Giáo án phụ đạo Vật lí 11 - Tổ trưởng tổ CM kí duyệt - Lương Văn Dũng (Buổi 17-36) (BẢN WORD)

GIÁO ÁN DẠY THÊM VẬT LÍ MỚI NHẤT

vectorstock.com/20837518

Ths Nguyễn Thanh Tú eBook Collection DẠY KÈM QUY NHƠN LESSON PLAN PHÁT TRIỂN NỘI DUNG

Giáo án phụ đạo Vật lí 11 - Tổ trưởng tổ CM kí duyệt - Lương Văn Dũng (Buổi 17-36) (BẢN WORD) WORD VERSION | 2020 EDITION ORDER NOW / CHUYỂN GIAO QUA EMAIL TAILIEUCHUANTHAMKHAO@GMAIL.COM Tài liệu chuẩn tham khảo Phát triển kênh bởi Ths Nguyễn Thanh Tú Đơn vị tài trợ / phát hành / chia sẻ học thuật : Nguyen Thanh Tu Group Hỗ trợ trực tuyến Fb www.facebook.com/DayKemQuyNhon Mobi/Zalo 0905779594

Giáo án phụ đạo

Buổi 17 :

Vật lí 11

BÀI TẬP VỀ TỪ TRƯỜNG VỀ LỰC TỪ

Ngày soạn: 29/12/2016 Ngày dạy: 07/01/2019 I. MỤC TIÊU 1.Kiến thức. +Nắm được định nghiã đường sức , dạng đường sức ,cách xác định chiều đường sức. +Biết cách xác định vectơ cảm ứng từ tại một điểm. +Nắm được quy tắc bàn tay trái và biểu thức tổng quát cuả lực từ.

2. Kĩ năng. +Xác định được chiều cuả đường sức. +Vận dụng được các quy tắc để xác định chiều cuả đường sức từ và chiều cuả lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn mang dòng điện.

3. Thái độ. + Học tập tích cực.

4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Hiểu được từ trường của nam châm và dòng điện, véc tơ cảm ừng từ là đại lượng đặc trưng cho mức độ mạnh yếu của từ trường. Hiểu được đặc điểm của véc tơ cảm ứng từ. Xác định được đặc điểm của lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn mang dòng điện đặt trong từ trường. + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về véc tơ cảm ứng từ, về lực từ + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất vềcảm ứng từ và lực từ + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: tóm tắt các công thức chính và bài tập mẫu cho học sinh 2. Học sinh: Ôn lại các kiến thức để giải các bài tập.

III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC Hoạt động 1 (15 phút): Tóm tắt nhanh những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải.

- Viết công thức tính độ lớn cảm ứng từ tại một điểm trong từ trường: B =

F I .l

- Viết công thức tổng quát của tính lực từ theo cảm ứng từ: F = I.l.B sin Hoạt động 2 (90ph): Giải bài tập tự luận.

Hoạt động của giáo Hoạt động của học Nội dung cơ bản viên sinh Đọc kĩ và tóm tắt bài 1 Tóm tắt 1. Trong từ đều của nam châm chữ U, đặt l =20cm =0,2m đoạn đ I = 1,5A F = 3N dây dẫn dài 20cm vuông góc với từ trường Chọn công thức nào? Độ lớn của cảm ứng từ: và có dòng điện chạy qua là 1,5A thì lực từ F 3 tác dụng lên đoạn dây là 3N. Tính độ lớn B= = = 10T của cảm ứng từ ?

I .l 1,5.0, 2 Thế số và ra kết quả ?

Tóm tắt

Giáo án phụ đạo

Đọc kĩ và tóm tắt bài 2 Chọn công thức nào?

Thế số và ra kết quả ? Đọc kĩ và tóm tắt bài 3

Chọn công thức nào?

Thế số và ra kết quả ?

Vật lí 11

l = 5cm = 0,05m I = 2A B = 20T a) =900: F = I.l.B sin = 2.0,05.20 = 2N b) = 300 : F = I. l.B sin = 2.0,05.20.sin 300 = 1N Tóm tắt B =5T I = 0,2A = 300 F =2N Chiều dài của đoạn dây: F = B.I .l.sin 

2. Trong từ trường đều đặt đoạn dây dẫn dài 5cm có dòng điện chạy qua là 2 A và vuông góc với từ trường, biết độ lớn của cảm ứng từ là 20T. a) Lực từ tác dụng lên đoạn dây là bao nhiêu? b) Nếu dòng điện trong đoạn dây hợp với từ trường một góc  = 300 thì lực từ tác dụng lên đoạn dây là bao nhiêu?

3. Một dây dẫn có chiều dài l đặt trong một từ trường đều có độ lớn của cảm ứng B = 5T dòng điện có cường độ I = 0,2A hợp với từ trường một góc 600 thì lực từ tác dụng lên đoạn dây có độ lớn F =2N. Hỏi chiều dài của đoạn dây?

F B.I .sin  2 = = 4m 5.0, 2.0,5

l =

4. Đặt một đoạn dây dẫn dài 120cm vuông góc với từ trường đều có độ lớn cảm ứng từ 0,8T. Dịng điện trong dây dẫn là 20A thì Yêu cầu HS đọc đề và lực từ tác dụng lên đoạn dây có độ lớn bằng tóm tắt. bao nhiêu?

Tĩm tắt: l = 120cm = 1,2m, B = 0,8T, Yu cầu HS viết cơng I=20A,  = 900 , F = ? Đọc đề và tóm tắt. thức lực từ v tính lực từ.

Giải Ta cĩ: F = IlBsin = 20.1,2.0,8.sin900 Viết cơng thức lực từ =19,2N. v tính lực từ.

5. Một đọan dây dẫn dài 5cm đặt trong từ Yêu cầu HS đọc đề và trường đều và vuông góc với vectơ cảm tóm tắt. ứng từ. Dịng điện chạy qua dây có cường Yu cầu HS viết cơng độ 0,75A. lực từ tác dụng lên đoạn dây đó thức cảm ứng từ v tính là 3.10-2N. Cảm ứng từ của từ trường đó cảm ứng từ. gây ra là bao nhiêu? Đọc đề và tóm tắt.

Tĩm tắt: l = 5cm = 0,05m,  = 900 , Viết cơng thức cảm I=0,75A,-2 ứng từ v tính cảm ứng F = 3.10 N, B = ?

Giải từ.

Ta cĩ: F = IlBsin B=

Hoạt động 3 (15 phút) Giao nhiệm vụ về nh Hoạt động của giáo viên

3.10 −2 F = = 0,8T. I .I . sin  0,75 .0,05 . sin 90

Hoạt động của học sinh

Giáo án phụ đạo

Yu cầu HS ghi lại cc bi tập về nh lm và xem lại các bài tập đ giải.v giải cc bi tập sau

Vật lí 11

HS nhận nhiệm vụ về nh. * Bi tập: 1. Cho một khung dy hình chử nhật ABCD cĩ AB = 15cm; BC = 25cm, cĩdịng điện I = 5A chạy qua đặt trong một từ trường đều có các đường cảm ứng từ vuông góc với mặt phẵng chứa khung dây và hướng từ ngoài vào trong như hình vẽ. Biết B = 0,02T. Xc định các véc tơ lực từ do từ trường đều tc dụng lncc cạnh của khung dy.

2. Cho một khung dy hình chử nhật ABCD cĩ AB = 10cm; BC = 20cm, cĩdịng điện I = 4A chạy qua đặt trong một từ trường đều có các đường sức từ song song với mặt phẵng chứa khung dây như hình vẽ. Biết B = 0,04T. Xc định các véc tơ lực từ do từ trường đều tc dụng lncc cạnh của khung dy.

3. Cho một khung dy hình chử nhật ABCD cĩ AB = 10cm; BC = 20cm, cĩdịng điện I = 5A chạy qua đặt trong một từ trường đều có các đường sức từ song song với mặt phẵng chứa khung dây và hợp với cạnh AD một góc  = 300 như hình vẽ. Biết B = 0,02T. Xcđịnh các véc tơ lực từ do từ trường đều tác dụng lêncác cạnh của khung dây.

4. Một dây dẫn được uốn thành một khung dây có dạng hình tam giác vuông ABC như hình vẽ. Đặt khung dây vào trong từ trường đều có →

véc tơ cảm ứng từ B song song với cạnh AC. Coi khung dây nằm cố định trong mặt phẵng hình vẽ. Cho AB = 8 cm, AC = 6 cm, B = 5.10-3 T, I = 5 A. Tính lực từ tc dụng ln cc cạnh của khung dy.

IV.Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà.

Hoạt động của giáo viên Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ

Hoạt động của học sinh Tóm tắt những kiến thức cơ bản.

Giáo án phụ đạo

bản.

Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 4 đến7 trang 168 sgk và 20.8, 20.9 sbt.

Vật lí 11

Ghi các bài tập về nhà.

Tổ trưởng CM ký duyệt Ngày…… tháng …… năm 2019

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 21:

BÀI TẬP TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG DÂY DẪN CÓ DẠNG ĐẶC BIỆT Ngày soạn: 27/01/2019 Ngày dạy: ....../01/2019 I. MỤC TIÊU 1.Kiến thức: - Nhằm giúp học sinh nắm được cách tính cảm ứng từ tại một điểm do một dòng điện gây ra và do nhiều dòng điện gây ra.

- Xác định và vẽ được phương chiều cảm ứng từ tại một điểm.

2. Kí nằng: - Giúp học sinh tư duy và khả năng suy luận logic.

- Rèn luyện cho học sinh các kĩ năng phân tích, tổng hợp,….

- Biết vận dung được các công thức để giải bài tập SGK và SBT. 4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Xác định được từ trường chạy trong dây dẫn thẳng dài vô hạn, từ trường của dòng điện chạy trong dây dẫn hình tròn và trong ống dây. Nêu được phương pháp giải bài toán về xác định cảm ứng từ tại một điểm trong không gian có từ trường + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về véc tơ cảm ứng từ chạt trong dây dẫn có hình dạng đặc biệt. + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về cảm ứng từ của dòng điện chạy trong các dây dẫn có hình dạng đặc biệt + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả.

II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: Tóm tắt công thức chính và các bài tập mẫu và áp dụng cho học sinh.

2. Học sinh: Ôn lại các kiến thức để giải các bài tập.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Hoạt động 1 (15 phút): Tóm tắt các công thức có liên quan để giải bài tập.

- Cảm ứng từ của dòng diện chạy trong dây dẫn thẳng dài: B = 2.10-7 - Cảm ứng từ của dòng điện chạy trong dây dẫn uốn thành vòng tròn: - Cảm ứng từ trong lòng ống dây:

B = 4.10-7

I r

B = 2.10-7

.I R

N I = 4.10-7nI l

- Nguyên lí chồng chất từ trường: →

→

→

→

B = B1 + B2 + ... + Bn →

→

+ B1  B2 → B = B1 + B2 →

→

+ B1  B2 → B = B1 − B2 →

→

+ B1 vuông B2 → B = B12 + B2 2 Hoạt động 2 (90 phút): Giải bài tập tự luận Hoạt động của giáo viên a/

Hoạt động của học sinh

Nội dungcơ bản Bài tập 1: Hai dây dẫn thẳng dài vô

Giáo án phụ đạo

- Xác định điểm M ?

- Tại M có những cảm ứng từ nào gây ra?

- Xác định phương, chiều của các cảm ứng từ do I1 và I2 gây ra ?

- Tính độ lớn các cảm ứng từ?

Vật lí 11

- Vì MB – MA = AB nên M nằm trên đường thẳng AB ngoài AB về phía A - Cảm ứng từ tại M do các dòng điện gây ra có phương chiều như hình( HS lên vẽ) - HS lên bảng thực hiện tính

- Cảm ứng từ tổng hợp?

hạn đặt song song trong không khí cách nhau 8cm có I1 = 5A; I2 = 8A cùng chiều. Tính cảm ứng từ tại: a/ M có MA = 4cm; MB = 12cm b/ N có NA = 3cm; NB = 5cm c/ P có PA = 6cm; PB = 10cm d/ Q cách đều A và B và bằng 8cm a/ Xác định cảm ứng từ tại M: MA = 4cm = 0,04m MB = 12cm = 0,12m BM

- Cảm ứng từ: B1 ; B 2 cùng phương, cùng chiều

B1 B2

I1

I2

M

B

A

- Cảm ứng từ tại M do I1 , I2 gây ra tại M là B1 và B2 có phương, chiều như hình: - Độ lớn: I1 = 2,5.10-5 T AM I B2 = 2.10-7. 2 = 1,33.10-5 T BM

B1 = 2.10-7.

b/ Tương tự như câu a/ yâu cầu học sinh lên bảng làm c/ b/ Học sinh lên bảng làm - Xác định vị trí điểm P ? c/ - Vì AB2 + AP2 = BP2 - Cảm ứng do I1 ; I2 có Nên tam giác ABP vuông phương chiều thế nào? Lên tại A bảng vẽ ?

- HS lên bảng xác định và vẽ

- Cảm ứng từ tổng hợp tại M: B M = B1 + B 2

- Độ lớn: BM = B1 + B2 = 3,83.10-5 T b/ Tương tự như a/ và N nằm trong đoạn AB c/ Cảm ứng từ tại P: Ta có: PA2 + AB2 = PB2 B1 = > ABP vuông tại B P  B2 I

BP

I1

1

B1

- Tính các độ lớn B1 và B2 ?

- Lên bảng tính

- Cảm ứng từ tại M do I1 , I2 gây ra tại P là B1 và B2 có phương, chiều như hình: - Độ lớn: B1 = 2.10-7

- Cảm ứng từ tổng hợp?

- Độ lớn của B tổng hợp

A

I1 = 1,66.10-5 T AP

Giáo án phụ đạo

tính như thế nào? Độ lớn B?

Vật lí 11

- Ta giác ABP vuông tại A - Góc  : cos  =

AP = BP

I2

B2 = 2.10-7 BP = 1,6.10-5 T - Cảm ứng từ tổng hợp tại P: B P = B1 + B 2

0,6

- Độ lớn: B =

- Độ lớn B:

AP = 0,6 BP => B  8.192 .10 −5 T

B12 + B22 + 2B1B2 cos 

Với cos  =

B=

- Vẽ hình xác định vị trí B12 + B22 + 2B1B2 cos  điểm M? - Cảm ứng từ tại M do Giải quyết M những yêu cầu những dòng điện nào gây I1 + . I2 của giáo viên đã hướng ra? Có phương chiều và độ B1 dẫn. lớn như thế nào?

B2 - Cảm ứng từ tổng hợp?

BM b/ - Xác định điểm N. -Xác định cảm ứng từ tại N - Cảm ứng từ tổng hợp?

Bài tập 2:Hai dòng điện cường độ I1=10A, I2 = 20A chạy trong hai dây dẫn thẳng song song dài vô hạn có chiều ngược nhau, đặt trong không khí cách nhau một khoảng a = 20cm.

Xác định cảm ứng từ tại: a/ Điểm M cách I1: 10cm, cách I2: 10cm b/ Điểm N cách hai dòng điện I1 và I2 là 20cm a/ Xác định B M tại M: - Cảm ứng từ do I1 và I2 gây ra tại M là B1 ; B 2 có phương, chiều như hình: - Độ lớn: B1 = 2.10−7 B2 = 2.10−7

N

B1

B2

I2 = 4.105 T r2

- Cảm ứng từ tổng hợp B M là: B M = B1 + B 2 có phương chiều như hình - Độ lớn: BM = B1 + B2 = 6.10-5 T

BN I1 +

. I2

b/ Xác định B N tại N: - Cảm ứng từ do I1 và I2 gây ra tại N là B1 ; B 2 có phương, chiều như hình: - Độ lớn: B1 = 2.10−7 B2 = 2.10−7

Vẽ hình.

I1 = 2.10-5 T r1

I1 = 10-5 T r1

I2 = 2.105 T r2

- Cảm ứng từ tổng hợp B N là: B N = B1 + B 2 có phương chiều như hình - Độ lớn: BN = B12 + B22 + 2B1B2 cos1200 = 3 .10-5 T

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Vẽ hình.

Bài 6 trang 133 Giả sử các dòng điện có chiều như mặt phẳng hình vẽ. →

Cảm ứng từ B1 do dòng I1 gây ra tại O2 có phương chiều như hình vẽ và độ Yêu cầu HS xác định phương chiều và độ lớn →

→

Xác định phương chiều →

7

.

→

của B1 và B2 tại O2. và độ lớn của B1 và B2 tại Yêu cầu HS xác định O2. phương chiều và độ lớn của véc tơ cảm ứng từ tổng Xác định phương chiều → và độ lớn của véc tơ cảm hợp B tại O2. → ứng từ tổng hợp B tại O2.

lớn

B1

=

2.10-7.

I1 =2.10r

2 =10-6(T) 0, 4 →

Cảm ứng từ B2 do dòng I2 gay ra tại O2 có phương chiều như hình vẽ và độ lớn 7

B2 = 2.10-7

I1 = 2.10R2

2 0, 2

= 6,28.10-6(T) Cảm ứng từ tổng hợp tại O2 →

→

→

B = B1 + B2 →

→

Vì B1 và B2 cùng phương cùng Vẽ hình. chiều nên Vẽ hình.

B= B1+ B2= 10-6 + 6,28.10-6 = =7,28.10-6(T) Bài 7 trang 133 Giả sử hai dây dẫn được đặt vuông góc với mặt phẳng hình vẽ, dòng I1 đi Yêu cầu HS lập luận để vào tại A, dòng I2 đi vào tại B. tìm ra vị trí điểm M. Lập luận để tìm ra vị trí Xét điểm M tại đó cảm ứng từ tổng điểm M. hợp do hai dòng I1 và I2 gây ra là : →

→

→

→

→

→

B = B1 + B2 = 0 => B1 = - B2 →

→

Để B1 và B2 cùng phương thì M phải nằm trên đường thẳng nối A và B, để →

→

B1 va B2 ngược chiều thì M phải nằm

trong đoạn thẳng nối A và B. Để →

Yêu cầu HS lập luận để tìm ra quỹ tích các điểm M.

Lập luận để tìm ra quỹ tích các điểm M.

→

B1 và B2 bằng nhau về độ lớn thì I2 I 2.10-7 1 = 2.10-7 ( AB − AM ) AM

=> AM = 30cm ; BM = 20cm.

Quỹ tích những điểm M nằm trên đường thẳng song song với hai dòng điện, cách dòng điện thứ nhất 30cm và cách dòng thứ hai 20cm.

Hoạt động 3 (15 phút) Giao nhiệm vụ về nhà

Giáo án phụ đạo

Hoạt động của giáo viên Yêu cầu HS ghi lại các bài tập về nhà làm và xem lại các bài tập đã giải.và giải các bài tập sau

Vật lí 11

Hoạt động của học sinh HS nhận nhiệm vụ về nhà.

1. Hai dây dẫn thẳng, rất dài, đặt song song, cách nhau 20 cm trong không khí, có hai dòng điện ngược chiều, có cường độ I1 = 12 A; I2 = 15 A chạy qua. Xác định cảm ứng từ tổng hợp do hai dòng điện này gây ra tại điểm M cách dây dẫn mang dòng I1 15 cm và cách dây dẫn mang dòng I2 5 cm.

2. Hai dây dẫn thẳng, rất dài, đặt song song, cách nhau 10 cm trong không khí, có hai dòng điện ngược chiều, có cường độ I1 = 6 A; I2 = 12 A chạy qua. Xác định cảm ứng từ tổng hợp do hai dòng điện này gây ra tại điểm M cách dây dẫn mang dòng I1 5 cm và cách dây dẫn mang dòng I2 15 cm.

3. Hai dây dẫn thẳng, rất dài, đặt song song, cách nhau 10 cm trong không khí, có hai dòng điện cùng chiều, có cường độ I1 = 9 A; I2 = 16 A chạy qua. Xác định cảm ứng từ tổng hợp do hai dòng điện này gây ra tại điểm M cách dây dẫn mang dòng I1 6cm và cách dây dẫn mang dòng I2 8cm.

4. Hai dây dẫn thẳng, rất dài, đặt song song, cách nhau 20 cm trong không khí, có hai dòng điện ngược chiều, có cường độ I1 = I2 = 12 A chạy qua. Xác định cảm ứng từ tổng hợp do hai dòng điện này gây ra tại điểm M cách dây dẫn mang dòng I1 16 cm và cách dây dẫn mang dòng I2 12 cm.

5. Hai dây dẫn thẳng, rất dài, đặt song song, cách nhau 20 cm trong không khí, có hai dòng điện ngược chiều, cùng cường độ I1 = I2 = 9 A chạy qua. Xác định cảm ứng từ tổng hợp do hai dòng điện này gây ra tại điểm M cách đều hai dây dẫn một khoảng 30 cm.

6. Hai dây dẫn thẳng, rất dài, đặt song song, cách nhau 10 cm trong không khí, có hai dòng điện cùng chiều, cùng cường độ I1 = I2 = 6 A chạy qua. Xác định cảm ứng từ tổng hợp do hai dòng điện này gây ra tại điểm M cách đều hai dây dẫn một khoảng 20 cm.

7. Hai dây đẫn thẳng dài vô hạn, đặt song song trong không khí cách nhau một đoạn d = 12 cm có các dòng điện cùng chiều I1 = I2 = I = 10 A chạy qua. Một điểm M cách đều hai dây dẫn một đoạn x. a) Khi x = 10 cm. Tính độ lớn cảm ứng từ

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

tổng hợp do hai dòng điện chạy trong hai dây dẫn gây ra tại điểm M. b) Hãy xác định x để độ lớn cảm ứng từ tổng hợp do hai dòng điện gây ra đạt giá trị cực đại. Tính giá trị cực đại đó.

8. Hai dây đẫn thẳng dài vô hạn, đặt song song trong không khí cách nhau một đoạn d = 2a có các dòng điện ngược chiều cùng cường độ I1 = I2 = I chạy qua.

Tổ trưởng CM kí duyệt Ngày......... tháng ........năm.........

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 20

BÀI TẬP VỀ LỰC LOREN –XƠ

Ngày soạn: Ngày 15/01/2019 Ngày dạy: Ngày 16/01/2019 I. Mục Tiêu 1. Kiến thức - Vận dụng các công thức để giải các bài tập cảm ứng điện từ.

- Nhận dạng và phương pháp để giải các dạng bài tập.

- Vận dụng các công thức để giải một số bài toán về lực Loren-xơ.

- Hiểu rõ hơn về bản chất lực Loren-xơ và các chuyển động điện tích.

2. Kỹ năng .

- Xác định được quan hệ giữa chuyển động ,chiều cảm ứng từ và chiều lực từ tác dụng lên điện tích chuyển động trong từ trường đều.

- Vận dụng và giải được các bài tập có liên quan đến lực Lorenxơ.

3.Thái độ: HS chú ý theo dói GV giảng bài, say mê yêu thích môn học.

4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Xác định được phương, chiều, độ lớn của lực lo-ren-xơ tác dụng lên điện tích chuyển động trong điện trường đều. Viết được công thức tính bán kính quỹ đạo của điện tích chuyển động trong từ trường. Giải được các bài toán đơn giản về lực lo-ren-xơ + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi vềlực lo-ren-xơ tác dụng lên điện tích chuyển động trong từ trường + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về lực lo-ren-xơ + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả.

II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: Chuẩn bị mốt số dạng bài tập về lực Loren-xơ.và cảm ưng điện từ 2. Học sinh: Ôn lại các kiến thức về lực Loren-xơ và làm trước các bài tập tờ giấy.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Hoạt động 1: Nhắc lại các kiến thức cơ bản →

Lực Lo-ren-xơ do từ trường có cảm ứng từ B tác dụng lên một hạt điện tích q0 chuyển động với →

vận tốc v : →

→

+ Phương vuông góc với v và B ; + Chiều theo qui tắc bàn tay trái: để bàn tay trái mở rộng sao cho từ trường hướng vào lòng →

→

bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón giữa là chiều của v khi q0 > 0 và ngược chiều v khi q0 < 0. Lúc đó chiều của lực Lo-ren-xơ là chiều ngón cái choãi ra; →

→

+ Độ lớn: f = |q0|vBsinα Với α là góc v và B . →

→

* Khi v vuông B : chuyển động của hạt là chuyển động tròn với bán kính quỹ đạo: R = Hoạt động 2: Giải bài tập Hoạt động giáo viên Hoạt động của học sinh

mv | q0 | B

Nội dung Bài tập 1: Hạt mang điện q = 3,2.10-

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

C bay vào từ trường B = 0,5T với v = 106m/s và vuông góc với B . Tìm lực Loren-xơ tác dụng lên q?

Giải Lực Lo-ren-xơ tác dụng lên điện tích: f = q vB sin  = 3,2.10-19.106.0,1 = 0,32.10-13 (N) Bài tập 2: Một hạt mang điện q = 4.1010 C chuyển động với vận tốc v = 2.105m/s trong từ trường đều. Mặt phẳng quỹ đạo của hạt vuông góc với vecto cảm ứng từ. Lực Lorenx tác dụng lên hạt có giá trị f=4.10-5N. Tính cảm ứng từ B của từ trường?

