Neuzen in
RONSE 1
“NeuzeN iN roNse� is eeN uitgave vaN curieus roNse eN curieus oost-vlaaNdereN curieus.roNse@curieus.be - iNfo.oost-vlaaNdereN@curieus.be 2
curieus is een progressieve vereniging die door een andere bril naar cultuur en de samenleving kijkt. We organiseren frisse, originele en gedurfde activiteiten die je goesting geven in cultuur.
prachtig panorama op ronse vanaf de zandstraat
3
4
Neuzen in
ronse Beste lezer, Proficiat! In jouw handen rust een uniek curieusboekje dat je meeneemt op verrassende citytrip doorheen Ronse. Ben je curieus naar enkele smakelijke streekgerechten, boeiende figuren, schalkse verhalen of simpelweg de meest romantische plekjes? Blader dan vlug verder en laat je verrassen door de talloze verborgen pareltjes van deze stad! Of je er nu woont, of op bezoek bent, veel plezier met Neuzen in Ronse! Bruisende groeten,
Freya Van den Bossche, voorzitter curieus Oost-Vlaanderen
5
Ronse in een oogopslag Getuigenheuvels. Bossen. Grafheuvels. Romeinse relicten. Molenbeek. Heilige Amandus. Religieuze nederzetting. Merovingische resten. Tenement van Inda. Kapittel van Ronse. Sint-Hermescrypte. Oude-Sint-Martinuskerk. Pelgrims. Gerard de Wattripont. Stadskeure. Lakenindustrie. De Vrijheid. Gwijde van Dampierre. Stadsbranden. Baronie. Hermes van Winghene. Cypriaan de Rore. Beeldenstorm. Pieter Titelmans. Oorlog en bezetting. Kasteel van Nassau. Kapel van Wittentak en Lorette. Armoede & epidemies. Boerenkrijg. Huisnijverheid. Etienne Glorieux en Zusters van Barmhartigheid. Wijnteelt. Vlasgetouwen. Edouard Joly. Spoorwegtunnel. Oudste station. Passerelle. Menselijk Mirakel. Ingeweken Gentenaars. CÊsar Snoeck. Ovide Decroly. Alphonse Renard. Arbeiders & textielbarons. Herenhuizen & koertjes. Villa’s & kasteeltjes. Fantasieweefsels. Grawitz-affaire. Politieke & sociale spanningen. Ephrem de Malander. Oud kerkhof. Schoolstrijd. Handelskamer. 055. Oscar Delghust. Art deco. Taalstrijd. Collaboratie, verzet en repressie. Leo
6
Vindevogel. Eugène Soudan. Sociale voorzieningen. Valère Depauw. Muziekacademie. Bib. Etienne Vermeersch. Faciliteitengemeente. Tavi. Fiertel. Ephrem Delmotte. Bommels. Albert Cambier. Armoede. Migratie. Stadsleegloop. MusT. Villa Carpentier. De Ververij. TIO3. Koers. Vanlooy-Beheyt. Criquilion-Bauer-Fondriest. Voetbal. Pierre Carteus. De Ronsenaar. Kunstenaars. Rudy Demotte. Natuurparken. Grote Prijs Tekenkunst. Picturale. Met dank aan Geschiedkundige Kring Ronse
kruisstraat
7
Alle wegen leiden naar Ronse Alle grote steden hebben hebben er één... een internationale wegwijzer naar alle hoeken van de wereld. Als Rome en Parijs mogen pronken met hun middelpuntvliedende kracht dan mag Ronse dat ook. En als we dan toch een wegwijzer opstellen, waarom dan geen speciale?
8
Et voila, vanaf nu vind je in Ronse de enige echte curieuswegwijzer die onze stad positioneert ten opzichte van haar zustersteden, Kleve (Duitsland), Jablonec nad Nisou (Tsjechië), M’Saken (Tunesië), Sandwich (Groot-Brittannië) en Saint-Valery-sur-Somme (Frankrijk).
9 de enige echte curieuswegwijzer in ronse
10 Jacques en Marthe genieten van de rust en elkaar op een bankje in het Bruulpark
De Bankjesroute Wie af en toe verdwaalt langs de Ronsense straten en pleinen, heeft het vast al opgemerkt. De klassieke stadsbanken verloederen langzaam. Vaak gaan we zo gejaagd door het leven, dat we nog zelden de tijd nemen om even rustig op een bankje te zitten... en gewoon genieten van de omgeving. Deze bankjes zitten trouwens barstensvol kapitaal. Hoezo, een verborgen schat?, horen wij u al denken. Ja hoor, een schat aan herinneringen.
