Veeteelt april2 2014

JA A RG A N G 31

N R.7

APR IL 2

2014

I N D I T N U M M ER

GE Z O N D H E ID

M ELKWIN N IN G

M ILI EU

Fenomeen aardstralen bl캐ft intrigeren

Ergonomie centraal b캐 vergroten melkcapaciteit

Sturen op melk met minder broeikasgassen

VX07_cover.indd 2

14-04-14 17:35

Advertorial

De hele dag koeverkeer Met 2,5 melkingen in de zomerperiode en 125 koeien op twee robots werkt het gemakkelijk, geeft Sicco aan.

“Een Grazeway-beweidingsbox is wel een vereiste.

Koeien moeten eerst gemolken worden voor ze naar buiten gaan.” Nog een vereiste is het vrijhouden van de ingang van de stal. “De koeien kunnen vrij in- en uitlopen, je moet er niet met de trekker bijvoorbeeld nog langs moeten”, adviseert Sicco die ook aangeeft dat hij het jongvee ook weidegang geeft. “De drachtige pinken kunnen ‘s zomers binnen en buiten lopen, zo leren ze het meteen.”

Voor Sicco stond het 12 jaar geleden bij de aanschaf van robots vast dat hij de koeien erbij zou gaan weiden. “Ik vind het gewoon mooi.” De melkveehouder heeft wel een tijdje gezocht naar het beste beweidingssysteem. “Rust in de koppel is heel belangrijk, bovendien hebben we klei-veengrond, dus bij snel omweiden met slecht weer vertrappen de koeien teveel.” Zodoende kwam hij terecht bij standweiden op drie blokken van zo’n 8 hectare, waar hij regelmatig met de grashoogtemeter doorloopt.

“Wanneer er 1200 kilo drogestof in een perceel staat, gaan de koeien daarin.” Het afgeweide perceel maait hij en maakt er ruwvoer voor de pinken van. “Zo probeer ik het hele seizoen smakelijk gras te houden.”

Beweiden en robotmelken, Sicco Hylkema past het al 12 jaar met succes toe. “Het is mooi om te zien, gezond voor de koeien en de kostprijs ligt ook nog eens lager”, aldus de melkveehouder die zijn koeien in de zomer zelfs dag en nacht laat weiden. “Een Lely Grazeway beweidingsbox is wel een vereiste.”

Vanuit zijn huiskamer in Oudega (swf) kan Sicco Hylkema zijn weidende koeien prachtig bewonderen.

“Ze zijn nooit allemaal tegelijk buiten. Je ziet er eens eentje uit de koppel weglopen de stal in om gemolken te worden, anderen blijven juist weer langer in de stal hangen. ”Koeien kunnen je heel veel leren, weet Sicco nu hij inmiddels 12 jaar robotmelken combineert met weidegang. “In de zomer, wanneer de koeien dag en nacht buiten lopen, haal ik ze ‘s morgens tussen 7.00 en 8.00 uur en ‘s avonds tussen 17.00 en 19.00 uur binnen. De rest van de dag kunnen ze doen wat ze willen. Mooier kan je het als koe eigenlijk niet krijgen.”

NL14070-DE-Tesimonial beweiden-Veeteelt-180x256.indd 4

VX07_p02.indd 2

In de stal kan hij dan variëren met bijvoeren.

“Afhankelijk van het aanbod aan gras, draait de loonwerker er meer of minder voor.” De Lely Juno schuift het voer automatisch aan en zorgt ervoor dat er op elk moment van de dag voor elke koe genoeg voer is. “We hebben in de stal 60 vreetplekken, de Juno neemt ons zo heel veel werk uit handen.” Het sturen in deze bijvoeding noemt hij ‘een dagelijks terugkerende activiteit’. “Het ureum is bepalend en het weer is baas, geen dag is hetzelfde.” Met het weiden heeft hij in ieder geval de soja helemaal uit het rantsoen gehaald en voert hij minder krachtvoer.

“Ja, dat scheelt zeker in de kosten, al gauw enkele centen per liter melk.”

Sicco Hylkema melkt 125 koeien met twee Lely Astronaut A2 melkrobots. Met de Lely Grazeway beweidingsbox stuurt hij de weidegang en een Lely Juno zorgt er in de stal voor dat er altijd vers voer voor de 60 vreetplekken ligt. De gemiddelde productie ligt op 9000 kilo melk met 4,45% vet en 3,50% eiwit.

4/15/2014 1:21:51 PM

15-04-14 17:03

!

Planet wijst u de weg

Wargo N-Jd BOOKEM Dollar, VG 85

Trifecta OBSERVER Shavon-ET, VG 86

Ladys-Manor SHAMROCK Design-ET, VG 85

DE BESTE ZONEN VAN PLANET VINDT U BIJ ONS: • BOOKEM: productie, exterieur en gezondheid • SPUR: 116 exterieur • SHAMROCK: golden cross: Planet x Shottle • PLAN: veel levensduur • OBSERVER: 72 kg vet en eiwit

WWS_2014_04_Adv.Veeteelt.indd 1 VX06_p62.indd 62

02-04-14 09:28 02-04-14 09:48

Als u eenmaal begint te rekenen, komt u uit bij VMS van DeLaval

E) uit Essen (B vrouw Guy Boden men met zijn sa kt el m met a pr Su Guy Boden S eien met 3 VM Anja 160 ko ing. activiteitmet

Met VMS zijn de veeartskosten gehalveerd en is de productie met meer dan 10% gestegen

Scan de QR-code voor meer informatie over het bedrijf van Guy en Anja Boden of kijk op www.delaval.nl/boden NL: DeLaval BV - Steenwijk - 0521 537 500 - info.nl@delaval.com www.delaval.nl BE: DeLaval NV - Gent (Drongen) - 09 280 91 00 - delaval.belgium@delaval.com www.delaval.be

VMS - als u eenmaal_A4_fc_apr2014_02.indd 1 VX07_p04.indd 4

15-4-2014 8:39:29 15-04-14 09:56

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 Van de redactie 8 Veeteeltvenster 15 Even geen boer: taalles voor vluchtelingen 33 Koeienbloempjes 53 Kampioenen in de kijker 56 Boerengeluk: afrasteren 60 Voer voor boer 62 Agenda R E P O R TA G E S

16 Fokker van koe van het jaar familie Abbink gaat voor hoog eiwit in gras en veestapel 54 Gavin O’Brien boert met lage kosten in Australië GEZONDHEID

24 Fenomeen aardstralen wetenschappelijk nog nooit aangetoond D I E R R E P O R TA G E

28 Roodbonte Etaregge Brooklyn uit roemrijk geslacht RUWVOER

30 Grasveredelaars houden vast aan klassieke veredeling van gras 38 Ruwvoerserie: doelgericht door zaaien KEURING

32 Avondbloesemshow te Zoelen

LT BIJLAG E BIJ VEETEE

Interview

Special

Wouter van der Weijden Grootschalig melken

20

Directeur CLM pleit voor een betere weerstand bij koeien en een kalverimportverbod.

41

Efficiënt melken in grote melkstallen vraagt om voldoende comfort voor koe en melker.

Hoofdartikel Sturen op melk met minder broeikasgassen Wat is de carbon footprint van een liter melk? Naast de aanvoer van veevoeders en het gebruik van kunstmest neemt het primaire melkveebedrijf de grootste uitstoot voor zijn rekening. Hoe ver is de sector met het in kaart brengen van de carbon footprint?

10

APRIL 2014

GRAS EXTRA

GRAS, HET GRO

Wim Abbink:

Gavin O’Brien:

‘Mrij-koeien zijn sterke dieren die ook doorgaan als het even tegenzit.’ 16

‘In mei gaan alle koeien droog en kunnen we een normaal leven leiden.’ 54

ENE GOUD 04-04-14 15:51

VX07GRAS_Cover2.indd

46

NU BIJ VEETEELT: VeeteeltGRAS Extra, een bijlage met de belangrijkste ontwikkelingen rondom graslandmanagement

V E E T E E LT

VX07_inhoud.indd 5

AP R I L

2

2 0 1 4

5

15-04-14 15:13

HET DRAAIT OM RESULTAAT • • • • •

Meest efficiënte stikstofmeststof voor het hoogste rendement Met 4% magnesiumoxide De best strooibare, homogene harde korrels Laagste CO2-footprint van Europa Herkenbaar aan de oranje korrel

www.nutrinorm.nl OCI0081_AD_gras_Veeteelt_210x297_W.indd 1

www.oci-agro.nl 14-01-14 15:42

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Gebrek aan graskennis in de Lage Landen Bons-Holstein Ella 180 (v. Stormatic) van René van der Wind uit Woudenberg geniet tussen de bloesem Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booij, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

I

k kan het me niet herinneren, maar ik geloof niet dat ik ooit les heb gehad over het optimale inschaarmoment, laat staan over de opbrengstbepaling van gras op een perceel. Kennis over gras op agrarisch onderwijs kwam niet veel verder dan theoretische bemestingsplannen doorrekenen.

Ik werd op mijn tekortkoming in graskennis later nog eens fijntjes gewezen toen ik mijn neef in Nieuw-Zeeland opzocht. Hij is op-entop grasboer en daagde me tijdens het ophalen van de koeien uit om de grasopbrengst van het perceel in te schatten. Ik had geen idee. Ik schatte maar iets, maar ik zat natuurlijk hopeloos naast het goede antwoord.

Voor mijn neef is de exacte opbrengstbepaling het verschil tussen veel of weinig melk per koe, het uiteindelijk verschil tussen winst of verlies voor zijn bedrijf. Hij trok een grasspriet uit het land en liet me zien waarom juist deze lengte, juist deze kleur en juist dit bladstadium het optimale inschaarmoment betekenden. Ik wist niet wat ik hoor-

de. Met zo veel passie en kennis had ik nog nooit in Nederland of Vlaanderen een veehouder horen spreken over gras.

Afgelopen tijd heeft de melkveehouderijsector hier in de Lage Landen wel erkend dat de kennis over graslandmanagement is weggezakt. De jonge generatie veehouders leerde koeien weiden vooral van hun vaders en opa’s en niet op school. Toch is die kennis wel voorhanden, maar dan vooral in graslanden zoals Ierland en Nieuw-Zeeland. Voor die kennisuitwisseling is wel een vertaalslag nodig naar de situatie hier, maar er zijn inmiddels prachtige initiatieven gestart door bijvoorbeeld Wageningen UR. Of het genoeg is om veehouders te leren het graslandmanagement weer in de vingers te krijgen? Wordt er wel genoeg geïnvesteerd in fundamenteel grasonderzoek? Ik betwijfel het, terwijl de sector de kennis goed gebruiken kan. Ook hier in de Lage Landen hebben we op-en-top grasboeren nodig om in de toekomst geld te blijven verdienen.

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelijk Koeien op commando naar de melkrobot ‘Karla! Melktijd!’ Het lijkt echt te kunnen; koeien individueel roepen om naar de melkrobot te gaan. Een Duitse studie toonde aan dat je koeien kunt leren om in actie te komen bij het horen van hun naam. Ze kregen pas krachtvoer als ze hun naam hoorden. Zelfs na hervattting van het onderzoek, na een stop van vier weken, herkenden de koeien hun naam. Gelezen op www.lid.ch

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van LSCV (9), Tesco (12), Els Korsten (53-55), ForFarmers Hendrix (60), Bayer (60) en Piet Jan Thibaudier (60).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX07_editorial.indd 7

AP R I L

2

2 0 1 4

7

15-04-14 15:31

V E E T E E LT V E N S T E R

Vaars wint algemeen kampioenschap op Eurogénétique Op de vijfentwintigste editie van de Eurogénétique in het Franse Epinal heeft vaarzenkampioene Goldblack du Tombuy het algemeen kampioenschap in de wacht gesleept. Het was niet de eerste overwinning in 2014 voor de Lauthorityvaars van de bedrijven Du Tombuy en Derrière la Tour. Tijdens de SIA in Parijs veroverde ze ook de vaarzentitel, terwijl ze op de Swiss Expo in het Zwitserse Lausanne een rubrieksoverwinning behaalde.

In Epinal rekende Goldblack bij de vaar-

zen af met stalgenote Garmisch du Tombuy (v. Sanchez).

In de middenklasse won Duf Faena. De Goldwyndochter van Novalait en Duf Holstein werd op het podium geflankeerd door Coum Felia (v. Sensation) van De la Coumière. Bij de senioren bemachtigde Duplexdochter Gut-Chloe van Gutzwiller het goud vóór Fradon Burns Joli van Ollinger, Burteaux en De l’Espérance.

Goldblack du Tombuy won ook de vaarzentitel op de SIA

Topgenoomstieren steeds vaker voor exclusieve groep De eerste rietjes sperma van de hoogste genoomstieren worden steeds vaker aan een selecte groep beschikbaar gesteld.

Zo heeft ki-organisatie Alta een aparte website gemaakt voor Alta1stClass (Numero Uno x Zahbulls Dorcy Glamour), de nummer 1-genoomstier op basis van GTPI die op dit moment beschikbaar is.

Via de website worden duizend doses beschikbaar gesteld die per tien kunnen worden afgenomen voor 750 euro per rietje. De kopers van de eerste duizend rietjes wordt beloofd dat pas vanaf juli meer rietjes, voor een lagere prijs, be-

schikbaar komen. Eerder gaf ki-organisatie Cogent al aan dat de eerste rietjes van haar stier Cogent Supershot vanaf augustus exclusief beschikbaar zouden komen voor 865 euro.

‘We hebben voor deze manier van vermarkten gekozen om iedereen die met topgenetica werkt, dezelfde kans te geven om nakomelingen van Alta1stClass te fokken’, zo vertelt Paul Hunt, operationeel directeur van Alta. ‘Voor de eerste kalveren van Alta1stClass met hoge genoomfokwaarden zullen straks wellicht ook hoge bedragen worden betaald.

Daarom is de prijs die wij vragen voor deze eerste rietjes gerechtvaardigd. We merken veel belangstelling, al weet ik niet of we echt alle duizend doses zullen verkopen.’

Hunt merkt op dat de huidige fokkerijwereld snel verandert. ‘Of deze manier van verkoop van de echte exclusieve topstieren de toekomst is, durf ik niet te stellen. Vandaag werkt het, maar wellicht zorgen nieuwe ontwikkelingen morgen er alweer voor dat we een andere manier van marketing zullen moeten toepassen.’

Oogst inspectie: negen excellente koeien John de Vries Jimm. Holstein Hennie 302 van John de Vries uit Boijl is met 93 punten ingeschreven. De Goldwyndochter won tijdens de laatste NRM de reservetitel bij de oudere koeien.

Kort na haar NRM-succes werd Hennie ingeschreven met 92 punten, om die score als verse vierdekalfskoe nu te verhogen naar de exclusieve score van 93 punten. Voor frame kreeg de Gold-

wyndochter 93 punten, voor robuustheid 95 en voor zowel uier als benen 92 punten.

Naast Hennie 302 schreven de inspecteurs bij De Vries nog acht koeien met de excellentstatus in. Jimm. Holstein Jennie 94 was daarvan de enige die ook al eerder het predicaat excellent had gekregen. De Mascoldochter verhoogde nu haar score van 91 naar 92 punten voor algemeen voorkomen.

Maar liefst zeven koeien uit de stal van De Vries werden voor het eerst goed bevonden voor de excellentstatus. Jimm.

Holstein Hennie 312 (v. Mr Samuelo) kreeg daarbij direct 91 punten. Voor Hellen 588, dochter van de eigengefokte Mr Black, Hennie 305 (v. Outside), Hennie 311 (v. Talent), Hennie 315 (v. Mr Samuelo), Leentje 60 (v. Mascol) en Jennie 83 (v. CB Allen) lagen 90 punten in het verschiet.

Als verse vierdekalfskoe verhoogt Hennie 302 exterieurscore naar 93 punten

8

V E E T E E LT

VX07_veeteeltvenster.indd 8

APRI L

2

2014

15-04-14 12:58

K O RT

Leanne Aantjes wint veebeoordelen voor studenten Leanne Aantjes uit Streefkerk heeft de landelijke veebeoordelingswedstrijd voor studenten gewonnen. Op het bedrijf van de familie De Groot in Everdingen was ze met 248 punten de sterkste deelnemer. Aantjes vertegenwoordigde Wageningen Universiteit en behaalde 21 punten meer dan Roel van Heugten uit Neer, die uitkwam voor HAS Den Bosch.

Koos van Eck uit Schalkwijk eindigde op

het melkveebedrijf van De Groot als derde, hij kwam net een puntje tekort voor het zilver.

Van Eck kwam met zijn medestudenten wel uit voor de succesvolste school van het toernooi. De agrarische hogeschool CAH Vilentum – voorheen CAH Dronten – noteerde als team 455 punten, 29 punten meer dan de deelnemers van Wageningen Universiteit.

Het podium van het veebeoordelen voor studenten werd van links naar rechts bezet door Roel van Heugten, Leanne Aantjes en Koos van Eck

NI E U W S

Canadese Barbara wint koeverkiezing In Canada is Rainyridge Talent Barbara uitgeroepen tot koe van het jaar. De Talentdochter kreeg de meeste stemmen tijdens een verkiezing van het Canadese holsteinstamboek. De met 95 punten ingeschreven Barbara – die haar succes zelf niet meer meemaakt – trad als keuringswinnares in de voetsporen van haar overgrootmoeder Rainyridge Tony Beauty. Barbara won in 2010 onder meer de rubriek vijfjarigen in zowel Madison als Toronto. Ze produceerde in drie lijsten 45.920 kg melk.

Barbara dankt haar verkiezing ook aan haar succesvolle nakomelingen. Van de elf dochters die momenteel aan de melk zijn, scoren er negen AB en één excellent. Ook staan haar nazaten hoog in de genoomlijsten, zoals kleindochter Calbrett Supersire Barb (3391 GLPI), die in gezamenlijk eigendom is van Diamond Genetics, Drakkar Holsteins en Anderstrup Holsteins.

Supercomputer kost zeven ton

89 punten voor Helenia Windbrook De Vlaamse winnares van de vaarzentitel op de Nacht van de Holstein in Libramont is ingeschreven met 89 punten.

Windbrookdochter Helenia van de famillie Matthys uit Kaprijke kreeg 89 punten voor frame, robuustheid en uier en 88 punten voor beenwerk.

Na Glitter ten Ruysschaert (v. Seaver) van Geert Mazereel uit Reninge en Gappie (v.

Damion) van de familie Terrijn uit Bogaarden is Helenia dit jaar de derde Vlaamse zwartbontvaars met 89 punten.

In het boekjaar 2012-2013 kregen in totaal vier zwartbontvaarzen 89 punten.

Boltonzoon Dyonne in Franse top drie In Frankrijk heeft Bridgeport de leiding in het ISU-klassement overgenomen van Via Thelo. De Franse Mascolzoon uit Trentdochter Tempolive heeft met 176 ISU een voorsprong van vier punten op Via Thelo, waarvan inmiddels ruim 5400 dochters aan de melk zijn.

Goed nieuws is er voor Boltonzoon Dyonne. De nazaat van de Amerikaanse Crockett-Acres Elita klimt op naar de derde plek met 168 ISU en 2,3 exterieur.

Ook zijn halfbroer Cypripede (Bolton x Shottle), die zo’n 900 dochters erbij kreeg in zijn fokwaarde, noteert een plus en komt uit op 167 ISU. Voor Duga Isy verliep de aprildraai min-

der goed. De Franse Stol Joczoon uit de bekende keuringskoe Benzouka (v. Shottle) maakte een vrije val. In november noteerde hij nog 174 ISU en 2,2 exterieur, nu komt hij uit op 156 ISU en 1,7 exterieur.

In de genoomlijst prijkt Islander aan kop met 198 ISU en 2,8 exterieur. Islander is een zoon van Gourceau (v. Man-O-Man) uit Planetdochter Esmeralda.

Het Franse rekencentrum publiceerde voor het eerst in april nieuwe fokwaarden. Presenteerde het rekencentrum voorheen indexen in februari, juni en oktober, nu wordt het Interbull-schema (april, augustus, december) gevolgd.

Dieronderzoekers van Wageningen Universiteit en vier grote dierveredelingsbedrijven hebben een nieuwe ‘supercomputer’ in gebruik genomen. De zogenoemde High Performance Computing (HPC) is noodzakelijk om de door DNA-technologie toenemende hoeveelheid data te kunnen verwerken. De aanschaf van de HPC, waarmee een bedrag van 700.000 euro is gemoeid, is een initiatief van Wageningen UR en de dierveredelingsbedrijven Hendrix Genetics, COBB Europe, CRV en Topigs, die zijn verenigd in het Breed4Food-consortium.

Oostenrijkse winnares Op de tweejaarlijkse Oostenrijkse nationale show in Maishofen heeft Oklahoma het algemeen kampioenschap in de wacht gesleept. De Velvetdochter van Elisabeth Riegler uit Langenwang stak eerder op de dag ook bij de senioren al haar concurrenten de loef af. Het dichtst bij kwam Depad (v. Damion) van Rupert Wenger uit Maishofen, die Oklahoma ook in de seniorfinale flankeerde.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX07_veeteeltvenster.indd 9

AP R I L

2

2 0 1 4

9

14-04-14 16:12

H O O F D A RT I K E L

Nieuwste versie Kringloopwijzer toont excr

Sturen op melk met min Wat is de carbon footprint van een liter melk? Naast de aanvoer van veevoeders en het gebruik van kunstmest is het vooral het primaire melkveebedrijf dat de grootste uitstoot voor zijn rekening neemt. Hoe ver is de sector met het in kaart brengen van de carbon footprint van melk? tekst Jorieke van Cappellen

D

e productie van één liter melk veroorzaakt een uitstoot van 1,0 tot 1,8 CO2-equivalenten, waarvan grofweg 50 procent via methaangas, 20 procent via lachgas en 30 procent via koolstofdioxide. Het zijn gegevens waar melkveehouders zich niet dagelijks mee bezig zullen houden, maar die steeds meer aandacht in de sector zullen krijgen.

Melk produceren levert lachgas op. Bacteriën zetten nitraatstikstof uit meststoffen om in lachgas in de grond die nodig is voor de productie van melk.

Daarnaast wordt bij de productie van melk methaan gevormd, een broeikasgas dat voornamelijk via vertering door pensbacteriën ontstaat. Ook wordt veel kooldioxide (energie) verbruikt bij de fabricage van kunstmest, het drogen en het transport van grondstoffen.

In de nieuwste versie van de Kringloopwijzer kunnen melkveehouders op een eenvoudige manier zelf de broeikasgasemmissies op het eigen melkveebedrijf inzichtelijk maken. In de Kringloopwijzer gaat de totale emissie van broeikasgassen op een individueel melkveebedrijf namelijk uitgedrukt worden in methaan, lachgas en kooldioxide. Samen kunnen ze opgeteld worden door er kooldioxideequivalenten van de maken. Methaan is grofweg 25 keer zo ‘zwaar’ als kooldioxide en lachgas is bijna 300 keer zo zwaar als kooldioxide.

Geen issue op melkveebedrijf ‘Een melkveehouder krijgt via de Kringloopwijzer een indruk van de totale uitstoot van methaan, lachgas en CO2 op zijn bedrijf’, vertelt Michel de Haan, onderzoeker bij Wageningen UR. ‘De melkveehouder kan daar nu nog niet zo veel mee, omdat het nog een totaalemissie is en omdat broeikasgassen nog geen issue zijn bij de bedrijfsvoering’, zegt De Haan.

‘Theoretisch gezien is het echter al mogelijk om de uitstoot van broeikasgassen per onderdeel van het bedrijf te berekenen.’ Of dat in de toekomst ook werkelijkheid gaat worden, hangt volgens De Haan af van de vraag vanuit de zuivelketen en eisen vanuit

10

V E E T E E LT

VX07_hoofdverhaal.indd 10

APR I L

2

de overheid. ‘De focus van de keten ligt nu nog vooral op stikstof, fosfaat en wellicht binnenkort op ammoniak. Daar wordt de boer op afgerekend. Het onderwerp broeikasgassen speelt bij de melkveehouder nog geen grote rol, want er zit nog geen sturing vanuit overheid of de zuivel op en daarmee ook geen afrekening of beloning.’

