ đề, ý tưởng

chức cho học sinh nghiên cứu tưởng.

SGK cho biết mục tiêu kiến

-Học sinh liệt kê các tiểu chủ đề có

thức cần đạt ở mỗi tiểu chủ

trong dự án

đề

1: Mặt cầu và các khái niệm liên quan:

1.mặt cầu và các khái niệm

+Mặt cầu:

liên quan

. Định nghĩa .Dây cung +Điểm nằm trong và điểm nằm ngoài mặt cầu +Khối cầu +Biểu diễn mặt cầu Từ đó tìm hiểu các vấn đề liên quan tới ứng dụng của mặt cầu, khối cầu trong các môn học và trong thực tiễn 2. Giao của mặt cầu và mặt phẳng -Mặt phẳng không có điểm chung với

2: 2. Giao của mặt cầu và mặt mặt cầu phẳng

-Mặt phẳng tiếp xúc với mặt cầu -Mặt phẳng cắt mặt cầu 3. Giao của mặt cầu với mặt đường thẳng. Tiếp tuyến của mặt cầu

3. Giao của mặt cầu với mặt

-Đường thẳng không có điểm chung

đường thẳng. Tiếp tuyến của

với mặt cầu

mặt cầu

-Đường thẳng tiếp xúc với mặt cầu -Đường thẳng cắt mặt cầu Từ đó nêu được khái niệm tiếp tuyến của mặt cầu. và ứng dụng của tiếp tuyến trong thực tiễn 4.Công thức tính diện tích mặt cầu và thể tích khối cầu -Công thức -Ứng dụng của công thức 7

Lập kế hoạch

4.Công thức tính diện tích

Trong các môn học và tính toán các

mặt cầu và thể tích khối cầu

kiến trúc vật dụng trong đời sống

Yêu cầu học sinh nêu các

-Căn cứ vào chủ đề học tập và gợi ý

nhiệm vụ cần thực hiện của

của giáo viên để nêu các nhiệm vụ.

từng tiểu chủ đề đã nêu

-Thảo luận và lên kế hoạch thực hiện

-GV: Gợi ý các nguồn tư liệu

nhiệm vụ ( nhiệm vụ, người thực hiện,

trên mạng tại địa phương mà

phương hướng, phương tiện, sản

học sinh có thể tham

phẩm…)

khảo,cách phân công để thực hiện các tiểu chủ đề.

GV:Đua ra khung đề cương báo cáo chung cho các tiểu chủ đề Bước 2 : Thực hiện dự án và xây dựng dự án( thực hiện ngoài giờ lên lớp 1 tuần) Thời

Nhiệm vụ

Phương pháp,

lượng

Sản phẩm

phương tiện tiến hành

2 Buổi

*Nhóm 1:

-Đọc SGK

-Nội dung

-Sưu tầm các hình ảnh kiến trúc vât dụng có

-Truy cập

kiến thức,

dạng mặt cầu , hình cầu trong thực tế.

internet/máy

hình ảnh vi

-Tìm hiểu về mặt cầu trong các môn học

tính

deo có liên

-Ứng dụng thực tế của mặt cầu.

-Đi thực địa

quan đến

-Tìm hiểu về phao téc nước

-Máy ảnh, máy

các tiểu chủ

-Tìm hiểu về máy phát điện chạy bằng năng

quay phim

đề

lượng mặt trời của hai học sinh Đậu Văn Thuận và Nguyễn Ngọc Chính lớp 10 đạt giải 3 trong cuộc thi KHKT cấp quốc gia *Nhóm 2: -Tìm hiểu các khái niệm đã biết về đường tròn, những kiến thức đã biết về hình cầu.

-Tìm hiểu ứng dụng của hình cầu trong các môn học và trong thực tiễn .

-Tìm hiểu về nguồn năng lượng mặt trời 8

*Nhóm 3: -Thăm quan trò chơi bóng nước trong công viên -Làm vi deo quay hình ảnh phép chiếu mặt cầu lên mặt phẳng.

-Làm thí nghiệm vị trí của quả bóng so với mặt nước.

-Làm mô hình vị trí tương đối của đương thẳng và mặt cầu. *Nhóm 4: -Sưu tầm kích cỡ các loại bóng trong TDTT. - Tìm hiểu kích thước trái đất.

- Ứng dụng của công thức tính diện tích mặt cầu và thể tích khối cầu trong các môn học

1 buổi

Hoạt động nhóm Đề cương

Thống nhất nội dung báo cáo

sơ bộ về nội dung của các tiểu chủ đề 3 buổi

-Xây dựng nội dung báo cáo

Máy tính

-Hoàn tất sản phẩm bằng powerpoint

-Bản báo cáo chính thức bằng word -Bản trình chiếu bằng powerpoint

BƯỚC 3: Báo cáo trải nghiệm và sáng tạo (tiến trình giờ dạy) (phụ lục): 2.2, Tính mới và tính sáng tạo của giải pháp: -Học sinh tự nghiên cứu , tự trình bày, biết cách ứng dụng công nghệ thông tin, học sinh được trải nghiệm và sáng tạo, từ đó học sinh có thể thiết kế ra các vật dụng máy móc chạy bằng năng lượng mặt trời, chế tạo các dụng cụ an toàn giao thông , các vật dụng trong đời sống bằng cách sử dụng ứng dụng của mặt cầu.

9

-Giáo viên không nêu sẵn cho học sinh như phương pháp cũ, mà chỉ hướng dẫn học sinh thực hiện,nghiên cứu, cung cấp tài liệu, giúp đỡ kịp thời những khó khăn của học sinh 3,Hiệu quả kinh tế xã hội: III: HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN 1. Hiệu quả kinh tế Qua nhận xét, đánh giá của các đồng nghiệp trong trường đã sử dụng sáng kiến này thì việc áp dụng sáng kiến này đơn giản và dễ áp dụng, nên giảm bớt được thời gian và chi phí cho việc học của học sinh. Mặt khác giáo viên, phải tìm tòi, nghiên cứu tài liệu để dạy học mới đáp ứng được yêu cầu của các kì thi cũng như nhu cầu học tập của học sinh khá, giỏi, đồng thời học sinh có thể phát triển được năng lực tư duy, tự tìm tòi nghiên cứu, được trải nghiệm và sáng tạo, có khả năng sử dụng công nghệ thông tin truyền thông có khả năng áp dụng được toán học vào thực tiễn, có thể tự chế tạo các máy móc sử dụng được năng lượng mặt trời, đó là nguồn năng lượng vô hạn và sạch, đem lại rất nhiều lợi ích kinh tế, có thể chế tạo các vật dụng hàng ngày có dạng mặt cầu như phao téc nước, các loại máy móc, đặc biệt là có thể chế tạo các phương tiện dùng trong giao thông đảm bảo an toàn giao thông – một trong những vấn đề cấp bách nhất hiện nay vì thế lợi ích mang lại của sáng kiến là chất lượng giảng dạy phân môn hình học được nâng lên, trình độ của giáo viên không ngừng được củng cố và nâng cao. Đây chính là nguồn lợi kinh tế về trí thức vô giá, khó có thể được tính toán cụ thể được. Đặc biệt là học sinh vượt qua được ‘‘ngưỡng’’ điểm khá để vươn lên mức điểm cao hơn, đồng thời có những kiến thức một cách toàn diện giúp học sinh có nhiều cơ hội trong việc chọn trường Đại học tốp trên trong kì thi THPT Quốc gia, điều này giúp các em có bệ phóng tốt hơn tạo tiền đề cho nghề nghiệp của các em trong tương lai thì giá trị về kinh tế ở đây là vô cùng lớn. Cụ thể : -

Dùng máy nước nóng sử dụng nguồn năng lượng mặt trời, mỗi khi giá điện rục rịch leo thang hoặc có người dùng máy nước nóng chạy bằng điện bị điện giật , không bị mất tiền điện , giá mỗi cái máy nước nóng chạy bằng năng lượng mặt trời khoảng 5 triệu thì chỉ cần dùng điện khoảng 2 năm là đủ tiền mua máy. Tính trung bình mỗi một năm mỗi gia đình tiết kiệm được khoảng 2500000 nghìn đồng, mà tuổi thọ trung bình của mỗi người ở việt nam khoảng 76,5 tuổi suy ra nếu dùng máy nước nóng chạy bằng năng lượng mặt trời thì sẽ tiết kiệm được 76,5.2500000=191250000 đồng đối với mỗi gia đình. Hơn nữa nó không gây ô ra tai nạn do điện giật tiết kiệm được kinh phí trong y tế hàng tỉ đồng, không gây ô nhiễm môi trường moi năm việt nam mắt hàng tỉ đồng để xử lý ô nhiễm môi trường do khai thác khoáng sản dầu khí để sử dụng các máy móc chạy bằng dầu khí …

10

-Trong an toàn giao thông mỗi học sinh tự nhận thức được sử dụng mặt cầu thiết kế các thiết bị an toàn giao thông từ đó giảm thiểu tai nạn giao thông cũng tiết kiệm cho nhà nước mỗi năm hàng tỉ đồng Như vậy việc giáo dục cho học sinh học tập bài mặt cầu thông qua phương pháp dạy học tich hợp đem lại lợi ích kinh tế rất lớn 2. Hiệu quả xã hội Dạy học bài mặt cầu bằng phương pháp tích hợp làm cho chất lượng môn Toán được nâng lên một cách rõ rệt.

Một số kết quả cụ thể: 2,1, Đối với chất lượng các lớp thực nghiệm dạy( phụ lục) 2.2. Hiệu quả trong việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và tình cảm nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên; nâng cao uy tín của giáo viên và nhà trường Áp dụng “Cải tiến cách tiếp cận bài toán liên quan đến mặt cầu bằng phương pháp dạy học tích hợp” chính là cải tiến cách dạy, cách học. Nó đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng tự bồi dưỡng về kiến thức và phương pháp dạy học. Những kiến thức của người giáo viên không chỉ “đóng khung” trong những phần cơ bản mà là tất cả những gì có liên quan, là sự linh hoạt trong các tình huống cụ thể, trong các chủ đề kiến thức, trong sự vận dụng kiến thức liên môn và tình huống thực tiễn liên quan.

2.3. Hiệu quả trong việc rèn luyện kĩ năng học tập và nâng cao tình cảm của học sinh đối với môn Toán.

Việc áp dụng học hình bằng phương pháp tích hợp góp phần tạo ra các tiết học hấp dẫn, sinh động, kích thích được hứng thú học tập cho học sinh. Chúng tôi nhận thấy: những tiết học, bài học có vận dụng phương pháp tích hợp liên môn đã giúp học sinh thêm yêu thích môn học, thêm say mê khám phá hơn. Qua khảo sát với 150 học sinh của trường có kết quả như sau: Những kết quả trên đã phần nào khẳng định tính đúng đắn của các giải pháp “dạy học tích hợp chủ đề mặt cầu”.