Vrienden delen er verhalen, prille koppeltjes geven er hun eerste aarzelende zoen, grootouders kijken waakzaam en o zo trots naar hun spelende kleinkinderen verderop... curieus wil dit weelderige kapitaal maximaliseren en daarom creĂŤerden we speciaal voor Neuzen in Ronse onze Bankjesroute. Allez hop, we zijn weg, een wandeling langs de charmantste zitplaatsen die onze stad te bieden heeft.
11
bron: google maps
De start- en aankomstplaats van deze route (6 km) is het park aan Sint-Hermes A in de Sint-Martensstraat.
I
H
B A G
C D E
F 12
We passeren verder enkele rustgevende bankjes aan het Bruulpark B , het Mouroitplein C , de Grote Markt D , het Sint-Martinuspark E , het Stationsplein F , het Franklin Rooseveltplein G , de wielermuur aan de Kruisstraat H en het Malanderpark I . Langs de Kievestraat en de Bruul kan je terugwandelen naar het park aan Sint-Hermes A .
Willeke en Wannes duiken in de boeken op het bankje voor de bib
13
14
Estelle de vos
De coolste rondleiding In Ronse voelen jong en oud zich thuis, zoveel is zeker. Aan het woord zijn Estelle De Vos en Maxim Supply, twee vrolijke tieners die ons de weg wijzen langs alle coole plekken in Ronse. En weg zijn we... Ronse door de ogen van Estelle De Vos (12 jaar) Estelle twijfelt niet lang over haar coolste plek. Zonder twijfel, de danszaal in het sportcentrum ‘t Rosco. “Hier kan ik me volledig uitleven in de werkgroep ‘Dance-crush’ met ballet, hiphop en
moderne dans. Het is een combinatie van lenigheid, sportiviteit, concentratie en discipline. En dat allemaal in een superleuke ambiance!” Wanneer ze het heeft over haar vriendinnetjes die ze in de dansschool leerde kennen, straalt Estelle. Maar wanneer ze vertelt over de Halloween- of Broadway-optredens in de grote zaal van het COC, fonkelen haar oogjes meer dan ooit. Na die vele uurtjes oefenen, geven de bewonderende blikken van het publiek bijzonder veel voldoening.
15
Ronse door de ogen van Maxim Supply (11 jaar) Maxim is een grote fan van de Grote Markt. “Ik kan daar skaten en voetballen terwijl mijn ouders genieten van een terrasje. Vroeger kon dit allemaal niet, maar sinds de markt werd heraangelegd als een mooi open plein is dat allemaal mogelijk.” Nog cooler vindt hij de vele concerten, sportwedstrijden, het vuurwerkspektakel van de Bommelsfeesten, de kermissen... die van de Markt een levendig kleurrijk plein maken. “Fantastische plek, toch?”, besluit Maxim. En wie zijn wij om hem tegen te spreken?
"
16 maxim supply op de grote markt
groetjes uit
Ronse
17
wat cultuur al niet kan
18
postzegel aub
De bekendste Ronsenaar rust in vrede Ephrem Delmotte, getalenteerd muziekpedagoog, componist en beiaardier, maar vooral geliefde volksmens en Ronsenaar. Op 13 maart 1905 zag Ephrem in Ronse het levenslicht. Toen hij nog een broekventje was, stuurden zijn ouders hem al naar de muziekschool. Na zijn middelbare studies aan de Ronsense Ecole Moyenne studeerde hij notenleer, harmonie, piano en orgel aan het Koninklijk Conservatorium te Gent. In 1928 kon hij als als muziekleraar aan de slag bij het atheneum en de muziekacademie
in Ronse. Na zijn pensioen verkaste hij naar Oostende om er wekelijks de beiaard te bespelen. Zijn laatste concert als beiaardier speelde hij op 91-jarige leeftijd. Jawel, eenennegentig, dat vinden wij toch wel even indrukwekkend. Amper een jaar later blies hij zijn laatste adem uit. Maar in Ronse zal hij voor eeuwig en altijd herinnerd worden als initiatiefnemer en bezieler van de Bommelsfeesten (bericht aan de niet-Ronsenaren: [Bonmohsfiesten] is de correcte uitspraak van dit lokaal festijn, nvdr.). Hij componeerde 19
het familiegraf waar ephrem delmotte begraven ligt
20
in 1951 het Lied der Bonmohs, dat je vandaag exclusief kan beluisteren aan zijn borstbeeld voor de Zottenmuur. Ephrem creĂŤerde ook de drie Ronsense textielreuzen: Staf de Wever, Manse de Spinster en Angeeleki de Naaister. De Ronsenaren vereerden Ephrem met een vierde reus: Ephrem de Beiaardier flaneert vanaf 1992 ook jaarlijks door zijn stad. De Ronsense dankbaarheid voor reuzenpapa Ephrem Delmotte is groot. De passie die hij voor zijn stad aan de dag legde, is inspirerend voor elke Ronsenaar.
