Bjerkreimsmarken

— Jippi, det er Marken!

Side 4- 5

BJERKREIMSMARKEN, 26.-28. SEPTEMBER

Bli med til heis

S 10 13 ide

-

Møt Drenjen Side 18- 19

da l a n e t i d e n d e

2

mandag 22. september 2014

Utandørs utstillarar 70. Ålgård Landbruk as 71. Felleskjøpet Rogaland Agder 72. Aase Landbruk as 73. Sidhu Import 74. Bekkereinan AS 75. Lyons Enterprice 76. Natur Alpakka 77. Aidas Smykker 78. Louis Romero Cabascango 79. Tone Vika Waage 80. R. Haugseng 81. Candy Dream 82. Premiere-Produkter as 83. Foma Norge AS 84. Stars And Stripes 85. Ørsdølen Båtforening 86. Abrahamsen Import 87. Uninor 88. Guru Import 89. Velbekomme. Roy Hegelstad

90. Phannee Thaimat 91. Hermert Muller 92. Bjerkerota 4H 93. Arnt Enoksen 94. Unik Import 95. Madsen Design AS 96. Mix & Match 97. Norsk fjell- og bygdemat.

Haraldsen AS 98. Grindabygg. Dalane Folkemuseum 99. Bjerkreim Jeger og Fisk 100. RSA BIL Forus 101. Kjellfrid Fagerland A. B. C.

Hallen med over 60 utstillarar Kraftverket. Treningssenter VM-hallen med kåring av verlam, kaninutstilling, kalvemønstring, livdyrauksjon - mjølkekyr og kviger, mønstring av hest, brevduer, geit, lama Ridevolte Leikeland i telt Marknadstelt med scene

D. E. F.

z

• Kerrs Pink jordeple Bjørn Tore og Kari Tengesdal, Bjerkreim • Lam i strimlar Nortura - produsert til Matfatet • Egg Vikeså Gård, Vikeså • Matkålrot Ola Birkeland, Vikeså • Godt utval i grønsaker frå Orre • Urtestaudar Anne Rita Gudmestad, Vikeså

Legekontor m.m

• Honning frå Honningbua Sylvi Slettebø, Vikeså

Toalett bak marknadsteltet, i Bjerkreimshallen og i samfunnshuset

• Bakarvarer frå Eldhuset Kirsten og Per Bernt Vikeså, Vikeså • Kjekjøt, kjeapølse, geitebollar frå Hallvard Veen, Vikeså • Geitost frå Jarle Haslemo • Eple og pærer, Fossmoen frukt Odd Harald Slettebø, Bjerkreim

F 79

92

• Fruktmost frå Astrid og Knut Knut Skårland, Tau

78 77 76

75 74

80 99

G. Telt Matfatet

I. Kafé, middag J. Hovudkontor m/ innsjekk utstillarar og dugnadsfolk Minibank K. Utstillatelt, hovudinngang M. Søppelcontainer N. Vannpost P. Billettbu Q. NAF R. Transformator S. Billettkontroll W. Rulleskiløype Z. Dalane Friluftsråd

81

91 90

86

89

82 85

D

98

W G

84 93

• Kjerringflatbrød Agathe Svela, Vikeså

100

• Aroniabær (fredag) elevar, Vikeså skule

72 71

94

95

88 101

• Sirdalsmat Blåne is

83

87 E

73

70

96 97

K

S I

A

N

Q

M P B C

J R µ E39

RV 503

«Kæ ska eg ha på meg?» spurde ho. Ho skulle på Bjerkreimsmarken.

– Kjære folk, det er ikkje kleda det kjem an på; det viktige er at du kjem!

Det er vel akkurat det same, berre du ikkje kjem naken. Ta på deg ei truse, og ein bh om det sleng altfor mykje. Så dreg du ein grøn kjeledress over.

Om det skulle verta litt hustre vêr, kan du jo smyga på deg noko Kari Traa-ull under kjeledressen. Og skulle du få lyst til å gjera det litt utepå, kunne du jo dressa deg opp litt gammaldags. Damer kunne jo leita på loftet og finna fram ein av dei fine hattane etter farmor. Kanskje heng der eit flott fotsidt skjørt òg? Stas deg opp! Mannfolk kan nok òg finna noko i gløymde gøyme. Tenk om du fann ein god nikkers, ullsokkar og beksaumar. Kan hende har du ein sliten vest òg. Så set du prikken over i-en med ei gammal snyttehue (sikspens).

markensdrøs Gaute skretting

Eg vil i alle fall opp og sjå, kledd etter vêr og føre.

Det må vera slik at eg kan ferdast både ute og inne.

Ta meg fram i folkehavet og sjå etter kjende. Innimellom må eg stansa opp; berre stå, høyra og sjå.

Du treng aldri seia eitt ord. Her vert sagt og spurd kor du snur deg. Du kan få høyrt nytt frå heile distriktet: Om uhellet til han som skulle få ned ein sau or hepte, om vêrakjøpet som enda så tragisk; veren

dauda straks han kom i nytt sauefjøs.

Og så må du få deg mat. Det er ikkje vanskeleg: thai-mat og grillmat, spekemat og sild, frukt og grønt. Sjølv likar eg å sitja når eg et. På samfunnshuset får eg skikkeleg middag, med sviskegraut og tjukk kremfløyte. Sukker har dei òg sett fram, slik at du kan strø på og få den gode knurpelyden når grauten glid mellom tennene. Det sit under ei stund, så på vegen til kaffi og fløytelefsa hjå bygdekvinnene kan du ta deg god tid. Det er eit mirakel med varer å sjå på; varer som du aldri visste om, og slett ikkje visste at du trong. Men eg er nå slik laga at eg alltid kjem heim med eit eller anna.

Men lefsa lokkar, og kring kaféborda treffer du alltid einkvan som kan setja ein ekstra spiss på kaffimåltidet.

Jau, eg gler meg til Marken, og har lite sut for kva eg skal ha på meg. Snakkast!

da l a n e t i d e n d e 3

mandag 22. september 2014

Innandørs utstillarar 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

Pelias Norsk skadedyrkontroll Moen Bjøllefabrikk As Fjøssystemer Vest Prima Jæren Slakt As GO Consult Fatland Felleskjøpet Rogaland Agder Nortura Hauk Portservice Jonas Hegelstad R Helleland Alfa Energi AS Gudmestad Leker og Modeller Espenes AS Vikeså Trevarefabrikk as SR-Bank Bjerkreim OS ID

18. Moi Skinnutsalg 19. Busk Lydstudio 20. MX Sport Eger AS 21. Little Wonders 22. Vidcom Marketing AS 23. Herjedal Kjøkken 24. Søya 25. Hilde Kristin Stokke 26. Cosmophrma 27. ATV Gården AS 28. Stillfoto 29. Bjerkreim Næringsforening 30. Commentum Forlag AS 31. Bjerkreim Brukskunstforening 32. Aasmundsen, Lars Ole 33. Ulldotten 34. Rogaland Nei til EU

56 60

K

13

Sjokoladehjørna AS Westco Miljø AS Annlaug Berland Ingrid Bull Skarvatun Irene Kydland Lueland Kafé Bj. Bygdekvinnelag Egersund Røde Kors Forever Living Smykkeriet Avera Mr. Smultring Kjørmo Smartservice Enjo Gerd Auestad Strikk & Søm Lazulia

52. Vidcom Marketing AS 53. Komfortshop 54. Bjerkreim Trelast 55. Bjerkreim Idrettslag 56. Veshovda Gjerdesystem AS 57. Bilservice Egersund As 58. Kristin Paulsen 59. One Price Streipert 60. Bryne Landbrukservice As 61. Astri Nordås V. Markenskontor B. Kraftverket Å. Kafé Bjerkreim Idrettslag 2. etasje Ø. Litauens Venner 2. etasje

V

Ø 12

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

14

15

17

16

18

19

57 26

61

25

53

59

51

24

52

50

23 54

49

48

55

45 42

44

47

27

58

22

46 40

A

41

21 39

38

32

43

20 37

33

28

29

34 30

Å 36

35 31

10

11

9

8

7

6

5

4

3

2

1

B

«Folk og fe – Dalane Tidende får det med.»

Keth Odland, journalist

MARKENSTILBUD 1/2 ÅR FOR KR 575,eller kr 140,- pr. mnd.

Kontakt oss i dag og få neste utgave i postkassen Tlf. 51 46 11 00 sms 993 36 901 abonnement@dalane-tidende.no Se også www.dalane-tidende.no

4

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

I friminutta er andreklassingane på Vikeså høgt og lågt i nye, kule leikeapparat på skulen. Fredag blir det «storefri» på marken for den spretne gjengen.

I FARTA MED MARKUS: Julie Nyland Malmei (t.v.), Annica Asheim, Emma Fuglestad, Alida Vindenes, Jens Arne Vikesdal og Elena Bergsaker Bue får svingt seg skikkeleg når Markus Vikeså Veen gir fart på UFO-en.

– Ungane skal ha det

gildt Tårn og UFO

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

– Når ungane har det gildt, trivst som regel også foreldra deira. Og det er jo dagens unge som skal koma på Marken i framtida, seier Tor Anton Versland i markensleiinga.

Dermed er det altså gode grunnar for at Bjerkreimsmarken skal satsa på og leggja til rette for den yngre garde. I år er ungane kanskje endå litt høgare prioritert enn dei har vore tidlegare år.

200 kvadratmeter boltreplass – Me har leigt eit 200 kvadratmeter stort og seks meter høgt telt som me har døypt Leikeland. Eit bergensfirma skal fylla teltet med hoppeslott i mange ulike variantar, rutsjebane, luftkanon, hinderløype, små syklar og mykje meir, freistar Tor Anton Versland.

Ved å kjøpa dagspass får ungane fri tilgang til Leikeland heile dagen laurdag og sundag. Men fredagen er det ikkje ope.

Då er alle klassane frå og med andre trinnet på Vikeså skule og frå tredje klasse og oppover på Bjerkreim skule på markensbesøk, og fleire postar på fredagsprogrammet er derfor spesielt berekna på elevane.

På Vikeså skule er det 26 forventningsfulle andreklassingar som gler seg til å gå på marken med klassen for første gong.

Ikkje at dei har det kjedeleg på skulen, for det har dei slett ikkje – nå som dei har fått «nytt» uteområde med fleire kule apparat å boltra seg i i friminutta. Klatretårn og UFO-disse var på plass då skulen starta opp i august, og har framleis nyheitas interesse. Samtidig har elevane venta lenge – og spent – på skaterampen, som blei forseinka og ikkje rokk skulestarten.

Når DT besøkjer klassen, går det fort og luftig føre seg i skulegarden. Dissa er full til siste ståplass. Markus gir fart — stor fart. I klatretårnet skal det ikkje vera meir enn 15 ungar om gongen, har lærarane bestemt. Når lærar Inger Helen Versland kjem bortover, må ei handfull elevar hoppa ned på sanden. Regelen er ikkje alltid lite lett å overhalda.

Høgt, høgare, høgast – Sjå! Eg torer hoppa heilt her oppe frå.

– Eg òg.

– Sjå kor høgt eg torer.

Den eine overgår den andre i mot og tarzan-aktig akrobatikk. Kven sa at dagens unge var passive, veike og motorisk vesale? Dei kan iallfall ikkje ha forska på andreklassingane på Vikeså.

ANDRE TRINN - TRINN FOR TRINN: Andreklassingane på Vikeså håper dei får leika litt på Marken òg. Men e skulen, trur dei ikkje at det er på Marken.

da l a n e t i d e n d e 5

mandag 22. september 2014

eit like flott klatretårn som det dei har fått på

Gildt på skulen, gildt på Marken 1. – Kva synest du er gildast å gjera i friminutta?

2. – Kva gler du deg mest til å sjå og gjera på marken?

Annica Asheim

Sigrid Friestad

Lisa Bergsaker Kydland

Tobias Helland

Markus Vikeså Veen

1. – Den nye klatrepyramiden er kjempekjekk.

2. – Eg gler meg til å kjøpa ting. Snop skal eg iallfall kjøpa; sjokolade.

1. – Eg liker best å vera i klatretårnet.

2. – Eg gler meg til å gå og sjå på alt mogleg.

Dyra skal eg sjå mykje på.

1. – Eg liker klatrestativet aller best.

2. – Det blir gildt å kjøpa ting på Marken.

1. Eg liker best UFO-dissa.

2. Eg gler meg til å kjøpa ting; godteri og leiker og sånn.

1. Eg liker UFO-dissa best, for det er så gildt å gi fart. Eg gjer nesten alltid det.

2. Eg gler meg til å sjå på traktorane.

Elena Bergsaker Bue

1. – Det gildaste er å vera i det nye klatrestativet.

2. – Eg skal kjøpa slikkepinne.

Ali Mohamad Ali Diya

Hanne Marie Halvorsen

1. – Klatrestativet er kjekkast.

2. – Eg gler meg fordi eg trur det er mange gøye ting det går an å kjøpa.

Men eg veit ikkje heilt kva eg skal kjøpa.

Linea Halvorsen

1. – Klatrestativet er det gildaste, men eg klatrar ikkje heilt til topps.

2. – Eg har lyst å hoppa på ein sånn trampoline med luft og skli i rutsjebane.

Mads Andreas Fredriksen

1. – Den nye UFO-dissa er kjekkast.

2. – Eg har lyst å spenna fotball på Marken.

Magnus Ramsli Lomeland

1. – UFO-dissa og klatrestativet er like gilde.

2. – Eg skal kjøpa pokemon-kort, litt godteri og lego. Eg veit om ein lego-ting som eg har nok pengar til. Mor og far har gitt meg litt markenspengar.

1. – Eg liker best å slengja meg i jungelen.

2. – Eg gler meg til at eg og firmenningen min skal ha ein kalv som me skal gå med på marken.

Det er ikkje min kalv; det er firmenningen min sin.

Ho heiter Marlen og går i tredje, og ho bur rett attmed meg.

Roar Herikstad

Noah Leander Løland

Emma Fuglestad

1. – Med ein gong me kjem til skulen om morgonen, hiv eg og Elena av oss sekkene og spring bort til klatrestativet.

Viss det er ledig plass, klatrar me alltid heilt til topps.

2. – Eg gler meg til å koma i avisa, for det var farfar nettopp. Eg veit ikkje heilt kva eg skal gjera på Marken, men eg trur at alt blir spennande.

1. Eg er i UFO-dissa heile tida – viss ho ikkje er full.

2. Eg gler meg til å gå på Marken, for der kan eg kjøpa litt av kvart.

1. Eg liker best UFO-dissa.

2. Eg gler meg til å kjøpa leiketøy og godteri.

Anneke Osland

Alida Vindenes

1. Eg liker godt både UFO-dissa og klatrestativet, men eg er mest i dissa, for det er så lang veg å springa frå klasserommet vårt og bort til stativet.