Bij het terugdringen van broeikasgassen uit de zuivelketen zullen zuivelverwerkers en hun afnemers in toenemende mate die sturende rol gaan spelen.

Zo stelt FrieslandCampina zich tot doel om klimaatneutraal te groeien en stimuleert de zuivelverwerker onder andere het opwekken van groene energie op melkveebedrijven. In het streven om de milieuimpact van zijn producten in 2020 te halveren, stelt foodgigant Unilever op zijn beurt duurzaamheidseisen aan zuivelfabrieken. Verenigd in het initiatief de Duurzame Zuivelketen stelden NZO, LTO, zuivelverwerkers en andere sectorpartijen daarom het doel op om in 2020 30 procent minder broeikasgassen uit te stoten ten opzichte van 1990.

2014

14-04-14 17:23

oont excretie van broeikasgassen op bedrijf

minder broeikasgassen

Bij de uitstoot van broeikasgassen is onderscheid te maken in de weg van grondstoffen naar het melkveebedrijf (off-farm emissie), de uitstoot op het bedrijf zelf (on-farm emissie) en de uitstoot bij de verwerking van melk tot zuivel en transport

V E E TV EE EE LTTE EJ LATN U AP A RR II L 1 2/ 2 2 02 10 40 9

VX07_hoofdverhaal.indd 11

11

14-04-14 17:23

H O O F D A RT I K E L

Minder emissie niet overal een issue De wereldwijde melkveehouderij is verantwoordelijk voor bijna 2 miljoen ton CO2-equivalenten ofwel 4 procent van de totale wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dit blijkt uit onderzoek dat wereldvoedselorganisatie FAO deed in 2010. De figuur toont de uitstoot van broeikasgassen per werelddeel.

‘In Nederland en Europa gebruiken we, in vergelijking met veel andere landen, ontzettend veel energie bij de productie van melk en ook van vlees’, vertelt Theun Vellinga, onderzoeker van Wageningen UR. ‘Daarmee behalen we dan ook een heel hoge output.’

De hoogste uitstoot per kilogram melk is te vinden in landen met een lage melkproductie per koe. Dat zijn vooral Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara en Zuid-Azië. Vellinga legt uit: ‘In landen in Afrika en Azië staat voedselzekerheid veel hoger op de politieke agenda dan broeikasgassen. Tegelijk valt hier wel veel te bereiken met vermindering van broeikasgassen.’

Het terugbrengen van de uitstoot van broeikasgassen is vooral iets wat in geïndustrialiseerde landen speelt, analyseert Vellinga. ‘De Verenigde Staten hebben bijvoorbeeld nog geen concrete doelstellingen opgesteld. Maar in Nieuw-Zeeland vindt juist het meeste onderzoek plaats naar broeikasgassen uit de melkveehou-

‘Internationaal vragen marktpartijen steeds vaker om de CO2-voetafdruk van producten’, vertelt projectleider van de Duurzame Zuivelketen Petra Tielemans.

‘Nederland is erg goed in het efficiënt produceren van melk en zuivel en die goede marktpositie moeten we daarom behouden. De reductie van broeikasgassen is voor de Duurzame Zuivelketen daarom erg belangrijk.’

uitstoot die tussen de 1,0 en 1,8 kilogram CO2-equivalenten per kilogram melk ligt. Theun Vellinga, onderzoeker bij Wageningen UR, vertelt: ‘De grote sprongen zijn gemaakt, in twintig jaar hebben we de uitstoot van broeikasgassen al met 20 procent gereduceerd, vooral door een betere stikstofbenutting en deels door een hogere melkproductie van koeien met hetzelfde voer. We zijn efficiënter gaan produceren.’

Vellinga deed voor Wageningen UR en de wereldvoedselorganisatie FAO diverse studies naar de uitstoot van broeikasgassen in de veehouderij. ‘Het lastige is dat er op geen enkel punt in de keten nog een grote klapper is te maken. Voor die

Reductie van twintig procent De uitstoot van broeikasgassen varieert tussen bedrijven, volgens een nulmeting die de Duurzame Zuivelketen door Wageningen UR liet uitvoeren. Van alle melkveebedrijven heeft 90 procent een

12

V E E T E E LT

VX07_hoofdverhaal.indd 12

APR I L

2

voetafdruk per product kostte, besloot Tesco in 2012 weer te stoppen met het keurmerk.

wereld

Sub-Sahara Afrika

Oceanië

Russische Federatie

Oost-Europa

Oost-Azië

West-Azië en Noord-Afrika

Zuid-Azië

Centraal en Zuid-Amerika

Noord-Amerika

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

West-Europa

broeikasgassen/kg melk (CO2-equivalenten)

Figuur 1 – De wereldwijde uitstoot van broeikasgassen per kg melk (bron: WUR)

Carbon footprint op het melkpak De Britse supermarktketen Tesco startte vijf jaar geleden met het vermelden van de CO2-uitstoot van melk op zijn melkpakken en op andere producten.

Hiermee wil de keten zijn klanten bewust laten worden van de CO2-uitstoot van het product. De bedoeling was dat naast melk alle 70.000 producten van Tesco het keurmerk zouden krijgen.

Een lang leven was het CO2-keurmerk op het melkpak namelijk niet beschoren. Vanwege de enorme tijdsinvestering die het berekenen van de CO2-

derij. ‘Omdat Nieuw-Zeeland afhankelijk is van de export, is een goed imago daar enorm belangrijk’, aldus Vellinga.

‘In Nieuw-Zeeland is de uitstoot van broeikasgassen door de landbouw bovendien het hoogst en dat komt ook doordat de melkveehouderij er steeds intensiever wordt.’

laatste 10 procent is meer inspanning nodig dan voor de 20 procent die al is gehaald. Alleen door op elk punt in de keten actief te werken aan het verminderen van de uitstoot, kan de uitstoot nog een aantal procenten naar beneden.’

70 procent uitstoot op bedrijf Feit is dat op het primaire melkveebedrijf de meeste broeikasgassen worden uitgestoten, namelijk bijna 70 procent.

Volgens Vellinga is daar dan ook nog de grootste reductie te behalen. ‘Door maatregelen voor een nog efficiëntere benutting van stikstof en een hogere efficiëntie in veevoeding kunnen we de uitstoot met nog eens 10 tot 15 procent beperken.’ Ook een langere levensduur door een lager vervangingspercentage en dus minder jongvee draagt volgens Vellinga bij aan een lagere uitstoot.’

Anderzijds brengt de voorspelde 20 procent stijging van de melkproductie tot aan 2020 weer een nieuwe milieubelasting met zich mee. Petra Tielemans: ‘De Duurzame Zuivelketen heeft zich tot doel gesteld om de groei van de melkveesector, ook na 2015, klimaatneutraal plaats te laten vinden. Hier ligt een belangrijke uitdaging voor de sector.’

Vellinga vult aan: ‘Een oplossing is deze uitstoot te compenseren met het produceren van schone energie op het eigen bedrijf, bijvoorbeeld door zonnepanelen,

2014

14-04-14 17:23

windenergie of mestvergisting.’ Vellinga geeft aan dat mestvergisting in dit rijtje wel de duurste en minst efficiënte oplossing is.

De carbon footprint of ecologische voetafdruk van melk wordt voor een derde bepaald door de productie van veevoer.

Op hun beurt beseffen ook producenten van veevoeders de noodzaak van duurzamer geproduceerde grondstoffen. In opdracht van de diervoederindustrie ontwikkelde Wageningen UR Livestock Research in samenwerking met Blonk Consultants in 2011 het rekenprogramma Feedprint. Het is een online tool voor mengvoerbedrijven waarmee de carbon footprint van tal van diervoeders exact is te berekenen.

Theun Vellinga, ook projectleider van Feedprint, legt uit: ‘De emissies per grondstof in Feedprint zijn onder meer gebaseerd op de hoeveelheid kunstmest en dierlijke mest die nodig was bij de teelt van het gewas en op de opbrengst per hectare.’ Ook is er per grondstof berekend wat er voor nodig was om het te verwerken en om deze in Nederland te krijgen. ‘Denk hierbij aan het verstoken van olie en diesel voor het transport over land en per schip.’

Verschillen binnen en tussen grondstoffen zijn direct te zien. Zo heeft sojaschroot uit Argentinië een lagere carbon footprint dan sojaschroot uit Brazilië, want over land legt sojaschroot uit Argentinië doorgaans een kortere afstand af. De afstand overzee geeft relatief lage emissies omdat er per schip zeer grote hoeveelheden grondstoffen getransporteerd kunnen worden. Gedroogde producten hebben vanwege het energieintensieve droogproces een hogere carbon footprint dan natte producten.

Uitstoot CO2 op gemiddeld melkveebedrijf De Nederlandse landbouw is verantwoordelijk voor tien procent van de totale uitstoot van broeikasgassen in Nederland. Van die tien procent komt 4 procent voor rekening van de melkveehouderij. Bijna 70 procent van de uitstoot van broeikasgassen komt vanuit het primaire melkveebedrijf.

Bij deze zogeheten on-farm emissie neemt methaangas uit pensfermentatie 50 procent van de uitstoot op het primaire melkveebedrijf voor zijn rekening, gevolgd door circa 30 procent CO2 en 15 tot 20 procent lachgas. Wereldwijd is er ook een sterke variatie in de uitstoot van broeikasgassen.

Het aantal veevoederbedrijven dat in Nederland met Feedprint werkt, is momenteel nog op één hand te tellen. ‘Stap één, het inzichtelijk maken van de carbon footprint, is er. Stap twee, het in de praktijk brengen van de berekeningen, brengt nog praktische problemen met zich mee. Een product als bietenpulp bijvoorbeeld heeft een zeer lage carbon footprint. Maar er wordt niet meer bietenpulp geproduceerd omdat de vraag ernaar toeneemt’, aldus Vellinga.

Europese erkenning Volgens Henk Flipsen, directeur van de overkoepelende organisatie voor mengvoerbedrijven Nevedi en bestuurder van de Europese organisatie Fefac, heeft met Feedprint inzichtelijk gemaakt wat de carbon footprint van grondstoffen is. ‘Op termijn gaat dit zijn uitwerking krijgen in alle dierlijke producten, waaronder

De druk van de melkproductie op het milieu wordt uitgedrukt in de ‘carbon footprint’ (CO2-voetafdruk of ecologische voetafdruk). De carbon footprint wordt uitgedrukt in CO2-equivalenten.

Methaan is hierin 25 keer krachtiger (sterker vervuilend) dan CO2. Lachgas is omgerekend 298 keer sterker dan CO2.

Ruim 25 procent van de uitstoot wordt bepaald door externe productiemiddelen ofwel de off-farm emissie. Hieronder valt de aanvoer van aangekocht krachtvoer en ruwvoer en kunstmest.

Ten slotte komt tien procent voor rekening van transport, verwerking en verpakking van melk.

zuivel. De Europese organisatie voor de diervoederindustrie heeft hiertoe projecten uitgevoerd en voert nog uit met FAO en de wereldwijde organisatie voor de diervoederindustrie IFIF. Momenteel ligt er een geharmoniseerd model dat geheel afgestemd is met de Europese Commissie. Flipsen: ‘Belangrijk is dat de betrokken partijen in de dierlijke productieketens het eens worden over de uitgangspunten voor de data die worden gebruikt in de uitgewerkte rekentools.’

De gegevens uit Feedprint worden ook gebruikt voor de berekeningen voor de Kringloopwijzer. Michel de Haan blikt vooruit: ‘Ideaal zou het zijn als straks een specifieke emissiefactor per voersoort is te berekenen. ‘Hiervoor is het belangrijk om per voersoort de chemische samenstelling per kilogram droge stof te weten.

Zo krijgen we de koolstofkringloop van een bedrijf steeds beter in kaart.’ l

CO2-uitstoot meelwormen even hoog als uitstoot soja Mengvoerbedrijf Boerenbond Deurne uit Deurne maakt sinds 2013 gebruik van Feedprint om de uitstoot van CO2 bij de aankoop van grondstoffen in kaart te brengen. ‘Het is voor onze klanten niet voldoende om te zeggen dat je duurzaam bent. Je moet het ook laten zien’, motiveert Koen Molenaar, hoofd Innovatie en Duurzaamheid, de reden om te werken met Feedprint.

Boerenbond Deurne produceert 450.000 ton veevoer voor herkauwers en varkens, dat voornamelijk wordt afgezet in Zuid-Nederland. De rekentool is volgens Koen Molenaar momenteel vooral een handige vergelijkingstool. ‘Wij zitten ook in een project voor duurzame

eiwitproductie in Europa. Hierin wordt veel gepraat over meelwormen als eiwitbron, maar het droogproces dat hierbij hoort, kost evenveel CO2-uitstoot als het ophalen van soja uit Brazilië. Je krijgt inzicht in wat de productie van een bepaalde grondstof aan uitstoot veroorzaakt.’

Molenaar heeft nog twijfels bij de praktische invulling van Feedprint. ‘Wij kopen grondstoffen zoals tarwe en soja aan via grote handelsbedrijven. Dat betekent dat kennis, bijvoorbeeld over van welke percelen de tarwe exact komt of wat het bemestingsniveau van de soja was, uit andere schakels in de keten komt. Dit bemoeilijkt het berekenen van de carbon

footprint.’ Molenaar: ‘De mindset van bedrijven in de veevoederindustrie is bovendien nog erg gericht op concurrentie in plaats van coöperatie.

Samenwerking tussen alle schakels is heel belangrijk om betrouwbare gegevens te krijgen. Bij eigengeteeld ruwvoer gaat het berekenen van de CO2-uitstoot gemakkelijker. ‘Van eigen gras en mais zijn veel gegevens bekend en daarmee geeft Feedprint een goede weergave van de milieudruk van deze teelten. Dit is iets waar we meer mee gaan doen.’

Ook boeren kunnen zelf aan de slag met Feedprint.

Het programma is op te vragen via www. wageningenur.nl/nl/show/Feedprint.htm

V E E T E E LT

VX07_hoofdverhaal.indd 13

AP R I L

2

2 0 1 4

13

14-04-14 17:23

melkt beter!

DĂŠ voedingsaanpak melkvee!

Onze voedingsaanpak Feed2Milk staat voor probleemloos melken met gezonde koeien. De focus ligt op een optimale (ruw)voerbenutting en de beste melkproductie. Dat zorgt immers voor de hoogste voerwinst. Feed2Milk melkt beter!

Ga voor meer informatie naar: www.forfarmershendrix.nl

Boeren met ambitie WT ADV Veeteelt 180 x 256 + 3mm.indd 1

VX07_p14.indd 14

10-04-14 14:51

14-04-14 11:21

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zijn in de maatschappij.

In deze editie: taalles voor vluchtelingen Naam: Woonplaats:

Jantsje van der Veen Oostermeer

Leeftijd: 36 Aantal koeien: 95

Jantsje van der Veen: ‘Dit werk maakt me ervan bewust hoe goed we het hebben’

Met handen en voeten tekst Ivonne Stienezen

V

oor vluchtelingen die in beroep zijn tegen de uitspraak van hun asielaanvraag, zijn weinig voorzieningen. De baptistengemeente Bethel in Drachten bekommert zich om deze groep mensen, onder andere door taallessen voor hen te verzorgen. Melkveehoudster Jantsje van der Veen is één van de vier vrijwilligers die deze taallessen geven. ‘Deze mensen, mensen zoals jij en ik, zitten in een land waar ze de taal en cultuur niet kennen en niets mogen.

Ze hebben hier in Nederland niemand die hen mist. Dat grijpt me het meest aan’, vertelt Jantsje. ‘Hierdoor realiseer ik me extra hoe goed we het zelf hebben. We hebben elkaar, onze familie en vrienden en onze vrijheid.’

Samen met drie andere vrijwilligers verzorgt Jantsje sinds twee jaar taallessen. ‘Het sociale stuk is daarbij heel belangrijk, eigenlijk zijn de lessen meer een middel dan een doel.’ Jantsje is van huis uit lerares voor het basisonderwijs. Haar ervaring kan ze bij de taallessen natuurlijk goed gebruiken. ‘We maken gebruik van bestaande materialen, bijvoorbeeld informatieboekjes uit het basisonderwijs of filmpjes van het Klokhuis. Het mag niet te kinderlijk zijn, want je hebt wel met volwassenen te maken, maar het niveau qua taal en spelling mag ook niet te hoog zijn. Het gaat toch vooral met handen en voeten’, vertelt Jantsje. ‘In de lessen probeer ik ook de actualiteit en de Nederlandse cultuur mee te nemen. Zo hebben we lessen gedaan over windmolens, schaatsen, het koningshuis en de verkiezingen.’

Dat er meer is dan het werk op de boerderij, is belangrijk bij de familie Van der Veen. ‘Mijn man Jan organiseert het werk zo dat er tijd is voor het gezin, maar ook voor de maatschappij.’ Op de boerderij springt Jantsje alleen bij in drukke tijden, maar ze heeft met een gezin met drie kinderen op de basisschool voldoende bezigheden. Naast de taallessen is ze betrokken bij het kinderwerk in de kerk en is ze raadslid sinds afgelopen gemeenteraadsverkiezingen.

De afsluiting van het vorige cursusjaar was op de boerderij van Jantsje en Jan. ‘Dat was echt een groot succes, de leerlingen hebben geholpen met melken en op de pony gereden’, glundert Jantsje.

‘Ik probeer een naaste te zijn’, dat is kort samengevat de motivatie van Jantsje voor dit werk. ‘Het persoonlijk contact met deze mensen, de betrokkenheid met elkaar, dat is voor mij belangrijk. Ik kijk er steeds naar uit om ze weer te ontmoeten. Ik ben blij dat ik een stukje met ze mee mag lopen en ik hoop dat ze goed op deze periode kunnen terugkijken, ongeacht waar ze terechtkomen.’

V E E T E E LT

VX07_even geen boer.indd 15

AP R I L

2

2 0 1 4

15

14-04-14 15:12

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Fokkers mrij-koe van het jaar Simmy 36 gaan voor veel eiwit in gras én melk

Eiwitrijk gras voor eiwitrijke melk

Diana, Gerard en Wim Abbink Diana, Gerard, Wim en Martin Abbink (Martin niet op de foto) waren blij verrast dat hun Simmy 136 mrij-koe van het jaar werd.

Aantal koeien: Melkquotum: Melkproductie: Hoeveelheid land:

De roodbonte veestapel van de familie Abbink is nog niet buiten Winterswijk

80 630.000 kg 8100 4,49 3,70 45 ha zandgrond

te vinden. Tot aan de eerste kuilsnede krijgen de koeien vers gras in de stal. Een optimale benutting van eiwit uit gras is het streven.

Een nieuwe bemestingsstrategie moet daar ook aan bijdragen. tekst Ivonne Stienezen

video-impressie van Simmie 36 www.veeteelt.nl

De roodbonte veestapel bevat gemiddeld nog zo’n 25 procent mrij-bloed

16

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Abbink.indd 16

APR I L

2

2014

14-04-14 17:24

W

im Abbink zoekt even in het koppel en haalt dan Simmy 136 richting het voerhek. Eind maart werd de Donnerdochter uitgeroepen tot mrij-koe van het jaar. Voor de familie Abbink was het een prettige verrassing. ‘Het was vooral leuk om mee te maken hoe de koe in het zonnetje werd gezet tijdens de mrij-dag.’ Qua uiterlijk is Simmy geen typische mrij, ze is niet fors bevleesd, net als de meeste van haar stalgenoten.

‘We fokken koeien die passen binnen ons bedrijfssysteem’, vertelt Wim (61). Samen met zijn vrouw Diana (56) en twee zoons Martin (30) en Gerard (24) melkt hij tachtig koeien in Winterwijk-Meddo. ‘Simmy is een prima koe, maar we hebben meer koeien die aan haar kunnen tippen’, stelt Wim. ‘Ze heeft goed beenwerk en geeft veel eiwit met een voldoende melkplas’, benoemt hij haar pluspunten. ‘Het enige minpunt is dat ze langzaam melkt. Maar Simmy 136 werd door de studievereniging MRIJ Oost uitgeroepen tot mrij-koe van het jaar

daardoor heeft ze wel een laag celgetal. Ze staat altijd links vooraan in de melkstal.

Dat is het enige waardoor ze echt opvalt in de stal. Doordat ze altijd vooraan staat, kan ik haar makkelijk als eerste aansluiten en is ze gelijk klaar met de rest.’

Simmy is ingeschreven met 83 punten. Ze produceerde in haar tweede lijst in 311 dagen 7145 kg melk met 4,88% vet en 3,98% eiwit. Gemiddeld in drie lijsten scoort ze 3,87% eiwit.

Mrij-koeien met eigen karakter De koefamilie van Simmy is al sinds de jaren tachtig op het bedrijf van Abbink.

De vader van Wim kocht de eerste Simmy. ‘Het zijn allemaal sterke koeien, dieren met een bijzonder karakter’, vertelt Wim. Van oorsprong waren het allemaal mrij-koeien, maar inmiddels voert de veestapel van de familie Abbink ook veel holsteinbloed. Simmy 136 heeft nog 75 procent mrij-bloed, maar gemiddeld hebben de koeien op het bedrijf nog zo’n 25 procent mrij-bloed. ‘We kijken niet naar de bloedvoering, maar naar de gebruikskenmerken. Zo hebben we ook wat Zweeds roodbont ingezet vanwege de goede gezondheidskenmerken, maar daarvan zijn nog geen vaarzen afgekalfd.’

Abbink heeft nog altijd wel een voorliefde voor het mrij-ras. ‘Het zijn sterke dieren met een eigen karakter en ze gaan ook door als het even tegenzit.’ Voor de stierkeuze is eiwitgehalte het belangrijkste.

Een stier die geen forse plus heeft voor eiwit, wordt op het bedrijf niet gebruikt.

‘Goede eiwitstieren zijn helaas niet zo dik gezaaid’, stelt Wim. Verder kijken de vee-

houders naar uier, beenwerk, vruchtbaarheid en vetgehalte.

Gebruikte stieren zijn onder meer: Marvin, Brolin, Peterslund, Redman, Cherokee, Fidelity en Kodak. Op de pinken wordt sinds een paar jaar vaak een eigen stier gebruikt. De laatste was een Luczoon met 80 procent mrij-bloed. De eerste vaarzen daarvan zijn net aan de melk.

‘Die lijken het heel goed te doen, maar de stier is helaas niet meer.’

Ook de ontwikkeling wordt bewust meegewogen in de stierkeuze. ‘Fidelitydochters vinden we eigenlijk te groot. Ze geven goed melk, maar hebben ook duidelijk meer onderhoudsvoer nodig. Uiteindelijk willen we per hectare zo veel mogelijk melk produceren voor zo weinig mogelijk geld.’ Gerard maakt daarom geregeld een berekening van de voerefficiëntie, die lag afgelopen jaar op 1,35, maar steeg door een betere kuil door naar 1,4. Net als zijn broer heeft Gerard een baan buiten de deur. Martin werkt als zzp’er, onder meer voor loonwerkers, Gerard is productmanager veehouderij bij BLGG AgroXpertus.

Bemesting aanpassen Bij BLGG is Gerard altijd op zoek naar de praktische invulling van de wetenschappelijke kennis voor de boer. Dat brengt hij ook op het ouderlijk bedrijf in de praktijk.

Afgelopen jaar is bijvoorbeeld voor BLGGproeven de grasopbrengst van alle percelen gemeten, door net voor het maaien versgrasmonsters te nemen en de opbrengst te bepalen. ‘Het kostte wel veel tijd, maar het geeft veel inzicht in de opbrengst van elk perceel’, geeft Wim aan.

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Abbink.indd 17

AP R I L

2

2 0 1 4

17

14-04-14 17:24

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Voorafgaand aan de weideperiode krijgt de veestapel vers gras in de stal, nu is het nog kuilgras met mais

‘Die opbrengst is niet altijd wat het lijkt te zijn, weten we nu.’ De opbrengst varieerde tussen de zes en twaalf ton droge stof per hectare. Het perceel van die zes ton had in de zomer last van engerlingen, maar de opbrengst was vooral te linken aan de bodemvruchtbaarheid.