Giải Cảm ứng từ B của từ trường: Ta có: f = q vB sin  19

- Lực Loren-xơ tác dụng lên q được tính như thế nào?

- Yêu cầu học sinh lên bảng?

- Áp dụng công thức tính lực Loren-xơ và từ đó suy ra B?

- Lực Loren-xơ f = q vB sin 

f = q vB sin  f => B = q v sin 

- Yêu cầu học sinh lên bảng tìm?

Trả lời và lên bảng tính.

- Hạt chuyển động với vận tốc v1 thì lực lo-ren-xơ xác định thế nào?

- Lực Loren-xơ khi chuyển động với v2 ?

- Lập tỉ số

f1 =? f2

- Từ đó suy ra f2 ?

f 4.10−5 => B = = q v sin  4.10−10.2.105

= 0,5 T Bài tập 3: Một hạt tích điện chuyển động trong từ trường đều. Mặt phẳng quỹ đạo vuông góc với đường cảm ứng từ. Nếu hạt chuyển động với tốc độ v1 = 1,8.106m/s thì lực Lorenx tác dụng lên hạt có giá trị f1 = 2.10-6N. Hỏi nếu hạt chuyển động với tốc độ v2 = 4,5.107m/s thì lực f2 tác dụng lên hạt đó là bao nhiêu?

Tìm lực f2 ?

Giải - Khi hạt điện tích chuyển động với v1: f1 = q v1B sin  (1) - Khi hạt điện tích chuyển động với v2 f2 = q v2 B sin  (2) Từ (1) và (2) => f2 =

f1v2 2.10−6.4,5.107 = v1 1,8.107

= 5.10-6 (N) Bài tập 4: Một electron bay vào không gian có từ trường đều có cảm ứng từ B = 10-4 (T) với vận tốc ban đầu v0 = 3,2.106 (m/s) vuông góc với B , khối lượng của electron là 9,1.1031 (kg). Tính bán kính quỹ đạo của

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Đọc đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS đọc đề và tóm tắt.

Lên bảng giải.

electron trong từ trường.

Tóm tắt B = 10-4 (T) , v0 = 3,2.106 (m/s) m= 9,1.10-31(kg), q0= -1,6.10-19 Giải R=

Yêu cầu HS lên bảng giải.

Đọc đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS đọc đề và tóm tắt.

Lên bảng giải.

Yêu cầu HS lên bảng giải.

Đọc đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS đọc đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS lên bảng giải.

Lên bảng giải.

9,1.10 −31 mv = 18,2 cm = | q 0 | B − 1,6.10 −19.10 − 4

Bài tập 5: Một hạt prôton chuyển động với vận tốc 2.106 (m/s) vào vùng không gian có từ trường đều B = 0,02 (T) theo hướng hợp với vectơ cảm ứng từ một góc 300. Biết điện tích của hạt proton là 1,6.10-19 (C). Tính lực Lorenxơ tác dụng lên prôton.

Tóm tắt B = 0,02 (T), v0 = 2.106 (m/s) q0= 1,6.10-19, α = 300 Giải f=|q0|vBsinα=|1,6.10-19|.2.1060,02sin30 = 3,2.10-15N. Bài tập 6: Một hạt mang điện tích q=3,2.10-19C bay vào từ trường đều, cảm ứng từ B=0,5T. Lúc lọt vào trong từ trường vận tốc hạt là v = 106m/s và vuông góc với B . Tính lực Lorenxo tác dụng lên hạt đó.

Tóm tắt B = 0,5T, v0 = 106m/s, q0= 3,2.10-19C Giải f = |q0|vB = 3,2.10-19. 106.0,5=1,6.1013 N.

IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà.

- Nêu các đặc điểm của lực lo-ren-xơ - Nêu phương pháp giải bài toán xác định lực Lo-ren-xơ.

- Làm các bài tâp tương tự trong sách bài tập.

Tổ trưởng CM ký duyệt Ngày…… tháng …… năm 2019

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 23 BÀI TẬP TỪ THÔNG - CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ Ngày soạn: 16/02/2019 Ngày dạy: 30/02/2019 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức : + Nắm được định nghĩa và phát hiện được khi nào có hiện tượng cảm ứng điện từ. + Phát biểu được định luật Len-xơ theo các cách và vận dụng để xác định chiều dòng điện cảm ứng trong các trường hợp khác nhau. Giải các bài tập liên quan.

2. Kỹ năng Vận dụng thành thạo định luật Len-xơ để xác định chiều dòng điện cảm ứng.

3. Thái độ + Học tập nghiêm túc 4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Phát biểu được định luật Len-xơ theo những cách khác nhau và biết vận dụng để xác định chiều của dòng điện cảm ứng trong các trường hợp khác nhau. Phát biểu được định nghĩa và nêu được một số tính chất của dòng điện Fu-cô. Dựa vào định luật len xơ xác định được chiều dòng điện cảm ứng + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏihiện tượng cảm ứng điện từ và định luật len xơ + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về và dòng điện cảm ứng + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả.

Hoạt động 1: Nhắc lại kiến thức về từ thông và định luật len-xơ →

→

Từ thông:  = BScos Với  = ( n , B ). Định luật Len-xơ: Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong mạch kín có chiều sao cho từ trường cảm ứng có tác dụng chống lại sự biến thiên của từ thông ban đầu qua mạch kín. →

→

* Khi  tăng: BC ngược chiều B →

→

* Khi  giảm: BC cùng chiều B →

Dựa vào chiều của BC xác định chiều của dòng điện iC. Hoạt động 2 (90 phút): Giải các bài tập về từ thông Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh

- Từ thông qua diện tích S xác định bởi công thức nào?

- Từ thông:  = BS cos  - Góc pháp tuyến có thể là

Nội dung cơ bản Bài tập 1: Một khung dây phẳng đặt trong từ trường đều, cảm ứng từ B = 5.102T. Mặt phẳng khung dây hợp với vecto B một góc  = 300. Khung dây giới hạn một diện tích S = 12cm2. Hỏi từ thông qua diện tích S? Giải Từ thông qua diện tích S:  = BS cos  = 3.10-5 Wb

Giáo án phụ đạo

- Xác định góc giữa B và pháp tuyến của S?

- Tính từ thông ta dùng công thức nào?

- Tính cảm ứng từ B? diện tích S của mội vòng dây?

Vật lí 11

600 hay 1200

- Từ thông qua mỗi vòng:  = BS cos  - Cảm ứng từ: B = 4 .10−7

N I l

- Diện tích: S =  R2 = 

d2 4

Bài tập 2: Một ống dây dài l = 40cm gồm N = 800 vòng, có đường kính mỗi vòng 10cm, có I = 2A chạy qua.

Tính từ thông qua mỗi vòng dây và từ thông qua ống dây?

Giải - Từ thông qua mỗi vòng dây:  = BS cos  N I và l d2 S =  R2 =  4 N d2 =>  = 4 .10−7 I . = 4.10-5 (Wb) l 4

Với: B = 4 .10−7

- Từ thông qua cuộn dây:  ' = N = 32.10-3 (Wb) Bài tập 3: Một khung hình vuông gồm 20 vòng dây có cạnh a = 10cm, đặt trong từ trường đều, độ lớn của từ trường là B=0,05T. Mặt phẳng khung dây hợp với đường sức từ một góc α = 300. Tính từ thông qua mạch.

Giải

Yêu cầu HS đọc đề và tóm tắt.

Đọc đề và tóm tắt.

Lên bảng giải.

n

B

Yêu cầu HS lên bảng giải.

S =10.10 = 100cm2 =100.10-4 = 10-2 m2  = BScos = 0,05. 10-2. cos60 = 25.10-3 Wb. Bài tập 4: Một hình chữ nhật kích thước 3(cm) x 4 (cm) đặt trong từ trường đều có cảm ứng từ B = 5.10-4 (T). Vectơ cảm ứng từ hợp với mặt phẳng một góc 300. Tính từ thông qua hình chữ nhật đó?

Yêu cầu HS đọc đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS lên bảng giải.

Đọc đề và tóm tắt.

Lên bảng giải.

Giải

n

B

S = 3. 4 = 12cm2 = 12.10-4m2

Giáo án phụ đạo

Yêu cầu HS đọc đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS lên bảng giải.

Vật lí 11

Đọc đề và tóm tắt.

Lên bảng giải.

 = BScos = 5.10-4. 12.10-2. cos60 = 3.10-5 Wb. Bài tập 5: Một hình vuông cạnh 5 (cm), đặt trong từ trường đều có cảm ứng từ B=4.10-4 (T). Từ thông qua hình vuông đó bằng 10-6 (Wb). Tính góc hợp bởi vectơ cảm ứng từ và vectơ pháp tuyến?

Giải 2 S= 5.5 = 25cm = 25.10-4m2  = BScos  cos  =

10 −6  = =1 B.S 4.10 − 4 25 .10 − 4

α = 00.

Hoạt động 3: Giải các bài tập về cảm ứng điện từ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh

Nội dung cơ bản Bài tập 1: Một vòng dây có bán kính Đọc đề bài tập.

Ghi đề bài tập.

R=10cm, đặt trong từ trường B=10-2T. Mặt phẳng của vòng dây vuông góc với các cảm ứng từ. sau thời gian t = 10−2 s từ thông giảm đến 0. Tìm suất điện động cảm ứng xuất hiện trong vòng dây?

Yêu cầu HS đọc kỹ đề và Đọc đề và tóm tắt.

Giải 0 tóm tắt.  = 0 và S =  R 2 = 3,14.10-4 m2 .

Hướng dẫn HS làm bằng Trả lời các câu hỏi hướng Suất điện động cảm ứng xuất hiện các câu hỏi: dẫn của giáo viên: trong vòng dây: - Suất điện động cảm ứng   2 − 1   2 − 1 - | eC |= = | eC |= = tính bằng công thức nào? t t t t - Muốn tính được suất điện - Tính  = B Scos  ,  = 2  1 = B1 S cos  = 10 −2.3,14 .10 −2 cos 0 0 2 1 động cảm ứng ta cần tính B1Scos  rồi thay vào công   1 = 3,14.10-4 Wb. những đại lượng nào? thức |eC|.  2 = B2 S cos  = 0.3,14 .10 −2 cos 0 0 = 0 Công thức tính ra sao? | eC |=

Đọc đề bài tập.

Ghi đề bài tập.

Đọc đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS đọc kỹ đề và Lên bảng làm. tóm tắt.

Yêu cầu HS lên bảng làm.

Các HS còn lại tự làm vào Ghi đề bài tập.

0 − 3,14.10 −4 = 3,14.10 −2 V . −2 10

Bài tập 2: Từ thông Ф qua một khung dây biến đổi, trong khoảng thời gian 0,1 (s) từ thông tăng từ 0,6 (Wb) đến 1,6 (Wb). Suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung có độ lớn bằng: Giải Suất điện động cảm ứng : |eC| =

 1,6 − 0,6 = = 10 (V). t 0,1

Bài tập 3: Một khung dây hình vuông

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

vở. Đọc đề bài tập.

Đọc đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS đọc kỹ đề và Lên bảng làm. tóm tắt.

Yêu cầu 1HS lên bảng làm.

Các HS còn lại tự làm vào vở.

Ghi đề bài tập. Đọc đề bài tập. Đọc đề và tóm tắt.

Lên bảng làm.

Yêu cầu HS đọc kỹ đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS lên bảng làm. Ghi đề bài tập.

Các HS còn lại tự làm vào vở. Đọc đề bài tập.

cạnh 20cm nằm toàn bộ trong một từ trường đều và vuông góc với các đường cảm ứng. Trong thời gian 1/5 s, cảm ứng từ của từ trường giảm từ 1,2 T về 0. Suất điện động cảm ứng của khung dây trong thời gian đó có độ lớn là bao nhiêu ?

Giải 0  = 0 và S = 0,2.0,2 = 4.10-2 m2 . 1 = B1 S cos  = 1,2.4.10 −2 cos 0 0   1 = 4,8.10-2 Wb.  2 = B2 S cos  = 0.4.10 −2 cos 0 0 = 0 Suất điện động cảm ứng |eC| =

 0 − 4,8.10 −2 = = 0,24 (V). t 1/ 5

Bài tập 4: Từ thông Ф qua một khung dây biến đổi, trong khoảng thời gian 0,2(s) từ thông giảm từ 1,2 (Wb) xuống còn 0,4 (Wb). Suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung có độ lớn bằng nhiêu ?

Giải Suất điện động cảm ứng |eC| =

 0,4 − 1,2 = = 4(V). t 0,2

Bài tập 5: Một khung dây phẳng, diện tích 20cm2, gồm 10 vòng dây đặt trong từ trường đều. Vectơ cảm ứng từ hợp với mặt phẳng khung dây một góc 300 và có độ lớn B=2.10-4T Người ta làm cho từ trường giảm đều đến 0 trong khoảng thời gian 0,01s. Suất điện động cảm ứng xuất hiện trong Đọc đề và tóm tắt. khung dây trong khoảng thời gian từ Trả lời các câu hỏi hướng trường biến đổi là bao nhiêu ?

Giải Yêu cầu HS đọc kỹ đề và dẫn của giáo viên:  tóm tắt.

N = 10 vòng,  = 600 , S = 20cm2 = - | eC |= N Yêu cầu HS lên bảng làm.

2.10-3 m2 t Các HS còn lại tự làm vào Suất điện động cảm ứng xuất hiện  2 − 1 | e | = N vở. trong khung dây: C t



 −

1 =N 2 - Tính  2 = B2Scos  , 1 = | eC |= N t t B1Scos  rồi thay vào công  1 = B1 S cos  = 2.10 −4.2.10 −3 cos 60 0 thức |eC|.   1 = 2.10-7 Wb.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Ghi đề bài tập.

0 − 2.10 −7 | eC |= 10 = 2.10 −4 V .

0,01

Đọc đề bài tập.

Đọc đề và tóm tắt.

Lên bảng làm.

Yêu cầu HS đọc kỹ đề và tóm tắt.

Yêu cầu HS lên bảng làm.

Các HS còn lại tự làm vào vở.

 2 = B2 S cos  = 0.2.10 −3 cos 60 0 = 0

Bài tập 6: Một khung dây phẳng, diện tích 25cm2 gồm 10 vòng dây, khung dây được đặt trong từ trường có cảm ứng từ vuông góc với mặt phẳng khung dây và có độ lớn tăng dần từ 0 đến 2,4.10-3T trong khoảng thời gian 0,4s. Suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung dây trong khoảng thời gian có từ trường biến thiên là bao nhiêu ?

Giải N = 10 vòng,  = 0 0 , S = 25cm2 = 25.10-4 m2 Suất điện động cảm ứng xuất hiện trong khung dây:  − 1  =N 2 t t  1 = B1 S cos  = 0.25 .10 −4 cos 0 0 = 0  2 = B2 S cos  = 2,4.10 −3.25 .10 −4 cos 0 0   2 = 6.10-3 Wb.

| eC |= N

| eC |= 10

6.10 −3 − 0 = 15.10 −2 V .

0,4

Hoạt động 4(15 phút) Củng cố,giao nhiệm vụ về nhà - Nhắc lại biểu thức từ thông, điểu kiện để từ thông biến thiên - Hiện tượng cảm ứng điện từ và cách xác định dòng điện cảm ứng, suât điện động cảm ứng, và chiều dòng điện cảm ứng.

Cho HS ghi đề tham khảo về nhà làm: Một cuộn dây phẳng có 100 vòng, bán kính cuộn dây là 0,1m. Cuộn dây đặt trong từ trường và vuông góc với các đường cảm ứng từ. Ban đầu B 1 = 0,2T. Tìm suất điện động cảm ứng trong cuộn dây nếu trong thời gian 0,1s: a/ B tăng gấp đôi b/ B giảm dần đến Tổ trưởng CM ký duyệt Ngày…… tháng …… năm 2019

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 24 Ngày soạn: 24/02/2019 Ngày dạy: 8/03/2019

BÀI TẬP VỀ HIỆN TƯỢNG TỰ CẢM

I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức + Phát biểu được định nghĩa từ thông riêng và viết được công thức độ tự cảm của ống dây hình trụ. + Phát biểu được định nghĩa hiện tượng tự cảm và giải thích được hiện tượng tự cảm khi đóng và ngắt mạch điện. + Viết được công thức tính suất điện động tự cảm. + Nêu được bản chất và viết được công thức tính năng lượng của ống dây tự cảm.

2. Kỹ năng. + Tính được độ tự cảm của ống dây và suất điện động tự cảm khi có sự biển thiên từ thông qua ống dây 3. Thái độ: + Học sinh có thái độ nhìn nhận sâu sắc về hiện tượng tự cảm 4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Hiểu được được định nghĩa từ thông riêng và viết được công thức độ tự cảm của ống dây hình trụ. Phát biểu được định nghĩa hiện tượng tự cảm và giải thích được hiện tượng tự cảm khi đóng và ngắt mạch điện. Viết được công thức tính suất điện động tự cảm. + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về hiện tượng tự cảm, và điểu kiện để có hiện tượng tự cảm. + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về hiện tượng tự cảm. + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. CHUẨN BỊ Giáo viên: Các thí nghiệm về tự cảm.

Học sinh: Ôn lại phần cảm ứng điện từ và suất điện động tự cảm.

III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC Hoạt động 1: Nhắc lại lí thuyết cơ bản 1. Định nghĩa hiện tượng tự cảm: Hiện tượng cảm ứng điện từ trong một mạch điện do chính sự biến đổi của dòng điện trong mạch đó gây ra 2. Suất điện động tự cảm: a. Hệ số tự cảm:L = 4π.10 n .V= L = 4 .10 -7 2

−7

N 2S 

L: Hệ số tự cảm (Henry: H) V: Thể tích của ống dây (m3).

B.Suất điện động tự cảm: etc tỷ lệ thuận với tốc độ biến thiên cường độ dòng điện. etc = −L

i t

với i =i2- i1 1 2

3. Năng lượng từ trường của ống dây: W = LI 2 Hoạt động 2: Giải các bài tập Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung cơ bản

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Yêu cầu học sinh viết Tính suất điện động cảm biểu thức tính suất điện ứng xuất hiện trong khung. động cảm ứng và thay các giá trị để tính.

Yêu cầu học sinh giải thích dấu (-) trong kết quả.

Giải thích dấu (-) trong kết quả.

Tính độ tự cảm của ống dây.

Hướng dẫn để học sinh tính độ tự cảm của ống dây.

Bài 5 trang 152 Suất điện động cảm trong khung:  − 1  =- 2 = t t B.a 2 0,5.0,12 B2 .S − B1S =− =t 0,05 t

eC = -

= - 0,1(V) Dấu (-) cho biết từ trường cảm ứng ngược chiều từ trường ngoài.

Bài 6 trang 157 Độ tự cảm của ống dây: N2 .S l (10 3 ) 2 = 4.10-7. ..0,16 = 0,5

L = 4.10-7..

0,079(H).

Bài 25.6 Viết biểu thức định luật Ôm cho toàn mạch.

Yêu cầu học sinh viết biểu thức định luật Ôm cho toàn mạch.

Hướng dẫn học sinh tính t .

- Cho HS đọc đề và tóm tắt đề bài .

- Yêu cầu các nhóm thực hiện theo nhóm để xác

Tính t .

-Cho: i = 1,2A; L = 0,2H K chuyển sang b, tính QR =?

i = (R + r).i = 0 t 3 .5 L.i L.i => t = = = = 2,5(s) e 6 e

Ta có: e - L

4/Bài 25.7/ 64sách bài tập Theo định luật Ôm cho mạch kín :

i =Ri -Các nhóm thực hiện theo t nhóm để xác định nhiệt lượng i a/ Khi i = 0(t=0),  - L =0 i toả ra trong R. t định . t i  90 = = = 1,8.103 A/s t L 50.10 −3 -Yêu cầu các nhóm cử đại -Yêu cầu các nhóm cử đại i b/ Khi i = 2A,  - L =20.2=40 diện nêu kết quả. diện nêu kết quả. t i L =  - Ri = 90-40 = 50 - Nhận xét kết quả t -2 -Cho: H =50mH =5.10 H; i 50 50 → = = =103A/s R=20  ;  = 90V; r  0 t L 50.10 −3 i ? t

 + etc = Ri hay:  - L

Hoạt động 3: Giải các bài tập trắc nghiệm Câu 1: Ống dây 1 có cùng tiết diện với ống dây 2 nhưng chiều dài ống và số vòng dây đều nhiều hơn gấp đôi. Tỉ sộ hệ số tự cảm của ống 1 với ống 2 là A. 1.

B. 2.

C. 4.

D. 8.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Câu 2: Một ống dây tiết diện 10 cm2, chiều dài 20 cm và có 1000 vòng dây. Hệ số tự cảm của ống dây (không lõi, đặt trong không khí) là A. 0,2π H. B. 0,2π mH. C. 2 mH. D. 0,2 mH. Câu 3: Một dây dẫn có chiều dài xác định được cuốn trên trên ống dây dài l và tiết diện S thì có hệ số tự cảm 0,2 mH. Nếu cuốn lượng dây dẫn trên trên ống có cùng tiết diện nhưng chiều dài tăng lên gấp đôi thì hệ số tự cảm cảm của ống dây là A. 0,1 H. B. 0,1 mH. C. 0,4 mH. D. 0,2 mH. Câu 4: Một dây dẫn có chiều dài xác định được cuốn trên trên ống dây dài l và bán kính ống r thì có hệ số tự cảm 0,2 mH. Nếu cuốn lượng dây dẫn trên trên ống có cùng chiều dài nhưng tiết diện tăng gấp đôi thì hệ số từ cảm của ống là A. 0,1 mH. B. 0,2 mH. C. 0,4 mH. D. 0,8 mH. Câu 5: Một ống dây có hệ số tự cảm 20 mH đang có dòng điện với cường độ 5 A chạy qua.

Trong thời gian 0,1 s dòng điện giảm đều về 0. Độ lớn suất điện động tự cảm của ống dây có độ lớn là A. 100 V. B. 1V. C. 0,1 V. D. 0,01 V. Câu 6: Một dòng điện trong ống dây phụ thuộc vào thời gian theo biểu thức I = 0,4(5 – t); I tính bằng ampe, t tính bằng giây. Ống dây có hệ số tự cảm L = 0,005H. Tính suất điện động tự cảm trong ống dây: A. 0,001V

B. 0,002V

C. 0,003 V

D. 0,004V

Câu 7: Một ống dây dài 50cm có 2500 vòng dây, đường kính của ống bằng 2cm. Một dòng điện biến đổi đều theo thời gian chạy qua ống dây trong 0,01s cường độ dòng điện tăng từ 0 đến 1,5A. Tính suất điện động tự cảm trong ống dây: A. 0,14V

B. 0,26V

C. 0,52V

D. 0,74V

Câu 8: Một ống dây dài có có chiều dài 31,4cm gồm 1000 vòng, diện tích mỗi vòng S = 10cm2, có dòng điện I = 2A đi qua.Tính suất điện động tự cảm trong ống dây khi ngắt dòng điện trong thời gian 0,1s?

A. 0,08V B. 0,02V C. Câu 9: Một ống dây được quấn với mật độ 2000 vòng/m. Ống có thể tích 500cm2, và được mắc vào mạch điện, sau khi đóng công tắc, dòng điện biến thiên theo thời gian như đồ thị bên hình vẽ ứng với thời gian đóng công tắc là từ 0 đến 0,05s. Tính suất điện động tự cảm trong ống trong khoảng thời gian trên: A. 2π.10-2V B. 8π.10-2V -2 C. 6π.10 V D. 5π.10-2V Câu 10:Một mạch điện có dòng điện chạy qua biến đổi theo thời gian biểu diễn như đồ thị hình vẽ bên. Gọi suất điện động tự cảm trong mạch trong khoảng thời gian từ 0 đến 1s là e1, từ 1s đến 3s là e2 thì: A. e1 = e2/2 B. e1 = 2e2 C. e1 = 3e2 D. e1 = e2 Câu 11: Một ống dây có hệ số tự cảm 0,1 H có dòng điện 200 mA chạy qua. Năng lượng từ tích lũy ở ống dây này là A. 2 mJ. B. 4 mJ. IV Củng cố, hướng dẫn về nhà.

- Nhắc lại hiện tượng tự cảm

C. 2000 mJ.

D. 4 J.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

- Viết công thức độ tự cảm của ống dây - So sánh hiện tượng tự cảm và hiện tượng cảm ứng điện từ - Làm các bài tập tương tự và ôn tập chuẩn bị kiểm tra hết chương

TT tổ chuyên môn kí duyệt Ngày ….. tháng 02 măm 2019

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

CHƯƠNG 6: KHÚC XẠ ÁNH SÁNG Buổi 25 Ngày soạn: 3/03/2019 Ngày dạy: 15/3/2019.

I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức + Phát biểu được định luật khúc xạ ánh sáng, và phản xạ toàn phần + Trình bày được các khái niệm chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. Viết được hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối.