IV: Điều kiện và khả năng áp dụng: -Điều kiện áp dụng: Các trường thpt có trang bị các dụng cụ học tập cần thiết -Khả năng áp dụng: Các trường thpt XÁC NHẬN CỦA LÃNH ĐẠO ĐƠN VỊ CƠ SỞ

Ninh bình, ngày 20 tháng 4 năm 2017 Người nộp đơn (Kí và ghi rõ họ tên) Ngô Thị Phúc

11

V: Phụ lục 1. Tiến trình giờ dạy( trải nghiệm và sáng tạo) TIẾT 1: Hoạt động 1: Tìm hiểu các hình ảnh kiến trúc hình cầu, các vật dụng có dạng hình cầu Hoạt động 2: Tìm hiểu định nghĩa mặt cầu Hoạt động 3: Tìm hiểu khái niệm khối cầu Hoạt động 4: Tìm hiểu cách biểu diễn mặt cầu Hoạt động 5: Tìm hiểu vị trí tương đối của mặt cầu và mặt phẳng Hoạt động 6: Tìm hiểu vị trí tương đối của mặt cầu và đường thẳng.

I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức: - Giúp học sinh hiểu được: + Định nghĩa mặt cầu, hình cầu và các khái niệm liên quan . + Các vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu và cách xét vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu. + Các vị trí tương đối của đường thẳng và mặt cầu và cách xét vị trí tương đối giữa đường thẳng và mặt cầu. + Bổ sung kiến thức địa lý, vật lí, hóa học, kiến thức thực tế.

2. Về kỹ năng: - Giúp học sinh: + Rèn kỹ năng xét vị trí tương đối của đường thẳng, mặt phẳng với mặt cầu, hình cầu. + Rèn kỹ năng vẽ hình không gian, vẽ mặt cầu, hình cầu. + Có năng lực vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết vấn đề của bài học. + Vận dụng kiến thức được học trong bài để tính toán chế tạo các vận dụng trong đời sống và trong kĩ thuật khoa học.

3. Về thái độ- phẩm chất.

- Nâng cao ý thức tự học, tinh thần trách nhiệm trong công việc, hình thành thái độ yêu thích khoa hoc, yêu thích sự khám phá, tìm hiểu tự nhiên.

- Có thái độ học tập nghiêm túc, chủ động lĩnh hội kiến thức, tích cực xây dựng bài.

-Qua tiết học học sinh rút ra được những kiến thức thực tế và những bài học hữu ích cho bản thân.

12

II. PHƯƠNG PHÁP 1. Phương pháp - Trải nghiệm sáng tạo - Giải quyết vấn đề 2. Kỹ thuật dạy học - Trực quan, vấn đáp, thảo luận nhóm, thuyết trình - Học sinh được trải nghiệm và sáng tạo - Sử dụng kỹ thuật dạy học KWL giúp học sinh có cái nhìn tổng quan về kiến thức hình cầu, mặt cầu đã biết , kiến thức cần biết và kiến thức biết được sau khi học dự án III. CHUẨN BỊ : Để chuẩn bị cho tiết dạy, giáo viên yêu cầu: - Học sinh tìm hiểu những kiến thức, kỹ năng đã biết về mặt cầu, hình cầu - Ôn tập lại kiến thức Vật lý lớp 7: Bài 7: Gương cầu lồi Bài 8: Gương cầu lõm - Ôn tập lại kiến thức Địa Lý lớp 6: Bài 1: Vị trí, hình dạng và kích thước của trái đất.

-Ôn tập lại vật lý 12: Bài 11 lực hấp dẫn và định luật vạn vật hấp dẫn.

- Ôn tập lại vật lý lớp 8: Bài 12 : Sự nổi.

- Địa lý lớp 10: Vũ trụ , hệ mặt trời, sự quay của trái đất

.

- Hóa học lớp 8: Tính chất và ứng dụng của hiđrô - Tìm hiểu về vấn đề an toàn giao thông của nước ta và ý thức tham gia giao thông của học sinh, sinh viên hiện nay.

- Tìm hiểu về vấn đề sử dụng nguồn năng lượng hiện nay.

- Tìm hiểu về các vật dụng kiến trúc ứng dụng của mặt cầu trong các môn học và trong thực tế - Ngoài ra: để chuẩn bị cho tiết 1, giáo viên chia lớp làm 4 nhóm và giao nhiệm vụ cho từng nhóm chuẩn bị các nội dung như trong bước 1( thực hiện trong tiết trước) I V. TI ẾN TRÌ NH DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức lớp: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số.

Lớp Sĩ số 13

Ngày dạy 2. Kiểm tra bài cũ, ũ, giới giớ thiệu nội dung bài mới : + Kiểm tra sản phẩm ẩm chuẩn bị của 4 nhóm.

3. Dạy bài mới: Hoạt động 1 Tìm hiểu các hình ảnh kiếnn trúc hình cầu, các vật dụng có dạng hình cầu + Qua sự chuẩn bịị ở nhà giáo viên yêu cầu học sinh trình ình bày các vật v dụng hình ảnh kiếnn trúc có dạng d hình cầu. + HS: Đại diệnn nhóm 1 tr trình chiếu các sản phẩm sưu tầm được. ợc. + GV: Trong đời sốnng hằng ngày chúng ta thường thấy rất nhiều hình h ảnh về mặt cầu và càng ngày trên thế th giới cũng như ở Việt Nam càng có nhiều kiến ki trúc đặc sắc có dạng hình cầu. Toánn học đã có nhiều ứng dụng trong thực tế và rất gần g gũi với đời sống, trong tiết học hôm m nay chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứuu những tính chất hình học của mặt cầầu, hình cầu và liên hệ mặt cầu với thực tế và với nội dung các môn học khác.

Trình chiếu slide 4 Hoạt động 22: Tìm hiểu khái niệm mặt cầu Hoạt động của Giáo viên ên-Học

Nội dung

sinh HÁI NIỆM NI LIÊN GV: Ở các lớp dưới các em đã được I. MẶT CẦU VÀ CÁC KHÁI học QUAN ĐẾN MẶT CẦU định nghĩa và các khái niệm liên li quan đến đường tròn, qua sự chuẩn ở nhà các em Nhóm 2 trình bày định nghĩa và các khái niệm liên quan đến đường trònn?

M

HS: Nhóm 2 trình bày: Nhóm 2 trình chiếu sản phẩm ẩm ccủa mình Học sinh nhóm khác nhận ận xét bổ b xung ý kiến ợc mở rộng từ 1.Mặt cầu GV: Khái niệm mặt cầu được khái niệm đường tròn khi điểm đ M nằm Tập hợp những điểm M trong không gian cách trong không gian. Vậy em có thể phát biểu

điểm O cố định một khoảng không đổi bằng r

âm O bán kính r. định nghĩa mặt cầu và các kkhái niệm về (r > 0) được gọi là mặt cầu tâm Kí hiệu S(O; r). đường kính, dây cung của mặt ặt cầu?

HS: Nhóm 2 trình bày.

* Một mặt cầu được xác định nếếu biết tâm và 14

Học sinh nhóm khác nhận ận xét bổ b xung ý bán kính của nó kiến

*Nếu C, D nằm trên mặt cầu thì t CD

ặt cầu và các GV: Chốt lại định nghĩa mặt

được gọi là dây cung của mặt cầầu

khái niệm liên quan Trình chiếu slide 5,6.

Gv : Em hãy liên hệ mặt cầu ầu vvới các môn học khác.

Hs: Nhóm 1 trình bày sảnn phẩm ccủa mình.

Hs các nhóm khác nhậnn xét và v bổ xung ý kiến.

*Dây cung AB đi qua tâm O gọi g là đường kính của mặt cầu

GV: Chốt lại: mạt cầuu có rấ rất nhiều ứng dụng trong các môn học vàà trong cuộc cu sống: *Tích hợp môn Sinh học 10: 0: Gv: Mắt là cơ quan thị giác m một trong 5 giác quan quan trọng, thựcc hiệ hiện chức năng nhìn, quan sát, thu lại hình ảnh ccủa sự vật, màu sắc để chuyển vào ào trong não xxử lý và lưu trữ. Nó có hình dạng ng giống giố hình cầu em hãy nêu hai bộ phậnn quan tr trọng nhất của mắt.

Trình chiếu slide 7 Hs: Trả lời: Với hình dạng giống hình cầu ầu mắt có hai bộ phận quan trọng nhất là thủủy tinh thể và võng mạc.

Gv: nhận xét và chốt lại.

*Tích hợp môn Sinh học 10: Với hình dạng giống hình cầu mắt m có hai bộ phận quan trọng nhất là thủy y tinh thể th và võng mạc.

Thủy tinh thể là một bộ phận ận củ của nhãn cầu là một thấu kính trong suốt nằm ở hai bên b trong mắt , 2 mặt lồi trong suốt , dày ày 4mm và rộng r 9mm được bao bởi một màng bán thấu đối với v nước và chất điện giải.Thủy tinh thể là một ột phần phầ quang học mắt quan trọng nhất, t, cho ánh sang đi đ qua , hội tụ tập chung tia sáng vào võng mạc ạc để tạo thành hình ảnh rõ nét đặc sắc .

15

Cấu tạo của a mắ mắt

Gv: Trong vật lý lớpp 7 các em đã được học về gương cầu lồi và gương ương cầu c lõm . * Tích hợp môn vật lý lớp 7: em hãy nêu những hiềuu biết ccủa em về + Gương cầu: Là một chỏm cầu ầu phản xạ ánh sáng gương cầu? tốt Hs : Các nhóm thảo luân trảả lờ lời

+ Gương cầu lồi: Mặt phản xạ x là mặt lồi, ảnh

Gv:Nhận xét và chốt lại.

của gương cầu lồi nhỏ hơn vật, v vùng nhìn thấy

Trình chiếu slide 8

của gương cầu lồi rộng hơn vùn ùng nhìn thấy của gương phẳng cùng kích thước + Gương cầu lõm: Mặt phản xạạ là mặt lõm, ảnh tạo bởi gương cầu lõm lớn l hơn vật.

Gương cầu lõm biến chùm tia tớ ới song song

Gv: Em hãy nêu ứng dụng ụng th thực tế của thành chum sáng hội tụ gương cầu lồi Hs: Nhóm 1 trình bày sảnn phẩm phẩ của mình.

Các nhóm khác nhận xét vàà bbổ xung ý kiến Gv: chốt lại 16

Gương cầu lồi

*Liên hệ thực tế: Ứng dụng thực tế của gươngg cầu lồi : -Sử dụng gương cầu lồi làm gương chiếu hậuu cho xe ô tô xe máy.

Trình chiếu slide 9. *Ứng dụng của gương cầu lồi trong th thực tế - Làm gương quan sát đườ ờng bộ, thường được đặt ở chỗ góc cua, c ngã ba, ngã tư, hay thường được ợc đặt ở các giao lộ, các góc như tron ong bãi giữ xe để quan sát được phía góc gó bên kia nhằm tránh tai nạn.

Trình chiếu slide 10.

Gương chiếu hậuu trong ô tô xe máy

- Được sử dụng ở máy rút tiền tự động (ATM) giúp cho người rút tiền có thể quan sát tương đối phíaa sau.

Trình chiếu slide 11

Gương trong các ngã ba , ngã tư ư

- Nó cũng được dùng trongg hệ thống an ninh, giúp một máy quay phim m có thể thấy 17

nhiều hơn một góc tại một thời ời điểm.

