Raffinaderij kan nog niet gemist

Interim-directeur Marcelino de Lannoy

Het vertrek van het Venezolaanse staatsolieconcern PdVSA als exploitant leek het moment bij uitstek om de Isla-raffinaderij te ontmantelen. Maar dat kan Curaçao zich nu nog niet veroorloven; daarvoor zijn de bijdrage aan de economie en het belang voor de werkgelegenheid te groot. Dat neemt niet weg dat aspecten als verduurzaming en het milieu nadrukkelijk hebben meegewogen bij de onderhandelingen met de Klesch Group waarmee in december een principe-overeenkomst is getekend om de al twee jaar stilliggende raffinaderij nieuw leven in te blazen. Waarom het een goede deal is voor Curaçao kan interimdirecteur Marcelino de Lannoy van Refineria di Kòrsou, de overheidsnv die de raffinaderij en olieoverslagterminal Bullenbaai beheert, uitleggen: ,,Om te beginnen wordt de werkgelegenheid van duizend werknemers veiliggesteld alsmede drieduizend indirecte banen. Dan is er nog de contributie aan de economie die, als de raffinaderij weer volledig produceert, op zo’n twaalf procent wordt geraamd. Voor de overheid betekent het bovendien een continuering van inkomsten.”

Milieunormen Er is nog een niet onbelangrijk bijkomend voordeel: ,,Het terrein dat PdVSA huurde was zevenhonderd hectare waarvan een deel niet werd gebruikt. Dat deel, zo’n tweehonderd hectare, komt vrij voor andere activiteiten die bijdragen aan de economie van het land. TNO en het Havenbedrijf Rotterdam zijn betrokken bij het ontwikkelen van plannen voor dat gebied.” De vraag hoe het zit met het milieu gaat De Lannoy niet uit de

Economie Dat Marcelino de Lannoy eind 2018 werd gevraagd het complexe overnameproces van de raffinaderij te leiden was geen verrassing. Na zijn studie aan de TH Delft te hebben afgerond werkte hij nog drie jaar in Nederland om in 1991 terug te keren naar Curaçao waar hij als consultant aanvankelijk vooral in de oliesector opdrachten uitvoerde. Na zich in de VS te hebben bekwaamd in quality management verbreedde zijn werkterrein zich. Zestien jaar geleden begon hij zijn eigen bedrijf Quality Council NV. Ten tijde van de overgang van het land Nederlandse Antillen naar het land Curaçao was hij betrokken bij de reorganisatie van onder meer de politie en de douane. ,,In november 2018 kreeg ik de vraag of ik interim-directeur wilde worden van Refineria di Kòrsou. Het zou voor zes tot tien maanden zijn. Inmiddels zit ik er vijftien maanden”, aldus De Lannoy.

weg. ,,Geen emissie betekent simpelweg geen raffinaderij. De Isla ligt ongunstig, grenzend aan woonwijken. Er is een uitspraak van de rechter die hoe dan ook zal moeten worden nageleefd, maar wij willen verdergaan dan dat. Met Klesch worden afspraken vastgelegd wanneer de uitstoot aan de normen moet voldoen. Dat vergt een enorme investering. We denken daarom aan een termijn van maximaal vijf jaar.”

Opnieuw De overeenkomst met de Klesch Group kan als een narrow escape worden gezien. Een jaar geleden zag het er naar uit dat het doek voor de ruim honderd jaar oude Isla definitief was gevallen. De leaseovereenkomst met PdVSA was per 31 december 2019 opgezegd en de na een jarenlange zoektocht beoogde nieuwe exploitant haakte op het allerlaatste moment af. ,,Dat was twee maanden nadat ik was benaderd interimdirecteur te worden met de opdracht de al ver gevorderde onderhandelingen af te ronden. Het ging om Motiva, de Amerikaanse dochter van het Saudische Aramco, een reus in

‘Werkgelegenheid veiliggesteld’

de oliewereld. Kat in het bakkie, dacht ik. Een nummer twee om mee te praten hadden we niet. Het hele proces om kandidaten te traceren kon opnieuw beginnen met als deadline 31 december 2019. In de wetenschap dat een verouderde raffinaderij in deze tijd niet zo goed in de markt ligt. Het was een nare tijd vol onzekerheid. Iedereen was nerveus. De belangen waren groot, voor de werknemers en voor het land.”

Zoekproces ,,We hebben een Project Management Organization ingericht, een team van competente en integere mensen dat het zoekproces heeft begeleid. Op basis van een aanbesteding is een groot Amerikaans/Brits consultancybureau ingehuurd dat de internationale oliesector door en door kent. Het bureau heeft een lijst van meer dan honderd bedrijven samengesteld die we zijn gaan benaderen. We hoopten natuurlijk de Shells en BP’s van deze wereld te kunnen interesseren, maar die hadden geen belangstelling. Vanuit Nederland is een ervaren expert aangetrokken om mee te helpen.” Er werd een zogeheten virtual data room opgezet waar belangstellenden alle relevante informatie over de raffinaderij

10 | Economie De geschiedenis van de Isla Raffinaderij gaat terug tot 1912 toen Shell interesse kreeg voor de olievelden die in Venezuela waren ontdekt. Aanvankelijk viel het oog op Curaçao om daar de gewonnen olie op te slaan, maar in 1915 werd besloten er een raffinaderij te bouwen. Daarvoor werden terreinen rond het Schottegat - de natuurlijke binnenhaven van Willemstad - aangekocht waaronder plantage Asiento. De opening in 1918 leidde tot een toestroom van buitenlandse arbeiders uit de regio. Hoger personeel uit Nederland werd gehuisvest in de nieuwe wijken Julianadorp en Emmastad. Met de gezinnen kwamen Nederlandse leerkrachten mee en er werden scholen geopend voor de ‘Shell-kinderen’. Er kwamen een zwembad, een bioscoop, een zeilclub, een golfbaan etc.