2. Kỹ năng + Viết và vận dụng các công thức của định luật khúc xạ ánh sáng. + Giải thích được các hiện tượng vật lí có liên quan đến hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

3. Thái độ: + Học sinh có thái độ nhìn nhận sâu sắc về hiện tượng tự cảm 4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Viết được biểu thức định luật khúc xạ ánh sáng, vận dụng được định luật để giải các bài tập + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về hiện tượng khúc xạ ánh sáng, quan hệ giữa góc khúc xạ và góc tới khi ánh sáng truyền từ môi trường chiết quang hơn sang môi trường kém chiết quang và ngược lại. + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về hiện tượng khúc xạ ánh sáng. + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. CHUẨN BỊ Giáo viên: - Xem, giải các bài tập sgk và sách bài tập.

- Chuẩn bị thêm nột số câu hỏi trắc nghiệm và bài tập khác.

Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà.

- Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô.

III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống lại những kiến thức liên quan: n sin i = n21 = 2 = hằng số hay n1sini = n2sinr. sin r n1 n v + Chiết suất tỉ đối: n21 = 2 = 1 . n1 v2 c + Chiết suất tuyệt đối: n = . v

+ Định luật khúc xạ:

+ Tính chất thuận nghịch của sự truyền ánh sáng: Anh sáng truyền đi theo đường nào thì cũng truyền ngược lại theo đường đó.

Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận.

Câu 1: Chiếu một tia sáng từ nước vào thủy tinh, chiết suất của nước n1 = 4/3, của thủy tinh n2 = 1,5. Tính: a) chiết suất của thủy tinh đối với nước.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

b) Góc khúc xạ khi góc tới là i1 = 30o; i2 = 45o.

Hướng dẫn a) n21 =

n2 = 9/8. n1

b) n1 sin i = n2 sin r  sin r =

i1 = 30o  sin r1 = 0, 444  r1 = 260 23' n1 sin i 8 = sin i   o o n2 9 i2 = 45  sin r2 = 0, 6285  r2 = 38 56 '

Câu 2: Một tia sáng đi từ không khí vào một chất có chiết suất n = 2 dưới góc tới i = 45o . a) Tính góc khúc xạ r. b) Tính góc lệch D của tia sáng (góc giữa tia tới và tia khúc xạ).

Hướng dẫn a) Tại I: sin i = n sin r  sin r = 0,5  r = 30o . b) Tính D: D = i − r = 15o .

Câu 3: Một cái máng nước sâu 30cm, rộng 40cm, có hai thành bên thẳng đứng. Đúng lúc nước cạn thì bóng râm của thành A kéo dài tới đúng chân thành B đối diện. Người ta đổ nước vào máng đến một độ cao h thì bóng của thành A ngắn bớt đi 7 cm so với trước. Biết nnước = 4/3. Tính h và vẽ tia sáng giớ hạn bóng râm thành A khi có nước.

S

Hướng dẫn Theo bài ra: RC = HC − HR = h ( tan i − t anr ) = 7cm h=

7 (cm) tan i − tan r

Theo hình: tan i =

I

(1)

r

CD 4 =  i = 53,13o AD 3

Tại I: sin i = n sin r  sin r = Thay i và r vào (1):  h =

B

i

A

H

D

R

C

sin i = 0, 6  r = 36,87o n

7 = 12 (cm) . tan i − tan r

Câu 4: Một cái thước dài 70 cm, đặt theo phương vuông góc với đáy bể nước nằm ngang (một đầy thước chạm đáy bể), chiều cao của nước trong bể là 30 cm, nnước = 4/3. Nếu tia sáng mặt trời chiếu tới bể hợp với phương thẳng đứng góc 30o thì bóng râm của thước dưới đáy bể dài bao nhiêu?

A

Hướng dẫn AB = 70cm; BB = 30cm  AB = 40cm

i B

I

Giáo án phụ đạo

tan i =

Vật lí 11

IB   IB  = BH = AB  tan i = 23, 09 cm .

AB 

Tại I: sin i = n sin r  sin r =

sin i = 3 / 8  r = 22o n

HC = IH tan r = 30.tan 22o = 12,13 cm

Độ dài bóng râm: BC = BH + HC = 35, 2 cm .

IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà - Phát biểu và viết biểu thức định luât khúc xạ ánh sáng.

- Trường hợp nào góc khúc xạ lớn hơn góc tới và ngược lại - Làm các bài tập tương tự trong SBT TT tổ chuyên môn kí duyệt Ngày ….. tháng ….. măm 2019

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Buổi 26

Vật lí 11

Phản xạ toàn phần

Ngày soạn: 09/03/2019 Ngày dạy: 22 /03/2019 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức : + Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về phản xạ toàn phần ánh sáng.

2. Kỹ năng + Rèn luyện kĩ năng vẽ hình và giải các bài tập dựa vào các phép toán hình học.

3. Thái độ: + Tích cực học tập 4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Viết được điều kiện để có hiện tượng phản xạ toàn phần. Giải được các bài tâp về phản xạ toàn phần. + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về hiện tượng khúc xạ ánh sángvà phản xạ toàn phần + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về hiện tượng phản xạ toàn phần.. + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. CHUẨN BỊ Giáo viên: - Xem, giải các bài tập sgk và sách bài tập.

- Chuẩn bị thêm nột số câu hỏi trắc nghiệm và bài tập khác.

Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà.

- Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô.

III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống kiến thức: + Hiện tượng phản xạ toàn phần. + Điều kiện để có phản xạ toàn phần: Anh sáng truyền từ một môi trường tới một môi trường chiết quang kém hơn ; góc tới phải bằng hoặc lớn hơn góc giới hạn phản xạ toàn phần: i  igh. + Công thức tính góc giới hạn phản xạ toàn phần: sinigh = Hoạt động 2(70 phút) : Giải các bài tập tự luận.

Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tính góc giới hạn phản xạ toàn phần.

Yêu cầu học sinh xác định góc tới khi  = 600 từ đó xác định đường đi của tia sáng.

Yêu cầu học sinh xác định góc tới khi  = 450 từ đó xác định đường đi

Tính igh.

Xác định góc tới khi  = 600. Xác định đường đi của tia sáng.

Xác định góc tới khi  = 450. Xác định đường đi của tia sáng.

n2 ; với n2 < n1. n1

Nội dung cơ bản Bài 8 trang 173 Ta có sinigh =

n2 1 1 = = = n1 n1 2

sin450 => igh = 450. a) Khi i = 900 -  = 300 < igh: Tia tới bị một phần bị phản xạ, một phần khúc xạ ra ngoài không khí. b) Khi i = 900 -  = 450 = igh: Tia tới bị một phần bị phản xạ, một phần khúc xạ đi la là sát mặt phân

Giáo án phụ đạo

của tia sáng.

Yêu cầu học sinh xác định góc tới khi  = 300 từ đó xác định đường đi của tia sáng.

Vật lí 11

Xác định góc tới khi  = 300. Xác định đường đi của tia sáng.

Vẽ hình, chỉ ra góc tới i.

Nêu điều kiện để tia sáng Yêu cầu học sinh nêu đk truyền đi dọc ống. để tia sáng truyền đi dọc Thực hiện các biến đổi biến ống. đổi để xác định điều kiện của Hướng dẫn học sinh  để có i > igh. biến đổi để xác định điều kiện của  để có i > igh.

cách (r = 900). c) Khi i = 900 -  = 600 > igh: Tia tới bị bị phản xạ phản xạ toàn phần.

Bài 8 trang 173 Ta phải có i > igh => sini > sinigh = n2 . n1

Vì i = 900 – r => sini = cosr > Nhưng cosr = 1− sin 2 r sin 2  = 1− 2 n1

Do đó: 1 -

Tính Yêu cầu học sinh xác n định 2 từ đó kết luận n3

được môi trường nào chiết quang hơn.

n2 . Rút ra kết luận n3

môi trường nào chiết quang hơn.

n2 . n1

n22 sin 2  > n12 n12

=> Sin< n12 − n22 = 1,5 2 − 1,412 = 0,5 = sin300 =>  < 300.

Bài 27.7 a) Ta có

n2 sin 45 0 = > 1 => n2 > sin 30 0 n3

n3: Môi trường (2) chiết quang hơn môi trường (3). b) Ta có sinigh =

Tính igh.

n2 = n1

sin 30 0 1 = = sin450 => igh = 0 sin 45 2

Yêu cầu học sinh tính igh.

450.

Hoạt động 3: Giải các bài tập thêm (25 phút) Câu 5: Cho tia sáng truyền từ môi trường chiết suất n = 2 ra không khí. Tìm góc khúc xạ nếu: a) Góc tới i = 30o . b) Tia khúc xạ vuông góc với tia phản xạ.

Hướng dẫn a) n1 sin i = n2 sin r  sin r =

n1 sin i = 2 / 2  r = 45o . n2

b) Theo giả thiết: i  + r = i + r = 900  sin i = co sr ; sin r = cos i.

Theo định luật khúc xạ ánh sáng: n1 sin i = n2 sin r  n1cosr = n2 sinr  tanr=

n1 = 2  r = 54, 73o . n2

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Câu 6: Một tia sáng truyền từ môi trường n1 vào môi trường n2, một phần phản xạ và một phần khúc xạ. Để tia khúc xạ vuông góc với tia phản xạ thì góc tới i bằng bao nhiêu? Xét các trường hợp: b) n1 = 1,5; n 2 = 4 / 3 .

a) n1 = 1; n 2 = 4 / 3 Hướng dẫn:

Theo giả thiết: i  + r = i + r = 900  sin i = co sr ; sin r = cos i.

Theo định luật khúc xạ ánh sáng: n1 sin i = n2 sin r  n1 sin i = n2 cosi  tani=

n2 . n1

a) TH: n1 = 1; n 2 = 4 / 3 tan i = 4 / 3  i = 53,10 . b) TH: n1 = 1,5; n 2 = 4 / 3 tan i = 8 / 9  i = 41, 60 .

IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà.

- Nêu điều kiện để xảy ra hiện tượng phản xạ toàn phần.

- Khi yêu cầu vẽ đường truyền của tia sáng qua hai môi trường trong suốt chúng ta phải làm thế nào - Làm các bài tập tương tự trong SBT TT tổ chuyên môn kí duyệt Ngày ….. tháng ….. măm 2019

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 27 BÀI TẬP ÔN TẬP CHƯƠNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG Ngày soạn: 16/3/2019 Ngày dạy: 29/03/2019 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: Nắm vững các công thức định luật khúc xạ, điều kiện xảy ra phản xạ toàn phần.

2. Kỹ năng: Rèn luyện kĩ năng tính toán và giải bài toán về phản xạ toàn phần của tia sáng.

3. Thái độ: + Tích cực học tập 4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Viết được điều kiện để có hiện tượng phản xạ toàn phần. Giải được các bài tâp về phản xạ toàn phần. + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về hiện tượng khúc xạ ánh sángvà phản xạ toàn phần + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về hiện tượng phản xạ toàn phần.. + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC Hoạt động 1 (5 phút): Tóm tắt nhanh những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải + Hiện tượng phản xạ toàn phần. + Điều kiện để có phản xạ toàn phần: Ánh sáng truyền từ một môi trường tới một môi trường chiết quang kém hơn; góc tới phải bằng hoặc lớn hơn góc giới hạn phản xạ toàn phần: i  igh. + Công thức tính góc giới hạn phản xạ toàn phần: sinigh = Hoạt động 2 (20 phút) : Giải bài tập tự luận Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh

a/ - Viết biểu thức định luật khúc xạ: + Khi ánh sáng truyền từ (1) đến (2)? + Khi ánh sáng truyền từ (1) đến (3) ?

- Từ đĩ tính: - Kết luận?

n2 =? n3

n2 ; với n2 < n1. n1

Nội dung cơ bản Bài tập 1: Cho ba môi trường (1); (2) và (3). Với cùng góc tới, nếu ánh sáng đi từ (1) vào(2) thì góc khúc xạ là 300, nếu ánh sáng đi từ (1) vào (3) thì góc khúc xạ là 450 a/ Hai môi trường (2) và (3) thì mơi trường nào chiết quang hơn? b/ Tính góc giới hạn phản xạ toàn phần giữa (2) và (3) Giải a/ - Ánh sáng truyền từ mt (1) sang mt (2)

+ n1 sin i = n2 sin 300

n1 sin i = n2 sin 300

- Ánh sáng truyền từ (1) sang (3) + n1 sin i = n3 sin 45

0

- Từng học sinh suy nghĩ và lên bảng.

n1 sin i = n3 sin 450

2 n2 sin 450 = = 2 = 2 => 1 n3 sin 300 2

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11 sin 30 0

- Trong bài này muốn tìm - sin i gh = sin 45 0 từ đó góc igh như thế nào? tính igh.

- Yêu cầu học sinh lên - Lên bảng giải. bảng giải. Đọc đề bài tập.

Yêu cầu HS đọc kỹ đề. Định hướng cho HS làm bằng các câu hỏi: + Để biết đường đi của tia sáng sau khi qua mặt phân cách giữa thủy tinh và không khí, ta phải làm gì ?

Yêu cầu học sinh làm việc theo nhóm, thảo luận và tìm phương pháp giải Yêu cầu đại diện các nhóm lên trình bày kết quả ba trường hợp.

Nhận xét, bổ sung hoàn thiện bài giải.

Ghi đề bài tập.

Đọc kỹ đề.

+ Tính góc igh và so sánh với góc tới. Từ đĩ tính góc khúc xạ hoặc góc phản xạ.

Làm việc nhóm để tìm ra phương pháp giải.

=> (2) chiết quang hơn (3) b/ Góc giới hạn phản xạ toàn phần: s in300 1 sin igh = = 0 sin45 2 0 => igh = 45

Bài tập 2: Một khối bán trụ trong suốt chiết suất n= 2 . Một chùm tia sáng hẹp trong một mặt phẳng của tiết diện vuông góc được chiếu tới bán trụ như hình vẽ. Xác định đường đi của chùm tia sáng trong các trường hợp sau: 1  = 60o; 2.  = 45o; 3. = 30o.

Giải Nhận xét: + Từ tính chất của đường tròn, ta suy ra tại I góc tới iI = 0 => rI = 0: Vậy tia sáng truyền thẳng đi qua tâm O. + Tại O, tia sáng truyền từ môi trường có chiết suất lớn sang chiết suất bé, nên ta tính góc giới hạn phản xạ 1 n

toàn phần: igh= =

1

sinro = nsinio =

2.

=> igh = 45o.

2 Đại diện nhĩm lên trình 1. Xét trường hợp  = 60o. bày. => io = 90o -  = 30o < igh. Vậy xảy ra Tiếp thu và ghi nhận hiện tượng khúc xạ ánh sáng tại O. Theo định luật khúc xạ ánh sáng: phương pháp.

1 = 2

2 => ro = 2

45o.

2. Xét trường hợp  = 45o. => io = 90o -  = 45o = igh. Vậy tia khúc xạ nằm là là ở mặt phân cách giữa hai mơi trường trong suốt.

Cũng cĩ thể tính góc khúc xạ từ định luật khúc xạ ánh sáng: sinro = nsinio = 2 .

2 = 1=> ro = 90o.

2

3. Xét trường hợp  = 30o. => io = 90o -  = 60o > igh. Hiện tượng phản xạ tồn phần xảy ra.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Tồn bộ phần ánh ánh sáng đều phản xạ lại trong mơi trường chiết suất n tại tâm O, từ tính chất đường tròn, ta Ghi đề bài tập. nhận thấy ánh sáng truyền thẳng ra Đọc đề bài tập. ngoài không khí.

Bài tập 3: Một bể nước có độ sâu h = 20m, dưới đáy bể có một ngọn đèn S, hỏi phải thả trên mặt nước một tấm gỗ mỏng hình tron có bán kính tối thiểu bằng bao nhiêu để ta không thể nhìn thấy ngọn đèn. Biết rằng tâm của hình Làm việc theo nhóm, tìm tròn rơi xuống ngọn đèn S. Cho biết Yêu cầu học sinh làm phương pháp giải theo chiết suất của nước là n = 4 .

3 việc theo nhóm, thảo luận định hướng của giáo Giải và tìm phương pháp giải. viên. Đại diện nhóm lên trình Yêu cầu đại diện các bày bài giải.

3 60 nhóm lên trình bày kết Đáp án: r = cm h= 7 7 quả ba trường hợp.

Tiếp thu và ghi nhận Nhận xét, bổ sung hoàn phương pháp. thiện bài giải.

Hoạt động4 (5 phút) Giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho HS ghi đề tham khảo về nhà làm: HS ghi lại về nhà giải Bài tập 4: Một quả cầu trong suốt, bán kính S A R=14cm, chiết suất n.

Một tia sáng SA tới song song và cách đường N M kính MN một đoạn d = 7cm rọi vào điểm A của mặt cầu cho tia khúc xạ AN đi qua N. Xác định chiết suất n ĐS: n = 1,932 TTCM kí duyệt Ngày..... Tháng..... Năm 2019 Lương Văn Dũng Hoạt động 4: Giải các bài tập trắc nghiệm Câu 1. Chiếu một chùm tia sáng đỏ hẹp coi như một tia sáng vào mặt bên của một lăng kính có tiết diện thẳng là tam giác cân ABC có góc chiết quang A = 80 theo phương vuông góc với mặt phẳng phân giác của góc chiết quang tại một điểm tới rất gần A. Biết chiết suất của lăng kính đối với tia đỏ là nd = 1,5. Góc lệch của tia ló so với tia tới là: A. 20 B. 40 C. 80 D. 120 Câu 2: Góc lệch của tia sáng khi truyền qua lăng kính là góc tạo bởi A. hai mặt bên của lăng kính.

B. tia tới và pháp tuyến.

C tia tới lăng kính và tia ló ra khỏi lăng kính.

D. tia ló và pháp tuyến.

Câu 3. Một lăng kính có góc chiết quang A và chiết suất n, được đặt trong nước có chiết suất n’.

Chiếu 1 tia sáng tới lăng kính với góc tới nhỏ. Tính góc lệch của tia sáng qua lăng kính.

Giáo án phụ đạo

A. D = A(

n − 1) n'

Vật lí 11

B. D = A(

n + 1) n'

C. D = A(

n' − 1) n

D. D = A(

n' + 1) n

Câu 4. Lăng kính có góc chiết quang A =600 . Khi ở trong không khí thì góc lệch cực tiểu là 300.

Khi ở trong một chất lỏng trong suốt chiết suất x thì góc lệch cực tiểu là 40. Cho biết sin 320 = 3 2 . Giá trị của x là: 8

A. x =

B. x = 3

2

C. x =

4 3

D. x = 1,5

Câu 5. Lăng kính có góc chiết quang A =600 , chiết suất n = 2 ở trong không khí. Tia sáng tới mặt thứ nhất với góc tới i. Có tia ló ở mặt thứ hai khi: A. i  150 B. i  150 C. i  21, 470 D. i  21, 470 Câu 6. Lăng kính có góc chiết quang A = 600, chiết suất n = 2 ở trong không khí. Tia sáng tới mặt thứ nhất với góc tới i. Không có tia ló ở mặt thứ hai khi: A. i  150 B. i  150 C. i  21, 470 D. i  21, 470 Câu 7. Lăng kính có góc chiết quang A và chiết suất n = 3 . Khi ở trong không khí thì góc lệch có giá trị cực tiểu Dmin =A. Giá trị của A là: A. A = 300 B. A = 600 C. A = 450 D. tất cả đều sai 0 Câu 8. Lăng kính có góc chiết quang A = 30 , chiết suất n = 2 . Tia ló truyền thẳng ra không khí vuông góc với mặt thứ hai của lăng kính khi góc tới i có giá trị: A. i = 300 B. i= 600 C. i = 450 D. i= 150 Câu 9. Lăng kính có góc chiết quang A =600, chiết suất n = 2 . Góc lệch D đạt giá trị cực tiểu khi góc tới i có giá trị: A. i= 300 B. i= 600 C. i= 450 D. i= 900 Câu 10. Chọn câu trả lời đúng A. Góc lệch của tia sáng đơn sắc qua lăng kính là D = i + i’ – A B. Khi góc tới i tăng dần thì góc lệch D giảm dần, qua một cực tiểu rồi tăng dần.

C. Khi lăng kính ở vị trí có góc lệch cực tiểu thì tia tới và tia ló đối xứng với nhau qua mặt phẳng phân giác của góc chiết quang A. D. Tất cả đều đúng.

Câu 11. Chọn câu trả lời sai A. Lăng kính là môi trường trong suốt đồng tính và đẳng hướng được giới hạn bởi hai mặt phẳng không song song.

B. Tia sáng đơn sắc qua lăng kính sẽ luôn luôn bị lệch về phía đáy.

C. Tia sáng không đơn sắc qua lăng kính thì chùm tia ló sẽ bị tán sắc D. Góc lệch của tia đơn sắc qua lăng kính là D = i + i' – A Câu 12. Cho một chùm tia sáng chiếu vuông góc đến mặt AB của một lăng kính ABC vuông góc tại A và góc ABC = 30 , làm bằng thủy tinh chiết suất n=1,3. Tính góc lệch của tia ló so với tia tới.

A. 40,50 B. 20,20 C. 19,50 D. 10,50 Câu 13. Sử dụng hình vẽ về đường đi của tia sáng qua lăng kính: SI là tia tới, JR là tia ló, D là góc lệch giữa tia tới và tia ló, n là chiết suất của chất làm lăng kính. Công thức nào trong các công thức sau là sai?

A. sin i1 = sin

1 sin i2 n

A + Dmin A = n sin 2 2

B. A = r1 + r2

C. D = i1 + i2 – A D.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Câu 14. Sử dụng hình vẽ về đường đi của tia sáng qua lăng kính: SI là tia tới, JR là tia ló, D là góc lệch giữa tia tới và tia ló, n là chiết suất của chất làm lăng kính.Công thức nào trong các công thức sau đây là đúng?

A. sin i1 = nsinr1 B. sin i2 =nsinr2 C. D = i1 + i2 – A D. A, B và C đều đúng Câu 15. Điều nào sau đây là đúng khi nói về lăng kính và đường đi của một tia sáng qua lăng kính?

A. Tiết diện thẳng của lăng kính là một tam giác cân.

B. Lăng kính là một khối chất trong suốt hình lăng trụ đứng, có tiết diện thẳng là một hình tam giác C. Mọi tia sáng khi quang lăng kính đều khúc xạ và cho tia ló ra khỏi lăng kính.

D. A và C. Câu 16. Điều nào sau đây là đúng khi nói về lăng kính?

A. Lăng kính là một khối chất trong suốt hình lăng trụ đứng, có tiết diện thẳng là một hình tam giác B. Góc chiết quang của lăng kính luôn nhỏ hơn 900.

C. Hai mặt bên của lăng kính luôn đối xứng nhau qua mặt phẳng phân giác của góc chiết quang.

D. Tất cả các lăng kính chỉ sử dụng hai mặt bên cho ánh sáng truyền qua Câu 17. Lăng kính phản xạ toàn phần là một khối lăng trụ thủy tinh có tiết diện thẳng là A. một tam giác vuông cân B. một hình vuông C. một tam giác đều D. một tam giác bất kì Câu 18. Một lăng kính đặt trong không khí, có góc chiết quang A = 300 nhận một tia sáng tới vuông góc với mặt bên AB và tia ló sát mặt bên AC của lăng kính. Chiết suất n của lăng kính A. 0 B. 0,5 C. 1,5 D. 2 Câu 19. Chọn câu đúng A. Góc lệch của tia sáng đơn sắc qua lăng kính là D = i + i' – A (trong đó i = góc tới; i' = góc ló; D = góc lệch của tia ló so với tia tới; A = góc chiết quang) B. Khi góc tới i tăng dần thì góc lệch D giảm dần, qua góc lệch cực tiểu rồi tăng dần C. Khi lăng kính ở vị trí có góc lệch cực tiểu thì tia tới và tia ló đối xứng với nhau qua mặt phẳng phân giác của góc chiết quang A D. Tất cả đều đúng Câu 20. Một tia sáng tới gặp mặt bên của một lăng kính dưới góc tới i1 khúc xạ vào lăng kính và ló ra ở mặt bên còn lại. Nếu ta tăng góc i1 thì: A. Góc lệch D tăng B. Góc lệch D không đổi C. Góc lệch D giảm D. Góc lệch D có thể tăng hay giảm Câu 21. Một lăng kính có tiết diện thẳng là tam giác đều, ba mặt như nhau, chiết suất n = 3 , được đặt trong không khí (chiết suất bằng 1). Chiếu tia sáng đơn sắc nằm trong mặt phẳng tiết diện thẳng, vào mặt bên của lăng kính với góc tới i = 600. Góc lệch D của tia ló ra mặt bên kia A. tăng khi i thay đổi B. giảm khi i tăng C. giảm khi i giảm D. không đổi khi i tăng Câu 22. Một lăng kính có góc chiết quang 600. Chiếu l một tia sáng đơn sắc tới lăng kính sao cho tia ló có góc lệch cực tiểu và bằng 300. Chiết suất của thủytinh làm lăng kính đối với ánh sáng đơn sắc đó là A. 1,82 B. 1,414 C. 1,503 D. 1,731 Câu 23. Tiết diện thẳng của đoạn lăng kính là tam giác đều. Một tia sáng đơn sắcchiếu tới mặt bên lăng kính và cho tia ló đi ra từ một mặt bên khác. Nếu góc tới và góc ló là 450 thì góc lệch là A. 100 B. 200 C. 300 D. 400

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Câu 24. Một lăng kính thủy tinh có chiết suất là 1,6 đối với một ánh sáng đơn sắc nào đó và góc chiết quang là 450. Góc tới cực tiểu để có tia ló là A. 15,10 B. 5,10 C. 10,140 D. Không thể có tia ló Câu 25. Chiếu một tia sáng đến lăng kính thì thấy tia ló ra là một tia sáng đơn sắc. Có thể kết luận tia sáng chiếu tới lăng kính là ánh sáng: A. Chưa đủ căn cứ để kết luận B. Đơn sắc C. Tạp sắc D. Ánh sáng trắng Câu 26. Lăng kính phản xạ toàn phần là một khối thuỷ tinh hình lăng trụ đứng, có tiết diện thẳng là A. tam giác đều B. tam giác vuông cân C.tam giác vuông D. tam giác cân Câu 27. Chiếu tia sáng vuông góc với mặt bên của lăng kính thuỷ tinh chiết suất n = 1,5; góc chiết quang A; góc lệch D= 300. Giá trị của góc chiết quang A bằng : A. 41010’ B. 66025’ C. 38015’ D. 24036’ Câu 28. Chiếu tia sáng thẳng góc với phân giác của lăng kính tam giác đều chiết suất n = 2 .