Trình chiếu slide 12

Gv: Em biết gì về máy phát điện sử dụng năng lượng mặt trời ời củ của hai học sinh lớp 10 Đậu Văn Thuận ận và v Nguyễn

Dùng trong máy rút tiền ATM

Ngọc Chính đã đạt giảii 3 trong cuộc cu thi KHKT cấp quốc gia năm ăm họ học 20142015 ản ph phẩm của Hs: Nhóm 1 trình bày sản mình.

Hs các nhóm nhận xét bổ xung.

Gv: Hai học sinh này đã sử ử dụng d vật

Dùng làm máy quay trong an ninh

dụng gì để thu năng lượng mặt ặt trời. tr Hs: Thảo luận nhóm trả lời.

Gv: Chốt lại: * Ứng dụng của gương cầu lõm: l Gv:-Mặt Trời là một nguồn ồn năng n lượng.

Sử dụng năng lượng Mặtt Trời llà một việc hữu ích yêu cầu cấp thiếtt nhằm gi giảm thiểu việc sử dụng năng lượng ng hóa thạch th (tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi tr trường). Một cách sử dụng năng lượng Mặặt Trời đó là: Sử dụng gương cầu lõm õm có kích th thước lớn để tập trung ánh sáng mặt ặt tr trời vào một điểm (để đun nước, nấu chảy ảy kim loại. lo Máy phát điện sử dụng năng lư ượng mặt trời của hai chàng trai Đậuu Vă Văn Thuận và Nguyễn Ngọc Chính bằng ng cách ssử dụng gương cầu lõm( một phần ần củ của mặt cầu) đạt giải 3 trong cuộcc thi khoa hhọc kĩ thuật cấp quốc gia dành cho khối ối trung học h năm

Máy phát điện sử dụng năng lư ượng mặt trời của hai học sinh sinh lớp 10 Đậu Văn V Thuận và Nguyễn Ngọc Chính đã đạt ạt gi giải 3 trong cuộc thi KHKT cấp quốcc gia năm học h 201418

học 2014-2015.

2015

Trình chiếu slide 13 Gv: Trong y tế người ta sử ử dụng ụng ggương cầu lõm làm gì?

Hs: Các nhóm thảo luận Gv: Chốt lại Gv: Ngoài ra gương cầu lõm õm còn dung làm gương trang điểm cho các diễn viên.

Dùng

làm

đèn èn

pha

cho

ô tô

xe

máy.Dùng để tậpp chung năng llượng để Dùng làm gương trong y tế để soi các góc khó nhìn nung nóng vật.

Trình chiếu slide 14.

Gv: Em có biết trong lịch ch sử ai đã dùng gương cầu lõm để tậpp trung năng n lượng đốt cháy vật không?

Hs: Thảo luận nhóm trả lời.

Gv: Chốt lại

p chung năng n lượng Dùng gương cầu lõm để tập

Trình chiếu slide 15.

mặt trời nung nóng vật

* Tích hợp trong an toàn giaao thông: GV: Theo em tình hình tai nạạn giao thông

Chuyện xưa kể rằng Ác-si-met met dùng gương g

ở nước ta như thế nào?

cầu lõm để tập p trung ánh sáng Mặt M Trời

HS: Trao đổi nhóm và trả lờii những hiểu

đốt cháy thuyền giặc

biết của mình Gv: Chốt lại 19

Trình chiếu slide 16 l một trong GV: Tai nạn giao thông là những nguyên nhân gây tử voong hàng đầu cho con người, trung bình mỗỗi năm có trên dưới 10 triệu người tử vong vì v tai nạn giao thông và hàng chục triệu ngư gười khác bị thương để lại những di chứngg hết sức nặng nề về tâm lý cho người bị tai nạn n cũng như thân nhân người bị nạn.( Có C hình ảnh Vụ tai nạn ngày 7.6.2013 trên đường đ Nha Trang minh họa) - Đà Lạt khiến 7 người chết, 222 người ng bị thương GV: Theo em những nguyên ên nhân nào gây ra tai nạn giao thông?

HS: Trao đổi nhóm và trả lời l những hiểu biết của mình.

GV: Có 2 nguyên nhân quan n ttrọng: + Ý thức người tham gia giao g thông rất kém, nhất là giới trẻ trong đóó có học sinh, sinh viên(có hình ảnh minh nh h họa) +Cơ sở hạ tầng phục vụ giao tthông còn nhiều yếu kém.

GV: Theo em hướng khắc ph phục để

Hiện nay học sinh vi phạm ạm luật lu giao thông rất phổ biến

giảm thiểu tai nạn giao thông là l gì?

HS: Trả lời: GV: Hướng khắc phục: + Người tham gia giao thônng nhất là các em học sinh, sinh viên cần chhấp hành luật giao thông một cách nghiêm tu túc. + Các cơ sở giáo dục, các nhà n tường cần chú trọng đến nội dung giáoo dục an toàn giao thông cho học sinh thôngg qua các giờ học trên lớp, các giờ ngoại khhóa, các cuộc thi do ngành phát động. +Trên mỗi con đường các thiếết bị cảnh báo hay chỉ dẫn cần được lắp đặt đầy đủ, trong

Sử dụng gương cầu lồi trong an toàn giao thông 20

đó, gương cầu lồi là một thiết th bị không thể bỏ sót.

Trình chiếu slide 17 *Tích hợp trong vật lý giải ải th thích các sự việc trong cuộc sống n trong Gv: Em có biết gì về phao tec nước nhà em không ? vì sao nó có ddạng mặt cầu?

Hs: Nhóm 1 trình bày sảnn phẩm ccủa mình Hs nhóm khác nhận xét bổổ xung ý ki kiến Gv: Chốt lại: Phao téc nước ớc có dạng d mặt cầu vì bên trong phao rỗng ng bằng bằ không khí có khối lượng riêng nhỏ hơn ơn kh khối lượng riêng của nước nên nó sẽ nổi ổi tr trên nước.

Trình chiếu slide 18 Từ đó giáo viên nhấn mạnh nh cho hhọc sinh biết cách sử dụng mặt cầuu trong vi việc sử dụng nguồn năng lượng ng mặt mặ trời , vào trong các ngành KHKT, ytếế , an ninh , giao thông vận tải, môi trư ường, và giải thích các hiện tượng trong đời ssống Phao téc nước Hoạạt động 3: Tìm hiểu khái niệm khối cầu Hoạt động của Giáo viên-Học sinh

Nội du ung

GV: Yêu cầu học sinh nhắc ắc lại cách xét

2.Điểm nằm trong và nằm ngoài

ường tròn? Từ đó nêu VTTĐ giữa 1 điểm với 1 đư

mặt cầu. Khối cầu

cách xét VTTĐ giữa 1 điểm ểm và 1 mặt cầu?

Cho S(O; r) và điểm A bất kì.

HS: Nhóm 2 trình bày sảnn phẩ phẩm của mình

– OA = r ⇔ A nằm ằm trên (S)

Hs các nhóm khác nhậnn xet bổ xung ý kiến

– OA < r ⇔ A nằm ằm trong (S)

GV: Chốt lại: Cách xác định VTTĐ của 1 điểm với

– OA > r ⇔ A nằm ằm ngoài (S)

1 mặt cầu Trình chiếu slide 19

21

GV: Yêu cầu học sinh quann sát hình ảnh quả bóng, hình ảnh viên bi và choo nhận xét về cấu tạo 2 vật thể này?

Trình chiếu slide 20 HS: Trả lời: ong đó là hình ảnh của GV: Quả bóng rỗng bên tron mặt cầu; viên bi đặc bên trongg là hình ảnh của hình cầu hay khối cầu. Vậy em m có thể nêu khái niệm khối cầu và lấy thêm ví dụ phhân biệt giữa mặt cầu và khối cầu?

HS: Trả lời.

GV: Chốt lại khái niệm khối cầu, c đưa thêm hình ảnh thực tế minh họa.

GV: Yêu cầu học sinh nhóm 2 trình bày ứng dụng của hình cầuu trong các môn họ học và trong thực tế.

HS: Nhóm 2 trình bày sảnn phẩ phẩm HS các nhóm khác nhận xét vàà bbổ xung ý kiến GV: Chốt lại *Tích hợp môn địa lý: GV: Bằng những kiến thức đđịa lý em hãy cho biết hình dạng, kích thước của trái đất và mặt trời?

Những hiểu biết của em về 2 hành tinh này? Trao đổi nhóm m và trả lời những hiểu biết của mình.

Trình chiếu slide 21

Viên bi

GV: Chốt lại: +Trái đất của chúng ta là m một khối cầu vĩ đại có bán kính khoảng 6370km.Tráái Đất là hành tinh thứ ba tính từ Mặt Trời, đồng thời ời cũng là hành tinh lớn nhất trong các hành tinh đấtt đá của hệ Mặt Trời xét về bán kính, khối lượng và mật m độ vật chất. Trái đất là nhà của hàng triệu loài sinnh vật, trong đó có con 22

Quảả bóng Tập hợp các điểm thuộộc S(O; r) cùng

người và cho đến nay đây làà nơi duy nhất trong vũ với các điểm nằm tronng mặt cầu đó được gọi là khối cầ ầu hoặc hình cầu

trụ được biết đến là có sự sốngg

+ Mặt trời là một quả cầầu lửa khổng lồ, cháy tâm O bán kính r. sáng rực, đường kính của mặặt trời dài gấp 109 lần đường kính trái đất. Trái đất làà một trong 8 hành tinh chuyển động xung quanh mặt ặt trời, trái đất cách mặt trời khoảng 150 triệu km.

Trái đất ất

*Tích hợp trong vật lý : h tinh thường có Gv: Em hãy giải thích tạii sao các hành dạng hình cầu?

Hs: Các nhóm thảo luận và trình bày.

Gv: Chốt lại: Trong vậtt lý các em đã biết các thiên thể có khối lượng đều bị tác động bở bởi lực hấp dẫn và đó là định luật vậtt lý . Các ngôi sao ,m ,mặt trời, các hành tinh, mặt trăng đều có dạng hình cầu ầu vvì khi thiên thể có khối

Mặt ặt trờ trời

lượng tới hạn thì lực hấp dẫn ẫn ccủa chính nó sẽ nén lại kéo các thành phần vật chất cấu ấu ttạo nên chúng ( đất , đá, kim loại…) hướng vào tâm của ủa nó do tác động của lực hấp dẫn ở mọi hướng là như ư nhau vvì vậy khiến chúng trở thành hình cầu Trình chiếu slide 22.

Gv: Em hãy giải thích tại sao gi giọt nước có dạng hình cầu:

Hệ mặt ặt tr trời

Hs: Thảo luận nhóm trả lời Gv: chốt lại:Do các vật bay trên ên vvũ trụ bị ảnh hưởng bởi lực hấp dẫn nhưng chúng ở trạng thái rrơi tự do chuyển động liên tụcc sang ngang trong khi rrơi về phía trái đất điều này khiến chúng trở nên ên không tr trọng lượng một cách tương đối ở đó sức căng ng củ của bề mặt biến giọt nước 23

trở thành hình cầu Trình chiếu slide 23 *Tích hợp trong địa lý lớp ớp 10: Gv: Bằng kiến thức địaa lý em hãy h giải thích tại sao có hiện tượng ngày và đêm êm và trong cùng một m thời điểm có những nơii là ban ngày nhưng nh có những nơi là ban đêm.

Hs: Thảo luận nhóm trả lời.