Door de steeds krappere bemestingsnormen groeit het gras ook niet meer optimaal. ‘Dat merken we aan de melkproductie. Het rollend jaargemiddelde ligt op dit moment op 8100 kg melk met 4,49% vet en 3,70% eiwit. Doordat het eiwit in de kuilen lager is dan normaal, is de productie gedaald. Ook omdat we niet hebben gecompenseerd met extra krachtvoer. In 2009 lag de productie nog op 8560 kg met 4,54% vet en 3,63% eiwit.’

De opbrengstmetingen zijn de basis voor een ander bemestingsregime dit jaar. Inmiddels is Gerard aangeschoven bij het gesprek en licht dat toe: ‘Bij de koeien geldt dat je niet het maximale rendement uit het krachtvoer haalt als je alle koeien dezelfde hoeveelheid krachtvoer geeft.’

Dat principe gaan de veehouders ook toepassen op het land. De eerste kunstmestgift gaan ze in twee delen toedienen. De hoogproductieve percelen krijgen meer drijfmest per hectare. ‘Op die manier willen we de eiwitpotentie van de goede percelen maximaal benutten. Ook willen we de slechtere percelen eerder gaan maaien, zodat het aandeel eiwit in dat gras zo hoog mogelijk is. We zijn niet tevreden over de huidige kwaliteit, dus dan moet je wat veranderen. In november zullen we weten of deze aanpak heeft gewerkt.’

De koeien van de familie Abbink krijgen wel weidegang, maar doorgaans pas na een periode van zomerstalvoeren. En ook na het weideseizoen wordt een periode

18

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Abbink.indd 18

APRI L

2

vers gras in de stal gevoerd. Daartussenin halen de koeien het gras zelf uit de wei.

‘Dat is de beste manier om het eiwit in het gras te benutten’, legt Gerard uit.

‘Meestal gaan de koeien na de eerste kuilsnede naar buiten, zo begin juni. De percelen op afstand gebruiken we tot die tijd voor het stalvoeren.’

Het jongvee gaat helemaal niet meer naar buiten. Dit bevalt goed, het jongvee krijgt geen zomerwrang, groeit beter door en is goed ontwikkeld bij het afkalven. ‘We hebben geen problemen met vaarzen die moeten leren grazen. Ze kennen vers gras natuurlijk al wel van het stalvoeren. Ook longwormen zorgden niet voor problemen, alhoewel de laatste paar zomers wel behoorlijk droog waren,’ vult Wim aan.

Taken verdeeld over hele familie De taakverdeling is helder bij de familie Abbink. Gerard, die nu nog bij zijn ouders woont, voert de kalveren en het jongvee voordat hij ’s ochtends naar zijn werk gaat. Martin, die met zijn gezin een paar kilometer verderop woont, zorgt voor het voeren. Doordat hij zelfstandige is, kan hij meestal wel regelen dat hij niet te vroeg hoeft te beginnen. Wim is degene die meestal melkt. ‘Ik ben de enige fulltimer op het bedrijf’, grapt hij. Diana en Gerard doen samen de boekhouding.

Diana werkt daarnaast ook nog buiten de deur.

De fokkerij is een taak die Gerard en Wim samen voor hun rekening nemen. ‘We hebben daarin wel dezelfde gedachtelijn’, geeft Gerard aan. Ze werken met SAP, de grootste waarde daarvan vinden ze het beperken van inteelt. SAP maakt per koe een uitdraai voor mrij-basis, holsteinbasis en Zweeds roodbont. Dat betekent dat we

in de praktijk kunnen kiezen uit negen stieren per koe, keus genoeg dus’, vindt Gerard.

Langzaam groeien Voor volgend jaar staat een uitbreiding van de stal op de planning. De belangrijkste reden dat familie Abbink gaat bouwen, is de te kleine melkstal. De 2 x 5 visgraat uit 1978 is inmiddels wel verouderd en wat klein voor de tachtig koeien. ‘Als we dan toch gaan bouwen, vergroten we ook maar gelijk de stal,’ zegt vader Wim. De keuze voor het melksysteem heeft hij aan de twee opvolgers overgelaten, zij moeten daar straks mee melken. De keuze is gevallen op een swingoversysteem, dubbel 20 of 22 stands, dat moet nog worden bepaald. Als de uitbreiding klaar is, telt de stal 200 ligplaatsen, inclusief ligplaatsen voor droge koeien en jongvee.

Als het vloertype is gekozen, kan de milieuvergunning worden aangevraagd.

Het is niet de bedoeling om de stal direct vol te zetten. ‘We willen langzaam opschalen, steeds een beetje groeien, met eigen jongvee. We moeten het zelf ook kunnen bijbenen. Het verdwijnen van het quotum is voor ons geen reden om nu uit te breiden. Dat is toch een dooie mus, daar komen wel weer andere kosten voor in de plaats,’ is de overtuiging van Gerard.

De uitbreiding is natuurlijk ook gericht op de overname door de beide zonen.

‘Met meer dan honderd koeien kun je het werk sowieso al niet meer in je eentje.

Dus waarom dan niet samen verder?’

Eventueel kan één van de twee een baan buitenshuis houden. Volgens Wim vullen zijn zoons elkaar prima aan. ‘Gerard is meer van het papierwerk en het management, Martin is meer een doener.’ l

2014

14-04-14 17:24

Dairymaster, de Nr. 1 in Swing-Over en buitenmelker melkstallen!

Dairymaster buitenmelker

MobiStar flexibele melkstal

Dairymaster Swing-Over

• 1-persoonsmelksysteem • Hoge capaciteit: tot 250 koeien per uur met 1 melker bij 50 standen

• ‘s ochtends geleverd, ’s avonds melken • Capaciteit tot 90 koeien per uur • Eenvoudig inpasbaar in veel verschillende opstellingen

• Hoge capaciteit: tot 180 koeien per uur bij 2x26 standen • Geen afvallende melkstellen door luchtzuigen

Voor meer informatie, dealers of referentieadressen bij u in de buurt, mail naar info@europedairysystems.com

Tel: 088 324 7900 www.europedairysystems.com

Bezoek onze website!

• FORUM BERICHTEN • ACTUELE • AGENDA EN FILM • FOTO • BLOGS

www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX07_p19NED.indd 19

AP R IL

2

2 0 1 4

19

15-04-14 09:48

I N T E RV I E W

Wouter van der Weijden: ‘Stop met de import van kalveren en versterk de natuurlijke weerstand van dieren’

Niet langer spelen met vuur Hij pleit voor een plus op de melkprijs voor melkveehouders met een bovengemiddelde natuurlijke weerstand in hun veestapel. Wouter van der Weijden is een van de auteurs van een rapport van het platform Landbouw, Innovatie en Samenleving. Het platform adviseert de natuurlijke weerstand van koeien te versterken en wil af van de import van kalveren. tekst Tijmen van Zessen

H

et advies om de kalverhouderij in Nederland te halveren, maakte de tongen los in die sector. Als voorzitter van het platform Landbouw, Innovatie en Samenleving (LIS) kreeg Wouter van der Weijden een stroom van reacties. Het platform deed onderzoek naar landbouwgerelateerde infectieziekten en presenteerde onlangs zijn adviezen.

Het riep de veehouderij onder meer op de natuurlijke weerstand van dieren te

20

V E E T E E LT

VX07_interview vd Weijden.indd 20

APRI L

2

versterken. Maar ook om te stoppen met de import van kalveren. Wouter van der Weijden, mede-oprichter en directeur van de Stichting CLM (Centrum voor Landbouw en Milieu), legt uit waarom.

Wat is uw grootste bezwaar tegen de import van kalveren uit het buitenland?

‘In Nederland houden we enorm veel dieren op een kleine oppervlakte. Dan is het niet verstandig om ook nog grote

aantallen dieren te importeren. De risico’s op insleep van ziekten zijn daarvoor te groot. De mkz in 2001 kwam via import van kalveren naar Nederland en ook de varkenspest in 1997 kwam via varkenstransport. De kalversector importeert jaarlijks 860.000 dieren uit dertien tot vijftien verschillende landen.

Dagelijks zijn er transporten naar Nederland. En die komen niet van één bedrijf, maar soms wel van tientallen bedrijven.

2014

15-04-14 12:00

Dat is spelen met vuur in het biologische kruitvat dat Nederland is.’

Waarom pleit u voor een halvering van de kalversector in Nederland?

‘We zijn absoluut niet tegen de kalversector, we vinden zelfs dat er een flinke kalversector in Nederland moet blijven om een goede afzet voor stierkalveren van melkveebedrijven te behouden.’

‘Waar we mee moeten stoppen is de import. De kalversector draait voor meer dan de helft op import. Naast het risico op ziekte-insleep is er nog het probleem dat de regels voor dierenwelzijn tijdens het transport slecht worden nageleefd.

Bovendien geeft het importeren van kalveren van verschillende bedrijven en re-

gaat ons om een risico dat nog aanvaardbaar is. De praktijk leert dat veel besmettelijke ziekten via diertransporten ons land binnenkomen. Daar moeten we dus mee stoppen. De krimp is overigens voor een deel op te vangen door de toename van in Nederland geboren kalveren. Als het melkquotum afloopt, neemt het aantal koeien en kalveren toe.’

U stelt voor om de helft van de kalversector te verplaatsen naar Polen of Oost-Duitsland. Verwacht u dat daar dezelfde garanties gegeven kunnen worden op het vlak van dierenwelzijn en milieu?

‘We willen dat kalveren zo veel mogelijk worden opgefokt in de regio’s waar ze worden geboren. Omdat de helft van de

‘Louter fokken en selecteren op melkproductie is vragen om problemen’ import uit Duitsland komt, zal daar in elk geval een slachterij moeten komen.

Waarom kunnen daar niet dezelfde garanties worden gegeven? Het zullen vooral Nederlandse partijen zijn die daar de regie voeren. Kalverintegratie VanDrie Group is een innovatief bedrijf; die moet in staat zijn dat te organiseren. In Nederland is veel kennis en expertise op het terrein van kalverhouderij. Ik kan me voorstellen dat zo’n tien kalverhouders worden betrokken bij de opzet van die bedrijven.’

gio’s aanleiding tot een hoger gebruik van antibiotica in de sector. Het antibioticagebruik in de kalverhouderij is ondanks een reductie sinds 2007 nog altijd hoog.’

De vakgroep kalverhouderij van LTO stelt dat uw advies is gebaseerd op een nulrisicosamenleving. Nul risico is toch een utopie?

‘Nul risico is inderdaad een utopie en daar pleiten wij dan ook niet voor. Het

Het rapport waaraan u schreef stelde verder dat de veehouderij – ook de melkveehouderij – de natuurlijke weerstand van dieren moet versterken. Waarom is dat belangrijk?

‘We moeten het natuurlijke afweersysteem koesteren omdat het ons minder afhankelijk maakt van antibiotica en omdat het de werking van vaccinaties kan versterken. Dat is althans wat ik hoor ik van immunologen. Er bestaan twee systemen die mens en dier beschermen tegen ziekten. Het specifieke systeem mobiliseert specifieke witte bloedlichaampjes en afweerstoffen na een infectie of vaccinatie. Bij een volgende aanval van deze ziekteverwekker is het dier dan min of meer immuun. Het af-

weersysteem heeft namelijk een geheugen en kan daardoor weer snel dezelfde afweerstoffen aanmaken.’

‘Het algemene systeem heet aangeboren te zijn, maar kan door goed management wel worden versterkt. Het biedt een natuurlijke weerstand tegen een breed spectrum van ziekteverwekkers.

Dat systeem hebben we steeds harder nodig, want het antibioticagebruik moet verder omlaag.’

Het project Weerbaar Vee heeft miljoenen euro’s gestoken in het versterken van de natuurlijke weerstand en zoekt naar biomerkers die immuniteit voorspellen. Is deze aandacht volgens u nog niet voldoende?

‘Ik heb geen recente informatie over de resultaten van dit project, maar die aandacht is zeker positief. Ik begreep wel dat het nog een heel proces is om de juiste indicatoren voor natuurlijke weerstand in melk te vinden.’

‘Los daarvan vind ik dat melkveehouders en veeverbeteraars alert moeten zijn dat ze met fokken en selecteren op hoge melkproductie de natuurlijke weerstand niet ondermijnen. Louter fokken en selecteren op melkproductie is vragen om problemen. Bij kippen hebben we gezien hoe dat fout kan gaan: snelgroeiende kippen hebben meer antibiotica nodig.’

Is uw zorg om de natuurlijke weerbaarheid weggenomen als blijkt dat dankzij metingen in melk een fokwaarde weerbaarheid realiteit wordt?

‘Het is een valkuil om te denken dat je met genetica alles aan kunt. Ook de huisvesting, verzorging en voeding van de koeien, en misschien ook weidegang, hebben effect op de natuurlijke weerstand. Bijvoorbeeld in een stal met te krappe ligboxen en een gladde vloer heeft een koe permanente stress, dat ondermijnt de weerstand.’

Vindt u dat melkveehouders mogen worden afgerekend op de natuurlijke weerstand van hun koeien, ook nu het nog een kenmerk is dat niet meetbaar is?

‘Eerst moet de natuurlijke weerstand meetbaar worden gemaakt. Als dat lukt, dan zou de zuivelindustrie veehouders met een hoge natuurlijke weerstand in hun veestapel kunnen gaan belonen. Er zijn immers twee voordelen: de koeien blijven langer gezond en ze hebben minder antibiotica nodig. Naast een weidepremie zou er dan een premie voor natuurlijke weerstand komen. Ik hoop dat dit binnen drie tot vijf jaar haalbaar is.’ l

V E E T E E LT

VX07_interview vd Weijden.indd 21

AP R I L

2

2 0 1 4

21

15-04-14 12:00

Wei doen het al jaren!

WEIDEGANG EN SUCCESVOL ROBOTMELKEN In 2013 produceerden 880 Nederlandse Lely Astronaut gebruikers samen 630 miljoen kg weidemelk. Dit bewijst dat robotmelken en beweiden prima samengaan. Wilt u weten hoe?

Vraag onze experts naar de mogelijkheden.

Neem contact op met uw Lely Center of mail naar nederland@lely.com.

EVOLVE. www.lely.com

VX07_p22.indd 22 NL14061-FS-Astronaut-Wei doen het al jaren-Veeteelt-180x125-JDV.indd 1

innovators in agriculture

15-04-14AM 09:52 4/3/2014 11:58:02

Veel veehouders investeren momenteel in Ovalert-vruchtbaarheidsmanagement.

Waar anderen vooral stappen tellen, gaat Ovalert een stap verder. Ovalert biedt u namelijk verrassend meer controle en informatie, en managet de volledige vruchtbaarheidscyclus van uw veestapel. Ovalert is efficiënter, biedt u dankzij de integratie met bijvoorbeeld SAP en VeeManager optimaal inzicht én u kunt alles zelf inregelen. Sperma Inclusief in Ovalert: een maandabonnement per koe en de zekerheid van de beste CRV-stier voor uw koeien.

Kortom, concrete voordelen. En dat levert op!

WILT U WETEN WAT INVESTEREN IN OVALERT U KAN OPLEVEREN? Neem dan contact op met de CRV Klantenservice voor een afspraak met een van onze vertegenwoordigers: (088) 00 24 440.

NIEUW IN OVALERT: VANAF NU OOK MET HALSBAND-RESPONDER

OVALERT.NL

467-13 Ovalert-NED.indd 1

13-01-14 09:42

G E Z O N D H E I D

Fenomeen aardstralen wetenschappel캐k nog nooit aangetoond

Werking broncorrector bl캐ft mysterie

De broncorrector bevat een combinatie van edelmetalen en brengt ongel캐kmatige spanning als gevolg van aardstraling weer in balans

24

V V EE EE TT EE EE LL TT A A PP R R II LL 22 22 00 11 44

VX07_aardstralen.indd 24

14-04-14 11:02

Overtuigend wetenschappelijk bewijs voor de werking van het instrument is nooit gevonden. Niettemin kochten honderden Nederlandse en Vlaamse melkveehouders al een broncorrector om zogenaamde aardstraling te neutraliseren. Onverklaarbare gezondheidsproblemen bij mens en dier verdwijnen vaak na installatie van het apparaat. Wetenschappers reageren sceptisch. tekst Wichert Koopman

H

et verhaal van de familie Vossebeld uit Wesepe is illustratief. Wat met een regiment aan deskundigen niet kon worden opgelost, lukte wel met een zogenaamde broncorrector. Onverklaarbare gezondheidsproblemen bij het vee werden overwonnen na het bezoek van een wichelroedeloper en de plaatsing van een pvc-pijp met een inhoud van edelmetalen.

Voeding uit vrije energie Al 63 jaar verkoopt de Nederlandse familie Bron een instrument dat de vermeende negatieve effecten van zogenaamde aardstraling zou kunnen neutraliseren.

Wereldwijd zijn er inmiddels 15.000 van verkocht, waarvan enkele honderden op Nederlandse melkveebedrijven. Brons Bodem Exploratie BV is uitgegroeid tot een familiebedrijf waarmee zeven broers en zussen en een neef hun inkomen verdienen.

‘De broncorrector is een gepatenteerd instrument. De pvc-buis bevat een combinatie van edelmetalen, waaronder een antenne die exact op het magnetische noorden moet worden afgesteld’, vertelt Albert Bron. ‘Het instrument wordt gevoed door de vrije energie van het aardmagnetisch veld, waardoor het zonder verdere voeding zijn werk kan doen’, aldus de woordvoerder, die vertelt dat

alle broncorrectoren door de familie zelf worden gemonteerd, afgesteld en getest.

Afhankelijk van het bereik – oplopend van 3,8 naar 314 hectare – kost de aanschaf en installatie van een broncorrector tussen de 3000 en 14.000 euro. Daarbij geeft de firma Bron wel een vorm van garantie. ‘Als de klant na een jaar niet tevreden is, halen we het apparaat gewoon weer op en geven we tachtig procent van het geld terug’, verklaart Albert Bron. Dit gebeurt volgens de leverancier overigens maar zelden. ‘Bij 97 procent van de klanten blijft de broncorrector staan.’

Onbalans maakt ziek Henk Pauw uit het Drentse Garminge is wichelroedeloper en wederverkoper van broncorrector. De voormalig veehouder wordt regelmatig uitgenodigd op melkveebedrijven waar onverklaarbare problemen met de gezondheid van het vee spelen. ‘Als ik uit de auto stap, merk ik het al’, vertelt hij. ‘Meestal is op dit soort bedrijven een sterk patroon van aardstralen aanwezig. Dat voel ik direct met mijn handen en ik kan het ook zichtbaar maken met een wichelroede.’

Aardstraling is volgens Pauw kosmische straling die op weg naar het binnenste van de aarde wordt weerkaatst door ondergrondse wateraders maar bijvoor-

Veel geld voor bewijs Met een proef die de aanwezigheid van aardstralen bewijst of de werking van een broncorrector aantoont, is veel geld te verdienen. Stichting Skepsis biedt 10.000 euro, in de Verenigde Staten is zelfs een miljoen dollar beschikbaar’, vertelt Jan Willem Nienhuys.

Nienhuys is secretaris van Skepsis, een stichting die door wetenschappers is opgericht om wonderbaarlijk theorieën en ongefundeerde claims te onderzoe-

ken en aan de kaak te stellen. ‘Ik ben een aantal keren benaderd door mensen die hun vermogen om aardstralen te kunnen voelen wilden laten testen’, vertelt de scepticus.

‘Nadat ik hen had uitgelegd dat ze dit ook zelf eenvoudig dubbelblind konden doen, hoorde ik meestal niets meer. Of ze schreven me dat ze zelf tot de conclusie waren gekomen dat het allemaal suggestie was.’

V E E T E E LT

VX07_aardstralen.indd 25

AP R I L

2

2 0 1 4

25

14-04-14 11:01

G E Z O N D H E I D

Mieke Vossebeld: ‘We kenden onze koeien niet meer terug’ Een bedrijfsverplaatsing van Haaksbergen naar Wesepe, eind jaren negentig, bracht de familie Vossebeld aanvankelijk weinig geluk. ‘Al vrij snel na de verhuizing werden de koeien ziek. De melkproductie zakte, de dieren werden sloom en dor in het haar en voelden koud aan. Het leek wel of ze helemaal geen weerstand meer hadden.’ Mieke Vossebeld, die het bedrijf met 95 melkkoeien met bijbehorend jongvee samen met haar man Gerhard en zoon Patrick beheert, vertelt het verhaal na zoveel jaar inmiddels zonder emotie. Maar de tegenslag ging hen niet in de koude kleren zitten.

Een leger aan deskundigen betrad het Sallandse erf. Voeding, drinkwater, mineralenvoorziening, huisvesting, gezondheidsstatus… alles werd onderzocht en

aangepast. Niets hielp. ‘We wisten zo langzamerhand niet meer wat we moesten doen’, bekent de veehoudster. Een artikel in een vakblad zette de familie op het spoor van de broncorrector. ‘We zijn eigenlijk veel te nuchter voor dit soort dingen en konden aanvankelijk ook niet geloven dat het kon werken. Maar we wilden alles proberen om de problemen op te lossen’, vertelt ze. ‘We benaderden wichelroedeloper Henk Pauw om eens langs te komen. Hij had direct in de gaten wat er aan de hand was. De grote hoeveelheden aardstralen en wateraders die op ons bedrijf aanwezig waren, ondermijnden alle weerstand van de koeien. Hij adviseerde ons zo snel mogelijk een broncorrector te plaatsen.’

De familie vond de aanschaf aanvankelijk

een grote investering voor een instrument waarvan ze de werking niet begrepen. Het aanbod van Pauw om de broncorrector na een jaar weer op te halen als ze niet tevreden waren, trok hen echter over de streep.

Het apparaat is altijd blijven staan.

‘Een paar weken na plaatsing van de broncorrector zagen we de koeien opknappen. Ze werden weer actiever en de productie steeg. Een paar maanden later kenden we onze eigen koeien niet weer terug. De rust die de koeien nu uitstralen, is gewoon heel apart’, vertelt Vossebeld. De veehouders gaan sindsdien weer met plezier naar de stal. ‘Wij snappen ook niet hoe het kan, maar we willen de broncorrector voor geen goud meer kwijt.’

beeld ook door allerlei mineralen, aardgas of aardolie. ‘Deze weerkaatsing veroorzaakt een onbalans in het aardmagnetisch veld, waardoor mens en dier niet goed kunnen aarden en langzaam maar zeker steeds meer lading rond hun lichaam opbouwen. Dit heeft op den duur een negatief effect op hun algehele welzijn en gezondheid’, legt hij uit.

‘De broncorrector brengt alle ongelijkmatige spanning weer in balans en zorgt ervoor dat levende wezens hun opgebouwde lading langzaam maar zeker weer kwijt kunnen raken’, verklaart

Pauw. ‘Daarna wordt het weerstandsvermogen van mens en dier alleen maar beter.’

bronnen’, zo geeft hij desgevraagd aan.

Bij de claim dat de broncorrector zonder vorm van voeding verstoringen in een potentiaal, aardmagnetisch veld actief zou kunnen opheffen plaatst de geofysicus vraagtekens. ‘Daar is hoe dan ook energie voor nodig en als de broncorrector die zou kunnen onttrekken aan het aardmagnetisch veld, dan zou dat heel goed nieuws zijn. Dan hadden we namelijk in één keer wereldwijd ons energieprobleem opgelost’, aldus De Groot.

Dat dieren gevoelig kunnen zijn voor het aardmagnetisch veld is volgens de wetenschapper wel aangetoond. Duiven bezitten bijvoorbeeld een orgaantje dat hen in staat stelt om zich op basis van dit veld te oriënteren ‘Maar er is nooit bewezen dat het aardmagnetisch veld invloed zou hebben op het welzijn of de gezondheid’, zo geeft hij aan. ‘Zo is er bij mijn weten geen verschil tussen het welbevinden van koeien op de evenaar of in Noorwegen, terwijl er tussen beide plaatsen op aarde wel een groot verschil bestaat tussen de sterkte van het aardmagnetisch veld.’