2. Å kjøpa ting blir nok det gildaste. Eg skal kjøpa noko eg kan bruka, men eg veit ikkje heilt kva. Eg må først sjå kva der er.

1. UFO-dissa er superkjekk.

2. Eg kan ikkje gå på marken, for i sommar var me på ferie i Sverige, og når det er marken skal far og mamma ha sin eigen ferie og då må me reisa til bestemor i Bergen.

Det er kjekt, det òg; me skal gå på kino.

Gabriele Zagorskyte

Benjamin Sjøtrø

1. – Klatrestativet er kjekkast.

2. – Eg gler meg til å kjøpa brus og snop.

1. Eg liker best å spela fotball på grusbanen.

Det gjer eg nesten alltid i friminutta.

2. Eg gler meg til å kjøpa brus og snop.

Thomas Helland

Sunniva Sæth Vassbø

1. UFO-dissa er gildast.

2. Eg skal kjøpa ein kul vasspistol. Det gler eg meg til.

1. Eg liker best å vera i klatrestativet.

2. Det blir nok gildt å gå rundt og sjå på alt som er på Marken.

Asbjørn Vetle Hågbo

1. – Klatrestativet er best. Når eg har klatra opp, hoppar eg ned.

2. – Eg gler meg til å vera i hoppeslott og sånt.

Jens Arne Vikesdal

Julie Nyland Malmei

1. – Det er gildt å klatra i det nye stativet og å vera i UFO-dissa, men eg gler meg mest til skateboard-banen kjem.

Eg skal kjøpa meg eit skateboard – viss eg finn det ein plass.

2. – Eg gler meg til å sjå på alle dei forskjellige tinga; caps og solbriller for eksempel.

1. – Klatrestativet er gildast.

2. – Eg gler meg veldig til Marken! Det blir gildt å vera der med klassen, og så skal eg sjå på stutar og kalvar.

Frida Magdalena Osland

1. Eg ville nok sagt at klatrestativet er kjekkast.

2. Eg gler meg til å sjå på forskjellige dyr. Eg liker veldig godt dyr.

6

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

HEILT NORMALT: Lea Gjedrem (t.v.), Ingrid Vaule og Jonas Vaule synest ikkje det er det minste ekkelt å sjå på når Stian Espedal skjer i lammekjøtet. Dei

Nei, kjøtet har ikkje alltid vo – Bli med på jakt! inviterer Stian Espedal. Jaktmarka er ein lammeskrott.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

– Er det nokon av dykk som har hatt betennelse nokon gong? spør Stian Espedal.

– Kanskje de då har vore litt ømme under armane? I så fall er det lymfekjertlane som har vore vonde, forklarer han idet han skjer ut ein lymfekjertel frå lammelåret han har liggjande framfor seg.

– Når eg slaktar eit lam, kan eg sjå på desse kjertlane om lammet har vore sjukt, viser han.

Ok å skyta i hovudet Rundt han står tredjeklassingane Lea Gjedrem og Ingrid Vaule, og Jonas Vaule frå fjerde. At kjøtet og beinet på bordet for kanskje bare eit par dagar sidan tilhøyrde eit levande lam som gjekk ute i sola og beitte, synest dei verken er merkeleg eller dumt å tenkja på.

– Eg har vore på slakthuset og sett når dei skyt lamma i hovudet, fortel Lea. – Ja, me får ikkje pinnekjøt og sånt viss me ikkje slaktar lamma. Det må jo alle forstå, synest Ingrid Vaule.

RULLEPØLSEDRØS: Ingrid Vaule meiner å ha sett rullepølse heime hjå mormor. Og det trur Stian Espedal på, for han veit at mormorer er veldig flinke til å laga rullepølse.

da l a n e t i d e n d e 7

mandag 22. september 2014

Bugnande matfat For tredje året på rad er Matfatet fylt opp for å freista markensgjester som liker å vita kor maten kjem frå, og at han ikkje kjem langvegsfrå.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

veit at dyra må slaktast og parterast for at folk skal få pinnekjøt og steik.

alle Foto: Keth Odland

re vakuumpakka – Nei, innvender slaktaren, – det er ikkje alle som forstår eller tenkjer over det. Og viss dei aldri har sett noko anna enn vakuumpakka kjøt, så er det kanskje ikkje så rart at dei ikkje veit noko om det som skjer før det hamnar i butikken.

lepølse hjå mormor. Eg er ikkje heilt sikker, spekulerer Ingrid Vaule.

Flinke «mormorer»

– Bli med på indrefiletjakt!

Fredag, når skuleklassane er på Bjerkreimsmarken, håper han at mange elevar vil koma til matfat-teltet og sjå på når han går på jakt etter indrefileten – og andre godsaker – i ein lammeskrott.

– Eg skal blant anna skjera ut ribbene som skal bli pinnekjøt, låra, steika til sundagsmiddagen og svangane som eg skal laga rullepølse av. Er det nokon av dykk som har sett eller smakt rullepølse nokon gong? spør Stian Espedal dei tre rundt bordet.

– Kanskje eg har sett rul-

EKSPERT PÅ SLAKT: Eg skal fortelja, forklara og visa korleis ein lammeskrott blir til pinnekjøt og anna godt som lammet kan brukast til, seier Stian Espedal om oppdraget sitt på Marken.

– Ja, «mormorer og farmorer» er ofte skikkeleg flinke til å laga rullepølse. Det er kjempegodt, nikkar Stian Espedal.

Men så lurer han på om ungane kan gissa kva for ein del av lammet han synest smakar aller best. Men det kan dei ikkje.

– Hjarta; det er knallgodt.

Det er bare så synd at det er så få som et det. Eg trur eg vil ta med meg noko innmat òg til Marken, så skal de få sjå kor mykje forskjellig som faktisk kan brukast til mat, seier Stian Espedal.

– Eg synest tunga er veldig god, opplyser Lea og legg til at ho pleier å vera med og svi «håve» heime på Gjedrem, og at ho har teke på hjernen til eit

lam ein gong.

– Tunga, ja, det var godt du sa det. Den er jo òg kjempegod. Eg skal jammen ta med meg nokon hovud òg, og visa korleis me flår og kløyver dei, lover Stian Espedal.

Til Marken med skrottar I dag arbeider han i medlemsavdelinga i Nortura, men bak seg har Espedal 18 år som slaktar. Han har òg halde ei rekkje slaktekurs rundt i distriktet.

Fredag kjem han til å ha med seg to lammeskrottar til Marken. Den eine skal han bruka når han skal på jakt i lag med ungane. Den andre håper han at mange vaksne vil koma og sjå på at han skjer opp. Også på sundag skal den rutinerte slaktaren demonstrera korleis ein lammeskrott kan og bør delast opp og nyttast.

n 4000 8535

Det er bondelaget og Sau & Geit som i samarbeid med Bjerkreim kommune og Bjerkreimsmarken har fylt opp Matfatet – som i praksis er eit telt – med kortreiste, reine og sunne matvarer. Fylkesmannen har lovt økonomisk støtte i tre år. I år er tredje året Fylkesmannen er med på det appetittvekkjande samarbeidsprosjektet.

På årets matfat vil du finna massevis av frukt og grønt, både slikt som har vakse i molda, og slikt som har blitt til over molda. Blomkål, brokkoli, sellerirot, nepe, mais, graskar, tomat, agurk og paprika er noko av det sunne snopet jærbuar vil bringa til torgs. Frå Tengesdal kjem det både jordeple og søteple, og matkålrot blir levert frå Birkeland. På fatet blir det også egg, honning, steinomnsbakt gjærbakst og flatbrød - ja kjerringflatbrød, faktisk - frå Vikeså, fruktig drikke frå Tau og is frå Sirdal. Bidraget frå Veen er kjekjøt, kjepølse og geitebollar. På fredag, og bare då, kan du òg få kjøpt aroniabær. Ungdomsskuleelevar sel då sjølvplukka bær. I fjor rauk litersposane deira fort ut, så den som vil sikra seg dei svarte antioksydantbombene, må vera utom seg.

Men det skal skje meir i og utanfor matfat-teltet enn kjøp og sal, ikkje minst for den yngre garden. Blant anna kan skuleungane få prøva seg på kappmjølking på fredag.

– Kven får mjølka raskast ut av spenane? undrar Bente Gro Milwertz Slettebø, ein av dei ansvarlege for Matfatet på årets Marken.

– Premiar og heider vankar til kjappaste handmjølkar. Saman med slaktar Stian Espedal får ungane elles bli med på indrefiletjakt, og ein lærerik quiz vil pågå heile helga, legg Bente Gro Milwertz Slettebø til.

8

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

Velkommen til gards

Kom innom vår stand på Bjerkreimsmarken Blir du medlem denne helga får du:

Gode tilbud til våre medlemmer!

- Fri innmelding - 1 mnd gratis trening - Med i trekning av 1 gratis PT time Forutsetter medlemskap med 12 mnd bindingstid.

Konkurranse på standen Gratis sal-trening lørdag kl. 12:00 – påmelding på standen Oppvisning på scenen lørdag kl 16 og søndag kl 13!

Omvisning på Kraftverket

Vikesågata 57a 4389 Vikeså Tlf 976 15 114 www.kraftverket-as.no

ditt treningstilbud i Bjerkreim

2014

Markenslotteri 1. gevinst el-sykkel 2. gevinst el-sykkel 3. gevinst Ipad

MARKENS-PUB SAMMEN MED

FordRekord

6- glade gutter i et av Vestlandets mest spennende liveband

PITTERGARDEN, VIKESÅ. FREDAG 26.09 Arr. Klangfeel & Pittergarden

Åpent på låven fra kl 2000

Konsert fra kl 2100

Billetter ved inngang kr 250,-

Alder 20 år

Takk til MX Sport Eger As for god pris på syklene.

I Vikesågata på veg til

Klar?

MARKEN!

Er du klar for Fatland?

Du treffer Fatland på Bjerkreimsmarken i år også, kom innom oss på stand 6 for en hyggelig prat. www.fatland.no Fatland Jæren 97 97 21 20 Fatland Oslo 97 69 26 51 Fatland Ølen 97 98 55 22 Velg Fatland du også

Fruktkurver skaper arbeidsplasser – tegn et jobbfrukt-abonnement med Uninor som lokal leverandør!

Vi utvikler mennesker og arbeidskraft

Trevare

joKER VIKEså - Tlf. 51 45 22 12

fatland

MøT oSS på BjerkreiMSMarken!

Spesial

Service

Mekanisk

Tlf: 51 46 24 00 • www.uninor.no •

Imponert: tor Anton og Sigmund tester el-sykler.

l l l l

Reparasjoner av alle bilmerker Glass-skade/ruteskift Karosseriarbeid Motorsykkelverksted SvanavåGv. 12 EGERSund

da l a n e t i d e n d e 9

mandag 22. september 2014

BJERKREIM KOMMUNE

Vi har i år stand nr.29 8 Quiz

Egersund - tlf. 980 32 234 - www.hermod-teigen.no

KONKURRANSE: Hent quiz-ark på stand 8, fyll ut og lever senest søndag kl.15.00 FLOTT PREMIE

på stand nr. 29. Flotte premier.

Trekning av vinneren sønd. kl. 1600

Vi har -nærmere 50 medlemsbedrifter med plass til flere stand n KONKURRANSE: Hent quiz-ark på stand 8, fyll ut og lever senest søndag kl.15.00 FLOTT PREMIE

Bonden i Fokus

-nærmere 50 medlemsbedrifter med plass Alt av driftsmidler til landbruket Gode bonusordninger

www.etman.no

Service og kompetanse Kom innom for en drøs og kaffi Sirdalsveien 38, 4376 Helleland Tlf. 51 49 71 97 Mail: dalane-i@online.no

MOI SKINNUTSALG Vi kommer til Bjerkreims­ marken, og har standen full av skinnklær til kjempegode priser

Vi har flyttet i nye lokaler på

NB! Alle priser fra ÷30-60% lavere enn veil. pris Tlf 51 40 12 00 Mob.: 419 16 748

Hompen, Vikeså

Off. godkjent bilopphogging Dekksenter

Markenstilbud En del golvprodukter til sterkt reduserte priser

4389 Vikeså Tlf 51 45 22 66 www.hompen.no l l l l

einar@vgolv.no / 916 51 130

l

Bilopphogging Henting av biler Dekksenter -landbruk/bil Representant for olje/smøremidler Søk på bildeler: www.hompen.no

10

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

Haustens vakraste eventyr Ein meir klisjeaktig tittel skal du leita lenge etter. Men faktum er at me ikkje kan tenkja oss noko meir eventyrleg vakkert enn den eksotiske blandinga av barnleg mannfolkglede, sommarmette sauer, frisk fjelluft og sur tåfis.

GAMLE TOMTER: Øyestøl i sikte

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

Tytebæra er knallraude og sprekkferdige av sursøt, smakfull saft. Landskapet er eit marmorert teppe av lilla lyng og gulnande heiagras. To tobeinte og to på fire har lagt seg til rette oppå teppet. Over dei steikjer augustsola. Alle fire speidar opp og fram.

Spent forventning er retta mot den glatte fjellsida som stuper ned på venteplassen på Flæet.

F for Flæet

I Øyestøl-heias ABC er «Flæet» like hyppig brukt som «sil», «sol», «hus» og «mus» i skule-ABC’en. Det går aldri lenge mellom kvar gong nokon i Øyestøl beitelag refererer til Flæet. Den vide og til dels myrlendte sletta mellom Ytre og Indre Trongane, med Øyestøldalen i vest og Skreådalen i aust, er som eit torg. Men her er det sauer ein bringer til

torgs, ikkje grønsaker, fisk og nips, som i byen.

Og nå er den store kvite flokken venta ned fjellsida og inn i den fleire kvadratkilometer store innhegninga på Flæet.

Første dag av samlinga i Øyestøl-heia nærmar seg slutten. Fire mann har vore ute sidan morgonskodda låg som eit trolsk lokk over bakken og bar bod om ein sjeldan fin seinsommardag. Dei har fare over store delar av «nordsida», som dei innvidde kallar det. Inghild Sundstø Myklebust og Ernst Herredsvela har kome frå Skreå nå i dag. Dei passa på å vera ute i god tid for ikkje å koma for seint til mottakinga; synet av flokken nedover berga ville dei ikkje gå glipp av.

Inga hast

Sjølv har me kome motsett veg, frå Bjordal via Kvitlen og Støle. Me slengjer oss ned i lyngen og blir med i ventelaget.

Uroa me for ein time sidan kappsprang

med oppover Kvitladalen – frykta for at me kanskje ikkje ville rekka fram til sauene kom – kunne ikkje ha vore meir ugrunna, viser det seg. Det skal bli lenge å venta.

Me har god tid til å nyta sol, drøs, hundekos, tytebær og frisk fjelluft.

– Nå er det ikkje lenge til dei er her.