unieke muzikale buste van Delmotte voor de Zottenmuur
21
Een Ronsenaar achter de Rode Duivels Weinigen zijn er zich bewust van, maar de sterke man achter de Rode Duivels... is een Ronsenaar. Kinesist Bernard Vandevelde is de steun en toeverlaat van onze nationale voetballers. Hij neemt de edele taak op zich om hun blessures te voorkomen en te behandelen. curieus zocht de man op, en kwam terug met een inspirerend verhaal. Bernard is nog een klein manneke, wanneer hij al gepassioneerd is door
22
sport en sportkwetsures. Na zijn studie kinesitherapie volgt hij een bijscholing sportletsels. De praktijk, die proeft hij bij de voetbalploeg van Leupegem. De overstap naar KSK Ronse, waar hij echt de knepen van het vak leert, volgt niet veel later. Maar Bernard heeft honger naar meer... en hij solliciteert spontaan bij de Belgische Voetbalbond. “Wat later kreeg ik plots een telefoon van de Bond,” vertelt Bernard. “Of ik als interim-kinesist met het nationaal jeugdelftal naar Ierland
wou trekken... Ik heb geen seconde getwijfeld en deze unieke kans met beide handen gegrepen.” Met de carrière van Bernard gaat het, in tegenstelling tot de resultaten van de Rode Duivels zelf, consequent in stijgende lijn. Vandaag neemt hij de gespierde kuiten van de A-ploeg onder handen. “Het is een sterke ploeg, ik geloof intens in hun kansen voor kwalificatie op het WK 2014.” Welke herinnering koestert hij het meest? Bernard aarzelt niet: “de 3-2 overwinning in 2008 van België tegen Italië tijdens de Olympische Spelen. Het zal me altijd bijblijven, het spectacu-
laire spelverloop tijdens en de euforie na de match tegen zo’n topploeg.” Bernard voelt zich goed in onze stad. Hij heeft dan ook een bijzondere boodschap voor ons. “De Ronsenaars mogen best wat trotser zijn op hun stad. Welke andere stad van deze omvang kan zeggen dat het over een stadion, een gloednieuw sportcentrum en een Finse piste beschikt? En binnenkort komt daar nog een nieuw zwembad bij.” Meteen volgt een warme oproep aan de inwoners: “Doe aan sport. Zo hou je niet alleen je lichaam, maar ook je geest jong!” Boodschap begrepen, wij gaan meteen een rondje joggen.
23
We vroegen aan 100 Ronsenaren De Ronsenaar. Wie is hij? Wat denkt zij? En waarom? Op een zonnige nazomerdag trok curieus de straat op en vroeg de pieren uit de neus van honderd Ronsenaren. We peuterden niet alleen wat sappige roddels los, maar ontdekten vooral de ware aard van de gemiddelde Ronsenaar. We vroegen aan 100 Ronsenaren... ... Waar heb jij voor het eerst gekust? Fonkelende oogjes en rode oortjes wanneer we in het romantische verleden
24
van de Ronsenaren groeven. Al snel werd ons duidelijk dat de meeste Ronsenaren leerden kussen... op school! Verder populair is Jeugdcentrum De Kobbe en ook in het park aan SintHermes zijn talloze eerste kussen uitgedeeld. Maar Ronse telt tientallen zeemzoete zoenplekjes... Een greep uit het ruime aanbod: het station, de Dammekesstraat, het Muziekbos, het Snookerpaleis, de turnzaal, de spoorwegbedding, aan de Blote Pompier, de
Savooistraat, het Astridplein, het Folkloremuseum, het Klein Marktje, de visvijver... Of nog: “in mijn bed”, vertrouwde ons een bloedeerlijke Ronsenaar toe. Al even ontwapenend openhartig vonden wij het treuzelende “ik zou het begot niet meer weten...” ... Wat vind je zo leuk aan Ronse? 100 Ronsenaren vragen naar wat ze zo leuk vinden aan onze stad brengt 100 persoonlijke antwoorden naar boven. Te veel en te divers om alles op te sommen, maar we doen een poging. Heel veel lof voor onze groene omgeving en de prach-
tige natuur waarin de stad baadt. Ook de sterke tradities als de Fiertel en de Bommelsfeesten doen het hartje van de Ronsenaar sneller slaan. Ook al is het een stad, veel mensen kennen elkaar en dat betekent een grote meerwaarde. Het kleurrijke dialect, de rijke geschiedenis, de rustige plekjes, de prachtige art-decohuizen, de talloze horecaadresjes... het zijn allemaal troeven die Ronse kenmerken. Ook de diversiteit van de Ronsenaars spreekt aan. De kruispuntstad ademt zowel de passionele hartelijkheid van de Romaanse en de rationaliteit van de Germaanse cultuur.