De verklaring voor het feit dat veel veehouders zeggen baat te hebben gehad bij de installatie van een broncorrector op hun bedrijf kan volgens De Groot vooralsnog niet worden gevonden in de natuurkunde. ‘Wat niet wegneemt dat het fenomeen me wel intrigeert. We hebben apparatuur waarmee we betrekkelijk eenvoudig metingen aan het aardmagnetisch veld kunnen uitvoeren. Ik zou in de buurt van een broncorrector heel graag eens onderzoek doen.’ l

Heel graag meten Dr. Lennart de Groot van Universiteit Utrecht kan veel van de beweringen van de verkopers van de broncorrector wetenschappelijk niet staven. ‘Als het bijvoorbeeld waar zou zijn dat kosmische straling zou worden weerkaatst door aardolie of gas, dan zouden we daar natuurlijk allang gebruik van maken bij het zoeken naar deze fossiele energie-

Wetenschappers kunnen veel van de beweringen over de broncorrector niet staven

26

V E EV TE EE ET LE TE LJTA N AU PR A IRLI 21 / 22 0 12 40 0 9

VX07_aardstralen.indd 26

14-04-14 11:02

Corrigeert aardstraling Meer dan 60 jaar ervaring

Garantie op resultaat Gratis en vrijblijvend onderzoek

een Voor re hoge le e algeh nd a t s r e we

BRONCORRECTOR.com

V E E T E E LT

VX07_p27.indd 27

AP R IL

2

2 0 1 4

27

14-04-14 10:16

S T I E R S P E C I A L

Jarenlang investeren levert Etaregge-fokker Gerard Busger op Vollenbroek nummer twee roodbont op

E TA R E G G E B R O O K LY N (MR BURNS X KIAN)

Betr. NVI 79% (cijfers op roodbontbasis) % e.

kg v.

+1324 –0,12 +0,08

kg m.

% v.

+49

Exterieurindex 84% betr. frame

111

robuustheid

106

uier

109

benen

110

totaal

113

hoogtemaat

113

voorhand

100

inhoud

107

openheid

109

kruisligging

104

kruisbreedte

102

beenstand achter

108

beenstand zij

NVI

lvd.

+54 +338 +247

Inet

+381

88

100

112

107

beengebruik

107

vooruieraanhechting

105

voorspeenplaatsing

103

speenlengte

101

uierdiepte

108

achteruierhoogte

111

ophangband

105

achterspeenplaatsing

101

conditiescore

102

vruchtbaarheid

96

klauwgezondheid

99

afkalfgemak

98

karakter

99

melksnelheid

96

levensv. geboorte

95

levensv. afkalven

102

geboortegemak

100

persistentie

107

laatrijpheid

Mr Burnszoon Etaregge Brooklyn nestelde zich op de tweede

broek met de aankoop van een embryo uit Dixie-Lee Aspen. tekst Inge van Drie

W

ie de stalnaam Etaregge intypt op de website van CRV, vindt bijna zeventig stieren. Jarenlang houden Gerard, Annie en inmiddels ook zoon Henri Busger op Vollenbroek uit Enter zich al bezig met fokkerij. Eind jaren tachtig leverden ze al een paar stieren aan kiorganisaties. Maar voor een echte doorbraak moesten ze geduld hebben.

In april werd het lange wachten beloond.

Tijdens de indexdraai ontpopte Etaregge Brooklyn zich tot de revelatie bij roodbont. De Mr Burnszoon nestelde zich direct op de tweede plaats voor NVI. ‘We wisten al dat hij het goed zou gaan doen.

Maar dat hij zo hoog scoort, is wel bijzonder om mee te maken’, aldus Busger op Vollenbroek, die zijn veestapel twee jaar geleden inkromp van zeventig naar veertig dieren om zich meer op topfokkerij te kunnen concentreren.

De basis voor het succes van Brooklyn legde de fokker halverwege de jaren ne-

94

uiergezondheid

Hij ontpopte zich in de aprildraai tot de revelatie bij roodbont.

plaats. De basis voor dat succes legde Gerard Busger op Vollen-

96

klauwhoek

aAa-code

kg e.

Brooklyn beloont lange wachten

99

gentig met de aankoop van een embryo uit Dixie-Lee Aspen. Aspen voert terug op Yarsons Apollo Haven Amber, die ook aan het hoofd staat van de Vero Annefamilie van René de Jong. Onder meer de Verostieren Crown, Goliath en Anchorman stammen uit deze lijn.

Inzet Kian gouden greep Terug naar Aspen, de met 92 punten ingeschreven Mascotdochter die succes boekte als stiermoeder met haar veelbenutte zoon Dixie-Lee Aaron. Uit Aspen werd in Enter Fataldochter Etaregge Aspen Asha geboren, die 86 punten kreeg en in haar leven bijna 68.000 kg melk produceerde met 3,71% eiwit. Haar Dennisdochter Etaregge Den Asmira produceerde net als haar moeder melk met veel eiwit. In totaal gaf ze 51.757 kg melk met 3,81% eiwit. Foktechnisch speelde vooral haar Kiandochter Etaregge Kian Asmira 4 zich in de kijker. ‘Wij

423615

De 85 punten Fidelityzusjes Marilyn en Marcella komen uit de volle zus van Brooklyn

Brooklyns makkelijk te herkennen Tussen andere koeien pik je de Brooklyndochters er zo uit, vindt Marcel Hellegers, die als fotoscout voor CRV een kleine dertig dochters zag. ‘Ze zijn makkelijk te herkennen. Niet alleen vanwege hun gespikkelde, bonte aftekening, maar ook omdat ze groter, langer en dieper zijn dan de gemiddelde koe.’

De Brooklyndochters stappen volgens Hellegers goed op iets rechtere benen en ze hebben kwalitatief sterke uiers met hoge en brede achterkwartieren.

28

V E E T E E LT

VX07_Etaregge Brooklyn.indd 28

APR I L

2

2014

14-04-14 12:20

hadden een zwartbonte veestapel met grote koeien. Daar paste Kian met zijn eiwit en degelijkheid prima op. Het was een gouden greep om hem in te zetten.’

Kiandochter Asmira 4 groeide uit tot een fraaie vaars. ‘Ze was groot, sterk, lang en krachtig. Niemand geloofde dat het een Kiandochter was’, vertelt Busger op Vollenbroek. Henk Verheij, foktechnisch specialist van CRV, kan zich dat wel voorstellen. ‘De gemiddelde Kiandochters zijn wat compact. Pas als ze een paar keer gekalfd hebben, groeien ze uit tot fraaie koeien. Maar Asmira had als vaars al allure. Het was echt een vaars zoals elke veehouder in de stal wenst.’

De Kiandochter kreeg 86 punten en kreeg Mr Burns als partner. Een ideale combinatie, aldus Verheij. ‘Kian geeft laatrijpe nakomelingen, die degelijk, compact en mobiel zijn en voor hoge gehalten zorgen. Mr Burns is juist een melkstier met heel grote, wat extreme dieren.’ In de fokwaarde van Brooklyn is van beide stieren wat te herkennen: het frame (111) en de melkplas (+1324 kg) van Mr Burns, het sterke beenwerk (110) en het eiwitgehalte (+0,08) van Kian.

Volle zussen Brooklyn Voor dat eiwitgehalte staat ook de koefamilie garant. Zo kwam moeder Asmira uit op een levensproductie van 51.215 kg melk met 4,06% eiwit. In de Etareggestal hebben haar nazaten inmiddels een behoorlijke invloed, onder meer via twee volle roodbonte zussen van Brooklyn, Margrit en Margo. Margo bleek op basis van merkers de betere, maar verongelukte een week na haar eerste kalving.

Een pinkenspoeling met Arroyo (Spencer x Etazon Renate) leverde wel Aragon op, die in Duitsland een tijd lang de hoogste roodfactorstier was voor RZG, en de 87 punten Etaregge A Maribel, de favoriet van Busger op Vollenbroek.

‘Alle dochters van Maribel testen goed; ze heeft een Goliathdochter met 376 NVI op roodbontbasis en een aantal hoog scorende dochters van Numero Uno’, vertelt Busger op Vollenbroek. In de vaarzenlijst staat de teller voor Maribel nu op 12.898 kg met 3,57% vet en 3,79% eiwit

De moeder van Brooklyn, Etaregge Asmira 4, produceerde 51.215 kg melk met 4,06% eiwit

in 391 dagen. CRV zet dit jaar haar Alchemyzoon in, net als een Ellmauzoon die via een Fidelity- en Shottledochter uit Asmira 4 stamt. Eerder zette CRV ook Manitou (Mr Savage x Fiction) in, een kleinzoon van Etaregge A Margrit.

In tegenstelling tot Margo bleef Margrit wel in leven. De 86 punten Mr Burnsdochter werkt aan haar tweede lijst na een door het vele spoelen lange eerste lactatie. ‘Ze bleef maar doorgeven. In zo’n 900 dagen heeft ze bijna 24.000 kg melk met 4,15% eiwit geproduceerd.’

Uit Margrit komen twee fraaie Fidelityzusjes: Marilyn en Marcella, opnieuw uitblinkers voor eiwitproductie. ‘Ik heb een sterk vertrouwen in deze familie. Ze hebben een enorme drang om melk te geven en houden het gemakkelijk vol. Ze vreten veel, ze geven veel melk en ze zijn

Etaregge Fid A Marilyn (v. Fidelity)

Alternatief voor O Manbloed CRV toont mogelijk een dochtergroep van Brooklyn op de NRM, laat Verheij weten. ‘Het is afwachten hoe zijn fokwaarde vruchtbaarheid zich gaat ontwikkelen, maar verder is Brooklyn een complete, allround stier. Met zijn afwijkende bloedvoering en sterke productievererving past hij ook goed op zwartbont. Hij biedt een goed alternatief voor het vele O Manbloed.’ l Dixie-Lee Aspen (v. Mascot)

Dixie-Lee Aaron (v. Luke)

Etaregge Aspen Asha (v. Fatal) Etaregge Den Asmira (v. Dennis) Etaregge Kian Asmira 4 (v. Kian)

Etaregge Burns A Margrit Etaregge Burns A Margo (v. Mr Burns) (v. Mr Burns) Etaregge Fide A Marcella (v. Fidelity)

nooit ziek’, vertelt de Twentse fokker.

Henk Verheij verbaast het niet dat uit deze familie nu een topstier rolt. ‘Fokkerij is een beetje stratego. Je moet kijken wat uniek is, je kansen spreiden en op tijd schakelen. Dat heeft Busger op Vollenbroek altijd goed gedaan en daar plukt hij nu de vruchten van.’

Etaregge Brooklyn (v. Mr Burns)

Etaregge A Maribel (v. Arroyo)

Etaregge Aragon rf (v. Arroyo)

Etaregge Fide A Monique (v. Fidelity)

Etaregge Gold Moviestar (v. Goliath)

Etaregge Alhambra (v. Alchemy)

Etaregge Eduard (v. Ellmau)

V E E T E E LT

VX07_Etaregge Brooklyn.indd 29

Etaregge Shottle Asmira (v. Shottle)

AP R I L

2

2 0 1 4

29

14-04-14 12:20

R U W V O E R

Grasveredelaars in Europa houden vast aan klassieke veredeling van gras

Met gmo veredeling versnellen

Wat is genetische modificatie?

Genetische modificatie bij planten is het veranderen van de genetische opmaak van een plant op een manier die in de natuur niet mogelijk is. Dat kan op verschillende manieren. Zo kan een gen uit een heel andere soort worden ‘ingebouwd’, om een nieuwe eigenschap bij een plant te introduceren. Hierdoor kunnen rassen worden gemaakt met eigenschappen die in de soort niet voorkomen, zoals een ras met resistentie tegen bepaalde insecten door middel van een eiwit dat uit een bacterie komt.

Er kunnen ook genen worden ingebouwd die al in de soort voorkomen, bijvoor-

30

beeld een variant van een bestaand gen waardoor de plant ongevoelig wordt voor bestrijdingsmiddel, of een gen voor ziekteresistenties uit andere rassen. Dat laatste is nuttig in die gewassen waar dit via conventionele veredeling tientallen jaren zou duren, zoals in aardappel of appel.

Ten slotte kun je ook eigenschappen veranderen door een gen slechts uit te schakelen, bijvoorbeeld om de productie van allergenen te verhinderen. De regels in de EU gelden voor al deze drie manieren, omdat ze zijn gebaseerd op het gebruik van een bepaalde techniek, niet op het eindresultaat.

VVE EE ET TE EE EL LT T J A P N RU I AL R 2I 12 /0 21 42 0 0 9

VX07_gmo in gras en mais.indd 30

14-04-14 11:00

Terwijl in alle andere werelddelen genetisch gemodificeerde gewassen volop worden geteeld en geëxporteerd, blijft in Europa de teelt verboden. Toch lijkt de negatieve sfeer rondom gmo onder druk van een groeiende en meer welvarende wereldbevolking langzaam te verdampen. Grasveredelaars houden echter vast aan de klassieke veredeling. tekst Alice Booij

H

ypocriet, dat woord is volgens René Smulders van het Plant Research International (PRI) in Wageningen goed op zijn plaats als het gaat over genetisch gemodificeerde (gmo) gewassen. ‘De soja en mais die we importeren en aan de koeien voeren, bestaat voor het overgrote deel uit gmo-gewassen. Maar dezelfde gewassen in Europa telen is verboden.’

De roep om gmo-gewassen ook in Europa en Nederland te mogen telen, wordt echter steeds groter. ‘Omdat het een prima manier is om de teelt te helpen en de kwaliteit te verhogen, terwijl de doemscenario’s vol negatieve aspecten rondom gmo-gewassen niet zijn uitgekomen’, aldus Smulders, die als voorbeeld gmomais noemt. ‘De gmo-rassen die nu geteeld worden, hebben een herbicidetolerantie, wat de onkruidbestrijding voor boeren een stuk gemakkelijker maakt.

Er is ook gmo-mais die resistent is tegen lastig te bestrijden insecten, zoals de maisboorder. Hierdoor wordt de opbrengst voor de boer stabieler.’

Smulders merkt echter op dat veredelaars terughoudend zijn. ‘De toelating is een politiek proces.’ De Nederlandse regering pleit nu voor een nieuw systeem van toelating in de EU, waarbij elk land zelf zou kunnen beslissen over teelt op het eigen grondgebied van gmo-rassen die veilig zijn bevonden voor import. De hoop is dat dit een uitweg biedt, maar geen idee hoe lang dat gaat duren.’

Investeringen in het buitenland Voorlopig zijn de investeringen in de ontwikkeling van gmo-gewassen verplaatst naar het buitenland, waar veredelaars met open armen ontvangen worden. ‘Ze willen van hun investeringen ook rendement zien, maar het is de vraag wanneer dat in Europa gaat gebeuren’, geeft Smulders aan. Bovendien gebeurt er wat betreft gentechnologie niet zoveel in de grasteelt. ‘Het is wereldwijd geen belangrijk gewas’, aldus Smulders,

die naast soja en mais katoen en koolzaad als gewassen noemt met een hoog aandeel gmo-rassen. ‘Het zijn teelten die van belang zijn in Noord- en Zuid-Amerika, Australië, Zuid-Afrika en China.’

Niet nodig in gras Edward Ensing, voederspecialist bij Barenbrug, is echter helder over de toegevoegde waarde van gmo-technieken bij het veredelen van gras. ‘Gmo-technieken zijn niet nodig. We hebben nog genoeg andere manieren om gras te veredelen, die minder kostbaar zijn en minder risico opleveren.’ Met risico bedoelt Ensing vooral het commerciële risico. ‘Als de klant of de consument het niet wil, forceren wij niets, ook al vinden wij dat de techniek goed is.’

Gras is geen gewas met een snelle genetische vooruitgang, geeft hij aan. ‘Mais verbetert elk jaar 2 tot 3 procent. Bij gras ligt dat op 0,5 procent.’ Een tempo dat met de ‘ouderwetse’ veredeling nog prima is bij te houden. ‘We hebben een genenbank van 110 jaar oud. Als we antwoorden zoeken, kunnen we die eigenlijk altijd uit oude genetica halen.’ Daarbij helpt het om de DNA-structuur van gras te kennen. ‘Die hebben we in beeld en wanneer een bepaalde genetische volgorde staat voor een gewenste eigenschap, helpt het ons met het zoeken naar rassen voor verder kweekwerk.’

Zou gmo-gras die genetische vooruitgang wellicht kunnen versnellen? ‘Dat scheelt hooguit twee jaar, dat weegt niet op tegen de hogere kosten. Genetisch modificeren is een dure techniek.’ Ook ‘grote’ problemen die het gebruik van gmo-rassen in de grasteelt zouden rechtvaardigen, zijn er niet, voegt de specialist eraan toe. ‘Wanneer je bij aardappelen een phytophtoraresistent ras zou kunnen ontwikkelen, scheelt dat veel bespuitingen, daar sta ik wel open voor.

Bij gras hebben we dat niet.’

Collega Jos Deckers van DSV-zaden sluit

zich erbij aan dat de nadelen van de gmo-rassen groter zijn dan de voordelen.

‘We halen in de klassieke veredeling nog genoeg vooruitgang, we maken geen gebruik van gentechnologie. Het introduceren van nieuwe kenmerken in gras via gmo’s is wellicht technisch mogelijk, maar vraagt grote researchinspanningen waarvan het onzeker is of deze terugverdiend kunnen worden.’

Bovendien noemt hij nog een argument dat het ontwikkelen van gmo-grasrassen moeilijk maakt. ‘Gras vermeerdert zich door kruisbestuiving. Dat betekent dat gmo-gras zich ook kan vermenigvuldigen buiten het perceel in de vrije natuur, dat is wel een extra drempel om eraan te beginnen.’

Mais is voor gmo-veredeling een makkelijker gewas. ‘Mais is een hybride. Die kan alleen zichzelf bevruchten en groeit niet in het wild, dat maakt de ontwikkeling van een gmo-maisras gemakkelijker’, zegt Deckers, die zich goed realiseert dat het imago van gmo-planten niet goed is. ‘Je wilt als melkveesector niet dat dit imago ook overslaat op melk.’

Groei buiten Europa Gras met een verbeterde kroonroestresistentie of een hogere efficiëntie voor stikstof en fosfaat. Jos Groot Koerkamp, commercieel manager bij Limagrain, ziet de voordelen van gmo-gras wel voor zich. ‘Je kunt zo het kweekwerk versnellen. Stel je voor dat je Engels raaigras zo kunt ontwikkelen dat het op droogtegevoelige grond in Zuid-Europa verbouwd kan worden.’

Met het onderzoek naar gmo-gras heeft Groot Koerkamp in het verleden wel ervaring opgedaan. ‘Er zijn in 2001 proeven gedaan met een uitgestelde bloei en is er gewerkt aan een steilere bladstand, wat gunstig is bij maaien.’ Overigens was Limagrain met het herbicidetolerante ras Chardon dicht bij een introductie van gmo-mais in 2000. ‘Er was veel vraag vanuit de praktijk, maar door de maatschappelijke discussie en het Europese moratorium is het nooit tot verkopen gekomen.’ Eigenlijk is er nog steeds niets veranderd, geeft Groot Koerkamp aan. ‘In andere werelddelen ontwikkelt men gewoon door en groeit het areaal, in Europa lopen we achter.’ Hij geeft echter aan een kentering te verwachten.

‘De wereld gaat om voedsel vragen’, voorspelt Groot Koerkamp. ‘Ik ga het nog meemaken dat we zaad gaan verkopen van gmo-rassen. Maar dat kan nog wel tien jaar duren.’ l

V E E T E E LT

VX07_gmo in gras en mais.indd 31

AP R I L

2

2 0 1 4

31

14-04-14 11:00

K E U R I N G

Veel finalisten met Shottlebloedvoering tijdens Avondbloesemshow in Zoelen

Rita als Betuwe’s mooiste De Avondbloesemshow Midden-Betuwe trekt altijd veel publiek naar Zoelen. Het succesvolle concept van een avondkeuring werd dit jaar versterkt door het optreden van een dochtergroep van AltaShare. Ook kon het publiek actief meejureren. tekst Jaap van der Knaap

D De Crob Rita 6685 (v. Aftershock), kampioene jong Prod: 2.01 376 10.512 3,47 3,07 lw 88

Malderick Annele 627 (v. Shottle), kampioene midden Prod.: 2.01 326 10.296 3,61 3,17 lw 106

Willem’s Hoeve Rita 0246 (v. Goldwyn), kampioene oud Prod.: 3.08 519 19.259 3,96 3,31 lw 116

e genen van Picston Shottle waren veelvuldig aanwezig tijdens de Avondbloesemshow in Zoelen. Zo bestond het finalekwartet van de middenklasse voor drie kwart uit dochters van de gespikkelde Mtotozoon Shottle. Toch zorgde die grote Shottle-invloed niet voor een uniform finalekwartet.

Neem De Rith Cinderella 23A van Dick van Deelen uit Zoelen. De volwassen Cinderella (v. Shottle) was stijlvol en bezat een diepe middenhand, maar door haar late lactatiestadium miste haar soepele melkklier de laatste melkuitstraling.

Halfzus Anker-Holstein Bil Hetty 3 (v. Shottle) van Wim en Joost van den Anker uit Maurik was juist veel jeugdiger, had nog niet die laatste ribdiepte, maar stapte wel vlot door de ring.

Dat Shottle niet louter gespikkelde dieren vererft, maar ook dieren met een gitzwarte aftekening, bewees Malderick Annele 627. De Shottledochter van Jos en Ans van Rooyen uit Maurik straalde van kop tot staart melk uit, maar bezat desondanks wel breedte en balans in het skelet. De eenmansjury Jacob Wijnker noemde terecht dat haar uier wel erg vol zat, maar wat zat haar ophangband er nog scherp in en wat was de achteruier breed en vooral hoog aangehecht. Stijlvol stapte ze naar de eindzege.

Hennie 682 stak nog wel een stokje voor een dubbelslag voor Shottle in de middenklasse. De roodbonte Loustardochter van Coby en Gerard Sturkenboom uit Buurmalsen bezat een sterke tred en vooral meer melkuitstraling in uier en frame, waardoor ze de reservetitel opeiste ten koste van Hetty en Cinderella.

Cinderellafamilie aan zet Ook De Rith AltaShare zorgde tijdens de tiende bloesemshow voor Shottlegenen.

De leden van de fokkersclub Midden-

32

V E E T E E LT

A PR I L

VX07_show Zoelen en bloempjes.indd 32

2

Betuwe proberen ieder jaar een beloftevolle jonge stier gezamenlijk in te zetten om tijdens de bloesemshow daarvan een dochterschare te presenteren.

Dit jaar viel de eer te beurt aan de late Shottlezoon Share, afkomstig uit de Cinderellakoefamilie. Share kreeg in Canada al een fokwaarde die hem plek 50 bezorgde in de LPI-lijst. In Zoelen kwamen zeven gemiddeld grote, sterke vaarzen in de ring met stuk voor stuk een sterke helling in het kruis. Het beenwerk leek wat grof in het bot, maar werd vlot gebruikt. In het uierbeeld waren de breedte en de ophangband in de achteruiers sterker verzorgd dan de vooruieraanhechting.

Terug naar de keuring, waarbij nadrukkelijk de vele toeschouwers betrokken werden bij de plaatsing van de kampioenen via een veebeoordelingswedstrijd van de zes vaarzenfinalisten. De grote en extreem lange Barnkamper Marilyn 390 (v.

Dempsey) van Leo, Artje en Linda de Jong uit Beusichem hoorde daar zeker bij. Ook Share Cinderella 1 (v. Iota), een nichtje van AltaShare en in eigendom van Van Deelen, liep zich met haar jeugdige voorkomen in de kijker. Ze bleek nog een maatje te licht voor een serieuze gooi naar het eremetaal. Dat gold ook voor Anker-Holstein Boxer Destiny, een sterk geuierde, nog iets cilindrische Boxerdochter van Van den Anker. Stalgenote De Rith Cinderella 34, een Damionzus van AltaShare, was completer, bezat veel balans en ribwelving en streed serieus mee om de titel vanwege een breed gedragen uier en krachtige stap.

Maar Wijnker koos voor de kwaliteit van twee vaarzen die elk al meer dan vijftien maanden aan de melk waren. Dat late lactatiestadium was te zien in de uierbloei en de royale conditie van zowel De Crob Rita 6685 (v. Aftershock) als Willem’s

2014

14-04-14 12:21

K O E I E N B L O E M P J E S

Hoeve Baily 653 (v. Atwood).