Me har dei her kvar augneblink. Sjå på dei tre sauene der oppe. Nå begynner dei å røra på seg. Dei har nok sett flokken koma.

Inghild og Ernst trur og tek feil, trur igjen, og må erkjenna at nei, me må visst venta endå litt til.

Dei er utstyrte med radio, men vil nødig bryta inn på sambandet for å masa.

Dei har jo inga naud; er bare forvitne og etter kvart litt utolmodige.

Endeleg!

Timane går. Bare eit tjuetals sauer har begynt å trekkja nedover, i rykk og

HERREMÅLTID: Utan mat og drikke…

napp, alt mens dei nappar med seg litt av det grøne kvesset som har klart å finna rotfeste på dei nærmast glattskurte berga.

Etter fire timars venting skjer det noko på toppen av fjellet. Endeleg kan dagens drift, resultatet av nesten 12 timars leiting og samling, jagast ned på Flæet. I samla flokk kjem dei setjande nedover skrentane, målretta og disiplinert. Bak kjem hundar og mannfolk.

Ja, også 16 år gamle Jon Byberg, som har fått innvilga skulefri av ein grei Lagård-rektor, må reknast som mann. Er du med på sauasamling på heia, er du ikkje lenger gutunge.

Gjensynsglede

Anki, som til nå har halde seg tolmodig ved føtene til Inghild, rettar øyra og lograr intenst med halen når ho får auga på sjefen sin. Plutseleg er matmor uinteressant. Dei neste sekunda ensar ho

da l a n e t i d e n d e 1 1

mandag 22. september 2014

KLESTØRK: Tåfis til tørk

DAGENS BELØNNING: Alf Torstein Pettersen frå Sokndal serverer.

VENTAR PÅ FLÆET: Ernst Herredssvela, Inghild Sundstø Myklebust og Anki.

NYTTIG DINGS: - Den beste investeringa eg nokon gong har gjort, seier Jon Byberg om den nye radioen sin. Sigmund Skjæveland protesterer ikkje.

KALD DRIKKE: Geir Brattebø har sitt eige «kjøleskåp» i Øyestøl.

ingen andre enn far, Sigmund Skjæveland. Gjensynet med Pia, som har vore med far på jobb heile dagen, og som er Anki sitt eige avkom, framkallar òg jubelscenar, men vesentleg mindre heftige enn dei som utspeler seg i møte med far.

– De blei seine, kommenterer Inghild når sauene er vel nede på sletta og dei fire heiatravarane endeleg har parkert.

Svaret ho får, er både venta og lett å akseptera.

– Det har vore ein kjempedag. Me prioriterte å få med oss mest mogleg sauer.

Det fekk ikkje hjelpa at det blei ein lang dag, seier heiasjef Sigmund fornøgd.

Rundt 300 sauer er det flotte utbyttet av innsatsen. Med dagens fangst trygt forvart innanfor gjerding og lukka grind, ruslar det to- og firbeinte følgjet tilbake gjennom det tronge fjellpasset og ned til hytta i Øyestøl.

Rituale

Det som nå skjer, synest å vera både rituelt, innprogrammert og behovsstyrt.

Nokon går i bekken og vaskar seg nøye, nokon mindre nøye og nokon ikkje i det heile. Geir Brattebø vrengjer av seg støvlar og sokkar og trør dei sveitte føtene uti den kalde, blaute og sorpemjuke myra.

– Øyestøl Spa og Velvære, nikkar han.

Deretter går han til bekken og hentar opp eit knippe colaflasker og eit par boksar som har lege til avkjøling dagen igjennom. Sigmund går òg til bekken, men dét er for å vaska jordepla til kveldens middag. Inni hytta har Inghild fyrt opp gassblusset. På menyen står biff, fløytesaus, soppsaus og jordeple frå Hetland,

men uoppslitelege heiahistorier laust.

Mat er alltid eit aktuelt tema. Sigmund kjem inn på kontrasten mellom det heiagjetarane anno 2014 har på menyen, og den kosten han fekk servert då han var i heia i ungdommen.

– Den gongen hadde kvar mann med seg dei jordepla og middagspølsene han skulle eta sjølv. Pølsene blei lagde øvst i jordeplegryta, så dei fekk trekkja litt.

Verken saus eller ketchup var nødvendig. Ein smørklatt til å bløyta epla litt var godt nok.

Geir Brattebø kvitterer kjapt: – Eg synest å sjå at du fekk godt hold likevel.

– Å nei, du, holdet har kome i seinare år, skal eg seia deg, kjem det innsiktsfullt frå heiasjefen.

Enklare før

Kaffi – eit mus-t

Rundt middagsbordet sit skrøner, småfrekke kommentarar og godt brukte,

Når middag og moltekrem, fruktcocktail og vaniljesaus er fortært, blir måltidet

toppa med kaffi frå svart kjel. Dermed er det duka for nok ei god historie, frå den gongen far til Geir var på sauasamling i Salmelid-heia: – Kokken serverte kaffi, men oppdaga plutseleg at det rann så merkeleg seint frå kjelen. Like etter stakk ein tynn, grå hale ut gjennom tuten. Kokken opna lokket og tok ut den blaute musa. Før han fortsette å skjenka frå kjelen, klemde han kaffien ut av musepelsen og oppi ein av koppane.

Når eit par av karane rundt bordet set kaffien i halsen, er det bare fordi det blir kollisjon når kaffien skal ned samtidig som humring og latter skal opp. Kaffitørsten greier ikkje Geir å ta knekken på med musehistoria si.

µ

12

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

SENGEKAMERAT?: Den som ikkje vil ha firbeint besøk, bør sikra seg plass i ei overkøy.

Tungt lasta

Utover kvelden blir gjengen i hytta stadig meir talrik. Kai Inge Skjæveland er den første som sluttar seg til samlarlaget. Han kan ikkje dy seg for å klaga litt til faren når han kjem; sekken han har bore med seg innover frå Skreå, var mildt sagt blytung. Det var ikkje få kilo jordeple og boksar med hundemat faren hadde sett fram og beordra sonen å ta med.

– Tungt? Sjølvsagt var det tungt.

Eg visste godt kva eg gjorde; nå har me mat til både folk og hundar til ettersankinga neste helg òg, humrar faren.

Jordepla som blei planta utanfor hytta midt i juni, er nemleg ikkje klare til å haustast ennå.

Når Bjarne Byberg omsider kjem, har det begynt å mørkna. Han måtte bli ferdig med siloballinga før han kunne reisa heimanfrå Helleland.

Inghild varmar opp att sausen og serverer restar. Endå mørkare er det når Magnar Bjerkreim kjem.

Han måtte mjølka kyrne heime før han kunne reisa. Inghild tilbyr han å skrapa grytene. Magnar er takk-

OPPGÅVEFORDELING: Geir Brattebø (t.v.), Sigmund Skjæveland, Kai Inge Skjæveland og Jon Byberg.

nemleg, og jammen blir han mett, han òg.

Til sengs med hunden?

Det har blitt brent ein del kaloriar i løpet av dagen, og i omnen har det brunne heftig sidan dei sure sokkane blei hengde opp til tørk. Søvnen sig derfor tidleg på i den nesten 30 grader varme hytta. Ti personar og litt færre hundar er klare for å ta kveld. Halvparten får plass i soveannekset, resten i opphaldsrommet – snorkarar og fisarar om ein annan.

Bare eitt ønske blir det teke omsyn til; dei som ikkje har spesielt lyst til å få ein hund oppi senga i løpet av natta, får tildelt overkøy.

Klokka seks neste morgon går reveljen, i form av braselydar og baconlukt frå steikjepanna. Ein liten time seinare står første pulje, dei som skal ha den lengste ruta, klar til å leggja ut på dagens marsj. Opp bakkane på nordsida av hytta ber det, i samla flokk og tolleg langturtempo. Også denne dagen kjem til å bli dryg, så det gjeld å ikkje brenna heile krutet dei første timane.

STUMPEN: Magnar Bjerkreim lagar niste.

Det blir snakka om rutene den enkelte skal gå, om øybuane (les: sauene til ein bonde på Eigerøy) som har stilt seg opp i ei skråning, om den nye sambandsradioen Jon har kjøpt på nettet, om stakkars Pia som er så sårbeint etter gårsdagen, at ho legg seg ned og slikkar dei blodige føtene sine kvar gong anledninga byr seg, om kor det er mobildekning nok til at Kai Inge kan få utveksla sms med ho som er heime med ein liten springande rundt føtene og ein endå mindre i magen, og, sjølvsagt, om vêret.

Blått har blitt til grått sidan i går.

Enn så lenge er det mild bris og tørt i lufta, men det kjem neppe til å vara.

– Spørsmålet er ikkje om det begynner å regna, men når det begynner, konstaterer Geir Brattebø.

I hælane på sjefen

Og regnet kjem. Vinden òg. Men så lenge skodda held seg vekke, er samlarane fornøgde. Alt anna enn skodde er godt samlevêr. Og når regnet er av det lette slaget, vinden mild og kleda tette, er det ingen som lir naud.

alle Foto: Keth Odland

Samlarane skil lag. Alle veit kor og kva dei skal. Bare underteikna er for ukjent i terrenget til å få ei sjølvstendig oppgåve. Takknemlege for at me får lov å vera med sjølv om me ikkje kan gjera særleg nytte for oss, diltar me etter heiasjefen og ser at haugar og hamrar, dalar og søkk blir saumfarne, og at små og større flokkar får fart på seg utover mot, ja sjølvsagt, Flæet.

Eit syn for gudar

– Sjå! Er det ikkje flott? Eg kan ikkje tenkja meg noko finare syn enn når sauene, nesten utan å bli jaga, rekkjer fint heimover, seier heiasjefen.

Bare få minutt tidlegare, i ein stri oppoverbakke, hadde pipa ein annan lyd: – Off, det er ikkje godt å vera gammal og feit.

Men det er ingen tvil om kva for ei kraft som er sterkast. Synet av smalen på veg heim frå heia overvinn både tyngdekrafta i bakkane og suta for år og grånande hår.

da l a n e t i d e n d e 1 3

mandag 22. september 2014

Ei heilt ufarleg sjuke

– Det går ikkje an å beskriva det; eg bare kjenner det inni meg, seier Sigmund Skjæveland. Heialivet er tydelegvis noko heilt spesielt.

«Det er ikkje det at livet mitt er bare mas og kav når eg er heime, men ingenting er som livet på heia.»

Sigmund Skjæveland

SÅ LENGE HELSA HELD: Hadde han ikkje vore ein av sjefane for Bjerkreimsmarken, hadde det garantert blitt heiatur på Sigmund Skjæveland også denne helga. Han gir ikkje opp heialivet før helsa stoppar han.

Foto: Keth Odland Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

Han har innsett at det er ei sjuke.

– Men det er ein sjukdom som er heilt ufarleg, forsikrar heiasjefen i Øyestøl.

Ja, det spørst om det ikkje er ei av dei sunnaste sjukene som finst, den som Sigmund Skjæveland lir av.

Sau i «håve» Å gå i heia, sjå etter sauene, vera i naturen, lytta til stillheita – det er det som er livet med stor L for 59-åringen.

– Utgangspunktet er sauene. Det har alltid vore sau i hovudet mitt, seier den tidlegare leiaren i Rogaland Sau og Geit.

I sommar var han i heia alle så nær som to helger.

– Å sitja i ei li og lytta etter sauebjøllene mens fuglane kvitrar om sommaren, i fred og ro, utan mobildekning; eller om hausten når det er slutt på fuglesongen og det er heilt stilt rundt deg – nei, det kan ikkje beskrivast.

Einig med seg sjølv og hunden Sigmund har fri frå jobben på Uninor om

fredagane. Dermed kan han som regel pakka sekken og reisa til heis torsdag ettermiddag. Inghild Sundstø Myklebust har ikkje fredagsfri. Sigmund har derfor ofte hatt eit lite døgn aleine på heia før han har fått selskap av sambuaren.

– Det er gildt å vera to, men på heia har eg det også veldig fint i mitt eige selskap.

Eg snakkar litt med hunden og litt med meg sjølv. Og me er alltid einige, forsikrar Sigmund.

Lengtar opp igjen Etter sauesamlinga siste helga i august har han vore på ettersanking kvar helg. Sjølv om helga begynner ein dag tidlegare enn for folk flest, synest han aldri at helgene i heia blir lange nok. Ikkje før er han heimkomen, før han lengtar opp igjen til Øyestøl.

– Alt på måndagen går eg og tenkjer på kor godt det hadde vore om eg hadde sloppe alle andre forpliktingar og kunne reist opp igjen med det same. Det er ikkje det at livet mitt er bare mas og kav når eg er heime, men ingenting er som livet på heia, seier den eine halvparten av leiarduoen for Bjerkreimsmarken.

Han legg ikkje skjul på at Øyestøl har bydd på kjærkomen avkopling når markensmaset har blitt for intenst.

Var «hunden» til Ole Han var 13 år første gongen han så smått fekk prøva seg på sauesamling i heia. Dei 46 år gamle minna sit framleis som spikra.

– Den gongen samla dei eine delen av heia på laurdagen og den andre på sundagen. Måndagen var skiljedag. Eg reiste opp med far i lastebilen på laurdagen og overnatta i høyløa i Skreå. Sundag skulle sauene heim til Skreå. Eg gjekk i møte med sauedrifta. Ole Skreå var heiasjef den gongen, og eg var «hunden» hans. Dess meir han skrøytte, dess meir sprang eg. Den einaste eg kan minnast som hadde firbeint hund, var Tønnes Skogen frå Hellvik. Han pleidde alltid å låna ein buhund på Lindeland. Eg hugsar at eg tykte det var fæle greier. Hunden var verken lydig eller skånsam. Skikkelege gjetarhundar, slik me har i dag, fanst ikkje den gongen. Hundane jaga og glefsa etter sauene, og stoppa ikkje før dei var leie sjølv.

Vandrande veteran I 1975 overtok Sigmund Øyestøl-heia saman med Oddbjørn Ege og Tønnes Skogen frå Eigersund og bjerkreimbuane Trygve og Arnold Helland og Arthur Gåsland.

– Ein sauebonde frå Skreå hadde dotte ned frå fjellet og slått seg i hel, så ting blei ikkje heilt som planlagt det året. Derfor blei det i all hast bestemt at me skulle ha heia på prøve i eit år. Men alt året etter stifta me Øyestøl beitelag og bygde ny hytte, refererer Sigmund frå Øyestøl-krønika. Øyestøl beitelag tok inn sauer frå ei rekke andre bønder enn dei seks som var med i laget.

– På det meste hadde me sauer frå 30 besetningar, fortel Sigmund Skjæveland.

I dag er beitelaget organisert på ein annan måte. Alle dei ti saueeigarane som har dyr i heia, er med i laget. Sigmund Skjæveland har det øvste ansvaret, men får hjelp frå dei andre når det trengst.