Góc lệch D có giá trị : A. 300 B. 450 C. 600 D. 33,60 Câu 29. Chiếu tia sáng tới mặt bên của lăng kính tam giác vuông dưới góc tới 450. Để không có tia ló ra mặt bên kia thì chiết suất nhỏ nhất của lăng kính là : A.

2 +1 2

B.

3 2

C.

2 2

D.

2 +1

Câu 30. Một lăng kính bằng thuỷ tinh chiết suất n, góc chiết quang A. Tia sáng tới một mặt bên có thể ló ra khỏi mặt bên thứ hai khi A. góc chiết quang A có giá trị bất kỳ.

B. góc chiết quang A nhỏ hơn hai lần góc giới hạn của thuỷ tinh.

C. góc chiết quang A là góc vuông.

D. góc chiết quang A lớn hơn hai lần góc giới hạn của thuỷ tinh.

Câu 31. Chiếu vào mặt bên một lăng kính có góc chiết quang A =600 một chùm ánh sáng hẹp coi như một tia sáng. Biết góc lệch của tia màu vàng là cực tiểu. Chiết suất của lăng kính với tia màu vàng là nv = 1,52 và màu tím nt = 1,54 . Góc ló của tia màu tím bằng: A. 51,20 B. 29,60 C. 30,40 D. đáp án khác C©u 32 : Cho một lăng kính thủy tinh có tiết diện là tam giác vuông cân đặt trong không khí, góc chiết quang đối diện với mặt huyền. Nếu góc khúc xạ r1 = 300 thì chiết suất của lăng kính A. 2 B. 3 C. 2 D. 1,5 C©u 33: Một lăng kính có tiết diện thẳng là tam giác ABC, góc chiết quang A = 600. Chiết suất của lăng kính n = 2 . Chiếu một tia sáng đơn sắc trong tiết diện thẳng tới mặt bên AB. Hãy tính góc tới i và góc lệch D để khi tia ló đối xứng với tia tới qua mặt phân giác của góc chiết quang A A.i = 300, D = 450 B. i = 450, D = 600 C.i = 450, D = 300 D. i = 300, D = 600 C©u 34 : Khi chiếu một tia sáng đơn sắc tới mặt bên của lăng kính có góc chiết quang 600, chiết suất 1,5 với góc tới i1 thì thấy góc khúc xạ ở mặt một với góc tới mặt bên thứ 2 bằng nhau. Góc lệch D là A.37,180 B.97,180 C. 300 D. 48,590 C©u 35 : Qua lăng kính có chiết suất lớn hơn chiết suất môi trường, ánh sáng đơn sắc bị lệch về phía A.đáy của lăng kính B. cạnh của lăng kính C.trên của lăng kính D. dưới của lăng kính

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

C©u 36 : Chiếu tia sáng đơn sắc tới mặt bên của một lăng kính có tiết diện là tam giác đều theo phương song song với đáy. Tia ló khỏi lăng kính trùng với mặt bên còn lại. Chiết suất của lăng kính là A.1,72 B.2,5 C. 1,53 D. 2 C©u 37 : Một lăng kính có tiết diện là tam giác đều, khi chiếu tia đơn sắc vào mặt bên lăng kính theo phương vuông góc thì góc lệch của tia sáng là 300. Chiết suất của lăng kính là A.1,34 B.1,5 C. 1,15 D. 1,83 C©u 38 : Lăng kính là một khối chất trong suốt A.có dạng trụ tam giác B. có dạng hình trụ tròn C.giới hạn bởi 2 mặt cầu D. hình lục lăng 0 C©u 39 : Một lăng kính có góc chiết quang 6 , chiết suất 1,6 đặt trong không khí. Chiếu một tia sáng đơn sắc tới mặt bên của lăng kính với góc tới rất nhỏ. Góc lệch của tia sáng qua lăng kính là A.30 B.3,60 C. 60 D. không xác định được C©u 40 : Một lăng kính có tiết diện thẳng là một tam giác vuông cân (A=900), dìm trong nước (chiết suất n0 = 4/3). Hỏi chiết suất của lăng kính tối thiểu là bao nhiêu để cho 1 tia sáng truyền vuông góc với mặt bên AB, đến gặp mặt đáy có thể phản xạ toàn phần ở đó?

A. n = 2

B. n =

4 2 3

C.

n=

4 3

D.

n=

3 2 2

C©u 41 : Cho một lăng kính tiết diện là tam giác vuông cân, góc chiết quang A = 900, đặt trong không khí. Chiếu một tia sáng vuông góc với mặt huyền của lăng kính. Điều kiện để tia sáng phản xạ toàn phần hai lần trên hai mặt còn lại của lăng kính và lại ló ra vuông góc ở mặt huyền là chiết suất của lăng kính.

A.>1,3 B.  2 C.  2 D. > 1,25 C©u 42 : Chiếu tia sáng đơn sắc tới mặt bên của một lăng kính theo phương vuông góc, tiết diện lăng kính là tam giác đều. Tia ló khỏi lăng kính trùng với mặt bên còn lại. Chiết suất của lăng kính là A.1,515 B.1,414 C. 1,155 D. 2,114 C©u 43 : Góc lệch của tia sáng khi truyền qua lăng kính là góc tạo bởi A.tia tới lăng kính và tia ló ra khỏi lăng kính B. tia tới và pháp tuyến C.hai mặt bên của lăng kính D. tia ló và pháp tuyến C©u 44 : Cho một lăng kính thủy tinh có tiết diện là tam giác vuông cân đặt trong không khí, góc chiết quang đối diện với mặt huyền. Nếu góc khúc xạ r = 300 thì góc tới r ' là A.600 B.300 C. 150 D. 450 0 C©u 45 : Một lăng kính có góc chiết quang A = 60 , chiếu một tia sáng đơn sắc tới mặt bên thấy tia ló sang mặt bên bên kia đối xứng với tia tới qua mặt phân giác của góc chiết quang. Góc tới i1 = 600 thì góc lệch D là A.300 B.600 D.450 C.Không xác định được C©u 46 : Cho một lăng kính tiết diện là tam giác vuông cân chiết suất 1,5 đặt trong không khí.

Chiếu một tia sáng đơn sắc vuông góc với mặt huyền của tam giác tới một trong 2 mặt còn lại thì tia sáng A.ló ra ngay ở mặt thứ nhất với góc ló 450 B.phản xạ toàn phần 2 lần và ló ra vuông góc với mặt huyền C.phản xạ toàn phần một lần và ló ra với góc 450 ở mặt thứ 2 D.phản xạ toàn phần nhiều lần bên trong lăng kính C©u 47 : Lăng kính có góc chiết quang A = 300 chiết suất n = 2 . Chiếu một tia tới mặt bên thì tia ló truyền thẳng ra không khí vuông góc với mặt bên thứ 2, Góc tới i1 có giá trị là

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

A.300 B.600 C. 400 D. 150 0 C©u 48 : Chiếu một tia sáng với góc tới 60 vào mặt bên môt lăng kính có tiết diện là tam giác đều thì góc khúc xạ ở mặt bên thứ nhất bằng góc tới ở mặt bên thứ hai. Biết lăng kính đặt trong không khí. Góc lệch bằng A.600 B.300 C. 450 D. 150 C©u 49 : Một lăng kính có góc chiết quang A. Chiếu 1 tia sáng tới lăng kính với góc tới nhỏ.

Góc lệch của tia sáng qua lăng kính là D. Tính chiết suất của lăng kính.

A. n =

A D− A

B.

n=

D +1 A

C.

n=

D −1 A

D.

n=

A D+ A

C©u 50 : Chiếu một tia sáng với góc tới 600 vào mặt bên môt lăng kính có tiết diện là tam giác đều thì góc khúc xạ ở mặt bên thứ nhất bằng góc tới ở mặt bên thứ hai. Biết lăng kính đặt trong không khí. Chiết suất của chất làm lăng kính là 3/ 2 .

2 A. 3 B. 2 / 2 C. D. Đáp án: 1 2 B C 16 17 A A 31 32 B A 46 47 B C

3 A 18 D 33 C 48 A

4 C 19 D 34 A 49 B

5 C 20 D 35 A 50 A

6 D 21 A 36 C 51

. IV Củng cố và hướng dẫn về nhà

7 A 22 B 37 52

8 C 23 C 38 A 53

9 C 24 C 39 B 54

10 D 25 B 40 B 55

11 B 26 B 41 B

12 D 27 C 42 C

13 A 28 D 43 A

14 D 29 B 44

15 B 30 B 45 B

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 28 Lăng kính Ngày soạn: 24/03/2019 Ngày dạy: 5/04/2019 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức + Nêu được cấu tạo của lăng kính. + Trình bày được hai tác dụng của lăng kính: *Tán sắc chùm ánh sáng trắng. * Làm lệch về phía đáy một chùm sáng đơn sắc. + Viết được các công thức về lăng kính và vận dụng được. + Nêu được công dụng của lăng kính.

2. Kĩ năng: Viết được các công thức của lăng kính và vận dụng để giải một số bài tập cơ bản về lăng kính; 3. Giáo dục thái độ: Học sinh có ý thức tìm hiểu vai trò của lăng kính trong các dụng cụ quang học.

4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Xác định được đường truyền của tia sáng qua lăng kính, nắm được hiện tượng tán sắc ánh sáng, viết được các công thức lăng kính, vận dụng được các công thức lăng kính để giải các bài tập. + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi vềđường truyền của tia sáng khi qua lăng kính + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất vềlăng kính và sự truyền tia sáng khi đi qua lăng kính + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. CHUẨN BỊ Giáo viên: + Chuẩn bị hệ thống bài tập.

Học sinh: Ôn lại sự khúc xạ và phản xạ toàn phần.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức lớp 2. Bài mới Hoạt động 1: Nhắc lại lí thuyết cơ bản . Cấu tạo lăng kính :Lăng kính là một khối chất trong suốt, đồng chất, giới hạn bởi hai mặt phẳng không song song, thường có dạng lăng trụ tam giác. Một lăng kính được đặc trưng bởi: Góc chiết quang A ; Chiết suất n.

A

Mặt bên

Mặt bên n B

C

II. Đường đi của tia sáng qua lăng kính 1. Tác dụng tán sắc ánh sáng trắng Chùm ánh sáng trắng khi đi qua lăng kính sẽ bị phân tích thành nhiều chùm sáng đơn sắc khác nhau do chiết suất của chất làm lăng kính đối với mỗi ánh sáng khác nhau là khác nhau.Đó là sự tán sắc ánh sáng.

Trong phần này chúng ta chỉ xét ánh sáng đơn sắc.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

2. Đường truyền của tia sáng đơn sắc qua lăng kính Gọi n là chiết suất tỉ đối của lăng kính với môi trường chứa nó, n =

nlangkinh nmoitruong

Chiều lệch của tia sáng *n > 1: Lệch về đáy lăng kính, trường hợp này thường diễn ra. *n < 1: Lệch về đỉnh lăng kính, trường hợp này ít gặp Xét trường hợp thường gặp là n>1: - Tia sáng ló JR qua lăng kính bị lệch về phía đáy của lăng kính so với phương của tia sáng tới.

- Vẽ đường đi của tia sáng đơn sắc qua lăng kính: - Khi tia sáng vuông góc với mặt lăng kính sẽ đi thẳng - Nếu r ' < igh: tia sáng khúc xạ ra ngoài, với góc ló i ' ( sin i ' = n sin r ' ) - Nếu r ' = igh => i ' = 900: tia ló đi sát mặt bên thứ 2 của lăng kính - Nếu r ' > igh : tia sáng sẽ phản xạ toàn phần tại mặt bên này ( Giả sử tại J có góc i’ là góc khúc xạ và tính sini’ > 1 => phản xạ toàn phần tại J) A 3. Công thức của lăng kính: - Công thức của lăng kính: sini = nsinr sini ' = nsinr ' A = r + r' D = i + i' – A

i = nr i ' = nr ' A = r + r' D = A(n - 1)

Góc nhỏ A<10 ,i nhỏ 0

I

i

D

S

r

J

r'

i'

B

C

R

4. Góc lệch cực tiểu: Khi tia sáng qua lăng kính có góc lệch cực tiểu thì đường đi của tia sáng đối xứng qua mặt phân A giác của góc chiết quang của lăng kính. Ta có: i = i’ = im (góc tới ứng với độ lệch cực tiểu) r = r’ = A/2.

Dm = 2.im – A. hay im = sin

Dm + A A = n sin 2 2

Dm + A 2

Dm J

I i

S

r

B

r'

i' C

R

5. Điều kiện để có tia ló ra cạnh bên: - Đối với góc chiết quang A: A ≤ 2.igh.

- Đối với góc tới i: i  i0 với sini0 = n.sin(A – igh).

6. Ứng dụng: Công dụng của lăng kính: Lăng kính có nhiều ứng dụng trong khoa học và kỉ thuật.

1. Máy quang phổ Lăng kính là bộ phận chính của máy quang phổ.

Máy quang phổ phân tích ánh sáng từ nguồn phát ra thành các thành phần đơn sắc, nhờ đó xác định được cấu tạo của nguồn sáng.

A 2. Lăng kính phản xạ toàn phần B

B A

C

C

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Lăng kính phản xạ toàn phần là lăng kính thủy tinh có tiết diện thẳng là một tam giác vuông cân.

Lăng kính phản xạ toàn phần được sử dụng để tạo ảnh thuận chiều (ống nhòm, máy ảnh, …) *Chú ý: -n là chiết suất tỉ đối của lăng kính với môi trường chứa nó, n =

nlangkinh nmoitruong

-Do chiết suất của chất làm lăng kính là khác nhau với các ánh sáng khác nhau nên phần này chúng ta chỉ xét các tia đơn sắc tức là có một màu xác định.

-Nếu đề bài không nói lăng kính đặt trong môi trường nào thì ta hiểu lăng kính đặt trong không khí.

-Hầu hết các lăng kính đều có n>1.

Hoạt động 2: CÁC DẠNG BÀI TẬP. Dạng 1: Tính các đại lượng liên quan đến lăng kính, vẽ đường đi tia sáng - Công thức của lăng kính: Sini = nsinr ; sini ' = nsinr ' Góc chiết quang: A = r + r ' Góc lệch: D = i + i' – A .

0 - Nếu góc chiết quang A < 10 và góc tới nhỏ, ta có: i = nr ; i ' = nr ' Góc chiết quang: A = r + r ' Góc lệch: D = A(n - 1) .

Bài 1: Lăng kính có chiết suất n = 2 và góc chiết quang A = 60o. Một chùm sáng đơn sắc hẹp được chiếu vào mặt bên AB của lăng kính với góc tới 300 .Tính góc ló của tia sáng khi ra khỏi lăng kính và góc lệch của tia ló và tia tới.

Bài 2: Lăng kính có chiết suất n =1,6 và góc chiết quang A = 6o. Một chùm sáng đơn sắc hẹp được chiếu vào mặt bên AB của lăng kính với góc tới nhỏ .Tính góc lệch của tia ló và tia tới. ĐS: D = 3o36’ Bài 3 Một lăng kính có góc chiết quang A. Chiếu tia sáng SI đến vuông góc với mặt bên của lăng kính. Biết góc lệch của tia ló và tia tới là D = 150. Cho chiết suất của lăng kính là n = 4/3. Tính A góc chiết quang A? S 0 ĐS: A = 35 9’.

I Bài 4 :Hình vẽ bên là đường truyền của tia sáng đơn sắc qua lăng kính đặt trong không khí có chiết suất n= 2 . Biết tia tới vuông góc với mặt bên AB và tia ló B ra khỏi là kính song song với mặt AC. Tính góc chiết quang lăng kính là C R Bài 5. Một lăng kính có chiét suất n= 2 . Chiếu một tia sáng đơn sắc vào mặt bên của lăng kính góc tới i = 450 . tia ló ra khói lăng kính vuông góc với mặt bên thứ hai.Tìm góc chiết quang A ? ĐS :A=300 Bài 6 :Một lăng kính thuỷ tinh có chiết suất n =1,6. Chiếu một tia sáng đơn sắc theo phương vuông góc với mặt bên của lăng kính . Tia sáng phản xạ toàn phần ở mặt bên của lăng kính . Tính giá trị nhỏ nhất của góc A ? ĐS :A=38,680 A Bài 7: Chiếu một tia sáng đơn sắc đến mặt bên của một lăng kính tiết diện là một tam giác đều ABC, theo phương song song với đáy BC . Tia ló ra khỏi AC đi là là mặt AC. Tính chiết suất của chất làm lăng kính ? ĐS : n = 1,52 B

C

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Bài 8: Chiếu một tia sáng SI đến vuông góc với màn E tại I. Trên đường đi của tia sáng, người ta đặt đỉnh A của một lăng kính thủy tinh có góc chiết quang A = 50, chiết suất n = 1,5 sao cho SI vuông góc với mặt phân giác của góc chiết quang , tia sáng ló đến màn E tại điểm J. Tính IJ, biết rằng màn E đặt cách đỉnh A của lăng kính một khoảng 1m. ĐS: IJ = 4,36cm Bài 9 : Một lăng kính có tiết diện thẳng là tam giác vuông cân ABC, A=900được đặt sao cho mặt huyền BC tiếp xúc với mặt nước trong chậu, nước có n=4/3. a.Một tia sáng đơn sắc SI đến mặt bên AB theo phương nằm ngang.Chiết suất n của lăng kính và khoảng cách AI phải thỏa mãn điều kiện gì để tia sáng phản xạ toàn phần tại mặt BC ? b.Giả sử AI thỏa mãn điều kiện tìm được, n=1,41.Hãy vẽ đường đi của tia sáng ? ĐS : n>1,374 Bài 10 :Một lăng kính thủy tinh có tiết diện thẳng là tam giác cân ABC đỉnh A. Một tia sáng rọi vuông góc vào mặt bên AB sau hai lần phản xạ toàn phần liên tiếp trên mặt AC và AB thì ló ra khỏi BC theo phương vuông góc BC. a.tính A (360) b.Tìm điều kiện chiết suất phải thỏa mãn ?(n>1,7) Dạng 2:Góc lệch cực tiểu - Góc lệch cực tiểu: Khi có góc lệch cực tiểu (hay các tia sáng đối xứng qua mặt phân giác của góc A) thì: r = r’ = A/2. i = i’ = (Dm + A)/2.

Nếu đo được góc lệch cực tiểu Dmin và biết được A thì tính đựơc chiết suất của chất làm lăng kính.

Bài 1: Lăng kính có góc chiết quang A = 600, chiết suất n = 1,41  2 đặt trong không khí. Chiếu tia sáng SI tới mặt bên với góc tới i = 450. a) Tính góc lệch của tia sáng qua lăng kính. b) Nếu ta tăng hoặc giảm góc tới 100 thì góc lệch tăng hay giảm. ĐS: a) D = 300, b) D tăng Bài 2: Một lăng kính thủy tinh có góc chiết quang A, chiết suất n = 1,5. Chiếu tia sáng qua lăng kính để có góc lệch cực tiểu bằng góc chiết quang A. Tính góc B của lăng kính biết tiết diện thẳng là tam giác cân tại A. ĐS: B = 0 48 36’ Bài 3 : Cho một lăng kính có chiết suất n = 3 và góc chiết quang A. Tia sáng đơn sắc sau khi khúc xạ qua lăng kính cho tia ló có góc lệch cực tiểu đúng bằng A. 1. Tính góc chiết quang A. 2. Nếu nhúng lăng kính này vào nước có chiết suất n’ = 4/3 thì góc tới i phải bằng bao nhiêu để có góc lệch cực tiểu ? Tính góc lệch cực tiểu khi đó ? ĐS : 0 0 a.60 b .40,5 Bài 4Lăng kính thủy tinh chiết suất n= 2 , có góc lệch cực tiểu Dmin bằng nửa góc chiết quang A. Tìm góc chiết quang A của lăng kính ?

Bài 5: Một lăng kính có tiết diện thẳng là một tam giác đều, chiết suất n= 2 , đặt trong không khí. Chiếu 1 tia sáng đơn sắc nằm trong một tiết diện thẳng đến một mặt bên của lăng kính và hướng từ phía đáy lên với góc tới i. a)Góc tới i bẳng bao nhiêu thì góc lệch qua lăng kính có giá trị cực tiểu Dmin. Tính Dmin? b)Giữ nguyên vị trí tia tới. Để tia sáng không ló ra được ở mặt bên thứ 2 thì phải quay lăng kính

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

quanh cạnh lăng kính theo chiều nào và với một góc nhỏ nhất bằng bao nhiêu? ĐS:a.i=450, Dmin=300 b.8,530 Dạng 3: Điều kiện để có tia ló - Áp dụng tính góc giới hạn phản xạ toàn phần tại mặt bên của lăng kính: sin(igh) = n2/n1 với n1 là chiết suất của lăng kính, n2 là chiết suất của môi trường đặt lăng kính - Điều kiện để có tia ló: + Đối với góc chiết quang A: A ≤ 2.igh. + Đối với góc tới i: i  i0 với sini0 = n.sin(A – igh).

- Chú ý: góc i0 có thể âm, dương hoặc bằng 0.

- Quy ước: i0 > 0 khi tia sáng ở dưới pháp tuyến tại điểm tới I. i0 < 0 khi tia sáng ở trên pháp tuyến tại điểm tới I. Bài 1: Một lăng kính ABC có chiết suất n đặt trong không khí.Tìm điều kiện về góc chiết quang A và góc tới i để có tia ló?

1).Điều kiện về góc chiết quang: Xét một lăng kính có chiết suất n đặt trong không khí Để có tia ló ra khỏi mặt bên AC thì : r '  igh ; sinigh = 1/n (1) Mặt khác:Tại mặt bên AB luôn có hiện tượng khúc xạ do ánh sáng truyền từ môi trường chiết quang kém sang hơn. r  rgh , mà sin rgh =

1 = sin igh . Suy ra: r  igh (2) n

A  2igh Cộng (1) và (2) theo vế ta có: 2).Điều kiện về góc tới i Từ điều kiện của r để có tia ló: r '  igh

A − r  igh → r  A − igh  s inr  sin( A − igh )

Suy ra : sin i n

 sin( A − igh )  sin i  n sin( A − igh )  i  i0 (sin i 0 = n sin( A − igh ))

Bài 2: Một lăng kính có góc chiết quang A = 300, chiết suất n = 1,5. Chiếu một tia sáng tới mặt lăng kính dưới góc tới i. Tính i để tia sáng ló ra khỏi lăng kính. ĐS: 0 0 -18 10’≤ i ≤ 90 Bài 3: Lăng kính thủy tinh có góc chiết quang A, chiết suất n = = 1,41  2 . Chiếu một tia sáng SI đến lăng kính tại I với góc tới i. Tính i để: a) Tia sáng SI có góc lệch cực tiểu. b) Không có tia ló. ĐS: a) i = 450. b) i ≤ 21028’ IV. CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Vẽ đường truyền của tia sáng khi đi qua lăng kính - Viết các công thức lăng kính - Làm các bài tập tương tự - Đọc trước bài thấu kính mỏng Tổ trưởng CM kí duyệt Ngày..... tháng......năm 2019

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 29 BÀI TẬP THẤU KÍNH Ngày soạn: 30/03/2019 Ngày dạy: 12/04/2019 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức : Vận dụng công thức thấu kính để giải bài tập về thấu kính.