Baily van Dick, Anneke en Wim de Jong uit Buren was een echte krachtpatser dankzij haar breedte- en dieptematen en bezat een sterke bovenbouw en een fraai beaderde uier. Rita van dierenarts Mies Pabon en melkveehouder Henk Jan van Driel uit Hedel was fijner gebouwd en bezat nog wat meer jeugd.

Rita kreeg de uierprijs, maar een opmerking over het tekort aan kracht van de stap was op zijn plaats. Vanwege de betere uier koos Wijnker toch voor Rita en kreeg Baily het reservelint.

Reyer den Hartog, melkveehouder te Kollum:

Miss Betuwe

Roel Veerkamp, coördinator GES:

Barnkamper Marilyn 194 was naar Zoelen afgereisd om te strijden voor een derde overwinning. De Shottledochter van De Jong uit Beusichem haalde al op twee eerdere edities van de bloesemshow de eindzege en verdedigde haar titel met haar diepe middenhand en krachtige uitstraling. Maar meer dan een vierde plaats in de seniorenfinale zat er niet in.

De roodbonte Woutje 157 (v.

Redross) van Sturkenboom was weliswaar lichter, maar had wel een fijner beaderde melkklier en kreeg de derde plaats toebedeeld.

De extreem lange Willem’s Hoeve Rita 0246 (v. Goldwyn) van De Jong uit Buren en de zes keer gekalfde Riet 45 (v.

Fitlist) van Van de Gun streden om de titels. Riet oogstte lof voor haar nog altijd hoog gedragen, soepele uier, terwijl Rita haar openheid combineerde met voldoende breedte en wigvorm en krachtig beenwerk. Rita trok aan het langste eind, de waardering voor de beste uier van Riet eindigde in de reservetitel.

Traditiegetrouw mocht het publiek de koe aanwijzen voor de titel ‘Miss Betuwe’.

Het was – toch wel verrassend vanwege haar lactatiestadium – vaarzenkampioene De Crob Rita 6685 die met de eindzege naar huis ging. l

‘Onze koeien komen nooit in de wei. En ze dansen helemaal niet eens per jaar. Dat doen ze bijna elke dag. Na het melken komen ze terug in de stal. En dan gaan ze even dollen.’ (dV)

Marianne Thieme, fractievoorzitter Partij voor de Dieren:

Cor van Laarhoven, melkveehouder te Loon op Zand:

‘De koe in de wei wordt geofferd aan “cowmunities”, waarin duizenden koeien jaarrond op stal moeten staan en met kunstmatige vruchtbaarheidshormonen voortdurend drachtig gehouden worden om maar zo veel mogelijk melk te kunnen leveren.’ (Bv)

‘Een hoogproductieve koe vraagt meer zorg, maar als je die goed kunt managen, kun je het hoogste saldo halen. Mrij’s zijn makkelijke koeien.’ (Mm)

Martijn Boelens, directeur Lely Group:

‘Ik denk dat over vijf jaar alle vaarskalveren standaard genomisch getypeerd worden.

Typeren is dan geen vraag meer, maar een feit.’ (Bo)

Gert Hofmeijer, melkveehouder te Heino: ‘Ik kan goed overweg met de mrij-koe omdat die tegen een stootje kan.’ (Bv)

Bram den Hollander, weidecoach: ‘In de praktijk blijkt dat boeren hun dieren altijd goed in de gaten houden en op tijd ingrijpen. Dat zouden ze ook moeten doen met hun grasland. Twee of drie keer per week het land in en dan goed kijken hoe het gras ervoor staat en op basis daarvan beslissingen nemen. Te vroeg of te laat van perceel wisselen kost altijd geld.’ (Bv)

Geert-Jan van der Wal, melkveehouder te Urk: ‘Elke koe heeft een eigen karakter. De een is wat eigenwijs, de ander rustig. We hebben vier runderfamilies in de stal rondlopen, bepaalde eigenschappen zie je generatie op generatie terugkomen. Zo houden sommige koeien er niet van in een klein hok te zitten. Accepteer dat het zo is en laat zo’n beest los.’ (Vm)

‘De melkrobot is niet alleen goed voor de boer, maar ook voor de koe. De dieren hoeven niet meer te wachten op hun melkbeurt zoals vroeger, maar kunnen de melkrobot bezoeken wanneer ze willen, al is het midden in de nacht. Daardoor ervaren ze minder stress, zijn ze gezonder en leveren meer melk.’ (dV)

Liat Ben Sira, onderzoeker in ziekenhuis te Tel Aviv:

Gerbert Engelen, melkveehouder en ki-directeur te Grashoek: ‘Geduld in de fokkerij wordt vaak beloond. Maar dat geduld is er tegenwoordig helaas nog maar weinig.’ (HI)

Wim Schrijver, melkveehouder te Dalfsen:

‘De kauwende bewegingen van een baby dienen niet als tepelmassage, maar om onderdruk in de babymond op te bouwen, en ook om de melk op tijd door te slikken. De zogende babymond is een afzuigpomp, geen boerenhand om een koeienspeen.’

(NRC)

‘Bij het robotmelken kun je al je aandacht op de koe richten en word je niet afgeleid door het melken.’ (NO)

Krijn Jan Polinder, melkveehouder te Nunspeet: ‘Een keuring is mooi, maar het is belangrijk dat we 365 dagen per jaar van de koeien kunnen genieten. Dat ze veel melk geven, daar hebben we de koeien immers voor. Dat onze koe Sijke 512 kampioene werd, is daarbij de kers op de taart.’ (NO)

Dirk-Jan Verdonk, dierenwelzijnsorganisatie WSPA: Jelle Zijlstra, onderzoeker Wageningen UR: ‘Een zieke koe kost veel geld en aandacht. Als je driehonderd koeien hebt, wil je dat niet meer. Die grote boeren willen geen koe die alleen maximaal melk geeft, zoals vroeger; ze willen een probleemloze koe.

Daarop worden ze nu gefokt.’ (dV)

‘We zijn niet tegen melkveehouders. Sterker nog, we worden vaak blij van de manier waarop melkveehouders met hun dieren omgaan en ik zie dat velen een band hebben met de koe en de koe in de wei.’ (Mm)

Anton Vermunt, melkveehouder te Veendam: ‘Koeien die buiten hebben gegraasd, ruiken anders: fris naar vers gras. Dat valt meteen op in de melkstal.’ (mk)

Bronnen: de Volkskrant (dV), Boerderij (Bo), Boerderij vandaag (Bv), Volkskrant Magazine (Vm), NRC Handelsblad (NRC), Melkvee Magazine (Mm), Holstein International (HI), Nieuwe Oogst (NO) en melk (mk)

V E E T E E LT

VX07_show Zoelen en bloempjes.indd 33

AP R I L

2

2 0 1 4

33

14-04-14 12:21

GEZONDE CIJFERS HALEN WORDT VANAF NU MAKKELIJKER Better Life Gezondheid & Better Life EfficiĂŤntie: de nieuwe fokkerijgetallen van CRV

470-13 Campagne-meisje.indd 1

31-01-14 10:14

Gezonde cijfers haal je niet zomaar. Daar zijn behalve gezond boerenverstand ook concrete gegevens voor nodig: in één oogopslag weten welke stier goed scoort op gezondheid en efficiëntie. CRV helpt u daar graag bij.

Met Better Life Gezondheid en Better Life Efficiëntie, twee nieuwe en waardevolle fokkerijgetallen waarmee

u uw veestapel gericht verbetert op gezondheid en efficiëntie. Voor uw gemak en om u zo optimaal mogelijk te ondersteunen hebben we aantrekkelijke Better Lifestierenpakketten samengesteld in SAP en Stierwijzer.

Meer weten? Kijk dan op onze website.

WWW.CRV4ALL.NL - WWW.CRV4ALL.BE

470-13 Campagne-meisje.indd 2

31-01-14 10:14

Foto: Alex Arkink

KODAK, UITBLINKER IN EFFICIËNTIE U wilt een veestapel met een hoge levensproductie, zonder extra werk.

U heeft het immers al druk genoeg. Maar hoe weet u welke stier dat biedt?

De fokwaarden vertellen u veel, maar niet concreet welke stier het beste scoort op efficiëntie.

Better Life Efficiëntie van CRV doet dat wel. Better Life Efficiëntie is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Kodak scoort een mooie 8% op efficiëntie. Het resultaat?

Kodakdochters die onopvallend zijn in de stal en opvallen in melkopbrengst en gezondheidskenmerken.

KODAK

(Kevin x Stadel) ki-code: 97-7222 aAa: 516342

(rb-basis)

NVI EFFICIËNTIE GEZONDHEID LEVENSDUUR KG MELK

198 7 6 624 543

Meer informatie over Better Life Efficiëntie vindt u op onze website.

BETTER COWS | BETTER LIFE

142-14 Kodak [VX06_p42].indd 1

02-04-14 15:15

Foto: Alex Arkink

ATLANTIC, DE GEZONDSTE STIER VAN DE KLAS U wilt zich geen zorgen maken over de gezondheid van uw veestapel, maar hoe weet u welke stier dat biedt? De fokwaarden vertellen u veel, maar niet welke stier het beste scoort op gezondheid.

Better Life Gezondheid van CRV doet dat wel. Better Life Gezondheid is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Atlantic scoort 11% op het gebied van gezondheid: een oogstrelend exterieur en een lange levensduur. Een prachtcombinatie die leidt tot een indrukwekkende levensproductie.

ATLANTIC (Ramos x O Man) ki-code: 97-8797 aAa: 234165

(zb-basis)

NVI GEZONDHEID EFFICIËNTIE LEVENSDUUR KG MELK

318 11 5 745 562

Meer informatie over Better Life Gezondheid vindt u op onze website.

CRV KLANTENSERVICE NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

142-14 Atlantic [VX06_p43].indd 1

11-04-14 10:06

GESPONSORDE SERIE RUWVOERMANAGEMENT

De melkproductie in Nederland zal na 2015 stapje voor stapje toenemen. Daarvoor is meer voer nodig van goede kwaliteit. Het wordt een uitdaging om meer gras van eigen land te halen. In samenwerking met Innoseeds belicht Veeteelt in een serie de mogelijkheden om dit te realiseren.

Deel 1: Farmwalk in het vroege voorjaar Deel 2: Rassenlijst als richtsnoer Deel 3: Verbetering in verteerbaarheid Deel 4: Doelgericht doorzaaien

K

laas Fekkes is loonwerker in het Noord-Friese Marrum. Zijn specialiteit: het egaliseren en opnieuw inzaaien van graslandpercelen. Jaarlijks krijgt hij tussen de 600 en 800 hectare Friese kleigrond voor zijn kilverbord.

Sinds twee jaar biedt Fekkes zijn klanten ook een minder ingrijpende manier van graslandonderhoud aan. In 2012 kocht hij een 6,5 meter brede Evers Gras Profi en voerde er zelf verschillende aanpassingen op uit. De machine beschikt over tanden die onkruiden, slechte grassen en dood materiaal uit de zode krabben en de goede grassen prikkelen om uit te stoelen. Bovendien heeft de machine verschillende rollen voor een egaliserende werking. Daarnaast is er een zaaimachine op gebouwd om in dezelfde werkgang grasland door te kunnen zaaien.

Vorig jaar bewerkte het loonbedrijf meer dan 300 hectare met de machine, voor dit jaar staat de teller al op 225. In de meeste gevallen wordt ook gras bijgezaaid. ‘Voor percelen die goed liggen, is het een mooie onderhoudsmethode’, vindt Fekkes. ‘We halen een capaciteit van gemiddeld vijf hectare per uur en zaaien 20 tot 25 kilo graszaad per hectare. Daardoor blijven de kosten beperkt.

Omdat je geen zaaibed maakt, zal de opkomst minder goed zijn dan bij herinzaai. We zien wisselende resultaten, maar er komt uiteindelijk altijd een deel van op. Ik verwacht dat de kosten in de meeste gevallen binnen een jaar zijn terugverdiend.’

Zode op peil Veehouder Rinse de Groot uit Blessum heeft al 35 jaar ervaring met doorzaaien.

Met zes collega’s is hij mede-eigenaar van een wiedeg met zaaimachine waarmee hij ieder voorjaar zijn 40 hectare grasland op zware kleigrond een onderhoudsbeurt geeft. ‘Als het nodig is, zaai ik gras bij.

Soms is dat twee jaar achter elkaar, soms zit er vier jaar tussen’, vertelt hij. Zijn ervaringen zijn heel positief. ‘Ik scheur zo min mogelijk om verlies van organische

38

V E E T E E LT

VX07-Innoseeds.indd 38

APR I L

2

Niet techniek maar timing bepaalt het succes van graslandverjonging

Doelgericht doorzaaien Graslandverjonging in plaats van graslandvernieuwing. Met deze achterliggende gedachte experimenteren veehouders en loonwerkers met routinematig doorzaaien. Veel kennis moet nog worden ontwikkeld, maar de interesse groeit. stof te voorkomen en het bodemleven in stand te houden. Als je zuinig bent op het grasland en met doorzaaien regelmatig nieuw genetisch materiaal inbrengt, houd je de kwaliteit van de zode op peil en is nieuw inzaaien vaak helemaal niet nodig.’

Routinematig doorzaaien zoals Fekkes dat bij zijn klanten introduceert en De Groot zelf uitvoert, wordt in Duitsland al veel algemener toegepast. Zo publiceerde de Lantwirtschaftskammer Hannover in 2004 al een verslag van een onderzoek waarbij verschillende methoden en momenten van doorzaaien met elkaar werden vergeleken. De proefvelden werden met tussenpozen van twee jaar drie keer doorgezaaid met 20 kilo graszaad (in sommige varianten gemengd met witte klaver). Dit gebeurde voor de helft van de proeven in de herfst en voor de andere helft in het voorjaar. Daarnaast werden verschillende technieken van doorzaaien met elkaar vergeleken. Na zes jaar zijn de opbrengsten gemeten.

Doorzaaien bleek een duidelijk positief effect te hebben op de opbrengst. Daarbij maakte het niet uit welke techniek werd toegepast en ook de verschillen tussen voorjaars- en najaarsdoorzaai waren heel klein. Ten opzichte van de oude zode leverden de in het voorjaar doorgezaaide proefvelden gemiddeld 7 procent meer droge stof op, terwijl de gemiddelde opbrengst op de najaarsproefvelden 10 procent hoger was dan de controle. Dit is weergegeven in figuur 1. Overigens zijn de verschillen volgens de onderzoekers niet statistisch significant.

De belangstelling voor regelmatig doorzaaien als methode om de kwaliteit van

een grasmat op peil te houden neemt ook in Nederland de laatste jaren toe. De kennis is echter nog beperkt. Een zestigtal veehouders experimenteert sinds vorig jaar binnen het Praktijknetwerk ‘Van graslandvernieuwing naar graslandverjonging’ met verschillende machines, graszaadmengsels en momenten van doorzaaien.

Op basis van de eerste ervaringen stelt netwerkbegeleider Wim van de Geest vast dat vooral de omstandigheden bepalen of doorzaaien succesvol is. ‘Het nieuwe zaad moet voldoende vocht krijgen om te kunnen ontkiemen en doorgroeien en de concurrentiekracht van de oude zode mag niet te sterk zijn’, zo geeft hij aan. ‘In de nazomer en herfst is de kans van slagen het grootst, maar het vroege voorjaar kan ook een geschikt moment zijn. En vorig jaar lukte het goed na de zware eerste snede.’

Timing bepaalt succes Het effect van doorzaaien moet op de langere termijn worden beoordeeld, zo hebben de deelnemers aan het netwerk inmiddels ervaren. De meeropbrengst wordt vaak pas in de latere snedes zichtbaar en soms zelfs pas in het tweede jaar.

Bij doorzaaien in het vroege voorjaar liet de eerste snede in een aantal gevallen een lichte groeidepressie zien.

Timing is volgens de netwerkbegeleider uiteindelijk veel bepalender voor het succes van doorzaaien dan de gebruikte machine. ‘Wel lijkt het erop dat eggen als bewerking naast zaaien in het voorjaar toegevoegde waarde heeft, omdat het de oude zode opschoont’, aldus Van de Geest. l

2014

14-04-14 12:17

relatieve drogestofopbrengst

DE VISIE VAN

120 110 100 90 80 oude zode

voorjaarsdoorzaai

najaarsdoorzaai

Figuur 1 – Gemiddelde opbrengsten ten opzichte van een onbehandelde zode na zes jaar doorzaaien in voorjaar en najaar (bron: LWK Hannover)

HENDRIK NAGELHOUD, PRODUCTMANAGER GRASZADEN

Sterker gras met iSeed ‘Om jonge grasplantjes een betere start te geven heeft Innoseeds een speciale coating voor zaaizaad ontwikkeld. iSeed-graszaad is omhuld met een huidje van stikstof- en fosfaatmeststoffen dat het kiemplantje in de eerste twee tot drie weken direct van voedingsstoffen voorziet. Dit zorgt met name voor een betere wortelontwikkeling.

Fosfaat stimuleert de wortelgroei, de aanwezige stikstof het vlot doorgroeien van de kiemplant.’

‘De eerste ervaringen met iSeed deden we op bij sportvelden. Daar zagen we de eerste maanden na inzaai tot twintig procent meer wortelvolume in vergelijking met traditioneel niet-gecoat graszaad. Een jaar na inzaai was het verschil nog steeds zichtbaar en zelfs toegenomen.’

‘Eenzelfde effect zien we voor de iSeed-graszaadmengsels die we hebben ontwikkeld voor het inzaaien van grasland. Een beter ontwikkeld wortelstelsel maakt het gras sterker en minder gevoelig voor betreding door koeienpoten, maar bijvoorbeeld ook voor droogte en roest. Bovendien verbetert de opname van meststoffen en vermindert daardoor de uitspoeling. Meer ondergrondse wortelgroei resulteert dan ook in meer bovengrondse grasgroei. Bij herinzaai mag met het gebruik van iSeed in het eerste jaar vijf procent meer opbrengst worden verwacht in vergelijking met zaad zonder meststoffencoating.’

‘Bij doorzaaien komt de meerwaarde van iSeed nog duidelijker tot uitdrukking. Het zwaardere zaad maakt meer contact met de grond waardoor het beter ontkiemt. Met name als de omstandigheden om te kiemen minder gunstig zijn, heeft het zaad hier voordeel van.’

‘In experimenten die werden uitgevoerd door het praktijknetwerk Graslandverjonging werden bij alle doorzaaimethoden meer kiemplantjes geteld als iSeed werd toegepast. Door de directe beschikbaarheid van meststoffen kunnen kiemplantjes de concurrentie met de bestaande zode bovendien beter aan. Het is dan ook verstandig om een eventuele mestgift voor de bestaande grasmat na het doorzaaien enkele weken uit te stellen om zo het nieuwe gras de gelegenheid te geven zich te ontwikkelen.’

V E E T E E LT

VX07-Innoseeds.indd 39

AP R I L

2

2 0 1 4

39

14-04-14 12:18

VX07_p40.indd 40

14-04-14 10:58

S P E C IA L

M E L K E N

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G

Zes veehouders met een bovengemiddelde bedrijfsomvang vertellen waarom ze investeerden in een bepaald type melksysteem. Met één of twee man willen of kunnen melken blijkt een belangrijk argument.

42 Efficiënt melken in grote melkstallen vraagt om voldoende comfort voor koe en melker.

44

45 30

Binnenmelker: Jan van Weperen

46

47 30

Swingover: Berry Weerink

48

Zij aan zij: Jan Covens

49 30

Multiboxsysteem: Wim Bos V E E T E E LT

VX07_special intro.indd 41

Buitenmelker: Wim Bonestroo

Separate robots: Wilfried van Dijck AP R I L

2

2 0 1 4

41

15-04-14 12:02

S P E CI AL

M E L K EN

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G

Voor bedrijven met grotere veestapels is de keuze voor een bepaald type melksysteem niet per definitie anders dan voor een gemiddeld bedrijf. Alleen is de omvang van een gekozen melksysteem vaak groter. Bij een grotere melkcapaciteit is het belangrijk om genoeg aandacht te schenken aan ergonomie in de melkstal. tekst Annelies Debergh

Efficiënt melken in grote melkstallen vraagt om voldoende comfort voor de koe en de melker

Melksysteem maximaal benutten H

oe anders dan op doorsneebedrijven kijken veehouders met grote melkveebedrijven met tweehonderd koeien en meer tegen de keuze voor een bepaald melksysteem aan? Zijn daar grote verschillen in? Is de keuze voor een klassieke melkstal, een draaimelkstal of een serie melkrobots een individuele keuze?

Elk jaar opnieuw verzamelt het Melkcontrolecentrum of kortweg MCC Vlaanderen de gegevens van de nieuwe melkstallen in Vlaanderen. ‘We zien dat grotere melkveebedrijven tot ongeveer 150 melkkoeien vaak kiezen voor twee tot drie melkrobots of een zij-aan-zij-melkstal’, begint Koen Lommelen, hoofd bedrijfsadvisering bij MCC. Hij maakt een onderscheid met grotere bedrijven. ‘De echt grotere bedrijven gaan vaker in de richting van de grotere draaimelkstallen. Boven de tweehonderd koeien gaat het dan vaak om buitenmelkers waarin twee tot drie melkers aan de slag gaan.’

Ook Marleen Roosen, communicatiever-

42

antwoordelijke bij BouMatic, spreekt bij melkveebedrijven met meer dan 200 melkkoeien vooral over draaimelkstallen. ‘Bij die bedrijven zijn de draaimelkstallen het populairst omdat men grote veestapels daarmee ook relatief snel kan melken. Bovendien passen draaimelkstallen door hun hoge melkcapaciteit ook goed voor groeibedrijven.’

Honderd koeien per manuur De vraag welke types melkstallen grotere bedrijven kiezen kan ook Johan Grolleman als onafhankelijk melkwinningsadviseur goed beantwoorden. ‘Grotere bedrijven kiezen vaak voor zij-aan-zijmelkstallen, al dan niet uitgevoerd als swingover of met snelle uitgang of rapid exit. Bij sommige melkveehouders gaat de voorkeur uit naar een draaimelkstal en dan kiezen melkveehouders het vaakst voor een buitenmelker.’

Afwegingen bij de keuze van een bepaald melkstaltype zijn vaak de capaciteit per

uur of tijdsefficiëntie en de duurzaamheid van het melksysteem, zo geeft Roosen van BouMatic aan. De groeimogelijkheden en tot slot ook de investeringskosten tellen mee in de keuze voor een bepaald systeem. ‘Melkveehouders hebben soms de neiging om meer naar de mechanische eigenschappen van een draaistal te kijken’, noemt ze als aandachtspunt. ‘Korte melktijden zijn belangrijk, maar zijn nauw verbonden aan het koecomfort en het comfort van de melker. Hoe hoger het comfort voor de koe en dat van de melker, hoe efficienter en rendabeler het melkproces kan plaatsvinden.’

In elk geval kiezen de grotere bedrijven voor duidelijk grotere uitvoeringen van de klassieke melkstaltypes. ‘In het algemeen bouwen melkveehouders steeds grotere melkstallen’, stelt Grolleman.

‘Vaak stellen melkveehouders de norm om binnen anderhalf uur klaar te zijn met melken. Dan kun je je wel afvragen of dat de meest efficiënte manier van werken is en of dat het melkproces ten goede komt. Een melkstal waar de melker een rendement haalt van honderd koeien per uur melken is de meest efficiente manier van melken.’

Johan Grolleman heeft het over melkstallen met een 2 x 12 of 2 x 14 opstelling.

‘Bij een grotere melkstal is het vaak nodig om met duidelijke afspraken of een duidelijk melkprotocol te werken. In dat protocol is bepaald wie wat doet, zodat niemand elkaar in de weg loopt.’