25
... Wat vind jij het mooiste plekje in Ronse?
Wandelpad Spoorlijn 87B o i s
Joly
Bovenaan Kruisstraat
Wit tenta k
Stationsplein
Panorama F o l k l o r e - rkt Zandstraat museu m Mkaboss by night
M o u r o i t p l e i n te z i e u i om u h S i n t-H u b e r t p a r k r T t e v e e l o m o p t e n o e m e n G 26
B r u u l pa r k
Ma l a n der pa rk
... Wie is voor jou de grootste ronsenaar?
Ikke
Jean-Ovide Decroly
M a r c e l Va n d e w a t t y n e
M ij n
g r o o t o u d e r s
E p h r e m D e l m o t t e Ja n Dem eu lem ees ter
Orphale Crucke
Pierre Carteus
Eugène Soudan E t i e n n e Ve r s c h u e r e n Cypriano de Rore
Tavi
27
... wat was het origineelste personage waarin jij je voor de bommelsfeesten verkleedde?
A i rh o s t e s s
SpookR idder
Koningin der Bommels Wiske
Bob d e B o u w e r Danny Zuko uit Grease
B e Chinee s Kardinaal Koning der Bommels
C
l
e
o
p
a
Kadeitchiest
t
r
a
RonsischeC aZot es a r GSM
28
e r
The Mask
Voorzitter
F o n z i eS c h o t
C l i n i c l o w nD u i k e r
Mozart Russische schone
Flamencodanseres Canadese K 3-meisje B i j politieman p y j a m a Lieveheersbeestje Ver pleegster
Duivel
29
Wat schuilt er achter de gevel? Wie af en toe verdwaalt door de straten in het historische centrum van de stad, kan zich laven aan hele huizenrijen met karaktervolle gevels. Ze getuigen van de hoge welvaart die de textielindustrie hier bracht in de vorige eeuw. De nabije omgeving van de fabrieken werd steevast volgebouwd met kleine werkmanshuisjes. De initiatiefnemers van deze citĂŠs waren meestal fabriekseigenaars zelf, die de arbeiders maximaal aan hun bedrijf wilden verknechten. Maar de patrons zelf? 30
Die vluchtten weg uit deze luizenwijken en bouwden opvallende woningen in de nieuwe buitenstraten. Geheel in deze ontwikkeling startte Armand Gilleman, garenhandelaar, een groots bouwproject. Het resultaat? Vier woningen in de Gomar Vande Wielelaan. In huis nr. 69 nam hij zelf zijn intrek en werkte daarom het interieur rijkelijk af met enkele knipoogjes naar de art nouveau. Eddy Vandewalle en Martine De Deken, een stel jonge leerkrachten, vielen als een blok voor dit huis, smoorverliefd op de mooie de-
coratieve binnenhuiselementen. Maar vooral de glasramen, die alle aandacht afleiden van de werkelijke grootte van de vertrekken, bekoorden hen. Leven in een bijna-museum heeft onvermijdelijk een weerslag op de artistieke interesses van de bewoners van nummer 69. Gaandeweg werden ze zich meer en meer bewust van het waardevolle kunstwerk dat ze zich als woning hadden aangeschaft. Verborgen artistieke talenten welden in hen op en Martine volgde zelfs een opleiding tot juwelier-goudsmid. Eddy ging aan het schilderen. Wil je zelf kennis maken met dit historisch pareltje? Neem dan gauw contact op met de Dienst Toerisme of versierdemens@telenet.be en bezoek dit huis in het kader van een art-nouveauwandeling. een art-nouveaupareltje in de gomar vande wielelaan
31
De held van Ronse Ronse barst van de lokale helden. Talloze sterren sieren ons sportieve, muzikale of culinaire firmament. Maar eentje springt er toch bovenuit: Marcel Vandewattyne. In 2009 moesten we jammer genoeg afscheid nemen van deze atletiekbink, maar curieus vereert hem vandaag graag postuum als Held van Ronse. In 1924 zag Marcel Vandewattyne het levenslicht in Ellezelles. Maar in hart en woonst was hij een echte Ronsenaar. Als kind koesterde hij de droom om wielrenner te worden. Maar omdat papa Vandewattyne hem geen fiets kon geven, begon hij maar te lopen. En al snel bleek dat Marcel meer kon dan 32