2. Kỹ năng : Rèn luyện kỹ năng vẽ hình và giải bài tập về thấu kính.

3. Thái độ + Tích cực học tập.

4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Vẽ được ảnh của một vật qua thấu kính. Vận dụng được các công thức thấu kính để giải các bài tập. Nhận dạng được thấu kính dựa vào ảnh của một vật qua thấu kính. + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏivề thấu kính và ảnh của một vật qua thấu kính. Hỏi về quan hệ ảnh của một vật qua thấu kính + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về thấu kính và sự truyền tia sáng khi đi qua thấu kính. + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Chuẩn bị nội dung bài dạy và phương pháp tổ chức hoạt động dạy học.

2. Học sinh: - Làm các bài tập trong SGK mà giáo viên đã ra về nhà.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Hoạt động 1: hệ thống kiến thức + Các công thức của thấu kính : D =

1 1 A' B' 1 1 1 1 d' = (n − 1)( + ) ; = + ; k = =R1 R2 f f d d' d AB

+ Qui ước dấu : Mặt cầu lồi : R > 0 ; mặt cầu lỏm : R < 0 ; mặt phẵng : R = . Hội tụ : f > 0 ; D > 0 ; phân kỳ : f < 0 ; D < 0.

Vật thật : d > 0 ; vật ảo : d < 0. Ảnh thật : d' > 0 ; aÛnh ảo : d' < 0. k > 0 : ảnh và vật cùng chiều ; k < 0 : ảnh và vật ngược chiều ; |k| > 1 : Ảnh lớn hơn vật ; |k| < 1 : Ảnh nhỏ hơn vật. + Cách vẽ ảnh một điểm sáng qua thấu kính : Sữ dụng 2 trong 4 tia sau : - Tia qua quang tâm O truyền thẳng.

- Tia tới đi song song với trục chính, tia ló qua (hoặc kéo dài qua) tiêu điểm ảnh chính F. - Tia tới đi qua (hoặc kéo dài qua) tiêu điểm vật chính F’, tia ló song song với trục chính.

- Tia tới song song với một trục phụ, tia ló qua (hoặc kéo dài qua) tiêu điểm ảnh phụ Fp. Hoạt động 2: Bài tập tự luận Câu 1: Một vật sáng AB =2cm đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính có độ tụ D = 5dp (A thuộc trục chính). AB cách thấu kính một đoạn là d. a) Với d = 40 cm. Xác định vị trí, độ lớn, tính chất ảnh A’B’ của AB qua thấu kính? Vẽ hình. b) Với d = 10 cm. Xác định vị trí, độ lớn, tính chất ảnh A’B’ của AB qua thấu kính? Vẽ hình. c) Tìm d để ảnh của AB qua thấu kính có chiều cao 1cm. d) Tìm d để ảnh của AB qua thấu kính cách vật AB là 45 cm.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Hướng dẫn: a) Tiêu cự của thấu kính: f = Sơ đồ tạo ảnh:

1 1 = = 0, 2m = 20cm D 5

L AB

d

Công thức thấu kính:

A’B’

d'

1 1 1 + = d d f

Trường hợp: d = 40cm khi đó: d  =

df 40.20 = = 40cm > 0 d − f 40 − 20

Vậy ảnh A’B’ của AB là ảnh thật, cách thấu kính 40cm.

Số phóng đại A' B ' d ' −40 =− = = −1 <0 d 40 AB Vậy ảnh A ' B ' = −. AB = −2cm ngược chiều với vật

:k=

Hình vẽ khi d = 40cm:

L B

A’

O

A

F

B’

b). Trường hợp: d=10cm: Từ công thức thấu kính tìm được: d =

df 10.20 = = −20cm <0 ; d − f 10 − 20

ảnh A’B’ là ảnh ảo cách thấu kính 20cm

A' B ' d ' 20 =− = =2 d 10 AB Vậy ảnh A ' B ' = 2. AB = 4cm cùng chiều với vật

Số phóng đại: k =

-

B’ B

Hình vẽ khi d=10cm:

A

A’ F

c). ảnh A’B’=1cm < AB =2cm nên ảnh đó là ảnh thật (vì TK hội tụ cho ảnh ảo lớn hơn vật) => số phóng đại k<0 ; độ lớn k =

AB  1 = AB 2

Khi đó: k = −

Vậy vật cách thấu kính 60cm thì cho ảnh có chiều cao 1cm.

O

F’ L

d f 1 =− =−  d = 3 f = 60cm d d− f 2

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

d). Khoảng cách ảnh-vật: L = d + d  = d +

d. f d2 = = 45cm d− f d−f

d2 = 45cm  d 2 − 45d + 45. f = 0 TH1: d−f  d 2 − 45d + 45.20 = 0 .(phương trình vô nghiệm)

d2 = −45cm  d 2 + 45d − 45. f = 0 TH2: d− f  d 2 + 45d − 45.20 = 0  d = 15 cm  0 (thỏa mãn)

Vậy vật cách thấu kính 15cm thì cho ảnh cách vật 45cm.

Câu 2: Cho một thấu kính hội tụ có D = 4 dp. Đặt vật AB cao 2cm vuông góc với trục chính của thấu kính (A thuộc trục chính), cách thấu kính đoạn d.

1. Xác định vị trí, tính chất, độ lớn ảnh A’B’ (vẽ hình) trong TH: a) d = 50 cm ; b) d = 10 cm ; c) d = 25 cm 2. Tìm d để a) Ảnh của vật là ảnh thật, lớn gấp 3 lần vật. b) Ảnh của vật là ảnh ảo, lớn gấp 2 lần vật. ĐS: 1. a) d  = 50 cm  0 ảnh thật; AB = 2 cm .

1 b). d  = −50 / 3 cm  0 ảnh ảo; AB = 10 / 3 cm .

1c). d  =  ảnh ở vô cực: 2.a) d = 100 / 3 cm b). d = 12,5 cm Câu 3: Cho một thấu kính có D = 5 dp. Đặt vật AB cao 2cm vuông góc với trục chính của thấu kính (A thuộc trục chính), cách thấu kính đoạn d.

1. Xác định vị trí, tính chất, độ lớn ảnh A’B’ trong TH: a) d = 30 cm b) d = 10 cm c) d = 20 cm 2. Tìm d để ảnh của vật là ảnh thật, lớn gấp 3 lần vật.

Hướng dẫn 1. a) d  = 60 cm  0 ảnh thật: K=

−d  = −2 ; AB  = −4 cm . d

b) d  = −20 cm  0 ảnh ảo: K = c) d  =  ảnh ở vô cực: 2 k=

−d  = 2 ; AB  = 4 cm . d

−d  d. f = −3  d  = 3d =  d = 80 / 3cm d d−f

Câu 4: Một vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ có độ tụ D = 4dp.

Biết vật AB đặt cách thấu kính một đoạn là 50cm. a) Xác định vị trí, tính chất, độ phóng đại ảnh A’B’ của AB qua thấu kính? Vẽ hình.

1 3

b) Giữ nguyên vị trí vật, dịch chuyển thấu kính để vật qua thấu kính cho ảnh thật cao bằng vật.

Hỏi phải dịch chuyển thấu kính theo chiều nào, và dịch chuyển một đoạn là bao nhiêu?

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

ĐS: a). Tiêu cự của thấu kính: f =

1 = 0,25m = 25cm D

→ A B  Sơ đồ tạo ảnh: AB ⎯⎯⎯⎯ d d

Ta có: d’ =

df d' = 50cm > 0 => độ phóng đại: k = - = -1 <0 d−f d

vậy ảnh A’B’ của AB là ảnh thật, ngược chiều với vật, cao bằng vật và cách thấu kính 50cm.

L B

O

A

A’

F

B’

b). Vì ảnh của vật là ảnh thật nên số phóng đại: k < 0 vậy: k =

f 1 = - <=> 3f = d1 – f => d1 = 4f = 100cm > d f − d1 3

Vậy phải dịch chuyển thấu kính ra xa vật một đoạn d = d1 – d = 50cm Câu 5: Vật thật AB vuông góc với trục chính, cách thấu kính L là 20cm cho ảnh thật lớn gấp hai lần vật. a) L là thấu kính hội tụ hay phân kì? Vì sao? b) Xác định vị trí ảnh, vẽ hình.Xác định tiêu cự thấu kính c) Cần di chuyển vật dọc theo trục chính một đoạn bao nhiêu , theo chiều nào để ảnh thu được là ảnh ảo, lớn gấp bốn lần vật? ĐS: a) Vật thật cho ảnh thật, đó là thấu kính hội tụ; dd ' 20.40 40 = =  13,33cm . d + d ' 20 + 40 3 f = 4 → d = 10cm Độ di chuyển vật: 20-10=10cm lại gần thấu kính c) ảnh ảo gấp 4 lần vật k = f −d

b) f =

IV. Củng cố và hướng dẫn về nhà - Viết công thức thấu kính, nêu cách dựng ảnh của một vật qua thấu kính - Nêu các trường hợp tạo ảnh của thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì. Dựa vào tính chất của ảnh để phận biệt thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì.

- Làm bài tập 29.12 đến 29.15 SBT Tổ trưởng tổ CM kí duyệt Ngày…… Tháng ….. năm 2019

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 30 BÀI TẬP HỆ THẤU KÍNH Ngày soạn: 6/04/2019 Ngày dạy:19/04/2019 I. MỤC TIÊU BÀI DẠY: 1. Kiến thức: +Học sinh phân tích và nắm được quá trình tạo ảnh qua hệ quang học gồm hai thấu kính trở lên ghép đồng trục; Nắm được phương pháp giải bài toán quang hệ thấu kính.

2. Kĩ năng: + Viết được sơ đồ tạo ảnh qua hệ thấu kính, vận dụng những kiến thức liên quan đến thấu kính để giải các bài tập cơ bản và nâng cao.

3. Giáo dục thái độ: + Học sinh đam mê học tập, có ý thức tìm hiểu các bài toán tương tự về hệ thấu kính.

4. Các năng lực cần hình thành. + Năng lực kiến thức: Nắm được quá trình tạo ảnh qua hệ quang học gồm hai thấu kính trở lên ghép đồng trục; Nắm được phương pháp giải bài toán quang hệ thấu kính. + Năng lực phương pháp:Đặt ra được các câu hỏi về hệ thấu kính và sơ đồ tạo ảnh qua hệ thấu kính. + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về hệthấu kính + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH 1. Giáo viên: Chọn lọc ba bài toán về hệ thấu kính có nội dung thuận và nghịch; Hệ thấu kính ghép đồng trục, hệ thấu kinh ghép sát, ghép đồng trục. Giải bài toán hệ thấu kính, tính độ phóng đại, biện luận tính chất của ảnh và vật.

2. Học sinh: Ôn tập về thấu kính.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC DẠNG 1. XÁC ĐỊNH ẢNH CUỐI CÙNG TẠO BỞI HỆ A.LÍ THUYẾT Bài toán cơ bản: Cho hai thấu kính L1 và L2 có tiêu cự lần lượt là f1 và f2 đặt đồng trục cách nhau khoảng L. Một vật sáng AB đặt vuông góc trục chính ( A ở trên trục chính) trước thấu kính L1 và cách O1 một khoảng d1. Hãy xác định ảnh cuối cùng A’B’ của AB qua hệ thấu kính ❖ PHƯƠNG PHÁP GIẢI • Sơ đồ tạo ảnh: AB A1B1

A’B’

Vật AB được thấu kính L1 cho ảnh A1B1 , ảnh này trở thành vật đối với thấu kính L2 được L2 cho ảnh cuối cùng A’B’ CÁC CÔNG THỨC: ❖ XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA ẢNH A’B’. Đối với L1:

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

d 1= O 1 A d 1’ = O 1 A 1 =

f1d1 d1 − f1

Đối với L2: d2 = O 2 A 1 = L- d1’ d 2’ = O 2 A ' =

f1d1 d2 − f2

Nếu d’2 > 0 => ảnh A’B’ là ảnh thật Nếu d’2 < 0 => ảnh A’B’ là ảnh ảo ❖ XÁC ĐỊNH CHIỀU VÀ ĐỘ CAO CỦA ẢNH A’B’ Độ phóng đại của ảnh qua hệ thấu kính: k=

A' B ' AB

=

A1 B1 AB

=

A' B' A1 B1

=

d1 ' d 2 ' . d1 d 2

Nếu k> 0 => ảnh A’B’ cùng chiều với vật AB Nếu k< 0 => ảnh A’B’ ngược chiều với vật AB. k =

AB => A’B’ = k AB AB

B.BÀI TẬP Bài 1:Cho một hệ gồm hai thấu kính hội tu L1 và L2 có tiêu cự lần lượt là f1 = 30 cm và f2=20 cm đặt đồng trục cách nhau L= 60 cm . Vật sáng AB = 3 cm đặt vuông gốc với trục chính ( A ở trên trục chính) trước L1 cách O 1 một khoảng d1 . Hãy xác định vị trí, tính chất, chiều và độ cao của ảnh cuối cùng A’B’ qua hệ thấu kính trên và vẽ ảnh với : a) d1 = 45 cm b) d1 = 75 cm ĐS: a.d’’=12cm; 2,4cm b. .d’’=-20cm; 4cm Bài 2:Một vật sáng AB cao 1 cm được đặt vuông góc trục chính của một hệ gồm hai thấu kính L1 và L2 đồng trục cách L1 một khoảng cách d1= 30 cm. Thấu kính L1 là thấu kính hội tụ có tiêu cự f1= 20 cm, thấu kính L2 là thấu kính phân kỳ có tiêu cự f2= -30 cm, hai thấu kính cách nhau L= 40 cm. Hãy xác định vị trí , tính chất,chiều và độ cao của ảnh cuối cùng A’B’ qua hệ thấu kính trên.Vẽ ảnh. ĐS: d2’ = 60 cm >0 => ảnh A’B’ là ảnh thật k = -6 <0 => ảnh A’B’ ngược chiều với vật AB A’B’= AB= 6 cm Bài 3:Một hệ đồng trục gồm một thấu kính hội tụ L1 có tiêu cự f1= 40 cm và có thấu kính phân kỳ L2 có tiêu cự f2 =-20 cm dặt cách nhau L = 60 cm . Một vật sáng AB cao 4 cm đặt vuông góc trục chính trước thấu kính L1 cách L1 một khoảng d1 = 60 cm. Hãy xác định vị trí , tính chất, chiều và độ cao của ảnh cuối cùng A’B’ cho bởi hệ ĐS: d2’ = -30 cm < 0 => ảnh A’B’ là ảnh ảo k = 1 > 0 => ảnh A’B’ cùng chiều với vật AB A’B’= AB= 4 cm Bài 4:Một hệ đồng trục gồm hai thấu kính hội tụ L1 và L2 có tiêu cự lần lượt là f1= 10 cm và f2= 20 cm đặt cách nhau một khoảng L= 75 cm. Vật sáng AB cao 4 cm đặt vuông góc trục chính ( A ở trên trục chính) ở phía trước L1 và cách L1 một khoảng d1= 30 cm. Hãy xác định vị trí , tính chất, chiều và độ cao của ảnh cuối cùng A’B’ cho bởi hệ. ĐS: d2’ = 30 cm > 0 => ảnh A’B’ là ảnh thật k

=

1 > 0 => ảnh A’B’ cùng chiều với vật AB 4

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

A’B’= 1 cm DẠNG 2: XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ CỦA VẬT, ĐIỀU KIỆN CỦA d1 ĐỂ ẢNH A’B’ THỎA MÃN NHỮNG ĐẶC ĐIỂM ĐÃ CHO. A.LÍ THUYÊT Bước 1: Sơ đồ tạo ảnh (*) Bước 2: Sử dụng các công thức đã nêu trong dạng 1. f1d1 d1 − f1 ( L − f 1 )d 1 − f 1 L d2 = L – d1’= d1 − f1 f 2 [( L − f 1 )d 1 − f 1 L] f2d2 d2’= (1) d 2 − f 2 ( L − f 1 − f 2 )d 1 − f 1 L + f 1 f 2 d ' d ' f1 f 2 k = 1 . 2 = (2) d 1 d 2 ( L − f 1 − f 2 )d 1 − f 1 L + f 1 f 2

d1’ =

Bước 3 : Tùy theo đặc điểm của ảnh đã cho trong bài mà xác định vị trí của vật (d1 ) hoặc dùng bảng xét dấu d2 theo d1 B.BÀI TẬP Bài 1: Một hệ gồm hai thấu kính hội tụ O1 và O2 đồng trục cách nhau L =50 cm có tiêu cự lần lượt là f1=20 cm và f2= 10 cm. Vật sáng AB đặt vuông góc trục chính và cách O1 một khoảng d1. Xác định d1 để hệ cho: a. Ảnh A’B’ thật cách O2 20 cm Ảnh A’B’ ảo cách O2 10 cm Đđs: a. d1= 60 cm b.d1= 36 cm b.

Bài 2: Một hệ đồng trục gồm hai thấu kính có tiêu cự lần lượt là f1= 24 cm và f2= -12 cm đặt cách nhau 48 cm. Vật sáng AB đặt trước O1 vuông góc trục chính cách O1 một khoảng d1. Xác định d1 để: a. Hệ cho ảnh A’B’ cuối cùng là ảnh thật b. Hệ cho ảnh A’B’ thật cao gấp 2 lần vật AB ĐS: d1=44cm; Bài 3: Một hệ đồng trục gồm hai thấu kính có tiêu cự lần lượt là f1=20 cm và f2 = -10 cm đặt cách nhau L= 10 cm. Vật sáng AB đặt cách O1 và vuông góc trục chính cách O1 một khoảng d1. Chứng tỏ độ phóng đại của ảnh cho bởi hệ không phụ thuộc vào d1’. k=1/2 Bài giải Bài 4: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính hội tụ có tiêu cự f1=30 cm và 1 thấu kính phần kỳ có tiêu cự f2 = -30 cm đặt cách nhau một khoảng L= 60 cm. Một vật sáng AB đặt vuông góc trục chính trước O1 cách O1 một khoảng d1. Xác định d1 để: a. Hệ cho ảnh thật, ảnh ảo, ảnh ở vô cực (45 cm < d1 <60 cm b. Hệ cho ảnh cùng chiều, ngược chiều với vật AB c. Hệ cho ảnh cùng chiều bằng vật Một hệ đồng trục gồm một thấu kính phân kỳ O 1 có tiêu cự f1=-30 cm và 1 thấu kính hội tụ có tiêu cự f2 = 40 cm đặt cách nhau một khoảng L= 5 cm. Vật sáng AB đặt vuông góc trục chính cách O1 một khoảng d1 , qua hệ cho ảnh A’B’ là ảnh ảo cách O2 40 cm. Xác định vị trí của AB so với O 1 và độ phóng đại của ảnh qua hệ. ĐS: d1 = 30 cm , k = 1

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Bài 5: Quang hệ gồm 1 thấu kính hội tụ O1( f1=30 cm) và 1 thấu kính phần kỳ O2 (f2= -30 cm) đặt đồng trục cách nhau một khoảng L= 30 cm. Một vật AB đặt vuông góc trục chính trước O1 một khoảng d1’ 1. Với d1 = 45 cm . Hãy xác định ảnh A’B’ qua hệ 2. Xác định d1 để ảnh của AB qua hệ là ảnh thật lớn gấp 2 lần vật (ĐH Luật Hà Nội 98) ĐS: 1. d2’= -60 cm < 0 => ảnh ảo ; k = 2 => ảnh cùng chiều vật 2. d1 = 75 cm, d2’ = 60 cm > 0 ảnh thật Bài 6: Cho 2 thấu kính đồng trục O1, O2 đặt cách nhau 10 cm có tiêu cự lần lượt là f1= 10 cm và f2 = 40 cm. Trước thấu kính O1 đặt một vật phẳng AB vuông góc với trục chính cách O1 một khoảng d1.

1. Khoảng cách từ vật AB đến thấu kính O1 phải thỏa mãn điều kiện gì để ảnh của AB qua hệ thấu kính là ảnh ảo?

2. Xác định vị trí của vật AB trước thấu kính O1 để ảnh qua hệ thấu kính là ảnh ảo có độ cao gấp 20 lần vật AB. ĐS: 1. 0 ≤ d1 < 7.5 cm 2. d1 =7 cm => d2’ =-200 cm : ảnh ảo DẠNG 3: XÁC ĐỊNH KHOẢNG CÁCH L GIỮA HAI THẤU KÍNH VÀ LOẠI THẤU KÍNH (TÍNH TIÊU CỰ f) ĐỂ ẢNH THỎA NHỮNG ĐẶC ĐIỂM ĐÃ CHO. I. Phương pháp giải: Bước 1 : Sơ đồ tạo ảnh (*) Bước 2: Sử dụng các công thức đã nêu trong dạng 1 f1d1 d1 − f1 (d − f ) L − f 1 d 1 d2 = L – d1’= 1 1 d1 − f1 f 2 [( d 1 − f 1 ) L − f 1 d 1 ] f2d2 d2’= (3) d 2 − f 2 d 1 − f 1 ) L − ( f 1 + f 2 )d 1 + f 1 f 2 d ' d ' f1 f 2 k = 1 . 2 = (4) d 1 d 2 (d 1 − f 1 ) L − ( f 1 + f 2 )d 1 + f 1 f 2

d1’ =

Bước 3: Tùy theo đặc điểm của ảnh đã cho trong bài để xác định L, có thể dùng bảng xét dấu.

Bài 1: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính hội tụ O1 có tiêu cự f1= 40 cm và 1 thấu kính phân ky øO2 có tiêu cự f2 = -20 cm đặt cách nhau một khoảng L.Vật sáng AB đặt vuông góc trục chính cách O1 một khoảng d1=90 cm. Xác định khoảng cách L giữa 2 thấu kính để ảnh A’B cuối cùng cho bởi hệ là: 1. Ảnh thật, ảnh ảo, ảnh ở vô cực.

2. Ảnh thật ngược chiều và cao gấp hai lần vật Bài 2: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính hội tụ O1 có tiêu cự f1=30 cm và 1 thấu kính phân ky øO2 có tiêu cự f2 = -10 cm đặt cách nhau một khoảng L. Trước O1 1 khoảng d1 có 1 vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính. Xác định L để phóng đại của ảnh không phụ thuộc vào vị trí của vật AB so với O1

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Bài 3: Cho hệ thấu kính L1, L2 cùng trục chính, cách nhau 7,5 cm. Thấu kính L2 có tiêu cự f2 = 15 cm. Một vật sáng AB đặt vuông góc trục chính trước và cách L1 15 cm. Xác định giá trị của f1 để: 1. Hệ cho ảnh cuối cùng là ảnh ảo 2. Hệ cho ảnh cuối cùng là ảnh ảo cùng chiều với vật.

3. Hệ cho ảnh cuối cùng là ảnh ảo cùng chiều và lớn gấp 4 lần vật.

Bài 4: Một hệ đồng trục gồm một thấu kính phân kỳ O1 có tiêu cự f1=-18 cm và 1 thấu kính hội tụ O2 có tiêu cự f2 = 24 cm đặt cách nhau một khoảng L.Vật sáng AB đặt vuông góc trục chính cách O1 18 cm. Xác định L để: 1. Hệ cho ảnh thật, ảnh ảo, ảnh ở vô cực 2. Hệ cho ảnh cao gấp 3 lần vật 3. Hệ cho ảnh ảo trùng vị trí vật ĐS: 1.Hệ cho ảnh thật :L>15 cm; ảnh ảo :0 ≤ L <15 cm, ảnh ở vô cực L= 15 cm 2.

Hệ cho ảnh thật cao gấp 3 lần vật: L = 11 cm 3.Hệ cho ảnh trùng vị trí vật: L  1,9 cm (ảnh ảo) Bài 5:Một hệ đồng trục : L1 là một thấu kính hội tụ có tiêu cự f1=20 cm và L2 là 1 thấu kính phân ky øcó tiêu cự f2 = -50 cm đặt cách nhau một khoảng L=50 cm. Trước L1 khác phía với L2, đặt 1vật sáng AB đặt vuông góc trục chính cách L1 một đoạn d1=30cm 1.Xác định ảnh cuối cùng A’B’ qua hệ 2. Giữ AB và L1 cố định. Hỏi phần dịch chuyển L2 trong khoảng nào để ảnh của AB qua hệ luôn là ảnh thật. ĐS: 1. d2’=12,5 cm >0: ảnh thật , k = -2,5 < 0 : ảnh ngược chiều vật 2. Gọi Lx là khoảng cách giữa L1 và L2 để luôn cho ảnh thật Tổ trưởng tổ CM kí duyệt Ngày…… Tháng ….. năm 2019

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 31: BÀI TẬP VỀ MẮT Ngày soạn: 14/04/2019 Ngày dạy: 23/04/2019 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức : Vận dụng kiến thức đã học về mắt và các tật của mắt để giải bài tập.

2. Kỹ năng : Rèn luyện kỹ năng vẽ hình và giải bài tập về các tật của mắt.

3. Thái độ: Tích cực học tập.

4. Các năng lực cần hình thành + Năng lực kiến thức: Nêu dược cấu tạo của mắt, các đặc điểm và chức năng của mỗi bộ phận của mắt. Xác định được điểm cực viễn, điểm cực cận, khoảng nhìn rỏ. Trình bày được các khái niệm: Năng suất phân li, sự lưu ảnh. Nêu được ứng dụng của hiện tượng này. + Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về cấu tạo của mắt về phương diện quang học, điểm cực cận, điểm cực viễn và khoảng nhìn rõ + Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về cấu tạo của mắt, các đặc điểm của điểm cực cận, cực viễn và khoảng nhìn rõ. + Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu qu II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Chuẩn bị nội dung bài dạy và phương pháp tổ chức hoạt động dạy học.