VVEEEETTEEEELLTT J AA PNRUI A L R2I 21 0/ 1 2 42 0 0 9

VX07_special openingsverhaal.indd 42

15-04-14 10:24

Uiteindelijk blijft de melkstal waar één man in melkt volgens Grolleman doorgaans meer efficiënt. ‘Honderd tot honderdtwintig melkkoeien per uur is haalbaar als alle aspecten als voorbehandelen, melken en dippen worden meegerekend en ook worden gedaan. Er zijn bedrijven die een hogere capaciteit kunnen halen, maar die boeten dan vaak in op de kwaliteit van melken of laten bepaalde handelingen achterwege.’

Grolleman gaat uit van vijf rondjes per uur. ‘Theoretisch gezien is vijf rondjes draaien per uur goed haalbaar, ook in een 2 x 12. Maar velen halen dat net niet.

Vaak gaat er met het wisselen van koeien tijd verloren. In feite zit juist daar ook het voordeel van de swingoverstal. Die is berekend op drie rondjes melken per uur en dat kan wel makkelijker in praktijk worden omgezet.’

In een draaimelkstal ligt het nog anders, stelt Marleen Roosen. ‘Het is de bedoeling om een slim evenwicht te vinden tussen het aantal melkers, het aantal koeien en de beoogde melktijd. Bij een te grote stal met te veel melkstanden, maar een gelijk aantal melkers verminderen de prestaties van de installatie omdat de installatie veel sneller hoort te draaien.’

Wel of geen melkrobot Een melkrobot wordt op grotere bedrijven vaak om een meer specifieke reden gekozen, zo geeft Marianne Blaauw van BouMatic Robotics aan. ‘Negen van de tien keer is het geen keuze tussen een

melkstal of melkrobot. We merken dat melkveehouders er vaak vooraf al voor hebben gekozen om met een melkrobot te gaan melken.’ Ze stipt meerdere redenen aan. ‘Dat kan zijn door lichamelijke klachten of omdat de melkveehouder een andere manier van leven wil en zijn taken makkelijker wil kunnen combineren met andere activiteiten.’

Daarbij komen de hogere onderhoudskosten van een melkrobot en een hoger water- en energiegebruik, zegt Koen Lommelen. Desalniettemin koos 33 procent van de Vlaamse melkveehouders die in 2013 investeerden, in een nieuw melksysteem voor automatisch melken.

‘Het moeilijkste aspect aan de melkrobot blijft toch de stapsgewijze groei’, geeft Koen Lommelen aan. ‘Een extra melkrobot betekent meteen een groei met vijftig tot zestig koeien. Bij een traditionele melkput kan de groei van het bedrijf meer geleidelijk verlopen.’

Ook Johan Grolleman wijst op de stapsgewijze groei met melkrobots. ‘Een melkrobot kan prima. Melkveehouders kunnen er in een stal met vier- tot vijfhonderd melkkoeien goed mee werken als de stal ook goed georganiseerd is. Als je bij een veestapel van bijna vijfhonderd koeien ook in vier stalletjes moet werken, dan ben je het arbeidsvoordeel wel kwijt. Bij automatisch melken is het nog belangrijker om goed na te denken over het koeverkeer en meer bepaald de attentiekoeien. Bij een traditionele melkstal lopen alle koeien altijd door dezelf-

de gang terug en is het koeverkeer rondom de zorgkoeien gemakkelijker te organiseren. Bij een melkrobot is het nog belangrijker om goed na te denken over de verdere groei van het bedrijf.’

Aandacht voor ergonomie Wie dan toch voor de traditionele melkstal kiest, moet zich volgens Koen Lommelen goed de vraag stellen wat hij of zij wenst. ‘Je kunt investeren in een melkstal met veel sensoren en uitgebreide software, maar als je die uiteindelijk onvoldoende gaat benutten, blijft dat een verloren investering.’

Koen Lommelen wijst op verschillende insteken bij de keuze van het melksysteem. ‘Een aantal veehouders kiest bewust voor meer meetapparatuur, terwijl andere melkveehouders juist gaan voor snel en goedkoop veel koeien melken.’

Ergonomie krijgt in de praktijk nog te weinig aandacht. Dat ziet Johan Grolleman. ‘Een beweegbare putvloer en een goede begeleiding van het melkstel zijn belangrijk wanneer je grotere kuddes gaat melken.’ Het gebruik van vreemde arbeid is een bijkomende reden. ‘Grotere bedrijven werken vaak met medewerkers en dan moet je een beweegbare putvloer hebben.’

Ook de handelingssnelheid ligt bij een melkcapaciteit van honderd koeien per uur flink hoger. ‘Bij die melkcapaciteit is er nog amper sprake van rusttijd. Als het dan fout gaat op vlak van ergonomie, heeft dat ook veel sneller gevolgen.’ l

V E E T E E LT

VX07_special openingsverhaal.indd 43

AP R I L

2

2 0 1 4

43

15-04-14 10:24

S P E CI AL

M E L K E N

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G K L A A S , J A N E N J A N VA N W E P E R E N

Oosterwolde (Fr.) 500 DeLaval 40 stands binnenmelker Jaar van installatie: 2014 Capaciteit: 140-170 koeien/uur Catalogusprijs: 350.000 euro (incl. automatisering, activiteitsmeting en herkenning) Woonplaats: Aantal koeien: Melkinstallatie:

N

a 22 jaar is begin februari op het bedrijf van familie Van Weperen in het Friese Oosterwolde afscheid genomen van de 2 x 10 visgraatmelkstal met snelwisselsysteem. Het melken van de 430 koeien kostte tot die tijd ’s morgens met één melker bijna vijf uur en ’s middags met hulp in de stal van een tweede man ruim vier uur. ‘De belasting voor de melker werd daarmee zeker ’s morgens eigenlijk te groot’, vertelt Jan van Weperen, die het bedrijf samen met zijn vader Klaas en oom Jan runt.

Van Weperen wilde in de zoektocht naar een nieuwe melkinstallatie vasthouden aan een eenmansmelksysteem, maar dan met een grotere capaciteit van minimaal 150 koeien per uur. ‘Een eenmansmelksysteem is naar onze mening het meest efficiënt. Bij grote melksyste-

Jan van Weperen: ‘Een eenmansmelksysteem is het meest efficiënt’

Geen arbeidspiek creëren Bij 500 koeien klinkt een nieuwe 40 standsbinnenmelker in de volksmond niet als overcapaciteit. Toch koos familie Van Weperen heel bewust voor dit systeem. ‘Het is geen doel om de melkstal zo kort mogelijk, maar zo efficiënt mogelijk te gebruiken.’ tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

men met twee melkers is er ook iemand in de stal nodig en heb je voor drie personen dus een korte en grote arbeidspiek op hetzelfde moment. Het is voor ons geen doel om de melkstal waarin je investeert zo kort mogelijk, maar zo efficient mogelijk te gebruiken.’

Door deze keuze vielen swingover- en zij-aan-zijmelkstallen al snel af. ‘Hierbij

moet die ene persoon veel lopen en is 130 tot 140 koeien per uur wel zo ongeveer het maximum’, stelt Van Weperen.

De zoektocht leidde daardoor naar draaimelkstallen waarbij de melker op één plek kan blijven staan. De keuze viel uiteindelijk op een binnenmelker. ‘We hebben ook 40 tot 50 standsbuitenmelkers gezien waarin veehouders prima alleen molken, maar je ziet bij dat systeem slechts een kwart van de totale carrousel, je hebt geen overzicht. De rest moet je via een display of omroep volgen en dat gaf ons een minder goed gevoel.’

Koeien kunnen observeren Van Weperen koos opnieuw voor een visgraatopstelling. ‘Daarbij heb je nog iets meer mogelijkheden om de koe te observeren wanneer ze bijvoorbeeld weinig melk heeft. Vanwege de looplijnen draait onze carrousel linksom, waardoor we ook de pensvulling kunnen zien.’

De ervaringen met het pas net uitgekomen type binnenmelker van DeLaval zijn erg positief. ‘Afhankelijk van hoe het loopt en wie er melkt, ligt de capaciteit nu al tussen de 140 en 170 koeien per uur. Dat is een kleine drie uur melken per keer. We werken hier met zeven melkers en degene die het vaakst melkt, doet vier tot vijf beurten per week. Dan is deze melktijd voor niemand een te grote belasting, ook niet als de veestapel nog verder groeit.’ Omdat één persoon het melken verzorgt, heeft Van Weperen wel gedwongen afscheid genomen van het dippen van de koeien. ‘Maar er staat nu een spraybox in de terugloopgang.’ l

44

V VE EE ET TE EE EL LT T J A N P RU IAL R 2I 12 /0 21 42 0 0 9

VX07_special 1 binnenmelker.indd 44

15-04-14 12:04

S P E C IA L

M E L K E N

Wim Bonestroo: ‘Via touchscreen controle over hele buitenmelker’

Erg korte looplijnen Op het laatste moment wijzigde Wim Bonestroo de plannen voor een nieuwe melkstal naar een 44 standsbuitenmelker. ‘De koeien lopen er recht in en uit en de buitenmelker is snel en makkelijk toegankelijk zonder brug of onderdoorgang.’ tekst Florus Pellikaan

S

video-impressie www.veeteelt.nl

oms kan het oplopen van vertraging voor het realiseren van bouwplannen ook voordelen hebben, zo ondervonden Wim en Wijmke Bonestroo uit Doornspijk. ‘We wilden eigenlijk bouwen voor 150 koeien met een 28 standsbinnenmelker. De bedrijfsverplaatsing en de vergunningsprocedure lieten echter in totaal vijf jaar op zich wachten.’

Intussen was de beoogde bedrijfsomvang bijgesteld tot 300 koeien, maar de 28 standsbinnenmelker was al gekocht en de stal getekend en vergund. ‘Het melken zou dan zes uur per dag gaan kosten en dat soort melktijden wilden we niet meer. Rond die tijd kwamen er echter steeds meer buitenmelkers en in de ruimte van de 28 standsbinnenmelker zou op 40 centimeter na ook een 44 standsbuitenmelker passen’, vertelt Bonestroo.

Door het kantoor wat te verkleinen en een silotank in plaats van een traditionele melktank aan te schaffen, was de ruimte voor de buitenmelker geboren.

‘Achteraf zijn we erg blij met de buitenmelker. De koeien hoeven nu geen gekke draaien te maken en lopen er recht in en recht uit. Via een touchscreen kunnen we controle houden over de gehele buitenmelker.’

Een ander voordeel is volgens Bonestroo dat aan een buitenmelker geen dure aanpassingen als een brug of onderdoorgang nodig zijn om de carrousel snel en makkelijk toegankelijk te maken.

Bonestroo heeft voor de keuze van het melksysteem ook andere dan een rotormelkstal overwogen. ‘Het voordeel van een carrousel is dat je erg korte looplijnen hebt en als melker bijna volledig op dezelfde plek kunt blijven staan. De koeien komen naar je toe. De capaciteit die je hierdoor kunt halen, is enorm en

weegt voor mij op tegen bijvoorbeeld hogere bouwkosten die je voor de grotere ruimte van een carrousel hebt.’

Liever groter gebouwd Het melken wordt in de 44 standsbuitenmelker met krachtvoerverstrekking door één persoon gedaan en een tweede persoon maakt onder andere in de stal de ligboxen schoon. Bonestroo dipt of sprayt de koeien niet voor ze de melkstal verlaten. Er is wel een retentiehek voor het geval een traagmelkende koe niet

WIM EN WIJMKE BONESTROO

Doornspijk 270 SAC-buitenmelker 44 stands Jaar van installatie: 2011 Capaciteit: 190 koeien/uur Catalogusprijs: 220.000 euro (afh. van opties) Woonplaats : Aantal koeien: Melkinstallatie:

uitgemolken is, waardoor deze nog een rondje meedraait.

‘Het enige nadeel is dat we eigenlijk niet met twee man in deze melkstal kunnen melken. Dan zou de carrousel nog sneller moeten draaien, maar zijn de koeien niet op tijd uitgemolken. Achteraf hebben we er dan ook alleen maar spijt van dat we niet een nog grotere buitenmelker hebben gebouwd, bijvoorbeeld een 60 stands. Dan kun je met twee man melken en heb je gewoon minder fysieke belasting.’

Desondanks is de capaciteit van de buitenmelker met 190 koeien per uur groot, groter zelfs dan de leverancier voorspelde. ‘Het melken duurt ongeveer een uur en een kwartier. Binnen twee uur zijn we sowieso klaar en schoon. We wachten voor bedrijfsuitbreiding eerst 2015 af, maar tot 500 koeien is het melken in ieder geval niet meer de belemmering.’ l

V E E T E E LT

VX07_special 2 buitenmelker.indd 45

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G

AP R I L

2

2 0 1 4

45

15-04-14 12:04

S P E CI AL

M E L K E N

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G HERMAN, GERARD, DENNIS EN BERRY WEERINK

Dalen 255 Dairymaster-swingover 30 stands Jaar van installatie: 2012 Capaciteit: 180-200 koeien per uur Catalogusprijs: circa 195.000 euro Woonplaats : Aantal koeien: Melkinstallatie:

T

ot goed anderhalf jaar terug molk familie Weerink 160 koeien met een 2 x 7 visgraatmelkstal. ‘We wisten dat het tijdelijk was, maar we zitten niet meer te wachten op twee keer minstens drie uur melken per dag. En daarom hebben we voor dit type melkstal op de nieuwe locatie gekozen’, verwijst Berry Weerink naar de 30 stands-swingover, waar zestig koeien tegelijk in staan.

‘We zijn tot Denemarken aan toe bij melkstallen wezen kijken. Ook robots hebben we nog even overwogen. Dat systeem werkt en klopt, maar de kosten voor aanschaf en onderhoud zijn hoog.

Ook een draaimelkstal melkt fantastisch, maar daar hangt ook een prijskaartje aan en wij moesten scherp door de bocht. Dit systeem is goedkoop, goed en vooral ook heel erg snel.’

Berry melkt de koeien altijd samen met

Dennis en Berry Weerink

46

Berry Weerink: ‘Met zestig stellen zouden we geen koe sneller melken’

Goedkoop, goed en snel Op een goedkope manier snel koeien melken. Het bracht de broers Dennis en Berry Weerink bij de swingovermelkstal. Om de fysieke belasting te beperken, hangen ze afwisselend de ene kant met links en de andere met rechts onder. tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

zijn broer Dennis. ‘Dan hoef je jezelf niet constant het zweet op de rug te werken.

Alleen de eerste dertig koeien worden door één persoon gemolken, terwijl de ander de koeien in de wachtruimte jaagt en de boxen naloopt.’

Maar als er toch met twee personen wordt gemolken, waarom dan geen traditionele zij-aan-zijmelkstal? ‘Met

zestig stellen zouden we geen koe sneller melken, omdat de melktijd per koe de beperking is.’

Niet vroegtijdig afhalen Dat door een traagmelkende koe 59 andere koeien kunnen staan te wachten ervaart Weerink niet als een probleem.

‘Wanneer we zo’n koe opmerken bij binnenkomst, proberen we die als eerste aan te sluiten. Bovendien gaat het vaak slechts om enkele minuten. Maar we laten een koe wel altijd rustig uitmelken en halen het stel van een laatste koe in de rij er niet vroegtijdig af. En wanneer je 180 tot 200 koeien per uur melkt inclusief voorbehandelen en dippen, valt het dus ook wel mee met die vertraging door taaie koeien. Iemand die dit wel een probleem vindt, zou ervoor kunnen kiezen om een groep te maken met traagmelkende koeien.’

De 30 stands swingover is 27 meter lang, maar dat ervaren de broers niet als een nadeel. ‘Ik kan me voorstellen dat er veehouders zijn die niet zo veel willen lopen, maar wij ervaren het niet als een probleem. Om de fysieke belasting te beperken hebben we ons aangeleerd om de ene kant met links en de andere kant met rechts onder te hangen.’

Met deze melkstal verwacht familie Weerink klaar te zijn voor de toekomst, ook als de huidige stal met ruimte voor ruim driehonderd koeien mogelijk wordt gespiegeld. ‘De melkstal kan dit aantal koeien prima verwerken. We verbazen ons iedere keer weer over de snelheid waarmee het melken gaat.’ l

V VE EE ET TE EE EL LT T J A N P RU IAL R 2I 12 /0 21 42 0 0 9

VX07_Special5Swingover.indd 46

15-04-14 11:59

S P E C IA L

M E L K E N

Jan Covens: ‘We wilden onze melkkoeien bewust met twee melkers melken’

Zij aan zij melken Het melken met twee melkers was een duidelijke keuze bij de familie Covens uit Brecht. In hun nieuwe 2 x 20 zij-aan-zijmelkstal halen ze zo een capaciteit van 160 melkkoeien per uur. Door de keuze voor zij aan zij zijn de vaarzen ook gemakkelijk te melken. tekst Annelies Debergh

I

video-impressie www.veeteelt.nl

n oktober 2012 begonnen Jan en Dirk Covens uit Brecht aan de bouw van de nieuwe melkveestal. Een jaar later in augustus was de nieuwe 2 x 20 zij-aanzijmelkstal van leverancier FullwoodPacko al in gebruik. Automatisch melken van de melkkoeien viel meteen af, zo begint Jan Covens. ‘Voor de bouw van de nieuwe melkveestal molken we in twee stallen en duurde het melken echt te lang. Maar we wilden in elk geval nog zelf melken, dus viel de robot al snel af bij onze keuze.’

De jonge melkveehouder legt uit waarom ze uiteindelijk voor de zij-aan-zijmelkstal kozen. ‘We wilden met twee personen melken. Bij een buitenmelker moet je met drieën zijn om een optimale capaciteit te halen en dat leek ons te veel.’ Een andere overweging was de loodrechte stand van de koeien tijdens het melken. ‘We wilden de melkkoeien bewust tussen de benen melken, omdat de vaarzen op die manier minder kunnen trappen.’ Tot slot was er ook het prijskaartje, een niet onbelangrijk aspect. ‘In deze uitvoering viel deze melkstand ons qua prijs ook wel mee.’

Nog voor de aanschaf van dit melksysteem konden Jan en Dirk ervaringen met het melksysteem al even toetsen bij een melkveehouder in de buurt. ‘Die melkveehouder heeft een 2 x 18 en wij dachten dat een 2 x 20 voor twee melkers ook nog goed haalbaar moest zijn. In extreme gevallen zou je ook alleen in deze melkstand kunnen melken. Dan moet je wel kunnen verdragen dat het melken veel meer tijd in beslag neemt, maar het kan in elk geval wel.’

Met de melkstal behalen vader en zoon Covens momenteel een capaciteit van 160 melkkoeien per uur met twee mel-

kers. ‘De bedoeling is dat het bedrijf nog wat groeit, want de stal is voorzien voor 200 melkkoeien. Maar zelfs bij een volle bezetting van de stal zou het melken niet zo veel meer tijd moeten kosten.’

Maximaal anderhalf uur melken Het melken van net 170 melkkoeien inclusief reiniging van de melkstal neemt nu maximaal anderhalf uur in beslag.

‘We hebben de melkstal uitgerust met een dichte vloer. De uitgang en terugloopgang is voorzien van een rooster-

J A N

C O V E N S

Brecht 170 Fullwood Packo 2 x 20 zij aan zij Jaar van installatie: 2013 Capaciteit: 160 melkkoeien per uur Catalogusprijs: 175.000 euro Woonplaats : Aantal koeien: Melkinstallatie:

vloer, zodat de reinigingstijd beperkt blijft.’

Om de afvoer van de melk te bevorderen, is gewerkt met twee kleinere melkafvoerleidingen in plaats van één grote melkafvoerleiding. Bijkomend voordeel is dat de benodigde hoeveelheid water voor de reiniging van de melkmachine iets lager ligt.

Alle melkapparatuur is ondergebracht in een kelder onder de melkstand. Het betekende meer kosten, maar wel kosten die op termijn renderen, zo denkt Jan Covens. ‘We hebben ervoor gekozen om alle melkapparatuur in een kelder onder te brengen, omdat alle mechanische onderdelen zo in een droge ruimte staan.’ Of het ook rustiger melkt?

‘We hebben het in de eerste plaats gedaan omwille van de duurzaamheid van de machine. Het lawaai speelde daarin geen rol.’ l

V E E T E E LT

VX07_special 6 zij aan zij.indd 47

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G

AP R I L

2

2 0 1 4

47

15-04-14 11:58

S P E CI AL

M E L K E N

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G T O N N Y, M I E K E E N W I M B O S

Woonplaats: Aantal koeien: Melkinstallatie: Jaar van installatie: Capaciteit: Catalogusprijs:

Zuidbroek 220 GEA-melkrobot 5 box 2014 45-60 koeien/box/dag 315.000 euro

I

eder jaar ging het melkproces door een groeiende veestapel langer duren bij Wim Bos in Zuidbroek. Op dit moment draait de 2 x 10 zij-aan-zijmelkstal met semi-snelwisselsysteem zeven uur per dag. ‘Dat vinden we veel te lang. Je raakt je concentratie kwijt en staat gewoon met minder plezier te melken’, vertelt Wim Bos, die het bedrijf in maatschap heeft met zijn ouders.

‘In 2009 molken we 130 koeien en stonden we op een tweesprong. Mijn vader zou in de toekomst minder op het bedrijf gaan doen, maar een bedrijf met 130 koeien is te klein voor twee man’, zegt Wim. ‘Daarom hebben we er toen al voor gekozen om wel te vergroten, maar op termijn het melken te automatiseren.’ Inmiddels is de veestapel doorgegroeid tot 220 melk- en kalfkoeien en is de installatie van een vijfboxmelkrobot van GEA in volle gang. ‘We willen met zo min mogelijk arbeid zo veel mogelijk

48

Wim Bos: ‘Zo veel mogelijk koeien met zo min mogelijk arbeid melken’

Lagere gebruikskosten Op het bedrijf van Wim Bos wordt een vijfboxmelkrobot van GEA geïnstalleerd. Het is een van de eerste bedrijven in Nederland met deze installatie. In de bestaande stal past het multiboxsysteem beter met het oog op de schone en vuile route. tekst Florus Pellikaan

volg de installatie op www.veeteelt.nl

koeien melken. Daarnaast geloven we in automatisch melken. Je moet anders werken, maar een eigen ritme en loop voor de koeien lijken ons erg positief.’

Bos heeft niet alleen een afweging gemaakt op gevoel, maar ook gerekend aan het automatisch melken. ‘Het gaat ons inclusief aanvullende programma’s 20.000 euro per jaar extra kosten. Een beetje zzp’er vervult op ons bedrijf daar-

voor 250 melkbeurten. Dat betekent dat ik er dan nog 500 zelf moet doen. Bovendien is het makkelijker om arbeid aan te trekken tussen acht en vijf uur dan tijdens gebruikelijke melktijden.’

Zeker 25 procent minder stroom Na de beslissing om automatisch te gaan melken, overwoog Bos zorgvuldig de systemen met losse robots en de multiboxsystemen. ‘Een multibox met één aansluitarm is beperkter in zijn capaciteit, maar goedkoper in onderhoud, wateren stroomverbruik. Voor stroom scheelt het bijvoorbeeld zeker 25 procent. Daarnaast was een systeem met losse robots in onze bestaande situatie erg lastig wat betreft de schone en vuile route.’

Bang voor grotere gevolgen met een multiboxsysteem bij een storing is Bos niet. ‘De boxen delen alleen de aansluitarm. Het hele melkproces doet iedere box zelf. Stel dat één box midden in de nacht storing heeft, dan kan ik die van afstand uitschakelen en melken vier boxen door. Alle koeien zitten hier toch in één productiegroep. Alleen als de aansluitarm stuk is, staat alles stil.’

Wim Bos is een van de eerste melkveehouders in Nederland bij wie de vijfbox wordt geïnstalleerd. ‘Hiermee kunnen we tot 240 koeien melken en inclusief droge koeien dus doorgroeien tot 280 stuks. Dan zitten gebouwen, tank en robots tegelijk vol’, vertelt Bos. Hij investeerde ook in Cowview van GEA, dat op basis van positiebepaling gedragsanalyse doet en attenties afgeeft. Ook is het mogelijk om een bepaalde koe met behulp van gps in de stal op te sporen. l

V VE EE ET TE EE EL LT T J A N P RU IAL R 2I 12 /0 21 42 0 0 9

VX07_special 3 vijfbox GEA.indd 48

15-04-14 11:59

S P E C IA L

M E L K E N

Wilfried van Dijck: ‘Weinig vreetplekken minder een probleem bij robotmelken’

Makkelijker te managen Een meermansmelksysteem waarvan de pieken gelijk vielen met die binnen het gezin. Om die reden liep Wilfried van Dijck vast met traditioneel melken. Vier robots zorgen nu bovendien voor meer managementinformatie. tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

M

et destijds drie jonge kinderen van acht, zes en vier jaar liepen Wilfried en Judith van Dijck uit het Limburgse Broekhuizenvorst vast wat betreft het melken. ‘We molken in een 2 x 10 zij-aan-zijmelkstal met snelwisselsysteem van een jaar of twaalf oud. Helemaal geen slecht of verouderd systeem dus’, blikt Wilfried van Dijck terug.