Hình ảnh nh giọt giọ nước

Gv: Nhận xét và chốt lại: Trình chiếu slide 24

*Tích hợp trong địa lý lớp l 10: Do trái đất có dạng hình ình cầu c nên mặt trời chỉ chiếu sáng đượ ợc một nửa nửa được chiếu sáng làà ban ngày và trái đất quay từ tây sang đông còn c mặt trời và mặt trăng chuyển động từ t đông sang tây

*Tích hợp trong hóa học: Gv: Các nguyên tử ,phân tử ử có ddạng hình cầu 24

Trình chiếu slide 25

Cấu tạo của một số phân tử, nguyên tử GV: Khi nghiên cứu hình không kh gian chúng ta thường nghiên cứu thông qua hình biểu diễn của chúng trên mặt phẳngg, vậy hình biểu diễn của mặt cầu sẽ là hình gì,, chúng c ta cùng nghiên cứu nội dung tiếp theo của bài học.

25

Học sinh nhóm 5 trình chiếu ếu sả sản phẩm của mình về phép chiếu mặt cầu lên ên m mặt phẳng Hoạt ạt độ động 4 : Tìm hiểu cách biểu diễn mặt cầu Hoạt động của Giáo viên-H Học sinh

Nội dung

GV: Qua sự chuẩn bị ở nhà, n yêu cầu 3. Biểu diễn mặt cầu học Hình biểu diễn của mặt cầu qua phép chiếu sinh Nhóm 3 thực hiện phépp chiếu mặt vuông góc là một hình tròn. cầu thông qua phép chiếuu quả bóng xuống mặt phẳng?(Video của ủa HS) HS: Đưa ra hình ảnh đã chhuẩn bị và nhận xét hình biểu diễn của m mặt cầu GV: Chốt lại và hướng dẫn học h sinh vẽ hình biểu diễn của mặt cầu.

HS: Tự vẽ hình biểu diễn củaa mặt cầu.

Trình chiếu slide 26 Ảnh của mặt trăng dướ ới nước *Cách vẽ hình biểu diễn: – Vẽ một tròn có tâm và bán kính k là tâm và bán kính của mặt cầu.

*Tích hợp môn địa lý 6: GV: Quan sát hình vẽ và cho biết tên của đường màu xanh, tên của đườnng màu đỏ trong địa lý?

HS: Trả lời GV: Yêu cầu học sinh nhắc ắc lại khái niệm kinh tuyến, vĩ tuyến tronng địa lí?

HS: Các nhóm thảo luận và trìn ình bày.

GV: Chốt lại + Giao của mặt cầu với các nửa mp có bờ là trục của mặt cầu đư ược gọi là kinh tuyến của mặt cầu + Giao tuyến (nếu có) củủa mặt cầu 26

với các mp vuông góc vớ ới trục của mặt cầu được gọi là vĩ tuyếến của mặt cầu.

HS thực hành vẽ hình biểu diễn của mặt cầu.

Trình chiếu slide 27

Hoạt động 5: Tìm h hiểu vị trí tương đối của mặt cầu và mặt phẳn ng Hoạt động của Giáo viên-Họọc sinh

Nội dun ng

GV: Yêu cầu học sinhh nhóm 3 trình bày sản phẩm II . GIAO CỦA MẶT ẶT CẦU VÀ MẶT đã chuẩn bị ở nhà về vị trí của quả cầu và mặt PHẲNG nước( video minh họa) ình chi chiếu sản phẩm của HS: Đại diện nhóm 3 trình mình GV: Qua quan sát trên theo em giữa mặt cầu và mặt phẳng có những vị trí tươ ơng đối nào? Và làm thế nào để xét được vị trí tương đối giữa mặt phẳng và mặt cầu?

HS: Trả lời GV: Mặt phẳng và mặt cầu ầu có thể có 3 vị trí tương đối và đưa ra cách xét..

Cho mặt cầu S(O; r) và mp m (P). Đặt

Trình chiếu slide 28

h = d(O, (P)). + h > r ⇔ (P) và (S) S) không có điểm chung.

GV: Nêu điều kiện để (P) tiếp ếp xúc với (S)?

HS: (P) ⊥ OH tại H. GV: Giới thiệu khái niệm đđường tròn lớn, mặt phẳng kính.

27

h = r ⇔ (P) tiếp xúc vớ ới (S).

h

h < r ⇔ (P) cắt (S)) theo đường tròn Chú ý: điều kiện cần ần vvà đủ để (P) tiếp xúc với (S;O) tại ại H là (P) vuông góc với OH tại H. Nếu h = 0 thì (P) cắt (S) theo đường tròn tâm O bán kính r. Đường g tròn này được gọi là đường tròn lớn và (P) được gọi

ực tế về vị trí tương đối HS : Trình bày hình ảnh thực của mặt cầu và mặt nước: (Nhóm 3 trình bày vi deo tự ự quay)

28

là mặt phẳng kính của mặt m cầu (S).

Hoạt động 6: Tìm hiểu vị trí rí tương đối của mặt cầu và đường thẳng Hoạt động của Giáo viên-Họọc sinh

Nội dung

GV: Yêu cầu học sinh Nh hóm 3 trình bày mô

III. GIAO CỦA MẶT M CẦU

hình và hình ảnh tương giao giữa đường thẳng và

ĐƯỜNG TH ẲNG. TIẾP T TUY ẾN

mặt cầu?

CỦA MẶT CẦU

HS: Đại diện Nhóm 3 lên trrình bày mô hình và

Cho mặt cầu S(O; r) và đường thẳng ( ∆ ) . Gọi d = d(O, d ∆ ).

làm thí nghiệm ?

GV: Qua quan sát các em m có thể nêu các vị trí tương đối của đường thẳng vàà mặt phẳng và đưa ra cách xét?

VỚI

d > r ⇔ ∆ và (S) không có điểm chung. ới (S). d = r ⇔ ∆ tiếp xúc vớ d < r ⇔ ∆ cắt (S) tại ại hai điểm M, N

HS: Quan sát,trả lời.

GV: Hướng dẫn HS nhận xxét từng trường hợp.

phân biệt.

Chú ý: Điều kiện cần và đủ để đường thẳng ặt ccầu S(O; r) tại ( ∆ ) tiếp xúc với mặt điểm H là

( ∆ ) vuông góc với bán

kính OH tại H. ( ∆ ) dược dư gọi là tiếp tuyến, H được gọi là tiếp ti điểm.

Nếu d = 0 thì ( ∆ ) đi đ qua tâm O và cắt (S) tại hai điểm ểm A, B. AB là đường kính của (S) Nhận xét: a) Qua một điểm A nằằm trên mặt cầu S(O; r) có vô số tiếp tuyến của GV. Nêu điều kiện để tiếp xúc của ∆ với (S) tại (S). Tất cả các tiếpp tuyến này đều H? nằm trên mặt phẳng tiếp xúc với (S) tại A.

HS trả lời: vuông góc OH tại H Trình chiếu slide 29 29

GV. Yêu cầu học sinh nhắc lạại tính chất tiếp tuyến của đường tròn trong mặt phẳng ng?

Từ đó GV hướng dẫn HS nêêu nhận xét đối với tiếp tuyến của mặt cầu trong không gian.

HS. Trả lời – Tại mỗi điểm trên đường tròn có 1 tiếp tuyến.

– Qua 1 điểm nằm ngoàii đường

b) Qua một điểm A nằm n ngoài mặt

tròn có 2 tiếp tuyến. Các đoạn đ tiếp

cầu S(O; r) có vô số tiếp ếp tuyến với (S).

tuyến là bằng nhau.

Các tiếp tuyến này tạo thành th một mặt

*Liên hệ thực tế

nón đỉnh A. Khi đó độ dài d các đoạn

Coi A là 1vệ tinh phát sónng thì phần chỏm cầu giới hạn bởi các tiếp tuyến kkẻ từ A tới mặt cầu là phần nhận được tín hiệu phát sóng từ vệ tinh A. Từ đó ta có thể nghiênn cứu c vị trí đặt vệ tinh A sao cho phần diện tích phần chỏm cầu là lớn nhất.

Trình chiếu slide 30

30

thẳng kẻ từ A đến các tiếp điểm đều bằng ng nhau.

V. Củng cố: Kiểm tra việc nắm kiến của học sinh thông qua các câu hỏi h trắc nghiệm: Trình chiếu slide 31,32,33 Câu 1: Hình biểu diễn của mặt m cầu là:

Câu 2: Cho hình lập phươngg ABCD.A’B’C’D’ có cạnh bằng a. Mặt cầu S(O O,r) đi qua tất cả các đỉnh của hình lập pphương trên có có bán kính r là :

Câu 3: Cho mặt cầu S(O, r) và mp (

α ) biết rằng khoảng cách từ O đến ( α )

là OH = r/2, chọn câu trả lời đúng:

31

TIẾT 2: MẶT CẦU Hoạt động 1: Tìm hiểu công thức tính diện tích mặt cầu, thể tích khối cầu Hoạt động 2: Ứng dụng côngg thức tính diện tích mặt cầu, thể tíchkhối cầu I. Mục tiêu 1. Về kiến thức: - Giúp học sinh: + Viết được công thứcc tính diện tích mặt cầu, thể tích khối cầu + Củng cố kiến thức các môn học Vật lý 10, Vật lý 12, Địa lý 10, Sinhh học 10. + Cung cấp kiến thựcc thực t tế liên quan.

2. Về kỹ năng: + Học sinh vận dụng kkiến thức bài học cùng với kiến thức các môn học h Vật Lý, Hóa học gải quyết được các bài tooán liên quan + Có năng lực vận dụnng kiến thức liên môn, kiến thức thực tế vào giảải quyết các bài toán thực tế.

3. Về thái độ. +Có thái độ học tập ập nghiêm nghi túc , chủ động lĩnh hội kiến thức ức , tích ccực xây dựng bài. + Qua tiết học rút ra đư được nững kiến thức thực tế cần thiết cho bản thân. ân.

II. Phương pháp - Trực quan, vấấn đáp, thảo luận nhóm,thuyết trình, trải nghiệm ệm sáng ttạo - Sử dụng kỹ thuật dạy ạy học KWL giúp học sinh có cái nhìn tổng quan về v kiến thức hình cầu, mặt cầu đã biết trrước khi học dự án, những kiến thức cần biết ết và những kiến thức biết được sau khi học dự án.

III. Chuẩn bị: - Học sinh tìm hiểu nhhững kiến thức, kỹ năng đã biết về mặt cầu, hình cầu - Ôn tập lại kiến thức Vật V lý lớp 10: Bàài 11: Lực hấp dẫn. Định luật vạn vật hấp dẫn - Ôn tập Vật lý 12: Bàài 35: Tính chất và cấu tạo hạt nhân - Ôn tập Hóa học 10: B Bài 1: Thành phần nguyên tử 32

- Ôn tập Sinh học 10: Bài 7: Tế bào nhân sơ.

- Tìm hiểu kích cỡ của các loại bóng, cá chi tiết vật dụng trong thực tế - Các nhóm chuẩn bị sản phẩm để báo cáo như đã phân ở tiết lập kế hoạch IV. Tiến hành: 1. Ổn định tổ chức lớp: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số.