2. Học sinh: - Làm các bài tập trong SGK mà giáo viên đã ra về nhà.

III. NỘI DUNG CHÍNH: Câu 1 (31.11 SBT): Một người lớn tuổi có mắt không bị tật. Điểm cực cận cách mắt 50 cm. Khi người này điều tiết tối đa thì độ tụ của mắt tăng thêm bao nhiêu?

Hướng dẫn giải: OCC = 50cm = 0,5 m.

1 1 1 + = = Dmin (1) OCV OV f max 1 1 1 + = = Dm ax TH ngắm chừng ở CC: d = OCC : (2) OCC OV f min 1 1 1 1 1 1 +  D = + = = = 2 dp Lấy (2) –(1) ta được: Dmax − Dmin = OCC OCV OCC  OCC 0,5

TH ngắm chừng ở CV: d = OCV =  :

Câu 2 (31.13): Mắt của một người có quang tâm cách võng mạc khoảng OV = d’ = 1,52 cm.

Tiêu cự của thể thủy tinh thay đổi giữa hai giá trị f1 = 1,500 cm và f2 = 1,415 cm. a) Xác định khoảng nhìn rõ của mắt. b) Tính tiêu cự và độ tụ của thấu kính phải ghép sát vào mắt để mắt nhìn thấy vật ở vô cực không điều tiết. c) Khi đeo kính, mắt nhìn thấy điểm gần nhất cách mắt bao nhiêu.

Hướng dẫn

Giáo án phụ đạo

a)

Vật lí 11

1 1 1 1 1 1 1 1 1,52.1,5 + =  = − = −  OCV = = 114 cm OCV OV f max OCV f max OV 15 15, 2 1,52 − 1,5 1 1 1 1 1 1 1 1 1,52.1, 415 + =  = − = −  OCC = = 20,5 cm OCC OV f max OCC f min OV 14,15 15, 2 1,52 − 1, 415

Khoảng nhìn rõ: CVCC = 114 – 20,5 = 93,5 cm.

1 1 = = −0,88 dp . f k −1,14 1 1 1 1 1 = − = −  ON = 25cm c) Điểm gần nhất N được xác định bởi: ON OCC OCV 20,5 114

b) f k = −OCV = −114cm  Dk =

Câu 3 (31.15): Một người đứng tuổi nhìn rõ được các vật ở xa. Muốn nhìn rõ vật gần nhất cách mắt 27 cm thì phải đeo kính +2,5dp cách mắt 2cm. a) Xác định các điểm CC và CV của mắt. b) Nếu đeo kính sát mắt thì có thể nhìn rõ các vật trong khoảng nảo?

Hướng dẫn a) CV =  ;

fk =

1 1 = = 0, 4 m = 40 cm Dk 2,5

Khi ngắm chừng ở cực cận (vật đặt tại N): 1 1 1 1 1 1 40.25 200 − =  = −  Ok CC = = cm Ok N Ok CC fk Ok CC 25 40 40 − 25 3 200 OCC = OOk + Ok CC = 2 +  68, 6 cm 3

b) Nếu kính đeo sát mắt: Tiêu cự của thấu kính tương đương:

1 1 1 = + . f f mat f k

OM = OCVK = fk = 40cm.

ON = OCCK =

− OC C . f k = 25,3cm. − OC C − f K

Câu 4 (31.16): Mắt của một người có điểm cực viễn CV cách mắt 20 cm. a) Người đó bị tật gì về mắt? b) Để khắc phục tật này, người đó phải đeo kính gì, độ tụ bao nhiêu để nhìn rõ các vật ở xa vô cùng (kính đeo sát mắt). c) Người này muốn đọc một thông báo cách mắt 40 cm nhưng không có kính cận mà lại sử dụng một thấu kính phân kì có tiêu cự 15 cm. Để đọc được thông báo trên mà không phải điều tiết thì phải đặt thấu kính phân kì cách mắt bao nhiêu?

Hướng dẫn a) Điểm cực viễn hữu hạn nên mắt bị tật cận thị. b) f k = −OCV = −20cm .

Dk =

1 1 = = −5 dp . f k −0, 2

c) Kính cách mắt đoạn x. Vật đặt ở A, cách kính đoạn d = AOk , vật cách mắt đoạn là AO = 40cm = x + Ok A , ảnh của vật ở điểm cực viễn của mắt d  = −Ok CV = − ( 20 − x )

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

1 1 1 1 1 1 − =  − = −  x = 10 ( cm ) Ok A Ok CV f k 40 − x 20 − x 15

BÀI TẬP VỀ NHÀ Câu 5 (31.14 SBT): Mắt của một người có điểm cực viễn và cực cận cách mắt lần lượt là 0,5m và 0,15m. a) Người này bị tật gì về mắt. b) Phải ghép sát vào mắt thấu kính có độ tụ bao nhiêu để nhìn thấy vật cách mắt 20 m mà không điều tiết.

- Ôn tập về mắt và các tật của mắt, cách khắc phục.

Tổ trưởng CM kí duyệt Ngày.....tháng.......năm.....

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 32: KÍNH LÚP, KÍNH HIỂN VI, KÍNH THIÊN VĂN Ngày soạn: 21/4/2019 Ngày dạy: 3/5/2019 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức. + Trình bày được các khái niệm chung về tác dụng và số bội giác của các dụng cụ quang bổ trợ cho mắt. + Nêu được công dụng và cấu tạo của kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn. + Trình bày được sự tạo ảnh qua kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn. + Vẽ dược đường truyền của chùm tia sáng từ một điểm của vật qua kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn.

2. Kỹ năng + Viết và vận dụng được công thức số bội giác của kính lúp khi ngắm chừng ở vô cực để giải bài tập về kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn.

3. Thái độ: Tích cực học tập.

4. Các năng lực cần hình thành - Năng lực kiến thức: Nêu được vai trò, cấu tạo và công dụng của các dụng cụ quang học.

Viết được các công thức, và giải các bài tập về các dụng cụ quang học bổ trợ cho mắt.

- Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về việc sử dụng kính lúp, kính hiển vi và kính thiên văn trong việc quan sát các vật .

- Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về việc sử dụng kính lúp, kính hiển vi và kính thiên văn trong việc quan sát các vật .

- Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả.

II. CHUẨN BỊ: 1.Giáo viên: Chuẩn bị một số bài tập cho học sinh: 2. học sinh: Ôn lại kiến thức cũ: Các bài tập ra về nhà.

III.TIẾN TRÌNH DẠY HOC: 1.Kiểm tra bài cũ: 2. Bài mới: Hoạt động 1: Nhắc lại kiến thức cơ bản.

I. Tổng quát về các dụng cụ quang học bỗ trợ cho mắt + Các dụng cụ quang bỗ trợ cho mắt đều có tác dụng tạo ảnh với góc trông lớn hơn góc trông vật nhiều lần.  tan  + Số bội giác: G = =  0 tan  0 II. Công dụng và cấu tạo của kính lúp + Kính lúp là dụng cụ quang bỗ trợ cho mắt để quan sát các vật nhỏ. + Kính lúp được cấu tạo bởi một thấu kính hội tụ (hoặc hệ ghép tương đương với thấu kính hội tụ) có tiêu cự nhỏ (cm). * Sự tạo ảnh qua kính lúp + Đặt vật trong khoảng từ quang tâm đến tiêu điểm vật của kính lúp. Khi đó kính sẽ cho một ảnh ảo cùng chiều và lớn hơn vật. + Để nhìn thấy ảnh thì phải điều chỉnh khoảng cách từ vật đến thấu kính để ảnh hiện ra trong giới hạn nhìn rỏ của mắt. Động tác quan sát ảnh ở một vị trí xác định gọi là ngắm chừng ở vị trí đó.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

* Khi ngắm chừng ở cực cận: Gc = |k| = |

d 'C | dC

III. Kính hiển vi 1. Công dụng và cấu tạo của kính hiễn vi + Kính hiễn vi là dụng cụ quang học bỗ trợ cho mắt để nhìn các vật rất nhỏ, bằng cách tạo ra ảnh có góc trông lớn. Số bội giác của kính hiễn vi lớn hơn nhiều so với số bội giác của kính lúp. + Kính hiễn vi gồm vật kính là thấu kính hội tụ có tiêu rất nhỏ (vài mm) và thị kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ (vài cm). Vật kính và thị kính đặt đồng truc, khoảng cách giữa chúng O 1O2 = l không đổi. Khoảng cách F1’F2 =  gọi là độ dài quang học của kính.

Sự tạo ảnh bởi kính hiễn vi Sơ đồ tạo ảnh : A1B1 là ảnh thật lớn hơn nhiều so với vật AB. A2B2 là ảnh ảo lớn hơn nhiều so với ảnh trung gian A1B1.

Mắt đặt sau thị kính để quan sát ảnh ảo A2B2.

Số bội giác của kính hiễn vi + Khi ngắm chừng ở cực cận: GC =

d '1 d ' 2 d1 d 2

+ Khi ngắm chừng ở vô cực: G = |k1|G2 =

 .OC C f1 f 2

IV. Kính thiên văn 1. Công dụng và cấu tạo của kính thiên văn Kính thiên văn là dụng cụ quang học bổ trợ cho mắt trong việc quan sát các vật ở xa. * Cấu tạo gồm vật kính và thị kính: Vật kính là thấu kính hội tụ tiêu cự rất dài, thị kính là một kính lúp.

2. Quan sát một vật qua kính thiên văn.

Vật ở rất xa ảnh hiện lên ở tiêu điểm ảnh của vật kính, điều chỉnh khoảng cách giữa vật kính và thị kính sao cho ảnh của vật hiện lên trong giới hạn nhìn rõ của mắt 3. Độ bội giác của kính khi ngắm chừng ở vô cực. f G = 1 f2 V. Phương pháp giải bài tập các dụng cụ quang học bổ trợ cho mắt Bước 1: Lập sơ đồ tạo ảnh ứng với mỗi dụng cụ Bước 2: Dựa vào sơ đồ tìm khoảng gần nhất đặt vật và xa nhất đặt vật.

Bước 3: Xác định độ bội giác của dụng cụ quang học .

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Hoạt động 2: Giải một số bài tập cơ bản : HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA H.S Cho h/s đọc và tóm tắt bài toán.

Hướng dẫn từng bước để h/s giải.

Đọc, tóm tắt.

Tính tiêu cự.

Xác định vị trí đặt vật trước kính lúp khi ngắm chừng ở cực cận.

Tính độ bội giác.

Xác định vị trí đặt vật trước kính lúp khi ngắm chừng ở cực viễn.

Tính độ bội giác.

BÀI GIẢI Bài 5 trang 155.

Giải.

1 1 Ta có : f = = 0,1 (m) = 10 (cm) = D 10

+ Khi ngắm chừng ở cực cận : d’C = 10cm  dC =

d 'C . f − 10 .10 = = 5 (cm). d 'C − f − 10 − 10

Độ bội giác : Gc =

d 'C 10 =2 = dC 5

+ Khi ngắm chừng ở cực viễn : dV = - 50cm  dV =

d 'V . f − 50 .10 = d 'V − f − 50 − 10

= 8.3 (cm).

Số bội giác : Kết luận. Đọc, tóm tắt.

Ghi sơ đồ tạo ảnh.

Xác định vị trí đặt vật trước vật kính khi ngắm chừng ở cực cận.

GV =

d ' OCC 50 10 = = 1,2 d d ' + l 8,3 50

Vậy đặt vật trong khoảng: 5cm  d  8,3cm Bài 4 trang Giải Sơ đồ tạo ảnh + Khi ngắm chừng ở cực cận: d’2 = 25cm => d2 =

d '2 . f 2 − 25 .4 = = 3,45 (cm) d ' 2 − f 2 − 25 − 4

d’1 = O1O2 – d2 = 17 – 3,45 = 13,55 (cm) Cho h/s đọc và tóm tắt bài toán.

Hướng dẫn từng bước để h/s giải.

Tính độ bội giác.

=> d1 =

d '1 . f 1 13,55 .1 = = 1,0797 (cm) d '1 − f 1 13,55 − 1

d '1 d ' 2 = d1 d 2 13,55 .25 = = 91 3,45 .1.08

Số bội giác : GC =

Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh giải các bài tập Bài 1: Một người có khoảng nhìn rỏ từ 20 cm đến vô cùng. Quan sát một vật nhỏ qua kính lúp có ký hiệu 5X.mắt đặt sát kính.Khoảng nhìn rỏ ngắn nhất là 25 cm a, Phải đặt vật trong khoảng nào trước kính.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

b, Tính số bội giác khi ngắm chừng ở vô cực.

Bài làm: + Cho biết : OCC= 20cm ;OCV=  ;l=0, Yêu cầu : dc  d  d v ; G = ?

Câu a :Do kính 5X nên tiêu cự là f=

25 = 5cm .

5

- Khi nhìn xa vô cùng không phải điều tiết thì phải có : dv' = −OCV → dv =

f .dv' = f= 5cm dv' − f

- Khi đeo kính lúp trên nhìn vật gần nhất thi: d '. f = 4cm d' − f Khi đeo kính nhìn vật đặt trong khoảng 4cm  d  5cm

d ' = - OCC = -20 cm,f= 5 cm , nên d C =

Câu b: Số bội giác khi ngắm chừng vô cực 20

Thay số vào ta có G = 5 = 4 Bài 2: Vật kính của kính hiển vi có tiêu cự f1= 1cm, thị kính có tiêu cự f2= 4 cm. vật kính và thị kính cách nhau l= 21 cm không đổi . Mắt người quan sát không bị tật đặt sát kính có khoảng cực cận là Đ= 20 cm .

Phải đặt vật trong khoảng nào trước kính để người quan sát có thể nhìn thấy ảnh của vật qua kính.

Bài làm: + Cho biết : OCC= 20cm ;OCV=  ; f1= 1cm, f2= 4 cm; l=21cm, Yêu cầu : d1c  d  d1v ; G = ?

Câu a: tacó sơ đồ tạo ảnh: AB

O1 O2 AB A2 B2 ' 1 1 d1; d1 d 2 ; d 2'

+ Khi ngắm chừng ở cực cận thì : 10 d 2' . f 2 thay số d2= cm ' 3 d2 − f 2 53 nên d1' = cm 3

d 2' = −OCC = −20cm → d 2 =

Mặt khác d1' + d2= l Vậy d1v =

d1' . f1 = 1, 06cm d1' − f

+ Khi ngắm chừng ở vô cùng thì : d 2' = −OCv =  → d 2 =

d 2' . f 2 thay số d2= f 2 = 4cm d 2' − f 2

Mặt khác d1' + d2= l nên d1' = l − d 2 = 17cm d1' . f1 → d1c = ' = 1,0625cm d1 − f Vậy đặt vật trong khoảng : 1,0600cm  d  1,0625cm

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Bài 3: Vật kính của kính thiên văn học sinh có tiêu cự f1= 85cm, thị kính có tiêu cự f2= 5cm, khoảng cách từ vật kính đến thị kính là l thay đổi được. Một người mắt bình thường quan sát mặt trăng ở trạng thái không điều tiết. a, Tính khoảng cách từ vật kính đế thị kính. b, Số bội giác khi ngắm chừng ở vô cực.

Bài làm: + Cho biết :OCV=  ; f1= 85cm, f2= 5 cm; , Yêu cầu : d 2' = −OCv =  , l=? ; G = ?

Câu a: tacó sơ đồ tạo ảnh: AB

O1 O2 AB A2 B2 ' 1 1 d1; d1 d 2 ; d 2'

+ Khi ngắm chừng ở vô cùng thì : d 2' = −OCv =  → d 2 =

d 2' . f 2 thay số d2= f 2 = 4cm d 2' − f 2

Mặt khác d1=  → d1' = f1= 85 cm, mà: d1' + d2= l nên l= 90cm Câu b: Số bội giác khi ngắm chừng vô cực là : G =

f1 85 = = 17 f2 5

IV. Củng cố, hướng dẫn về nhà - Nêu vai trò và cấu tạo cũng như cách quan sát một vật băng dụng cụ quang học. Xác định độ bội giác khi ngắm chừng ở cực cận và cực viễn của từng dụng cụ quang học - Giải được các bài tập về các dụng cụ quang học Tổ trưởng CM kí duyệt Ngày.....tháng.......năm.....

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Buổi 33: Ngày soạn: 28/4/2019 Ngày dạy: 10/5/2019

Vật lí 11

ÔN TẬP CHƯƠNG VII

I. Mục tiên: - Học sinh nắm được cấu tạo, phân biệt các loại thấu kính mỏng,trình bày được các khái niệm về quang tâm, trục,tiêu điểm (ảnh,vật),tiêu cự,độ tụ - Học sinh vẽ được ảnh tạo bởi thấu kính và nêu được đặc điểm của ảnh ( thật ,ảo,;chiều;độ lớn).Vận dụng được các công thức về thấu kính giãi các bài tập về thấu kính và bài tập đơn giản về hệ thấu kính.

- Học sinh nắm được cấu tạo, đặc điểm của mắt, phân biệt được ba tật cơ bản của mắt và cách khắc phục các tật này.

- Học sinh nắm được cấu tạo, đặc điểm và các công thức về các dụng cụ : kính lúp, lính hiển vi, kính thiên văn 2. Kỹ năng - Vận dụng các kiến thức trên giải các bài tập cơ bản về kính lúp, lính hiển vi, kính thiên văn - Rèn luyện cho học sinh có kỹ năng hiểu, biết và vận dụng, có kỹ năng nhận dạnh các bài toán cỏ bản về quang hình học để giải một số bài tập về mắt và các dụng cụ quang học.

3. Thái độ:Tạo cho học sinh có thói quen tự lực nghiên cứu, yêu khoa học, đặc biệt tự học tập ở nhà.

4. Các năng lực cần hình thành - Năng lực kiến thức: Nêu được kiến thức chương VII và vận dụng để giải các bài tập trong chương.

- Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về các kiến thức trong chương - Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về mắt và các dụng cụ quang học.

- Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả II. CHUẨN BỊ: 1.Giáo viên: Chuẩn bị một số bài tập cho học sinh: 2. học sinh: Ôn lại kiến thức cũ: Các bài tập ra về nhà.

III.TIẾN TRÌNH DẠY HOC: 1.Kiểm tra bài cũ: 2. Bài mới: Hoạt động 1: Nhắc lại kiến thức cơ bản.

I.THẤU KÍNH MỎNG: 1. Định nghĩa :“Thấu kính là một khối chất trong suốt( thuỷ tinh hay nhựa ) giới hạn bởi hai mặt cầu hoặc bởi một mặt cầu và một mặt phẳng”.

2. Phân loại trong không khí : + Thấu kính hội tụ : thấu kính rìa mỏng,thấu kính lồi + Thấu kính phân kỳ : thấu kính rìa dày,thấu kính lõm 3.Đặc điểm: +Một thấu kính mỏng có một quang tâm O,một trục chính ,vô số trục phụ

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

+ Một thấu kính có hai tiêu điểm F ( tiêu điểm ảnh ) F (tiêu điểm vật) đối xứng qua quang tâm O. Có vô ssố tiêu điểm phụ F n . Mổi trhấu kính có 2 tiêu diện: tiêu điên ảnh và tiêu diện vật.Thấu kính hội tụ thì F thì tiêu điểm ảnh thật.

• Vẽ ảnh của một vật qua thấu kính: + Ảnh thật : Mổi ảnh điểm là thật nếu chùm tia ló là chùm tia hội tụ,ảnh ảo: nếu mỗi ảnh điểm là ảo nếu chùm tia ló là chùm tia phân kỳ. + Cách vẽ ảnh: Ta có thể vẽ 2 trong số 3 tia đặc biệt sau: - Tia BO, đi qua ngang tâm O của thấu kính. Tia này truyền thẳng.

- Tia BI song song với trục chính của thấu kính. Tia này, khi ló ra sẽ đi qua tiêu điểm ảnh F’ của thấu kính (hoặc có đường kéo dài qua F’).

- Tia BF, đi qua tiêu điểm vật F (hoặc có đường kéo dài qua F’). Tia này ló ra sẽ đi song song với trục chính của thấu kính. Các tia này (hoặc các đường kéo dài của chúng) cắt nhau ở B’, ảnh của B. '

'

'

• Công thức thấu kính: +Tiêu cự và độ tụ: D=

1 f

trong đó f (m) D đơn vị đo là điốp (dp)

+ Công thức thấu kính:

f: Tiêu cự d: Khoảng cách từ vật đến quang tâm O d’: Khoảng cách từ ảnh đến quang tâm O Vật thật: d > 0 Vật ảo: d < 0 Ảnh thật: d’ > 0 Ảnh ảo: d’ < 0 Thấu kính hội tụ: f > 0 , D>0 Thấu kính phân kỳ: f < 0 ,D<0 Số phóng đại của ảnh:

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Hoặc K = −

f d− f

k > 0: Ảnh cùng chiều vật. k < 0: Ảnh ngược chiều 4. Công dụng của thấu kính : Được dùng làm : khắc phục các tật của mắt,kính lúp ,kính hiển vi ,kính thiên văn,ống nhòm,đèn chiếu . . .

II. Mắt và các tật của mắt 1. MẮT : Mắt hoạt động như là một máy ảnh ,trong đó có hai bộ phận chính : + Thấu kính mắt đóng vai trò như là vật kính + Màng lưới có vai trò như phim 2. Đặc điêm của mắt + Nhình thấy một vật : Ảnh hiện rõ màng lưới + Điều tiết: Thay đổi tiêu cự + CV : f m ax ( không điều tiết) + CC : f m in ( điều tiết tối đa) + Năng suất phân ly:  

1  1' 3500

3. Mắt cận thị “Mắt không có tật là mắt khi không điều tiết, có tiêu điểm nằm trên võng mạc”.

“Mắt cận thị là mắt, khi không điều tiết, có tiêu điểm nằm trước võng mạc”.

Mắt cận thị có độ tụ lớn hơn mắt bình thường fmax<OV khoảng cách OCV hửu hạn,điểm CC gần mắt bình thường hơn.

Cách khắc phục: Mắt cận thị phải đeo thấu kính phân kỳ (coi như đặt sát mắt) sau cho ảnh của các vật ở vô cực qua thấu kính hiện lên ở diểm cực viễn của mắt. Tiêu cự của kính sẽ bằng khoảng cách từ quang tâm của mắt đến điểm cực viễn. f = - OCv 4. Mắt viễn thị “Mắt viễn thị là mắt, khi không điều tiết, có tiêu điểm nằm sau võng mạc”. Mắt viễn thị có độ tụ nhỏ hơn mắt bình thường : fmax>OV , mắt viễn thị nhìn vật ở vô cùng phải điều tiết ; điểm CC xa mắt bình thường hơn Cách khắc phục :Mắt viễn thị phải đeo thấu kính hội tụ có độ tụ thích hợp.Tiêu cự kính phải đeo có giá trị thích hợp để ảnh ảo của điểm gần nhất mà người mà người viển thị muốn quan sát được tạo ra tại điểm cực cận của mắt.

5. Mắt lão: Khi lớn tuổi mắt không tật ( có điẻm CC dời xa mắt),mắt cận thị mắt viễn thị đều có thêm tật lão thị Khắc phục tật này phải đeo kính hội tụ có độ tụ thích hợp như mắt viễn thị.

V. KÍNH LÚP: * Kính lúp: “Kính lúp là dụng cụ quang học hỗ trợ cho mắt trông việc quan sát các vật nhỏ. Nó có tác dụng làm tăng góc trông ảnh bằng cách tạo ra 1 ảnh ảo lớn hơn vật và nằm trong giới hạn nhìn rõ của mắt”. + Cấu tạo : Một thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ ( vài cm)

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

+ Để tạo được ảnh quan sát qua kính kúp thì phải đặt vật từ O đến tiêu điêm F và ảnh nằm trong giới hạn nhìn rõ của mắt.

Số bội giác khi ngắm chừng vô cực :

Đ: Khoảng nhìn rõ ngắn nhất của mắt (Đ = OCc) +Công dụng: quan sát những vật nhỏ ( các linh kiên đồng hồ điện tử....)

VI. KÍNH HIỂN VI * Kính hiển vi: “Kính hiển vi là dụng cụ quang học hỗ trợ cho mắt làm tăng góc trông ảnh của những vật rất nhỏ, với số bội giác lớn hơn rất nhiều so với số bội giác của kính lúp”. + Cấu tạo : gòm 2 bộ phận chính - Vật kính hộitụ L1 có tiêu cự rất nhỏ ( cở mm) - Thị kính là kính lúp L2 Vật kính và thị kính được ghép đồng trục O1O2=l không đổi với F1' F2 =  Là độ dài quang học +Điều chỉnh kính hiển vi : đưa ảnh sau cùng của vật hiện ra trong khoảng CCCV của mắt.