‘Maar het melken was bij ons een meermanssysteem dat ik samen met mijn vrouw invulde en waarbij één persoon molk en de ander de ligboxen en kalfjes deed. Toen de kinderen hobby’s begonnen te krijgen, bleken de piekmomenten van het melken gelijk te vallen met de piekmomenten in het gezin. En altijd met vreemd personeel werken wilden we nog niet. Bovendien is het ook niet gemakkelijk om voor bijvoorbeeld vijf avonden in de week een melker te vinden.’

Van Dijck kocht in 2007 daarom drie A3 Lely-robots. ‘Sindsdien kan één persoon ’s morgens of ’s avonds het werk af.

Wat je ook kiest, tegen die arbeidsverlichting kan geen ander melksysteem op.

Daarnaast is er niet altijd de druk van het vaste melktijdstip. Bij een groeiend bedrijf met bijvoorbeeld een groeiend aantal afkalfkoeien is dat ook wat rustiger.’

Een ander voordeel van de robots is volgens Van Dijck dat deze beter passen in de bestaande stal. ‘We hebben de 2 + 2-rijige ligboxenstal uitgebreid naar een 4 + 3.

Hierdoor hebben we weinig vreetplekken en dat is bij robotmelken minder een probleem dan bij traditioneel melken.’

Van Dijck beaamt dat de onderhoudskosten bij robotmelken hoger liggen. ‘Maar

E N

S C H A A LV E R G R O T I N G W I L F R I E D E N J U D I T H VA N D I J C K

Woonplaats : Broekhuizenvorst Aantal koeien: 220 Melkinstallatie: 4 Lely-melkrobots A4 Jaar van installatie: 2012 Capaciteit: 60-70 koeien/robot Catalogusprijs: totaal 375.000 euro

daar staan lagere bouwkosten tegenover.

Een grote melkstal vraagt ook een behandelstraat en een grote seperatieruimte, die in een bestaande ligboxenstal vaak niet in te passen zijn.’

Een groot voordeel van het robotmelken vindt Van Dijck ook dat het makkelijker is om de koeien te managen. ‘Een robot levert een schat aan informatie op. Als ik zie dat koeien bijvoorbeeld te veel gewicht verliezen, starten ze te snel op. Of als er te weinig structuur in het rantsoen zit, gaat het aantal melkbeurten naar beneden. Door op een goede manier met attentielijsten om te gaan, kun je nog sneller inspelen op de omstandigheden.’

Het koppel bestaat op dit moment uit twee productiegroepen, waarbij de versekoeiengroep ook de koeien bevat die extra aandacht nodig hebben. Het behandelen van bijvoorbeeld een koe met mastitis doet Van Dijck gelijktijdig met het rondje ophaalkoeien in de separatieruimte. l

Schat aan informatie In 2012 was het bedrijf van Van Dijck zodanig gegroeid dat een vierde robot nodig was. ‘Een gebruikte robot van hetzelfde type als we hadden, was bijna niet voorhanden en bovendien vrij duur. Daarom hebben we vier nieuwe robots van het type A4 gekocht.’

V E E T E E LT

VX07_special 4 Lelyrobots.indd 49

AP R I L

2

2 0 1 4

49

14-04-14 16:09

VERHOOG UW RENDEMENT !

Scariflex R5S3

Hogere weide-rendementen Betere smakelijkheid van het gras Snelle opkomst van jong gras Met pneumatische zaaimachine 120L of 200L

NEW Scariflex R6S6

Tel : 0032 43 77 35 45 – www.joskin.com

LANDBOUWFOLIE RECYCLING LANDBOUWFOLIE RECYCLING 2014 2009 2011 3

Wij betalen voor grotere hoeveelheden landbouwfolie!!!

Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315 info@dalyplastics.nl

www.plasticrecycling.nl

Ga voor een laag celgetal!

7 mei SPECIAL MELKVEEHOUDERIJ 3.1 Daly VT feb 2012.psd 1

50

VX07_p50.indd 50

V E E T E E LT

APR I L

2

U kunt uw advertentieruimte reserveren t/m 29 april Bel: +31 (0)26 38 98 820/823 of e-mail: advertenties@crv4all.com

2014

14-04-14 15:29

Advertorial

Iwan Galema kan 130 koeien in één uur melken

Mestsilo eraf, draaimelkstal erop Bedrijfsgegevens Iwan Galema melkt 140 melk- en kalfkoeien in Nijhuizum (Friesland) met behulp van zijn vader Theo. Sinds vier maanden heeft hij een Fullwood32 stands-buitenmelker in gebruik waarmee hij een capaciteit van 130 koeien per uur haalt. Opmerkelijk is ook de keuze voor een hittereiniging omdat de tank zo’n 100 meter van de melkstal en het tanklokaal is verwijderd. De gemiddelde productie is 8400 kg melk met 4,23% vet en 3,55% eiwit. Het kiemgetal ligt op 6, het celgetal rond de 200.000 cellen/ml.

E

en jaar geleden stond er nog een dertig jaar oude mestsilo, inmiddels draait er al bijna vier maanden een prachtige 32-stands-Fullwood-draaimelkstal rondom in het glas.

“De fundering lag er al, dus dat scheelde in bouwkosten”, verklaart melkveehouder Iwan Galema uit het Friese Nijhuizum over de bijzondere metamorfose.

“En de buitenmelker paste er precies op, het melkt prachtig”, vertelt de jonge veehouder, die het bedrijf kort geleden van zijn vader Theo heeft overgenomen.

De nieuwe melkstal is in de plaats gekomen van melkrobots. “De techniek van automatisch melken is prima, maar ik ben geen robotman”, erkent Iwan. In de

nieuwe melkstal kan hij in één uur 130 koeien melken. Daarbij viel de keuze op dit melksysteem omdat Iwan het melken in zijn eentje kan rondzetten. “Ik start ’s morgens om zes uur, breng de koeien naar de wachtruimte, maak de boxen schoon en begin te melken. Tegen acht uur ben ik klaar.”

Iwan koos ook heel bewust voor een buitenmelker. “Het is een veilige manier van melken met het aansluiten tussen de achterbenen.” Bovendien vindt hij het prettig om dicht bij de koeien te werken.

“Ik zie ze allemaal stuk voor stuk binnenkomen en kan ook snel de wachtruimte inlopen, dat is bij een binnenmelker niet zo.” Vergeleken met een zij-aan-zijstal

streampulsetechniek Een grensverleggende manier van melken die uniek is op de markt. De speciaal voor deze techniek ontwikkelde apparatuur stelt Fullwood in staat om de machine optimaal af te kunnen stellen.

De Fullwood-streampulsetechniek melkt de koeien vlot en volledig leeg met behoud van een goede uiergezondheid. Dit vertaalt zich voor u in meer melk, een

fullwood april2 advertorial.indd 51

goede melkkwaliteit, een kortere melktijd en een langere levensduur van uw koeien.

Wilt u meer weten over deze techniek, kijk dan op www.fullwood.nl, daar vindt u een animatie die deze techniek verder toelicht. Uiteraard kunt u ook de Fullwood-dealer in uw regio benaderen.

hoeft hij bovendien weinig handelingen te verrichten. “Mijn werkplek is niet groter dan drie meter. Ik hoef niet heen en weer te lopen of hekken te bedienen.

Het is eigenlijk simpel.” En dat geldt ook voor de extra’s in de melkstal. “Ik heb geen melkmeting en verstrek geen krachtvoer.” Wel hebben de koeien stappentellers. “Daar kan ik ook koeien mee separeren. Ik wil eenvoudig en degelijk melken.”

Punt van aandacht bij de aanschaf was de reiniging van de melkinstallatie, omdat de tank 100 meter vanaf de melkstal staat. “Geen melkmachineleverancier durfde het aan”, geeft de veehouder aan. “Wanneer je heet water 100 meter rondspoelt, is het na één rondje koud.”

Fullwood had de oplossing: hittereiniging. In de machinekamer, dicht bij de melkstal, staat een boiler die zo’n 350 liter water verwarmt naar 95 graden. “Met dit hete water wordt het hele systeem in 8 minuten schoongemaakt.” Niet alleen de melkveehouder, maar ook de koeien zijn snel gewend aan het ‘nieuwe’ melken met de streampulsetechniek. “Ze willen graag naar binnen, laten de melk vlot schieten, zijn goed leeg en de speenconditie is gezond. Ja het draait perfect.”

14-04-14 15:43

W ET

E L IJ K

W

SCHA

PP

BE

MEER MELK EN GEZONDER VEE

EN

EZEN

AL JARENLANG DÉ NUMMER 1 gefermenteerde gist; voor een optimale pensgezondheid en voerefficiëntie

Wetenschappelijk bewezen; Stabiliseert het pensmilieu en gaat pensverzuring tegen Stimuleert de groei van micro-organisme in de pens Verhoogt de melkproductie Verbetert de vertering en voerefficiëntie Verlaagt (kracht) voerkosten Verbetert de algemene gezondheid Unieke claim; Hogere droge stof opname bij verse koeien

BEREKEN UW VOORDEEL OP

agina 1

GEZONDEPENS.NL

mail@speerstra.com

T +31 (0)514 569 001

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koeien ??

Het beste voor uw koeien ?? ste uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koeien koeien ?? ??

Koecomfort ste voor voor uw koeien op maat Het beste voor

ste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koeien ??

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ??

Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk w: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? uw: Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ??

Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed !! lll Waterbed Waterbed !!

Dual Waterbed !! !!

Dual Waterbed !!

Waterbed !!

Dual Waterbed !!

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk uw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ??

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkracht. snel terug.

Meest duurzaam eindeloos blijvende duurzaam koematras, met eindeloos Door blijvende veerkracht.

Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkracht.

Meest koematras, veerkracht.

Behoud vanop uw koeien en reduceren op blijvende dierenartskosten.

Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. terug. sparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug.

Door besparing opkoematras, strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkracht. snel uurzaam koematras, met eindeloosDoor blijvende veerkracht.

Meestbesparing duurzaam eindeloos blijvende op strooisel arbeid verdient het snel terug. duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. oud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder Behoud vanop uwstrooisel koeien en en reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. sparing het zich snel snel terug.

Behoud van uw koeien op Door besparing enreduceren arbeid verdient hetmeerprijs zich snel snel terug. terug.! sparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug.

Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. usie: Meerwaarde zonder meerprijs ! oud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !!

Behoud van vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. oud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Conclusie: zonder meerprijs Behoud uw op Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel usie: meerprijs usie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !!

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !!

Meerwaarde zonder meerprijs Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Tel. Tel. 050-5732777 050-5732777 Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

www.uierverzorging.nl

52

oeien met as komt, in VX07_p52.indd

V E E T E E LT

52

APR I L

2

2014

14-04-14 11:07

S E R IE

K A M P I O E N E N

I N

D E

K I J K E R

Op weg naar de NRM van 2014 blikt Veeteelt terug op de dertiende NRM in 2012. In de komende nummers aandacht voor de (reserve)kampioenen van toen. Wie wonnen er, hoe is het deze koeien sindsdien vergaan en gaan ze hun titel verdedigen?

B R O O K

M A R I E

6 1

M I D D E N K A M P I O E N E

R O O D B O N T

Hans Puttenstein: ‘Ik melk Marie met plezier vier keer’ In 2010 won ze al de vaarzentitel op de NRM. Twee jaar later deed Brook Marie 61 er nog een schepje bovenop en sleepte ze als middenklaskampioene ook het algemeen kampioenschap in de wacht. Of ze opnieuw succes gaat boeken op de NRM? Eigenaar Hans Puttenstein waagt zich nog niet aan voorspellingen. ‘We hebben haar in ieder geval opgegeven.

We doen er alles aan om haar goed in vorm te krijgen; ze wordt steeds mooier nu. Maar eigenlijk heb ik met Marie al alles bereikt wat ik wilde bereiken. Ze heeft het algemeen kampioenschap op de NRM gewonnen en we hebben al veel nakomelingen van haar. Wat wil een mens nog meer?’

Na haar overwinning op de NRM in 2012 spoelde Puttenstein de Classicdochter intensief. Ze produceerde zestig embryo’s.

In Kamperveen lopen inmiddels dochters van Jotan, Acme, Timon en Apple.

G L I N Z E R

G E R I E

1 2 9

Na een lange tweede lijst door de verschillende spoelsessies kalfde Marie in november voor de derde keer. ‘Tijdens het spoelen moesten we ons best doen haar op de melk te houden, nu blijft ze maar melk produceren. Ze is voorspeld op een lijst van meer dan 15.000 kg melk in 305 dagen.’

Dagelijks geeft de Classicdochter nu nog zo’n 55 tot 60 kilo melk en werkt ze zestien kilo krachtvoer naar binnen. ‘Dat kan ze prima aan.’

Puttenstein melkt Marie vier keer per dag. ‘Tussen de middag en ’s avonds als ik naar bed ga melk ik haar nog een keer extra. Gisteravond was ik na een vergadering om twaalf uur thuis; dan stap ik met plezier nog even in de melkput. Marie is gewoon een heel fijne koe. Als ik haar roep, komt ze meteen. Zo’n koe fok je maar één keer in je leven. Dan moet je er ook van genieten.’

R E S E RV E K A M P I O E N E

M I D D E N

R O O D B O N T

Jan Thomas Vos: ‘Kilo’s kwijt en ophangband beter zichtbaar’ Bezoekers pikken haar er meteen uit.

Door haar lengte en frame, maar ook door haar kleur is Glinzer Gerie 129 een opvallende verschijning in de stal van Jan Thomas en Betty Vos uit Godlinze.

‘Ze is echt het uithangbord van onze stal. Gerie heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. In frame, in lengte, in diepte. Maar ze is nog niet op haar mooist; ik verwacht dat ze nog beter wordt’, geeft Vos aan.

De Blitzdochter maakte bliksemsnel carrière. Nog maar nipt twee jaar oud won ze al de reservetitel bij de vaarzen op de Groningse wintershow. Een jaar later veroverde ze het algemeen kampioenschap in Bedum, een paar maanden later de reservetitel in de middenklasse op de NRM. ‘Een buitenstaander zou bij het behalen van de reservetitel misschien denken “jammer”. Daar hebben wij geen moment aan gedacht. Wij hadden er

nooit bij stilgestaan dat we kans zouden maken op een titel.’

Maar na de NRM ging niet alles van een leien dakje. Gerie verwierp haar vrucht en kreeg last van het schmallenbergvirus. ‘We hebben haar toen twee keer gespoeld. Dat resulteerde in een stiertje van Tableau en een vaarsje van Burnstyn.’ Gerie werd vervolgens drachtig van een eigen stier, waarna ze geruime tijd droog stond en flink groeide.

In december kalfde ze voor de derde keer. ‘Tot aan de keuring in Bedum heb ik haar apart gehouden. Maar ik was er eigenlijk te veel mee bezig. Nu ze tussen het koppel loopt gaat het veel beter. Ze is kilo’s kwijtgeraakt en de ophangband in haar uier is nu ook veel beter zichtbaar.’

Vos heeft Gerie opgegeven voor de NRM. ‘We beginnen weer met een schone lei.

Ze moet zich gewoon bewijzen. Maar dat ze er nog is, dat vind ik zelf al super.’

V E E T E E LT

VX07-kampioenen id kijker.indd 53

AP R I L

2

2 0 1 4

53

14-04-14 14:34

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Gavin O’Brien verkiest een goede nachtrust boven de hoogste winst

Basic boeren in Australië De uitdrukking ‘no worries’ – maak je geen zorgen – wordt wel eens bestempeld als het levensmotto van de inwoners van Australië. Boeren ‘down under’ worden echter voortdurend geconfronteerd met extremen in weer en marktomstandigheden.

Gavin O’Brien kiest daarom voor een simpel bedrijfssysteem tekst Wichert Koopman

‘P

retty basic’. Met een onmiskenbaar Australisch accent omschrijft Gavin O’Brien in twee woorden zijn bedrijfsopzet. Samen met zijn vrouw, ouders, een vaste en enkele losse medewerkers melkt hij 500 koeien op 200 hectare grond in het plaatsje Yeo, 150 kilometer ten westen van Melbourne. Een afdak voor de eenvoudige swingovermelkstal en een schuurtje voor de jongste kalveren zijn de belangrijkste gebouwen.

Automatisering kent het bedrijf niet en de mechanisatie is beperkt. Op de jongste kalveren na loopt het vee jaarrond buiten. De winters in dit deel van Australië zijn met een dagtemperatuur van 13 graden Celsius gemiddeld dan ook mild, maar wel nat. De zomers zijn droog, waarbij de gemiddelde dagtemperatuur zo’n 20 graden Celsius bedraagt.

Voor één of enkele dagen kan het kwik soms echter flink stijgen.

Melk produceren gaat in Australië het ge-

makkelijkst in de winter en het voorjaar als het gras volop groeit. Ondanks de droge zomers is het klimaat in de staat Victoria groeizaam. ‘Bij voldoende vocht explodeert soms de grasgroei als in het voorjaar de temperatuur plotseling stijgt. Van het ene op het andere moment hebben we dan in plaats van te weinig te veel gras voor de koeien. We laten dan een deel van de percelen liggen om kuilgras of hooi te maken ter overbrugging van droge periodes’, legt O’Brien uit. Zo is zijn bedrijf met bijna 20.000 kilo melk per hectare in de meeste jaren zelfvoorzienend voor ruwvoer. Gemiddeld groeit er 15 ton droge stof aan gras per jaar.

Hersteljaar na paniek Koeien melken in dit deel van de wereld betekent voortdurend inspelen op sterk wisselende omstandigheden, zoveel maakt het verhaal van O’Brien wel duidelijk. Hij vertelt bijvoorbeeld hoe zelfs

bij geharde ondernemers vorig jaar de paniek toesloeg. De gemiddelde melkprijs was met 23 eurocent per liter laag en door de droogte was er een schreeuwend voertekort. ‘Uiteindelijk werd hooi dat voor export naar Japan bestemd was, op de binnenlandse markt aangeboden’, vertelt hij. ‘Maar de prijs was exorbitant hoog.’

Het lopende melkjaar, dat begin mei eindigt als alle koeien worden drooggezet, kende een positiever verloop. O’Brien bestempelt het als een ‘hersteljaar’. De melkprijs komt uit op ongeveer 34 cent, de koeien begonnen wat schraal aan hun lactatie, maar bleven goed op de melk en er is voldoende voer gewonnen om de droge periode te overleven. Toch kende ook dit jaar extremen. Zo liep de temperatuur in januari – het midden van de Australische zomer en de periode dat de foto’s voor deze reportage werden geschoten – dagen achter elkaar op tot recordhoogtes van meer dan 40 graden.

Liever rustperiode dan toeslag De Australiër is van mening dat een simpel ‘low-input’-bedrijfssysteem het beste antwoord biedt op de grillen van het weer en de markt. De koeien produceren hun melk zo veel mogelijk op basis van weidegras. In de melkstal krijgen ze, onafhankelijk van productie of lactatiestadium, twee maal daags 2,5 kilo krachtvoer. Dit aanvullende voer bestaat voornamelijk uit granen, maar afhankelijk van het grasaanbod wordt dit soms gemengd met

Koeien melken in Australië is inspelen op extreme omstandigheden

54

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Australie.indd 54

APR I L

2

2014

14-04-14 15:33

Gavin O’Brien Met een koppel kalveren en 130 hectare grond als startkapitaal bouwde de van oorsprong Nieuw-Zeelandse familie O’Brien in twintig jaar tijd in Australië een robuust melkveebedrijf op. In het plaatsje Yeo, 150 kilometer ten westen van Melbourne, melken Gavin en Wendy O’Brien samen met hun (schoon)ouders Les en Dawn inmiddels 500 koeien in een ‘low input’-bedrijfssysteem.

Yeo Australië

Melkproductie: Aantal koeien: Grond: Productie:

3,75 miljoen liter 500 met 200 stuks jongvee 200 ha, voornamelijk gras 7500 4,34 3,43

eiwitbronnen als koolzaad of lupine. Als in een natte periode de kwaliteit van het weidegras te veel terugloopt, brengt O’Brien het rantsoen in balans met kwalitatief hoogwaardig hooi.

De veehouder hanteert een seizoensmatig afkalfpatroon, zodat de productiecurve van de koeien zo veel mogelijk gelijk oploopt met de productiecurve van het gras.

‘Begin mei zetten we alle koeien droog en kunnen we even een normaal mensenleven leiden’, vertelt O’Brien lachend. Begin juli, het midden van de Australische winter, begint het afkalfseizoen.

Ook ‘down under’ betalen de zuivelfa-

brieken een toeslag op de melkprijs in periodes dat het aanbod van melk laag is.

Sommige veehouders spelen hierop in door koeien ook in de zomer te laten afkalven. O’Brien ziet dat niet zitten.

‘Die toeslag is heel aantrekkelijk, maar je moet ook veel moeite doen en kosten maken om de koeien in de droge tijd volop melk te laten produceren. Dat doe ik mezelf en de koeien niet aan.’

Meer melk bij zelfde maat Melk wordt in Australië uitbetaald op basis van ‘milk solids’, dat wil zeggen kilogrammen vet en eiwit bij elkaar opgeteld.

Afhankelijk van het verloop van het groeiseizoen produceren de koeien op het bedrijf van de O’Briens tussen de 570 en 600 kilo kilogrammen milk solids per lactatie. Bij een vetgehalte van 4,3% en een eiwitgehalte van 3,4% komt dat neer op 7400 tot 7800 kg melk.

Voor de komende jaren zoekt de veehouder zijn uitdaging in het verder optimaliseren van het huidige bedrijfssysteem. ‘Ik streef naar een productie van 620 kilo milk solids per koe per jaar’, geeft hij aan.

Ook fokkerij kan aan de ambities van de veehouder nog een belangrijke bijdrage leveren. Jaarlijks koopt hij zeshonderd doses sperma van vijf verschillende stieren. De dieren die hieruit niet drachtig worden, krijgen een eigen stier als partner. De fokwaarden voor kilogrammen vet en eiwit en karakter zijn de belangrijkste kenmerken bij de stierkeuze. Daarnaast streeft O’Brien naar koeien met een gemiddelde hoogtemaat, met name om vertrapping in natte periodes te beperken. ‘Het maakt een groot verschil of er 500 koeien van 800 kilo rondlopen of 500 koeien van 500 kilo’, zo legt hij uit.

De veehouder koopt sperma in bij CRV Australia. Naast stieren uit Nieuw-Zeeland stond in het verleden een Hollandse naam als Grandprix op de inseminatielijst. Binnenkort kalven de koeien onder andere af van Big Winner.

Niet altijd de hoogste winst Een verdere intensivering van de bedrijfsvoering door meer koeien te gaan melken ziet de ondernemer niet zitten. ‘De verleiding is groot om in een groeizaam jaar of bij een hoge melkprijs meer koeien te gaan melken. Maar vaak kom je jezelf het jaar erop tegen als je veel duur voer moet aankopen. Met 500 koeien op 200 hectare kan ons bedrijf schommelingen in de voerproductie nu meestal goed opvangen.

We halen misschien niet altijd de hoogste winst, maar we kunnen ’s nachts tenminste wel rustig slapen.’ l

Van boven naar beneden: – Melken in een eenvoudige swingovermelkstal – Al het vee loopt j–aarrond buiten – Een afdak voor de melkstal is het belangrijkste bedrijfsgebouw – Voer wordt gewonnen om droge periodes te overbruggen

V E E T E E LT

VX07_bedrijfsrep Australie.indd 55

AP R I L

2

2 0 1 4

55

14-04-14 15:33

B O E RE N GE L UK

H E T

G E L U K S M O M E N T

VA N

WI L C O

T E N

H O V E

In het april 1-nummer plaatste Veeteelt per abuis een foto van William van Maurik in plaats van de foto van Wilco ten Hove. Hierbij alsnog de juiste foto van Wilco.