Og i samlinga trengst det mykje hjelp.

Då nyt Sigmund den sosiale sida av heialivet – like mykje som han nyt aleinetida dei gongene det er bare han, heia og hunden.

14

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

M&G Elektro er et sertifisert firma i Egersund som pr i dag teller 23 ansatte og 4 lærlinger. Bedriften er medlem i EL-PROFFEN, som er Norges største kjede av frittstående elektroentreprenører.

l Vi utfører alt av elektroarbeid, fra små serviceoppdrag og

nybygg til større oppdrag i næring, landbruk og industri.

Velkommen til vår stand på Bjerkreimmarken 26.-28. september

l Vi har også en svakstrømsavdeling som fokuserer

på FG-godkjente innbrudd- og brannanlegg til privatboliger, hytter, offentlige bygg og bedriftsbygg.

l I tillegg installerer og vedlikeholder vi alt innen

telefon-, data-, og parabolanlegg.

I våre lokaler har vi en butikk hvor vi selger utstyr til gunstige priser. M&G Elektro AS består i dag av en butikk i Egersund, samt butikker på Vikeså og i Sokndal. Vår kontaktperson på Vikeså er Ove Mellomstrand 902 88 834. Landbruk; Alf Dybing 474 56 669.

Bjerkreim, tlf. 51 49 49 10 / 902 88 834

MEDLEM AV ELEKTRIKERKJEDEN

Fokus på oppdrett av kalv - lam - smågris 5 trinn i kalvefôring. Kom og få informasjon.

Sjå også vår nye plastrist for sau.

Du treffer oss på Bjerkreimsmarken

Bruk også STALDREN - Eit effektivt hygienepulver.

Vi gir 5% rabatt på heile pallar Sprayfo. og 10% rabatt på pallar med Staldren.

Tradisjonsrike håndverksprodukter, tilpasset nåtidens krav til kvalitet og energisparing!

Vi har 2 typer sprossevinduer: VIKESÅ TREVAREFABRIKK AS, Bjerkreimsveien 889, 4389 Vikeså Tlf. 51 45 22 51 E-post: post@vikesaatrevare.no - www.vikesaatrevare.no

Hålandsveien 31, 4344 Bryne - Tlf: 51 77 07 00 - Fax: 57 77 07 01 Epost: post@bls-as.no - Heimeside: www.bls-as.no

FJERMEDAL

- bo nytt og landlig nær Bjerkreim sentrum

Moderne leiligheter og eneboliger for salg i Bjerkreim 14 elegante boenheter - noe for enhver smak ønsker og behov. 2 frittliggende eneboliger • 4 eneboliger i rekke • 8 leiligheter Mulighet for individuell tilpasning • Mulighet for prisgunstig husbankfinansiering • Pris for nøkkelferdig boenhet fra kun kr. 2.090.000,-

Meglerhuset i Storgaten Telefon 51 46 35 10 / 95 22 17 01 alf@axepteiendom.no

da l a n e t i d e n d e 1 5

mandag 22. september 2014

Container 7 dager uten leie Container 7 dager uten leie Container 7 dager uten leie Jæren & Dalane •Jæren Containere og presser & Dalane i alle størrelser Jæren & Dalane • Containere og presser Lokal tilstedeværelse • Containere og presser i alle størrelser alle størrelser •• iPrivat og næring Lokal tilstedeværelse • Lokal tilstedeværelse • Privat og næring • Privat og næring Telefon 51 64 40 00 • Døgnvakt 959 29 989 • www.westco.no

Espenes as kommer på Marken også i år!

Du er velkommen innom på vår stand. Gode tilbud og god drøs!

Telefon 51 78 88 00 - Postv 610 - Pb 148 - Kleppe - info@espenes.no

www.espenes.no

MARKENSTILBUD I FK BUTIKKEN! VELKOMMEN TIL FK BUTIKKEN VIKESÅ FREDAG OG LØRDAG! OMO COLOR/ULTRA/ BLENDA

PRISEKSEMPEL:

X-FIT VERNEBUKSE FØR 3540,-

VASKEMIDDEL 4,5 og 4,3 KG

NYHET!

BLENDA HVITT

GODT TUFTEUTVALG I BUTIKKEN!

MS 231

Kraftig, semiproff 35 cm 2,7 HK

3990-,3990

(199,-)

(4880,-)

TUFTE HERREBOXER

LÆRSTØVEL RANGER GTX

SORT

25% RABATT X-FIT VERNEKLÆR

(249,-)

20% RABATT

NÅ 2655,-

÷20%

MOTORSAG

119,119-

199,199TILBEHØR

KJÆLEDYRUTSTYR TIL HUND OG KATT

BÅLPANNE

FØR 2550,-

LAGERFØRTE MODELLER

15%

PRISEKSEMPEL:

GAUPEN HENGER B0620

FØR 7195,-

NÅ 6115,-

NÅ 1899,-

VIKESÅ

ESPEGARD 60 CM MED GRILLRIST

Tlf. 51 45 12 12 ÅPENT: Mandag-fredag: 8-17 Lørdag: 9-13

1490,- 1/2 PRIS 1490(2390,-)

Velkommen innom vår stand Øremerker

Den største industriarbeidsplassen i kommunen med fokus på miljø og energibesparelser.

Bjøller

Med sitt fokus på energieffektivitet har bedriften blitt størst i Norge i sitt marked.

Klaver

Godt inneklima med frisk, ren luft er et krav alle skal få oppfylt. Covent produserer ventilasjons aggregatene som skaper et godt inneklima.

Merkeflagg Sporing

MOEN BJØLLEFABRIKK

Covent trenger stadig flere dyktige medarbeidere, da vekstmålene er store, og eksportmarkedet er nærme. TA KONTAKT! Covent AS, 4387 Bjerkreim, www.covent.no Tlf 51 45 96 00, Fax 51 46 96 01 E-post: post@covent.no

adsign.no

Telefon 51 64 40 00 • Døgnvakt 959 29 989 • www.westco.no Telefon 51 64 40 00 • Døgnvakt 959 29 989 • www.westco.no

16

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

Kanskje kjem Tollef Malmin (91) seg på Marken i år òg. Og gjer han det, tek han seg garantert ein lang rast med godt drøs og mimring i kafeen til bygdekvinnelaget.

SKRAL TIL BEINS: Tollef er ikkje lett på foten lenger, men kjem seg rundt likevel.

Bonde og bygningsmann

I TJUKT OG TYNT: Ingfrid og Tollef har vore gifte sidan 1956.

Gaute Skretting

n

Han dreg på åra nå. Alle dei 91 åra Tollef Malmin har levd, har han budd på garden heime på Malmei.

Nå sit han og kona Ingfrid aleine i det gamle gardshuset frå 1905.

Både huset og Tollef har vore gjennom mykje. Begge har vore med i krigen, om ikkje aktiv innsats, så fekk dei i alle fall oppleva det. Motstandsfolka kom opp frå Vikeså og enda opp i Gloppedalen. Her stod eit dugeleg slag. Men på vegen var tyskarane i hælane på dei. På Malmei var det heftig skotveksling. Huset vart pepra, og gardsfolket tok innetter for å koma seg vekk frå kulene.

Krigsminne på loftet – Eg hugsar eg sprang over vollen, og kulene freste i bakken rundt meg. Men mi tid var ikkje komen, konstaterer han.

Då slaget i Gloppedalen var over, vart det tolleg fredeleg på Malmei. Men både hus og folk var merkte. I det gamle huset sit ennå tyske kuler i veggene. For å syna spora, fer Ingfrid på loftet og hentar eit par kommodeskuffer.

Begge er gjennomhola av kuler.

Men vegger og kommodeskuffer tåler ein støyt, og folket på garden slapp med skrekken.

I dag er det vanskeleg å fatta at her har vore krig på Malmei. Her sit Ingfrid og Tollef i solveggen og ser ut over Storavatnet som ligg og blenkjer nedanfor. Ein freda plett på jorda. Men minna frå dei

få dagane med soldatar og bilar, fly og skyting, sit som spikra hjå han som var ung gut den gongen.

Det er då ein kan lura på kva som sit att i minna til borna i Midtausten, dei som lever med krig og død dag etter dag, år etter år.

Sau i fokus Krigen tok slutt, og Tollef vart gåande heime og hjelpa til med gardsdrifta. Det var drift etter gamlemåten. Men han fekk òg vera med i utviklinga av ein betre sauekvalitet.

– Mykje av dét arbeidet kvilte på dei årlege utstillingane, mellom anna på Hompen. Der vart dei beste dyra plukka ut, og avdråtten tok seg opp, litt om senn, veit Tollef Malmin.

Det er lenge sidan Hompen var arena for Bondevennen (Hans Ånestad) og ei mengd markante og saueinteresserte personar.

Det var tomrommet etter denne arenaen for dei sauefrelste Bjerkreimsmarken skulle fylla. Tollef har vore ivrig på Marken, men nå sviktar beina.

– Det vert eit heilt arbeid å få det til, men eg har saktens lyst til å ta ein tur i år òg. Helsa avgjer.

Marken for meg, som for så mange andre, har vore gleda over å møta gamle kjende, drøsa og kanskje handla litt.

På gamlemåten Gardsdrifta var tungvint den første tida han deltok heime.

– Det meste arbeidet blei gjort med handemakt og hest. Men det

HEIMEKJÆR: Tollef Malmin har budd på Malmei all sin dag. Det har vore både lyse og lette og mørke, sorgtunge dagar i det

gjekk godt; ingen hadde betre levekår andre stader, seier han.

Han har til og med vore med og drive storkreatur til slakt.

– Me tok drifta innetter mot Veen, gjennom Gloppedalen til Byrkjedal. Derifrå bar det ned til Dirdal og om bord i rutebåten, fortel han, utan å nemna verken kor lang tid dei brukte, eller kor mange mann arbeidet kravde.

– Det er andre tider nå. I dag kjem bilen på døra og hentar det du har meldt inn, slakt eller livdyr.

Og prisen, veit du, du treng ikkje slå av for å bli kvitt dei.

Leik og gaman Rett innanfor garden deira ligg Lutherbakken. Det var opphavleg ein husmannsplass, men namnet blei seinare knytt til ungdomshu-

set som stod her. Det var Øvrabygda Ungdomslag som fekk reist huset, av material frå ei brakke på Vinstra. Det vart innvigd i 1948.

Skodespel og foredrag, og ikkje minst leik og dans stod på programmet.

– Arnfinn Austrumdal var eldsjela bak tiltaket, men heile krinsen, for ikkje seia heile bygda, hadde stor glede av huset og ak-

da l a n e t i d e n d e 1 7

mandag 22. september 2014

Travle sjefar rosar forgjengaren

«Eg hugsar eg sprang over vollen, og kulene freste i bakken rundt meg.

Men mi tid var ikkje komen.»

Tollef Malmin

LEIARDUOEN: Uninor-kollegaene Sigmund Skjæveland (t.v.) og Tor Anton Versland deler dagleg leiar-ansvaret for Bjerkreimsmarken mellom seg. At forgjengar Karl Brådli var aleine om jobben, står det stor respekt av, synest duoen. foto: keth odland

var tidleg oppe på Stavtjørn.

Mange i slekta slo følgje, så det blei ofte ein heil flokk innetter Sandvassdalen, minnest Tollef.

Slikt tok dei seg tid til, om det var aldri så travelt.

Kjent murar Då Tollef gifta seg i 1956, var ikkje foreldra klar til å gje frå seg garden. I 1958 sette paret seg opp hus, men Tollef måtte jo ha noko å gjera. Han slo seg i lag med murmeister Torfinn Malmei, og vart dermed ein av dei mange murarane som kom frå Malmei.

I fleire år fór han land og strand rundt og reiste hus og driftsbygningar, frå Hovsherad til Undheim. Dei er ikkje få, dei bygga Tollef har lagt stein i. I heimbygda er det Bjerkreim skule og Vikeså Veiservice som ruvar mest.

Ikkje å undrast over at han har sett mon i å koma seg på Bjerkreimsmarken. Sette han seg med ein kopp kaffi i kafeen til bondekvinnelaget, kunne han sitja lenge. Han var kjent med eit utal folk.

Folk frå heile distriktet dukka opp; dei ville drøsa om byggjearbeid og anna. Kanskje blir det råd å få mimra med Tollef i år òg?

Sorg og glede

91 år lange livet hans.

tivitetane, seier Tollef, som sjølv var aktiv i styret for laget i mange år.

Ingfrid tok òg del i tilstellingane. Så mykje anna var her ikkje å una seg med. 17. mai i 1964 vart den siste tilstellinga halden i ungdomshuset på Lutherbakken. I dag står hytta til Kari, syster til Tollef, på grunnane.

alle Foto: Gaute Skretting

Ut på tur Alt den gongen var det i skotet med turar og friluftsliv.

På vinteren kunne dei fara til Grøtteland og ta av garde på ski, innover til den nedlagde heiagarden Homma.

Den høyrde til garden på Gjedrem, der Ingrid kom frå.

– Me fekk unna fjøsstellet i ein fart på fine dagar, og

Tollef og Ingfrid har hatt sin del av sorg og motgang, men òg av glede. Noko av det største som kunne vederfarast Tollef, fekk han oppleva i 2004. Då fekk han kjøpa att Hauganeset, skogen som vart seld frå garden i 1905.

Den gongen vart eigedommen seld for 8.000 kroner.

Dermed hadde dei nok både til å få betalt eiga gjeld, og til å hjelpa andre som hadde det vanskeleg. Nå sit dei som skogeigarar. Men hogst, nei dét har ikkje Tollef tenkt å ta til med.

– Ikkje eit tre skal hoggast, seier han bestemt.

Ikkje vil han selja Lutherbakken heller. Garden skal vera intakt.

Nå sit dei att utan dyr i fjøset og utan jord å arbeida med. Alt er bortpakta til naboen, mjølkekvoten òg. Ja, ja, hagen har dei att, og den er velstelt. Både det gamle huset og dei som bur i det, er vel verd å verna om.

Det har vore heise, men omsider kan sjefsduoen forsikra at alt i rute til den 28. Bjerkreimsmarken.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

– Nei, det har ikkje vore så mykje arbeid som me rekna med. Det har vore meir, konstaterer Sigmund Skjæveland lakonisk.

Dagleg leiar-funksjonen i Bjerkreimsmarken blei i fjor overført frå Karl Brådli, som hadde vore sjef i 14 år, til Uninor. Sigmund Skjæveland ivaretek funksjonen saman med Tor Anton Versland.

A-ha Dei har ikkje teke skrekken, men ei aha-oppleving har dei saktens fått seg.