+ Khi ngắm chừng ở vô cực :

 : Độ dài quang học của kính hiển vi. f1, f2: Tiêu cự của vật kính và thị kính +Công dụng: quan sát những vật rất nhỏ ( các vi rút, mô tế bào ....)

VII: KÍNH THIÊN VĂN:

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

* Kính thiên văn: “Kính thiên văn là dụng cụ quang học hổ trợ cho mắt làm tăng góc trông ảnh của những vật rất xa(các thiên thể)”. + Cấu tạo : gòm 2 bộ phận chính - Vật kính hộitụ L1 có tiêu cự rất lớn ( có thể hàng chục m) - Thị kính là kính lúp L2 Vật kính và thị kính được ghép đồng trục O1O2=l thay đổi được +Điều chỉnh kính thiên văn : đưa ảnh sau cùng của vật hiện ra trong khoảng CCCV của mắt.

+ Số bội giác khi ngắm chừng ở vô cực:

f1: Tiêu cự của vật kính. f 2 tiêu cự của thị kính +Công dụng: quan sát những vật rất lớn nhưng ở xa ( các thiên thể ,các vật lớn ở xa mà mắt thường không nhìn thấy....)

Hoạt động 2: Giải các bài tập I. BÀI TẬP VÍ DỤ : Bài 1: Đặt một vật AB vuông góc với trục chính của thấu kính .A nằm trên trục chính .Gọi O,F, F ' quang tâm tiêu điểm của thấu kính . Xác định vị trí tính chất, độ lớn của ảnh khi vật AB nằm ngoài 2.0F; AB nằm tại2.0F; AB nằm ngoài .0F ;AB nằm tại 0F; AB nằm trong 0F. Trong 2 trường hợp sau: a, Thấu kính hội tụ b, Thấu kính phân kỳ.

Bài làm: Bằng cách vẽ ảnh của vật AB theo cách khoảng cách đả cho ta có bảng giá trị của d, d ' a, Thấu kính hội tụ: Vật ảnh Tính chất vị trí Tính chất vị trí độ lớn ' Vật thật d>2f Thật -1<k<0 f< d <2f ' d=2f Thật k=-1 d = 2f ' f< d<2f Thật k<-1 d >2f d=f

Không xác định

d' → 

Không xác định

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

ảo

d'< 0

k>1

Không xác định

d'= 0

k=1

0< d< f

d =0

b, Thấu kính phân kỳ Vật Tính chất vị trí Vật thật d>2f d=2f f< d<2f

ảnh vị trí f< d ' <0 f< d ' <0 f< d ' <0

Tính chất ảo ảo ảo

d=f

ảo

f< d ' <0

0< d< f

ảo

f< d ' <0

Không xác định

d =0

d'= 0

độ lớn 0 <k<1

k=1

Bài 2: Tính tiêu cự của thấu kính có độ tụ lần lượt là +0,5 dp; +1 dp; +5 dp; -4 dp; -2 dp; -0,4 dp; .Cho biết thấu kính nào là thấu kính hội tụ, thấu kính nào là thấu kính phân kỳ Bài làm: Từ công thức tính độ tụ ta có:

D=

1 f

trong đó f (m) D đơn vị đo là điốp (dp) → f =

1 D

Thay số vào ta có được kết quả tiêu cự là : 2m; 1m ;0,2m ;-0,25m; -0,5m ; -2,5m.

Thấu kính hội tụ: f > 0 , D>0 . Thấu kính phân kỳ: f < 0 ,D<0 Bài 4: Đặt một thấu kính cách một trang sách 20 cm , nhìn qua thấu kính ta thấy ảnh của dòng chử cùng chiều và cao bằng một nửa các dòng chử đó. Đó là thấu kính gì? Tính tiêu cự của thấu kính đó.

Bài làm: + Cho biết : d= 20cm; k=

1 yêu cầu : Thấu kính gì? Tính f 2

Ta thấy ảnh của dòng chử cùng chiều và cao bằng một nửa các dòng chử đó suy ra ảnh ảo nhỏ hơn vật nên thấu kính trên là thấu kính phân kỳ.

Tiêu cự : Ta áp dụng công thức K = −

f 1 f → =− → f = −20cm.

2 20 − f d− f

Bài 3: Đặt một vật cách một thấu kính hội tụ 12 cm ta thu được một ảnh cao gấp 3 lần vật .

Tính tiêu cự của thấu kính.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Bài làm: + Cho biết : d= 12cm; k=  3 yêu cầu Tính f f f → −3 = − → f = 9cm.

12 − f d− f f f →3=− → f = 18cm. b, Nếu là ảnh ảo thì k=+3 Ta áp dụng công thức K = − 12 − f d− f

a, Nếu là ảnh thật thì k=- 3 Ta áp dụng công thức K = −

Bài 4: Một người có mắt bình thừơng nhìn thấy được các vật ở rất xa mà không phải điều tiết. khoảng cực cận của người này là 25 cm. Độ tụ của mắt người này khi điều tiết tối đa tăng thêm bao nhiêu?

Bài làm: + Cho biết : OCC= 25cm ;OCV=  ;OV= hằng số không đổi Yêu cầu : Tính D =?

Ta có phương trình tạo ảnh : 1

1 1 + (1) f min OV OCC 1 1 1 = + Khi nhìn không điều tiết Dmax = (2) f max OV OCV 1 1 1 − = = 4dp Lấy (2)-(1) ta có D = Dmax − Dmin = OCC OCV OCC

Khi nhìn điều tiết tối đa : Dmin =

=

Bài 5 Một người cận thị lớn tuổi có điểm cực viễn cách mắt 100cm và điểm cực cận cách mắt 50cm tính độ tụ của kính phải đeo để người này có thể (kính đeo sát mắt ): a, Nhìn xa vô cùng không phải điều tiết b, Đọc được trang sách khi đặt gần mắt nhất, cách mắt 25 cm Bài làm: + Cho biết: OCV=100cm, OCC=50 cm,l=0 Yêu cầu : Tính a, D=? b, d=25cm, d ' = -50cm,D=?

Câu a : Để nhìn xa vô cùng không phải điều tiết thì phải có f = -OCV = -100 cm= -1m nên D=

1 = -1 dp f

Câu b: Để đọc trang sách gần mắt nhất, cách mắt 25 cm phải đeo kính có tiêu cự xác định bởi: d=25cm, d ' = - OCC = -50cm, D =

1 1 1 = − = 2dp f 0, 25 0,50

Bài 6: Một người mắt bị tật có điểm cực viễn cách mắt 50cm và điểm cực cận cách mắt 12,5cm . a/Mắt người này bị tật gì?Tính ñoä tụ của TK phải đeo đeå tật này ( kính đeo sát mắt ) . b/ Khi đeo kính khắc phục tật trên thì mắt nhìn được điểm gần nhất là bao nhiêu? .

Bài làm: + Cho biết : OCC= 12,5cm ;OCV=50cm ;l=0 Yêu cầu : Mắt bị tật gì? tính D =? dC=?

Câu a :Do mắt có OCC= 12,5cm < Đ= 25 cm mắt bị tật cận thị . Để nhìn xa vô cùng không phải điều tiết thì phải có : .f = -OCV = -50 cm= -0,5m nên D=

1 = -2 dp f

Câu b: Khi đeo kính khắc phục tật trên nhìn vật gần nhất thi:

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

d ' = - OCC = -12,50cm,f= - 50 cm , nên d C =

d '. f  16, 7cm d' − f

IV. CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Nhắc lại kiến thức cơ bản trong chương mắt và các dụng cụ quang học.

- Làm các bài tập tương tự và ôn tập kiến thức trong học kì II chuẩn bị kiểm tra học kì.

Tổ trưởng CM kí duyệt Ngày.....tháng.......năm.....

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 34: ÔN TẬP HK II Ngày soạn:5/5/2019 Ngày dạy: 15/5/2019 I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Ôn tập và củng cố lại kiến thức đã học để chuẩn bị thi học kỳ.

2. Kĩ năng: - Rèn kỹ năng giải các bài tập.

3. Thái độ: - Có ý thức ôn tập chuẩn bị kiểm tra học kì.

4. Các năng lực cần hình thành.

- Năng lực kiến thức: Nắm được các kiến thức trong các chương mắt và các dụng cụ quang học và phương pháp giải các bài tập trong chương.

- Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về mắt và các dụng cụ quang học - Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về việc sử dụng các dụng cụ quang học.

- Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả.

II. CHUẨN BỊ: 1.Giáo viên: Chuẩn bị một số bài tập cho học sinh: 2. học sinh: Ôn lại kiến thức cũ: Các bài tập ra về nhà.

III.TIẾN TRÌNH DẠY HOC: 1.Kiểm tra bài cũ: 2. Bài mới: BÀI TẬP XÁC ĐỊNH CẢM ỨNG TỪ Câu 1. Cho dây dẫn thẳng dài mang dòng điện I1 = 10A đặt trong không khí như hình vẽ . a) Xác định vectơ cảm ứng từ tại M cách dây dẫn 20cm M b) Tại M đặt dây dẫn thứ hai song song với dây thứ nhất và mang dòng điện I2 = 30A. Tìm quỹ tích những điểm I1 mà cảm ừng từ tổng hợp tại đó bằng không.

Hướng dẫn a) BM có phương nằm trong mặt phẳng hình vẽ , chiều xác định theo quy tắc nắm tay phải như hình vẽ Cảm ứng từ tại M: BM = 2.10−7

I1 10 = 2.10−7. = 10−5 T r 0, 2

b) Cảm ứng từ tai điểm N bất kì: BN = B1 + B2  B  B2 BN = 0   1  B1 = B2

M

I1

BM

Vậy N nằm trong mặt phẳng hai dây, N nằm trên đoạn thẳng vuông góc hai dây cách dây thứ nhất đoạn x TH1: hai dòng điện cùng chiều Ta có B1 = B2  2.10−7

I1 I2 x 1 = 2.10−7 → = → x = 5cm x 20 − x 20 − x 3

Quỹ tích những điểm thỏa mãn là đường thẳng nằm trong mặt phẳng hai dây , song song nằm giữa 2 dây ,cách dây thứ nhất 5cm

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

TH2: Hai dòng điện ngược chiều: B1 = B2  2.10−7

I1 I2 x 1 = 2.10−7 → = → x = 10cm x 20 + x 20 + x 3

Quỹ tích những điểm thỏa mãn là đường thẳng nằm trong mặt phẳng hai dây , song song ,cách dây thứ nhất 10cm, cách dây thứ hai 30cm Câu 2. Hai dây dẫn thẳng song song dài vô hạn đặt cách nhau 10cm trong không khí. Dòng điện chạy trong hai dây ngược chiều nhau và có độ lớn I1 =10A; I2 =20A. Tính B tại a) O cách mỗi dây 5cm b) M cách dây I1 là 10cm, cách dây I2 là 20cm c) N cách I1 là 8cm, cách I2 đoạn 6cm d) P cách mỗi dây 10cm (ĐS: a. 1,2.10-4T; b. 0; c. 7,12.10-5T; d. 3,46.10-5T) Câu 3. Hai dây dẫn thẳng dài vô hạn đặt // cách nhau 12cm. Cho I1 = 2A ; I2 = 4A ; xác định những vị trí có từ trường tổng hợp B = 0 trong TH a) 2 dòng điện cùng chiều b) 2 dòng điện ngược chiều (ĐS: đường thẳng nằm trong mặt phẳng chứa 2 dây dẫn, cách dây I1 4cm ; cách dây I2 8cm) b. đường thẳng nằm trong mặt phẳng chứa 2 dây dẫn, cách dây I1 12cm ; cách dây I2 24cm) Câu 21.4: I1 = I2 = 5A song song, chạy ngược chiều, cách nhau a = B 10cm. Xác định B tại M, M cách đều hai dây đoạn a = 10cm.

Hướng dẫn B2 B1 Giả sử I1, I2 chạy trong 2 dây dẫn, vuông góc với mặt phẳng hình vẽ.

M Từ trường B1 do dòng I1 gây ra, hợp với từ trường B2 do dòng I2 gây ra góc  = 120o .

B1 = B2 = 10−5 T  BM = B1 = B2 = 10−5 T . I 2

I1

Câu 21.5: I1 =6A, I2 = 9A song song, chạy ngược chiều, cách nhau a = 10cm.

1. Xác định B tại: a) điểm M cách I1: 6cm; cách I2: 4cm. b) Điểm N cách I1: 6cm; cách I2: 8cm.

2. Tìm quỹ tính những điểm tại đó B = 0 .

Hướng dẫn 1.a) Dòng I1 gây ra cảm ứng từ tại M: B1 = 2.10 −7.

I1 = 2.10 −5 T . r1

B2 = 2.10−7.

P

I2 = 4,5.10−5 T . r2

B2P



B1 B

M I2

I1

BM

Do hai vectơ cùng chiều nên: BM = B1 + B2 = 6,5.10−5 T. b) Dòng I1 gây ra cảm ứng từ tại N: B1N = 2.10−7.

Dòng I2 gây ra cảm ứng từ tại N: B2 N = 2.10−7.

B2

B1P

Dòng I2 gây ra cảm ứng từ tại M:

N

I1 = 2.10−5 T . r1

I2 = 2, 25.10−5 T . r2

Do hai vectơ vuông góc nên: BN = B12N + B22N = 3.10−5 T .

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

2. Gọi P tại đó: BP = B1P + B2 P = 0  B1P = −B2P  B1P = B2P do I1 và I2 ngược chiều nên điểm P nằm trên mặt phẳng chứa 2 dây và ngoài 2 dây, do I1 < I2  r2  r1  r2 − r1 = 10cm = 0,1m (1) B1P = B2 P  2.10−7

I1 I r I 9 3 = 2.10 −7 2  2 = 2 = = . (2). r1 r2 r1 I1 6 2

r = 20cm = 0, 2m . r2 = 30cm = 0,3m

Từ (1) và (2)   1

Câu 21.7. I1 =2A, I2 = 4A dài vô hạn, đồng phẳng, vuông góc với nhau. a) Xác định B tại những điểm trong mp chứa 2 dây, cách đều hai dây những đoạn r = 4cm. b) Trong mp chứa hai dòng điện, tìm quỹ tích những điểm tại đó B = 0 .

Hướng dẫn Cho I1 chạy cùng chiều trục Ox, I2 chạy cùng chiều Oy. Từ trường do các dòng gây ra tại M ở từng góc I2 vuông như hình vẽ: Có 4 vị trí điểm M. Tại M: B1 B1 B2 B1 a) Với x = y = 4cm = 0,04m • M4 y

I I B1 = 2.10 . 1 = 10−5 T . B2 = 2.10−7. 2 = 2.10−5 T . x y −7

BM1 = BM3 = 10−5 T .

BM2 = BM4 = 3.10−5 T .

b) Quỹ tính nhũng điểm tại đó B = 0 nằm trong hai góc vuông ở đó B1 và B2 ngược chiều.

Sao cho: B1 = B2 

B2

B

• M3

1

 •

x

M1



B1 B2 • M2

I1 I 2 x =  y= . y x 2

Quỹ tích phải tìm là đường thẳng y =

x trừ điểm O. 2

IV. CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Nhắc lại kiến thức cơ bản trong chương từ trường cảm ứng từ.

- Làm các bài tập tương tự và ôn tập kiến thức trong học kì II buổi sau ôn tập tiếp.

Tổ trưởng CM kí duyệt Ngày.....tháng.......năm.....

Lương Văn Dũng

I1

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 35: Ôn tập Ngày soạn:5/5/2019 Ngày dạy: 16/5/2019 I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Ôn tập và củng cố lại kiến thức đã học trong học kì II. 2. Kĩ năng: - Rèn kỹ năng giải các bài tập.

3. Thái độ: - Có ý thức ôn tập kiến thức cũ.

4. Các năng lực cần hình thành.

- Năng lực kiến thức: Nắm được các kiến thức trong học kì II - Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về mắt các hiện tượng vật lí liên quan tới các kiến thức trong học kì II - Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về các kiến thức của học kì II - Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả.

II. CHUẨN BỊ: 1.Giáo viên: Chuẩn bị một số bài tập cho học sinh: 2. học sinh: Ôn lại kiến thức cũ: Các bài tập ra về nhà.

III.TIẾN TRÌNH DẠY HOC: 1.Kiểm tra bài cũ: 2. Bài mới: Hoàn thành các bài tập trắc nghiệm TRẮC NGHIỆM: Chọn đáp án đúng Câu 1: Vật kính và thị kính của kính hiển vi có đặc điểm: A. Vật kính là kính phân kì có tiêu cự rất ngắn và thị kính là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn; B. Vật kính là kính hội tụ có tiêu cự rất ngắn và thị kính là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn; C. Vật kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự dài và thị kính là một thấu kính phân kì có tiêu cự ngắn; D. Vật kính là thấu kính phân kì có tiêu cự dài và thị kính là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn; Câu2 : Điều nào sau đây là sai khi nói về mắt bị tật cận thị ?

A. Khi không điều tiết, mắt cận thị có tiêu điểm nằm trước võng mạc.

B. Điểm cực viễn và điểm cực cận của mắt cận thị đều gần hơn so với mắt bình thường.

C. Để sửa tật cận thị phải đeo kính phân kì có độ tụ thích hợp.

D. Để sửa tật cận thị phỉa đeo kính hội tụ có độ tụ thích hợp.

Câu3 : Vật sáng AB cao 2 cm đặt trước thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 20 cm cho ảnh thật A’B’ cao 4 cm. Tìm vị trí của vật và ảnh.

A. d =10 cm; d’ = -20 cm; C. d =20 cm; d’ = -40 cm; B. d =30 cm; d’ = 60 cm; D. d =15 cm; d’ = 30 cm;

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Câu4: Vật AB đặt trước một thấu kính phân kì có f= 30 cm cho ảnh cùng chiều A’B’ = 1/3 AB. Tìm vị trí đặt vật A. Vật đặt d = 120 cm; C. Vật đặt d = 60 cm; B. Vật đặt d = 30 cm; D. Vật đặt d = 90 cm.

Câu5:Một kính lúp có tụ số +10 điốp. Tính số bội giác khi mắt nhười này ngắm chừng ở vô cực. Biết khoảng cực cận là 25 cm.

A. G = 4 B. G = 3 C. G = 2,5 D. G = 2 Câu 6 : Khi một vật thật đặt ở trên trục chính , ngoài tiêu điểm của thấu kính hội tụ .Nếu ta di chuyển vật đi ra xa thấu kính dọc theo trục chính thì ảnh của nó qua thấu kính sẽ là: A. Đi xa thấu kính; B. Đi vào gần thấu kính hơn C. Không thay đổi D. vừa đi vào vừa đi ra Câu7: Khi một vật thật đặt ở trên trục chính của thấu kính phân kỳ .Nếu ta di chuyển vật đi ra xa thấu kính dọc theo trục chính thì ảnh của nó qua thấu kính sẽ là: A. Đi xa thấu kính; B. Đi vào gần thấu kính hơn C. Không thay đổi D. vừa đi vào vừa đi ra Câu 8: Cho một lăng kính có thiết diện là một tam giác ABC vuông cân tại A. Chiếu một tia tới SI vuông góc với cạnh AB thì tia ló truyền đi sát mặt BC. Góc lệch tạo bởi lăng kính có giá trị?

A. O  ; B. 22,5  ; C. 45  ; D. 90  Câu 9: Cho một lăng kính có thiết diện là một tam giác ABC vuông cân tại A. Chiếu một tia tới SI vuông góc với cạnh AB thì tia ló truyền đi sát mặt BC. Lúc đó chiết suất của chất làm lăng kính có giá trị?

A.  1,4 ; B.  1,5 ; C.  1,7 ; D  1,8 Câu 10: Khi một vật thật đặt ở trên trục chính trứơc một thấu kính hội tụ . Ảnh của vật bằng ba lần vật.Nếu ta di chuyển vật đi gần thấu kính dọc theo trục chính thì ảnh của nó qua thấu kính vẩn bằng ba lần vật .Có thể kết luận gì về thấu kính ?

A Thấu kính phân kỳ ; B. Thấu kính hội tụ C. Hai loại thấu kính đều phù hợp D. Không thể kết luận được thấu kính gì Câu11: Mắt cận thị là mắt khi không điều tiết có tiêu điểm: A.nằm trước võng mạc.

C..nằm trên võng mạc.

B .Cách mắt nhỏ hơn 20cm D.Nằm sau võng mạc.

Câu12: Để nhìn rõ vật qua kính lúp thì phải điều chỉnh để ảnh của vật qua kính là A.ảnh ảo nằm trong khoảng từ điểm cực cận đến mắt.

B.ảnh ảo nằm trong giới hạn nhìn rõ của mắt.

C.ảnh ảo nằm trong khoảng từ điểm cực cận đến mắt.

D.ảnh nằm trong giới hạn nhìn rõ của mắt.

Câu 13: Yếu tố nào sau đây không ảnh hưởng đến giá trị của bội giác?

A. Kích thước của vật.

B. Đặc điểm của mắt C. Đặc điểm củ kính lúp D. Các yếu tố trên đều không ảnh hưởng Câu 14: Vật kính của kính hiển vi tạo ra ảnh có tính chất nào?

A. Thật cùng chiều với vật B. Aỏ cùng chiều với vật C. Aỏ ngược chiều với vật D. Thật ngược chiều với vật, lớn hơn vật.

Câu 15: Thị kính của kính hiển vi tạo ra ảnh có tính chất nào?

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

A. Thật cùng chiều với vật B. Ảo cùng chiều với vật C. Ảo ngược chiều với vật D. Ảo cùng chiều với vật, lớn hơn vật.

Câu 16: Thị kính của kính thiên văn tạo ra ảnh có tính chất nào?

A. Thật cùng chiều với vật B. Ảo cùng chiều với vật C. Ảo ngược chiều với vật D. Ảo cùng chiều với vật, lớn hơn vật.

Câu 17: Số bội giác của kính thiên văn khi ngắm chừng ở vô cực là??

A. f1+f2

B.

f1.f2

C.

f1 f2

D.

f2 f1

Câu 18.:Trường hợp nào trong các trường hợp sau, mắt nhìn thấy ở xa vô cực?

A. Mắt không có tật, không điều tiết. B. Mắt cận thị không điều tiết.

C. Mắt viễn thị, không điều tiết.

D. Mắt không có tật và điều tiết tối đa.

Câu 19. Đặt một vật phẳng nhỏ AB vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ và đặt cách thấu kính 40 cm. A nằm trên trục chính. Tiêu cự 30cm..Dịch chuyển vật một khoảng 20 cm lại gần thấu kính , dọc theo trục chính. Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Ảnh là ảo, ngược chiều với vật.

B. Ảnh là thật ngược chiều với vật.

C. Ảnh là ảo nhỏ hơn vật .

D. A, B và C đều sai.

Câu 20. Một vật sáng AB = 3cm nằm vuông góc với trục chính và cách tháu kính hội tụ một khoảng 30 cm. Thấu kính có tiêu cực 20 cm. Kết luận nào trong các kết luận sau đây là SAI khi nói về vị trí, tính chất và số phóng đại của ảnh A’B’ của AB? A. d’ = - 60cm, ảnh ảo, k = 2 B. d’ = 60cm, ảnh thật, k = 2 C. d’ = 60cm, ảnh thật, k = - 2 D. A, B và C đều sai.

Câu 21. Một mặt phẳng AB cao 4 cm đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính phân kì, ảnh của vật qua thấu kính cao 2 cm và cách kính 40 cm. tiêu cự của thấu kính là: A. f = - 60 cm.

B. f = - 80 cm.

C. f = - 90 cm.

D. f = 80cm.

Câu 22:. Một người cận thị phải đeo kính cận 0,5. Nếu muốn xem tivi mà người đó không đeo kính, người đó phải ngồi cách màn hình xa nhất A. 0,5 m.

B. 2,0 m.

C. 1 m.

D. 1,5 m.

Câu 23.: Điều nào sau đây là đúng khi nói về tật cận của mắt?

A. Mắt cận thị là mắt không nhìn rõ được những vật ở xa.

B. Đối với mắt cận thị, khi không điều tiết, tiêu điểm thuỷ tinh thể nằm trước võng mạc.

C. Điểm cực cận của mắt cận thị nằm gần hơn so với mắt bình thường.

D. A, B và C đều đúng Câu 24. :Đặt một vật phẳng nhỏ AB vuông góc với trục chính và cách thấu kính phân kì 25 cm. A nằm trên trục chính. Thấu kính f=50 cm. Vị trí và độ lớn ảnh là?

50 cm; k= -1 3 50 2 C. d’ = cm; k = 3 3

A. d’ =

B. d’ = -

50 2 cm; k = − 3 3

D. Một kết quả khác

Câu 25:. Đặt một vật phẳng AB vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ, cách thấu kính một khoảng 20cm. Nhìn qua thấu kính ta thấy có một ảnh cùng chiều với AB cao gấp 2 lần AB. Tiêu cự của thấu kính có thể nhận giá trị nào trong các giá trị sau?