Afrastering controleren ‘Elk voorjaar gaan we met shovel of kruiwagen de wei in om de afrastering langs te lopen voordat de koeien naar buiten gaan. We plaatsen palen, controleren of er overal voldoende stroom op de draad staat en vervangen slechte poortgrepen.

Ook de controle van de waterbakken pakken we gelijk mee.’

‘Ook al groeit ons bedrijf naar 160 koeien en melken we met robots, weidegang vinden we belangrijk. Zowel voor het financiële plaatje als voor het imago. Wij hebben ook een bed & breakfast en gasten waarderen het dat de koeien buiten lopen.’

56

V E E T E E LT

VX07_boerengeluk.indd 56

APRI L

2

‘Al met al kost het hele karwei van afrastering controleren me een dag of twee. Dan hebben we ruim 2500 meter draad langsgelopen. Maar ik doe het met plezier. Het voelt als de start van ons weideseizoen. Als ik buiten in het gras loop, verheug ik me er al op om de staldeuren te openen en de koeien naar buiten te zien gaan. In een wei die perfect voor ze in orde is gemaakt. Dan is voor mij het plaatje compleet.’

Wilco ten Hove (25) en zijn vrouw Monique melken samen met Wilco’s ouders 120 koeien in Oosterwolde (Gld.)

2014

14-04-14 14:32

O N R O E R E N D

Quotum ABC

G O E D

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

GEVRAAGD - KOOPMELK EN AANGEBODEN - LEASEMELK

• KOOP- EN LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD

AANGEBODEN:

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

• CULTUURGROND: KLOOSTERWEG HENGELO (GLD.) 3e SCHANSWEG VINKENBUURT DALKRUID NIJVERDAL ZUIDERWEG VINKEGA

1.38.60 HA 13.50.00 HA 3.00.00 HA 6.50.00 HA verkocht

• NIJVERDAL: (WOON)BOERDERIJ MET CA. 16 HA PRIMA CULTUURGROND

vander

• NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND

Slikke rentmeesters

• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN

Weiden op goedkope grond Te koop in Frankrijk: Uniek vleesveebedrijf met paarden in dept. Allier: 70 ha land in eigendom, in 1 blok rond de gebouwen.LANDBOUWFOLIE Prachtige vrijeRECYCLING locatie. Woning, gastenverblijf 2009 2011 3 en alle bedrijfsgebouwen gerenoveerd. Limousineveestapel met 80 zoogkoeien + JV. Instapklaar! Paardenstal met 5 boxen + rijbak, mat / mach., benodigde premies en hoge bedrijfstoeslag. Vraagprijs: € 1.170.000,-..

Wij betalen Voor info bel Leo Dorresteijn tel. 0031-62 25 voor 44 grotere 484, dorresteijn@vdslikke.nl hoeveelheden landbouwfolie!!!

www.vdslikke.nl aanbod Frankrijk, 0111 671735 Informatie: Tel. 0575 - 568 310 Fax 0575 - 568 315

info@dalyplastics.nl

BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

www.plasticrecycling.nl

Daly VT feb 2012.psd 1

21-01-13 09:20

GRATIS ZAAIADVIES met de maismanager-app kijk snel op www.maismanager.nl

ADVERTEER MET UW MEEST ACTUELE INFORMATIE! BEL BEL OP OP DINSDAGOCHTEND: DINSDAGOCHTEND: +31 +31 (0)26 (0)26 38 38 98 98 806 806 EN EN 48 48 UUR UUR LATER LATER LEZEN LEZEN DE DE VEEHOUDERS VEEHOUDERS UW UW AANBOD! AANBOD!

V E E T E E LT

VX07_pAOG.indd 57

AP R I L

2

2 0 1 4

57

15-04-14 15:56

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer!

Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a.

Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 2,90 Wit zaagsel € 3,40 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS De eenvoudigste, meest comfortabele en goedkoopste koematras Bel: René: +31(0)651692890 Gerrit: +31(0)651272470 Bekijk de informatiefilm en referentieadressen op: www.koematras.eu

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3 Livestock Show Equipment Erica Rijneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

Vincent (Br.Sw.) Bijzonder beste Nederlandse dochters!

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Xsires crossbreeding b.v.

Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w. xs i re s . c om in f o @xsi re s . c om

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

PUTTEN

www.hebobeton.nl

0513-416000 EIWIT TOPPER

TORRER aAa 534126

+ 0,29% EIWIT Bos rubber, dé rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen.

Al jaren een begrip!

Vijf jaar 100% garantie.

Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl •Veel kracht en inhoud •Super benen •Celgetal 107 •Dochtervruchtbaarheid 101

www.dairystars.com

Torrer maakt inkruisen overbodig!

Aanbod direct van uw collega.

ndd 1

VEECOM

KALVERENHOTEL Klavorhenen.

Tel.: 06-27122638 www.kalverenhotel.nl

Embryo’s - Dekstiertjes - Vee Tom Schonenberg 06-519-9380

58

V E E T E E LT

03 april2_koeriertjes2014.indd 58

APRI L

2

31-05-2012 13:53:24

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-432343/421729 Fax. 0598-432806 www.veecom.nl E-mail: info@veecom.nl

2014

15-04-14 13:15

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

KAVELPAD

• verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com

FOKVEEVEILING ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN • Hoge producties • Hoge gehaltes • Hoge gezondheidskenmerken • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies • Top exterieur

stra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com gram

t hebben voor toepassing ng Feed Ingredients BV stra.com stra mte speerstra.com

stra.com gram

t

mte gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

Cloppenburg

Woensdag 20 maart Aanvang: 10.00 uur

www.hebobeton.nl 450 afgekalfde vaarzen, 37 dekstieren, 0513-416000

7 stuks jongvee. ibr-vrij

VOLG bvd-vrij lepto-vrij VEETEELT OP Contact: Johan Bergsma, FACEBOOK tel.: 0654253636

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

www.speerstra.com

ERKENDE ET-TEAMS

• Scherp geprijsd • • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies

Bernd voor alleEmme, leuke tel.: 0049170/3313931 nieuwtjes!

Catalogus: www.weu.de Tel.: 00494403/93260

www.dekstieren.nl FOKVEEVEILING

+€100,–

FREEK LOK EN BERT

dierenartsen 0513-416000

Dronten tel.: 0321-317275

35 stieren

3 koekalveren 5 mestkalveren

30 stieren 250 vaarzen 40 stuks jongvee/ koekalveren 5 koeien

GOED

Beste kwaliteit!

Bekende moderne vaders!

Lepto-, IBR-, BVD-vrij

Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl

• Cowfit-en showmaterialen • Scheermachines, tondeuses, en messen slijpen

www.dairystars.com • Voedingsproducten en advies

Laat zien wat u te koop heeft!

Te koop:

ENKELE BESTE Embryo’s, dekstiertjes, fokvee DEKSTIEREN

en sperma.

Tel. 06-51608017 Tom Schonenberg 06-51979380

Kiezen voor kwaliteit!

5 koeien per koe per jaar 365 vaarzen

SLEUFSILO’S

Verden Dinsdag 6 mei 11.00 uur

www.hebobeton.nl SCHUTTE

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl www.embryosale.com

Cloppenburg Dinsdag 29 april 10.00 uur

dierenarts ASFALT tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

ETER BContact:

Bernd Emme tel.: 0049170/3313931 Vanaf 01-02-2014 vertegenwoordiging Nederland: Bert Meijering

BEST

www.facebook.nl/ veeteelt Melkwinning J.A.

kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij:

- Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken)

www.hebobeton.nl

0513-416000

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

AFKALFSTAL

Catalogus: OMDAT NIET www.masterrind.com info@masterrind.com ALLE MENGERS MASTERRIND GmbH, HETZELFDE ZIJN 26160 Bad Zwischenahn, Feldlinie 2a Voor afspraak en informatie: tel.: 00494403/93260

woensdag 27 maart www.hebobeton.nl in de IJsselhallen te Zwolle

www.wennemars.nl

Entree € 7,50

Tel.: 31 (0)529 470999

0513-416000 Aanvang 09.15 uur

V E E T E E LT A P R I L 2 2 0 1 4 V E E T E E LT M A A RT 1 2 0 1 3

03 april2_koeriertjes2014.indd 59

59 65

15-04-14 13:16

V O E R

V O O R

B O E R

P R O D U C T N I E U W S

Eerste opbrengstmeter op grasmaaier VOEDING – Melkveehouder Piet Jan

Teatsealer met jodium GEZONDHEID – Diergeneesmiddelenfabrikant Bayer brengt sinds kort een nieuw teatsealproduct op de markt met de naam IntraSeal. De speenafsluiter is een lichtbruine suspensie, die bacteriële infecties van gezonde uiers tijdens de droogstand voorkomt. Het product onderscheidt zich van vergelijkbare producten door de toevoeging van jodium en de korte canule waarmee het product kan worden ingebracht.

De jodium ondersteunt het schoon inbrengen van het product. Door de korte canule is het makkelijker het product in te brengen zonder het slotgat te beschadigen.

Thibaudier meet dit voorjaar met zijn grasmaaier de opbrengst op zijn percelen. Volgens de veehouder uit Lemmer is hij daarmee de eerste melkveehouder in Europa.

Thibaudier kocht een Pasture Reader waarmee veehouders in Australië en Nieuw-Zeeland al langer de graslandopbrengst meten. Hij installeerde de techniek op zijn maaier en heeft inmiddels het eerste gras al geoogst voor de zomerstalvoedering van zijn koeien.

‘Een sensor stuurt elke seconde tien geluidsgolven naar de grond en meet zo de opbrengst. Tot nu toe werkt het goed. Op de beton geeft de meter nul aan en in het land twaalf tot twintig centimeter.

De apparatuur neemt daar zelf een gemiddelde van’, zo legt Thibaudier uit.

De Friese melkveehouder gaat in samenwerking met Wageningen Universiteit deze zomer onderzoeken of de opbrengsten kloppen met de metingen die gedaan zijn om zo het systeem verder te ontwikkelen.

Omdat ruwvoerprijzen stijgen en er grenzen zijn aan de bemestingsruimte is het meten van opbrengsten op perceelsniveau volgens Thibaudier steeds belangrijker. ‘Het is heel normaal dat we de individuele productie van onze koeien kennen, maar van de productie van onze percelen grasland weten we niets.’

Door meer inzicht te krijgen in de verschillen tussen percelen denkt de melkveehouder gericht te kunnen werken aan het verbeteren van de opbrengst. Over de kosten van de Pasture Reader wil Thibaudier niets kwijt.

Een sensor stuurt geluidsgolven naar de grond en meet zo de opbrengst

Stapelbare ruwvoervervanger VOEDING – Feedmix RV is een nieuwe ruwvoervervanger van ForFarmers Hendrix en FarmFeed Hedimix. Het rulle product bestaat uit tarwegistconcentraat gemengd met gangbare grondstoffen voor veevoeders. Het bevat vooral geleidelijk afbreekbare koolhydraten en eiwit (49% droge stof, 1068 vem, 180 g/kg ruw eiwit, 23 g/kg zetmeel). ‘De ruwvoervervanger is een stapelbaar product dat los gestort wordt geleverd’, vertelt Robert Meijer, productmanager melkvee. ‘Door gebruik van een nieuw conserveringsmiddel hoeft het niet te worden ingekuild, maar afdekken tegen neerslag is wel van belang. De houdbaarheid is minimaal vier weken.’ Het product is jaarrond verkrijgbaar en de prijs bedraagt 85 procent van de voederwaardeprijs.

Meer informatie op www.farmfeedhedimix.eu

60

V E E T E E LT

VX07_voer voor boer.indd 60

APRI L

2

Milcobel heeft ruimte voor 200 miljoen kg extra melk ECONOMIE – Zuivelcoöperatie Milcobel kan door uitbreiding van de capaciteit van haar fabrieken nog 200 miljoen kg extra melk gebruiken. De Vlaamse zuivelonderneming is daarom actief op zoek naar nieuwe melkleveranciers. ‘We hebben recent onze tweede lijn voor de productie van mozzarellakaas in gebruik genomen, waarin we nu jaarlijks in totaal 600 miljoen kg melk kunnen verwerken’, vertelt Eddy Leloup, woordvoerder van Milcobel. ‘Daarbij komt eind 2015 de nieuwe poedertoren op onze lo-

catie in Kallo gereed, waardoor we ook meer capaciteit krijgen. We verwachten wel dat onze huidige leden door de groei van de bedrijven meer melk gaan leveren, maar we kunnen per direct al wel nieuwe leveranciers gebruiken.’

Sinds 2009 staat Milcobel weer open voor nieuwe leveranciers, die voor het lidmaatschap zichzelf overigens wel moeten inkopen. Dat kost 5 euro per 100 kg melk wat in vijf jaar moet worden voldaan. ‘We willen alleen ledenmelk verwerken, dat staat vast’, aldus Leloup.

2014

15-04-14 16:10

Pure Graze werkt aan eigen zuivellijn MAATSCHAPPIJ – Pure Graze en Handelshuis Farmel zetten de eerste stappen naar zuivelproducten van Pure Grazemelk. Samen gaan ze op zoek naar een verwerker die Pure Graze melk, toetjes en kaas wil gaan maken. Farmel zorgt daarbij voor het aanleveren van de aparte melkstroom van de Pure Graze-melkveehouders.

Pure Graze onderscheidt zich van zowel de gangbare als de biologische melkveehouderij. ‘We gaan verder dan biologisch’, stelt Pure Graze-eigenaar Ado Bloemendal. ‘Alles draait bij ons om be-

weiding in onze saladebuffetten.’ Die saladebuffetten bestaan uit verschillende grassen, klavers en kruiden. Daarnaast krijgen de dieren geen snijmais of krachtvoer en worden geen bestrijdingsmiddelen, kunstmest en antibiotica gebruikt. Ook staat dierwelzijn hoog in het vaandel. ‘Er zijn inmiddels zo’n vijftig melkveehouders die werken volgens het Pure Graze-concept en uiteindelijk willen we voor hen een plus op de melkprijs realiseren. Maar dat is afhankelijk van het vinden van partners voor de verwerking en afzet van de zuivelproducten.’

Conditie in beeld via echo GEZONDHEID – Met een kleine echograaf

met een zeer hoge beeldresolutie is het voortaan mogelijk om de lichaamsconditie van de koe te meten. Die vetmeting is een graadmeter voor het weer opstarten van de vruchtbaarheidscyclus van de koe en geeft aan of inseminatie kans van slagen heeft.

‘De vetmeting gebeurt op een heel specifieke plek tussen de heup- en zitbeenderen,’ legt Leo Vankrieken van HuVeSearch uit. ‘Onderzoek van het Franse INRA heeft uitgewezen dat deze plek een goede voorspeller is voor de lichaamsconditie. De vetmeting wordt digitaal doorgezonden naar onze centrale server die de informatie omzet naar bruikbare dierinfo voor de veehouder.’

Het principe op zich is eenvoudig. Een normale vetcurve stijgt tot aan de droogstand, waarna deze stabiliseert tot het moment van afkalven. Daarna spreekt de koe haar vetreserves aan, waardoor Echograaf legt variatie in vetdikte vast

de vetcurve een dip vertoont. ’Bij een koe die tochtig is en in een dalende vetcurve zit, is de kans groot dat ze terugkomt en opnieuw geïnsemineerd moet worden.’

Om de relatie tussen de specifieke vetmeting en de conditiecurve vast te leggen, is de opbouw van een historie nodig. ‘Regelmatige metingen door de veehouder vanaf de droogstand zijn nodig.’

Een koe met een conditiescore van 2,5 vertoont een vetdikte van 1 mm. ‘Voor de meting van die uiterst fijne vetlaag is een echograaf met zeer hoge beeldkwaliteit nodig, zodat de variaties in vetdikte kunnen worden vastgelegd.’

De draagbare echograaf V9 komt aan het eind van 2014 op de markt en wordt in Europa vermarkt door HuVeSearch. De echograaf kost iets minder dan 4000 euro. De koppeling met de centrale database in Frankrijk levert extra kosten op.

K O RT

NI E U W S

Kans voor klaver VOEDING – De nieuwe derogatieregels kunnen het gebruik van klaver een impuls geven. Dat verwacht DSV-zaden Nederland, voorheen Euro Grass. Bedrijven die het areaal grasland moeten uitbreiden naar tachtig procent en nog maar 230 kilo stikstof uit drijfmest mogen toepassen, kunnen baat hebben bij de stikstofbinding uit klaver. Deze varieert van veertig tot zestig kilo per ton droge stof klaver. Afhankelijk van het klaveraandeel kan dat oplopen tot driehonderd kilo per hectare, stelt DSV.

ALS DA OP O BL

let o

Zaaiadvies in MaisManager-app VOEDING – De zaaimodule van de MaisManager-app is uitgebreid met een zaaiadvies om de precieze hoeveelheid benodigd zaaizaad te bepalen.

De applicatie houdt daarbij onder meer rekening met het teeltdoel en het zaaitijdstip. Met de vernieuwde ZaaiManager-module kan daardoor snel de optimale plant- en zaaidichtheid per maisperceel worden berekend.

De MaisManager-app is een gezamenlijk initiatief van Limagrain en CRV Uitgeverij en is al 2500 keer gedownload.

De app is verkrijgbaar via www.maismanager.nl of in de Google Play Store of Apple App Store

Gezocht: oudste boerenbedrijf MAATSCHAPPIJ – Boeren en tuinders van wie het bedrijf al vele generaties familiebezit is, worden door Hogeschool Windesheim, LTO Noord, NAJK en Rabobank opgeroepen zich te melden.

De vier bedrijven zijn namelijk op zoek naar het oudste agrarische familiebedrijf in Nederland. Aanleiding voor de zoektocht naar oude familiebedrijven is het ‘International Year of Family Farming’.

Tijdens een symposium ‘Boer zoekt roots’ op 20 november willen de initiatiefnemers bekendmaken welke boeren- of tuindersfamilie de oudste roots heeft.

Aanmelden kan tot 1 juni via www.windesheim.nl/boerzoektroots

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX07_voer voor boer.indd 61

AP R I L

2

2 0 1 4

61

15-04-14 16:10

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

19 april 23 april 29 april 6 mei 8 mei 13 mei 18 mei 18 mei 20 mei 21 mei 21 mei 1 juni 13-15 juni 27 juni 27-28 juni 2-3 juli 3-5 juli 4 juli 8 juli 15 juli 19 juli 21 juli 23 juli 25-28 juli 26 juli 26 juli 31 juli 2 augustus 4 augustus 8 augustus 8 augustus 9 augustus 9 augustus 9 augustus 17 augustus 21 augustus 23 augustus 23 augustus 30 augustus 3-7 september 7 september 10-13 september 16-19 september 17 september 19-20 september 21 september 30 september4 oktober 4 oktober 30 oktober

Nationale Champions League te Avenhorn (N.H.) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveedag te Sint-Niklaas (O.Vl.) Veeteeltshow te Bocholt (L.) Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Intergemeentelijke veeprijskamp te Tielt (W.Vl.) Franse nationale show te Fougères (Frankrijk) Holland Masters Sale te Zwolle (Ov.) NRM te Zwolle (Ov.) Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) Deense nationale show te Herning (Denemarken) Luxemburgse nationale show te Ettelbrück (Luxemburg) Melkveeprijskamp te Kontich (Antw.)

Melkveeprijskamp Noordhoek en Noorderkempen te Loenhout (Antw.)

Provinciale fokveedag West-Vlaanderen te Wulpen (W.Vl.) Interprovinciale fokveedag te Bogaarden (Vl.Br.) Veeprijskamp Oosterkempen te Geel ten Aard (Antw.)

Landbouwbeurs te Libramont (Wallonië) Fokveedag te Ambt Delden (Ov.) Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.) Fokveedag te Markelo (Ov.) Dierenshow Drenthe te Beilen (Dr.) Landbouwshow te Opmeer (N.H.) Grote veeprijskamp te Zevendonk (Antw.)

Keuring Agri Fair te Wierden (Ov.) Fokveedag Noord-Veluwe te Oldebroek (Gld.) Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) Fokveedag te Vriezenveen (Ov.) Veeprijskamp te Beveren (O.Vl.) Provinciale fokveedag Antwerpen te Oostmalle (Antw.)

Dairy Fair Mariënwaerdt te Beesd (Gld.) Fokveedag Espelo/Holten te Holten (Ov.) Fokveedag te Apeldoorn (Gld.) Europese jongefokkersschool te Battice (Wallonië) Fokveedag te Eeklo (O.Vl.) AgroTechniek Holland te Biddinghuizen (Fl.) Space te Rennes (Frankrijk) UK Dairy Day, Telford (Groot-Brittannië) Thuringia Holstein Open te Erfurt (Duitsland) Saksische Holsteindagen te Altmittweida (Duitsland)

Ned er lan d Broncorrector....................27 BUC Holland.....................52 CRV..........23, 34, 35, 36, 37 Dairy Master.....................19 Daly Plastics......................50 DeLaval ..............................4 Denkavit ...........................63 Ebbers ..............................50 ForFarmers Hendrix ..........14 Gantvoort, ’t.....................57 Heemskerk .................22, 40 Joskin ...............................50 K+S Benelux bv ................27 Lely ..............................2, 22 Limagrain .........................57 MBS Beton .......................63 Mewitec ...........................51

Mueller .............................40 NRM ................................64 OCI ....................................6 Quotum ABC....................57 Ruma VSM .......................57 Speerstra ..........................52 Spinder .............................27 Strooiselbedrijf Sinnige ......50 Trioliet ..............................52 Van der Slikke ...................57 VDK .................................52 WWS..................................3 Oplegger: VeeteeltGRAS Extra Meehechter: DSD

VOORUITBLIK

K r in g lo o p wijzer en d at a Mei 1 (8 mei) – In mei gaat Veeteelt van start met een vijfdelige serie over de Kringloopwijzer. Het eerste deel staat in het teken van mestproductie. De special met als thema Melkveehouderij 3.1 gaat over data. Het wemelt van gegevens in de melkveehouderij. Maar hoe zet je ze om in een nuttig product? En wie is de eigenaar van al die data?

K lim aat b eh eer sin g en mest Mei 2 (22 mei) – De special huisvesting staat in het teken van klimaatbeheersing. Wat moeten melkveehouders doen om te zorgen voor een optimaal klimaat in ligboxenstallen? De rubriek Markt gaat over mest. Ook is er aandacht voor onkruidbestrijding in mais.

World Dairy Expo te Madison (Verenigde Staten) Fokveedag te Hoornaar (Z.H.) Konvent te Oldenburg (Duitsland)

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 62

V E E T E E LT

VX07_agenda.indd 62

APR I L

2

2014

15-04-14 15:33

NIEUW !

DENKAMILK VITALSTART TECHNOLOGY

Voor de eerste 14 dagen Ultieme combi van gezondheid en veiligheid Super smakelijk Volledig melkeiwit

THE

• • • •

ENERGY

MILK

DENKAMILK TALENT • • • •

Unieke oplosbaarheid Hoog gebruikersgemak Hoog energie gehalte voor goede groei Geproduceerd met de innovatieve Energy@milk technologie

Bekijk ons gehele Denkamilk assortiment op www.denkavit.nl.

G R O E I E N

D O E

J E

S A M E N

Denkavit Nederland B.V. | T +31 (0)342 47 92 00 | E denkavit@denkavit.nl | www.denkavit.nl 770 Adv denkamilk 210x150.indd 1

10-04-14 12:31

V E E T E E LT

VX07_p63.indd 63

AP R IL

2

2 0 1 4

63

15-04-14 10:00

NRM 2014 Wordt mede mogelijk gemaakt door de NRM partners

ZWOL

IJsse

LE

lhall

27 28 juni en

2014

Tot ziens op de NRM op 27 & 28 juni 2014 in de IJsselhallen in Zwolle!

www.nrm.nl

088-14 NRM adv partners VT.indd 1

15-04-14 10:26