– Me må bare erkjenna at det er imponerande at Karl har gjort alt dette arbeidet aleine. Eg trur ikkje folk anar kor mange timar han la ned, år ut og år inn, skryt Skjæveland og legg til: – Me har prøvt å leggja mest mogleg av markensarbeidet til arbeidstida her på Uninor. Det har vore ei utfordring. Etter sommarferien har eg nesten ikkje fått gjort noko anna; alt har dreidd seg om Marken. Dette året har lært meg at eg må koma i gang mykje tidlegare neste år.

God magefølelse Men etter ein del travle seinsommar- og haustveker har duoen ein svært god magefølelse når dei nå har begynt nedteljinga til markenshelga. Dei både håper og trur at så vel programpostar som arrangementstekniske løysingar vil bli godt mottekne, enten dei er tradisjonelle og velprøvde eller nye og eksperimentelle.

– Drenjen, den nye konferansieren og trivselskaparen, har me store forventningar til. I tillegg til å spreia ei lun og god stemning blant publikum får han ei viktig rolle i å samla folk til dei arenaene der det til ei kvar tid går føre seg noko, seier Tor Anton Versland.

Ein del fysiske endringar er gjort på

uteområdet, både når det gjeld plassering og bruken av telt. Det store konsertog underhaldningsteltet er erstatta av eitt på bare halve størrelsen, den såkalla Scenen.

– Tanken er at folk skal koma tettare på dei som opptrer, og at stemninga dermed skal bli meir intim. Mykje spennande skal skje på Scenen. Me har nok litt meir å tilby når det gjeld underhaldning og sceneinnslag i år enn det som har vore vanleg før, meiner Versland.

Sidan det ikkje skal vera noko stort konserttelt, er markenskonserten flytt ned til samfunnshuset.

Derimot skal ungane få utfalda seg under teltduken; 200 kvadratmeter har dei til disposisjon i «Leikeland».

Fleire lokale utstillarar Utstillingsplassane er fylte opp både ute og inne. Godt og vel 110 utstillarar er klare til å tilby alt frå spekepølse, sjokolade og såpe til traktor og fornya kjøkken.

– Blant utstillarane er det i år fleire lokale aktørar enn tidlegare. Det er veldig gildt at for eksempel Bjerkreim Trelast, Vikeså Trevarefabrikk, «Ørsdølen» og Kraftverket ser at Bjerkreimsmarken kan vera ein god marknadsplass for dei, synest Tor Anton Versland.

«Alle» er med Jau visst kan det koka under topplokket når telefonen ringjer tre gonger i kvarteret, samtidig som det skal trekkjast i minst fem trådar med kvar hand. Men Sigmund og Tor Anton – eller Pompel og Pilt, som dei har begynt å kalla seg – er fullstendig klar over at om ikkje dugnadsfolket hadde stilt opp, så hadde det ikkje nytta om dei hadde snakka i telefonen døgnet rundt og trekt i 20 trådar om gongen.

– Me to kan ikkje laga Bjerkreimsmarken aleine. Dugnadslister er for lengst sende rundt i bygda, og folk er klare til innsats med alt frå parkering og billettsal til baking og vakting. Når alle er med, må det bli bra, veit Pompel og Pilt.

Markenskomiteen 2014 ▪▪ Marthon Skårland, ordførar Bjerkreim kommune ▪▪ Anne Lise Eikeland, Bjerkreim helselag ▪▪ Haldis Hagen, Bjerkreim bygdekvinnelag ▪▪ Per Spødervold, Bjerkreim idrettslag ▪▪ Kjell Helland, Bjerkreim bonde- og småbrukarlag ▪▪ Geir Arne L. Bjerkreim, Bjerkreim kristelege ungdomslag ▪▪ Stein Arild Birkeland, Bjerkreimhallen ▪▪ Laila Vassbø Røssland, Bjerkreim samfunnshus ▪▪ Geir Ove Svela, Bjerkreim sau og geit ▪▪ Gudny Steinsland, Bjerkerota 4H ▪▪ Øyvind Espeland, Bjerkreim næringsforeining ▪▪ Kjell Terje Fuglestad, Bjerkreim bondelag ▪▪ Marianne Lien, Bjerkreim brukskunstforeining ▪▪ Per Jan Spødevoll, Bjerkreim skyttarlag ▪▪ Jan Tore Skårland, Bjerkreim jeger og fisk ▪▪ Hege T. Ommundsen, Bjerkreim kommune ▪▪ Amund Birkeland, Bjerkreim pensjonistlag ▪▪ Helga Hegelstad, Bjerkreim bygdeungdomslag ▪▪ Tor Anton Versland og Sigmund Skjæveland

18

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

Drenjen j til teneste Første gongen han stod bak ein mikrofon, lo alle unntatt mor hans. Men sjølv om Roy Håvard Ramsland skal snakka i mikrofon under heile Bjerkreimsmarken, har mor neppe noko å frykta denne gongen.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

Han trur han veit kvifor ordførar og markenskomitéleiar Marthon Skårland ringde akkurat til han.: – Det var sikkert fordi eg kan vera litt løyen av og til.

Sjølvironi har eg ein del av. Folk må gjerne le av meg; det gjer meg ikkje noko, seier Roy Håvard Ramsland.

Men kva var det eigentleg Marthon ville då han ringde? Jo, spørsmålet var om Roy Håvard kunne tenkja seg å bli dreng. Ja, faktisk sjølvaste Drenjen.

– Eg svarte at det kunne eg vel. Ein slags maskot var det dei ville ha. Eg fekk beskjed om korleis komiteen såg føre seg at eg skulle vera, og kva eg skulle gjera, og så gjekk eg heim og begynte å forma Drenjen, forklarer Roy Håvard.

Med mor på laget Men Roy Håvard poengterer at han ikkje har opphavsretten til Drenjen aleine.

– Eg har fått veldig mykje hjelp av mor. Ho har teke seg av alt skrivearbeidet. Og Gaute Skretting, som har vore dreng sjølv, har bidrege med fakta og innspel om korleis drengelivet var for ein del tiår sidan. Saman har me kome fram til ein figur med eit særpreg som me er fornøgde med, og som me trur publikum vil tykkja om, seier Roy Håvard om rollefiguren sin.

Drenjen har reist gjennom både tid og rom for å koma til årets Bjerkreimsmarken. Året hans er 1954, noko som naturleg nok pregar perspektivet hans på det som skjer i og utanfor Bjerkreimshallen denne septemberhelga i 2014.

– I botn og grunn er oppgåva mi å kunngjera alt som til ei kvar tid skal skje under Marken, altså vera ein slags speaker eller konferansier. Men eg kjem nok òg til å vandra litt rundt blant folk, røpar Roy Håvard.

«Det var sikkert fordi eg kan vera litt løyen av og til, at Marthon ringde til meg.»

Roy Håvard Ramsland

Talar, trommis og revyartist

Roy Håvard Ramsland ▪▪ Alder: 18 ▪▪ Stilling: Elev ved Dalane videregående skole på tredje året ▪▪ Bur: Røyslandsdalen, Bjerkreim ▪▪ Familie: Har kjærast. Bur aleine heime hjå mor og far etter at storesøster og -bror har flytta ut ▪▪ Aktuell: Dreng under Bjerkreimsmarken

Fotoarkivet til Dalane Tidende avslører at Roy Håvard verken er ukjent med rampelys eller mikrofon. Denne guten har tydelegvis aldri vore redd for å visa ansikt og ta ansvar. Frå 1999 finn me eit bilete frå barneklubben «Minsten» der Roy Håvard gassar seg med kakemann mens kameraten Livar Apeland et brødskive. Me antar at førstnemnde spanderte ein fot eller to etter at biletet blei teke. I 2002 blei Roy Håvard fotografert mens han song i Bjerkreim barnekor. To-tre år seinare debuterte han med startnummer på brystet i skisporet på Sinnes.

I 2008 figurerte han som medlem av komiteen for innsamlingsaksjonen på Bjerkreim skule. Året etter heldt han barnas 17. mai-tale. Kulturskuleeleven Roy Håvard har vore i avisa både med gitar og bak trommesettet. Og som revyartist er han fotografert i lag med andre løgnasar både i Bjerkreimsrevyen og Dalanerevyen.

– He, he! Songstemma mi er det best å spara folk for, så eg syng ikkje i kor lenger. Men eg verken var eller er blyg. Eg har aldri vore redd for å hiva meg utpå, og viss folk treng meg og meiner at eg kan brukast, stiller eg meg til disposisjon, lyder beskrivelsen hans av seg sjølv.

Alle lo, bare ikkje mor Han hugsar første gongen han opptredde aleine framfor eit større publikum.

– Det var på eit julebord. Eg var fire år. Alle ungane skulle koma fram til nissen og syngja ein julesong, éin og éin. Alle dei andre gjekk fram og song fine songar.

Men eg tok mikrofonen og skreik ut fullt av tilfeldige ord som eg kom på, om oljen som tok løva, og løva som tok skogen, og mykje anna rols. Det var vel eit slags innfall eg fekk. Alle i salen gapskratta, bortsett frå mor.

Ikkje alltid løyen – Er du løyen til vanleg, eller bare når du skrur på løgnas-knappen?

– Eg er ingen komikar i kvardagen, men eg reknar meg sjølv som ein positiv kar og har nok lett for å koma med nokon små innspel innimellom.

Musikk og trening har vore hovudinteressene hans opp gjennom både barne- og ungdomsåra.

– Eg lærte meg både trommer og gitar i kulturskulen, og spelte i kulturskulebandet. Nå føler eg at eg har lært det eg treng. Gjennom kulturskulen har eg fått eit godt utgangspunkt for å kosa meg med musikken. Trening er viktig for meg. Eg trenar styrke både på treningssenter og i kjellaren heime. På grunn av skade måtte eg slutta med fotball då eg gjekk på ungdomsskulen, men nå kan eg heldigvis spela igjen. Trenaren min på juniorlaget til Bjerkreim er faktisk Olav Madland frå Varhaug, som er forgjengaren min som speaker og konferansier på Marken, fortel 18-åringen.

Lappen og russebilen i boks Lappen sikra han seg i april. Også russebil har han fått hand om, i lag med kameratgjengen. Han har planar om å vera ein både aktiv og engasjert russ, men ikkje meir enn at han klarer å følgja opp skulearbeid og andre forpliktingar.

– Kva med russerevy; der er du vel sjølvskriven?

– Det har det ikkje vore snakk om ennå, men blir det russerevy, kjem eg nok til å vera med, ja.

Neppe sand og grus Kor vegen går vidare etter vidaregåande, veit han ikkje heilt.

– Eg vil prøva å søkja meg inn i militæret. Går ikkje det i boks, kan det bli eit år på folkehøgskule. Eg treng eit år til å tenkja meg om. Eg har økonomiretta fag på skulen dette året – økonomi og leiing, og entreprenørskap – men eg held alle vegar opne, reflekterer han.

Han er født og oppvaksen med sand og grus; faren eig halve Ola Ramsland & Sønner AS. Men Roy Håvard trur ikkje han kjem til å enda opp i ein lastebil med steinmassar på planet.

– Det er ikkje heilt mi greie, seier han.

Snakkesalig Å snakka, derimot, det er Roy Håvard komfortabel med. Han veit at markensdagane blir travle, med både seriøse kunngjeringar og vittige innspel frå portane opnar til dei stengjer, tre dagar til ende. Men han fryktar verken munndiaré eller jernteppe.

– Eg trur det er ein fordel å kjenna folk og mentalitet i Bjerkreim. Eg har alltid budd her, er kjempefornøgd med heimbygda mi og trur eg veit litt om kva folk synest er løye. Eg ser føre meg ein nokså tett kontakt og dialog mellom Drenjen og publikum, men folk treng ikkje vera redda; eg skal ikkje plaga noko, lover han.

Redd er han heller ikkje sjølv.

– Eg finst ikkje nervøs for oppgåva. Men det kan jo henda eg blir det, smiler han.

mandag 22. september 2014

da l a n e t i d e n d e 1 9

TRØR TIL: Drenjen Roy Håvard Ramsland har både tenkt å ta i eit tak og å kalla ei spade for ei spade i helga. Det trur han det blir trivsel og god stemning av.

foto: keth odland

20

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

HELT NY TRANSIT-FAMILIE

Transit, Transit Custom, Transit Connect, og ikke minst, den aller nyeste: Transit Courier. Familien er nü komplett og ute hos forhandlerne. Knapt noen er smartere, tøffere eller mer driftsøkonomiske. Alt i alt, du finner ikke et mer effektivt arbeidsjern pü fire hjul.

Les mer pĂĽ ford.no

Kvellurveien 1A, 4373 Egersund Tlf 48 00 80 00 - www.bilegersund.no

Š 2014 Bombardier Recreational Products Inc. (BRP)

N Y! oUTLANDEr™ MAx 1000 xT-P™ T3 r to! AT V traktor Premium Power fo se, komfort og el med uovetruffen yt t framkommelighe

Lørdag 27. september

Bjerkeim samfunnshus

TRAKTOR GODKJENT FOR C ATV VEI, OPPGRADERT FJÆRING ALU. BEADLOCK HJUL EKSTRA LAVT L-GIR WARN VINSJ

115.920,-* canamoffroad.com

144.900,- inkl. mva.

* Pris er ekskl. mva og monteringskostnader, inkl. frakt.

RUNE HELLELAND AS Kjøpmannsbrütet 8, 4352 Kleppe Tlf. 51 78 66 80 / 901 55 370 POWERED BY roTAx

Ă&#x2026;Ă&#x201E; ;IKBJ7J;HĂ&#x201E;EFFD]IĂ&#x201E;8;IJĂ&#x201E;C;:Ă&#x201E;]Ă&#x201E;IJ]Ă&#x201E;I7CC;D Ă&#x2026;Ă&#x201E; ;JĂ&#x201E;;HĂ&#x201E;L?AJ?=Ă&#x201E;<EHĂ&#x201E;B7D:8HKA;JĂ&#x201E;?Ă&#x201E; EH=;Ă&#x201E;C;:Ă&#x201E;IJ;HA;Ă&#x201E; C;HA;L7H;HĂ&#x201E;IECĂ&#x201E; ?B:;Ă&#x201E;E=Ă&#x201E; H?EH Ă&#x2026;Ă&#x201E; ;JĂ&#x201E;;HĂ&#x201E;L?AJ?=Ă&#x201E;<EHĂ&#x201E;A@SJJFHE:KI;DJ;D;Ă&#x201E;]Ă&#x201E;>7Ă&#x201E;7DIL7HĂ&#x201E; <EHĂ&#x201E;C7HA;:IH;=KB;H?D=Ă&#x201E;?Ă&#x201E; EH=; Ă&#x2026;Ă&#x201E; EHJKH7Ă&#x201E;@E88;HĂ&#x201E;<EHĂ&#x201E;=E:;Ă&#x201E;H7CC;8;J?D=;BI;HĂ&#x201E; <EHĂ&#x201E; EHIAĂ&#x201E;B7D:8HKA Ă&#x2026;Ă&#x201E; EHJKH7Ă&#x201E;;HĂ&#x201E;=7H7DJ?IJ;DĂ&#x201E;<EHĂ&#x201E;;JĂ&#x201E;B7D:8HKAĂ&#x201E;EL;HĂ&#x201E;>;?B;Ă&#x201E;B7D:;J Ă&#x2026;Ă&#x201E; EHJKH7Ă&#x201E;F7II;HĂ&#x201E;<EHĂ&#x201E;7BB;

SJĂ&#x201E;EIIĂ&#x201E;F]Ă&#x201E;IJ7D:Ă&#x201E;DHÂ Ă&#x201E;yĂ&#x201E;?Ă&#x201E;C;II;>7BB;D Billettpris:

kl 20-21 kr 200 l Aldersgrense: 18 ĂĽr kl 21-01 kr 300 l Matsalg

da l a n e t i d e n d e 2 1

mandag 22. september 2014

Skal gi alt I fjor blei Markus (8) nummer to. Gjett kva han satsar på i år!