Lớp Sĩ số Ngày dạy 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra công tác chuẩn bị của học sinh 3. Dạy bài mới: Hoạt động 1: Tìm hiểu công thức tính diện tích mặt cầu, thể tích khối cầu Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung chính GV. Yêu cầu học sinh nhắc lại IV. CÔNG THỨC TÍNH DIỆN TÍCH MẶT công thức tính diện tích mặt

CẦU VÀ THỂ TÍCH KHỐI CẦU

cầu và thể tích khối cầu đã

Cho mặt cầu S(O; r).

biết?

Diện tích mặt cầu s = 4π r 2

HS.Trả lời.

GV: Nếu mặt cầu có bán kính r

4 3

3 Thể tích khối cầu: V = πr

thì diện tích hình tròn lớn là

Chú ý: Diện tích mặt cầu bằng 4 lần diện tích hình tròn lớn

bao nhiêu? Từ đó đưa ra mối

của mặt cầu đó.

quan hệ giữa diện tích mặt cầu

Thể tích khối cầu bằng thể tích khối chóp có diện tích

và diện tích hình tròn lớn?

đáy bằng diện tích mặt cầu và có chiều cao bằng bán

HS: Trả lời.

kính của khối cầu đó. *Tích hợp trong môn sinh học:

*Tích hợp môn Sinh học 10

Tế bào nhân sơ có đặc điểm nổi bật là chưa có nhân

GV: Em hãy nêu đặc điểm chung

hoàn chỉnh, không có hệ thống nội màng và không có

của tế bào nhân sơ? Kích thước

các bào quan có màng bao bọc. Độ lớn của TB nhân sơ

nhỏ đem lại ưu thế gì cho tế bào

chỉ nhỏ bằng 1/10 tế bào nhân thực.

nhân sơ?

+Kích thước TB nhân sơ nhỏ thì tỉ lệ diện tích bề

HS:Thảo luận nhóm trả lời

mặt trên thể tích của tế bào càng lớn ( tỉ lệ S/V). Tỉ lệ

Gv: Chốt lại.

S/V càng lớn sẽ giúp TB trao đổi chất với môi trường 33

một cách nhanh chóng làm cho TB sin inh trưởng và sinh

Trình chiếu slide 34

sản nhanh hơn .

Tế bào nhân sơ *Tích hợp trong thể dục thể thao: c, thể *Tích hợp trong thể dục, thao GV: Các loại bóng trongg thể dục, thể thao đều có dạng hình cầu như bóng bàn, tennis, bó bóng rổ, bóng đá…Các loại bóngg này có kích thước như thế nào,, qua sự chuẩn bị ở nhà các em hãy trình bày kết quả nhóm mìnhh tìm hiểu được.

HS: Đại diện nhóm 4 trìnhh bày bằng bảng biểu.

Trình chiếu slide 35

Hoạt động 2: Ứng dụng công thứcc tính diện tích mặt cầu, thể tích khối cầu u 34

* Tích hợp trong địa lý

Ví dụ 1: Tính diện tích bề mặt trái đất

GV: Trái đất của chúng ta là một

biết trái đất là một khối cầu có bán kính bằng

khối cầu.

R=6370km?

Các em hãy tính xem diệnn tích bề mặt trái đất là bao nhiêuu thông qua ví dụ đầu tiên?

Trình chiếu slide 36 HS: Thực hiện phép tính GV: Bằng kiến thức địa lý của mình các em hãy chho biết

diện tích lục địa chiếếm

bao nhiêu phần trăm diện tíchh trái đất?

LG: Diện tích trái đất là: S = 4π R 2 = 4π 6370 2 ≈ 510.000.000

HS:Trả lời GV: Diện tích trái đất lớn nhhư vậy nhưng phải đến 71% bề mặặt Trái Đất được bao phủ bởi ởi các đại dương nước mặn, phần cònn lại là các lục địa và các đảo. Nhhư vậy có đến ¾ diện tích trái đất làà nước, nước là thành phần rất cầnn thiết cho sự sống và chúng taa chưa

Ví dụ 2: Cần phải có ít nhất bao nhiêuu lít nước để

từng phát hiện sự tồn tại củaa nước

thay nước ở liễn nuôi cá cảnh ( hình ình vẽ) v ? Liễn được

trên bề mặt của bất kì hànnh tinh

xem như một phần chiếm của mặt ặt cầu. c Lượng

nào khác.

nước đổ vào liễn

GV: Trong thực tế rất nhiều vật

2 thể tích của ủa cầu. cầ 3

dụng của chúng ta có dạng hì hình cầu, áp dụng toán học vào thực th tế như thế nào, các em cùng làm àm ví dụ 2.

Bài toán liên hệ thực tế *Tích hợp kiến thức nuôi cá cảnh GV: Rất nhiều em trongg chúng ta thích nuôi cá cảnh. Thheo các

Liễn nuôi cá cảnh được xem là mộtt phần ph của mặt cầu 35

em khi nuôi cá cảnh cầần mấy ngày thay nước cho cá một lầần?

Giải: Thể tích hình cầu được tính theo công

Trình chiếu slide 37 HS: Trả lời theo sự hiểu biết ết của mình. GV: Khi nuôi cá cảnnh các em nên thay nước cho cá m một cách hợp lý. Đối với bểể các mini hay lọai cá để bàn không quuá 5-7

3 4 1 V = π R = πd3 3 6 ng kính d=22cm=2,2 dm) ( d là đường

Vậy lượng nước ít nhất cần phải ải có là: l 3 2π (2, 2) ≈ 3, 71 (lít) 36

ngày thay nước một lần. Việệc bỏ bê bể cá, để lâu không thay nnước sẽ Ví dụ 3. Ngày 4-6-1783, anh em nhàà khiến nước bẩn, chất thải đọn ọng lại

Mông-gôn-fi-ê (Montgolfier) phát minh m

ra khinh

trong bể không thoát ra ngooài được khí cầu dùng không khí nóng. Coi khhinh khí cầu này là hình cầu có đường kính 11m. hãy tính tín diện tích vật

khiến cá chết.

liệu để làm mặt khinh khí cầu đó(làm đ tròn kết quả đến chữ số thập phân thứ hai) *Bài toán khinh khí cầu- tíích hợp kiến thức vật lý: GV: Em biết gì về khinh khí cầu? c Bằng kiến thức vậtt lý của mình m em hãy giải thích tạii sao khinh khí cầu lại có thể bay đượ ợc?

Trình chiếu slide 38 HS: Trao đổi nhóm vàà trình bày hiểu biết của mình.

GV: Đưa ra những kiến ến th thức về khinh khí cầu.

Khí cầu là một túi đựng không kh khí nóng hay các

chất khíí

trong

trường hợp dùng khí hidro thì còn được gọi là khinh khí hí cầu, c khí hidro thường có khối lượnng riêng nhỏ hơn không khí xungg quanh và nhờ vào lực đẩy Ác-si--mét có thể bay lên cao trong khí quyển.

Các lễ hội khinh khí cầu trên t thế

Lần đầu tiên bay liệng trên bầu trời ời bằng khinh khí cầu chắc hẳn sẽ mang lại cho du khácch cảm giác vô cùng thú vị Giải: Ta có d=11m suy ra r=5,5 m Diện tích vật liệu làm mặt củaa khinh khí cầu c là 36

giới được thường xuyên tổ chức, ở

diện tích mặt cầu

Việt Nam năm 2015 lễ hội được

bán kính r=5,5 m

lần đầu tiên tổ chức

S = 4π r 2 = 4π (5,5)

2

≈ 379,94(m 2 )

Trình chiếu slide 39

Ví dụ 4: Một cái bồn chứa xăng gồm hai nửa hình GV: Yêu cầu học sinh lên bảng cầu và hình trụ . Đường sinh của hình trụ có độ dài trình bày lời giải ví dụ 3.

3,62m, đường kính hình cầu có độ dài 1,8m. * Bài toán thực tế: GV: Các bồn đựng xăng trong thực tế là những hình có cấu tạo kết hợp giữa hình trụ và hình cầu. Các em hãy áp dụng kiến thức về hình trụ, hình cầu để làm bài toán về bồn đựng xăng thông qua ví dụ 4.

Trình chiếu slide 40 GV: Hãy nhắc lại công thức tính

Hãy tính: a/ Diện tích vật liệu cần dùng để làm bồn.

diện tích xung quanh mặt trụ và thể b/ Lượng xăng tối đa có thể chứa trong bồn.

Giải: Ta có: tích khối trụ?

HS: Nhắc lại côngthức:

Bán kính đáy của hình trụ là 0,9m, chiều cao là

S = 2π rl , V = π r 2l

3,62m. Bán kính của hình cầu là 0,9m

GV: Diện tích vật liệu cần dùng làm bồn được tính như thế nào?

Diện tích vật liệu cần dùng bằng tổng diện tích xung quanh của hình và diện tích mặt cầu

HS: Diện tích vật liệu bằng tổng

S = 2π rl + 4π r 2 = 2π 0,9.3, 62 + 4π (0,9)2 ≈ 30, 63

diện tích mặt cầu và diện tích

b/ Thể tích cần tính tổng thể tích của

xung quanh của mặt trụ

hình trụ và hình cầu.

GV: Thể tích xăng tối đa có thể Thể tích của hình trụ là : chứa Vtrụ = πr2 l=3,14 (0,9)2.3,62= 9,215 (m3) trong bồn được tính như thế nào?

Thể tích của hình cầu là: HS: Thể tích xăng tối đa có thể 4 4 chứa trong bồn bằng tổng thể tích

Vc = π r 3 = .3,14(0, 9)3 = 3, 055(m 3 ) 3 3

của khối trụ và khối cầu.

Thể tích của bồn chứa xăng:

GV: Yêu cầu 2 học sinh lên bảng V= 9,215 + 3,055 = 12,27 (m3) trình bày lời giải và chính xác Vậy thể tích xăng tối đa có thể chứa tổng bồn là hóa bài làm của học sinh

12,27l

GV: Trong chương trình vật lí Ví dụ 5: Coi hạt nhân

như một quả

lớp 12 bài tập chương Hạt nhân cầu, khối lượng proton và nơtron xấp xỉ nhau và 37

nguyên tử liên quan khá nhiiều đến bằng m =1,67.10-27kg. Hỏi khối lư ượng riêng của o kiến thức về mặt cầu, các em e hãy hạt nhân X lớn gấp mấy lần khối lượng lư riêng của kết hợp kiến thức vật lí và v kiến nước? thức về mặt cầu giải bàài toán trong ví dụ 5.

LG: Bán kính hạt nhân

*Tích hợp môn Vật lý lớp 12: 1

R = 1, 2.10−15. A

GV: Bằng kiến thức vật lýý lớp

Thể tích khối cầu :

12 về hạt nhân nguyên tử hããy cho biết các thành phần trong kíí hiệu hạt nhân: ZA X ?

HS: Kí hiệu hạt nhân

A Z

X trong

đó: A= Số nuctnôn: Số khối.