zomaar een rustig rondje joggen in het ochtendzonnetje. Nee hoor, onze Marcel had buitengewoon veel talent voor de langere afstanden en het veldlopen. Maar met natuurlijk talent alleen, haal je het niet. Door zijn ongelofelijke werklust en inzet kon hij een rijk gevulde carrière uitbouwen. Enkele cijfers om van te duizelen? Hij won niet minder dan 494 wedstrijden, hij verdedigde 2 maal de Belgische tricolore op de Olympische Spelen, werd 3 keer Belgisch Kampioen op de 10 000 meter en 6 keer bij het veldlopen. En ondertussen werkte Marcel volop verder in de schrijnwerkerij, waardoor hij maar bitter weinig tijd overhield om te trainen...
Marcel wou ook graag winst in de Landencross aan zijn palmares toevoegen. Maar hij moest er drie keer genoegen nemen met een tweede plaats. In 1958 nam hij revanche door de gouden plak te halen in de prestigieuze Cross des As. Maar Marcel ging niet gauw naast zijn schoenen lopen. Ondanks de vele mooie overwinningen en uitzonderlijke prestaties bleef hij steeds dezelfde sympathieke en bescheiden man. Ook na zijn profcarrière zette hij zich met hart en ziel in voor zijn sport. Eerst als coach, later als ondervoorzitter van atletiekclub ASSA Ronse. In 2009 namen de Ronsenaren afscheid van hun sportheld. De passie en inzet die Marcel Vandewattyne voor atletiek aan de dag legde, zijn inspirerend voor generaties atleten. Merci Marcel! Met dank aan de vrouw en zoon van Marcel
33
Vroeger
Een blik op het Rooseveltplein (net na wo i, Met dank aan Geschiedkundige Kring Ronse) 34
Nu
35
36 Huiselijke zorgen, een originele Wouters op het Mouroitplein
Wat doet die hier? Flanerend op het Mouroitplein, zullen velen het zich al afgevraagd hebben: wat doet die hier? We hebben het uiteraard niet over een weinig modebewuste toevallige voorbijganger, maar over het bronzen standbeeld in de fontein. De naam Motties woaf (verwijzend naar Ephrem Delmottes vrouw) zal bij de meeste Ronsenaars wel een belletje doen rinkelen. Maar de echte naam van dit standbeeld is Huiselijke zorgen. Deze meer dan levensgrote sculptuur is van de hand van kunstenaar Rik Wouters. Hij verbeeldt hier een huisvrouw die mijmert over dagdagelijkse zorgen. Het beeld is geboetseerd
naar Nel, zijn grote liefde en muze. Slechts twaalf sculpturen werden in brons gegoten. Naast Ronse kan je ook in Amsterdam (Stedelijk Museum), Antwerpen (Middelheimpark), Brussel (KMSK), Keulen (Rheinpark)... één van de andere originele exemplaren ontdekken. De Belgische kunstenaar Rik Wouters (1882 – 1916) begon zijn artistieke carrière als beeldhouwer, om zich nadien vooral toe te leggen op schilderen en tekenen. Hij overleed op amper 34-jarige leeftijd aan oogkanker. Hij liet een indrukwekkend oeuvre na: meer dan 170 schilderijen, 35 sculpturen, 50 etsen, 40 pastels en 1500 tekeningen. 37
Ronse door de ogen van ... ... Marie-Jeanne D’Hondt. We vroegen aan enkele senioren om hun Ronse op papier te zetten. Waar voelen ze zich thuis? Wat vinden ze het mooiste plekje in Ronse? We kregen enkele mooie tekeningen in onze brievenbus... maar dit pareltje vonden we wel een publicatie in ons unieke Neuzenboekje waard. De schets is van de hand van Marie-Jeanne D’Hondt (66 jaar). Het is een zicht op de
38
Hoge Mote vanaf De Biesestraat. Op de achtergrond kan je de Sint-Hermeskerk herkennen. Maar we geven graag deze boodschap mee aan de piepjonge Ronsenaren: nu is het aan jullie! Haal wasco’s, kleurpotloden en je kleurrijke verbeelding naar boven... en stuur deze prent mooi ingekleurd terug naar curieus Ronse. Wie weet, maak je wel kans op een leuke prijs!