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

– I år skal eg vinna, erklærer Markus Gjøse.

Den unge BIL-løparen er klar over at han går til oppgåva i årets markensrenn med eit ambisiøst mål.

– Det var Vetle Idland som vann klassen min i fjor. Eg har aldri slått han. Eg har bare vunne når han har vore sjuk, fortel Markus om den arge konkurrenten frå Gjesdal.

– Eg har ikkje trent så veldig mykje i sommar, bare litt før Blinken. Likevel har eg blitt ganske mykje betre sidan i fjor. Men det kan det jo vera at Vetle òg har blitt, erkjenner han.

Skal retta opp att fadesen Kameraten Martin Adolfsen hadde ikkje nokon heldig dag under fjorårets renn.

– Far hadde sagt at me skulle gå to rundar, men det var jo feil. I staden for å gå i mål etter éin runde, gjekk eg bare vidare heilt til farfar gaulte at eg måtte snu, fortel Martin, framleis litt slukøyra over fadesen for eit år sidan.

I år har han tenkt at han vil bli nummer fire – eller betre.

Blei ikkje klar til Lysebotn Markensrennet blir Martin sitt første rulleskirenn på veldig lenge.

– Eg hadde tenkt å gå Lysebotn Opp, men så kom me ikkje heim frå ferie før dagen før rennet. Eg hadde ikkje fått trent noko, så eg tenkte at eg kom til å bli sist viss eg skulle gå.

Derfor droppa eg det, forklarer åtteåringen.

INGEN KVILETAK: Martin Gystøl Adolfsen (t.v.), Emma Allen og Markus Gjøse skal gi på så det svir i låra under sundagens rulleskirenn.

Rulleskifri i USA Emma Allen var på ferie i USA det meste av sommaren. Der gjekk ho ikkje på rulleski.

– Men eg har trent ganske mykje etter sommaren. Eg håper eg blir nummer fire eller tre. Eg skal iallfall gå så fort eg kan, forsikrar Emma.

«Søskenbarnet til mor kjem for å sjå på meg.»

Onkel kjem Dei tre åtteåringane har gått på skitrening i Bjerkreim idrettslag i tre år, heilt sidan siste året i barnehagen. Nå ønskjer dei seg ein vinter med kjempemykje snø. Men før den tid håper dei at det kjem mange folk for å sjå kor fort det går an å gå på ski på sommarføre.

– Søskenbarnet til mor kjem for å sjå på meg. Dei har tre ungar, og det er mine tremenningar, seier Emma.

– Onkel kjem. Det er jo Marken, så det er sikkert veldig mange som vil koma og sjå på og heia på oss, meiner Markus.

Emma Allen (8), rulleskiløpar

HÅPER PÅ STORT PUBLIKUM: - Kom og hei på oss! lyder oppfordringa til både kjente og begge foto: keth odland ukjente frå Markus Gjøse, Martin Gystøl Adolfsen og Emma Allen.

Håper på 120 løparar i markensrennet I fjor markerte markensrennet opninga av bygdas nye rulleskiarena. Sjølv om det i år verken blir snorklypping eller ordførartale, lover rennleiar Dag Lloyd Vaule like mykje fart, innsats og spennande duellering som i fjor.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

– Opplegget blir temmeleg likt som i fjor, med fellesstart i alle klassar. Men nytt i år er at det blir skibyte for klassane frå 13 år og oppover. Løparane går først klassisk, skiftar ski og går deretter same distansen i fristil.

På den måten får me ein veldig publikumsvennleg konkurranse.

Nokon er best i klassisk, andre i skøyting, så styrkeforholdet kan endra seg undervegs i løpet.

Samtidig kan sjølve bytinga av ski bli utslagsgivande. Det gjeld å klussa minst mogleg når skia skal av og på, veit Dag Lloyd Vaule, som er rennleiar for sundagens oppgjer i rulleskiløypa.

Han håper og trur at arrangørklubben sine eigne medlemmer stiller mannsterkt – eller

gute- og jentesterkt – opp på heimebane. Dei andre klubbane i sørfylket, som Helleland, Gjesdal, Matningsdal, Kverneland og Sandnes, reknar han òg som meir eller mindre sjølvskrivne. I tillegg håper Dag Lloyd Vaule at når det regnar på presten på Feed på laurdag, så kjem det til å drypa litt på klokkaren i Bjerkreim dagen etter.

— Det skal vera kretsrenn på Feed på laurdag. Eg ser ikkje

«Det er alltid gildt med mange engasjerte tilskodarar som heiar løparane fram.»

Dag Lloyd Vaule, rennleiar

vekk frå at ein del langvegsfarande løparar, for eksempel frå klubbar i kristiansandsområdet, vil prøva å få med seg to renn når dei først har teke turen vestover, antydar Vaule.

Får han bortimot 120 løparar på startlista til sundagens renn, vil han vera svært godt fornøgd.

Endå mange fleire ønskjer han å sjå langs løypene.

– Det er alltid gildt med mange engasjerte tilskodarar som heiar løparane fram. Å ha rennet med på markensprogrammet er gullgjævt. Når folk er i området uansett, treng dei ikkje noko veldig påskot for å stikka ned på rulleskiarenaen, anten dei kjenner nokon som skal delta eller ikkje.

Me treng litt fleire løypevakter enn vanleg, for å halda folk vekke frå banen, men til gjengjeld får me vist fram og marknadsført sporten for folk som kanskje aldri har sett eit rulleskirenn før, avsluttar rennleiar Vaule.

22

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

Duer i duell

TRUFASTE: Hann- og hodua held i hop heile livet. Dei rugar på skift; han om dagen og ho om natta.

Du treng ikkje beinfly sjølv for å få utløp for konkurranseinstinktet.

Ingvar Kluge har 100 andre som flyg for han.

UNGDOMMAR I AKSJON: - Duene eg fyk med nå om hausten, er fødde i vår. Dei vaksne fyk eg med om våren, fortel Ingvar Kluge.

ENTUSIAST: Ingvar Kluge har drive med brevduer i 45 år. I dag har han rundt 100 stykk heime på Lye. Nokon av dei tek han med seg til Bjerkreimsmarken

Keth Odland

er etter kvart blitt ein erfaren kattejagar.

Måren er endå verre. Den drep for fote.

Heldigvis har aldri den kortføtte drapsmaskinen vore på besøk i dueslaga til Kluge.

Duer har han drive med sidan 1969, då han var gutunge. I dag har han rundt 100.

Og det midt i bustadområdet i Lye-byen.

– Set dei seg på taket til naboen, kastar eg ball etter dei. Dermed lærer dei, smiler han.

keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

– Sjå, der er han! seier han og peiker mot den vide jærhimmelen.

Me kikkar opp, men ser ingenting anna enn eit pastellfarga ettermiddagsvarsel om at det også neste dag blir sommar i september.

– Der borte; det er falken! fastslår Ingvar Kluge og ventar tålmodig på at også me skal oppdaga den einslege fuglen som seglar høgt over hovuda våre.

– Der ja. Du hadde ikkje lagt merke til han om ikkje eg hadde sagt det. Men eg såg det på duene. Dei sette plutseleg opp tempoet, forklarer han om dei åtte-ti duene hans som akkurat nå er ute og får litt luft under vengjene over hustaka på Lye.

Fiendar høgt og lågt Vandrefalken er duene sin største fare og fiende, hovudsakleg fordi han er så hurtig.

Hønsehauken er heller ingen venn. Katten er ein notorisk duejagar – og Ingvar Kluge

Avlar på dei beste Avl er ein viktig del av det å driva med kappfyking med brevduer. Viser ei due seg å vera ein veldig god flygar, går ho kanskje av med pensjon og over i avlen alt etter eitt år. Elles er pensjonsalderen cirka tre år.

– Me avlar på gode eigenskapar, og då er det ikkje bare farten som gjeld. For eksempel prøver me å avla vekk tendensen til å få panikk. Dersom ei due får panikk når falken kjem, har ho tapt, forklarer Ingvar Kluge.

Frå naturen si side bryt aldri brevduene ekteskapet; ein hann og ei ho held i hop hei-

le livet. Men Ingvar Kluge nøler ikkje med å blanda seg inn i naturens gang. I beste Kirsten Giftekniv-stil sørgjer han for arrangerte ekteskap – av omsyn til avlen.

Heim til kjærasten – Eg held hannane og hoene skilde frå kvarandre om vinteren. I mars parar dei seg, og etter åtte dagar legg hoa egg. Det er to egg i kvart kull. Hannen rugar om dagen og hoa om natta, totalt i 17 dagar. Ungane er i reiret i fem veker før dei fyk. Etter tre veker er det på ’an igjen med eit nytt kull, forklarer Ingvar Kluge.

Når dei har lege ti dagar på det andre kullet, begynner konkurransesesongen.

– Då begynner me å fyka med dei. Ofte kjører me til Mekjarvik og slepper flokken der. 50 duer har eg kanskje med meg, like mange av kvart kjønn. Til Mekjarvik er det to og ei halv mil. Men det kan òg vera korte turar på rundt ei mil og lengre på fire-fem mil. På dei kortaste turane hender det at duene er heime igjen før eg er det sjølv, smiler Kluge.

Det er alltid ein god grunn for å koma seg fortast mogleg heim.

– Motivasjonen er enten å koma seg heim til maken, eller, viss dei har egg, å koma heim for å ivareta foreldrepliktene.

NM i kappfyking Jæren brevdueforening, som Ingvar Kluge er leiar for, arrangerer ei rekkje felles slepp.

I NM inngår fem slepp: eitt på Bømlo, eitt i Florø, eitt på Stadt og to på Hellesøy. Vinnardua er den som har størst gjennomsnittsfart. Vestlandsduene konkurrerer med duene i resten av landet ved hjelp av eit sinnrikt poengsystem.

Den 100 kilometer lange turen frå Bømlo til Lye tilbakelegg duene til Ingvar Kluge på mellom éin og halvannan time. Frå Hellesøy, som ligg 220 kilometer unna, går det mellom to og tre timar før duene går inn for landing i Helleberget 9, og får chipen på eine foten registrert i datasystemet.

– Under gode vindforhold kan farten koma opp i 120 kilometer i timen. Marsjfarten er mellom 80 og 90, fortel Kluge, som

da l a n e t i d e n d e 2 3

mandag 22. september 2014

EIT SLAGS HAMSKIFTE: Det tek si tid når duene skal skifta alle fjørene sine; tre veker per fjør.

Og det er ikkje få fjører på den litle kroppen. Slagfjører er det 12 stykk av. alle foto : Keth Odland

Treffsikker Moi-duo skal skapa trivsel Når LoveGuns står på scenen, blir det liv og god stemning – på Vikeså så vel som i Val di Fiemme.

– Me er eit bruksband. Det me er best på, er å laga god stemning, seier Kjell-Are Heiland, den eine halvdelen av moibandet LoveGuns.

Nokon stor musikalsk prestasjon skryt han ikkje på seg.

– Musikken vår er dansebasert; det er ikkje lyttemusikk, poengterer Heiland.

Først Vikeså, så Falun Då Kjell-Are og kona Aina i 2013 var VM-band i Val di Fiemme, blei det gullgod stemning i den norske leiren, så god at eit nytt VM-oppdrag er på tale i Falun i Sverige neste år. Men nå er det markenspublikummet på Vikeså duoen skal få i godlune.

– Me ser publikum an. Derfor veit me nesten aldri kva me skal spela før me har sett kven me skal spela for. Det er det som er noko av varemerket vårt; at me er allsidige og kan levera eit humørspreiande og inkluderande show tilpassa det aktuelle publikummet.

Coverlåt-repertoaret vårt er derfor veldig variert, seier Kjell-Are Heiland og utdjupar: – Me speler alt frå urgammal dansemusikk til bånn gass rock ’n roll. Den eine dagen er me på pensjonisttreff og speler for folk på godt over 70. Dagen etter er kanskje settinga noko nær eit houseparty. Men som regel er publikum ei blanding av folk med ulik musikksmak, og repertoaret blir dermed ein miks av alt mogleg.

– Det er Aina som er den skulerte av oss. Ho har bakgrunn som solist i så vel kyrkjelege og klassiske samanhengar som i korps og band.

Sjølv har eg spelt i band i «alle år», fortel Kjell-Are Heiland.

Han er opphavleg frå Sira, men etter 20 år i lundhovudstaden reknar han seg etter kvart som moiar. Aina er født og oppvaksen på Moi. Paret begynte å spela saman for sju-åtte år sidan. I dag driv dei med musikk på heiltid. Å få speleoppdrag med LoveGuns er ikkje vanskeleg.

– Me er mykje ute og speler.

Konsertoppdraga tikkar inn utan at me treng å anstrenga oss noko særleg for det, konstaterer KjellAre Heiland.

Fjosrock og fest På Bjerkreimsmarken skal kjærleikspistolane avfyrast to gonger.

På dagtid laurdag skal LoveGuns levera ein time med det arrangøren har kalla fjosrock. Korleis han skal definera ein slik musikalsk sjanger, er Kjell-Are litt usikker på, men han håper og trur at det skal la seg gjera å treffa markenspublikummet i hjarta. Å motivera Drenjen til å by opp til dans, trur han òg at dei skal klara.

Det andre speleoppdraget er laurdag kveld på den tradisjonelle markensfesten – som i år skal vera på samfunnshuset. Her har KjellAre Heiland ei enkel oppskrift: – Stemmene våre, gitaren min, bakgrunnskomp på boks og eit friskt, uhøgtideleg show med varierte cover-låtar som er lette å lika og dansa etter; då blir det liv.

Musikalsk levebrød Kjell-Are og kona har begge allsidig musikalsk bakgrunn. i helga.

har vunne NM med ei av duene sine to gonger. .

veldig sosialt, me som driv med dette, forsikrar Kluge.