In de Tweede Wereldoorlog was de Isla een van de belangrijkste leveranciers van brandstof voor de geallieerden. Werkten er rond 1930 meer dan tienduizend arbeiders, in 1965 was dat aantal al gehalveerd. In 1985 trok Shell zich terug. De Curaçaose overheid nam de installaties over voor het symbolische bedrag van een gulden. Het Venezolaanse staatsolieconcern Petrólas de Venezuela (PdVSA) nam de exploitatie over. In 1994 werd het leasecontract verlengd tot en met 2019.

In de laatste decennia is het aandeel in het bruto nationaal product gedaald van 25 procent naar twaalf procent en sinds de raffinaderij als gevolg van de Amerikaanse sancties tegen Venezuela en de eigen precaire situatie van PdVSA grotendeels stilligt naar vier procent. De regering besloot de overeenkomst met PdVSA niet te verlengen omdat het bedrijf financieel niet bij machte is de installaties te onderhouden.

konden vinden. ,,Wij konden op die manier volgen welke partijen echt interesse hadden. In juli hebben we deze uitgenodigd een non-binding proposal in te dienen. Hoewel niet bindend moesten de bedrijven om zo’n proposal op te stellen kosten maken en commitment tonen. Zo kregen we de bevestiging of ze serieus waren.”

Mandaat ,,Wat hielp was dat de regering ons een ruimer mandaat had gegeven. Als het alleen een optie zou zijn geweest een nieuwe

huurder te vinden was het niet gelukt. Niemand wil investeren in achterstallig onderhoud als hij niet de eigenaar is. Een tweede scenario was het aangaan van een partnership. Maar ook dat was niet realistisch omdat je dan als overheid mee moet investeren. De derde mogelijkheid was de verkoop van de opstallen en de terreinen in erfpacht geven. Die was het kansrijkst.”

‘Bijdrage aan de economie is groot’

De regering had nog wel extra eisen: de constructie moest een duurzaam economisch karakter hebben en de geldende milieunormen moeten worden gerespecteerd. Daarvoor werd commitment gevraagd van de kandidaten. ,,Tot onze opluchting kregen we van meerdere partijen een proposal. Aan de hand van een lange lijst criteria hebben we vervolgens gekeken wie het beste scoorde. Daarbij kwam de Klesch Group duidelijk naar voren.”

Tijdsdruk De tijdsdruk was groot. Klesch stuurde een team naar Curaçao, maar onderhandelingen over dit soort ingewikkelde transacties met al hun juridische aspecten doe je niet even in een paar maanden. Intussen kwam de deadline steeds dichterbij. Ook al zou er snel een akkoord komen, een overdracht per 1 januari was niet langer haalbaar. ,,We zijn daarom met PdVSA gaan praten of ze wat langer wilden blijven totdat Klesch klaar zou zijn de operatie over te nemen. Eerst wilde PdVSA niet, toen weer wel, maar uiteindelijk konden we het niet eens worden over de voorwaarden. We hebben toen in overleg met de regering een gewaagd besluit genomen door zelf tijdelijk als operator op te treden. We hebben alle werknemers in dienst genomen en betalen de komende maanden hun salaris. Daarmee hebben we voorkomen dat mensen zouden weglopen. Er zijn honderden professionals die elders gewild zijn. Als ze eenmaal weg zijn krijg je ze nooit meer terug terwijl zij straks heel hard nodig zijn om de raffinaderij op te starten.”

Transitie Er is nog veel werk te doen om de principe-overeenkomst uit te werken. Het gaat nu om de details en er moeten contracten komen met onderaannemers en dienstverleners. ,,Intussen loopt

er al een managementteam van Klesch rond om de overdracht voor te bereiden. Afgesproken is dat dit uiterlijk op 30 juni gebeurt, maar we streven er naar het naar voren te halen. Hoe eerder, des te beter dat voor alle partijen is.”

De herstart van de Isla maakt deel uit van een transitiefase naar een meer duurzame economie. ,,Niemand die er vanuit gaat dat de raffinaderij over zestig jaar nog bestaat. Maar nu sluiten zou te vroeg zijn.”

De Klesch Group is 1990 opgericht door de Amerikaan A. Gary Klesch die daarvoor onder meer bij het ministerie van Financiën van de VS had gewerkt. Hij maakte al snel naam als expert op het gebied van het reviltaliseren van kwakkelende ondernemingen. Hij kocht ze op (onder meer DAF Trucks in Nederland), maakte ze weer winstgevend en verkocht ze of hield ze als de activiteiten in de groep pasten. De Klesch Group met de hoofdzetel in Genève is in zestien landen actief in de staalindustrie, mijnbouw, olie, gas en chemie, heeft 4.500 werknemers en een jaaromzet van 5 miljard dollar. Tot de bezittingen behoort onder meer een olieraffinaderij in Duitsland. Omdat Klesch niet van plan is op Curaçao Venezolaanse olie te raffineren zal de Isla geen last hebben van de Amerikaanse sancties tegen Venezuela.