"
39
postzegel aub
wat cultuur al niet kan
Naam:.............................................................................. Leeftijd:......................................................................... Adres:..............................................................................
curieus Ronse
Mailadres (van jou of je mama of papa):...............................................................................
Georges Desmetstraat 62
9600 Ronse (Postkaart voldoende gefrankeerd terugsturen)
40
Die was van hier September 1975. Papa JosĂŠ Plume schrijft zoonlief Serge, op dat moment nog een achtjarige bengel, in aan de muziekacademie van zijn geboortestad. Hij kon op dat moment onmogelijk voorzien dat dit de eerste stap was naar de realisatie van zijn eigen jeugddroom: beroepsmuzikant worden. Al snel blinkt de beloftevolle Serge uit in de klas. Hij volgt als een ijverige leerling de ene cursus na de andere: notenleer, trompet, piano, harmonie en muziekgeschiedenis. Maar Serges grootste liefde, dat blijkt de trompet. Zijn blaastalent blijft niet onopgemerkt. In 1985 ontvangt hij de regeringsmedaille en drie jaar later de eerste prijs
van het Koninklijk Conservatorium van Gent. De jonge Ronsenaar trekt daarna naar het Hilversums Conservatorium van Amsterdam, waar hij in 1990 cum laude afstudeert als trompettist in de afdeling jazz en lichte muziek. De weg voor een internationale muzikale carrière ligt open, laat die groupies maar komen. Tijdens zijn studies leerde Serge al het klappen van de zweep aan de zijde van zijn vader bij de West Music Club, een bescheiden big band uit de streek van Ath. Maar de bal gaat pas echt aan het rollen, wanneer hij kort na zijn 18 de verjaardag mag optreden met het 41
BRT-Jazzorkest onder de leiding van Bob Porter. Sindsdien reist onze Serge de wereld rond en speelt hij op de meest prestigieuze internationale jazzfestivals. Hij werkt samen met helden als Quincy Jones, Joe Cocker, Patrick Bruel, Lionel Richie, Simple Minds en natuurlijk onze nationale trots Toots Thielemans. Maar ook als lid van het Brussels Jazz Orchestra scoort Serge als een ware spits. Voor de soundtrack van de prachtfilm The Artist kon het jazzorkest een felbegeerde maar welverdiende oscar binnenrijven. In het Waals-Brabantse Ittre vond Serge intussen een warme thuis met zijn gezin. Maar voor ons, blijft hij altijd ene van R(ons)e...
met dank 42 aan fotograaf david legière en het brussels jazz orchestra
43
foto: reporters
scène uit The Artist, slokop van de oscars 2012, met een cruciale bijdrage van onze trompettist Serge Plume
Zo is er maar één in Ronse Een unieke mens in Ronse, die Jan Leenknegt. Als glaskunstenaar is hij de enige die in onze Vlaamse Ardennenparel wél van toeten of blazen weet. Wie zich via de Savooistraat een weg baant naar de Muziekberg, botst onderaan in de bocht op enkele glassculpturen bij een gerestaureerd industrieel pand. Hier huisde ooit een textielververij, maar werd door de toen nog vrij jonge kunstenaar Jan Leenknegt en zijn
44
echtgenote omgetoverd tot kunstatelier en woning. Het artistieke bloed stroomt door de Leenknegt-aderen. Jan is de zoon van Michiel Leenknegt, de grondlegger van de kunstenaarskolonie van Kwaremont. In zijn atelier langs het parcours van de Ronde van Vlaanderen kon je steeds monumentale glasramen in opbouw opmerken. Dat de piepjonge Jan er al spelende gegrepen werd door de liefde voor kunst en glas, zal niet verbazen.