A. f = 40cm B. f = 20cm C. f = 45cm D. f= 60cm Câu 26. Đặt một vật phẳng nhỏ AB trước một thấu kính phân kì ta thu được ảnh A’B’.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Nếu dịch chuyển vật ra xa thấu kính thêm 30cm thì ảnh dịch chuyển 1cm. Ảnh lúc đầu cao bằng 1,2 lần ảnh lúc sau.Tiêu cự của thấu kính có thể nhận các giá trị nào trong các giá trị sau?

A. f = -36cm B. f = -25cm C. f= -30cm D. Một giá trị khác Câu 27. Một cụ già, khi đọc sách đặt cách mắt 25cm, phải đeo kính 2 dp thì khoảng thấy rõ ngắn nhất của cụ là: A. 50cm B.1m C. 2m D. 0,25m Câu.28. Số bội giác ( hay độ phóng đại) của kính hiển vi: A. tỉ lệ thuận với cả hai tiêu cự của vật kính và thị kính; B. tỉ lệ thuận với hai tiêu cự của vật kính và tỉ lệ nghịch với tiêu cự của thị kính; C. tỉ lệ nghịch với hai tiêu cự của vật kính và tỉ lệ thuận với tiêu cự của thị kính; D. tỉ lệ nghịch cả với hai tiêu cự của vật kính và thị kính; Câu.29. Vật sáng AB cao 2m được thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 20cm cho ảnh ảo A’B’ cao 4cm. Tìm vị trí của vật và ảnh.

A. d = 10cm; d’ = -20cm B. d = 30cm; d’ = 60cm C. d = 20cm; d’ = -40cm D. d = 15cm; d’ = 30cm.

Câu.30. Một người viễn thị chỉ nhìn được các vật gần nhất là 50cm. muốn nhìn rõ các vật cách mắt 25cm như người bình thường người này phải đeo kinh gì? Có tụ số bao nhiêu?

A. Kính hội tụ, tụ số 3 điốp.

B. Kính hội tụ, tụ số 2 đi ốp.

C. Kính phân kì, tụ số -3 điốp.

D. Kính phân kì, tụ số -2 điốp. ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM: CÂU 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ĐÁPAN B D B C C B A C A B A B A D D CÂU 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 ĐÁPAN D C A D C B B D C A C A D A B IV. CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Nhắc lại kiến thức cơ bản trong chương từ trường cảm ứng từ.

- Làm các bài tập tương tự và ôn tập kiến thức trong học kì II buổi sau ôn tập tiếp.

Tổ trưởng CM kí duyệt Ngày.....tháng.......năm.....

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Buổi 36: ÔN TẬP Ngày soạn:10/5/2019 Ngày dạy: 18/5/2019 I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Ôn tập và củng cố lại kiến thức đã học trong học kì II. 2. Kĩ năng: - Rèn kỹ năng giải các bài tập.

3. Thái độ: - Có ý thức ôn tập kiến thức cũ.

4. Các năng lực cần hình thành.

- Năng lực kiến thức: Nắm được các kiến thức trong học kì II - Năng lực phương pháp: Đặt ra được các câu hỏi về mắt các hiện tượng vật lí liên quan tới các kiến thức trong học kì II - Năng lực trao đổi thông tin: Trao đổi với thầy cô và bạn bè để có cái hiểu đầy đủ nhất về các kiến thức của học kì II - Năng lực cá nhân: Xác định trình độ hiện có của bản thân để lập kế hoạch học tập có hiệu quả.

II. CHUẨN BỊ: 1.Giáo viên: Chuẩn bị một số bài tập cho học sinh: 2. học sinh: Ôn lại kiến thức cũ: Các bài tập ra về nhà.

III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1.Kiểm tra bài cũ: 2. Bài mới: Hoàn thành các bài tập trắc nghiệm?( tiếp) A. PHẦN TRẮC NGHIỆM: CHỌN ĐÁP ÁN ĐÚNG NHẤT Câu.31. Một kính lúp có độ tụ D= 20 điốp. khoảng cách nhìn rõ ngắn nhất Đ = 30cm, Kính này có độ bội giác khi ngắm chùng ở vô cực bằng bao nhiêu?

A. 1,8 lần.

B.2,22 lần.

C. 4 lần.

D. 6 lần.

Câu.32. Độ bội giác của kính thiên văn: A. tỉ lệ thuận với tiêu cự của vật kính và tỉ lệ nghịch với tiêu cự của thị kính.

B. tỉ lệ nghịch với tích các tiêu cự của vật kính và thị kính.

C. tỉ lệ thuận với tiêu cự của thị kính và tỉ lệ nghịch với tiêu cự của vật kính.

D. Tỉ lệ thuận với tiêu cự của cả vật kính và thị kính.

Câu .33. Vật sáng AB cao 2 m được thấu kính hội tụ có tiêu cự f=20cm cho ảnh thật A’B’ cao 4 cm tìm vị trí của vật và ảnh.

A. d = 10cm; d’ =-20cm B. d = 30cm; d’ =60cm C. d = 20cm; d’ =-40cm D. d = 15cm; d’ =30cm Câu.34. Vật thật AB = 2cm, được đặt trên trục chính và thẳng góc trục chính của một thấu kính hội tụ tiêu cự 20 cm và cách thấu kính một đoạn d. Xác định tính chất, vị trí, độ lớn, chiều của ảnh và vẽ ảnh trong các trường hợp d = 30cm.

A. Ảnh ảo, ngược chiều, cao 3cm cách TK 50cm.

B. Ảnh ảo, cùng chiều, cao 2cm cách TK 60cm.

C. Ảnh thật ngược chiều, cao 4cm cách TK 60cm.

D. Ảnh thật ngược chiều, cao 2cm cách TK 30cm.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Câu 35. Một người đặt mắt cách kính lúp có tiêu cự f một khoảng cách l để quan sát một vật nhỏ. Để độ bội giác của kính không phụ thuộc vào cách ngắm chừng thì l phải bằng : A. Khoảng cách từ quang tâm của mắt đến điểm cực cận( l=OCc) B. Khoảng cách từ quang tâm của mắt đến điểm cực viễn( l=OCv) C. Tiêu cự của mắt ( l = f ); D. 25 cm Câu 36: . Vì sao khi dùng kính lúp ta thường sử dụng cách ngắm chừng ở vô cực?

A. Vì ở đây ảnh nhìn rõ nhât.

B. Vì ở đây ảnh có độ phóng đại lớn nhất.

C. Vì ở đây ảnh có độ bội giác lớn nhất.

D. Vì ở đây mắt không phải điều tiết, độ bội giác không phụ thuộc vào vị trí mắt Câu 37:. Nhận định nào sau đây là sai: A. Trong kính hiển vi, tiêu cự của vật kính nhỏ hơn rất nhiều so với tiêu cự của thị kính; B. Trong kính thiên văn, tiêu cự của vật kính lớn hơn rất nhiều so với tiêu cự của thị kính.

C. Từ hai nhận xét A và B ta rút ra kết luận: Kính thiên văn có thể chuyển thành kính hiển vi , nếu ta đổi thị kính bằng vật kính và vật kính bằng thị kính.

D. Kính thiên văn là dụng cụ quang học bổ trợ, cho phép ta quan sát các vật ở rất xa và kính hiển vi – quan sát các vật rất nhỏ ở gần.

Câu 38 . Hai thấu kính hội tụ mỏng lần lượt có tiêu cự f1 = 40cm và f2 = 50cm. Độ tụ của hệ thấu kính được tạo ra từ hai thấu kính trên đặt sát nhau trên cùng một quang trục chính bằng bao nhiêu?

A. 1/9 điốp.

B. 20/9 điốp.

C. 9 điốp.

D. 4,5 điốp.

Câu 39: Độ phóng đại của vật kính, kính hiển vi với độ dài quang học  = 12cm bắng K1 = 30.

Nếu tiêu cự của thị kính f2 = 2cm và khoaûng nhìn rõ ngắn nhất Đ = 30cm thì sốä bội giác của kính hiển vi đó bằng bao nhiêu?

A. 70 lần B. 180 lần C. 450 lần D. 9.000 lần Câu 40: . Điểm cực viễn của mắt là: A. Điểm xa nhất mà mắt còn nhìn rõ.

B. Điểm ở xa vô cùng trên trục nhìn.

C. Điểm xa nhất trên trục nhìn mà đặt vật ở đấy mắt còn nhìn thấy rõ.

D. Điểm mà nhìn vào đó, mắt không phải điều tiết.

Câu 41: Vật thật AB = 2 cm, được đặt trên trục chính và thẳng góc trục chính một thấu kính hội tụ tiêu cự 20 cm và cách thấu kính một đoạn d=10 cm. Vị trí, tính chất,độ lớn, chiều của ảnh là ?

A. ảnh ảo ngược chiều, cao 3cm cách TK 50cm.

B. ảnh ảo cùng chiều, cao 4cm cách TK 20cm.

C. ảnh thật ngược chiều, cao 4cm cách TK 60cm.

D. ảnh thật ngược chiều, cao 2cm cách TK 30cm.

Câu 42:. Một mắt không có tật, có điểm cực cận cách mắt 20cm. Khoảng cách từ ảnh của vật (điểm vàng) đến quang tâm thuỷ tinh thể của mắt bằng 1,5cm. Trong quá trình điều tiết, độ tụ của mắt đó có thể thay đổi trong giới hạn nào?

A. Không thay đổi; C. 5 điôp < D < 66,6 điôp; B. 0 ≤ D < 5 dp; D.. 66,7 điôp < D < 71,7 điôp; Câu 43:. Khoảng cách ngắn nhất từ vật thật đến ảnh thật cho bởi thấu kính hội tụ bằng

Giáo án phụ đạo

A. 2f;

Vật lí 11

B. 3f;

C. 4f;

Câu 44 :. Một người viễn thị nhìn rõ vật từ khoảng cách kính, nhìn rõ vật từ khoảng cách

D

5f.

1 m khi không dùng kính và khi dùng 4

1 m . Kính của người đó có độ tụ bằng bao nhiêu?

3

A. 0,5 điôp; B. 1 điôp; C. 0,75 điôp; D. 2 điôp.

Câu 45. Một kính hiển vi gồm vật kính L1 có tiêu cự f1 = 0,5 cm và thị kính L2 có tiêu cự f2 = 2 cm; khoảng cách giữa thị kính và vật kính O1O2 = 12,5 cm. Số bội giác của kính khi ngắm chừng ở vô cực bằng bao nhiêu?

A. 200 lần; CÂU 31 32 33 ĐÁP ÁN D A B

B. 350 lần; C. 250 lần; 34 35 36 37 38 C C D C D

39 C

40 C

D. 175 lần.

41 42 43 B D C

44 B

45 C

B . PHẦN TỰ LUẬN: Bài 1: xy là trục chính của thấu kính , A là vật , A' là ảnh của A tạo bởi thấu kính.

Với mổi trường hợp hãy xác định: A’● a, A' là ảnh thật hay ảnh ảo? y x A● b, Loại thấu kính? c, Các tiêu điểm chính ( Bằng phép vẽ) x

A●

A’●

y

Bài 2: Đặt một vật AB vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ f= 30 cm,vật cách thấu kính 40cm. a, Xác định vị trí ,tính chất ,độ lớn ,vẽ ảnh minh hoạ? b, Di chuyển vật dọc theo trục chính thì thu được ảnh thật cách vật 120cm.Định vị trí đặt vật và vị trí đặt thấu kính? ( ĐS: a/120cm, ảnh thật, gấp 3 lần vật; b/ 60cm) Bài 3:Một người mắt không bị tật về già khi điều tiết tối đa thì tăng tụ số của thuỷ tinh thể thêm 1 dp . a/ Xác định điểm cực cận và cực viễn . b/ tính độ tụ của kính phải đeo ( kính cách mắt 2cm ) để mắt thấy 1 vật cách mắt 25cm không phải điều tiết ( ĐS : a/ 100cm đến vô cùng ; b/ = 4, 35dp ) .

Bài 4:Một người mắt bị tật cận thị có điểm cực viễn cách mắt 50cm và điểm cực cận cách mắt 12,5cm xác định: a, Độ tụ thấu kính phải đeo để sửa tật cận thị ( kính đeo sát mắt ) . b/ Giới hạn nhìn rõ của mắt khi đeo kính trên . ( ĐS : b/ cách mắt từ 16,7cm đến vô cùng ) Bài 5:Một người mắt bị tật mang kính có độ tụ D = - 2dp thì có thể nhìn rõ các vật từ 20cm →. a/ Mắt người này bị tật gì ? ( OCV = 50cm cận thị ) b/ Người này không mang kính & dùng 1 kính lúp trên vành có ghi kí hiệu 5  để quan sát một vật nhỏ . Kính đặt cách mắt 5cm . Hỏi vật phải đặt trong khoảng nào trước kính ? ( (3,25  d  4,5cm; )

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Bài 6 : Một người viễn thị có khoảng nhìn rõ ngắn nhất bằng 1,2m muốn đọc 1 trang sách đặt cách mắt 30cm . a/ Người đó phải đeo kính gì ? Có tiêu cự bao nhiêu ? ( kính sát mắt ) . b/ Nếu chỉ có kính mà tiêu cự bằng 36cm thì phải đặt kính cách mắt bao nhiêu để đọc được trang sách cách mắt 30cm . ( ĐS : a/ 40cm ; b/ 2,4 cm ) Bài 7 Một người mắt không có tật dùng 1 kính lúp có tiêu cự 2,5cm quan sát vật AB cao 0,1cm mà không phải điều tiết . a/ Tính độ bội giác của kính . b/ Tính góc trông vật AB . ( ĐS: a/ 10 ; b/ 0,04rad ; ) .

Bài 8 Vật kính và thị kính của 1 kính hiển vi có tiêu cự f1= 1cm ; f2=4cm đặt cách nhau 20cm .Quan sát viên mắt không có tật dùng kính này quan sát một vật nhỏ . Hỏi đặt vật trong khoảng nào trước kính ( ÑS: 1,064cm đến 1,067 cm ) .

Bài 9: Một người mắt không bị tật sử dụng kính thiên văn để quan sát Mặt trăng , không điều tiết . khi đó kính có số bội giác bằng 17 . Khoảng cách giữa vật kính và thị kính bằng 90cm . a/ Tính tiêu cự của vật kính , thị kính . b/ Mặt trăng có góc trông 30’ . tính đường kính ảnh của mặt trăng cho bởi vật kính . ( cho1’ = 1/3500rad ) . c/ Tính góc trông ảnh của mặt trăng qua kính thiên văn. ( ĐS : a/ 85cm ; 5cm ; b/ 0,765cm ; c/ 8  30’ ) .

Bài 10: Một thấu kính hội tụ L1 có tiêu cự f1 = 20 cm được ghép sát với một thấu kính L2.

Hướng hệ thống về mặt trời ta thu được một vệt sáng tròn rõ nhất có đường kính 9,6mm trên một màn đặt ở sau hệ. Tìm tiêu cự L2 biết góc trông của mặt trời là  0 = 32’ (Cho 1’ = 3.10-4rad).

HD: Hệ ghép sát nên

1 1 1 = + hayD = D1 + D2 ; f = -25cm f f1 f 2

IV. CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Nhắc lại kiến thức cơ bản về mắt và các dụng cụ quang học.

- Làm các bài tập tương tự và tự bổ xung kiến thức cơ bàn trong học kì II Tổ trưởng CM kí duyệt Ngày.....tháng.......năm.....

Lương Văn Dũng

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

BÀI TẬP THẤU KÍNH Câu 1: Một vật sáng AB =2cm đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính có độ tụ D = 5dp (A thuộc trục chính). AB cách thấu kính một đoạn là d. a) Với d = 40 cm. Xác định vị trí, độ lớn, tính chất ảnh A’B’ của AB qua thấu kính? Vẽ hình. b) Với d = 10 cm. Xác định vị trí, độ lớn, tính chất ảnh A’B’ của AB qua thấu kính? Vẽ hình. c) Tìm d để ảnh của AB qua thấu kính có chiều cao 1cm. d) Tìm d để ảnh của AB qua thấu kính cách vật AB là 45 cm. ĐS: b) Tiêu cự của thấu kính: f = Sơ đồ tạo ảnh:

1 1 = = 0, 2m = 20cm D 5

L AB

d

Công thức thấu kính:

A’B’

d'

1 1 1 + = d d f

Trường hợp: d = 40cm khi đó: d  =

df 40.20 = = 40cm > 0 d − f 40 − 20

Vậy ảnh A’B’ của AB là ảnh thật, cách thấu kính 40cm.

A' B ' d ' −40 =− = = −1 <0 d 40 AB Vậy ảnh A ' B ' = −. AB = −2cm ngược chiều với vật

Số phóng đại: k =

L

Hình vẽ khi d = 40cm:

B

A’

O

A

F

B’

b). Trường hợp: d=10cm: Từ công thức thấu kính tìm được: d =

df 10.20 = = −20cm <0 ; d − f 10 − 20

ảnh A’B’ là ảnh ảo cách thấu kính 20cm

A' B ' d ' 20 =− = =2 d 10 AB Vậy ảnh A ' B ' = 2. AB = 4cm cùng chiều với vật

Số phóng đại: k =

-

B’ B

Hình vẽ khi d=10cm: A’ F

c). ảnh A’B’=1cm < AB =2cm

A

O

F’ L

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

nên ảnh đó là ảnh thật (vì TK hội tụ cho ảnh ảo lớn hơn vật) => số phóng đại k<0 ; độ lớn k =

AB  1 = AB 2

Khi đó: k = −

d f 1 =− =−  d = 3 f = 60cm d d− f 2

Vậy vật cách thấu kính 60cm thì cho ảnh có chiều cao 1cm. d). Khoảng cách ảnh-vật: L = d + d  = d + TH1:

d. f d2 = = 45cm d− f d−f

d2 = 45cm  d 2 − 45d + 45. f = 0 d−f

 d 2 − 45d + 45.20 = 0 .(phương trình vô nghiệm)

d2 = −45cm  d 2 + 45d − 45. f = 0 d− f 2  d + 45d − 45.20 = 0  d = 15 cm  0 (thỏa mãn)

TH2:

Vậy vật cách thấu kính 15cm thì cho ảnh cách vật 45cm.

Câu 2: Cho một thấu kính hội tụ có D = 4 dp. Đặt vật AB cao 2cm vuông góc với trục chính của thấu kính (A thuộc trục chính), cách thấu kính đoạn d.

3. Xác định vị trí, tính chất, độ lớn ảnh A’B’ (vẽ hình) trong TH: b) d = 50 cm ; b) d = 10 cm ; c) d = 25 cm 4. Tìm d để a) Ảnh của vật là ảnh thật, lớn gấp 3 lần vật. b) Ảnh của vật là ảnh ảo, lớn gấp 2 lần vật. ĐS: 1. a) d  = 50 cm  0 ảnh thật; AB = 2 cm .

1 b). d  = −50 / 3 cm  0 ảnh ảo; AB = 10 / 3 cm .

1c). d  =  ảnh ở vô cực: 2.a) d = 100 / 3 cm b). d = 12,5 cm Câu 3: Cho một thấu kính có D = 5 dp. Đặt vật AB cao 2cm vuông góc với trục chính của thấu kính (A thuộc trục chính), cách thấu kính đoạn d.

3. Xác định vị trí, tính chất, độ lớn ảnh A’B’ trong TH: a) d = 30 cm b) d = 10 cm c) d = 20 cm 4. Tìm d để ảnh của vật là ảnh thật, lớn gấp 3 lần vật.

Hướng dẫn 1. a) d  = 60 cm  0 ảnh thật: K=

−d  = −2 ; AB  = −4 cm . d

b) d  = −20 cm  0 ảnh ảo: K = c) d  =  ảnh ở vô cực: 2 k=

−d  = 2 ; AB  = 4 cm . d

−d  d. f = −3  d  = 3d =  d = 80 / 3cm d d−f

Câu 4: Một vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ có độ tụ D = 4dp.

Biết vật AB đặt cách thấu kính một đoạn là 50cm. a) Xác định vị trí, tính chất, độ phóng đại ảnh A’B’ của AB qua thấu kính? Vẽ hình.

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11 1 3

b) Giữ nguyên vị trí vật, dịch chuyển thấu kính để vật qua thấu kính cho ảnh thật cao bằng vật.

Hỏi phải dịch chuyển thấu kính theo chiều nào, và dịch chuyển một đoạn là bao nhiêu? ĐS: a). Tiêu cự của thấu kính: f =

1 = 0,25m = 25cm D

→ A B  Sơ đồ tạo ảnh: AB ⎯⎯⎯⎯ d d

Ta có: d’ =

df d' = 50cm > 0 => độ phóng đại: k = - = -1 <0 d−f d

vậy ảnh A’B’ của AB là ảnh thật, ngược chiều với vật, cao bằng vật và cách thấu kính 50cm.

L B

O

A

A’

F

B’

b). Vì ảnh của vật là ảnh thật nên số phóng đại: k < 0 vậy: k =

f 1 = - <=> 3f = d1 – f => d1 = 4f = 100cm > d f − d1 3

Vậy phải dịch chuyển thấu kính ra xa vật một đoạn d = d1 – d = 50cm Câu 5: Vật thật AB vuông góc với trục chính, cách thấu kính L là 20cm cho ảnh thật lớn gấp hai lần vật. a) L là thấu kính hội tụ hay phân kì? Vì sao? b) Xác định vị trí ảnh, vẽ hình.Xác định tiêu cự thấu kính c) Cần di chuyển vật dọc theo trục chính một đoạn bao nhiêu , theo chiều nào để ảnh thu được là ảnh ảo, lớn gấp bốn lần vật? ĐS: a) Vật thật cho ảnh thật, đó là thấu kính hội tụ; dd ' 20.40 40 = =  13,33cm . d + d ' 20 + 40 3 f = 4 → d = 10cm Độ di chuyển vật: 20-10=10cm lại gần thấu c) ảnh ảo gấp 4 lần vật k = f −d

b) f =

kính

Câu 6: Một thấu kính tiêu cự f có độ lớn 12cm. Vật AB vuông góc với trục chính của thấu kính, cho ảnh A’B’ = 0,8AB. Xác định loại thấu kính và khoảng cách vật AB đến thấu kính.

Hướng dẫn

Giáo án phụ đạo

f = 12 cm; k =

Vật lí 11

AB = 0,8 AB

TH 1: Vật thật cho ảnh thật:  TK là thấu kính hội tụ  f = 12cm . ảnh thật: k  0  k = −

d f = −0,8  = 0,8  d = 2, 25 f = 27cm . d d− f

TH2: Vật thật cho ảnh ảo; ảnh ảo nhỏ hơn vật k  1:  TK là thấu kính phân kì  f = −12cm . d f = 0,8  = −0,8  d = −0, 25 f = 3cm . d d− f Vậy: Nếu f = 12cm  d = 27cm .

Nếu: f = −12cm  d = 3cm .

ảnh ảo: k  0  k = −

Câu 7: Một vật sáng đặt trước một thấu kính, trên trục chính. Ảnh của vật tạo bởi thấu kính bằng 3 lần vật. a) Đó là thấu kính gì? b) Dời vật lại gần thấu kính một đoạn a = 12cm, ảnh của vật ở vị trí mới vẫn bằng 3 lần vật.

Xác định tiêu cự của thấu kính.

Hướng dẫn a) Thấu kính cho ảnh lớn hơn vật là thấu kính hội tụ. d1 f =− = −3 (1) d1 d1 − f d f =3 Sau khi dời vật lại gần, ảnh lúc này là ảnh ảo: k1 = − 2 = − (2) d2 d2 − f Theo bài ra: d1 − d 2 = 12 cm (3)

b) Ta có: Lúc đầu ảnh là ảnh thật: k1 = −

Giải hệ gồm (1), (2), (3) ta tìm được: f = 18 cm Câu 8: Cho một thấu kính hội tụ có f = 20 cm. Đặt vật AB cao 1cm vuông góc với trục chính của thấu kính (A thuộc trục chính), thì ảnh của nó cao 2cm. Xác định vị trí vật và ảnh.

Hướng dẫn: TH 1: Vật thật cho ảnh thật: k =

−d  = −2 . d

1 1 1 + = d d f  d = 1,5 f = 30cm; d  = 60cm −d  = 2.

TH 2: Vật thật cho ảnh ảo: k = d 1 1 1 Công thức thấu kính: + = d d f  d = 0,5 f = 10cm; d  = −20cm .

Công thức thấu kính:

Câu 2 Cho dòng điện thẳng cường độ I không đổi. Khung dây dẫn hình chữ nhật ABCD trong cùng mặt phẳng với dòng điện I (Hình vẽ).

Xác định chiều dòng điện cảm ứng trong khung dây khi khung di

I

chuyển tịnh tiến đi xuống (ra xa dòng điện thẳng).

A A

B

ĐS:

D

C

Giáo án phụ đạo

Vật lí 11

Câu 2. a) Phát biểu định luật Lenxơ về chiều dòng điện cảm ứng b) Cho vòng dây (C) cố định , Vectơ cảm ứng từ xuyên qua vòng dây vuông góc với mặt phẳng vòng dây và có chiều từ sau ra trước. Xác định chiều dòng điện cảm ứng xuất hiện trong vòng dây khi cảm ứng từ tăng. ĐS: dòng điện cảm ứng có chiều kim đồng hồ.

B