Z= Số proton = điệnn tích hạt hạ nhân( nguyên tử số) N= A-Z: Số nơtrôn GV: Bán kính hạt nhân bằằng bao

HS: Trả lời: Bán kính hạt nhân: R=1,2.10-15.A1/3

3

1 4 4 V = π R 3 = π (1, 2.10−15 A 3 )3 3 3

4 = π .1, 23.10−45. A 3

Khối lượng hạt nhân m = A.m 0 Khối lượng riêng của hạt nhân A.m 0 m 1, 67.10 −27 ∆= = = 4 4 V π .1, 2 310 − 45 A π .1, 2 3.10 − 45 3 3 ≈ 2, 3.1017 (kg/ m 3 ) Tỉ số giữa khối lượng riêng củaa hạt nhân và v của

nhiêu? Công thức tính khốối lượng nước là: riêng của hạt nhân như thế nàào?

1

∆ HN 2,3.10 27 = = 2, 3.104 3 ∆N 10

Ví dụ 6 : Dụng cụ thể thao các loại lo bóng trong bảng đều có dạng hình cầu. Hãy điền đ vào các ô trống trong bảng sau (làm tròn kkết quả đến số thập phân thứ 2)

Khối lượng hạt nhân: m=A.m m0 Khối lượng riêng của hạt ạt nhân : ∆ HN =

m V

V = thể tích hạt nhân GV: Chính xác hóa kiến thhức và yêu cầu học sinh lên bảng trìn ình bày Trình chiếu slide 41 *Tích hợp trong thể dụcc thể thao Sử dung công thứcc tính diện tích và thể tích mặt cầu để tính toán

Bài làm: +Dòng 1: Từ công thức

vật liệu sản xuất bóng.

38

GV: : Các quả bóng trong thực t tế là những hình có cấu tạo là hình cầu. Các em hãy áp dụng kiếến thức về hình cầu để làm bài toánn về

C =πd ⇒ d =

C

=

π

23 = 7,32 22 7

+Dòng 2: ADCT C = π d ta được:

chu vi đường tròn và thểể tích

22 .42, 7 = 134, 08(mm) 7 22 d = 6, 6cm ⇒ C = .6, 6 = 20, 41(cm) 7 22 d = 40mm ⇒ C = .40 = 125, 6(mm) 7 22 d = 61mm ⇒ C = .61 = 191, 71(mm) 7

của hình cầu:

+Dòng thứ 3: ADCT S = π d 2 ta được: đư

tính toán diện tích và thểể tích vật liệu làm bóng thông qua qu ví dụ 6.

Trình chiếu slide 42, 43 ức tính GV: Em hãy nêu công thức

C =πd 2

HS: S = 4π R = π d 3 4 V = πR 3

2

d = 42, 7 mm ⇒ C =

d = 42, 7 mm ⇒ S =

22 .42, 7 2 = 5730,34(mm 5730, 34(mm 2 ) 7

≃ 57, 25(cm 2 ) 22 .6, 62 = 132, 65(cm 2 ) 7 22 d = 40 mm ⇒ S = .402 = 5024(mm 2 ) 7 22 2 d = 61mm ⇒ S = .61 = 11683,94(mm 2 ) 7 d = 6, 6cm ⇒ S =

+Dòng

4 thứ 4 : ADCT V = π R 3 thay số vào ào ta được 3

bảng sau:

*Tích hợp trong sản suất :

VD7: Một chi tiết máy gồm một ột hình h trụ và hai

Sử dụng công thứcc tính diện tích

nửa hình cầu với các kích thước ớc đã đ cho trên hình

và thể tích mặt cầu để tính toán

sau:

diện tích thể tích chi tiết máy.

GV: Các chi tiết máy tronng thực 39

tế là những hình có cấu tạo kết hợp giữa hình trụ và hình cầu. C Các em hãy áp dụng kiến thức về hình h trụ, hình cầu để tính

diện tícch xung

quanh mặt trụ và thể tích kh khối trụ thông qua VD7 ?

Trình chiếu slide 44 HS: Nhắc lại công thức: ức: llàm bài toán về chi tiết máy thôngg qua ví dụ .

a, Tìm một hệ thức liên hệ giữaa x và v h khi AA’

GV: Hãy nhắc lại công

có độ dài không đổi và bằng 2a.

S = 2π rl , V = π r 2l GV: Diện tích chi tiếtt máy được tính như thế nào?

HS: Diện tích chi tiếtt máy bbằng tổng diện tích mặt cầu và diện tích xung quanh của mặt ặt trụ GV: Thể tích chi tiếtt máy được tính như thế nào?

HS: Thể tích chi tiếtt máy bằng tổng thể tích của khối trụ và khối cầu.

GV: Yêu cầu 2 học sinh lên bảng trình bày lời giải và chíính xác hóa bài làm của học sinh *Tích hợp trong sản suất ất gỗ :

b, Với điều kiện ở ý a hãy ãy tính diện di tích bề mặt và thể tích của chi tiết theo x vàà a Bài làm: a, Ta có h+ 2x =2a b, Diện tích cần tính bằng diện tích xung quanh của hình trụ có bán kính đáy làà x, chiều chi cao là h và diện tích mặt cầu bán kính làà x.

-Diện tích xung quanh của hình trụụ là

S tr u = 2 π x h -Diện tích mặt cầu là : S C = 4 π x 2 Nên diện tích bề mặt của chi tiết ết máy là: l

S = S tru + S C = 2 π xh + 4 π x 2 = 2 π x ( h + 2 x ) = 4 π ax Thể tích cần tìm gồm thể tích hình ình trụ tr và thể tích hình cầu.

GV: Các k h ố i trong thực ực tế là Ta có: V = π x 2 h,V = 4 π x 3 tru C 3 những hình có cấu tạo kết hợp h giữa Nên thể tích chi tiết máy là: hình trụ và hình cầu. Các em m hãy áp 4 dụng kiến thức về hình tr trụ, hình V = Vtru + VC = π x 2 h + π x 3 3 cầu để tính diện tích xungg quanh 2 = 2π x 2 a − π x3 mặt trụ và thể tích khối trụụ thông 3 qua VD 8?

Ví dụ 9: Trong một hình cầu bằng chì

Trình chiếu slide 45

bán kính R người ta khoét một lỗỗ hình cầu bán 40

GV: Các em làm VD 8 giông nh như kính R/2. Quả cầu đồng chất, khối lư ượng phân bổ VD 7 *GV: Qua các VD trên các em có

đều theo thể tích, khối lượng riêng của quả cầu là D. Tìm lực hấp dẫn do quả cầu tác dụụng lên vật nhỏ

thể tính toán các chi tiếtt vậ vật dụng m nằm trên đường nối tâm hai hình h cầu, c cách tâm trong đời sống và trong sản ản xuất xu

hình cầu lớn một khoảng d như hình vẽ: v

*Tích hợp trong vật lý lớp ớp 10

Giải: Khối lượng quả cầu bịị khoét đi là:

Gv: Bằng kiến thức vật lý vàà công thức tính diện tích và thể tích hhình

4 4 R m1 = V1 D = π r13 D = π   D 3 3 2

cầu em hãy làm VD 9

Khối lượng của quả cầu khi chưa ưa bị b khoét đi

Trình chiếu slide 46

là:

3

4 4 m1 = V2 D = π r23 D = π R 3 D 3 3

Lực hấp dẫn do quả cầu bị khoét tác dụng d lên vật m bằng lực hấp dẫn do quả cầu u có thể tích V2 tác dụng lên vật m trừ đi lực hấp dẫn ẫn do quả qu cầu có thể tích V1 tác dụng lên vật m. m2 m m2 m −G 2 2 d R  d −   2  3 4 4 R  3 π  πR D   D 3 2  3  = Gm − 2  d2 R   d −     2    Fhd = Fhd 2 − Fhd 1 = G

*Tích hợp môn hóa học

    4 1 1 3   = Gm π R D 2 − 2 và kiến thức về nguyên tử hóa hó học d 3 R    8 d −    2   hãy làm ví dụ 7.  GV: Vận dụng kiến thức bài ài học

Trình chiếu slide 47 HS: Trao đổi nhóm và nêu hướng h giải quyết bài toán.

Ví dụ 7. Giả thiết trong tinh thể các nguyên n tử Fe là những hình cầu chiếm 74% thể tíchh, phần còn lại là các khe rỗng giữa các quả cầu, cho nguyên tử

GV: Chuẩn hóa cách làm và v yêu

khối Fe là 55,85 ở 200 C có khối lượ ợng riêng của Fe

cầu học sinh lên bảng trình bbày.

là 7,87g/cm3. Tìm bán kính nguyên tử ử Fe? Giải: Áp dụng công thức m = V.D (troong đó m là khối lượng , V là thể tích, D làà khối kh lượng

41

riêng) .Suy ra V =

m (cm3) D

Thể tích 1 mol nguyên tử là:

55,85 = 7, 097(cm3 ) 7,87

Do nguyên tử Fe chỉ chiếm 74% nên thể tích thực của 1 mol nguyên tử là: 7, 097.

74 = 5, 25(cm3 ) 100

Vì 1 mol nguyên tử chứa 6,023.1023 nguyên tử, nên thể tích của 1 nguyên tử Fe là:

5, 25 .1023 = 8, 72.10−24 (cm3 ) = 8, 72 ăngstrom 6, 023

4 3V = 1, 277 angstrom Mà V = π r 3 ⇒ r = 3 3 4π V.Củng cố: Thực hiện thông qua hai bài kiểm tra đánh giá 2, hiệu quả đối với lớp thực dạy a, Mục đích thực nghiệm

Đánh giá hiệu quả thực hiện giờ dạy tích hợp liên môn tại trường THPT Trần Hưng Đạo dựa trên sự đánh giá HS về mặt kiến thức, kỹ năng, thái độ và khả năng vận dụng linh hoạt kiến thức, kỹ năng, thái độ vào giải quyết các tình huống có thực trong thực tiễn (năng lực tích hợp liên môn).

*Đối tượng, phương pháp và hình thức tổ chức thực nghiệm

Đối tượng: Tiến thành giờ dạy thực nghiệm theo phương pháp tích hợp tại lớp 12B4 (40

học sinh) và dạy tại lớp 12B3 (37 học sinh) theo phương pháp thông thường để so sánh, đối chứng.

Phương pháp và hình thức tổ chức: Dạy học tích hợp

*Cách tiến hành -. Xây dựng các phiếu đánh giá

Phiếu đánh giá số 1 được sử dụng để đánh giá mức độ nhận thức của HS về các kiến thức

tích hợp liên môn . Phiếu học tập gồm 2 nhóm câu hỏi: + Câu hỏi kiểm tra về kiến thức các môn học riêng lẻ; + Câu hỏi kiểm tra về những kiến thức liên quan đến chủ đề liên môn. + Câu hỏi kiểm tra về ứng dụng của mặt cầu trong thực tiễn

Phiếu Đánh giá số 2 được xây dựng nhằm điều tra hiệu quả của việc dạy học tích hợp các

môn trong dạy học tại trường THPT, gồm các nội dung: + Câu hỏi điều tra về hứng thú của HS với các hoạt động trong quá trình thực hiện dự án; + Câu hỏi điều tra hứng thú của HS sau khi học các kiến thức liên môn .

42

+ Câu hỏi điều tra về việc cần ần thi thiết phải trang bị kiến thức về mặt cầu + Câu hỏi đánh giá năng lực ực tích hhợp của HS sau khi tổ chức giờ học tích hợp ợp li liên môn .