Brevduer utan brev

Farleg på Vikeså

«Lille postbud, min due,» heiter det som kjent i songen. Men det var før – før mobilen og nettet si tid. I dag er det sjeldan at ei brevdue blir brukt til å senda brev.

– Det er ikkje noko i vegen for at eg kunne ha brukt ei due til å senda beskjed heim når eg er på arbeid for eksempel, men det er trass alt enklare med sms, smiler Kluge.

– Noko av det siste eg veit at dei brukte brevduer til, var å senda i land film frå seglekonkurransar. I gamle dagar brukte dei òg brevduer til å senda blodprøver. Sjukehuset hadde dueslag på taket, veit brevdueentusiasten.

For Ingvar Kluge er det heilt andre ting enn behovet for å kommunisera med omverda som er motivasjonen for å driva med brevduer.

– Eg har naturen heime i mitt eige hus. Det er også ein hobby som famnar om mykje: avl, dressur og konkurranse. I tillegg har me det

At hobbyen også fascinerer folk utanfor miljøet, har Ingvar Kluge ofte fått erfara.

– Når me deltek på messer og andre arrangement, er det mange som spør mykje og vil vita meir om brevduer. Og oppslepp på store arrangement, for eksempel i forbindelse med ei opning av eit eller anna, vekkjer alltid interesse; folk synest det er spektakulært.

Men under Bjerkreimsmarken kjem Kluge og dei andre frå Jæren brevdueforening bare til å visa fram og fortelja om duene sine. Noko slepp blir det ikkje. Til det er det for mykje av både fjell og rovfugl på og rundt Vikeså.

– På grunn av fjella rundt Vikeså ville duene brukt litt tid til å orientera seg like etter sleppet. Dei ville ha floge litt rundt i ring til å begynna med, og akkurat dét er det same som å by seg fram for vandrefalken, beklagar Ingvar Kluge.

BJERKREIM NESTE: Bjerkreimsmarken er éin av dei mange plassane LoveGuns speler i haust. Moibandet består av Aina og Kjell-Are Heiland.

24

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

I år blir det

fårikål TRADISJONSKOST: Fårikåloppskrifta har Haldis Hagen hatt med seg frå Røldal, der ho er oppvaksen. alle foto: keth odland

Lammesteik, kjøtkaker og sviskegraut.

Visst både smakar og luktar det tradisjon og ekte vare også av slik kost.

Likevel er det noko som har mangla på markensmenyen – heilt til i år.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

Fårikål! Kor høyrer vel den norske nasjonalretten meir heime enn på Marken i sauebygda Bjerkreim?

Fårikålen har til nå vore fråverande på Bjerkreimsmarken, til både forundring og frustrasjon frå ein del av dei som har nytta sjansen til å få seg ein skikkeleg middag når dei har vore på Marken.

Eit sakn – Det er saktens nokon som har etterlyst fårikål, ja, erkjenner Haldis Hagen.

Ho er matansvarleg i markenskomiteen på tredje året. I år ser ho fram til å gleda alle som elskar store kjøtstykke av lam

kokte i hop med kålflak som ikkje treng å tyggjast fordi dei smeltar på tunga lenge før dei når bak til tennene. Middagsmenyen på samfunnshuset er nemleg utvida med, ja nettopp, fårikål.

– Laurdag blir fårikåldag. Fredag og sundag blir det, som før, lammesteik.

Kjøtkaker er eit alternativ alle tre dagane.

Då Silje Stokkeland, som skal vera sjefskokke på laurdagen, var gira på fårikål, såg me ingen grunn til å halda igjen, seier Haldis Hagen.

Ikkje akkurat lettvint Ho veit at fårikål ikkje er den enklaste retten å laga på eit storkjøkken.

– Me må nok bruka steam-omnen, så litt utfordringar kan det by på. Men me

da l a n e t i d e n d e 2 5

mandag 22. september 2014

Fårikål à la «Mor Hagen»

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

Haldis Hagen er opphavleg frå Røldal.

Fårikål har ho ete, og likt, sidan ho var lita. Når ho lagar fårikål til seg og sine heime på Vikeså, er det mora si oppskrift ho bruker.

– Først forvellar eg kålet i om lag tre minutt, for å få vekk den skarpe smaken. Eg slår vekk vatnet og legg så kål og kjøt lagvis oppi gryta saman med salt og pepar. Sonen min synest det er best med heil pepar, så derfor bruker eg det.

I oppskrifta er koketida oppgitt til to timar, men eg kokar det i bortimot tre – til kjøtet losnar frå beina, fortel Haldis.

Ho bruker som regel kjøt frå bogen på lammet.

– Smaken er nok den same uansett, men bogstykka kokar ikkje så lett sund.

Med heilare og finare kjøtstykke unngår ein at fårikålen får lapskauskonsistens, tipsar fårikålmeisteren på Vikeså.

har godt mot, smiler Haldis Hagen.

Det skal lagast fårikål av 50 kilo lammekjøt.

– Det skulle bli rundt 160 porsjonar.

Skulle det noko til overs på laurdagen, blir det fårikål å få kjøpt også sundag, seier Haldis.

Ho reknar kjapt ut at 115 kilo lammesteik held til 460 porsjonar fordelt på fredagen og sundagen, mens 140 kilo kjøtkaker vil gi totalt 560 porsjonar fordelt på dei tre markensdagane.

da sin tur til å metta markensgjestene.

– Arbeidslysta er bare imponerande.

Folk blir i utgangspunktet ikkje spurt om å vera med på dugnaden. Dei får tilsendt ei liste der namnet deira står oppført. Sjølvsagt er det ikkje alle som er like glade for ei slik utnemning, men når folk først er på plass og i gang med jobben, er som regel stemninga i dugnadsgjengen kjempegod.

Då jobbar folk både godt og mykje, med ei veldig positiv innstilling, skryt Haldis Hagen.

100 matfolk

12-timarsdag x3

Rundt 100 personar skal i løpet av markenshelga gjera ein dugnadsinnsats med matlaging eller -servering. Dugnadsturnusen i bygda er tredelt. I år er det Øvrabyg-

Sjølv skal ho halda koken frå morgon til kveld alle tre dagane.

– Det pleier å bli tre 12-timarsdagar, frå klokka sju til sju kvar dag. Men eg slepp å

gjera det same heile tida; eg går rundt og hjelper til der det trengst.

Lønn for strevet får ho kvar gong ein gjest, på veg ut frå matsalen, stikk hovudet inn på kjøkkenet og skryt av den gode maten. Om det, på grunn av ny og utvida meny, knyter seg litt ekstra spenning til årets kjøkkenteneste, så fryktar neppe Haldis Hagen at nokon kjem til å stikka hovudet inn til kokkene for å seia at middagen smakte ringt. Så dårleg tru har ho verken på oppskriftene eller kokkene sine.

26

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

– Kom og smak på fortida!

I dag går me i butikken og kjøper ein pose det står «Møllerens» eller «Regal» på. På Marken kan du få høyra om, sjå og smaka korleis det ein gong var.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

Vignetten «Sånn det ein gong var...» blir introdusert på årets Marken og skal etter planen vera ein fast del av markensprogrammet framover, med nye tema kvart år. I år handlar det om kverner og maling av korn på gamlemåten.

Det er i grindabygget vis à vis hovudinngangen til Bjerkreimshallen at tida blir skrudd tilbake til sånn det ein gong var.

Ansvarlege for å vri på tidsbrytaren er Dalane Folkemuseum, i samarbeid med Per Spødervold i markenskomiteen.

Grindabygget skal husa både utstilling og demonstrasjonar.

– Me vil visa diverse innretningar som opp gjennom tidene har vore brukt til å mala korn, samt bilete og filmsnuttar. Publikum får anledning til å prøva å mala korn på handkvern, og me skal laga pinnebrød av mjøl som er male på gamlemåten. Brøda steikjer me på grua i grindabygget, så smaksprøvar skal det bli, lover June

KVERNER I FOKUS: Kvernkallen og -steinen er frå Spødavoll. Dét er også Per Spødervold (nr 2 f.h.), som representerer markenskomiteen. Direktør Leif Foto: Keth Odland Dybing (f.v.), June Stuen og Olaug Økland representerer Dalane folkemuseum.

Stuen og Olaug Økland frå Dalane Folkemuseum.

Med i grindabygget alle tre dagane blir Tarald Ueland, forfattaren av boka «Der korn sildrar», som kom ut i 2013. Han skal blant

anna halda korte foredrag, og vil vera tilgjengeleg for å svara på spørsmål og drøsa med publikum.

Per Spødervold, som òg er leiar i Bjerkreim ættesogelag, er glad for at det blir funne rom for fortid

og kulturhistoriske tradisjonar under Bjerkreimsmarken.

– Me må ikkje gløyma at sånn som det er i dag, ofte er veldig annleis enn sånn det ein gong var.

Og Bjerkreimsmarken skal vera

man med Liv Valbjørg Apeland Bakke. Synnøve si bestemor Rakel Grøtteland (1872-1963) var god til å syngja. Juditta-visa var blant songene ho song når turistar besøkte Grøtteland-garden. Rakel skreiv ned songteksten, og eit anna av barnebarna hennar, Åse Kari Brådli, hugsa melodien som bestemora brukte.

Arne Bjerkreim har stått for musikkopptaka. I tillegg til å syngja speler Synnøve og Liv Valbjørg gitar. Ivar Fuglestad Sergistad speler hardingfele, mens Arne Bjerkreim bidreg med bassgitar og kyrkjeorgel. Synnøve

har brukt mykje tid på å ta og finna fram bilete som blir vist på skjermen mens visa blir spelt.

meir enn kjøp og sal. Eg ser på Marken som ein identitetsbyggjar, og historie og kulturarv er jo ein viktig del av identiteten vår, påpeiker Per Spødervold.

Tragedie på dvd Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

Juditta-visa har vore ein meir eller mindre kjent del av bjerkreimskulturen i 140 år. Nå ligg det til rette for at songen om barnedrapet i Homma blir endå meir kjent.

Aslak Omundsen skreiv dei 21 versa til Juditta-visa i 1875. Nyleg blei songen spelt inn på dvd av Synnøve Grøtteland Helland og Liv Valbjørg Apeland Bakke. Under Bjerkreimsmarken blir det lansering.

Visa handlar om 19 år gam-

le Juditta på den inste fjellgarden i Bjerkreim, Homma. Djupt fortvilt over å ha blitt svikta av kjærasten, drap ho det nyfødde barnet sitt. Straffa blei ni års fengsel, men etter sju år blei Juditta benåda. Ho gifta seg med fengselsbetjenten Anton frå Østfold og emigrerte til Amerika, der slektsgranskarar for om lag fem år sidan spora opp etterkomarane deira.

Det var etter initiativ frå Paul Tengesdal og nettsida «bjerkreim.info» at Bjerkreim ættesogelag fekk Synnøve Grøtteland Helland til å syngja inn visa sa-

Laurdag skal Juditta-visa presenterast på storskjerm ved Scenen.

Kraftverket sviv under Marken Sidan i fjor har Bjerkreimsmarken fått ein ny nabo. Treningssenteret Kraftverket ønskjer markensgjestene velkommen innom.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

I fjor var det hoppeslott og rutsjebanar vegg-i-vegg med utstillingsbåsane i messehallen. Nå har spinningsyklar, tredemøller og styrkeapparat lagt beslag på naborommet. Treningssenteret Kraftverket opna dørene i januar

SVEITT INVITT: Therese Kjølberg (t.v.), Randi Brattebø, Laila Tveit og Hege Bjerkreim oppfordrar folk til å ta eit krafttak - også under Marken.

foto: keth odland

i år, og har ikkje tenkt å lukka dei sjølv om det er Marken og heile bygda står på hovudet. Når du er heit i toppen av folkevrimmel, ungemas og ei lommebok som er lekk, kan det kanskje gjera godt å få sveitta ut og bli varm også i resten av kroppen.

– Ta deg eit forfriskande avbrekk; kom og hent nye markenskrefter på Kraftverket, inviterer instruktørane, med dagleg leiar Laila Tveit i spissen.

Tidlegare denne månaden hadde Tveit og fem av instruktørane hennar ei inspirasjonshelg i Stockholm. Der blei dei kursa i eit nytt treningsprogram, som dei svært

gjerne vil prøva ut på mange markensgjester.

– Laurdag tilbyr me gratis prøvetime på treningssenteret.

Det blir òg omvising for alle som ønskjer å sjå korleis me har det, og kva me kan tilby i dei ulike treningssalane. Det krevst ingen spesielle føresetnader; alle er velkomne, inviterer Laila Tveit, som saman med Kjersti Søyland Bye blir å finna på Kraftverket sin stand i messehallen.

Både laurdag og sundag skal instruktørar frå Kraftverket ha oppvising på Scenen. Publikum vil då få eit innblikk i treningsformene shbam, body attack og grit.

da l a n e t i d e n d e 2 7

mandag 22. september 2014

Landbruk og bygdeutvikling under lupa Ein professor, ein direktør og ein bankmann utgjer det toppa laget som under tematimen på Marken skal sjå på hovudutfordringane for norsk landbruk.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

Professor Reidar Almås får æra av å opna Bjerkreimsmarken nummer 28. Men når dei først hatt fått tak ein slik kapasitet, aktar ikkje arrangøren å sleppa taket så lett. Almås er derfor også hyra inn for å bidra under den faglege tematimen fredag ettermiddag. Temaet «Hovudutfordringane for norsk landbruk» bør han ha gode føresetnader for å gi tilhøyrarane eit grundig innblikk i, og kanskje også skissera løysingar på.

71 år gamle Almås er sosiolog og professor i bygdesosiologi og regionalpolitikk ved NTNU i Trondheim. Han har i ei årrekke vore ein aktiv kronikør og samfunnsdebattant og har delteke i debatter både på radio og fjernsyn.

I 1982 etablerte han Norsk senter for

bygdeforskning ved NTNU. Han var i mange år leiar, men er i dag tilknytt senteret som seniorrådgivar.

Almås har forska på ei rekke ulike tema relatert til landbruk og bygdesamfunn. Han har gitt ut fleire bøker om emnet, blant anna «Norges landbrukshistorie Bind IV» (2002), «Bygdeutvikling» (1995), «Arbeidsmiljøet i landbruket» (1993), «Bygdesosiologi» (1985) og «Norsk jordbruk – det nye hamskiftet» (1977).

I 2011 mottok han kongeleg utnemning til riddar av 1. klasse av St. Olavs Orden for innsatsen innan bygdesosiologi.

I tillegg til professor Almås skal utfordringane i landbruket analyserast av ein direktør og ein bankmann.

Hadle Nevøy er landbruksdirektør i Rogaland, det vil seia leiar for landbruksavdelinga hjå Fylkesmannen. Han har dermed det øvste ansvaret for å sjå til at nasjonal landbruks- og matpolitikk blir gjennomført på ein måte som er tilpassa forholda i Rogaland, slik at eit levande, mangfaldig og berekraftig landbruk blir vidareført.