Jan leenknegt, unieke glazenier in ronse
45
Een carrière als glazenier was dan ook geen uit de lucht gegrepen droom. Jan werkte zijn kunstopleiding af en koos er bewust voor om zijn eigen vleugels uit te slaan. Hij wou ontsnappen uit de schaduw van zijn flink gerespecteerde vaders en diens atelier. In het oude textielpand aan de Savooistraat lukt dat. Hij kan er zijn droom definitief gestalte geven. Aanvankelijk ontwierp en creÍerde hij er vooral kerkramen. Maar rond 1990 maakte hij zijn eerste glassculpturen.
46
Zo ontsnapte hij aan het strakke keurslijf van het vensterraam. Glas-in-lood ruilde hij in voor glas-in-smeedijzer. Hij gaf zo de vrijheid aan het kunstwerk om in het even welke ruimte zelfstandig opgesteld of opgehangen te worden en zijn pracht uit te stralen. Inmiddels blijkt dat zich toeleggen op glassculpturen de juiste keuze was. Want de opdrachten voor het ontwerpen van kerkramen mogen dan wel stilvallen... de interesse en het enthousiasme voor zijn glassculpturen winnen steeds meer terrein. Niet alleen Belgen blijken
ge誰nteresseerd, maar ook in Nederland en Marokko vindt hij een belangrijke afzetmarkt. In Jans hoofd barst het nog altijd van de dromen. Hij speelt met het idee om een bijzondere tentoonstelling Drie generaties glaskunst vorm te geven. Want ook zijn dochter Elisabeth koos inmiddels met hart en ziel voor de breekbare esthetiek. De trilogie van glasramen, glassculpturen en glasjuwelen belooft in 2013 een uitzonderlijk evenement te worden in de kunstwereld van de Vlaamse Ardennen.
47
Slow Motion Onder het motto “het moet niet altijd het zuiden van Frankrijk zijn” ging curieus op zoek naar één van de charmanste stekjes in Ronse. We zochten naar een plekje waar de levenslustige Ronsenaren even in slow motion bewegen, waar de tijd een korte tel stil lijkt te staan, waar je rustig een boek kan lezen, waar je gewoon kan zitten en al je zintuigen op scherp stellen. Wel, guess what, zo’n plekje hebben we gevonden. Op de grens tussen Ronse en LouiseMarie ligt een mooi stukje natuur, het Muziekbos. Het is er heerlijk om te wandelen, te fietsen of gewoon tot rust te komen. Verscholen in het bos staat
48
een mysterieus bouwwerk met een tot de verbeelding sprekende naam, de Geuzentoren. De toren werd in 1864 opgetrokken uit ijzerzandsteen afkomstig van de graafwerken bij de bouw van de tunnel op spoorlijn 86. Bovenaan is de toren afgebakend met een gekanteelde ommuring. Binnenin leidt een wenteltrap over twee tussenverdiepen naar de bovenste daketage. Maar de échte reden waarom deze toren daar staat, daarover blijven we tot op vandaag in het ongewisse. Wat we wel kunnen vermoeden, is dat toen de toren opgetrokken werd, de omringende bomen nog niet zo hoog reikten als
W i s t je
da
t..
.
.. . je een i n h e t M h o u d i s tor i s u z ie k e Ga b c l lo-R he tore os n iet t u m om ei n n , m a a a l le e n u lu s r s k a n e g ra f h o o k e e n eu v i nd en? vel of
vandaag. In dat geval kreeg je zicht op een prachtig panorama. Hier onstond in 1888 niet toevallig de naam “Vlaamse Ardennen� bij monde van Omer Wattez en Pol De Mont. Anyway, wij laten die onwetendheid niet aan ons hart komen. Neem een hap verse Ronsense adem en geniet van het prachtige groene decor.
49 de geuzentoren in het muziekbos
Wist je dat ... … Ronse een Minister van Staat had? In het exclusieve lijstje vind je naast klassebakken als de Leuvense Louis Tobback of de Gentse Guy Verhofstadt ook de Ronsense Eugène Soudan. Socialist Soudan had in zijn carrière een ministerportefeuille van Justitie, Financiën, Binnenlandse Zaken en Onderwijs op zak. Maar ook als burgemeester van onze stad maakte hij naam. In 1943 nam de Duitse bezetter hem gevangen en bracht hem naar het concentratiekamp van Buchenwald. Twee jaar later kon hij gelukkig de vrijheid weer in de ogen kijken. Ronse nam afscheid van de grote meneer Soudan in 1960. Hij was toen 80 jaar.