-. Hình thức thực nghiệm Tiến hành dạy thử nghiệ nghiệm giáo án tích hợp các môn KHTN với chủủ đề: đề “MẶT CẦU” tại lớp 12B4, trường ng THPT Trầ Trần Hưng Đạo – TP. Ninh Bình. Đồng thờii trong quá trình tr dạy bài mặt cầu trong chương trình tại ại lớ lớp 11B3 (lớp so sánh), chỉ liên hệ các vấn đề về an toàn giao thông có liên quan đến nộii dung của c bài học và giới thiệu các kiến thức thuộc ộc các môn học khác có liên quan nhưng ng không tổ t chức dạy một tiết học chuyên đề cụ thể như ư ttại lớp 12B4.

Sau mỗi tiết học, c, phát phi phiếu học tập để đánh giá mức độ nhận thức ức của củ các kiến thức tích hợp liên môn.

Sau khi kết thúc bài dạạy phát phiếu điều tra hứng thú của HS. Cuối cùng, ùng, phân tích và xxử lý kết quả các phiếu học tập và phiếu điều tra để đánh giá được hiệu quả của giáo án đãã th thực nghiệm. b,Đánh giá hiệu quả dạy ạy h học tích hợp các môn tại trường THPT *Mức độ đạt được mục tiêu êu vvề kiến thức của HS khi dạy học tích hợp liên ên môn Điểm số (x)

Lớp ớp d dạy thực nghiệm (12B4)

Lớp dạy y so sánh (12B3)

10

0

0

8-9

19

3

7≤x<8

14

9

5-6

6

15

<5

2

10

Phần trăm số lượng học sinh

Bảng 1: Kết quả bài kiểm tra 48 50 41 35

40

10

30

24

27

7≤x<8

15

20

5-6

8 10

2

0

8-9

<5

0

0 12b4

12b3

Hình 1: Kết quả bài kiểm tra Nhận xét: Theo Hình 1: Tại ại lớ lớp dạy thực nghiệm (12B4), số lượng họcc sinh đạt điểm 8-9 chiếm tỉ lệ khá cao (19/40 HS, 48%), điểm 7-8 chiếm 35%, điểm dướii 5 chỉ chiếm 2%. Tuy 43

nhiên ở lớp so sánh, số điểm ểm 88-9 rất ít (3 HS, 8%), điểm ở mức trung bình (đi điểm 5-6) khá cao (15 HS, 41%), số HS đạt điểm đ ểm ddưới trung bình chiếm tỉ lệ cao (<5, 10 HS, 27%).

Mặtt khác, khi xem xét bbài kiểm tra tại lớp 12B3, hầu hết các em đạt điểm ở mức độ trung bình chỉ dừng lại ở việc ệc tr trả lời đúng được một số câu hỏi có nộii dung liên li quan đến các môn học riêng lẻ (số HS đạt đđiểm 5-6 chiếm tới 41%). Những câu hỏi đòi òi hhỏi kiến thức tích hợp liên môn thì chỉ có duy nhấ nhất một HS trả lời được.

Như vậy, mặc dù ở cả hai lớp đều tương đương nhau về sĩ số vàà năng lực l nhưng kết quả bài kiểm tra có sự khác biệ biệt hoàn toàn giữa lớp được tổ chức triểnn khai DHTH liên li môn với lớp chỉ dừng lại ở mức ức độ liên hệ ở nội dung bài học. Điều đó đã chứng ứng tỏ t hiệu quả của việc triển khai dạy họcc tích hợ hợp liên môn tại trường THPT. Điều này được ợc phản ph ánh rõ hơn qua đánh giá kết quả bài kiểm ểm tra kiến ki thức tại lớp thực nghiệm 12B4:

Học sinh đã nêu đượcc các ki kiến thức cơ bản gắn với các môn học độc lập lậ như: toán, lý,

hóa, sinh

Nêu được các ứng dụng vàà vai trò ccủa mặt cầu trong các hiện tượng thực ực tế tế.

Đối với những HS đạt điểm ki kiểm tra từ 8-9, các em đã nêu được các ứng ddụng củ mặt cầu

trong kính thiên văn. Đặcc biệt, HS đã biết liên kết các kiến thức đã họcc trong bbài học dự án liên môn để rút ra các biệnn pháp gi giả quyết vấn đề nguồn tài nguyên *Mức độ đạt được mục tiêu êu vvề kĩ năng của HS khi dạy học tích hợp liên ên môn 100% 80% 60% 40% 20% 0%

89%

92%

75% 58% 43%

45% 33% 11%

Trước c khi DHTH liên môn Sau khi DHTH liên môn

Kỹ năng Kỹ năng Kỹ năng Kỹ năng thuyết làm vi việc giải quyết nghiên trình nhóm vấn đề cứu khoa học

Hình 2: Mức độ đạt đạ được mục tiêu về kỹ năng trước vàà sau khi DHTH liên môn tại lớp thực nghiệm.

Theo Hình 2, các kỹỹ năng n của lớp thực nghiệm đã tiến bộ rõ rệt trướ ớc và sau khi tiến hành DHTH liên môn . Phần ần trăm tr số HS đạt được kỹ năng giải quyết vấn ấn đề khá cao (92%). Đặc biệt là kỹ năng thuyết trình ình được cải thiện, số lượng các em cho rằng mình ình ttự tin hơn khi đứng trước đám đông để nêu êu ý kiến ki và trình bày nội dung của nhóm chiếm ếm tỉ lệ cao (75%) – đây là kĩ năng cơ bản để làm m nên thành công trong tương t lai.

Nhận xét

44

Kỹ năng làm việc nhóm, nghiên cứu khoa học của HS lớp thực nghiệm trước khi tích hợp ở mức trung bình, khá đặc biệt là kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng thuyết trình chưa tốt.

Kỹ năng ở lớp dạy thực nghiệm sau khi DHTH liên môn với chủ đề đã lựa chọn đã

được cải thiện rõ rệt như kỹ năng thuyết trình, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giải quyết vấn đề.

Mặt khác, qua quan sát và đánh giá các em học sinh trong quá trình tiến hành thực nghiệm dạy học tích hợp liên môn với chủ đề đã lựa chọn đã cho thấy: Trong giờ nêu vấn đề, giới thiệu dự án: các em thảo luận sôi nổi, hào hứng tham gia góp ý

kiến xây dựng ý tưởng, tích cực nêu quan điểm cá nhân về vấn đề GV đưa ra.

Trong quá trình thực hiện dự án:

− HS tích cực hoạt động nhóm, có sự hợp tác và phân công công việc giữa các thành viên trong nhóm để tìm hiểu các nội dung theo yêu cầu của GV. − Mỗi nhóm có sổ theo dõi quá trình thực hiện dự án của các thành viên trong nhóm. − Tích cực tìm kiếm các tài liệu, sách báo,...và liên hệ trao đổi với giáo viên về những nội dung trong bài học. − Hoàn thành và nộp sản phẩm của nhóm đúng thời hạn và đầy đủ các nội dung.

Trong giờ báo cáo kết quả

− Các nhóm thuyết trình bài báo cáo của nhóm tự tin, rõ ràng, nêu bật được vấn đề. Tuy nhiên, còn một số nội dung chưa giải thích rõ ràng, cần bổ sung thêm ví dụ, hình ảnh minh họa để giải thích tường minh hơn.

Như vậy, có thể thấy thông qua dạy học tích hợp liên môn dưới hình thức dạy học dự án, dạy học theo nhóm...,tính tích cực, chủ động của học sinh được phát huy hơn so với việc học tập theo phương pháp truyền thống: thầy giảng – trò ghi chép. Học sinh có cơ hội được tự tìm hiểu những nội dung kiến thức dưới sự hướng dẫn, hỗ trợ của GV. Các kĩ năng thuyết trình, hợp tác khi làm việc nhóm, kĩ năng giải quyết vấn đề...được cải thiện và phát triển.

*Mức độ đạt được mục tiêu về thái độ của HS khi dạy học tích hợp liên môn Câu

Nội dung

Lớp dạy thực

Lớp dạy so sánh

nghiệm (12B4)

(12B3)

Giáo viên đã kết hợp giải thích các vấn đề về an toàn giao thông, và xã hội bằng cách kết hợp các kiến thức liên môn như thế nào?

1

2

A. Rất thú vị

23/40 (57,5%)

3/37 (8%)

B. Thú vị

12/40 (30%)

5/37 (14%)

C. Không thú vị lắm

4/40 (10%)

22/37 (59%)

D. Không kết hợp

1/40 (2,5%)

7/37 (19%)

Theo em, cần thiết phải sử dụng những ứng dụng của mặt cầu vì: 45

A. Sử dụng đượcc nguồ nguồn năng lượng sạch, bảo 16/40 (40%)

18/37 (49%)

vệ môi trường B. Là những kiến thức ức thi thiết thực đối với mọi

3/40 (7,5%)

3/37 (8%)

4/40 (10%)

4/37 (11%)

15/40 (37,5%)

11/37 (30%)

2/40 (5%)

1/37 (2%)

người trong xã hội.

C. Nâng cao sự phát triển tri kinh tế D. Giảm thiểu tối đa số lượng tai nạn giao thông hiện nay.

E. Ý kiến khác

Bảng 2: Kết quả phiếu đđiều ều tra ssố 2 tại hai lớp 12B3 và 12B4 ( kiểm tra bằng ằng ssản phẩm của học sinh)

12B4 2%

Hoạt động nhóm

14%

39%

18% Điều tra thực nghiệm Tìm hiểu kiến thức liên môn 27%

Tìm hiểu những ứng dụng thực tế

Hình 3: Hứng ứng thú ccủa học sinh trong quá trình thực hiện dự ự án

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

2

5

30 37.5 10 7.5 40

11B4

11 8

49

11B3

Phần trăm ăm ssố lượng học sinh

Hình 4: Nhận thức vềề sự cần thiết sử dụng ứng dụng của mặt cầuu trong thực th tiễn Theo Hình 4 cho thấấy dù ở lớp dạy thực nghiệm hay lớp p so sánh (lớp (lớ dạy chỉ liên hệ các kiến thức có liên quan chủủ đề mặt cầu) các em đều ý thức được sự cần n thiế thiết của việc trang bị các kiến thức về mặt cầu ầu nhằm nhằ bảo đảm sự an toàn về tính mạng đối với ới con người. ng (49% ở 46

lớp 12B3 và 40% ở lớpp 12B4). Ngo Ngoài ra các em cũng nhận thức dùng những ững tính năng n của mặt cầu trong giảm thiểuu tai nạ nạn giao thông hiện nay (37,5% và 30%), và bảo ảo vvệ môi trường , sử dụng nguồn năng lượng ng mặt mặ trời , phát triển kinh tế xã hội. Điều này tạo hứng h thú và hình thành động cơ học tập, khảả năng tìm t tòi và khám phá kiến thức mới của HS. 12B3

19

14

8

Rất thú vị Thú vị Không thú vị lắm

59

Không kết hợp Phần trăm số lượng học sinh

Hình 5: Hứng ứng thú ccủa học sinh tại lớp liên hệ các nộii dung về ứng dụng ụng ccủa mặt cầu với các nội dung của bài học 12B4 10

30

2.5 Rất thú vị 57.5

Thú vị Không thú vị lắm Không kết hợp

Phần trăm số lượng học sinh

Hình 6: H Hứng thú của học sinh tại lớp dạy thực nghiệm với chủ đề mặt cầu Nhận xét Theo Hình 5 & 6: Sau khi ti tiến hành dạy học tích hợp liên ên môn tại t lớp 12B4 đã nhận được những phản hồi ồi tích cực c từ phía HS về cách truyền đạt và tổ chức ức giờ gi dạy của GV (57,5% HS cảm thấy nộii dung bbài học liên với chủ đề mặt cầu rất thú vị. Đặc biệt, bi theo Hình 3: HS rất thích hoạt động tìm ìm hi hiểu kiến thức liên môn và tìm hiểu những ng ứng ứ dụng thực tế trong bài học).