Bankmannen som skal vera med på tematimen, er Anfinn Rosnes. Han er banksjef for landbruk i SR-bank.

Automatic-leddporter

Tilbud på Nesjane

Vikeså sentrum

Automatic-leddporter d u D b l U i sItLB

kSeEnT r S a E M M ter fra Por

Åpningstider

, 0 99

Mandag-fredag 08.30-21.00 Lørdag 09.00-19.00

4

VikesÅ

velkommen innom vår stand for gode fôringstips!

Velkommen til vår Velkommen til vår stand stand på Jærmessa på bjerkreimsmarken 26.-28. september 29.-31. august!

Ree, Bryne, Jærveien 152, tlf. 51 43 05 66. www.hauck.no Åpent: Mand. - fred. 8.00-15.30. Torsd. 8-17. Lørdag stengt.

www.fkra.no

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

Velkommen til vår stand på JÆRMESSA! Velkommen

28

til vår stand på Bjerkreimsmarken

Søstra til Morten A/S Blomster og interiør Tlf: 51 45 24 30 / 95 22 33 86

Sirevåg Terminal for

TRAKTOR Gjødsel Kalk og ensilering

Du finner oss langs E39 i Vikeså sentrum Velkommen inn

OG REDSKAP

Besøk banken på Bjerkreimsmarken!

Besøk banken på

Bjerkreimsmat på sitt beste!

Ordretelefon 800 30 640

Bjerkreimsmarken!

Alle er hjertelig velkommen til vår stand, Vårt Felleskjøp! og fredag 26. september deler vi ut overraskelser til velkommen barna.

Alle er hjertelig til vår stand, og fredag 26. september deler vi ut overraskelser til barna.

Markens meny FREDAG

Bank. Forsikring. Og deg.

26. september

med kjøtt og kålrotstappe

Kjøttkaker

Markenssalg!

Bank. Forsikring. Og deg.

med ertestuing

fra fredag 26. september til om med lørdag 4. oktober

LØRDAG 27. september

Salget fortsetter etter marken!

Komler

med kjøtt og kålrotstappe

Blodkomler med kjøtt og kålrotstappe

Kjøttkaker

Gode tilbud på alle tapeter, tepper og belegg på lager!

Velkommen innoim!

Komler

med ertestuing

a/s 4389 Vikeså

SØNDAG 28. september

- Rekneskapsføring, årsoppgjer og skatt for landbruk, anna næringsverksemd og foreningar - Fakturering og løn - Budsjett og analysar - Hjelp med gardsoverdraging, forpaktingsavtalar, samdriftsavtalar og etablering av føretak AutoRiseRt RekneskApskontoR - med i rekneskapslaga på Jæren og Dalane. Åpningstid frå 08.00-15.00 nesjane 3, 4389 Vikeså (2. etg. i Maler’n-bygget) tlf 51 45 21 88, post@bras.no

Komler

med kjøtt og kålrotstappe

Blodkomler med kjøtt og kålrotstappe

Kjøttkaker med ertestuing

165 155 165 175 155 165 175 155

En kopp kaffe er inkludert i prisen

VIKESÅ VEISERVICE 51 45 97 00 - E39 - 4389 VIKESÅ

BENSINSTASJON - KIOSK - KAFÈ - TURISTINFORMASJON

da l a n e t i d e n d e 2 9

mandag 22. september 2014

Nytt boligprosjekt på Vikeså!

VIKESDALSLIA, TRINN 111

Eneboliger ● Utsikt ● Eneboliger i rekke

●

Ledige tomter

Vi realiserer DIN boligdrøm Vi er tilgjengelig for visning etter avtale under hele Bjerkreimsmarken 26.-28. september.

NÆRHET TIL: • Skole/barnehager • Idrett/treningsanlegg • Tur og fiskeområde • Kun 30 min til Sandnes • Lakseelv

µ

For mer info, se FINN-kodene: • 50 76 14 19 • 50 54 09 03 • 50 52 24 20

NY BOLIG m/garasje

fra kr 2.790.000 + omkost.

For mer infor/visning kontakt: Ola Fuglestad selger/prosjektutvikler 924 80 639 / 51 45 40 57 E-post: ola@bjerkreim-trelast.no

Rune Gåsland selger 950 45 145 / 51 45 40 52 E-post: rune@bjerkreim-trelast.no

Nesjane 7, 4389 Vikeså, Tlf 51 45 40 50

www.bjerkreim-trelast.no

30

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

V amp i Valborg-drakt Vil du syngja Vamp på Marken? var spørsmålet Valborg Bakke fekk. Eit lettare spørsmål kunne ho knapt ha fått.

Det var eit takknemleg oppdrag Valborg Bakke fekk frå markensleiinga.

– Songane til Vamp er noko av det gildaste eg kan tenkja meg å syngja. Når eg er rundt og opptrer, flettar eg gjerne inn ein Vamp-song eller to. Eg er veldig glad i musikk med element frå folkemusikken, så Vamp er heilt klart ein av favorittane mine, seier Valborg Bakke.

Det er til konserten på laurdag at ho har fått bestilling på Vamp. Ein snau halvtime skal ho fylla med låtar frå den populære haugesundsgruppa. På repertoaret står ein av Valborg sine aller største Vamp-favorittar.

– Av alle dei fine Vamp-låtane er «Kim du nå va» ein av dei flottaste. Den bare må eg syngja på Marken, seier ho.

– Kva med den som alle vil ha; «Ein liden fuggel»?

– Sjølvsagt. Den er obligatorisk.

Ein halvtimes konsert er i minste laget når artisten kjem heilt frå Oslo. Det er nemleg

der den 22-årige musikkstudenten bur for tida. Når ho først er heime i Bjerkreim, er det derfor bare rett og rimeleg at ho får opptre to gonger.

Også på sundag er ein halvtime av markensprogrammet avsett til Valborg.

– På sundagen skal eg syngja eigne songar. Eg har opptredd ein del rundt omkring på Austlandet med eige materiale i det siste, og responsen har vore bra, konstaterer Valborg Bakke.

Tekstane er på dialekt og handlar om historisk kjende personar, sett gjennom låtskrivaren sine auge. Også melodiane har Valborg skrive sjølv. I løpet av eit års tid kjem truleg songane på plate.

– Me jobbar med å spela inn ein del av songane mine, bekreftar bjerkreimsjenta.

Plata speler ho inn i lag med bandet sitt Valborg. Men Valborg, altså bandet, blir ikkje med til Bjerkreim.

– På markenskonsertane blir det bare meg og pianoet, smiler Valborg Bakke.

TO KONSERTAR: Valborg Bakke skal syngja både Vamp- og Valborg-songar på Marken.

da l a n e t i d e n d e 3 1

mandag 22. september 2014

KLAR FOR LØA: FordRekord består av Lars Wegner Sørensen (f.v.), Ole-Jørn Borum, Jon Terje Aksland, Lars Eirik Støle, Øyvind Børgesen og Leif Åge Vestbø.

Fredagsfest med FordRekord – Underhaldande og funky, seier arrangøren. – Engasjerande og velkledd, seier bandet sjølv.

Keth Odland keth@dalane-tidende.no

n 4000 8535

FordRekord er eitt av Vestlandets desidert beste liveband, ifølgje Karl Emil Sødergren, vert på Pittergarden og ein av frontfigurane i musikklubben Klangfeel.

Mykje lyd og liv – Eit vanvitig godt band, fastslår han og utdjupar: – Bandmedlemmene kjenner kvarandre godt, er derfor veldig samkjørte og har lett for å variera og improvisera. Dei lagar mykje lyd og liv og speler musikk som får det til å rykkja i dansefoten til dei aller fleste. Dei er veldig underhaldande og morosame.

Seks glade gutar frå Haugesund, oppgir dei sjølv at dei er. «Eit engasjerande, tight og velkledd liveband, feitt på plate også,» lyder karakteristikken på Facebook-sida deira.

Dei som kjem til Pittergarden fredag kveld, får sjølv anledning til å vurdera både engasjementet, musikken og klesstilen til FordRekord. Då speler nemleg bandet på den etter kvart tradisjonelle markenspuben i løa til Karl Emil Sødergren.

Funky og forrykande Besetninga består av Ole-Jørn Borum, Leif Åge Vestbø, Jon Terje Aksland, Øyvind Børgesen, Lars Eirik Støle og Lars Wegner Sørensen. Dei har bakgrunn frå musikkmiljøa i Stavanger og Bergen og har spelt saman sidan 2008. Ban-

det syng på haugesundsdialekt.

– Stilen er rocka og funky, beskriv Karl Emil Sødergren.

Låtskrivar Ole-Jørn Borum bruker litt fleire ord: – Musikken vår er ein omgjengeleg og frisk sjangermiks av rock, hip-hop og funk, men med stadig nye innfall når det gjeld instrumentering og arrangement. Sidan den første singelen kom ut sommaren 2010, har FordRekord vore aktive på klubb-, festival- og eventmarknaden, og har opparbeidd seg eit rykte som eit forrykande og engasjerande liveband.

«Musikken vår er ein omgjengeleg og frisk sjangermiks av rock, hip-hop og funk, men med stadig nye innfall når det gjeld instrumentering og arrangement.»

Ole-Jørn Borum, låtskrivar og bandmedlem

Sjølvopplevd «kairos» I løpet av hausten gir FordRekord ut studioalbum nummer tre. Ein smakebit av det nye albumet, singelen «Den kvelden eg traff mamma», kom 5. september. «Eg» er Ole-Jørn Borum. Han forklarer bakgrunnen for songen på denne måten: — «Den kvelden eg traff mamma» er historia om ein septemberkveld i Bergen. Ein leigegard på Møhlenpris opnar dørene for studentar som har vendt tilbake etter sommarferien. Det er ein vakker

kveld, full av moglegheiter. Mange år seinare spør ein åtteåring far sin om korleis han trefte mamma.

Dei gamle grekarane hadde eit ord for å seia eller gjera noko i rette augneblinken: Kairos. Me trur alle opplever slike kairos-augneblinkar som definerer korleis resten av livet skal bli. Nokon dagar, kveldar, netter, kanskje morgonar, blir viktigare enn me anar. Songen er basert på ei sann historie, og mora og faren til guten er framleis gifte.

Dobbeltalbum på gang Det komande albumet frå FordRekord har fått tittelen «Disco Noir/ Bon Vivant». Det består av to frittståande minialbum som står i kontrast til og kompletterer kvarandre både tekstleg og musikalsk. Første delen, «Disco Noir», har mørke, tunge tema som rusmisbruk, cellegiftkurar, brotne løfte, død og smålege menneske. «Bon Vivant» vil derimot vera ein hyllest til håp, liv, kjærleik og glade ungar.

Karl Emil Sødergren forventar mykje folk og høg stemning i løa si på fredag.

– Det kjem nok ein del folk som har tilknyting til Marken på eitt eller anna vis, men eg trur òg at arrangementet kan trekkja folk både nordanfrå og søranfrå. Me legg opp til ein uhøgtideleg og festleg kveld, ikkje ei konsertoppleving der folk sit på rekke og rad og teier stilt. Bandet kjem til å spela fleire sett med pausar imellom. På slutten av kvelden kan det godt henda at det dukkar opp nokon som vil jamma litt med dei, seier Sødergren. Årets markenspub er eit samarbeid mellom Pittergarden og Klangfeel.

32

da l a n e t i d e n d e

mandag 22. september 2014

Velkommen til

Bjerkreimsmarken

nr. 28

FREDAG 26. september

LAURDAG 27. september

SUNDAG 28. september

09.00 ● Marken opnar med 110 utstillarar og salsbuer ● Kåring av verlam, hesteriding, kaninutstilling, rasehøns, brevduer 09.00-17.00 ● Kverner frå ei svunnen tid. Utstilling og demonstrasjon i Grindabygget 11.00-13.00 ● Aktivitetar for skuleelevane ved Matfatet og Dalane Friluftsråd 12.00 ● Offisiell opning ved professor Reidar Almås. Presentasjon av Drenjen 12.10 ● Opningskonsert på Scenen med skulekoret frå Vikeså skule, leia av Steinar Solberg.

12.30 ● Jakta på indrefiléten v/ Matfatet og Nortura 13.00 ● Konsert med kulturskulen på Scenen 14.00 ● Tematime i samfunnshuset; «Hovudutfordringane for norsk landbruk» v/ professor Reidar Almås, landbruksdirektøren i Rogaland, Hadle Nevøy, og Anfinn Rosnes i SR-Bank 17.00 ● Marken stengjer 20.00 ● Markenspub på Pittergarden med FordRekord

09.00 ● Marken opnar ● 4H-aktivitetar, kaninutstilling, rasehøns, brevduer 09.00-17.00 ● Leikeland i eige telt. Dagspass kr 70 09.00-17.00 ● Kverner frå ei svunnen tid. Utstilling og demonstrasjon i Grindabygget 10.30 ● Eksteriørdømming av kanin 11.00 ● Valborg Bakke syng Vamp, på Scenen 11.00-17.00 ● Helikoptersightseeing - så sant vêret tillet det 12.00 ● Livdyrauksjon: mjølkekyr og kviger (Nortura) 13.00 ● Kalvemønstring 13.30 ● Bjerkreim Open; spenstig konkurranse i ”kånebæring” 14.00 ● Judittavisa på storskjerm, frå Scenen 14.30 ● Freestyle riding v/ Ingvild Surdal 15.00 ● Fjosrock med LoveGuns på Scenen. ● Kanskje byr Drenjen opp til dans?

16.00 ● Oppvising av Kraftverket på Scenen 17.00 ● Marken stengjer 20.00-01.00 ● «After Marken» på samfunnshuset med LoveGuns. Drenjen oppfordrar folk til å koma tidleg.

10.00 ● Marken opnar ● Mønstring av fjord-, nordlandsog dølahest, kaninutstilling, brevduer, 4H-aktivitetar 10.00-16.00 ● Leikeland i eige telt. Dagspass kr 70 09.00-17.00 ● Kverner frå ei svunnen tid. Utstilling og demonstrasjon i Grindabygget 11.00 ● Gudsteneste i samfunnshuset 11.30 ● Helikoptersightseeing - så sant vêret tillet det 12.00 ● Rulleskirenn. Kretsrenn med fellesstart 13.00 ● Oppvising av Kraftverket på Scenen 14.00 ● Bjerkreim Brassband på Scenen, med Arne Bjerkreim som dirigent 14.30 ● Jakta på indrefiléten v/ Matfatet og Nortura 15.00 ● Valborg Bakke. Minikonsert på Scenen 16.00 Bjerkreimsmarken ● Trekking av kan i år presentera markenslotteriet: EL-syklar og iPad som konferansier 17.00 og trivselskapar. ● Marken stengjer

DRENJEN

www.bjerkreimsmarken.no