50
… niet alle wapenschilden even saai en zedig zijn? Op het oorspronkelijk wapenschild van Ronse kon je een wilde naakte vrouw spotten. Het Hollandse bestuur van de fatsoenlijke en preutse Willem I kon echter niet om met deze onzedige dame en liet ze prompt vervangen door een keurig kroontje boven de tweekoppige adelaar. Het was een symbooldaad om de link tussen het koningshuis van Oranje en het huis de Merode van Ronse te onderstrepen. … het station van Ronse het oudste is van het Europees vasteland? Het werd van 1841 tot 1848 in Brugge gebouwd onder leiding van architect
stationsplein ronse
Payen. In 1881 werd het steen voor steen afgebroken en in Ronse geplaatst. Mankrachten en werkuren kosten toen immers minder dan bouwmaterialen. Zou men vandaag nog dezelfde beslissing nemen? … de naam Ronse afkomstig is van het Keltische Rotnace? Het betekent “vestiging aan de Ronne” en verwijst dus naar een zijrivier van de Schelde. Maar enkel de vertakking van de Molenbeek stroomt echt door Ronse. … in Ronse enkele spraakmakende mensen het levenslicht zagen? Werden hier geboren: Waals minister-president Rudy Demotte, algemeen directeur van de Belgische RTL-zendergroep Philippe Delusinne, Steracteur en chouchou van de Familie Guillaume Devos...
51
Tot slot... Maar al te vaak lopen wij als blinden door de straten van onze geliefde stad. Gejaagd door onze verplichtingen gaan wij gewoon van a tot b zonder stil te staan bij de architecturale rijkdom ervan. De schitterende landschappen die ons omgeven, gaan aan ons verloren en oog voor de talrijke getuigenissen van een boeiende geschiedenis hebben wij al helemaal niet meer. Paradoxaal genoeg zijn het meestal mensen van buiten Ronse die ons, inwoners ervan,
52
erop wijzen hoe mooi de parel van de Vlaamse Ardennen schittert. Aan de hand van Neuzen in Ronse hebben wij geprobeerd om je mee te nemen op onze (her)ontdekking van Ronse. Doorheen een selectie van mooie plekjes, leuke weetjes en gesprekken met Ronsenaars, hebben wij geprobeerd om jouw honger naar onze stad aan te wakkeren.
En indien wij hierin geslaagd zijn dan moedigen we jou aan om zelf de stad te verkennen. Het menu dat wij voor jou hebben samengesteld doet eigenlijk te kort aan de rijkelijk gevulde kaart die je er zal vinden. Sta jezelf dus toe om te verdwalen in Ronse en ga jouw eigen neus achterna. Julien Vandenhoucke Voorzitter curieus Ronse.
53
Colofon Neuzen in Ronse werd bijeen geneusd door curieus Ronse: Suzy Arijs, Claude De Bie, Guy De Vos, Nedia GmatiTrabelsi, Koen Haelters, Belina Lepez, Machtelt Stroobants, Michel Supply, Philippe Vallez, Julien Vandenhoucke, Martine Vander Eecken en Anita Verleyen. Met oprechte dank aan alle Ronsenaars die aan Neuzen in Ronse hebben meegewerkt. Redactie: An Pauwels Fotografie: Wouter Rawoens Vormgeving: Rob Marcelis Lay out: Cindy Schuddings
54
Krijg je het ook zo warm van zo veel leuke ideeĂŤn? Voel je het tintelen om curieus te worden? Aarzel dan niet om ons te contacteren. www.curieus.be/neuzenin
Met de steun van Provincie Oost-Vlaanderen
“NeuzeN iN roNse� is eeN uitgave vaN curieus roNse eN curieus oost-vlaaNdereN curieus.roNse@curieus.be - iNfo.oost-vlaaNdereN@curieus.be curieus is een progressieve vereniging die door een andere bril naar cultuur en de samenleving kijkt. We organiseren frisse, originele en gedurfde activiteiten die je goesting geven in cultuur.
55
printed by
www.zwartopwit.com
v.u.: fons de geest - speldenstraat 1 - 9000 gent. Niet op de openbare weg gooien ajb. 56