Từ đó có thể thấy ấy rằng ph phương pháp DHTH liên môn của GV đãã mang lại l hiệu quả ban đầu tích cực, họcc sinh cảm th thấy hứng thú hơn với các nội dung của bài ài hhọc so với việc

47

học các môn học độc lậpp thông thường; th HS cảm thấy các kiến thức tích hợp ợp có ý nghĩa ngh hơn đối với bản thân, do đóó thúc đẩ đẩy động cơ và hứng thú học tập của các em. *Mức độ đạt được mục tiêu êu vvề năng lực tích hợp của HS khi dạy họcc tích hợ hợp liên môn Năng lực tích hợpp m mà học sinh cần đạt được đó là học sinh phải kết ết nối nố được các đơn vị kiến thức liên môn phối ối hợp hợ với các kỹ năng với nhau để vận dụng giải ải quy quyết những vấn đề/hình huống nhất định nh trong cu cuộc sống. Ngoài ra, đó còn là tổng hòa củaa các kkỹ năng và thái độ

màà

ngư người 92%

cần

đạt

được.

78%

100% 50%

học

15%

12%

0% Câu 2

Câu 11

Màu xanh: 12b4 ; Màu đỏ 12b3 Hình 7: Phần trăm ăm họ học sinh trả lời đúng các câu hỏii mang tính tích hợ hợp cao Theo Hình 7: đối ối vớ với các câu hỏi yêu cầu vận dụng kiến thức liên ên môn nh như và Câu 5 (yêu cầu HS tổng hợp kiến ến thức th liên môn để rút ra các biện pháp sử dụng ụng năng n lượng mặt trời, va giảm thiểu tai nạnn giao thông th thì số lượng học sinh trả lời đúng ở lớp ớp th thực nghiệm cao hơn rất nhiều (92% vàà 78%) so vvới lớp so sánh (12% và 15%). Đồng thời ời qua bbài trình bày của các nhóm HS trong buổi ổi báo cáo tr trên lớp tại lớp thực nghiệm, đa số các nhóm HS đã biết vận dụng và kết nối đượcc các kiến ki thức toán học,Vật lí, Hóa học, Sinh học, c, địa đị lý kết hợp với các dữ kiện do GV cung cấp ấp để đánh giá ứng dụng quan trọng của mặt cầu ầu trong thực th tiễn.

Qua đó có thể thấy hiệu quảả củ của việc triển khai dạy học tích hợp liên môn.

Mặt khác, qua đánh giá quá tr trình thực hiện dự án củaa các nhóm HS ttại lớp thực nghiệm cho thấy:

HS đã biết tự lập kế hoạch ạch th thực hiện dự án từ lúc bắt đầu tìm hiểu đến giai đoạn hoàn

thành sản phẩm, biếtt phân tích và v lựa chọn các nguồn tài liệu, các đơn vịị kiến ki thức có liên quan đến các vấn đề cần giải ải quy quyết (năng lực tự học)

Cả 4 nhóm HS đã làm đượ ợc các nhóm câu hỏi liên quan đến mặt cầu. Điều nnày được minh

chứng qua Hình 2 cho thấy, ấy, m mức độ đạt được mục tiêu về kỹ năng giảii quyết quyế vấn đề sau khi DHTH liên môn có cải thiện ện (92%) so với v trước khi DHTH liên môn (chỉỉ đạt 45%).

Mỗii HS trong các nhóm có ý thức th trách nhiệm khi tham gia hoạt động ng của nhóm, tích cực c

đóng góp ý kiến và phát triển ển ý tưởng. t Lắng nghe ý kiến của các thành ành viên trong nhóm để cùng thống nhất một mục tiêu êu chung ccủa cả nhóm (năng lực hợp tác và năng ăng lực l giao tiếp). Điều này thể hiện rõ hơn qua Hình 22: Mức độ đạt được kỹ năng làm việcc nhóm của c mỗi thành viên trong nhóm đạt 89%.

48

HS đã biết lựa chọn và sử dụng công nghệ thông tin (powerpoint, máy tính, internet...) để

tìm kiếm tài liệu và trình bày bài báo cáo của nhóm. (năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông). Điều này được phản ánh qua điểm đánh giá của GV đối với bài trình bày của nhóm trong Bảng 3.

Nhóm

1

2

3

4

Điểm

9

9.5

8.5

8

Bảng 3: Điểm bài trình bày của các nhóm học sinh (nội dung, hình thức, thuyết trình)

Tiêu chí đánh giá

Điểm

Điểm được đánh giá Nhóm 1

Nhóm 2

Nhóm 3

Nhóm 4

2

2

2

2

1.5

2

2

2

2

1.5

2

2

2

2

2

4

3

3

3.5

4

2

3

2

2

2

3

2

3

3

2

2

1.5

2

2

2

3

2

3

3

2

1. Lập kế hoạch dự án: - Tích cực, chủ động, sáng tạo với sự hỗ trợ của giáo viên trong việc đóng góp ý kiến tổ chức giờ học.

- Tích cực tham gia xây dựng mạng ý tưởng

để lựa chọn chủ đề/vấn đề cần nghiên cứu phù hợp.

- Xác định được câu hỏi về vấn đề cần nghiên cứu.

- Lập được kế hoạch thực hiện dự án cho nhóm.

2. Thực hiện dự án: - Thực hiện một cách linh hoạt kế hoạch đã lập, tranh thủ sự hỗ trợ, góp ý của giáo viên.

- Thu thập thông tin: Sử dụng phù hợp, hiệu quả, đa dạng các nguồn thông tin, phương pháp và phương tiện phù hợp. Thu thập

được các thông tin cập nhật, chính xác, rõ ràng.

- Xử lí thông tin: Phân loại, sắp xếp, hệ thống hóa các thông tin thu thập được để trả lời cho các câu hỏi nghiên cứu đã đặt ra.

- Phân tích, lựa chọn các kiến thức phù hợp,

đúng nội dung chủ đề để giải quyết vấn đề đã được giao.

3. Tổng hợp sản phẩm 49

- Hoàn thành báo cáo dự án theo nhóm m một

3

3

3

2.5

1

3

1.5

3

3

2

2

1.5

2

1

2

2

1.5

2

2

1

30

25

29

28

24

cách sáng tạo và thể hiện ện rõ r các minh chứng cho vấn đề nghiên cứu.

- Trình bày kết quả nghiên cứ ứu một cách khoa học, nêu bật được nội ội dung thu được từ kết quả dự án.

- Cách trình bày đa dạng, rõõ ràng có ccấu trúc phù hợp, khoa học vàà sáng tạo t của mỗi nhóm HS. - Hoàn thành sản phẩm nhóm đúng th thời hạn

Tổng điểm

1. Đánh giá chung Tốt (27 – 30 điểm): m):

Khá (22 – 26,5 điểm): ểm):

Trung bình (15 - 21,5 điểm): m):

Yếu (dưới 15 điểm):

Bảng 4: Đánh giá ttổng thể trong quá trình thực hiện dự án

Đánh giá chung 30 25 20 15 10 5 0

25

Nhóm 1

29

28 24

Nhóm 2

Nhóm 3

Nhóm 4

Hình 8: Đánh ánh giá chung cả c quá trình thực hiện dự án của cả 4 nhóm HS Nhận xét: Vớii các chu chuẩn đánh giá đã đề ra ở Bảng 4 và Hình 8,, nhìn chung các nhóm đã hoàn thành tốt tất ấ cảả những nh yêu cầu của GV, đặc biệt là nhóm 2 (đạt ạt 29/30).

KẾT LUẬN Như vậy, việc triểnn khai dạ dạy thực nghiệm tại lớp 12B4, trường ng THPT Trầ Trần Hưng Đạo – TP. Ninh Bình cho thấy:

Mức độ đạt được mục tiêu êu vvề kiến thức: học sinh có được các kiếnn thứ thức về chủ đề liên

môn được thể hiện qua kết ết quả bài kiểm tra sau khi tiến hành triển khai dự ự án tích hhợp liên môn .

50

Mức độ đạt được mục tiêu về kĩ năng: các kĩ năng cơ bản như thuyết trình, giải quyết vấn

đề, làm việc nhóm, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin,...được phát triển và nâng cao.

Mức độ đạt được mục tiêu về thái độ: Kích thích được hứng thú học tập của HS, biết rút ra

các biện pháp lái xe an toàn cho bản thân và mọi người.

Mức độ đạt được mục tiêu về các năng lực tích hợp: HS đã nhận thức và đánh giá được

mức độ nguy hiểm của việc sử dụng rượu đối với cơ thể khi tham gia giao thông ảnh hưởng

đến các yếu tố chuyển động của xe như các lực tác dụng. Hiểu và phân tích được các nguyên nhân gây tai giao thông trong 2 tình huống cụ thể dựa vào sự kết nối giữa các kiến thức liên môn KHTN. Từ đó, rút ra các biện pháp lái xe an toàn. Ngoài ra, các năng lực về sự hợp tác, làm việc nhóm, giao tiếp, sử dụng công nghệ thông tin,...cũng được rèn luyện và phát triển.

Qua việc tổ chức giờ dạy tích hợp liên môn KHTN với chủ đề gắn liên với thực tiễn đã cho thấy những hiệu quả nhất định trong việc đánh giá năng lực của người học. Đó là khả năng HS kết hợp một cách linh hoạt, có tổ chức hợp lí các kiến thức, kĩ năng với thái độ, nhằm đáp ứng những yêu cầu phức hợp của một hoạt động và đảm bảo cho hoạt động đó đạt kết quả tốt đẹp trong một bối cảnh (tình huống) nhất định.

Nội dung học tập được thiết kế dựa trên những vấn đề/tình huống có thực hiện diện trong cuộc sống. Quá trình dạy học không truyền đạt kiến thức, thông tin đơn lẻ mà hình thành ở HS các năng lực cốt lõi (năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề,...) để giúp HS tự tìm tòi và khám phá và lĩnh hội những tri thức đó dưới sự hướng dẫn, hỗ trợ của GV. Đây chính là những năng lực cốt lõi và quan trọng giúp HS có thể hòa nhập vào cuộc sống và hội nhập trong tương lai một cách tự tin, chủ động và sáng tạo.

Mặt khác, có thể thấy các nội dung kiến thức ở các phân môn KHTN được xâu chuỗi và có sự kết nối với nhau tạo thành khối kiến thức thống nhất chung nhằm trang bị cho HS những hiểu biết nhất định để HS có thể tự tin đối mặt và giải quyết những vấn đề trong thực tiễn. Điều đó cũng góp phần thực hiện mục tiêu giảm tải các nội dung và các mục tiêu rời rạc giữa các cấp học và giữa các phân môn với nhau.

51

52

53

54